Rynek Pracy

Rynek PracyRynek Pracy

Opracowanie:Opracowanie: Bożena Portka Bożena Portka

Rynek pracy jest to miejsce, na którym Rynek pracy jest to miejsce, na którym spotykają się podaż i popyt na pracę.spotykają się podaż i popyt na pracę.

Największe szanse życiowe na rynku Największe szanse życiowe na rynku pracy pojawiają się przed ludźmi pracy pojawiają się przed ludźmi wykształconymi.wykształconymi.

Aby sprostać wyzwaniom współczesnego Aby sprostać wyzwaniom współczesnego rynku pracy, trzeba rynku pracy, trzeba ustawicznie się kształcić.ustawicznie się kształcić.

Oprócz wykształcenia i wiedzy teoretycznej Oprócz wykształcenia i wiedzy teoretycznej trzeba posiadać trzeba posiadać umiejętności praktyczneumiejętności praktyczne::

* * znać języki obce - nawet kilka,znać języki obce - nawet kilka,

* sprawnie posługiwać się technikami komputerowymi,* sprawnie posługiwać się technikami komputerowymi,

* umiejętnie korzystać z Internetu.* umiejętnie korzystać z Internetu.

Najbardziej poszukiwanym pracownikiem jest i Najbardziej poszukiwanym pracownikiem jest i

będzie wszechstronnie przygotowany absolwent będzie wszechstronnie przygotowany absolwent

szkoły czy uczelni, szkoły czy uczelni,

który co najmniej kilka razy w życiu zmieni który co najmniej kilka razy w życiu zmieni

zawód i będzie w stanie dostosować się do zawód i będzie w stanie dostosować się do

potrzeb rynku pracy.potrzeb rynku pracy.

Najczęściej bezrobotnymi stają Najczęściej bezrobotnymi stają się:się:

a) ludzie bez zawodu, a) ludzie bez zawodu,

b) pracownicy ds. finansowych i b) pracownicy ds. finansowych i handlowych,handlowych,

c) dietetycy i żywieniowcy,c) dietetycy i żywieniowcy,

d) ekonomiści,d) ekonomiści,

e) specjaliści ds. ekonomicznych i e) specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania.zarządzania.

BezrobocieBezrobocie jest jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że społecznym, polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do część ludzi zdolnych do pracy i i deklarujących chęć jej podjęcia nie deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.różnych powodów.

Stopa bezrobociaStopa bezrobocia - wielkość - wielkość statystyczna opisująca nasilenie opisująca nasilenie zjawiska zjawiska bezrobocia w danej w danej populacji.populacji.

Najczęściej definiuje się Najczęściej definiuje się stopę stopę bezrobociabezrobocia jako stosunek liczby osób jako stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby do liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej danej populacji). (zasobu siły roboczej danej populacji).

Stopa bezrobocia jest to iloraz jest to iloraz bezrobotnych przez aktywnych bezrobotnych przez aktywnych zawodowo w danej kategorii ludności. zawodowo w danej kategorii ludności.

Aktywni zawodowo definiowani są przez Aktywni zawodowo definiowani są przez GUS jako osoby pracujące plus osoby jako osoby pracujące plus osoby poszukujące pracy, plus bezrobotni, plus poszukujące pracy, plus bezrobotni, plus niepełnosprawni niepełnosprawni (z możliwością zatrudnienia w niektórych (z możliwością zatrudnienia w niektórych zawodach). zawodach).

Natomiast do aktywnych zawodowo cywili Natomiast do aktywnych zawodowo cywili nie wlicza się pracowników: wojska, policji nie wlicza się pracowników: wojska, policji oraz służb ochrony państwa. oraz służb ochrony państwa.

Pod pojęciem Pod pojęciem bezrobotnegobezrobotnego można rozumieć osobę można rozumieć osobę niezatrudnioną,niezatrudnioną,nie prowadzącą działalności nie prowadzącą działalności gospodarczejgospodarczeji nie wykonującą innej pracy i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia (w pełnym podjęcia zatrudnienia (w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu lub niepełnym wymiarze czasu pracy). pracy).

Bezrobotnym w rozumieniu przepisów Bezrobotnym w rozumieniu przepisów Ustawyo promocji rynku pracy jest jest osoba, która:osoba, która:

ukończyła 18 rok życia (ukończyła 18 rok życia (pełnoletnia), ), nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65 nie ukończyła 60 lat w przypadku kobiet i 65

lat lat w przypadku mężczyzn, w przypadku mężczyzn,

aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu aktualnie nie uczy się na żadnym szczeblu kształcenia lub nie jest skierowana na kształcenia lub nie jest skierowana na szkolenie przez PUP, szkolenie przez PUP,

jest zameldowana lub pozostaje w naszym jest zameldowana lub pozostaje w naszym kraju legalnie lub jej pobyt może zostać kraju legalnie lub jej pobyt może zostać zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego zalegalizowany (azyl polityczny, karta stałego lub czasowego pobytu, obywatele UE). lub czasowego pobytu, obywatele UE).

Fazy bezrobocia w ujęciu Fazy bezrobocia w ujęciu psychologii, ,

wg psychologicznego modelu wg psychologicznego modelu Jahody i LazarsfeldaJahody i Lazarsfelda

Faza 1Faza 1 Antycypacja bezrobocia – pobudzenie, bezrobocia – pobudzenie, zmiany zmiany nastroju, , labilność emocjonalna; ;

Faza 2Faza 2 Szok po utracie pracySzok po utracie pracy – poczucie – poczucie klęski, krzywdy, upokorzenie, klęski, krzywdy, upokorzenie, lęk przed przed przyszłością, przygnębienie; przyszłością, przygnębienie;

Faza 3Faza 3 Wchodzenie w sytuację bezrobocia i Wchodzenie w sytuację bezrobocia i optymizmoptymizm – – efekt urlopuefekt urlopu, traktowanie , traktowanie sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara sytuacji jako przejściowej, aktywność, wiara w sukces; w sukces;

Fazy bezrobocia w ujęciu Fazy bezrobocia w ujęciu psychologii, ,

wg psychologicznego modelu wg psychologicznego modelu Jahody i Lazarsfelda cdJahody i Lazarsfelda cd

Faza 4Faza 4 Pesymizm i rezygnacjaPesymizm i rezygnacja – – negatywne reakcje emocjonalne, negatywne reakcje emocjonalne, problemy zdrowotne i finansowe;problemy zdrowotne i finansowe;

Faza 5Faza 5 Fatalizm i i apatia, , dopasowanie do dopasowanie do

sytuacjisytuacji – poczucie beznadziejności, – poczucie beznadziejności, dążenie do izolacji społecznej, redukcja dążenie do izolacji społecznej, redukcja oczekiwań życiowych, zainteresowań. oczekiwań życiowych, zainteresowań.

Bezrobocie w Polsce w 2009 Bezrobocie w Polsce w 2009 rokuroku

Przyczyny bezrobociaPrzyczyny bezrobocia

Istnieje wiele powodów, dla których Istnieje wiele powodów, dla których osoby chcące pracować i zdolne do pracy osoby chcące pracować i zdolne do pracy nie pracują.nie pracują.

Między zakończeniem pracy w Między zakończeniem pracy w poprzednim miejscu pracy, a jej poprzednim miejscu pracy, a jej podjęciem w nowym mija pewien czas. podjęciem w nowym mija pewien czas. Ten typ bezrobocia określa się mianem Ten typ bezrobocia określa się mianem bezrobocia frykcyjnego i jest ono i jest ono zazwyczaj niskie, a także nie ma zazwyczaj niskie, a także nie ma większego wpływu na gospodarkę. większego wpływu na gospodarkę.


Osoby poprzednio pracujące mogły Osoby poprzednio pracujące mogły stracić pracę ze względu na stracić pracę ze względu na przekształcenia gospodarcze, zmiany przekształcenia gospodarcze, zmiany technologiczne czy upadek całych gałęzi technologiczne czy upadek całych gałęzi przemysłu (przemysłu (bezrobocie strukturalne). ).

W Polsce jest to bardzo duża grupa, co W Polsce jest to bardzo duża grupa, co jest spowodowane między innymi jest spowodowane między innymi nadmiernym zatrudnieniem w okresie nadmiernym zatrudnieniem w okresie gospodarki planowanej, a także gospodarki planowanej, a także restrukturyzacją przemysłu. przemysłu.

Bezrobocie strukturalneBezrobocie strukturalne

Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. Do tej grupy bezrobotnych należą m.in. górnicy, , hutnicy, stoczniowcy, pracownicy , stoczniowcy, pracownicy PGR-ów. Duża liczba bezrobotnych, bez -ów. Duża liczba bezrobotnych, bez odpowiednich kwalifikacji, odpowiednich kwalifikacji, na niewielkim obszarze powoduje, że na niewielkim obszarze powoduje, że gospodarka gospodarka regionu (często osłabiona (często osłabiona upadkiem firm, w których bezrobotni upadkiem firm, w których bezrobotni poprzednio pracowali), nie może stworzyć poprzednio pracowali), nie może stworzyć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć wystarczająco szybko miejsc pracy i wchłonąć bezrobotnych. bezrobotnych. Bezrobocie takie utrzymuje się Bezrobocie takie utrzymuje się przez wiele lat na wysokim poziomie. przez wiele lat na wysokim poziomie.


Osoby które zakończyły edukację, ale nie Osoby które zakończyły edukację, ale nie mają jeszcze doświadczenia zawodowego mają jeszcze doświadczenia zawodowego nie są poszukiwaną grupą zawodową (z nie są poszukiwaną grupą zawodową (z wyjątkiem niektórych specjalności). wyjątkiem niektórych specjalności). Wymagają one długiego szkolenia i Wymagają one długiego szkolenia i nabywania doświadczenia, będąc przez nabywania doświadczenia, będąc przez ten czas mało ten czas mało produktywnymi. Z tego . Z tego powodu powodu absolwenci często nie mogą często nie mogą znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt znaleźć pracy nawet, jeśli istnieje popyt na pracowników w danej na pracowników w danej branży. .


Miejsca pracy mogą znajdować się Miejsca pracy mogą znajdować się gdzie indziej, niż poszukujący pracy gdzie indziej, niż poszukujący pracy pracownicy. Ze względu na pracownicy. Ze względu na niewielką niewielką mobilność ludności ludności (niechęć do przeprowadzki do (niechęć do przeprowadzki do miasta i trudności takiej miasta i trudności takiej przeprowadzki) oraz wysokie koszty przeprowadzki) oraz wysokie koszty dojazdu osobom takim trudno dojazdu osobom takim trudno znaleźć zatrudnienie. znaleźć zatrudnienie.


Osoby potrafiące wytworzyć Osoby potrafiące wytworzyć wartość dodaną na poziomie na poziomie XX, a , a których koszt zatrudnienia (których koszt zatrudnienia (płaca minimalna, , podatki, składki na , składki na ubezpieczenie społeczne, koszty , koszty przeszkoleń i inne) są większe od przeszkoleń i inne) są większe od X,X, nie nie znajdą zatrudnienia. Obniżenie znajdą zatrudnienia. Obniżenie podatków lub płacy minimalnej może lub płacy minimalnej może spowodować zwiększenie zatrudnienia spowodować zwiększenie zatrudnienia w tej grupie, jest jednak politycznie w tej grupie, jest jednak politycznie kontrowersyjne. kontrowersyjne.


Pracodawcy mogą obawiać się mogą obawiać się zatrudniania osób pomimo, że zatrudniania osób pomimo, że aktualnie potrzebują siły roboczej, ze aktualnie potrzebują siły roboczej, ze względu na trudność ich zwolnienia względu na trudność ich zwolnienia kiedy kiedy popyt będzie mniejszy. Sytuację będzie mniejszy. Sytuację tą rozwiązać mogą w pewnym stopniu tą rozwiązać mogą w pewnym stopniu inne formy zatrudniania, takie jak inne formy zatrudniania, takie jak umowy na czas określony, , umowy o dzieło, czy , czy zlecenia. .

Czynniki wpływające na Czynniki wpływające na zjawisko bezrobociazjawisko bezrobocia

Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają Na rozmiar zjawiska bezrobocia wpływ mają czynniki społeczneczynniki społeczne, ponieważ jest to zjawisko , ponieważ jest to zjawisko wytworzone wytworzone w społeczeństwie. w społeczeństwie.

Rozmiar bezrobocia zależy od Rozmiar bezrobocia zależy od systemu gospodarczego i aktualnie prowadzonej i aktualnie prowadzonej polityki krajowego krajowego rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem rynku pracy. Związane jest zwykle z poziomem nowych inwestycjinowych inwestycji i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo i trwałym zatrudnianiem pracowników w nowo powstałych i nowoczesnych zakładach pracy powstałych i nowoczesnych zakładach pracy sektora publicznego lub prywatnego.sektora publicznego lub prywatnego.


Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych Istnieją problemy z zebraniem rzetelnych danych.danych.

Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować Osoby pracujące nielegalnie mogą rejestrować się jako bezrobotne celem osiągnięcia korzyści się jako bezrobotne celem osiągnięcia korzyści z systemu opieki społecznej. z systemu opieki społecznej.

Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie Osoby zdolne do pracy, którym niesłusznie przyznano przyznano zasiłki z tytułu niezdolności do z tytułu niezdolności do pracy nie pracują choć są zdolne do pracy, nie nie pracują choć są zdolne do pracy, nie znajdują się jednak znajdują się jednak w statystykach bezrobocia. Według niektórych w statystykach bezrobocia. Według niektórych szacunków jest to w Polsce bardzo powszechne szacunków jest to w Polsce bardzo powszechne zjawisko. zjawisko.


W gospodarce centralnie W gospodarce centralnie planowanej, a rzadziej w rynkowej, planowanej, a rzadziej w rynkowej, zatrudnienie jest niewspółmiernie zatrudnienie jest niewspółmiernie duże do potrzeb firmy. Jest to tzw. duże do potrzeb firmy. Jest to tzw. bezrobocie ukryte. Osoby te można . Osoby te można byłoby zwolnić nie powodując byłoby zwolnić nie powodując większych strat w gospodarce, nie większych strat w gospodarce, nie figurują one jednak w statystykach figurują one jednak w statystykach bezrobocia. bezrobocia.

Rodzaje bezrobociaRodzaje bezrobocia

• bezrobocie krótkotrwałe - bezrobocie średniookresowe

• bezrobocie długookresowe - bezrobocie chroniczne

• bezrobocie jawne - bezrobocie ukryte • bezrobocie strukturalne -

bezrobocie technologiczne • bezrobocie cykliczne - bezrobocie sezonowe • bezrobocie klasyczne - bezrobocie neoklasyczne • bezrobocie frykcyjne - bezrobocie z wyboru

Bezrobocie długookresowe Bezrobocie długookresowe - - rodzaj rodzaj bezrobocia, który obejmuje , który obejmuje osoby pozostające bez osoby pozostające bez pracy przez 6 przez 6 do 12 miesięcy. do 12 miesięcy.

Bezrobocie chroniczneBezrobocie chroniczne dotyczy dotyczy ludzi, którzy pozostają bez ludzi, którzy pozostają bez pracy przynajmniej 12 miesięcy. przynajmniej 12 miesięcy. Bezrobotni długotrwale posiadają Bezrobotni długotrwale posiadają często cechy, które ograniczają ich często cechy, które ograniczają ich szanse powrotu na szanse powrotu na rynek pracy..

Bezrobocie ukryteBezrobocie ukryte jest też jest też nazywane nazywane agrarnymagrarnym, gdyż często , gdyż często występuje w rolnictwie. Bezrobocie występuje w rolnictwie. Bezrobocie ukryte występuje też w postaci ukryte występuje też w postaci wcześniejszych wcześniejszych emerytur spowodowanych brakiem możliwości spowodowanych brakiem możliwości zatrudnienia osób w wieku zatrudnienia osób w wieku przedemerytalnym.przedemerytalnym.

Bezrobocie strukturalneBezrobocie strukturalne - to takie - to takie bezrobocie, które powstaje na tle , które powstaje na tle strukturalnych rozbieżności między strukturalnych rozbieżności między podażą pracy i podażą pracy i popytem na pracę. W na pracę. W Polsce bezrobocie strukturalne Polsce bezrobocie strukturalne pojawiło się wraz z restrukturyzacją pojawiło się wraz z restrukturyzacją podstawowych branż przemysłu podstawowych branż przemysłu takich jak takich jak górnictwo, , hutnictwo, a , a także na skutek likwidacji także na skutek likwidacji PGR-ów.-ów.

Bezrobocie strukturalneBezrobocie strukturalne Jest ono konsekwencją zmian Jest ono konsekwencją zmian technologicznych i ewolucji i ewolucji

struktury produkcji, zachodzących w danej struktury produkcji, zachodzących w danej gospodarce. .

Ma ono charakter trwały. Na przykład w przeszłości Ma ono charakter trwały. Na przykład w przeszłości książki składane był przez zecerów z pojedynczych książki składane był przez zecerów z pojedynczych czcionek. Zmiana techniki druku i składu sprawiła, że czcionek. Zmiana techniki druku i składu sprawiła, że zecerzy stali się ofiarami bezrobocia strukturalnego, aż zecerzy stali się ofiarami bezrobocia strukturalnego, aż do momentu znalezienia całkiem innej pracy. Rozwój do momentu znalezienia całkiem innej pracy. Rozwój nowych technologii nie jest jednak jedyną przyczyną nowych technologii nie jest jednak jedyną przyczyną bezrobocia strukturalnego. bezrobocia strukturalnego.

Wahania w gustach konsumentów lub zmiana lokalizacji Wahania w gustach konsumentów lub zmiana lokalizacji pewnych przedsiębiorstw mogą spowodować bezrobocie pewnych przedsiębiorstw mogą spowodować bezrobocie strukturalne, i to nawet wśród pracowników dobrze strukturalne, i to nawet wśród pracowników dobrze wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi wykwalifikowanych. Bezrobocie tego typu stanowi szczególny problem w regionach, gdzie dominuje jedna szczególny problem w regionach, gdzie dominuje jedna gałąź przemysłu, np. górnictwo, hutnictwo, czy przemysł gałąź przemysłu, np. górnictwo, hutnictwo, czy przemysł stoczniowy.stoczniowy.

Bezrobocie frykcyjneBezrobocie frykcyjne - bezrobocie - bezrobocie związane związane z przerwami w zatrudnieniu z powodu z przerwami w zatrudnieniu z powodu poszukiwania lepszej/innej pracy lub poszukiwania lepszej/innej pracy lub zmianą miejsca zamieszkania. zmianą miejsca zamieszkania.

Stanowi minimalne, możliwe bezrobocie Stanowi minimalne, możliwe bezrobocie w gospodarce wolnorynkowej (3-5% ogółu w gospodarce wolnorynkowej (3-5% ogółu ludności aktywnej zawodowo). Stan ludności aktywnej zawodowo). Stan bezrobocia na poziomie frykcyjnym bezrobocia na poziomie frykcyjnym oznacza w praktyce występowanie pełnej oznacza w praktyce występowanie pełnej równowagi na rynku pracy.równowagi na rynku pracy.

Powody powstania bezrobocia Powody powstania bezrobocia frykcyjnego:frykcyjnego:

Niedoskonała informacja - informacja o Niedoskonała informacja - informacja o potencjalnych pracodawcach i/lub pracownikach potencjalnych pracodawcach i/lub pracownikach jest kosztowna oraz często trudna do uzyskania. jest kosztowna oraz często trudna do uzyskania.

Poszukiwanie pracy - przeprowadzane zarówno Poszukiwanie pracy - przeprowadzane zarówno przez pracodawców jak i pracowników; obydwie przez pracodawców jak i pracowników; obydwie strony poszukują dla siebie najlepszej dostępnej strony poszukują dla siebie najlepszej dostępnej oferty i będą kontynuować te poszukiwania aż oferty i będą kontynuować te poszukiwania aż koszty poszukiwań i korzyści płynące z koszty poszukiwań i korzyści płynące z poszukiwania nie wyrównają się. poszukiwania nie wyrównają się.

Bezrobocie frykcyjne może pełnić pozytywną Bezrobocie frykcyjne może pełnić pozytywną rolę jako czynnik elastyczności rynku rolę jako czynnik elastyczności rynku

pracy, hamowania nadmiernego wzrostu pracy, hamowania nadmiernego wzrostu płacpłac

i umacniania dyscypliny pracy. i umacniania dyscypliny pracy.

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

Frampol 2009Frampol 2009

Rynek Pracy

Documents

Transcript of Rynek Pracy