Rozwój mowy dzieckaRozwój mowy dziecka

Mowa jest podstawowymMowa jest podstawowym środkiem komunikacji i ma szczególne środkiem komunikacji i ma szczególne znaczenia w rozwoju dzieci. Znacząco wpływa na znaczenia w rozwoju dzieci. Znacząco wpływa na funkcjonowanie dziecka w rodzinie i grupie rówieśniczej.funkcjonowanie dziecka w rodzinie i grupie rówieśniczej.

• Rodzice często nie wiedzą czy ich dzieci mają wadę wymowy czy tylko rozwój mowy Rodzice często nie wiedzą czy ich dzieci mają wadę wymowy czy tylko rozwój mowy jest lekko opóźniony. Dlatego warto zapoznać się ze stadiami rozwoju mowy i jest lekko opóźniony. Dlatego warto zapoznać się ze stadiami rozwoju mowy i porównać go do własnego dziecka. Ale pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w porównać go do własnego dziecka. Ale pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w swoim indywidualnym tempie i jego rozwój zależy też od czynników swoim indywidualnym tempie i jego rozwój zależy też od czynników środowiskowych. Książkowe stadia rozwoju są tylko pewnym wyznacznikiem i nie środowiskowych. Książkowe stadia rozwoju są tylko pewnym wyznacznikiem i nie można dziecka rozwoju porównywać sztywno z książką. Musimy brać też ogólny można dziecka rozwoju porównywać sztywno z książką. Musimy brać też ogólny rozwój dziecka pod uwagę.rozwój dziecka pod uwagę.

STADIASTADIA ROZWOJU MOWY ROZWOJU MOWY

• 1. 1. Okres melodii od urodzenia do 12 miesiąca życiaOkres melodii od urodzenia do 12 miesiąca życia

W 2-3 miesiącu dziecko zaczyna głużyć, czyli W 2-3 miesiącu dziecko zaczyna głużyć, czyli

wydawać pojedyncze, przypadkowe dźwięki.wydawać pojedyncze, przypadkowe dźwięki. • Pierwszym dźwiękiem w tym okresie jest płacz i Pierwszym dźwiękiem w tym okresie jest płacz i

krzyk dziecka, za pomocą którego komunikuje się krzyk dziecka, za pomocą którego komunikuje się ono z otoczeniem, zgłaszając swoje potrzeby ono z otoczeniem, zgłaszając swoje potrzeby

• Około 6-7 miesiąca głużenie przekształca się w Około 6-7 miesiąca głużenie przekształca się w gaworzenie. Dziecko wydaje dźwięki o charakterze gaworzenie. Dziecko wydaje dźwięki o charakterze sylab lub przypadkowo dobranych zbitek głosowych. sylab lub przypadkowo dobranych zbitek głosowych. Dziecko ćwiczy w ten sposób swój słuch, rozpoznaje Dziecko ćwiczy w ten sposób swój słuch, rozpoznaje własne dźwięki. Pod koniec tego okresu pojawiają się własne dźwięki. Pod koniec tego okresu pojawiają się pierwsze wyrazy (mama, tata, da, am itd.), używane pierwsze wyrazy (mama, tata, da, am itd.), używane świadomie i adekwatnie do sytuacji. świadomie i adekwatnie do sytuacji.

• W tym okresie niepokojący objaw to przedłużony W tym okresie niepokojący objaw to przedłużony okres głużenia oraz niewystąpienie gaworzenia. Może okres głużenia oraz niewystąpienie gaworzenia. Może to sugerować niesprawność słuchu, ponieważ dzieci to sugerować niesprawność słuchu, ponieważ dzieci niedosłyszące i niesłyszące nie gaworzą, a głużenie niedosłyszące i niesłyszące nie gaworzą, a głużenie zanika u nich około 18 miesiąca życia. Na pewno zanika u nich około 18 miesiąca życia. Na pewno ważnym, dodatkowym czynnikiem jest długa choroba ważnym, dodatkowym czynnikiem jest długa choroba u dziecka lub hospitalizacja. W takiej sytuacji warto u dziecka lub hospitalizacja. W takiej sytuacji warto przebadać słuch u dziecka oraz udać się do lekarza przebadać słuch u dziecka oraz udać się do lekarza laryngologa lub foniatry.laryngologa lub foniatry.

2. OKRES WYRAZU2. OKRES WYRAZU

• Okres wyrazu trwa mniej więcej od 1 do 2 Okres wyrazu trwa mniej więcej od 1 do 2 roku życia roku życia

• Dziecko w tym wieku powtarza proste słowa ( Dziecko w tym wieku powtarza proste słowa ( zjawisko echolalii) i uczy się kojarzyć dany wyraz z zjawisko echolalii) i uczy się kojarzyć dany wyraz z określonym znaczeniem. Stopniowo opanowuje coraz określonym znaczeniem. Stopniowo opanowuje coraz większą liczbę słów. Bardzo często dzieci w tym większą liczbę słów. Bardzo często dzieci w tym wieku zniekształcają wyrazy. A pod koniec tego wieku zniekształcają wyrazy. A pod koniec tego okresu mogą pojawić się proste, pierwsze zdania. okresu mogą pojawić się proste, pierwsze zdania.

• Rozwój w tym okresie jest bardzo zróżnicowany, Rozwój w tym okresie jest bardzo zróżnicowany, dlatego nie porównujmy naszego dziecka do innych dlatego nie porównujmy naszego dziecka do innych dzieci. W tym okresie bardzo dużo dzieci może mało dzieci. W tym okresie bardzo dużo dzieci może mało mówić i nie powinno być to powodem zmartwień. W mówić i nie powinno być to powodem zmartwień. W tej fazie rozwoju należy zwrócić uwagę na poziom tej fazie rozwoju należy zwrócić uwagę na poziom rozumienia mowy oraz reakcje dziecka na bodźce rozumienia mowy oraz reakcje dziecka na bodźce słuchowe. Jeżeli stwierdzimy, że dziecko nie rozumie słuchowe. Jeżeli stwierdzimy, że dziecko nie rozumie poleceń lub nie słyszy prostych słów, to taka sytuacja poleceń lub nie słyszy prostych słów, to taka sytuacja powinna nas zaniepokoić powinna nas zaniepokoić

3. OKRES ZDANIA3. OKRES ZDANIA

• Okres zdania trwa średnio od 2 do 3 roku Okres zdania trwa średnio od 2 do 3 roku życia. życia.

• Mowa dziecka ulega dalszemu doskonaleniu. Mowa dziecka ulega dalszemu doskonaleniu. Dziecko zaczyna operować zdaniami, na początku są Dziecko zaczyna operować zdaniami, na początku są to zdania pojedyncze i twierdzące. Potem zdania się to zdania pojedyncze i twierdzące. Potem zdania się wydłużają i wzbogacają o nowe części mowy - wydłużają i wzbogacają o nowe części mowy - czasowniki, przymiotniki i zaimki. Pod koniec tego czasowniki, przymiotniki i zaimki. Pod koniec tego okresu pojawią się zdania złożone oraz zalążki mowy okresu pojawią się zdania złożone oraz zalążki mowy opowieściowej. opowieściowej.

• Dziecko w tym okresie zniekształca jeszcze artykulację Dziecko w tym okresie zniekształca jeszcze artykulację wielu wyrazów oraz używa ich w niewłaściwej formie wielu wyrazów oraz używa ich w niewłaściwej formie gramatycznej. Nie jest to jednak powodem do niepokoju. gramatycznej. Nie jest to jednak powodem do niepokoju. Należy pamiętać aby w tym okresie nasza wymowa była Należy pamiętać aby w tym okresie nasza wymowa była staranna i poprawna, ponieważ dziecko zaczyna utrwalać staranna i poprawna, ponieważ dziecko zaczyna utrwalać sobie zasady funkcjonowania języka. Jako rodzice sobie zasady funkcjonowania języka. Jako rodzice powinniśmy celowo wzbogacać nasze słownictwo w nowe powinniśmy celowo wzbogacać nasze słownictwo w nowe wyrazy i formy gramatyczne. Ogromnym błędem jest wyrazy i formy gramatyczne. Ogromnym błędem jest naśladowanie mowy dziecka oraz używania form naśladowanie mowy dziecka oraz używania form spieszczonych. Utrwala to niewłaściwe wzorce i opóźnia spieszczonych. Utrwala to niewłaściwe wzorce i opóźnia opanowanie prawidłowej budowy wyrazów.opanowanie prawidłowej budowy wyrazów.

• W okresie zdania wystąpić może u dziecka tzw. W okresie zdania wystąpić może u dziecka tzw. jąkanie fizjologiczne. Jest ono normalnym jąkanie fizjologiczne. Jest ono normalnym zjawiskiem rozwojowym i na ogół w krótkim czasie zjawiskiem rozwojowym i na ogół w krótkim czasie zanika samoczynnie. Może jednak ulec utrwaleniu zanika samoczynnie. Może jednak ulec utrwaleniu wówczas przekształca się w trudną do usunięcia wadę wówczas przekształca się w trudną do usunięcia wadę wymowy. Może tak się stać na skutek niewłaściwej wymowy. Może tak się stać na skutek niewłaściwej postawy rodziców, ich zbytniej wrażliwości i postawy rodziców, ich zbytniej wrażliwości i koncentracji na mowie dziecka i korygowania go. koncentracji na mowie dziecka i korygowania go. Zapewnijmy dziecku stabilizację emocjonalną, Zapewnijmy dziecku stabilizację emocjonalną, spokój oraz uregulowany tryb życia. spokój oraz uregulowany tryb życia.

4. OKRES SWOISTEJ MOWY 4. OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJDZIECIĘCEJ

• Okres ten przypada na wiek od 3 do 7 lat. Okres ten przypada na wiek od 3 do 7 lat.

• Zasób słownictwa wzbogaca się, dziecko mówi Zasób słownictwa wzbogaca się, dziecko mówi płynnymi zdaniami. Zadaje mnóstwo pytań, dzięki płynnymi zdaniami. Zadaje mnóstwo pytań, dzięki czemu zaczyna się mowa dialogowa. W czemu zaczyna się mowa dialogowa. W początkowym okresie można zaobserwować wiele początkowym okresie można zaobserwować wiele neologizmów, które są jak najbardziej prawidłowym neologizmów, które są jak najbardziej prawidłowym zjawiskiem i świadczą o dużych możliwościach zjawiskiem i świadczą o dużych możliwościach słowotwórczych dziecka.słowotwórczych dziecka.

• Około 5, 6 roku życia dziecko wymawia poprawnie wszystkie Około 5, 6 roku życia dziecko wymawia poprawnie wszystkie głoski. Jeżeli dziecko w tym wieku nie wymawia co najmniej głoski. Jeżeli dziecko w tym wieku nie wymawia co najmniej kilku głosek lub artykułuje je nieprawidłowo, konieczna jest kilku głosek lub artykułuje je nieprawidłowo, konieczna jest konsultacja logopedyczna. Dziecko powinno opanować konsultacja logopedyczna. Dziecko powinno opanować prawidłową wymowę wszystkich głosek przed podjęciem nauki prawidłową wymowę wszystkich głosek przed podjęciem nauki szkolnej, gdyż wada wymowy może być przyczyną wielu szkolnej, gdyż wada wymowy może być przyczyną wielu poważnych problemów szkolnych, a w szczególności w poważnych problemów szkolnych, a w szczególności w prawidłowym opanowaniu przez dziecko nauki czytania i pisania.prawidłowym opanowaniu przez dziecko nauki czytania i pisania.

• Pamiętajmy o tym, aby nie porównywać dzieci między sobą. Pamiętajmy o tym, aby nie porównywać dzieci między sobą. Każde dziecko rozwija się indywidualnie i w swoim własnym Każde dziecko rozwija się indywidualnie i w swoim własnym tempie. Należy jednak obserwować nasze dzieci i móc zareagować tempie. Należy jednak obserwować nasze dzieci i móc zareagować kiedy zauważymy coś niepokojącego kiedy zauważymy coś niepokojącego

CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ CO POWINNO ZANIEPOKOIĆ W MOWIE DZIECKAW MOWIE DZIECKA

• dziecko podczas artykulacji wsuwa język między dziecko podczas artykulacji wsuwa język między zęby lub ociera nim o wargę - jest to tendencja, zęby lub ociera nim o wargę - jest to tendencja, która się nie wycofa samoistnie, a w przyszłości która się nie wycofa samoistnie, a w przyszłości może spowodować seplenienie międzyzębowe; może spowodować seplenienie międzyzębowe;

• nawykowo mówi przez nos;nawykowo mówi przez nos;

• niepokojące są zmiany anatomiczne w budowie niepokojące są zmiany anatomiczne w budowie narządów mowy; narządów mowy;

• istnieją wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy; istnieją wątpliwości czy dziecko dobrze słyszy;

• opóźnienia w nabywaniu poszczególnych sprawności opóźnienia w nabywaniu poszczególnych sprawności językowych są większe niż 6 miesięcy;językowych są większe niż 6 miesięcy;

• dziecko nie próbuje komunikować się z otoczeniem, nie dziecko nie próbuje komunikować się z otoczeniem, nie rozumie mowy innych osób, nie reaguje na polecenia, nie rozumie mowy innych osób, nie reaguje na polecenia, nie jest zainteresowane kontaktem z rówieśnikami;jest zainteresowane kontaktem z rówieśnikami;

• dziecko zamienia głoski dźwięczna na bezdźwięczne: „d” dziecko zamienia głoski dźwięczna na bezdźwięczne: „d” na „t” (np. zamiast domek mówi tomek), „w” na „f” na „t” (np. zamiast domek mówi tomek), „w” na „f” (zamiast woda mówi fota), „g” na „k” (zamiast głowa (zamiast woda mówi fota), „g” na „k” (zamiast głowa mówi kłowa), „b” na „p” (zamiast buda mówi puta); mówi kłowa), „b” na „p” (zamiast buda mówi puta);

• dziecko pod koniec 3 r.ż. nie wymawia którejkolwiek z dziecko pod koniec 3 r.ż. nie wymawia którejkolwiek z samogłosek ustnych: a, o, u, e, i, y; samogłosek ustnych: a, o, u, e, i, y;

• dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, nie znanymi dziecko zniekształca głoski, zastępuje je innymi, nie znanymi w języku polskim, używa „obcego” dla nas dźwięku, np. w języku polskim, używa „obcego” dla nas dźwięku, np. wymawia „r” gardłowo;wymawia „r” gardłowo;

• dziecko wyraźnie jąka się (miewa częste blokady i uporczywe dziecko wyraźnie jąka się (miewa częste blokady i uporczywe powtarzanie jakiejś głoski lub utrudniony start mowy). powtarzanie jakiejś głoski lub utrudniony start mowy). Jednakże, jeśli zauważymy u dziecka lekkie zacinanie, Jednakże, jeśli zauważymy u dziecka lekkie zacinanie, powtarzanie sylab nie wpadajmy w panikę - może to być powtarzanie sylab nie wpadajmy w panikę - może to być typowa, fizjologiczna niepłynność mowy. Bierze się ona stąd, typowa, fizjologiczna niepłynność mowy. Bierze się ona stąd, że w wieku przedszkolnym rozwój myślenia i zasób że w wieku przedszkolnym rozwój myślenia i zasób słownictwa biernego (to, co dziecko rozumie) rozwija się słownictwa biernego (to, co dziecko rozumie) rozwija się szybciej niż jego umiejętności wypowiadania swoich myśli, a szybciej niż jego umiejętności wypowiadania swoich myśli, a to może powodować rozwojową niepłynność mowy.to może powodować rozwojową niepłynność mowy.