Samorząd Samorząd terytorialny terytorialny

w Daniiw Danii

Danmark, Danmark, Królestwo Danii, Królestwo Danii,

Kongeriget DanmarkKongeriget Danmark

DaniaDaniaPaństwo w pn.- zach. Europie pomiędzy M. Północnym a M. Państwo w pn.- zach. Europie pomiędzy M. Północnym a M.

Bałtyckim, w środkowej i północnej części Płw. Jutlandzkiego oraz na 405 Bałtyckim, w środkowej i północnej części Płw. Jutlandzkiego oraz na 405

wyspach, z których ponad 70 jest zamieszkanych, największe z nich to: wyspach, z których ponad 70 jest zamieszkanych, największe z nich to:

Zelandia, Vendsyssei- Thy, Fionia, Lolland, Bornholm, Falster.Zelandia, Vendsyssei- Thy, Fionia, Lolland, Bornholm, Falster.

Granice DaniiGranice Danii

Na południu – lądowa (68 km) i morska z Niemcami, na wschodzie i Na południu – lądowa (68 km) i morska z Niemcami, na wschodzie i

pn. wschodzie- morska ze Szwecją (główniepoprzez cieśniny Kattegat i pn. wschodzie- morska ze Szwecją (główniepoprzez cieśniny Kattegat i

Sund); na pn. zachodzie- morska z Norwegią (przez cieśninę Skagerrak).Sund); na pn. zachodzie- morska z Norwegią (przez cieśninę Skagerrak).

Charakterystyka samorządu Charakterystyka samorządu terytorialnego w Daniiterytorialnego w Danii

Dania jest jednym z krajów na świecie, gdzie decentralizacja Dania jest jednym z krajów na świecie, gdzie decentralizacja

postąpiła najdalej, gdzie większość zadań przekazywana jest do postąpiła najdalej, gdzie większość zadań przekazywana jest do

rozwiązania najniżej, do gmin i powiatów.rozwiązania najniżej, do gmin i powiatów.

Duńska Konstytucja gwarantuje podstawowym jednostkom Duńska Konstytucja gwarantuje podstawowym jednostkom

samorządu terytorialnego, jakimi są gminy, dużą samodzielność w samorządu terytorialnego, jakimi są gminy, dużą samodzielność w

zarządzaniu własnymi sprawami. Samorządność gminy jest jednym z zarządzaniu własnymi sprawami. Samorządność gminy jest jednym z

filarów duńskiej samorządności społecznej. Gminy stosunkowo filarów duńskiej samorządności społecznej. Gminy stosunkowo

swobodnie wydatkują swoje zasoby finansowe.swobodnie wydatkują swoje zasoby finansowe.

Krótki rys historycznyKrótki rys historyczny

Przed rokiem Przed rokiem 1970 1970 Dania dzieliła się na ponad Dania dzieliła się na ponad 1300 gmin1300 gmin o statusie miasta o statusie miasta

handlowego lub plebanii. Kraj podzielony był na handlowego lub plebanii. Kraj podzielony był na 25 okręgów25 okręgów. Stan taki utrzymywał . Stan taki utrzymywał

się od początku XIX wieku.się od początku XIX wieku.

W ramach reformy liczba gmin została zredukowana z W ramach reformy liczba gmin została zredukowana z 1386 do1386 do 275275, a liczba , a liczba

okręgów z okręgów z 25 do 1425 do 14. Zdecydowana większość gmin powiększyła wtedy swój obszar, . Zdecydowana większość gmin powiększyła wtedy swój obszar,

dzięki czemu urzędy gminne mogły podejmować się zadań o większym zasięgu i dzięki czemu urzędy gminne mogły podejmować się zadań o większym zasięgu i

rozmachu.rozmachu.

Krótki rys historyczny c.d.Krótki rys historyczny c.d.

W latach 70- tych przeprowadzono w Królestwie duńskim W latach 70- tych przeprowadzono w Królestwie duńskim

kompleksowe reformy, które ukształtowały model obecnie występującego kompleksowe reformy, które ukształtowały model obecnie występującego

samorządu:samorządu:

reformę terytorialną,reformę terytorialną,

reformę zarządzania,reformę zarządzania,

reformę budżetową,reformę budżetową,

reformę księgowości.reformę księgowości.

Przeniesiono więcej kompetencji na gminy i powiaty, w ślad za tym Przeniesiono więcej kompetencji na gminy i powiaty, w ślad za tym

zwiększyły się gminne wydatki.zwiększyły się gminne wydatki.

Krótki rys historyczny c.d.Krótki rys historyczny c.d.

W okresie reform gminy utworzyły swoją reprezentację na W okresie reform gminy utworzyły swoją reprezentację na

szczeblu centralnym. Do której wszystkie przystąpiły- Krajowy Związek szczeblu centralnym. Do której wszystkie przystąpiły- Krajowy Związek

Gmin, a Powiaty- Związek Rad Powiatowych. Obie te organizacje są Gmin, a Powiaty- Związek Rad Powiatowych. Obie te organizacje są

stowarzyszeniami reprezentującymi odpowiednio gminy lub powiaty w stowarzyszeniami reprezentującymi odpowiednio gminy lub powiaty w

rozmowach z państwem lub ze związkami zawodowymi urzędników.rozmowach z państwem lub ze związkami zawodowymi urzędników.

Krótki rys historyczny c.d.Krótki rys historyczny c.d.

Osobny status ma archipelag Ertholmene (nazywany zazwyczaj Osobny status ma archipelag Ertholmene (nazywany zazwyczaj

Christianso- od największej wyspy) położony 10 km na północny Christianso- od największej wyspy) położony 10 km na północny

wschód od Gudhjem na Bornholmie. Po dziś dzień archipelag znajduje wschód od Gudhjem na Bornholmie. Po dziś dzień archipelag znajduje

się pod zarządem duńskiego Ministerstwa Obrony, a pełnię władzy się pod zarządem duńskiego Ministerstwa Obrony, a pełnię władzy

posiada na nim mianowany administrator (nazywany też gubernatorem). posiada na nim mianowany administrator (nazywany też gubernatorem).

Jest to jedyny zamieszkany skrawek Danii nie posiadający samorządu. Jest to jedyny zamieszkany skrawek Danii nie posiadający samorządu.

Istnieje jedynie wybierana przez stałych mieszkańców Rada Wyspy Istnieje jedynie wybierana przez stałych mieszkańców Rada Wyspy

pełniąca funkcję doradczą.pełniąca funkcję doradczą.

Podział administracyjny Danii do Podział administracyjny Danii do 2006 r.2006 r.

1. 1. KopenhagaKopenhaga (miasto) (miasto) 2. 2. FrederiksbergFrederiksberg (miasto) (miasto) 3. 3. KøbenhavnsKøbenhavns AmtAmt okręg Kopenhagi okręg Kopenhagi 4. 4. FrederiksborgFrederiksborg AmtAmt 5. 5. Roskilde Roskilde AmtAmt 6. Vestsjællands Amt okręg zachodniej 6. Vestsjællands Amt okręg zachodniej ZelandiiZelandii 7. 7. StorstrømsStorstrøms AmtAmt 8. 8. FynsFyns AmtAmt okręg okręg FioniiFionii 9. 9. SønderjyllandsSønderjyllands AmtAmt okręg południowej okręg południowej JutlandiiJutlandii 10. 10. RibeRibe AmtAmt 11. 11. VejleVejle AmtAmt 12. 12. RingkjøbingRingkjøbing AmtAmt 13. 13. ViborgViborg AmtAmt 14. 14. NordjyllandsNordjyllands AmtAmt okręg północnej okręg północnej JutlandiiJutlandii 15. 15. ÅrhusÅrhus AmtAmt 16. 16. BornholmBornholm

Podział administracyjny Danii do Podział administracyjny Danii do 2006 r.2006 r.

Podział administracyjny Danii do Podział administracyjny Danii do 2006 r. c.d.2006 r. c.d.

PowiatPowiat Powierzchnia w Powierzchnia w km km 22

Ludność w tys.Ludność w tys. Ośrodek Ośrodek administracyjnyadministracyjny

ArhusArhus 4 5074 507 634634 ArhusArhus

BornholmBornholm 588588 4545 RonneRonne

FrederiksbergFrederiksberg** 99 9090 ----

FrederiksborgFrederiksborg 1 3471 347 363363 HillerodHillerod

FioniaFionia 3 4863 486 472472 OdenseOdense

KopenhagaKopenhaga 526526 612612 KopenhagaKopenhaga

KopenhagaKopenhaga** 8888 491491 ----

Jutlandia Jutlandia PółnocnaPółnocna

6 1736 173 494494 AlborgAlborg

RibeRibe 3 1323 132 224224 RibeRibe

RingkobingRingkobing 4 8534 853 273273 RingkobingRingkobing

RoskildeRoskilde 891891 230230 RoskildeRoskilde

Jutlandia Jutlandia PołudniowaPołudniowa

3 9383 938 254254 AbenraAbenra

StorstromStorstrom 3 3983 398 259259 NykobingNykobing

VejleVejle 2 9972 997 346346 VejleVejle

Zelandia Zelandia ZachodniaZachodnia

2 9842 984 294294 SoroSoro

ViborgViborg 4 1224 122 233233 ViborgViborg

Terytoria autonomiczneTerytoria autonomiczne

Wyspy OwczeWyspy Owcze 1 3991 399 4444 ThorshavnThorshavn

GrenlandiaGrenlandia 2 175 6002 175 600 5656 NuukNuuk

* Gmina na prawach powiatu* Gmina na prawach powiatu

Krótki rys historyczny c.d.Krótki rys historyczny c.d.

Administracyjna reforma Danii, która weszła w życie Administracyjna reforma Danii, która weszła w życie 1 stycznia 1 stycznia

2007 roku2007 roku, zakłada zastąpienie województw pięcioma regionami oraz , zakłada zastąpienie województw pięcioma regionami oraz

redukcję liczby gmin do 98. Nowe gminy przejmą większość redukcję liczby gmin do 98. Nowe gminy przejmą większość

obowiązków obecnych województw. Większość z nich będzie miało obowiązków obecnych województw. Większość z nich będzie miało

populacje co najmniej 20 tysięcy mieszkańców.populacje co najmniej 20 tysięcy mieszkańców.

Reforma została zaakceptowana przez duński parlament Reforma została zaakceptowana przez duński parlament 24 24

lutego 2005 rokulutego 2005 roku..

Krótki rys historyczny c.d.Krótki rys historyczny c.d.

Regiony:Regiony:

NordjyllandNordjylland - północna część - północna część JutlandiiJutlandii, siedziba władz w , siedziba władz w ÅlborgÅlborg. 580 tys. . 580 tys.

mieszkańców.mieszkańców.

MidtjyllandMidtjylland - środkowa część Jutlandii, siedziba władz w - środkowa część Jutlandii, siedziba władz w ViborgViborg. 1,22 mln. . 1,22 mln.

mieszkańców.mieszkańców.

SyddanmarkSyddanmark - południowa część Jutlandii, - południowa część Jutlandii, FioniaFionia i pobliskie wyspy, m.in. Langeland, i pobliskie wyspy, m.in. Langeland,

Als, Ærø, siedziba władz w Vejle 1,19 mln. mieszkańców.Als, Ærø, siedziba władz w Vejle 1,19 mln. mieszkańców.

HovedstadenHovedstaden - mniejsza, północno-wschodnia część Zelandii i Bornholm, siedziba - mniejsza, północno-wschodnia część Zelandii i Bornholm, siedziba

władz w Hillerød. 1,63 mln. mieszkańców.władz w Hillerød. 1,63 mln. mieszkańców.

SjællandSjælland - większa, południowo-zachodnia część Zelandii i pobliskie wyspy, m.in. - większa, południowo-zachodnia część Zelandii i pobliskie wyspy, m.in.

Lolland, Falster, Møn, siedziba władz w Sorø. 812 tys. mieszkańców.Lolland, Falster, Møn, siedziba władz w Sorø. 812 tys. mieszkańców.

Reforma administracyjna Danii Reforma administracyjna Danii 2007r.2007r.

Podstawy prawne funkcjonowania Podstawy prawne funkcjonowania samorządu terytorialnego w Daniisamorządu terytorialnego w Danii

Konstytucja Królestwa Danii, Konstytucja Królestwa Danii, ustawa z 1970 roku o samorządzie ustawa z 1970 roku o samorządzie

terytorialnym.terytorialnym.

1 styczeń 2007r.1 styczeń 2007r.

Ustawodawstwo specjalne o charakterze ramowym (umożliwia Ustawodawstwo specjalne o charakterze ramowym (umożliwia

podejmowanie własnych decyzji przez gminy) oraz o charakterze specjalnym podejmowanie własnych decyzji przez gminy) oraz o charakterze specjalnym

(nakłada obowiązek wykonywania określonych zadań w określony sposób).(nakłada obowiązek wykonywania określonych zadań w określony sposób).

Organy samorządu terytorialnegoOrgany samorządu terytorialnegoPowiat (sogn) / Gmina (kommune)Powiat (sogn) / Gmina (kommune)

Nazwa organuNazwa organu Rada Gminy / Rada Rada Gminy / Rada PowiatuPowiatu

Burmistrz Gminy / Burmistrz Gminy / Burmistrz PowiatuBurmistrz Powiatu

Sposób wyboruSposób wyboru Wybory bezpośrednie, Wybory bezpośrednie, powszechnepowszechne

Wybierany spośród Wybierany spośród radnychradnych

KadencjaKadencja 4 lata4 lata 4 lata4 lata

KompetencjeKompetencje Ochrona zdrowia, Ochrona zdrowia, szpitalnictwo, opieka szpitalnictwo, opieka społeczne, prace społeczne, prace publiczne, ochrona publiczne, ochrona środowiska, szkolnictwo środowiska, szkolnictwo średnieśrednie

Jest przewodniczącym Jest przewodniczącym Rady, szefem Rady, szefem administracjiadministracji

Dodatkowe informacjeDodatkowe informacje Bierne i czynne prawo Bierne i czynne prawo wyborcze pow. 18 roku wyborcze pow. 18 roku życiażycia

Podział kompetencji pomiędzy Podział kompetencji pomiędzy organami samorządu terytorialnegoorganami samorządu terytorialnego

GminaGmina PowiatPowiat

BibliotekiBiblioteki

DrogiDrogi

Gospodarka odpadamiGospodarka odpadami

Ochrona konsumentówOchrona konsumentów

Ochrona Ochrona przeciwpożarowaprzeciwpożarowa

Ochrona środowiskaOchrona środowiska rzadkorzadko

Podział kompetencji pomiędzy Podział kompetencji pomiędzy organami samorządu terytorialnego organami samorządu terytorialnego

c.d.c.d.Ogródki działkoweOgródki działkowe

Opieka społeczna (w Opieka społeczna (w tym ochrona zdrowia)tym ochrona zdrowia)

OświataOświata

Planowanie przestrzennePlanowanie przestrzenne lokalnelokalne regionalneregionalne

Rekreacja, rozrywka, Rekreacja, rozrywka, kultura, sportkultura, sport

SzpitalnictwoSzpitalnictwo

TransportTransport

Nadzór nad samorządemNadzór nad samorządem

Decyzje gmin nie wymagają zatwierdzania przez jakiekolwiek Decyzje gmin nie wymagają zatwierdzania przez jakiekolwiek

organy wyższego szczebla. Jednakże w każdym z powiatów istnieje organy wyższego szczebla. Jednakże w każdym z powiatów istnieje

Rada Nadzorcza sprawująca nadzór nad gminami złożona z Naczelnika Rada Nadzorcza sprawująca nadzór nad gminami złożona z Naczelnika

Powiatu i czterech członków Rady Powiatowej. Rada nadzorcza Powiatu i czterech członków Rady Powiatowej. Rada nadzorcza

kontroluje finanse gminy.kontroluje finanse gminy.

Kontrolę sprawują też ministerstwa resortowe.Kontrolę sprawują też ministerstwa resortowe.

Dochody samorządówDochody samorządów

Polityka państwa duńskiego prowadząca do decentralizacji kompetencji w gminie Polityka państwa duńskiego prowadząca do decentralizacji kompetencji w gminie ma swoje odzwierciedlenie w strukturze dochodów budżetu gminy. Znaczącą rolę odgrywają ma swoje odzwierciedlenie w strukturze dochodów budżetu gminy. Znaczącą rolę odgrywają w nim podatki: w nim podatki:

gminny podatek dochodowy, gminny podatek dochodowy, podatek gruntowy, podatek gruntowy, podatek od przedsiębiorstw.podatek od przedsiębiorstw.

W drugiej kolejności są to subwencje i szczegółowe subwencje dla W drugiej kolejności są to subwencje i szczegółowe subwencje dla indywidualnych gmin. indywidualnych gmin.

Trzecie największe źródło wpływów finansowych to opłaty od użytkowników: Trzecie największe źródło wpływów finansowych to opłaty od użytkowników: opieka nad dziećmi, opieka nad dziećmi, dostawy wody, gazy, energii, dostawy wody, gazy, energii, odprowadzanie i oczyszczanie ścieków,odprowadzanie i oczyszczanie ścieków, zaopatrzenie w energię cieplną i inne. zaopatrzenie w energię cieplną i inne.

Dochody samorządów c.d.Dochody samorządów c.d.

Duńskie gminy mogą zaciągać pożyczki. Na uwagę zasługuje Duńskie gminy mogą zaciągać pożyczki. Na uwagę zasługuje

charakterystyczne dla Danii źródło dochodów, jakim są przelewy między charakterystyczne dla Danii źródło dochodów, jakim są przelewy między

gminami. To solidarne wyrównywanie różnic w dochodach gmin gminami. To solidarne wyrównywanie różnic w dochodach gmin

wynikające z różnic w ściąganych podatkach lub też z różnych potrzeb wynikające z różnic w ściąganych podatkach lub też z różnych potrzeb

finansowych. Przelewy między gminami to także należności, jakie finansowych. Przelewy między gminami to także należności, jakie

gmina X winna jest gminie Y, za wykonane przez gminę Y usługi na gmina X winna jest gminie Y, za wykonane przez gminę Y usługi na

rzecz gminy X.rzecz gminy X.