Relacje gospodarcze pomiędzy Polską i Wielką Brytanią ... · Wielka Brytania odegrała w tym...

Relacje gospodarcze pomiędzy Polską i Wielką Brytanią – wyjątkowe i trwałe partnerstwo

Warszawa 2019

Raport powstał w ramach kampanii Business is great

Raport powstał jako element obchodów 100-lecia odnowienia relacji dyplomatycznych pomiędzy Polską i Wielką Brytanią

Opracowanie raportu: Partnerzy raportu:

Podmioty odpowiedzialne za dostarczenie części danych

źródłowych i informacji do opisu dobrych praktyk:

Raport został opracowany w okresie:

Deloitte Advisory sp. z o.o. sp.k. (dawniej: Deloitte sp. z o.o.) Ambasada Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Warszawie, Brytyjsko-Polska Izba Handlowa

Arriva, Grupa Aviva, BP, Diageo, GlaxoSmithKline, Grupa LUX MED, Provident, Sage, Tesco i innemaj–sierpień 2019

Wstęp 4

Streszczenie 8

Najważniejsze fakty i liczby 10

Współpraca polsko--brytyjska w ostatnich 30 latach 12

Charakterystyka i znaczenie brytyjskich inwestycji dla gospodarki Polski 34

Zrównoważony rozwój – dobre praktyki i najbardziej obiecujące obszary współpracy 56

Wnioski 82

Aneks – metodyka analiz 83

Spis wykresów 84

Spis tabel 85

Przypisy 85

Źródła 87

Spis treści

Wstęp

Obecnie, rządy naszych krajów prowadzą coroczne konsultacje, nasze siły zbrojne łączy umowa o współpracy obronnej, w Polsce stacjonuje obecnie 150 żołnierzy brytyjskich. Co roku nasi przedsiębiorcy i naukowcy wymieniają się doświadczeniami na Forum Biznesu, Handlu i Inwestycji oraz na Forum Nauki, a polskie i brytyjskie społeczności i organizacje zacieśniają wzajemne relacje na Forum Belwederskim. Oba narody łączy wyjątkowa więź.

Wymiana handlowa to jeden z kluczowych aspektów naszej

współpracy, któremu nie zawsze poświęca się należną mu uwagę. Jej początki sięgają średniowiecza. To wtedy z Polski do Wielkiej Brytanii statkami transportowano zboże, w drugą stronę zaś płynęły wyroby rzemieślnicze. Jednak to właśnie ostatnie stulecie, zwłaszcza okres po upadku komunizmu, przyniosło rozkwit niezwykle korzystnych dla obu krajów stosunków handlowych.

Celem niniejszej publikacji jest podkreślenie roli wymiany handlowej w rozwoju gospodarczym Polski, a w szczególności wkład firm brytyjskich

obecnych na tym rynku. Nie chodzi tu wyłącznie o podatki czy oferowane produkty i usługi, ale o szerzej pojęty udział w rozwoju zarówno całego kraju, jak i lokalnych społeczności. Jest on podstawą w budowaniu trwałych relacji, opartych na szacunku i partnerstwie.

Więzy łączące Polskę i Wielką Brytanię będą się zacieśniać w nadchodzących latach. Jednym ze źródeł ich stabilności i trwałości, zarówno dziś, jak i w przyszłości, są polskie i brytyjskie firmy.

W tym roku obchodzimy setną rocznicę odnowienia stosunków dyplomatycznych między Polską a Wielką Brytanią. Z tej okazji warto wspomnieć najważniejsze momenty naszej wspólnej historii, przywołać wyzwania, którym oba narody wspólnie stawiały czoła i docenić wzajemne wsparcie oraz głębię naszych relacji.

Słowo wstępne – JE Jonathan KnottAmbasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce

4

Od samego początku naszym głównym celem był rozwój współpracy między firmami z Polski i Wielkiej Brytanii oraz wspieranie brytyjskich inwestorów i integrowanie ich na polskim rynku, co – jak pokazujemy w raporcie – ma ogromne znaczenie dla obu gospodarek.

Relacje inwestorskie oraz otoczenie biznesu są dla BPCC kwestią kluczową. Cieszy nas, że Polska jest postrzegana pozytywnie ze względu na wielkość gospodarki i jej rosnącą integrację z gospodarką światową i rynkiem unijnym, a także dostępność krajowych dostawców dóbr i usług. Są też jednak bariery: firmy z kapitałem brytyjskim najczęściej wymieniają pozapłacowe koszty pracy, malejącą dostępność wykwalifikowanych pracowników, a także nieprzewidywalność w tworzeniu prawa. W imieniu naszych członków od lat postulujemy, aby przepisy i regulacje były przejrzyste i równie przyjazne wszystkim podmiotom gospodarczym działającym na rynku.

Zdecydowana większość analiz ekonomicznych dowodzi pozytywnego wpływu kapitału zagranicznego na rozwój gospodarczy kraju przyjmującego inwestorów. To efekt inwestycji w aktywa trwałe i transferu

technologii, ale również takich czynników, jak wyższa oraz znacznie efektywniejsza kultura organizacyjna przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym. Produktywność oraz innowacyjność są kluczowymi czynnikami, które wyróżniają brytyjskich pracodawców w Polsce. Dzięki temu poziom zarobków jest w nich dużo wyższy, podobnie jak przeciętne płacone podatki oraz składki ZUS w przeliczeniu na pracownika. Ogromnym sukcesem jest popularność brytyjskich standardów zawodowych, doskonale funkcjonujących na polskim rynku. Takie organizacje, jak ACCA, CIPS czy RICS, mają dziesiątki tysięcy polskich członków i stały się synonimem jakości i prestiżu. Podnoszenie kwalifikacji oraz standardów zawodowych ma kluczowy wpływ na polską gospodarkę, zwłaszcza w zakresie wzorów etycznych i transparentności.

Najbardziej cieszy mnie jednak fakt, że firmy z brytyjskim kapitałem planują dalszy rozwój na polskim rynku: statystycznie 3 na 4 firmy chcą zwiększać zatrudnienie i nakłady inwestycyjne. Dlatego z dumą i optymizmem patrzę w przyszłość brytyjskich firm w Polsce i zapraszam do lektury raportu oraz udziału w działalności BPCC.

Brytyjsko-Polska Izba Handlowa (BPCC) działa w Polsce od 1992 r. Nasi członkowie, aktualnie 300 firm, są obecni w większości sektorów polskiej gospodarki – w produkcji, handlu detalicznym, usługach finansowych, opiece zdrowotnej, a także w usługach typu business-to-business: doradztwie, prawie, nieruchomościach i rekrutacji.

Słowo wstępne – Antoni F. Reczek, OBE Prezes zarządu Brytyjsko-Polskiej Izby Handlowej

5

Brytyjskie firmy działające w Polsce aktywnie wspierają realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju, a brytyjska administracja publiczna jest gotowa dzielić się wiedzą i dobrymi praktykami w zakresie polityk publicznych. Trwałe fundamenty dla współpracy przekładające się na korzyści ekonomiczne, a także wspólne wartości na czele ze zrównoważonym rozwojem sprawiają, że jest to wyjątkowe partnerstwo. Zwiększająca się wymiana handlowa, coraz bardziej widoczna obecność brytyjskich firm na polskim rynku i bliska kooperacja z naszymi przedsiębiorstwami dają szansę na upowszechnienie w Polsce przynajmniej części najlepszych brytyjskich praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju. Mam na myśli przede wszystkim wspieranie przez sektor przedsiębiorstw systemowych zmian, które – zsumowane w skali całej Polski – mogą naprawdę coś zmienić na lepsze w otoczeniu społecznym, ekonomicznym i środowiskowym.

Optymizm rośnie, jeśli weźmiemy pod uwagę przeprowadzone w tym roku w Polsce badanie Deloitte Trendy HR. 32 proc. liderów HR, a także IT oraz członków zarządów uważa, że problematyka odpowiedzialności i wpływu na otoczenie nabrała dla nich większego znaczenia w porównaniu z ubiegłym rokiem zaś 42 proc. oczekuje dalszego wzrostu jej znaczenia w perspektywie najbliższych trzech lat.

Inspiracji w brytyjskich doświadczeniach może – i chyba powinna – szukać również polska administracja państwowa. Wielka Brytania w stosunkowo krótkim czasie dokonała głębokiej transformacji swojej gospodarki w kierunku niskoemisyjnym oraz efektywnie wykorzystującej zasoby naturalne. Sporo tu zresztą podobieństw do Polski, która także poczyniła znaczne postępy, ale potrzebuje przyspieszenia zmian w niektórych obszarach – np. dekarbonizacji. Oczywiście

sprawdzone gdzie indziej wyzwania nie muszą oznaczać, że podobne rozwiązania okażą się optymalne także w Polsce, ale skorzystanie z przynajmniej części brytyjskich doświadczeń, zgodnie z ideą evidence-based policy, na pewno zwiększy prawdopodobieństwo sukcesu. Ponadto wyzwania cywilizacyjne – takie jak transformacja energetyczna, gospodarka wodna, gospodarka obiegu zamkniętego czy cyfryzacja sektora publicznego – to jednocześnie szanse biznesowe i ekonomiczne, które mogą się stać doskonałym motorem napędzającym dalszy rozwój współpracy między Polską a Wielką Brytanią.

Zapraszam Państwa do lektury z wiarą, że opisane w raporcie dobre praktyki przybliżą brytyjskie rozumienie odpowiedzialności i zarządzania wpływem firm na otoczenie.

Współpraca gospodarcza między Polską a Wielką Brytanią rozwija się w wyjątkowym tempie. Poza oczywistymi korzyściami ekonomicznymi dodatkowym bodźcem dla niej są globalne wyzwania, takie jak np. zmiany klimatu czy zanieczyszczenie powietrza.

Słowo wstępne – Irena PicholaPartner, lider zespołu ds. zrównoważonego rozwoju w Polsce i Europie Środkowej w Deloitte Polska

6

„Mamy nadzieję, że po wojnie Wielka Brytania pozostanie z Polską w bliskiej przyjaźni” – powiedział w 1917 r. Andrew Bonar Law. Słowa ówczesnego kanclerza skarbu okazały się prorocze. W ubiegłym wieku Wielka Brytania i Polska rozwinęły relacje, które cechują się solidarnością, współpracą i zaangażowaniem na rzecz wzajemnego dobrobytu i demokracji. Niepodległe państwo polskie odrodziło się w 1918 roku i natychmiast nawiązano stosunki dyplomatyczne z Wielką Brytanią. Młoda polska republika wkrótce musiała zmierzyć się z inwazją radziecką w 1920 r., ale odniosła zwycięstwo, które wywołało uniesienie w Londynie. Dyplomata Edgar Vincent D'Abernon stwierdził wówczas, że „gdyby Józef Piłsudski nie zatrzymał natarcia radzieckiej armii bolszewickiej w bitwie warszawskiej (…), samo istnienie zachodniej cywilizacji byłoby zagrożone”.

Relacje pogłębiły się podczas drugiej wojny światowej, kiedy to Polacy walczyli wspólnie z Brytyjczykami o wyzwolenie Europy i wolność Polski. W Londynie działał Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie. W trakcie drugiej wojny światowej Polacy wykazali się niezwykłym heroizmem, także pod brytyjskim sztandarem. Polscy piloci, w tym członkowie słynnych dywizjonów 303 i 302, pomagali w obronie Wielkiej Brytanii przed niemiecką inwazją podczas bitwy o Anglię. Polscy żołnierze walczyli także w Afryce Północnej i Norwegii i brali udział w desancie aliantów we Francji podczas D-Day. Polscy marynarze wnieśli także znaczący wkład w walki na morzu, przyczyniając się m.in. do zatopienia niemieckiego pancernika „Bismarck”. Już przed wybuchem wojny polscy kryptolodzy odegrali kluczową rolę w złamaniu kodu Enigmy, dzieląc się efektami swojej pracy z brytyjskimi sojusznikami.

Podczas wojny sekcja polska BBC przekazywała Polakom cierpiącym pod okupacją hitlerowską ważne wiadomości o wojnie, dając im nadzieję na przetrwanie i zwycięstwo. Dla wielu Polaków BBC pozostało jedynym kontaktem ze światem zewnętrznym, a słuchanie audycji z Londynu stało się symbolem oporu.

W trudnym okresie powojennym, Wielka Brytania pozostała orędownikiem niepodległej polskiej państwowości. W trakcie wizyty w Polsce w 1988 r. Margaret Thatcher podkreśliła brytyjskie zaangażowanie w przywrócenie demokracji w Polsce. W swoim słynnym wystąpieniu przekonywała: „Ludzie muszą brać udział w podejmowaniu decyzji dotyczących dalszego rozwoju. Muszą mieć swobodę wyboru”.

Zwycięstwo ruchu Solidarności i upadek żelaznej kurtyny pozwoliły na transformację ustrojową w Polsce. Zmianie uległa też polityka zagraniczna Wielkiej Brytanii. Jej celem było teraz wspieranie Polski w przejściu od komunizmu do demokracji i wolnego rynku. Zjednoczone Królestwo utworzyło fundusz „Know How”, który dzięki fachowym poradom i pomocy finansowej pomógł polskiej gospodarce odnowić współpracę z Zachodem. Po transformacji ustrojowej kolejnym krokiem Polski było przystąpienie do NATO i Unii Europejskiej. Wielka Brytania odegrała w tym kluczową rolę, prowadząc rozmowy z bardziej sceptycznymi państwami członkowskimi. W marcu 1999 r. Polska wstąpiła do NATO, a w maju 2004 r. do UE jako pełnoprawny członek. Od tego czasu stosunki polsko-brytyjskie rosły w siłę, zarówno między państwami, jak i narodami. Blisko milion Polaków nazywa Wielką Brytanię domem, zaś ponad 30 brytyjskich i polskich miast łączą umowy partnerskie”.

100 lat przyjaźni polsko-brytyjskiej*

* Fragment opracowany przez Ambasadę Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Warszawie. 7

http://m.in

StreszczenieKontekst raportuStulecie relacji polsko-brytyjskich to doskonały moment zarówno na ocenę ich dotychczasowych efektów, jak i zastanowienie się nad perspektywami na następne lata i dekady. Tym bardziej że tej rocznicy towarzyszą ważne procesy polityczne i gospodarcze, które będą miały wpływ na współpracę między oboma krajami. Z jednej strony to zahamowanie procesu globalizacji, zwłaszcza liberalizacji handlu międzynarodowego oraz przepływów kapitału, a z drugiej – wyzwania związane z ochroną środowiska, które mają wymiar globalny. Wpływ na relacje międzynarodowe ma także postęp technologiczny, który tworzy przestrzeń do rozwoju nowych rynków czy innowacyjnych dóbr i usług, które mogą być odpowiedzią na globalne wyzwania społeczne i środowiskowe.

Mimo zmieniającego się otoczenia międzynarodowego relacje między Polską a Wielką Brytanią można określić mianem wyjątkowego i trwałego partnerstwa. Oba kraje bardzo skorzystały na liberalizacji handlu i usług oraz przepływie kapitału, zarówno w formie bezpośrednich inwestycji zagranicznych, jak i poprzez rynki finansowe. Dotyczy to również bezpośrednich obrotów między oboma krajami. Obok korzyści ekonomicznych

ważną rolę w rozwoju współpracy odgrywa wspólnota wartości i idei, takich jak konkurencyjna gospodarka rynkowa, demokracja, prawa człowieka czy zrównoważony rozwój.

Metodyka analizy i źródła danychNiniejszy raport jest pierwszą publikacją na polskim rynku, która tak wyczerpująco prezentuje znaczenie relacji gospodarczych między Polską i Wielką Brytanią, także w kontekście wspierania zrównoważonego rozwoju. W analizie wykorzystano pięć metodyk i źródeł danych (analiza ekonometryczna, makroekonomiczna, statystyka, badania ankietowe, wnioski z case studies), co pozwoliło na stworzenie unikatowego obrazu wzajemnych powiązań obu krajów.

Wyjątkowe relacje – kluczowe fakty i wnioskiNajlepszym dowodem rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej jest dynamicznie rosnąca wymiana handlowa. Po uwzględnieniu inflacji jej wartość w latach 1995–2018 wzrosła ponad pięciokrotnie. Eksport towarów z Polski do Wielkiej Brytanii zwiększył się z 930 mln USD w 1995 r. do 16,6 mld USD w 2018 r., co uczyniło z tego kraju trzeci najważniejszy rynek eksportowy Polski (po Niemczech

i Czechach)1. Import z Wielkiej Brytanii w tym samym czasie wzrósł z 1,5 mld USD do 6,5 mld USD2.

Najbardziej spektakularnymi zwyżkami mogą się pochwalić branża spożywcza (z 143 mln USD w 1995 r. do 3,21 mld USD w 2017 r.) i branża produkcji maszyn (z 56 mln USD w 1995 r. do 2,54 mld USD w 2017 r.). Polska sprowadza z Wielkiej Brytanii głównie produkty chemiczne (1,67 mld USD, ok. 25 proc. całego importu) i maszyny (1,22 mld USD; ok. 19 proc.). Jeszcze mocniejszą pozycję niż w handlu towarami – drugą – Wielka Brytania zajmuje w wymianie usług z Polską. Co dziesiąta transakcja na rynku usług ze wszystkich transakcji Polski ze światem to wymiana usług z Wielką Brytanią.

O wyjątkowości wzajemnych relacji świadczy także to, że wymiana handlowa Polski z Wielką Brytanią jest istotnie wyższa niż przewidywana wartość wymiany oszacowana na bazie modelu ekonometrycznego dla 185 krajów, z uwzględnieniem wielkości gospodarek oraz dystansu między nimi. Faktyczny wolumen wymiany handlowej (ponad 20 mld USD wartości eksportu i importu w 2018 r.3) jest o ponad 30 proc. wyższy od przewidywanego przez model (nieco ponad 15 mld USD).

8

Wyjątkowo wysoką wartość wymiany w relacji do PKB obu krajów można tłumaczyć dużą konkurencyjnością obu gospodarek w porównaniu z europejskimi konkurentami, a także liczną migracją Polaków na Wyspy Brytyjskie.

Wspomniane procesy migracyjne nie tylko przełożyły się na większy handel, ale we wszystkich sferach wzmocniły więzy między oboma krajami. Wielka Brytania jako jedno z trzech państw otworzyła swój rynek pracy tuż po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., czego konsekwencją jest fakt, że zgodę na pobyt czasowy w tym kraju ma blisko 800 tys. Polaków4. Wzrost liczby zatrudnionych – w tym polskich imigrantów – ma wpływ na PKB Wielkiej Brytanii, a transfery finansowe do Polski pobudzają konsumpcję: według danych NBP za 2016 r. 34,2 proc. polskich emigrantów przekazywało część swoich zarobków do kraju.

Znaczenie brytyjskich inwestycji dla gospodarki PolskiBezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) stanowiły jeden z głównych motorów rozwoju gospodarczego Polski po 1989 r. Firmy z Wielkiej Brytanii były piątą największą grupą inwestorów, lokując w naszym kraju bezpośrednie inwestycje o wartości 48,1 mld zł5. Dzięki nim polski PKB w 2017 r. był nawet o 15 mld zł wyższy w porównaniu ze scenariuszem, w którym ten kapitał nie zostałby ulokowany.

Obecnie działa w Polsce ok. 400 brytyjskich przedsiębiorstw niefinansowych, zatrudniających łącznie ponad 110 tys. osób: najwięcej w przetwórstwie przemysłowym (127 firm, 38 tys. pracowników) i handlu (69 firm, 43,7 tys. pracowników). Uwzględniając brytyjskie przedsiębiorstwa finansowe działające w Polsce, które zatrudniają ponad 4 tys. osób, łącznie zatrudnienie w brytyjskich firmach sięga ok. 115 tys. osób. Firmy z kapitałem brytyjskim mają także znaczący wkład w dynamiczny rozwój sektora usług wspólnych w Polsce

w ostatnich latach (założyły 11 proc. zagranicznych centrów BPO i SSC zlokalizowanych w Polsce, w których pracuje ponad 25 tys. osób).Firmy z brytyjskim kapitałem przyczyniły się także do szeregu pozytywnych procesów gospodarczych w Polsce. Po pierwsze, zwiększyły produktywność dzięki transferowi know-how i kultury organizacyjnej, co miało wpływ także na polskich kontrahentów i konkurentów. Po drugie, ich aktywność ułatwiła dostęp do innowacji – spółki z brytyjskim kapitałem wydają równowartość ok. 3,6 proc. tworzonej wartości dodanej na badania i rozwój, podczas gdy polskie jedynie 1,5 proc. Wart podkreślenia jest także awans polskiej gospodarki w globalnych łańcuchach wartości – także dzięki pośrednictwu firm z Wielkiej Brytanii, które mają dostęp do najważniejszych zagranicznych rynków.

Brytyjscy inwestorzy planują dalszy rozwój w Polsce, a więc ich wpływ na gospodarkę i społeczeństwo będzie się zwiększał. Wyniki ankiety przeprowadzonej wśród wybranych brytyjskich firm działających w Polsce wskazują, że 63 proc. planuje zwiększenie zatrudnienia w najbliższych 5 latach, a 73 proc. deklaruje, że podniesie nakłady inwestycyjne. Jako główne czynniki sprzyjające rozwojowi firmy brytyjskie wskazywały integrację Polski z UE oraz koniunkturę gospodarczą (odpowiednio 82 i 73 proc.). Jako bariery najczęściej wskazywano na niestabilność i nieprzewidywalność w procesie stanowienia prawa (82 proc.) oraz wysokie pozapłacowe koszty pracy (73 proc.).

Zrównoważony rozwój – dobre praktyki i obiecujące obszary współpracyW ostatnich kilkunastu latach rośnie zainteresowanie zagadnieniami związanymi ze zrównoważonym rozwojem (które zostały ujęte jako tzw. 17 celów zrównoważonego rozwoju – SDGs). Odpowiedź na wyzwania stojące przed Polską – takie jak transformacja energetyczna, dostosowanie gospodarki wodnej do zmieniających się warunków klimatycznych, przejście w kierunku gospodarki obiegu zamkniętego czy cyfryzacja sektora publicznego – i realizacja SDGs im odpowiadających nie nastąpią bez aktywnej współpracy sektora publicznego i prywatnego.

Brytyjskie firmy od wielu lat wnoszą wkład w realizację zasad zrównoważonego rozwoju w Polsce. Ich aktywność operacyjna i inwestycyjna oraz dodatkowe działania wpływają nie tylko na gospodarkę i wzrost PKB, ale także na polepszenie jakości życia w Polsce. Działalność brytyjskich podmiotów najczęściej dotyczy następujących SDGs: dobre zdrowie i jakość życia (SDG 3), dobra jakość edukacji (SDG 4), zrównoważone miasta i społeczności (SDG 11), odpowiedzialna konsumpcja i produkcja (SDG 12) oraz partnerstwo na rzecz celów (SDG 17).

Warto zauważyć, że wyzwania związane z dążeniem do realizacji SDGs stanowią równocześnie ogromne szanse biznesowe, które mogą się przełożyć na rozwój współpracy między Polską a Wielką Brytanią. Do najbardziej obiecujących obszarów należy transformacja energetyczna, ze szczególnym uwzględnieniem energetyki wiatrowej na morzu (której potencjał w Polsce szacowany jest na 10,3 GW). Transformacja w kierunku zero- i niskoemisyjnych źródeł energii elektrycznej jest w Wielkiej Brytanii bardzo zaawansowana. W pierwszej połowie 2019 r. produkcja energii ze źródeł zeroemisyjnych przewyższyła tę z paliw kopalnych. Jest to jeden z wielu przykładów możliwej wymiany doświadczeń.

9

Najważniejsze fakty i liczby

Wyniosły inwestycje bezpośrednie Wielkiej Brytanii w Polsce do końca 2017 r.

O tyle było większe PKB Polski w 2017 r. dzięki inwestycjom bezpośrednim z Wielkiej Brytanii w porównaniu ze scenariuszem bez tych inwestycji. Ten efekt wynika z napływu wiedzy, technologii oraz zwiększenia zasobu kapitału.

Liczba zatrudnionych w brytyjskich firmach działających w Polsce.

Wielka Brytania zajmuje 3. miejsce wśród krajów, do których eksportuje Polska.

O tyle większa jest wymiana handlowa z Wielką Brytanią, niż wynika z prognozy modelu ekonometrycznego dla 185 krajów w latach 1995–2018. W tym okresie wzrosła o ponad 500 proc. To świadczy o wyjątkowości relacji gospodarczych.

Tylu Polaków przebywało w 2018 r. w Wielkiej Brytanii, przewyższając liczebnością jakąkolwiek inną narodowość6.

63 proc. czołowych firm brytyjskich działających w Polsce spodziewa się wzrostu zatrudnienia (18 proc. znacznego wzrostu) w najbliższych 5 latach w porównaniu z ostatnimi 5 latami.

73 proc. czołowych firm brytyjskich działających w Polsce spodziewa się wzrostu inwestycji (w tym 9 proc. znacznego wzrostu) w najbliższych 5 latach w porównaniu z ostatnimi 5 latami.

48,1 mld zł

15 mld zł

115 tys. osób

3. miejsce

30 proc.

905 tys. Polaków

18 proc.

9 proc.

10

Wielka Brytania jest też ważnym partnerem Polski w wymianie usług. Zajmuje 3. miejsce, po Niemczech i Szwajcarii, w odbiorze usług z Polski (udział 7,3 proc.) i drugie wśród nabywców usług przez Polskę (udział 8,4 proc.).

Brytyjskie przedsiębiorstwa działające w Polsce od wielu lat podejmują strategiczne działania w obszarze zwiększania swojego pozytywnego wpływu na otoczenie społeczne i minimalizację negatywnego oddziaływania na środowisko naturalne, wpisując się w cele rozwojowe kraju oraz międzynarodową Agendę 2030, a tym samym wydatnie przyczyniając się do realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju – SDGs.

Głównymi celami, do których osiągnięcia przyczyniają się prezentowane w raporcie organizacje, są: dobre zdrowie i jakość życia (SDG 3), dobra jakość edukacji (SDG 4), zrównoważone miasta i społeczności (SDG 11), odpowiedzialna konsumpcja i produkcja (SDG 12) oraz partnerstwo na rzecz celów (SDG 17).

Integracja z UE (82 proc. wskazań) oraz koniunktura w Polsce (73 proc.) to czynniki najbardziej sprzyjające działalności w Polsce według badanych firm brytyjskich.

Nieprzewidywalność procesu stanowienia prawa (82 proc. wskazań) i wysokość pozapłacowych kosztów pracy (73 proc.) to czynniki najbardziej utrudniające działalność w Polsce według badanych firm brytyjskich.

3. miejsce Strategiczne działania

Główne cele

Sprzyjające czynniki

Niesprzyjające czynniki

Najważniejsze fakty i liczby

11

Współpraca polsko- -brytyjska w ostatnich 30 latachWprowadzenie

Mimo pewnej odległości geograficznej Polska jest historycznie mocno związana z Wielką Brytanią. Wydarzenia ostatnich 30 lat, a przede wszystkim zmiany ustrojowe i wejście naszego kraju do Unii Europejskiej spowodowały zacieśnienie związków między obu państwami. Polacy stali się najliczniejszą mniejszością narodową w Wielkiej Brytanii, natomiast firmy brytyjskie, które w latach 90. XX w. pomagały tworzyć sektor prywatny w Polsce, dziś wspierają rozwój kluczowych sektorów i innowacyjności naszej gospodarki.

Sukcesywnie od 1991 r. Polska dogania Wielką Brytanię pod względem poziomu PKB per capita. Najszybciej proces ten odbywał się w latach 2006–2010, a więc po przystąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej. Malejąca dysproporcja w poziomie rozwoju wpływa na zmianę w strukturze handlu między krajami. Polska eksportuje i importuje coraz więcej zaawansowanych dóbr i usług.

12

Infografika 1. Porównanie gospodarek Wielkiej Brytanii i Polski

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych MFW i Eurostatu

37,96 mln Ludność (2018)

1 bln 105,9 mld USD PKB według parytetu siły nabywczej (2018)

231,6 mld USD Eksport dóbr ogółem (2018)

66,27 mln Ludność (2018)

2 bln 856,7 mld USD PKB według parytetu siły nabywczej (2018)

442,0 mld USD Eksport dóbr ogółem (2018)

16,6 mld USD Eksport Polski do Wielkiej Brytanii (2018)

6,5 mld USD Eksport Wielkiej Brytanii do Polski (2018)

Współpraca polsko-brytyjska na przestrzeni ostatnich 30 lat

13

Stosunki ekonomiczno-polityczne między Wielką Brytanią a Polską sięgają wielu lat i pod niektórymi względami ich znaczenie ustępuje jedynie wadze powiązań Polski z Niemcami. Przełomowym momentem w relacjach między Polską a Wielką Brytanią były zmiany ustrojowe po 1989 r., a następnie wejście Polski do Unii Europejskiej w 2004 r., które przyspieszyło wzrost wymiany handlowej między obu państwami. Otwarcie rynku pracy w Wielkiej Brytanii na nowych członków UE, w tym Polskę, spowodowało natomiast napływ Polaków na Wyspy.

Ostatnich 30 lat to okres dynamicznego rozwoju stosunków między Polską a Wielką Brytanią. W tym czasie – poza historycznymi uwarunkowaniami – o rozwoju relacji decydowały w znacznej mierze wydarzenia zachodzące w naszym kraju. Zmiany ustrojowe po 1989 r. otworzyły drogę do zacieśnienia współpracy ekonomicznej i politycznej z innymi państwami, dzięki czemu Polska zaczęła się stawać wiarygodnym partnerem dla zachodnich rządów oraz przedsiębiorstw. To zaowocowało przystąpieniem Polski do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w 1996 r. i NATO w 1999 r.

Przełomowym momentem w historii polityczno-gospodarczej Polski, który nadał kierunek jej relacjom z Wielką Brytanią na kolejnych 15 lat, było wejście do Unii Europejskiej w 2004 r. Wtedy też nasiliła się emigracja z Polski do tego kraju, wskutek czego Polacy stanowią obecnie najliczniejszą mniejszość narodową w Wielkiej Brytanii. O skali migracji i podróży między Polską a Wielką Brytanią świadczy liczba pasażerów obsłużonych w polskich portach lotniczych – w 2018 r. niemal 22 proc. (7,8 mln) z nich leciało do Wielkiej Brytanii7.

Stosunki polityczno-ekonomiczne między Polską a Wielką Brytanią

Wykres 1. PKB per capita Polski w relacji do PKB per capita Wielkiej Brytanii (PKB per capita Wielkiej Brytanii = 100 proc.)

30

35

55

40

60

45

65

50

70

1990

1997

1991

1998

1992

1999

1993

2000

2004

1994

2001

2005

2008

1995

2002

2006

2009

1996

2003

2007

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych MFW


14

W Polsce natomiast bardzo duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego w ostatnich 30 latach miał napływ kapitału zagranicznego, w tym inwestycje brytyjskich firm. Po zmianach ustrojowych było to bardzo istotne źródło kapitału niezbędnego do rozwoju sektora prywatnego, a w kolejnych latach także ważna ścieżka transferu nowych technologii i know-how.

Inwestorzy z Wysp Brytyjskich stanowią dziś znaczący odsetek

firm zagranicznych, które odgrywają ważną rolę w stymulacji wzrostu gospodarczego Polski. W ciągu ostatnich 30 lat zagraniczny kapitał przyciągały do Polski przede wszystkim wykwalifikowane kadry przy relatywnie niższych kosztach pracy niż w państwach Europy Zachodniej. Czynnik ten zaowocował m.in. intensywnym rozwojem sektora centrów usług (BPO/SSC) w Polsce, w tym ośrodków badawczych dużych korporacji.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych Office for National Statistics (ONS)

Tabela 1. Populacja Wielkiej Brytanii osób urodzonych z inną narodowością (dane za 2018 r., w tys.)

Narodowość w tys.

1 Polska 905

2 Rumunia 415

3 Indie 355

4 Irlandia 331

5 Włochy 300

O silnej pozycji inwestycyjnej Polski świadczy 33. miejsce wśród 190 państw w badaniu Doing Business 2019 przeprowadzanym przez Bank Światowy. Polska wyprzedziła tym samym Czechy (35. miejsce) czy Węgry (53. miejsce). Wielka Brytania zajęła natomiast miejsce 98.

33 190/


15

http://m.in

Wykres 2. Ranking atrakcyjności inwestycyjnej wg badania Polsko- -Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej – wyniki w 2019 r. wobec 2018 r.

Estonia4,20

Węgry3,51

Czechy4,16

Polska4,05

Słowacja4,02

Słowenia3,98

Łotwa3,90

Litwa3,82

Chorwacja3,73

Rumunia3,50

4,11

Estonia

3,61

Węgry

3,99

Czechy

3,98

Polska

3,98Słowacja

3,93Słowenia

3,74Łotwa

3,72Litwa

3,69Chorwacja

3,59

Rumunia

20192018

Źródło: Polsko-Niemiecka Izba Przemysłowo-Handlowa (AHK Polska)

Zarówno kwalifikacje siły roboczej, jak i wspomniane członkostwo w UE to dwa najwyżej oceniane czynniki wpływające na atrakcyjność inwestycyjną Polski według tegorocznej edycji ankiety przeprowadzanej wśród członków zagranicznych izb handlowych w Polsce9. Badanie to pokazuje też, jak wiele Polska zyskała na przestrzeni lat w oczach inwestorów. Jeszcze w 2007 r. 76 proc. z nich twierdziło, że ponownie wybraliby Polskę na lokalizację swoich projektów, a 24 proc., że nie. Natomiast w ostatniej edycji badania było to odpowiednio 94,5 i 5,5 proc. Ostatecznie Polska w 2019 r. uplasowała się na trzecim miejscu wśród krajów Europy Środkowo--Wschodniej pod względem atrakcyjności inwestycyjnej. Wyprzedziły ją Estonia i Czechy, które także w innych badaniach często wskazywane są jako naturalni konkurenci Polski, jeśli chodzi o lokalizację inwestycji.

O sile i trwałości powiązań handlowych między Polską a Wielką Brytanią świadczy to, że już w 1929 r. był to nasz trzeci najważniejszy partner eksportowy. Podobnie było w 1990 r., kiedy udział Wielkiej Brytanii w całym eksporcie Polski wyniósł 7,1 proc.10 Dziś procentowy udział jest zbliżony (6,6 proc. w pierwszym kwartale 2019 r.11) i poza naturalnym głównym partnerem handlowym Polski – Niemcami (27 proc.) – Wielka Brytania

pozostaje w czołówce z podobnym udziałem w eksporcie co sąsiadujące z Polską Czechy (6,1 proc.), pomimo znacznie większej odległości pomiędzy tymi krajami. Przyczyny dużego udziału Wielkiej Brytanii w wymianie handlowej Polski (zwłaszcza po 2009 r.) są dokładnie opisane we fragmencie Czynniki oraz perspektywy rozwoju współpracy gospodarczej między Polską i Wielką Brytanią.

Przed wejściem do UE w 2004 r. Polska notowała istotny deficyt w wymianie handlowej z Wielką Brytanią (tzn. import przewyższał eksport). Natomiast do 2004 r. wzrost eksportu Polski do Wielkiej Brytanii był nie tylko szybszy niż importu, ale również stabilniejszy.

Rola handlu zagranicznego, inwestycji bezpośrednich i migracji


16

Wykres 3. Eksport Polski do Wielkiej Brytanii w 2017 r. (mld USD)

0

1

5

2

6

3

7

4

9

10

11

12

13

14

8

1995 1997 20111999 20132001 20152003 20172005 2007 2009

Źródło: Center for International Development at Harvard University

Tekstylia i meble

Produkty rolne i spożywcze

Wyroby z surowców mineralnych

Wyroby chemiczne

Elektronika

Wyroby z kamienia

Wyroby metalowe

Pojazdy i środki transportu

InneMaszyny i inne wyroby trwałe

Wykres 4. Co Polska eksportuje do Wielkiej Brytanii? Struktura towarowa z 2017 r.

Mięso

3,51%

2,94% 2,05%

2,47%

2,47%1,52% 1,42%

1,07%

13,45%

12,10%14,89%

2,04%

1,81%

2,94%

2,57%

6,28%

1,84%1,84%

1,67% 1,24%

1,20%

Drewno

Kakao

Przetwory z mięsa lub ryb

Papier i tektura

Tworzywa sztuczne

Olejki eteryczne

Meble

Artykuły z żelaza lub stali

Metale i kamienie szlachetne

Wyroby gumowe

Mydła, woski i farby

Pojazdy

Elektronika i urządzenia elektryczne

Maszyny przemysłowe Pozostałe

Zabawki

Tytoń

Warzywa Pozostałe

Pozostałe


Tekstylia i meble



Wyroby chemiczne

Elektronika

Wyroby z kamienia

Wyroby metalowe




17

Wykres 5. Import Polski z Wielkiej Brytanii w 2017 r. (mld USD)

Wykres 6. Co Polska importuje z Wielkiej Brytanii? Struktura towarowa z 2017 r.

0

0,5

2,5

1,0

3,0

1,5

3,5

2,0

4,5

5,0

5,5

6,0

6,5

7,0

4,0

13,45%

1,63%0,71%

14,46%

6,49%

6,43%

0,94%1,97%

3,79%

1,12%

2,86%

1,78% 0,74%

1,83%1,48%

Pojazdy

Maszyny przemysłowe

Chemia organiczna

Tworzywa sztuczne GumaBarwniki, farby, tusze

Wyroby medyczne

Napoje KakaoAparaty (optyczne, medyczne)

Zabawki

Odzież (nie dzianina)

Odzież (dzianina)

Obuwie

Meble

8,48%

Maszyny i sprzęt elektryczny

1,53% 1,13%

Artykuły z żelaza lub stali

Stal i żelazo

1995 1997 20111999 20132001 20152003 20172005 2007 2009


Tekstylia i meble



Wyroby chemiczne

Elektronika

Wyroby z kamienia

Wyroby metalowe




Tekstylia i meble



Wyroby chemiczne

Elektronika

Wyroby z kamienia

Wyroby metalowe




18

Mimo stabilnego udziału sam wolumen eksportu do Wielkiej Brytanii znacznie wzrósł w ciągu ostatnich 30 lat. W 1990 r. wartość wywozu do tego kraju wyniosła nieco ponad 1 mld USD, natomiast w 2017 r. było to już 13,4 mld USD (w 2018 r. 16,6 mld USD w cenach bieżących)12.

Co ważne, wzrost pod względem wolumenu miał miejsce we wszystkich głównych kategoriach produktów: elektronice, maszynach, pojazdach, produktach chemicznych, metalach, minerałach, kamieniu, produkcji spożywczej i tekstylnej. Najbardziej spektakularną zwyżką może się pochwalić branża spożywcza, której eksport wzrósł ze 143 mln USD w 1995 r. (co stanowiło ok. 15 proc. całego polskiego wywozu do Wielkiej Brytanii) do 3,21 mld USD w 2017 r. (niemal 25 proc. całego eksportu), a więc ponad dwudziestokrotnie. Głównymi sprzedanymi do Wielkiej Brytanii produktami spożywczymi były drób (2,06 proc.) i czekolada (2,05 proc.).

Drugim sektorem, który może się pochwalić znaczącym wzrostem eksportu, jest branża produkcji maszyn, która w 2017 r. sprzedała do tego kraju towary o wartości 2,54 mld USD, co w tamtym czasie stanowiło niemal jedną piątą całego polskiego eksportu na Wyspy. W tej kategorii głównymi dobrami były komputery (4,5 proc. całego eksportu), pralki (1,5 proc.) i gry komputerowe (1,5 proc.).

Kolejną branżą, która w omawianym okresie znacznie zwiększyła swój udział w polskim eksporcie do Wielkiej Brytanii, jest sektor motoryzacyjny, który w 2017 r. sprzedał do tego kraju towary o wartości bez mała 2 mld USD (ok. 15 proc. ogółu eksportu Polski do Wielkiej Brytanii), zwiększając swój udział w łącznym wywozie z Polski do Wielkiej Brytanii niemal dwukrotnie (dla porównania w latach 1995–2000 stanowił on 7–9 proc.

całego eksportu). Na zdecydowaną większość wartości w tej kategorii produktowej złożyła się sprzedaż części samochodowych (6 proc.) i samych pojazdów (5,7 proc.). Co istotne, produkcja żywności i sektor motoryzacyjny są kluczowymi branżami w polskiej gospodarce, zajmującymi dwa pierwsze miejsca pod względem udziału w produkcji przemysłowej (odpowiednio 16 i 10,5 proc.)13.

Pozostałe sektory utrzymały swój udział w polskim eksporcie do Wielkiej Brytanii bądź były świadkiem jego spadku. Do pierwszej z tych grup możemy zaliczyć przemysł chemiczny, którego wkład od 1995 r. oscyluje wokół 10–12 proc. (1,44 mld USD w 2017 r.). W drugiej grupie znalazły się takie sektory, jak metale (spadek z niemal jednej trzeciej eksportu w 1995 r. do jedynie nieco ponad 4 proc. w 2017 r. – 577 mln USD) i minerały (spadek z 8 proc. do mniej niż 1 proc. w tym samym okresie – 132 mln USD).

Wysoka dynamika eksportu jest konsekwencją zmian, jakich polska gospodarka doświadczyła po 1995 r. Po pierwsze, dokonano znacznego zwiększenia produktywności w rolnictwie i przetwórstwie spożywczym, co poskutkowało znacznym wzrostem ilości (i jakości) wytwarzanych produktów spożywczych. Wielka Brytania, jako kraj posiadający umiarkowanie sprzyjające warunki naturalne do produkcji żywności, stał się jednym z naturalnych rynków zbytu dla polskich rolników i producentów żywności. Po drugie, znaczne inwestycje zagraniczne w sektorze motoryzacyjnym, jak również rozwój polskich firm w branży produkcji maszyn i części zamiennych umożliwiły szybki wzrost eksportu elektroniki (np. monitorów – 4,3 proc. całego eksportu) i samochodów (0,8 mld USD; wspomnianych 5,7 proc.). Po trzecie, restrukturyzacja przemysłu ciężkiego w Polsce doprowadziła

do spadku produkcji w pokrewnych branżach (np. hutnictwie) i tym samym zmniejszenia produkcji np. stali. Co ciekawe, w 1995 r. miedź i produkty pochodne stanowiły ponad 15 proc. całego polskiego eksportu do Wielkiej Brytanii. Dziś ten odsetek wynosi ok. 0,05 proc. Warto równocześnie zwrócić uwagę na wciąż utrzymujący się znaczny eksport srebra (ponad 3 proc. całego eksportu).

Wartość importu towarów z Wielkiej Brytanii do Polski zwiększyła się z ok. 1,5 mld USD w 1995 r. do bez mała 6,4 mld USD w 2017 r. Jest to wciąż znaczący wzrost, choć jego dynamika nie była tak spektakularna jak w przypadku eksportu. W wartościach nominalnych import wzrósł we wszystkich wyżej wymienionych kategoriach produktów, z wyjątkiem minerałów, których import spadł z 372 mln USD w 1995 r. do niecałych 100 mln USD w 2017 r. (spadek z ok. 25 proc. do 1,4 proc. całkowitej wartości importu). Stało się to dzięki znacznemu ograniczeniu importu ropy naftowej i jej pochodnych (w 1995 r. stanowiły niemal jedną czwartą całego importu). W 2017 r. Polska sprowadzała z Wielkiej Brytanii produkty chemiczne (1,67 mld USD, ok. 25 proc. całego importu), takie jak np. związki heterocykliczne (4,53 proc.) i leki (3 proc.). Kolejną kategorią były maszyny (1,22 mld USD; ok. 19 proc. importu), w tym import wyposażenia biurowego (2 proc.) czy komputerów (1 proc.). Co ciekawe, obie kategorie produktowe – produkty chemiczne i maszyny – stanowiły podobną część importu Polski z Wielkiej Brytanii przez cały omawiany okres (odpowiednio 25 i 20 proc.).

Kolejnymi kategoriami produktów pod względem wartości polskiego importu z Wielkiej Brytanii w 2017 r. były pojazdy i części samochodowe (1 mld USD; co stanowiło 14 proc. całego importu), jak również produkty spożywcze (740 mln USD) i tekstylne (612 mln USD). W kategorii produktów spożywczych


19

polskie firmy najchętniej sprowadzały napoje alkoholowe (whisky stanowiła 1,4 proc. wartości całego importu) i koncentraty białkowe (0,3 proc.), natomiast z tekstyliów obuwie (1,8 proc.) i odzież używaną (0,9 proc.). Na drugim krańcu spektrum znalazły się metale

(320 mln USD), których wkład w import na przestrzeni dwóch dekad utrzymuje się na stałym poziomie 3–5 proc. W tej kategorii Polska importuje głównie wyroby ze stali lub żelaza (1,5 proc. całego importu w 2017 r.).

Saldo usługWielka Brytania jest też ważnym partnerem Polski w wymianie usług. Zajmuje trzecie miejsce, po Niemczech i Szwajcarii, w odbiorze usług z Polski (udział 7,3 proc.) i drugie wśród nabywców usług przez Polskę14 (udział 8,4 proc.). Według danych z 2016 r. podmioty z siedzibą w Wielkiej Brytanii były najważniejszym partnerem handlowym Polski w międzynarodowej wymianie usług prawnych, księgowych

oraz doradztwa w zakresie zarządzania i PR. Bilans tej kategorii, z perspektywy Polski, był dodatni – udział Wielkiej Brytanii wynosił 19,9 proc. w odniesieniu do usług dostarczonych i 21,4 proc. – usług nabytych15. Największą wartość wśród usług dostarczonych do Wielkiej Brytanii wypracował sektor telekomunikacyjny i informatyczny16, co wiązać można z ważną rolą wspomnianego sektora BPO i SSC.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS

Wykres 7. Eksport z Polski do Wielkiej Brytanii

05,8%

26,0%

10

6,8%

46,2%

12

7,0%

6

6,4%

14

7,2%

8

6,6%

16

1990 2010 2017

Wartość w mld USD Udział w proc.


20

Wykres 8. Wartość wymiany handlowej w usługach w 2017 r. – według największych importerów i eksporterów usług z/do Polski (mld USD)


0 10 20 30 40 50

21,81 7,47 6,41 5,66 5,55

Niemcy Wielka Brytania HolandiaSzwajcaria Stany Zjednoczone

Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w PolsceBezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) w Polsce stanowią ponad 45 proc. PKB, podczas gdy polskie inwestycje bezpośrednie za granicą to jedynie 5,4 proc. PKB17. Ta dysproporcja z jednej strony pokazuje, jak dużą rolę odgrywa kapitał zagraniczny w Polsce, a z drugiej – jaka jest przestrzeń do ekspansji zagranicznej rodzimych firm, pod warunkiem dalszego rozwoju Polski, a zwłaszcza akumulacji kapitału w firmach oraz budowy przewag konkurencyjnych.

Do 2017 r. Wielka Brytania była piątym największym inwestorem w Polsce (inwestycje bezpośrednie) – ulokowała w naszym kraju 48,1 mld zł wobec 167,6 mld zainwestowanych w Polsce przez lidera w tej dziedzinie – Niemcy18. Wartość bezpośrednich inwestycji zagranicznych rośnie w obu krajach, ale w ostatnich latach szybciej w Wielkiej Brytanii. W przypadku Polski ten efekt może wynikać z relatywnie szybkiego wzrostu PKB w tym okresie.

Polska od lat była jednym z najatrakcyjniejszych kierunków

inwestycji bezpośrednich w Europie Środkowo-Wschodniej. Region jako całość przyciągał inwestorów z uwagi na dobrą lokalizację przy relatywnie szybszym tempie wzrostu gospodarczego niż na zachodzie Europy. Do kluczowych przewag należały niższe koszty pracy, przy jednocześnie wysokich kwalifikacjach i produktywności pracowników. Inwestycjom sprzyjało wejście większości z tych państw do Unii Europejskiej, które zagwarantowało swobodę przepływu kapitału, a także harmonizację prawa i instytucji na potrzeby jednolitego rynku UE.

Polska Wielka Brytania

Wykres 9. Wartość BIZ w Polsce i Wielkiej Brytanii (jako procent PKB kraju przyjmującego)

0

10

50

20

60

30

70

40

1995

1997

1998

1999

2000

2004

2001

2005

2008

2002

2006

2009

1996

2003

2007

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych MFW


21

MigracjeZnaczący jest też fakt, że Wielka Brytania jako jedno z tylko trzech państw otworzyła swój rynek pracy od razu po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Przyczyniło się to do dużego napływu migrantów

z Polski, którzy są obecnie najliczniejszą mniejszością w tym kraju19.O atrakcyjności Wielkiej Brytanii dla Polaków decydowała głównie popularność i znajomość języka angielskiego oraz wysokie zarobki w porównaniu z płacami w Polsce.

W efekcie do 2016 r. zwiększała się liczba Polaków żyjących w Wielkiej Brytanii, O ile w 1989 r. odsetek emigrantów z Polski, którzy decydowali się na pobyt w Wielkiej Brytanii, wyniósł niecały 1 proc., o tyle w 2013 r. było to już niemal 30 proc.20

Z kolei jeśli chodzi o emigrację na pobyt czasowy, to o ile w 2005 r. najwięcej takich emigrantów przebywało w Niemczech (385 tys. osób), o tyle

w 2010 r. liderem była już Wielka Brytania (580 tys. wobec 440 tys. osób w Niemczech)21.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS, Rocznik demograficzny 2018

Tabela 2. Migracje zagraniczne (pobyt stały lub powyżej 12 miesięcy) w latach 2000 i 2016

Lata Imigracja Emigracja SaldoSaldo

na 1000 ludności

Polska2000 7 331 26 999 -19 668 -0,5

2016 208 302 236 441 -28 139 -0,7

Wielka Brytania2000 364 370 277 562 86 808 +1,5

2016 588 993 340 440 248 553 +3,8


Tabela 3. Szacunek emigracji z Polski na pobyt czasowy w latach 2004–2017 (liczba osób przebywających za granicą na koniec roku)

2004 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

Ogółem 1 000 1 450 2 000 2 060 2 130 2 196 2 320 2 397 2 515 2 540

UE 770 1 200 1 685 1 754 1 816 1 891 2 013 2 098 2 214 2 241

Wielka Brytania 150 340 580 625 637 642 685 720 788 793

Niemcy 385 430 440 470 500 560 614 655 687 703

Holandia 23 43 92 95 97 103 109 112 116 120

Irlandia 15 76 133 120 118 115 113 111 112 112

Włochy 59 70 92 94 97 96 96 94 93 92

Norwegia 50 56 65 71 79 84 85 85

Francja 30 44 60 62 63 63 63 64 64 64


22

Wzrost zatrudnienia imigrantów z Polski sprzyja rozwojowi brytyjskiej gospodarki oraz przychodom budżetu Wielkiej Brytanii. Jest również szansą na ekspansję dla polskich firm, zwłaszcza z branży spożywczej (m.in. poprzez efekt popularyzacji rodzimych marek). Relatywnie wyższe zarobki polskich imigrantów to także dodatkowy kapitał na konsumpcję w kraju. Według

danych NBP za 2016 r. 34,2 proc. emigrantów przekazywało część swoich zarobków do Polski22. Z kolei dane Banku Światowego wskazują, że wartość przekazów z Wielkiej Brytanii do Polski w 2017 r. była drugą najwyższą – po Niemczech – i wyniosła 1,15 mld USD, co stanowiło 0,22 proc. PKB Polski wobec 1,3 proc. PKB przekazów ogółem23.

W ramach programu grantowego „Decydujesz, pomagamy” Towarzystwo Pomocy im. św. Brata Alberta w Kole Łódzkim wygrało grant w wysokości 5000 zł, i zrealizowało projekt „Wspinaczka do radości – nowy plac zabaw dla dzieci ze schroniska dla kobiet i dzieci”. W schronisku mieszkają rodziny w trudnej sytuacji życiowej, dlatego tak ważne jest, aby oprócz zaspokojenia podstawowych potrzeb przebywającym tam dzieciom zapewnić również element beztroskiej zabawy w bezpiecznej formie. Celem projektu było stworzenie placu zabaw. Dzięki grantowi organizacja zakupiła sprzęt na nowy plac zabaw, a następnie przy wsparciu wolontariuszy przygotowała potrzebną przestrzeń. Organizatorzy zorganizowali również uroczyste otwarcie w formie pikniku, w trakcie którego odbyły się warsztaty kulinarne, animacje cyrkowe, jak również pokazy i warsztaty tai-chi.

Tesco - społeczny program grantowy


23

http://m.in


Tabela 4. Wartość transferów migrantów do Polski w 2017 r.

Transfery (mln USD)

Odsetek transferów

ogółem (proc.)

Liczba migrantów (tys. osób)

Przekazy na 1 migranta (USD)

Udział w PKB (proc.)

Niemcy 2 117 31,1 703 3 011 0,40

Wielka Brytania 1 149 16,9 793 1 450 0,22

Holandia 143 2,1 120 1 190 0,03

Irlandia 205 3,0 112 1 183 0,04

Ogółem 6 805 100,0 2 540 2 680 1,29

Handel międzynarodowy jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na wagę relacji między danymi krajami, przedsiębiorstwami oraz jednostkami. Zależność między handlem a rozwojem gospodarczym jest bardzo ciekawa, gdyż handel może sprzyjać rozwojowi (w tym zwłaszcza wzrostowi PKB), a jednocześnie rozwój stwarza nowe możliwości dla handlu.

Na potrzeby tego raportu zdecydowaliśmy się zbadać, o ile może wzrosnąć wymiana handlowa między Polską a Wielką Brytanią

w zależności od różnych scenariuszy rozwoju gospodarczego. Należy wskazać, że w przypadku prognoz wzrostu PKB mamy do dyspozycji wiele niezależnych, obiektywnych źródeł. Ponadto w literaturze i praktyce analiz ekonomicznych istnieją dobrze rozwinięte modele, za pomocą których można przewidywać wielkość handlu, korzystając z dostępnych prognoz makroekonomicznych.

Wartość eksportu i importu towarów Polski i poszczególnych partnerów handlowych w 2018 r. w aż 71 proc.

można wyjaśnić samymi wielkościami obu porównywanych gospodarek (wykres 10). Jednocześnie kluczowym wydarzeniem determinującym kierunki handlu zagranicznego Polski w ostatnich 30 latach było przystąpienie do Unii Europejskiej, dzięki czemu Polska znalazła się w obrębie europejskiego wspólnego rynku, na którym obowiązuje swoboda przepływu towarów, kapitału i ludzi według jednolitych reguł prawnych.

Czynniki oraz perspektywy rozwoju współpracy gospodarczej między Polską i Wielką Brytanią – analiza ekonometryczna


24

W analizie handlu międzynarodowego czy np. przepływów migracyjnych pomiędzy krajami ekonomiści posługują się często modelami grawitacyjnymi. Zasada ich działania jest podobna jak w fizyce, w której siłę grawitacji opisuje wzór:

Siła grawitacji zależy od masy obiektów oraz kwadratu odległości między nimi. G jest stałą fizyczną. Podobnie myśli się o przepływach handlowych w ekonomii:

Suma handlu zagranicznego (eksportu i importu) pomiędzy krajami zależna jest od wielkości produktu krajowego brutto (PKB) obu krajów oraz szeroko rozumianego dystansu pomiędzy nimi. Ten dystans może być rozumiany jako fizyczna odległość pomiędzy stolicami, średni poziom ceł pomiędzy parą krajów czy bliskość językowa, instytucjonalna lub polityczna.

Uwaga: „Model" oznacza wielkości wymiany handlowej przewidywane przez model ekonometryczny oszacowany przez Deloitte – szczegóły poniżej w tabeli 5.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych ONZ i MFW

2

4

12

6

14

8

16

10

8 10 12 14 16 18 20 22 24 26

Loga

rytm

nat

ural

ny il

oczy

nu

PKB

Pols

ki i

dane

go k

raju

Logarytm naturalny wymiany handlowej Polski i danego kraju (import + eksport towarów)

Wykres 10. Wymiana handlowa Polski z danym krajem w zależności od wielkości obu gospodarek w 2018 r.

ModelRzeczywistość

R2= 0,71

UKDE

MT

CY EELV

LT

CZ

ES

ELPT

IEFI DK

RO

AT SE BE

FR

ITNL

HUSK

Analiza ekonometryczna handlu zagranicznego towarami dla Polski

Metodyka – model grawitacyjny

Fij = GMiMj

Di2j

EXP_IMPij = CPKBiPKBj

Dij


25

Oszacowano uproszczony model grawitacyjny obrotów towarowych Polski na podstawie iloczynu PKB Polski i danego kraju, członkostwa Polski i danego kraju w UE oraz zmiennych wychwytujących specyfikę każdego kraju (można o nich myśleć jako sumie odległości od Polski, dostępu do morza, struktury produkcji itd. – bez nich wyniki byłyby znacznie uśrednione dla 185 krajów).

Wyniki modelu. Nasz model mimo uwzględnienia relatywnie małej liczby zmiennych jest dobrze dopasowany do danych (por. rzeczywistą wymianę handlową i wartości przewidywane przez model na wykresie 10). Jego oszacowania: • tłumaczą aż 93 proc. zróżnicowania wysokości wymiany handlowej Polski ze 185 krajami w latach 1995–2018,

• pokazują, że wzrost iloczynu PKB Polski i danego partnera handlowego o 1 proc. jest skorelowany

ze zwiększeniem wymiany handlowej o 0,9 proc.,

• pokazują, że jednoczesne członkostwo Polski i partnera handlowego w UE w danym roku jest skorelowane z wymianą handlową wyższą o 0,2 proc.,

• wskazują na wysoką wartość obrotów towarowych między Polską a Wielką Brytanią – jest ona wyższa o 3,7 proc. w porównaniu z PKB obu krajów oraz szeroko rozumianym dystansem (tabela 5).

Podejście ekonometryczne

Źródło: Opracowanie Deloitte

Tabela 5. Wyniki estymacji panelowego modelu grawitacyjnego dla handlu zagranicznego Polski w latach 1995–2018

Oszacowanie Względny błąd (proc.)

Il. PKB 0,873*** 2,18

UE 0,221*** 34,80

Wielka Brytania 3,646*** 8,67

Stała 7,250*** 3,67

4169Liczba obserwacji

185Liczba krajów

0,9274Skor. R-kwadrat

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych ONZ i MFW

Wykres 11. Wzrost handlu Polski z W. Brytanią faktyczny a przewidywany przez model w latach 1995–2018 (proc.)

Wykres 12. Wzrost handlu Polski z największymi państwami członkowskimi UE w latach 1995–2018 (proc.)

Rzeczywistość NiemcyWłochyModel W. Brytania Francja

510

360298

510

606

427


26

Otwarcie Polski na rynki zachodnie po upadku komunizmu oraz dołączenie Polski do UE (i związane z tym otwarcie brytyjskiego rynku pracy) umożliwiły szybki rozwój wymiany handlowej z Wielką Brytanią. Wzrost ten w latach 1995–2018 wyniósł realnie 510 proc., czyli znacznie więcej niż 298 proc.

przewidywanych przez nasz model (wykres 11). Był to drugi najwyższy wynik wśród czterech największych państw członkowskich UE w tym okresie, wyższy od 427 proc. wzrostu wymiany handlowej z Niemcami (wykres 12). Prawdopodobnie istotną rolę odegrało szybkie otwarcie się Wielkiej Brytanii na pracowników z Polski, ponieważ

przepływy migracyjne pomiędzy obu krajami są wyraźnie związane z dynamiką przepływu towarów – tak wynika z przeglądu 48 badań (Nijkamp et al., 2013). Po przystąpieniu Polski do UE wymiana handlowa z Wielką Brytanią rosła szybciej, niż przewiduje nasz model oparty na PKB oraz dystansie między krajami.

Przyczyny dynamicznego rozwoju handlu towarami między Polską a Wielką BrytaniąRóżnica pomiędzy wielkością wymiany handlowej prognozowaną przez model a zanotowaną w rzeczywistości znacznie wzrosła po wybuchu kryzysu finansowego (tj. po 2009 r.). Jednym z głównych tego powodów był wzrost

konkurencyjności polskiej gospodarki, na co złożyło się osłabienie złotego wobec głównych walut (w tym funta brytyjskiego), jak również niska dynamika kosztów pracy w Polsce, zwłaszcza w porównaniu z krajami regionu. Sprawiło to, że pomimo wolniejszego wzrostu gospodarczego wymiana handlowa pomiędzy Wielką Brytanią a Polską rosła.

1995

1997

1998

1999

2000

2004

2001

2005

2008

2002

2006

2009

1996

2003

2007

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

Wym

iana

han

dlow

a Po

lski

i W

ielk

iej B

ryta

nii (

mld

USD

)

Wykres 13. Prognozowane przez model ekonometryczny i rzeczywiste wartości wymiany handlowej Polski i W. Brytanii w latach 1995–2018 (wartości dla 1995=100)

0

5

10

15

20

25

ModelRzeczywistość


Uwaga: Wartości oznaczone na wykresie są wyrażone w cenach stałych (które korygują wartości o poziom inflacji), przez co mogą odbiegać od podanych

w tekście, które są wyrażone w cenach bieżących (bez korekty o inflację).


27

Konkurencyjność w eksporcie – zmiany kursów walutowych z uwzględnieniem zmian kosztów pracy

Wykres 14 przedstawia indeks tzw. efektywnego kursu wymiany waluty (czyli nominalnego kursu wymiany, który uwzględnia również koszty pracy24 – REER) w wybranych gospodarkach europejskich w latach 2000–2013. Widać na nim wyraźnie wysoką dynamikę REER w państwach Europy Środkowo-

-Wschodniej w latach 2000–2007, co było spowodowane szybkim wzrostem gospodarczym, jak również napływem kapitału zagranicznego, który umacniał lokalne waluty (w tym złotego). Po kryzysie różnice w poziomie REER w tym regionie stały się znaczne – o ile indeks dla Bułgarii czy Słowacji wzrósł

do przedziału 120–130 pkt, o tyle dla Polski utrzymywał się poniżej 100 pkt. Stanowiło to najniższy wynik wśród wszystkich krajów Europy Środkowo--Wschodniej i wydatnie przyczyniło się do utrzymania wysokiej dynamiki polskiego eksportu, w tym do Wielkiej Brytanii.

BG

DE

CZ

FR

HU

GB

PL

PL

SKRO

IT

Wykres 14. Indeks realnego efektywnego kursu wymiany (REER) w wybranych krajach europejskich w latach 2000–2013

Wykres 15. Indeks realnego efektywnego kursu wymiany (REER) w wybranych krajach europejskich w latach 2000–2013

40

40

120

120

60

60

140

80

80

160

140

100

100

2000Q1

2000Q1

2002Q1

2002Q1

2003Q1

2003Q1

2004Q1

2004Q1

2005Q1

2005Q1

2009Q1

2009Q1

2006Q1

2006Q1

2010Q1

2010Q1

2013Q1

2013Q1

2007Q1

2007Q1

2011Q1

2011Q1

2001Q1

2001Q1

2008Q1

2008Q1

2012Q1

2012Q1

Źródło: Bruegel, Real effective exchange rates for 178 countries: a new database, https://bruegel.org/publications/datasets/real-effective-exchange-rates-for-

178-countries-a-new-database/ Indeks przyjmuje wartość 100 dla 2008Q1


28

https://bruegel.org/publications/datasets/real-effective-exchange-rates-for-178-countries-a-new-database/


Warto również dodać, że w latach pokryzysowych (zwłaszcza 2009–2012) funt brytyjski również był dość słaby, co mogło sprzyjać wzrostowi polskiego importu dóbr i usług z Wysp. Wykorzystany model ekonometryczny uwzględnia jedynie całościową wartość wymiany handlowej (import plus eksport), dlatego nie jest możliwe wskazanie z absolutną pewnością, który z nich bardziej przyczynił się do osiągnięcia wyższego poziomu wymiany handlowej w stosunku do przewidywań modelu. Z dostępnych danych i analiz wynika jednak, że najprawdopodobniej stał za tym nieproporcjonalnie duży

(w stosunku do wzrostu PKB) wzrost eksportu z Polski do Wielkiej Brytanii, czemu sprzyjała także migracja Polaków.Nasz model przewiduje, że w najbliższych latach wymiana handlowa Polski i Wielkiej Brytanii w dalszym ciągu będzie się zwiększać. Nawet wykorzystując aktualne prognozy MFW wzrostu PKB Wielkiej Brytanii z kwietnia tego roku, model przewiduje dalszy wzrost wymiany handlowej z Polską w najbliższych latach.

Handel usługamiUsługi mają coraz większe znaczenie dla rozwiniętych gospodarek. Jeszcze

w 1980 r. światowy wywóz dóbr sięgał 18 proc. światowego PKB, podczas gdy eksport usług tylko 4 proc. W 2018 r. było to już 23 i 7 proc., czyli wywóz towarów wzrósł o jedną czwartą, a usług niemal się podwoił25.

Wielka Brytania jest europejskim liderem w eksporcie usług: w 2018 r. odpowiadała za prawie 6,5 proc. światowego eksportu usług, co stanowiło największy udział wśród państw członkowskich UE. Podobnie jak w przypadku towarów wymiana usług również może być modelowana grawitacyjnie26.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych GUS i MFW

Loga

rytm

nat

ural

ny il

oczy

nu

PKB

Pols

ki i

dane

go k

raju

Logarytm naturalny wymiany handlowej Polski i danego kraju (import + eksport towarów)

Wykres 16. Handel usługami Polski z danym krajem w zależności od wielkości obu gospodarek w 2017 r.

6

12

14

8

16

10

4 6 8 10 12 14 16

R2= 0,46

UK

USCN

DEFR

IT

ES

RU

CA

IN

KR

TR

AU

BR

MXIDSA

TW

ILSG

RO HUSK

CZ

CH

IE

SEBE

AT

DK

NL

FI

NO

LULT

CY

LVEE

MT

BG

SIRS

TN

BA

MK

AK

SC

LR

KN

SRSL

SZCG

KGMN

MU

KHSN

BH

MLZW

CM

SV

ET

VE

GTGH

TMBO

LY

UG

PE

JO

KE

PA

KW

DZKZ

NZ

VN

TH

ZA

NG

MY

AE

HK

EGQA

IR

CL

BDPK

CO

AZUZ

LB

PT

JP


29

Wielka Brytania jest drugim największym partnerem Polski w handlu usługami, a szczególne znaczenie ma przepływ usług finansowych, kulturalnych i rekreacyjnych, prawnych i badawczo--rozwojowych. Handel usługami

Polski z Wielką Brytanią sięga 8 proc. przepływów usług Polski ze światem – jest to drugi najlepszy wynik po handlu z Niemcami. W wielu kategoriach jest to nawet więcej. W szczególności Polska prowadzi z Wielką Brytanią aż 25 proc. swojego handlu usługami finansowymi,

21 proc. handlu usługami kulturalnymi i rekreacyjnymi, 19 proc. handlu usługami prawnymi i 16 proc. handlu usługami badawczo-rozwojowymi (wykres 17).

Wykres 17. Handel usługami (import + eksport) Polski i W. Brytanii w 2017 r. wg kategorii jako procent handlu usługami Polski ze światem


Usługi finansowe

Usługi doradztwa gospodarczego oraz public relations

Usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne

Usługi transportowe

Usługi kulturalne i rekreacyjne

Usługi marketingowe w zakresie badania rynku oraz opinii publicznej

Usługi księgowe, audytowe oraz konsultacji podatkowej

Uszlachetnianie

Usługi prawnicze

Wszystkie usługi

Usługi ubezpieczeniowe

Opłaty z tytułu użytkowania własności intelektualnej

Naprawy

Usługi badawczo-rozwojowe

Usługi techniczne, związane z handlem oraz pozostałe usługi biznesowe

Pozostałe usługi

Usługi budowlane

Podróże zagraniczne

25,2

20,9

12,5

7,6

12,1

5,1

18,7

11,9

4,5

16,1

9,3

4,1

14,9

8,3

3,1

13,2

7,7

3,0

proc

. han

dlu

usłu

gam

i Pol

ski z

e św

iate

m


30

Eksportowane przez dany kraj produkty – np. samochody – są wytwarzane przy wykorzystaniu innych dóbr i usług pochodzących z importu, np. maszyn i surowców. To oznacza, że jedynie część wartości dodanej w eksporcie powstała w krajowej gospodarce. Co więcej, wielokrotne przepływy dóbr pośrednich (wykorzystywanych do wyprodukowania dobra finalnego, czyli np. samochodu)

pomiędzy danymi krajami sprawiają, że całkowita wartość wymiany handlowej będzie znacznie wyższa niż realna wartość dodana, która w trakcie tworzenia tych dóbr powstała w badanych gospodarkach.

Podobnie w globalnych łańcuchach wartości często spotykana jest sytuacja, w której dany kraj (A) może nominalnie eksportować towary

o znacznej wartości do kraju B, podczas gdy większość wartości dodanej tego eksportu pochodzi z innych państw (C, D). Popularnym przykładem są tutaj iPhone’y, których eksport z Chin do USA jest nominalnie ogromny, jednak tylko niespełna 10 proc. ich wartości powstaje w Chinach (ponieważ w tym kraju jedynie łączy się elementy importowane np. z Japonii i Korei Południowej).

Handel zagraniczny z uwzględnieniem wartości dodanej

Eksport Eksport (wartość dodana) Proc.

Niemcy Wielka Brytania CzechyFrancja

Wykres 18. Porównanie wartości eksportu (w 2015 r.) Polski do jej głównych partnerów handlowych, z uwzględnieniem handlu wartością dodaną

War

tość

eks

port

u Po

lski

(mln

USD

)

Prop

orcj

a w

arto

ści d

odan

ej w

wym

iani

e ha

ndlo

wej

(pro

c.)

500010

00

1000020

3000060

1500030

3500070

2000040

4000080

2500050

45000

50000

90

100

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych OECD


31

Niemcy Wielka Brytania CzechyFrancja

Wykres 19. Porównanie wartości importu (w 2015 r.) do Polski od jej głównych partnerów handlowych, z uwzględnieniem handlu wartością dodaną

War

tość

eks

port

u pa

rtne

ra h

andl

oweg

o

do P

olsk

i (m

ln U

SD)

Prop

orcj

a w

arto

ści d

odan

ej w

wym

iani

e ha

ndlo

wej

(pro

c.)

500010

00

1000020

3000060

1500030

3500070

2000040

40000

45000

80

2500050

50000

90

100

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych OECD

W związku z tym opracowane zostały miary określające wielkość handlu mierzonego wartością dodaną (ang. trade in value added), które pozwalają na zbadanie rzeczywistego udziału wartości dodanej wytworzonej w danym kraju. Wykresy 18 i 19 przedstawiają nominalne wartości eksportu z Polski i importu do Polski oraz jej głównych partnerów handlowych (Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Czech), jak również wartość dodaną zawartą w obu miarach, wytworzoną w danych krajach. Wkład w eksporcie z Polski wartości dodanej, która została wytworzona nad Wisłą, jest podobny

w odniesieniu do wszystkich głównych partnerów handlowych: wynosi ok. 73 proc. (wykres 18).

Co ciekawe, duże różnice występują w przypadku polskiego importu (tj. eksportu głównych partnerów handlowych do Polski). W tej dziedzinie zdecydowanym liderem jest Wielka Brytania: niemal 83 proc. wartości dodanej jej eksportu do Polski zostało wytworzonych na Wyspach. Za nią, niemal ex aequo, uplasowały się Niemcy i Francja (odpowiednio 77 i 78 proc.). Udział wartości dodanej w eksporcie Czech do Polski

wynosi natomiast jedynie 64 proc., co jest spowodowane niższym niż w pozostałych badanych krajach poziomem rozwoju gospodarczego, jak również intensywnym handlem dobrami pośrednimi (przykład opisany powyżej). Wyniki te oznaczają, że Wielka Brytania eksportuje do Polski dobra, w których jest relatywnie bardziej wyspecjalizowana niż pozostałe kraje, co świadczy o silniejszych powiązaniach handlowych, niż wskazują na to oficjalne dane dotyczące wymiany handlowej pomiędzy krajami.

Więzy między Polską i Wielką Brytanią były historycznie silne, jednak ostatnie ćwierćwiecze było świadkiem ich znacznego wzmocnienia i pogłębienia na wielu płaszczyznach: gospodarczej, społecznej i politycznej. Akcesja Polski do Unii Europejskiej przyczyniła się

szczególnie do procesu zbliżenia pomiędzy krajami, umożliwiając znaczny wzrost wymiany handlowej pomiędzy tymi krajami: z niecałych 2,5 mld USD (w cenach bieżących) w 1995 r. do bez mała 23 mld USD w 2018 r. (w cenach bieżących). Tym samym Wielka Brytania

stała się trzecim, po Niemczech i Czechach, największym importerem polskich dóbr. Po uwzględnieniu inflacji całkowity wzrost wymiany handlowej w latach 1995–2017 był ponad pięciokrotny. (510 proc.).

Eksport Eksport (wartość dodana) Proc.

Podsumowanie


32

W których branżach jest najwięcej brytyjskiej wartości dodanej w eksporcie z Wielkiej Brytanii do Polski?

Wykres 20 przedstawia ogólną wartość eksportu z Wielkiej Brytanii do Polski, jak również proporcję wartości dodanej wytworzonej na Wyspach z podziałem na sektory. Umożliwia to sprawdzenie, które z nich w największym stopniu przyczyniają się do wysokiego wskaźnika krajowej wartości dodanej, o którym

mowa była w poprzednim akapicie. Bliższa analiza wskazuje na znaczne zróżnicowanie w poziomie wartości dodanej brytyjskiego eksportu do Polski, która została wytworzona na Wyspach: w sektorach przetwórstwa przemysłowego jest z reguły niższa (dla komputerów i sprzętu elektronicznego

wynosi jedynie 74 proc.27, dla produkcji maszyn 75 proc.), w produkcji rolnej i górnictwie przekracza wartość 80 proc. (odpowiednio 83 i 88 proc.), natomiast w usługach już 90 proc. Wskaźnik ten przyjmuje najwyższą wartość dla usług IT i tych związanych z komunikacją (93 proc.).

Wartość eksportu z Wielkiej Brytanii do Polski

Rolnictwo, le

śnict

wo, rybołówstw

o

Usługi:

finan

se i u

bezpiecz

enia

Przetw

órstwo: p

rodukc

ja mas

zyn

Usługi:

IT i k

omunikacja

Przetw

órstwo: c

hemika

lia

Usługi:

tran

sport

i han

del

Przetw

órstwo: ż

ywność

i nap

oje

Przetw

órstwo: k

omputery i

sprzę

t elek

tronicz

ny

Górnict

wo

Wykres 20. Eksport dóbr i usług z Wielkiej Brytanii do Polski w 2017 r. z podziałem na sektory

War

tość

eks

port

u (m

ln U

SD)

20010%

00%

40020%

1 200

1 40060%

60030%

1 600

1 800

70%

80040%

2 000

80%

1 00050%

90%

100%


Proc. wartości dodanej wytworzonej w Wielkiej Brytanii (prawa oś)


33

Charakterystyka i znaczenie brytyjskich inwestycji dla gospodarki PolskiWprowadzenie

Na podstawie dostępnych danych ekonomicznych można stwierdzić, że Polska wciąż potrzebuje napływu zagranicznych inwestycji z powodu stosunkowo małego zasobu krajowego kapitału. W celu zwiększenia produktywności i innowacyjności potrzebuje również podtrzymania dopływu technologii i know-how.

Równocześnie gospodarka Wielkiej Brytanii jest znacznie bardziej zasobna w kapitał, co obniża możliwy do uzyskania zwrot z inwestycji

w tym kraju i sprzyja poszukiwaniu atrakcyjnych stóp zwrotu z inwestycji na rynkach zagranicznych – zwłaszcza uboższych w kapitał. Brytyjczycy mają także potrzebę dywersyfikowania lokat kapitału. W efekcie w sferze przepływu kapitału oba kraje mają wspólne interesy.

Ważnym czynnikiem rozwoju handlu i przepływów kapitału jest również to, że Polska i Wielka Brytania jako gospodarki znacznie się różnią pod względem struktury najważniejszych branż. Najwięcej wartości dodanej

w polskiej gospodarce tworzy się w sektorze przetwórstwa przemysłowego (33,2 proc.) oraz w handlu i naprawie pojazdów (20,2 proc.). W Wielkiej Brytanii najwięcej wartości dodanej powstaje w handlu i naprawie pojazdów (17,5 proc.) oraz przetwórstwie przemysłowym (15,6 proc.). To oznacza, że w Polsce przetwórstwo przemysłowe ma dwa razy większy udział w tworzeniu PKB niż w Wielkiej Brytanii.

34

Przetwórstwo przemysłowe


Górnictwo

Górnictwo

Informacja i komunikacja


Administrowanie i działalność wspierająca


Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

Produkcja energii

Produkcja energii

Handel i naprawy pojazdów


Obsługa rynku nieruchomości


Transport i gospodarka magazynowa


Dostawy wody i gospodarka odpadami

Dostawy wody i gospodarka odpadami

Budownictwo

Budownictwo

Zakwaterowanie i gastronomia


Wykres 21. Struktura wytwarzanej wartości dodanej brutto w 2017 r. – Polska

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych Eurostatu

20%

33%

7%

7%

7%

6%

6%

4%3%

3%2%

1%

Wykres 22. Struktura wytwarzanej wartości dodanej brutto w 2017 r. – Wielka Brytania


16%

18%

16%

11%

11%

9%

7%

4%3%

2%2%

1%

Charakterystyka i znaczenie brytyjskich inwestycji dla gospodarki Polski

35

Teoria ekonomii wskazuje szereg możliwości wpływania inwestycji zagranicznych na gospodarki krajów, w których są one lokowane. Efekty tego oddziaływania mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne.

Efekty bezpośrednie – inwestycje zagraniczne oznaczają napływ kapitału do kraju, co bezpośrednio oddziałuje na gospodarkę zarówno w krótkim, jak i długim okresie. W krótkim okresie napływ dodatkowych środków do gospodarki zwiększa krajowy popyt, niezależnie od tego, czy jest to inwestycja typu greenfield czy przejęcie istniejącej firmy lub jej aktywów. Zagraniczny inwestor, budując nową fabrykę, będzie kupował usługi i towary od krajowych poddostawców, a jeżeli zdecyduje się na przejęcie już istniejących zakładów, to nowe środki trafią do dotychczasowych właścicieli, którzy będą mogli przeznaczyć je na nowe inwestycje lub konsumpcję. W dłuższym okresie napływ kapitału zagranicznego oznacza możliwość sfinansowania większych inwestycji, niż wynikałoby to z puli dostępnych krajowych oszczędności, dzięki czemu pracownicy mają dostęp do lepszych maszyn i urządzeń, co zwiększa

wydajność pracy i w konsekwencji płace. Dzięki napływowi zagranicznego kapitału rozwój Polski i innych państw Europy Środkowo-Wschodniej nie wymaga takiej skali ograniczenia konsumpcji prywatnej i usług publicznych, jak to miało miejsce w krajach nazywanych azjatyckimi tygrysami, kiedy były na podobnym poziomie rozwoju.

Efekty pośrednie – to efekty wynikające z transferu wiedzy i nowych technologii z zagranicznych firm do krajowej gospodarki. Efekty te nie są ograniczone tylko do firm bezpośrednio przejmowanych przez zagranicznych właścicieli. Dzięki rotacji pracowników nowe rozwiązania organizacyjne są przenoszone do krajowych przedsiębiorstw. Wysokie standardy i szczegółowe procedury dla poddostawców firm zagranicznych w połączeniu z oferowanymi im szkoleniami i pomocą

techniczną podnoszą wydajność współpracujących przedsiębiorstw krajowych. Jednocześnie współpraca z zagranicznymi firmami na rodzimym rynku jest często dla polskich producentów pierwszym krokiem do włączenia się w międzynarodowe łańcuchy dostaw, co umożliwia zwiększenie skali działalności i specjalizację prowadzącą do wyższej wydajności. Zagraniczne firmy same też często występują w charakterze poddostawców dla krajowych producentów, umożliwiając im dostęp do wyższej jakości towarów i usług, co pozwala usprawnić procesy produkcyjne. W końcu nie można zapominać, że mało co tak sprzyja wzrostowi wydajności jak większa konkurencja – pojawienie się na rynku zagranicznych firm zmusza krajowe przedsiębiorstwa do większego wysiłku, na czym w ostatecznym rozrachunku zyskują przede wszystkim konsumenci.

W pewnych okolicznościach inwestycje zagraniczne mogą też negatywnie oddziaływać na krajową gospodarkę. Mogą się zdarzać sytuacje, że inwestorzy otrzymują nadmierne ulgi podatkowe i korzystają ze specjalnie skierowanych wydatków inwestycyjnych z budżetu państwa (np. na nowe drogi). W takich przypadkach negatywne konsekwencje w postaci wyższych podatków dla przedsiębiorstw

krajowych oraz zakłócenia warunków konkurencji rynkowej mogą przeważać nad korzyściami z bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ). Innym zagrożeniem jest uzyskanie przez obce firmy monopolistycznej pozycji w poszczególnych sektorach, za co w ostatecznym rozrachunku płaci konsument. Problem ten dotyczy przede wszystkim zamkniętych gospodarek, w których zagraniczny

inwestor, kupując krajowe fabryki, de facto nabywa dostęp do rynku krajowego, który jest chroniony cłami bądź regulacjami przed konkurencją ze strony przedsiębiorstw zlokalizowanych poza jego terytorium. Polska, będąc członkiem UE, na szczęście jest wyjątkowo otwarta jak na wielkość swojej gospodarki.

Wpływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych na gospodarkę kraju przyjmującego

Wpływ pozytywny

Wpływ negatywny



36

Inwestycje zagraniczne wzbudzają duże zainteresowanie opinii publicznej oraz decydentów i są obiektem licznych badań. Politycy na całym świecie, także w Polsce, przywiązują szczególną wagę do przyciągania zagranicznego kapitału, zwłaszcza dużych projektów inwestycyjnych.

W sytuacji, gdy teoria ekonomii wskazuje na możliwe występowanie zarówno efektów pozytywnych, jak i negatywnych BIZ dla krajowej

gospodarki, badania empiryczne pomagają rozstrzygnąć, które z nich przeważają. Iamsiraroj i Ulubaşoğlu (2015) w swoim przeglądzie bazującym na 108 opublikowanych badaniach jednoznacznie wskazują na pozytywny wpływ BIZ na wzrost gospodarczy w krajach je przyjmujących. Jednocześnie autorzy zwracają uwagę przede wszystkim na otwartość gospodarki oraz rozwój systemu finansowego jako czynniki, które temu sprzyjają. Podobny przegląd

badań dla krajów postsocjalistycznych (Iwasaki i Tokunaga, 2014) jest mniej jednoznaczny. Autorzy na podstawie 23 publikacji szacują, że wpływ BIZ na wzrost gospodarczy w krajach regionu może być prawie dwukrotnie silniejszy niż w innych państwach świata, ale jednocześnie zwracają uwagę na relatywnie małą ilość badań i w efekcie dużą niepewność odnośnie do wyników, co w praktyce oznacza, że kolejne, dokładniejsze badania mogą wskazać na mniejszą siłę tego efektu.

Wpływ kapitału zagranicznego na wzrost gospodarczy

Dostępne szacunki wskazują na istotny pozytywny wpływ brytyjskich inwestycji zagranicznych na wzrost gospodarczy w Polsce.

6 proc. 17 proc.

15 mld zł0,3–0,8 proc.

W najbardziej zachowawczym wariancie tylko dzięki większym zasobom kapitału BIZ do 2015 r. podniosły polski PKB o ok. 6 proc.

Przyjmując najbardziej konserwatywny szacunek, uwzględniający tylko lepsze wyposażenie miejsc pracy, dzięki brytyjskim inwestycjom tylko w 2016 r. polska gospodarka była w stanie wytworzyć o 5 mld zł więcej dóbr i usług niż bez nich. Jeśli jednak uwzględnimy napływ technologii i know-how zarówno do firm kontrolowanych przez brytyjski kapitał, jak i do całej gospodarki, ten efekt rośnie do 15 mld zł rocznie.

Bazując na modelu Iamsiraroj i Ulubaşoğlu (2014), można szacować, że tylko w latach 1995–2014 napływ inwestycji zagranicznych podniósł polski PKB o ok. 17 proc.

Odnosząc metodykę Iamsiraroj i Ulubaşoğlu (2014) do kwestii wpływu firm brytyjskich na polską gospodarkę, można przyjąć, że dzięki ich inwestycjom polski PKB jest wyższy o 0,3–0,8 proc. Kwota może wydawać się niepozorna, ale warto pamiętać, że w 2016 r. polski PKB wynosił 1 bln 861 mld zł, a całkowite inwestycje brytyjskie w Polsce do 2016 r. sięgnęły 41,8 mld zł.


37

Wpływ BIZ można analizować nie tylko na poziomie makroekonomicznym, tj. całej gospodarki, ale także na poziomie mikroekonomicznym, tj. poszczególnych przedsiębiorstw. Wyniki przy obu tych podejściach są jednak zbieżne. Bruno i Cipollina (2018) na podstawie przeglądu 52 badań mikroekonomicznych potwierdzają pozytywny wpływ BIZ na przedsiębiorstwa w państwach UE, który zdecydowanie wykracza poza efekty bezpośrednie związane tylko z napływem kapitału, ale wynika też z transferu technologii i lepszych rozwiązań organizacyjnych. Co więcej, zagraniczne firmy osiągają lepsze wyniki nie dlatego, że zagraniczni inwestorzy przejmują lepsze firmy, lecz właśnie dzięki poprawie zarządzania przedsiębiorstwami (Lindemanis, Loze, Pajuste, 2019). Cytowani

autorzy po pierwsze wskazują, że zagraniczni inwestorzy są bardziej skłonni przejmować większe i bardziej zadłużone firmy. Po drugie tworzą 850 par możliwie podobnych firm, które pozostały w krajowych rękach i przejętych przez zagranicznych inwestorów, pokazując szybszy wzrost wydajności w tych drugich.

Co istotne, korzyści z wejścia zagranicznych inwestorów są szczególnie duże w sytuacji, gdy inwestor pochodzi z lepiej rozwiniętego, bogatszego kraju z instytucjami gospodarczymi i politycznymi o wyższej jakości. W praktyce oznacza to, że w Polsce większe korzyści przynoszą inwestycje np. z Wielkiej Brytanii niż z Chin czy Indii.


38

W 2017 r. Grupa Sage – jeden z największych producentów oprogramowania dla biznesu na świecie, notowany na londyńskiej giełdzie i zaliczany do indeksu FTSE 100 – uruchomiła w Warszawie dwa centra usług wspólnych.

Pierwsze to centrum R&D, rozwijające globalne, najbardziej zaawansowane systemy informatyczne Grupy Sage (ERP), bazujące na technologiach chmurowych i wykorzystywane przez

przedsiębiorstwa na całym świecie, m.in. w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii czy we Francji.

Drugie centrum to HR HUB, który obsługuje ponad 4 tys. pracowników Grupy Sage w 6 krajach – Polsce, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Hiszpanii, Portugalii oraz Francji – pod kątem procesów i usług HR, w oparciu o najnowsze technologie (serwisy typu self-service, platformy chmurowe). Oba centra cały czas są rozwijane.

Brytyjska Strategia Przemysłowa (Industrial Strategy) jest przygotowanym przez rząd Wielkiej Brytanii w 2017 r. dokumentem, który określa cele w dziedzinie polityki industrialnej i infrastrukturalnej na kolejne lata. W Strategii wyróżnia się pięć głównych osi, wokół których zebrane zostały proponowane rozwiązania i reformy: pomysły (Ideas), ludzie (People), infrastruktura (Infrastructure), środowisko biznesowe (Business Environment) i miejsca (Places). Zakłada

ona m.in. wzrost wydatków na B+R (do 2,7 proc. PKB w 2027 r.), zwiększenie finansowania edukacji wyższej i ośrodków badawczych w wybranych dziedzinach (np. sztuczna inteligencja), a także stworzenie i podpisanie tzw. umów sektorowych (ang. Sector Deals), które mają na celu ułatwienie funkcjonowania firm z danych sektorów i tym samym przyczynienie się do wzrostu ich produktywności.

Sage – międzynarodowe centrum usług wspólnych IT oraz HR

Polityki publiczne w Wielkiej Brytanii wspierające konkurencyjność gospodarki


39

http://m.in

http://m.in

Brytyjskie firmy mają swój wkład w dynamiczny wzrost gospodarczy Polski na przestrzeni minionych trzech dekad. Według ostatnich dostępnych danych Eurostatu w 2016 r. w naszym kraju działało 387 brytyjskich przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających 10 osób i więcej, w których łącznie pracowało ponad 110 tys. osób28. Do przedsiębiorstw

niefinansowych należy ponadto doliczyć brytyjskie przedsiębiorstwa finansowe działające w Polsce, które zatrudniają ponad 4 tys. osób, a więc łącznie zatrudnienie w brytyjskich firmach sięga ok. 115 tys. osób.

Najwięcej firm z brytyjskim kapitałem działa w przetwórstwie przemysłowym (127 firm, 38 tys. pracowników) i handlu

(69 firm, 43,7 tys. pracowników). Bardzo liczne są też wyspecjalizowane firmy zajmujące się działalnością profesjonalną, naukową i techniczną – w 2016 r. działały 74, ale ze względu na ich mniejsze rozmiary zatrudniały łącznie 13 tys. pracowników.

Brytyjskie firmy w Polsce











Budownictwo

Budownictwo

Pozostałe

Pozostałe





Wykres 23. Przedsiębiorstwa niefinansowe z brytyjskim kapitałem w Polsce według sekcji PKD (liczba)

Wykres 24. Pracujący w przedsiębiorstwach niefinansowych z brytyjskim kapitałem w Polsce według sekcji PKD (tys. osób)

78

127

44

38

69

14

51

5

44

26

1610

02

6 4

1

Uwaga: Dane dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających 10 pracowników lub więcej.



40

Warto zwrócić również uwagę na udział firm finansowych (ubezpieczycieli, firm pożyczkowych) w ogóle przedsiębiorstw z kapitałem brytyjskim działających w Polsce. W przypadku rynku usług pożyczkowych (pozabankowych), który w Polsce jest bardzo rozdrobniony (ok. 400 podmiotów), zdecydowanym liderem jest Provident Polska S.A.,

posiadający 32 proc. udziału w rynku29 (2018 r.) i generujący niemal 1,7 mld zł rocznego przychodu30. Znaczenie gospodarcze i społeczne tej branży wynika z faktu, że w Polsce – jak w każdym innym kraju – istnieje spora grupa klientów, dla której kredyt bankowy nie jest dostępny31.

Provident Polska należy do Grupy International Personal Finance notowanej na giełdzie w Londynie i od 2013 r. na rynku równoległym giełdzie warszawskiej w ramach notowań równoległych. Firma jest obecna w Polsce od ponad 20 lat. Jako pierwsza i dotąd jedyna spółka spoza głównych indeksów GPW Provident Polska otrzymał certyfikat RESPECT potwierdzający spełnianie standardów warszawskiej giełdy w zakresie biznesu odpowiedzialnego społecznie. Provident Polska płaci podatki w Polsce. W 2018 r. suma odprowadzonych należności do budżetu państwa wyniosła 220 mln zł, w tym ponad 81,6 mln zł CIT. W Polsce zatrudnionych jest ok. 1800 pracowników i 4,5 tys. doradców klienta32. W latach 2016–2017 Provident współpracował z ponad 1830 firmami, z czego 97 proc. stanowili polscy dostawcy.

Provident wyróżnia się skalą aktywności na rzecz samoregulacji, nadając jednocześnie bezwzględny priorytet edukacji finansowej oraz jasnej, przejrzystej komunikacji z klientami. Firma inicjuje i współtworzy branżowe samoregulacje, wnosząc tym samym realny wkład w rozwój standardów. Wspiera inicjatywy promujące dobre praktyki w branży finansowej. Jednym z kluczowych obszarów jej aktywności jest też zaangażowanie na rzecz lokalnych społeczności realizowane poprzez różnego rodzaju inicjatywy, w tym działający od 12 lat program wolontariatu pracowniczego.

Pozycja lidera w branży, liczba klientów i rozbudowany łańcuch dostaw zapewniają Providentowi realny wpływ na poziom standardów usług oferowanych przez wiele podmiotów, mających istotne znaczenie dla polskiej gospodarki. Firma wykorzystuje tę dźwignię, promując najlepsze praktyki w obszarach, które składają się na jej odpowiedzialność społeczną – od standardów etycznych, przez odpowiedzialne podejście do zarządzania ludźmi i sprzedaż produktów finansowych, po zaangażowanie społeczne.

Provident Polska – długoterminowe relacje. Realny wpływ na gospodarkę


41

Aviva (wcześniej Commercial Union) podjęła decyzję o inwestycji w Polsce na wczesnym etapie przemian ustrojowych – licencja ubezpieczeniowa w 1991 r., pierwsze polisy wystawione rok później. Po 27 latach rozwoju jest obecnie największym brytyjskim inwestorem w polskim sektorze finansowym. Działa na rynku ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i inwestycyjnych oraz zarządzania aktywami (ponad 50 mld zł środków powierzonych przez klientów). W 2018 r. wypłaciła klientom 331 mln zł świadczeń z ubezpieczeń na życie i 192 mln zł z polis majątkowych. W 2015 r. Aviva kupiła spółkę Expander Advisors, która jest liderem pośrednictwa finansowego w Polsce. Aviva Polska utworzyła też spółkę na Litwie, która działa od 2001 r. i jest tam obecnie drugim ubezpieczycielem na życie pod względem zbieranej składki.

Aviva Polska

Brytyjskie przedsiębiorstwa dynamicznie wspierają rozwój sektora usług wspólnych (BPO) w Polsce. W 2018 r. w Polsce działało 1236 centrów tego typu, w których zatrudnienie znalazło niemal 280 tys. osób. Co istotne, 839 (68 proc.) z nich stanowiły centra firm, które mają siedzibę poza granicami Polski. W tej kategorii najwięcej centrów w Polsce było zarządzanych przez firmy z siedzibami w Stanach Zjednoczonych (261) i krajach nordyckich (125). Co istotne, firmy z siedzibami w Wielkiej Brytanii stanowiły trzecią największą grupę tego typu: było ich 95, czyli ponad 11 proc. wszystkich centrów

zagranicznych zlokalizowanych w Polsce (zatrudnionych w nich było ponad 25 tys. osób).

Co ciekawe, geograficzne rozmieszczenie tego typu centrów usług było nierównomierne: o ile pracownicy brytyjskich centrów usług stanowili tylko 5 proc. ogółu zatrudnionych w tego typu centrach we Wrocławiu i Trójmieście, o tyle ten odsetek wyniósł już 13 proc. w Poznaniu i 15 proc. w Krakowie, gdzie centra brytyjskie ustępowały pod względem zatrudnienia jedynie amerykańskim.

USA

Inne państwa

FrancjaKraje azjatyckie**

Wielka Brytania

Niemcy Polska

Kraje nordyckie*Szwajcaria

Wykres 25. Liczba centrów usług w Polsce oraz zatrudnienie

Źródło: ABSL

* Kraje nordyckie: Szwecja, Finlandia, Dania, Norwegia ** Kraje azjatyckie: Indie, Japonia, Korea Południowa, Chiny, Izrael, Katar, Turcja, Singapur

Ogółem: 1 236 centrów

Ogółem: 279 000 osób

261

19%

397 29%

125

10%

95

9%

889%

776%

39 6%

52

5%

102

7%


42

W ciągu ostatnich 20 lat firma GSK zainwestowała w Polsce 2 mld zł. Spółka zmodernizowała i rozbudowała fabrykę leków w Poznaniu, zbudowała pięć centrów kompetencji i prowadzi 50 badań klinicznych. Zatrudnia ok. 2000 osób i rocznie odprowadza ok. 250 mln zł podatków.

Pierwsze inwestycje GSK w Polsce, czołowej globalnej firmy działającej w sektorze ochrony zdrowia i inwestora w polskim przemyśle farmaceutycznym, miały miejsce już w 1998 r. Wtedy to poznańska fabryka leków została włączona do globalnej sieci fabryk GSK. Przez ten czas do produkcji wprowadzono 81 transferów leków, dzięki czemu znacznie zwiększył się wolumen wytwarzanych w Polsce produktów. Każdego dnia w fabryce produkowanych jest 8,7 mln tabletek i 1,3 mln kapsułek. Obecnie firma eksportuje produkty na ponad 130 rynków globalnych, w porównaniu do ok. 20 w 1998 r.

W 2017 r. GSK uruchomiła nową inwestycję, czyli produkcję innowacyjnych, chronionych patentem leków stosowanych w leczeniu zakażeń HIV. Są to terapie stosowane na skalę globalną, znajdujące się w kluczowych międzynarodowych wytycznych, a także na liście Essential Medicines Światowej Organizacji Zdrowia. Są to jedne z najczęściej stosowanych leków w leczeniu HIV na świecie. Ze stolicy Wielkopolski trafiają do pacjentów w ok. 130 krajach. Są to kolejne leki antyretrowirusowe, które produkowane są w Poznaniu. Pierwsze transfery leków stosowanych w leczeniu HIV trafiły do fabryki GSK w Polsce w 2006 r., a kolejne miały miejsce już w 2012 r.

Dzięki udanym inwestycjom w rozwój fabryki GSK zdecydowała się już w 2005 r. na rozwój centrów kompetencji. Największym jest Centrum Usług Biznesowych GSK IT, zatrudniające obecnie 700 osób. W 2019 r. spółka otworzyła GSK Finance Hub, w którym pracę znajdzie 300 specjalistów w zakresie finansów. Pozostałe centra zajmują się nadzorem nad bezpieczeństwem farmakoterapii, projektami marketingowymi i medycznymi oraz kwestiami rejestracyjnymi.

GSK – innowacyjność o wielu wymiarach

Firmy z brytyjskim kapitałem różni od przedsiębiorstw krajowych zdecydowanie wyższa wydajność pracy, co po części może być związane z większą skalą działalności. Przeciętnie zatrudniają one prawie 5 razy więcej osób niż polskie i chociaż w tej kwestii występuje pewne zróżnicowanie między poszczególnymi branżami, to nie ma takiej, w której przeciętnie firmy krajowe byłyby większe. Co ciekawe, wyższa wydajność nie jest jednoznacznie związana z inwestycjami w aktywa

materialne – mimo że w szczególnie istotnym przetwórstwie przemysłowym firmy brytyjskie rzeczywiście inwestują znacznie więcej w przeliczeniu na pracownika od firm krajowych, w innych sektorach ten obraz jest już mniej klarowny. Wskazuje to na znaczenie lepszej organizacji pracy oraz roli aktywów niematerialnych (np. wiedzy, know-how, danych, oprogramowania, aplikacji) dla wyższej produktywności firm brytyjskich.


43

Wykres 26. Wydajność pracy w firmach z brytyjskim kapitałem w Polsce w porównaniu z firmami krajowymi

Zakw

ater

owan

ie

i usł

ugi g

astr

onom

iczn

e

Info

rmac

ja

i kom

unik

acja

Han

del h

urto

wy

i det

alic

zny,

napr

awa

poja

zdów

Tran

spor

t i g

ospo

dark

a m

aszy

now

a

Obs

ługa

ryn

ku

nier

ucho

moś

ci

Adm

inis

trow

anie

i d

ział

alno

ść

wsp

iera

jąca

Prze

twór

stw

o pr

zem

ysło

we

Budo

wni

ctw

o

Ogó

łem

40

60

80300%

250%

200%

150%

50%

100%

0%10

30

20

50

70

0


Uwaga: Wydajność pracy jest liczona jako wartość dodana na pracującego. Dane dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających

10 pracowników lub więcej.

Firmy brytyjskie Firmy krajowe Różnica w produktywności (prawa skala)

War

tość

dod

ana

na p

racu

jące

go (t

ys. e

uro)

Wyd

ajno

ść fi

rm z

kap

itałe

m b

ryty

jski

m

w p

orów

nani

u z

kraj

owym

i

Wykres 27. Relacja inwestycji w aktywa materialne w przeliczeniu na pracownika w firmach z brytyjskim kapitałem i krajowych33

Handel hurtowy

i detaliczny




Ogółem Administrowanie i gospodarka

Działalność naukowa,

profesjonalna


2,0

3,0

0,5

1,5

1,0

2,5

0


2016 średnia 2012–2016

Uwaga: Wydajność pracy jest liczona jako wartość dodana na pracującego. Dane dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających

10 pracowników lub więcej.


44

Obecność operacyjna w Polsce daje HSBC dogłębne zrozumienie lokalnych uwarunkowań. Działalność biznesowa i obsługa klientów Grupy HSBC w Polsce jest realizowana przez HSBC France Oddział w Polsce, a dynamiczny rozwój jest dostrzegany na polskim rynku. Koncentracja na obsłudze firm z segmentu korporacyjnego – średniej wielkości i dużych – zorientowanych na rynki zagraniczne jest jednym z kluczowych elementów strategii HSBC w naszym kraju, co daje wsparcie polskim przedsiębiorcom w ekspansji międzynarodowej.

Przykłady sukcesów polskich firmZ sukcesem uczestniczyliśmy we wdrożeniu programu North America Liquidity dla jednostek grupy KGHM S.A. w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Rozwiązanie usprawniło płynność i zarządzanie środkami finansowymi w grupie KGHM.

Firmie TELE-FONIKA Kable S.A. udzieliliśmy finansowania akwizycji brytyjskiej firmy JDR Cable Systems (Holdings) Ltd., zapewniając dalszą ekspansję jednego z największych producentów kabli w Europie. Przejęcie JDR to dla spółki TELE-FONIKA Kable kolejny milowy krok zapewniający jej nowe kompetencje i dostęp do nowych rynków dystrybucji, w tym również w Azji.

Zapewniliśmy gwarancje czynszowe i usługi bankowe firmie LPP S.A., liderowi w segmencie sprzedaży detalicznej odzieży w Europie Środkowo-Wschodniej, wspierając otwarcie flagowego salonu na Oxford Street w Londynie. Z uwagi na światową rolę tej ulicy handlowej otwarty tam salon LPP pod marką Reserved, o powierzchni ponad 3000 m2, realizuje globalne plany rozwoju Grupy LPP.

HSBC jest uznany za jeden z czołowych międzynarodowych banków zapewniających polskim klientom instytucjonalnym i korporacyjnym łatwiejsze wejście na nowe rynki, dotarcie do inwestorów oraz dostęp do innowacyjnych produktów i usług finansowych. Jednocześnie wyróżnia się sukcesami w łączeniu azjatyckich inwestorów z podmiotami w Polsce (np. inwestycje w polskie obligacje skarbowe czy zabezpieczone obligacje hipoteczne). Znaczącymi przykładami działań HSBC są m.in. rola głównego stukturyzatora oraz współaranżera emisji obligacji Panda o wartości 3 mld juanów oraz emisja zielonych obligacji o wartości 750 mln euro wyemitowanych dla Ministerstwa Finansów w 2016 r. Transakcje te w sposób szczególny podkreślają znaczenie Polski jako pierwszego kraju, który zaoferował chińskim inwestorom możliwość takiego instrumentu finansowego. W ostatnim czasie na wyróżnienie zasługuje emisja listów zastawnych w euro, zrealizowana przez PKO Bank Hipoteczny już trzeci raz, która przyciągnęła uwagę szerokiego grona inwestorów instytucjonalnych z Europy i Azji. W 2019 r. HSBC został organizatorem emisji 3-letnich listów zastawnych na kwotę 500 mln euro.

HSBC Polska


45

http://m.in

Efektami wyższej wydajności brytyjskie firmy dzielą się ze swoimi pracownikami i w konsekwencji także z fiskusem. We wszystkich analizowanych branżach (sekcjach PKD) w firmach brytyjskich wydatki na koszty osobowe (czyli wynagrodzenie brutto oraz składki po stronie pracodawcy) są wyraźnie wyższe niż w przedsiębiorstwach polskich.

W 2016 r. firmy brytyjskie przeciętnie na jednego pracownika wydawały o 36 proc. więcej od firm krajowych (75 tys. zł wobec 56 tys. zł). Na wyższych płacach korzystali nie tylko pracownicy, ale także fiskus. Przyjmując, że całkowite obciążenie pracy podatkami i składkami w Polsce wynosi ok. 40 proc., osoba pracująca w firmie brytyjskiej wpłaciła w 2016 r. przeciętnie

o 8 tys. zł więcej składek ZUS, NFZ i podatku PIT od osoby pracującej w firmie krajowej.

Brytyjskie spółki funkcjonujące w Polsce są też płatnikami podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Lista największych takich spółek, wraz z kwotami zapłaconego podatku CIT, znajduje się w tabeli 6.

Źródło: Opracowanie Deloitte na podstawie danych Ministerstwa Finansów

Tabela 6. Największe firmy z kapitałem brytyjskim w Polsce pod względem przychodów i płaconego podatku dochodowego (CIT) [tys. zł]

Nazwa spółki2017 2018

Przychody CIT Przychody CIT

BP Europa SE 11 800 953 32 555 13 915 771 99 986

Tesco Polska sp. z o.o. 11 986 454 b.d. 11 734 347 b.d.

Shell Polska sp. z o.o. 4 987 724 25 060 5 606 466 44 560

GlaxoSmithKline Pharmacuticals S.A. 4 697 596 22 091 1 195 833 34 447

Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń S.A. 2 304 213 117 351 2 414 914 234 053

Imperial Tobacco Polska Manufacturing S.A. 1 585 378 b.d. 1 689 433 13 719

Provident Polska S.A. 1 883 148 53 628 1 686 102 81 616

DS Smith Polska sp. z o.o. 802 352 8 313 856 870 2 981

Grupa LUX MED od lat angażuje się w ulepszanie i wdrażanie nowych rozwiązań cyfrowych z zakresu e-zdrowia. Dzięki nim pacjenci mają jeszcze szybszy, wygodniejszy i bardziej spersonalizowany dostęp do opieki medycznej.

Stale rozwija m.in. Portal Pacjenta, dostępny w postaci strony internetowej i aplikacji mobilnej. Umożliwia on np. rezerwowanie wizyt, e-czaty z lekarzami, przegląd wystawionych skierowań czy odbiór wyników badań. Jest to najpopularniejszy kanał umawiania wizyt wśród naszych pacjentów.

Innowacyjną funkcjonalnością na Portalu Pacjenta jest możliwość zamawiania recept w wersji elektronicznej: szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Grupa LUX MED jest pierwszą prywatną grupą medyczną w Polsce, która umożliwiła pacjentom takie rozwiązanie. Wystawione w ten sposób recepty można zrealizować w wybranej aptece na podstawie numeru PESEL oraz unikalnego kodu otrzymanego SMS-em. Rozwiązanie to cieszy się ogromną popularnością wśród pacjentów.

Grupa LUX MED – innowacje z zakresu e-zdrowia


46

http://m.in

Wskazywana wyższa wydajność firm brytyjskich w porównaniu z krajowymi wiąże się z jeszcze jednym istotnym aspektem ich działalności – wysokim poziomem innowacyjności. Najnowsze porównywalne dane opublikowane przez Eurostat odnoszą się do 2015 r. i dotyczą niestety jedynie przetwórstwa przemysłu.

Tylko w tej sekcji firmy brytyjskie zatrudniały ponad 1,2 tys. pracowników w obszarze badań i rozwoju, podczas gdy w znacznie liczniejszych firmach polskich było to 13,7 tys. osób. Tak wysoki udział firm brytyjskich wynika z ich pokaźnych nakładów na badania i rozwój – w tym obszarze pracowało wówczas 3,6 proc. osób w nich

zatrudnionych, a wydatki na badania stanowiły równowartość 3,6 proc. wartości dodanej wytwarzanej w tych firmach. Dla porównania, w firmach polskich w obszarze badań i rozwoju zatrudniano tylko 1 proc. pracowników, a wydatki na ten cel stanowiły 1,5 proc. wartości dodanej.

100% 150% 200% 250% 300%

Wykres 28. Wpływ wyższej wydajności pracy w firmach z brytyjskim kapitałem w Polsce na płace w porównaniu z firmami krajowymi

50%

100%

300%

150%

budownictwo

obsługa rynku nieruchomości

administrowanie i działalność wspierająca


zakwaterowanie i usługi gastronomiczne

handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów

transport i gospodarka magazynowa

przetwórstwo przemysłowe

R2 = 0,6204

350%

200%

250%

Wyd

ajno

ść p

racy

w fi

rmac

h br

ytyj

skic

h w

rela

cji d

o kr

ajow

ych

Płace w firmach brytyjskich w relacji do krajowych


Uwaga: Dane dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających 10 pracowników lub więcej; wydajność pracy definiowana jest jako wartość dodana

w przeliczeniu na pracującego.


47

W 2017 r. AstraZeneca podjęła decyzję o umiejscowieniu głównego centrum badawczo-rozwojowego (dalej centrum) odpowiedzialnego za zarządzanie późnymi fazami badań klinicznych w Warszawie. Jest to pierwsze na taką skalę centrum R&D globalnej firmy farmaceutycznej w Europie Środkowo-Wschodniej.

Od 2017 r. w centrum zatrudniono blisko 800 pracowników, w tym ponad 100 z tytułem doktora. Znakomita większość (95 proc.) pracowników to Polacy, którzy zostali gruntownie przeszkoleni w zakresie prowadzenia projektów R&D w branży farmaceutycznej. Centrum prowadzi obecnie ponad 60 projektów badawczych w dziedzinie onkologii, chorób układu oddechowego oraz chorób układu sercowo-naczyniowego. Pierwszym owocem pracy naukowców z centrum jest innowacyjny lek biologiczny stosowany w ciężkiej astmie eozynofilowej dopuszczony do obrotu w kilkudziesięciu krajach świata, w tym w UE oraz USA. Wszystkie badania, które doprowadziły do dopuszczenia leku do obrotu, były prowadzone przez centrum – jest to więc przykład pierwszego leku innowacyjnego prawie w całości opracowanego w Polsce przez Polaków.

Inwestycje AstraZeneca w R&D w Polsce przekroczyły 200 mln zł w 2018 r. i przekroczą 300 mln zł w 2019 r.

AstraZeneca – budowa Globalnego Centrum Badawczo-Rozwojowego w Warszawie

Krajowe przedsiębiorstwa sukcesywnie zmniejszają dysproporcję w zakresie produktywności w stosunku do firm zagranicznych. Uczą się od zagranicznych – działając jako ich poddostawcy i zamawiający, a nawet konkurenci – dzięki przepływowi pracowników między nimi. W 2005 r., czyli wkrótce po przystąpieniu Polski do UE, przeciętna krajowa firma zatrudniająca 10 osób lub więcej miała przychody w przeliczeniu na jednego pracującego wynoszące

tylko 54 proc. poziomu analogicznego wskaźnika dla działających w Polsce przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym34. W 2017 r. było to już 71 proc. (wykres 29). Konwergencja przebiega szybciej w największych polskich przedsiębiorstwach (250 zatrudnionych i więcej), które w 2017 r. osiągnęły już 84 proc. poziomu przychodów (w przeliczeniu na jednego pracującego) firm z kapitałem zagranicznym (wykres 29).

Polskie firmy na tle zagranicznych


48

Globalny lider branży kablowej przejął w 2017 r. brytyjską firmę JDR Cable Systems (Holdings) Ltd. ( JDR), czołowego producenta podmorskich kabli magistralowych oraz zasilających. Obie firmy od wielu lat ściśle ze sobą współpracowały, więc konsolidacja była podsumowaniem rozwoju wzajemnych relacji i powiązań biznesowych. Polskie fabryki grupy pozostały ważnym dostawcą żył uszczelnionych niskiego, średniego i wysokiego napięcia do zakładów JDR Hartlepool i Littleport. Zaawansowane systemy podmorskie JDR są stosowane przez firmy z sektora ropy naftowej, gazu oraz energetyki odnawialnej inwestujące w instalacje morskie praktycznie na każdym kontynencie. Grupa TFKable dzięki przejęciu spółki JDR rozbudowała także swoje zaplecze produkcyjne. Do sześciu zakładów w Polsce, Serbii i na Ukrainie dołączyły dwa angielskie w Hartlepool i Littleport oraz centrum serwisowe w Houston w USA.

TELE-FONIKA Kable (TFKable)

Polskie firmy podnoszą produktywność w relacji do przedsiębiorstw zagranicznych również w poszczególnych sektorach gospodarki. Od 2008 r. dysponujemy znacznie dokładniejszymi danymi o wartości dodanej i zatrudnieniu w poszczególnych sekcjach PKD, co pozwala na lepszą ocenę trendów w tym zakresie. W 2016 r. produktywność polskich przedsiębiorstw była niższa niż firm z kapitałem zagranicznym we wszystkich głównych sektorach

działalności podmiotów zagranicznych. Spośród nich od 2008 r. jedynie w budownictwie polskie firmy nie poprawiły swojej produktywności w stosunku do zagranicznej konkurencji (spadek o 1 pkt proc.). We wszystkich pozostałych dynamicznie zmniejszały istniejącą dysproporcję: o 16 pkt proc. w transporcie, o 14 pkt proc. w przetwórstwie przemysłowym, o 12 pkt proc. w działalności profesjonalnej i naukowej, o 6 pkt proc. w handlu i o 5 pkt proc. w informacji i komunikacji (wykres 31).

Wykres 29. Przychody na pracującego w firmach krajowych na tle zagranicznych

Wykres 30. Przychody na pracującego w firmach krajowych na tle zagranicznych wg wielkości zatrudnienia w 2017 r.

10–49 50–249 250+

2005

54%

2009

57%

2013

70%

2007

60%

2011

63%

2015

71%

2006

56%

2010

60%

2014

73%

2008

61%

2012

66%

2016

68%

2017

71%

48% 53%

84%


Uwaga: Produktywność pracy liczona jako przychody z całokształtu działalności na jednego pracującego ze względu na brak informacji o wartości dodanej. Dane

dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających 10 pracowników lub więcej.


49

Wykres 31. Produktywność pracy przedsiębiorstw krajowych na tle zagranicznych (proc.)

0

25

100

50

75

Handel hurtowy i detaliczny;

naprawa pojazdów samochodowych,

włączając motocykle


Budownictwo Informacja i komunikacja

Działalność profesjonalna,

naukowa i techniczna


20162008


Uwaga: Produktywność pracy mierzymy tutaj jako wartość dodaną na jednego zatrudnionego. Dane dotyczą przedsiębiorstw niefinansowych zatrudniających

10 pracowników lub więcej. Uwzględniono sektory, dla których GUS podaje minimum 2 proc. udziału w przychodach wszystkich działających w Polsce

podmiotów zagranicznych.

Różnicy w produktywności przedsiębiorstw krajowych w porównaniu z zagranicznymi nie można całkowicie wyeliminować, bo wynika z faktu, że inwestorami zostają zazwyczaj najbardziej produktywne firmy (to one prowadzą ekspansję zagraniczną). W rezultacie niemal we wszystkich krajach

przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym mają wyższą produktywność od krajowych. W państwach członkowskich UE w przetwórstwie przemysłowym w 2016 r. produktywność firm krajowych na tle zagranicznych wahała się od 40 do 80 proc. (w Polsce 66 proc., wykres 32). Warto dodać,

że w latach 2008–2016 produktywność polskich przedsiębiorstw przemysłowych wzrosła o 14 pkt proc., czyli najbardziej spośród wszystkich dużych gospodarek UE (wśród mniejszych krajów lepszy wynik odnotowały Dania i Malta; wykres 33).

Obecnie zatrudnia 800 osób w Wielkiej Brytanii w 6 fabrykach produkcyjnych, co daje mu pozycję lidera na rynku. W 2017 r. Press Glass nabył dwie fabryki Pilkington, ikony przemysłowe w Wielkiej Brytanii, które obecnie istnieją pod nazwą Glass Systems (nazwa, pod którą Press Glass działa w Anglii). Za pośrednictwem firmy w Wielkiej Brytanii Press Glass nabył firmę produkcyjną w USA w 2017 r., a w 2019 r. planuje budowę nowej fabryki w stanie Wirginia. Prezes Press Glass Tomasz Wozowicz podkreślił, że pomimo obecnych zawirowań spowodowanych brexitem Press Glass traktuje rynek brytyjski bardzo perspektywicznie, a w kolejnych latach chce konsekwentnie inwestować w dalszy rozwój w Anglii.

Press Glass – polska spółka to największy niezależny producent szkła w Europie


50

Wykres 32. Produktywność pracy w firmach krajowych na tle zagranicznych w przetwórstwie przemysłowym w 2016 r. (proc.)

0

20

100

40

120

60

80

Słow

acja

Port

ugal

ia

Łotw

a

Finl

andi

a

Esto

nia

Belg

ia

His

zpan

ia

W. B

ryta

nia

Szw

ecja

Mal

ta

Węg

ry

Nie

mcy

Rum

unia

Fran

cja

Dan

ia

Gre

cja

Hol

andi

a

Chor

wac

ja

Wło

chy

Litw

a

Pols

ka

Słow

enia

Czec

hy

Aust

ria

Luks

embu

rg


Uwaga: Część państw pominięto ze względu na brak danych za 2008 lub 2016 r. Dane dotyczą firm niefinansowych. Dane Eurostatu nie są tu w pełni

porównywalne i mogą się nieco różnić wg krajowych metodologii, np. dla Polski podawane są jedynie podmioty o wielkości 10 pracujących lub więcej.

66%

Wykres 33. Zmiana produktywności pracy w firmach krajowych na tle zagranicznych w przetwórstwie przemysłowym w UE w latach 2008–2016 (pkt proc.)

-30

-20

20

-10

30

0

10

Słow

acja

Litw

a

Chor

wac

ja

Szw

ecja

Łotw

a

His

zpan

ia

Finl

andi

a

Nie

mcy

Port

ugal

ia

Fran

cja

W. B

ryta

nia

Rum

unia

Esto

nia

Pols

ka

Czec

hy

Aust

ria

Hol

andi

a

Mal

ta

Węg

ry

Wło

chy

Słow

enia

Dan

ia


Uwaga: Część krajów pominięto ze względu na brak danych za 2008 lub 2016 r. Dane dotyczą firm niefinansowych. Dane Eurostatu nie są tu w pełni

porównywalne i mogą się nieco różnić wg krajowych metodologii, np. dla Polski podawane są jedynie podmioty o wielkości 10 pracujących lub więcej.

14%


51

To właśnie m.in. dzięki napływowi zagranicznych inwestycji Polska od 1989 r. konsekwentnie rośnie najszybciej spośród dużych gospodarek UE. W latach 1989–2003 PKB na mieszkańca

Polski rósł średniorocznie o 2,5 proc., przyspieszając do 4,1 proc. po przystąpieniu do UE (2004–2018). Obecnie Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW) prognozuje 3-proc. wzrost na lata 2019–202435.

Czołowe brytyjskie firmy działające w Polsce potwierdzają, że Polska jest atrakcyjnym rynkiem do rozwoju, choć mierzy się z kilkoma wyzwaniami. W celu poznania ich opinii zapytaliśmy wybrane przedsiębiorstwa z różnych sektorów o ich ocenę otoczenia

oraz perspektyw rozwoju. Warto podkreślić, że relatywnie niewielka próba ankietowanych firm zatrudnia 43 tys. pracowników i zleceniobiorców, osiągnęła ponad 16 mld zł przychodów i zainwestowała w 2018 r. ponad 422 mln zł netto.

Największe firmy brytyjskie – plany rozwoju w Polsce i ocena otoczenia dla działalności

Firma BP wprowadziła nowatorskie zmiany na polskim rynku, usuwając paliwa ołowiowe i wprowadzając na rynek najwyższej jakości paliwa BP Ultimate (w 2016 r. z technologią Active), wyposażając wszystkie stacje w odciąg oparów, wykorzystując dwupłaszczowe zbiorniki na paliwa jako standardowe rozwiązanie, wdrażając HACCP (procedura mająca na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności), budując największą sieć bezdotykowych i automatycznych myjni samochodowych, za które można płacić kartą w terminalu przy myjni, oferując karty paliwowe (BP Plus, BP Komfort Prepaid na transport krajowy, karta BP i Aral dla flot międzynarodowych oraz dla operatorów flot), czy dając możliwość przystąpienia swoim klientom do multipartnerskiego programu PAYBACK, serwując kawę z profesjonalnych ekspresów kolbowych i coraz większą ilość potraw w Wild Bean Cafe oraz sprzedając kwiaty na wybranych stacjach BP, oferując swoim klientom usługi z zakresu car sharingu – krótkoterminowy wynajem samochodów z Click2Go oraz długoterminowy wynajem z firmą Sixt. BP od początku swojej działalności w Polsce konsekwentnie realizuje strategię CSR, traktując odpowiedzialny biznes jako element zarządzania firmą. Stworzyła jako pierwsza firma w Polsce produkt łączący działania biznesowe z działaniami społecznymi – program lojalnościowy z udziałem Polskiej Akcji Humanitarnej.

Wszystkie te zmiany znacząco przyczyniły się do poprawy standardów obsługi w całym przemyśle paliwowym w Polsce. BP jest jednym z 500 największych przedsiębiorstw w Polsce i wiceliderem na polskim rynku paliwowym. Zatrudnia 4000 pracowników bezpośrednio, a kolejne 4000 pośrednio. BP zainwestowało 5,5 mld zł w Polsce i wpłaciła 15 mld zł do budżetu państwa w ramach podatku VAT, akcyzy i podatku paliwowego w ciągu 25 lat. Castrol, główny producent oleju silnikowego i smarów, działający w ramach BP opracowuje innowacyjne rozwiązania, a dzięki wspólnemu przedsięwzięciu Lotos-Air BP firma umocniła swoją pozycję również na rynku paliw lotniczych.

BP – pionierskie zmiany na polskim rynku


52

http://m.in

Większość badanych dużych przedsiębiorstw spodziewa się, że inwestycje i zatrudnienie w najbliższych 5 latach będą większe niż w analogicznym okresie wstecz. Jednocześnie większy odsetek oczekuje utrzymania zatrudnienia na obecnym poziomie, co wynika z trudności w pozyskiwaniu nowych pracowników oraz rosnących kosztów pracy – na to wskazują odpowiedzi ankietowanych.

Największe bariery rozwoju brytyjskich firm w Polsce to nieprzewidywalność prawa i wysokość pozapłacowych kosztów pracy, natomiast szanse to dostępność wykwalifikowanych specjalistów i menedżerów oraz dobra koniunktura. Na pytania dotyczące szans i zagrożeń dla dalszego rozwoju w Polsce odpowiedzi udzieliło nam kilkanaście podmiotów, które łącznie zatrudniają 43 tys. osób, co stanowi ok. 40 proc. zatrudnienia brytyjskich firm w Polsce.

Pierwszą największą barierą, wskazywaną przez 82 proc. ankietowanych firm i zgłaszaną wielokrotnie przez przedsiębiorstwa krajowe, jest nieprzewidywalność tworzenia prawa. Bardziej przemyślane uchwalanie nowych ustaw, szersze i dłuższe konsultacje oraz lepsza komunikacja ze strony rządu są w stanie ją zmniejszyć. Drugą, powiązaną przeszkodą są rosnące koszty pracy –

wskazywało na to 73 proc. brytyjskich firm. Dyskutowane obecnie zniesienie limitu 30-krotności składek ZUS czy wprowadzenie pracowniczych planów kapitałowych (PPK) będzie oznaczało dla nich rosnące koszty pracy. Szczególnie istotne jest zniesienie limitu 30-krotności – brytyjskie firmy, które lepiej wynagradzają pracowników niż polskie, będą nim szczególnie dotknięte.

Największych szans firmy brytyjskie upatrują w dostępności specjalistów i menedżerów oraz dobrej koniunkturze w polskiej gospodarce. Na te czynniki zwracało uwagę odpowiednio 82 i 73 proc. ankietowanych przedsiębiorstw. Co ciekawe, żadna z firm wśród istotnych szans nie wymieniła konkurencyjnych warunków dla działalności B+R, a tylko 27 proc. wskazało na krajowe granty i ulgi podatkowe. Pokazuje to, że rząd może najbardziej pomóc rozwojowi polsko-brytyjskiej współpracy, gdy skoncentruje się przede wszystkim na usunięciu głównej bariery, jaką jest nieprzewidywalność tworzenia prawa.

Czynnikiem sprzyjającym dalszemu rozwojowi brytyjskich firm w Polsce może być również fakt, że polscy pracownicy na ogół pozytywnie zapatrują się na możliwość kariery w firmach z kapitałem zagranicznym – więcej osób chciałoby pracować w nich niż w rodzimych przedsiębiorstwach36.

Prognozowany wzrost zatrudnienia w najbliższych 5 latach (w porównaniu z ostatnimi 5 latami)

Prognozowane nakłady inwestycyjne w najbliższych 5 latach (w porównaniu z ostatnimi 5 latami)

27 proc. – ten sam albo podobny poziom

9 proc. – ten sam albo podobny poziom

45 proc. – wyższy poziom

64 proc. – wyższy poziom

18 proc. – znacznie wyższy poziom

9 proc. – znacznie wyższy poziom


53

Wykres 34. Czynniki, które będą najbardziej sprzyjały rozwojowi przedsiębiorstwa na polskim rynku w najbliższych 5 latach

Integracja z UE 82%

73%

64%

45%

36%

27%

27%

27%

27%

0%

0%

Fundusze UE

Jakość i dostępność krajowych dostawców dóbr i usług

Koniunktura w Polsce

Ulgi, granty i inne narzędzia wsparcia przedsiębiorstw

Poziom bezpieczeństwa

Poprawiająca się dostępność i jakość infrastruktury

Rosnąca integracja Polski z gospodarką światową

Dostępność wykwalifikowanych specjalistów i menedżerów

Konkurencyjne warunki dla działalności B+R

Produktywność pracowników i kultura pracy

Wykres 35. Czynniki, które będą najbardziej utrudniały rozwój przedsiębiorstwa na polskim rynku w najbliższych 5 latach

Nieprzewidywalność procesu stanowienia prawa 82%

73%

55%

36%

36%

27%

27%

18%

9%

0%

0%

Niezadowalająca jakość regulacji oraz instytucji

Bariery regulacyjne i inne dla równej konkurencji

Wysokość pozapłacowych kosztów pracy (ZUS, PIT i PPK)

Koszty wynikające z wdrażania regulacji UE

Problemy w łańcuchu dostaw w Polsce, np. produktywność, niezawodność, jakość

Skomplikowany system podatkowy

Malejąca dostępność wykwalifikowanych pracowników

Zmiany demograficzne

Powolne rozstrzyganie sporów sądowych

Niska innowacyjność

Źródło: badanie Deloitte


54

Standard Chartered jest wiodącym bankiem międzynarodowym z ponad 160-letnią historią. Jego centrala znajduje się w Wielkiej Brytanii, ale globalna sieć placówek banku obejmuje ponad 60 rynków świata. W ciągu ostatnich dwóch lat bank koncentrował się na rozwijaniu swojej bazy klientów w regionie Europy i Ameryk. Uznaliśmy, że nadszedł właściwy moment na utworzenie zachodniego huba skupionego na wspieraniu klientów głównie z tego regionu, w strefie czasowej i lokalizacji bliższych ich potrzebom. W czerwcu 2018 r. ogłosiliśmy zamiar utworzenia tego huba w Warszawie i zatrudnienia 750 osób w ciągu pięciu lat. Pierwsi pracownicy dołączyli do naszego warszawskiego zespołu w lipcu 2018 r. Do końca ubiegłego roku liczba zatrudnionych w nowej spółce specjalistów osiągnęła poziom 150, a w pierwszą rocznicę rejestracji polskiej spółki, w czerwcu 2019 r., kształtowała się na poziomie ok. 350 osób.

Nasz hub w Polsce jest wysoce wyspecjalizowaną placówką, skoncentrowaną na świadczeniu usług opartych na wiedzy klientom zlokalizowanym głównie w Europie i Amerykach, uzupełniając ofertę istniejących wcześniej centrów znajdujących się na terenie Azji. Skupiamy się na zapobieganiu przestępczości finansowej, cyberbezpieczeństwie, zapewnianiu zgodności procesu nawiązywania i rozwijania współpracy z klientami z wymogami regulacyjnymi, zarządzaniu płynnością, negocjowaniu kontraktów i różnego typu usługach z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi, w tym rekrutacjach na rynek polski, europejski i amerykański. Przed podjęciem decyzji o wejściu na polski rynek przeprowadziliśmy szereg analiz dotyczących m.in. dostępności pracowników o odpowiednich kwalifikacjach. Dało nam to pewność, że pierwsze procesy rekrutacyjne zakończą się sukcesem. Co równie ważne, po rozszerzeniu zakresu pierwotnie planowanych rekrutacji o dodatkowe role cały czas znajdujemy na lokalnym rynku wysokiej jakości specjalistów. Potwierdza to fakt, że Polska i Warszawa są dla nas dobrą lokalizacją.

Standard Chartered

Dla rozwoju polskiej gospodarki przez ostatnich 25 lat kluczowe znaczenie miały bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ), które przyczyniały się do szybkiego nadrabiania przez Polskę zapóźnień wobec krajów Europy Zachodniej. Firmy z kapitałem brytyjskim miały w tym procesie znaczny udział: do 2017 r. ulokowały w Polsce, w postaci BIZ, ponad 48 mld zł. Stanowiło to piąty największy wynik w tej kategorii. Ponadto dzięki inwestycjom bezpośrednim z Wielkiej Brytanii PKB

Polski jest wyższy o ok. 15 mld zł. Ten efekt wynika z napływu wiedzy, technologii oraz zwiększenia zasobu kapitału

Brytyjskie firmy planują dalszy rozwój w Polsce, zwłaszcza poprzez nowe inwestycje oraz zwiększenie zatrudnienia. 63 proc. czołowych firm brytyjskich działających w Polsce spodziewa się wzrostu zatrudnienia w najbliższych 5 latach w porównaniu z ostatnimi 5 latami, a 73 proc. przewiduje zwiększenie inwestycji

w najbliższych 5 latach w porównaniu z ostatnimi 5 latami. Integracja z UE (82 proc. wskazań) oraz koniunktura w Polsce (73 proc.) to czynniki najbardziej sprzyjające działalności w Polsce według badanych firm brytyjskich. Nieprzewidywalność procesu stanowienia prawa (82 proc. wskazań) i wysokość pozapłacowych kosztów pracy (73 proc.) to czynniki najbardziej utrudniające działalność w Polsce według badanych firm brytyjskich.

Podsumowanie


55

http://m.in

Zrównoważony rozwój – dobre praktyki i najbardziej obiecujące obszary współpracyWprowadzenie

Zaangażowanie sektora prywatnego w realizację Celów Zrównoważonego Rozwoju przynosi wartość nie tylko społeczeństwu i środowisku, ale również samym przedsiębiorstwom zaangażowanym w te działania. Oczekiwania interesariuszy (szczególnie pracowników i konsumentów) w tym zakresie rosną: aż 62 proc. pracowników w Wielkiej Brytanii oczekuje, że ich pracodawcom będzie przyświecał wyższy cel, a sama ich praca będzie miała znaczący społeczny wpływ. 79 proc. respondentów zgadza się, że firmy powinny same zacząć wprowadzać pozytywne zmiany, a nie czekać wyłącznie na wypełnianie tych zadań przez rządy państw (wzrost o 11 pkt proc. względem 2018 r.)37.

Z kolei jak wynika z przeprowadzonego w Polsce badania Deloitte Trendy HR 2019, 32 proc. liderów HR, a także IT oraz członków zarządów uważa, że problematyka odpowiedzialnego biznesu nabrała dla nich większej wagi w porównaniu z ubiegłym rokiem, zaś 42 proc. oczekuje dalszego wzrostu jej znaczenia w perspektywie najbliższych trzech lat38.Przedsiębiorstwa mogą odpowiadać na potrzeby społeczeństwa i pracowników poprzez realizację Agendy na rzecz Zrównoważonego Rozwoju 2030, na którą składa się 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals – SDGs).SDGs zastąpiły Cele Milenijne ONZ, które w znacznej mierze

dotyczyły krajów rozwijających się i zostały wyznaczone w wąskim gronie ekspertów. Na podstawie poprzednich niepowodzeń w realizacji Celów Milenijnych cele zrównoważonego Rozwoju zostały określone w partycypacyjnym procesie uwzględniającym cele zarówno dla krajów rozwiniętych, jak i rozwijających się. Osiągnięcie celów przez państwa rozwijające się jest więc ściśle związane z celami krajów rozwiniętych, do których zarówno Polska, jak i Wielka Brytania należą (mimo oczywistych różnic gospodarczych39).

56

Holistyczne podejście, jakie stoi za SDGs, niesie jednak za sobą dużo większe potrzeby organizacyjne oraz finansowe niż Cele Milenijne. Nie uda się ich zaspokoić bez zaangażowania sektora prywatnego i jego kapitału.

Realizacja SDGs stanowi duże wyzwanie, ale i szansę dla obu gospodarek i społeczeństw. Zmiany klimatu, smog, odpowiedzialna produkcja i konsumpcja, czysta energia, redukcja ubóstwa i wyrównywanie szans to tylko niektóre z obszarów, w których potrzebna jest wymiana wiedzy i najlepszych praktyk, by móc rozwiązywać problemy w możliwie najefektywniejszy sposób. Do całkowitego osiągnięcia SDGs byłyby potrzebne roczne wydatki rzędu 5–7 bln USD, czyli całego PKB Japonii (trzeciej gospodarki świata)40. To zadanie wymaga współpracy międzynarodowej oraz wysiłków przedsiębiorstw, które spełniają tutaj szczególną rolę ze względu na kapitał (organizacyjny, finansowy) i decyzyjność, często przerastające możliwości całych gospodarek. Przykładowo, roczny przychód dwóch największych przedsiębiorstw Wielkiej Brytanii – Royal Dutch Shell oraz The British Petroleum Company plc (BP) (odpowiednio pierwszej i trzeciej największej firmy w UE) – przewyższa PKB niektórych państw Unii, np. Czech czy Portugalii. Różnego rodzaju efekty zewnętrzne

przedsiębiorstw: pozytywne i negatywne, mają często większy wpływ na otoczenie niż niejedna organizacja trzeciego sektora, skoncentrowana bezpośrednio na realizacji danego SDG. Sektor prywatny musi więc uczestniczyć w osiągnięciu SDGs, jeśli ich realizacja ma być efektywna. Z drugiej strony, bierność w realizacji celów może negatywnie się odbić na sytuacji samego sektora.

Środowisko naturalne, w którym wszyscy żyjemy, jest na krawędzi kryzysu. Naukowcy zajmujący się badaniem ekosystemów, w ramach koncepcji granic planetarnych alarmują41, że przekroczenie części z nich jest faktem już dziś. W związku z tym kilkadziesiąt tysięcy z nich wydało w 2018 r. apel Przestroga naukowców z całego świata dla ludzkości: drugie ostrzeżenie42. Pierwszy raz naukowcy wydali podobny apel w 1992 r. Po 25 latach z 9 wskazanych przez nich zagrożeń tylko jedno zostało zażegnane. Rozwiązanie problemu dziury ozonowej nie było zadaniem łatwym – wymagało współpracy na poziomie rządów oraz korporacji, które wprowadziły odpowiednie regulacje oraz dostosowały technologie produkcji do wymagań środowiskowych. Taka ponadnarodowa współpraca w obliczu zmian klimatu jest niezbędna.

Polskie firmy na tle zagranicznych

Zrównoważony rozwój – dobre praktyki i najbardziej obiecujące obszary współpracy

57

Wykres 36. Planetarne wskaźniki ekosystemowe – zmiana wartości dla świata w latach 1960–2016

0,00

0,25

1960

Zmiana temperatury (°C)

1992 2016

0,50

0,75

1,00

3

4

1960

Ludzie

Liczba ludności (mld osób)

Populacja przeżuwaczy

1992 2016

5

6

7

10

20

1960

Emisje CO2 (Gt CO2 na rok)

1992 2016

30

Zmiany klimatu mają zasięg globalny i przede wszystkim tego typu ryzyka się z nimi wiążą. Najważniejsze z nich zostały wskazane w raporcie opublikowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne, The Global Risks Report 201943. Najbardziej prawdopodobne oraz potencjalnie najbardziej destruktywne scenariusze dotyczą

w większości środowiska naturalnego i są związane ze zmianami klimatu. Scenariusze stają się tym bardziej prawdopodobne, jeśli weźmiemy pod uwagę, że w ostatnim raporcie Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) ścieżka ograniczania emisji, gazów cieplarnianych, zgodna z deklaracjami państw

w ramach porozumienia paryskiego spowoduje ocieplenie się klimatu o 3°C, zamiast postulowanego przez naukowców poziomu 1,5°C. Różnica między tymi dwiema wartościami oznacza kilkakrotnie większe prawdopodobieństwo wystąpienia globalnych zagrożeń.

Źródło: World Economic Forum

1,5

0,3

0,6

Czynniki zubożające warstwę ozonową

(Mt ekwiw. CFC-11 na rok)

0,9

1,2

6

8

Zasoby wody słodkiej per capita (1000 m3)

10

12

130

50

70

Odtworzone połowy morskie (Mt na rok)

90

110

1960 1992 2016 1960 1992 20161960 1992 2016

200

400

Martwe strefy (liczba dotkniętych regionów)

600100

40

60

Liczebność kręgowców (wartość w 1970 r. = 100%)

80

4,00

4,05

Powierzchnia lasów (mld ha)

4,10

1960 1992 2016 1960 1992 20161960 1992 2016


58

Zarządzanie ryzykiem, które jest niezbędne w tego typu sytuacji, wymaga współpracy na wszystkich poziomach – rządów, samorządów, przedsiębiorstw, trzeciego sektora i indywidualnym. Efektywne działanie firm w obszarze SDGs wymaga

zadania sobie pytania: do realizacji jakich SDGs organizacja może się przysłużyć najbardziej, uwzględniając swoją specyfikę? Jednorazowe działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) nie rozwiązują problemów systemowych.

Dojrzałość przedsiębiorstw w kwestii CSR to właśnie przechodzenie od spontanicznych działań do modelu systemowego, który koncentruje się na wywieraniu pozytywnego wpływu środowiskowego i społecznego poprzez swoją kluczową działalność biznesową.

Wykres 37. Global Risks Report 2019: Najbardziej prawdopodobne i potencjalnie najbardziej destruktywne scenariusze

Źródło: World Economic Forum

Ekstremalne zjawiska pogodowe

Klęski żywiołowe

Kryzysy wodne

Przymusowe migracje na wielką skalę

Konflikt międzynarodowy

Katastrofy środowiskowe spowodowane przez człowieka

CyberatakiUtrata

bioróżnorodności i załamanie się ekosystemów

Niepowodzenie działań zmierzających do ograniczenia

wpływu ludzkości na klimat i dostosowania się do zmian

klimatycznych

Prawdopodobieństwo

Wpł

yw


59

Kluczowe SDGs formułowane na poziomie UE (zawarte w dokumencie „Zrównoważona Europa do 2030 r.”) obejmują cztery obszary, w których kluczową rolę odgrywa sektor prywatny44:

I. „Od gospodarki linearnej do gospodarki o obiegu zamkniętym” Przyjęty w 2015 r. plan działania „Ku gospodarce o obiegu zamkniętym” oraz „Strategia ws. plastikowych śmieci” mają zyskiwać na znaczeniu. Do 2030 r. wszystkie opakowania na unijnym rynku muszą być zaprojektowane jako wielokrotnego użytku lub spełniać wymóg przetworzenia w sposób przynoszący zyski. Od 2021 r. będzie natomiast obowiązywać dyrektywa zakazująca wykorzystywania plastiku jednorazowego użytku (ang. Single-Use Plastic Directive). Szacuje się, że realizacja wskazań dyrektywy spowoduje pojawienie się 200 tys. nowych miejsc pracy na rynku europejskim45.

II. „Zrównoważony rozwój od pola do stołu” (ang. from farm to fork) Organiczne jedzenie reprezentuje obecnie 6,7 proc. całości uprawianej ziemi w UE46. Ten sektor cechuje jednak szybka tendencja wzrostowa. W latach 2012–2016 ilość ziemi uprawianej w sposób organiczny w UE zwiększyła się o blisko 20 proc.

III. „Energia, budownictwo i mobilność gotowe na wyzwania przyszłości” Zwiększenie efektywności energetycznej i udziału OZE

w tzw. miksie energetycznym przy jednoczesnej redukcji emisji gazów cieplarnianych jest priorytetem UE. W budżecie przyjętym przez KE na 2020 r. aż 21 proc. środków przewidziano na cele klimatyczne – jest to obecnie największy pojedynczy fragment budżetu47.

IV. „Zagwarantowanie przemiany sprawiedliwej ze społecznego punktu widzenia” Zmiany nie zyskają powszechnej akceptacji, jeśli nie będą projektowane sprawiedliwie. Przykładem może być transformacja energetyczna, która musi uwzględniać potrzeby ludzi biedniejszych, wśród których ubóstwo energetyczne jest powszechnym problemem. Szacuje się, że w 2016 r. ok. 12,2 proc. Polaków było dotkniętych ubóstwem energetycznym (podobnie jest w całej UE)48.

Współpraca na rzecz zrównoważonego rozwoju powinna uwzględniać nie tylko globalne i regionalne uwarunkowania, ale również silne strony obu gospodarek. Wielka Brytania w zeszłorocznym badaniu realizacji celów zrównoważonego rozwoju The SDG Index uplasowała się na 14. miejscu, Polska natomiast na 3249. Największa różnica między oboma krajami jest zauważalna w realizacji celów: innowacyjność, przemysł i infrastruktura (cel 9), mniej nierówności (cel 10), życie pod wodą (cel 14) oraz czysta woda i warunki sanitarne (cel 6), w których Wielka Brytania osiąga w wysokie wyniki.

Kluczowe obszary i potrzeby z perspektywy przyspieszenia realizacji SDGs w Polsce


60

Unijne priorytety zrównoważonego rozwoju pokrywają się w dużej mierze z tzw. akceleratorami zrównoważonego rozwoju zdefiniowanymi dla Polski. Ekspertyza Deloitte dla Ministerstwa Rozwoju (obecnie Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii) wyróżniła obszary kluczowe ze względu na możliwość przyśpieszenia realizacji wszystkich SDGs. Zidentyfikowane akceleratory to: • Rolnictwo organiczne i B+R w rolnictwie (SDG 2).

• Wydatki na ochronę zdrowia (SDG 3). • Odnawialne źródła energii i efektywność energetyczna (SDG 7).

• Efektywność energetyczna i zasobowa (SDG 12).

• Handel z krajami rozwijającymi się (SDG 17).

Strona brytyjska wskazała kluczowe obszary w krajowym przeglądzie realizacji SDGs (2019)50. Są to: • Dalsze zwiększanie wysiłków na rzecz klimatu i kwestie ochrony środowiska.

• Zapewnienie funkcjonowania rynku mieszkaniowego dla wszystkich.

• Reagowanie na potrzeby zdrowia psychicznego.

• Wspieranie rosnącej i starzejącej się populacji.

• Kontynuowanie walki z niesprawiedliwością.

Potencjał do działania na rzecz zrównoważonego rozwoju w kluczowych obszarach jest dopiero eksplorowany (szczególnie przez sektor prywatny). Badania Deloitte dla rządu Wielkiej Brytanii wykazały, że najbardziej zaangażowane w realizację SDGs są spółki publiczne, spośród których 49 proc. zaczęło uwzględniać osiągnięcie Celów w swojej działalności biznesowej. Ponad połowa przedsiębiorstw z sektora prywatnego dopiero zaczyna badać, jak może się przysłużyć realizacji SDGs, a wyłącznie 6 proc. jest czempionami w zakresie zrównoważonego rozwoju (dla porównania, tę kategorię osiągnęło 24 proc. spółek państwowych).

Uwzględnianie SDGs w misji oraz działaniach przedsiębiorstw staje się coraz ważniejsze. Jak wynika z badań CSR Europe White Paper 2019, cele rozwojowe, które szczególnie zyskują na znaczeniu i wymagają najszybszych działań, to: działania w dziedzinie klimatu – 63 proc. (SDG 13), odpowiedzialna produkcja i konsumpcja – 28 proc. (SDG 12) oraz pokój, sprawiedliwość i silne instytucje – 21 proc. (SDG 16).

Obszary rozwoju Polski oraz Wielkiej Brytanii w ramach SDGs


61

Wykres 38. Kluczowe SDGs według przedsiębiorców

Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

Działania w dziedzinie klimatu

Wzrost gospodarczy i godna praca

Innowacyjność, przemysł i infrastruktura

Dobra jakość edukacji

Partnerstwo dla celów

Równość płci

Zrównoważone miasta i społeczności

Dobre zdrowie i jakość życia

Życie na lądzie

Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje

Czysta i dostępna energia

Mniej nierówności

Czysta woda i urządzenia sanitarne

Zero głodu

Koniec z ubóstwem

Życie pod wodą

Źródło: GlobeScan/SustainAbility, 2019

Wymaga natychmiastowego działania Koncentruje najwięcej uwagi


62

Transformacja energetycznaW pierwszej połowie 2019 r. produkcja energii elektrycznej ze źródeł zeroemisyjnych była w Wielkiej Brytanii wyższa niż z paliw kopalnych (węgiel, gaz) (cele 7, 12 i 13). Jest to zasługa priorytetowego programu Wielkiej Brytanii, którego realizacja ma się przyczynić do uzyskania neutralności klimatycznej (emisja gazów cieplarnianych ma zostać zredukowana do zera netto) przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa energetycznego przez obniżenie np. udziału węgla w miksie energetycznym (w latach 2013–2017 nastąpił spadek importu tego paliwa o 78 proc.)51. Dzięki rozwojowi energetyki wiatrowej (off-shore) i słonecznej (PV) oraz zmniejszeniu udziału energii produkowanej z węgla w miksie – przy

jednoczesnej poprawie efektywności energetycznej – Wielkiej Brytanii udało się zredukować emisję CO2 z sektora energii o 59,6 proc.52 Dzisiaj kraj ten wytwarza ponad 19 proc. energii elektrycznej z wiatru, podczas gdy w 2009 r. był to zaledwie 1 proc. Produkcja energii elektrycznej z węgla w tym czasie spadła z 30 do 3 proc. Trwająca transformacja energetyczna odbywa się przy blisko zerowym wzroście cen energii elektrycznej dla odbiorców prywatnych. Jednoczesne zmniejszenie importu paliw kopalnych wraz ze zwiększeniem bezpieczeństwa energetycznego i ograniczeniem emisji CO2 pozwoliło Wielkiej Brytanii uniknąć podnoszenia cen energii związanego z drożejącymi certyfikatami ETS (w ciągu ostatniego roku ceny tych certyfikatów wzrosły o 78,8 proc.).

Wykres 39. Produkcja energii w Wielkiej Brytanii w podziale na źródła

0

25Źródła emisyjne 47%

Import energii podzielony między źródła emisyjne i nisko- oraz zeroemisyjne

Źródła nisko- i zeroemisyjne 48%

Biomasa 5%

75

50

100

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

Źródło: National Grid

Energia węglowa

Inne źródła

Energia gazowa

Energia nuklearna

Odnawialne źródła energii


63

Doświadczenia Wielkiej Brytanii mogą być szczególnie ważne dla Polski, której potencjał energii z wiatru na morzu (off-shore) szacowany jest na 10,3 GW (mocy zainstalowanej). Wykorzystanie tego potencjału zakłada „Polityka energetyczna Polski do 2040 r.”. Wielka Brytania już obecnie jest największym w Europie producentem energii z wiatru na morzu (8 GW rocznie), a do 2030 r. planuje wytwarzać w ten sposób aż 30 GW53. Polska jest na

początku tej drogi, jednak ma spory potencjał ze względu na stosunkowo dużą powierzchnię płytkich wód przybrzeżnych. Wielka Brytania, która dysponuje odpowiednim know-how instytucjonalnym i jest wytwórcą sprzętu oraz usług z tym związanych, może wesprzeć Polskę w wykorzystaniu potencjału morskiej energetyki wiatrowej, oraz szerzej – w transformacji systemu elektroenergetycznego.

Brytyjskie przedsiębiorstwa obecne w Polsce angażują się w realizację szeregu akcji i inicjatyw, które obok pozytywnego oddziaływania na polską gospodarkę mają na celu również dobry wpływ na środowisko i społeczeństwo. Przedstawione dalej

działania przyporządkowane zostały do odpowiednich SDGs, przy czym każdorazowo opisano uzasadnienie podjętego projektu, sposób oddziaływania na otoczenie oraz konkretne efekty.

Przegląd dobrych praktyk ze współpracy polsko-brytyjskiej


64

Zwiększanie dostępności transportu zbiorowego

Dlaczego?

Jak?

Transport to krwiobieg regionu. Dobrze zorganizowana komunikacja oznacza rozwój społeczeństwa, likwidację białych plam, atrakcyjność inwestycyjną, podniesienie potencjału turystycznego. Zwiększanie dostępności transportu oraz eliminowanie wykluczenia transportowego Arriva realizuje poprzez różnego rodzaju działania.

• Reaktywacja połączeń na nieczynnych liniach. Wznowienie połączeń na linii Aleksandrów Kujawski – Ciechocinek na okres wakacyjny. W ramach projektu podczas wakacji uruchamiano 4 pary pociągów dziennie. Przejazd kosztował symboliczną złotówkę. Arriva podwoiła przychód z biletów i przekazała go na cele charytatywne.

• Nowe połączenia we współpracy z Pomorskim Towarzystwem Miłośników Kolei Żelaznych i z lokalnymi samorządami. Dodatkowe połączenia z Grudziądza do Stegny oraz relacji Grudziądz – Malbork – Elbląg – Tolkmicko, Frombork/Braniewo.

• Uruchamianie połączeń dalekobieżnych. Letnie połączenie Hel – Bydgoszcz pozwoliło dojechać nad morze transportem niskoemisyjnym 225 tys. osób.

• Budowa Bike & Ride w miejscowości Świekatowo. Parking rowerowy z 40 stojakami.

W efekcie tych działań blisko 265 tys. osób miało okazję podróżować koleją – dojechać nad morze, do miejscowości uzdrowiskowych, czy odbyć pierwszą podróż pociągiem. Przełożyło się to nie tylko na nowe możliwości transportu mieszkańców i turystów, ale także na ograniczenie emisji CO2 (w porównaniu z transportem indywidualnym).

Arriva

Skutek

1 złsymboliczny

koszt przejazdupociągiem


65

Budowanie kultury bezpieczeństwa w transporcieDlaczego?

Jak?

Safety first! Bezpieczeństwo jest najważniejsze. Arriva, jako odpowiedzialny przewoźnik kolejowo-autobusowy, podejmuje szereg działań mających na celu budowanie i rozwijanie kultury bezpieczeństwa zarówno wewnątrz organizacji, jak i w społecznościach lokalnych na terenach, na których wykonuje przewozy.

W obszarze budowania kultury bezpieczeństwa wewnątrz organizacji, poza wymogami określonymi przez polskie prawo, realizujemy działania ponadstandardowe:

• Wdrożenie minimalnych wymagań w zakresie BHP. Określają one główne zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, sformułowane na podstawie doświadczeń brytyjskich.

• Leadership Safety Tour (LST). Na wzór dobrych praktyk biznesu transportowego w Wielkiej Brytanii wprowadzony został system LST, czyli wizyty kadry zarządzającej w każdym możliwym punkcie prowadzenia działalności (warsztaty, biura, dworce, place, magazyny, pojazdy), podczas których zwraca się szczególną uwagę na kwestie bezpieczeństwa. Dyrektorzy, menedżerowie i kierownicy zobowiązani są do odbycia 2–4 wizyt w roku.

• Program „Monitoring kierowców”. Obejmujący regularne kontrole: trzeźwości, ważności i posiadania prawa jazdy, tachografów, badań lekarskich oraz kontrolę operacyjną kierowców (styl jazdy, jazda ekonomiczna, obsługa pasażerów).

• Regularne praktyczne ćwiczenia na wypadek sytuacji zagrożenia sprawdzające działanie procedur kryzysowych we współpracy ze służbami (policja, straż pożarna, pogotowie ratunkowe). Odbyły się już symulacje: zderzenia pociągu z autobusem w wyniku ataku terrorystycznego, skażenia chemicznego w pociągu oraz pożaru i podłożenia ładunku chemicznego na terenie dworca autobusowego. Po zakończeniu ćwiczeń ich przebieg jest omawiany ze służbami, wyciąga się wnioski i wdraża zmiany usprawniające procedury na wypadek zaistnienia zdarzeń niebezpiecznych

• Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie bezpieczeństwa i prawidłowych zachowań podczas podróżowania autobusem i pociągiem.

Spadek liczby wypadków w pracy o 25 proc. w 2018 r. w porównaniu z 2017 r., a także liczby kolizji i wypadków w transporcie o 37 proc. w tym samym okresie oraz zwiększenie świadomości zagrożeń i prawidłowego zachowania się na przejazdach kolejowo-drogowych.

Arriva

Skutek

25 proc.spadła liczba wypadków

w pracy


66

Edukacja i monitorowanie problemu smogu

Dlaczego?

Jak?

36 spośród 50 miast z najbardziej zatrutym powietrzem w UE to miasta polskie. W tym kontekście Aviva zainicjowała jesienią 2017 r. program „Wiem, czym oddycham”, którego głównym celem jest zwiększenie świadomości społecznej w dziedzinie szkodliwości smogu oraz ochrony zdrowia przed jego wpływem.

We współpracy ze start-upem Airly Aviva zwiększyła sieć monitoringu powietrza w kraju o kilkaset czujników. W tym celu Fundacja Aviva przeprowadziła dwie edycje konkursu dla społeczności lokalnych z dużym udziałem samorządów i szkół. We współpracy z ekspertami i influencerami upowszechniła atrakcyjne materiały zwiększające wiedzę o smogu w różnych grupach społecznych. W drugiej edycji kampanii (jesień–zima 2018) firma wsparła bezpłatne badania płuc w ramach Dni Spirometrii, zorganizowała pierwszy w Polsce bieg w maskach przeciwsmogowych AirRun w Krakowie oraz przyczyniła się do ustawienia pierwszego w Polsce billboardu antysmogowego w centrum Warszawy.

400 dodatkowych czujników jakości powietrza w całym kraju. Większość z nich uzyskały społeczności lokalne w ramach konkursu Fundacji Aviva, a ok. 150 zostało umieszczonych na budynkach firmy. 50 szkół podstawowych uczestniczących w konkursie otrzymało wewnętrzne sensory jakości powietrza. Szeroki zasięg materiałów edukacyjnych zamieszczonych na stronie wiemczymoddycham.pl i w mediach społecznościowych. Tysiąc uczestników AirRun w Krakowie – pierwszego biegu w maskach antysmogowych w Polsce.

Aviva

Skutek

400dodatkowych

czujników jakości powietrza


67

http://wiemczymoddycham.pl

Cykl bezpłatnych meetupów edukacyjnych w zakresie innowacji i nowych technologii

Dlaczego?

Jak?

Aviva od 2015 r. wspiera profesjonalistów oraz osoby zainteresowane rozwojem nowych technologii i innowacji. W biurze w Warszawie gości ludzi z pasją, którzy chcą się rozwijać oraz dzielić doświadczeniami z innymi.

W 2018 r. zorganizowała 69 bezpłatnych meetupów i warsztatów, w których wzięło udział ponad 4 tys. osób. Uczestnicy mieli możliwość poszerzenia wiedzy w obszarze IT & Digital, nabycia nowych umiejętności, dyskusji oraz networkingu. Utworzone podczas eventów społeczności nadal spotykają się w biurze Avivy, tworząc forum wymiany doświadczeń zarówno technicznych, jak i praktycznych. Wśród gości byli m.in. przedstawiciele Agile Warsaw, Automate NOW! Warsaw, AWS Polska, AWS User Group Poland, Future Design, Geek Girls Carrots, meet.js Warsaw, Pint with Oracle Users Group, Public Cloud User Group, Serverless User Group Poland, Social Media Po Godzinach.

W 2018 r. 69 meetupów, ponad 4 tys. uczestników, powstanie wyjątkowej społeczności zainteresowanej rozwojem nowych technologii i ich zastosowaniami, duży zasięg informacji w mediach społecznościowych o tej możliwości kształcenia i wymiany doświadczeń.

Aviva

Skutek

4 tys. uczestników bezpłatnych meetupów i warszatów


68

http://m.in

http://meet.js

Partnerstwo medyczne dla sportowców i parasportowców

Grupa LUX MED

Dlaczego?

Jak?

Zdrowie i sport są ze sobą ściśle związane. Działalność w ramach tego SDG jest więc naturalną ścieżką dla Grupy LUX MED. W trosce o dłuższe, zdrowsze i szczęśliwsze życie pacjentów Grupa LUX MED przez cały rok zapewnia sportowcom – zawodowym i amatorom – profesjonalną, kompleksową opiekę zdrowotną: od profilaktyki, przez szczepienia i diagnostykę obrazową po leczenie.

Grupa LUX MED jest Głównym Partnerem Medycznym Polskiego Komitetu Olimpijskiego i Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego. Dodatkowo, niezależnie od partnerstwa z całym Ruchem Olimpijskim, wspiera medycznie wybrane związki sportowe. Angażuje się również w działania statutowe organizacji propagujących wartości olimpijskie oraz szerzące ducha sportu. Jest też partnerem akcji „Gramy Fair, mówimy #NIEdladopingu”, organizowanej przez Polską Agencję Antydopingową pod patronatem honorowym PKOl. Celem tej inicjatywy jest walka ze stosowaniem dopingu w sporcie zawodowym i amatorskim. Firma prowadzi także programy profilaktyki sportowej: Medycyna dla Sportu i Aktywnych, zainicjowany z myślą o osobach, które chcą rozpocząć aktywny tryb życia lub kontynuować go w bardziej świadomy sposób, oraz „Zdrowi – gotowi – sport!”, przypominający o konieczności stałej kontroli stanu zdrowia, która jest podstawą bezpiecznego uprawiania sportu.

Rozwija też sieć placówek medycyny sportowej na terenie całego kraju. Wysokie kompetencje jednej z nich, szpitala Carolina Medical Center należącego do Grupy LUX MED, zostały potwierdzone przyznaniem mu tytułu FIFA Medical Clinic of Excellence. Grupa LUX MED systematycznie zapewnia też zabezpieczenia medyczne podczas wydarzeń sportowych, takich jak np. Warszawska Triada Biegowa.

Do 2019 r. firma wykonała procedury medyczne dla 3159 osób związanych z PKOl, PKPar i należących do 35 związków sportowych.

Skutek

3159wykonanych

procedur medycznych


69

Kampania edukacyjna dotycząca udzielania pierwszej pomocy

Dlaczego?

Jak?

Założenia idei zrównoważonego rozwoju Grupa LUX MED konsekwentnie łączy z dzieleniem się wiedzą. Całościowe opracowanie strategii CSR dopełniają analizy potrzeb lokalnych społeczności, z których wynika, że część młodych ludzi boi się udzielać pierwszej pomocy głównie ze względu na brak wiedzy oraz z obawy o bezpieczeństwo własne i poszkodowanego.

Umiem Pomóc to kampania edukacyjna, w ramach której wykwalifikowani instruktorzy Akademii Ratownictwa LUX MED z wieloletnim stażem przekazują dzieciom i młodzieży wiedzę o tym, jak prawidłowo przeprowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową, pokazują schematy postępowania w przypadku drgawek lub zakrztuszeń oraz uczą obsługi defibrylatora zewnętrznego AED. Ideą zajęć prowadzonych w formie wykładów i warsztatów w ramach projektu Umiem Pomóc jest nie tylko wyposażenie dzieci w konkretną wiedzę, ale także rozwijanie empatii i budowanie świadomości konieczności reakcji, gdy są świadkami sytuacji, w której ktoś potrzebuje pomocy. Więcej informacji o kampanii Umiem Pomóc można znaleźć na stronie www.umiempomoc.pl. Inna inicjatywa edukacyjna z zakresu pierwszej pomocy to bezpłatna aplikacja Pierwsza Pomoc przygotowana z myślą o świadkach nagłych wypadków i zdarzeń. Zawiera wiele cennych wskazówek i ilustracji ułatwiających udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym.

Kampania Umiem Pomóc jest realizowana od 2011 r. Do tej pory odbyło się 8 odsłon projektu, w ramach których wiedzę o pierwszej pomocy przekazano ponad 5 tys. uczniów m.in. z Warszawy, Krakowa, Katowic, Wrocławia, Trójmiasta, Poznania, Torunia, Rzeszowa i Olsztyna. Aplikacja Pierwsza Pomoc została pobrana na urządzenia mobilne ponad 1 mln razy.

Grupa LUX MED

Skutek

5 tys.uczniów zdobyło

wiedzę o pierwszej pomocy


70

http://www.umiempomoc.pl

http://m.in

Tworzenie nowych zachowań społecznych i mechanizmu pośredniczenia

Dlaczego?

Jak?

8 mln Polaków doświadcza ubóstwa i wykluczenia społecznego, w skrajnej biedzie żyje w Polsce tyle samo ludzi, ile mieszka w Warszawie. Stowarzyszenie WIOSNA stworzyło mechanizm pośredniczenia, dzięki któremu darczyńcy oraz wolontariusze mogą się dzielić z potrzebującymi.

Łącząc potrzebujących z osobami, które chcą pomagać, docierając do najbiedniejszych rodzin w całej Polsce. Od 2008 r. wsparcie finansowe, wolontariackie i eksperckie ze strony BP w Polsce obejmuje wszystkie projekty Stowarzyszenia WIOSNA. Pracownicy firmy przygotowują paczki dla rodzin w ramach Szlachetnej Paczki. Ponadto firma razem ze Stowarzyszeniem WIOSNA zorganizowała szereg działań marketingowych i PR-owych, takich jak kampania reklamowa pod hasłem „Do przerwy 0:3” oraz realizacja programów telewizyjnych „Kronika Szlachetnej Paczki”, dzięki którym Polacy mogli zrozumieć ideę mądrej pomocy i poznać recepty słynnych sportowców na zmaganie się z własnymi słabościami i przeciwnościami losu. Firma, wprowadzając na rynek nowy produkt BP Supercard, przeznaczyła jedną trzecią wpływów ze sprzedaży na Szlachetną Paczkę. Akademia Przyszłości to program cotygodniowych zajęć edukacyjno-motywacyjnych skierowany do dzieci, które na co dzień doświadczają niepowodzeń szkolnych. Otrzymują indywidualną opiekę wyszkolonych tutorów – wolontariuszy, którzy pomagając w nauce – przywracają dzieciom wiarę we własne siły i możliwość przezwyciężenia barier: biedy, apatii, konfliktów rodzinnych, odrzucenia przez rówieśników. Wolontariusze dzielą się ze swoimi podopiecznymi wiedzą, doświadczeniem, zainteresowaniami, dbając przy tym o umożliwienie im doświadczenia osobistego sukcesu edukacyjnego.

BP przyczynia się co roku do łączenia setek tysięcy darczyńców, wolontariuszy, rodzin i dzieci w potrzebie. Zaangażowanych w akcję Szlachetna Paczka jest 15 tys. wolontariuszy i prawie milion darczyńców. Dodatkowo ponad 2 tys. wolontariuszy Akademii Przyszłości w 255 kolegiach w Polsce obejmuje pomocą 2300 dzieci, w ponad 200 szkołach oferując już ponad 90 tys. godzin wspólnej pracy. Indywidualna praca z tutorem, pozwalająca na budowanie indywidualnej relacji, to nowa i wcześniej niespotykana metoda niesienia pomocy. W 2009 r. BP otrzymało trzeci już tytuł Dobroczyńca Roku – w kategorii współpracy z organizacją pozarządową (Stowarzyszenie WIOSNA).

BP

Skutek

15 tys. wolontariuszy

zaangażowanych w akcję


71

Współpraca z organizacjami trzeciego sektora

Dlaczego?

Jak?

Odpowiedzialne społecznie działania nie tylko budują wizerunek firmy i decydują o przewadze biznesowej, ale też kształtują kulturę biznesu i zasady współżycia społecznego. Odpowiedzialność zwiększa się z każdą inwestowaną złotówką.

BP współpracuje z organizacjami, którym zależy na efektywnej współpracy: Polska Akcja Humanitarna, Stowarzyszenie WIOSNA i Stowarzyszenie SIEMACHA, Hospicjum św. Łazarza, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (wszystkie w programie lojalnościowym PAYBACK), a także R2 – ratownicy medyczni na motorach oraz Fundacja Klasa Kobiet – wspierająca kobiety 50+ w powrocie na rynek pracy. Firma wspomaga projekty realizowane przez te organizacje: Pajacyk – dożywianie dzieci w Polsce i poza jej granicami, Szlachetna Paczka – pomoc rodzinom w czasie Bożego Narodzenia i w ciągu roku, Akademia Przyszłości – program edukacyjny dla dzieci z problemami w szkole, Pola Nadziei – wsparcie dla hospicjów, SIEMACHA – edukacja i wychowanie rówieśnicze, TOPR – ratownictwo górskie.

Od 1996 r. na projekty społeczne realizowane w Polsce BP wydało ponad 40 mln zł. Firma ma znaczący wkład w rozwój następujących organizacji i programów: Pola Nadziei (od jednego hospicjum w Nowej Hucie do 50 w całym kraju); Siemacha (od 10 do 35 lokalizacji); Szlachetna Paczka (od 30 do 20 tys. obdarowanych rodzin); Akademia Przyszłości (od 20 do 2300 dzieci, które mają swojego tutora); TOPR (pomoc 63 tys. osób w górach); Pajacyk (10 mln posiłków dla ponad 66 tys. 700 dzieci). Za swoje zaangażowanie firma BP otrzymała szereg nagród i wyróżnień, w tym trzy statuetki Dobroczyńcy Roku i Złoty Listek CSR. W 2018 r. firma BP w Polsce została Symbolem CSR – ten prestiżowy tytuł przyznano jej za dotychczasowe osiągnięcia w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu.

BP

Skutek

40 mln zł wydanych

na projekty społeczne


72

Edukacja przedsiębiorców z sektora MŚP oraz specjalistów w zakresie księgowości, finansów, kadr i płac z obszaru zmian prawnych

Dlaczego?

Jak?

Działalność gospodarcza wymaga przełożenia coraz bardziej złożonych przepisów na codzienną praktykę. W przypadku wielu zmian prawnych materiały informacyjne przygotowywane przez legislatora nie wystarczą, by przedsiębiorcy i specjaliści mogli z wyprzedzeniem przygotować się na zmiany, szczególnie te dotyczące technologii cyfrowych.

Kampanie edukacyjno-informacyjne dotyczące zmian w prawie gospodarczym, podatkowym i prawie pracy. Pierwsza duża kampania informacyjna Sage dotyczyła przygotowania do wprowadzenia w Polsce raportowania w formie Jednolitego Pliku Kontrolnego ( JPK), co było momentem przełomowym na drodze do cyfryzacji podatków. W kolejnych latach firma Sage realizowała kampanie poświęcone nowym obowiązkom w zakresie m.in. wymiany dokumentów elektronicznych na linii przedsiębiorca – administracja publiczna oraz przedsiębiorca – pracownik, raportowania finansowego przedsiębiorstw czy przetwarzania danych.

Kampanie edukacyjno-informacyjne prowadzone przez Sage są często jednym z pierwszych źródeł praktycznej wiedzy dla przedsiębiorców. Z opracowań Sage korzystają również przedstawiciele administracji publicznej.

Sage

Skutek

JPK Jednolity Plik

Kontrolny


73

http://m.in

Prowadzenie fundacji

Dlaczego?

Jak?

Podstawą działalności Fundacji Sage jest zaangażowanie w życie społeczności lokalnych, które firma wspomaga swoim czasem, środkami finansowymi i technologiami.

Wolontariat wyraża w praktyce idea 2+2+2: na działalność dobroczynną i społeczną Sage przeznacza do 2 proc. czasu pracy pracowników rocznie (5 dodatkowych pełnopłatnych dni urlopu na pracownika), do 2 proc. wolnych środków finansowych z poprzedniego roku rozliczeniowego na wsparcie projektów społecznych pracowników i dotacje dla wybranych organizacji charytatywnych, a także przynajmniej 2 licencje na swoje oprogramowanie oferowane wybranym organizacjom charytatywnym czy działającym społecznie.

Największe wsparcie otrzymują te projekty społeczne pracowników, które realizują takie idee, jak: przedsiębiorczość, wyrównywanie szans (szczególnie osób młodych i kobiet), praca zespołowa, zrównoważony rozwój, edukacja.

W roku finansowym 2018 pracownicy firmy Sage w Polsce przepracowali społecznie 291 dni roboczych. Oznacza to, że statystycznie prawie 83 proc. pracowników zaangażowało się w działalność wolontariacką przynajmniej przez jeden dzień. Liczba dni wykorzystywanych na wolontariat rośnie (statystycznie) o kilkadziesiąt procent rocznie. Dodatkowo zaangażowanie pracowników w określone projekty zespołowe przekłada się na wsparcie finansowe Fundacji Sage dla wybranych inicjatyw.

Fundacja w skali globalnej współpracuje z ponad tysiącem organizacji, w samej Polsce z kilkunastoma.

Sage

Skutek

83 proc.pracowników zaangażowało

się w działalność wolontariacką


74

Budowanie odpowiedzialnego sektora pożyczkowego

Dlaczego?

Jak?

Odpowiedzialne pożyczanie to fundament strategii biznesowej Providenta będący jednocześnie kluczowym celem zrównoważonego rozwoju spółki. Na realizację tej praktyki składają się więc zarówno wewnętrzne działania mające realny wpływ na ład korporacyjny i wdrażanie odpowiedzialnych procesów biznesowych spółki, jak i zewnętrzne działania samoregulacyjne oraz edukacyjne.

Z inspiracji Providenta w 2015 r. została powołana Fundacja Rozwoju Rynku Finansowego, której misją jest dbanie o zrównoważony rozwój sektora finansowego i najwyższe standardy etyczne przy jednoczesnym zwiększaniu bezpieczeństwa konsumentów. Fundacja to aktywny partner przy wypracowywaniu inicjatyw samoregulacyjnych na rynku finansowym – np. współtworzyła „Dobre praktyki w zakresie standardów reklamowania kredytu konsumenckiego” – oraz sygnatariusz Kodeksu Etyki Reklamy.

Provident od lat jest nagradzany za swoje działania w obszarze etyki i zrównoważonego biznesu. Otrzymał m.in. Złote Listki CSR „Polityki” oraz tytuł Etyczna Firma „Pulsu Biznesu”, zajmuje też wysokie pozycje w Rankingu Odpowiedzialnych Firm „DGP”. W 2018 r. Giełda Papierów Wartościowych przyznała firmie Provident Polska, jako pierwszej i jedynej dotąd spółce spoza głównych indeksów giełdowych, Respect Certificate potwierdzający odpowiedzialność firmy w obszarze ładu korporacyjnego, społecznym i środowiskowym.

Provident

Skutek

1.spółka

z certyfikatem Respect

Certificate


75

http://m.in

Wolontariat pracowniczy

Dlaczego?

Jak?

Działalność biznesowa Providenta jest ściśle osadzona w lokalnych społecznościach. To z nich wywodzą się klienci i obsługujący ich doradcy. Ważne, aby lokalne społeczności na wzór dojrzałych gospodarek europejskich stanowiły silny i spójny organizm oraz dynamicznie się rozwijały.

Program Tak! Pomagam Providenta na charakter konkursu grantowego – wolontariusze zgłaszają pomysły na projekty, po czym niezależna kapituła programowa wybiera najlepsze z nich i przyznaje środki na ich realizację. Dzięki zaangażowaniu pracowników program stał się jednym z największych tego typu programów wolontariatu pracowniczego w Polsce. W 2017 r. firma poszerzyła działania o współpracę z Fundacją Zaczytani, a od 2018 r. angażuje się dodatkowo – w roli mentorów – w projekty społeczne realizowane przez młodzież w ramach współpracy z największą platformą wolontariacką dla młodych ludzi w Polsce – Zwolnieni z Teorii.

Od 2006 r. zrealizowano 26 edycji programu (dwie edycje rocznie). Wśród 1,5 tys. pracowników Provident Polska 30 proc. to aktywni wolontariusze. Przeprowadzono blisko 700 akcji wolontariackich, a ich łączny budżet przekroczył 2 mln zł. W ramach współpracy z Fundacją Zaczytani zebrano ponad 17 tys. książek, a wolontariusze Providenta od 2 lat biorą aktywny udział w bajkoterapii dla małych pacjentów. We współpracy z platformą Zwolnieni z Teorii mentorzy firmy wspierali 33 uczestników, którzy zrealizowali 18 pomysłów.

Provident

Skutek

2 mln złłączny budżet akcji

wolontariackich


76

Skutek

Walka z marnowaniem żywności

Dlaczego?

Ambicją Tesco jest zadbanie o to, aby żywność przydatna do spożycia nie była marnowana w sklepach Tesco. Firma chce, żeby do 2020 r. wszystkie sklepy sieci umożliwiły organizacjom charytatywnym odbieranie niesprzedanych nadwyżek żywności.

Jak?

Od 2013 r. Tesco i Federacja Polskich Banków Żywności prowadzą działania na rzecz walki z marnotrawstwem żywności w Polsce. Zgodnie z dewizą „łatwiej jest zarządzać tym, co zostało zmierzone” Tesco jest jedyną siecią handlową, która publikuje raporty pokazujące skalę marnowania żywności. Bilans wskazuje na osiągnięte rezultaty i płaszczyzny rozwoju oraz wyznacza nowe zadania dla całej branży. Wyniki przekładają się na ustalanie jasnych celów i podjęcie działań, które bezpośrednio wpływają na zmniejszenie ilości wyrzucanej żywności – odpowiednie planowanie dostaw, przecenianie produktów o zbliżającym się terminie przydatności, wprowadzenie serii produktów „Perfectly, imperfect”, przekazywanie pełnowartościowej żywności lokalnym organizacjom charytatywnym. Proces przekazywania nadwyżek wspiera wprowadzona w 2018 r. aplikacja FoodCloud monitorująca i zarządzająca odbiorem nadwyżek żywności. Od 2019 r. żywność odbierać mogą również organizacje działające na rzecz zwierząt. Takie produkty, jak owoce, warzywa, mięso i pieczywo, nienadające się do spożycia przez człowieka, a odpowiednie dla zwierząt, mogą być dla nich wsparciem żywieniowym.

Tesco

Od roku 2016/2017 skala marnowania artykułów spożywczych w sklepach Tesco spadła o 41 proc., jednocześnie w ciągu 2018 r. sieć przekazała odbiorcom 3411 ton żywności, czyli ponaddwukrotnie więcej niż w roku 2016/2017. W Polsce w procesie przekazywania regularnie uczestniczy ponad 250 sklepów.

41 proc.spadła skala marnowania w sklepach

Tesco


77

Wsparcie najbliższego otoczenia firmy

Dlaczego?

Celem projektu jest przede wszystkim wsparcie lokalnych społeczności w prowadzeniu działań na rzecz najbliższego otoczenia. Dzięki przekazanym grantom organizacje pozarządowe, lokalni aktywiści i grupy nieformalne realizują projekty angażujące mieszkańców i pozytywnie wpływające na otoczenie.

Jak?

Decydujesz, pomagamy to program wspierający lokalne społeczności poprzez finansowanie inicjatyw na rzecz najbliższego otoczenia. Na potrzeby programu mapę Polski podzielono na 125 mikroregionów skupionych wokół sklepów Tesco. W pierwszej fazie programu inicjatywy można zgłaszać poprzez platformę online dostępną na stronie www.tesco.pl/pomagamy. Następnie komisja grantowa ocenia projekty pod kątem przygotowania merytorycznego, potencjału powodzenia oraz wprowadzenia trwałych zmian w otoczeniu. Ostatecznego wyboru dokonują klienci sieci Tesco, którzy w otwartym głosowaniu decydują, które projekty są – ich zdaniem – najpotrzebniejsze dla ich regionu. W każdym z mikroregionów najciekawsze inicjatywy są nagradzane grantami w wysokości 5 tys., 3 tys. lub 1 tys. zł.

Tesco

W ciągu 3 lat trwania programu wsparcie finansowe otrzymało 1565 projektów społecznych, które w otwartym głosowaniu wybrali klienci sklepów, oddając łącznie 32 mln 606 głosów. Przez sześć edycji programu do aktywnych mieszkańców trafiło 5 mln 575 tys. zł, z przeznaczeniem na realizację lokalnych inicjatyw społecznych.

5 mln złkwota przekazana

na realizację inicjatyw

społecznych

Skutek


78

http://www.tesco.pl/pomagamy

Minimalizowanie negatywnych efektów zewnętrznychDlaczego?

Jak?

Misja firmy to: Celebrujemy życie, każdego dnia, wszędzie. To oznacza m.in. inwestowanie czasu w relacje z klientami, aby zrozumieć ich potrzeby, jednocześnie promując zasady odpowiedzialnej konsumpcji oraz sprzedaży alkoholu.

Przedstawione poniżej działania odbyły się w ramach kampanii społecznej kontynuowanej od 2010 r. – Alkohol to odpowiedzialność. Pij rozważnie. Zrealizowano je wspólnie z UNGC, Instytutem Badań Rynku Motoryzacyjnego SAMAR, Fundacją Krzyś, WUM, ZSP, Komendą Główną Policji, największymi sieciami sprzedaży detalicznej w Polsce oraz właścicielami średnich i małych sklepów.

Dialog z konsumentami odbywa się za pomocą takich stron, jak pijrozwaznie.pl, www.drinkiq.com/pl, Facebook/pijrozwaznie, stanowiących kompendium wiedzy i wskazówek dotyczących zrównoważonej konsumpcji oraz sprzedaży alkoholu wraz z e-learningiem w zakresie działania alkoholu na organizm oraz odpowiedzialnego jego spożycia.

Pozostań sobą. Program edukacyjny #StayYourself mający na celu edukację o zasadach odpowiedzialnego spożycia alkoholu, głównie wśród ludzi młodych. Do rozmowy zaproszono blogerów oraz internautów, którzy w formie graficznej, zdjęcia lub krótkiego filmu mieli kreatywnie przedstawić własne sposoby na „pozostawanie sobą” na imprezach. Wyniki tej akcji zostały wykorzystane do szerokiej promocji w internecie odpowiedzialnego podejścia do alkoholu.

Europejska noc bez wypadków. Organizowana corocznie od 2012 r. inicjatywa firmy (z Fundacją Krzyś). Celem jej działań było dotarcie do jak najszerszej grupy młodych osób, a w rezultacie ograniczenie liczby nietrzeźwych uczestników ruchu drogowego oraz podniesienie świadomości ryzyka związanego z prowadzeniem pojazdów pod wpływem alkoholu.

Firma działa również w szerszym kontekście – branży alkoholi mocnych w Polsce, współpracując z kluczowymi podmiotami i regulatorami tego rynku oraz przewodnicząc Komitetowi ds. Społecznej Odpowiedzialności Związku Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy.

Przekaz zeszłorocznej odsłony kampanii był widoczny w 3 tys. punktów sprzedaży, odwiedzanych codziennie przez 4 mln konsumentów. Wyróżnienia za działalność to m.in.: tytuł Lider Odpowiedzialnego Biznesu, tytuł Etyczna Firma, Great Place to Work, umieszczenie kampanii Alkohol to odpowiedzialność. Pij rozważnie wśród przykładów dobrych praktyk FOB.

Diageo

Skutek

4 mln osóbcodzienny

zasięg kampanii


79

http://m.in

http://pijrozwaznie.pl

http://www.drinkiq.com/pl

http://m.in

Podsumowanie

Poprzez swoją codzienną działalność, inwestycje i udział w polskim PKB firmy z kapitałem brytyjskim oddziałują na polską gospodarkę. Ich wpływ nie ogranicza się jednak do kwestii gospodarczych. Przekłada się także na polepszenie jakości życia w ogóle poprzez realizację poszczególnych SDGs.

Na podstawie przedstawionych powyżej dobrych praktyk należy stwierdzić, że cele, do których osiągnięcia przyczyniają się najczęściej zaprezentowane organizacje, to: dobre zdrowie i jakość życia (SDG 3), dobra jakość edukacji (SDG 4), zrównoważone miasta i społeczności (SDG 11), odpowiedzialna konsumpcja i produkcja (SDG 12) oraz partnerstwo na rzecz celów (SDG 17).

Działania już realizowane można wzbogacić o obszary akceleratorów zrównoważonego rozwoju oraz cele szczególnie

obecne na scenie europejskiej. Oznacza to skoncentrowanie się na SDGs: czysta i dostępna energia (SDG 7); działania w dziedzinie klimatu (SDG 13); innowacyjność, przemysł, infrastruktura (SDG 9). Ostatni z celów już zaczął być realizowany dzięki podpisanemu na początku lipca 2019 r. porozumieniu w ramach Programu Wspólna Infrastruktura Informatyczna Państwa realizowanego w Ministerstwie Cyfryzacji. Memorandum obejmuje swoim zakresem adaptację brytyjskiego Digital Marketplace, co ma pomóc Polsce w budowie własnej chmury obliczeniowej i ustandaryzowaniu usług IT dla administracji publicznej, z wykorzystaniem gotowych rozwiązań aplikacyjnych, opartych na brytyjskich wzorcach. Jest to tylko jeden z przykładów możliwej współpracy w realizacji SDGs. Kluczowe obszary do współpracy w ramach Agendy 2030 można wywnioskować z analizy dokumentów Polski, Wielkiej Brytanii i Unii Europejskiej dotyczących SDGs.


80

Infografika przedstawia matrycę SDGs z zaznaczonymi najczęściej realizowanymi celami (na podstawie case studies analizowanych firm) oraz celami rozwojowymi wskazanymi jako priorytetowe w co najmniej dwóch dokumentach (PL, UK, UE).

Najczęściej realizowane cele Akceleratory zrównoważonego rozwoju (PL)

From urgency to action: Business and the SDGs (UE)

Towards a Sustainable Europe by 2030 (UE)

National Review of progress towards the Sustainable Development Goals (UK)

Cele rozwojowe

Koniec z ubóstwem

ZEROGłodu

Dobre zdrowiei jakość życia

Dobrajakość edukacji

Równośćpłci

Czysta i dostępna energia

Wzrost gospodarczy i godna praca

Mniejnierówności

Zrównoważone miasta i społeczności

Działanie w dziedzinie klimatu

Życie pod wodą

Życie na lądzie

Pokój, sprawiedliwość i silne instytucje

Partnerstwa dla celów

Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

Innowacyjność, przemysł i infrastruktura

Czysta woda i urządzenia sanitarne


81

Polska gospodarka rozwija się nieprzerwanie od 1991 r., co stanowi rekord wśród krajów Unii Europejskiej. Z danych oraz analiz ekonomicznych wynika jednoznacznie, że jednym z głównych czynników rozwoju Polski w tym okresie były inwestycje, w tym napływ kapitału zagranicznego. Oczywiście to, że do Polski napłynęło prawie 50 mld zł brytyjskiego kapitału w formie inwestycji bezpośrednich, a handel wzrósł od 1995 r. o ponad 500 proc., było możliwe dzięki szerokim i odważnym reformom w Polsce po 1989 r. To także zasługa konkurencyjnej gospodarki Wielkiej Brytanii, która od początku historii kapitalizmu należy do liderów globalnego handlu i jest ważnym centrum finansowym.

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej było kolejnym ważnym impulsem do rozwoju stosunków między Polską a Wielką Brytanią. Choć te kraje nie są sąsiadami, to udało im się osiągnąć znacznie wyższy poziom relacji gospodarczych, niż można było się spodziewać, patrząc na wielkości ich gospodarek, jak również dystans geograficzny. Podobnie było i jest w sferze stosunków politycznych czy też relacji na poziomie „zwykłych” obywateli. Ponad milion Polaków mieszkających w Wielkiej Brytanii, 115 tys. pracujących w firmach z brytyjskim kapitałem czy o 15 mld zł wyższy PKB dzięki inwestycjom brytyjskim – to realne, mocne fundamenty, które pozwalają z optymizmem patrzeć w przyszłość relacji obu państw.

Wysoki potencjał dalszego rozwoju współpracy to efekt wielu czynników. Po pierwsze, Polska należy od lat do najszybciej rozwijających się krajów w Europie, ale wciąż dystans do nadrobienia w stosunku do najbogatszych gospodarek jest spory – np. pod względem produktywności pracy. Po drugie, Polska i Wielka Brytania to różne gospodarki, co oznacza, że każda z nich ma unikalne przewagi do zaoferowania drugiej stronie. Dotyczy to zarówno handlu towarami czy usługami, jak i przepływów kapitału. Po trzecie, potencjału rozwoju współpracy można i należy szukać także w odniesieniu do globalnych wyzwań, takich jak np. zmiany klimatu, zanieczyszczenia czy nadmierna presja na zasoby naturalne.

Brytyjskie firmy działające w Polsce pokazują, że zrównoważony rozwój można łączyć z rozwojem konkurencyjnej działalności gospodarczej, a jak najlepsze zaspokajanie potrzeb klientów – z dbaniem o potrzeby i troski szerszego otoczenia społecznego. To bardzo ważne, gdyż Polska w dalszym ciągu potrzebuje napływu nowych inwestycji i rozwoju już istniejących firm, szczególnie tych, które pozytywnie wpływają zarówno na PKB, jak i na otoczenie społeczne i środowiskowe. Transformacja energetyczna, gospodarka wodna, gospodarka obiegu zamkniętego, cyfryzacja sektora publicznego itp. – to zarówno wyzwania jak i ogromne szanse biznesowe, które mogą napędzać rozwój współpracy między Polską a Wielką Brytanią w nadchodzących latach.

Wnioski

82

Aneks – metodyka analizPanelowy model grawitacyjny handlu zagranicznego Polski 1995–2018

Oszacowanie Względny błąd (proc.)

Il. PKB 0,873*** 2,18

UE 0,221*** 34,80

Wielka Brytania 3,646*** 8,67

Stała 7,250*** 3,67

4169Liczba obserwacji

185Liczba krajów

0,9274Skor. R-kwadrat

Zmienną objaśnianą jest logarytm naturalny handlu towarami Polski i partnera handlowego w cenach stałych (USD z 2012 r.) w danym roku. Zmienna objaśniająca Il. PKB to logarytm naturalny iloczynu PKB Polski i danego partnera handlowego w cenach stałych (USD z 2012 r.), UE to zmienna zero-jedynkowa przyjmująca wartość 1, gdy w danym roku Polska i partner handlowy należą do Unii Europejskiej, a 0 w przeciwnym wypadku. W. Bryt. to efekt stały dla handlu Polski z W. Brytanią w latach 1995–2018. Efekty stałe

oszacowano dla 182 krajów, ale dla przejrzystości prezentacji powyżej pokazujemy oszacowanie jedynie dla W. Brytanii. Stałą można interpretować jako efekt stały dla Aruby, którą pominięto przy zero-jedynkowych indywidualnych efektach stałych, bo wynika z wymogów matematycznych modelu. Gwiazdki oznaczają istotność statystyczną przy standardowych poziomach ufności (* – 90 proc., ** – 95 proc., *** – 99 proc.). Model oszacowano zwykłą metodą najmniejszych kwadratów (ang. OLS, Ordinary Least Squares).

Źródło: https://www.bbc.com/news/science-environment-48711649

83

https://www.bbc.com/news/science-environment-48711649

Spis wykresówWykres 1. PKB per capita Polski w relacji do PKB per capita Wielkiej Brytanii (PKB per capita Wielkiej Brytanii = 100 proc.) 14Wykres 2. Ranking atrakcyjności inwestycyjnej wg badania Polsko--Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej –

wyniki w 2019 r. wobec 2018 r. 16Wykres 3. Eksport Polski do Wielkiej Brytanii w 2017 r. (mld USD) 17Wykres 4. Co Polska eksportuje do Wielkiej Brytanii? Struktura towarowa z 2017 r. 17Wykres 5. Import Polski z Wielkiej Brytanii w 2017 r. (mld USD) 18Wykres 6. Co Polska importuje z Wielkiej Brytanii? Struktura towarowa z 2017 r. 18Wykres 7. Eksport z Polski do Wielkiej Brytanii 20Wykres 8. Wartość wymiany handlowej w usługach w 2017 r. – według największych importerów i eksporterów

usług z/do Polski (mld USD) 21Wykres 9. Wartość BIZ w Polsce i Wielkiej Brytanii (jako procent PKB kraju przyjmującego) 21Wykres 10. Wymiana handlowa Polski z danym krajem w zależności od wielkości obu gospodarek w 2018 r. 25Wykres 11. Wzrost handlu Polski z W. Brytanią faktyczny a przewidywany przez model w latach 1995–2018 (proc.) 26Wykres 12. Wzrost handlu Polski z największymi państwami członkowskimi UE w latach 1995–2018 (proc.) 26Wykres 13. Prognozowane przez model ekonometryczny i rzeczywiste wartości wymiany handlowej Polski

i W. Brytanii w latach 1995–2018 (wartości dla 1995=100) 27Wykres 14. Indeks realnego efektywnego kursu wymiany (REER) w wybranych krajach europejskich w latach 2000–2013 28Wykres 15. Indeks realnego efektywnego kursu wymiany (REER) w wybranych krajach europejskich w latach 2000–2013 28Wykres 16. Handel usługami Polski z danym krajem w zależności od wielkości obu gospodarek w 2017 r. 29Wykres 17. Handel usługami (import + eksport) Polski i W. Brytanii w 2017 r. wg kategorii jako procent handlu

usługami Polski ze światem 30Wykres 18. Porównanie wartości eksportu (w 2015 r.) Polski do jej głównych partnerów handlowych,

z uwzględnieniem handlu wartością dodaną 31Wykres 19. Porównanie wartości importu (w 2015 r.) do Polski od jej głównych partnerów handlowych,

z uwzględnieniem handlu wartością dodaną 32Wykres 20. Eksport dóbr i usług z Wielkiej Brytanii do Polski w 2017 r. z podziałem na sektory 33Wykres 21. Struktura wytwarzanej wartości dodanej brutto w 2017 r. – Polska 35Wykres 22. Struktura wytwarzanej wartości dodanej brutto w 2017 r. – Wielka Brytania 35Wykres 23. Przedsiębiorstwa niefinansowe z brytyjskim kapitałem w Polsce według sekcji PKD (liczba) 40Wykres 24. Pracujący w przedsiębiorstwach niefinansowych z brytyjskim kapitałem w Polsce według sekcji PKD (tys. osób) 40Wykres 25. Liczba centrów usług w Polsce oraz zatrudnienie 42Wykres 26. Wydajność pracy w firmach z brytyjskim kapitałem w Polsce w porównaniu z firmami krajowymi 44Wykres 27. Relacja inwestycji w aktywa materialne w przeliczeniu na pracownika w firmach z brytyjskim

kapitałem i krajowych 44Wykres 28. Wpływ wyższej wydajności pracy w firmach z brytyjskim kapitałem w Polsce na płace w porównaniu

z firmami krajowymi 47Wykres 29. Przychody na pracującego w firmach krajowych na tle zagranicznych 49Wykres 30. Przychody na pracującego w firmach krajowych na tle zagranicznych wg wielkości zatrudnienia w 2017 r. 49Wykres 31. Produktywność pracy przedsiębiorstw krajowych na tle zagranicznych (proc.) 50Wykres 32. Produktywność pracy w firmach krajowych na tle zagranicznych w przetwórstwie

przemysłowym w 2016 r. (proc.) 51Wykres 33. Zmiana produktywności pracy w firmach krajowych na tle zagranicznych w przetwórstwie

przemysłowym w UE w latach 2008–2016 (pkt proc.) 51Wykres 34. Czynniki, które będą najbardziej sprzyjały rozwojowi przedsiębiorstwa na polskim rynku w najbliższych 5 latach 54Wykres 35. Czynniki, które będą najbardziej utrudniały rozwój przedsiębiorstwa na polskim rynku w najbliższych 5 latach 54Wykres 36. Planetarne wskaźniki ekosystemowe – zmiana wartości dla świata w latach 1960–2016 58Wykres 37. Global Risks Report 2019: Najbardziej prawdopodobne i potencjalnie najbardziej destruktywne scenariusze 59Wykres 38. Kluczowe SDGs według przedsiębiorców 62Wykres 39. Produkcja energii w Wielkiej Brytanii w podziale na źródła 63

84

Tabela 1. Tabela 1. Populacja Wielkiej Brytanii osób urodzonych z inną narodowością (dane za 2018 r., w tys.) 15Tabela 2. Migracje zagraniczne (pobyt stały lub powyżej 12 miesięcy) w latach 2000 i 2016 22Tabela 3. Szacunek emigracji z Polski na pobyt czasowy w latach 2004–2017 (liczba osób przebywających za granicą

na koniec roku) 22Tabela 4. Wartość transferów migrantów do Polski w 2017 r. 24Tabela 5. Wyniki estymacji panelowego modelu grawitacyjnego dla handlu zagranicznego Polski w latach 1995–2018 26Tabela 6. Największe firmy z kapitałem brytyjskim w Polsce pod względem przychodów i płaconego

podatku dochodowego (CIT) [tys. zł] 46

Spis tabel

Przypisy1. Wartość w cenach bieżących.

2. Wartość w cenach bieżących.

3. Ta wielkość rzeczywistej sumy importu i eksportu różni się nieco od wartości wymiany handlowej podanej wyżej (ponad 23 mld USD w 2018 w cenach bieżących), ponieważ do estymacji modelu użyto wartości skorygowanych o inflację.

4. Dane za 2017 r.

5. Dane za 2017 r.

6. ONS, Population of the UK by country of birth and nationality, January to December 2018, https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/internationalmigration/datasets/p opulationoftheunitedkingdombycountryofbirthandnationality.

7. Urząd Lotnictwa Cywilnego, Liczba pasażerów obsłużonych w polskich portach lotniczych według krajów w międzynarodowym ruchu regularnym w 2017 i 2018 r.

8. Bank Światowy, http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/p/poland/POL.pdf.

9. AHK, https://ahk.pl/fileadmin/AHK_Polen/user_upload/AHK_Ankieta_koniunkturalna_2019.pdf.

10. GUS, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2018.

11. GUS, Obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem i według krajów w okresie styczeń–marzec 2019 r.

12. Według najnowszych danych za 2018 r., eksport Polski do Wielkiej Brytanii wyniósł 16,6 mld USD. W momencie zamykania prac nad raportem nie były jednak dostępne dane o dokładnej strukturze towarowej eksportu za 2018 r. umożliwiającej wiarygodne porównanie eksportu i importu Polski oraz Wielkiej Brytanii. Stąd na potrzeby analizy struktury towarowej posługujemy się danymi za 2017 r.

13. GUS, Biuletyn Statystyczny, kwiecień 2019 r.

14. Ibidem.

15. GUS, Usługi biznesowe w 2016 r.

16. GUS, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2018.

17. OECD, FDI Figures in April 2019.

18. NBP, Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 r.

19. ONS, Population of the UK by country of birth and nationality, January to December 2018.

20. GUS, Polska 1989–2014.

21. GUS, Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2017.

22. NBP, Polacy pracujący za granicą w 2016 r.

23. World Bank, Bilateral remittance matrix 2017.

24. Pełna baza efektywnych kursów wymiany, jak również opis metodologii ich kalkulacji zob. https://bruegel.org/publications/datasets/real-effective-exchange-rates-for-178-countries-a-new-database/.

25. Źródło: dane ONZ.

26. Iloczyn PKB Polski i danego partnera handlowego tłumaczy 46 proc. zróżnicowania poziomu handlu usługami w próbie 98 partnerów handlowych Polski w 2017 r. (wykres 16). Wspomniane 46 proc. to znacząco mniej niż 71 proc. (wykres 10) w przypadku towarów. Różnica spowodowana jest m.in. dużo większymi barierami prawnymi w przepływie usług przez granice państwowe niż towarów.

27. W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie musi to oznaczać względnego braku specjalizacji Wielkiej Brytanii w produkcji tego typu dóbr. W niektórych sektorach, głównie z powodu optymalizacji kosztowej i związanych z nią procesów przenoszenia produkcji ,np. podzespołów, do krajów o tańszej sile roboczej (np. Chiny, Wietnam), pewien stopień internacjonalizacji produkcji (a więc także „dzielenia się” wytwarzaniem wartości dodanej) jest niezbędny do utrzymania cen eksportu na konkurencyjnym poziomie.

28. Dane Eurostatu dotyczą przedsiębiorstw zatrudniających 10 osób działających w Całkowitej gospodarce biznesowej; z wyjątkiem działalności finansowej i ubezpieczeniowej ("Total business economy; except financial and insurance activities"), czyli we wszystkich sektorach gospodarki poza rolnictwem, usługami finansowymi oraz tymi, które w wielu państwach są zdominowane przez podmioty publiczne (administracja publiczna, edukacja, kultura i rozrywka, służba zdrowia).

85

https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/internationalmigration/datasets/p



http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/p/poland/POL.pdf

http://www.doingbusiness.org/content/dam/doingBusiness/country/p/poland/POL.pdf

https://ahk.pl/fileadmin/AHK_Polen/user_upload/AHK_Ankieta_koniunkturalna_2019.pdf




http://m.in

29. Rynek pożyczek konsumenckich 2019. Analiza ekspercka Instytutu Staszica”. Instytut Staszica, Warszawa, marzec 2019.

30. Ministerstwo Finansów.

31. Rynek pożyczek konsumenckich 2019. Analiza ekspercka Instytutu Staszica”. Instytut Staszica, Warszawa, marzec 2019.

32. Doradcy klienta nie są uwzględniani jako pracownicy zatrudnieni w Provident Polska, dlatego ta informacja nie stoi w sprzeczności z szacunkami, które mówią o 4 tys. osób zatrudnionych w firmach finansowych z brytyjskim kapitałem w Polsce (s. 40).

33. Ze względu na wysoką zmienność rocznych danych dot. nakładów inwestycyjnych, prezentujemy również wielkości średnie.

34. Nie ma informacji z wcześniejszych lat o wartości dodanej na jednego zatrudnionego, dlatego jako przybliżenie wydajności pracy przyjmujemy przychody na zatrudnionego.

35. Te szacunki uwzględniają zarówno tak różnice w poziomie cen, jak i dynamiki inflacji w Polsce i za granicą.

36. Z badania firmy Nielsen dla Francusko-Polskiej Izby Gospodarczej wynika, że 43 proc. ankietowanych preferuje jako pracodawcę firmę zagraniczną, a tylko 25 proc. wskazuje na polskie przedsiębiorstwo. 31 proc. uważa, że pochodzenie kapitału pracodawcy jest obojętne, i nie ma związanych z tym preferencji.

37. Edelman Trust Barometer 2019, https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2019- 02/2019_Edelman_Trust_Barometer_Global_Report_2.pdf.

38. HR Deloitte Trends 2019, https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/human-capital/articles/raport-trendy-hr-2019.html.

39. Polska jako pierwszy z krajów dawnego bloku wschodniego została uznana za kraj rozwinięty według Londyńskiego indeksu giełdowego FTSE 100.

40. SDG Accelerator, http://www.sdg-accelerator.org/content/sdg-accelerator/en/home/sdg-presa/SDGbiz.html.

41. Koncepcja naukowa badająca środowisko ziemskie w dziewięciu kategoriach, które kompleksowo podchodzą do zagadnień naturalnych cyklów i granic ziemskich, oraz tego, w jakim stopniu działalność człowieka przyczynia się do ich zmiany. Stockholm Resilience Center, https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html.

42. Alliance of World Scientists, http://www.scientistswarning.org/warning-to-humanity-second-notice/.

43. World Economic Forum, http://www3.weforum.org/docs/WEF_Global_Risks_Report_2019.pdf.

44. EU Comi. https://ec.europa.eu/commission/files/factsheet-towards-sustainable-europe_en.

45. Zob. http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-6_en.ht.

46. Zob. https://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/organic-farming-improved-but-still-flaws-with-traceability-eu-auditors-find/.

47. Zob. http://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-2809_en.htm.

48. Zob. https://www.wnp.pl/energetyka/nie-tylko-w-polsce-ubostwo-energetyczne-jest-problemem-w-ue-tez-jest-slabo,340286_1_0_0.html.

49. Zob. https://www.sdgindex.org/reports/sdg-index-and-dashboards-2018/.

50. UK’s Voluntary National Review of the Sustainable Development Goals, https://www.gov.uk/government/publications/uks-voluntary-national-review-of-the-sustainable-development-goals.

51. Digest of UK Energy Statistics, https://www.gov.uk/government/statistics/dukes-foreign-trade-statistics.

52. BBC, https://www.bbc.com/news/science-environment-48711649.

53. Zob. https://windeurope.org/wp-content/uploads/files/about-wind/statistics/WindEurope-Annual-Offshore-Statistics-2018.pdf.

86

Przypisy

https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2019-

https://www.edelman.com/sites/g/files/aatuss191/files/2019-

https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/human-capital/articles/raport-trendy-hr-2019.html

https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/human-capital/articles/raport-trendy-hr-2019.html

http://www.sdg-accelerator.org/content/sdg-accelerator/en/home/sdg-presa/SDGbiz.html

http://www.sdg-accelerator.org/content/sdg-accelerator/en/home/sdg-presa/SDGbiz.html

https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html

https://www.stockholmresilience.org/research/planetary-boundaries.html

http://www.scientistswarning.org/warning-to-humanity-second-notice/

http://www.scientistswarning.org/warning-to-humanity-second-notice/

http://www3.weforum.org/docs/WEF_Global_Risks_Report_2019.pdf

http://www3.weforum.org/docs/WEF_Global_Risks_Report_2019.pdf

https://ec.europa.eu/commission/files/factsheet-towards-sustainable-europe_en

https://ec.europa.eu/commission/files/factsheet-towards-sustainable-europe_en

http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-18-6_en.ht

https://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/organic-farming-improved-but-still-flaws-with-traceability-eu-auditors-find/

https://www.euractiv.com/section/agriculture-food/news/organic-farming-improved-but-still-flaws-with-traceability-eu-auditors-find/

http://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-2809_en.htm

https://www.wnp.pl/energetyka/nie-tylko-w-polsce-ubostwo-energetyczne-jest-problemem-w-ue-tez-jest-slabo,340286_1_0_0.html

https://www.wnp.pl/energetyka/nie-tylko-w-polsce-ubostwo-energetyczne-jest-problemem-w-ue-tez-jest-slabo,340286_1_0_0.html

https://www.sdgindex.org/reports/sdg-index-and-dashboards-2018/

https://www.sdgindex.org/reports/sdg-index-and-dashboards-2018/

https://www.gov.uk/government/publications/uks-voluntary-national-review-of-the-sustainable-development-goals

https://www.gov.uk/government/publications/uks-voluntary-national-review-of-the-sustainable-development-goals

https://www.gov.uk/government/statistics/dukes-foreign-trade-statistics

https://www.gov.uk/government/statistics/dukes-foreign-trade-statistics

https://www.bbc.com/news/science-environment-48711649

https://windeurope.org/wp-content/uploads/files/about-wind/statistics/WindEurope-Annual-Offshore-Statistics-2018.pdf

https://windeurope.org/wp-content/uploads/files/about-wind/statistics/WindEurope-Annual-Offshore-Statistics-2018.pdf

Źródła1. ABSL, Sektor nowoczesnych usług biznesowych w Polsce 2018

2. AHK Polska, https://ahk.pl/fileadmin/AHK_Polen/user_upload/AHK_Ankieta_koniunkturalna_2019.pdf

3. Bruno R.L., Cipollina M. (2018), A meta-analysis of the indirect impact of foreign direct investment in old and new EU member states: Understanding productivity spillovers, World Economy 41(5), s. 1342–1377. https://doi.org/10.1111/twec.12587

4. Ceoworld.biz, https://ceoworld.biz/worlds-best-countries-to-do-business-in-2018/

5. Ciżkowicz P., Ciżkowicz-Pękała M., Pękała P., Rzońca A. (2017), The effects of special economic zones on employment and investment: spatial panel modeling perspective. Journal of Economic Geography 17(3), s. 571–605, https://doi.org/10.1093/jeg/lbw028

6. Genc M., Gheasi M., Nijkamp P., Poot J. (2013), The impact of immigration on international trade: a meta-analysis, w: P. Nijkamp, J. Poot, M. Sahin (red.), Migration Impact Assessment, https://doi.org/10.4337/9780857934581.00019

7. GUS, Obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem i według krajów w okresie styczeń–marzec 2019 r.

8. GUS, Rocznik Statystyczny Handlu Zagranicznego 2018

9. GUS, Biuletyn Statystyczny, kwiecień 2019 r.

10. GUS, Usługi biznesowe w 2016 roku

11. GUS, Polska 1989–2014

12. GUS, Informacja o rozmiarach i kierunkach emigracji z Polski w latach 2004–2016

13. GUS, Rocznik demograficzny 2018

14. GUS, Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2017

15. Iamsiraroj S., Ulubaşoğlu M.A. (2015), Foreign direct investment and economic growth: A real relationship or wishful thinking? Economic Modelling 51, s. 200–213, https://doi.org/10.1016/j.econmod.2015.08.009

16. Iwasaki I., Tokunaga M. (2014), Macroeconomic impacts of FDI in transition economies: A meta-analysis, World Development 61, s. 53–69, https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.03.022

17. Lindemanis M., Loze A., Pajuste A. (2019), The effect of domestic to foreign ownership change on firm performance in Europe, International Review of Financial Analysis (March 2018), s. 1–15, https://doi.org/10.1016/j.irfa.2019.04.004

18. NBP, Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce i polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2017 roku

19. OECD, FDI Figures in April 2019

20. OECD, FDI Figures in January 2019

21. ONS, Population of the UK by country of birth and nationality, January to December 2018

22. PAIH, List of Major Foreign Investors in Poland – 2017/2018

23. PAIH, Why Poland 2017

24. Urząd Lotnictwa Cywilnego, Liczba pasażerów obsłużonych w polskich portach lotniczych według krajów w międzynarodowym ruchu regularnym w 2017 i 2018 roku

25. World Bank, Bilateral remittance matrix 2017

87



https://doi.org/10.1111/twec.12587

https://ceoworld.biz/worlds-best-countries-to-do-business-in-2018/

https://ceoworld.biz/worlds-best-countries-to-do-business-in-2018/

https://doi.org/10.1093/jeg/lbw028

https://doi.org/10.4337/9780857934581.00019

https://doi.org/10.4337/9780857934581.00019

https://doi.org/10.1016/j.econmod.2015.08.009

https://doi.org/10.1016/j.econmod.2015.08.009

https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2014.03.022

https://doi.org/10.1016/j.irfa.2019.04.004

https://doi.org/10.1016/j.irfa.2019.04.004

Relacje gospodarcze pomiędzy Polską i Wielką Brytanią ... · Wielka Brytania odegrała w tym...

Documents

Transcript of Relacje gospodarcze pomiędzy Polską i Wielką Brytanią ... · Wielka Brytania odegrała w tym...