ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH

ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH

PORÓWNANIEautorka: Marzena Kitłowska-Kurpiel

2011r.

8 ETAPÓW REAKTYWNOŚCI SŁUCHOWEJ DZIECKA OD 0 DO 24 m.ż. WG Kevina Murphy

LP. WIEK DZIECKA RODZAJ REAKCJI

1 O-4 miesiąc życia

Dziecko budzi się ze snu na dźwięk o dużym natężeniu (80-90 Db)

2 3–4 miesiac zycia

Niemowle porusza głowa w odpowiedzi na głosnybodziec dzwiekowy


Niemowle kieruje głowe w płaszczyznie poziomej wkierunku dosc głosnego zródła dzwieku nadawanegoponizej jego głowy.


Dziecko lokalizuje dosc cichy dzwiek dochodzacyponizej jego głowy, poczatkowo przekrecajac głowew bok, a nastepnie w dół, czyli w kierunku zródładzwieku.


Dziecko lokalizuje bezposrednio cichy dzwiekdochodzacy z dołu, patrzac w dół


Dziecko lokalizuje ciche zródło dzwieku dochodzacepowyzej głowy, patrzac najpierw w bok, a pózniej dogóry.


Dziecko lokalizuje bezposrednio ciche zródłodzwieku dochodzace z boku, ponizej i powyzej jegogłowy.


Dziecko lokalizuje bezposrednio ciche zródłodzwieku dochodzace pod róznymi katami.

WAŻNE!DO 13 MIESIĄCA

• NADAJEMY DŹWIĘKI PO LEWEJ STRONIE DZIECKA• DO LEWEGO UCHA • PONIŻEJ POZIOMU GŁOWY

DZIECKA

ZASADY TERAPII SŁUCHOWEJ

Zasada I

Bodźce akustyczne nadajemy poniżej głowy dziecka.

Zasada II

Początkowo bodźce akustyczne są bardzo głośne.

ZASADA III

Dźwięki nadajemy najpierw do lewego ucha potem do prawego.

ZASADA IV

Początkowo bodźce akustyczne nadajemy z dalszej odległości i zbliżamy źródło dźwięku do

ucha dziecka (czyli np. uderzając w bębenek zbliżamy się z nim do ucha dziecka) obserwując bardzo uważnie, w którym momencie dziecko zaczyna reagować.

ZASADA V

Dźwięki nadajemy zawsze do obu uszu, czyli stymulujemy jednakowo ucho prawe i lewe,

niezależnie od stopnia uszkodzenia słuchu jakie występuje w obu uszach.

ZASADA VI

Często zmieniamy rodzaj bodźca akustycznego, czym uatrakcyjniamy terapię, dźwięki muszą być różnorodne.

ZASADA VII

Nadajemy początkowo głośne dźwięki a następnie zmniejszamy ich natężenie obserwując reakcję dziecka na najcichszy bodziec.

ZASADA VIII

W ćwiczeniach przestrzegamy kolejności dojrzewania funkcji lokalizacyjnych.

ZASADA IX

Nadawanie przez nas bodźca jest niewidoczne dla dziecka (nie zmieniamy pozycji ciała, nie

wykonujemy specjalnych ruchów, tak żeby dziecko nie mogło się zorientować kiedy się dźwięk zaczyna a kiedy kończy).

ZASADA X

Dźwięki nadawane przez nas muszą obejmować wszystkie częstotliwości, które znajdują się

w paśmie mowy (od 500 do 4000 Hz a nawet do 8000 Hz). Jednak szczególną uwagę zwracamy na

wysokie częstotliwości, gdyż to od nich będzie w przyszłości zależało czy dziecko zróżnicuje spółgłoski(s-z),(sz-ż), (f-s) itd.

ZASADA XI

Te same ćwiczenia muszą być wielokrotnie powtarzane, żeby zostały dobrze utrwalone tzn.

po nadaniu dźwięku – dziecko natychmiast reaguje, szuka źródła dźwięku, po jakimś czasie identyfikuje

dźwięk pokazując ilustrację bądź desygnat (przedmiot), a następnie dziecko nazywa to co usłyszało.

ZASADA XII

Początkowo prezentujemy dziecku dźwięki wyraźnie kontrastowe (bardzo różniące się od

siebie, np. bębenek i trójkąt – niskie i wysokie tony). Oprócz dźwięków instrumentów perkusyjnych,

które są zróżnicowane pod względem wysokości, bardzo dobre do ćwiczeń słuchowych są zabawki

zwierząt wydające dźwięk. Różnią się także między sobą np. krowa (muuuu – niskie dźwięki), a wąż

(ssssssss – wysokie dźwięki).

ZASADA XII c.d.Należy zwrócić uwagę przy zakupie zwierzątek, aby dźwięki przez niewydawane były jak najbardziej zbliżone do naturalnych odgłosów. Czasem

możemy samodzielnieprzygotować pomoce do ćwiczeń słuchowych, takim przykładem mogą być

jednakowe pojemniki(np. plastikowe po kremach, metalowe po herbacie, plastikowe butelki

jednakowego kształtu i wielkości,które oklejamy taśmą w celu zasłonięcia wnętrza butelki), do których

wsypujemy ryż, kaszę, makaron.Każdy pojemnik podczas potrząsania nim wydaje inny dźwięk. Możemy

porównywać natężeniedźwięku (cicho-głośno), a także wysokość dźwięku (nisko-wysoko). Dbamy

tylko o dokładne domknięciepojemników, żeby się z nich nic w trakcie zabaw nie wysypało.

ZASADA XIII

Ćwiczenia słuchowe muszą być prowadzone systematycznie, codziennie, powtarzane po

kilka razy w ciągu dnia.

ZASADA XIV

Podczas wykonywania ćwiczeń słuchowych dziecko powinno być skupione,

skoncentrowane

PROGRAM WCZESNEGO WYCHOWANIA SŁUCHOWEGO DOREEN POLLACK 1984R.

• świadomość dźwięku,• lokalizacja bodźców dźwiękowych,• rozwój słyszenia na odległość (rozwój słuchu przestrzennego),• rozwój rozróżniania (dyskryminacji) bodźców,• zabawa głosem,• rozwój schematu słuchowego,• audytywne sprzężenie zwrotne• słowa funkcyjne,• język symboliczny,• rozwój zakresu pamięci słuchowej (i jej trwałości) oraz następstwa czasu.

ĆWICZENIA SŁUCHOWE POWINNY OBEJMOWAĆ NAST. ELEMENTY:

• czas trwania dźwięku (długo–krótko),• ilość nadawanych sygnałów akustycznych• tempo nadawanego sygnału akustycznego• (szybko–wolno),• natężenie dźwięku (wysoko–nisko),• lokalizacja źródła dźwięku,• rytm

OBSERWUJEMY REAKCJE DZIECKA NA DŹWIĘK:

• zatrzymanie na chwilę wzroku,• grymas twarzy,• mrugnięcie powiekami,• znieruchomienie,• nadmierne pobudzenie,• wyprostowanie rąk lub nóg,• nagły krzyk,• płacz,• obrót głowy w kierunku źródła dźwięku.

ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES MELODII 0 - 1 r.ż.

Dziecko słyszące

Krzyk - apel2-3 m.ż. głużenieOd 4m.ż. Reakcja na intonację6m.ż. gaworzenie10m.ż. EcholaliaDziecko uczy się różnicowania przebiegów melodycznych wypowiedzi i łączy je z określonymi stanami emocjonalnymi, uczy się słuchowego różnicowania sylab, rozwija sprawność psychomotoryczną.Kształtują się podstawy słuchu fonematycznego i autokontroli słuchowej. Powoli odkrywa kod językowy i zasadę wpływania na innychb za pomocą głosu.

Okres melodii – dziecko niesłyszące

• Nie odbiera dźwięków mowy zatem i swojego głużenia.• Nie odkrywa kodu językowego• Nie odkrywa związku między głosem a reakcją innych

ludzi.• Gesty jako element komunikacji.• OKRES MELODII U NIEKTÓRYCH DZIECI Z WADĄ SŁUCHU

NIE WYSTĘPUJE.• KONSEKWENCJA: trudności w opanowaniu prozodycznych

elementów wypowiedzi – rytmu, melodii, akcentu, intonacji.

ROZWÓJ MOWY I JEZYKAOKRES WYRAZU - DRUGI ROK ŻYCIA

Dziecko słyszące

•Burzliwy rozwój ruchowy i poznawczy•Stymulacja funkcji słuchowych w zakresie dźwięków mowy•Doskonalenie pamięci słuchowej i słuchu fonematycznego •Rozwój autokontroli słuchowej•Rozwój sprawności narządów artykulacyjnych i rozwój mowy dźwiękowej•Intensywne poszerzanie słownika biernego i czynnego i rozwój rozumienia wypowiedzi otoczenia•Rozwijanie znajomości gramatyki języka•Początki umiej. uogólniania i mowy wewnętrznej

OKRES WYRAZU - DZIECKO NIESŁYSZĄCE

• Okres wyrazu pojawia się z dużym opóźnieniem, w wieku przedszkolnym lub szkolnym

• Rozumienie mowy czyli słownictwo bierne nie rozwija się w sposób naturalny z powodu zakłóceń w odbiorze mowy

• Konsekwencja: bez specjalnej terapii nie pojawia się mowa dźwiękowa

ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES ZADANIA - TRZECI ROK ŻYCIA

DZIECKO SŁYSZĄCE

•Pojawienie się wszystkich typów zdań dwu- i trzywyrazowych (brak jeszcze przyimków, zaimków i spójników)•Doskonalenie i rozwój mowy dźwiękowej•Rozwój słownictwa czynnego (około 1000 słów)i biernego •Odkrywanie reguł gramatycznych języka•Rozwój umiej. poznawczych•Rozwój słuchu fonemowego•Rozwój rozumienia mowy

OKRES ZDANIA - DZIECKO NIESŁYSZĄCE

• Nie ma możności poznawania języka drogą naturalną

• Ograniczone możliwości poznawcze ze względu na okrojone informacje o otaczającym świecie

• Powolny rozwój mowy dźwiękowej i to przy zastosowaniu specjalnej terapii

• Opóźniony rozwój słownictwa i trudności w odkrywaniu reguł gramatycznych języka polskiego

ROZWÓJ MOWY I JĘZYKAOKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ 4-6 LAT

DZIECKO SŁYSZĄCE •Intensywny rozwój fizyczny i umysłowy

•Doskonalenie sprawności językowej (rozbudowane wypowiedzi, swobodne rozmowy)•Bogate umiej. komunikacyjne•Rozwinięty słuch fonemowy i fonematyczny, zdolność syntezy i analizy głoskowej•Doskonała pamięć słuchowa i świadomość fonologiczna

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ – DZIECKO NIESŁYSZĄCE

• Rozwijanie słuchu i mowy specjalnymi metodami terapeutycznymi.

• Zdobywanie sporym wysiłkiem kolejnych etapów znajomości języka z większym lub mniejszym opóźnieniem w stosunku do słyszących rówieśników

WAŻNE!

W głuchocie prawostronnej występuje więcej trudności w komunikacji językowej (dysortografię, dysleksję, problemy w porozumiewaniu się , nauce czytania i pisania, przyswajaniu mowy i umiej. komunikacyjnych)

WAŻNE!

• W głuchocie lewostronnej obserwuje się znacznie mniej negatywnych konsekwencji w zakresie przyswajania wiedzy i komunikowaniu się z otoczeniem, co ma istotne znaczenie dla rozwoju dziecka. W lewostronnej głuchocie na pierwszym planie są problemy emocjonalne. Preferowane są przedmioty ścisłe. Kłopot może sprawiać całościowe postrzeganie problemu w naukach humanistycznych oraz rytmu i melodii w muzyce.

TEST ROZWOJUN REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY

Obecność reakcji Obecność reakcji

NoworodekReaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozłożeniem rączek na bardzo głośne dźwięki

TAK NIE

1–3 miesiąc życia

Reaguje zmrużeniem oczu lub nagłym rozłożeniem rączek na głośne dźwięki

Przestaje ssać, gdy słyszy głośny dźwięk

Od 2 miesiąca reaguje na głos bliskiej osoby (kiedy jej nie widzi)

Budzi się przy głośnych dźwiękach

Głuży wydając gardłowe dźwięki lub samogłoski

Reaguje np. na stukanie, dźwięk odkurzacza itp.


Zwraca głowę w kierunku dźwięku grzechotkiLubi zabawki dźwiękowe, w tym grzechotkiBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiOd 5 m–ca zaczyna gaworzyć, cieszyć się dźwiękiem

Od 5 m–ca zaczyna reagować gaworzeniem na mowę matkiReaguje płaczem lub podrywa się przy głośnym hałasieUspokaja się słysząc znany głosZwraca głowę w kierunku głosu znanej osoby lub gdy jest wołane po imieniu© Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu 2002

TEST ROZWOJU REAKCJI SŁUCHOWYCH I ROZWOJU MOWY


Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię

Zwraca głowę w kierunku dźwiękuBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiUżywa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę– gaworzeniem nawiązuje dialog z matkąReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankistukanie łyżeczką o brzeg szklankiŁączy dźwięki i powtarza sylaby, np. ba–ba, da–daba, da–daBawią go rymowanki, zabawa kosi–kosi


12 miesiąc życia

Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię, zwraca głowę w kierunku, z którego dochodzi głosZwraca głowę w kierunku interesującego dźwiękuBudzi się z lekkiego snu, gdy ktoś głośno mówiUżywa własnego głosu chcąc zwrócić na siebie uwagę – zaczepiaPróbuje naśladować głos mamy, taty pod względem rytmu i głośnościSpogląda lub wskazuje palcem na przedmioty, osoby, gdy się o to poprosiTańczy, porusza się i wydaje dźwięki w takt muzykiMówi pierwsze słowa (mama, tata), mówi i pokazuje np. pa–pa, nieNaśladuje głosy zwierząt, wypowiada niektóre onomatopejeRozumie pytania: gdzie jest tata, mama?



Reaguje na zakaz „nie wolno”Reaguje na swoje imię wołane z drugiego pokojuReaguje na polecenia i pytania np.: chodź, czy chcesz więcej?Naśladuje wiele wypowiadanych przez Ciebie słówSzuka źródła interesującego go dźwiękuReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankiMówi 3 lub 4 słowa

Bawią go rymowanki, zabawa kosi–kosiTańczy przy muzyce

Poproszone pokaże nos, oko, ucho


18–24 miesiąc życiaPokazuje różne części ciałaSpełnia proste polecenia np.: włóż piłkę do pudełka, daj lalęOdpowiada na pytania np. czy chcesz więcej?Szuka źródła interesującego go dźwiękuReaguje na szelest bibuły, grzechotkę, delikatne stukanie łyżeczką o brzeg szklankiMówi od 20 do 300 słów

Śpiewa i tańczy przy muzyce

Pokazuje znane obrazki, gdy się je nazywaNazywa to, czego chce: auto, soczek, ciastkoPotrafi naśladować np.: kota, psa pokazując obrazek


2–4 rok życia

Słucha radia i telewizji na tym samym poziomie głośności co inni członkowie rodzinySpełnia trudniejsze polecenia słowne np. schowaj zabawki

Odpowiada na pytania: co to jest?

Szuka źródła interesującego go dźwięku

Zadaje pytania interesując się otoczeniem

Mówi coraz więcej zdaniami, opowiada proste bajki lub wymyślone historyjki

Śpiewa i tańczy przy muzyce

Słyszy i rozumie rozmowę w drugim pokoju

Co powinno zaniepokoić?

• 3 miesiąc – dziecko nie reaguje na głośne dźwięki • 6 miesiąc – nie gaworzy, nie zwraca głowy w kierunku źródła

dźwięku• 7 – 12 miesiąc – nie reaguje na swoje imię, nie rozumie

prostych słów, zakazów, poleceń • 13 – 24 miesiąc – nie próbuje łączyć prostych słów, nie opanowało

podstawowych słów

określających przedmioty i osoby z otoczenia

• 3 – 4 rok życia – słucha radio i telewizji na wyższym poziomie głośności niż inni,

• – nie używa zdań składających się z 4 lub więcej wyrazów, • – nie wypowiada się swobodnie w sposób zrozumiały także dla

obcych• • 4 – rok życia – nie wypowiada prawidłowo większości głosek• – wypowiedzi są niepoprawne gramatyczne,• – ma trudności z wysłuchaniem prostej historyjki i

odpowiedzeniem na • proste pytania

bibliografia

• M.Mueller-Malesińska,Z.Kurkowski, J.Szuchnik, J.Kosmalowa, Rozwój słuchu i mowy – fizjologia i patologia, Instytut Fizjologii i Patologii słuchu 2002

• A.Prożych, M.Radziszewska-Konopka,Dźwięki marzeń. Poradnik dla rodziców i specjalistów pracujących z dzećmi z wadą słuchu, 2006r.

• A.Wojtczuk, Dziecko słaboszłyszące i słabowidzące.Problemy rozwojowe, formy pomocy, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Sokołowie Podlaskim.

ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH

Documents

Transcript of ROZWÓJ SŁUCHU, MOWY I JĘZYKA U DZIECI SŁYSZĄCYCH I NIESŁYSZĄCYCH