Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do ...gim4.home.pl/wymaganiaedukacyjne/Kryteria z...

1

Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do programu nauczania „ ladami przesz ci”Wymagania na poszczególne oceny

Wymagania na poszczególne ocenyTemat lekcji Zagadnienia

dopuszczaj ca dostateczna dobra bardzo dobra celuj caCo to jesthistoria?

- historia jako nauka- definicja ródehistorycznych- podzia ródehistorycznych- archeologia jakonauka pomocniczahistorii- epoki historyczne- dawne sposobymierzenia czasu

- poprawnie pos uguje siterminami: historia, ród ohistoryczne, nasza era,przed nasz er , wiek- dokonuje prostej klasyfikacjiróde historycznych

- podaje przyk ady ródepisanych i niepisanych- okre la wiek danegowydarzenia

- poprawnie pos uguje siterminami: archeologia, epokihistoryczne, chronologia,prahistoria- wymienia nazwy epokhistorycznych w kolejno cichronologicznej: staro ytno ,redniowiecze, nowo ytno ,

wspó czesno- umiejscawia wydarzenia wodpowiedniej epocehistorycznej

- wyja nia, na czympolega praca historyka iarcheologa- wymienia stosowanew przesz ci sposobymierzenia czasu- okre la ramychronologiczne epokhistorycznych

- omawia rol ródehistorycznychw procesiepoznawania dziejów- rozumie potrzebtworzenia systemudatacji i pos ugiwaniasi nim

ROZDZIA I: POCZ TKI CYWILIZACJI1. Prahistoriacz owieka

- pochodzeniecz owieka- ewolucja cz owieka ijej etapy- cechycharakterystyczneposzczególnychgatunkówcz owiekowatych- osi gni cia cz owiekapierwotnego

- poprawnie pos uguje siterminami: australopitek, homosapiens, koczowniczy trybycia

- wskazuje na mapie kolebkludzko ci

- poprawnie pos uguje siterminami: homo habilis,homo erectus, homoneandertalensis, homosapiens, ewolucja, paleolit- wymienia w kolejno cietapy ewolucji cz owieka- opisuje warunki ycia ludziw czasach prahistorycznych- podaje nazwynajwa niejszych wynalazkówcz owieka z czasówprahistorycznych

- okre la ramychronologicznekolejnych etapówewolucji cz owieka- podaje najistotniejszecechy wygl du ró nychgatunkówcz owiekowatychi ich umiej tno ci- wskazuje na mapiekierunki i trasyekspansji gatunkuludzkiego

- omawia znaczenietworzenia ipraktycznegozastosowania narz dzioraz opanowaniaumiej tno cikrzesania ognia dlarozwoju cz owieka- wyja nia, na czympolega a zale nocz owieka odprzyrody- wymienia przyczynypowstania pierwszychdzie sztuki praludzi

- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

2

Tajemnicesprzedwieków – Jakzbadanopochodzeniecz owieka?

- teorie dotycz cepowstania cz owieka- Karol Darwin i jegoodkrycie- zadania antropologii

- przedstawia g ówne za eniateorii Karola Darwina- wymienia teorie dotycz cepowstania cz owieka

- poprawnie pos uguje siterminami: ewolucjonizm,antropologia- opisuje, czym zajmuje siantropolog- omawia sposoby ustalaniawieku znalezisk

- omawia teoriewolucji KarolaDarwina- wyja nia ró nicemi dzy teorikreacjonizmu aewolucjonizmu

- przedstawiaznaczenie badanaukowych orazwykorzystaniaró nych technologiidla poznania historiicz owieka

- prezentujeargumentyzwolennikówi przeciwnikówewolucjonizmu

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

2. Czaswielkichprzemian

- wp yw zmian klimatuna ycie cz owieka- rewolucja neolityczna- pocz tki rolnictwa ihodowli- pierwsze osady- budowlemegalityczne- pocz tek metalurgii

- poprawnie pos uguje siterminami: rewolucjaneolityczna, osiad y tryb ycia,osada, epoka br zu, epokaelaza

- przedstawia zmiany, którezasz y w yciu cz owieka wokresie neolitu- podaje nazwy metaliwykorzystywanych przezpraludzi do wytopu broni,narz dzi, ozdób

- poprawnie pos uguje siterminami: neolit, megalit- okre la ramy chronologicznerewolucji neolitycznej- opisuje ycie codzienneludzi przed rewolucjneolityczn- omawia sposób wytopubr zu i elaza

- przedstawia wp ywzmian klimatycznychna tryb ycia cz owiekapierwotnego- omawia tryb ycia izaj cia ludzi epokineolitu- nazywa i lokalizuje namapie pozosta cinajstarszej znanej osadyludzkiej- wskazuje na mapiemiejsce po enianajbardziej znanejbudowli megalitycznej- wyja nia, jakiezmiany nast pi yw yciu cz owiekadzi ki opanowaniu

- omawia tryb ycia izaj cia ludzi epokineolitu- charakteryzujewygl d osadneolitycznych- opisuje wygl d ifunkcje budowlimegalitycznych

- uzasadniauszno okre lenia

rewolucja dlazmian, które zasz yw yciu cz owiekaw okresie neolitu


3

umiej tno ci wytopumetali

3. W krajuSumerów

- po eniegeograficzne i warunkinaturalne Mezopotamii- powstanie pierwszychpa stw- organizacja pa stwaSumerów- osi gni ciacywilizacjisumeryjskiej

- poprawnie pos uguje siterminami: cywilizacja,Mezopotamia, systemirygacyjny, Sumerowie, miasto-pa stwo- lokalizuje na mapieMezopotami- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne panuj ce wMezopotamii- wymienia osi gni ciaSumerów

- podaje ramy chronologiczneistnienia cywilizacjisumeryjskiej- poprawnie pos uguje siterminami: yzny Pó ksi yc,król-kap an, zikkurat- okre la rol rzek wstaro ytnej Mezopotamii- opisuje wygl d miastsumeryjskich

- charakteryzujeoddzia ywaniewarunków naturalnychna ycie mieszka cówMezopotamii

- omawia organizacjpa stwa Sumerów- przedstawia zwi zekmi dzy budowi utrzymaniem sieciirygacyjneja powstaniempierwszych pa stw

- wyja nia, jakiwp yw naorganizacjpierwszych pa stwmia o ich po eniegeograficzne orazwarunki naturalne


4. Babilonia iAsyria

- pa stwo babilo skie- Hammurabi i jegokodeks prawny- Babilon- pa stwo asyryjskie- organizacja armiiasyryjskiej

- poprawnie pos uguje siterminami: Babilon, KodeksHammurabiego, politeizm- okre la, kim by i czymzas yn Hammurabi- lokalizuje na mapie pa stwobabilo skie i asyryjskie- omawia najwa niejsze zasadyprawne zapisane w KodeksieHammurabiego

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: ok. 2 tys. lat p.n.e.,XVIII w. p.n.e., VII w. p.n.e.,612 r. p.n.e., VI w. p.n.e.- poprawnie pos uguje siterminami: Aszur, Niniwa,wisz ce ogrody, rydwan- okre la, kim byli czymzas yn li: Nabuchodonozor II,Sargon II Wielki, Asurbanipal

- omawia organizacjpa stwa babilo skiego- prezentujenajwa niejsze faktyz historii Asyrii iBabilonii- interpretuje zasad„oko za oko, z b za

b”- omawia systemreligijny staro ytnejBabilonii- przedstawiaosi gni cia cywilizacjiasyryjskiej

- ocenia staro ytnysystem prawny- omawia systemreligijny staro ytnejBabilonii- wymienia czynniki,które umo liwi yAsyryjczykomprowadzenieskutecznej politykipodbojów

- wyja nia znaczeniekodyfikacji prawadla sprawnegofunkcjonowaniapa stwa

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasie

4

- wymienia rodzajewojsk wchodz cych wsk ad armii asyryjskiej

zaj

5. W Egipciefaraonów

- po eniegeograficzne i warunkinaturalne Egiptu- Nil i jego rola- organizacja pa stwaegipskiego- spo ecze stwostaro ytnego Egiptu

- poprawnie pos uguje siterminami: Egipt Górny, EgiptDolny, faraon- lokalizuje na mapie Egipt- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne panuj ce w Egipcie

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: ok. 3 tys. lat p.n.e.,XIII w. p.n.e., 31 r. p.n.e.- podaje ramy chronologiczneistnienia cywilizacji egipskiej- przedstawia najwa niejszedokonania Ramzesa II- charakteryzuje strukturspo ecze stwa egipskiego- okre la zakres w adzyfaraona

- wyja nia rol Nilu wrozwoju cywilizacjiegipskiej- omawia organizacjpa stwa egipskiego- opisuje pa stwoegipskie za panowaniaRamzesa II

- uzasadnia s usznookre lenia „Egipt –darem Nilu”- t umaczy, jak rolodgrywa yposzczególne warstwyspo ecze stwaegipskiego- prezentuje dziejeEgiptu w I tysi cleciup.n.e.

- wskazuje i oceniaród a pot gi

staro ytnego Egiptu


6. Piramidy,mumie ihieroglify

- religia Egipcjan- wiara w yciepozagrobowe- osi gni ciacywilizacji egipskiej- pochówek zmar ych –mumifikacja,grobowce, piramidy

- poprawnie pos uguje siterminami: politeizm, mumia,mumifikacja, sarkofag,piramida, hieroglify- wymienia imionanajwa niejszych bogówegipskich- przedstawia najwi kszeosi gni cia cywilizacjiegipskiej

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: ok. 2500 r. p.n.e.,1313 r. p.n.e.- poprawnie pos uguje siterminami: sfinks, DolinaKrólów- podaje nazwynajs ynniejszych piramidegipskich

- wymienia cechycharakterystycznewygl du wybranychbogów egipskich- omawia rol religii wyciu staro ytnych

Egipcjan- podaje przyczynymumifikacji zw ok- t umaczy, czym by y ijak budowano egipskiepiramidy

- wyja niaprzeznaczenie DolinyKrólów- opisuje etapyprocesu mumifikacji- okre la cechy religiistaro ytnego Egiptu

- ocenia wk admieszka ców Egiptuw rozwójcywilizacji


5

Tajemnicesprzedwieków– Jak dawniejbadanozabytkistaro ytnegoEgiptu?

- pocz tki archeologiiw Egipcie- odkrycie grobowcaTutenchamona

- przedstawiadokonania postaci:Howarda Cartera, lordaCarnarvona- omawia okoliczno ciodkrycia grobowcaTutenchamona- opisuje wygl dgrobowcaTutenchamona- opowiada, czegodotyczy tzw. kl twaTutenchamona

- zna wydarzeniazwi zane z datami:1798 r., 1922 r.- przedstawiadokonaniaTutenchamona- wyja nia ró nicemi dzy dawn awspó czesnarcheologi- okre la okoliczno ci,w których dosz o dorozpocz cia badaarcheologicznych wEgipcie- ocenia postawpierwszych badaczydziejów Egiptu


7. Staro ytnyIzrael

- powstanie pa stwaIzrael- po eniegeograficzne i warunkinaturalne Palestyny- panowanie Dawida iSalomona- niewola babilo ska- judaizm- Biblia

- poprawnie pos uguje siterminami: Hebrajczycy,Palestyna, Jahwe, Juda, Izrael,niewola babilo ska, prorok,Mesjasz, monoteizm, judaizm,dekalog- okre la, kim byli i czymzas yn li: Abraham, Moj esz,Dawid, Salomon- lokalizuje na mapie Izrael- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne Palestyny

- okre la ramy chronologiczneistnienia pa stwaydowskiego

- poprawnie pos uguje siterminami: Kanaan, menora,Biblia, Tora, Arka Przymierza- przedstawia dokonaniaCyrusa II Wielkiego- opisuje wygl d wi tynijerozolimskiej

- wskazuje na mapieszlak w drówkiIzraelitów z Egiptu doKanaan i omawia jejprzebieg- omawia sytuacjnarodu ydowskiego pomierci Salomona

- przedstawiaokoliczno ci upadkupa stwa ydowskiego- charakteryzuje systemwierze Izraelitów

- opisuje okoliczno cipowstania pa stwaIzrael- okre la rolproroków i Mesjaszaw yciuHebrajczyków- omawia ró nicemi dzy religi ydówa wierzeniamipozosta ychcywilizacjistaro ytnych

- ocenia rol Bibliijako ród ahistorycznego

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje du :aktywno w czasiezaj

6

8. Indie iChiny

- po eniegeograficzne i warunkinaturalne Indii i Chin- powstanie pa stw naPó wyspie Indyjskimoraz w dorzeczuHuang-ho i Jangcy- buddyzm- hinduizm- organizacja pa stwachi skiego- konfucjanizm- osi gni ciacywilizacji Indii i Chin

- okre la czas powstaniacywilizacji Indii i Chin- poprawnie pos uguje siterminami: Ariowie, kasta,system kastowy, buddyzm,hinduizm, nirwana, Wielki MurChi ski- lokalizuje na mapie Indie iChiny- omawia po eniegeograficzne oraz warunkinaturalne cywilizacji indyjskieji chi skiej- wymienia osi gni ciacywilizacji indyjskiej ichi skiej

- poprawnie pos uguje siterminami: Harappa,Mohend o Daro, cytadela,terakotowa armia,humanitaryzm- zna i krótko charakteryzujepostaci Buddy i Konfucjusza

- przedstawia zasadyfunkcjonowaniaspo ecze stwaindyjskiego za rz dówAriów- opisuje organizacjpa stwa chi skiego- wyja nia przyczynybudowy WielkiegoMuru Chi skiego- charakteryzuje systemfilozoficzny stworzonyprzez Konfucjusza

- porównuje za eniabuddyzmu ihinduizmu- prezentuje zasi gterytorialnybuddyzmu wprzesz ci iwspó cze nie

- ocenia wp ywkonfucjanizmu nabudow CesarstwaChi skiego


9. Odrysunkównaskalnych doalfabetu

- ewolucja pisma- rodzaje pisma- materia ypi miennicze- alfabet- osi gni cia Fenicjan

- poprawnie pos uguje siterminami: piktogram, pismoklinowe, hieroglif, papirus,alfabet, Fenicjanie- wymienia rodzaje pisma,którymi pos ugiwa y si ludystaro ytne- podaje nazwy materia ówpi mienniczych stosowanych wstaro ytno ci

- podaje daty powstaniaposzczególnych rodzajówpisma- okre la rol pisma wstaro ytno ci- opisuje znaczenie alfabetustworzonego przez Fenicjan

- wyja nia przyczynypowstania pisma- przedstawia historipisma- opisuje sposóbprodukcji papirusu

- t umaczy, na czympolega wy szopisma alfabetycznegonad pismemobrazkowym

- ocenia znaczeniepowstania pismadla rozwojucywilizacji ludzkiej


7

Tajemnicesprzedwieków– JakodczytanopismoEgipcjan?

- Kamie z Rosetty- okoliczno ciodczytania pismastaro ytnych Egipcjan- znaczenie hieroglifówegipskich

- poprawnie pos uguje siterminami: hieroglif, pismodemotyczne i hieratyczne,alfabet grecki

- wyja nia, kim by i czymzas yn Jean-FrançoisChampollion- poprawnie pos uguje siterminami: Kamie z Rosetty,kartusz

- wyja nia zasadypos ugiwania sihieroglifami- podaje okoliczno ciodnalezienia Kamieniaz Rosetty

- zna wydarzeniazwi zane z datami:1799 r., 1824 r.- opisuje, w jakisposób odszyfrowanohieroglify egipskie- wymienia cechycharakteryzuj cerzetelnego badacza

- ocenia wp ywpismahieroglificznego nainne cywilizacje wobszarze yznegoPó ksi yca


ROZDZIA II: ANTYCZNA GRECJA1. wiatHellenów

- po eniegeograficzne i warunkinaturalne Grecji- zaj cia Hellenów- organizacja miast-pa stw- kultura minojska imyke ska- czynniki jednocz ceGreków- kolonizacja grecka

- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne Grecji- poprawnie pos uguje siterminami: Hellada,Hellenowie, polis, agora,kolonizacja, kolonia,metropolia- lokalizuje na mapie Grecj- opisuje ycie i zaj ciamieszka ców Grecji

- okre la ramy chronologiczneistnienia kultury minojskiej imyke skiej- poprawnie pos uguje siterminami: kultura minojska,kultura myke ska- wskazuje na mapie zasi gkolonizacji greckiej

- wyja nia wp ywwarunków naturalnychna ycie i zaj ciaGreków, a tak e naorganizacjpa stwowo ci greckiej- opisuje wygl dgreckiej polis- wymienia przyczynykolonizacji greckiej

- charakteryzujekultur minojski myke sk- t umaczy, jakfunkcj pe ni a agora- przedstawiaprzebieg kolonizacjigreckiej

- okre la czynnikijednocz ce Greków


2. Demokra-tyczne Ateny

- zasadyfunkcjonowaniademokracji ate skiej- spo ecze stwo Aten

- poprawnie pos uguje siterminami: Ateny, Attyka,demokracja, zgromadzenieludowe (eklezja), Akropol

- zna wydarzenie zwi zane zdat 508 r. p.n.e.- przedstawia dokonaniaPeryklesa

- wskazujepodobie stwa i ró nicemi dzy demokracjate sk a wspó czesn

- prezentuje proceskszta towania sidemokracji ate skiej- ocenia dokonania

- formu uje wnioskidotycz ce wp ywudemokracji ate skiejna rozwój pa stw

8

- instytucje w adzy wAtenach- ostracyzm- wygl d staro ytnychAten

- lokalizuje na mapie Ateny- wymienia nazwy organów

adzy ate skiej polis- okre la, które warstwyspo eczne posiada y prawapolityczne, a które by y ichpozbawione

- poprawnie pos uguje siterminami: demagog, strateg,ostracyzm, agora- charakteryzujespo ecze stwo Aten- opisuje ycie codzienne izaj cia Ate czyków- omawia cechycharakterystyczne demokracji

- wyja nia, jak rol wdemokracji ate skiejodgrywa ostracyzm- opisuje wygl dstaro ytnych Aten

Peryklesa i jegozas ugi w rozwojudemokracji ate skiej

demokratycznych wprzysz ci


3. Wstaro ytnejSparcie

- Sparta- mieszka cy Sparty- ustrój Sparty- wychowaniesparta skie- obyczaje Spartan

- poprawnie pos uguje siterminami: Sparta, Lakonia,heloci, periojkowie- lokalizuje na mapie Spart- opisuje ycie i zaj cia Spartan- omawia charakterystycznecechy ustroju Sparty- t umaczy, na czym polega owychowanie sparta skie

- okre la, kim by i czymzas yn Likurg- poprawnie pos uguje siterminami: geruzja (radastarszych), eforzy,zgromadzenie ludowe- omawia zadania organów

adzy w polis- charakteryzujespo ecze stwo sparta skie- wyja nia znaczeniepowiedze : „z tarcz lub natarczy”, „mówi lakonicznie”

- okre la rol i zadaniakrólów sparta skich- t umaczy, jakpozycj wspo ecze stwiesparta skim zajmowa ykobiety- przedstawiaokoliczno ci upadkupa stwa sparta skiego- wskazuje ró nicemi dzy ustrojem Spartyi Aten

- dokonuje ocenyustroju Sparty- przedstawia zwi zekmi dzy ma liczbSpartan a ichsposobemwychowania i ycia- ocenia regu y,którym podlega oycie Spartan

- wskazuje genezró nic ustrojowychstaro ytnej Grecji


4. Wojnyperskie

- armia grecka- skutki wojen grecko-perskich- organizacja armiigreckiej- przyczyny konfliktówgrecko-perskich- przebieg wojen

- zna wydarzenie zwi zane zdat VI w. p.n.e.- poprawnie pos uguje siterminami: hoplita, falanga,Persja, Maraton, Termopile,Salamina, Plateje- lokalizuje na mapie Persj iGrecj

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 490 r. p.n.e., 480 r.p.n.e., 479 r. p.n.e.- wymienia dokonania iwyja nia znaczenie postaci:Dariusza, Kserksesa,Miltiadesa, Leonidasa iTemistoklesa

- omawia wygl d iuzbrojenie greckiegohoplity- opisuje wygl d triery- przedstawia przebiegkonfliktu grecko-perskiego- wyja nia symboliczne

- omawia dokonaniagreckich dowódców- wyja niapochodzenie tradycjibiegu marato skiego- ocenia postawwojownikówsparta skich

- okre la wp ywwojen grecko-perskich napó niejsze dziejestaro ytnej Grecji

Ponadto:- samodzielnie

9

Greków z Persami- najs ynniejsidowódcy greccy

- wymienia g ówne przyczynywojen grecko-perskich- wskazuje na mapie trasywypraw Persów przeciwkoGrekom oraz miejscanajwa niejszych bitew

- analizuje przyczyny wojengrecko-perskich- poprawnie pos uguje siterminami: hoplon,Nie miertelni, triera- opisuje taktyk walkistosowan przez Greków

znaczenie s ów:„Termopile”,„Przechodniu, powiedzSparcie, e tu le ymy,wierni jej prawom”- podaje podstawoweinformacje dotycz cepa stwa perskiego

walcz cych podTermopilami- t umaczy, jakieczynnikizadecydowa y oostatecznym sukcesieGreków

formu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

5. Wierzeniastaro ytnychGreków

- bogowie greccy- wi tynie i obrz dy- wyrocznia- Akropol- mitologia grecka

- poprawnie pos uguje siterminami: Olimp, wyrocznia,Akropol, mit, heros- lokalizuje na mapie Olimp iDelfy- podaje imiona g ównychbogów i bogi greckich orazdziedziny ycia, którympatronowali- wymienia imionanajs ynniejszych herosówgreckich

- poprawnie pos uguje siterminami: tytani, Pytia- charakteryzuje systemwierze staro ytnych Greków- wskazuje atrybutyposzczególnych bóstw

- okre la rol wyroczniw yciu Greków- opisuje wygl date skiego Akropolu- wyja nia znaczeniemitu o Prometeuszu- t umaczy, na czympolega postawaprometejska

- t umaczy rol mitóww yciu Greków- odszukuje w mitachwarto ci uniwersalne

- omawia rol religiijako czynnikajednocz cegoGreków


6. Igrzyskaolimpijskie

- sport w yciu Greków- zwi zek zawodówsportowych z religi- przebieg staro ytnychigrzysk olimpijskich- greckie obiektysportowe- bohaterowieantycznych igrzysk

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 776 r. p.n.e., 1896 r.- poprawnie pos uguje siterminami: gimnazjon,igrzyska, olimpiada, Olimpia,pi ciobój olimpijski- lokalizuje na mapie Olimpi- wymienia dyscyplinysportowe znane staro ytnymGrekom

- zna wydarzenie zwi zane zdat 393 r. n.e.- poprawnie pos uguje siterminami: agon, hipodrom- wyja nia rol sportu w yciuGreków- opisuje przebiegstaro ytnych igrzyskolimpijskich

- charakteryzuje sposóbtraktowaniazwyci zców igrzyskprzez Greków- przedstawiapodobie stwa i ró nicemi dzy staro ytnymi awspó czesnymiigrzyskamiolimpijskimi

- okre la rol igrzyskolimpijskich wpodtrzymywaniujedno ci staro ytnejHellady

- omawia idestaro ytnych iwspó czesnychigrzysk olimpijskich

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób

10

- wykazuje duaktywno w czasiezaj

7. Kulturastaro ytnejGrecji

- teatr grecki- literatura grecka- malarstwo i rze ba- architektura- najwi ksiprzedstawiciele kulturygreckiej

- wyja nia, kim byli Homer iFidiasz oraz podaje tytu y ichdzie- poprawnie pos uguje siterminami: Wielkie Dionizje,koturny, dramat, tragedia,komedia, „Iliada”, „Odyseja”- przedstawia okoliczno cinarodzin teatru greckiego- prezentuje najwa niejszeosi gni cia kultury greckiej- wymienia nazwy greckichporz dków architektonicznych

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: ok. 750 r. p.n.e., ok.534 r. p.n.e.- krótko charakteryzujepostaci: Sofoklesa,Arystofanesa i Myrona,wymieniaj c ich kluczowedzie a- poprawnie pos uguje siterminami: skene, proskenion,orchestra, theatron, meandry,malarstwo czarnofigurowe iczerwonofigurowe- opisuje przebieg WielkichDionizji

- wyja nia zasadyobowi zuj ce w teatrzegreckim- przedstawia ró nicemi dzy greck tragedia komedi- opisuje wygl d teatrugreckiego- okre la ró nicepomi dzy porz dkamiarchitektonicznymiwyst puj cymi wstaro ytnej Grecji- podaje nazwy stylówmalarskichstosowanych przezstaro ytnych Greków

- przytaczanajwa niejszeinformacje dotycz cetre ci „Iliady” i„Odysei”- wskazuje cechycharakterystycznerze by i malarstwagreckiego- omawia rol teatruw yciu staro ytnychGreków

- porównujespo eczn rol teatruw staro ytnej Grecjii wspó cze nie


8. Filozofowiei wynalazcy

- filozofia grecka- najs ynniejsze greckieszko y- matematyka- historia i geografia- najwybitniejsireprezentanci naukigreckiej- greckie wynalazki

- wyja nia, kim byli i czymzas yn li: Sokrates, Platon,Arystoteles, Pitagoras, Herodot,Tukidydes, Archimedes- poprawnie pos uguje siterminami: filozofia, logika- wymienia zagadnienia b ceprzedmiotem zainteresowaniafilozofów- opisuje dokonaniaprzedstawicieli nauki greckiej

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: VII–VI w. p.n.e., Vw. p.n.e., IV w. p.n.e., III w.p.n.e., II w. n.e.- krótko charakteryzujedokonania: Heraklita z Efezu,Demokryta z Abdery, Talesa zMiletu, Euklidesa, KlaudiuszaPtolemeusza- poprawnie pos uguje siterminami: AkademiaPlato ska, Liceum, klepsydra

- opisuje okoliczno cinarodzin filozofii- przedstawia pogl dynajs ynniejszychfilozofów greckich

- wyja nia rolfilozofii w yciustaro ytnych Greków- ocenia wk adgreckich filozofów iwynalazców w rozwójró nych dziedzinnauki

- wskazujekontynuacj my lifilozoficznejstaro ytnychGreków wewspó czesnychsystemachfilozoficznych (nawybranychprzyk adach)

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski

11

- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

Tajemnicesprzedwieków– Czy„ognistezwierciad a”Archimedesaistnia ynaprawd ?

- osi gni ciaArchimedesa- „ogniste zwierciad a”

- przedstawiadokonaniaArchimedesa- poprawnie pos ugujesi terminami: „ognistezwierciad a”, eureka(heureka)- wymienia wynalazkiArchimedesai omawia ichzastosowanie

- wyja niadomnieman zasaddzia ania „ognistychzwierciade ”- t umaczykoniecznowykorzystaniaró nych metodbadawczych dlapotwierdzeniaautentyczno cizjawisk i wydarzehistorycznych


9. PodbojeAleksandraMacedo skie-go

- Grecja po wojnachperskich- AleksanderMacedo ski- wyprawa Aleksandraprzeciwko Persji- imperiummacedo skie- kultura hellenistyczna- pa stwahellenistyczne

- okre la, kim byli i czymzas yn li Filip II i AleksanderWielki- poprawnie pos uguje siterminami: Zwi zek Morski,wojna peloponeska, Issos,Gaugamela, kulturahellenistyczna- lokalizuje na mapieMacedoni- wskazuje na mapie traswyprawy Aleksandra, miejscanajwa niejszych bitew i zaj teterytoria

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 334p.n.e., 333 r. p.n.e,331 r. p.n.e., 323 r. p.n.e. 338r. p.n.e- przedstawia dokonaniaDariusza III- poprawnie pos uguje siterminami: Cheronea, w zegordyjski- wyja nia przyczyny i skutkiwojny peloponeskiej- podaje przyczyny i skutkipodboju Persji przezAleksandra

- opisuje procestworzenia pot giMacedonii przez FilipaII- opisuje przebiegwyprawy Aleksandraprzeciwko Persom- omawia sytuacj wGrecji po zako czeniuwojen z Persj- omawia organizacjimperiummacedo skiego- podaje cechycharakterystycznekultury hellenistycznej

- wyja nia znaczeniekl ski Grekóww bitwie podCherone- wymieniaokoliczno cipowstania pa stwhellenistycznych- ocenia wp ywjednostki na proceskszta towania dziejów

- dokonuje analizyupadku staro ytnegowiata Grecji i

sukcesu Macedonii


12

Tajemnicesprzedwieków– Jakwygl da alatarniamorska naFaros?

- latarnia na Faros- badaniaarcheologicznepozosta ci po latarni

- przedstawiadokonania postaci:Sostratosa, PtolemeuszaI, Ptolemeusza II- lokalizuje na mapiewysp Faros i port wAleksandrii- omawia okoliczno cibudowy latarni naFaros

- opisujeprawdopodobnywygl d latarni- wyja nia znaczenieprowadzenia badaarcheologicznych dlalepszego poznaniahistorii i dokonacz owieka

- okre laekonomiczn istrategiczn rollatarni morskiej naFaros i portu wAleksandrii


ROZDZIA III: IMPERIUM RZYMSKIE

1. Pocz tkiRzymu

- Italia – po eniegeograficzne i warunkinaturalne- legenda o za eniuRzymu- monarchia rzymska ijej upadek- spo ecze stwoRzymu- podbój Italii przezRzymian

- zna wydarzenie zwi zane zdat 753 r. p.n.e.- poprawnie pos uguje siterminami: wilczycakapitoli ska, patrycjusz,plebejusz- lokalizuje na mapie Itali iRzym- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne panuj ce w Italii- okre la ramy chronologiczneistnienia monarchii w Rzymie- wymienia nazwy warstwspo ecznych w staro ytnymRzymie

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 389 r. p.n.e., 509 r.p.n.e- przedstawia postacielegendarnych za ycieliRzymu: Romulusa i Remusa- opowiada legend oza eniu Rzymu- poprawnie pos uguje siterminami: Etruskowie,Italikowie, Latynowie,Lacjum, Galowie- wskazuje na mapie terytoriaw Italii podbite przezRzymian

- omawia okoliczno ciobalenia monarchii wRzymie- okre la rol i zadaniaposzczególnych warstwspo ecznychstaro ytnego Rzymu- podaje nazwy ludówitalskich podbitychprzez wojska rzymskie

- wymienia imionakrólów panuj cych wRzymie- charakteryzujepanowanie kolejnych

adców rzymskich- przedstawia etapypodboju Italiiprzez Rzymian- wyja nia znaczeniewyra enia „pyrrusowezwyci stwo”

- porównuje wp ywwarunkównaturalnych nakierunki rozwojucywilizacjirzymskiej i greckiej

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasie

13

zaj

Tajemnicesprzedwieków– Jak poznanopochodzenieEtrusków?

- pochodzenieEtrusków- osi gni ciacywilizacji etruskiej

- okre la, kim by iczym zas yn Herodot- lokalizuje na mapiesiedziby Etrusków wItalii- wskazuje na mapieprawdopodobnemiejsca pochodzeniaEtrusków- wymienia osi gni ciacywilizacji etruskiej

- okre la, kim by iczym zas ynDionizjusz zHalikarnasu- omawia organizacjpa stwa etruskiego- opisuje tryb ycia izaj cia Etrusków- dostrzega rolwspó czesnychtechnologii wprocesie poznawaniadziejów

- porównujeosi gni ciacywilizacji etruskiejz osi gni ciamiwcze niejszychcywilizacjistaro ytnych


2. Republikarzymska

- ustrój pa stwarzymskiego- urz dnicy rzymscy- zasadyfunkcjonowaniarepubliki- rola plebejuszy wpa stwie rzymskim

- poprawnie pos uguje siterminami: republika,zgromadzenie ludowe, senat,konsul, pretor, cenzor, edyl,kwestor, trybun ludowy, veto- omawia zadaniazgromadzenia ludowego, senatu

- poprawnie pos uguje siterminami: kolegialno ,dyktator, liktor- przedstawia zasadyfunkcjonowania republikirzymskiej- omawia zadaniaposzczególnych urz dnikówrzymskich

- wskazujepodobie stwa i ró nicemi dzy demokracjate sk a republikrzymsk

- okre la istot sporuo prawa polityczneplebejuszy i sposóbjego rozwi zania- podaje cechy, którepowinien posiadawzorowy obywatelRzymu

- analizuje istotrepubliki rzymskiejjako formy pa stwa


14

3. PodbojeRzymu

- armia rzymska- wojny punickie- ekspansja Rzymu powojnach punickich- podbój Galii przezJuliusza Cezara

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 264–241 r. p.n.e., 218–201 r. p.n.e., 149–146 r. p.n.e.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Hannibal, JuliuszCezar- poprawnie pos uguje siterminami: legion, wojnypunickie, Kartagina, ImperiumRzymskie- wskazuje na mapie terytoriazaj te przez Rzymian podczaswojen punickich

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 216 r. p.n.e., 202 r.p.n.e., 52 r. p.n.e.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Scypion,Wercyngetoryks- poprawnie pos uguje siterminami: oddziain ynieryjny, Kanny, Zama,Alezja- okre la przyczyny i skutkiwojen punickich- wskazuje na mapie terytoriazaj te przez Rzymian w II i Iw. p.n.e.

- omawia przebiegwojen punickich- opisuje wygl d ielementy uzbrojeniarzymskiego legionisty- wymienia typyoddzia ówwchodz cych w sk adarmii

- prezentujedokonania Hannibalai okre la ichznaczenie- charakteryzujetaktyk walkistosowan przezRzymian

- dokonuje analizyporównawczejtaktyki walkiRzymian, Greków iMacedo czyków


4. Upadekrepublikirzymskiej

- skutki podbojówrzymskich- niewolnictwow Rzymie – powstanieSpartakusa- kryzys republikirzymskiej- wojny domowe- rz dy Juliusza Cezara

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 44 r. p.n.e., 31 r. p.n.e.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Spartakus, Oktawian,Kleopatra- poprawnie pos uguje siterminami: prowincja,namiestnik, uk triumfalny,gladiator- wymienia korzy ci, jakieRzym czerpa z posiadaniaprowincji- wyja nia, sk d pochodziliniewolnicy rzymscy

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 71 r. p.n.e., 60 r.p.n.e., 48 r. p.n.e.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Pompejusz,Krassus, Marek Antoniusz- poprawnie pos uguje siterminami: triumf, sieciarz,samnita, arystokracja,Farsalos, Akcjum- omawia rol triumfu wstaro ytnym Rzymie- omawia skutki podbojówrzymskich- podaje przyczyny i przejawykryzysu republiki rzymskiej- przedstawia sytuacjniewolników w pa stwierzymskim

- charakteryzuje sposóborganizacji prowincjirzymskich- opisuje przebiegpochodu triumfalnego- wyja nia, na czympolega y walkigladiatorów- omawia przebiegpowstania Spartakusa- wymienia dokonaniaJuliusza Cezara- przedstawiaokoliczno ci mierciKleopatry

- prezentuje przebiegwojen domowych wRzymie- lokalizuje na mapiemiejsca bitew zokresu wojendomowych

- dokonuje analizyporównawczejustroju republikirzymskiej sprzed i wtrakcie dyktaturyGajusza JuliuszaCezara


15

5. Cesarstworzymskie

- organizacja i ustrójcesarstwa- panowanie OktawianaAugusta- rozwój terytorialnycesarstwa- rzymskie drogi- barbarzy scy

- okre la, kim by i czymzas yn Oktawian August- poprawnie pos uguje siterminami: pryncypat, cesarz,cesarstwo, barbarzy cy- okre la znaczenie dróg dlafunkcjonowania ImperiumRzymskiego- wymienia nazwy towarówsprowadzanych do Rzymu- wskazuje na mapie prowincjepodbite przez Rzymian wokresie cesarstwa

- przedstawia dokonaniaTrajana- poprawnie pos uguje siterminami: pax romana,romanizacja, bursztynowyszlak, limes, Wa Hadriana,Dakowie- lokalizuje na mapiebursztynowy szlak- opowiada, w jaki sposóbbudowano drogi w pa stwierzymskim- wyja nia zasady pryncypatu- omawia relacje cesarstwa zbarbarzy skimi s siadami

- omawia sytuacj wpa stwie rzymskim pozako czeniu wojendomowych- okre la zakres w adzycesarza- wyja nia znaczeniepowiedzenia:„Wszystkie drogiprowadz do Rzymu”- przedstawiaorganizacj pa stwarzymskiego za czasówcesarstwa

- uzasadnia s usznotwierdzenia, ecesarstwo by o„komedi republiki”- omawia sposóbfunkcjonowaniagospodarki

- ocenia politykcesarstwa w okresiepax romana


6. ycie wWiecznymMie cie

- miasto Rzym- domy Rzymian- religia rzymska- Forum Romanum- architektura rzymska

- poprawnie pos uguje siterminami: Forum Romanum,

nia (termy), amfiteatr,westalki- omawia funkcje ForumRomanum i ni rzymskich- wymienia rozrywkistaro ytnych Rzymian- podaje imionanajwa niejszych bogówrzymskich

- poprawnie pos uguje siterminami: atrium, perystyl,

tarz Pokoju- opisuje wygl d staro ytnegoRzymu- opisuje wygl d domubogatego Rzymianina- przedstawia system wierzerzymskich

- okre la warunki yciaw mie cie- porównuje ForumRomanum z ate skagor- okre la podobie stwami dzy religi rzymska greck- opisuje wygl drzymskiej wi tyni

- wskazuje ró nice wsposobie yciazamo nych i ubogichRzymian- omawia zmiany wwygl dzie Rzymuwprowadzone zapanowania OktawianaAugusta- wyja nia przyczynypopularno ci kultubogów przej tego odludno ci z terenówpodbitych

- porównuje stylycia mieszka ca

staro ytnego Rzymui staro ytnych Aten


Tajemnicesprzedwieków– Jak odkrytoPompeje?

- okoliczno cizniszczenia miasta- odkrycie ruinPompejów- wygl d staro ytnego

- zna wydarzeniezwi zane z dat 79 r.n.e.- lokalizuje na mapiePompeje

- zna wydarzeniazwi zane z datami:1748 r., 1861 r.- przedstawiadokonania Giuseppe

- ocenia wp ywodkrycia ruinPompejów dlarozwoju wiedzy oImperium

16

miasta - okre la okoliczno cizniszczenia miasta- opisuje wygl drzymskiego domu napodstawie wykopaliskw Pompejach

Fiorellego- omawia wygl dPompejów- wyja nia, na czympolega pracaarcheologa

Rzymskim


7. Osi gni ciaRzymian

- zwi zki mi dzykultur rzymsk igreck- Koloseum- akwedukty- prawo rzymskie- literatura rzymska

- okre la, kim byli i czymzas yn li: Wergiliusz, Horacy,Owidiusz, Liwiusz, Tacyt,Swetoniusz- poprawnie pos uguje siterminami: Koloseum,akwedukt, Prawo XII tablic,Kodeks Justyniana- wymienia osi gni cia kulturyi architektury rzymskiej- wyja nia, do czego s yKoloseum i akwedukty- podaje nazwy rzymskichzbiorów praw- wymienia przedstawicielirzymskiej literatury i historii

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 449 r. p.n.e., 125 r.n.e., 70–82 r. n.e.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Galen, Wespazjan,Tytus, Justynian, Mecenas- poprawnie pos uguje siterminami: mozaika, mecenas- przedstawia sposób budowyakweduktów- omawia najwa niejszezasady prawne obowi zuj cew staro ytnym Rzymie

- wskazuje przejawyoddzia ywania kulturygreckiej na rzymsk- opisuje wygl d ifunkcje Koloseum- omawia osi gni ciarzymskie w dziedzinieprawa- wymienia dokonaniaprzedstawicielirzymskiej literatury ihistorii

- wyja nia rol prawarzymskiego jakopodstawywspó cze niefunkcjonuj cychsystemów prawnych

- ocenia wk adRzymian w rozwójkultury i jej wp ywna wspó czesncywilizacj


8. Pierwsichrze cijanie

- Palestyna w czasachrzymskich- Jezus i jego nauki- powstanie i rozwójchrze cija stwa- symbolechrze cija skie

- zna wydarzenie zwi zane zdat 7–4 r. p.n.e.- opisuje dzia alno iznaczenie postaci: HerodaWielkiego, Poncjusza Pi ata,Paw a z Tarsu- poprawnie pos uguje si

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 303–304 r., 313 r.,392 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Trajan, KonstantynWielki, Teodozjusz Wielki- poprawnie pos uguje si

- okre la sytuacjnarodu ydowskiegopod panowaniemRzymian- omawia dzia alnoaposto ów- wyja nia przyczyny

- opisuje organizacjKo cio achrze cija skiego wpierwszych wiekachjego istnienia- wskazuje przyczynyi konsekwencje

- ocenia rolchrze cija stwa wCesarstwieRzymskim

Ponadto:- samodzielnie

17

- zasady wiarychrze cija skiej- prze ladowaniapierwszych chrze cijan- zwyci stwo religiichrze cija skiej- podzia y w Ko cielechrze cija skim

terminami: Mesjasz,aposto owie, chrze cija stwo,Pismo wi te, Ewangelia,katolicy, papie- charakteryzuje dzia alnoJezusa z Galilei- wymienia imiona autorówEwangelii- omawia najwa niejsze zasadywiary chrze cija skiej- okre la symbolechrze cija stwa

terminami: chrystogram,teologia, sobór, heretyk,zabobon- przedstawia okoliczno ci, wktórych chrze cija stwo sta osi religi panuj w Rzymie- lokalizuje na mapie zasi gchrze cija stwa do V w. n.e.

popularno cichrze cija stwa wstaro ytnym Rzymie- podaje przyczynyprze ladowachrze cijan- wymienia nazwyod amów religiichrze cija skiej- podaje nazwy ksi gwchodz cych w sk adNowego Testamentu

sporów wewn trzKo cio achrze cija skiego

formu uje opinie iwnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

9. Koniecwiata

staro ytnego

- kryzys cesarstwarzymskiego- podzia cesarstwa- w drówka ludów- Hunowie- upadek cesarstwazachodniorzymskiego

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 395 r., 476 r.- wyja nia, kim byli i czymzas yn li: Konstantyn Wielki,Teodozjusz Wielki- poprawnie pos uguje siterminami: wielka w drówkaludów, barbarzy cy- wskazuje na mapie linipodzia u cesarstwa rzymskiegona cz wschodni i zachodni- wymienia nazwy plemionbarbarzy skich atakuj cychcesarstwo- lokalizuje na mapie terenycesarstwa obj te w drówkludów

- zna wydarzenie zwi zane zdat 451 r.- wyja nia, kim byli i czymzas yn li: Atylla DioklecjanOdoaker, RomulusAugustulus- poprawnie pos uguje siterminami: Wandal, Hun- okre la wewn trzne izewn trzne przyczyny upadkucesarstwazachodniorzymskiego

- omawia sytuacj wpa stwie rzymskim wIII i IV w.- wskazuje przejawykryzysu w pa stwierzymskim- okre la sytuacjRzymu w czasie

drówki ludów- opisuje tryb yciaHunów- wyja nia, w jakisposób barbarzy cyprzyczynili si dozniszczenia Rzymu

- charakteryzujepróby reformpodejmowane przezcesarzy rzymskich:Dioklecjana,Konstantyna iTeodozjusza- omawiasymboliczneznaczenie daty 476 r.

- dokonuje ocenywp ywuwewn trznych izewn trznychprzyczyn upadkucesarstwa


ROZDZIA IV: POCZ TKI REDNIOWIECZA

1. Bizancjum - sytuacja w Bizancjumpo upadku Rzymu- panowanie JustynianaI Wielkiego

- zna wydarzenie zwi zane zdat 395 r.- okre la, kim by i czymzas yn Justynian I Wielki

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 330 r., 527 r.- poprawnie pos uguje siterminami: ogie grecki,

- opisuje okoliczno cipowstaniaKonstantynopola- wymienia reformy

- charakteryzujesytuacj w Bizancjumpo upadku Rzymu- okre la czynniki

- wskazuje ró nicemi dzy Ko cio emwschodnim azachodnim

18

- wzrost znaczeniaKonstantynopola- Hagia Sophia- kultura i nauka wBizancjum- pocz tki roz amu wKo cielechrze cija skim

- poprawnie pos uguje siterminami: Bizancjum, HagiaSophia, katolicyzm,prawos awie- lokalizuje na mapieKonstantynopol i cesarstwobizantyjskie- wymienia nazwy terytoriówpodbitych przez Justyniana

ikona, bazylika- prezentuje osi gni ciaBizancjum w dziedziniekultury i nauki- okre la wp yw warunkówgeograficznych na znaczenieKonstantynopola- poprawnie stosuje nazwykatolicyzm i prawos awie dlaposzczególnych od amówKo cio a chrze cija skiego

wprowadzone przezJustyniana I Wielkiego- omawia ustrójBizancjum- opisuje wygl dwi tyni Hagia Sophia

- wyja nia znaczenieokre lenia Nowy Rzym

decyduj ce o silemilitarnej Bizancjum- przedstawia sytuacjKo cio achrze cija skiego poupadku cesarstwazachodniorzymskie-go


2. Pocz tkiislamu

- Arabowie- dzia alnoMahometa- islam – zasady wiary- meczet- podboje arabskie- nauka i kulturaArabów

- zna wydarzenie zwi zane zdat 622 r.- poprawnie pos uguje siterminami: islam, Allach,muzu manie, hid ra, Koran,meczet, minaret- lokalizuje na mapie Pó wysepArabski oraz miasta: Mekk iMedyn- omawia po eniegeograficzne i warunkinaturalne panuj ce naPó wyspie Arabskim- opisuje warunki ycia izaj cia Arabów- wymienia filary wiaryarabskiej

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 630 r., 632 r., 711 r.- przedstawia dokonaniaMahometa- poprawnie pos uguje siterminami: szariat, d ihad,wi tynia Kaaba, kalif,

arabeska- wskazuje na mapie kierunkii zasi g podbojów Arabów- prezentuje osi gni ciaarabskie w dziedzinie kulturyi nauki

- przedstawiaokoliczno ci, w którychdosz o do powstaniaislamu- opisuje wygl dmeczetu- omawia organizacjpa stwa arabskiego- charakteryzujestosunek Arabówdo podbitych narodów

- okre la rol Arabóww rozpowszechnianiuosi gni ludówpodbitych orazrozwoju spu ciznystaro ytnychcywilizacji- dostrzega znaczenieidei wi tej wojny dlarozprzestrzeniania sireligii arabskiej

- charakteryzujezwi zki mi dzyislamem,chrze cija stwem ijudaizmem


3. Pa stwoFranków

- Europa zachodnia poupadku cesarstwazachodnio-rzymskiego- Merowingowie iKarolingowie- Karol Wielki iodnowienie cesarstwa

- zna wydarzenie zwi zane zdat 800 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Pepin Krótki, KarolWielki- poprawnie pos uguje siterminami: majordom, marchia,

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 496 r., 732 r., 814 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Chlodwig, Karol

ot, Einhard- poprawnie pos uguje siterminami: arianizm, siedem

- przedstawia sytuacjpolityczn w Europiezachodniej po upadkucesarstwazachodniorzymskiego- omawia organizacjpa stwa Franków

- wyja nia znaczeniezwyci stwa Frankóww bitwie pod Poitiers- uzasadnia s usznookre lenia renesanskaroli ski dla zmianw kulturze i nauce,

- omawia zwi zekmi dzy rozwojemkultury i nauki autrzymaniemsilnego pa stwa

Ponadto:

19

na zachodzie- kultura, nauka isztuka w pa stwieFranków

margrabia, hrabia, hrabstworenesans karoli ski- lokalizuje na mapie pierwotnesiedziby Franków- opisuje ycie codzienne izaj cia Franków- okre la zasi g terytorialnypa stwa Franków- wskazuje na mapie terytoriapodbite przez Karola Wielkiego

sztuk wyzwolonych,minusku a, retoryka,dialektyka, kaligrafia,manuskrypt, miniatura- wyja nia znaczenie przyj ciachrztu przez Chlodwiga- przedstawia rozwój kultury inauki za panowania KarolaWielkiego

- opisuje sposóbprzej cia w adzy wpa stwie Frankówprzez dynastiKarolingów- prezentuje dokonaniaKarola Wielkiego- okre la znaczeniekoronacji cesarskiejKarola

które nast pi y w VIIIi IX w.- ocenia wp ywKarola Wielkiego naproces kszta towaniasi redniowiecznejEuropy


4. RzeszaOttonów

- podzia pa stwaFranków- cesarstwo Ottonów- Otton I i Otton III- idea uniwersalizmu

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 843 r., 962 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Otton I, Otton III- poprawnie pos uguje siterminami: traktat w Verdun,uniwersalizm- wymienia postanowieniatraktatu w Verdun- lokalizuje na mapie pa stwapowsta e w wyniku podzia umonarchii Karola Wielkiego

- okre la, kim byli i czymzas yn li: Ludwik Pobo ny,Ludwik Niemiecki, Karol

ysy, Lotar, Henryk II- poprawnie pos uguje siterminem: Rzesza Niemiecka,- wyja nia, w jaki sposóbpowsta a Rzesza Niemiecka- omawia znaczenie koronacjicesarskiej Ottona I- t umaczy, na czym polegaidea uniwersalizmu

- przedstawiaokoliczno ci, w którychdosz o do podzia upa stwa KarolaWielkiego- omawia dokonaniaOttona I i Ottona III- opisuje polityknast pców Ottona III

- charakteryzujesytuacj politycznpa stwa niemieckiegopo wyga ni ciudynastii Karolingów- ocenia rol Ottona Ii Ottona III wkszta towaniu siredniowiecznej

Europy

- ocenia znaczenietraktatu w Verdundla dalszych losówpolitycznych Europy


5. NajazdyNormanów

- Normanowie – ycie izaj cia ludno ci- religia Normanów- podboje wikingów- powstanie pa stwskandynawskich- okoliczno cipojawienia siNormanów w Ameryce

- okre la, kim by i czymzas yn Wilhelm Zdobywca- poprawnie pos uguje siterminem Normanowie(wikingowie)- lokalizuje na mapie siedzibyNormanów- omawia warunki naturalne ipo enie geograficznePó wyspu Skandynawskiego

- zna wydarzenie zwi zane zdat 1066 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Leif Eriksson,Robert Giuscard- poprawnie pos uguje siterminami: runy, drakkary,snekkary, ko ció klepkowy- podaje przyczyny wypraworganizowanych przez

- przedstawia systemwierze Normanów- opisuje wygl d odziwikingów i uzbrojeniawojownikównorma skich- wskazuje czynniki,które zadecydowa y osukcesie podbojównorma skich

- prezentujeokoliczno ci, wktórych dosz o dopowstania pa stwskandynawskich- dostrzega zwi zekmi dzy przyj ciemchrze cija stwa azaprzestaniemwypraw rabunkowych

- ocenia wp ywnajazdówNormanów nakszta tredniowiecznej

Europy

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie i

20

- opisuje warunki ycia izaj cia ludno ci norma skiej- wskazuje na mapie kierunkiekspansji wikingów- wymienia pa stwa powsta ena terenie Skandynawii

Normanów- omawia osi gni ciaNormanów w dziedziniesztuki i rzemios a

- opisuje okoliczno ci,w których Normanowiepojawili si w Ameryce

Normanów wnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

Tajemnicesprzedwieków– Sekretytkaniny zBayeux

- podbój Anglii przezNormanów- historia tkaniny zBayeux- wyniki bada nadtkanin z Bayeux

- zna wydarzeniezwi zane z dat 1066 r.- przedstawiadokonania WilhelmaZdobywcy- poprawnie pos ugujesi terminem tkanina zBayeux- opisuje, co zosta oprzedstawione natkaninie z Bayeux- wyja nia, w jakisposób okre la si wieki pochodzenie ródehistorycznych- opisuje przebiegpodboju Anglii przezWilhelma Zdobywc

- zna wydarzeniezwi zane z dat 1070r.- okre la, kim byli iczym zas yn li:Edward Wyznawca,Harold- t umaczy, na czympolega trudno wustaleniu autorówdzieredniowiecznych

- opowiada o dziejachtkaniny z Bayeux

- ocenia znaczenieróde

ikonograficznychdla rozwojuwspó czesnejhistoriografii


6. S owianie igrzy

- w drówka S owian- pierwsze pa stwa

owia skie- dzia alno Cyryla iMetodego- najazdy W grów- powstanie Rusi

- okre la, kim byli i czymzas yn li Cyryl i Metody- poprawnie pos uguje siterminem S owianie- dokonuje podzia u S owian nagrupy (zachodni , wschodni ,po udniow )- wskazuje na mapie po eniepierwszych pa stw

owia skich i W gier

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: IV–V w., VII w., IXw., 863 r., 955 r., 988 r., 1001r.- przedstawia dokonaniapostaci: Samona, Ro cis awa,

wi tope ka, W odzimierzaWielkiego, Stefana Wielkiego- poprawnie pos uguje siterminami: g agolica,

- omawia organizacjplemion s owia skich- wymieniaokoliczno ci powstaniapierwszych pa stw

owia skich i pa stwagierskiego

- opisuje dzia alnomisyjn Cyryla iMetodego

- przedstawiadokonania

odzimierzaWielkiego i StefanaWielkiego- charakteryzujeokoliczno cipowstania pa stwaruskiego

- porównujewarunki tworzeniasi i rozwojupierwszych pa stw

owia skich

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie iwnioski

21

- omawia warunki ycia izaj cia S owian

cyrylica, latopis, LechowePole

- wyja nia, jakieznaczenie dlautrzymania i rozwojupa stwowo ci

owia skiej mia adecyzja w adców oprzyj ciu chrztu

- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

7. Mi dzypapiestwem acesarstwem

- kryzys ko cio a w Xw.- reforma ko cio a- schizma wschodnia- spór o inwestytur

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: X w., 1054 r., 1122 r.- przedstawia dokonaniapostaci: Grzegorza VII iHenryka IV- poprawnie pos uguje siterminami: schizma wschodnia,prawos awie, inwestytura,konkordat wormacki- wymienia przejawy kryzysuw Ko ciele w X w.- lokalizuje na mapie Cluny- wskazuje na mapie zasi gwp ywów Ko cio akatolickiego i prawos awnego

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: X w., 1075 r., 1077r.- okre la, kim by i czymzas yn Sylwester II- poprawnie pos uguje siterminami: Cluny, dyktatpapieski, prawo kanoniczne,ekskomunika, prawos awie,Canossa, synod- omawia przyczyny ikonsekwencje schizmywschodniej dla Ko cio a ijego wyznawców

- charakteryzujesytuacj w Ko cielechrze cija skim w X w.- omawia dokonaniapapie a Sylwestra II- przedstawiaokoliczno ci, w którychdosz o do schizmywschodniej- opisuje przebieg sporui sposób, w jaki zostarozwi zany- podaje najistotniejszetre ci zawarte wDyktacie papieskimGrzegorza VII

- wyja nia, na czympolega spór oinwestytur- t umaczy znaczeniepowiedzenia: „pójdo Cannosy”

- wskazuje i oceniaród a konfliktów w

Ko ciele w okresiewczesnegoredniowiecza


ROZDZIA V: POLSKA PIERWSZYCH PIASTÓW

1. Pradziejeziem polskich

- kulturyarcheologiczne naziemiach polskich- Biskupin- gospodarka ziempolskich- religia S owian

- okre la ramychronologiczneistnienia kulturarcheologicznych naziemiach polskich- poprawnie pos ugujesi terminami: kurhan,kamienne kr gi, kulturaarcheologiczna,dymarka

- wyja nia, na czympolega trudno wbadaniu historii kulturarcheologicznych naziemiach polskich- wymienia nazwykulturarcheologicznychobecnych na ziemiachpolskich

- porównuje i oceniapoziom rozwojucywilizacyjnegoziem polskich wodniesieniu doreszty Europy

Ponadto:- samodzielnieformu uje opinie i

22

- przedstawianajwa niejsze odkryciaarcheologiczne naziemiach polskich- opisuje wygl d osadyw Biskupinie- omawia warunkinaturalne panuj ce naziemiach polskich- lokalizuje na mapieBiskupin- wskazuje na mapiesiedziby plemion

owia skich- omawia systemwierze s owia skich- wymienia nazwyplemion s owia skichzamieszkuj cychziemie polskie

- charakteryzujekontakty gospodarczemieszka ców ziempolskich zprzedstawicielamicywilizacjiródziemnomorskich

wnioski- rozwi zujeproblemy w twórczysposób- wykazuje duaktywno w czasiezaj

Tajemnicesprzedwieków– Kiedypowsta aosada wBiskupinie?

- okoliczno cipowstania osady wBiskupinie- dendrochronologia

- zna wydarzeniazwi zane z datami: VIIIw. p.n.e., 1933 r.- okre la, kim byli iczym zas yn li:Walenty Szwajcer,Józef Kostrzewski- poprawnie pos ugujesi terminemdendrochronologia- przedstawiaokoliczno ci odkryciaosady w Biskupinie

- okre la, jakieinformacje mo ezdoby historykdzi ki zastosowaniumetody dendro-chronologicznej- wskazuje problemywynikaj ce zzastosowania metodydendrochronologii

- wymienia i oceniakorzy ci p yn ce zzastosowaniaró nych naukpomocniczychhistorii w badaniachprzesz ci


23


2. Pocz tkipa stwapolskiego

- plemiona polskie- pa stwoMieszka I- organizacja pa stwaMieszka I- chrzest Polski- Dagome iudex- podboje Mieszka I

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 966 r., 972 r.- przedstawia dokonaniaMieszka I- poprawnie pos uguje siterminami: dru yna ksi ca,woj, danina- wymienia nazwy plemion

owia skich zamieszkuj cychziemie polskie i wskazuje namapie ich siedziby- lokalizuje na mapie g ównegrody w pa stwie Mieszka I- opisuje okoliczno ci przyj ciachrztu przez Mieszka I

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: IX w., 991 r.- wyja nia, kim byli i czymzas yn li: Ibrahim ibn Jakub,Jordan, Dobrawa- poprawnie pos uguje siterminami: „GeografBawarski”, szyszak, kolczuga,Dagome iudex, kmie ,ludno s ebna- wymienia korzy ciwynikaj ce z przyj cia chrztu- okre la, jakie informacjeznalaz y si w dokumencieDagome iudex- prezentuje rozwójterytorialny pa stwa MieszkaI

- omawia organizacjplemion s owia skichna ziemiach polskich- przedstawiaokoliczno ci powstaniapa stwa polskiego- opisuje wygl d iuzbrojenie woja zdru yny ksi cej- charakteryzujestruktur spo eczn wpa stwie Mieszka I

- wyja nia znaczeniedecyzji Mieszka I oprzyj ciu chrztu- t umaczy, dlaczegoksi przyj chrzestz r k czeskich- okre la przyczynypowstania dokumentuDagome iudex

- ocenia kierunkirozwoju pa stwapolskiego u progujego istnienia


3. Pa stwoBoles awaChrobrego

- panowanie Boles awaChrobrego- misja w. Wojciecha- zjazd gnie nie ski- gród w Gnie nie- podboje Boles awaChrobrego- koronacja królewska

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 997 r., 1000 r., 1002–1018 r.,1025r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Boles aw Chrobry,biskup Wojciech, Otton III,Gall Anonim- poprawnie pos uguje siterminami: relikwie,metropolia, kanonizacja,

ócznia w. Maurycego, gród- opisuje przebieg misji w.Wojciecha- wymienia przyczyny i skutki

- okre la, kim byli i czymzas yn li: Oda, RadzimGaudenty, Thietmar, HenrykII, wi tope k- poprawnie pos uguje siterminami: kasztelan,czynszownik, GrodyCzerwie skie- omawia postanowieniapokoju w Budziszynie- opisuje wygl d Gniezna wczasach Boles awa Chrobrego

- przedstawiaokoliczno ci przej cia

adzy przezBoles awa Chrobrego- omawia dokonaniaBoles awa Chrobrego- charakteryzujeorganizacj pa stwapolskiego za panowaniaBoles awa- porównuje relacjeród owe na temat

zjazdu w adców w1000 r.

- opisuje ywot w.Wojciecha napodstawie

askorze b nadrzwiach katedrygnie nie skiej- wyja nia znaczeniezjazdugnie nie skiego dlarozwoju organizacjiko cielnej ipa stwowej

- ocenia skutkipolitykiwewn trznej izagranicznejBoles awa dlapa stwa polskiego


24

zjazdu gnie nie skiego- wskazuje na mapie terytoriapodbite przez Boles awaChrobrego

- wyja nia znaczeniekoronacji Boles awaChrobrego


4. Kryzys iodbudowapa stwaPiastów

- panowanie Mieszka II- upadek pa stwapolskiego- rz dy KazimierzaOdnowiciela iodbudowa pa stwapolskiego- panowanie Boles awa

mia ego- Polska w sporze oinwestytur mi dzycesarstwem apapiestwem- konflikt królaBoles awa z biskupemStanis awem

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 1025 r., 1076 r., 1079 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Mieszko II,Kazimierz Odnowiciel,Boles aw mia y, biskupStanis aw ze Szczepanowa- poprawnie pos uguje siterminami: trybut, denar- wymienia przyczyny kryzysu iupadku pa stwa polskiego w XIw.

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 1034 r., 1039 r.,- okre la, kim byli i czymzas yn li: Bezprym, KonradII, Jaros aw M dry, Miec aw,Brzetys aw- wyja nia przyczyny i skutkisporu mi dzy królem abiskupem- opisuje przebieg konfliktuBoles awa mia ego zbiskupem Stanis awem

- opisuje sytuacj wpa stwie polskim pomierci Boles awa

Chrobrego- omawia dzia alnoKazimierzaOdnowiciela iBoles awa mia ego- porównuje relacjeród owe na temat

sporu mi dzy królemBoles awem abiskupem Stanis awem- wyja nia, dlaczego wsporze o inwestyturBoles aw mia yopowiedzia si postronie papie a

- dokonuje ocenyskutków politykizagranicznejprowadzonej przezBoles awa mia ego- ocenia obiektywizmróde historycznych

dotycz cychwydarze z 1079 r.

- wskazujeproblemy winterpretacji dziejówpanowaniapierwszych Piastów


5. PanowanieBoles awaKrzywoustego

- panowanieadys awa Hermana

- konflikt mi dzyBoles awem aZbigniewem- najazd niemiecki naziemie polskie- podbój Pomorza- statut Boles awaKrzywoustego- pocz tki rozbiciadzielnicowego

- zna wydarzenie zwi zane zdat 1138 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: W adys aw Herman,Boles aw Krzywousty,

adys aw Wygnaniec,Kazimierz Sprawiedliwy- poprawnie pos uguje siterminami: wojewoda, statut,seniorat, senior, dzielnicasenioralna- wskazuje na mapie terytoriapodbite przez Boles awa

- zna wydarzenia zwi zane zdatami: 1102 r., 1108 r., 1109r., 1116 r., 1124 r.- okre la, kim byli i czymzas yn li: Boles aw

dzierzawy, Mieszko Stary,Henryk Sandomierski,Zbigniew, Sieciech, Henryk V- wyja nia przyczyny sporumi dzy Boles awemKrzywoustym a Zbigniewem- wskazuje na mapie dzielnicsenioraln i ziemie przyznane

- charakteryzujesytuacj politycznpa stwa polskiego zapanowania W adys awaHermana- przedstawiaokoliczno ci najazduniemieckiego na Polsk- wymienia przyczynypowstania statutuBoles awaKrzywoustego

- opisuje podbój ichrystianizacjPomorza- wyja nia znaczenieprzy czenia Pomorzado Polski

- wyja nia i oceniakonsekwencjedecyzji Boles awa opodziale pa stwapolskiego


25

Krzywoustego- lokalizuje na mapie grodyoblegane przez Niemców- wymienia postanowieniastatutu Boles awaKrzywoustego

poszczególnym synom iwdowie po Boles awieKrzywoustym


Tajemnicesprzedwieków – Ktospisywadzieje Polski?

- ród a historycznedotycz ce pocz tkówpa stwa polskiego- obiektywizm iprawda historyczna

- wyja nia, kim byli iczym zas yn li: GallAnonim, Thietmar,Wincenty Kad ubek- okre la ramychronologicznewydarze opisanych wkronikach GallaAnonima i WincentegoKad ubka- wymienia przyczynypowstania dziekronikarzy- wymienia nazwyróde historycznych

dotycz cych dziejówpa stwa polskiego zapanowania pierwszychPiastów

- okre la, kim byli iczym zas yn li:Kosmas, Nestor- wymienia przyczynypowstania dziekronikarzy- przedstawia teoriedotycz cepochodzenia GallaAnonima- wyja nia, kim byBoles aw Zapomniany

- t umaczykoniecznoweryfikacjiprawdziwo ci ródehistorycznych


Uwagi dotycz ce oceniania na ka dym poziomie wymaga :- aby uzyska kolejn , wy sz ocen , ucze musi opanowa zasób wiedzy i umiej tno ci z poprzedniego poziomu.- ucze jest zobowi zany doskonali umiej tno analizy i interpretacji róde historycznych oraz powinien by oceniany ze stopnia opanowania tej umiej tno ci w sposóbustawiczny, zarówno w trakcie zaj , jak i przy okazji prac domowych i sprawdzianów wiedzy.

Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do ...gim4.home.pl/wymaganiaedukacyjne/Kryteria z...

Documents

Transcript of Roczny plan pracy z historii dla klasy I gimnazjum do ...gim4.home.pl/wymaganiaedukacyjne/Kryteria z...