Regionalne Badanie Rynku Pracy - rynek-pracy.darr.pl · 1 PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU...

1

PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU ZASOBÓW LUDZKICH W REGIONACH”DZIAŁANIE 2.1 „ROZWÓJ UMIEJĘTNOŚCI POWIĄZANY Z POTRZEBAMI REGIONALNEGO RYNKU PRACY I MOŻLIWOŚCI KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO W REGIONIE”

Regionalne Badanie Rynku Pracy –

województwo dolnośląskie

Tom I

Raport końcowy

Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.Wałbrzych, listopad 2007 r.

Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet Państwaw ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Społeczny

2

Partner Wiodący:Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.ul. Wysockiego 10, 58-300 Wałbrzychtel. 074-888 09 00, e-mail: [email protected]

Pozostali Partnerzy:Główny Instytut GórnictwaPl. Gwarków 1, 40-166 Katowicetel. 032-259 21 83

Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia NauczycieliRynek 6, 58-300 WałbrzychTel. 074-843 42 47e-mail: [email protected]

Koordynatorzy Projektu :

Mariola StanisławczykKonrad TauszMałgorzata JeżewskaDorota Kwiatkowska – Ciotucha

Recenzenci:Bożena WojtasikJózef Dziechciarz

Copyright by Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

ISBN

Druk i oprawa: BIMART

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżetPaństwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego w związku zrealizacją projektu nr Z/2.02/I/2.1/24/05 „Regionalne badanie rynku pracy”

Raport powstał w ramach prac o charakterze rozwojowym i badawczym. Wyniki prowadzonych prac, zgodnie z założeniami Projektu, służyć będą Benefi cjentom Ostatecznym. Poglądy wyrażone w niniejszej publikacji należą do DARR S.A. i nie odzwierciedlają w żadnym razie ofi cjalnego stanowiska Unii Europejskiej.

ISBN: 83-60013-23-3

3

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE ................................................................................................................ 9

I. CZĘŚĆSTATYSTYCZNA ANALIZA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWADOLNOŚLĄSKIEGO ......................................................................................................... 13d

Wstęp ...................................................................................................................................... 14

Rozdział 1. Analiza regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego. Diagnozasytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 – 2007 ................................................... 17

1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu ............................................................... 17

1.1.1. Podział terytorialny .................................................................................................. 17

1.1.2. Uwarunkowania demograficzne .............................................................................. 18

1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania .................................................... 18

1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku ................................................................... 19

1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności ........................................... 29

1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie – szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów szkół, kierunków kształcenia.......................................................................... 34

1.1.5. Wnioski .................................................................................................................... 40

1.2. Bezrobocie w regionie ............................................................................................. 43

1.2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach .................................... 43

1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ........ 47

1.2.3. Płynność rynku pracy – wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia, płynności rynku pracy ........................................................ 49

1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania i czasu pozostawania bez pracy ............................................ 55

1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy ........................................................... 63

1.2.6. Wnioski .................................................................................................................... 67

1.3. Podmioty gospodarcze działające w regionie .......................................................... 70

1.3.1. Liczba podmiotów gospodarczych i dynamika zmian w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach ..................................................................... 70

1.3.2. Wnioski .................................................................................................................... 75

Rozdział 2. Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego.Prezentacja wyników badania panelowego przedsiębiorców ................................................ 77

2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców ......................................... 77

2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentów ankiety .............................................................................................. 82

2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety ................................. 96

4

2.3.1. Odejścia pracowników ............................................................................................. 99

2.3.2. Przyjęcia pracowników .......................................................................................... 104

2.4. Ruch zatrudnionych – bilans zatrudnienia ............................................................. 110

Rozdział 3. Wybrane aspekty regionalnego rynku pracy. Wyniki analiz prowadzonych na podstawie badania panelowego przedsiębiorców ........................................................... 124

3.1. Kompetencje pracowników określonych grup zawodowych ................................. 124

3.1.1. Kompetencje społeczne i zawodowe ..................................................................... 124

3.1.2. Metody badawcze .................................................................................................. 127

3.1.3. Wyniki badania kompetencji ................................................................................. 128

3.1.4. Podsumowanie ....................................................................................................... 135

3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007 ................................... 137

3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet ..................................................... 139

3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet ............. 147

3.2.3. Podsumowanie ....................................................................................................... 149

3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowania sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego ........................... 151

3.3.1. Opis narzędzia badawczego ................................................................................... 151

3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego ................................................. 153

3.3.3. Metody klasyfikacji ............................................................................................... 160

Literatura ............................................................................................................................... 168

II. CZĘŚĆMONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH NA RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO ............................... 171

Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny ..................................................................... 172

Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie wstępne z wykorzystaniem w procesietestowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................... 1781.1. Uwagi ogólne .......................................................................................................... 1781.2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania .................................................... 1801.3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1891.4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ................................. 191

Rozdział 2. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................................................................. 1971.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 1971.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 1981.3. Wyniki ujęcia kompleksowego .............................................................................. 199

5

Rozdział 3. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracywojewództwa dolnośląskiego. Zawody i specjalności istotnie kształtującepopyt i podaż pracy .............................................................................................................. 2171.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2171.2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka ......................................... 2181.3. Zawody i specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy .......................... 219

III. CZĘŚĆKOMPUTEROWY SYSTEM ZARZĄDZANIA DANYMI – NARZĘDZIE INFORMATYCZNE WSPIERAJĄCE ANALIZY RYNKU PRACY WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO W PRZEKROJU ZAWODOWO-KWALIFIKACYJNYM ........................................... 265

Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ............................................................................................................ 2661.1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 2661.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne i założenia metodologiczne

i organizacyjne oceny i analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy ............................................................................................................ 269

1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego województwa .......................................................................... 292

1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................................... 294

1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ......................................................................................... 299

1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych wtórnych i pierwotnych ..................................................................... 302

1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników ............ 3051.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników ................ 3081.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych ............... 3101.10. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 310

Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi .................. 3122.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3122.2. Główne cele budowy i aplikacji Komputerowego Systemu Zarządzania

Danymi .................................................................................................................. 3122.2.1. Zakres przedmiotowy pracy .................................................................................. 3122.2.2. Przestrzenny zakres pracy ..................................................................................... 3132.2.3. Czasowy zakres pracy ........................................................................................... 3132.2.4. Problemowy zakres pracy ...................................................................................... 3142.3. Założenia funkcjonalne w układzie wielowariantowych i szczegółowych

charakterystyk komputerowego systemu zarządzania danymi .............................. 3152.4. Parametry pracy Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ........................ 3182.5. Struktura aplikacyjna Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi ................ 3202.6. Powiązanie poszczególnych elementów Komputerowego Systemu Zarządzania

Danymi w logiczną całość w układzie użytkownik – beneficjent ......................... 3232.6.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3232.6.2. Rodzaje baz danych ............................................................................................... 3232.6.3. Ustalenie parametrów pracy komputerowego systemu zarządzania danymi ........ 3242.7. Moduły i algorytmy odzwierciedlające przyjęte metody i techniki realizacji

zadań stawianych przed Komputerowym Systemem Zarządzania Danymi .......... 3252.7.1 Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 325

6

2.7.2. Klasyfikacja algorytmów ....................................................................................... 3262.7.3. Błędy w implementacji .......................................................................................... 3272.7.4. Ograniczenia algorytmów ...................................................................................... 3282.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik ....................................... 3312.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi

w układzie danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć używanych w systemie ....................................................... 332

2.8.1. Uwagi wprowadzające ........................................................................................... 3322.8.2. Słowniki podstawowych pojęć .............................................................................. 3332.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS ................................................................. 3332.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS ............................... 3342.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) ....................................... 3352.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych .......................................... 3372.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej

REGON (gotowości-GOT) ................................................................................... 3392.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW .................................... 3402.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON ........................................... 3402.8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON ............................................ 3412.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników

REGON (LPPRAC) .............................................................................................. 3422.8.2.10 Komentarze i interpretacje .................................................................................... 3422.8.3. Uwagi podsumowujące ......................................................................................... 347

Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi – Synteza ............................. 3493.1. O systemie ............................................................................................................. 3493.2. Podstawowe definicje i pojęcia ............................................................................. 3503.2.1. Obszar badawczy .................................................................................................. 3503.2.2. Okresy obserwacji ................................................................................................. 3503.2.3. Próba badawcza .................................................................................................... 3513.2.4. Bank Danych Regionalnych ................................................................................. 3513.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON ...................................... 3513.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym ........ 3523.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy

oraz oferty pracy ................................................................................................... 3523.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności ............................. 3523.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych ....... 3523.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności ......................................... 3533.3. Podstawowe cele ................................................................................................... 3533.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych .................. 3543.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy ....................... 3543.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju

ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3543.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy ........................................................................... 3553.3.5. Generatory absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego .......... 3553.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy ................... 3563.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju

ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności .............................................. 3563.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze

przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy ....................... 3573.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające

bezrobociu i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym ............. 357

7

3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadająceszkolnictwu ponadgimnazjalnemu zawodowemu ................................................. 358

3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym ofertom pracy ........................................................................................................ 358

3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji zawodów i specjalności .................................................................... 358

3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji Zawodów Kształconych ................................................................... 358

Zakończenie .......................................................................................................................... 359

ZAŁĄCZNIK NR 1 – KWESTIONARIUSZ ANKIETY .................................................. 361

8

Autorzy:

Część I

Rozdział 1: Joanna Krupowicz, Tomasz Rólczyński

Rozdział 2: Joanna Krupowicz, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska

Rozdział 3: Jolanta Kowal, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska

Część II

Ryszard Marszowski

Część III

Główny Instytut Górnictwa, Opracowali: Ryszard Marszowski, Konrad Tausz

9

Wprowadzenie

Bez względu na to, jaki jesteś dobry

lub za jakiego się uważasz

– zawsze jest miejsce na doskonalenie.

Michael Armstrong

Cytowane motto M. Armstronga potwierdza, że proces doskonalenia jest bardzo istotny

w zaistnieniu na współczesnym rynku pracy. Słowa te szczególnie odnoszą się do

uczestników rynku pracy, którzy, aby być konkurencyjnym na rynku pracy stale muszą

podnosić swoje kwalifikacje i doskonalić posiadane umiejętności.

W ostatnich latach, w efekcie wzrostu wartości produktu krajowego brutto, doszło w Polsce

do zahamowania procesów prowadzących do ubytku miejsc pracy, przyrostu bezrobocia

i pogłębiania się zagrożenia bezrobociem. Zjawisko to dotyczy także województwa

dolnośląskiego, w którym zmniejszyła się liczba bezrobotnych. Wiele wskazuje na to, że

Dolny Śląsk ma już za sobą najtrudniejszy okres dla rynku pracy. Z dostępnych analiz

statystycznych wynika, że Województwo wkroczyło w fazę wzrostu gospodarczego, który

powinien przynieść dalszy przyrost zatrudnienia, spadek liczby bezrobotnych, a w efekcie

spadek stopy bezrobocia.

Dolny Śląsk należy do tych regionów Polski, w których najwcześniej i najostrzej uwidoczniły

się wyzwolone przełomem ustrojowym z 1989r skutki zderzenia zasad gospodarowania

opartych na kryteriach pozaekonomicznych z zasadami gospodarki wolnorynkowej.

W krótkim czasie znacząco spadła wartość wytwarzanej produkcji sprzedanej, region utracił

kilkaset tysięcy miejsc pracy a stopa bezrobocia znacznie przekroczyła 20%. Nasilenie tych

kryzysowych zjawisk spowodowało, że środowiska regionalne (polityczne, gospodarcze,

naukowe, samorządowe) za najważniejsze uznały szybkie przygotowanie i wdrożenie

przedsięwzięć restrukturyzacyjnych obejmujących przede wszystkim sferę gospodarczą

i sferę społeczną, zwłaszcza w odniesieniu do obszaru edukacji, nauki i zatrudnienia.

Wyznacznikiem działań dolnośląskiego samorządu na wiele lat stało się skoncentrowanie na

ulepszaniu infrastruktury umożliwiającej przyśpieszenie rozwoju gospodarczego. Silny nacisk

na rozwój gospodarczy znalazł swoje odbicie w zapisach najważniejszych dokumentów

programujących rozwój Dolnego Śląska przyjętych przez społeczność regionalną.

10

Do najważniejszych priorytetów rozwoju gospodarczego sformułowanych w Strategii

Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do roku 2020 należą :

� Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Dolnego Śląska

� Budowa gospodarki opartej na wiedzy

� Wspieranie aktywności gospodarczej na Dolnym Śląsku

Do najważniejszych celów polityki społecznej autorzy strategii zaliczyli, stworzenie

warunków do poprawy jakości życia, osiągnięcie wysokiego (w skali polskiej i europejskiej)

poziomu zaspokojenia potrzeb społecznych, w szczególności w obszarach: socjalnym,

edukacyjnym, kulturowym i zdrowotnym. Jednym z najważniejszych priorytetów w sferze

społecznej jest aktywna polityka rynku pracy oraz wzmocnienie rozwoju zasobów

ludzkich. Bezrobocie na Dolnym Śląsku miało w przeszłości często wyraźnie strukturalny

charakter i problemy występujące na rynku pracy są jednym z podstawowych problemów

społecznych. Skuteczna interwencja w tym obszarze wymaga podjęcia różnorodnych działań

służących pobudzeniu aktywności ekonomicznej oraz zwiększeniu liczby miejsc pracy.

Wśród najważniejszych postulatów dotyczących działań na rynku pracy autorzy strategii

wymieniają

� Rozwój umiejętności powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy

identyfikowanymi w oparciu o badania i analizy tego rynku

� Wspieranie procesów restrukturyzacyjnych

� Zwiększanie dostępu do zatrudnienia

Do głównych postulatów należy także wspomaganie rozwoju przedsiębiorczości, szczególnie

promocja samozatrudnienia, ponieważ firmy mikro oraz małe i średnie najszybciej

i najbardziej efektywnie tworzą miejsca pracy.

Zapisanie postulatów natury społecznej w Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego

spowodowało, że kwestie społeczne zajmują ważne miejsce we wszystkich opracowywanych

dokumentach programujących rozwój regionu na najbliższe lata. Stąd obecność problemów

rynku pracy w dolnośląskiej części Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju

Regionalnego programującego sposób wykorzystania Europejskich Funduszy Strukturalnych

oraz w kolejnych dokumentach na lata 2007 -2013 tj. Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki

i Regionalnych Programach Operacyjnych.

11

Nierozwiązane problemy natury społecznej – szczególnie problemy dotyczące rynku pracy –

hamują tempo rozwoju regionalnego i stanowią barierę ograniczającą wzrost jakości życia

mieszkańców województwa. Jest to zatem sfera szczególnie wrażliwa, wymagająca

umiejętnego zaplanowania i przeprowadzenia działań, które regionalnej społeczności

przyniosą trwałe, pozytywne efekty. Kluczem do sukcesu w tym przypadku jest właśnie

odpowiednie planowanie, oparte na dokładnej analizie zmian zachodzących na rynku pracy

w ostatnich latach oraz dobór działań stanowiących strategiczną odpowiedź na ujawnione

problemy rynku pracy. Zmiany jakie zachodzą obecnie powodują istotne przekształcenia

szeroko rozumianej struktury bezrobocia zarówno w skali województwa jak i powiatów.

Pociąga to za sobą potrzebę zweryfikowania dotychczasowych prognoz i konieczność

nowego spojrzenia na potrzeby lokalnych rynków pracy, między innymi z punktu widzenia

określenia sposobu udzielenia im pomocy w ograniczaniu bezrobocia, zwłaszcza poprzez

podnoszenie jakości zasobów pracy. Złożony charakter problemów związanych z rynkiem

pracy implikuje konieczność zidentyfikowania procesów zachodzących na regionalnym

rynku, szczególnie w aspekcie diagnozy oczekiwań pracodawców.

Zadaniem analiz, których wyniki zamieszczono w niniejszym opracowaniu była próba

określenia profesji, które z punktu widzenia potencjalnych pracodawców byłyby najbardziej

pożądane na lokalnych rynkach pracy, a także próba wskazania tych branż, w których tkwi

potencjał wzrostu i których specyfika może uzasadniać decyzje co do kierunków kształcenia

przyszłych pracowników. W badaniach prowadzonych w ramach Projektu silny nacisk

położono na identyfikację zmian zachodzących obecnie na rynku pracy. Wiele uwagi

poświęcono stanowi i kondycji przedsiębiorstw. Wykorzystując badania ankietowe firm

zaktualizowano wiedzę na temat tendencji zmian na rynku pracy obserwowanych z punktu

widzenia przedsiębiorców. Ważnym elementem wnioskowania zawartym w niniejszej

publikacji były informacje dotyczące struktury bezrobocia, oczekiwań pracodawców oraz

plany inwestycyjne firm. Informacje te pozwoliły na wyrobienie sobie poglądu na temat

pojemności i charakteru zasobów pracy będących aktualnie do dyspozycji rynku, a także

umożliwiły ocenę strony popytowej rynku pracy. Tylko systematyczne badania struktury

zapotrzebowania na kompetencje zawodowe i ponadzawodowe, daje możliwość

dopasowania programów nauczania w szkołach zawodowych i uczelniach do rzeczywistych

potrzeb rynku pracy. Aby poziom oraz ukierunkowanie edukacji zawodowej były dobrane

odpowiednio do lokalnej specyfiki, należy przeanalizować informacje pochodzące z wielu

źródeł. Niezwykle istotne było zidentyfikowanie specyficznych cech rynku pracy

w poszczególnych podregionach województwa dolnośląskiego, a nawet powiatach.

12

Istotną wskazówką dla doboru kierunku edukacji szkolnej jak i akademickiej jest zawarta

w opracowaniu identyfikacja zawodów deficytowych (dla każdego powiatu oddzielnie).

Posiadanie kwalifikacji w zawodach, w których więcej jest ofert pracy niż bezrobotnych,

w oczywisty sposób zwiększa szanse na znalezienie zatrudnienia.

Konsekwencją analizowania różnych czynników wpływających na charakter lokalnych

rynków pracy i w konkluzji wniosków płynących z przeprowadzonych analiz przedsta-

wionych w publikacji, jest zaproponowanie instytucjom rynku pracy publicznym jak

i niepublicznym, szkołom i publicznym placówkom kształcenia ustawicznego, niepublicznym

instytucjom szkoleniowym jak i szkołom zawodowym, poradniom psychologiczno-

pedagogicznym realizacji projektów dopasowanych do potrzeb lokalnego rynku pracy.

Projektów opartych na wynikach aktualnych badań w pełni adekwatnych do

zmieniającej się sytuacji na rynku pracy.

13

Część pierwsza

Statystyczna analiza regionalnego rynku

pracy

Autorzy:

Joanna Krupowicz, Dorota Kwiatkowska-Ciotucha, Urszula Załuska

Jolanta Kowal, Tomasz Rólczyński



14

Wstęp

Opracowanie prezentuje wyniki badań prowadzonych w ramach projektu badawczego pt.

Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Projekt realizowany był w okresie wrzesień 2005 r. –

grudzień 2007 r. na terenie województwa dolnośląskiego. Prace prowadzone w ramach

projektu obejmowały analizy wyników trzech fal badania panelowego przeprowadzonego na

reprezentatywnej próbie ok. 2 tysięcy przedsiębiorstw z terenu Dolnego Śląska oraz analizę

regionalnego rynku pracy prowadzoną w oparciu o dostępne dane statystyczne z lat 2004 –

2007. Badanie miało na celu wskazanie zróżnicowania przestrzennego i czasowego

regionalnego rynku pracy województwa dolnośląskiego.

W rozdziale pierwszym przedstawiono analizę regionalnego rynku pracy województwa

dolnośląskiego oraz dokonano diagnozy sytuacji na regionalnym rynku pracy w latach 2004 –

2007. Rozdział ten powstał w oparciu o dostępne dane statystyczne pochodzące ze źródeł

publicznych służb zatrudnienia w regionie oraz z Głównego Urzędu Statystycznego.

W rozdziale szczegółowo opisano potencjał społeczno – gospodarczy regionu. Wiele uwagi

poświecono uwarunkowaniom demograficznym, aktywności zawodowej ludności oraz

szkolnictwu ponadgimnazjalnemu w regionie. Analizy prowadzono zarówno na poziomie

całego województwa dolnośląskiego, jego czterech „naturalnych” podregionów:

wrocławskiego, miasta Wrocławia, legnickiego i jeleniogórsko – wałbrzyskiego, jak

i poszczególnych powiatów. Kolejnym problemem poruszanym w rozdziale była analiza

bezrobocia na regionalnym i lokalnych (powiatowych i w ramach podregionów) rynkach

pracy. W pracy przedstawiono strukturę bezrobocia w regionie, podregionach i powiatach

z uwzględnieniem cech demograficznych i zawodowych mieszkańców. Przedstawiono

również analizę ofert pracy rejestrowanych w powiatowych urzędach pracy regionu. Trzecim

zagadnieniem podjętym w rozdziale jest prezentacja regionu z punktu widzenia potencjału

działających na jego terenie podmiotów gospodarczych. Przedstawiono tu przede wszystkim

strukturę podmiotów gospodarczych w podregionach według kryterium formy prawnej oraz

dynamikę zmian liczby podmiotów w poszczególnych powiatach województwa w okresie

objętym badaniem, tj. w latach 2004 – 2007.

W rozdziale drugim, który poświęcony jest analizie zatrudnienia w powiatach

województwa dolnośląskiego, analizy prowadzone były w oparciu o wyniki badania

panelowego przedsiębiorców przeprowadzonego w ramach projektu badawczego pt.

Regionalne badanie rynku pracy finansowanego ze środków Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz z budżetu Państwa w ramach działania 2.1 Zintegrowanego Programu

15

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Badania przeprowadzone zostały przez firmę Pentor

SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza w ramach trzech fal:

pierwsza fala czerwiec – lipiec 2006 r., druga fala październik – grudzień 2006 r., trzecia fala

kwiecień – czerwiec 2007 r. Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty

województwa dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające

powyżej 9 osób. Przebadano panel 2013 respondentów (przedstawicieli kierownictwa)

zatrudnionych w wylosowanych przedsiębiorstwach. Badaniem objęto 26 powiatów, 3 miasta

wydzielone i 115 gmin. Zachowano przy tym reprezentatywność na poziomie województwa.

W rozdziale przedstawiono założenia ogólne badania przedsiębiorców, z podaniem struktury

badanej próby uwzględniającej m.in. takie cechy jak powiat, w którym funkcjonuje, wielkość

przedsiębiorstwa, sekcja działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Szczegółowa

analiza wyników badania ankietowego została podzielona na trzy obszary: wybrane aspekty

działalności ekonomicznej firm, politykę zatrudnienia oraz bilans zatrudnienia. W ramach

aspektów ekonomicznych analizowano pytania ankiety dotyczące m.in. ogólnej sytuacji

firmy, wykorzystania potencjału produkcyjnego, perspektyw rozwoju branży działalności

oraz zmian poziomu przychodów ze sprzedaży. Analizowano wyniki wszystkich trzech fal

badania panelowego z uwzględnieniem kryterium wielkości firmy, podziału terytorialnego

oraz sekcji działalności. W analizie polityki zatrudnienia w firmach przedstawiono strukturę

zatrudnionych w badanych firmach z uwzględnieniem płci i wykształcenia pracujących,

adekwatność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy oraz wskazano główne przyczyny,

zdaniem respondentów ankiety, trudności w znalezieniu pracowników. Szczegółowo

omówiono zwolnienia i przyjęcia pracowników w poszczególnych powiatach województwa

w okresie objętym badaniem. Analizę prowadzono na poziomie przedsiębiorstwa. Ostatnim

punktem rozdziału jest analiza ruchu zatrudnienia w badanym okresie. Przedstawiono bilans

zatrudnienia zarówno na poziomie firm, jak i osób pracujących.

Rozdział trzeci poświęcono charakterystyce i analizie struktury zatrudnienia

w województwie dolnośląskim. W oparciu o wyniki analiz prowadzonych na podstawie

badania panelowego przedsiębiorców zaprezentowano trzy opracowania problemowe

zorientowane na ważkie aspekty regionalnego rynku pracy. Dla stwierdzenia zależności

między analizowanymi zmiennymi wykorzystano zaawansowane metody statystyczne, w tym

przede wszystkim narzędzia analizy danych jakościowych oraz metody wielowymiarowej

analizy porównawczej. Pierwsze opracowanie tematyczne dotyczy pożądanych w opiniach

pracodawców kompetencji pracowników określonych grup zawodowych. Przedstawiono

prezentowane w literaturze przedmiotu podejścia do zagadnienia kompetencji oraz

zaprezentowano wyniki badań odnosząc się do drugiej i trzeciej fali badania panelowego.

16

Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców zaobserwowano pewne tendencje

i przybliżono stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów w poszczególnych

grupach zawodowych (na poziomie wielkich grup zawodowych). Charakterystyczne jest, że

pracodawcy przy ocenie istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako

najważniejsze niezbędne i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności

psychospołeczne. Drugie z prezentowanych opracowań tematycznych dotyczyło sytuacji

i perspektyw rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy województwa dolnośląskiego.

W opracowaniu przedstawiono zarówno wyniki badań ankietowych przedsiębiorców, jak

i odniesiono się do szerszych badań prowadzonych w ramach Europejskiej Bazy Gospodarstw

Domowych (ECHP). Ostatnim opracowaniem tematycznym jest bardzo interesująca próba

wykorzystania wielowymiarowej analizy porównawczej jako narzędzia oceny zróżnicowania

sytuacji powiatów województwa dolnośląskiego. Na podstawie wyników badań ankietowych

przedsiębiorców pokuszono się o zrobienie rankingu powiatów województwa dolnośląskiego

w oparciu o zaproponowany autorski miernik syntetyczny. Podjęto również próbę klasyfikacji

firm w poszczególnych powiatach wykorzystując do tego celu metodę Twosteps Cluster

Analysis.

Zaprezentowane w pierwszej części opracowania wnioski z badań są interesujące i można

wykorzystać je w prowadzeniu polityki gospodarczej, regionalnej, edukacyjnej, szkoleniowej

oraz w formułowaniu długoterminowych strategii rozwojowych w tych obszarach.

17

Rozdział 1. ANALIZA REGIONALNEGO RYNKU PRACY

WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Diagnoza sytuacji na

regionalnym rynku pracy w latach 2004-2007

1.1. Potencjał społeczno-gospodarczy regionu

1.1.1. Podział terytorialny

Według stanu na dzień 1 stycznia 2007 r. województwo dolnośląskie jest jednym z 16

województw Polski. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba jednostek na wszystkich

poziomach podziału terytorialnego regionu nie zmieniła się.

Rys. 1.1. Podział terytorialny województwa dolnośląskiego. Stan w dniu 1 I 2007 r.

18

Województwo dolnośląskie, obejmując obszar 19947 km2, pod względem powierzchni

zajmuje 7 lokatę w kraju. Rysunek 1.1 prezentuje podział terytorialny województwa według

stanu na dzień 1 stycznia 2007 roku. W porównaniu z rokiem poprzednim w województwie

nie zaszły istotne zmiany w powierzchni jednostek terytorialnych. Natomiast w stosunku do

2005 roku powierzchnia województwa zmniejszyła się o 1 km2. Podział terytorialny

województwa dolnośląskiego obejmuje: 4 podregiony, 26 powiatów, 3 miasta na prawach

powiatu, 169 gmin.

1.1.2. Uwarunkowania demograficzne

1.1.2.1. Struktura ludności według miejsca zamieszkania

Województwo dolnośląskie pod względem liczby ludności zajmuje 5 lokatę w kraju.

Na koniec 2006 r. na terytorium województwa mieszkało 2882,3 tys. osób, tj. 7,6% ogółu

ludności kraju. W tabeli 1.1 przedstawiono stan liczby ludności oraz jej zmiany

w województwie i podregionach w latach 2004-2006.

Tabela 1.1. Ludność według podregionów i miejsca zamieszkania w latach 2004-2006

WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika2004 2005 2006 2005 2006

w osobach rok 2004 =100Województwo dolnośląskie

ogółem 2893055 2888232 2882317 99,8 99,6miasta 2053442 2052094 2042653 99,9 99,5wieś 839613 836138 839664 99,6 100,0

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyskiogółem 1321635 1316297 1309277 99,6 99,1miasta 888189 888042 881980 100,0 99,3wieś 433446 428255 427297 98,8 98,6

Podregion legnickiogółem 498247 497497 496518 99,8 99,7miasta 354254 353650 351660 99,8 99,3wieś 143993 143847 144858 99,9 100,6

Podregion wrocławskiogółem 436905 438506 441892 100,4 101,1miasta 174731 174470 174383 99,9 99,8wieś 262174 264036 267509 100,7 102,0

Podregion m. Wrocławogółem 636268 635932 634630 99,9 99,7

Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.

W 2006 roku w stosunku do 2004 roku liczba ludności województwa zmniejszyła się

o 10738 osób, czyli o 0,4%. Spośród 4 podregionów województwa jedynie w podregionie

wrocławski odnotowano wzrost liczby ludności o 4987 osób, czyli o 1,1%. Wzrost ten

wynikał ze wzrostu liczby ludności wiejskiej tego podregionu (o 5335 osób, tj. o 2,0%).

Spadki liczby ludności obserwowano w miastach regionu i podregionów (o 0,2–0,7 %).

19

Gęs tość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwa dolnoś ląskiego w 2006 roku

0

500

1000

1500

2000

2500

Wojew ództw odolnośląskie

Podregionjeleniogórsko-

w ałbrzyski

Podregionlegnicki

Podregionw rocław ski

Podregion m.Wrocław

w o

soba

ch n

a km

2

0

20

40

60

80

100

120

%

gęstość zaludnienia w skaźnik urbanizacji

Rys. 1.2. Gęstość zaludnienia i wskaźnik urbanizacji w podregionach województwadolnośląskiego w 2006 roku.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.

Gęstość zaludnienia w województwie jest wysoka – na 1 km2 przypadało 144 osoby

(co daje 3 lokatę w kraju). W miastach mieszkało 70,9% ludności regionu (jest to najwyższy

wskaźnik po województwie śląskim). W 2006 r. najniższą gęstością zaludnienia (86 osób na

km2) i najniższym wskaźnikiem urbanizacji (39,5%) charakteryzował się podregion

wrocławski. Natomiast w podregionie m. Wrocław na 1 km 2 przypadało 2166 osób (por. rys.

1.2).

1.1.2.2. Struktura ludności według płci i wieku

Struktura ludności województwa została scharakteryzowana za pomocą piramid

według płci i wieku. Rysunek 1.3 przedstawia piramidy w 2006 roku dla całego regionu oraz

z uwzględnieniem podziału miasta-wieś. Cechą charakterystyczną dla obrazowanych struktur

była w całym regionie najliczniejsza grupa wieku 20-24 lat licząca 250,1 tys. osób, a kolejną

co do liczebności była grupa wiekowa 50-54 lata (252,0 tys. osób). Liczne grupy wieku 45-49

i 50-54 lata obejmują osoby urodzone w okresie powojennego wyżu demograficznego,

natomiast osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat to roczniki osób urodzonych w okresie echa

powojennego wyżu.

W miastach regionu dominowały osoby w wieku 50-54 lata (184,3 tys. osób),

natomiast na wsiach najliczniejszą grupę wiekową tworzyły osoby w wieku 20-24 lata

(75,0 tys. osób).

20

Charakterystyczne są również „wyrwy” dotyczące grupy wiekowej 60-64 lata

(roczniki urodzone w czasie II wojny światowej) oraz 35-39 lat (roczniki z niżu

demograficznego). Uwagę zwraca również wąska podstawa piramid, czyli mało liczna grupa

dzieci w wieku 0-4 lata.

Kobiety stanowiły prawie 52,0% ogółu ludności województwa, a na 100 mężczyzn

przypadało ich 108. Wyraźna nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w miastach

regionu, gdzie na 100 mężczyzn przypadało 111 kobiet, a ich udział w ogóle ludności

miejskiej wynosił 52,7%. Na wsiach regionu proporcje płci były raczej zachowane

(współczynnik feminizacji wynosił 102, a udział kobiet 50,4%).

Proporcje płci nie były zachowane zwłaszcza w grupach wiekowych 60 lat i więcej,

gdzie zdecydowanie przeważały kobiety nad mężczyznami. Taka sytuacja występowała bez

względu na miejsce zamieszkania. W całym regionie obserwuje się przewagę kobiet nad

mężczyznami w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych (w grupach tych wskaźniki

feminizacji przekraczają wartość przeciętną populacji), podczas gdy w miastach taka

przewaga pojawia się już w grupie 50-54 lata i kolejnych, a na wsiach dopiero w grupie 60-64

lata i kolejnych. Charakterystyczna sytuacja pojawiła się w miastach regionu, gdzie wyraźna

nadwyżka kobiet nad mężczyznami występowała w grupach wiekowych 45-49 i 50-54 lata,

podczas gdy na wsiach regionu w tych grupach wiekowych przeważali mężczyźni.

Rysunek 1.4 przedstawia piramidy według płci i wieku dla podregionów

województwa. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim i legnickim obserwuje się wyraźną

dominację grup wiekowych 50-54 lata oraz 20-24 lata, natomiast w podregionie wrocławskim

i m. Wrocław dominują osoby w wieku 20-24 i 25-29 lat.

W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim występuje nadwyżka kobiet nad

mężczyznami w grupach wiekowych od 45 roku życia, jest znacząca przewaga

w grupach wiekowych 55-59 lat i kolejnych. W podregionie legnickim nadwyżka kobiet

występuje w grupach wiekowych od 40 roku życia, a znacząca – od 50 roku życia.

W podregionie wrocławskim liczebna przewaga kobiet pojawia się w grupach od 55 roku

życia, a znacząca jest to przewagą od 60 roku życia. W podregionie m. Wrocław nadwyżka

kobiet pojawia się w grupie wiekowej od 40 roku życia, przy czym znacząca jest w grupie

wiekowej 50-54 lata i kolejnych. Nadwyżka obserwowana jest również w grupach

wiekowych 20-24 i 25-29 lat, co jest wynikiem napływu migracyjnego osób podejmujących

naukę w szkołach wyższych.

21

-140000 -100000 -60000 -20000 20000 60000 100000 140000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wie

k w

lata

ch

Ludność w województwie dolnośląskim według płci i wieku w 2006 r.

mężczyźni kobiety

-100000 -80000 -60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000 80000 100000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wie

k w

lata

ch

Ludność w miastach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.


-40000 -20000 0 20000 40000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wie

k w

lata

ch

Ludność na wsiach województwa dolnośląskiego według płci i wieku w 2006 r.


Rys. 1.3. Ludność według płci, wieku i miejsca zamieszkania w woj. dolnośląskim w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.




22

-60000 -40000 -20000 0 20000 40000 60000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wiek

w la

tach

Ludność w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według płci i wieku w 2006 r.


-30000 -20000 -10000 0 10000 20000 30000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wiek

w la

tach

Ludność w podregionie legnickim według płci i wieku w 2006 r.


-20000 -10000 0 10000 20000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wiek

w la

tach

Ludność w podregionie wrocławskim według płci i wieku w 2006 r.


-40000 -30000 -20000 -10000 0 10000 20000 30000 40000osoby

0-4 lat

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

80-84

wiek

w la

tach

Ludność w podregionie m. Wrocław według płci i wieku w 2006 r.


Rys. 1.4. Ludność według płci, wieku i miejsca w podregionach województwa w 2006 r.Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.Obliczenia własne.

Badanie rynku pracy regionu wymagało uwzględnienia w analizie struktury ludności

według ekonomicznych grup wieku, tj. trzech grup: wieku przedprodukcyjnego (0-17 lat),

produkcyjnego (18-59 lat - kobiety i 18-64 lata – mężczyźni) oraz poprodukcyjnego (60 lat

i więcej – kobiety i 65 lat i więcej – mężczyźni). Uwzględniono podział ludności w wieku

produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku

niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64 lata – mężczyźni). W strukturze ludności według

wyżej wymienionych grup ekonomicznych zasadnicze znaczenie ma grupa ludności w wieku

produkcyjnym, ponieważ tworzy tzw. potencjalne zasoby pracy oraz grupa ludności w wieku

przedprodukcyjnym, którą należy traktować jako źródło przyszłych zasobów pracy. W tabeli

1.2 przedstawiono liczbę ludności według ekonomicznych grup wieku oraz jej dynamikę

w województwie i podregionach w latach 2004-2006. Na rysunku 1.5 przedstawiono strukturę

ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiego

w 2006 roku. Uwzględniono podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność

w wieku mobilnym (18-44 lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64

lata – mężczyźni).





23

Tabela 1.2. Ludność według podregionów i ekonomicznych grup wieku w latach 2004-2006

WyszczególnienieLudność (stan na dzień 31 XII) Dynamika

2004 2006 2006 2005 2006w osobach rok 2004 =100

Województwo dolnośląskiew wieku przedprodukcyjnym 563453 546461 531839 97,0 94,4

produkcyjnym 1883806 1894695 1897543 100,6 100,7poprodukcyjnym 445796 447076 452935 100,3 101,6

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyskiw wieku przedprodukcyjnym 262265 253123 244774 96,5 93,3


Podregion legnickiw wieku przedprodukcyjnym 105796 102679 99904 97,1 94,4


Podregion wrocławskiw wieku przedprodukcyjnym 96836 94400 92715 97,5 95,7


Podregion m. Wrocławw wieku przedprodukcyjnym 98556 96259 94446 97,7 95,8


Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS. Obliczenia własne.

Struktura ludności w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.

18,7%

16,2%

65,1%

26,7%

38,4%

przedprodukcyjnym poprodukcyjnym produkcyjnym mobilnym niemobilnym

Struktura ludności w podregionie legnickim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.

20,1%

13,5%

66,4%

26,5%

39,9%


Struktura ludności w podregionie wrocławskim według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.

21,0%

13,5%

65,5%

24,8%

40,8%


Struktura ludności w podregionie m. Wrocław według ekonomicznych grup wieku w 2006 r.

14,9%

18,1%

67,0%

41,4%

25,6%


Rys. 1.5. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach województwa dolnośląskiegow 2006 roku

Źródło: Obliczenia własne na podstawie Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII2006 r. Warszawa: GUS.

W roku 2006 w stosunku do roku 2004 w województwie dolnośląskim zwiększyła się

populacja osób w wieku produkcyjnym (o 13737 osób, czyli o 0,7%) oraz osób w wieku

poprodukcyjnym (o 7139 osób, czyli o 1,6%), natomiast zmniejszyła się grupa osób w wieku

przedprodukcyjnym (o 31614 osób, czyli o 5,6%). W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim

18,7%

16,2%

65,1%

26,7%

38,4%


21,0%

13,5%

65,5%

24,8%

40,8%


14,9%

18,1%

67,0%

41,4%

25,6%


20,1%

13,5%

66,4%

26,5%

39,9%


24

zaobserwowano największy spadek populacji osób w wieku przedprodukcyjnym (o 6,7%),

a w podregionie wrocławskim największy wzrost populacji osób w wieku produkcyjnym

(o 2,7%). W podregionach wzrastała również liczba osób w wieku poprodukcyjnym,

największy wzrost wystąpił w podregionie legnickim (o 3,6%).

W latach 2004-2006 wartości wskaźników struktury nie zmieniły się. W regionie

w 2006 roku osoby w wieku produkcyjnym stanowiły 65,8% ogółu ludności, więcej niż

w całym kraju (64,2%). Osoby w wieku mobilnym stanowiły 39,7% ludności regionu

(porównywalnie z całym krajem), a osoby w wieku niemobilnym – 26,1% (w Polsce –

24,2%). W województwie udział osób w wieku poprodukcyjnym był taki sam jak w Polsce

i wynosił 15,7%, jednocześnie niższy był udział ludności młodej (w województwie wynosił

18,5%, a w kraju 20,1%).

Wśród podregionów województwa wyróżnia się m. Wrocław, gdzie największy udział

67,0% stanowi ludność w wieku produkcyjnym, przy jednoczesnym najmniejszym udziale

osób w wieku przedprodukcyjnym 14,9%. Podregion legnicki cechuje wysoki odsetek osób

w wieku produkcyjnym – 66,4% i równocześnie wysoki odsetek osób w wieku

przedprodukcyjnym – 20,1%. W podregionie wrocławskim obserwuje się najwyższy udział

osób młodych – 21,0%, a także najmniejszy udział osób w wieku niemobilnym – 24,8%.

Zróżnicowanie struktur ludności według ekonomicznych grup wieku w podregionach

województwa dolnośląskiego jest konsekwencją różnych struktur ludności w powiatach

podregionów. Na rysunku 1.6 przedstawiono strukturę ludności według ekonomicznych grup

wieku w powiatach i podregionach województwa dolnośląskiego w 2006 roku. Uwzględniono

podział ludności w wieku produkcyjnym na dwie grupy: ludność w wieku mobilnym (18-44

lata) i ludność w wieku niemobilnym (45-59 lat – kobiety i 45-64 lata – mężczyźni).

W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim powiaty: jeleniogórski – grodzki

i wałbrzyski cechowały się najniższym spośród powiatów podregionu udziałem osób w wieku

przedprodukcyjnym (15,9% i 16,9%) oraz najwyższym udziałem osób w wieku

poprodukcyjnym (18,3% i 18,2%). Wysoki był też udział osób w wieku niemobilnym (28,4%

i 27,5%). Powiaty: bolesławiecki i złotoryjski cechowały się wysokim odsetkiem osób

w wieku przedprodukcyjnym (20,6% i 20,2%) oraz niskim udziałem osób w wieku

poprodukcyjnym (14,3% i 13,6%). Podobnie sytuacja wyglądała w powiecie lwóweckim.

Dodatkowo w powiatach tych występował wysoki udział osób w wieku mobilnym (38,3-

40,2%). W podregionie legnickim duży potencjał ludzki tkwi w powiatach: polkowickim,

górowskim i głogowskim, gdzie występuje wysoki udział osób w wieku przedprodukcyjnym,

mobilnym (odpowiednio 22,9%, 23,2%, 20,1% oraz 41,3%, 38,7%, 40,4%),

25

Struktura ludności podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego wedługekonomicznych grup wieku w 2006 roku

18830

10264

13764

11836

9143

30297

11415

8783

30427

31040

13360

18350

9199

39682

32309

24407

17866

62472

21855

18373

17344

62547

68650

26712

36985

22191

27784

13627

11872

45337

15081

12546

11044

42489

17992

24792

11898

12670

18321

7651

9621

7353

27930

8525

7185

6963

24767

11040

13995

6206

9805

18261

18338

20428

35379

50569

24567

17847

33430

15863

0% 20% 40% 60% 80% 100%

bolesławiecki

dzierżoniowski

jaworski

jeleniogórski - grodzki

jeleniogórski - ziemski

kamiennogórski

kłodzki

lubański

lwówecki

strzeliński

świdnicki

wałbrzyski

ząbkowicki

zgorzelecki

złotoryjski

Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny mobilny Wiek produkcyjny niemobilny Wiek poprodukcyjny

Struktura ludności podregionu legnickiego według ekonomicznych grup wieku w 2006 roku

17580

19111

10769

20487

14126

41640

20913

42112

24751

8765

13653

14625

9888

5125

13469

725714032

8448

25235

35451

29434

28594

7766

15841

0% 20% 40% 60% 80% 100%

głogowski

górowski

legnicki - grodzki

legnicki - ziemski

lubiński

polkowicki


Struktura ludności podregionu wrocławskiego i m. Wrocław wedługekonomicznych grup wieku w 2006 roku

21862

14150

10314

16460

21694

94446

14590

28985

20089

31478

42702

9051

24976

11961

19293

25521

162422

4956

14167

9504

10368

13631

8235

262786

42333

18583

114976

6989

0% 20% 40% 60% 80% 100%

milicki

oleśnicki

oławski

średzki

trzebnicki

wrocławski - ziemski

wrocławski - grodzki


Rys. 1.6. Struktura ludności według ekonomicznych grup wieku w powiatach województwa dolnośląskiego w 2006 roku

Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.

18830

10264

13764

11836

9143

30297

11415

8783

30427

31040

13360

18350

9199

39682

32309

24407

17866

62472

21855

18373

17344

62547

68650

26712

36985

22191

27784

13627

11872

45337

15081

12546

11044

42489

17992

24792

11898

12670

18321

7651

9621

7353

27930

8525

7185

6963

24767

11040

13995

6206

9805

18261

18338

20428

35379

50569

24567

17847

33430

15863


17580

19111

10769

20487

14126

41640

20913

42112

24751

8765

13653

14625

9888

5125

13469

725714032

8448

25235

35451

29434

28594

7766

15841


21862

14150

10314

16460

21694

94446

14590

28985

20089

31478

42702

9051

24976

11961

19293

25521

162422

4956

14167

9504

10368

13631

8235

262786

42333

18583

114976

6989


26

przy jednoczesnym niskim odsetku osób w wieku poprodukcyjnym (odpowiednio 11,6%,

14,1% i 11,3%). Powiaty podregionu wrocławskiego są pod tym względem do siebie podobne

i cechują się niższym niż w województwie odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym

i niemobilnym, a wyższym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym i mobilnym.

Z kolei powiat wrocławski – grodzki cechował się niskim udziałem osób w wieku

przedprodukcyjnym (14,9%), co więcej najniższym spośród wszystkich powiatów

województwa, a jednocześnie wysokim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym (18,1%) –

najwyższym spośród powiatów województwa.

Niekorzystne zmiany w populacji osób w wieku przedprodukcyjnym i w wieku

poprodukcyjnym mają swój wyraz we wskaźnikach obciążenia demograficznego. Wskaźniki

obciążenia wyrażają relację liczby osób w wieku przedprodukcyjnym do liczby osób w wieku

produkcyjnym oraz relację liczby osób w wieku poprodukcyjnym do liczby osób w wieku

produkcyjnym. W tabeli 1.3 przedstawiono wskaźniki obciążenia w podregionach

województwa z latach 2004-2006.

Tabela 1.3. Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnym w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006

Lata

Wskaźnik obciążenia ludności w wieku produkcyjnymprzez ludność w wieku

przedprodukcyjnym poprodukcyjnym nieprodukcyjnym

na 100 osób w wieku produkcyjnymWojewództwo dolnośląskie

2004 29,9 23,7 53,62005 28,8 23,6 52,42006 28,0 23,9 51,9

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 30,9 24,8 55,72005 29,7 24,6 54,32006 28,7 24,8 53,5

Podregion legnicki2004 32,3 19,7 51,92005 31,1 19,8 50,92006 30,3 20,3 50,6

Podregion wrocławski2004 34,3 20,6 54,92005 33,0 20,4 53,52006 32,0 20,6 52,6

Podregion m. Wrocław2004 23,2 26,5 49,72005 22,6 26,6 49,22006 22,2 27,0 49,3

Źródło: Obliczenia własne na podstawie Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006.Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r.Warszawa: GUS.

27

W badanym okresie 2004-2006 w regionie i podregionach obserwuje się spadek

wartości ogólnych wskaźników obciążenia demograficznego ludności (tj. obciążenia ludności

w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku nieprodukcyjnym), a także wskaźników

obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym (por tab. 1.3). O ile w przypadku ogólnych

wskaźników obciążenia można takie zmiany interpretować jako korzystne, to w przypadku

wskaźników obciążeń przez ludność młodą taka zmiana jest niekorzystna i jest wyrazem

zmniejszania się populacji osób młodych. Obserwowany również wzrost wartości

wskaźników obciążeń ludnością w wieku poprodukcyjnym należy traktować jako

niekorzystny, co świadczy o wzroście populacji osób starszych.

W 2006 roku w województwie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadały 52

osoby w wieku nieprodukcyjnym (tabela 1.3). Sytuacja w tym względzie była nieco lepsza

niż w całej Polsce, bowiem wskaźnik dotyczący kraju wynosił 56. Najwyższą wartość wskaź-

nika obserwuje się w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz podregionie wrocławskim

(odpowiednio 54 i 53 osoby w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym).

Niekorzystne jest obciążenie przez ludność w wieku poprodukcyjnym występujące

w podregionie m. Wrocław oraz podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (odpowiednio 27 i

25 osób w wieku poprodukcyjnym przypada na 100 osób w wieku produkcyjnym). Wskaźnik

obciążenia ludnością młodą (czyli w wieku przedprodukcyjnym) w podregionie m. Wrocław

(22 osoby) jest najniższy wśród podregionów i mniejszy niż w całym województwie.

Wyższe wartości wskaźników obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym

obserwowano na wsiach niż w miastach regionu i podregionów. Wynika to z mniejszego

udziału osób w wieku produkcyjnym oraz większego udziału osób w wieku przedpro-

dukcyjnym na terenach wiejskich niż miejskich.

Na rysunku 1.7 przedstawiono wskaźniki obciążenia ludności w wieku produkcyjnym

przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w powiatach województwa

dolnośląskiego na koniec 2006 roku. Wartości wskaźników potwierdzają zaobserwowane

zmiany w strukturze ludności powiatów. Korzystną sytuację w obciążeniu ludności w wieku

produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym można wskazać wtedy, gdy

wysoka wartość wskaźnika wynika przede wszystkim z wysokiego udziału ludności w wieku

przedprodukcyjnym.

Tylko w 2 powiatach (jeleniogórskim – ziemskim oraz złotoryjskim) z 16 powiatów

podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego wskaźnik obciążenia przez ludność w wieku nie-

produkcyjnym nie przekroczył 52%, czyli średniej wojewódzkiej. Najwyższe wartości tego

wskaźnika odnotowano na koniec 2006 roku w powiatach: strzelińskim, dzierżoniowskim,

kamiennogórskim, lwóweckim i ząbkowickim (55). W powiatach tego podregionu wartości

28

Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim w 2006 r.

32

28

30

24

28

31

28

31

32

31

29

26

30

30

30

22

27

22

28

23

25

26

23

23

25

24

28

25

23

21

0 10 20 30 40 50 60

bolesławiecki

dzierżoniowski

jaworski

jeleniogórski - grodzki

jeleniogórski - ziemski

kamiennogórski

kłodzki

lubański

lwówecki

strzeliński

świdnicki

wałbrzyski

ząbkowicki

zgorzelecki

złotoryjski

%przedprodukcyjnym poprodukcyjnym

Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnymi poprodukcyjnym w podregionie legnickim w 2006 r.

29

37

27

31

29

35

31

16

22

23

22

19

18

25

0 10 20 30 40 50 60 70

głogowski

górowski

legnicki - grodzki

legnicki - ziemski

lubiński

polkowicki

wołowski


Wskaźnik obiążenia ludności w wieku produkcyjnym przez ludność w wieku przedprodukcyjnym i poprodukcyjnym w podregionie wrocławskim i m. Wrocław w 2006 r.

35

32

30

32

32

32

22

21

21

20

22

20

20

27

0 10 20 30 40 50 60

milicki

oleśnicki

oławski

średzki

trzebnicki

wrocławski - ziemski

wrocławski - grodzki


Rys. 1.7.Wskaźniki obciążenia ekonomicznego w powiatach województwa dolnośląskiegow 2006 roku

Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.

32

28

30

24

28

31

28

31

32

31

29

26

30

30

30

22

27

22

28

23

25

26

23

23

25

24

28

25

23

21

przedprodukcyjnym poprodukcyjnym

29

37

27

31

29

35

31

16

22

23

22

19

18

25


35

32

30

32

32

32

22

21

21

20

22

20

20

27


29

wskaźnika obciążenia ludnością w wieku przedprodukcyjnym wahały się w granicach od 28

do 32. Najniższe wartości wystąpiły w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (24) oraz

wałbrzyskim (26). Większe zróżnicowanie występowało w wartościach wskaźnika obciążenia

ludnością w wieku poprodukcyjnym (od 21 w powiecie złotoryjskim do 28 w powiecie

jeleniogórskim – grodzkim i wałbrzyskim).

W 6 powiatach podregionu legnickiego wartości wskaźnika obciążenia były mocniej

zróżnicowane, co wynika ze zróżnicowanych struktur ludności powiatów. Korzystna sytuacja

występowała w powiecie głogowskim, gdzie na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało

46 osób w wieku nieprodukcyjnym oraz w powiecie lubińskim, gdzie wskaźnik osiągnął

wartość 47. Wyraźnie niekorzystna sytuacja w tym względzie występowała w powiecie

górowskim, gdzie 59 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało na 100 osób w wieku

produkcyjnym. Była to najwyższa wartość wskaźnika wśród powiatów całego województwa

dolnośląskiego. W powiatach tego podregionu wyraźnie były zróżnicowane wartości

wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku przedprodukcyjnym (wahały się od 27

w powiecie legnickim - grodzkim do 37 w powiecie górowskim). Mocno zróżnicowane były

również wartości wskaźnika obciążenia przez ludność w wieku poprodukcyjnym (wahały się

od 16 w powiecie głogowskim do 25 w powiecie wołowskim).

W powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław jedynie 2 powiaty uzyskały

wartości wskaźnika obciążenia ekonomicznego nie przekraczające 52% (średniej

wojewódzkiej). Były to powiaty oławski i wrocławski – grodzki, gdzie na 100 osób w wieku

produkcyjnym przypadało odpowiednio 49 i 50 osób w wieku nieprodukcyjnym. W powiecie

wrocławskim – grodzkim odnotowano najniższą wartość wskaźnika obciążenia przez ludność

w wieku przedprodukcyjnym (22) oraz najwyższą wartość wskaźnika obciążenia przez

ludność w wieku poprodukcyjnym (27).

1.1.3. Pracujący w regionie i aktywność zawodowa ludności

Liczba pracujących obejmuje zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze pracy,

w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób, nie uwzględnia się rolników

indywidualnych. W województwie dolnośląskim w 2006 roku pracowało 629,4 tys. osób (por.

tabela 1.4). W stosunku do roku poprzedniego liczba pracujących wzrosła o 22,1 tys. osób,

czyli o 3,6%. We wszystkim podregionach województwa dolnośląskiego zaobserwowano

wzrost liczby pracujących, a największy wzrost (o 9,7%) odnotowano w podregionie

wrocławskim.

Największe zmiany w liczbie pracujących obserwowano w usługach rynkowych

(wzrost o 6,2% w skali regionu), przy czym największy wzrost odnotowano w podregionie

30

m. Wrocław (o 9,5%). Liczba pracujących w przemyśle i budownictwie wzrosła

w województwie o 4,1%, w podregionie wrocławskim notowano największy wzrost

w stosunku do roku poprzedniego o 19,1%. W całym województwie wystąpił spadek

liczebności pracujących w rolnictwie (o 0,2%), o największym nasileniu w podregionie

m. Wrocław (spadek o 9,4%). W grupie pracujących w usługach pozarynkowych nie

obserwowano istotnych zmian w roku 2006 w stosunku do 2005.

Tabela 1.4. Liczba pracujących (w osobach) według rodzajów działalności i podregionów województwadolnośląskiego w latach 2004-2006.

Lata Ogółem

Rolnictwo,łowiectwoi leśnictwo,rybactwo

Przemysłi

budownictwo

Usługi

rynkowe nierynkowe

Województwo dolnośląskie2004 592966 9839 229999 186607 1665212005 607223 9732 235371 194548 1675722006 629355 9716 245064 206634 167941

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 228706 4748 98366 59661 659312005 230164 4750 98425 60947 660422006 233428 4794 99329 63109 66196

Podregion legnicki2004 112781 1704 52942 32335 258002005 113942 1670 52510 33011 267512006 117339 1638 53871 35001 26829

Podregion wrocławski2004 69469 2840 33169 15814 176462005 73428 2801 35788 17477 173622006 80326 2821 42591 17549 17365

Podregion m. Wrocław2004 182010 547 45522 78797 571442005 189689 511 48648 83113 574172006 198262 463 49273 90975 57551

Źródło: dane Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.

Nie zmieniła się struktura pracujących, mimo zmian liczby pracujących. W tabeli 1.4

przedstawiono strukturę pracujących według rodzajów działalności w podregionach w latach

2004-2006. W ostatnim badanym roku dominującą była grupa pracujących w przemyśle

i budownictwie (38,9% ogółu pracujących), a drugą co do wielkości była grupa pracujących

w usługach rynkowych (32,8%). Pracujący w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybactwie

stanowili zaledwie 1,5% ogółu pracujących.

Struktura pracujących w powiatach podregionów różni się. Na rysunku 1.8

przedstawiono strukturę pracujących według rodzajów działalności w powiatach

województwa w 2006 roku. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominowała grupa

pracujących w przemyśle i budownictwie (42,6%). Powiaty kamiennogórski, zgorzelecki

i bolesławiecki charakteryzowały się najwyższym odsetkiem pracujących w tych rodzajach

31

działalności (odpowiednio 52,4%, 50,9% i 50,3%). Natomiast w powiecie kłodzkim

przeważali pracujący w usługach nierynkowych (39,2%), a w powiecie jeleniogórskim –

grodzkim pracujący w usługach rynkowych (37,5%).

Tabela 1.5. Struktura pracujących (w %) według rodzajów działalności i podregionów województwadolnośląskiego w latach 2004-2006.

Lata Ogółem

Rolnictwo,łowiectwoi leśnictwo,rybactwo

Przemysłi

budownictwo

Usługi

rynkowe nierynkowe

Województwo dolnośląskie2004 100,0 1,7 38,8 31,5 28,12005 100,0 1,6 38,8 32,0 27,62006 100,0 1,5 38,9 32,8 26,7

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 100,0 2,1 43,0 26,1 28,82005 100,0 2,1 42,8 26,5 28,72006 100,0 2,1 42,6 27,0 28,4

Podregion legnicki2004 100,0 1,5 46,9 28,7 22,92005 100,0 1,5 46,1 29,0 23,52006 100,0 1,4 45,9 29,8 22,9

Podregion wrocławski2004 100,0 4,1 47,7 22,8 25,42005 100,0 3,8 48,7 23,8 23,62006 100,0 3,5 53,0 21,8 21,6

Podregion m. Wrocław2004 100,0 0,3 25,0 43,3 31,42005 100,0 0,3 25,6 43,8 30,32006 100,0 0,2 24,9 45,9 29,0

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu..

W podregionie legnickim wśród pracujących dominowali zatrudnieni w przemyśle

i budownictwie (45,9%). Powiat polkowicki wyróżniał się aż 70,8% udziałem pracujących

w tych rodzajach działalności. W powiecie górowskim przeważali pracujący w usługach

nierynkowych (40,7%).

W podregionie wrocławskim pracujący w przemyśle i budownictwie stanowili 53,0%

ogółu pracujących. Powiaty oławski i średzki charakteryzowały się najwyższym odsetkiem

pracujących w przemyśle i budownictwie (odpowiednio 61,5% i 60,1%). Drugą co do

wielkości wśród powiatów podregionu wrocławskiego była grupa pracujących w usługach

nierynkowych. Wyjątek stanowił powiat wrocławski – ziemski, gdzie pracujący w usługach

rynkowych stanowili 29,7% ogółu pracujących.

Podregion m. Wrocław charakteryzował się największą grupą pracujących w usługach

rynkowych (45,9%), a druga co do wielkości była grupa pracujących w usługach

nierynkowych (29,0%).

32

Struktura pracujących w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w 2006 roku

370

541

414

7913

7194

3559

7756

4489

4109

7719

3228

2784

2375

15109

15678

3905

11570

1941

3887

3542

1545

8704

2001

1637

7767

2254

1387

1642

7386

10980

2649

6238

1490

3639

3931

2446

6676

2998

1990

10349

2974

2435

1945

6925

9945

2974

4705

2264

306

225

65

223

104

537

125

138

699

489

320

238

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Jaworski

Jeleniogórski - grodzki

Jeleniogórski - ziemski

Kamiennogórski

Kłodzki

Lubański

Lwówecki

Strzeliński

Świdnicki

Wałbrzyski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotoryjski

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo, rybactwo Przemysł i budownictwo Usługi rynkowe Usługi nierynkowe

Struktura pracujących w powiatach podregionu legnickiego w 2006 roku

7251

1348

10198

2558

9670

18210

4636

5495

932

11504

1296

9000

4839

1935

4634

1722

7784

1908

5498

2458

2825197

228

208

316

142

224

323

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Głogowski

Górowski

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziemski

Lubiński

Polkowicki

Wołowski


Struktura pracujących w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w 2006 roku

3143

10507

9908

5298

3960

49273

9775

861

4016

3309

1324

2198

90975

5841

1949

4517

2717

1901

3302

57551

2979

347

444

169

289

545

463

1027

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Średzki

Trzebnicki

Wrocławski - grodzki

Wrocławski - ziemski


Rys. 1.8. Struktura pracujących według rodzajów działalności w powiatach województwa dolnośląskiegow 2006 roku.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego we Wrocławiu.

370

541

414

7913

7194

3559

7756

4489

4109

7719

3228

2784

2375

15109

15678

3905

11570

1941

3887

3542

1545

8704

2001

1637

7767

2254

1387

1642

7386

10980

2649

6238

1490

3639

3931

2446

6676

2998

1990

10349

2974

2435

1945

6925

9945

2974

4705

2264

306

225

65

223

104

537

125

138

699

489

320

238


7251

1348

10198

2558

9670

18210

4636

5495

932

11504

1296

9000

4839

1935

4634

1722

7784

1908

5498

2458

2825197

228

208

316

142

224

323


3143

10507

9908

5298

3960

49273

9775

861

4016

3309

1324

2198

90975

5841

1949

4517

2717

1901

3302

57551

2979

347

444

169

289

545

463

1027


33

Na podstawie reprezentacyjnych Badań Aktywności Ekonomicznej Ludności

prowadzonych w cyklu kwartalnym w gospodarstwach domowych można stwierdzić, że

województwo dolnośląskie cechowała w okresie 2004–2007 niższa od przeciętnej w Polsce

aktywność ekonomiczna ludności (por. tabela 1.6). Jednocześnie obserwuje się tendencję

wzrostu wartości wskaźników aktywności ekonomicznej w województwie oraz w kraju.

Współczynnik aktywności zawodowej będący udziałem aktywnych zawodowo w ogóle

ludności w wieku 15 lat i więcej obliczony dla regionu był na ogół niższy niż dla całej Polski

(wyjątek to trzecie kwartały badanych lat). W IV kwartale 2006 r. wskaźnik ten wyniósł

53,8% i był niższy o 1,2 punktu procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku

poprzedniego. Natomiast w II kwartale 2007 roku wskaźnik aktywności w województwie był

nieznacznie wyższy niż przeciętnie w całym kraju i wynosił 53,8%. W stosunku do

analogicznego okresu roku poprzedniego nie zaobserwowano zmiany wartości wskaźnika.

Tabela 1.6. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według BAEL

Okresy

Współczynnik aktywnościzawodowej (w %)

Wskaźnik zatrudnienia(w %)

PolskaWojewództwodolnośląskie

PolskaWojewództwodolnośląskie

2004

I kw. 54,7 51,3 43,4 37,4II kw. 54,4 53,7 44,0 39,3III kw. 54,8 55,3 44,9 42,4IV kw. 54,9 53,6 45,1 41,5

2005


2006


2007I kw. 53,2 53,2 47,2 45,4II kw. 53,5 53,8 48,2 46,8

Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005. Wrocław: UrządStatystyczny. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007.Warszawa: GUS, 2007. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007.Wrocław: Urząd Statystyczny.

Wskaźnik zatrudnienia będący udziałem pracujących w ogóle ludności w wieku 15 lat

i więcej dla województwa był niższy niż dla kraju. Jednakże zmniejszała się w czasie

różnica wartości wskaźnika zatrudnienia Polski i województwa dolnośląskiego (z 4,6 punktu

procentowego w I kwartale 2004 do 1,4 punktu procentowego w II kwartale 2007 roku). W II

kwartale 2007 r. wskaźnik ten był najwyższy i wyniósł 46,8% i był wyższy o 2,1 punktu

procentowego w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. Na tle całego

kraju, gdzie w II kwartale 2007 w stosunku do II kwartału 2004 roku nastąpił spadek wartości

wskaźnika aktywności zawodowej o 0,9 punktu procentowego oraz wzrost o 4,2 punktu

procentowego wskaźnika zatrudnienia, wzrost wartości tych wskaźników w województwie

34

(odpowiednio o 0,1 i 7,5 punktów procentowych) świadczy o poprawie sytuacji na

regionalnym rynku pracy.

1.1.4. Edukacja zawodowa w regionie - szkolnictwo ponadgimnazjalne według typów

szkół, kierunków kształcenia

Dolny Śląsk to region ludzi młodych, bowiem co czwarta osoba uczy się lub studiuje.

Pod tym względem województwo zajmuje jedno z pierwszych miejsc w kraju. Ludność

młoda, tj. w wieku do 24 lata liczyła w województwie 865,0 tys. osób, co stanowiło 30,0%

ogółu ludności województwa. Przy czym 2/3 ludności tej grupy wiekowej mieszkało

w miastach regionu. W tabeli 1.7 przedstawiono liczbę i strukturę ludności w edukacyjnych

grupach wieku w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006.

Tabela 1.7. Liczba i struktura ludności według edukacyjnych grup wieku w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006

Lata

Ludność w edukacyjnych grupach wieku Struktura ludnościogółem,

0-24 lataw tym w wieku w wieku

16-18 lat 19-24 lat 16-18 lat 19-24 latw osobach w % ogółu

Województwo dolnośląskie2004 916687 127250 308504 13,9 33,72005 890395 121634 301809 13,7 33,92006 864972 118046 292862 13,6 33,9

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 418898 59824 135691 14,3 32,42005 407204 57177 134157 14,0 32,92006 394979 55092 131342 13,9 33,3

Podregion legnicki2004 166234 23248 52342 14,0 31,52005 161903 22353 51540 13,8 31,82006 157964 21861 50595 13,8 32,0

Podregion wrocławski2004 151067 21241 46774 14,1 31,02005 147936 20458 46553 13,8 31,52006 145359 20208 45756 13,9 31,5

Powiat m. Wrocław2004 180488 22937 73697 12,7 40,82005 173352 21646 69559 12,5 40,12006 166670 20885 65169 12,5 39,1

Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005,2006. Wrocław: Urząd Statystyczny. Ludność.Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.

W badanym okresie obserwowano zmniejszanie się populacji osób młodych

w województwie i podregionach. Największe zmiany bezwzględne populacji osób młodych

dotyczyły podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego (spadek o 23,9 tys. osób), podczas gdy

w całym województwie był to spadek o 51,7 tys. osób. Z kolei największe zmiany względne

dotyczyły podregionu m. Wrocław (spadek o 7,7%), podczas gdy w regionie był to spadek

o 5,6%. Również największe zmiany względne obserwowano w podregionie m. Wrocław

35

w grupie osób w wieku 16-18 lat i 19-24 lata (odpowiednio spadek o 8,9% i 11,6%),

a w całym regionie były to spadki o 7,2% i 5,1%.

W 2006 roku blisko połowę (47,5%) osób młodych, tj. w wieku od 0 do 24 lat,

stanowiły osoby w wieku 16-24 lata, a więc głównie pobierające naukę w szkołach

ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych lub podejmujące pierwszą pracę. W wieku 19-

24 lata było w województwie dolnośląskim 33,9% ogółu ludności młodej. W podregionie m.

Wrocław odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił 39,1%. Osoby w wieku 16-18 lat

stanowiły 13,6% ludności młodej, przy czym w podregionie m. Wrocław udział ten był

najmniejszy i wynosił 12,5%.

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski dominował wśród podregionów pod względem

udziału osób młodych (45,7% ogółu ludności młodej całego województwa), drugi

w kolejności był podregion m. Wrocław (19,8% ogółu ludności młodej całego województwa).

Charakterystyczne było również, że ponad połowa osób w wieku do 24 lat województwa

dolnośląskiego mieszkała na terenach wiejskich w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim,

a prawie co trzecia osoba – na terenach wiejskich w podregionie wrocławskim.

Potencjałem w województwie są osoby młode, które kształcą się w szkołach

ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. W tabeli 1.8 przedstawiono

liczbę i strukturę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w latach szkolnych od 2004/2005 do

2006/2007 z uwzględnieniem typów szkół. Badany przedział czasowy był okresem zmian

dokonujących się w polskich szkołach, które są konsekwencją zarówno reformy edukacyjnej

(powstawanie nowych klas szkół ponadgimnazjalnych oraz wygaszania szkół

ponadpodstawowych), jak i samorządowej, a także przebiegu procesów demograficznych.

W ciągu ostatnich kilku lat zmieniała się zarówno liczba, jak i struktura szkół, a także liczba

uczniów i absolwentów odpowiednich szkół na różnych poziomach nauki.

Konsekwencją spadku liczby ludności w wieku szkolnym, była coraz to mniejsza

liczba uczniów poszczególnych szczebli edukacji. W roku szkolnym 2006/2007

w województwie dolnośląskim liczba uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych oraz

ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych łącznie ze szkołami specjalnymi i dla dorosłych

wynosiła 440,6 tys. osób, co stanowiło 15,3% ludności województwa (w roku szkolnym

1999/2000 uczący się stanowili 19,5% ludności) – por. Edukacja w województwie

dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj

2007, s. 25.

W roku szkolnym 2006/2007 w porównaniu z rokiem poprzednim o 18,2%

zmniejszyła się liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych. W zasadniczych szkołach

zawodowych był to spadek o 2,4%, łącznie w liceach ogólnokształcących i liceach

36

profilowanych o 6,2% (przy czym w liceach ogólnokształcących był to spadek o 2,0%,

a w liceach profilowanych o 16,7%), w szkołach policealnych – spadek o 84,3%, a jedynie

w technikach odnotowano wzrost liczby uczniów o 4,2%.

Największe zmiany względne liczby uczniów odnotowano w podregionie

m. Wrocław, gdzie o 28,4% zmniejszyła się łączna liczba uczniów szkół

ponadgimnazjalnych, o 11,1% zmniejszyła się liczba uczniów zasadniczych szkół

zawodowych, a liczba uczniów techników wzrosła o 19,2%. Jedynie w podregionie

jeleniogórsko-wałbrzyskim wzrosła liczba uczniów kształcących się w zasadniczych szkołach

zawodowych (o 1,3%), w podregionie wrocławskim zmniejszyła się liczba uczniów

kształcących się w technikach (o 1,2%).

Tabela 1.8. Liczba i struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych według podregionów i typów szkół w rokuszkolnym 2005/2006

Lata szkolneUczniowie w szkolnictwie ponadgimnazjalnym

Ogółemzasadniczezawodowe

ogólnokształcące1 technika2 policealne,pomaturalne3

Województwo dolnośląskie2004/2005 142042 17086 77536 20286 271342005/2006 144788 17021 73252 27737 267782006/2007 118399 16616 68699 28892 4192

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004/2005 62673 7797 33216 12250 94102005/2006 64558 7802 30737 17033 89862006/2007 54586 7901 27887 17875 923

Podregion legnicki2004/2005 25763 3529 13227 5289 37182005/2006 26855 3480 12382 7151 38422006/2007 22858 3396 11552 7463 447

Podregion wrocławski2004/2005 13846 2809 7677 2589 7712005/2006 14584 2758 7566 3345 9152006/2007 13194 2669 7219 3306 0

Podregion m. Wrocław2004/2005 39760 2951 23416 158 132352005/2006 38791 2981 22567 208 130352006/2007 27761 2650 22041 248 2822

1 – W liceach ogólnokształcących i profilowanych. 2 – Z technikami uzupełniającymi. 3 – W roku szkolnym2006/2007 tylko policealne.Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005. Wrocław: Urząd Statystyczny. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007. Obliczenia własne.

W roku szkolnym 2006/2007 w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych

kształciło się 118,4 tys. uczniów, z czego 68,7 tys. uczniów (58,0%) wybrało naukę w liceach

ogólnokształcących i profilowanych. Jednakże ten typ szkół nie jest formą kształcenia

zawodowego. W podregionach województwa dominowali uczniowie szkół ogólnokształ-

cących, stanowiąc ponad połowę populacji uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych.

W podregionie m. Wrocław 8 na 10 uczniów uczyło się w liceum ogólnokształcącym lub

profilowanym.

37

W szkołach zasadniczych zawodowych oraz technikach kształcenie zawodowe

pobierało odpowiednio 16,6 tys. i 28,9 tys. uczniów. Uczniowie techników stanowili drugą co

do wielkości grupę uczniów szkół ponadgimnazjalnych w województwie i podregionach

(z wyjątkiem podregionu m. Wrocław). Istotną formą kształcenia zawodowego stanowią

szkoły policealne i pomaturalne. O ile w roku szkolnym 2005/2006 w stosunku do roku

poprzedniego zwiększyła się zarówno liczba szkół, jak i uczniów (w 417 szkołach

kontynuowało naukę 26,8 tys. osób, tj. o 1,1% więcej niż w roku poprzednim), to

w następnym roku odnotowano znaczący spadek liczby uczniów tego typu do poziomu

4,2 tys. osób.

W roku szkolnym 2006/2007 zaprzestały prowadzenia działalności szkoły średnie

zawodowe ponadpodstawowe dla młodzieży. W roku poprzednim było ich 11 i uczęszczało

do nich 997 uczniów. Jedynie w technikach liczba uczniów nie odznaczała się tendencją

spadkową. Nierówne tempo spadku liczby uczniów w poszczególnych typach szkół

spowodowało niewielkie zmiany w strukturze procentowej uczniów według typu szkół, m.in.

zmniejszył się odsetek uczniów liceów profilowanych.

Na rysunku 1.9 przedstawiono strukturę uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych

oraz policealnych w powiatach województwa dolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007.

Struktura ta jest odzwierciedleniem reformy oświaty oraz polityki edukacyjnej miast i gmin

regionu. W roku szkolnym 2005/2006 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim oraz

podregionie legnickim kształceniem zawodowym (w szkołach zasadniczych zawodowych,

technikach oraz policealnych) objętych było 53-54% uczniów szkół ponadgimnazjalnych

i policealnych. Z powiatów podregionu wrocławskiego jedynie w powiecie milickim

i oleśnickim odsetek uczniów objętych kształceniem zawodowym wynosił ponad 50%,

a powiat wrocławski – grodzki cechował się najmniejszym spośród wszystkich powiatów

regionu odsetkiem uczniów (42%) kształcących się w celu uzyskania zawodu.

W roku szkolnym 2006/2007 w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim kształceniem

zawodowym, tj. w szkołach zawodowych, technikach, technikach uzupełniających oraz

policealnych, objętych było 48,9% ogółu uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych.

Jedynie w powiecie bolesławieckim, jeleniogórskim – grodzkim, strzelińskim i zgorzeleckim

kształcenie to dotyczyło około 60% uczniów (odpowiednio 61, 59, 63, 57%). Natomiast

w powiecie jeleniogórskim – ziemski, dzierżoniowskim i kłodzkim kształceniem zawodowym

objętych było najmniej uczniów, odpowiednio 27, 41 i 42% ogółu uczniów szkół

ponadgimnazjalnych i policealnych.

38

Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego

933

599

355

790

50

308

629

370

441

251

940

920

312

579

424

1495

994

623

2546

128

423

2142

870

623

904

2294

2004

969

1491

369

1586

1870

830

1818

407

593

2848

789

792

610

2859

3041

1181

1179

651

52

538

386

682

78

334

1144

377

114

60

1017

1118

373

378

182

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Jaworski



Kamiennogórski

Kłodzki

Lubański

Lwówecki

Strzeliński

Świdnicki

Wałbrzyski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotoryjski

zawodowe technika licea ogóln. licea profil. policealne

Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu legnickiego

870

266

671

208

646

370

365

1877

424

2134

498

1695

482

353

1988

595

3144

222

2641

601

806

197

179

357

20

307

59

436

392

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Głogowski

Górowski

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziemski

Lubiński

Polkowicki

Wołowski


Struktura uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław

319

1159

430

191

516

2650

54

626

1197

563

252

476

192

710

1921

1106

405

853

14968

320

45

454

446

353

410

7073

196

2482822

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Średzki

Trzebnicki




Rys. 1.9. Struktura uczniów szkół ponadgimnazjalnych i policealnych w powiatach województwadolnośląskiego w roku szkolnym 2006/2007

Źródło: Obliczenia własne na podstawie Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.

933

599

355

790

50

308

629

370

441

251

940

920

312

579

424

1495

994

623

2546

128

423

2142

870

623

904

2294

2004

969

1491

369

1586

1870

830

1818

407

593

2848

789

792

610

2859

3041

1181

1179

651

52

538

386

682

78

334

1144

377

114

60

1017

1118

373

378

182


870

266

671

208

646

370

365

1877

424

2134

498

1695

482

353

1988

595

3144

222

2641

601

806

197

179

357

20

307

59

436

392


319

1159

430

191

516

2650

54

626

1197

563

252

476

192

710

1921

1106

405

853

14968

320

45

454

446

353

410

7073

196

2482822


39

W podregionie legnickim kształceniem zawodowym objętych było 49,5% uczniów

szkół ponadgimnazjalnych i policealnych, przy czym aż 75% w powiecie legnickim –

ziemskim i 57% w powiecie polkowickim, a najmniej w powiecie wołowskim – 37%. Z kolei

w podregionie wrocławskim mniej niż połowa (45,3%) uczniów kształciła się w celu

uzyskania zawodu. Jedynie w powiecie milickim i oleśnickim odsetek uczniów objętych

kształceniem zawodowym wynosił odpowiednio 56% i 50%. W powiecie wrocławskim –

grodzkim oraz wrocławskim – ziemskim sytuacja w tym względzie była niekorzystna,

bowiem uczniowie wybierali – zamiast kształcenia zawodowego – kształcenie w liceach

ogólnokształcących i profilowanych (odpowiednio 79% i 68% ogółu uczących się w szkołach

ponadgimnazjalnych i policealnych). Nie jest to zaskakujące, gdyż Wrocław jest silnym

ośrodkiem kształcenia w szkołach wyższych, co więcej władze miasta promowały dłuższą

ścieżkę kształcenia zawodowego na podbudowie kształcenia ogólnego.

W roku akademickim 2006/2007 na 31 uczelniach wyższych w województwie

kształciło się 169,1 tys. studentów (łącznie ze studentami filii położonych w innych

województwach). W porównaniu z rokiem poprzednim liczba studentów zwiększyła się o 2,7

tys. osób, czyli o 1,6%. Wzrost ten dotyczył przed wszystkim liczby studentów na studiach

stacjonarnych (o 1,6 tys. osób), przy jednoczesnym spadku o 1,8 tys. osób liczby studentów

na studiach niestacjonarnych (wieczorowych, zaocznych i eksternistycznych). Studenci szkół

publicznych i niepublicznych najczęściej wybierali następujące grupy kierunków kształcenia:

ekonomiczną i administracyjną – 44,9 tys. (27,0%), inżynieryjno-techniczną – 17,1 tys.

(10,3%), społeczną – 16,4 tys. (9,9%) oraz pedagogiczną – 14,3 tys. (8,6%). Podobna

tendencja wystąpiła w roku poprzednim. Dwie trzecie studentów uczelni publicznych (64,7%)

uczyło się na studiach stacjonarnych, studenci uczelni niepublicznych preferowali natomiast

naukę w systemie niestacjonarnym - z tej formy kształcenia korzystało ponad dwie trzecie

studiujących. W większości było to kształcenie wyłącznie na poziomie licencjackim, głównie

na kierunkach ekonomicznych i administracyjnych, pedagogicznych, informatycznych oraz

usług dla ludności - por. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych

2005/2006 i 2006/2007. Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007, s. 44-46.

Dyplomy ukończenia studiów w roku akademickim 2005/2006 uzyskało 33,1 tys.

absolwentów, z czego uczelni publicznych 74,3 %. W poprzednim roku szkolnym liczba

absolwentów wyniosła 32,7 tys., z czego 70,3% to absolwenci uczelni publicznych. Wówczas

studia ukończyło z tytułem magistra 18,2 tys. absolwentów, z tytułem licencjata 9,7 tys.,

a z tytułem zawodowym inżyniera 7,7 tys. absolwentów.

40

Na podstawie informacji uzyskanych z Kuratorium Oświaty zaprezentowane zostaną

dane dotyczące kształcenia zawodowego w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie

ponadgimnazjalnym i policealnym w latach szkolnych 2005/2006 oraz 2006/2007.

W roku szkolnym 2006/2007 szkoły zasadnicze zawodowe województwa

dolnośląskiego oferowały kształcenie w 37 zawodach, podczas gdy w roku 2005/2006 oferta

dotyczyła 32 zawodów. Najliczniej reprezentowane były zawody: sprzedawca, mechanik

pojazdów samochodowych, kucharz małej gastronomii, fryzjer i piekarz. W pięciu

wymienionych zawodach kształciło się w klasach programowo najwyższych około 50%

uczniów w roku 2006/2007, a 63% uczniów rok wcześniej, przy czym kwalifikacje

sprzedawcy zdobywało odpowiednio 15% i 21% uczniów, a mechanika pojazdów

samochodowych odpowiednio 13% i 19%.

Technika ponadgimnazjalne kształciły w roku 2006/2007 w 30 zawodach, rok

wcześniej w 25 zawodach. W roku szkolnym 2006/2007 ponad 50% uczniów klas

programowo najwyższych (w roku 2005/2006 60% uczniów) wybrało cztery z nich,

a mianowicie: technik ekonomista (odpowiednio 22% i 26% ogółu uczniów techników),

technik mechanik (13% i 15%), technik elektronik (8% i 10%) oraz technik handlowiec (10%

i 9%).

W roku szkolnym 2006/2007, podobnie jak rok wcześniej, szkoły policealne

oferowały w klasach programowo najwyższych kształcenie w 31 zawodach. W roku

2006/2007 uczniowie tych szkół (blisko połowa z nich) kształcili się w następujących

zawodach: technik farmaceutyczny (12%), technik informatyk (9%), technik usług

kosmetycznych, technik hotelarstwa, technik mechatronik oraz ratownik medyczny (po 6%).

Z kolei w roku 2005/2006 uczniowie szkół policealnych najczęściej (tj. 55% ogółu)

decydowali się na jeden z następujących: technik informatyk (18%), technik administracji

(12%), technik usług kosmetycznych (9%), technik ekonomista (8%) oraz technik ochrony

fizycznej osób i mienia (8%).

1.1.5. Wnioski

Region Dolnego Śląska, atrakcyjnie położony geograficznie i posiadający bogactwa

naturalne, ma duże możliwości rozwojowe, tkwiące przede wszystkim w zasobach ludzkich.

Województwo dolnośląskie pod względem powierzchni i liczby ludności zajmowało na

koniec 2006 roku odpowiednio 7 i 5 lokatę w kraju. W 2006 roku na obszarze 19947 km2

mieszkało 2882,3 tys. osób, tj. 7,6% ludności kraju.

Ludność regionu jest ludnością młodą, bowiem blisko co trzeci mieszkaniec

województwa nie przekroczył 24 roku życia. Należy zwrócić uwagę, że powiaty regionu są

41

zróżnicowane pod względem struktur ludności według wieku i ekonomicznych grup wieku.

Oznacza to, że potencjał społeczny nie jest równomiernie rozłożony w regionie oraz

podregionach.

Powiaty podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego charakteryzowały się na ogół

najmniejszym udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym przy jednocześnie wysokim

udziale osób w wieku poprodukcyjnym oraz niemobilnym (szczególnie widoczne

w powiatach wałbrzyskim i jeleniogórskim – grodzkim). Taka niekorzystna sytuacja

wskazuje na duże obciążenia ekonomiczne ludności powiatów podregionu, skutkujące

w przyszłości małą liczbą osób wchodzących na rynek pracy i jednocześnie dużą liczbą osób

odchodzących z rynku pracy.

Wyraźnie korzystna jest sytuacja w tym względzie w powiatach podregionu

legnickiego, które cechowały się na ogół wysokim odsetkiem osób w wieku

przedprodukcyjnym i mobilnym oraz niskim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym

(szczególnie wyraźnie widoczne w powiatach polkowickim, górowskim i głogowskim).

Obciążenia ekonomiczne ludności w tych powiatach są mniejsze, co będzie skutkowało

w przyszłości wchodzeniem na rynek pracy dużej liczby osób.

Powiaty podregionu wrocławskiego były do siebie podobne pod względem struktury

ludności, cechowały się niskim odsetkiem osób w wieku poprodukcyjnym i niemobilnym,

a wysokim udziałem osób w wieku przedprodukcyjnym i mobilnym. W przyszłości będą

powiększać się potencjalne zasoby pracy.

Wśród wszystkich powiatów województwa wyróżnia się powiat wrocławski – grodzki

o najwyższym udziale osób w wieku produkcyjnym i najmniejszym udziale osób w wieku

przedprodukcyjnym. Duże obciążenie ekonomiczne w tym powiecie jest rezultatem

wysokiego odsetka osób w wieku poprodukcyjnym.

W 2006 roku w województwie dolnośląskim pracowało 629,4 tys. osób

(w podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 osób). Podregion jeleniogórsko-

wałbrzyski skupiał 37% ogółu pracujących województwa, a podregion m. Wrocław - 32%

ogółu pracujących województwa. W strukturze pracujących według rodzajów działalności

dominowała grupa pracujących w przemyśle i budownictwie (39%).

Powiaty podregionów różniły się pod względem struktury pracujących, co wynika

z gospodarczego charakteru podregionów. W powiatach podregionu jeleniogórsko-

wałbrzyskiego dominowała grupa pracujących w przemyśle i budownictwie (wyjątek

stanowił powiat kłodzki z przewagą pracujących w usługach nierynkowych oraz powiat

jeleniogórski – grodzki z przewagą pracujących w usługach rynkowych). Podobnie było

42

w powiatach podregionu legnickiego (poza powiatem górowskim, gdzie przeważali pracujący

w usługach nierynkowych).

W podregionie wrocławskim pracujący w przemyśle i budownictwie stanowili blisko

połowę ogółu pracujących. Wyjątek stanowił powiat wrocławski – ziemski, gdzie dominowali

pracujący w usługach rynkowych. W powiecie wrocławskim grodzkim przeważali pracujący

w usługach rynkowych, a drugą co do wielkości była grupa pracujących w usługach

nierynkowych

W 2006 roku w stosunku do roku poprzedniego w całym regionie i podregionach

wzrosła liczba pracujących. Jednakże w niektórych powiatach podregionów obserwowano

spadek liczby pracujących. W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim zmniejszenie się liczby

pracujących wystąpiło w powiatach: dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,

kamiennogórskim, lubańskim i złotoryjskim. W podregionie legnickim spadek liczby

pracujących dotyczył jedynie powiatu górowskiego. W powiatach podregionu wrocławskiego

i m. Wrocław obserwowano jedynie wzrost liczby pracujących.

Mimo ogólnego wzrostu liczby pracujących, ludność województwa dolnośląskiego

charakteryzowała się mniejszą aktywnością ekonomiczną niż obserwowana przeciętnie w

kraju. W II kwartale 2007 roku zaobserwowano nieznaczną poprawę w tym względzie,

bowiem pracowało 46,8% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej, a aktywnych zawodowo

było 53,8% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Jednakże można dostrzec oznaki

pozytywnych zmian w sytuacji na regionalnym rynku pracy, gdyż w porównaniu do

analogicznego okresu roku 2004 wskaźnik zatrudnienia wzrósł o 7,5 punktu procentowego,

podczas gdy w całym kraju – o 4,2 punktu procentowego, natomiast wskaźnik aktywności

zawodowej wzrósł w regionie o 0,1, a w kraju zmniejszył się o 0,9 punktu procentowego.

Potencjałem społecznym w województwie są z pewnością osoby młode, które kształcą

się w szkołach ponadgimnazjalnych, policealnych i szkołach wyższych regionu. Blisko

połowę (47,6%) osób młodych, tj. w wieku do 24 lat, stanowią osoby w wieku 16-24 lata, a

więc głównie pobierające naukę w szkołach ponadgimnazjalnych, policealnych i wyższych

lub podejmujące pierwszą pracę.

W szkolnictwie ponadgimnazjalnym regionu przeważali uczniowie szkół

ogólnokształcących (licea ogólnokształcące i profilowane). Struktura uczniów szkół

ponadgimnazjalnych i policealnych z pewnością odzwierciedla politykę edukacyjną powiatów

regionu. Wyraźnie widoczne jest to w przypadku powiatu wrocławskiego – grodzkiego, gdzie

realizowana jest w szkolnictwie dłuższa ścieżka kształcenia zawodowego na podbudowie

liceum ogólnokształcącego lub profilowanego.

43

W 25 spośród 29 powiatów województwa dolnośląskiego odnotowano zmniejszanie

się odsetka uczniów objętych kształceniem zawodowym. Jedynie w powiatach:

jeleniogórskim – ziemskim, górowskim, legnickim – ziemskim i milickim odnotowano

nieznaczny wzrost (o 1-2 punkty procentowe) udziału uczniów objętych takim kształceniem.

W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim jedynie w powiatach: bolesławieckim,

jeleniogórskim – ziemskim, lubańskim, lwóweckim, strzelińskim i zgorzeleckim ponad

połowa uczniów kształciła się w celu uzyskania zawodu. W podregionie legnickim sytuacja

taka występowała w powiatach: głogowskim, legnickim – ziemskim oraz polkowickim,

a w powiatach podregionu wrocławskiego jedynie w powiecie milickim i oleśnickim odsetek

uczniów objętych kształceniem zawodowym wynosił nieznacznie ponad 50%. Natomiast

powiat wrocławski – grodzki cechował się najmniejszym spośród wszystkich powiatów

regionu odsetkiem uczniów (20,6%) kształcących się w celu uzyskania zawodu.

Uczniowie klas programowo najwyższych w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007

najczęściej zdobywali następujące zawody:

⎯ w zasadniczych szkołach zawodowych – sprzedawca, mechanik pojazdów samocho-

dowych, kucharz małej gastronomii, fryzjer, piekarz

⎯ w technikach – technik ekonomista, technik mechanik, technik elektronik, technik

handlowiec,

⎯ w szkołach policealnych – technik informatyk, technik farmaceutyczny, technik usług

kosmetycznych, technik hotelarstwa, technik mechatronik.

1.2. Bezrobocie w regionie

1.2.1. Liczba rejestrowanych bezrobotnych i dynamika zmian bezrobocia w latach

2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach

W końcu czerwca 2007 r. w województwie dolnośląskim zarejestrowanych było 144,9

tys. osób bezrobotnych. Najwięcej bezrobotnych notowano w podregionie jeleniogórsko-

wałbrzyskim – 86,2 tys. osób, co stanowiło 59,5% ogółu pozostających bez pracy. Najmniej

liczna była populacja bezrobotnych podregionu m. Wrocław – 18,1 tys. osób, tj. 12,5% ogółu

bezrobotnych regionu. W tabeli 1.9 i na rysunku 1.10 przedstawiono liczbę zarejestrowanych

bezrobotnych w województwie i podregionach w kwartałach lat 2004-2007.

Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz w każdym z podregionów malała

w kolejnych okresach (por. rys. 1.10 i 1.11). W 2006 roku w stosunku do 2005 roku

największe zmiany względne odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby

44

bezrobotnych o 26,8%), podregionie m. Wrocław (spadek o 25,9%) oraz podregionie

legnickim (spadek o 22,6%).

Tabela 1.9. Bezrobocie rejestrowane według podregionów w latach 2004-2007

Wyszczególnienie

Liczba bezrobotnych(stan na dzień 31 XII)

Dynamika

2004 2005 2006 2007a 2005 2006w osobach rok 2004 =100

Województwo dolnośląskie 257129 233352 185417 144933 90,8 72,1Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 140970 130394 108105 86232 92,5 76,7Podregion legnicki 44268 39319 30450 22961 88,8 68,8Podregion wrocławski 36466 32192 23575 17623 88,3 64,6Podregion m. Wrocław 35425 31447 23287 18117 88,8 65,7

a – Stan na dzień 30 VI. Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.

W 2005 roku w stosunku do roku 2004 największe zmiany odnotowano w tych

samych podregionach, jednakże w mniejszej skali (spadki odpowiednio o 11,7%, 11,2% oraz

11,2%). Podczas gdy w 2004 roku w stosunku do poprzedniego największy spadek dotyczył

tylko podregionu legnickiego (o 11,7%). W 2006 roku w stosunku do 2004 największe

zmiany odnotowano w podregionie wrocławskim (spadek liczby bezrobotnych o 71,7 tys.

osób, czyli o 35,4%) oraz podregionie m. Wrocław (spadek o 34,3%). Podczas gdy od

grudnia 2004 do grudnia 2005 liczba zarejestrowanych bezrobotnych zmniejszyła się o 23,8

tys. osób, czyli 9,2%. Wówczas największy spadek dotyczył podregionu wrocławskiego

i m. Wrocław (odpowiednio o 11,7% i 11,2%).

Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiegow kwartałach lat 2004-2007

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw . III kw . IV kw . I kw . II kw .

2004 2005 2006 2007

osob

y

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Podregion legnickiPodregion wrocławski Podregion m. Wrocław

Rys. 1.10. Liczba bezrobotnych w podregionach województwa dolnośląskiego w kwartałach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

45

Na rysunku 1.11 przedstawiono zmiany względne liczby bezrobotnych w regionie

i podregionach zaobserwowane w badanym okresie w stosunku okresu poprzedniego, a na

rysunku 1.12 przedstawiono zmiany względne bezrobocia rejestrowanego w powiatach

województwa w latach 2005-2007.

W badanym okresie obserwowano coraz szybsze tempo zmniejszania się rozmiarów

bezrobocia rejestrowanego w regionie, podregionach oraz powiatach.

Zmiany liczby bezrobotnych w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

Województwo dolnośląskie

Podregion jeleniogórsko-

wałbrzyskiPodregion legnicki

Podregion m. Wrocław

Podregion wrocławski-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

%

2004 2005 2006

Rys. 1.11. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006

Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

W końcu II kwartału 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku

poprzedniego liczba bezrobotnych we wszystkich powiatach województwa zmalała. W całym

województwie liczba pozostających bez pracy zmniejszyła się o 30,2%. W 14 powiatach

spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie w regionie, a największe zmiany

względne zaobserwowano w powiatach: legnickim - grodzkim (spadek o 44,9%),

wrocławskim - ziemskim (spadek o 44,5%) i oławskim (spadek o 38,7%). Z kolei najmniejsze

spadki w liczbie bezrobotnych odnotowano w powiatach: lwóweckim (o 20,3%), milickim

(o 19,7%) i złotoryjskim (o 18,4%).

W końcu 2006 roku w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba

zarejestrowanych bezrobotnych we wszystkich powiatach zmalała. W 13 powiatach były to

zmiany większe niż przeciętnie w całym województwie, gdzie obserwowano spadek o 20,5%.

Województwo dolnośląskie

Podregion jeleniogórsko-

wałbrzyskiPodregion legnicki


Podregion wrocławski

2004 2005 2006

46

Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w II kwartale 2007 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

-50,0

-45,0

-40,0

-35,0

-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0L

eg

nic

ki

- g

rod

zki

Wro

cła

wski

- zi

em

ski

Oła

wski

Leg

nic

ki

- zi

em

ski

Ząb

ko

wic

ki

Trz

eb

nic

ki

Śre

dzk

i

Wro

cła

wski

- g

rod

zki

Zg

orz

ele

cki

Lu

biń

ski

Gło

go

wski

Św

idn

icki

Gó

row

ski

Wałb

rzyski

Po

lko

wic

ki

Ka

mie

nn

og

órs

ki

Oleśn

icki

Jele

nio

gó

rski

- g

rod

zki

Bo

lesła

wie

cki

Lu

bań

ski

Jele

nio

gó

rski

- zi

em

ski

Jaw

ors

ki

Wo

łow

ski

Kło

dzk

i

Dzi

erż

on

iow

ski

Str

zeliń

ski

Lw

ów

ecki

Mil

icki

Zło

tory

jsk

i

%

Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2006 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

-40,0

-35,0

-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

Wro

cła

wski -

ziem

ski

Oła

wski

Lu

biń

ski

Leg

nic

ki -

gro

dzk

i

Wro

cła

wski -

gro

dzk

i

Zg

orz

ele

cki

Bo

lesła

wie

cki

Leg

nic

ki -

ziem

ski

Oleśn

icki

Milic

ki

Trz

eb

nic

ki

Śre

dzk

i

Gło

go

wski

Po

lko

wic

ki

Jaw

ors

ki

Wo

łow

ski

Kam

ien

no

gó

rski

Św

idn

icki

Kło

dzk

i

Zło

tory

jski

Str

zeliń

ski

Ząb

ko

wic

ki

Wałb

rzyski

Dzi

erż

on

iow

ski

Lu

bań

ski

Jele

nio

gó

rski -

gro

dzk

i

Gó

row

ski

Jele

nio

gó

rski -

ziem

ski

Lw

ów

ecki

%

Zmiany liczby bezrobotnych w powiatach woj. dolnosląskiego w 2005 r. (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

Lu

biń

ski

Jele

nio

gó

rski -

gro

dzk

i

Oła

wski

Zg

orz

ele

cki

Oleś

nic

ki

Śre

dzk

i

Leg

nic

ki -

gro

dzk

i

Bo

lesła

wie

cki

Św

idn

icki

Wro

cła

wski -

gro

dzk

i

Jele

nio

gó

rski -

zie

mski

Wro

cła

ws

ki -

zie

ms

ki

Kam

ien

no

gó

rski

Milic

ki

Wa

łbrz

ys

ki

Po

lko

wic

ki

Gło

go

wski

Lu

bań

ski

Le

gn

ick

i -

zie

ms

ki

Trz

eb

nic

ki

Wo

łow

ski

Zło

tory

jski

Gó

row

ski

Str

zeliń

ski

Jaw

ors

ki

Kło

dzk

i

Lw

ów

ecki

Zą

bko

wic

ki

Dzi

erż

on

iow

sk

i

%

Rys. 1.12. Zmiany liczby bezrobotnych (w %) w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

47

Największe zmiany względne zanotowano w powiatach: wrocławskim – ziemskim (spadek

o 36,4%), oławskim (spadek o 33,6%) oraz lubińskim (spadek o 27,2%).

W końcu 2005 roku w stosunku do analogicznego okresu roku 2004 bezrobocie

zmalało w 28 powiatach. Jedynie w powiecie dzierżoniowskim odnotowano wzrost liczby

bezrobotnych o 1,7%. W 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż

przeciętnie w regionie (w województwie liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 9,5%).

Największe spadki obserwowano w powiecie lubińskim (o 21,4%), jeleniogórskim –

grodzkim (o 18,0%) oraz oławskim (o 16,6%).

1.2.2. Stopa bezrobocia w latach 2004-2007 w regionie, podregionach i powiatach

Stopa bezrobocia wyrażająca relację liczby zarejestrowanych bezrobotnych do ogółu

ludności cywilnej czynnej zawodowo umożliwia porównywanie zmian na rynku pracy.

Według danych GUS stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim wynosiła na

koniec czerwca 2007 roku 13,4%, podczas gdy w całej Polsce – 12,4%. Najwyższą wartość

tego wskaźnika odnotowano w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (18,9%), natomiast

najniższą w podregionie m. Wrocław (6,3%). W tabeli 1.10 oraz na rysunku 1.13

przedstawiono wartości wskaźnika notowanego w województwie i podregionach w latach

2004-2007.

Tabela 1.10. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004-2007

WyszczególnienieStopa bezrobocia (w %)

2004 2005 2006 2007a

stan na dzień 31XIIWojewództwo dolnośląskie 22,3 20,5 16,8 13,4Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski 28,0 26,5 22,9 18,9Podregion legnicki 21,3 19,3 15,5 12,0Podregion wrocławski 23,4 20,9 15,8 12,1Podregion m. Wrocław 12,4 11,0 8,1 6,3

a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.

W regionie, podobnie jak w całym kraju, obserwowana jest tendencja spadku stopy

bezrobocia (por. rys. 1.13). W badanym okresie wskaźnik ten zmniejszył się o 10,9 punktu

procentowego (z 24,3% w styczniu 2004 roku do 13,4% w czerwcu 2007 roku), podczas gdy

w kraju był to spadek o 8,2 punktu procentowego. W okresie tym największy spadek stopy

bezrobocia zanotowano w podregionie wrocławskim o 13,7 punktu procentowego,

a najmniejszy – w podregionie m. Wrocław o 6,8 punktu procentowego.

Spadkowej tendencji stopy bezrobocia w regionie i podregionach (por. rys. 1.13)

towarzyszyło zmniejszenie się rozpiętości między wskaźnikiem bezrobocia w regionie oraz w

skali kraju. W styczniu 2004 roku stopa bezrobocia w województwie dolnośląskim

48

przewyższała wskaźnik dla Polski o 3,7 punktu procentowego, a w czerwcu 2007 roku –

o 1,0 punkt procentowy.

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski, województwo dolnośląskie i Polska

81012141618202224262830

05.0

1

05.0

2

05.0

3

05.0

4

05.0

5

05.0

6

05.0

7

05.0

8

05.0

9

05.1

0

05.1

1

05.1

2

06.0

1

06.0

2

06.0

3

06.0

4

06.0

5

06.0

6

06.0

7

06.0

8

06.0

9

06.1

0

06.1

1

06.1

2

07.0

1

07.0

2

07.0

3

07.0

4

07.0

5

07.0

6

%

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo

Podregion legnicki, województwo dolnośląskie i Polska

81012141618202224262830

05.0

1

05.0

2

05.0

3

05.0

4

05.0

5

05.0

6

05.0

7

05.0

8

05.0

9

05.1

0

05.1

1

05.1

2

06.0

1

06.0

2

06.0

3

06.0

4

06.0

5

06.0

6

06.0

7

06.0

8

06.0

9

06.1

0

06.1

1

06.1

2

07.0

1

07.0

2

07.0

3

07.0

4

07.0

5

07.0

6

%

Podregion legnicki Polska Województwo

Podregion wrocławski, województwo dolnośląskie i Polska

81012141618202224262830

05.0

1

05.0

2

05.0

3

05.0

4

05.0

5

05.0

6

05.0

7

05.0

8

05.0

9

05.1

0

05.1

1

05.1

2

06.0

1

06.0

2

06.0

3

06.0

4

06.0

5

06.0

6

06.0

7

06.0

8

06.0

9

06.1

0

06.1

1

06.1

2

07.0

1

07.0

2

07.0

3

07.0

4

07.0

5

07.0

6

%

Podregion wrocławski Polska Województwo

Podregion m. Wrocław, województwo dolnośląskie i Polska

68

1012141618202224262830

05.0

1

05.0

2

05.0

3

05.0

4

05.0

5

05.0

6

05.0

7

05.0

8

05.0

9

05.1

0

05.1

1

05.1

2

06.0

1

06.0

2

06.0

3

06.0

4

06.0

5

06.0

6

06.0

7

06.0

8

06.0

9

06.1

0

06.1

1

06.1

2

07.0

1

07.0

2

07.0

3

07.0

4

07.0

5

07.0

6

%

Podregion m. Wrocław Polska Województwo

Rys. 1.13. Stopa bezrobocia rejestrowanego w podregionach województwa dolnośląskiego w miesiącach lat2004-2007

Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.

Zmiany stopy bezrobocia w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)



Podregion legnickiPodregion

jeleniogórsko-wałbrzyski

Województwo dolnosląskie

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

2004 2005 2006

Rys. 1.14. Zmiany stopy bezrobocia w podregionach województwa dolnośląskiego w latach 2004 -2006Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.



Podregion legnickiPodregion

jeleniogórsko-wałbrzyski

Województwo dolnosląskie

2004 2005 2006

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski Polska Województwo

Podregion wrocławski Polska Województwo

Podregion legnicki Polska Województwo

Podregion m. Wrocław Polska Województwo

49

Większy spadek wskaźnika w regionie wskazuje, że poprawa sytuacji na rynku pracy

województwa następuje nieco szybciej niż w skali kraju. W badanym okresie obserwowano

coraz szybsze tempo zmniejszania się stopy bezrobocia w regionie i podregionach, co

ilustruje rysunek 1.14. Spadek stopy bezrobocia był większy w okresie grudzień 2005 –

grudzień 2006 niż we wcześniejszych okresach rocznych. O ile w latach 2004-2005 zmiany

stopy bezrobocia wynosiły około 2 punkty procentowe, to w 2006 roku wynosiły od 2,9

punktów procentowych (w podregionie m. Wrocław) do 5,1 punktów procentowych

(w podregionie wrocławskim).

Na rysunku 1.15 przedstawiono stopę bezrobocia w powiatach województwa

dolnośląskiego w latach 2005-2007. W badanym okresie obserwuje się coraz mniejsze

wartości wskaźnika w poszczególnych powiatach. Na koniec II kwartału 2007 roku w Polsce

stopa bezrobocia wynosiła 12,4%. Wśród powiatów województwa dolnośląskiego najniższą

stopę bezrobocia zaobserwowano w powiatach: wrocławski grodzkim (6,7%) oraz lubińskim

(8,3%). Niższą od przeciętnej krajowej stopą bezrobocia charakteryzowały się również

powiaty: jeleniogórski – grodzki, polkowickim, wrocławski – ziemski, legnicki – grodzki oraz

oławski. W 22 powiatach regionu wskaźnik bezrobocia był wyższy od obserwowanego

w całej Polsce. W 3 powiatach stopa bezrobocia przekraczała 25%, przy czym najwyższe

wartości wskaźnika występowały w powiatach: lwóweckim (26,0%) i dzierżoniowskim

(25,5%). Na koniec 2006 roku stopa bezrobocia była niższa od obserwowanej w kraju

w 7 powiatach: wrocławskim – grodzkim, lubińskim, jeleniogórskim – grodzkim,

polkowickim, wrocławskim – ziemskim, legnickim – grodzkim oraz oławskim. Wskaźnik

o wartościach przekraczających 25% odnotowano w 8 powiatach: lwóweckim,

dzierżoniowskim, złotoryjskim, górowskim, kłodzkim, zgorzeleckim, strzeleckim

i lubańskim. Na koniec 2005 roku stopa bezrobocia o najwyższych wartościach

(przekraczających 25%) notowana była w 12 powiatach, przy czym w 5 powiatach

(złotoryjskim, lwóweckim, dzierżoniowskim, kłodzkim i górowskim) przekraczała wartość

30%. Niższą od przeciętnej krajowej (tj. 17,5%) stopę bezrobocia obserwowano

w 5 powiatach: wrocławskim – grodzkim, jeleniogórskim – grodzkim, lubińskim,

polkowickim i wrocławskim – ziemskim.

1.2.3. Płynność rynku pracy - wskaźniki napływu do bezrobocia, odpływu z bezrobocia,

płynności rynku pracy

Obserwowany od 2004 roku spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych był

rezultatem korzystnego bilansu bezrobotnych (por. tabela 1.11). W kolejnych okresach

rocznych odpływ bezrobotnych przeważał nad napływem bezrobotnych.

50

Stopa bezrobocia w 2005 roku, w końcu okresu

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Wro

cław

ski-gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki-g

rodzk

i

Lubiń

ski

Po

lko

wic

ki

Wro

cław

ski-zi

em

ski

Legnic

ki-g

rodzk

i

Śre

dzk

i

Oła

wsk

i

Oleśnic

ki

Woło

wsk

i

Zgorz

ele

cki

Gło

gow

ski

Mili

cki

Bole

sław

ieck

i

Św

idn

icki

Jele

nio

górs

ki-z

iem

ski

Trz

eb

nic

ki

Wałb

rzys

ki

Kam

iennogórs

ki

Legnic

ki-z

iem

ski

Lubańsk

i

Jaw

ors

ki

Ząbko

wic

ki

Str

zeliń

ski

Góro

wsk

i

Kło

dzk

i

Dzi

erż

onio

wsk

i

Lw

ów

eck

i

Zło

tory

jski

%

Stopa bezrobocia w 2006 roku, w końcu okresu

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

Wro

cła

wsk

i-g

rod

zki

Lu

biń

ski

Jele

nio

gó

rski

-gro

dzk

i

Po

lko

wic

ki

Wro

cła

wsk

i-zi

em

ski

Oła

wsk

i

Leg

nic

ki-g

rod

zki

Oleśn

icki

Śre

dzk

i

Zg

orz

ele

cki

Bo

lesł

aw

ieck

i

Gło

gow

ski

Wo

łow

ski

Mili

cki

Św

idn

icki

Trz

eb

nic

ki

Jele

nio

górs

ki-z

iem

ski

Ka

mie

nn

og

órs

ki

Le

gn

icki

-zie

msk

i

Wa

łbrz

yski

Jaw

ors

ki

Lu

bań

ski

Str

zeliń

ski

Zą

bko

wic

ki

Kło

dzk

i

Gó

row

ski

Zło

tory

jski

Dzi

erż

on

iow

ski

Lw

ów

eck

i

%

Stopa bezrobocia w II kwartale 2007 roku, w końcu okresu

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

Wro

cła

wsk

i-g

rod

zki

Lubiń

ski

Wro

cław

ski-zi

em

ski

Jele

nio

górs

ki-g

rod

zki

Polk

ow

icki

Leg

nic

ki-g

rod

zki

Oła

wsk

i

Śre

dzk

i

Oleśn

icki

Zg

orz

ele

cki

Gło

go

wsk

i

Bole

sła

wie

cki

Wo

łow

ski

Trz

eb

nic

ki

Św

idn

icki

Mili

cki

Jele

nio

gó

rski

-zie

msk

i

Le

gn

icki

-zie

msk

i

Wa

łbrz

yski

Ka

mie

nn

og

órs

ki

Ząbko

wic

ki

Jaw

ors

ki

Góro

wsk

i

Lubańsk

i

Str

zeliń

ski

Kło

dzk

i

Zło

tory

jski

Dzi

erż

onio

wsk

i

Lw

ów

eck

i

%

Rys. 1.15. Stopa bezrobocia w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007.Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy.

51

W ujęciu kwartalnym oraz miesięcznym obserwuje się fluktuacje w ruchu

bezrobotnych związane z sezonowością zatrudnienia pracowników. Na rysunku 1.16

przedstawiono podstawowe dla całego regionu wielkości ruchu bezrobotnych, tj. napływ,

odpływ oraz saldo w okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku. Podobnie jak

w okresach wcześniejszych, z wyjątkiem stycznia i grudnia, w badanym przedziale czasu

notowano w regionie przewagę odpływu nad napływem. Przewaga napływu nad odpływem

w tych dwóch miesiącach skutkowała przyrostem bezrobocia w I i IV kwartałach lat 2004

i 2005 oraz w I kwartale roku 2006.

Tabela 1.11. Napływ, odpływ i zmiany liczby bezrobotnych w województwie dolnośląskim w kwartałach lat2004-2007

OkresyNapływ Odpływ

Przyrost/spadek

Bezrobotni, którzy podjęli pracę

w osobach w osobach w % odpływuI kwartał 2004 62434 56140 6294 29059 51,8II kwartał 2004 51277 69512 -18235 38388 55,2III kwartał 2004 63630 74022 -10392 31995 43,2IV kwartał 2004 66596 65405 1191 26273 40,2

Rok 2004 243937 265079 -21142 125715 47,4I kwartał 2005 60922 56762 4160 27257 48,0II kwartał 2005 54695 74434 -19739 37367 50,2III kwartał 2005 67009 76324 -9315 31699 41,5IV kwartał 2005 69478 68361 1117 28210 41,3

Rok 2005 252104 275881 -23777 124533 45,1I kwartał 2006 63582 60778 2804 28836 47,4II kwartał 2006 50794 79226 -28432 37789 47,7III kwartał 2006 60300 75226 -14926 32284 42,9IV kwartał 2006 61911 69292 -7381 28358 40,9

Rok 2006 236587 284522 -47935 127267 44,7I kwartał 2007 54702 66146 -11444 28677 43,4II kwartał 2007 48017 77057 -29040 31387 40,7

Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy. Obliczenia własne.

Najkorzystniejszą sytuację na regionalnym rynku pracy zanotowano w II kwartałach

lat 2004-2007. W okresach tych miał miejsce najmniejszy napływ bezrobotnych (liczba

bezrobotnych zmniejszyła się w II kwartale 2007 roku o 29,0 tys. osób). Na tle korzystnego

bilansu w ruchu bezrobotnych, pojawia się niepokojąca kwestia podejmowania pracy przez

bezrobotnych. Bezrobotni, którzy podejmowali pracę stanowili mniej niż połowę

odpływających z grupy bezrobotnych. O ile w drugich kwartałach lat 2004-2005 podejmujący

pracę stanowili nieco ponad połowę odpływających z bezrobocia, to w II kwartale 2006 roku

odsetek ten zmniejszył się do 47,7%, a w II kwartale 2007 roku wynosił zaledwie 40,7%

(por. tab. 1.11 i rys. 1.16).

52

Napływ, odpływ i zmiana liczby bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007

-15 000

-10 000

-5 000

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

oso

by

Przyrost, spadek Napływ Odpływ

Udział kobiet w liczbie napływających bezrobotnych oraz napływw miesiącach lat 2004-2007

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

%

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

oso

by

Udział kobiet Napływ

Udział podjęć pracy w liczbie odpływających bezrobotnych oraz odpływw miesiącach lat 2004-2007

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

55,0

60,0

65,0

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

%

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

oso

by

Udział podjęć pracy Odpływ

Rys. 1.16. Napływ, odpływ, zmiana bezrobotnych, udział kobiet w ogóle napływających, udział podjęć pracy wwojewództwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007


Przyrost, spadek Napływ Odpływ

Udział kobiet Napływ

Udział podjęć pracy Odpływ

53

O niekorzystnej oraz pogarszającej się sytuacji kobiet na rynku pracy świadczą

rosnące wartości udziału kobiet w ogóle napływających bezrobotnych z 47,2% w 2004 roku,

do 48,1% w 2005 roku oraz 49,5% w 2006 roku. W badanym okresie udział kobiet w ogóle

napływających bezrobotnych wahał się od 41,7% do 54,2% (por. rys. 1.16). Najwyższe

wartości wskaźnika występowały w miesiącach czerwiec – wrzesień (53,3% w lipcu 2004 r.

i 54,2% we wrześniu 2006 r.). Osoby podejmujące pracę stanowiły od 39,6% do 60,6% ogółu

odpływających. W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, czyli w ciągu 42

miesięcy, jedynie dziewięciokrotnie obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny

podejmował pracę (por. rys. 1.16).

W opisie ruchu bezrobotnych w ujęciu względnym zostały wykorzystane wskaźniki

napływu, odpływu i płynności bezrobotnych, a także stopa napływu i stopa odpływu

bezrobotnych.

Wskaźnik napływu do bezrobocia jest relacją napływu bezrobotnych w danym

miesiącu do liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik odpływu

z bezrobocia jest relacją odpływu bezrobotnych w danym miesiącu do liczby

zarejestrowanych bezrobotnych na koniec miesiąca. Wskaźnik płynności bezrobocia jest

stosunkiem liczby bezrobotnych wyrejestrowanych (odpływu) do zarejestrowanych

(napływu) w tym samym przedziale czasowym.

Stopa napływu bezrobotnych jest relacją liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych

do liczby aktywnych zawodowo w danym miesiącu. Stopa odpływu bezrobotnych jest relacją

liczby bezrobotnych wyrejestrowanych w miesiącu sprawozdawczym do liczby bezrobotnych

na koniec poprzedniego miesiąca.

Na rysunku 1.17 przedstawiono obliczone wskaźniki napływu, odpływu i płynności

bezrobocia oraz stopy napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007.

W badanym okresie wartości stopy napływu bezrobotnych oscylują w granicach od

1,3% do 2,2%. Oznacza to, że w miesiącu z 1000 aktywnych zawodowo od 13 do 22 osób

zasila populację bezrobotnych. Najniższe wartości przypadają na miesiące kwiecień i maj,

a najwyższe - na grudzień i styczeń.

Wartości stopy odpływu wahają się od 5,8% do 16,3%. Oznacza to, że w miesiącu

z 1000 bezrobotnych odpływa od 58 do 163 osób. Najwyższe wartości przypadają na

miesiące maj, wrzesień i październik, a najniższe na – styczeń i luty.

Uwzględniając informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku, wartości wskaźników

napływu i odpływu oraz stopa napływu i stopa odpływu potwierdzają zaobserwowaną

sezonowość w ruchu bezrobotnych. Wysokie wartości wskaźników płynności występowały

w kwietniu i maju. W maju 2005 roku na 100 napływających bezrobotnych przypadało 150

54

odpływających, w maju 2006 roku wskaźnik ten miał wartość 163, w kwietniu 2007 – 169,

a w czerwcu 2007 – 153. Niekorzystna sytuacja występowała w styczniu 2004 roku, wówczas

to 64 odpływających przypadało na 100 napływających, podobnie było w styczniu 2005 roku

(68 odpływających przypadało na 100 napływających), a także w styczniu 2006 roku

(74 odpływających przypadało na 100 napływających). Wyrównanie w relacjach napływu

i odpływu obserwowano w lutym i listopadzie.

Stopa napływu i odpływu bezrobotnych w miesiącach lat 2004-2007

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

%

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

%

stopa napływu stopa odpływu

Wskaźniki napływu, odpływu i płynności w miesiącach lat 2004-2007

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

10,0

12,0

14,0

16,0

18,0

20,0

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

%

50

70

90

110

130

150

170

190

wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia

Rys. 1.17. Wskaźniki ruchu bezrobotnych w województwie dolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

stopa napływu stopa odpływu

wskaźnik płynności wskaźnik napływu do bezrobocia wskaźnik odpływu z bezrobocia

55

1.2.4. Grupy bezrobotnych według płci, wieku, wykształcenia, miejsca zamieszkania

i czasu pozostawania bez pracy

W tabeli 1.12 i na rysunku 1.18 przedstawiono liczbę i strukturę bezrobotnych według

podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych.

W końcu II kwartału 2007 roku bezrobotne kobiety tworzyły grupę liczącą 84,2 tys.

osób, co stanowiło 58,1% ogółu bezrobotnych. Odsetek kobiet pozostających bez pracy

wzrastał w kolejnych latach 2004-2007. Bezrobotni poprzednio pracujący tworzyli grupę

liczącą 117,9 tys. osób, co stanowiło 81,3% ogółu pozostających bez pracy.

Tabela 1.12. Bezrobotni według cech demograficzno-ekonomicznych w województwie dolnośląskim w latach2004-2007

Wyszczególnienie

Liczba bezrobotnych(stan na dzień 31 XII)

Struktura

2004 2005 2006 2007a 2004 2005 2006 2007a

w osobach w %ogółem 257129 233352 185417 144933 100 100 100 100

Według płcikobiety 134747 125300 104435 84173 52,4 53,7 56,3 58,1mężczyźni 122382 108052 80982 60760 47,6 46,3 43,7 41,9

Według statusupoprzednio pracujący 204390 187375 149782 117883 79,5 80,3 80,8 81,3w tym: zwolnieni z przyczyn zakładu pracy 11775 8737 5475 4079 4,6 0,0 3,0 2,8dotychczas nie pracujący 52739 45977 35635 27050 20,5 19,7 19,2 18,7

Według wieku18 - 24 lata 55026 45178 31244 22441 21,4 19,4 16,9 15,525 - 44 lata 121221 108223 83518 63626 47,1 46,4 45,0 43,945 lat i więcej 80882 79951 70655 58866 31,5 34,3 38,1 40,6

Według uprawnień do zasiłkuz prawem do zasiłku 40490 35934 27567 22182 15,7 15,4 14,9 15,3bez prawa do zasiłku 216639 197418 157850 122751 84,3 84,6 85,1 84,7

Według poziomu wykształceniawyższe 11319 11345 9966 7942 4,4 4,9 5,4 5,5policealne i średnie zawodowe 56974 51372 40711 32475 22,2 22,0 22,0 22,4średnie ogólnokształcące 16501 15840 13724 11408 6,4 6,8 7,4 7,9zasadnicze zawodowe 83767 73659 55680 42323 32,6 31,6 30,0 29,2gimnazjalne i niższe 88568 81136 65336 50785 34,4 34,8 35,2 35,0

Według czasu pozostawania bez pracydo 12 miesięcy 129545 122628 99325 77691 50,4 52,6 53,6 53,6od 12 do 24 miesięcy 42976 35721 28104 21295 16,7 15,3 15,2 14,7powyżej 24 miesięcy 84608 75003 57988 45947 32,9 32,1 31,3 31,7

Według miejsca zamieszkaniazamieszkali na wsi 87084 79596 64288 49663 33,9 34,1 34,7 34,3zamieszkali w mieście 170045 153756 121129 95270 66,1 65,9 65,3 65,7

a – Stan na dzień 30 VI.Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

Uwzględniając wiek bezrobotnych, najliczniej reprezentowaną grupą byli poszukujący

pracy w wieku 25-44 lata (na koniec czerwca 2007 roku 63,6 tys. osób, czyli 43,9% ogółu

bezrobotnych). Prawo do zasiłku posiadał co siódmy zarejestrowany bezrobotny (22,2 tys.

osób). Bezrobotni legitymowali się najczęściej wykształceniem gimnazjalnym i niższym

56

(50,9 tys. osób, co stanowiło 35,0% ogółu), a drugą co do wielkości była grupa bezrobotnych

z wykształceniem zasadniczym zawodowym (42,3 tys. osób, czyli 29,2% ogółu).

Osoby pozostające bez pracy do 12 miesięcy stanowiły w końcu II kwartału 2007 roku

53,6% ogółu bezrobotnych (77,7 tys. osób), a co prawie co trzeci bezrobotny (45,9 tys. osób)

pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesięcy. Niepełnosprawni bezrobotni tworzyli grupę

liczącą 7,3 tys. osób, co stanowiło 5,0% ogółu pozostających bez pracy.

Struktura bezrobotnych według wieku w kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw.

2005 2006 2007

18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej

Struktura bezrobotnych według poziomu wykształcenia w kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2005 2006 2007

wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe

Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracyw kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2005 2006 2007

do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy

Struktura bezrobotnych według miejsca zamieszkaniaw kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2005 2006 2007

zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście

Struktura bezrobotnych według płci w kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2005 2006 2007

kobiety mężczyźni

Struktura bezrobotnych według statusu w kwartałach lat 2005-2007

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


2005 2006 2007

poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący

Rys. 1.18. Struktura bezrobotnych według płci, statusu, wieku, poziomu wykształcenia, czasu pozostawania bezpracy, miejsca zamieszkania w województwie dolnośląskim w kwartałach lat 2004-2007


Na rysunku 1.19 przedstawiono zmiany liczby bezrobotnych według podstawowych

cech demograficzno-ekonomicznych. Zmiany względne w grupach bezrobotnych według

podstawowych cech demograficzno-ekonomicznych, które zaszły w 2006 roku w stosunku do

roku poprzedniego były większe niż te, które zaszły we wcześniejszych dwóch latach.

W grudniu 2006 roku w stosunku do grudnia roku poprzedniego obserwowano spadek liczby

bezrobotnych w poszczególnych grupach, podobnie jak w całej populacji pozostających bez

pracy. W badanym okresie 2004-2006 zaobserwowano zmiany szybsze niż przeciętnie

kobiety mężczyźni

18 - 24 lat 25 - 44 lat 45 lat i więcej

do 12 m-cy od 12 do 24 m-cy powyżej 24 m-cy

poprzednio pracujący zwolnieni z przyczyn zakładu pracy dotychczas nie pracujący

wyższe policealne i średnie zawodoweśrednie ogólnokształcące zasadnicze zawodowegimnazjalne i niższe

zamieszkali na wsi zamieszkali w mieście

57

w populacji bezrobotnych w następujących dziewięciu grupach osób pozostających bez pracy:

bezrobotni mężczyźni, zwolnieni z przyczyn zakładu pracy, dotychczas nie pracujący,

bezrobotni z prawem do zasiłku, zamieszkali w mieście, pozostający bez pracy od 12 do 24

miesięcy, w wieku 18-24 lata, w wieku 25-44 lata, z wykształceniem zasadniczym

zawodowym.

Zmiany liczby bezrobotnych według płci w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

ogółem kobiety mężczyźni

%

2004 2005 2006

Zmiany liczby bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku analogicznego okresu roku

poprzedniego)

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

do 12 m-cy 12 - 24 m-cy powyżej 24 m-cy

%

2004 2005 2006

Zmiany liczby bezrobotnych według wieku w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata

-35,0

-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

%

2004 2005 2006

Zmiany liczby bezrobotnych niepełnosprawnych i według miejsca zamieszkania w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku

poprzedniego)

zamieszkali w mieście

zamieszkali na wsi

niepełnosprawni

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

%

2004 2005 2006

Zmiany liczby bezrobotnych według poziomu wykształcenia w latach 2004-2006 (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu

roku poprzedniego)

gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe

średnie ogólnokształcące

policealne i średnie zawodowe

wyższe

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

%

2004 2005 2006

Zmiany liczby bezrobotnych według statusu w latach 2004-2006 roku (w końcu okresu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego)

-40,0

-35,0

-30,0

-25,0

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

poprzednio pracującyzwolnieni z przyczyn zakładu

pracy dotychczas nie pracujący

%

2004 2005 2006

Rys. 1.19. Zmiany w liczbie bezrobotnych według grup w latach 2004-2006 (stan w końcu okresu, w stosunkudo analogicznego okresu roku poprzedniego)


W 2006 roku w stosunku do roku 2005 wyraźnie zmniejszyła się (o 25,1%) grupa

bezrobotnych mężczyzn, podczas gdy grupa bezrobotnych kobiet zmniejszyła się o 16,7%.

Zwolnieni z przyczyn zakładu pracy tworzyli w na koniec 2006 roku grupę mniejszą o 37,3%

niż rok wcześniej. Uwzględniając czas pozostawania bez pracy, większe zmiany wystąpiły

2004 2005 2006 2004 2005 2006

45 lat i więcej 18 - 24 lata 25 - 44 lata

2004 2005 20062004 2005 2006

zamieszkali w mieście

zamieszkali na wsi

niepełnosprawni

2004 2005 2006

gimnazjalne i niższezasadnicze zawodowe

średnie ogólnokształcące

policealne i średnie zawodowe

wyższe

2004 2005 2006

58

w grupie długotrwale bezrobotnych, czyli pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy

(spadek o 22,7%), aniżeli w grupie pozostających bez pracy od 12 do 24 miesięcy (spadek

o 21,3%).

Wyraźnie zmniejszyła się (o 30,8%) grupa bezrobotnych z najmłodszej grupy

wiekowej (tj. 18-24 lata), a najmniejsze zmiany dotyczyły liczby bezrobotnych w wieku 45

lat i więcej (spadek o 11,6%). Uwzględniając wykształcenie bezrobotnych, zaobserwowano

największe zmiany w grupie pozostających bez pracy z wykształceniem zasadniczym

zawodowym (spadek o 24,4%). W grupie bezrobotnych z wyższym wykształceniem

odnotowano po raz pierwszy spadek (o 12,2%), w dwóch poprzednich latach notowano

wzrost bezrobotnych w tej grupie.

W badanym okresie struktura bezrobotnych według cech społeczno-ekonomicznych

nie ulegała zasadniczym zmianom. Poniżej przedstawiono wybrane struktury bezrobotnych

w ostatnim z badanym okresów, a mianowicie na koniec I półrocza 2007 roku. Na rysunkach

1.20–1.22 przedstawiono strukturę bezrobotnych w powiatach podregionów województwa

dolnośląskiego według wybranych cech, a mianowicie według czasu pozostawania bez pracy,

wieku oraz wykształcenia.

Na koniec I półrocza 2007 roku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego

niekorzystna sytuacja pod względem czasu pozostawania bez pracy wystąpiła w 5 powiatach,

gdzie odsetek pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące był wyższy niż przeciętnie

w całym województwie. W powiatach dzierżoniowskim, kłodzkim, strzelińskim,

zgorzeleckim i złotoryjskim co trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24

miesiące. Co więcej w wymienionych powiatach tego podregionu co druga osoba

pozostawała bez pracy dłużej niż 1 rok. W podregionie legnickim jedynie w powiecie

polkowickim odsetek bezrobotnych pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy był wyższy

niż przeciętnie w całym regionie i wynosił 33,5%. Prawie co drugi bezrobotny był bez pracy

dłużej niż 12 miesięcy w tym powiecie. W podregionie wrocławskim i m. Wrocław

wyjątkowo niekorzystna sytuacja występowała w powiatach wrocławski – ziemskim (gdzie

45,5% bezrobotnych pozostawało bez pracy dłużej niż 2 lata, a aż 61,7% - dłużej niż 1 rok)

oraz wrocławskim – grodzkim (odpowiednio 48,7% i 63,2%). W powiecie milickim co trzeci

bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 2 lata, a połowa – dłużej niż rok.

59

Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.

517

579

378

491

329

337

1173

394

320

239

956

1339

528

435

352

583

929

435

515

408

478

1897

490

435

437

1220

1614

745

653

482

664

1063

502

527

484

478

1690

618

520

355

1386

1807

517

573

513

898

1678

697

645

723

565

2472

720

717

584

1735

2574

837

775

732

646

1503

543

409

471

378

2138

601

636

550

1422

1722

711

573

512

1150

3058

1148

589

898

564

4913

1164

1164

1162

2086

3289

1388

1750

1357

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Jaworski



Kamiennogórski

Kłodzki

Lubański

Lwówecki

Strzeliński

Świdnicki

Wałbrzyski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotoryjski

do 1 miesiąca 1-3 3-6 6-12 12-24 pow. 24 miesięcy

Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu legnickiegow czerwcu 2007r.

459

230

731

339

529

334

219

673

384

1018

438

659

419

328

684

315

603

451

586

385

354

821

418

490

455

584

489

566

715

328

393

373

346

436

340

1321

693

1044

853

473

1040

645

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Głogowski

Górowski

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziemski

Lubiński

Polkowicki

Wołowski


Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.

169

390

302

229

364

1105

154

231

594

359

238

442

1745

249

282

626

394

274

426

2045

313

350

880

430

350

660

2045

347

333

687

323

341

516

2930

419

723

1318

725

657

1119

8247

1409

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Średzki

Trzebnicki




Rys. 1.20. Struktura bezrobotnych według czasu pozostawania bez pracy w powiatach województwadolnośląskiego w końcu czerwca 2007 roku.


517

579

378

491

329

337

1173

394

320

239

956

1339

528

435

352

583

929

435

515

408

478

1897

490

435

437

1220

1614

745

653

482

664

1063

502

527

484

478

1690

618

520

355

1386

1807

517

573

513

898

1678

697

645

723

565

2472

720

717

584

1735

2574

837

775

732

646

1503

543

409

471

378

2138

601

636

550

1422

1722

711

573

512

1150

3058

1148

589

898

564

4913

1164

1164

1162

2086

3289

1388

1750

1357


459

230

731

339

529

334

219

673

384

1018

438

659

419

328

684

315

603

451

586

385

354

821

418

490

455

584

489

566

715

328

393

373

346

436

340

1321

693

1044

853

473

1040

645


169

390

302

229

364

1105

154

231

594

359

238

442

1745

249

282

626

394

274

426

2045

313

350

880

430

350

660

2045

347

333

687

323

341

516

2930

419

723

1318

725

657

1119

8247

1409


60

Wzrost odsetka pozostających bez pracy dłużej niż 2 lata w powiatach wrocławskim –

grodzkim i wrocławskim – ziemskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do

analogicznego okresu roku poprzedniego (odpowiednio o 5,4 i 3,1 punkty procentowe)

wskazuje na utrwalanie się długotrwałego bezrobocia i utrudniony powrót na rynek pracy

w tym obszarze.

W powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w strukturze wiekowej

bezrobotnych dominowały osoby w wieku 45-54 lata, a drugą co do liczebności byli

bezrobotni w wieku 25-34 lata. W powiatach dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,

jeleniogórskim – ziemskim, kamiennogórskim, lwóweckim i wałbrzyskim odsetek

bezrobotnych w wieku 45-54 lata przekraczał przeciętną w województwie i wynosił od 30,7%

do 34,3%. W wymienionych powiatach zaobserwowano jednocześnie najmniejszy udział

bezrobotnych w wieku 18-24 lata.

Szczególną sytuacją charakteryzowały się powiaty jeleniogórski grodzki

i jeleniogórski – ziemski, gdzie odpowiednio 33,8% i 31,4% bezrobotnych było w wieku 45-

54 lata, jednocześnie największy – wśród powiatów podregionu – był odsetek bezrobotnych

w wieku powyżej 55 lat (odpowiednio 14,2% i 11,4%) i najniższy – wśród powiatów

podregionu – odsetek bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat (odpowiednio 11,5% i 14,4%).

W powiatach podregionu legnickiego przeważały w grupie bezrobotnych osoby

w wieku 25-34 lata. Jedynie powiaty legnicki – grodzki oraz legnicki – ziemski wyraźnie

odbiegały od pozostałych powiatów podregionu, bowiem dominowali tam bezrobotni

w wieku 45-54 lata (odpowiednio 33,4% i 29,4%). Ponadto w powiecie legnickim - grodzkim

notowano wysoki odsetek bezrobotnych w wieku powyżej 55 lata (15,4%) i niski odsetek

osób w wieku do 25 lat (11,6%).

Spośród powiatów podregionu wrocławskiego i m. Wrocław, powiat wrocławski –

grodzki, wrocławski – ziemski i oławski cechowały się przewagą bezrobotnych w wieku 45-

54 lata (odpowiednio 37,5%, 34,7% i 30,3% ogółu bezrobotnych) przy jednoczesnym

wysokim odsetku bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat (16,9%, 15,9% i 13,1%) i niskim

udziale bezrobotnych w wieku 18-24 lata (5,9%, 9,5% i 16,4%). Wzrost odsetka

bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim

– ziemskim i oławskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu

roku poprzedniego (odpowiednio o 5,3, 5,6 i 4,3 punkty procentowe) wskazuje na utrwalanie

się bezrobocia osób z tego przedziału wiekowego oraz ich utrudniony powrót na rynek pracy.

61

Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.

866

1382

689

365

477

461

2417

709

616

574

1392

1441

904

777

717

1227

2186

988

772

842

628

3811

1039

926

903

2281

3163

1180

1233

1097

801

1791

734

517

578

566

2723

712

728

627

1648

2425

817

875

755

1186

2701

994

1072

1039

885

4161

1189

1181

954

2663

4239

1322

1391

1066

321

653

259

365

319

230

1016

302

301

243

708

980

440

415

286

57

97

39

85

58

30

155

36

40

26

113

97

63

68

27

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Jaworski



Kamiennogórski

Kłodzki

Lubański

Lwówecki

Strzeliński

Świdnicki

Wałbrzyski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotoryjski

18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.

984

519

495

520

704

697

512

1380

662

999

744

1058

833

691

806

444

694

519

505

594

435

1159

573

1430

854

682

733

645

300

150

550

225

183

208

139

44

20

111

47

45

38

30

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Głogowski

Górowski

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziemski

Lubiński

Polkowicki

Wołowski

18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.

466

916

416

384

695

1072

274

558

1099

616

525

980

4037

666

335

865

402

365

604

3150

487

550

1189

768

585

917

6798

1004

154

360

276

199

286

2466

367

25

66

55

31

45

594

93

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Średzki

Trzebnicki



18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

Rys. 1.21. Struktura bezrobotnych według wieku w powiatach województwa dolnośląskiego w końcu czerwca2007 roku.


866

1382

689

365

477

461

2417

709

616

574

1392

1441

904

777

717

1227

2186

988

772

842

628

3811

1039

926

903

2281

3163

1180

1233

1097

801

1791

734

517

578

566

2723

712

728

627

1648

2425

817

875

755

1186

2701

994

1072

1039

885

4161

1189

1181

954

2663

4239

1322

1391

1066

321

653

259

365

319

230

1016

302

301

243

708

980

440

415

286

8

1

1

18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

984

519

495

520

704

697

512

1380

662

999

744

1058

833

691

806

444

694

519

505

594

435

1159

573

1430

854

682

733

645

300

150

550

225

183

208

139

1

18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

466

916

416

384

695

1072

274

558

1099

616

525

980

4037

666

335

865

402

365

604

3150

487

550

1189

768

585

917

6798

1004

154

360

276

199

286

2466

367

5

9

18-24 25-34 35-44 45-54 55-59 60-64 lata

62

Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego w czerwcu 2007 r.

199

377

179

247

139

105

460

128

111

82

480

588

183

154

137

974

2049

845

723

561

524

3197

926

752

807

2285

2640

1244

950

706

330

842

269

266

218

197

1436

207

278

249

660

756

390

285

233

1452

2366

1126

871

995

1148

4146

1219

1263

1126

2625

3709

1310

1362

1409

1503

3176

1284

1069

1400

826

5044

1507

1388

1063

2755

4652

1599

2008

1463

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Jaworski



Kamiennogórski

Kłodzki

Lubański

Lwówecki

Strzeliński

Świdnicki

Wałbrzyski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotoryjski

wyższe policealne i śr. zawodowe śr. ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej

Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu legnickiego w czerwcu 2007 r.

325

89

323

128

294

121

101

1115

482

955

626

812

569

546

454

198

329

165

290

264

273

1435

811

1245

933

876

992

847

1344

788

1427

1057

905

1157

685

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Głogowski

Górowski

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziemski

Lubiński

Polkowicki

Wołowski


Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach podregionu wrocławskiego i m. Wrocław w czerwcu 2007 r.

60

167

126

80

155

2242

162

413

1043

460

379

793

4509

590

246

409

238

150

306

1297

173

712

1445

658

638

1321

3557

726

657

1431

1051

842

952

6512

1240

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Średzki

Trzebnicki




Rys. 1.22. Struktura bezrobotnych według wykształcenia w powiatach województwa dolnośląskiego w końcuczerwca 2007 roku.


199

377

179

247

139

105

460

128

111

82

480

588

183

154

137

974

2049

845

723

561

524

3197

926

752

807

2285

2640

1244

950

706

330

842

269

266

218

197

1436

207

278

249

660

756

390

285

233

1452

2366

1126

871

995

1148

4146

1219

1263

1126

2625

3709

1310

1362

1409

1503

3176

1284

1069

1400

826

5044

1507

1388

1063

2755

4652

1599

2008

1463


325

89

323

128

294

121

101

1115

482

955

626

812

569

546

454

198

329

165

290

264

273

1435

811

1245

933

876

992

847

1344

788

1427

1057

905

1157

685


60

167

126

80

155

2242

162

413

1043

460

379

793

4509

590

246

409

238

150

306

1297

173

712

1445

658

638

1321

3557

726

657

1431

1051

842

952

6512

1240


63

Analizując strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia, należy zwrócić

uwagę, że w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominującą grupą bezrobotnych

stanowiły osoby o najniższym poziomie wykształcenia, tj. gimnazjalnym i poniżej (wyjątek

stanowiły powiaty kamiennogórski i strzeliński, gdzie przeważali bezrobotni z zasadniczym

zawodowym wykształceniem). Na ogół co trzeci bezrobotny w powiatach tego podregionu

legitymował się najniższym poziomem wykształcenia, przy czym w powiatach

jeleniogórskim – ziemskim i zgorzeleckim odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił

odpowiednio 42,3% i 42,2%.

W powiatach jeleniogórskim – ziemskim, lwóweckim, zgorzeleckim i złotoryjskim

zaobserwowano, że osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym

stanowiły ponad 70% ogółu bezrobotnych. Z kolei bezrobotni z wyższym wykształceniem

stanowili najliczniejszą grupę w powiecie jeleniogórskim – grodzkim (7,8%). A co czwarty

bezrobotny w powiatach strzelińskim, świdnickim i zgorzeleckim był z wykształceniem

policealnym i średnim zawodowym.

W podregionie legnickim jedynie w powiatach głogowskim, górowskim i wołowskim

wśród bezrobotnych dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym,

a w pozostałych przeważały osoby o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach

górowskim, legnickim – ziemskim i polkowickim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym

zawodowym i gimnazjalnym stanowili blisko 70% ogółu bezrobotnych. W trzech powiatach

tego podregionu obserwowano wyższy niż przeciętnie w województwie udział bezrobotnych

z wyższym wykształceniem. Sytuacja ta dotyczyła powiatów: głogowskiego 7,0%,

legnickiego – grodzkiego 7,5% i lubińskiego 9,3%. W powiecie głogowskim i lubińskim

prawie co czwarty bezrobotny legitymował się wykształceniem policealnym i średnim

zawodowym.

W podregionie wrocławskim bezrobotni z wykształceniem zasadniczym zawodowym

przeważali w powiatach milickim, oleśnickim i trzebnickim, a w pozostałych – bezrobotni

o najniższym poziomie wykształcenia. W powiatach średzkim i wrocławskim – ziemskim

ponad 70% ogółu bezrobotnych stanowiły osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym

i niższym. W powiecie wrocławskim – grodzkim co 8 bezrobotny legitymował się wyższym

wykształceniem, a co czwarty – wykształceniem policealnym i średnim zawodowym.

1.2.5. Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy

Oferty pracy zgłaszane przez pracodawców są wyrazem zapotrzebowania na

pracowników, a więc popytu na pracę. Popyt ten był zróżnicowanych w czasie i obszarze

powiatów województwa dolnośląskiego.

64

W I półroczu 2007 roku urzędy pracy w województwie dolnośląskim pozyskały 55,8

tys. ofert pracy dla bezrobotnych, w ciągu 2006 roku pozyskały 98,9 tys. ofert pracy dla

bezrobotnych, więcej niż w roku 2004 (o 21,3 tys. ofert). W ciągu 2005 roku pracodawcy

złożyli w urzędach pracy 77,6 tys. ofert pracy dla bezrobotnych, więcej niż w rok wcześniej

(o 10,9 tys. ofert). Oferty pracy subsydiowanej stanowiły 41,2% ogółu pozyskanych ofert

pracy w 2005 roku. W pierwszym półroczu 2007 roku na 1 ofertę pracy przypadało

3 bezrobotnych, w 2006 roku − 2 bezrobotnych, podczas gdy rok wcześniej – 3 bezrobotnych,

a w 2004 roku – 4 bezrobotnych. Na rysunku 1.23 przedstawiono liczbę ofert pracy oraz

liczbę bezrobotnych przypadających na ofertę pracy w miesiącach lat 2004-2007.

Liczba bezrobotnych na 1ofertę pracy oraz oferty pracyw miesiącach lat 2004-2007

0

10

20

30

40

50

60

70

80

01.2

004

03.2

004

05.2

004

07.2

004

09.2

004

11.2

004

01.2

005

03.2

005

05.2

005

07.2

005

09.2

005

11.2

005

01.2

006

03.2

006

05.2

006

07.2

007

09.2

006

11.2

006

01.2

007

03.2

007

05.2

007

osob

y/1

ofer

tę

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

sztu

ki

Liczba bezrobotnych na 1 ofertę pracy Oferty pracy

Rys. 1.23. Liczba pozyskanych ofert pracy oraz liczba bezrobotnych na ofertę pracy w województwiedolnośląskim w miesiącach lat 2004-2007


W kolejnych miesiącach lat 2004-2007 pracodawcy zgłaszali w urzędach pracy więcej

ofert niż w analogicznych okresach roku poprzedniego. W 6 miesiącach 2007 roku

w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba zgłoszonych ofert pracy była

większa o 6,1 tys. sztuk (tj. o 12,2%). Wyraźny wzrost zaobserwowano w maju 2006 roku,

wówczas liczba ofert pracy w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego

wzrosła o 62,4%.

65

Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2005 roku, w końcu okresu

0

50

100

150

200

250

300

350

400

Lubiń

ski

Wałb

rzys

ki

Śre

dzk

i

Oleśnic

ki

Kam

iennogórs

ki

Lw

ów

eck

i

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Polk

ow

icki

Oła

wsk

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Bole

sław

ieck

i

Mili

cki

Str

zeliń

ski

Jaw

ors

ki

Góro

wsk

i

Św

idnic

ki

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Lubańsk

i

Zło

tory

jski

Zgorz

ele

cki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Trz

ebnic

ki

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Kło

dzk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Gło

gow

ski

Ząbko

wic

ki

Legnic

ki -

zie

msk

i

Woło

wsk

i

na 1

ofe

rtę p

rac y

Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w 2006 roku, w końcu okresu

0

20

40

60

80

100

120

Wałb

rzys

ki

Oleśnic

ki

Lubiń

ski

Oła

wsk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Kam

iennogórs

ki

Śre

dzk

i

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Mili

cki

Str

zeliń

ski

Bole

sław

ieck

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Lubańsk

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Jaw

ors

ki

Góro

wsk

i

Kło

dzk

i

Św

idnic

ki

Gło

gow

ski

Trz

ebnic

ki

Zgorz

ele

cki

Zło

tory

jski

Lw

ów

eck

i

Ząbko

wic

ki

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Woło

wsk

i

Dzi

erż

onio

wsk

i

Polk

ow

icki

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

na 1

ofe

rtę p

rac y

Liczba bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy w II kwartale 2007 roku, w końcu okresu

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Wałb

rzys

ki

Kam

iennogórs

ki

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Oleśnic

ki

Oła

wsk

i

Góro

wsk

i

Bole

sław

ieck

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Woło

wsk

i

Lubiń

ski

Lw

ów

eck

i

Mili

cki

Zgorz

ele

cki

Trz

ebnic

ki

Lubańsk

i

Jaw

ors

ki

Ząbko

wic

ki

Św

idnic

ki

Gło

gow

ski

Śre

dzk

i

Zło

tory

jski

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Dzi

erż

onio

wsk

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Str

zeliń

ski

Polk

ow

icki

Kło

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

na 1

ofe

rtę p

rac y

Rys. 1.24. Liczba bezrobotnych na ofertę pracy w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy.

i i

i i

66

Zmniejszająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zwiększająca się liczba

zgłaszanych ofert pracy wpłynęły na mniejsze niż przed rokiem wartości liczby bezrobotnych

przypadających na 1 ofertę pracy. Uwzględniając dane o zgłaszanych ofertach pracy od roku

2004, najmniej ofert pracy było zgłaszanych przez pracodawców w styczniu, lutym oraz

grudniu, wówczas obserwowano największą liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę

pracy (w grudniu 2005 roku odpowiednio 3873 ofert i 60 bezrobotnych na 1 ofertę, w lutym

2007 roku odpowiednio 7123 ofert pracy i 26 bezrobotnych na 1 ofertę).W badanym okresie,

tj. od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku, najwięcej ofert pracy pozyskano do

pracodawców maju 2006 roku, notując jednocześnie jedną z niższych wartości wskaźnika

liczby bezrobotnych na 1 ofertę pracy (odpowiednio 10793 ofert i 20 bezrobotnych na

1 ofertę). Należy zauważyć, iż w miesiącach kwiecień – czerwiec 2007 roku wskaźnik ten

osiągnął najniższe wartości wynosząc odpowiednio 15, 14 i 15 bezrobotnych na 1 ofertę

pracy.

Na rysunku 1.24 przedstawiono liczbę bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy

w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007. W końcu I półrocza 2007

roku nie obserwuje się wyraźnych dysproporcji w liczbie bezrobotnych przypadających na

1 ofertę pracy, widocznych na koniec roku 2006 oraz 2005 roku. Wartości wskaźnika

w czerwcu 2007 roku wahały się od 7 w powiecie wrocławskim – ziemskim i wałbrzyskim do

47 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim. W grudniu 2006 roku wartości wskaźnika wahały

się od 22 w powiecie wałbrzyskim do 113 w powiecie jeleniogórskim – ziemskim, podczas

gdy w grudniu 2005 roku zróżnicowanie w tym zakresie było jeszcze większe i wartości

wskaźnika wahały się od 29 w powiecie lubińskim do 348 w powiecie wołowskim.

W czerwcu 2007 roku poza wałbrzyskim korzystna sytuacja wystąpiła w 11 powiatach,

bowiem wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż przeciętnie w całym województwie, tj. był

niższy niż 15. W końcu 2006 roku w 10 powiatach wskaźnik miał wartości niższe niż

przeciętnie w całym województwie. Poza powiatem jeleniogórskim - ziemskim najbardziej

niekorzystna sytuacja na koniec 2006 roku wystąpiła w powiecie polkowickim legnickim

(102 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). Z kolei na koniec 2005 roku w 11 powiatach wskaźnik

wyrażający liczbę bezrobotnych na 1 ofertę pracy miał wartości mniejsze niż przeciętnie

w regionie. Jednocześnie w 5 powiatach osiągał wartości przetaczające 150 bezrobotnych na

1 ofertę pracy. Porównując sytuację w czerwcu 2007 roku w stosunku do analogicznego

okresu roku poprzedniego, we wszystkich powiatach województwa dolnośląskiego wskaźnik

miał niższe wartości.

67

1.2.6. Wnioski

W regionie zachodziły korzystne zmiany w sytuacji na rynku pracy. Wyrażały się one

spadkiem liczby bezrobotnych oraz stopy bezrobocia rejestrowanego. W województwie

dolnośląskim na koniec I półrocza 2007 roku zarejestrowanych było 144,9 tys. bezrobotnych

osób. Liczba bezrobotnych w całym regionie oraz podregionach malała w kolejnych

okresach. W czerwcu 2007 w stosunku do czerwca 2006 roku największy spadek odnotowano

w podregionie m. Wrocław (o 35,7%).

W końcu I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku

poprzedniego w 14 powiatach spadek liczby bezrobotnych był większy niż przeciętnie

w regionie, a największe zmiany względne zaobserwowano w powiatach: legnickim –

grodzkim, wrocławskim - ziemskim i oławskim. Jednocześnie w powiatach tych odnotowano

stosunkowo najniższe stopy bezrobocia. Z kolei najmniejsze spadki w liczbie bezrobotnych

i jednocześnie najwyższe wartości stopy bezrobocia odnotowano w powiatach: lwóweckim,

milickim i złotoryjskim.

W badanym okresie, tj. od stycznia 2005 roku do czerwca 2007 roku zmniejszała się

również stopa bezrobocia. Co prawda stopa bezrobocia w województwie była wyższa niż

w całym kraju, jednak spadek stopy bezrobocia następował szybciej w województwie niż

w kraju. Spośród podregionów województwa dolnośląskiego jedynie w podregionie

m. Wrocław stopa bezrobocia utrzymywała się na najniższym poziomie, osiągając w czerwcu

2007 roku wartość 6,3%.

W badanym okresie w regionie zaobserwowano w ruchu bezrobotnych korzystny

bilans wyrażający się przewagą odpływu bezrobotnych nad napływem bezrobotnych.

W I półroczu 2007 roku liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 40,5 tys. osób,

w analogicznym okresie roku poprzedniego liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 25,6 tys.

osób, podczas gdy w całym roku 2005 był to spadek o 23,8 tys. osób.

Informacje o ruchu bezrobotnych od 2004 roku wskazują na występowanie

sezonowości w napływie i odpływie bezrobotnych. Potwierdzeniem tego były niskie wartości

stopy napływu występujące w kwietniu i maju, a wysokie – w grudniu i styczniu, podczas gdy

stopy odpływu były o niskich wartościach w styczniu i lutym. Równie wysokie wartości

wskaźników płynności występujące w miesiącach kwiecień-czerwiec wskazywały na

sezonową przewagę odpływających bezrobotnych nad napływającymi.

Spośród odpływających od 39,2% do 60,6% stanowiły osoby podejmujące pracę.

W okresie od stycznia 2004 roku do czerwca 2007 roku tylko w dziesięciu miesiącach

obserwowano, że co drugi odpływający bezrobotny podejmował pracę. Systematycznie

odsetek podejmujących pracę zmniejszała się, by osiągnąć najmniejszą wartość 39,2%

68

w czerwcu 2007 roku. Świadczyć to może o tym, iż bezrobotni napotykają na trudności

w powrocie na rynek pracy.

Uwzględniając cechy demograficzno-ekonomiczne bezrobotnych należy zwrócić

uwagę na zwiększający się odsetek bezrobotnych kobiet. W końcu I półrocza 2006 roku

stanowiły one 55,7% ogółu bezrobotnych regionu. Bez pracy najczęściej pozostawały osoby

w wieku 25-44 lata, stanowiąc 43,9% ogółu bezrobotnych. Na 100 bezrobotnych 64 stanowiły

osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym lub gimnazjalnym i niższym. Prawie co

trzeci bezrobotny pozostawał bez pracy dłużej niż 24 miesiące.

Na koniec I półrocza 2007 roku niekorzystna sytuacja pod względem czasu

pozostawania bez pracy wystąpiła w powiatach: dzierżoniowskim, kłodzkim, milickim,

polkowickim, strzelińskim, zgorzeleckim, złotoryjskim, wrocławskim – grodzkim

i wrocławskim – ziemskim, gdzie odsetek pozostających bez pracy dłużej niż 24 miesiące był

wyższy niż przeciętnie w całym województwie. Co więcej w wymienionych powiatach co

druga osoba pozostawała bez pracy dłużej niż 1 rok. Wyjątkowo niekorzystna sytuacja

występowała w powiatach wrocławski – ziemskim (gdzie 48,7% bezrobotnych pozostawało

bez pracy dłużej niż 2 lata, a aż 63,2% - dłużej niż 1 rok) oraz wrocławskim – grodzkim

(odpowiednio 45,5% i 61,7%). W powiatach tych utrwala się zjawisko długotrwałego

bezrobocia i utrudnionego powrotu bezrobotnych na rynek pracy.

Analiza wieku bezrobotnych w powiatach podregionów wskazuje na występujące

różnice. W strukturze wiekowej bezrobotnych w powiatach podregionu jeleniogórsko-

wałbrzyskiego dominowały osoby w wieku 45-54 lata, a drugą co do liczebności byli

bezrobotni w wieku 25-34 lata. W powiatach dzierżoniowskim, jeleniogórskim – grodzkim,

jeleniogórskim – ziemskim, kamiennogórskim, lwóweckim i wałbrzyskim odsetek

bezrobotnych w wieku 45-54 lata przekraczał przeciętną w województwie. W wymienionych

powiatach zaobserwowano jednocześnie najmniejszy udział bezrobotnych w wieku 18-24

lata. Szczególną sytuacją charakteryzowały się powiaty: jeleniogórski – grodzki

i jeleniogórski – ziemski, zaobserwowano największy - wśród powiatów podregionu - odsetek

bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat i najniższy – wśród powiatów podregionu – odsetek

bezrobotnych w wieku poniżej 25 lat. W powiatach podregionu legnickiego przeważały

w grupie bezrobotnych osoby w wieku 25-34 lata. Jedynie powiaty legnicki – grodzki oraz

legnicki – ziemski wyraźnie odbiegały od pozostałych powiatów podregionu, bowiem

dominowali tam bezrobotni w wieku 45-54 lata. Ponadto w powiecie legnickim – grodzkim

obserwowano wysoki odsetek bezrobotnych w wieku powyżej 55 lata i niski odsetek osób

w wieku do 25 lat. Spośród powiatów podregionu wrocławskiego i m. Wrocław, powiat

wrocławski – grodzki, wrocławski – ziemski i oławski cechowały się przewagą bezrobotnych

69

w wieku 45-54 lata przy jednoczesnym wysokim odsetku bezrobotnych w wieku powyżej

55 lat i niskim udziale bezrobotnych w najmłodszej grupie wiekowej. Wzrost odsetka

bezrobotnych w wieku powyżej 55 lat w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim –

ziemskim i oławskim na koniec I półrocza 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu

roku poprzedniego wskazuje na utrwalanie się bezrobocia osób z tego przedziału wiekowego

oraz ich utrudniony powrót na rynek pracy.

Analizując strukturę bezrobotnych według poziomu wykształcenia, zaobserwowano, że

w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim dominującą grupą bezrobotnych stanowiły osoby

o najniższym poziomie wykształcenia, tj. gimnazjalnym i poniżej (wyjątek stanowiły powiaty

kamiennogórski i strzeliński, gdzie przeważali bezrobotni z zasadniczym zawodowym

wykształceniem). Na ogół co trzeci bezrobotny w powiatach tego podregionu legitymował się

najniższym poziomem wykształcenia, a w powiatach jeleniogórskim – ziemskim

i zgorzeleckim odsetek ten był jeszcze wyższy i wynosił ponad 40%. W podregionie

legnickim jedynie w powiatach głogowskim, górowskim i wołowskim wśród bezrobotnych

dominowały osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym, a w pozostałych przeważały

osoby o najniższym poziomie wykształcenia. W podregionie wrocławskim bezrobotni

z wykształceniem zasadniczym zawodowym przeważali w powiatach milickim, oleśnickim

i trzebnickim, a w pozostałych – bezrobotni o najniższym poziomie wykształcenia.

W powiatach jeleniogórskim – ziemskim, lwóweckim, zgorzeleckim, złotoryjskim,

górowskim, legnickim – ziemskim, polkowickim, średzkim i wrocławskim – ziemskim osoby

z wykształceniem zasadniczym zawodowym i gimnazjalnym stanowiły około 70% ogółu

bezrobotnych. W powiatach strzelińskim, świdnickim, zgorzeleckim i wrocławskim -

grodzkim co czwarty bezrobotny legitymował się wykształceniem policealnym i średnim

zawodowym. Wyższy niż przeciętnie w województwie udział bezrobotnych z wyższym

wykształceniem obserwowano w powiatach grodzkich, tj. wrocławskim – grodzkim,

legnickim – grodzkim i jeleniogórskim – grodzkim, a także w górowskim i lubińskim.

W I półroczu 2007 roku pracodawcy zgłosili w urzędach pracy większe

zapotrzebowanie na pracowników niż w analogicznym okresie roku poprzedniego.

Zmniejszająca się liczba zarejestrowanych bezrobotnych i zwiększająca się liczba

zgłaszanych ofert pracy wpłynęły na mniejsze niż przed rokiem wartości liczby bezrobotnych

przypadających na 1 ofertę pracy.

W końcu I półrocza 2007 roku nie zaobserwowano wyraźnych dysproporcji w liczbie

bezrobotnych przypadających na 1 ofertę pracy, szczególnie widocznych na koniec roku 2006

i roku 2005. W czerwcu 2007 roku najmniej bezrobotnych przypadało na 1 ofertę pracy

w powiatach wrocławskim – grodzkim, wrocławskim – ziemskim, wałbrzyskim i lubińskim

70

(mniej niż 10 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). W 15 powiatach wskaźnik miał wartości

niższe niż przeciętnie w całym województwie, największą wartość osiągając w powiecie

jeleniogórskim – ziemskim (47 bezrobotnych na 1 ofertę pracy). Porównując sytuację

w czerwcu 2007 roku w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego, w powiatach

województwa dolnośląskiego wskaźnik osiągał dużo niższe wartości.

Analiza rynku pracy oparta na oficjalnych danych statystycznych może wskazywać na

poprawę sytuacji, korzystne tendencje spadku bezrobocia. Należy pamiętać, że przystąpienie

Polski do struktur Unii Europejskiej i otwarcie rynków pracy krajów unijnych spowodowało

dużych rozmiarów emigrację zarobkową Polaków. Rozmiary tej emigracji, szczególnie osób

w wieku mobilnym, wpływały na zmniejszenie się populacji osób bezrobotnych w regionach

kraju. Mniejsza podaż pracy (czyli mniejsze zasoby siły roboczej) i utrzymujący się dość

wysoki popyt na pracę powodują, że na regionalnym rynku pracy wciąż nie jest zachowana

równowaga.

1.3. Podmioty gospodarcze działające w regionie

1.3.1. Liczba podmiotów gospodarczych i dynamika zmian w latach 2004-2007

w regionie, podregionach i powiatach

Województwo dolnośląskie należy do czterech województw w Polsce, obok

mazowieckiego, śląskiego i wielkopolskiego, o największej liczbie zarejestrowanych

podmiotów gospodarczych. Na koniec I półrocza 2007 roku w regionie zarejestrowanych było

304,2 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych gospodarstw rolnych).

W porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarki

narodowej zwiększyła się o 3,3 tys. (czyli o 1,1%). W tabeli 1.13 przedstawiono liczbę

zarejestrowanych podmiotów gospodarczych według formy prawnej w podregionach

województwa dolnośląskiego w latach 2004-2006.

Wśród zarejestrowanych podmiotów zdecydowanie przeważały osoby fizyczne

prowadzące działalność gospodarczą. W 2006 roku tworzyły grupę 218,9 tys. podmiotów, co

stanowiło 72,2% ogółu zarejestrowanych podmiotów. Ich liczba w porównaniu z rokiem

poprzednim zmniejszyła się o 3,5 tys., czyli o 1,6%. W 2005 roku w porównaniu z rokiem

poprzednim liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zmniejszyła się

o 5,8 tys., czyli o 2,5%. Osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości prawnej

stanowiły w 2006 roku 27,8% ogółu zarejestrowanych podmiotów (84,1 tys.) i w stosunku do

roku poprzedniego ich liczba wzrosła o 4,9% (tj. o 4,0 tys.). Z kolei w 2005 w stosunku do

roku poprzedniego liczba osób prawnych wzrosła o 5,2% (tj. o 3,9 tys.).

71

W 2006 roku na 10 tys. ludności w regionie przypadało 1051 zarejestrowanych

podmiotów gospodarczych. Wskaźnik ten był wyższy od notowanego rok wcześniej (w 2005

roku - 1047 podmiotów na 10 tys. ludności, a w 2004 roku - 1052 podmiotów na 10 tys.

ludności).

Tabela 1.13. Podmioty gospodarki narodowej1 według formy prawnej w podregionach województwadolnośląskiego w latach 2004-2006. Stan na 31XII.

Lata OgółemOsobyprawne

w tymprzedsiębiorstwa

państwowespółdzielnie

spółkihandlowe

spółkicywilne

Osobyfizyczne

Województwo2004 304474 76230 60 1495 18076 23478 2282442005 302615 80157 40 1476 18966 23476 2224582006 303050 84111 33 1458 20021 23506 218939

Podregion jeleniogórsko-wałbrzyski2004 128546 33686 22 654 6010 9540 948602005 128941 35779 16 638 6205 9516 931622006 129384 37919 13 632 6397 9549 91465

Podregion legnicki2004 44104 8895 19 212 1942 3165 352092005 43897 9639 12 211 1999 3226 342582006 43663 10016 11 204 2073 3248 33647

Podregion wrocławski2004 37359 7259 5 232 1556 2410 301002005 36730 7585 4 232 1673 2438 291452006 37047 8135 3 227 1810 2485 28914

Podregion m. Wrocław2004 94465 26390 14 397 8568 8363 680752005 93047 27154 8 395 9089 8296 658932006 92954 28041 6 395 9741 8224 64913

1 - Zarejestrowane w rejestrze REGON.Źródło: Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006.Wrocław: Urząd Statystyczny.

Struktura podmiotów gospodarczych według formy prawnej jest mocno zróżnicowana

zarówno w podregionach, jak i powiatach. W 2006 roku wśród powiatów podregionu

jeleniogórsko-wałbrzyskiego największy udział podmiotów będących osobami fizycznymi

notowano w powiecie jaworskim (79,0%), natomiast najmniejszy w powiecie wałbrzyskim

(63,9%). Z kolei w podregionie legnickim największy odsetek osób fizycznych prowadzących

działalność gospodarczą odnotowano w powiecie lubińskim (79,9%), a najniższy w powiecie

wołowskim (69,4%). W podregionie wrocławskim największym udziałem osób fizycznych

cechował się powiat oleśnicki (79,6%), a najniższym powiat średzki (76,2%). W powiecie

wrocławskim – grodzkim odsetek osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą

wynosił 69,8%.

72

Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w czerwcu 2007 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego

-8,0

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

8,0

Lubańsk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Trz

ebnic

ki

Str

zeliń

ski

Legnic

ki -

zie

msk

i

Śre

dzk

i

Góro

wsk

i

Lw

ów

eck

i

Polk

ow

icki

Zło

tory

jski

Jaw

ors

ki

Oleśnic

ki

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Św

idnic

ki

Mili

cki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Gło

gow

ski

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Ząbko

wic

ki

Kło

dzk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Woło

wsk

i

Oła

wsk

i

Wałb

rzys

ki

Kam

iennogórs

ki

Lubiń

ski

Zgorz

ele

cki

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Bole

sław

ieck

i

%

Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2006 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego

-8,0

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

Lubańsk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Ząbko

wic

ki

Śre

dzk

i

Str

zeliń

ski

Legnic

ki -

zie

msk

i

Kam

iennogórs

ki

Góro

wsk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Św

idnic

ki

Lw

ów

eck

i

Dzi

erż

onio

wsk

i

Jaw

ors

ki

Kło

dzk

i

Wałb

rzys

ki

Oleśnic

ki

Zło

tory

jski

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Gło

gow

ski

Trz

ebnic

ki

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Zgorz

ele

cki

Oła

wsk

i

Lubiń

ski

Polk

ow

icki

Mili

cki

Woło

wsk

i

Bole

sław

ieck

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

%

Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w 2005 roku, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego

-8,0

-6,0

-4,0

-2,0

0,0

2,0

4,0

6,0

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Lubańsk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Bole

sław

ieck

i

Św

idnic

ki

Zgorz

ele

cki

Zło

tory

jski

Kam

iennogórs

ki

Lw

ów

eck

i

Gło

gow

ski

Oleśnic

ki

Wałb

rzys

ki

Kło

dzk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Góro

wsk

i

Polk

ow

icki

Śre

dzk

i

Str

zeliń

ski

Jaw

ors

ki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Trz

ebnic

ki

Oła

wsk

i

Lubiń

ski

Woło

wsk

i

Ząbko

wic

ki

Mili

cki

%

Rys. 1.25. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych w powiatach województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007, w końcu okresu w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.

i i i i

g

i i

i i

73

Wśród podregionów i powiatów występuje również duże zróżnicowanie w strukturze

podmiotów będących osobami prawnymi i jednostkami nie posiadającymi osobowości

prawnej, uwzględniając następujące formy organizacyjne: przedsiębiorstwo państwowe,

spółdzielnia, spółka handlowa, spółka cywilna i inne formy. Spośród wymienionych form

przeważają spółki cywilne. Wyjątek stanowi podregion m. Wrocław, gdzie dominują

spółki handlowe. Formą organizacyjną o najmniejszej liczebności były przedsiębiorstwa

państwowe, których na koniec 2006 zarejestrowano 33, podczas gdy rok wcześniej 40,

a w 2004 roku – 60.

W podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim spośród 13 przedsiębiorstw państwowych

4 były rejestrowane w powiecie świdnickim, po 2 w bolesławieckim, dzierżoniowskim,

kłodzkim i lubawskim, oraz 1 w jaworskim. W podregionie legnickim spośród

11 przedsiębiorstw 4 przedsiębiorstwa rejestrowane były w powiecie legnickim – grodzkim,

po 3 w legnickim – ziemskim i lubińskim i 1 w wołowskim. W podregionie wrocławskim

3 przedsiębiorstwa, czyli po 1 w powiecie trzebnickim, oławskim i wrocławskim – ziemskim.

Zaś w podregionie m. Wrocław rejestrowano 6 przedsiębiorstw.

Na rysunku 1.25 przedstawiono zmiany liczby podmiotów gospodarczych

w powiatach województwa dolnośląskiego w okresie 2005-2007. W końcu czerwca 2007

roku w stosunku do czerwca 2006 roku liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 25 z 29

powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie w regionie.

Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubińskim (wzrost o 6,7%), wrocławskim -

ziemskim (wzrost o 6,5%) i trzebnickim (wzrost o 5,3%). W pozostałych czterech powiatach

zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym największy spadek wystąpił w powiecie

bolesławieckim (o 5,8%) i powiecie jeleniogórskim - grodzkim (o 3,4%). W 2006 roku

w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 18 powiatach,

zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe zmiany odnotowano w powiatach: lubańskim

(wzrost o 5,2%), wrocławskim - ziemskim (wzrost o 3,8%), ząbkowickim (wzrost o 2,9%),

jeleniogórskim – grodzkim (spadek o 7,0%), bolesławieckim (spadek o 6,1%) i wołowskim

(spadek o 3,4%). W 2005 roku w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów

gospodarczych wzrosła w 8 powiatach, zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na

niezmienionym poziomie. Największe zmiany odnotowano w powiatach: jeleniogórskim -

grodzkim (wzrost o 3,9%), jeleniogórskim - ziemskim (wzrost o 2,8%), lubańskim (wzrost

o 2,8%), milickim (spadek o 6,4%), ząbkowickim (spadek o 4,7%), lubińskim i wołowskim

(spadek o 2,8%).

74

Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w 2006 roku

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Kło

dzk

i

Wałb

rzys

ki

Św

idnic

ki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Gło

gow

ski

Lubiń

ski

Oła

wsk

i

Lubańsk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Ząbko

wic

ki

Zło

tory

jski

Trz

ebnic

ki

Jaw

ors

ki

Zgorz

ele

cki

Śre

dzk

i

Oleśnic

ki

Kam

iennogórs

ki

Mili

cki

Bole

sław

ieck

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Woło

wsk

i

Str

zeliń

ski

Polk

ow

icki

Lw

ów

eck

i

Góro

wsk

i

na 1

0 tys

. lu

dnośc


0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Kło

dzk

i

Wałb

rzys

ki

Św

idnic

ki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Gło

gow

ski

Lubiń

ski

Oła

wsk

i

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Trz

ebnic

ki

Zło

tory

jski

Ząbko

wic

ki

Zgorz

ele

cki

Jaw

ors

ki

Lubańsk

i

Śre

dzk

i

Oleśnic

ki

Bole

sław

ieck

i

Mili

cki

Kam

iennogórs

ki

Woło

wsk

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Polk

ow

icki

Str

zeliń

ski

Lw

ów

eck

i

Góro

wsk

i

na 1

0 tys

. lu

dnośc


0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

Wro

cław

ski -

gro

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

gro

dzk

i

Legnic

ki -

gro

dzk

i

Kło

dzk

i

Jele

nio

górs

ki -

zie

msk

i

Wałb

rzys

ki

Św

idnic

ki

Dzi

erż

onio

wsk

i

Lubiń

ski

Oła

wsk

i

Gło

gow

ski

Wro

cław

ski -

zie

msk

i

Ząbko

wic

ki

Trz

ebnic

ki

Jaw

ors

ki

Mili

cki

Zło

tory

jski

Zgorz

ele

cki

Śre

dzk

i

Lubańsk

i

Oleśnic

ki

Bole

sław

ieck

i

Kam

iennogórs

ki

Woło

wsk

i

Legnic

ki -

zie

msk

i

Polk

ow

icki

Str

zeliń

ski

Góro

wsk

i

Lw

ów

eck

i

na 1

0 t

ys. lu

dnośc

Rys. 1.26. Liczba podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006.Źródło: Obliczenia własne na podstawie Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004,IV kwartał 2005, IV kwartał 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.

i i

i i

i i

75

Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów

gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. Na rysunku 1.26 przedstawiono liczbę

podmiotów gospodarczych na 10 tys. ludności w latach 2004-2006. Mimo zmian liczby

podmiotów gospodarczych w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie

zaobserwowano znaczących różnic w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-

2006. W 2006 roku w 6 powiatach wartości wskaźnika były wyższe niż przeciętnie

w województwie, a największe wartości dotyczył powiatów: wrocławskiego – grodzkiego

(1465 podmiotów na 10 tys. ludności) i jeleniogórskiego – grodzkiego (1361).

W 10 powiatach wskaźnik osiągał wartości mniejsze niż 797, przy czym najniższe wartości

dotyczyły powiatów: górowskiego (642) i lwóweckiego (648). W 2005 roku najwyższe

wartości wskaźnika cechowały powiat wrocławski grodzki (1463 podmioty gospodarcze na

10 tys. ludności), powiat jeleniogórski grodzki (1449) oraz legnicki grodzki (1185). Średnio

w województwie dolnośląskim w tym okresie wskaźnik miał wartość 1047 podmiotów na

10 tys. ludności. W 9 powiatach wskaźnik miał wartość niższą niż 793. Najniższe wartości

wskaźnika wystąpiły w powiatach: górowskim (625), lwóweckim (629) i strzelińskim (654).

Podobnie sytuacja kształtowała się w roku 2004. Średnio w województwie wskaźnik miał

wartość 1052 podmioty gospodarcze na 10 tys. ludności. Trzy powiaty grodzkie

województwa charakteryzowały się najwyższymi wartościami wskaźnika. W 9 powiatach

wskaźnik miał wartość niższą niż 799. Najniższe wartości wskaźnika wystąpiły w powiatach:

górowskim (631), lwóweckim (628) i strzelińskim (661).

1.3.2. Wnioski

Województwo dolnośląskie charakteryzuje się jedną z największych liczb

zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Na koniec I półrocza 2007 roku w regionie

zarejestrowanych było 304,2 tys. podmiotów gospodarczych (bez indywidualnych

gospodarstw rolnych) i w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba

podmiotów gospodarki narodowej zwiększyła się o 3,3 tys. (czyli o 1,1%). Wśród

zarejestrowanych podmiotów zdecydowanie przeważały osoby fizyczne prowadzące

działalność gospodarczą. W 2006 roku tworzyły grupę 218,9 tys. podmiotów, co stanowiło

72,2% ogółu zarejestrowanych podmiotów.

W badanym okresie 2004-2007 obserwowano zmiany liczby podmiotów

gospodarczych w poszczególnych powiatach regionu. W końcu czerwca 2007 roku

w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych

wzrosła w 25 z 29 powiatów, przy czym w 15 powiatach zmiany były większe niż przeciętnie

w regionie. Największe przyrosty odnotowano w powiatach: lubińskim, wrocławskim –

76

ziemskim i trzebnickim. W czterech powiatach zmniejszyła się liczba podmiotów, przy czym

największy spadek wystąpił w powiecie bolesławieckim i powiecie jeleniogórskim –

grodzkim. W 2006 roku w stosunku do roku 2005 liczba podmiotów gospodarczych wzrosła

w 18 powiatach, zmniejszyła się w 11 powiatach. Największe wzrosty względne odnotowano

w powiatach: lubańskim, wrocławskim – ziemskim, ząbkowickim, a największe względne

spadki w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, bolesławieckim i wołowskim. W 2005 roku

w stosunku do roku poprzedniego liczba podmiotów gospodarczych wzrosła w 8 powiatach,

zmniejszyła się w 19 powiatach, a w 2 pozostał na niezmienionym poziomie. Największe

wzrosty odnotowano w powiatach: jeleniogórskim – grodzkim, jeleniogórskim – ziemskim,

lubańskim, a spadki w – milickim, ząbkowickim, lubińskim i wołowskim.

Wyrazem przedsiębiorczości charakteryzującej powiaty regionu jest liczba podmiotów

gospodarczych przypadająca na 10 tys. ludności. W 2006 roku na 10 tys. ludności w regionie

przypadało 1051 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Wskaźnik ten był wyższy od

notowanego rok wcześniej (w 2005 roku - 1047 podmiotów na 10 tys. ludności, a w 2004

roku - 1052 podmiotów na 10 tys. ludności). Mimo zmian liczby podmiotów gospodarczych

w badanym okresie, a także zmian liczby ludności, nie zaobserwowano znaczących różnic

w wartościach wskaźnika w powiatach w latach 2004-2006. Największą przedsiębiorczością

cechowały się w badanym okresie powiaty: wrocławski – grodzki, jeleniogórski – grodzki

i legnicki – grodzki, natomiast najmniejszą powiaty: górowski, lwówecki i strzeliński.

LITERATURA I POZYCJE ŹRÓDŁOWE

1. Aktywność ekonomiczna ludności Polski, IV kwartał 2006, I kwartał 2007, II kwartał 2007. Warszawa: GUS, 2007.

2. Aktywność ekonomiczna ludności w województwie dolnośląskim w II kwartale 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.

3. Biuletyn Statystyczny Województwa Dolnośląskiego IV kwartał 2004, IV kwartał 2005, IV kwartał 2006, II kwartał 2007. Wrocław: Urząd Statystyczny.

4. Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy5. Edukacja w województwie dolnośląskim w roku szkolnym 2005/2006. Wrocław: Urząd Statystyczny,

maj 2006.6. Edukacja w województwie dolnośląskim w latach szkolnych 2005/2006 i 2006/2007.

Wrocław: Urząd Statystyczny, maj 2007.7. Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2006 r. Warszawa: GUS.8. Kuratorium Oświaty we Wrocławiu9. Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2005, 2006. Wrocław: Urząd Statystyczny.10. Urząd Statystyczny we Wrocławiu

77

Rozdział 2. ANALIZA ZATRUDNIENIA W POWIATACH

WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO. Wyniki badania

panelowego przedsiębiorców

2.1. Założenia ogólne badania panelowego przedsiębiorców

Analiza zatrudnienia w powiatach województwa dolnośląskiego została sporządzona na

podstawie wyników trzech fal badania ankietowego przedsiębiorstw przeprowadzonych

w ramach realizacji Projektu Regionalne badanie rynku pracy. Badania przeprowadzone

zostały przez firmę Pentor SA metodą wywiadu bezpośredniego przy użyciu kwestionariusza

w następujących okresach:

⎯ pierwsza fala badania: czerwiec – lipiec 2006 r.,

⎯ druga fala badania: październik – grudzień 2006 r.,

⎯ trzecia fala badania: kwiecień – czerwiec 2007 r.

Zasięgiem terytorialnym badanie obejmowało wszystkie powiaty województwa

dolnośląskiego. W badaniu udział wzięły przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 9 osób.

Przebadano panel 2013 respondentów (przedstawicieli kierownictwa) zatrudnionych

w wylosowanych przedsiębiorstwach. Badaniem objęto 26 powiatów, 3 miasta wydzielone

i 115 gmin. Zachowano przy tym reprezentatywność na poziomie województwa. Spośród

respondentów, którzy brali udział w badaniu średnio 80% reprezentowało przedsiębiorstwa

małe, 17% firmy średnie, a 3% było przedstawicielami dużych przedsiębiorstw (por. rys. 2.1).

Ankietowane przedsiębiorstwa charakteryzowały się różnymi formami prawnymi,

dominujące były osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (37%) oraz spółki

z o.o. (33,5%). Najwięcej respondentów pracowało w firmach funkcjonujących od 6 do 11 lat

(24%) oraz od 11 do 16 lat (22%), następnie od 16 do 21 lat (20%) oraz od 1 roku do 6 lat

(16%).

Małe (10-49 zatrudnionych)

80%

Duże (pow yżej 250 zatrudnionych)

3%

Średnie (50-249 zatrudnionych)

17%

Rys. 2.1. Rozkład liczebności respondentów w zależności od wielkości firmy

Małe (10-49 zatrudnionych)

80%

Duże (pow yżej 250 zatrudnionych)

3%

Średnie (50-249 zatrudnionych)

17%

78

Wywiady zostały przeprowadzone w poszczególnych powiatach proporcjonalnie do liczby

firm zarejestrowanych w danym przedziale wielkości zatrudnienia. Rozkład liczebności

badanych podmiotów gospodarczych w poszczególnych powiatach zaprezentowano

w tabelach 2.1 i 2.2.

Tab. 2.1. Rozkład liczebności respondentów według powiatów w ramach trzeciej fali badania

PowiatLiczba

podmiotów

Procentbadanejpróby

PowiatLiczba

podmiotów

Procentbadanejpróby

Bolesławiecki 63 3,1 Oleśnicki 69 3,4Dzierżoniowski 78 3,9 Oławski 48 2,4Głogowski 51 2,5 Polkowicki 29 1,4Górowski 25 1,2 Strzeliński 28 1,4Jaworski 29 1,4 Średzki 30 1,5Jeleniogórski -grodzki

71 3,5 Świdnicki 134 6,7

Jeleniogórski -ziemski

32 1,6 Trzebnicki 49 2,4

Kamiennogórski 24 1,2 Wałbrzyski 117 5,8Kłodzki 113 5,6 Wołowski 26 1,3Legnicki - grodzki 67 3,3 Wrocławski - grodzki 556 27,7Legnicki - ziemski 31 1,5 Wrocławski - ziemski 68 3,4Lubański 37 1,8 Ząbkowicki 48 2,4Lubiński 55 2,7 Zgorzelecki 53 2,6Lwówecki 25 1,2 Złotoryjski 27 1,3Milicki 24 1,2 Razem 2007 100,0

Tab. 2.2. Rozkład liczebności respondentów według powiatów i wielkości firm

PowiatPrzedsiębiorstwo

małe średnie dużeOgółem

Bolesławiec 79,4% 17,5% 3,2% 100,0%Dzierżoniów 82,1% 15,4% 2,6% 100,0%Głogów 86,0% 12,0% 2,0% 100,0%Góra 73,9% 26,1% ,0% 100,0%Jawor 75,9% 20,7% 3,4% 100,0%Jelenia Góra 82,5% 15,0% 2,5% 100,0%Kamienna Góra 85,2% 7,4% 7,4% 100,0%Kłodzko 74,3% 23,0% 2,7% 100,0%Legnica 90,6% 9,4% ,0% 100,0%Lubań 81,1% 18,9% ,0% 100,0%Lubin 80,0% 14,5% 5,5% 100,0%Lwówek Śląski 84,0% 16,0% ,0% 100,0%m. Jelenia Góra 72,6% 24,2% 3,2% 100,0%m. Legnica 85,5% 9,7% 4,8% 100,0%m. Wrocław 81,1% 15,0% 3,8% 100,0%Milicz 58,3% 37,5% 4,2% 100,0%Oleśnica 89,9% 7,2% 2,9% 100,0%Oława 78,6% 21,4% ,0% 100,0%Polkowice 75,9% 17,2% 6,9% 100,0%Strzelin 82,1% 17,9% ,0% 100,0%Środa Śląska 80,6% 12,9% 6,5% 100,0%Świdnica 83,8% 14,7% 1,5% 100,0%Trzebnica 84,0% 16,0% ,0% 100,0%

79

Wałbrzych 87,0% 7,8% 5,2% 100,0% Wołów 69,2% 23,1% 7,7% 100,0% Wrocław 75,0% 22,2% 2,8% 100,0% Ząbkowice Śląskie 68,1% 27,7% 4,3% 100,0% Zgorzelec 76,9% 19,2% 3,8% 100,0% Złotoryja 72,4% 24,1% 3,4% 100,0%Ogółem 80,5% 16,2% 3,3% 100,0%

0 100 200 300 400 500 600

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Głogowski

Górowski

Jaworski


Jeleniogórski - ziem ski

Kam iennogórski

Kłodzki

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziem ski

Lubański

Lubiński

Lwówecki

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Polkowicki

Strzeliński

Średzki

Świdnicki

Trzebnicki

W ałbrzy ski

Wołowski


Wrocławski - ziem ski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotory j ski

Rys.2.2. Rozkład liczebności respondentów według powiatów.

W badanych firmach prowadzono różnorodną działalność według Polskiej

Klasyfikacji Działalności. Na rysunku 2.3 przedstawiono strukturę respondentów badania

panelowego według sekcji działalności. Najczęściej była to sekcja działalności Handel

hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku

osobistego i domowego (38%), następnie Działalność usługowa, komunalna, społeczna

i indywidualna (23%), Przetwórstwo przemysłowe (14%), Budownictwo (7%), Hotele

i restauracje (7%). Pozostałe sekcje działalności w strukturze respondentów stanowiły mniej

niż 3 %, łącznie obejmowały 11% ogółu badanych. Wśród badanych firm nie było

podmiotów działających w sekcji Rybactwo.

0 100 200 300 400 500 600

Bolesławiecki

Dzierżoniowski

Głogowski

Górowski

Jaworski


Jeleniogórski - ziem ski

Kam iennogórski

Kłodzki

Legnicki - grodzki

Legnicki - ziem ski

Lubański

Lubiński

Lwówecki

Milicki

Oleśnicki

Oławski

Polkowicki

Strzeliński

Średzki

Świdnicki

Trzebnicki

W ałbrzy ski

Wołowski


Wrocławski - ziem ski

Ząbkowicki

Zgorzelecki

Złotory j ski

80

30%

102%

130%

Inne6%

93%

12%

414%

67%

87%

1523%

738%

51%

111%

120%

141%

1 – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, 2 – rybactwo, 3 – górnictwo, 4 – przetwórstwo przemysłowe, 5 –wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, 6 – budownictwo, 7 – handel hurtowyi detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, 8 – hotele i restauracje, 9 – transport, gospodarkamagazynowa i łączność, 10 – pośrednictwo finansowe, 11 – obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związanez prowadzeniem działalności gospodarczej, 12 – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia, 13 – edukacja, 14 – ochrona zdrowia i pomoc społeczna, 15 – działalność usługowa komunalna,społeczna i indywidualna

Rys. 2.3. Struktura respondentów według sekcji działalności

Warto podkreślić, że na wyniki badania panelowego w poszczególnych powiatach

wpływ mogła mieć specyfika pod względem sekcji działalności wylosowanych do badania

firm. W tabeli 2.3 zaprezentowano liczebności firm uczestniczących w badaniu (trzecia fala

panelu) z poszczególnych powiatów województwa dolnośląskiego według sekcji działalności.

Tab. 2.3. Udział firm uczestniczących w badaniu z poszczególnych powiatów województwa dolnośląskiegowedług sekcji działalności

Powiat/sekcja 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Bolesławiec 0 0 6 0 1 17 12 1 7 2 0 0 1 17Dzierżoniów 0 0 22 0 0 38 0 4 0 0 0 0 0 6Głogów 1 0 2 0 13 27 0 4 1 0 0 0 0 2Góra 1 0 5 0 0 8 0 5 1 0 0 0 1 3Jawor 0 0 8 1 1 4 3 4 0 0 0 1 1 4m. Jelenia Góra 1 0 4 2 4 19 3 5 0 3 0 1 2 21Kamienna Góra 0 0 3 0 2 9 2 1 0 0 0 1 1 5Kłodzko 4 1 17 4 8 26 21 3 3 1 2 1 4 21m. Legnica 0 0 11 0 5 20 4 0 0 1 0 1 0 23Lubań 2 0 8 1 3 12 0 2 0 1 0 0 0 7Lubin 0 1 1 0 5 18 4 1 0 3 0 0 0 22Lwówek Śląski 0 0 4 0 1 10 2 0 0 2 0 0 2 4Milicz 1 0 6 0 0 8 0 2 0 0 0 0 0 7Oleśnica 1 0 14 1 13 13 3 2 0 0 0 0 1 18Oława 0 0 7 1 1 15 1 1 0 0 1 0 1 16Polkowice 0 0 4 0 0 9 2 0 2 0 0 0 1 13Strzelin 3 1 12 0 2 9 0 0 1 0 0 0 0 2

30%

102%

130%

Inne6%

93%

12%

414%

67%

87%

1523%

738%

51%

111%

120%

141%

81

Środa Śląska 1 0 0 0 5 12 0 0 1 0 0 0 1 10Świdnica 1 0 16 0 6 45 8 13 3 3 0 1 1 31Trzebnica 2 0 8 0 2 22 5 1 2 1 1 0 1 1m. Wałbrzych 0 0 5 0 4 37 3 6 0 2 0 1 2 29Wołów 1 0 9 1 4 7 2 0 0 0 0 0 0 2m. Wrocław 2 2 29 3 57 194 16 20 18 17 2 3 13 145Ząbkowice Śląskie 6 2 18 3 3 13 0 1 1 0 0 0 0 1Zgorzelec 1 0 1 2 2 18 7 4 3 1 0 0 0 12Złotoryja 2 0 6 0 2 10 3 1 0 0 0 0 0 2Jelenia Góra 1 0 2 0 3 4 6 2 0 1 0 0 0 13Legnica 1 0 4 0 0 8 3 0 2 0 0 0 2 9Wałbrzych 0 0 4 0 0 8 4 0 1 0 1 0 5 2Wrocław 2 1 8 0 6 22 4 3 2 0 1 0 2 16

Legenda:1. rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo2. górnictwo3. przetwórstwo przemysłowe4. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę5. budownictwo6. handel hurtowy i detaliczny7. hotele i restauracje8. transport, gospodarka magazynowa i łączność9. pośrednictwo finansowe10. obsługa nieruchomości, wynajem11. administracja publiczna12. edukacja13. ochrona zdrowia i pomoc społeczna14. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna

Ankieta składała się z 41 pytań, najczęściej o charakterze zamkniętym, oraz czterech

pytań metryczkowych. Pytania w kwestionariuszu zostały podzielone na dwa bloki

tematyczne. Pierwszy odnosił się do sytuacji ekonomicznej firmy (pytania od 1 do 13), drugi

zaś do polityki zatrudnienia w firmie (pytania od 14 do 41). Respondenci wypowiadali się na

temat sytuacji w przedsiębiorstwie w półroczu, w którym prowadzone było badanie

w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. W przypadku pytań odnoszących

się do przyszłości odpowiedzi dotyczyły planowanych aktywności i ich skutków w kolejnych

dwóch półroczach.

82

2.2. Wybrane aspekty ekonomiczne działalności firm w opiniach respondentówankiety

Prezentowane w tym punkcie materiały dotyczą przede wszystkim analizy wyników

ankiety w bloku tematycznym odnoszącym się do sytuacji ekonomicznej firmy. Obecną

sytuację firmy respondenci oceniali w pytaniu 1 i 2 ankiety. Na rysunku 2.4 zaprezentowano

odpowiedzi na pytanie dotyczące ogólnej sytuacji firmy z przeprowadzonych trzech badań

panelowych. Wartym podkreślenia jest fakt zwiększenia w kolejnych falach panelu odsetka

respondentów oceniających sytuację ekonomiczną firmy dobrze lub bardzo dobrze.

W pierwszej fali badania było to 82,1% respondentów, w drugiej fali 83,9% a w trzeciej

84,4%. Jednocześnie spadł odsetek respondentów oceniających sytuację firmy jako złą lub

bardzo złą z 11,1% w pierwszym półroczu 2006 r. do 6,8% w pierwszym półroczu 2007 r.

174

1476

204

19

136192

1496

138

18

169168

1526

124

13

176

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

bardzo dobrze dobrze źle bardzo źle nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.4. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w badanych okresach

Na rysunku 2.5 przedstawiono odpowiedzi z trzeciego badania panelowego na pytanie

dotyczące ogólnej sytuacji firmy z podziałem na sekcje działalności. Wszyscy respondenci

reprezentujący firmy z sekcji Górnictwo oraz Edukacja oceniali swą sytuację ekonomiczną

w pierwszym półroczu 2007 r. jako bardzo dobra lub dobrą. W przypadku ankietowanych

reprezentujących sekcje: Hotele i restauracje, Transport, gospodarka magazynowa i łączność

oraz Pośrednictwo finansowe odsetek wskazujących na dobrą lub bardzo dobrą sytuacje

ekonomiczną był niższy niż przeciętnie i wynosił odpowiednio: 76,7%, 78,6% oraz 76,5%.

W stopniu wyższym niż przeciętnie firmy z sekcji Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Hotele i restauracje,

Transport, gospodarka magazynowa i łączność, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna oceniały

swą sytuację ekonomiczna jako złą lub bardzo złą (odpowiednio: 9,3%, 11,1%, 11,3%,

174

1476

204

19

136192

1496

138

18

169168

1526

124

13

176

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800


licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

83

12,5%, 14,8%). Trudności z oceną sytuacji ekonomicznej lub odmowa odpowiedzi na pytanie

dotyczyły firm z sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, gdzie jedna na 4 badane

firmy nie udzieliła odpowiedzi w tym zakresie oraz z sekcji Pośrednictwo finansowe, gdzie 7

spośród 34 firm nie udzieliło odpowiedzi.

4

3

26

18

45

6

1

9

3

3

2

1

37

30

3

216

15

91

588

96

43

17

24

3

22

345

4

17

2

9

32

12

6

4

32

4

3

1

1

2

5

12

1

12

66

16

5

7

1

1

40

0% 20% 40% 60% 80% 100%

rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo

górnictwo

przetwórstwo przemysłowe

wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę

budownictwo

handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych

hotele i restauracje

transport, gospodarka magazynowa i łączność

pośrednictwo finansowe

obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej

administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia

edukacja

ochrona zdrowia i pomoc społeczna

działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna


Rys. 2.5. Ogólna ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 roku według sekcjidziałalności badanych firm

W tabeli 2.4 zaprezentowano ocenę sytuacji ekonomicznej firm z trzeciej fali badania

z uwzględnieniem ich wielkości. Na podkreślenie zasługuje fakt, że przedsiębiorstwa duże

i średnie ponad dwukrotnie częściej niż firmy małe oceniły swoją sytuację jako bardzo dobrą.

Z drugiej strony również więcej firm dużych oceniło swoją sytuację jako złą lub bardzo złą.

Dla firm małych, średnich i dużych odsetek wyniósł odpowiednio 6,9%, 5,5% oraz 9,7%.

4

3

26

18

45

6

1

9

3

3

2

1

37

30

3

216

15

91

588

96

43

17

24

3

22

345

4

17

2

9

32

12

6

4

32

4

3

1

1

2

5

12

1

12

66

16

5

7

1

1

40


84

Tab. 2.4 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem wielkości firmy

Przedsiębiorstwomałe średnie duże

Ogółem

Sytuacjaekonomicznafirmy oceniana

bardzo dobrze

Liczebność 103 52 10 165Procent 6,4% 15,9% 16,1% 8,3%

dobrze


źle


bardzo źle

Liczebność 10 1 1 12Procent ,6% ,3% 1,6% ,6%

nie wiem /odmowa

Liczebność 137 26 6 169

Procent 8,5% 8,0% 9,7% 8,5%

Ogółem


W tabeli 2.5 zamieszono odpowiedzi na pytanie o ocenę sytuacji firmy

z uwzględnieniem informacji o powiecie, w którym działa firma. Proporcjonalnie najwięcej

firm oceniło swoją sytuację jako bardzo dobrą w powiatach: kamiennogórskim, średzkim,

wołowskim i wrocławskim grodzkim.

Tab. 2.5 Sytuacja ekonomiczna firm, z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (trzecia fala badania)

PowiatLiczebność/

procentBardzo dobra dobra zła Bardzo zła brak odpowiedzi

Bolesławiec 3 39 4 1 16

4,8% 61,9% 6,3% 1,6% 25,4%Dzierżoniów 7 69 1 0 1

9,0% 88,5% 1,3% 0,0% 1,3%Głogów 2 45 2 0 1

4,0% 90,0% 4,0% 0,0% 2,0%Góra 2 14 6 1 2

8,0% 56,0% 24,0% 4,0% 8,0%Jawor 1 23 5 0 0

3,4% 79,3% 17,2% 0,0% 0,0%m. Jelenia Góra 8 56 6 0 0

11,4% 80,0% 8,6% 0,0% 0,0%Kamienna Góra 4 19 1 0 0

16,7% 79,2% 4,2% 0,0% 0,0%Kłodzko 3 93 15 0 1

2,7% 83,0% 13,4% 0,0% 0,9%m. Legnica 4 42 2 0 19

6,0% 62,7% 3,0% 0,0% 28,4%Lubań 2 30 4 0 1

5,4% 81,1% 10,8% 0,0% 2,7%Lubin 3 34 6 0 12

5,5% 61,8% 10,9% 0,0% 21,8%Lwówek Śląski 0 20 3 0 2

0,0% 80,0% 12,0% 0,0% 8,0%Milicz 3 20 1 0 0

12,5% 83,3% 4,2% 0,0% 0,0%

85

Oleśnica 3 42 2 0 21

4,4% 61,8% 2,9% 0,0% 30,9%Oława 6 41 1 0 0

12,5% 85,4% 2,1% 0,0% 0,0%Polkowice 1 26 1 0 1

3,4% 89,7% 3,4% 0,0% 3,4%Strzelin 2 22 3 1 0

7,1% 78,6% 10,7% 3,6% 0,0%Środa Śląska 4 24 0 2 0

13,3% 80,0% 0,0% 6,7% 0,0%Świdnica 6 121 2 0 5

4,5% 90,3% 1,5% 0,0% 3,7%Trzebnica 0 46 1 0 2

0,0% 93,9% 2,0% 0,0% 4,1%m. Wałbrzych 3 38 4 0 41

3,5% 44,2% 4,7% 0,0% 47,7%Wołów 4 21 1 0 0

15,4% 80,8% 3,8% 0,0% 0,0%m. Wrocław 74 439 30 2 9

13,4% 79,2% 5,4% 0,4% 1,6%Ząbkowice Śląskie 5 37 4 2 0

10,4% 77,1% 8,3% 4,2% 0,0%Zgorzelec 3 34 4 0 12

5,7% 64,2% 7,5% 0,0% 22,6%Złotoryja 0 24 2 0 0

0,0% 92,3% 7,7% 0,0% 0,0%Jelenia Góra 3 23 6 1 0

9,1% 69,7% 18,2% 3,0% 0,0%Legnica 2 17 3 2 7

6,5% 54,8% 9,7% 6,5% 22,6%Wałbrzych 1 30 1 0 0

3,1% 93,8% 3,1% 0,0% 0,0%Wrocław 7 42 3 0 16

10,3% 61,8% 4,4% 0,0% 23,5%

Na rysunku 2.6 przedstawiono wyniki odpowiedzi na pytanie dotyczące porównania

obecnej sytuacji firmy z analogicznym okresem roku poprzedniego. Również w tym pytaniu

zaobserwowano pozytywne tendencje. Ocenę sytuacji firmy w porównaniu do analogicznego

okresu roku poprzedniego jako lepszą lub wyraźnie lepszą w pierwszej fali badania określiło

37,2% respondentów, w drugiej fali 43,1%, a w trzeciej 43,6%. Jako wyraźnie gorszą lub

gorszą sytuację firmy oceniło w kolejnych badaniach odpowiednio 11%, 7,8% oraz 6,3%

respondentów.

86

86

662

883

206

15

157115

753 775

148

9

213

97

783811

123

3

190

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

wyraźnepolepszenie

polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźnepogorszenie

niewiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.6. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w okresie badanym w porównaniu do analogicznego okresu rokupoprzedniego

Na rysunku 2.7 przedstawiono odpowiedzi z trzeciej fali badania na pytanie

o porównanie obecnej sytuacji firmy z analogicznym okresem roku poprzedniego dodatkowo

uwzględniając sekcję działalności firm. Sytuację ekonomiczną firmy oceniało jako „bez

zmian” 40,4% respondentów, polepszenie stwierdziło 39,0%, wyraźne polepszenie – 4,8%.

Na pogorszenie sytuacji ekonomicznej wskazało 6,1% ankietowanych, a na wyraźne

pogorszenie 0,1%. Nie wiedziało lub odmówiło odpowiedzi 9,4% ankietowanych. W sekcji

Edukacja firmy wskazały wyłącznie na polepszenie lub sytuację bez zmian, podobnie

w sekcji Górnictwo, gdzie wszystkie podmioty wskazały na wyraźne polepszenie, polepszenie

lub sytuację bez zmian. Większy odsetek podmiotów niż przeciętnie wskazywał na

pogorszenie lub wyraźne pogorszenie sytuacji ekonomicznej w sekcjach: Rolnictwo,

łowiectwo, leśnictwo, Przetwórstwo przemysłowe, Hotele i restauracje, Transport,

gospodarka magazynowa i łączność oraz Obsługa nieruchomości.

86

662

883

206

15

157115

753 775

148

9

213

97

783811

123

3

190

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

wyraźnepolepszenie

polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźnepogorszenie

niewiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

87

1

1

13

1

9

25

3

2

7

1

1

30

9

3

121

3

58

286

48

19

12

12

1

3

11

178

28

2

108

11

45

323

47

26

7

12

2

2

15

174

3

19

1

2

33

19

4

2

1

31

2

13

2

16

65

16

5

7

1

0

42

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja



wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa

Rys. 2.7. Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w I półroczu 2007 roku w porównaniu do I półrocza 2006 rokuwedług sekcji działalności badanych firm

W tabeli 2.6 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej

firmy z uwzględnieniem wielkości przedsiębiorstwa. Firmy małe znacznie rzadziej niż

średnie i duże wskazywały na znaczne polepszenie sytuacji swojej firmy. Warto podkreślić,

że ponad 60% firm dużych wskazało na polepszenie lub znaczne polepszenie sytuacji firm,

podczas gdy odsetek dla firm średnich wyniósł 49%, zaś dla przedsiębiorstw małych zaledwie

42%. W tabeli 2.7 przedstawiono odpowiedzi na pytanie o zmianę sytuacji ekonomicznej

firmy z uwzględnieniem powiatu, w którym firma działa. Najwięcej firm (przy średnim

odsetku oceny sięgającym blisko 44%) wybrało warianty odpowiedzi polepszenie lub znaczne

polepszenie w powiatach: polkowickim (79,3), wrocławskim grodzkim (62,2%), milickim

(54,2%) i wołowskim (53,8%). Najmniej firm oceniło lepiej swoją obecną sytuację

1

1

13

1

9

25

3

2

7

1

1

30

9

3

121

3

58

286

48

19

12

12

1

3

11

178

28

2

108

11

45

323

47

26

7

12

2

2

15

174

3

19

1

2

33

19

4

2

1

31

2

13

2

16

65

16

5

7

1

0

42

1

wyraźne polepszenie polepszenie bez zmian pogorszenie wyraźne pogorszenie nie wiem/odmowa

88

w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego w powiatach: kłodzkim (20,2%),

górowskim (21,7%) oraz dzierżoniowskim (26,0%).

Tab.2.6 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji wpierwszym półroczu 2006 r. z uwzględnieniem wielkości firmy

Przedsiębiorstwomałe średnie duże

Ogółem

Sytuacjaekonomicznafirmy wporównaniu zrokiempoprzednim

wyraźnepolepszenie


Procent 3,9% 8,0% 12,9% 4,8%

polepszenie


bez zmian


pogorszenie


wyraźnepogorszenie


Procent ,1% ,3% ,0% ,2%

nie wiem/odmowa


Procent 8,6% 8,6% 6,5% 8,6%

Ogółem


Tab.2.7 Ocena sytuacji ekonomicznej firmy w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacjiw pierwszym półroczu 2006 r. z uwzględnieniem powiatu

wyraźnepolepszenie

polepszenie bez zmian pogorszeniewyraźne

pogorszeniebrak

odpowiedzi

Bolesławiec 1 20 20 5 0 171,6% 31,7% 31,7% 7,9% 0,0% 27,0%

Dzierżoniów 1 19 57 0 0 01,3% 24,7% 74,0% 0,0% 0,0% 0,0%

Głogów 1 29 17 2 0 12,0% 58,0% 34,0% 4,0% 0,0% 2,0%

Góra 0 5 13 4 0 10,0% 21,7% 56,5% 17,4% 0,0% 4,3%

Jawor 1 9 13 6 0 03,4% 31,0% 44,8% 20,7% 0,0% 0,0%

m. Jelenia Góra 5 23 38 3 0 17,1% 32,9% 54,3% 4,3% 0,0% 1,4%

Kamienna Góra 1 12 10 1 0 04,2% 50,0% 41,7% 4,2% 0,0% 0,0%

Kłodzko 1 21 77 10 0 00,9% 19,3% 70,6% 9,2% 0,0% 0,0%

m. Legnica 2 27 18 1 0 193,0% 40,3% 26,9% 1,5% 0,0% 28,4%

Lubań 0 12 18 6 0 00,0% 33,3% 50,0% 16,7% 0,0% 0,0%

Lubin 2 17 19 4 0 133,6% 30,9% 34,5% 7,3% 0,0% 23,6%

Lwówek Śląski 0 8 14 1 0 20,0% 32,0% 56,0% 4,0% 0,0% 8,0%

89

Milicz 2 11 10 1 0 08,3% 45,8% 41,7% 4,2% 0,0% 0,0%

Oleśnica 4 15 26 3 0 205,9% 22,1% 38,2% 4,4% 0,0% 29,4%

Oława 0 25 23 0 0 00,0% 52,1% 47,9% 0,0% 0,0% 0,0%

Polkowice 0 23 5 0 0 10,0% 79,3% 17,2% 0,0% 0,0% 3,4%

Strzelin 1 8 15 3 1 03,6% 28,6% 53,6% 10,7% 3,6% 0,0%

Środa Śląska 3 8 16 2 0 110,0% 26,7% 53,3% 6,7% 0,0% 3,3%

Świdnica 4 57 64 4 0 53,0% 42,5% 47,8% 3,0% 0,0% 3,7%

Trzebnica 0 8 40 1 0 00,0% 16,3% 81,6% 2,0% 0,0% 0,0%

m. Wałbrzych 3 19 21 3 0 393,5% 22,4% 24,7% 3,5% 0,0% 45,9%

Wołów 2 12 12 0 0 07,7% 46,2% 46,2% 0,0% 0,0% 0,0%

m. Wrocław 52 290 150 37 2 199,5% 52,7% 27,3% 6,7% 0,4% 3,5%

Ząbkowice Śląskie 4 18 22 3 0 18,3% 37,5% 45,8% 6,3% 0,0% 2,1%

Zgorzelec 2 19 18 5 0 93,8% 35,8% 34,0% 9,4% 0,0% 17,0%

Złotoryja 0 11 12 2 0 00,0% 44,0% 48,0% 8,0% 0,0% 0,0%

Jelenia Góra 0 9 15 9 0 00,0% 27,3% 45,5% 27,3% 0,0% 0,0%

Legnica 0 10 11 3 0 60,0% 33,3% 36,7% 10,0% 0,0% 20,0%

Wałbrzych 0 10 22 0 0 00,0% 31,3% 68,8% 0,0% 0,0% 0,0%

Wrocław 5 23 23 2 0 157,4% 33,8% 33,8% 2,9% 0,0% 22,1%

Ciekawym wydaje się porównanie pytań o sytuację ekonomiczną firmy z pytaniem

o perspektywy rozwoju branży, w której działa firma (pytanie 13 ankiety). Na rysunku 2.8

zamieszczono wyniki odpowiedzi respondentów z trzeciej fali badania panelowego na pytanie

o sytuację branży. Blisko 31% respondentów wskazało na możliwości poprawy sytuacji

branży, a jedynie ok. 6% respondentów wybrało wariant pogorszenia sytuacji. Na rysunku 2.9

przedstawiono porównanie wyników odpowiedzi na pytanie o rozwój branży we wszystkich

falach panelu. Warto zwrócić uwagę, iż o ile liczba respondentów deklarujących polepszenie

sytuacji branży mniej więcej pozostaje na niezmienionym poziomie, o tyle w całym badaniu

obserwuje się systematyczne zmniejszanie odsetka respondentów wskazujących na

możliwość pogorszenia się sytuacji branży (odpowiednio w fali pierwszej 9,0%, drugiej 6,9%

i trzeciej 5,6% respondentów).

90

pogroszenie6%

nie w iem/odmow a11% popraw a

31%

stabilizacja52%

Rys. 2.8. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma w opiniach respondentów

603

1023

179 192

569

1116

138190

618

1061

113

215

0

200

400

600

800

1000

1200

poprawa stabilizacja pogroszenie nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.9. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma w opiniach respondentów. Porównanie odpowiedziw kolejnych falach badania panelowego

Na rysunku 2.10 przedstawiono opinie respondentów z trzeciej fali panelu dotyczące

perspektyw rozwoju branży z uwzględnieniem sekcji działalności. Uzyskane w trzecim

badaniu panelowym opinie respondentów w tym względzie były optymistyczne. Ponad

połowa (52,9%) respondentów spodziewa się stabilizacji, 30,8% w perspektywie widzi

poprawę, a 5,6% spodziewa się pogorszenia, natomiast nie wiedziało lub odmówiło

odpowiedzi 10,7% ankietowanych. Spośród pięciu sekcji działalności najliczniej

reprezentowanych w badaniu jedynie w trzech, a mianowicie: Budownictwo, Przetwórstwo

przemysłowe, Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna udział firm

wskazujących na poprawę był wyższy niż przeciętnie w badaniu i wynosił odpowiednio:

47,3%, 33,2% oraz 31,4%. W dużej mierze poprawy spodziewają się również firmy

działające w sekcjach: Edukacja, Pośrednictwo finansowe, Górnictwo, Administracja

publiczna i obrona narodowa.

603

1023

179 192

569

1116

138190

618

1061

113

215

0

200

400

600

800

1000

1200

poprawa stabilizacja pogroszenie nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

pogroszenie6%

nie w iem/odmow a11% popraw a

31%

stabilizacja52%

91

5

3

93

5

62

217

28

10

16

8

2

2

3

144

29

2

148

12

48

409

78

34

12

15

1

2

21

235

7

1

25

5

28

8

7

1

4

1

1

18

2

14

1

16

88

19

5

5

1

1

2

62

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja



poprawa stabilizacja pogorszenie nie wiem/odmowa

Rys. 2.10. Perspektywy rozwoju branży, w której działa firma według sekcji działalności

Kolejna grupa problemów poruszanych w ankiecie dotyczyła stopnia wykorzystania

potencjału produkcyjnego/usługowego przedsiębiorstw. W pytaniu 3 ankiety proszono

respondentów o ocenę stopnia wykorzystania potencjału firmy, tj. pytano o ilość

realizowanych w firmie zamówień w stosunku do możliwości, przy aktualnym zatrudnieniu

i zasobach materialnych. We wszystkich falach panelu blisko 80% respondentów oceniło

stopień wykorzystania potencjału firmy jako wysoki lub średni. Analizując zmiany

obserwowane w odpowiedziach w kolejnych falach panelu stwierdzić należy tendencję

spadkową odsetka odpowiedzi oceniającej wykorzystanie potencjału firmy jako wysokie

5

3

93

5

62

217

28

10

16

8

2

2

3

144

29

2

148

12

48

409

78

34

12

15

1

2

21

235

7

1

25

5

28

8

7

1

4

1

1

18

2

14

1

16

88

19

5

5

1

1

2

62

poprawa stabilizacja pogorszenie nie wiem/odmowa

92

(powyżej 80%) oraz wzrost liczby respondentów deklarujących średnie wykorzystanie

potencjału (por. rys. 2.11 oraz 2.12).

niski (poniżej 60%)6%

nie wiem/odmowa14%

średni (60%-80%)56%

wysoki (powyżej 80%)24%

Rys.2.11. Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego/usługowego (trzecia fala panelu)

543

960

185

321

534

1035

120

324

487

1113

121

286

0

200

400

600

800

1000

1200

wysoki (powyżej 80%) ś redni (60%-80%) niski (poniżej 60%) nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys.2.12. Porównanie stopnia wykorzystania potencjału produkcyjnego/usługowego w kolejnych falach panelu

Kolejnym elementem oceny sytuacji ekonomicznej firmy było pytanie dotyczące

przychodów ze sprzedaży – pytanie 5. W trzeciej fali panelu porównując przychód netto ze

sprzedaży w pierwszym półroczu 2007 roku do pierwszego półrocza 2006 roku – 40,6%

respondentów udzielających odpowiedzi uznało, że przychód pozostanie bez zmian, na wzrost

wskazało 33,5%, na spadek – 5,7%, a odmówiło odpowiedzi lub nie wiedziało 20,2%.

Na rysunku 2.13 przedstawiono opinie respondentów odnośnie zmian przychodów ze

sprzedaży uwzględniając sekcje działalności. Zdecydowanie korzystnie na tle wszystkich firm

oceniały zmiany przychodów ze sprzedaży firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo

przemysłowe, Budownictwo, Pośrednictwo finansowe, Górnictwo oraz Edukacja. W firmach

działających w tychże sekcjach wyższy niż przeciętnie był udział firm wskazujących na

zdecydowany wzrost lub wzrost przychodów ze sprzedaży w I półroczu 2007 r. w stosunku

543

960

185

321

534

1035

120

324

487

1113

121

286

0

200

400

600

800

1000

1200

wysoki (powyżej 80%) ś redni (60%-80%) niski (poniżej 60%) nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

niski (poniżej 60%)6%

nie wiem/odmowa14%

średni (60%-80%)56%

wysoki (powyżej 80%)24%

93

do analogicznego okresu roku poprzedniego. Z kolei większym udziałem firm wskazujących

na spadek lub zdecydowany spadek przychodów ze sprzedaży na tle wszystkich badanych

podmiotów gospodarczych charakteryzowały się firmy działające w sekcjach: Hotele

i restauracje, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, a także

Górnictwo.

1

1

1

6

1

4

1

10

15

2

99

5

49

226

30

22

14

9

1

2

7

131

19

2

107

9

42

333

51

22

7

14

3

2

14

189

5

12

1

6

27

20

2

3

27

3

53

2

27

146

30

10

8

4

3

94

8

8

1

1

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja



zdecydowanie wzrośnie wzrośnie bez zmian spadnie zdecydowanie spadnie nie wiem/odmowa

Rys. 2.13. Zmiana przychodu ze sprzedaży w I półroczu 2007 roku w stosunku do I półrocza 2006 r. wedługsekcji działalności badanych firm

Analizę wybranych aspektów charakteryzujących sytuację ekonomiczną badanych

firm zamykają pytania dotyczące realizowanych inwestycji. Na pytanie 6 o realizowane

w pierwszym półroczu 2007 roku inwestycje 529 respondentów trzeciej fali badania (czyli

26,4%) odpowiedziało twierdząco, ponad połowa (1032 respondentów, tj. 51,4%) stwierdziła,

że firma nie realizuje inwestycji, a 22,2% odmówiło odpowiedzi. Na rysunku 2.14

1

1

1

6

1

4

1

10

15

2

99

5

49

226

30

22

14

9

1

2

7

131

19

2

107

9

42

333

51

22

7

14

3

2

14

189

5

12

1

6

27

20

2

3

27

3

53

2

27

146

30

10

8

4

3

94

8

8

1

1

1

zdecydowanie wzrośnie wzrośnie bez zmian spadnie zdecydowanie spadnie nie wiem/odmowa

94

przedstawiono odpowiedzi na pytanie dotyczące realizacji inwestycji w I półroczu 2007 roku

z uwzględnieniem sekcji działalności firm. Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo

przemysłowe oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna częściej niż

przeciętnie wskazywały na realizację inwestycji, było to odpowiednio 43,1% i 27,6%

twierdzących odpowiedzi. Podobnie częściej niż przeciętnie na realizację inwestycji

wskazywały firmy działające w sekcjach: Transport, gospodarka magazynowa, Wytwarzanie

i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo oraz

Górnictwo.

W odpowiedziach dotyczących zakresu realizowanych inwestycji przeważały mniejsze

inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/

usługowe firmy (np. remont budynku, budowa magazynu) – 37,1%, drugie w kolejności były

kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup linii

technologicznej, znaczna rozbudowa parku maszynowego) – 32,9%, natomiast jako mniejsze

inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wpływające na zdolności produkcyjne/

usługowe firmy (np. zakup komputera do działu personalnego) określiło swoje działania

24,3% respondentów. Na rysunku 2.15 przedstawiono odpowiedzi respondentów dotyczące

zakresu realizowanych inwestycji z uwzględnieniem sekcji działalności firmy. Analiza

danych wskazuje na silną zależność pomiędzy zakresem realizowanych inwestycji a sekcją

działalności firmy. W przypadku sekcji: Przetwórstwo przemysłowe, Górnictwo, Wytwarzanie

i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Budownictwo oraz Transport, gospodarka

magazynowa przeważały kluczowe inwestycje, w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo,

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, Obsługa nieruchomości,

Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna dominowały mniejsze inwestycje rozwojowe, a w sekcji Hotele i restauracje –

mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności.

95

12

2

119

5

29

146

33

19

7

7

1

1

5

124

25

4

122

7

72

411

53

22

18

18

3

4

20

234

5

35

26

162

41

14

8

3

2

92

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja



tak nie nie wiem/odmowa

Rys. 2.14. Realizacja inwestycji zwiększających potencjał produkcyjny/usługowy firmy w I półroczu 2007 rokuwedług sekcji działalności badanych firm

Wartość realizowanych inwestycji była mocno zróżnicowana. Średnia wartość

realizowanych inwestycji wahała się od 500 mld złotych w sekcji Górnictwo, poprzez 2 mln

złotych w sekcji Administracja publiczna i obrona narodowa, 1 mln złotych - Ochrona

zdrowia i pomoc społeczna, 171 tys. złotych - Działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna do 53 tys. złotych w sekcji Hotele i restauracje.

12

2

119

5

29

146

33

19

7

7

1

1

5

124

25

4

122

7

72

411

53

22

18

18

3

4

20

234

5

35

26

162

41

14

8

3

2

92


96

3

2

45

5

13

49

11

10

3

1

40

7

43

1

10

71

8

4

3

5

1

2

49

2

28

6

39

15

5

1

2

2

35

1

6

4

8

4

1

1

7

1

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja



kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/usługowemniejsze inwestycje rozwojowemniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalnościnie wiem/odmowa

Rys. 2.15. Zakres realizowanych inwestycji w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm

2.3. Polityka zatrudnienia firm w opiniach respondentów ankiety

W tabeli 2.8 zaprezentowano strukturę zatrudnienia w ankietowanych firmach według

poziomu zatrudnienia, z uwzględnieniem płci pracownika. Analizując wyniki ankiety

stwierdzić należy, że dominującą grupą zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach są

mężczyźni (stanowią oni 67% wskazań). Najliczniejszą grupę w ogóle zatrudnionych

stanowią pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym (34%), w przypadku

podpopulacji kobiet najwięcej wskazań odnotowano w grupie wykształcenia średniego

3

2

45

5

13

49

11

10

3

1

40

7

43

1

10

71

8

4

3

5

1

2

49

2

28

6

39

15

5

1

2

2

35

1

6

4

8

4

1

1

7

1

1

97

zawodowego (29%). Warto podkreślić, że pracujące w badanych firmach kobiety

charakteryzują się wyższym poziomem wykształcenia, świadczy o tym zarówno większy

odsetek kobiet z wyższym wykształceniem (odpowiednio 22% kobiety, przy 18% wszystkich

zatrudnionych), jak i mniejszy odsetek kobiet w grupach o najniższym poziomie

wykształcenia. W tabeli 2.9 zamieszczono dane na temat struktury zatrudnienia

z uwzględnieniem poziomu wykształcenia i wielkości firmy. Na podkreślenie zasługuje fakt,

iż zgodnie z odpowiedziami respondentów 30% pracowników dużych przedsiębiorstw to

osoby z wykształceniem wyższym. Sytuacja ta znacznie różni się od sytuacji przedsiębiorstw

sektora MSP, gdzie odsetek osób z wyższym wykształceniem jest znacznie niższy i wynosi

20% dla przedsiębiorstw małych i 18% dla przedsiębiorstw średnich. W przedsiębiorstwach

sektora MSP, zgodnie z wypowiedziami respondentów, najliczniejszą grupę zatrudnionych

stanowią osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – odpowiednio 32% dla firm

małych i 36% dla średnich, przy zaledwie 4% udziale tych osób wśród zatrudnionych

w firmach dużych.

Tab.2.8. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach

Poziom wykształceniaOsoby Procent wskazań

razem kobiety razem kobietyOgółem, w tym: 90703 29852 100% 100%Wyższe 14714 6524 18% 22%Policealne 4577 2135 6% 7%średnie zawodowe 21082 8617 26% 29%średnie ogólne 8955 4279 11% 15%zasadnicze zawodowe 27439 6645 34% 23%Niższe 4045 1103 5% 4%

Tab.2.9. Struktura zatrudnienia w ankietowanych firmach z uwzględnieniem ich wielkości

Poziom wykształceniaPrzedsiębiorstwa

małe średnie dużewyższe 20% 18% 30%policealne 8% 5% 7%średnie zawodowe 25% 23% 34%średnie ogólne 12% 11% 17%zasadnicze zawodowe 32% 36% 4%niższe 3% 7% 8%Razem 100% 100% 100%

W ocenie większości respondentów wielkość zatrudnienia w ich firmie jest

odpowiednia w stosunku do potrzeb – ponad 78% badanych we wszystkich falach (por. rys.

2.16). Warto podkreślić znaczne zmniejszenie odsetka respondentów deklarujących

zatrudnienie w swojej firmie jako nadmierne – z 3,7% w pierwszej fali panelu do 1,1%

w trzeciej fali. Uwzględniając wielkość firmy najwięcej odpowiedzi odnośnie nadmiernego

zatrudnienia pochodziła z firm średnich, natomiast najmniej z przedsiębiorstw dużych.

98

75

1578

0

356

39

1612

315

4723

1570

378

36

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.16. Aktualność zatrudnienia w stosunku do potrzeb firmy – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania

Wskazywane przez badane podmioty niedostateczne zatrudnienie wiąże się

z trudnościami w zatrudnianiu pracowników. W pytaniu 40 ankiety zapytano respondentów

czy napotykają na trudności ze znalezieniem pracowników na niektóre stanowiska.

Porównanie odpowiedzi ze wszystkich fal panelu przedstawiono na rysunku 2.17. Wyniki

drugiej i trzeciej fali wskazują na rosnące problemy obserwowane w firmach w obszarze

znalezienia odpowiedniego personelu – procent respondentów, którzy nie mieli problemów ze

znalezieniem pracowników zmniejszył się z ok. 65% w pierwszym półroczu 2006 r. do

poniżej 60% w pierwszym półroczu 2007 r. Na rysunku 2.18 zaprezentowano główne

przyczyny występowania trudności w znalezieniu pracowników do firmy uszeregowane

w kolejności ważności dla respondentów w trzeciej fali badania panelowego.

705

1301

3

816

1192

5

789

1203

150

200

400

600

800

1000

1200

1400


licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.17. Trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentów z trzech fal badania

75

1578

0

356

39

1612

315

4723

1570

378

36

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

nadmierne odpowiednie niedostateczne nie wiem/odmowa

licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

705

1301

3

816

1192

5

789

1203

150

200

400

600

800

1000

1200

1400


licz

ba p

odm

iotó

w

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

99

Według odpowiedzi respondentów z trzeciej fali badania obecnie największym

problemem jest brak zgłoszeń potencjalnych kandydatów do pracy – na ten wariant

odpowiedzi wskazało blisko 61% ankietowanych. Warto podkreślić, że wariant ten

w pierwszej fali badania wskazywany był „tylko” przez 32% respondentów. Na drugim

miejscu wśród wskazań znalazł się brak doświadczenia zawodowego obserwowany wśród

osób zgłaszających się do pracy – co najmniej 50% respondentów zwróciło uwagę na ten

czynnik. Na trzecim miejscu respondenci wskazali zbyt wygórowane oczekiwania

potencjalnych kandydatów do pracy.

0 10 20 30 40 50 60 70

brak zgłoszeń

brak doświadczenia zawodowego

zbyt wysokie oczekiwania

brak praktycznych umiejęt ności

brak wykszt ałacenia kierunkowego

brak specjalist ycznych uprawnień

konieczność nadzorowania

niedyspozycyjność

brak umiejęt ności pracy w zespole

brak znajomości języków obcych

brak prawa jazdy

brak umiejęt ności pracy z komputerem

brak praktycznej znajomości programów komputerowych

% podmiotów wskazujących na t rudności

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

Rys. 2.18. Główne przyczyny trudności w znalezieniu pracowników – porównanie odpowiedzi respondentówz trzech fal badania

2.3.1. Odejścia pracowników

Pytania ankiety od 16 do 26 dotyczyły problematyki odejść pracowników. W ankiecie zadano

pytania o zwolnienia pracowników w różnych horyzontach czasowych: poprzednie oraz

badane półrocze.

W tabeli 2.10 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie

w 2006 r. (niezależnie od przyczyny zwolnienia) z uwzględnieniem wielkości

przedsiębiorstwa. Średnio w 42,7% firm wskazano na wystąpienie zjawiska zwolnienia

pracowników w drugim półroczu 2006 r. W firmach dużych (81,7%) ponad dwukrotnie

częściej niż w firmach małych (36,5%) wskazywano na występowanie zwolnień

pracowników. W tabeli 2.11 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników

z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma. Porównując dane należy podkreślić duże

zróżnicowanie sytuacji w poszczególnych powiatach. Najmniejszy odsetek zwolnień

0 10 20 30 40 50 60 70

brak zgłoszeń

brak doświadczenia zawodowego

zbyt wysokie oczekiwania

brak praktycznych umiejęt ności

brak wykszt ałacenia kierunkowego

brak specjalist ycznych uprawnień

konieczność nadzorowania

niedyspozycyjność

brak umiejęt ności pracy w zespole

brak znajomości języków obcych

brak prawa jazdy

brak umiejęt ności pracy z komputerem


% podmiotów wskazujących na t rudności

I półrocze 2006

II półrocze 2006

I półrocze 2007

100

zgłoszony został w powiecie trzebnickim – zwolnienia miały miejsce tylko w 14,3% firm oraz

w dzierżoniowskim (29,9%). Z drugiej strony w powiecie wołowskim w 73,1%, a w powiecie

strzelińskim w 67,9% ankietowanych firm miały miejsca zwolnienia pracowników.

Tab.2.10. Występowanie w firmie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r. a wielkośćprzedsiębiorstwa (w %)

Zwolnienia pracowników w 2006 r.Przedsiębiorstwa Ogółem

małe średnie duże tak 36,5 66,5 81,7 42,7

nie 63,5 33,5 18,3 57,3

Tab.2.11 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska zwolnień pracowników w drugim półroczu 2006 r.z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)

Powiat Tak Nie

Bolesławiec 42,9 57,1Dzierżoniów 29,9 70,1Głogów 48,9 51,1Góra 60,0 40,0Jawor 53,6 46,4m. Jelenia Góra 58,8 41,2Kamienna Góra 60,9 39,1Kłodzko 46,2 53,8m. Legnica 34,3 65,7Lubań 40,5 59,5Lubin 40,7 59,3Lwówek Śląski 52,0 48,0Milicz 54,2 45,8Oleśnica 37,7 62,3Oława 35,4 64,6Polkowice 41,4 58,6Strzelin 67,9 32,1Środa Śląska 40,0 60,0Świdnica 24,0 76,0Trzebnica 14,3 85,7m. Wałbrzych 42,2 57,8Wołów 73,1 26,9m. Wrocław 44,7 55,3Ząbkowice Śląskie 58,1 41,9Zgorzelec 40,4 59,6Złotoryja 50,0 50,0Jelenia Góra 42,4 57,6Legnica 38,7 61,3Wałbrzych 37,5 62,5Wrocław 43,3 56,7Ogółem 42,7 57,3

Analizując odpowiedzi na pytanie dotyczące sposobu rozwiązania umowy ze

zwalnianymi pracownikami warto podkreślić, że w największym odsetku firm wystąpiły

zwolnienia zainicjowane przez pracownika. Jest to przede wszystkim efekt emigracji

101

zarobkowej osób mieszkających na terenie województwa dolnośląskiego związanej

z otwarciem dla Polaków rynków pracy Unii Europejskiej.

Na pytanie o zwolnienia pracowników w firmie w pierwszym półroczu 2007 r. (por.

tab. 2.12) podobnie jak poprzednio największy odsetek odpowiedzi twierdzących (61,7%)

odnotowano w firmach dużych, najmniej w przedsiębiorstwach małych (27,9%). W tabeli

2.13 zamieszczono odpowiedzi na pytanie o zwolnienia pracowników z uwzględnieniem

powiatu, w którym działa firma. Najmniejszy odsetek zwolnień zgłoszony został w powiecie

lwóweckim – zwolnienia miały miejsce tylko w 16,0% firm oraz dzierżoniowskim (18,2%).

Największy odsetek zwolnień odnotowano w firmach powiatu strzelińskiego (71,4%) oraz

ząbkowickiego (53,5%).

Tab.2.12. Występowanie w firmie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracowników w pierwszympółroczu 2007 r. a wielkość przedsiębiorstwa (w %)



nie 72,1 51,1 38,3 67,7

Tab.2.13 Występowanie w przedsiębiorstwie zjawiska (rzeczywiste i planowane) zwolnień pracownikóww pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma (w % firm)

Powiat Tak Nie

Bolesławiec 30,2 69,8Dzierżoniów 18,2 81,8Głogów 46,8 53,2Góra 48,0 52,0Jawor 42,9 57,1m. Jelenia Góra 38,2 61,8Kamienna Góra 43,5 56,5Kłodzko 42,5 57,5m. Legnica 23,9 76,1Lubań 16,2 83,8Lubin 22,2 77,8Lwówek Śląski 16,0 84,0Milicz 25,0 75,0Oleśnica 39,1 60,9Oława 35,4 64,6Polkowice 24,1 75,9Strzelin 71,4 28,6Środa Śląska 23,3 76,7Świdnica 19,4 80,6Trzebnica 20,4 79,6m. Wałbrzych 38,6 61,4Wołów 50,0 50,0m. Wrocław 30,3 69,7Ząbkowice Śląskie 53,5 46,5Zgorzelec 42,3 57,7Złotoryja 34,6 65,4Jelenia Góra 24,2 75,8

102

Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 18,8 81,3Wrocław 47,8 52,2Ogółem 32,3 67,7

Analizie poddano również zwolnienia w firmach w drugim półroczu 2006 r. oraz

pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem sekcji działalności firmy (por. rys. 2.19).

Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe, Budownictwo oraz Hotele

i restauracje częściej niż przeciętnie wskazywały na zwolnienia pracowników w II półroczu

2006 roku (odpowiednio 51,4%, 45,8% oraz 45,1% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było

w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, Górnictwo, Wytwarzanie i zaopatrywanie

w energię elektryczną, gaz, wodę oraz Transport gospodarka magazynowa i łączność, gdzie

ponad połowa firm wskazywała na zwolnienia pracowników w drugim półroczu 2006 r.

Z kolei firmy działające w sekcjach: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów

samochodowych oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna w stopniu

wyższym niż przeciętnie nie zwalniały pracowników (odpowiednio 60,9% i 58,8% ogółu firm

danej sekcji). Podobnie było w sekcjach: Edukacja, Ochrona zdrowia i pomoc społeczna oraz

Obsługa nieruchomości, gdzie prawie dwie trzecie firm nie zwalniały pracowników.

W pierwszym półroczu 2007 roku firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo

przemysłowe oraz Hotele i restauracje częściej niż przeciętnie wskazywały na zwolnienia

pracowników (odpowiednio 38,9% i 33,1% ogółu firm danej sekcji). A w sekcjach:

Górnictwo, Transport gospodarka magazynowa i łączność oraz Administracja publiczna

i obrona narodowa zwolnienia miały miejsce w co najmniej połowie badanych firm danej

sekcji. Natomiast firmy działające w sekcjach: Działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna oraz Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych

w stopniu wyższym niż przeciętnie nie zwalniały pracowników (odpowiednio 72,3% i 69,0%

ogółu firm danej sekcji). W sekcji Edukacja w I półroczu 2007 roku nie było zwolnień,

a w sekcji Ochrona zdrowia i pomoc społeczna zwolnień nie było w 19 spośród 27 firm.

103

22

17

4

3

144

109

9

8

60

42

288

225

60

44

32

30

15

9

11

10

1

2

1

6

8

186

126

21

26

2

2

131

169

9

9

68

85

452

512

73

86

24

26

19

25

17

17

3

2

3

5

21

19

270

332

2

5

3

2

4

1

1

5

3

1

1

3

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

13

45

67

89

1011

1213

1415

Sek

cja

dzia

łaln

ości



Rys. 2.19. Zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 roku i I półroczu 2007 roku według sekcji działalnościbadanych firm – wskazania firm

22

17

4

3

144

109

9

8

60

42

288

225

60

44

32

30

15

9

11

10

1

2

1

6

8

186

126

21

26

2

2

131

169

9

9

68

85

452

512

73

86

24

26

19

25

17

17

3

2

3

5

21

19

270

332


104

2.3.2. Przyjęcia pracowników

Pytania ankiety od 27 do 35 dotyczyły problematyki przyjęć pracowników. Podobnie

jak w przypadku zwolnień w ankiecie zadano pytania o przyjęcia pracowników w różnych

horyzontach czasowych: poprzednie oraz badane półrocze. W tabeli 2.14 zamieszczono

odpowiedzi na pytanie o przyjęcia pracowników w firmie w drugim półroczu 2006 r. Średnio

w 46,8% firm wskazano na przyjęcia pracowników, przy czym największy odsetek

odpowiedzi twierdzących (88,3%) odnotowano w firmach dużych, najmniejszy zaś

w przedsiębiorstwach małych (39,9%). Odpowiedzi na pytanie o przyjęcia pracowników

z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma zamieszczono w tabeli 2.15. Największy

odsetek firm, w których miały miejsce przyjęcia pracowników odnotowano w powiatach:

kamiennogórskim (69,6%) oraz wołowskim (65,4%). Najmniej przedsiębiorców przyjęło

pracowników w powiecie trzebnickim (26,5%) oraz oławskim (27,1%).

Tab.2.14. Przyjęcia pracowników w drugim półroczu 2006 r. a wielkość przedsiębiorstwa (w %)



nie 60,1 26,2 11,7 53,2

Tab.2.15 Przyjęcia pracowników w drugim półroczu 2006 r. z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma(w % firm)

Powiat Tak Nie

Bolesławiec 46,0 54,0Dzierżoniów 42,9 57,1Głogów 44,7 55,3Góra 52,0 48,0Jawor 64,3 35,7m. Jelenia Góra 63,2 36,8Kamienna Góra 69,6 30,4Kłodzko 48,1 51,9m. Legnica 47,8 52,2Lubań 29,7 70,3Lubin 29,6 70,4Lwówek Śląski 48,0 52,0Milicz 54,2 45,8Oleśnica 27,5 72,5Oława 27,1 72,9Polkowice 58,6 41,4Strzelin 53,6 46,4Środa Śląska 50,0 50,0Świdnica 38,0 62,0Trzebnica 26,5 73,5m. Wałbrzych 45,8 54,2Wołów 65,4 34,6m. Wrocław 54,3 45,7

105

Ząbkowice Śląskie 51,2 48,8Zgorzelec 53,8 46,2Złotoryja 57,7 42,3Jelenia Góra 48,5 51,5Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 31,3 68,8Wrocław 29,9 70,1Ogółem 46,8 53,2

Na pytanie o przyjęcia pracowników w firmie w pierwszym półroczu 2007 r. (por. tab.

2.16) podobnie jak poprzednio największy odsetek odpowiedzi twierdzących (85,5%)

odnotowano w firmach dużych, najmniej w przedsiębiorstwach małych (45,5%), przy

średnim wskazaniu 50,6% firm. W tabeli 2.17 zamieszczono odpowiedzi na pytanie

o przyjęcia pracowników z uwzględnieniem powiatu, w którym działa firma. Największy

odsetek przyjęć odnotowano w firmach powiatu ząbkowickiego (74,4%) oraz strzelińskiego

(71,4%). Najmniejszy odsetek przyjęć zgłoszony został w powiecie legnickim – przyjęcia

miały miejsce tylko w 25,8% firm oraz trzebnickim (30,6%).

Tab.2.16. Przyjęcia (rzeczywiste i planowane) pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. a wielkośćprzedsiębiorstwa (w %)



nie 54,5 30,0 15,0 49,4

Tab.2.17 Przyjęcia (rzeczywiste i planowane) pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniempowiatu, w którym działa firma (w % firm)

Powiat Tak Nie

Bolesławiec 46,0 54,0Dzierżoniów 39,0 61,0Głogów 55,3 44,7Góra 60,0 40,0Jawor 53,6 46,4m. Jelenia Góra 66,2 33,8Kamienna Góra 60,9 39,1Kłodzko 37,7 62,3m. Legnica 47,8 52,2Lubań 45,9 54,1Lubin 33,3 66,7Lwówek Śląski 48,0 52,0Milicz 45,8 54,2Oleśnica 49,3 50,7Oława 52,1 47,9Polkowice 37,9 62,1Strzelin 71,4 28,6Środa Śląska 46,7 53,3Świdnica 46,5 53,5Trzebnica 30,6 69,4m. Wałbrzych 44,6 55,4

106

Wołów 92,3 7,7m. Wrocław 57,7 42,3Ząbkowice Śląskie 74,4 25,6Zgorzelec 46,2 53,8Złotoryja 46,2 53,8Jelenia Góra 63,6 36,4Legnica 25,8 74,2Wałbrzych 34,4 65,6Wrocław 43,3 56,7Ogółem 50,7 49,3

Przeanalizowano również zwolnienia w firmach w drugim półroczu 2006 r. oraz

pierwszym półroczu 2007 r. z uwzględnieniem sekcji działalności firmy (por. rys. 2.20).

W drugim półroczu 2006 roku firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe oraz

Budownictwo częściej niż przeciętnie wskazywały na przyjęcia pracowników (odpowiednio

61,8% oraz 48,9% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było w sekcjach: Górnictwo,

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę, Transport gospodarka

magazynowa i łączność oraz Pośrednictwo finansowe, gdzie blisko dwie trzecie badanych

w sekcjach firm wskazywało na przyjęcia pracowników w II półroczu 2006 r. Natomiast

firmy działające w sekcjach: Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów

samochodowych, Hotele i restauracje oraz Działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna w stopniu wyższym niż przeciętnie nie przyjmowały pracowników

(odpowiednio 58,1%, 56,4% i 56,9% ogółu firm danej sekcji). Podobnie było w sekcjach:

Edukacja, Administracja publiczna i obrona narodowa oraz Obsługa nieruchomości, gdzie

firmy częściej nie przyjmowały pracowników niż ich przyjmowały.

Firmy działające w sekcjach: Przetwórstwo przemysłowe oraz Budownictwo częściej

niż przeciętnie wskazywały na przyjęcia pracowników w pierwszym półroczu 2007 roku

(odpowiednio 62,1% i 60,3% ogółu firm danej sekcji). Z kolei w sekcjach: Rolnictwo,

łowiectwo, leśnictwo, Górnictwo oraz Transport gospodarka magazynowa i łączność

przyjęcia miały miejsce w ponad połowie badanych firm danej sekcji. Natomiast firmy

działające w sekcjach: Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, Hotele

i restauracje oraz Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych

w stopniu wyższym niż przeciętnie nie przyjmowały pracowników (odpowiednio 55,3%,

54,9% i 51,6% ogółu firm danej sekcji). W sekcjach: Edukacja, Ochrona zdrowia i pomoc

społeczna, Pośrednictwo finansowe, Administracja publiczna i obrona narodowa, Obsługa

nieruchomości firmy częściej nie deklarowały przyjęć pracowników aniżeli wskazywały na

ich przyjęcia.

107

21

25

4

5

173

174

12

9

64

79

305

356

57

59

33

40

20

15

11

13

1

1

2

2

11

9

196

203

22

18

2

1

106

103

5

9

64

51

431

383

75

73

21

16

14

19

17

15

3

3

3

3

16

18

261

254 2

2

2

1

1

3

1

6

3

1

3

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

II półrocze 2006

I półrocze 2007

13

45

67

89

1011

1213

1415

Sek

cja

dzia

łaln

ości



Rys. 2.20. Przyjęcia pracowników w II półroczu 2006 roku i I półroczu 2007 roku według sekcji działalnościbadanych firm – wskazania firm

Kolejnym analizowanym aspektem polityki zatrudnienia w firmach województwa

dolnośląskiego jest możliwość przyjmowania absolwentów szkół. Spośród ponad dwóch

tysięcy badanych podmiotów zaledwie w 195 firmach (9,7% ogółu badanych) potwierdzono

zatrudnienie absolwentów w II półroczu 2006 roku. Największy odsetek firm, które

21

25

4

5

173

174

12

9

64

79

305

356

57

59

33

40

20

15

11

13

1

1

2

2

11

9

196

203

22

18

2

1

106

103

5

9

64

51

431

383

75

73

21

16

14

19

17

15

3

3

3

3

16

18

261

254


108

zatrudniły absolwentów odnotowano w powiatach: wołowskim (23,1%), strzelińskim (21,45)

oraz polkowickim (20,7%). Relatywnie największy udział absolwentów wśród ogółu

zatrudnionych odnotowano natomiast w powiatach: strzelińskim (2,08%), jaworskim (1,63%)

oraz kamiennogórskim (1,5%).

5

1

35

2

10

46

18

6

7

4

1

2

3

43

37

4

240

16

117

689

115

50

27

23

3

3

23

411 5

1

1

7

4

5

1

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo



budownictwo







edukacja




Rys. 2.21 Przyjęcia absolwentów w II półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanych firm – wskazania firm

Na rysunku 2.21 przestawiono odpowiedzi respondentów odnośnie przyjmowanych

absolwentów w drugim półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanych firm.

W sekcji Hotele i restauracje odsetek wskazań, że zatrudniono absolwentów był wyższy niż

przeciętnie i wyniósł 13,5% ogółu firm sekcji. Podobnie było w sekcji Przetwórstwo

przemysłowe, tu odsetek wskazujących na zatrudnienie absolwentów wynosił 12,5% ogółu

firm sekcji. Uwzględniając ogólną liczbę podmiotów wskazujących na zatrudnienie

5

1

35

2

10

46

18

6

7

4

1

2

3

43

37

4

240

16

117

689

115

50

27

23

3

3

23

411


109

absolwentów, najczęściej były to wskazania w czterech sekcjach: Handel hurtowy

i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych (25,1% ogółu wskazań), Działalność

usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (23,5%), Przetwórstwo przemysłowe (19,1%)

oraz Hotele i restauracje (9,8%). Łączna liczba zatrudnionych absolwentów w II półroczu

2006 roku wynosiła 517 osób, co stanowiło 8,0% ogółu przyjętych w drugim półroczu 2006 r.

pracowników. Na rysunku 2.22 przedstawiono strukturę zatrudnionych absolwentów według

sekcji działalności badanych firm.

0%0%0%0%

426%

63%

141%

130%

121%

111%

91%

51%

30%

Inne7%

1525%

88%

727%

12% 10

2%


Rys. 2.22 Struktura zatrudnionych absolwentów w II półroczu 2006 roku według sekcji działalności badanychfirm

Absolwenci najczęściej byli zatrudniani w pięciu sekcjach: Handel hurtowy

i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych (27,5% ogółu zatrudnionych absolwentów),

Przetwórstwo przemysłowe (26,1%), Działalność usługowa komunalna, społeczna

i indywidualna (25,1%), Hotele i restauracje (7,7%) oraz Budownictwo (2,9%).

W wymienionych 5 sekcjach zatrudniono 462 osoby, czyli 89,4% ogółu zatrudnionych

absolwentów. W pozostałych 9 sekcjach zatrudniono 55 osób, czyli 10,6% ogółu

zatrudnionych absolwentów. Najmniej, po 2 osoby, przyjęto w sekcji Górnictwo oraz

Edukacja.

0%0%0%0%

426%

63%

141%

130%

121%

111%

91%

51%

30%

Inne7%

1525%

88%

727%

12% 10

2%

110

2.4. Ruch zatrudnionych – bilans zatrudnienia

Bilans zatrudnienia badano w trzech podstawowych przekrojach: powiatów, sekcji

działalności firm oraz grup zawodów.

Bilans zatrudnienia w ramach poszczególnych powiatów badano jako relację przyjęć

pracowników do zwolnień pracowników w ankietowanych firmach. Relacji tej nie wyrażono

klasycznie, a więc jako różnicę pomiędzy przyjęciami i zwolnieniami, ale jako iloraz przyjęć

do zwolnień. Podejście takie wynikało przede wszystkim z faktu prowadzenia badań na

próbie (nie na populacji), co skutkowało zróżnicowaniem liczebności poddanych badaniu

obiektów w poszczególnych powiatach i musiało mieć wpływ na dobór wykorzystanych

mierników, tym samym powodując niemożność bezpośredniego wnioskowania w oparciu

o miary o charakterze bezwzględnym. Bilans zatrudnienia rozpatrywano w dwóch aspektach:

z punktu widzenia ankietowanych firm oraz z punktu widzenia pojedynczych pracowników.

W tabeli 2.18 zaprezentowano bilans zatrudnienia na podstawie danych z pierwszej i trzeciej

fali badania według wskazań firm, które deklarowały przyjęcia i/lub zwolnienia

pracowników.

Tab.2.18 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom firmy

Powiat I fala III fala

Bolesławiec 1,24 1,07Dzierżoniów 1,56 1,38Głogów 1,78 0,88Góra 0,82 0,87Jawor 1,00 1,20Jelenia Góra 1,21 1,14Kamienna Góra 1,36 1,13Kłodzko 1,06 1,04Legnica 1,36 0,67Lubań 1,18 0,73Lubin 0,93 0,70Lwówek Śląski 0,85 0,92m. Jelenia Góra 1,57 1,05m. Legnica 1,60 1,39m. Wrocław 1,40 1,20Milicz 1,33 1,00Oleśnica 1,20 0,73Oława 1,48 0,76Polkowice 1,50 1,42Strzelin 1,13 0,79Środa Śląska 1,33 1,25Świdnica 0,97 1,52Trzebnica 1,05 1,86Wałbrzych 0,96 1,04Wołów 1,11 0,89Wrocław 1,73 0,69Ząbkowice Śląskie 1,33 0,90

111

Zgorzelec 1,44 1,33Złotoryja 0,64 1,14Ogółem 1,26 1,08

W 2005 r. (pierwsza fala badania) relacja firm, które podjęły decyzję o zatrudnieniu

nowych pracowników w stosunku do tych, w przypadku których zaistniało zjawisko zwolnień

pracowników, najkorzystniej kształtowała się w powiatach: głogowskim (1,78 – co oznacza,

że o 78% przedsiębiorstw więcej zatrudniło pracowników, niż zwolniło), wrocławskim

ziemskim (1,73), legnickim grodzkim (1,60). Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia,

z punktu widzenia firm, sytuacja kształtowała się w powiatach: złotoryjskim (0,64 – co

oznacza, że o 36% przedsiębiorstw więcej zwolniło pracowników, niż zatrudniło), góreckim

(0,82) oraz lwóweckim (0,85). Ogólnie w sześciu z dwudziestu dziewięciu powiatów

odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla firm, w jednym zerowy oraz w dwudziestu

dwóch dodatni. W 2007 r. (trzecia fala badania) najkorzystniejsze relacje kształtowały się

natomiast w powiatach: trzebnickim (1,86), świdnickim (1,52) i legnickim grodzkim (1,39).

Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia sytuacja kształtowała się w powiatach:

legnickim (0,67), wrocławskim (0,69) oraz oleśnickim (0,73). Ogólnie w dwunastu

odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla firm, w jednym zerowy oraz w szesnastu dodatni.

W tabeli 2.19 i na rysunku 2.23 zaprezentowano bilans zatrudnienia według

odpowiedzi z pierwszej i trzeciej fali badania z uwzględnieniem pojedynczych osób. W 2005

r. (pierwsza fala badania) relacja osób zatrudnionych do tych, w przypadku których zaistniało

zjawisko zwolnienia, najkorzystniej kształtowała się w powiatach: polkowickim (10,09 – co

oznacza, że ponad dziesięciokrotnie więcej osób zostało zatrudnionych, niż zwolnionych

z inicjatywy pracodawcy lub pracownika), złotoryjskim (2,23), legnickim grodzkim (2,20).

Najgorzej pod względem bilansu zatrudnienia, z punktu widzenia osób, sytuacja kształtowała

się w powiatach: średzkim (0,42 – co oznacza, że o 58% osób więcej podlegało zwolnieniu,

niż zatrudnieniu) oraz trzebnickim (0,49). Ogólnie w jedenastu z dwudziestu dziewięciu

powiatów odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla pracowników, w osiemnastu dodatni.

W 2007 r. (trzecia fala badania) relacje najkorzystniej kształtowały się w powiatach: średzkim

(2,61), trzebnickim (2,53) oraz oławskim (2,05). Najgorzej pod względem bilansu

zatrudnienia, z punktu widzenia osób, sytuacja kształtowała się w powiatach: głogowskim

(0,46), złotoryjskim (0,49) oraz legnickim (0,52). Ogólnie w dwunastu powiatach

odnotowano ujemny bilans zatrudnienia dla pracowników, w siedemnastu dodatni.

112

Tab.2.19 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom pracowników

Powiat I fala III fala

Bolesławiec 1,08 1,12Dzierżoniów 0,69 1,71Głogów 1,90 0,46Góra 1,17 0,66Jawor 1,19 1,39Jelenia Góra 1,12 0,85Kamienna Góra 0,92 1,51Kłodzko 0,86 1,00Legnica 1,43 0,52Lubań 1,07 0,67Lubin 0,91 0,74Lwówek Śląski 1,02 1,10m. Jelenia Góra 1,46 1,25m. Legnica 2,20 1,66m. Wrocław 1,37 1,17Milicz 1,06 0,76Oleśnica 1,38 1,39Oława 1,05 2,05Polkowice 10,09 1,70Strzelin 0,78 0,91Środa Śląska 0,42 2,61Świdnica 0,57 1,70Trzebnica 0,49 2,53Wałbrzych 0,91 1,37Wołów 0,80 0,87Wrocław 1,42 0,84Ząbkowice Śląskie 1,84 0,90Zgorzelec 0,83 1,06Złotoryja 2,23 0,49Ogółem 1,19 1,14

Analizując zmiany (tendencje) pomiędzy 2005 r. i 2007 r. generalnie można

stwierdzić pogorszenie sytuacji pod względem bilansu zatrudnienia zarówno w odniesieniu do

firm, jak i w odniesieniu do pojedynczych osób.

113

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00

Bolesławiec

Głogów

Jawor

Kamienna Góra

Legnica

Lubin

m. Jelenia Góra

m. Wrocław

Oleśnica

Polkowice

Środa Śląska

Trzebnica

Wołów

Ząbkowice Śląskie

Złotoryja

III fala

I fala

Rys..2.23 Bilans zatrudnienia w poszczególnych powiatach – poziom pracowników

Rozpatrując bilans zatrudnienia z uwzględnieniem sekcji działalności przedstawiono

jedynie dane z trzeciej fali badania (tab. 2.20). Zjawisko to zilustrowano również na rysunku

2.24 prezentującym zróżnicowanie sytuacji pod względem bilansu zatrudnienia

w poszczególnych sekcjach działalności badanych firm, porządkując sekcje działalności od

sytuacji najkorzystniejszej do najgorszej.

Tab. 2.20 Bilans zatrudnienia, przyjęcia i zwolnienia zwolnień pracowników w I półroczu 2007 roku wedługsekcji działalności badanych firm

Sekcja działalnościNumersekcji

Przyjęcia ZwolnieniaOsoby

Bilanszatrudnienia

Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo 1 60 34 1,76Górnictwo 3 23 32 0,72Przetwórstwo przemysłowe 4 2399 970 2,47Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz,wodę

5 107 66 1,62

Budownictwo 6 441 211 2,09Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdówsamochodowych

7 1128 636 1,77

Hotele i restauracje 8 223 115 1,94Transport, gospodarka magazynowa i łączność 9 240 116 2,07

0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00

Bolesławiec

Głogów

Jawor

Kamienna Góra

Legnica

Lubin

m. Jelenia Góra

m. Wrocław

Oleśnica

Polkowice

Środa Śląska

Trzebnica

Wołów


Złotoryja

III fala

I fala

114

Pośrednictwo finansowe 10 72 22 3,27Obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej

11 34 38 0,89

Administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia

12 4 3 1,33

Edukacja 13 3 xOchrona zdrowia i pomoc społeczna 14 49 89 0,55Działalność usługowa komunalna, społeczna iindywidualna

15 1232 861 1,43

Razem 6015 3193 1,88

0,55

0,72

0,89

1,33

1,43

1,62

1,76

1,77

1,94

2,07

2,09

2,47

3,27

0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50 3,00 3,50


górnictwo


administracja publiczna i obrona narodowa;obowiązkowe ubezpieczenia


wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną,gaz, wodę





budownictwo



Liczba przyjętych/liczba zwolnionych

Rys. 2.24. Bilans zatrudnienia w I półroczu 2007 roku według sekcji działalności badanych firm

W pierwszym półroczu 2007 roku bilans zatrudnienia znacznie przekraczał bilans

wykazany dla drugiego półrocza 2006 r. (odpowiednio 1,88 i 1,14). Sytuacja ta wynikała

m.in. z tego, że w pytaniach dotyczących pierwszego półrocza 2007 r. firmy wskazywały

zarówno na zwolnionych (przyjętych) już w tym półroczu pracowników, jak i planowanych

zwolnieniach (przyjęciach) pracowników. Dodatni bilans występował w 10 sekcjach

działalności, w tym w sześciu sekcjach bilans był dodatni w drugim półroczu 2006 r.

i w pierwszym półroczu 2007 r., a w czterech – zmienił się z ujemnego na dodatni. W pięciu

0,55

0,72

0,89

1,33

1,43

1,62

1,76

1,77

1,94

2,07

2,09

2,47

3,27

115

sekcjach bilans przekraczał przeciętną wartość wskaźnika ruchu zatrudnionych.

Najkorzystniejsza w tym względzie sytuacja występowała w sekcji Pośrednictwo finansowe

(3,27, przyjęto 72 osoby, a zwolniono 22 osoby), w sekcji Przetwórstwo przemysłowe (2,47 –

co oznacza, że przyjęto o 147% więcej pracowników niż ich zwolniono) oraz w sekcji

Budownictwo (2,09 – przyjęto dwukrotnie więcej pracowników niż ich zwolniono).

W czterech sekcjach, w których w drugim półroczu 2006 r. obserwowano ujemny bilans

zatrudnienia, nastąpiła poprawa w tym względzie – bilans był dodatni w pierwszym półroczu

2007 r. Sytuacja taka wystąpiła w sekcjach: Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (1,76),

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę (1,62), Pośrednictwo

finansowe (3,27), Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna (1,43).

W trzech sekcjach: Ochrona zdrowia i pomoc społeczna, Górnictwo oraz Obsługa

nieruchomości utrzymywał się ujemny bilans zatrudnienia, wynosząc odpowiednio: 0,55,

0,72 i 0,89. Charakterystyczne było również to, iż w sekcji Edukacja w pierwszym półroczu

2007 r. nie zwolniono pracowników, a przyjęto 3 osoby. W tej sytuacji nie uzyskano dla

sekcji wskaźnika bilansu zatrudnienia, a na rysunku 2.24 pominięto tę sekcję.

W części ankiety dotyczącej polityki zatrudnienia respondenci, którzy deklarowali

zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni również o wskazanie 4 zawodów,

w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie największa. Pytanie 20

dotyczyło zwolnień pracowników, a pytanie 30 – przyjęć pracowników ze wskazaniem na

zawody.

Ankietowani podając w trzeciej fali badania zawody, w których liczba zwolnień/

liczba przyjęć była największa, sumarycznie wskazali na zwolnienie 5344 osób, a na

przyjęcie 6317 osób w II półroczu 2006 r. Analizę ruchu zatrudnionych według zawodów

odniesiono do średnich grup zawodowych (3-cyfrowy kod zawodu z Klasyfikacji zawodów

i specjalności). Na rysunku 2.25 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których

ankietowani deklarowali najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w drugim

półroczu 2006 r. W tychże 25 grupach znalazło się 85% zwalnianych lub przyjętych

pracowników. Największa liczba przyjętych pracowników (746 osób) dotyczyła grupy 413

– Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji. W 26 średnich

grupach zawodowych liczba przyjmowanych pracowników nie przekraczała 10 osób.

Największa liczba zwalnianych pracowników (523 osoby) dotyczyła grupy 522 – Sprzedawcy

i demonstratorzy. W 27 średnich grupach zawodowych liczba zwalnianych pracowników nie

przekraczała 10 osób.

116

6

30

64

66

68

80

99

100

107

108

124

137

162

189

208

219

235

259

286

319

329

380

495

549

746

154

100

26

34

61

86

140

142

57

136

60

147

150

221

143

155

164

196

246

296

303

251

459

523

243

0 100 200 300 400 500 600 700 800

123

732

724

812

742

827

214

311

343

913

241

741

723

512

722

743

721

245

712

832

828

341

515

522

413

Kod

śdr

edni

ej g

rupy

zaw

odow

ej

Liczba osób

przyjęcia zwolnienia

Rys. 2.25. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.

Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia były największe wskazywali na

następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych

pracowników przekraczała 100 osób):

413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 11,8% 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,7% 515 – Pracownicy usług ochrony – 7,8%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,0%828 – Monterzy – 5,2%832 – Kierowcy pojazdów – 5,0%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,5%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 4,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,7%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 3,5%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,3%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,0%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,6%

6

30

64

66

68

80

99

100

107

108

124

137

162

189

208

219

235

259

286

319

329

380

495

549

746

154

100

26

34

61

86

140

142

57

136

60

147

150

221

143

155

164

196

246

296

303

251

459

523

243


117

741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,2%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 2,0% 913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 1,7%343 – Średni personel biurowy – 1,7%311 – Technicy – 1,6%.

Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia były największe wskazywali na

następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych


522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 9,8% (z 5344 zwolnionych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 8,6%828 – Monterzy – 5,7%832 – Kierowcy pojazdów – 5,5%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,6%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 4,5%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 4,1%245 – Specjaliści kultury i sztuki – 3,7%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 3,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 2,9%123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych – 2,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 2,8%741 – Robotnicy w przetwórstwie spożywczym – 2,8%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 2,7%311 – Technicy – 2,7%214 – Inżynierowie i pokrewni – 2,6%913 – Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki – 2,5%732 – Ceramicy, szklarze i pokrewni – 1,9%.

W drugim półroczu 2006 roku, podobnie jak w pierwszym półroczu 2006 roku, grupą

zawodową podlegającą największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy

i demonstratorzy. Równie wysokiej rotacji pracowników podlegały grupy: 515 – Pracownicy

usług ochrony, 828 – Monterzy oraz 832 – Kierowcy pojazdów.

Bilans zatrudnienia uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,18, co

oznacza, że przeciętnie przyjęto 118 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.

Charakterystyczne jest również, że w siedemnastu z wymienionych 25 średnich grup

zawodowych bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) jest dodatni, a ośmiu –

ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.

częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Na rysunku 2.26 przedstawiono

bilans zatrudnienia dla drugiego półrocza 2006 r. W 10 średnich grupach zawodowych bilans

był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał wartość 1,18. Najwyższą wartość wskaźnika

(3,07) odnotowano w grupie 413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu

i produkcji. Wysokie wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych w grupach 341, 722, 721,

743 oraz 245 otrzymano na podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników

118

znacznie przekraczających 100 osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 724,

241, 812 i 343 uzyskano przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób.

Wartości wskaźnika bilansu zatrudnionych nie przekraczające wartości 1 uzyskano w 8

średnich grupach zawodowych. Przy czym w grupach: 123, 732, 214 i 827 liczba przyjętych

pracowników nie przekraczała 100 osób; w szczególności w grupie 123 – Kierownicy

pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych wskaźnik miał wartość 0,04 (liczba

przyjętych wynosiła 6 osób, a liczba zwolnionych 154). Natomiast w grupach: 311, 913, 512

oraz 741 zarówno liczba przyjętych jak i zwolnionych była wyższa od 100 osób. W grupie

311 – Technicy na 100 zwolnionych pracowników przyjęto 70 osób.

0,04

0,30

0,70

0,71

0,79

0,86

0,93

0,93

1,05

1,08

1,08

1,08

1,09

1,11

1,16

1,32

1,41

1,43

1,45

1,51

1,88

1,94

2,07

2,46

3,07

0,0 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5

123

732

311

214

913

512

827

741

522

832

515

723

828

742

712

245

743

721

722

341

343

812

241

724

413

Kod

śdr

edni

ej g

rupy

zaw

odow

ej

Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych

Rys. 2.26. Bilans zatrudnienia w 25 średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.

W odniesieniu do planowanej aktywności w polityce zatrudnienia w I półroczu 2007

roku respondenci, którzy planowali zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników, byli proszeni

o wskazanie 4 zawodów, w których liczba zwolnionych i/lub przyjętych pracowników będzie

największa. Pytanie 25 dotyczyło zwolnień pracowników, a pytanie 36 – przyjęć

pracowników w pierwszym półroczu 2007 roku ze wskazaniem na zawody. Ankietowani

0,04

0,30

0,70

0,71

0,79

0,86

0,93

0,93

1,05

1,08

1,08

1,08

1,09

1,11

1,16

1,32

1,41

1,43

1,45

1,51

1,88

1,94

2,07

2,46

3,07

119

podając zawody, w których liczba zwolnień/ liczba przyjęć będzie największa, sumarycznie

wskazali na zwolnienie 2864 osób, a na przyjęcie 5607 osób w I półroczu 2007 r. Na rysunku

2.27 przedstawiono 25 średnich grup zawodowych, w których ankietowani planowali

najczęściej zwolnienia i/lub przyjęcia pracowników w pierwszym półroczu 2007 r. W tychże

10 grupach znalazła się połowa zwalnianych lub przyjętych pracowników.

3

59

63

71

76

77

79

83

90

97

101

106

152

167

200

202

229

239

247

268

287

340

347

405

464

25

46

16

23

69

19

11

63

2

62

64

49

79

66

92

97

147

263

163

45

140

115

136

212

312

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

123

311

931

812

913

742

713

741

732

214

723

241

245

343

722

512

712

515

832

721

743

341

828

413

522

Kod

śdr

edni

ej g

rupy

zaw

odow

ej

Liczba osób


Rys. 2.27. Przyjęcia i zwolnienia pracowników w 25 średnich grupach zawodowych w I półroczu 2007 r.

Ankietowani podając zawody, w których przyjęcia będą największe wskazywali na

następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba przyjętych


522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 8,3% (z 5607 przyjmowanych osób według zawodów)413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,2%828 – Monterzy – 6,2%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 6,1%

3

59

63

71

76

77

79

83

90

97

101

106

152

167

200

202

229

239

247

268

287

340

347

405

464

25

46

16

23

69

19

11

63

2

62

64

49

79

66

92

97

147

263

163

45

140

115

136

212

312


120

743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 5,1%721 – Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych – 4,8%832 – Kierowcy pojazdów – 4,4%515 – Pracownicy usług ochrony – 4,3%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 4,1%512 – Pracownicy usług domowych i gastronomicznych – 3,6%722 – Kowale, ślusarze i pokrewni – 3,6%343 – Średni personel biurowy – 3,0%.245 – Specjaliści kultury i sztuki – 2,7%241 – Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania – 1,9%723 – Mechanicy maszyn i urządzeń – 1,8%.

Ankietowani podając zawody, w których zwolnienia będą największe wskazywali na

następujące grupy (poniżej uwzględniono te zawody, w których liczba zwalnianych


522 – Sprzedawcy i demonstratorzy – 10,9% (z 2864 zwalnianych osób według zawodów)515 – Pracownicy usług ochrony – 9,2%413 – Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji – 7,4%832 – Kierowcy pojazdów – 5,7%712 – Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni – 5,1%743 – Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni – 4,9%828 – Monterzy – 4,7%341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych – 4,0%.

Podobnie jak w odpowiedziach dotyczących drugiego półrocza 2006 r.,

w odpowiedziach dotyczących planów w ruchu zatrudnionych, grupą zawodową podlegającą

największej rotacji pracowników jest grupa 522 – Sprzedawcy i demonstratorzy, a także grupa

515 – Pracownicy usług ochrony. W 23 z wymienionych 25 średnich grup zawodowych

bilans zatrudnienia (jako relacja przyjęć do zwolnień) był dodatni, a jedynie w dwóch grupach

– ujemny. Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.

zdecydowanie częściej przyjmowano pracowników, niż ich zwalniano. Bilans zatrudnienia

w pierwszym półroczu 2007 r. uzyskany dla wszystkich grup zawodowych wyniósł 1,96, co

oznacza, że przeciętnie przyjęto 196 pracowników w miejsce 100 zwolnionych pracowników.

Na rysunku 2.28 przedstawiono bilans zatrudnienia dla pierwszego półrocza 2007 r.

W 13 średnich grupach zawodowych bilans był większy niż przeciętnie, tj. przekraczał

wartość 1,96.

121

0,12

0,91

1,10

1,28

1,32

1,49

1,52

1,56

1,56

1,58

1,91

1,92

2,05

2,08

2,16

2,17

2,53

2,55

2,96

3,09

3,94

4,05

5,96

7,18

0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0

123

515

913

311

741

522

832

712

214

723

413

245

743

512

241

722

343

828

341

812

931

742

721

713

Kod

śdr

edni

ej g

rupy

zaw

odow

ej

Liczba przyjętych/ liczba zwolnionych

Rys. 2.28. Bilans zatrudnienia w 24 średnich grupach zawodowych w pierwszym półroczu 2007 r.

Najwyższą wartość wskaźnika (45) odnotowano w grupie 732 – Ceramicy, szklarze

i pokrewni (grupę tę pominięto na rysunku 2.28 ze względu na jego przejrzystość). Jednakże

tak wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana na podstawie 90

przyjętych pracowników i 2 zwolnionych. Również wysoką wartość wskaźnika (7,18)

odnotowano w grupie 713 – Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni.

Podobnie jak wcześniej, wysoka wartość wskaźnika bilansu zatrudnienia została otrzymana

na podstawie 79 przyjętych pracowników i 11 zwolnionych. Wysokie wartości wskaźnika

bilansu zatrudnionych w grupach 341, 828, 743, 413, 712, 832 oraz 522 otrzymano na

podstawie liczby przyjmowanych i zwalnianych pracowników znacznie przekraczających 100

osób. Natomiast wysokie wartości wskaźnika w grupach 742, 343, 722, 241 i 512 uzyskano

przy liczbie zwalnianych pracowników mniejszej od 100 osób, w przypadku grup: 742, 931

oraz 812 zarówno liczba zwalnianych, jak i przyjmowanych pracowników nie przekraczała

0,12

0,91

1,10

1,28

1,32

1,49

1,52

1,56

1,56

1,58

1,91

1,92

2,05

2,08

2,16

2,17

2,53

2,55

2,96

3,09

3,94

4,05

5,96

7,18

122

100 osób. Ujemny bilans zatrudnienia odnotowano w grupie 515 – Pracownicy usług

ochrony, gdzie na 100 zwolnionych osób przyjęto 91 pracowników. Podobna sytuacja

wystąpiła w grupie 123 – Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych,

gdzie zwolniono 25 osób, a przyjęto 3 osoby.

Na rysunku 2.29 przedstawiono bilans zatrudnienia w wybranych średnich grupach

zawodowych w drugim półroczu 2006 roku oraz pierwszym półroczu 2007 r.

0

1

2

3

4

5

6

214 241 245 311 341 343 413 512 515 522 712 721 722 723 741 742 743 812 828 832 913

Kod średniej grupy zawodowej

Lic

zba

przy

jęty

ch/li

czba

zw

olni

onyc

h

II półrocze 2006 I półrocze 2007

Rys. 2.29. Bilans zatrudnienia w wybranych średnich grupach zawodowych w drugim półroczu 2006 r.oraz w pierwszym półroczu 2007 r.

Na ogół obserwuje się dodatni bilans zatrudnienia w badanych okresach. Wyjątek

stanowią grupy: 214, 311, 512, 741 i 913, gdzie w drugim półroczu 2006 bilans był ujemny,

oraz grupa 515, gdzie w pierwszym półroczu 2007 bilans zatrudnienia był ujemny. Co więcej

bilans ten jest znacznie wyższy w pierwszym półroczu 2007 r. niż w drugim półroczu 2006 r.

(uwaga ta nie dotyczy grupy 515). Oznacza to, że w podanych grupach zawodowych

w pierwszym półroczu 2007 r. w porównaniu z drugim półroczem 2006 roku więcej planuje

się przyjąć pracowników niż ich zwolnić. Sytuacja ta nie dotyczy jedynie grupy 413 –

Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji oraz 515 – Pracownicy

usług ochrony. Dla pierwszego półrocza 2007 r. charakterystyczne jest, że w grupach: 721 –

Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych i pokrewni,

341 – Pracownicy do spraw finansowych i handlowych oraz 828 – Monterzy zamierza się

II półrocze 2006 I półrocze 2007

123

odpowiednio przyjąć pracowników sześciokrotnie, ponad dwu i półkrotnie oraz trzykrotnie

więcej niż zwolnić. Oznaczać to może, że pracownicy z wymienionych trzech średnich grup

zawodowych byli w pierwszym półroczu 2007 r. najbardziej poszukiwanymi na lokalnym

rynku pracy.

124

Rozdział 3. WYBRANE ASPEKTY REGIONALNEGO RYNKU

PRACY. Wyniki analiz prowadzonych na podstawie badania

panelowego przedsiębiorców

3.1. Kompetencje pracowników określonych grup zawodowych

Wielu pracodawców zastanawia się nad tym jak zdobyć dobrych pracowników, jakimi

umiejętnościami, wiedzą i cechami psychologicznymi powinni się oni charakteryzować, jakie

kompetencje są niezbędne w pracy w określonych grupach zawodowych, jakie rodzaje

szkoleń i kursów mogą bardziej uaktywnić pracowników i osoby poszukujące pracy oraz

przeciwdziałać bierności. Na rynku pracy Unii Europejskiej można zaobserwować zarówno

coraz silniejsze tendencje do specjalizacji, jak i konieczność elastyczności i dostosowania się

do zmian koniunkturalnych. Zwiększa się konkurencyjność, ale również możliwości

uzyskania zatrudnienia. W tym kontekście warto zastanowić czy pracownicy o określonych

kompetencjach mają większą szansę na zdobycie bardziej atrakcyjnej pracy, czy istnieje

stereotyp kompetentnego pracownika w określonym zawodzie? Czy zauważa się możliwości

przeciwdziałania małej aktywności pracowników i bierności osób bezrobotnych poprzez

kursy i szkolenia?

W celu znalezienia odpowiedzi na postawione wyżej pytania, szczególnie dużo

miejsca w ankiecie w ramach badań panelowych przedsiębiorców poświęcono problemowi

kompetencji pracowniczych w odniesieniu do różnych zawodów. Grupy zawodowe

wyodrębniano zgodnie z klasyfikacją zawodów w Załączniku do rozporządzenia Ministra

Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (poz. 2644).

3.1.1. Kompetencje społeczne i zawodowe

W systemach informacyjnych można spotkać się z pojęciem systemu kompetencji

zawodowych, obejmującego wiedzę, umiejętności i postawy pracowników w odniesieniu do

zachowań obserwowanych w miejscu pracy. Przedmiotem zainteresowań pracodawców są

zachowania pracowników, które są pożądane z punktu widzenia skuteczności wykonywania

zadań, określonych dla zajmowanych przez nich stanowisk w określonych grupach

zawodowych. Kompetencje stanowią dyspozycje w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw,

które umożliwiają realizowanie zadań zawodowych na odpowiednim poziomie. Kompetencje

i kwalifikacje zawodowe bywają rozumiane jako intrapersonalne właściwości pracownika,

jego dyspozycje (cechy psychologiczne i wiedza) oraz ujawnione w zachowaniu umiejętności

125

(sprawności) zawodowe ((Stogdill 1948; 1974; Witkowski 1995, Penc 1996; Borkowska

1975, 2000; Gick i Tarczyńska 1999, Juchnowicz 2000). Kompetencje są szerszym pojęciem

niż kwalifikacje.

Kwalifikacje zawodowe obejmują wiedzę i umiejętności wymagane do realizacji

składowych zadań zawodowych (w wybranej specjalności), pokazują zakres możliwości

człowieka na określonym stanowisku pracy. Poziom wykonywanych zadań zależy od

kwalifikacji, które można podzielić na czynności praktyczno–motoryczne (umiejętności

manualne) oraz operacje intelektualne (wiedza i przekształcanie jej).

Kwalifikacje zależą od wiedzy zawodowej (zdobytej w szkole), wiedzy ogólnej

(kształcenia ogólne, doświadczenia osobiste), umiejętności praktycznych (zawodowych

i ogólnych), zainteresowań i motywacji, dotyczą stanowiska lub grupy stanowisk.

Kwalifikacje mogą być nabywane w ramach systemu szkolnego, kursowego lub poprzez

praktykę. Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy

określonego rodzaju lub na określonym stanowisku mogą być ustalane w przepisach prawa

pracy, w zakresie nie uregulowanym w przepisach szczególnych (Ustawa z 26 czerwca 1974

r. – Kodeks pracy, Art. 102). W Polskiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (por. tab. 3.1),

wyróżniono dwa aspekty kwalifikacji:

• poziom – stanowiący funkcję kompleksowości i zakresu umiejętności

(kompleksowość umiejętności traktując jako czynnik ważniejszy), wynikających ze

złożoności oraz zakresu zadań i obowiązków.

• specjalizacja – rodzaj koniecznej wiedzy czy umiejętność posługiwania się

określonymi urządzeniami i narzędziami lub przez rodzaj stosowanych materiałów

czy produkowanych wyrobów albo rodzaj świadczonych usług.

Tab. 3.1. Klasyfikacja zawodów. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji

Lp. Nazwa grupy wielkiejLiczba grup w ramach grupy wielkiej

dużych średnich elementarnych

Liczbazawodów i

specjalności1 Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy 3 6 33 422 Specjaliści 4 20 63 3943 Technicy i inny średni personel 4 18 69 3084 Pracownicy biurowi 2 7 20 505 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2 7 20 766 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4 8 13 397 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4 17 73 3118 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 20 72 3119 Pracownicy przy pracach prostych 3 10 21 81

10 Siły zbrojne 1 3 3 4 RAZEM 30 116 387 1636

Źródło: Załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2002 r.(Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia 2002 r., poz. 1868)

126

Pracownicy funkcjonują w trzech podstawowych obszarach organizacji. Może je

odzwierciedlać podział kompetencji na trzy kategorie: kompetencje społeczne, kompetencje

osobiste oraz kompetencje menedżerskie.

Kompetencje osobiste dotyczą indywidualnej realizacji zadań przez pracownika. Ten

rodzaj i poziom kompetencji wpływa na ogólną jakość wykonywanych zadań – związany jest

szybkością, adekwatnością i rzetelnością podejmowanych działań. W literaturze przedmiotu

można często spotkać się z takimi kompetencjami osobistymi, jak: dążenie do rezultatów,

elastyczność myślenia, gotowość do uczenia się, kreatywność, myślenie analityczne,

organizacja pracy własnej, otwartość na zmiany, podejmowanie decyzji, radzenie sobie

z niejednoznacznością, radzenie sobie ze stresem, rozwiązywanie problemów, rozwój

zawodowy, samodzielność, sumienność, zarządzanie czasem (Stogdill 1948; 1974;

Witkowski 1995, Penc 1996; Borkowska 1975, 2000; Gick i Tarczyńska 1999, Juchnowicz

2000).

Kompetencje społeczne wpływają na jakość wykonywanych zadań związanych

z kontaktem z innymi ludźmi. Poziom tych kompetencji decyduje o skuteczności współpracy,

porozumiewania się, czy też wywierania wpływu na innych. Do najczęściej wymienianych

kompetencji społecznych w zarządzaniu należą m.in. autoprezentacja, budowanie relacji

z innymi, dzielenie się wiedzą i doświadczeniem, identyfikacja z organizacją,

komunikatywność, kultura osobista, umiejętność negocjowania, relacje z klientami, obycie

międzykulturowe i międzyśrodowiskowe, orientacja na klienta, otwartość na innych,

prowadzenie prezentacji, relacje z przełożonymi i podwładnymi, współpraca w zespole,

współpraca wewnątrz organizacji, wywieranie wpływu (por. Smółka 2006, Argyle 2002,

Filipowicz 2004, Konarski 2006, Morreale i in. 2007).

Kompetencje menedżerskie. Jako szczególną grupę kompetencji, wymienia się te,

które są związane z zarządzaniem pracownikami. Dotyczą one tak „miękkich obszarów

kierowania”, jak organizacji pracy oraz strategicznych aspektów zarządzania, a ich poziom

determinuje często sprawność funkcjonowania podległego obszaru. Do kompetencji

menedżerskich należą umiejętności związane z budowaniem sprawnej organizacji,

budowaniem zespołów, coachingiem, delegowaniem uprawnień, kierowaniem, kontrolą

menedżerską, motywowaniem, myśleniem strategicznym, oceną i rozwojem podwładnych,

odwagą kierowniczą, organizowaniem, planowaniem, przywództwem, rozwiązywaniem

konfliktów, zarządzaniem: informacjami, innowacjami, procesami, projektami, zarządzaniem

przez cele, czy zarządzaniem zmianą (por. Listwan 2001, Witkowski 2003).

W literaturze można również spotkać się z pojęciem miękkich kompetencji, czyli

inaczej umiejętności psychospołecznych, obejmujących kompetencje osobiste oraz

127

społeczne. Wymieniona grupa umiejętności umożliwia skuteczne wywiązywanie się

z obowiązków zawodowych oraz realizowanie własnych zamierzeń (Smółka 2006, Aryle

2002, Filipowicz 2004, Hartley 2006, Konarski 2006).

Kompetencje tzw. „twarde” utożsamiane są ze specjalistyczną wiedzą,

umiejętnościami zawodowymi (np. znajomością konkretnego programu komputerowego lub

określonych procedur), niezbędne do pracy na określonym stanowisku, pełnienia konkretnej

roli zawodowej.

W analizie kompetencji zawodowych uwzględnia się również następującą typologię:

• miękkie kompetencje, umiejętności psychospołeczne, obejmujące kompetencje

osobiste oraz społeczne,

• kompetencje poznawcze, dotyczące sprawności przetwarzania informacji –

wyszukiwania, analizowania, dokonywania ich syntezy, raportowania, planowania

wykorzystania wiedzy i projektowania rozwiązań określonych problemów natury

technicznej,

• kompetencje językowe, w szczególności znajomość języków obcych,

• kompetencje fizyczne (związane ze sprawnością fizyczną – koordynacją, siłą,

wytrzymałością, a także zdrowiem i prawidłowym funkcjonowaniem narządów

zmysłów, np. dobrym wzrokiem itp.) oraz

• kompetencje twarde – utożsamiane ze specjalistyczną wiedzą i umiejętnościami

zawodowymi (Smółka 2006).

3.1.2. Metody badawcze

Analizie poddano zmienne numeryczne ciągłe, porządkowe oraz zmienne kodowane

zero–jedynkowo. Jeżeli zmienna oznaczała wystąpienie jakiejś cechy, np. wykształcenia

o kierunku technicznym – wystąpieniu przypisywano wartość 1, a gdy zjawisko nie wystąpiło

– wartość 0. Przy stosowaniu metod wieloimiennych takie zmienne transformowano do

częstości, co w świetle twierdzeń granicznych umożliwia stosowanie statystycznych metod

parametrycznych (jeżeli liczebność próbki jest większa niż 30). Jako miary tendencji

centralnej obliczano wartość minimalną, maksymalną, średnią, odchylenie standardowe,

skośność, kurtozę i współczynnik zmienności względem średniej. W tekście prezentowano

średnią arytmetyczną (czasem oznaczana przez m), a jako miarę rozproszenia – odchylenie

standardowe i współczynnik zmienności (oznaczany jako Vm). Przy badaniu

współzmienności cech posłużono się współczynnikiem korelacji liniowej Pearsona

(oznaczanym przez r).

128

W celu uogólnienia wniosków z prób badawczych na populację generalną stosowano

metody estymacji przedziałowej – konstruowano przedziały ufności dla średniej przy

współczynniku ufności 1 – α = 0,95 oraz weryfikację hipotez statystycznych. Przy weryfikacji

hipotez statycznych wykorzystano m.in. testy zgodności przy sprawdzaniu niezbędnych

założeń testu Studenta i analizy wariancji, testy istotności różnic rozkładów zmiennych, m.in.

test t Studenta dla pomiarów niezależnych (porównywanie rozkładów cech ciągłych

o rozkładzie normalnym między dwiema populacjami losowymi), test Fishera – Snedecora

oparty na porównaniu wariancji (porównywanie rozkładów w kilku grupach niezależnych),

testy porównań post hoc (testy porównań wielokrotnych dla średnich w analizie wariancji

ANOVA, MANOVA, np. test Duncana i Tukeya dla nierównych liczebności prób losowych),

testy Levena i Fishera–Snedecora (badanie homogeniczności wariancji), testy niezależności

i istotności współczynników korelacji. Przy weryfikacji wszystkich hipotez zakładano poziom

istotności α = 0,05. W tekście prezentowano tylko wyniki istotne statystycznie.

W celu zbadania zróżnicowania zmiennej zależnej ciągłej, np. kompetencji

społecznych w grupach określonych przez czynnik jakościowy (przynależność do pewnej

grupy zawodowej – np. dla specjalistów czy techników, stosowano analizę wariancji ANOVA

(po przyjęciu i sprawdzeniu założeń dotyczących homogeniczności i normalności rozkładów

zmiennych zależnych). ANOVA efektów głównych wykorzystano w celu zbadania

równoczesnego zróżnicowania kilku zmiennych zależnych ciągłych (kompetencji) w grupach

określonych przez czynniki jakościowe, np. przez przynależność do grupy zawodowej.

Analizę czynnikową zastosowano w celu sprawdzenia, czy ogół istotnych kompetencji

można zastąpić dwoma lub trzema wyraźnymi czynnikami o różniącej się treści

merytorycznej (Kowal, 1998–2006).

3.1.3. Wyniki badania kompetencji

Podczas badań menedżerowie firm udzielali odpowiedzi na pytania, dotyczące wagi

i istotności poszczególnych umiejętności, wskazywali najważniejsze w ich opinii

kompetencje, których będą oczekiwać od kandydatów do pracy oraz określali ich poziom

niezbędności w odniesieniu do ośmiu wielkich grup zawodowych. Odpowiedzi udzielano na

czterostopniowej skali interwałowej, gdzie wartość 1 oznaczała czynnik nieistotny, 2 –

istotny, 3 – pożądany, a 4 – niezbędny. Za najważniejsze uznawano te kompetencje, dla

których średnia wynosiła co najmniej 3.

Badanie kompetencji dotyczyło następujących grup zawodowych:

1) przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy,

2) specjaliści,

129

3) technicy i inny średni personel,

4) pracownicy biurowi,

5) pracownicy usług osobistych i sprzedawcy,

6) robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy,

7) operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń,

8) pracownicy przy pracach prostych.

Ze względu na bardzo małą liczebność próby badaniem nie objęto sił zbrojnych oraz

grupy 6: rolników, ogrodników, leśników i rybaków. W opracowanej ankiecie uwzględniano

tzw. kompetencje twarde i miękkie. Na wykresach prezentowano najważniejsze kompetencje

w podziale na „twarde” i „miękkie” oraz kompetencje zawodowe ogółem – w kolejności,

wynikającej z uzyskanej średniej oceny (wagi).

Tab. 3.2. Statystyki opisowe dla najważniejszych kompetencji w grupach zawodowych w opiniachpracodawców

rodzajkompetencji

przedstawiciele władzpublicznych, wyżsiurzędnicyi kierownicy (n=16)

średniam

Odch.std. s

wsp.zm. vm

rodzajkompetencji

specjaliści (n=96)średnia

mOdch.std. s

wsp.zm. vm

miękkiezaangażowaniew pracę

3,88 0,34 0,09miękkie

odpowiedzialność 3,65 0,63 0,17

umiejętność pracyw zespole

3,81 0,40 0,11

zaangażowaniew pracę

3,65 0,65 0,18

odporność na stres 3,75 0,45 0,12 komunikatywność 3,57 0,66 0,18

komunikatywność 3,75 0,58 0,15 samodzielność 3,48 0,74 0,21



3,44 0,84 0,25

samodzielność 3,69 0,70 0,19 odporność na stres 3,41 0,90 0,26

kreatywność 3,63 0,50 0,14 dyspozycyjność 3,28 0,82 0,25

umiejętnościinterpersonalne

3,50 0,73 0,21

kreatywność 3,21 0,92 0,29

dyspozycyjność 3,31 0,79 0,24 mobilność 3,10 1,05 0,34

mobilność 3,19 1,05 0,33


2,98 1,07 0,36

twardedoświadczeniew zawodzie

3,31 0,87 0,26twarde

obsługa komputera 2,96 1,22 0,41

wykształceniekierunkowe dlazawodu

3,00 0,73 0,24

umiejętnościpraktyczne

2,86 0,91 0,32


3,00 0,97 0,32


2,84 1,15 0,40


doświadczeniew zawodzie

2,83 1,02 0,36

znajomość językówobcych

2,81 1,05 0,37

praktycznaznajomośćprogramówkomputero

2,69 1,29 0,48

praktycznaznajomośćprogramówkomputerowych

2,69 0,95 0,35

specjalistyczneuprawnieniazawodowe

2,42 1,21 0,50

prawo jazdy 2,63 1,20 0,46 prawo jazdy 2,24 1,27 0,57


2,19 1,11 0,51


2,11 1,07 0,51

rodzajkompetencji

technicy i inny średnipersonel n=153

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

rodzajkompetencji

pracownicy biurowin=77

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

miękkieodpowiedzialność 3,60 0,66 0,18

miękkiezaangażowaniew pracę

3,29 0,87 0,26

130


3,59 0,64 0,18


samodzielność 3,42 0,78 0,23


3,14 0,88 0,28

komunikatywność 3,39 0,84 0,25 samodzielność 3,12 0,89 0,28


3,36 0,79 0,24

komunikatywność 3,09 0,91 0,29

odporność na stres 3,20 0,89 0,28 dyspozycyjność 2,99 0,85 0,28

dyspozycyjność 3,17 0,88 0,28 odporność na stres 2,94 0,99 0,34

kreatywność 3,10 0,93 0,30 kreatywność 2,78 0,96 0,35

mobilność 3,02 1,00 0,33 mobilność 2,71 1,05 0,39


2,87 1,02 0,36


2,33 1,00 0,43

twardeumiejętnościpraktyczne

3,01 0,92 0,31twarde

doświadczenie wzawodzie

2,38 0,93 0,39


3,00 0,92 0,31


2,36 0,99 0,42

obsługa komputera 2,74 1,16 0,43 obsługa komputera 2,32 1,19 0,51


2,61 1,11 0,42


1,99 1,06 0,53

prawo jazdy 2,56 1,26 0,49


1,81 0,84 0,47


2,51 1,15 0,46

prawo jazdy 1,72 1,00 0,58


2,21 1,17 0,53


1,62 0,87 0,54


1,94 1,04 0,53


1,57 1,00 0,64

rodzajkompetencji

pracownicy usługosobistych isprzedawcy

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

rodzajkompetencji

robotnicyprzemysłowi irzemieślnicy n=202

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

miękkie odpowiedzialność 3,40 0,78 0,23 miękkie odpowiedzialność 3,29 0,81 0,25


3,38 0,76 0,22


3,28 0,82 0,25



3,09 0,89 0,29


3,23 0,78 0,24

samodzielność 3,03 0,92 0,30

samodzielność 3,21 0,78 0,24 dyspozycyjność 2,97 0,90 0,30

dyspozycyjność 3,03 0,79 0,26 komunikatywność 2,86 0,99 0,35

odporność na stres 2,83 0,84 0,30 odporność na stres 2,59 0,99 0,38

kreatywność 2,71 0,90 0,33 mobilność 2,53 1,01 0,40

mobilność 2,62 0,96 0,37 kreatywność 2,38 1,00 0,42


2,19 1,03 0,47


1,72 0,87 0,50


2,64 0,86 0,33twarde


3,01 0,93 0,31


2,35 0,94 0,40


2,81 1,04 0,37


2,19 0,98 0,45


2,65 1,07 0,41



2,22 1,08 0,49


1,67 0,93 0,55

prawo jazdy 1,62 1,02 0,63

Praktyczna znajo-mość programówkomputerowych

1,54 0,92 0,60


prawo jazdy 1,49 0,83 0,56


1,31 0,75 0,57

131


1,49 0,78 0,52


1,18 0,57 0,48

rodzajkompetencji

operatorzy i monterzymaszyn i urządzeńn=107

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

rodzajkompetencji

pracownicy przypracach prostychn=17

średniam

odch.std. s

wsp.zm. vm

miękkieodpowiedzialność 3,31 0,85 0,26

miękkiezaangażowanie wpracę

3,06 0,87 0,29


3,29 0,83 0,25


dyspozycyjność 3,19 0,88 0,28 samodzielność 2,89 0,76 0,26

samodzielność 3,19 0,81 0,25 dyspozycyjność 2,78 0,88 0,32



2,78 1,00 0,36


2,91 0,97 0,33


odporność na stres 2,79 0,95 0,34 odporność na stres 2,39 0,98 0,41

mobilność 2,72 1,04 0,38 kreatywność 2,17 0,79 0,36

kreatywność 2,49 1,01 0,40 mobilność 2,11 1,02 0,48


1,98 0,81 0,41


1,76 1,15 0,65


2,92 0,91 0,31twarde


2,40 1,24 0,52


2,83 1,03 0,36


2,12 0,86 0,40


2,76 1,18 0,43


1,50 0,89 0,60

prawo jazdy 2,70 1,38 0,51 prawo jazdy 1,38 1,02 0,75


2,19 1,06 0,48


1,35 0,61 0,45


1,32 0,66 0,50


1,18 0,39 0,33

obsługa komputera 1,31 0,72 0,55 obsługa komputera 1,07 0,26 0,24


1,23 0,59 0,48


1,07 0,26 0,24

Na podstawie wypowiedzi i ocen pracodawców można zaobserwować pewne

tendencje i przybliżyć stereotypy idealnych pracowników w opiniach menedżerów

w poszczególnych grupach zawodowych. Jest charakterystyczne, że pracodawcy przy ocenie

istotności kompetencji we wszystkich grupach zaznaczali jako najważniejsze niezbędne

i pożądane kompetencje miękkie, a więc umiejętności psychospołeczne.

Dla najczęściej wymienianych kompetencji wykonano analizę czynnikową. Przy

założeniu dwóch czynników wyraźnie można zaobserwować, że do czynnika pierwszego

(ze średnią m = 3, współczynnikiem zmienności Vm = 0,23, oznaczającymi kompetencje

„pożądane” i umiarkowaną zgodność kierowników w opiniach), opisującego 31% zmienności

wypowiedzi, można zakwalifikować kompetencje miękkie, takie jak komunikatywność,

samodzielność, odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, odporność na

stres, umiejętność pracy w zespole, kreatywność i mobilność. W czynniku drugim (ze średnią

m = 2, współczynnikiem zmienności Vm = 0,29 oznaczającymi kompetencje „istotne”

i umiarkowaną zgodność badanych), wyjaśniającym 20 % zmienności wypowiedzi, znalazły

się przede wszystkim takie kompetencje twarde jak: obsługa komputera, praktyczna

132

znajomość programów komputerowych, umiejętności praktyczne, znajomość języków

obcych, prawo jazdy, doświadczenie w zawodzie, specjalistyczne uprawnienia zawodowe, ale

również umiejętności interpersonalne z grupy umiejętności psychospołecznych.

Tab. 3.3. Wyniki analizy czynnikowej dla kompetencji (metoda wyodrębniania czynników – metoda głównychskładowych, metoda rotacji – varimax znormalizowana)

ZmienneCzynnik

1Czynnik

2Zmienne Czynnik 1 Czynnik 2 Czynnik 3

doświadczenie w zawodzie 0,18 0,57 doświadczenie w zawodzie 0,14 0,19 0,81

wykształcenie kierunkowe dla zawodu 0,25 0,23wykształcenie kierunkowe dlazawodu

0,22 –0,10 0,64

umiejętności praktyczne 0,09 0,66 umiejętności praktyczne 0,05 0,31 0,77

obsługa komputera 0,15 0,73 obsługa komputera 0,15 0,83 0,04

praktyczna znajomość programówkomputerowych

0,07 0,72praktyczna znajomośćprogramów komputerowych

0,07 0,84 0,01

znajomość języków obcych 0,16 0,62 znajomość języków obcych 0,16 0,70 0,03

prawo jazdy 0,12 0,61 prawo jazdy 0,11 0,57 0,25

umiejętności interpersonalne 0,25 0,65 umiejętności interpersonalne 0,24 0,65 0,20

specjalistyczne uprawnienia zawodowe 0,09 0,44specjalistyczne uprawnieniazawodowe

0,05 0,06 0,76

dyspozycyjność 0,75 0,18 dyspozycyjność 0,74 0,14 0,14

samodzielność 0,87 0,18 samodzielność 0,86 0,12 0,19

komunikatywność 0,88 0,12 komunikatywność 0,88 0,14 0,05

odpowiedzialność 0,86 0,20 odpowiedzialność 0,85 0,11 0,25

zaangażowanie w pracę 0,84 0,13 zaangażowanie w pracę 0,83 0,05 0,20

umiejętność pracy w zespole 0,70 –0,02 umiejętność pracy w zespole 0,70 –0,03 0,04

mobilność 0,57 0,20 mobilność 0,57 0,24 0,02

kreatywność 0,68 0,36 kreatywność 0,68 0,44 –0,02

odporność na stres 0,71 0,27 odporność na stres 0,71 0,31 0,04

wariancja wyjaśniona 5,55 3,62 wariancja wyjaśniona 5,45 3,19 2,52

udział 0,31 0,20 udział 0,30 0,18 0,14

Stereotypowi przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy

powinni być przede wszystkim zaangażowani, charakteryzować się umiejętnością pracy

w zespole, odpornością na stres, komunikatywnością, odpowiedzialnością, samodzielnością

i kreatywnością, umiejętnościami interpersonalnymi, dyspozycyjnością, mobilnością,

doświadczeniem w zawodzie, wykształceniem kierunkowym dla zawodu, umiejętnościami

praktycznymi, w szczególności obsługi komputera. W tej grupie zawodowej w opinii

kierowników wszystkie wymienione kompetencje były bardzo ważne, pożądane i niezbędne –

wszystkie średnie oceny były co najmniej równe 3.

Idealny specjalista powinien przede wszystkim prezentować takie umiejętności

psychospołeczne jak odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność,

samodzielność, umiejętność pracy w zespole, odporność na stres, dyspozycyjność,

kreatywność, mobilność. Nieco mniejszą wagę przypisywano takim umiejętnościom

zawodowym (średnie z przedziału od 2 do 3, a więc są to cechy więcej niż istotne, ale mniej

niż pożądane), jak obsługa komputera, umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe

dla zawodu, doświadczenie w zawodzie, praktyczna znajomość programów komputerowych,

specjalistyczne uprawnienia zawodowe.

133

Od techników i innego średniego personelu kierownicy oczekują w zakresie cech

psychospołecznych: odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, samodzielności,

komunikatywności, umiejętności pracy w zespole, odporności na stres, dyspozycyjności,

kreatywności i mobilności. Spośród kompetencji twardych wymieniano przede wszystkim:

umiejętności praktyczne, doświadczenie w zawodzie, obsługę komputera, wykształcenie

kierunkowe dla zawodu, prawo jazdy, praktyczną znajomość programów komputerowych.

Pracownicy biurowi powinni być przede wszystkim zaangażowani w pracę,

odpowiedzialni, umieć pracować w zespole, charakteryzować się samodzielnością,

komunikatywnością, dyspozycyjnością, umiejętnościami interpersonalnymi. Z kompetencji

twardych za najważniejsze uważano doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne

i umiejętność obsługi komputera.

Pracowników usług osobistych i sprzedawców powinna charakteryzować przede

wszystkim odpowiedzialność, zaangażowanie w pracę, komunikatywność, umiejętność pracy

w zespole, samodzielność, dyspozycyjność, odporność na stres (kompetencje miękkie) oraz

doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktyczne (kompetencje twarde). Jednak w tej

grupie jest charakterystyczne, że pracodawcy w mniejszym stopniu oczekują wysokich

kompetencji twardych – ważniejsze są umiejętności psychospołeczne

Od robotników przemysłowych i rzemieślników wymagane są: odpowiedzialność,

zaangażowanie w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność, dyspozycyjność oraz

doświadczenie w zawodzie umiejętności praktyczne wykształcenie kierunkowe dla zawodu.

Od robotników przemysłowych i rzemieślników raczej nie wymaga się obsługi komputera,

czy praktycznej znajomości programów komputerowych, znajomości języków obcych, czy

umiejętności interpersonalnych.

Operatorów i monterów maszyn i urządzeń powinny charakteryzować: odpowie-

dzialność, zaangażowanie w pracę, dyspozycyjność, samodzielność, komunikatywność,

umiejętność pracy w zespole, doświadczenie w zawodzie, umiejętności praktyczne,

specjalistyczne uprawnienia zawodowe, prawo jazdy.

Pracownicy przy pracach prostych powinni być zaangażowani w pracę, odpowiedzialni,

samodzielni, dyspozycyjni, komunikatywni, mieć umiejętności praktyczne i doświadczenie

w zawodzie.

Na podstawie wyników analiz można zaobserwować, że pracodawcy oczekują

w pierwszej kolejności wyższego poziomu umiejętności psychospołecznych, a potem

formalnych zawodowych i praktycznych. Od przedstawicieli wszystkich grup zawodowych

oczekuje się odpowiedzialności, zaangażowania i dyspozycyjności. Najwyższe wymagania

stawiane są przedstawicielom władz publicznych, wyższym urzędnikom i kierownikom, nieco

134

niższe specjalistom (ale różnice nie są istotne poza znajomością języków obcych, która jest

bardziej preferowana wśród kadr kierowniczych) oraz technikom i innemu średniemu

personelowi. Poziom oczekiwań w stosunku do wymienionych grup zawodowych w zakresie

kompetencji miękkich oraz znajomości języków obcych jest statystycznie wyższy niż

w stosunku do pozostałych środowisk zawodowych.

Od osób, które są zatrudniane na stanowiskach wymagających niższych kwalifikacji

formalnych, oczekuje się niższych kompetencji psychospołecznych, przede wszystkim zaś

odpowiedzialności, zaangażowania w pracę, umiejętność pracy w zespole, samodzielność,

dyspozycyjność oraz doświadczenie w zawodzie i umiejętności praktycznych. W ciągu

ostatniego roku bardzo wzrosły wymagania wobec robotników, monterów i osób

obsługujących urządzenia. Generalnie we wszystkich grupach zawodowych pożądane są

(średnia powyżej 3) zaangażowanie w pracę, odpowiedzialność, samodzielność, umiejętność

pracy w zespole, komunikatywność, dyspozycyjność, a więc kompetencje „miękkie”. Spośród

kompetencji twardych jako najważniejsze wymieniane były: doświadczenie w zawodzie,

umiejętności praktyczne, wykształcenie kierunkowe dla zawodu oraz specjalistyczne

uprawnienia zawodowe – jednak w opinii kierownictwa firm były to cechy istotne, rzadziej

pożądane.

Tab. 3.4. Zestawienie statystyk opisowych dla kompetencji miękkich i twardych w grupach zawodowych

Symbolgrupy

Grupy zawodowe Średnie dla

miękkichkompetencji

Wielkośćpróby

Miękkiekomp.

Odch.std

Średnie dlatwardych

kompetencji

Twardekomp.

Odch.std

1przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy ikierownicy

3,63 16,00 0,38 2,83 0,40

2 specjaliści 3,37 93,00 0,62 2,62 0,653 technicy i inny średni personel 3,26 149,00 0,64 2,58 0,624 pracownicy biurowi 2,97 74,00 0,76 1,95 0,565 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2,99 169,00 0,59 1,89 0,507 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 2,78 198,00 0,70 2,02 0,558 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 2,90 105,00 0,72 2,15 0,519 pracownicy przy pracach prostych 2,53 17,00 0,57 1,48 0,41

ogół grup badawczych 3,02 823,00 0,69 2,18 0,64wyniki analizy wariancji dla zróżnicowania komptetncji wgrupach

F=14,16;p<0,005

F=36,P<0,005

135

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia

Sym bol grupy wielkiej

Średnie dla m iękkich kom petencji

Średnie dla twardych kom petencji

Rys. 3.1. Średnie oceny dla kompetencji miękkich i twardych w opinii pracodawców

Opinie przedstawicieli firm świadczą o tym, że w środowisku menedżerskim istnieje

przekonanie, ze obiektywnie wysokie kwalifikacje formalne, nie wsparte równie wysokimi

kompetencjami osobistymi, nie gwarantują sukcesu zawodowego. Rozwijanie kluczowych

miękkich kompetencji również w ramach tzw. kształcenia ustawicznego może kompensować

pewne deficyty w zakresie specjalistycznej wiedzy i zawodowych umiejętności. Twarde

kompetencje są niezbędne do wykonywania pracy na określonym stanowisku i pełnienia roli

zawodowej, powinny być jednak uzupełniane przez miękkie kompetencje, jak elastyczność

działania czy zdolności przystosowawcze. Kompetencje interpersonalne mogą determinować

wysoką skuteczność realizowania własnych zamierzeń i zleconych zadań w kontaktach

z innymi ludźmi, ułatwiają budowanie i efektywne korzystanie z sieci kontaktów

(tzw. networking), umożliwiają rozwój własnej kariery (por. Smółka 2006).

3.1.4. Podsumowanie

Wyniki przeprowadzonych badań mogą być wykorzystane w polityce rynku pracy,

w celu przeciwdziałania i zapobiegania bezrobociu, ułatwiania ponownej integracji

długotrwale bezrobotnych z rynkiem pracy, wspierania integracji zawodowej ludzi młodych

oraz osób powracających na rynek pracy po okresie nieobecności.

Monitorowanie rynku pracy, analiza zawodów nadwyżkowych i deficytowych,

przygotowanie na tej podstawie form kształcenia, w tym ustawicznego z wykorzystaniem

pomocy Unii Europejskiej może pomóc w przeciwdziałaniu zjawisku wykluczenia

społecznego, ograniczeniu zjawiska marginalizacji społecznej i przygotowania osób

narażonych na wykluczenie społeczne do wejścia na rynek pracy, utrzymania zatrudnienia lub

powrotu do czynnego życia zawodowego.

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

1 2 3 4 5 7 8 9 Średnia

Sym bol grupy wielkiej

Średnie dla m iękkich kom petencji

Średnie dla twardych kom petencji

136

Kształcenie ustawiczne ułatwia dostęp i integrację z rynkiem pracy, podwyższa

i utrzymuje potencjał zatrudnieniowy osób oraz promuje mobilność zawodową, poprzez

zwiększanie dostępu do szkoleń zawodowych, edukacji oraz doradztwa. Jest to szczególnie

ważne dla osób, które ze względu na trudną sytuację życiową nie potrafią samodzielnie

odnaleźć się na rynku pracy, rozwiązać osobistych, społecznych i zawodowych problemów,

korzystając długotrwale w sposób bierny ze świadczeń pomocy społecznej.

Podejmowane działania z zakresu rozwoju lokalnego mają przyczynić się, między

innymi, do wzmocnienia więzi wewnętrznej wspólnot lokalnych, poprawy jakości życia

społeczności oraz zwiększenia zaangażowania mieszkańców i władz lokalnych w rozwój

społeczno–gospodarczy regionu poprzez realizację działań opartych na zasadzie partnerstwa.

Kwestia równości szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi

się ona w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do

wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie

społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób

niepełnosprawnych. Monitoring rynku pracy ma na celu konkretyzację działań skierowanych

na podwyższenie poziomu technologicznego poprzez podnoszenie umiejętności korzystania

z nowoczesnych technik informacyjno–komunikacyjnych, aktualizowanie wiedzy

o nowoczesnych formach zarządzania i organizacji pracy oraz podwyższanie poziomu

wykształcenia społeczeństwa.

137

3.2. Sytuacja i perspektywy rozwoju zawodowego kobiet na rynku pracy

województwa dolnośląskiego w świetle badań 2006-2007

W województwie dolnośląskim, podobnie jak w całej Polsce, ponad połowę

bezrobotnych stanowią kobiety. Ze statystyk wynika, że panie często mają większe problemy

ze znalezieniem pracy, chociaż są lepiej wykształcone od mężczyzn. Gorszą sytuację kobiet

na rynku pracy potwierdzają wyniki wielu badań empirycznych, między innymi z zakresu

satysfakcji zawodowej. Źródłem informacji na temat sytuacji kobiet w wybranych krajach

Unii Europejskiej mogą być dane zawarte w bazie ECHP – European Community Household

Panel1 obejmującej około 150 tysięcy respondentów z 15 krajów2 uczestniczących

w badaniach panelowych prowadzonych w ośmiu rocznych falach zrealizowanych w latach

1994 – 2001, gdzie badaniem objęto pracujące w momencie ankietowania osoby (ok. 64,5 tys.

osób). Porównywalne dane dla Polski pochodzą z ankietowych badań przeprowadzonych

w kwietniu 2006 r. w ramach badania Pentor-Bus na reprezentatywnej próbie 1000 dorosłych

Polaków3. Struktura obu prób pod względem cech demograficznych była zbliżona. W obu

próbach wśród respondentów przeważali mężczyźni (52,8% dla ECHP oraz 55,5% dla

Polski). Analiza statystyczna danych z bazy ECHP4 wskazała na gorszą pozycję kobiet na

rynku pracy pomimo lepszego, w stosunku do mężczyzn, przygotowania i wyższych

kwalifikacji. Potwierdziło również podkreślane przez socjologów kładzenie przez kobiety

większego nacisku na kompetencje zawodowe i kwalifikacje odpowiednie do wykonywanych

obowiązków. W badanej reprezentatywnej próbie ECHP ponad 28% kobiet miało wyższe

wykształcenie, gdzie wśród mężczyzn odsetek wyniósł 23,3%. Jednak niezależnie od branży

działalności czy wielkości przedsiębiorstwa kobiety niemal dwukrotnie rzadziej niż

mężczyźni zajmowały wyższe stanowiska kierownicze – mężczyźni 15%, kobiety 7,8%..

Rzadziej niż mężczyźni zajmowały również samodzielne stanowiska, niemniej jednak

obserwowane różnice były znacznie mniejsze. Kobiety częściej deklarowały przygotowanie

do wykonywania obecnej pracy – 60,9% i odpowiednio 57,9% dla mężczyzn. Znacznie

częściej również potwierdzały uczestnictwo w szkoleniach i kursach uzupełniających

1 Badania były częściowo finansowane w ramach dwóch grantów badawczych Komisji Europejskiej:Satisfaction as an Assessment Criterion of Labor Market Policy Efficiency. Lesson for Poland fromInternational Experience, EPUNet research visit (2006 r.) oraz Comparative analyses of job relatedsatisfaction perception w ramach IRISS-C/I – Contrat n° 026040 (RITA) – call 16, 6th framework programme(2005 r.).

2 Baza ECHP została utworzona w ramach projektu badawczego Unii Europejskiej sfinansowanego ze środków5 Programu Ramowego.

3 Badania były sfinansowane z projektu badawczego MNiI nr 1 H02B 010 29 Metody ekonometrycznei statystyczna analiza wielowymiarowa w międzynarodowych badaniach rynku pracy. Porównawcza analizaźródeł i poziomu satysfakcji zawodowej, okres realizacji 2005 – 2007, kierownik projektu dr inż. DorotaKwiatkowska-Ciotucha.

4 Według danych z ostatniej fali panelu, tj. 2001 r.

138

wykształcenie i kompetencje zawodowe. Na pytanie o udział w szkoleniach w ostatnich 12

miesiącach pozytywnie odpowiedziało 28,5% kobiet i tylko 20% mężczyzn. Należy

podkreślić, że deklarowana przez kobiety większa chęć podnoszenia kwalifikacji widoczna

jest również w Polsce. Jak pokazują raporty z pierwszego okresu wdrażania projektów

szkoleniowych dofinansowywanych z Europejskiego Funduszu Społecznego, w ogólnej

liczbie uczestników szkoleń co najmniej 60% stanowiły kobiety.

Paradoksalnie, lepsze przygotowanie zawodowe i większa aktywność kobiet

w obszarze doskonalenia zawodowego przy gorszym traktowaniu na rynku pracy przekłada

się na lepsze odczucia satysfakcji W tabeli 1 zaprezentowano wyniki średnich odpowiedzi

respondentów odnośnie satysfakcji zawodowej. Za wyjątkiem satysfakcji z zarobków kobiety

wykazują większe zadowolenie z pozostałych obszarów satysfakcji zawodowej. W przypadku

Polski niższy poziom satysfakcji dla kobiet dotyczy również satysfakcji z odległości /

komunikacji do miejsca pracy. Z drugiej strony warto podkreślić, że dla wszystkich obszarów

satysfakcji oceny respondentów z Polski są znacznie niższe od prezentowanych przez

respondentów ze starych krajów Unii. Należy podkreślić również większe zróżnicowanie

ocen respondentów z Polski, o czym świadczą zaobserwowane wyższe wartości odchyleń

standardowych.

Tab. 3.5. Statystyki podstawowe poziomu satysfakcji z różnych aspektów pracy zawodowej – cecha płeć, próbaECHP 2001 r. oraz Polska 2006 r.

Badane obszarysatysfakcjizawodowej

płećrespondenta

Próba ECHP Próba z Polskiliczebność

próbyśredniaocena

odchyleniestandardowe

liczebnośćpróby

średniaocena

odchyleniestandardowe

satysfakcjaz zarobków

mężczyzna 26159 3,73 1,22 211 3,39 1,39kobieta 18343 3,68 1,25 169 3,12 1,50

satysfakcjazpewności pracy


satysfakcja z typupracy


satysfakcja zwarunków/środowis

ka pracy

mężczyzna 26159 4,27 1,19 211 4,07 1,42

kobieta 18343 4,40 1,17 169 4,11 1,47

satysfakcja zodległości/komunikacji do miejsca pracy

mężczyzna 26159 4,41 1,34 211 4,33 1,63

kobieta 18343 4,60 1,31 169 4,22 1,73

Uwaga: dane odnoszą się do przeciętnej oceny respondenta, gdzie poziom 1 oznacza całkowity brak satysfakcji,poziom 6 oznacza pełną satysfakcję.Źródło: [Analiza porównawcza odczuć satysfakcji zawodowej – Polska na tle krajów Unii Europejskiej 2007]

Według krajowych statystyk GUS liczba bezrobotnych ogółem w ostatnim roku

zmniejszyła się, jednak liczba kobiet bez pracy spada zdecydowanie wolniej niż mężczyzn.

Z danych GUS z lipca 2006 r. wynika, że z 2443,4 tys. bezrobotnych, 1371,6 tys., czyli ponad

połowę (56%) stanowiły kobiety, a w sierpniu tegoż roku bezrobocie kobiet wzrosło

139

o 1 punkt procentowy. Według socjologów główne przyczyny tego zjawiska stanowią: wiek

i „obciążenia rodzinne”, w tym dzieci. Stereotyp kobiety jako „opiekunki domowego

ogniska” nierzadko dyskryminuje ją jako pracownika. W czerwcu 2006 r. Komisja

Europejska ogłosiła rok 2007 Europejskim Rokiem Równych Szans dla Wszystkich. Program

ma być wyrazem sprzeciwu wobec wszelkiej dyskryminacji. W lipcu 2005 r. w Unii

Europejskiej rozpoczęły się przygotowania programu, którego celem było zwrócenie uwagi

związków zawodowych na sytuację kobiet na rynku pracy oraz poszukiwanie dobrych

rozwiązań. Rozwiązania promujące kobiety na rynku pracy i ułatwiające im godzenie życia

zawodowego z rodzinnym mają znaczenie społeczne, ale i ekonomiczne. Kwestia równości

szans stanowi istotny element wszystkich realizowanych działań. Odnosi się ona

w szczególności do promowania równych szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy, do

wyrównywania szans edukacyjnych i szans na rynku pracy osób narażonych na wykluczenie

społeczne, osób zamieszkałych na terenach wiejskich i zaniedbanych oraz osób

niepełnosprawnych. W Unii Europejskiej jest wiele firm, które wdrożyły politykę przyjazną

rodzinie (ruchomy czas pracy opłacanie opieki nad dziećmi) wykazało, że firmy te

oszczędziły nawet do 33 proc. kosztów osobowych.

3.2.1. Wyniki badania dotyczące zatrudnienia kobiet

Na podstawie danych z trzeciej fali badania ankietowego przedsiębiorców

województwa dolnośląskiego w badanych przedsiębiorstwach kobiety stanowiły 35,5%

zatrudnionych – ogólna liczba osób zatrudnionych w badanych przedsiębiorstwach wynosiła

97 260 (rys. 3.2).

kobiety35,5%

mężczyźni64,5%

Rys. 3.2. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim

Udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach w poszczególnych powiatach

województwa dolnośląskiego był zróżnicowany. W tabeli 3.6 oraz na rysunku 3.3

zaprezentowano procentowy udział kobiet w badanych przedsiębiorstwach z uwzględnieniem

podziału terytorialnego. Największy udział kobiet zaobserwowano w przedsiębiorstwach

powiatu wałbrzyskiego, gdzie odsetek kobiet w ogółem pracujących wyniósł aż 60,6%.

kobiety35,5%

mężczyźni64,5%

140

Na kolejnych miejscach znalazły się powiaty: złotoryjski (58,4%) oraz kłodzki (48,0%).

Najmniej kobiet w badanych przedsiębiorstwach zatrudnionych było w powiatach: lubińskim

(17,2%), jaworskim (17,7%) oraz bolesławieckim (19,5%). Tak duże obserwowane

dysproporcje w udziale kobiet w ogóle pracujących w poszczególnych powiatach wynikały

przede wszystkim ze specyfiki firm na danym terenie (por. rozdział 2 raportu).

Tab. 3.6.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego

Powiat kobiety mężczyźniBolesławiec 19,5% 80,5%Dzierżoniów 46,3% 53,7%Głogów 43,5% 56,5%Góra 42,4% 57,6%Jawor 17,7% 82,3%m. Jelenia Góra 42,1% 57,9%Kamienna Góra 45,9% 54,1%Kłodzko 48,0% 52,0%m. Legnica 27,8% 72,2%Lubań 25,0% 75,0%Lubin 17,2% 82,8%Lwówek Śląski 35,9% 64,1%Milicz 21,8% 78,2%Oleśnica 44,1% 55,9%Oława 32,2% 67,8%Polkowice 28,3% 71,7%Strzelin 34,4% 65,6%Środa Śląska 26,7% 73,3%Świdnica 30,9% 69,1%Trzebnica 34,3% 65,7%m. Wałbrzych 34,8% 65,2%Wołów 35,2% 64,8%m. Wrocław 39,1% 60,9%Ząbkowice Śląskie 29,8% 70,2%Zgorzelec 29,7% 70,3%Złotoryja 58,4% 41,6%Jelenia Góra 38,0% 62,0%Legnica 38,4% 61,6%Wałbrzych 60,6% 39,4%Wrocław 33,7% 66,3%Razem 35,5% 64,5%

141

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bolesławiec

Dzierżoniów

Głogów

Góra

Jawor

m. Jelenia Góra

Kamienna Góra

Kłodzko

m. Legnica

Lubań

Lubin

Lwówek Śląski

Milicz

Oleśnica

Oława

Polkowice

Strzelin

Środa Śląska

Świdnica

Trzebnica

m. Wałbrzych

Wołów

m. Wrocław


Zgorzelec

Złotoryja

Jelenia Góra

Legnica

Wałbrzych

Wrocław

Razem

kobiety

mężczyźni

Rys.3.3.Udział kobiet w zatrudnieniu w poszczególnych powiatach województwa dolnośląskiego

Na rysunku 3.4 przedstawiono udział kobiet w zatrudnieniu w badanych firmach

z podziałem na sekcje działalności. Sekcją najbardziej sfeminizowaną, co było do

przewidzenia, jest ochrona zdrowia i opieka społeczna, gdzie odsetek pracujących pań wynosi

78,5%. Na drugim miejscu jest działalność hotelarska i restauracyjna z 68,5% zatrudnionych

kobiet oraz administracja publiczna, gdzie udział kobiet wynosi 60,5%. Również zgodnie

z przewidywaniami sekcje o najmniejszym udziale kobiet w zatrudnionych ogółem to

górnictwo (12,4%), wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, wodę i gaz oraz budownictwo

(17,5%).

kobiety

mężczyźni

142

0% 20% 40% 60% 80% 100%


górnictwo


wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę

budownictwo

handel hurtowy i detaliczny




obsługa nieruchomości, wynajem

administracja publiczna

edukacja


działalność usługowa komunalna, społ. i ind.

Razem

kobiety

mężczyźni

Rys. 3.4. Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalnościgospodarczej

Ciekawych informacji dostarcza również analiza udziałów zatrudnionych kobiet

i mężczyzn w poszczególnych sekcjach działalności. Odsetek osób zatrudnionych ogółem

oraz z podziałem według płci w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach

działalności gospodarczej przedstawiono na rysunku 3.5. Według danych z badania

relatywnie najwięcej osób zatrudnionych było w sekcji przetwórstwo przemysłowe (32,8%),

przy czym odsetek kobiet i mężczyzn był porównywalny (odpowiednio 31,6% kobiet i 33,5%

mężczyzn ogółu obu podgrup). Na drugim miejscu pod względem częstości zatrudnienia jest

działalność usługowa (17,8%), przy czym odsetek kobiet jest tu nieznacznie większy od

odsetka mężczyzn (odpowiednio 18,3% dla kobiet oraz 17,5% dla mężczyzn). Na trzecim

miejscu jest handel hurtowy i detaliczny (13,7% ogółu zatrudnionych). Relatywnie więcej

kobiet niż mężczyzn zajmuje się handlem (odpowiednio 16,0% i 12,4% badanych podgrup).

Do sekcji działalności, w których zatrudnionych jest relatywnie dużo kobiet należą również

ochrona zdrowia i opieka społeczna (7,5% badanej podgrupy), administracja publiczna

(6,4%) oraz działalność hotelarska i gastronomiczna (6,4%).

kobiety

mężczyźni

143

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%


górnictwo


wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz, wodę

budownictwo

handel hurtowy i detaliczny




obsługa nieruchomości, wynajem

administracja publiczna

edukacja


działalność usługowa komunalna, społ. i ind.

kobiety

mężczyźni

Ogółem

Rys. 3.5. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –odsetek osób ogółem oraz z podziałem według płci

Tab. 3.7. Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim w poszczególnych sekcjach działalności gospodarczej –osób ogółem oraz z podziałem według płci

Sekcja OsobyW tymkobiety

Kobiety%

Mężczyźni%

Kobiety%

Mężczyźni%

Ogółem%

rolnictwo, łowiectwo,leśnictwo

1245 285 22,9% 77,1% 0,9% 1,6% 1,4%

górnictwo 4391 543 12,4% 87,6% 1,7% 6,5% 4,8%przetwórstwo przemysłowe 30014 10283 34,3% 65,7% 31,6% 33,5% 32,8%wytwarzanie i zaopatrywaniew energię, gaz, wodę

2597 373 14,4% 85,6% 1,1% 3,8% 2,8%

budownictwo 5568 974 17,5% 82,5% 3,0% 7,8% 6,1%handel hurtowy i detaliczny 12529 5207 41,6% 58,4% 16,0% 12,4% 13,7%hotele i restauracje 3170 2086 65,8% 34,2% 6,4% 1,8% 3,5%transport, gospodarkamagazynowa i łączność

5433 1180 21,7% 78,3% 3,6% 7,2% 5,9%

pośrednictwo finansowe 2393 477 19,9% 80,1% 1,5% 3,3% 2,6%obsługa nieruchomości,wynajem

784 400 51,0% 49,0% 1,2% 0,7% 0,9%

administracja publiczna 3449 2084 60,4% 39,6% 6,4% 2,3% 3,8%edukacja 386 196 50,8% 49,2% 0,6% 0,3% 0,4%ochrona zdrowia i pomocspołeczna

3107 2438 78,5% 21,5% 7,5% 1,1% 3,4%

działalność usługowakomunalna, społ. i ind.

16263 5951 36,6% 63,4% 18,3% 17,5% 17,8%

Razem 91394 32505 35,6% 64,4% 100,0% 100,0% 100,0%

kobiety

mężczyźni

Ogółem

144

Udział kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu zależnie od wielkości badanych firm

przedstawiono na rysunku 3.6. Relatywnie największy odsetek kobiet zaobserwowano

w przedsiębiorstwach małych (39,8% zatrudnionych), najmniejszy natomiast

w przedsiębiorstwach średnich (34,0%). Jak pokazują dane na rysunku 3.7 blisko połowa

badanej grupy zatrudnionych pracowała w przedsiębiorstwach dużych – dla całej grupy było

to 49,0%, w tym odsetek dla kobiet wyniósł 47,6%. Relatywnie więcej kobiet niż mężczyzn

pracowało w firmach małych – odpowiednio 23,5% badanej grupy kobiet oraz 19,5% grupy

mężczyzn.

39,8%

60,2%

34,0%

66,0%

34,5%

65,5%

35,5%

64,5%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

mała średnia duża Razem

mężczyźni

kobiety

Rys. 3.6.Udział kobiet w zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według wielkości firm

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

mała

średnia

duża

kobiety

mężczyźni

Ogółem

Rys. 3.7.Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według wielkości firm – odsetek osób ogółemoraz z podziałem według płci

39,8%

60,2%

34,0%

66,0%

34,5%

65,5%

35,5%

64,5%

mężczyźni

kobiety

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

mała

średnia

duża

kobiety

mężczyźni

Ogółem

145

Obserwowane w większości badań rynku pracy lepsze przygotowanie kobiet do

pełnienia obowiązków zawodowych widoczne było również w tym badaniu. Kobiety

charakteryzowały się, bowiem lepszym wykształceniem. Na rysunku 3.8 oraz w tabeli 3.8

przedstawiono strukturę badanych grup zatrudnionych według poziomu wykształcenia.

Według wyników ankiet średnio 13,4% osób posiadało wykształcenie wyższe, przy czym

odsetek kobiet był znacznie wyższy niż odsetek mężczyzn (odpowiednio 17,1% oraz 11,4%).

Również w grupie osób z wykształceniem policealnym oraz średnim ogólnokształcącym

przeważały kobiety. Wykształceniem policealnym legitymowało się 4,5% ogółu badanych

zatrudnionych, przy czym 5,4% kobiet i 4,0% mężczyzn. Około 9,4% badanych osób miało

wykształcenie średnie ogólnokształcące, z czego w grupie kobiet było to 12,0%, a w grupie

mężczyzn 8,0%. Relatywnie mniej kobiet niż mężczyzn posiada wykształcenie średnie

zawodowe oraz legitymuje się niższym poziomem wykształcenia niż analizowane wcześniej.

Tab. 3.8.Zatrudnieniu w województwie dolnośląskim według poziomu wykształcenia – osób ogółemoraz z podziałem według płci

Wykształcenie razem kobiety mężczyźni

wyższe13042 5900 714213,4% 17,1% 11,4%

policealne4378 1869 25094,5% 5,4% 4,0%

średnie zawodowe22396 7426 1497023,0% 21,5% 23,9%

średnie ogólnokształcące9143 4143 50009,4% 12,0% 8,0%

zasadnicze zawodowe23810 6438 1737224,5% 18,7% 27,7%

gimnazjalne i niższe4041 1169 28724,2% 3,4% 4,6%

brak danych (%) 21,0% 21,9% 20,5%

146

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

wyższe

policealne

ś rednie zawodowe

ś rednie ogólnokształcące

zasadnicze zawodowe

gimnazjalne i niższe

brak danych

kobiety

mężczyźni

Ogółem

Rys.3.8. Poziom wykształcenia osób pracujących w badanych firmach województwa dolnośląskiego – ogółemoraz z podziałem na płeć

W województwie dolnośląskim ogólne tendencje nie różnią się specjalnie od

prawidłowości w kraju. W Polsce tylko 32,5% kobiet piastuje stanowiska kierownicze. 75,5%

zatrudnionych jest jako zwykli pracownicy (dane GUS 2007r.). W zarządach dużych spółek

kobiety stanowią tylko 10 procent, np. wśród osób, które zdobyły tytuł profesorski w Polsce,

tylko co piąta - to kobieta. Kobiety rzadziej awansują, a przy poszukiwaniu pracy zwykle

myślą o niższych stanowiskach. Przy zwolnieniach z pracy ze stanowisk kierowniczych

w pierwszej kolejności zwalniane są kobiety. Według psychologów i socjologów paniom

brakuje pewności siebie, mają mniejsze oczekiwania, i godzą się z objęciem stanowiska

pomocniczego, zastępcy szefa czy asystenta. Kobiety w Polsce rzadziej piastują ważne

stanowiska również z przyczyn ogólnospołecznych. Drugim powodem są czynniki

ogólnospołeczne. Kobiety rzadko piastują ważne funkcje, np. w zarządzie jakiejś partii czy

instytucji. W opiniach pracodawców kobiety są mniej mobilne, potrzebują czasu na

wychowanie dzieci oraz na opiekę nad rodziną. Mimo że uchodzą za bardziej sumienne

i gotowe do ciężkiej pracy, awans i gratyfikacje są często wynikiem mozolnej pracy

(Gliksman 2007). Problem stanowią również metody rekrutacji, według których często płeć

żeńska jest dyskryminowana. W Polsce CV kandydatów nie jest anonimowe, jest wymagane

wpisywanie płci, zdjęcie i nie zawsze liczy się to, co dana osoba umie, jak to ma miejsce

w wielu krajach europejskich5.

5 Alicja Dzierzbicka, Kobieta niepracująca , Tygodnik "Solidarność", 02.10.2006, źródło: Onet.pl

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%

wyższe

policealne

ś rednie zawodowe

ś rednie ogólnokształcące

zasadnicze zawodowe

gimnazjalne i niższe

brak danych

kobiety

mężczyźni

Ogółem

147

3.2.2. Zwolnienia i przyjęcia pracowników, wyniki badań kompetencji kobiet

Na podstawie wyników trzeciej fali badania panelowego przedsiębiorców w obszarze

przyjęć i zwolnień pracowników w 2007 r. w badanych firmach można było zaobserwować

pozytywne tendencje przejawiające się przede wszystkim w przewadze rzeczywistych

i planowanych w następnym okresie przyjęć do pracy nad zwolnieniami. Zjawisko to odnosi

się zarówno do kobiet, jak i do mężczyzn. W pierwszym półroczu 2007 r. w 860 badanych

firmach miały miejsca zwolnienia pracowników, z czego w 442 firmach zwolnienia dotyczyły

kobiet. W tym samym okresie 940 firm przyjęło pracowników, z czego w 519

przedsiębiorstwach miało miejsce przyjęcie do pracy kobiet. Zgodnie z deklaracjami

respondentów zwolnionych było 5 770 pracowników a przyjętych 6 598 osób. W grupie

zwolnionych osób kobiety stanowiły 34,8%, a w grupie przyjmowanych osób 32,4%.

Porównując liczbę zwalnianych kobiet i mężczyzn do procentowego udziału poszczególnych

płci w zatrudnionych ogółem obserwuje się podobny odsetek dla obu płci (5,9%).

W przypadku przyjęć do pracy stwierdzono mniej korzystną sytuację dla kobiet, niż dla

mężczyzn. Przyjętych zostało 7,1% mężczyzn (w porównaniu do zatrudnionych ogółem

mężczyzn w badanych przedsiębiorstwach) i 6,0% kobiet (w porównaniu do zatrudnionych

ogółem kobiet w badanych przedsiębiorstwach). Bilans zatrudnienia w analizowanym okresie

dla obu płci jest dodatni, przy czym dla mężczyzn wynosi +14,4%, a dla kobiet jedynie

+6,4%. Odnośnie działań zaplanowanych w drugim półroczu 2007 r. zdaniem respondentów

korzystne tendencje w stosunku osób przyjmowanych do zwalnianych ulegną dodatkowemu

wzmocnieniu.

Na podstawie wyników badania panelowego można stwierdzić, że przyczyny

zwolnień i ich hierarchia była podobne, bez względu na to, czy w firmie dominowało

zatrudnienie kobiet, czy mężczyzn. Kierownicy firm wymieniali przede wszystkim:

zwolnienia z własnej inicjatywy pracownika – przyczyny rodzinne, zbyt niskie płace,

znalezienie innej pracy lepiej płatnej, wyjazd zarobkowy za granicę, restrukturyzacja firmy

(częściej w przypadku kobiet niż mężczyzn), uregulowania prawne, sezonowość prac,

czynniki dyscyplinarne, nieodpowiednie kwalifikacje, likwidacja stanowiska pracy,

zmniejszenie wielkości zamówień koszty pracy.

Na podstawie analizy danych można zauważyć, że w stosunku do 2006 r. obecnie

większy procent kobiet może liczyć na bardziej prestiżowe i wymagające wyższych

kwalifikacji stanowiska, co może wynikać z masowego exodusu wykwalifikowanych

mężczyzn za granicę, do większych miast, przede wszystkim Warszawy lub Wrocławia i jego

okolic, gdzie powstało i planowanych jest wiele inwestycji wymagających zatrudnienia

148

wysoko wykwalifikowanych specjalistów w zakresie elektroniki, informatyki czy

budownictwa lądowego. Jednak po analizie danych ze wszystkich fal badania można wysnuć

wniosek, że zjawisko dyskryminacji kobiet w pracy faktycznie istnieje. Przejawia się ono

przede wszystkim mniejszą dostępnością do poszczególnych zawodów i do kadry wyższej.

Dyskryminujące są również dysproporcje płacowe.

Hierarchia kompetencji oczekiwanych od nowo przyjmowanych pracowników – tak

ogólnie, jak i w poszczególnych grupach zawodowych, nie zależy od tego, czy w firmach

dominuje zatrudnienie kobiet czy mężczyzn. Jest tylko charakterystyczne, że w firmach, gdzie

głównie pracują i będą przyjmowanie panie, poziom oczekiwanych kompetencji jest

statystycznie niższy w stosunku do panów (por. tab. 3.9). I tak pracodawcy oczekują od

kobiet przede wszystkim: zaangażowania w pracę, odpowiedzialności, samodzielności,

umiejętności pracy w zespole, komunikatywności, dyspozycyjności, a od panów tychże

samych cech, ale w nieco innej kolejności i z większym nasileniem: odpowiedzialności,

zaangażowania w pracę, samodzielności, komunikatywności, umiejętności pracy w zespole,

dyspozycyjności i odporności na stres6.

Tab. 3.9. Hierarchia oczekiwanych kompetencji w zależności od płci (na podstawie średnich)

Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmachz przewagą zatrudnionych mężczyzn

Hierarchia oczekiwanych kompetencji w firmach zprzewagą zatrudnionych kobiet

odpowiedzialność 3,4 zaangażowanie w pracę 3,3zaangażowanie w pracę 3,4 odpowiedzialność 3,3samodzielność 3,3 samodzielność 3,1komunikatywność 3,2 umiejętność pracy w zespole 3,1umiejętność pracy w zespole 3,2 komunikatywność 3,0dyspozycyjność 3,2 dyspozycyjność 3,0odporność na stres 3,0 odporność na stres 2,7umiejętności praktyczne 2,8 mobilność 2,7doświadczenie w zawodzie 2,8 doświadczenie w zawodzie 2,64 kreatywność 2,8 umiejętności praktyczne 2,5mobilność 2,7 kreatywność 2,5wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,5 wykształcenie kierunkowe dla zawodu 2,1umiejętności interpersonalne 2,4 umiejętności interpersonalne 2,1specjalistyczne uprawnienia zawodowe 2,2 specjalistyczne uprawnienia zawodowe 1,8prawo jazdy 2,1 obsługa komputera 1,8

obsługa komputera 2,1praktyczna znajomość programówkomputerowych

1,5

praktyczna znajomość programów komputerowych 1,9 znajomość języków obcych 1,4znajomość języków obcych 1,5 prawo jazdy 1,3

6 Kowal J., Kwiatkowska-Ciotucha D., Krupowicz J., Załuska U., Stanisławczyk M., Monitorowaniedolnośląskiego rynku pracy, kompetencje pracowników określonych grup zawodowych a przeciwdziałaniebierności (raport z badań), „OBLICZA BIERNOŚCI”III Interdyscyplinarna Konferencja: „Człowiek wobecmasowych zjawisk społecznych” Wrocław 11 – 12. 06.2007, referat po recenzji, w druku

149

3.2.3. Podsumowanie

W Polsce (również w województwie dolnośląskim) studiuje więcej kobiet niż

mężczyzn. Mimo, że wyższe wykształcenie ma 57,8 proc. Polek, to po ukończeniu studiów

ich szanse na rynku pracy nie są tak duże jak szanse mężczyzn. W trzecim kwartale 2005 roku

aż 52,5 proc. absolwentek nie mogło znaleźć pracy. Młodych absolwentów bez zatrudnienia

było 36,3 proc. Pracodawcy zazwyczaj nie chcą zatrudniać młodych kobiet w obawie, że

szybko odejdą na urlopy macierzyńskie i wychowawcze. Kobiety są często stawiane przed

wyborem: praca czy dom. Wiele z nich dobrowolnie pozostaje w domu, nie pracuje i nie

czuje się bezrobotna7. Tak w Polsce, jak i w Europie dostęp do rynku pracy utrudnia fakt, że

niełatwo jest godzić obowiązki rodzinne z pracą zawodową. Z badań wynika, że 69% kobiet

sądzi, że dziecko jest utrudnieniem, 22% rezygnuje z urodzenia dziecka z tego powodu

(badania CBOS 2006), ponieważ przy niskim poziomie płac większości rodzin nie stać na

opiekunkę, zbyt mała jest liczba żłobków i przedszkoli. Wielu pracodawców obawia się, że

kobiety będą często korzystały m.in. z urlopów macierzyńskich, wychowawczych i innych

przywilejów, mimo że w rzeczywistości obciążenia dla pracodawców z tego tytułu są niższe.

Kobiety częściej korzystają z opieki nad dzieckiem, lecz mniej chorują, a koszt wolnych dni

na opiekę nad dzieckiem, pokrywa ubezpieczyciel. W celu poprawienia sytuacji

wprowadzono urlopy rodzicielskie dla mężczyzn, którzy jednak korzystają z tego prawa

bardzo rzadko (mniej niż 2 proc. mężczyzn). Od 2005 r. na rozmowach kwalifikacyjnych

pytania o plany rodzinne są zabronione, ale w wielu przypadkach pojawiają się i właśnie ta

kwestia decyduje o tym, czy kobieta zostanie zatrudniona czy nie (Dzierzbicka 2006,

Gliksman 2006). Możliwe, że problemy te zostaną rozwiązane na przykład przez takie

programy unijne, jak np.projekt Pracownik-Rodzic8.

Problem dla pań stanowi dostęp do niektórych zawodów, w polskiej społecznej mentalności

istnieje podział na zawody męskie i żeńskie9. Kobiety pracują głównie w takich sekcjach

gospodarki, jak ochrona zdrowia i pomoc społeczna, administracja publiczna; obowiązkowe

ubezpieczenia, pośrednictwo finansowe, edukacja. Przez mężczyzn zdominowany jest

przemysł ciężki i elektroniczny, gdzie wynagrodzenia są znacznie wyższe. Bezrobocie

stanowi problem młodych absolwentek szkół jak również tych kobiet, które utraciły pracę lub

były na urlopie wychowawczym. Długotrwale bezrobotnym trudno jest powrócić do zawodu.

Urzędy Pracy proponują programy pomagające w powrocie10.

7 por. Alicja Dzierzbicka, Kobieta niepracująca , Tygodnik "Solidarność", 02.10.2006, źródło: Onet.pl8 http://www.pracujacyrodzice.pl/index.php/pages,2; 2007-09-099 Nawrot A. Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet, http://bezrobocie.org.pl/x/24171410 Gliksman A., Równe traktowanie w zatrudnieniu, 2006

150

Aby odnieść sukces zawodowy, kobiety powinny przełamać stereotypowe myślenie

i jak najwięcej się uczyć, zdobywać nowe kwalifikacje, korzystając np. z różnych form

kształcenia ustawicznego lub z pomocy fundacji, często działających w ramach programów

Unii Europejskiej, wspierających rozwój zawodowy kobiet11. Panie nie chcą rezygnować ze

swoich ambicji, pragną łączyć sukces zawodowy z rodziną. Większość godzi się często na

gorsze wynagrodzenie i gorszą pracę, ponieważ uważają, „że ich praca jest tylko

uzupełnieniem pracy męża i że w zasadzie mogą mniej zarabiać, bo podstawą jest jego

pensja.”12.

Podczas szkoleń i kursów kobiety powinny zdobywać wiedzę na temat rynku pracy

i panujących na nim zasad. Niezbędna jest wiedza i treningi rozwijające tzw. „kompetencje

miękkie”, przede wszystkim aktywność i przezwyciężenie bierności. Treningi i szkolenia

interpersonalne i psycho-edukacyjne dają wiedzę na temat komunikacji, asertywności,

autoprezentacji jako niezbędnych metod w aktywnym i samodzielnym poszukiwaniu pracy,

skutecznym zachowywaniu się na rozmowie kwalifikacyjnej. Bardzo wiele daje znajomość

prawidłowego napisania dokumentów aplikacyjnych, posługiwania się nowoczesnymi

multimediami: komputerem, telefonem komórkowym, faksem. Nieoceniona jest wiedza

z zakresu prawa pracy (umowy o pracę, rozwiązywanie umów, prawa pracownicze, urlopy

itp.), z zakresu przedsiębiorczości, praw antydyskryminacyjnych. Kobiety muszą sobie

uświadomić, że istnieje dyskryminacja i że często jej doświadczają.

11 http://e-kobiety.pl/content/view/3209/547/1/0/; 2007-09-09; Kobiety na rynku pracy - po debacie, http://praca.gazeta.pl/gazetapraca/1,79222,3981511.html12 Nawrot A.Kobiety potrzebują wsparcia, Fundacja Centrum Promocji Kobiet,

http://bezrobocie.org.pl/x/241714

151

3.3. Wielowymiarowa analiza porównawcza jako narzędzie oceny zróżnicowaniasytuacji powiatów województwa dolnośląskiego

3.3.1. Opis narzędzia badawczego

Metody i techniki wielowymiarowej analizy porównawczej badają zjawiska złożone,

czyli takie, które są opisane za pomocą, co najmniej dwóch zmiennych. Badany jest wektor

zmiennych:

gdzie m – liczba zmiennych (m ≥ 2). Dane surowe prezentowane są w postaci macierzy

obserwacji:

gdzie xij – wartość j-tej zmiennej dla i-tego obiektu.

Za pomocą metod wielowymiarowej analizy porównawczej rozwiązuje się zwykle dwa

następujące zagadnienia:

— badanie podobieństw obserwacji pod względem zjawiska złożonego z wykorzystaniem

metod klasyfikacji

— uszeregowanie obserwacji pod względem poziomu zjawiska złożonego z wykorzystaniem

metod porządkowania liniowego zbioru.

W badaniach praktycznych zdarza się z reguły, że zmienne wchodzące w skład wektora

zmiennych cząstkowych wyrażone są w różnych jednostkach miary. Z formalnego punktu

widzenia większość metod wielowymiarowej analizy porównawczej można stosować tylko

wtedy, gdy wszystkie zmienne są wyrażone w tych samych jednostkach miary o zbliżonych

rzędach wielkości. Aby to uzyskać stosuje się normalizację zmiennych. Ma ona na celu:

� ujednolicenie jednostek miary zmiennych,

� ujednolicenie rzędów wielkości zmiennych.

Najczęściej stosowanym sposobem normalizacji jest standaryzacja. Przeprowadza się ją

według wzoru:

gdzie: jx – średnia arytmetyczna zmiennej Xj

sj – odchylenie standardowe zmiennej Xj

zij – standaryzowana wartość zmiennej Xj dla i-tego obiektu

Po standaryzacji wartości wszystkich zmiennych stają się niemianowane. Standaryzacja

powoduje ponadto ujednolicenie wszystkich zmiennych ze względu na ich zmienność

i położenie. Jest tak, gdyż dla zmiennych standaryzowanych: średnia arytmetyczna wynosi 0,

wariancja jest równa 1 oraz odchylenie standardowe jest równe 1.

]...,,,[ 21 mXXXX =

⎥

⎥

⎥

⎥

⎦

⎤

⎢

⎢

⎢

⎢

⎣

⎡

=

nmnn

m

m

xxx

xxx

xxx

X

...

............

...

...

21

22212

11211

)...,,2,1( mjs

xxz

j

jijij =

−=

152

W wyniku zastosowania przekształceń normalizacyjnych uzyskuje się macierz

znormalizowanych obserwacji postaci:

gdzie: zij – znormalizowana wartość j-tej zmiennej w i-tym obiekcie

Metody wielowymiarowej analizy porównawczej można podzielić na dwie główne grupy:

— metody porządkowania liniowego zbioru obserwacji,

— metody grupowania (klasyfikacji).

Porządkowanie liniowe pozwala uszeregować obiekty pod względem poziomu zjawiska

złożonego. Metody klasyfikacji umożliwiają podział zbioru n obserwacji na K rozłącznych

i niepustych podzbiorów, zwanych klasami, tak, aby: obserwacje należące do tych samych

klas były jak najbardziej podobne oraz obserwacje należące do różnych klas były jak najmniej

podobne.

Pojęciem umożliwiającym wzajemne porównywanie obiektów pod względem zjawiska

złożonego jest podobieństwo. Podobieństwo obiektów w WAP najczęściej jest mierzone za

pomocą odległości. Zwykle stosuje się tzw. odległość euklidesową:

gdzie: dil – odległość między obiektem i-tym a l-tym

zij – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie i

zlj – wartość znormalizowanej zmiennej Xj w obiekcie l

Po obliczeniu odległości między każdą parą obiektów otrzymuje się macierz odległości:

Macierz odległości jest macierzą kwadratową o wymiarze n x n, gdzie n – liczba obiektów.

11 12 1 1

21 22 2 2

1 2

1 2

Z

j m

j m

i i ij im

n n nj nm

z z z zz z z z

z z z z

z z z z

⎡ ⎤

⎢ ⎥

⎢ ⎥

= ⎢ ⎥

⎢ ⎥

⎢ ⎥

⎢ ⎥⎣ ⎦

K KK K

K K K K K KK K

K K K K K KK K

( ) )...,,2,1,(1

2 nlizzdm

jljijil =−= ∑

=

⎥

⎥

⎥

⎥

⎦

⎤

⎢

⎢

⎢

⎢

⎣

⎡

=

0...

............

...0

...0

21

221

112

nn

n

n

dd

dd

dd

D

153

3.3.2. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego

W oparciu o wyniki uzyskane z trzeciej fali badań ankietowych przedsiębiorstw

województwa dolnośląskiego podjęto próbę stworzenia dwóch rankingów powiatów.

W zamyśle jeden ranking miał obrazować obecną sytuację na rynku pracy, drugi zmiany

i wynikające z nich perspektywy rozwoju lokalnych powiatowych rynków. W tym celu

wykorzystano jedną z metod porządkowania liniowego, których generalnym zadaniem jest

uporządkowanie obserwacji w kolejności od „najlepszej” do „najgorszej”. Za kryterium

uporządkowania przyjęto zjawisko złożone, opisane na podstawie opinii respondentów

odnoszących się do różnych aspektów działalności firmy i jej otoczenia. Zastosowaną metodą

porządkowania była metoda wzorca rozwoju. Wśród charakterystyk opisujących aktualną

sytuację na powiatowych rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego

na pytania odnoszące się do następujących zagadnień: sytuacja ekonomiczna firmy, stopień

wykorzystania potencjału produkcyjnego, realizowane inwestycje, wielkość zatrudnienia

w stosunku do potrzeb, trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników, zwolnienia

i przyjęcia pracowników. Przekształcając pojedyncze odpowiedzi ankietowanych na

wykorzystane przy tworzeniu rankingu charakterystyki zastosowano takie formuły, aby

uzyskane zmienne cząstkowe miały charakter stymulant. Tym samym wyższe wartości

zbudowanych zmiennych świadczą o korzystniejszej sytuacji. Poniżej zaprezentowano sposób

przejścia z odpowiedzi respondentów dla poszczególnych zjawisk:

⎯ Sytuacja ekonomiczna firmy – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję firm

oceniających swoją sytuację ekonomiczną jako bardzo dobrą (waga 2) lub dobrą (waga 1)

do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;

⎯ Wykorzystanie potencjału produkcyjnego – wartości zmiennej uzyskano jako proporcję

firm podających, że potencjał produkcyjny / usługowy wykorzystywany jest w stopniu

wysokim do ogółu firm ankietowanych w danym powiecie;

⎯ Realizowane inwestycje – wartości zmiennej obliczono porównując liczbę firm, które

realizują obecnie inwestycje do ogółu badanych w danym powiecie;

⎯ Zatrudnienie w firmie w stosunku do aktualnych potrzeb – przy obliczaniu wskaźnika za

sytuację korzystną przyjęto odpowiedź „odpowiednie”, za sytuację niekorzystną zarówno

„nadmierne”, jak i „niedostateczne”. Tym samym wartości zmiennej oszacowano jako

proporcję odpowiedzi „odpowiednie” do ogółu odpowiedzi;

⎯ Trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników – wartości tej zmiennej

wyznaczono porównując liczbę firm, które nie miały trudności ze znalezieniem

odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej do firm badanych w danym powiecie;

154

⎯ Zwolnienia i przyjęcia pracowników – oba zjawiska zestawiono ze sobą wyznaczając

zmienną prezentującą bilans zatrudnienia obliczony jako stosunek liczby osób przyjętych

w ankietowanych firmach danego powiatu do liczby osób zwalnianych. Przyjęto

założenie, że przewaga przyjęć nad zwolnieniami jest zjawiskiem korzystniejszym niż

odwrotna.

Uzyskane w ten sposób wartości charakterystyk opisujących sytuację w poszczególnych

powiatach zaprezentowano w tabeli 3.10.

Tab. 3.10. Wartości zmiennych charakteryzujących sytuację na powiatowych rynkach uzyskane w trzeciej falibadań panelowych

ZjawiskoSytuacja

ekonomicznafirmy

Wykorzystaniepotencjału

produkcyjnego

Inwestycjerealizowane

Zatrudnieniedo potrzeb

Trudności zeznalezieniempracowników

Bilansprzyjęcia

/zwolnieniaPowiat / zmienna X1 X2 X3 X4 X5 X6

Bolesławiec 0,71 0,16 0,21 0,90 0,62 1,12Dzierżoniów 1,06 0,01 0,31 0,83 0,81 1,71Głogów 0,96 0,51 0,18 0,90 0,71 0,46Góra 0,72 0,24 0,12 0,84 0,68 0,66Jawor 0,86 0,31 0,34 0,76 0,62 1,39m. Jelenia Góra 1,03 0,40 0,36 0,83 0,60 1,25Kamienna Góra 1,13 0,46 0,25 0,67 0,29 1,51Kłodzko 0,88 0,04 0,19 0,73 0,58 1,00m. Legnica 0,75 0,16 0,22 0,85 0,58 1,66Lubań 0,92 0,11 0,14 0,86 0,70 0,67Lubin 0,73 0,18 0,18 0,91 0,67 0,74Lwówek Śląski 0,80 0,32 0,00 0,80 0,64 1,10Milicz 1,08 0,33 0,33 0,75 0,67 0,76Oleśnica 0,70 0,23 0,36 0,71 0,49 1,39Oława 1,10 0,27 0,35 0,67 0,60 2,05Polkowice 0,97 0,03 0,55 0,90 0,79 1,70Strzelin 0,93 0,46 0,25 0,75 0,39 0,91Środa Śląska 1,07 0,43 0,20 0,80 0,67 2,61Świdnica 0,99 0,15 0,28 0,81 0,52 1,70Trzebnica 0,94 0,10 0,08 0,90 0,80 2,53m. Wałbrzych 0,51 0,15 0,14 0,83 0,69 1,46Wołów 1,12 0,50 0,50 0,62 0,38 0,87m. Wrocław 1,06 0,28 0,31 0,70 0,55 1,17Ząbkowice Śląskie 0,98 0,56 0,38 0,96 0,46 0,90Zgorzelec 0,75 0,17 0,23 0,81 0,55 1,06Złotoryja 0,89 0,19 0,07 0,78 0,67 0,49Jelenia Góra 0,88 0,42 0,36 0,67 0,48 0,85Legnica 0,68 0,03 0,19 0,94 0,68 0,52Wałbrzych 1,00 0,00 0,19 0,97 0,88 0,94Wrocław 0,82 0,22 0,18 0,90 0,68 0,84

Zgodnie z założeniami metody wzorca rozwoju wartości zmiennych należy poddać

normalizacji. W omawianym przykładzie jako sposób normalizacji zastosowano

standaryzację. Kolejnym krokiem metody jest wyznaczenie dwóch abstrakcyjnych obiektów –

wzorca rozwoju posiadającego „najlepsze” wartości dla każdej ze znormalizowanych

155

zmiennych oraz antywzorca – obiektu o wartościach „najgorszych” analizowanych cech.

Zgodnie z przyjętym przy budowie zmiennych założeniem o tworzeniu stymulant za

najlepsze wartości w przypadku wszystkich charakterystyk należy uznać wartości

maksymalne, analogicznie za najgorsze wartości minimalne. W tabeli 3.11 przedstawiono

wartości poszczególnych zmiennych po standaryzacji oraz wartości „wzorcowe”

i „antywzorcowe”.

Tabela 3.11. Wartości znormalizowanych zmiennych cząstkowych oraz wartości wzorca i antywzorca rozwoju

ZjawiskoSytuacja

ekonomicznafirmy

Wykorzystaniepotencjału

produkcyjnego

Inwestycjerealizowane


Trudności zeznalezieniempracowników

Bilansprzyjęcia

/zwolnieniaPowiat / zmienna Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6

Bolesławiec -1,19 -0,55 -0,34 0,99 0,03 -0,15Dzierżoniów 1,05 -1,44 0,48 0,24 1,47 0,92Głogów 0,39 1,60 -0,59 0,96 0,70 -1,34Góra -1,15 -0,05 -1,05 0,31 0,50 -0,99Jawor -0,24 0,38 0,78 -0,55 0,05 0,34m. Jelenia Góra 0,82 0,93 0,88 0,19 -0,11 0,09Kamienna Góra 1,44 1,29 0,01 -1,52 -2,47 0,56Kłodzko -0,15 -1,30 -0,51 -0,90 -0,30 -0,36m. Legnica -0,99 -0,51 -0,20 0,42 -0,25 0,83Lubań 0,12 -0,86 -0,92 0,57 0,67 -0,95Lubin -1,11 -0,41 -0,54 1,04 0,44 -0,83Lwówek Śląski -0,64 0,44 -2,03 -0,11 0,19 -0,18Milicz 1,17 0,52 0,69 -0,64 0,40 -0,80Oleśnica -1,31 -0,10 0,93 -1,06 -0,93 0,35Oława 1,31 0,14 0,86 -1,52 -0,08 1,53Polkowice 0,42 -1,31 2,47 0,91 1,36 0,90Strzelin 0,18 1,32 0,01 -0,64 -1,69 -0,54Środa Śląska 1,07 1,13 -0,40 -0,11 0,40 2,55Świdnica 0,59 -0,61 0,29 0,03 -0,71 0,91Trzebnica 0,25 -0,90 -1,36 0,92 1,38 2,41m. Wałbrzych -2,49 -0,59 -0,89 0,16 0,54 0,48Wołów 1,38 1,54 2,05 -2,07 -1,76 -0,61m. Wrocław 1,01 0,20 0,50 -1,18 -0,46 -0,05Ząbkowice Śląskie 0,51 1,92 1,03 1,56 -1,19 -0,54Zgorzelec -0,93 -0,48 -0,18 0,01 -0,52 -0,25Złotoryja -0,07 -0,39 -1,42 -0,35 0,40 -1,28Jelenia Góra -0,14 1,08 0,94 -1,52 -0,99 -0,64Legnica -1,43 -1,32 -0,45 1,32 0,48 -1,23Wałbrzych 0,64 -1,52 -0,45 1,67 1,99 -0,47Wrocław -0,49 -0,17 -0,59 0,91 0,47 -0,65wzorzec 1,44 1,92 2,47 1,67 1,99 2,55antywzorzec -2,49 -1,52 -2,03 -2,07 -2,47 -1,34Źródło: obliczenia własne.

Korzystając ze znormalizowanych wartości zmiennych cząstkowych badaniu poddano

podobieństwo poszczególnych powiatów do abstrakcyjnego obiektu wzorcowego poprzez

obliczenie odległości każdego z powiatów od wzorca rozwoju. Uzyskane odległości

pozwalają już na stworzenie rankingu badanych obiektów od „najlepszego”, czyli najmniej

156

odległego od wzorca, do „najgorszego”, dla którego odległość od wzorca jest największa.

Niemniej jednak odległości są miarami nienormowanymi na określonym przedziale, co

uniemożliwia ocenę stopnia zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi powiatami. W związku

z powyższym ostatnim etapem metody jest wyznaczenie dla każdego z badanych obiektów

miary rozwoju spełniającej następujące własności:

— im wyższy poziom zjawiska złożonego, tym wyższa wartość miary rozwoju;

— wartości miary rozwoju są zawarte w przedziale [0;1], przy czym miara rozwoju

obliczona dla wzorca rozwoju równa się 1, dla antywzorca zaś 0.

Miara rozwoju wyznaczana jest według wzoru:

gdzie: di0 to odległość danego powiatu od wzorca, natomiast

d0 oznacza odległość pomiędzy wzorcem a antywzorem.

W tabeli 3.12 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen obecnej

sytuacji firm wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.

Tabela 3.12. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena sytuacji

Pozycja Powiat di0 mi Pozycja Powiat di0 mi

1. Środa Śląska 3,83 0,61 16. Bolesławiec 5,70 0,422. Polkowice 3,90 0,60 17. Jelenia Góra 5,90 0,403. m. Jelenia Góra 4,07 0,59 18. Oleśnica 5,91 0,404. Dzierżoniów 4,52 0,54 19. Lubin 5,94 0,405. Oława 4,62 0,53 20. Zgorzelec 5,94 0,406. Jawor 4,65 0,53 21. Lubań 6,02 0,397. Ząbkowice Śląskie 4,75 0,52 22. Strzelin 6,03 0,398. Milicz 4,93 0,50 23. Wołów 6,18 0,379. Świdnica 4,95 0,50 24. Góra 6,29 0,3610. Trzebnica 5,00 0,49 25. Kamienna Góra 6,36 0,3511. Głogów 5,28 0,46 26. Lwówek Śląski 6,37 0,3512. m. Wrocław 5,28 0,46 27. m. Wałbrzych 6,46 0,3413. m. Legnica 5,34 0,46 28. Kłodzko 6,49 0,3414. Wałbrzych 5,49 0,44 29. Legnica 6,63 0,3315. Wrocław 5,53 0,44 30. Złotoryja 6,64 0,32

Źródło: obliczenia własne.

Najwyższą wartość miary rozwoju uzyskano dla powiatu średzkiego. Uwagę należy

zwrócić jednak na fakt, że wartość ta wynosi zaledwie 0,61, co oznacza, że żaden z powiatów

nie jest typowym liderem, a korzystna sytuacja w zakresie jednych zjawisk nie znajduje

odzwierciedlenia w innych. Przykładowo dla powiatu średzkiego rysuje się korzystny obraz

na tle innych powiatów w zakresie sytuacji ekonomicznej firm, stopnia wykorzystania

potencjału produkcyjno-usługowego, a przede wszystkim bilansu zatrudnienia. Nie można

natomiast mówić o dobrej sytuacji w obszarze aktywności inwestycyjnej badanych firm oraz

o zachowaniu równowagi pomiędzy wielkością zatrudnienia a faktycznymi potrzebami w tym

zakresie. W przypadku natomiast powiatów zajmujących ostatnie miejsca na liście

( )0

0

1 1, 2, ...,ii

dm i n

d= − =

157

rankingowej sytuacja wygląda typowo niekorzystnie dla wszystkich albo prawie wszystkich

rozpatrywanych zjawisk. Na przykład dla powiatu kłodzkiego wartości wszystkich

charakterystyk są poniżej poziomu przeciętnego, dla powiatu złotoryjskiego sytuacja według

ankietowanych nie kształtuje się bardzo niekorzystnie jedynie pod względem umiarkowanych

trudności w znalezieniu odpowiednich pracowników.

Drugi z przygotowanych rankingów oparty jest na zarejestrowanych przez osoby

udzielające wywiadu zmianach oraz wynikających z nich perspektywach rozwojowych

lokalnych powiatowych rynków. Przy wyborze pytań, które mają zostać uwzględnione

w badaniach kierowano się zasadą, że albo odpowiedzi respondentów odnoszą się do zmian

sytuacji (czyli do trendów rozwojowych), albo reprezentują zjawiska ściśle związane

z przyszłymi szansami i / lub dostrzeżonymi kierunkami gwarantującymi rozwój. Podobnie

jak w poprzednim przykładzie przy budowie wskaźników zadbano o ich jednoznaczny

charakter, charakter zmiennych stymulant.

Wśród charakterystyk opisujących obecne i spodziewane zmiany na powiatowych

rynkach znalazły się odpowiedzi respondentów badania panelowego na pytania odnoszące się

do następujących zagadnień: zmiany sytuacji ekonomicznej firmy, zmiany w przychodzie ze

sprzedaży netto, zmiany w zatrudnieniu na skutek prowadzonych inwestycji, planowane

inwestycje zwiększające potencjał firmy, perspektywy rozwoju branży, zatrudnianie

absolwentów. Poniżej zaprezentowano sposób przejścia z odpowiedzi respondentów na

pytania do ocen poszczególnych zjawisk, wartości zmiennych cząstkowych:

⎯ Zmiany w sytuacji ekonomicznej badanych firm – zmienną obliczono jako relację odsetka

firm deklarujących wyraźne polepszenie sytuacji w stosunku do analogicznego okresu

roku poprzedniego (waga równa 2) i polepszenie sytuacji (waga 1) w odniesieniu do

wszystkich firm danego powiatu;

⎯ Zmiany w przychodach ze sprzedaży netto w odniesieniu do poziomu zmiennej

w analogicznym okresie roku poprzedniego – zmienną obliczono jak powyżej;

⎯ Prowadzone inwestycje, których jednym z efektów będzie wzrost zatrudnienia w firmach

– jako podstawę porównania przyjęto firmy prowadzące inwestycje, zmienną obliczono

jako odsetek firm, których inwestycje skutkować będą wzrostem zatrudnienia do ogółu

inwestujących;

⎯ Perspektywy rozwoju branży – reprezentujące opinie na temat ogólnych warunków

rozwojowych branży, zazwyczaj jednak skutkujących na przyszłą sytuację firm. Zmienną

158

obliczono jako odsetek firm deklarujących spodziewaną poprawę perspektyw

rozwojowych do ogółu ankietowanych w danym powiecie;

⎯ Zjawisko zatrudniania absolwentów – brak zainteresowania absolwentami ze strony

pracodawcy niekoniecznie obrazuje brak polityki prorozwojowej, ale w krótkiej nawet

perspektywie może prowadzić na rynkach lokalnych do braków odpowiednio

kwalifikowanej kadry. Zmienną wyznaczono jako udział firm zatrudniających

absolwentów w ogóle badanych.

W tabeli 3.13 zaprezentowano ranking powiatów uzyskany na podstawie ocen zmian

wraz z odległościami od wzorca i uzyskanymi wartościami miary rozwoju.

Tabela 3.13. Ranking powiatów województwa dolnośląskiego oparty na wartościach miary rozwoju, odległościposzczególnych powiatów od wzorca (di0) oraz wartości miary rozwoju (mi) – ocena zmian

Pozycja Powiat di0 mi Pozycja Powiat di0 mi

1. Polkowice 2,16 0,77 16. Oleśnica 0,41 0,412. m. Wrocław 2,98 0,68 17. Jelenia Góra 0,39 0,393. Wołów 3,06 0,67 18. Wrocław 0,38 0,384. Kamienna Góra 3,65 0,61 19. Złotoryja 0,34 0,345. m. Jelenia Góra 4,12 0,56 20. Lubań 0,32 0,326. Świdnica 4,25 0,54 21. Bolesławiec 0,27 0,277. Ząbkowice Śląskie 4,62 0,50 22. Góra 0,24 0,248. Głogów 4,69 0,49 23. Legnica 0,23 0,239. Strzelin 4,99 0,46 24. m. Wałbrzych 0,23 0,2310. Środa Śląska 5,09 0,45 25. Lubin 0,22 0,2211. Jawor 5,15 0,45 26. Lwówek Śląski 0,19 0,1912. m. Legnica 5,24 0,44 27. Dzierżoniów 0,17 0,1713. Zgorzelec 5,31 0,43 28. Kłodzko 0,13 0,1314. Oława 5,33 0,43 29. Wałbrzych 0,10 0,1015. Milicz 5,38 0,42 30. Trzebnica 0,03 0,03

Źródło: obliczenia własne.

Rozpatrując wartości miary rozwoju uzyskane w tym przypadku nie sposób uciec od

refleksji, że w zakresie polityki prorozwojowej występuje znacznie większe zróżnicowanie

sytuacji pomiędzy powiatami niż w przypadku ocen bieżących. Trzy pierwsze miejsca

w rankingu przypadły powiatom: polkowickiemu, wrocławskiemu grodzkiemu oraz

wołowskiemu. Powiat polkowicki jest wyraźnym liderem z miarą rozwoju na poziomie

prawie 0,8. Z drugiej strony, na końcu rankingu, znalazły się powiaty: trzebnicki, wałbrzyski

oraz kłodzki. Zaznaczyć należy, że uzyskane wartości miar rozwoju dla powiatów

zajmujących ostatnie miejsca na liście rankingowej są bardzo niskie, w przypadku pięciu

powiatów poniżej 0,2, dla powiatu trzebnickiego zaledwie 0,03. Zjawisko zróżnicowania

uzyskanych miar rozwoju dla ocen bieżących i perspektyw rozwojowych zilustrowano na

mapkach 3.1 i 3.2. Przy konstrukcji mapek przyjęto podział naturalny na pięć grup

(przedziałów wartości).

159

Mapka 3.1. Wartości miary rozwoju dla poszczególnych powiatów – ocena sytuacji

b o le s ła w ie ck i

d zie rżo n io w s k i

g ło g o w s k ig ó ro w s k i

ja w o rs k i

je le n io g ó rs k i

ka m ie n n o g ó rs k i

k ło d zk i

le g n ick i

lu b a ń s k i

lu b iń s k im il ic k i

o le ś n ick i

o ła w s k i

ś re d zk i

ś w id n ic k i

trze b n ic k iw o ło w s k i

w ro c ła w s k i

zą b ko w ick i

zg o rze le ck i

zło to ryjs k iW ro c ła w

n o w o s o ls k i

ża g a ń s k iża rs k i

w s ch o w s k i

s ie ra d z

w ie lu ń sw ie ru s zo w s k i

b rze s k i

g łu b czyck i

kę d zie rzyń s ko -ko zie ls k i

k lu czb o rs k i

k ra p ko w ick in ys k i

o le s k i

o p o ls k i

s trze le c k i

O p o le

g l iw ick

lu

mra c ib o rs k i

ta

w o d zis ła w s k i

g o s tyń s k ika l is k i

k ro to s zyń s k i

o s tro w s k i

o s trze s zo w s k i

p le s ze w s k i

ra w ick i

L e s zn o

M ia ra ro zw o ju - o ce na sytua c ji

0,52 to 0,61 (7)0,49 to 0,52 (3)0,42 to 0,49 (6)0,37 to 0,42 (7)0,32 to 0,37 (6)

Mapka 3.2. Wartości miary rozwoju dla poszczególnych powiatów – ocena zmian i perspektyw




ja w o rs k i



k ło d zk i

le g n ick i

lu b a ń s k i

lu b iń s k i

m i l ic k i

o le ś n ick i

o ła w s k i

s trze l iń s k i

ś re d zk i

ś w id n ic k i


w ro c ła w s k i

zą b ko w ick i

zg o rze le ck i


n o w o s o ls k i


w s ch o w s k i

w ie ru s zo

b rze s k i

g łu b czyck i

kę d zie rzyń s ko -ko zi

k lu czb o rs k i


o

o p o ls k i

s trze le

O p o le

ra c ib o rs k

w o d zi


kę p iń s k i


le s zczyń s k i

o s tro w s k i


ra w ick i

M ia ra ro zw o ju - zm ia ny

0,56 to 0,77 (5)0,45 to 0,56 (6)0,39 to 0,45 (6)0,23 to 0,39 (6)0,03 to 0,23 (6)

Porównanie sytuacji zilustrowanych na mapkach nasuwa następujące spostrzeżenia:

⎯ można wyróżnić powiaty w przypadku których zarówno w zakresie ocen bieżących, jak i

perspektyw rozwojowych sytuacja kształtuje się bardzo niekorzystnie, np. powiat kłodzki

i lwówecki,

⎯ w powiecie polkowickim zarówno oceny bieżącej sytuacji firm, jak i obserwowanych

zmian wyglądają na tle pozostałych powiatów bardzo korzystnie,

⎯ w części powiatów dobre oceny sytuacji bieżącej nie idą w parze z perspektywami na

przyszłość, np. dla powiatu dzierżoniowskiego czy trzebnickiego,

⎯ dla niektórych powiatów mimo niekorzystnych ocen bieżących można dopatrywać się

symptomów poprawy sytuacji – przykładem może tu być powiat kamiennogórski.




ja w o rs k i



k ło d zk i

le g n ick i

lu b a ń s k i

lu b iń s k im il ic k i

o le ś n ick i

o ła w s k i

ś re d zk i

ś w id n ic k i


w ro c ła w s k i

zą b ko w ick i

zg o rze le ck i


n o w o s o ls k i


w s ch o w s k i

s ie ra d z

w ie lu ń sw ie ru s zo w s k i

b rze s k i

g łu b czyck i

kę d zie rzyń s ko -ko zie ls k i

k lu czb o rs k i


o le s k i

o p o ls k i

s trze le c k i

O p o le

g l iw ick

lu

mra c ib o rs k i

ta

w o d zis ła w s k i



o s tro w s k i


p le s ze w s k i

ra w ick i

L e s zn o

M ia ra ro zw o ju - o ce na sytua c ji

0,52 to 0,61 (7)0,49 to 0,52 (3)0,42 to 0,49 (6)0,37 to 0,42 (7)0,32 to 0,37 (6)




ja w o rs k i



k ło d zk i

le g n ick i

lu b a ń s k i

lu b iń s k i

m i l ic k i

o le ś n ick i

o ła w s k i

s trze l iń s k i

ś re d zk i

ś w id n ic k i


w ro c ła w s k i

zą b ko w ick i

zg o rze le ck i


n o w o s o ls k i


w s ch o w s k i

w ie ru s zo

b rze s k i

g łu b czyck i

kę d zie rzyń s ko -ko zi

k lu czb o rs k i


o

o p o ls k i

s trze le

O p o le

ra c ib o rs k

w o d zi


kę p iń s k i


le s zczyń s k i

o s tro w s k i


ra w ick i

M ia ra ro zw o ju - zm ia ny

0,56 to 0,77 (5)0,45 to 0,56 (6)0,39 to 0,45 (6)0,23 to 0,39 (6)0,03 to 0,23 (6)

160

3.3.3. Metody klasyfikacji

Poza wyżej opisanymi technikami i narzędziami porządkowania podjęto próbę

zastosowania metod klasyfikacji wielowymiarowej. Głównym celem, jaki przyświecał

badaniu, była ocena możliwości wyodrębnienia jednorodnych ze względu na analizowane

pytania grup firm oraz identyfikacja ewentualnych cech tych firm determinujących

przynależność do określonej grupy (np. miejsce działalności – powiat, wielkość firmy, rodzaj

działalności wg PKD). Na bazie poprzednich analiz stwierdzono, że należy w jednym badaniu

uwzględnić zarówno charakterystyki skupiające się na ocenie stanu aktualnego, jak

i obrazujące zmiany sytuacji. Spośród analizowanych powyżej zjawisk przy klasyfikacji

uwzględniono następujące charakterystyki:

⎯ odpowiedzi na pytanie o sytuację ekonomiczną firmy zagregowane do dwóch wariantów:

sytuacja dobra, sytuacja zła,

⎯ odpowiedzi na pytanie o wykorzystanie potencjału produkcyjnego zagregowane do dwóch

wariantów: wykorzystanie w stopniu wysokim, wykorzystanie w stopniu średnim lub

niskim,

⎯ odpowiedzi na pytanie o perspektywy rozwojowe branży zagregowane do dwóch

wariantów: poprawa, stabilizacja lub pogorszenie,

⎯ odpowiedzi na pytanie o poziom zatrudnienia w stosunku do potrzeb zagregowane do

dwóch wariantów: odpowiednie, nieodpowiednie,

⎯ odpowiedzi na pytanie o prowadzone i planowane inwestycje zwiększające potencjał

produkcyjny/usługowy firmy, odpowiedzi zgodnie z kwestionariuszem ankiety: tak, nie.

Spośród dostępnych metod klasyfikacja zdecydowano się na zastosowanie metody

dwustopniowego grupowania (TwoStep Cluster Analysis). Metoda ta bardzo dobrze sprawdza

się w przypadku występowania wśród zmiennych grupujących cech jakościowych

(skategoryzowanych), z którymi niewątpliwie mamy do czynienia w omawianym przypadku

bazującym na danych pozyskanych z pytań zamkniętych badania ankietowego. Algorytm

metody umożliwia automatyczne ustalanie optymalnej liczby skupień na podstawie kryteriów

informacyjnych. Procedura wykorzystuje analizę skupień aglomeracyjną metodą

hierarchiczną, dobrze sobie radzi z dużymi zbiorami danych. Zgodnie z nazwą w metodzie

można wyróżnić dwa kroki. W pierwszym poszczególne przypadki (firmy) są rozpatrywane

kolejno i podejmowana jest decyzja, czy dołączyć je do jednego z istniejących już skupień,

czy założyć nowe. Krok drugi łączy otrzymane w pierwszym kroku grupy w pożądaną

(optymalną) liczbę skupień. W wyniku zastosowania metody TwoStep Cluster Analysis

uzyskano trzy skupienia, których strukturę zaprezentowano w tabeli 3.14. Ogólna liczna

161

sklasyfikowanych firm wynosi 1372. Są to te firmy, które udzieliły odpowiedzi innej niż

odmowa/nie wiem na wszystkie wzięte pod uwagę pytania. Badanie potencjalnych zmiennych

grupujących wskazało, że własności różnicujące (test χ2, α = 0,05) analizowaną zbiorowość

mają wszystkie zaproponowane zmienne.

Tabela 3.14. Liczebności poszczególnych skupieńSkupienie Liczebność Udział (w %)

1 398 29,0%2 618 45,0%3 356 26,0%

Razem 1372 100,0%Źródło: obliczenia własne.

Na rysunku 3.9 zaprezentowano procentowy udział respondentów (firm) w poszczególnych

skupieniach, którzy odpowiadając na pytanie udzielili danej odpowiedzi. Analiza wyników

prowadzi do następujących spostrzeżeń:

⎯ wszystkie firmy z negatywną oceną sytuacji ekonomicznej trafiły do skupienia trzeciego,

podobna sytuacja miała miejsce również w przypadku nieodpowiedniego w stosunku do

potrzeb zatrudnienia,

⎯ w skupieniu pierwszym znalazły się tylko te firmy, które nie wykorzystują potencjału

produkcyjnego/usługowego w stopniu wysokim, nie widzą szans na korzystne tendencje

w zakresie rozwoju branży, nie prowadzą i nie zamierzają prowadzić inwestycji.

Na rysunku 3.10 zaprezentowano charakterystykę uzyskanych skupień ze względu na

wybrany przez respondentów korzystny / niekorzystny wariant odpowiedzi w poszczególnych

pytaniach. Wariant korzystny oznaczono kolorem niebieskim, wariant niekorzystny kolorem

żółtym. Pojęcie korzystny wariant odpowiedzi oznacza:

⎯ dobrą sytuację ekonomiczną,

⎯ wysoki stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy,

⎯ poprawę perspektyw rozwojowych branży,

⎯ odpowiednie zatrudnienie w stosunku do potrzeb,

⎯ aktywność w działalności inwestycyjnej.

162

Rys. 3.9. Charakterystyka skupień – rozkład odpowiedzi na poszczególne warianty pytań (zmienne grupujące)Źródło: obliczenia własne.

Sytuacja ekonomiczna firmy

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

skupienie 1 skupienie 2 skupienie 3

dobra

zła

Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


w ysoki

średni lub niski

Perspektywy rozwoju branży

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


popraw a

stabilizacja lub pogorszenie

Zatrudnienie w stosunku do potrzeb

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20


odpow iednie

nieodpow iednie

Inwestycje

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


tak

nie

Sytuacja ekonomiczna firmy

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20


dobra

zła

Stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego firmy

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


w ysoki

średni lub niski

Perspektywy rozwoju branży

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


popraw a

stabilizacja lub pogorszenie

Zatrudnienie w stosunku do potrzeb

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20


odpow iednie

nieodpow iednie

Inwestycje

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8


tak

nie

163

Rys. 3.10. Charakterystyka skupień – respondenciŹródło: obliczenia własne.

Analiza uzyskanych charakterystyk skupień prowadzi do następujących spostrzeżeń:

⎯ wszystkie firmy, które zostały zaklasyfikowane do skupienia pierwszego znajdują się

w dobrej sytuacji ekonomicznej i mają zatrudnienie odpowiednie do aktualnych potrzeb.

Są to jednak firmy, które trudno nazwać rozwojowymi. Nie wykorzystują w dużym

stopniu swojego potencjału, nie widzą korzystnych perspektyw rozwoju branży, nie

prowadzą polityki proinwestycyjnej,

⎯ w skupieniu drugim również wszystkie firmy są w dobrej sytuacji ekonomicznej i mają

zatrudnienie odpowiednie do aktualnych potrzeb, ale jednocześnie większość z tych firm

przynajmniej w jednym z pozostałych pytań wskazała na korzystny wariant odpowiedzi,

⎯ w skupieniu trzecim dominują firmy z niekorzystnymi ocenami poszczególnych zjawisk,

jest to jedyne skupienie z firmami o złej sytuacji ekonomicznej i poziomie zatrudnienia

nie odpowiadającemu potrzebom.

Reasumując powyższe spostrzeżenia można określić skupienie drugie mianem „najlepszego”,

z firmami o dobrej sytuacji i nastawieniu prorozwojowym, skupienie trzecie mianem

„najgorszego”, natomiast skupienie pierwsze to zbiorowość firm o dobrej kondycji, ale bez

aspiracji lub możliwości rozwojowych.

Skupienie 1

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,40

0,45

0,50

Sytuacjaekonomiczna

Potencjałprodukcyjny

Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna

sytuacja niekorzystna

Skupienie 2

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

Sytuacjaekonomiczna


Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna


Skupienie 3

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

Sytuacjaekonomiczna


Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna


Skupienie 1

0,00

0,05

0,10

0,15

0,20

0,25

0,30

0,35

0,40

0,45

0,50

Sytuacjaekonomiczna


Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna


Skupienie 2

0,00

0,10

0,20

0,30

0,40

0,50

0,60

0,70

0,80

Sytuacjaekonomiczna


Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna


Skupienie 3

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

Sytuacjaekonomiczna


Rozw ójbranży


Inw estycje

sytuacja korzystna


164

Ciekawa wydaje się analiza firm zaklasyfikowanych do poszczególnych skupień zarówno ze

względu na ich miejsce działalności (powiat), ale również ze względu na wielkość firmy i jej

główny rodzaj działalności. Analiza taka pozwoli między innymi stwierdzić, firmy przede

wszystkim z których powiatów znalazły się w skupieniu najlepszym czy najgorszym.

Na rysunku 3.11 przedstawiono odchylenia procentowe od oczekiwanego udziału firm

z poszczególnych powiatów. Przyjęto, że oczekiwany udział firm w poszczególnych

skupieniach jest proporcjonalny do liczebności skupień i odpowiada udziałowi danego

skupienia – por. tabela 3.14. Sytuację, w której udział firm z danego powiatu w skupieniu jest

wyższy od oczekiwanego nazwano nadreprezentacją, sytuację odwrotną – niedoreprezentacją.

Kolorem niebieskim oznaczono powiaty, w przypadku których występuje nadreprezentacja

firm w danym skupieniu, kolorem żółtym sytuację odwrotną – niedoreprezentację. Analiza

rysunku jednoznacznie wskazuje na wyraźne występowanie zjawiska nad- lub

niedoreprezentacji firm z poszczególnych powiatów w każdym ze skupień. W skupieniu

drugim (najlepszym) odnotowano ponad pięćdziesięcioprocentową nadwyżkę firm z powiatu

głogowskiego i ząbkowickiego oraz bardzo wyraźną niedoreprezentację firm z powiatów:

trzebnickiego, kłodzkiego oraz oławskiego. Jeszcze wyraźniej zjawisko nierównego

rozłożenia się firm z różnych powiatów widoczne jest w skupieniu pierwszym (przeciętnym).

Obserwuje się tu prawie trzykrotnie więcej firm z powiatu trzebnickiego, niż wynika to

z wielkości tego skupienia, oraz prawie dwu i pół krotnie więcej z powiatu wałbrzyskiego.

Jednocześnie w skupieniu tym jest mniej o ponad połowę firm z powiatów jeleniogórskiego

i wołowskiego. W skupieniu trzecim (najgorszym) zarysowała się znacząca nadreprezentacja

firm z powiatu jeleniogórskiego (prawie dwukrotna) oraz wołowskiego (ponad

pięćdziesięcioprocentowa). Proporcjonalnie najmniej firm w tym skupieniu pochodzi

z powiatów: wałbrzyskiego (na korzyść skupienia 1), głogowskiego (na korzyść skupienia 2),

trzebnickiego (na korzyść skupienia 1) oraz polkowickiego (na korzyść skupienia 2). Tym

samym rysują się wyraźnie widoczne rozbieżności pomiędzy firmami działającymi w różnych

powiatach w zakresie ich obecnej sytuacji ogólnoekonomicznej oraz ewentualnych

perspektyw rozwojowych.

Dodatkowo podobne analizy przeprowadzono dla firm różnej wielkości – firmy małe, średnie

i duże, oraz dla firm działających w różnych branżach. Uzyskane rezultaty w zakresie

nadreprezentacji i niedoreprezentacji firm w poszczególnych skupieniach zaprezentowano na

rysunku 3.12 (firmy różnej wielkości) i 3.13 (firmy działające w różnych sekcjach według

PKD).

165

Rys. 3.11. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według powiatówŹródło: obliczenia własne.

Skupienie 1: nadreprezentacja / niedoreprezentacja

Trz

ebn

ica

Wał

brz

ych

Kło

dzk

o

Lu

bań

Bo

lesł

awie

c

Leg

nic

a

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

m. L

egn

ica

Oła

wa

Mili

cz

Wro

cław

Św

idn

ica

Lu

bin

Zg

orz

elec

Dzi

erż

on

iów

Gó

ra

Str

zelin

Jaw

or

Zło

tory

ja

Po

lko

wic

e

Kam

ien

na

Gó

ra

Oleś

nic

a

Śro

da Ś

ląsk

a

Gło

gó

w

m. J

elen

ia G

óra

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

m. W

ałb

rzyc

h

m. W

rocł

aw

Wo

łów

Jele

nia

Gó

ra

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00


Gło

gó

w

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

m. W

ałb

rzyc

h

m. J

elen

ia G

óra

Po

lko

wic

e

m. W

rocł

aw

Dzi

erż

on

iów

Kam

ien

na

Gó

ra

Śro

da Ś

ląsk

a

Zło

tory

ja

Wo

łów

Oleś

nic

a

Wro

cław

Św

idn

ica

Lu

bin

Jele

nia

Gó

ra

Leg

nic

a

m. L

egn

ica

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

Str

zelin

Gó

ra

Mili

cz

Jaw

or

Bo

lesł

awie

c

Lu

bań

Zg

orz

elec

Wał

brz

ych

Oła

wa

Kło

dzk

o

Trz

ebn

ica

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00


Jele

nia

Gó

ra

Wo

łów

Jaw

or

Oła

wa

Str

zelin

Gó

ra

Zg

orz

elec

Oleś

nic

a

Śro

da Ś

ląsk

a

m. W

rocł

aw

Kło

dzk

o

Kam

ien

na

Gó

ra

Zło

tory

ja

Mili

cz

Lu

bin

Bo

lesł

awie

c

m. J

elen

ia G

óra

Lu

bań

m. L

egn

ica

m. W

ałb

rzyc

h

Św

idn

ica

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

Wro

cław

Dzi

erż

on

iów

Leg

nic

a

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

Po

lko

wic

e

Trz

ebn

ica

Gło

gó

w

Wał

brz

ych

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00


Trz

ebn

ica

Wał

brz

ych

Kło

dzk

o

Lu

bań

Bo

lesł

awie

c

Leg

nic

a

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

m. L

egn

ica

Oła

wa

Mili

cz

Wro

cław

Św

idn

ica

Lu

bin

Zg

orz

elec

Dzi

erż

on

iów

Gó

ra

Str

zelin

Jaw

or

Zło

tory

ja

Po

lko

wic

e

Kam

ien

na

Gó

ra

Oleś

nic

a

Śro

da Ś

ląsk

a

Gło

gó

w

m. J

elen

ia G

óra

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

m. W

ałb

rzyc

h

m. W

rocł

aw

Wo

łów

Jele

nia

Gó

ra

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

3,50

4,00


Gło

gó

w

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

m. W

ałb

rzyc

h

m. J

elen

ia G

óra

Po

lko

wic

e

m. W

rocł

aw

Dzi

erż

on

iów

Kam

ien

na

Gó

ra

Śro

da Ś

ląsk

a

Zło

tory

ja

Wo

łów

Oleś

nic

a

Wro

cław

Św

idn

ica

Lu

bin

Jele

nia

Gó

ra

Leg

nic

a

m. L

egn

ica

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

Str

zelin

Gó

ra

Mili

cz

Jaw

or

Bo

lesł

awie

c

Lu

bań

Zg

orz

elec

Wał

brz

ych

Oła

wa

Kło

dzk

o

Trz

ebn

ica

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00


Jele

nia

Gó

ra

Wo

łów

Jaw

or

Oła

wa

Str

zelin

Gó

ra

Zg

orz

elec

Oleś

nic

a

Śro

da Ś

ląsk

a

m. W

rocł

aw

Kło

dzk

o

Kam

ien

na

Gó

ra

Zło

tory

ja

Mili

cz

Lu

bin

Bo

lesł

awie

c

m. J

elen

ia G

óra

Lu

bań

m. L

egn

ica

m. W

ałb

rzyc

h

Św

idn

ica

Lw

ów

ek Ś

ląsk

i

Wro

cław

Dzi

erż

on

iów

Leg

nic

a

Zą

bko

wic

e Ś

ląsk

ie

Po

lko

wic

e

Trz

ebn

ica

Gło

gó

w

Wał

brz

ych

-1,00

-0,50

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

3,00

166

Rys. 3.12. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według wielkości firmŹródło: obliczenia własne.

Rys. 3.13. Charakterystyka skupień – nadreprezentacja / niedoreprezentacja według rodzaju działalności firmyŹródło: obliczenia własne.

W przypadku firm małych, zatrudniających do 49 pracowników nie jest widoczna znacząca

nad- lub niedoreprezentacja w poszczególnych skupieniach. Zupełnie inaczej sytuacja

wygląda dla firm dużych, dominujących w skupieniu trzecim i wyraźnie

niedoreprezentowanych w skupieniu pierwszym. Podobne zjawisko miało miejsce dla firm

średnich, ale jego nasilenie było słabsze. Biorąc pod uwagę główny rodzaj działalności firmy

można ocenić, że w najlepszej sytuacji znajdują się firmy z branż: Zaopatrywanie w energię,

gaz i wodę, Administracja publiczna, Edukacja, Obsługa nieruchomości z dużą

nadreprezentacją w skupieniu drugim (najlepszym) i jednocześnie niedoreprezentacją

w skupieniu trzecim (najgorszym) z wyjątkiem Administracji publicznej. Zgodnie z opiniami

respondentów w dobrej kondycji, ale bez perspektyw rozwojowych są głównie firmy


duża

śre

dnia

mał

a

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40


śre

dnia

duża

mał

a

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40


duża

śre

dnia

mał

a

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00


ho

tele

i re

stau

racj

e

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

roln

ictw

o

tran

spo

rt i

łącz

ność

ener

gia

, gaz

,wo

da

bu

do

wn

ictw

o

prz

emys

ł

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

och

ron

a zd

row

ia

gó

rnic

two

han

del

edu

kacj

a

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6


edu

kacj

a

roln

ictw

o

han

del

prz

emys

ł

tran

spo

rt i

łącz

ność

gó

rnic

two

och

ron

a zd

row

ia

ho

tele

i re

stau

racj

e

ener

gia

, gaz

,wo

da

bu

do

wn

ictw

o

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,0


roln

ictw

o

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

gó

rnic

two

och

ron

a zd

row

ia

han

del

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ho

tele

i re

stau

racj

e

tran

spo

rt i

łącz

ność

prz

emys

ł

bu

do

wn

ictw

o

ener

gia

, gaz

,wo

da

edu

kacj

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8


duża

śre

dnia

mał

a

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40


śre

dnia

duża

mał

a

0,00

0,20

0,40

0,60

0,80

1,00

1,20

1,40


duża

śre

dnia

mał

a

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00


ho

tele

i re

stau

racj

e

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

roln

ictw

o

tran

spo

rt i

łącz

ność

ener

gia

, gaz

,wo

da

bu

do

wn

ictw

o

prz

emys

ł

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

och

ron

a zd

row

ia

gó

rnic

two

han

del

edu

kacj

a

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6


edu

kacj

a

roln

ictw

o

han

del

prz

emys

ł

tran

spo

rt i

łącz

ność

gó

rnic

two

och

ron

a zd

row

ia

ho

tele

i re

stau

racj

e

ener

gia

, gaz

,wo

da

bu

do

wn

ictw

o

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

2,0


roln

ictw

o

dzi

ałal

ność u

słu

go

wa

kom

un

aln

a

pośre

dn

ictw

o f

inan

sow

e

gó

rnic

two

och

ron

a zd

row

ia

han

del

adm

inis

trac

ja p

ub

liczn

a

ho

tele

i re

stau

racj

e

tran

spo

rt i

łącz

ność

prz

emys

ł

bu

do

wn

ictw

o

ener

gia

, gaz

,wo

da

edu

kacj

a

ob

słu

ga

nie

ruch

om

ości

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,6

1,8

167

związane z ochroną zdrowia oraz z górnictwem. Najgorzej wygląda sytuacja firm

prowadzących działalność przemysłową, transportową oraz hotelarsko-restauracyjną.

Przeprowadzona klasyfikacja pozwoliła na wyróżnienie jednorodnych pod względem

rozpatrywanych cech skupień firm: firm o dobrej obecnej sytuacji z brakiem korzystnych

zmian i możliwości rozwojowych, firm o generalnie dobrej obecnej sytuacji wraz

z możliwościami poprawy i rozwoju, firm o złej aktualnej sytuacji. Dodatkowo

przeprowadzone analizy udziału firm o różnych cechach w poszczególnych skupieniach

prowadzą do konkluzji o występowaniu silnego zróżnicowania w sytuacji firm działających

w różnych powiatach oraz prowadzących różną działalność gospodarczą. Nie zaobserwowano

natomiast wyraźnego zróżnicowania w sytuacji firm różnej wielkości.

168

Literatura

1. Argyle, M. (2002). Umiejętności społeczne. [w:]: N., J. Mackintosh; A., M. Colman (red.)Zdolności a procesy uczenia się. (str. 107–142). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S–ka.

2. Aronson, E. (1995). Człowiek, istota społeczna. Warszawa: PWN. 3. Aronson, E. (1998). Człowiek istota społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 4. Bąk A.(1999): Modelowanie symulacyjne wybranych algorytmów wielowymiarowej analizy

porównawczej w języku C++, Wydawnictwo AE we Wrocławiu.5. Borkowski, J.(2001). Radzenie sobie ze stresem a poczucie tożsamości. Warszawa: Elipsa 6. Borkowski, J. (2003). Podstawy psychologii społecznej. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa7. Cialdini, R.B., Neuberg, S.L., Kenrick, D.T. (2002). Psychologia społeczna. Gdańsk8. Filipowicz, G. (2004). Zarządzanie kompetencjami zawodowymi. Warszawa: PWE. 9. Grabiński T. (1992): Metody taksonometrii, Akademia Ekonomiczna Kraków.10. Hartley, P. (2006). Komunikowanie interpersonalne. Wrocław: Astrum. 11. Juchnowicz M.: Systemy motywowania pracowników a jakość zarządzania, Monografie

i opracowania, nr 470 IFGN SGH Warszawa 2000 12. Konarski, S. (2006). Kompetencje społeczno–psychologiczne ekonomistów i menedżerów.

Warszawa: SGH. 13. Kowal J., Metody statystyczne w badaniach sondażowych rynku, PWN, Warszawa – Wrocław

199814. Kowal J. (red.), Wybrane zagadnienia weryfikacji reprezentatywności prób w społeczno–

ekonomicznych badaniach jakościowych, Wyższa Szkoła Zarządzania "Edukacja", Wrocław2002

15. Kowal J., Czynniki sprzyjające sukcesowi zawodowemu w opiniach różnych grup pracowników,[w:] Knecht Z., Gospodarka,, Rynek, Edukacja. Periodyk nr 9, 2004, s. 31–34

16. Kowal J., Wybrane aspekty badań jakościowych, [w:] Bartosz B. (red.), Klebaniuk J. (red.),Wokół jakości życia, Wydawnictwo „Jakopol”, Wrocław 2006, s. 173–203

17. Kowal J., Optymalne wielozmiennowe modele regresji w jakościowych badaniach kadrmenedżerskich, [w:] Kupczyk T., Determinanty sukcesu polskiego menedżera – wyniki badań[w:] Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.160–167

18. Kupczyk T., Uwarunkowania sukcesów menedżera w warunkach transformacji [w:] Listwan T.(red.), Chełpa St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy kadrowo–zarządcze, WydawnictwoAkademii Ekonomicznej im .Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 1999, s.208–214

19. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U., Hanczar P.: Multivariate Statistical Analysis Frameworkfor Comparative Studies of Manufacturing Branches in Polish Economy, referat wygłoszony na7th Conference of the International Federation of Classification Societies, Namur (Belgia), 11-14.07.2000 r.

20. Kwiatkowska-Ciotucha D., Załuska U. (2000), Propozycja procedury oceny efektywnościekonomicznej jednostek klasyfikacyjnych EKD, Ekonometria, nr 4, s. 62-70.

21. Listwan T., Witkowski S. A., Konkursowa metoda doboru kadr. Podstawowe problemymerytoryczno–metodyczne i organizacyjne, TNOiK, Wrocław, 1983

22. Listwan T. (red.), Witkowski St. (red.), Sukces w zarządzaniu. Problemy organizacyjno–zarządcze i psychospołeczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im .Oskara Langego weWrocławiu, Wrocław 2001, s.484–502

23. Morreale, S. P., Spitzberg, B. H., Barge, J. K. (2007). Komunikacja między ludźmi. Warszawa:PWN.

24. Penc J. Motywowanie w zarządzaniu (Kraków: Wydawnictwa Profesjonalnej Szkoły Biznesu,1996).

25. Rybak, M. (2002). Kierowanie karierą. W: K. Makowski (red.) Instrumentarium zarządzaniazasobami ludzkimi (s. 332–344). Warszawa: SGH.

26. Smółka, P. (2006). Miękkie kompetencje i rozwój talentów interpersonalnych w organizacji.Edukacja ekonomistów i menedżerów, nr 4, 81–92.

169

27. Smółka, P. (2006). Talent interpersonalny. Referat wygłoszony przez autora na konferencjinaukowej pt. „Zdolności, talent, twórczość”, która miała miejsce w Toruniu w dniach 20–21października 2006.

28. Smółka P.http://www.miekkie–kompetencje.pl/definicje; 3 czerwca 200729. Spitzberg, B. H., Cupach, W. R. (2002). Interpersonal skills. W: H. L. Knapp, J. A. Daly (red.)

Handbook of interpersonal communication (s. 564–611). Thousand Oaks: Sage. 30. Stogdill R. M., Handbook of leadership: A survey of theory and research. New York: Free Press

1974, s.731. Stogdill R. M., Personal factor associated with leadership,J ournal of Psychology 1948, nr 25,

s. 35–7132. Taksonomia struktur w badaniach regionalnych, red. Strahl D., Wydawnictwo AE we Wrocławiu

1998.33. Walesiak M. (1996): Metody analizy danych marketingowych, Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa.34. Wendt, R., Turniak, G. (2006). Profesjonalny networking. Warszawa: Arte. 35. Witkowski S. A. (red.), Psychologiczne wyznaczniki sukcesu w zarządzaniu, Prace

Psychologiczne LVII , tom VI, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 200336. Witkowski S. A., "Psychologiczna prognoza efektywności kierowania. Możliwości

i ograniczenia". Prace Psychologiczne XL, Acta Universitatis Wratislaviensis No 1722,Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995

37. Załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (poz. 2644)

171

Część druga

Monitoring zawodów deficytowych

i nadwyżkowych na rynku pracy

województwa dolnośląskiego

Autor:

Ryszard Marszowski



172

Wstęp – aspekt teoretyczny i metodologiczny

W licznych publikacjach wynikających z badań naukowych od wczesnych lat

dziewięćdziesiątych stwierdza się, że nie wszystkie inwestycje w człowieka i nie każdy

rozwój kształcenia i szkolenia zawodowego prowadzą do wzrostu gospodarczego, do wzrostu

dobrobytu i poprawy produktywności. Muszą to być inwestycje przemyślane, posiadające

odpowiednią strukturę. Przede wszystkim kształcenie i szkolenie musi być skoordynowane

z potrzebami gospodarki, a właśnie to jest słabością polskiego szkolnictwa i szkolenia

zawodowego, które nie dostosowały się do szybko zmieniającej się gospodarki. Inwestycje

w człowieka i w jego wiedzę, podobnie jak inwestycje w postęp techniczny muszą być

efektywne. Wybór inwestycji dokonany na podstawie kryterium efektywności zapewni

zastosowanie optymalnych form rozwoju szkolnictwa zawodowego i badań naukowych,

a także utworzy systemy upowszechniania i wdrażania innowacji w możliwie największej

skali. Wymaga to wdrożenia systemu bieżącej i perspektywicznej koordynacji edukacji

i rynku pracy. Trzeba również opracować system współpracy szkół z przedsiębiorstwami,

który umożliwi poprawę struktury i treści kształcenia, jego efektywności gospodarczej

i społecznej, a następnie należałoby zadbać o upowszechnienie dualnego kształcenia

zawodowego. Są to warunki, które muszą być spełnione, aby inwestowanie w człowieka,

w jego wiedzę nie prowadziło do kształcenia sfrustrowanych i potencjalnie bezrobotnych

absolwentów, lecz przynosiło satysfakcję młodym ludziom i korzyści gospodarce. Wynika

z tego wyraźnie, iż formy, metody i treści kształcenia powinny umożliwiać poszerzenie lub

zmianę kwalifikacji zawodowych, wzrost kompetencji, zmianę zawodu, a w konsekwencji

wzrost szans na lokalnym rynku pracy. Edukacja społeczeństwa powinna być zatem podstawą

polityki zwalczania bezrobocia zarówno w skali kraju, jak i w poszczególnych jego

regionach.

Rozwiązywanie powyżej nakreślonych, ogólnych problemów wymaga nie tylko

determinacji i umiejętności, ale nade wszystko wiedzy. Dlatego też w celu uzyskiwania tej

wiedzy pracownicy Głównego Instytut Górnictwa podjęli wezwanie opracowania

Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.

Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania

Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie

wyników w następujących obszarach badawczych:

1. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu

województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.

2. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.

173

3. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem

indywidualnym oraz bezrobocie.

4. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.

5. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,

jednostki zarejestrowane według sekcji.

6. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej bezrobocia.

7. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych

w zatrudnieniu przez pracodawców.

8. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy.

9. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ogłaszanych w prasie ofert pracy.

10. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym.

W układzie przestrzennym wdrożenie KSZD nastąpi w obszarze województw śląskiego

i dolnośląskiego, zgodnie z podziałem na poziomie podregionów i powiatów. Badania KSZD

z uwagi na horyzont czasu będą prowadzone w dwóch okresach. Badania prowadzone

w oparciu o bazę danych źródłowych wtórnych dotyczą lat 1996–2006. Natomiast badania

prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych pierwotnych (badania ankietowe) dotyczą

lat 2006–2007.

Funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych w zadanych obszarach

poznawczych uzależniona została w pierwszej kolejności od postawionych problemów

badawczych, które zostały wyznaczone następującym zbiorem tez:

1. Czynnik demograficzny jest istotnie kształtującym relacje zachodzące między

popytem na pracę i podażą pracy. Wiedza o zmianach w strukturze demograficznej

ludności jest niezbędnym instrumentem umożliwiającym prawidłowe formułowanie

polityki społeczno-gospodarczej zadanego obszaru terytorialnego.

2. Ocena i analiza potencjału społeczno-gospodarczego umożliwia ustalenie priorytetów,

które decydują o kierunku rozwoju systemu społeczno-gospodarczego zadanego do

badań obszaru terytorialnego.

3. Ocena bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym umożliwia orientowanie

systemu edukacji zawodowej na potrzeby gospodarcze, co może w przyszłości

ograniczać skutki społeczne i gospodarcze bezrobocia.

174

4. Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce, w przekroju działowym, powinien

determinować kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym na pożądane

w zatrudnieniu kwalifikacje.

5. Istotnym dla decyzji gospodarczych i społecznych w zadanym do badań obszarze jest

posiadanie wiedzy o tym, które części gospodarki istotnie generowały przyrost popytu

na pracę i podaży pracy, które części gospodarki dominowały w strukturze zmian

poziomu popytu i podaży pracy i jaka była dynamika tych zmian?

6. Wyznaczanie poziomu dopasowania popytu na pracę i podaży pracy umożliwia

identyfikację rynków pracy o istotnej nierównowadze między popytem na pracę

a podażą pracy. Uzyskuje się w ten sposób ważną wiedzę o dysproporcjach w dostępie

do pracy w zadanym do badań obszarze. Uzyskane wyniki mogą być ważnymi

informacjami uzupełniającymi ogólną wiedzę o rynku pracy i wspomagającymi

decyzje gospodarcze.

7. Jednym z kolejnych determinantów istotnie decydujących o losach absolwentów na

rynku pracy jest związek – bądź jego brak – kwalifikacji zawodowych z potrzebami

w zatrudnieniu.

8. Zmiany w strukturze zatrudnienia są istotnymi czynnikami różnicującymi w układzie

przestrzennym strukturę kwalifikacyjną zasobów pracy.

9. Najdynamiczniej rozwijające się kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym są jednym z kluczowych determinantów jednorodności zbioru

kwalifikacji zawodowych pozostających i utrwalających wysoki poziom bezrobocia

wśród absolwentów.

Systematyczne formułowanie prognoz ostrzegawczych jest istotnym czynnikiem

umożliwiającym wyprzedzanie niekorzystnych zmian w zadanych do prac analitycznych

obszarach i stwarza podstawy merytoryczne do formułowania rozwiązań gospodarczych

i społecznych ukierunkowanych na wzrost zatrudnienia.

W oparciu o powyższe tezy opracowana została następującą teza główna pracy

warunkująca potrzebę opracowania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi. Ważną

determinantą zróżnicowania lokalnych rynków pracy jest niedopasowanie strukturalne popytu

na pracę do podaży zasobów pracy.

Kształtując treść poniższej pracy kierowaliśmy się zasadą syntetycznego podsumowania

wyników przeprowadzonych w ramach projektu „Regionalne badanie rynku pracy” trzech

175

monitoringów zawodów deficytowych i nadwyżkowych.1 Szczególną uwagę skupiliśmy na

wynikach poszczególnych monitoringów, w szczególności dotyczących problemu powiązań

jakościowych między zapotrzebowaniem na pracę a szkolnictwem zawodowym na lokalnych

rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska.

Poszukując tych powiązań wyszliśmy z założenia, iż istnieje istotna zależność pomiędzy

zmianami w zapotrzebowaniu na pracę a strukturą kształcenia zawodowego. W związku

z powyższym założeniem przyjęliśmy następujące cele kierunkowe pracy: a) ustalenie

struktury zapotrzebowania na pracę w drodze analizy kierunków kształcenia zawodowego

ponadgimnazjalnego za rok szklony 2005/2006 w województwie dolnośląskim,

b) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na pracę

i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na podregionalnych rynkach,

wojewódzkim rynku i rynku pracy powiatu wałbrzyskiego za lata 2005/2006

i c) przeprowadzenie analizy porównawczej zależności pomiędzy strumieniem popytu na

pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym na powiatowych,

podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy za lata 2005/2007. Ta część prac

analityczno – diagnostycznych przeprowadzona została na danych lokalnych,

podregionalnych i wojewódzkich.

Dla pełniejszego zobrazowania kierunków rozwoju struktury zapotrzebowania na pracę

w lokalnych, podregionalnych rynkach i wojewódzkim rynku pracy Dolnego Śląska,

przeprowadzone zostały następujące analizy: a) monitoring uczniów klas programowo

najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego według zawodów i specjalności

deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych, b) generatory podaży pracy, c) skupiska

popytu na pracę, d) zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe w strukturze

przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy, zwolnień z pracy, ofert pracy,

bezrobocia i prasowych ofert pracy, e) ranking zawodów deficytowych.

Podejmując wskazaną analizę zmian na rynku pracy uznaliśmy, że uzyskane w ten sposób

informacje mogą być dodatkowym źródłem poszerzającym materiał zebrany w toku realizacji

projekty „Regionalne badanie rynku pracy”.

Analizę zależności między zapotrzebowaniem na pracę a strukturą kształcenia

zawodowego, skupisk popytu na pracę i generatorów podaży pracy oparliśmy na założeniu, że

rozwój szkolnictwa zawodowego ma swoją wewnętrzną logikę i własne prawa, oraz że

1 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice2006. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego.Ujęcie kompleksowe w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania danymi. Katowice 2006.Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Raportpodsumowujący za lata 2005-2007 z wynikami wdrożenia KSZD. Katowice 2007

176

w przyszłych okresach może on być tylko kontynuacją tego, co już istnieje. Natomiast

zapotrzebowanie na pracę dynamicznie ulega zmianom i jest determinowane kierunkami

zmian w strukturze gospodarczej analizowanego obszaru. W wyniku przyjęcia tych założeń,

w drodze analiz porównawczych dążyliśmy do określenia zależności między kształceniem

zawodowym a zapotrzebowaniem na pracę.

Analiza zmian na rynku pracy w przekroju kwalifikacyjno - zawodowym

przeprowadzona została w drodze analiz statycznych i dynamicznych oraz porównawczo –

strumieniowych zarówno w przekroju sekcji gospodarczych, klasyfikacji zawodów

i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych dla zadanej obserwacji i zbioru

obserwacji2. W celu ustalenia zmian wyznaczony został współczynnik szansy uzyskania

zatrudnienia oraz wartości bezwzględnie opisujące daną zmienną. Wyznaczenie tych miar

umożliwiło:

1. Porównywanie zmian pomiędzy lokalnymi rynkami pracy, sekcjami gospodarki,

zawodami i specjalnościami

2. Wyodrębnienie lokalnych rynków, sekcji gospodarczych, zawodów i specjalności

o najwyższym i najniższym deficycie oraz najwyższą i najniższą nadwyżką

3. Określenie skupisk i generatorów podaży pracy i popytu na pracę oraz zawodów

i specjalności o najwyższych deficytach w zatrudnieniu

4. Wyznaczenie zawodów i specjalności potencjalnie charakteryzujących się

najwyższym zapotrzebowaniem w zatrudnieniu

5. Wyznaczenie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym

potencjalnie dających najwyższe szanse w zatrudnieniu.

Oczekiwanym wynikiem końcowym analiz jest wygenerowanie na poziomie lokalnych

rynków i wojewódzkiego rynku pracy charakterystyk zawodowo - kwalifikacyjnych

i zawodów i specjalności charakteryzujących się najwyższym zapotrzebowaniem na pracę,

determinujących kierunki kształcenia na pożądane w zatrudnieniu kwalifikacje.

2 Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, zwana dalej „klasyfikacją”, obejmuje zawody, typy szkółponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie, oraz wskazuje ministrów, na których wniosekzawody zostały wprowadzone do klasyfikacji. Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w zasadniczejszkole zawodowej i szkole policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowieokreślonego profilu kształcenia ogólnozawodowego w liceum profilowanym. Zawody objęte klasyfikacjązostały ujęte w grupy wielkie, duże i średnie, zgodnie z podziałem zawodów ustalonym w Klasyfikacjizawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy, określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i PolitykiSpołecznej z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracyoraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 222, poz. 1868). W klasyfikacji ujęto zawody w obszarach grupwielkich od 3 do 8.Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644).

177

Z uwagi na bardzo obszerne wyniki obliczeń i bardzo obszerny materiał źródłowy zawarty

w dokumentacjach z realizacji projektu „Regionalne badanie rynku pracy” przyjęliśmy,

że w niniejszym opracowaniu zaprezentowane zostaną najistotniejsze ich fragmenty

prezentujące przede wszystkim założenia metodologiczne i wnioski końcowe.

178

Rozdział 1. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych

na rynku pracy województwa dolnośląskiego. ujęcie wstępne

z wykorzystaniem w procesie testowania Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi

1.1. Uwagi ogólne

Próba wskazania na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy województwa dolnośląskiego, ze szczególnym

uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest zasadniczym tematem

poniższego rozdziału. Podjęliśmy ją w drodze analiz porównawczych bezrobocia, ofert pracy

rejestrowanych w urzędach pracy, prasowych ofert pracy, przewidywanych przez

pracodawców zwolnień i przyjęć do pracy oraz kierunków kształcenia w szkolnictwie

zawodowym ponadgimnazjalnym. Obserwaliśmy zjawiska w kilku przekrojach w latach 2005

– 2006. W związku z wprowadzeniem do prac terminu „rynek pracy województwa

dolnośląskiego”, zgodnie z podziałem terytorialnym, pobrane i wprowadzone do analizy dane

źródłowe za lata 2005 – 2006 dotyczą następujących podregionów:

1. jeleniogórsko – wałbrzyskiego,

2. legnickiego,

3. wrocławskiego,

4. m. Wrocławia.

oraz powiatów:

1. Powiat zgorzelecki

2. Powiat legnicki

3. Powiat jeleniogórski

4. Powiat wołowski

5. Powiat górowski

6. Powiat wrocławski

7. Powiat średzki

8. Powiat wałbrzyski

9. Powiat milicki

10. Powiat złotoryjski

11. Powiat lubański

179

12. Powiat kamiennogórski

13. Powiat dzierżoniowski

14. Powiat bolesławiecki

15. Powiat polkowicki

16. Powiat strzeliński

17. Powiat oleśnicki

18. Powiat lubiński

19. Powiat głogowski

20. Powiat oławski

21. Powiat świdnicki

22. Powiat lwówecki

23. Powiat m. Legnica

24. Powiat trzebnicki

25. Powiat ząbkowicki

26. Powiat jaworski

27. Powiat m. Wrocław

28. Powiat kłodzki

29. Powiat m. Jelenia Góra.

Wyniki zsumowane z podregionów i powiatów stanowią zmienne opisujące analizowane

zjawiska na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego.

W pracach analitycznych skupiono się przede wszystkim na:

• Ocenie i analizie poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności

w podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego,

• Ocenie i analizie poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy

w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy

województwa dolnośląskiego,

• Ocenie i analizie poziomu i struktury prasowych ofert pracy w przekroju zawodów

i specjalności w rynku pracy województwa dolnośląskiego,

• Ocenie i analizie poziomu i struktury kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego

w województwie dolnośląskim,

• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców przyjęć do

pracy w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy


180

• Ocenie i analizie poziomu i struktury przewidywanych przez pracodawców zwolnień

w przekroju zawodów i specjalności w podregionalnych rynkach i rynku pracy


• Ocenie relacji zachodzących między kierunkami kształcenia w szkolnictwie

zawodowym ponadgimnazjalnym w poszczególnych typach szkół a strukturą

zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy,

prasowych ofert pracy, przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy

i przewidywanych przez pracodawców zwolnień na rynku pracy województwa

dolnośląskiego,

• Wyznaczeniu kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym

deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa

dolnośląskiego.

Taki układ prac analitycznych przyjęty został z uwagi na rozkład zarówno ilościowy jak

i jakościowy uzyskanych do analiz porównawczych danych źródłowych pierwotnych jak

i wtórnych.

W opracowaniu analizom poddano dane źródłowe opisujące: a) bezrobotnych, b) uczniów

klas programowo najwyższych w roku szkolnym 2005/2006 w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym, c) oferty pracy zgłaszane do urzędów pracy, d) prasowe oferty pracy,

e) przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy i f) przewidywane przez

pracodawców zwolnienia.

1. 2. Założenia teoretyczno-metodologiczne badania

Jak zaznaczyliśmy zasadniczym celem prac, co było uwarunkowane wielkością i jakością

uzyskanych do analiz danych źródłowych, była próba zdiagnozowania relacji zachodzących

między kierunkami kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym a strukturą

zawodowo-kwalifikacyjną bezrobotnych, ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy,

prasowych ofert pracy, przewidywanymi przez pracodawców przyjęciami do pracy

i przewidywanymi przez pracodawców zwolnieniami na powiatowych, podregionalnych

rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.

Natomiast celami poznawczymi były próby wyodrębnienia zawodów i specjalności, które

w okresie obserwacji były w najwyższym stopniu obciążone bezrobociem, przewidywanymi

zwolnieniami, przewidywanymi przyjęciami do pracy, ofertami pracy rejestrowanymi

181

w urzędach pracy i prasowymi ofertami pracy oraz w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym były zawodami deficytowymi, równoważnymi lub nadwyżkowymi.

Założyliśmy, że uzyskane informacje będą mogły być wykorzystywane do orientowania

systemu edukacji zawodowej, w wymiarze powiatowych, podregionalnych rynków i rynku

pracy województwa dolnośląskiego, na potrzeby gospodarcze, – co mogłoby umożliwić

w przyszłości ograniczanie skutków społecznych i gospodarczych bezrobocia, szczególnie

wśród ludzi młodych. W związku z tym w niniejszym rozdziale priorytetem jest

sformułowanie rekomendacji umożliwiających podejmowanie działań praktycznych,

wspierających procesy harmonizujące edukację z potrzebami rynku pracy w wymiarze

województwa dolnośląskiego.

Należy zaznaczyć, że w badaniach obejmujących rynek pracy województwa

dolnośląskiego autor i współautorzy monitoringu po zespołowej dyskusji wprowadzili kilka

ważnych modyfikacji o charakterze metodologicznym. Po pierwsze z uwagi na posiadany

zasób danych źródłowych aplikacja monitoringu, choć jest oparta na wszystkich źródłach

danych opisanych w wersji autorstwa M. Kabaja, nie ma wspólnego punktu bazowego

z uwagi na obserwację3. Istotnym czynnikiem kształtującym ten stan były planowane

i faktycznie realizowane etapy działań wytyczone harmonogramem projektu „Regionalne

badanie rynku pracy”4. Po zespołowej dyskusji założyliśmy, że z uwagi na konstrukcję

poznawczą ankiety i realizację badań terenowych, niezależnie od ich zakończenia, będziemy

gromadzić i analizować pozostałe dane źródłowe. Jest to podyktowane faktem, że wyniki

badań terenowych w monitoringu służą jako istotny aparat poznawczy do opracowania

rekomendacji. Stąd na tym etapie prac do monitoringu wprowadziliśmy zmienne według

następującego rozkładu z uwagi na punkt bazowy obserwacji:

• Struktura bezrobocia w przekroju zawodów i specjalności w powiatowych,

podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego według stanu na

II półrocze 2005 roku,

• Struktura ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju zawodów

i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa

dolnośląskiego według stanu na II półrocze 2005 roku,

• Struktura prasowych ofert pracy w przekroju zawodów i specjalności na rynku pracy

województwa dolnośląskiego według stanu na I kwartał 2006 roku,

3 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.

4 „Regionalne badanie rynku pracy”, Priorytet 2, działanie 2.1. EFS ZPORR. Wnioskodawca DolnośląskaAgencja Rozwoju Regionalnego w Wałbrzychu. Partnerzy: Główny Instytut Górnictwa w Katowicach,Dolnośląskie Centrum Informacji Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu

182

• Struktura kształcenia zawodowego ponadgimnazjalnego w województwie dolnośląskim

według stanu na rok szkolny 2006/2007,

• Struktura przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy w przekroju zawodów


dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku,

• Struktura przewidywanych przez pracodawców zwolnień w przekroju zawodów


dolnośląskiego według stanu na I półrocze 2006 roku.

Z punktu widzenia zarówno ilości danych źródłowych i opisywanego przekroju

zawodowo – terytorialnego należ wyraźnie podkreślić, że niepełna zgodność punktów

bazowych obserwacji dla zmiennych nie posiada znaczącego wpływu na końcowy wynik

monitoringu.

Zgodnie z zasadami prowadzenia monitoringu zastosowane dane wyczerpały

obowiązujący zbiór danych źródłowych. Bardzo ważną przesłanką skłaniającą autorów do

przeprowadzenia aplikacji monitoringu było przyjęcie stanowiska, że nadrzędnym w aplikacji

jest wyznaczone harmonogramem projektu zadanie testowania oprzyrządowania

komputerowego, służącego do obliczeń na wielkich zbiorach danych, tj. Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi. Właśnie dzięki zastosowaniu Komputerowego Systemu

Zarządzania Danymi możliwe było opracowanie niniejszego rozdziału.

W tym miejscu należy odnieść się również do wprowadzonych do analiz źródeł

opisujących ważne dla monitoringu zmienne.

Pierwsza ważna czynność analityczna dotyczyła usystematyzowania i „oczyszczenia”

bazy danych opisujących szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe w przekroju powiatów

województwa dolnośląskiego. Kluczowym dla monitoringu założeniem poznawczym jest

rozpoznawanie zapotrzebowania na kwalifikacje zawodowe w zatrudnieniu. Stąd zmienną

mogącą być wprowadzoną do monitoringu jest wyłącznie zawód i specjalność. Inne zmienne

niedookreślające desygnatu zawód i specjalność nie mogą być poddane ocenie i analizie,

np. czytelnym jest zawód i specjalność stolarz. Zupełnie innym pojęciem z kolei są klasa lub

profil kształcenia, które w strukturze szkolnictwa z dużą ilością występują, np.: klasa

[architektoniczna] lub profil ogólny z rozszerzonym programem informatyki. Dlatego też

przed rozpoczęcie obliczeń i analiz baza opisująca szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne

została usystematyzowana i „oczyszczona”. Pozostawiono w niej wyłącznie zmienne

183

opisujące szkolnictwo zawodowe ponadgimnazjalne zgodnie z nomenklaturą Klasyfikacji

Zawodów Kształconych i Klasyfikacją Zawodów i Specjalności.5

Kolejnym ważnym uwarunkowanie wynikającym ze struktury Klasyfikacji Zawodów

Kształconych jest klasyfikowanie niektórych kierunków kształcenia w szkolnictwie

zawodowym ponadgimnazjalnym w relacji do Klasyfikacji Zawodów i Specjalności na

poziomie grupy elementarnej. Przykładem tego jest zawód szklony elektryk, który

w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności obejmuje grupę średnią elektrycy. W tym przypadku

i pozostałych obliczenia w niniejszym raporcie były prowadzone na zbiorze wszystkich

zmiennych wchodzących do monitoringu na poziomie grup elementarnych. Należy mieć to na

uwadze uwzględniając proces analiz, ocen i wnioskowania.

Istotnym jest również obszar wyników uzyskanych z badań ankietowych. Również

w tym przypadku było koniecznym ich usystematyzowanie i klasyfikowanie. Ważnym

uwarunkowaniem w tym obszarze poznawczym była konieczność eliminacji z baz

wynikowych tych odpowiedzi, które nie opisują zawodu i specjalności. Liczne odpowiedzi na

zadane pytania ankietowe umożliwiają ich identyfikację na różnych poziomach

uszczegółowienia. Przykładowo nie można do monitoringu wprowadzać odpowiedzi

opisującej kwalifikacje na poziomie specjaliści. Ten poziom to grupa wielka, która skupia

w sobie grypy duże, średnie, elementarne i na samy końcu zawody i specjalności. Stąd

opracowując monitoring „oczyściliśmy” i usystematyzowaliśmy bazy wyników pozostawiając

w nich wyłącznie wyniki opisujące, zgodne z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, zawody

i specjalności.

Ostatnia czynność dotyczyła odpowiedniego do koncepcji ideowej monitoringu,

doboru i klasyfikowania prasowych oferty pracy. Wspomagającym monitoring zawodów

deficytowych i nadwyżkowych obszarem danych źródłowych pobieranych do analizy

przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego rynku pracy są prasowe oferty pracy. Prasowe oferty

pracy, zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu zawodów deficytowych

i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą kodów Klasyfikacji

Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane według kryteriów poziomu

wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta pracy.

W sposobie gromadzenia danych do monitoringu zawodów deficytowych

i nadwyżkowych występują specyficzne uwarunkowania, które należy omówić szerzej.

Pierwszym charakterystycznym uwarunkowaniem jest przyjęty w procesie gromadzenia

prasowych ofert pracy sposób przypisania im nazwy, wynikającej z Klasyfikacji Zawodów

i Specjalności. Kolejnym ważnym uwarunkowaniem gromadzenia prasowych ofert pracy jest5 Patrz przypis 2

184

zgodność nazw kwalifikacji zawodowych zamieszczanych w ofercie pracy z nazwami

w obowiązującej Klasyfikacja Zawodów i Specjalności. Dotychczasowe doświadczenia

wskazują na występowanie różnic w zgodności nazw.

W celu rozwiązania wskazanego problemu, czyli klasyfikowania danych źródłowych

jednorodnym kryterium proponuje się przyjęcie następujących zasad. W przypadku pełnej

zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą

występującą w Klasyfikacją Zawodów i Specjalności nadanie im właściwego kodu.

Tab. 1.1 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej Klasyfikacji Zawodówi Specjalności

Nazwa w prasowej oferciepracy

Nazwa w Klasyfikacji Zawodówi Specjalności

Kod klasyfikujący zgodny z KlasyfikacjąZawodów i Specjalności

Poziom klasyfikacji

Kontroler JakościInspektorzy bezpieczeństwa pracy,

kontrolerzy jakości wyrobów i pokrewni3152 Grupa elementarna

W przypadku częściowego braku zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych

zgłaszanych w prasowej ofercie pracy z nazwą rejestrowaną w Klasyfikacji Zawodów

i Specjalności nadanie im właściwego kodu klasyfikującego według pierwszego słowa

kluczowego lub następnych słów kluczowych odpowiadających nazwie kwalifikacji

rejestrowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.

Tab. 1.2 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej częściowo Klasyfikacji Zawodówi Specjalności

Nazwa w prasowej ofercie pracyNazwa w Klasyfikacji Zawodów

i SpecjalnościKod klasyfikujący zgodny z Klasyfikacją

Zawodów i Specjalności Poziom klasyfikacji

Specjalista do spraw zarządzaniakadrami

Specjaliści do spraw zarządzaniazasobami ludzkimi

2413 Grupa elementarna

Dodatkowo, przed zakodowaniem kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej

ofercie pracy należy rozpoznać, o ile występują w opisie oferty, charakterystyczne

wymagania (oczekiwania) związane z kwalifikacjami zgłaszanymi w ofercie. Wpływa to

w sposób istotny na zgodność kwalifikacji zawodowych zgłoszonych w prasowej ofercie

pracy z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności na poziomie sześciocyfrowego kodu.

Tab. 1.3 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy odpowiadającej sześciocyfrowemu kodowiKlasyfikacji zawodów i specjalności

Nazwa w prasowej oferciepracy

Charakterystycznewymagania

Nazwa w KlasyfikacjiZawodów i Specjalności

Kod klasyfikujący zgodnyz Klasyfikacją Zawodów

i SpecjalnościPoziom klasyfikacji

Specjalista do sprawzarządzania kadrami

Wykształcenie wyższepsychologiczne, znajomość

przepisów prawa,znajomość zagadnieńdotyczących szkoleń irozwoju zawodowego

Specjaliści do sprawzarządzania zasobami

ludzkimi2413 Grupa elementarna

Specjalista do sprawszkolenia i rozwojuzawodowego

241305Zawód(specjalność)

185

W przypadku istotnej niezgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych

w prasowej ofercie pracy z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, nadanie im kodu

wynikającego z charakterystycznych wymagań odpowiadających zgłaszanej ofercie pracy, na

wyższym poziomie układu podstawowej struktury Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.

Tab. 1.4 Przykład sklasyfikowania prasowej oferty pracy istotnie niezgodnej w nazwie odpowiadającejKlasyfikacji Zawodów i Specjalności

Nazwa w prasowejofercie pracy

Charakterystyczne wymaganiaNazwa w Klasyfikacji

Zawodów i Specjalności

Kod klasyfikującyzgodny z Klasyfikacją

Zawodów i Specjalności Poziom

klasyfikacji

Dyrektor kontraktu

Wykształcenie wyższe, doświadczeniew przygotowaniu i realizacji zadańinwestycyjnych, umiejętnośćszacowania kosztów robótbudowlanych

Dyrektorzy generalni,wykonawczy, prezesi i ichzastępcy

1222Grupa średnia

Kierownicy wewnętrznychjednostek organizacyjnychdziałalności podstawowej wbudownictwie

1223 Grupaelementarna

Kierownik wewnętrznejjednostki podstawowej worganizacji budowlanej

122301 Zawód(specjalność)

Z uwagi na opisane uwarunkowania wprowadzenie do analiz prasowych ofert pracy

uzależnione jest przede wszystkim od dwóch czynników: poprawności sklasyfikowania

i zgodności nazwy kwalifikacji zawodowych zgłaszanych w prasowej ofercie pracy

z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności. Należy podkreślić, że przystąpienie do gromadzenia

danych źródłowych z obszaru prasowych ofert pracy jest w pierwszym etapie czynnością

wysoko pracochłonną i złożoną.

Podobnie jak w innych zbiorach danych źródłowych, w zbiorze prasowych ofert pracy

przygotowana została tabela do gromadzenia danych źródłowych, w których wprowadzono na

stałe całość rejestrowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności kodów i nazw

odpowiadających układowi podstawowej struktury.

Tab. 1.5 Przykład tablicy do gromadzenia danych źródłowych z obszaru prasowe oferty pracyw Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi

Kod grupy elementarnejOkres obserwacji

I kw II kw Półrocze III kw IV kw Rok

1111 0 0 0 0 0 0

1112 0 0 0 0 0 0

1121 0 0 0 0 0 0

1122 1 0 1 0 0 1

1123 0 0 0 0 0 0

1211 24 58 82 35 39 156

1212 4 4 8 3 2 13

1221 0 0 0 0 0 0

1222 0 0 0 0 0 0

1223 10 0 10 3 1 14

1224 2 1 3 0 0 3

1225 2 0 2 1 1 4

1226 1 1 2 0 0 2

1227 7 3 10 1 1 12

1228 1 2 3 0 0 3

1229 5 3 8 0 0 8

1231 0 2 2 6 1 9

186

1232 3 8 11 5 4 20

1233 18 30 48 17 27 92

1234 1 0 1 5 0 6

1235 5 12 17 3 6 26

1236 1 3 4 0 0 4

1237 3 4 7 4 0 11

1239 2 0 2 0 0 2

1311 0 0 0 0 0 0

1312 0 0 0 0 0 0

1313 0 1 1 0 0 1

1314 1 1 2 0 0 2

1315 0 0 0 1 1 2

1316 0 0 0 0 0 0

1317 0 0 0 0 0 0

1318 0 0 0 0 0 0

1319 0 0 0 0 0 0

Drugie uwarunkowanie to właściwy dobór prasowych ofert pracy do monitoringu

zawodów deficytowych i nadwyżkowych z uwagi na ich opis i wiarygodność. Opisany

powyżej sposób gromadzenia jest źródłem wyboru prasowych ofert pracy, które można

zaklasyfikować do monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. W praktyce

ogłoszenia dotyczące prasowych ofert pracy dzielimy na tzw. duże (ramkowe) i/lub małe

(drobne). W przypadku pierwszego rodzaju ogłoszeń zgłaszający podaje w prasowej ofercie

pracy zwyczajowo następujące dane:

1. Nazwa stanowiska

2. Profil stanowiska

3. Doświadczenie zawodowe

4. Województwo

5. Miejscowość

6. Pracodawca

7. Rodzaj pracy

8. Pierwsza praca

9. Wykształcenie.

Egzemplifikuje to niniejszy przykład prasowej ofert pracy, tzw. dużej (ramkowej)

Numer referencyjny 025/Z/20005W

Firma

Działalność branża: Firma produkcyjna

Lokalizacja: Łódź

Stanowisko: Dyrektor Zarządzający

Nazwa zadania: Stworzenie nowej organizacji, samodzielne kreowanie strategii rozwoju, jak również

koordynowanie ich wdrażania nadzorowanie formalne i merytoryczne działań firmy, współpraca ze

strategicznymi klientami

Wymagania

wykształcenie: wyższe

języki obce: bardzo dobra znajomość języka angielskiego i/lub niemieckiego

187

doświadczenie: wymagane doświadczenie w tworzeniu i zarządzaniu działem lub firmą, najchętniej

produkcyjną

inne wymagania: nastawienie na skuteczną realizację założonych celów, zdecydowanie w podejmowaniu

działań, samodzielność i odpowiedzialność, wysoka potrzeba osiągnięć.

Zupełnie inaczej kształtuje się treść tzw. ogłoszeń małych (drobnych). Potwierdza to np.

prezentowana poniżej treść trzech losowo wybranych ogłoszeń o ofercie pracy:

Do współpracy poszukuję piszących zawodowo/amatorsko lub związanych z branżą e-mail

[email protected]

Domowa 1800 zł, umowa 0-887 391 596

Do hurtowni pilnie, te. 032 253 54 58.

Wyraźnie na tych przykładach jest widoczna różnica w treści ogłoszenia. W naszej opinii

w przypadku ogłoszeń małych (drobnych) pracochłonność i problemy z zaklasyfikowaniem

oferty zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności spowodowałyby jedynie i wyłącznie

zwiększenie ilościowe zgromadzonych ofert pracy, wśród których istotnym podzbiorem będą

prasowe oferty pracy sklasyfikowane w kategorii „gdzie indziej niesklasyfikowani”.

Sądzimy, więc, że w pracach analitycznych na potrzeby monitoringu zawodów

deficytowych i nadwyżkowych, gdzie jak wskazuje autor koncepcji M. Kabaj, prasowe oferty

pracy są zmienną wspomagająca obliczanie deficytu lub nadwyżki, przyjęcie do analizy

prasowych ofert pracy dużych (ramkowych) jest prawidłowym podejściem.

Trzecim z kolei uwarunkowaniem jest dobór, w relacji do poddanego analizie rynkowi

pracy, źródła danych. To uwarunkowanie omówimy na przykładzie doświadczeń z analiz

w obszarze województw śląskiego i dolnośląskiego6. Po pierwsze, wybór wydawnictwa

prasowego publikującego prasowe oferty pracy, uzależniony jest od wielkości obszaru

poddanego analizom i celu tych analiz. Tak wiec, jeżeli obszarem analitycznym jest lokalny

rynek pracy, a celem analiza przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego wyłącznie jednego

lokalnego rynku pracy, wybór publikatora pozostaje w decyzji prowadzącego prace

analityczne. Natomiast, prace analityczne prowadzone w obszarze np. wojewódzkiego rynku

pracy i mające na celu analizę przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego w układzie lokalnych,

podregionalnych rynków i wojewódzkiego rynku pracy wymagają doboru jednego bądź kilku

publikatorów, z których prasowe ofert pracy będą obejmować całość poddanych analizom

lokalnych rynków pracy. W dotychczasowych analizach prasowe oferty pracy były

gromadzone z dwóch najbardziej rozpowszechnionych dzienników publikujących prasowe

6Śląski rynek pracy. Analiza wielowymiarowa, Praca zbiorowa pod redakcją A.S. Barczaka, K. Tausza,Wydawnictwo Główny Instytut Górnictwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Katowice-Warszawa 2004,Rynek pracy aglomeracji wrocławskiej. Stan i perspektywy. Praca zbiorowa pod redakcją: J. Dziechciarza,Z. Hasińskiej, P. Ditmana, K. Tausza, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu im. OskaraLangego. Wrocław 2006

188

oferty pracy w woj. dolnośląskim, tj. Gazety Wyborczej i Gazety Polskiej. Z uwagi na

zasygnalizowane uwarunkowanie, bardzo ważną czynnością jest dobór źródła danych z uwagi

na poddany analizie rynek pracy. W tym przypadku proponuje się przyjęcie następujących

kryteriów doboru źródła danych:

1. Obszar terytorialny, na którym prowadzone są prace analityczne,

2. Zasięg publikatora,

3. Liczba prasowych ofert pracy ukazujących się w publikatorze.

Z uwagi na powyższe kryteria, dobór źródła danych jest otwarty i pozostaje

w kompetencji prowadzącego analizy. Chcąc jednak zachować poprawność metodologiczną

wynikającą z założenia, że wyniki analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku

pracy są sumą wyników analiz lokalnych (powiatowych) rynków pracy, należy ustalić, który

publikator; lub, które publikatory; powinny być przyjęte za źródło danych do prac

analitycznych. Wydaje się, że najkorzystniejszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest

wprowadzenia do analiz publikatora, który obejmuje całość poddanych analizom rynków

pracy. W tym konkretnym przypadku, zachowanie identyczności źródła danych na poziomie

lokalnych (powiatowych) rynków pracy jest, więc koniecznością, i gwarantuje, że każdy

odbiorca prasowej oferty pracy ma identyczne szanse je uzyskania.

Obszarem badań, w którym realizowane były prace analityczne, było województwo

dolnośląskie, w podziale na podregiony i powiaty. Typologia obszaru badań jest wynikiem

podziału terytorialnego województwa dolnośląskiego.

Tak, więc, z definicji w pracach analitycznych ogółem wystąpiły 4 podregiony, 29

powiatów, które w efekcie nazywamy rynkiem pracy województwa dolnośląskiego.

Dane źródłowe zastosowane w analizach gromadzone były w przedziałach tygodniowych,

półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane z:

Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,

• Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Wałbrzychu,

• Badań ankietowych,

• Regionalnych dzienników.

Do analiz zastosowano dane z poszczególnych źródeł w następującym układzie:

1. Wojewódzkie Kuratorium Oświaty we Wrocławiu:

1.1. Uczniowie szkół zasadniczych zawodowych ogółem w roku szkolnym 2005/2006

według kierunku kształcenia w klasach programowo najwyższych w powiatach


189

1.2. Uczniowie szkół średnich technicznych i zawodowych dla młodzieży w roku

szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo

najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.

1.3. Uczniowie szkół artystycznych II stopnia oraz artystycznych policealnych w roku

szkolnym 2005/2006 według kierunków kształcenia w klasach programowo

najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.

1.4. Uczniowie szkół zawodowych niepublicznych w roku szkolnym 2005/2006

w klasach programowo najwyższych w powiatach województwa dolnośląskiego.

2. Wojewódzki Urząd Pracy:

2.1. Bezrobotni i oferty pracy według ostatniego miejsca pracy i zawodów i specjalności

w układzie:

2.1.1.Zarejestrowani bezrobotni w okresie sprawozdawczym,

2.1.2.Oferty pracy zarejestrowane w okresie sprawozdawczym,

3. Bazy danych z badań ankietowych według następujących pytań:

3.1. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia,

a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na

I półrocze 2006 roku)

3.2. Proszę wskazać max. 4 zawody/stanowiska pracy, których będą dotyczyły przyjęcia,

a których liczba pracowników zwolnionych będzie największa? (według stanu na

I półrocze 2006 roku)

4. Regionalne dzienniki:

4.1. Gazeta Wyborcza dodatek „Praca”,

4.2. Gazeta Polska dodatek „Praca”.

1. 3. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka

Analiza poziomu dopasowania popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo

-kwalifikacyjnym jest węzłowym zagadnieniem podjętym w niniejszym rozdziale. Analiza

przeprowadzona została na podstawie założeń metodologicznych i procedur organizacyjnych

przedstawionych w punkcie „Założenia teoretyczno-metodologiczne badań” w oparciu o dane

źródłowe opisujące strukturę bezrobocia, oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy,

prasowe oferty pracy, przewidywane przez pracodawców przyjęcia do pracy, kształcenie

ponadgimnazjalne zawodowe, przewidywane prze pracodawców zwolnienia z pracy

w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym obserwowane w latach 2005 - 2006 na rynku pracy

190

województwa dolnośląskiego. Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy

województwa dolnośląskiego: 118524 bezrobotnych odnotowanych w Powiatowych

Urzędach Pracy w ogółem 1380 zawodach i specjalnościach; 2948 zwolnień przewidywanych

przez pracodawców w ogółem 250 zawodach i specjalnościach; 15587 uczniów szkolnictwa

zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych w 81 zawodach

kształconych; 36901 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy w ogółem 916 zawodach

i specjalnościach; 11953 przyjęcia do pracy przewidywane przez pracodawców w ogółem 348

zawodach i specjalnościach oraz 1069 prasowych ofert pracy w ogółem 98 zawodach

i specjalnościach.

W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy

bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku

pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane

w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach

i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty

według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie

analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy

przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów


dolnośląskiego.

Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz wyodrębnienie generatorów

bezrobocia, generatorów przewidywanych zwolnień i generatorów oczekujących

na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego według

zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy

województwa dolnośląskiego. Równolegle zostają wyodrębnione skupiska ofert pracy

rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska

prasowych ofert pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych


Fazą końcową jest analiza porównawcza strumienia podaży pracy i popytu na pracę

w przekroju zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym

w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.

Częścią podsumowująca całość analiz jest wyznaczenie dla szkolnictwa

ponadgimnazjalnego zawodowego deficytów i nadwyżek w powiatowych, podregionalnych


191

Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane

podejścia wyczerpują monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych.

1. 4. Zawody deficytowe, nadwyżkowe i równoważne w strukturze kierunków

kształconych na rynku pracy województwa dolnośląskiego

Na tym etapie pracy kluczowym celem było wyznaczenie dla zawodów kształconych

w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w województwie dolnośląskim poziomów

deficytu i nadwyżek oraz obliczenie współczynnika szansy uzyskania zatrudnienia.

Do opracowania monitoringu w końcowej fazie badania wprowadziliśmy ogółem

następujące dane źródłowe:

• 15587 uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych

(oczekiwanych absolwentów w roku szklonym 2005/2006)

• 72972 rejestracje bezrobotnych

• 14474 zarejestrowanych ofert pracy w urzędach pracy

• 179 prasowych ofert pracy

• 3685 przewidywanych przyjęć do pracy

• 1144 przewidywane zwolnienia.

192

Uzyskane wyniki prezentujemy w niniejszej tabeli.

Tab. 1. 6 Uczniowie w klasach programowo najwyższych szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowegowedług zawodów i specjalności deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych w województwie

dolnośląskim. Stan w I półroczu 2006 r.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Solarz 81 0,52 - 49 6 0 514 45 2,57 DTechnik prac biurowych 123 0,79 - 2223 3106 0 0 0 1,21 D

Kamieniarz 11 0,07 - 209 101 0 52 1 0,68 NTechnik ochrony fizycznej

osób i mienia544 3,48 Pracownik ochrony mienia i osób 545 582 6 184 18 0,66 N

Opiekun w domu pomocyspołecznej

116 0,74 - 51 112 0 0 0 0,64 N

Technik administracji 799 5,12 Pracownik administracyjny 1048 1199 8 0 1 0,60 NMonter izolacjibudowlanych

31 0,20 - 94 66 0 0 0 0,52 N

Tapicer 12 0,08 - 326 108 0 58 9 0,45 N

Introligator 17 0,11 Introligatorzy* (zawód szkolny: Introligator -obejmuje grupę elementarną 7345)

73 11 0 26 0 0,40 N

Lakiernik 1 0,01 Lakiernicy* (zawód szkolny: Lakiernik -obejmuje grupę elementarną 7142)

289 94 10 30 61 0,36 N

Sprzedawca 732 4,69 - 10214 2845 28 769 443 0,31 NMurarz 48 0,31 - 3633 826 0 284 126 0,29 N

Asystent osobyniepełnosprawnej

16 0,10 - 3 6 0 0 0 0,29 N

Technik handlowiec 485 3,11 Handlowiec 1347 190 63 344 17 0,26 NTechnik spedytor 145 0,93 Spedytor 18 33 4 5 0 0,25 N

Technik informatyk 1208 7,74 - 676 148 4 373 86 0,24 NTechnik rachunkowości 162 1,04 Asystent rachunkowości 154 73 0 0 1 0,23 N

Operator obrabiarekskrawających

18 0,12

Ustawiacze-operatorzy obrabiarekskrawających do metali* (zawód szkolny:

Operator obrabiarek skrawających - obejmujegrupę elementarną 7223)

1562 356 2 0 0 0,23 N

Technik farmaceutyczny 104 0,67 - 50 40 0 0 0 0,22 NTerapeuta zajęciowy 30 0,19 - 86 31 0 0 0 0,21 N

Ślusarz 29 0,19 - 3307 379 6 335 71 0,21 N

Technik usług fryzjerskich 53 0,34 Fryzjer 902 221 0 2 0 0,20 N

Kucharz małejgastronomii 444 2,84 - 320 49 0 147 33 0,19 N

Mechanik - montermaszyn i urządzeń 38 0,24

Mechanicy-monterzy maszyn i urządzeń*(zawód szkolny: Mechanik-monter maszyn i

urządzeń - obejmuje grupę elementarną 72332248 268 10 172 109 0,18 N

Piekarz 161 1,03 - 1448 203 0 133 49 0,18 NFryzjer 166 1,06 - 902 221 0 2 0 0,18 N

Technik organizacjiprodukcji filmowej i

telewizyjnej46 0,29

Asystenci do spraw organizacji produkcjifilmowej i telewizyjnej* (zawód szkolny:Technik organizacji produkcji filmowej i

telewizyjnej - obejmuje grupę elementarną3477)

1 5 2 0 0 0,15 N

Technik technologiiodzieży

62 0,40 - 546 97 0 0 0 0,14 N

Blacharz samochodowy 14 0,09 - 519 69 0 12 0 0,14 N

Monter instalacji iurządzeń sanitarnych

11 0,07

Monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych*(zawód szkolny: Monter instalacji i urządzeńsanitarnych - obejmuje grupę elementarną

7136)

2001 271 2 0 0 0,13 N

Monter instalacjigazowych

19 0,12 - 33 5 2 0 0 0,13 N

Technik leśnik 97 0,62 - 155 16 0 20 11 0,12 N

193

Elektromechanik 47 0,30Elektromechanicy* (zawód szkolny:Elektromechanik - obejmuje grupę

elementarną 7241)717 76 4 20 0 0,12 N

Opiekunka środowiskowa 311 1,99 - 35 42 0 0 0 0,12 NTechnik elektryk 201 1,29 - 832 126 6 0 0 0,11 NTechnik usług

kosmetycznych616 3,94 Kosmetyczka 169 91 0 1 0 0,11 N

Cukiernik 131 0,84 - 1047 124 0 21 7 0,11 NMonter - elektronik 100 0,64 Monterzy elektronicy* (zawód szkolny:

Monter-elektronik - obejmuje grupęelementarną 7251)

994 123 0 0 0 0,11 N

Elektryk 136 0,87 (zawód szkolny: Elektryk – obejmuje grupęśrednią 724 Elektrycy)

5070 511 4 58 0 0,11 N

Elektromechanikpojazdów

samochodowych

132 0,85 - 233 37 4 0 0 0,10 N

Technik usługpocztowych i

telekomunikacyjnych56 0,36

Asystenci usług pocztowych itelekomunikacyjnych* zawód szkolny: Technik

usług pocztowych i telekomunikacyjnych -obejmuje grupę elementarną 4213)

131 19 0 0 0 0,10 N

Technik mechanik 837 5,36 - 3186 444 6 3 7 0,10 NTechnik geodeta 80 0,51 - 113 16 0 4 0 0,09 N

Ogrodnik 44 0,28 Ogrodnicy* (zawód szkolny: Ogrodnik -obejmuje grupę średnią 621)

737 67 0 1 8 0,08 N

Monter sieci i urządzeńtelekomunikacyjnych 50 0,32

Monterzy sieci i urządzeńtelekomunikacyjnych *zawód szkolny: Monter

sieci i urządzeń telekomunikacyjnych -obejmuje grupę elementarną 7252)

171 18 0 0 0 0,08 N

Technik budownictwa 233 1,49 - 1446 135 0 0 0 0,07 NTechnik poligraf 19 0,12 - 66 7 0 0 0 0,07 N

Malarz - tapeciarz 72 0,46 - 272 4 0 20 0 0,06 NKrawiec 62 0,40 - 2293 128 0 18 3 0,06 N

Mechanik pojazdówsamochodowych

644 4,12Mechanicy pojazdów samochodowych-

obejmuje grupę elementarna8576 512 2 43 24 0,06 N

Technik weterynarii 29 0,19 - 21 3 0 0 0 0,05 NRatownik medyczny 93 0,60 - 64 8 0 2 0 0,05 NTechnik elektronik 553 3,54 - 781 65 0 0 0 0,04 NTechnolog robót

wykończeniowych wbudownictwie

129 0,83 - 175 13 0 0 0 0,04 N

Górnik eksploatacjipodziemnej

63 0,40 - 643 8 0 16 0 0,03 N

Fototechnik 48 0,31 - 8 2 0 0 0 0,03 NHigienistka

stomatologiczna43 0,28 - 27 1 0 1 0 0,03 N

Technik drogownictwa 38 0,24 - 30 2 0 0 0 0,03 N

Technik ochronyśrodowiska

75 0,48 - 375 15 0 0 0 0,03 N

Technik obsługiturystycznej

507 3,25 Organizatorzy obsługi turystycznej 279 10 0 10 4 0,02 N

Technik hotelarstwa 730 4,67 Organizatorzy usług hotelarskich 279 19 0 0 4 0,02 NTechnik organizacji

reklamy349 2,24 Agent reklamowy 82 7 0 0 0 0,02 N

Technik telekomunikacji 144 0,92 - 231 6 0 0 0 0,01 N

Technik technologiiżywności 66 0,42

(zawód szkolny: Technik technologii żywności- obejmuje grupę elementarną 3213) 815 8 0 5 2 0,01 N

Technik technologiidrewna

29 0,19 - 262 3 0 1 1 0,01 N

Technik ekonomista 1921 12,30 Asystent ekonomiczny 4483 74 6 0 1 0,01 N

Mechanik - operatorpojazdów i maszyn

rolniczych60 0,38 - 813 8 0 0 0 0,01 N

194

Technik żywienia igospodarstwa domowego

324 2,07 - 752 3 0 0 2 0,00 N

Technik rolnik 69 0,44 - 1152 2 0 0 0 0,00 NTechnik organizacji usług

gastronomicznych271 1,74 Organizator usług gastronomicznych 77 0 0 0 0 0,00 N

Technik agrobiznesu 218 1,40 Organizator agrobiznesu 204 0 0 0 0 0,00 NTechnik hodowca koni 56 0,36 - 37 0 0 0 0 0,00 NTechnik architektury

krajobrazu37 0,24 - 1 0 0 0 0 0,00 N

Technik urządzeńaudiowizualnych

28 0,18 - 4 0 0 0 0 0,00 N

Technik inżynieriiśrodowiska i melioracji

24 0,15 - 35 0 0 0 0 0,00 N

Technik górnictwapodziemnego

23 0,15 - 41 0 0 0 0 0,00 N

Technik mechatronik 19 0,12 - 4 0 0 0 0 0,00 NMechanik automatyki

przemysłowej i urządzeńprecyzyjnych

18 0,12 - 71 0 0 0 0 0,00 N

Technik informacjinaukowej

17 0,11 Asystent informacji naukowej* (zawódszkolny: Technik informacji naukowej)

16 0 0 0 0 0,00 N

Technik technologiiceramicznej

12 0,08 - 90 0 0 0 0 0,00 N

Razem 15587

100 - 72972 14474

179 3685 1144

0,19 N

Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych Legenda: 1. Zawód kształcony, 2. Liczba uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych w rokuszkolnym 2006-2007 – oczekiwani absolwenci, 3. Udział % w ogółem, 4. Nazwa zawodu kształconego wedługKlasyfikacji Zawodów i Specjalności, 5. Bezrobotni ogółem w okresie sprawozdawczym. Stan w II półroczu 2005roku, 6. Oferty pracy w okresie sprawozdawczym, Stan w II półroczu 2005 roku, 7. Prasowe ofert prac w Ikwartał 2006, 8. Przewidywane przyjęcia do pracy w I półroczu 2006, 9. Przewidywane zwolnienia w I półroczu2006, 10. Współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia, 11. Charakterystyka zawodu kształconego (D - deficyt, N- nadwyżka)Uwaga: „-„ oznacza zgodność nazwy zawodu kształconego występującego w Klasyfikacji ZawodówKształconych z nazwą zawodu i specjalności występującego w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.

Uzyskane z obliczeń przeprowadzonych za pomocą Komputerowego Systemu

Zarządzania Danymi wyniki uprawniają do sformułowania następujących wniosków

ostrzegawczych. Kierunki kształcenia w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w

powiatach, podregionach i województwie dolnośląskim należy uznać za dalece nadwyżkowe.

Oznacza to, że absolwenci w przeanalizowanych zawodach wchodząc na rynek pracy mogą

spotkać się z niskim popytem na ich kwalifikacje. W szczególności może to dotyczyć

następujących podzbiorów zawodów.

Podzbiór pierwszy to zawody kształcone, w których zaobserwowano wyłącznie

zmienne opisujące uczniów kształconych w klasach programowo najwyższych i

bezrobotnych. W tym podzbiorze z uwagi na nie występowanie zmiennych opisujących popyt

na pracę nie wyznacza się nadwyżki i nie oblicza się współczynnika szansy uzyskania

zatrudnienia.

Kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej

obciążone tym zjawiskiem należy uznać:

195

• Technika rolnika,

• Technika żywienia i gospodarstwa domowego,

• Technika agrobiznesu.

Drugim wydzielonym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się

w przedziale od 0,01 do 0,09. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie w okresie

obserwacji przypadało od 1 do 9 stanowisk pracy.

Analogicznie, kierując się kryterium liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za

najbardziej obciążone tym zjawiskiem należy uznać:

• Mechanika pojazdów samochodowych,

• Technika ekonomistę,

• Krawca,

• Technika budownictwa.

Kolejnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się


obserwacji przypadało od 10 do 19 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium

liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem

należy uznać:

• Elektryka,

• Technika mechanika,

• Mechanika - montera maszyn i urządzeń,

• Montera instalacji i urządzeń sanitarnych,

• Cukiernika.

Następnym analizowanym podzbiorem są zawody, w których nadwyżka zawarła się


obserwacji przypadało od 20 do 48 stanowisk pracy Kierując się identycznym kryterium

liczba bezrobotnych w wyodrębnionych zawodach za najbardziej obciążone tym zjawiskiem

należy uznać:

• Sprzedawców,

• Murarzy,

• Ślusarzy,

• Operatorów obrabiarek skrawających,

• Piekarzy,

• Techników handlowców.

196

Ostatnim podzbiorem są zawody kształcone, w których najkorzystniej z punktu

widzenia szansy uzyskania zatrudniania kształtowała się pozycja na rynku pracy


Były to dwa zawody deficytowe: a) stolarz i b) technik prac biurowych. W tych

zawodach liczba miejsc pracy przewyższała oczekujących na zatrudnienie. W przypadku

stolarza na jednego oczekującego na prace w tym zawodzie przypadały blisko 3 wolne

miejsca pracy. Natomiast w przypadku technika prac biurowych ta relacja przewyższała

jedność. W pozostałych pięciu zawodach, które reprezentowali: technicy ochrony fizycznej

osób i mienia, kamieniarze, monterzy izolacji budowlanych, technicy administracji

i opiekunowie w domu pomocy społecznej współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia

zawarł się w przedziale od 0,53 do 0,70. Oznacza to, że na 100 oczekujących na zatrudnienie

w okresie obserwacji występowało od 53 do 70 miejsc pracy.

197


na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Ujęcie kompleksowe

w procesie wdrażania komputerowego systemu zarządzania

danymi

2. 1 Uwagi ogólne

Podobnie jak w pierwszym rozdziale, w którym przedstawiliśmy wyniki monitoringu

zawodów deficytowych i nadwyżkowych w strukturze kierunków kształcenia, tak i w tej

części pracy, której kluczowym celem jest próba wskazania na poziom dopasowania popytu

na pracę do podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na rynku pracy

województwa dolnośląskiego, szczególnie uwzględniamy szkolnictwa zawodowe

ponadgimnazjalne7. Wskazana próbę podjęliśmy w drodze zastosowania opisanej

w pierwszym rozdziale metodyki. Podejście to zostało istotnie poszerzone w obszarze liczby

obserwacji zjawiska, która rozszerzyła się o kolejne półrocze i obejmowała lata latach 2005

– 2006. Jak również wprowadziliśmy rozszerzony zakres treści metodologicznych, co jest

wynikiem przejścia z procesu testowania komputerowego systemu zarządzania danymi do

procesu wdrażania.

Układ przestrzenny, zakres zmiennych wprowadzonych do monitoringu oraz kluczowe

cele nie uległy istotnym modyfikacją, za wyjątkiem poszerzenia badania o przypadek powiatu

wałbrzyskiego, ponieważ to właśnie tam skutki przemian ustrojowych dały o sobie znać

najszybciej i najmocniej ze wszystkich powiatów Dolnego Śląska.

Dane źródłowe podobnie jak w pierwszym monitoringu zastosowane w analizach

gromadzone były w przedziałach tygodniowych, półrocznych oraz rocznych i zostały pobrane

z:

• Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,




7 Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku pracy województwa dolnośląskiego ujęciewstępne z wykorzystaniem w procesie testowania komputerowego systemu zarządzania danymi. Raportpierwszy. Katowice 2006.

198

2. 2 Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka

Ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy województwa dolnośląskiego:

156423 bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowych Urzędach Pracy w końcu okresu

sprawozdawczego, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 4930 zwolnień

przewidywanych przez pracodawców w ogółem 191 zawodach i specjalnościach; 12682

uczniów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach programowo najwyższych

w 67 zawodach kształconych; 48413 ofert pracy zarejestrowanych w urzędach pracy

w okresie sprawozdawczym, w ogółem 1640 zawodach i specjalnościach; 6886 przyjęć do

pracy przewidywanych przez pracodawców w ogółem 189 zawodach i specjalnościach oraz

2450 prasowych ofert pracy w ogółem 248 zawodach i specjalnościach.

W relacji do pierwszego monitoringu istotnie rozwinęliśmy podejście analityczne.

W analizach przyjęliśmy następującą procedurę postępowania. Po pierwsze analizujemy

bezrobocie według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku

pracy województwa dolnośląskiego. Po drugie analizujemy oferty pracy rejestrowane

w urzędach pracy według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach

i rynku pracy województwa dolnośląskiego. W trzecim podejściu analizujemy prasowe oferty

według zawodów i specjalności na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Następnie

analizujemy strukturę uczniów klas programowo najwyższych w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym według zawodów kształconych. W piątym podejściu analizujemy

przewidywane przez pracodawców zwolnienia i przyjęcia do pracy według zawodów


dolnośląskiego, i w podejściu siódmym analizujemy bezrobocie i oferty pracy według sekcji

PKD, według zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku

pracy województwa dolnośląskiego8.

Wykazane podejścia umożliwiają w kolejnej fazie analiz na wyodrębnienie generatorów

bezrobocia według sekcji PKD i zawodów i specjalności, generatorów przewidywanych

zwolnień z pracy i generatorów oczekujących na zatrudnienie absolwentów szkolnictwa

zawodowego ponadgimnazjalnego według zawodów i specjalności w powiatowych,

podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego. Dodatkowo

w komputerowym systemie zarządzania opracowaliśmy moduły umożliwiające

wyodrębnienie z ogółem uzyskanych wyników zmiennych istotnych statystycznie dla

8 W załączniku MPiPS 02 operuje się pojęciem „ostatnie miejsce pracy”. Jednakże z uwagi na nazwy opisująceostatnie miejsce pracy odpowiadające Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej autor opracowaniaposługuje się w opracowaniu pojęciem „sekcja PKD”

199

analizowanego zjawiska oraz w części dotyczącej generatorów bezrobocia w przekroju

zawodów i specjalności wykonywanie obliczeń według pełnej struktury klasyfikacji zawodów

i specjalności, tj. od grupy wielkiej do zawodu i specjalności. Równolegle zostają

wyodrębnione skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, skupiska

przewidywanych przyjęć do pracy i skupiska prasowych ofert pracy według zawodów


dolnośląskiego.

Fazą końcową jest monitoring zawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych

w przekroju ogółem zmiennych wprowadzonych do prac analitycznych w powiatowych,

podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego.

Natomiast fazą podsumowującą jest opracowanie modułów umożliwiających wykonanie

monitoringu zwodów deficytowych i nadwyżkowych według klasyfikacji zawodów

i specjalności oraz klasyfikacji zawodów kształconych na podstawie ogółem zgromadzonych

danych opisujących zadany rynek pracy.

Tym samym z uwagi na założenia metodologiczne należy uznać, ze wykazane podejścia

nie tylko wyczerpują, ale poszerzają dotychczas stosowane podejście do monitoring zawodów

deficytowych i nadwyżkowych9.

2. 3 Wyniki ujęcia kompleksowego

Rynek pracy województwa dolnośląskiego w oparciu o uzyskane wyniki obliczeń, analiz,

badań i w konsekwencji wykonania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych

charakteryzował się w 2006 roku licznymi prawidłowościami. Ujmując syntetycznie,

opisywany rynek pracy kształtowany m.in. przez strumienie popytu i podaży na pracę

w licznych przekrojach wykazywał bardzo pozytywne prawidłowości. Do kluczowej

prawidłowości należy zaliczyć istotny na przestrzeni analizowanego okresu obserwacji

spadek wielkości bezrobocia, przewagę planowanych przez pracodawców przyjęć na

zwolnieniami z pracy oraz dodatni przyrost ofertowości pracy. Jednakże na tle tych

pozytywnych desygnatów rynku pracy niestety wystąpiły również i negatywne zjawiska.

Pierwszoplanowym z całą pewnością jest nadal bardzo niskie dostosowanie edukacji

zawodowej do potrzeb w zatrudnieniu, mimo istotnego spadku nadal wysokie bezrobocie,

9 Z uwagi na zgromadzony zbiór danych źródłowych oraz proces testowania i wdrażania KSZD monitoringzawodów deficytowych, równoważnych i nadwyżkowych został opracowany dla dwóch okresów obserwacji.W przypadku monitoringu dla zmiennych przewidywane przyjęcia do pracy i zwolnienia z pracy wedługstanu na II półrocze 2006 rok a dla pozostałych zmiennych według klasyfikacji zawodów i specjalności orazzawodów kształconych według stanu w 2006 roku.

200

wyraźne i istotne luki podażowe w zawodach i specjalnościach oraz jednorodność

kwalifikacji zawodowych istotnie kształtujących rozwarstwienie podaży i popytu na pracę.

Na tak syntetycznie opisany obraz rynku pracy województwa dolnośląskiego z całą

pewnością złożyło się bardzo wiele czynników zarówno o charakterze gospodarczym jak

i społecznym. Wśród tych przyczyn są i te, które w wyniku niniejszej pracy udało się

dookreślić, szczegółowo opisać i udokumentować.

Z uwagi na kształtowanie się poziomu i struktury strumienia podaży pracy bardzo

ważnym czynnikiem poddanym w niniejszej pracy analizom jest bezrobocie. Uzyskane

wyniki wyraźnie wskazują, że kluczowymi determinantami w strukturze gospodarczej

województwa dolnośląskiego z uwagi na generowane bezrobocie są:

1. Przetwórstwo przemysłowe,

2. Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała,

3. Handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz

artykułów użytku osobistego i domowego,

4. Administrację publiczną i obronę narodową - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

i powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

Wykazane sekcje PKD w II półroczu wygenerowały na rynku pracy województwa

dolnośląskiego ponad 32 000 osób bezrobotnych, co stanowiło blisko 27,00% bezrobocia

ogółem. Udziały procentowe generowanego bezrobocia przez wykazane sekcje, w ogółem

przeanalizowanych 17 sekcjach PKD, rozkładały się w II-gim półroczu 2006 roku

następująco: przemysł 26,00, usługi 17,00%, handel 15,0% i administracja 8,00%.

Natomiast najniższe bezrobocie generowały: edukacja, budownictwo, obsługa

nieruchomości, ochrona zdrowia, pośrednictwo finansowe i pozostałe sekcje.

Równie istotnym zagadnieniem poznawczym było ustalenie rozkładu kluczowych

generatorów bezrobocia, w źródle wynikającego ze struktury gospodarczej, w przekroju

przestrzennej alokacji.

Dookreślając ten rozkład w istotnych dla poziomu i struktury strumieniach podaży pracy

w II-gim półroczu 2006 roku ukształtował się on następująco. W sekcji przetwórstwo

przemysłowe najwyższe bezrobocie generowane było przez cztery powiaty: świdnicki,

dzierżoniowski, wałbrzyski i kłodzki. Powiatami, które były generatorami najwyższego

bezrobocia w sekcji usług były: miasto Wrocław, powiat kłodzki, powiat wałbrzyski i powiat

wrocławski. Z kolei powiaty: kłodzki, głogowski wałbrzyski, zgorzelecki, miasto Wrocław

i świdnicki to kluczowe rynki pracy generujące bezrobocie w sekcji handel. W ostatniej,

201

istotnej dla analizowanego zjawisk, sekcji administracja do głównych generatorów bezrobocia

zaliczyć należy powiaty: wałbrzyski i świdnicki.

Wyniki w układzie dla ogółem 29 powiatów województwa dolnośląskiego uprawniają do

stwierdzenia, że kluczowymi generatorami bezrobocia w przekroju terytorialnym były

powiaty: wałbrzyski, kłodzki, świdnicki, m. Wrocław i zgorzelecki. W tych powiatach

w II-gim półroczu 2006 roku wygenerowane bezrobocie osiągnęło poziom bliski 44,00%.

Bardzo ważnym, wręcz kluczowym, dla niniejszej pracy było ustalenie generatorów

bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym. Jak już podkreślimy to działanie ma

swoje ważne znaczenie dla dwóch obszarów: systemu edukacji i polityki zatrudnieniowej.

Uzyskane wyniki na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego jednoznacznie

wskazują, że głównym generatorem bezrobocia w II półroczu 2006 roku na poziomie

zawodów i specjalności byli sprzedawcy. W tym zawodzie i specjalności w okresie

obserwacji wystąpiło 15233 bezrobotnych. W relacji do pozostałych zawodów i specjalności

jest to jednoznacznie dominująca zbiorowość. W dalszej kolejności istotnie generowali

bezrobocie murarze 5113 bezrobotnych i ślusarze 4834 bezrobotnych. Ważnym jest

podkreślenie, że w opisywanym zbiorze wystąpiły zawody kształcone. Były to: sprzedawca,

murarz, ślusarz, technik ekonomista, krawiec, kucharz, technik mechanik, technik prac

biurowych, piekarz. Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe

generatory bezrobocia w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem

ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych

generatorów bezrobocia o wykształceniu wyższym należy zaliczyć ekonomistów.

Uwzględniając fakt spadku bezrobocia do kluczowych zawodów i specjalności

najistotniej absorbowanych w rynku pracy województwa dolnośląskiego należy zaliczyć:

pedagoga, handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec), specjalistę administracji

publicznej, politologa, specjalistę do spraw rachunkowości, specjalistę ochrony środowiska

o technika informatyk. Zaobserwowany spadek w wykazanych zawodach i specjalnościach

zawarł się w przedziale od 318 do 93 bezrobotnych. Nie trudno w tym miejscu zauważyć, że

są to głównie zawody i specjalności wywodzące się z wykształcenia wyższego i średniego

technicznego oraz wysoce specjalistyczne.

W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,

tj. wyraźny i istotny spadek bezrobocia ogółem na rynku pracy województwa dolnośląskiego

na przestrzeni 2006 roku. W I-szym półroczu 2006 roku wzrost bezrobocia wyniósł 80410

bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 176548 osób. Oznacza to, że w analizowanym

półroczu wzrost bezrobocia wyniósł 45,50%. Z kolei w II półroczu wzrost bezrobocia wyniósł

202

55467 bezrobotnych, a bezrobocie ogółem dotykało 156423 osób. Tak, więc w tym okresie

wzrost bezrobocia wyniósł 35,40%. Tym samy wzrost bezrobocia w II półroczu był o ponad

31, 00% niższy w porównaniu do I półrocza 2006 roku, a bezrobocie ogółem spadło o ponad

11,00%.

Pomiar wskazanego zjawiska uprawnia do sformułowania końcowych prawidłowości.

W obserwowanym okresie 2006 roku na rynku pracy województwa zaznaczył się istotny

spadek w napływie bezrobocia. Dotyczył ona m.in. zawodów i specjalności generujących

największe bezrobocie. Nie zaobserwowano istotnych przyrostów wykazujących zmiany na

przestrzenie 2006 roku w poziomie napływu osób do bezrobocia, w przekroju rynków pracy

na poziomie województwa, podregionów i powiatu wałbrzyskiego. Sytuacja w kluczowych

generatorach bezrobocia istotnie uległa poprawie. Świadczy o tym fakt spadku napływu osób

do bezrobocia na rynku pracy województwa dolnośląskiego w kluczowych generatorach na

przestrzeni dwóch półroczy 2006 roku rzędu od 80% w przypadku mechanika samochodów

osobowych, do 15,00% w przypadku tokarza. Na rynku pracy podregionu jeleniogórsko

– wałbrzyskiego w identycznych zawodach i specjalnościach w przedziale od 65,25 do

15,00%, legnickiego w przedziale od 315% w przypadku technika mechanika do 4,00%

w przypadku pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych),

wrocławskim od 100% w przypadku technika mechanika* do 5,50% w przypadku murarza

i m. Wrocław od 40% w przypadku ekonomisty do 2,00% w przypadku krawca..

Z uwagi na kształtowanie się relacji między systemem edukacji zawodowej a potrzebami

w zatrudnieniu istotnym jest ustalenie generatorów bezrobocia w strukturze absolwentów.

I w tym przypadku udało się ustalić kilka ważnych i znaczących prawidłowości, które

wystąpiły na rynku pracy województwa dolnośląskiego w II-gim półroczu 2006 roku.

Pierwsza prawidłowość ujawnia jednorodną strukturę zawodów i specjalności na każdym

poziomie podziału terytorialnego analizowanego bezrobocia wśród absolwentów.

Ta jednorodność skutkuje tym, że odrębne analizy dla rynków pracy w podregionach

i powiatowych rynków pracy nie znajdują uzasadnienia. W zasadzie na każdym

analizowanym przypadku w wymiarze obszaru zawodowo-terytorialnego zwanym rynkiem

pracy wręcz identyczne zawody i specjalności są głównymi generatorami bezrobocia.

Kluczowo są to następujące zawody i specjalności:

1. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista)

2. Ekonomista

3. Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)

4. Kucharz małej gastronomii*

203

5. Pedagog

6. Politolog

7. Specjalista administracji publicznej

8. Sprzedawca*

9. Technik mechanik*.

Druga prawidłowość: w każdym z analizowanych rynków pracy zaobserwowany

został istotny spadek bezrobocia wśród absolwentów, z niewystępowaniem wzrostu liczby

bezrobotnych. Wskazane spadki kształtowały się następująco. Na rynku pracy województwa

dolnośląskiego 43,40%, podregionu jeleniogórsko-wałbrzyskiego 44,30%, podregionu

legnickiego 44,60%, podregionu wrocławskiego 45,00%, podregionu miasta Wrocław

36,30%.

Kolejnym ważnym generatorem bezrobocia poddanym analizom były przewidywane

przez pracodawców zwolnienia z pracy. Ustalenie tych generatorów w wymiarze

podregionalnych rynków pracy wykazało następujące wyniki. W podregionie jeleniogórsko

-wałbrzyskim uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym generatorem zwolnień

w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli

sprzedawcy. W tym zawodzie i specjalności w okresie obserwacji wystąpiło 337 wskazań.

W relacji do pozostałych zawodów i specjalności jest to jednoznacznie dominująca

zbiorowość.

W dalszej kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:

1. Sprzedawca

2. Szwaczka

3. Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych

4. Aparatowy produkcji wyrobów maczanych

5. Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej.

Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory zwolnień

w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym

i średnim technicznym. W analizowanym zbiorze wystąpiły wskazania dotyczące zawodów

i specjalności o wykształceniu wyższym. Byli to specjalista do spraw pakowania i opakowań

i księgowy (samodzielny).

W podregionie legnickim uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym

generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów i specjalności w opinii

204

pracodawców byli operatorzy maszyn drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn

i urządzeń drogowych). W tym zawodzie i specjalności w okresie obserwacji wystąpiło 641

wskazań. W relacji do pozostałych zawodów i specjalności jest to jednoznacznie dominująca

zbiorowość. W dalszej kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:

1. Górnik eksploatacji podziemnej*

2. Sprzedawca*

3. Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób

i mienia).

W przeciwieństwie do poprzednich wyników w podregionie wrocławskim uzyskane

wyniki jednoznacznie wskazują, że głównym generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku

na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli tapicerzy.

I w ostatnim z analizowanych podregionów, m. Wrocław uzyskane wyniki jednoznacznie

wskazują, że głównym generatorem zwolnień w II półroczu 2006 roku na poziomie zawodów

i specjalności w opinii pracodawców byli sprzedawcy. W relacji do pozostałych zawodów i

specjalności jest to jednoznacznie dominująca zbiorowość o liczbie wskazań 164. W dalszej

kolejności istotnymi generatorami zwolnień byli:

3. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych)


5. Magazynier.

Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory zwolnień


i średnim technicznym. W przeciwieństwie do poprzednich analizy w wykazanym zbiorze

zawodów i specjalności wystąpiły wskazania dotyczące zawodu i specjalności

o wykształceniu wyższym. Byli to: przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny),

specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży), doradca personalny, lekarz

- rehabilitacja medyczna, artysta muzyk instrumentalista, nauczyciel konsultant i księgowy

(samodzielny).

Podsumowując, w drodze analiz strumieniowo-porównawczych możemy wydzielić

zawody i specjalności, które były z uwagi na przewidywaną liczbę zwolnień kluczowymi

generatorami podaży pracy. Należy do nich zaliczyć następujące zawody i specjalności:

1. Betoniarz


205



5. Magazynier

6. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń

drogowych)

7. Sprzedawca*

8. Stolarz*

9. Szwaczka

10. Tapicer*.

Kolejna zaobserwowana prawidłowość, uwzględniająca poziom przewidywanych

zwolnień, to ich dominujący udział w podregionie jeleniogórsko – wałbrzyski i legnickim.

W tych podregionach przewidywany przez pracodawców poziom zwolnień wyniósł blisko

60% ogółem przewidywanych zwolnień na wojewódzkim rynku pracy. Najniższy poziomom

dotyczył podregionu wrocławskiego. Z uwagi na poziom wykształcenia w trzech

podregionach nie zaznaczyły się zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu

wyższemu. Z kolei istotny zbiór zawodów odpowiadających wykształceniu wyższemu

zaznaczył się wyłącznie w podregionie m. Wrocław. Ostatnią z zaobserwowanych

prawidłowości jest dominacja w zbiorze zawodów i specjalności, w których pracodawcy

przewidywali zwolnienia w II-gim półroczu 2006, odpowiadających wykształceniu

zawodowemu i średniemu zawodowemu o charakterze wytwórczo – usługowym.

Przeciwieństwem generatorów są skupiska, które opisują strumień popytu na pracę.

Wyniki przeprowadzonych obliczeń, analiz, badań przedstawiamy w identycznym układzie

jak w przypadku generatorów.

W układzie struktury popytu na pracę za kluczowe w gospodarce województwa

dolnośląskiego z uwagi na skupiska ofert pracy i ich udział w ofertach pracy ogółem należy

uznać:

1. Przetwórstwo przemysłowe 25,00%,

2. Administrację publiczną i obronę narodową - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne

i powszechne ubezpieczenie zdrowotne 15,00%,

3. Handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz

artykułów użytku osobistego i domowego 14,00%,

4. Obsługa nieruchomości 12,00%

5. Budownictwo 9,00%.

206

Wykazane sekcje PKD w II półroczu skupiły na rynku pracy województwa

dolnośląskiego blisko 36 000 ofert pracy, co stanowiło blisko 73,00% ofert ogółem. Udziały

procentowe generowanego bezrobocia przez wykazane sekcje, w ogółem przeanalizowanych

17 sekcjach PKD, rozkładały się w II-gim półroczu 2006 roku następująco: przemysł 25,00,

administracja 15,00%, handel 14,00%, obsługa nieruchomości 12,00 i budownictwo 9,00.

Natomiast najniższe skupiska ofert pracy to: hotele i restauracje, ochrona zdrowia,

pośrednictwo finansowe i pozostałe sekcje. Równie istotnym zagadnieniem poznawczym było

ustalenie rozkładu kluczowych generatorów bezrobocia, w źródle wynikającego ze struktury

gospodarczej, w przekroju przestrzennej alokacji.

Dookreślając ten rozkład w istotnych dla poziomu i struktury strumieniach popytu na

pracę w II-gim półroczu 2006 roku ukształtował się on następująco. W sekcji przetwórstwo

przemysłowe najwyższe skupiska występowały w dwóch powiatach: m. Wrocław

i oleśnickim. Powiatami, które były skupiskami najwyższej ofertowości pracy w sekcji

administracja publiczna były powiaty: wałbrzyski, ząbkowicki, miasto Wrocław i kłodzki.

Z kolei powiaty: miasto Wrocław i wałbrzyski to kluczowe rynki pracy skupiające oferty

pracy w sekcji handel. I w ostatniej istotnej dla analizowanego zjawisk sekcji budownictwo

do głównych skupisk ofert pracy zaliczyć należy powiaty: m. Wrocław, oleśnicki

i wałbrzyski.

Wyniki w układzie dla ogółem 29 powiatów województwa dolnośląskiego uprawniają do

stwierdzenia, że kluczowymi skupiskami ofert pracy w przekroju terytorialnym były powiaty:

m. Wrocław, wałbrzyski i oleśnicki. W tych powiatach w II-gim półroczu 2006 roku skupiska

ofert pracy osiągnęło poziom bliski 44,00%.

Równie ważnym dla niniejszej pracy było ustalenie skupisk ofert pracy w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym. Przede wszystkim to ustalenie umożliwia dookreślenie luk

popytowych, które powinny zostać zaspokojone w szczególności przez system szeroko

rozumianej edukacji szkolnej i pozaszkolnej.

Uzyskane wyniki na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego jednoznacznie

wskazują, że głównymi skupiskami ofert pracy w II półroczu 2006 roku na poziomie

zawodów i specjalności byli robotnicy gospodarczy. W tym zawodzie i specjalności w okresie

obserwacji wystąpiło 3391 ofert pracy. W dalszej kolejności istotnie skupiali ofert pracy

sprzedawcy 3335, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) 3134,

robotnicy budowlani 1348, pracownicy administracyjni* (zawód szkolny: Technik

administracji) 1269, magazynierzy 1083, sprzątaczki 1075, murarze 1012 i szwaczki 1005

ofert pracy.

207

Ważnym jest podkreślenie, że w opisywanym zbiorze wystąpiły zawody kształcone. Byli

to: pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) i pracownicy

administracyjni* (zawód szkolny: Technik administracji).

Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska ofert pracy


i średnim technicznym. Natomiast do kluczowych skupisk ofert pracy o wykształceniu

wyższym należy zaliczyć księgowych (samodzielnych).

W końcowej konkluzji należy zaznaczyć jeszcze jedną bardzo ważną prawidłowość,

tj. wyraźny i istotny odpływ ofert pracy na wojewódzkim rynku i podregionalnych rynkach

pracy. Kształtował się on następująco. Na poziomie wojewódzkiego rynku pracy odpływ

wyniósł 90,50%, w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim 95,00, podregionie legnickim

97,00%, podregionie wrocławski 91,40% i podregionie m. Wrocław 75,60%. Tym samym

rynkiem pracy o najwyższym odpływie ofert pracy w II-gim półroczu był podregion legnicki.

Poziom odpływu ofert pracy w okresie dwóch półroczy 2006 roku był w zasadzie zbliżony

i wyniósł 3,00%. Natomiast najniższy odpływ ofert pracy zaobserwowaliśmy w podregion

m. Wrocław. Należy wyraźnie zauważyć, że w powiecie m. Wrocław w zadanych do analizy

okresach obserwacji poziom odpływu ofert pracy był istotnie odstający od podregionów.

W powiecie m. Wrocław kształtował się on w przedziale od 72,20 do 75,60%. Gdy

w podregionach odpływy przekraczały poziom 90,00%..

Uzupełnieniem dookreślenia prawidłowości w strumieniu popytu na pracę jest analiza

prasowych ofert pracy. Uzyskane wyniki analizy prasowych ofert pracy uprawniają do

postawienia następujących wniosków.

1. Kluczowymi skupiskami prasowych ofert pracy były jednoznacznie dominujące

w strukturze ogółem dwa zawody i specjalności: a) przedstawiciel handlowy

(przedstawiciel regionalny), w którym zaobserwowano 191 ofert pracy i

b) handlowiec (zawód szkolny: Technik handlowiec), w którym zaobserwowano 136

ofert pracy.

2. Pozostałe zawody i specjalności istotnie z uwagi na liczebność ofert pracy odstawały

od wskazanych dwóch zawodów i specjalności,

3. W strukturze prasowych ofert pracy dominowały zawody i specjalności

charakteryzujące się specjalistycznym wykształceniem wyższym,

4. Wyodrębnione zawody i specjalności przede wszystkim odpowiadały sektorowi usług.

208

Kolejnym bardzo istotnym obszarem wnioskowania są planowane przez pracodawców

działających w obszarze województwa dolnośląskiego przyjęcia do pracy. Uzyskane wyniki

jednoznacznie wskazują, że głównymi skupiskami przyjęć do pracy w II półroczu 2006 roku

na poziomie zawodów i specjalności w opinii pracodawców byli: operatorzy maszyn

drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) 856, sprzedawcy 806,

doradcy personalni 703 i górnicy eksploatacji podziemnej* 502 wskazania.

Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe skupiska

przewidywanych przyjęć do pracy charakteryzowały się specjalistycznym wykształceniem

wyższym jak również ponadgimnazjalnym zawodowym i średnim technicznym.

Podsumowując, możemy na podstawie analizy określić następujące prawidłowości

opisujące skupiska przewidywanych przyjęć do pracy.

Po pierwsze dominujące liczbowo przewidywane przyjęcia do pracy wystąpiły w dwóch

podregionach: m. Wrocław i legnickim i zawarły się w przedziale od 1925 do 1914. Po drugie

przyjęcia głównie dotyczyły bardzo nielicznej grupy zawodów i specjalności, z dominacją

zawodów i specjalności o wykształceniu zasadniczym i średnim zawodowym. W tych

grupach wystąpiły zawody kształcone. Podsumowując, do głównych skupisk

przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy należy zaliczyć następujące zawody

i specjalności: betoniarz, doradca personalny, górnik eksploatacji podziemnej*, konwojent

(konduktor) wagonów specjalnych, operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik

maszyn i urządzeń drogowych), specjalista do spraw pakowania i opakowań, sprzedawca*,

stolarz* i szwaczka.

Kolejne wnioskowanie opieramy na pełnym z uwagi na koncepcję ideową

monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Zgodnie z przyjętą metodologią

wyniki omawiamy dla każdej ze zmiennych stosowanych w monitoring odrębnie. Pierwszą

z nich są planowane przez pracodawców przyjęcia do pracy.

Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe pracodawców na rynku pracy województwa

dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że

w II-gim półroczu 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące

zawody:

1. Doradca personalny

2. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)

3. Specjalista do spraw pakowania i opakowań

4. Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)

5. Kasjer handlowy

209

6. Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń

drogowych)

7. Magazynier.

Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach

i specjalnościach pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Szczególnie taka

luka ujawniła się w przypadku doradcy personalnego. W tym zawodzie i specjalności na

jednego specjalistę oczekiwało blisko 16 wolnych miejsc pracy. Decydującymi zmiennymi,

które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz

śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia oraz bardzo wysoka

liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy. Podobnie kształtowała się

sytuacja w pozostałych deficytowych zawodach i specjalnościach.

Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami

zatrudnieniowymi w przypadku sprzedawców, górników eksploatacji podziemnej*, szwaczek,

stolarzy, betoniarzy, handlowców, pracowników ochrony mienia i osób*, murarzy*,

księgowych (samodzielnych), techników mechaników*, kucharzy*, specjalistów do spraw

marketingu i handlu (sprzedaży), kelnerów* i piekarzy*. W tych zawodach i specjalnościach

na rynku pracy województwa według stanu w II-gim półroczu 2006 roku występowała

poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazaną

nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych i absolwentów.

W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy przewidywane przez pracodawców

zwolnienia.

W podsumowaniu poprzez analizę strumieniowo-opisową wydzieliliśmy dwa zbiory

zawodów, w przypadku, których wystąpiła najwyższa luka podażowa. Oznacza to, że były to

zawody deficytowe w przypadku, których pracodawcy mogą być dotknięci barierą braku kadr

kwalifikowanych. W niniejszej tablicy prezentujemy niniejsze zawody i specjalności.

Tab. 2.1 Zawody i specjalności oczekiwane przez pracodawców na rynku pracy woj. dolnośląskiegoo najwyższym deficycie

Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomBrukarz Doradca personalnyCieśla* Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)Inżynier mechanik - środki transportu Kasjer handlowyKonfekcjoner wyrobów gumowych. Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMurarz* Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)Operator maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanikmaszyn i urządzeń drogowych)

Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technikochrony fizycznej osób i mienia)

Operator suwnic (suwnicowy) Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)

210

Operator urządzeń do wulkanizacji. Sekretarz asystent.Szlifierz ostrzarz -Technik obuwnik* -Zbrojarz -

Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznychi Społecznych

Uwzględniając zgłaszane przez pracodawców zwolnienia z pracy na rynku pracy

województwa dolnośląskiego, poszukujemy w tym zbiorze zawodów i specjalności

o najwyższej nadwyżce. Oznacza to, że staramy się zidentyfikować zawody i specjalności,

które według stanu na II-gie półrocze 2006 roku charakteryzowały się najniższą szansą

uzyskania zatrudnienia oraz zapewniały pracodawcą najwyższą podaż pracy. Kontynuując,

wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do zawodów

i specjalności, w których wystąpiły przewidywane przez pracodawców zwolnienia z pracy

najwyższą nadwyżką charakteryzowały się:

1. Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej

2. Technik mechanik*


4. Piekarz*

5. Kucharz*

6. Tokarz



9. Murarz*

10. Tapicer*

11. Stolarz*

12. Sprzedawca*

13. Betoniarz

14. Szwaczka.

Z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w tych zawodach

i specjalnościach pracodawcy napotkają najwyższą podaż pracy. Szczególnie taka nadwyżka

ujawniła się w przypadku zawodu i specjalności aparatowy produkcji wyrobów maczanych.

W tym zawodzie i specjalności wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające podaży pracy.

Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych

zawodów i specjalności było bardzo wysokie bezrobocie.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły

zawody kształcone. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkolnictwa,

211

ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że kształcenie w wykazanych

zawodach istotnie pomniejsza szansę ludzi młodych na pozyskanie pierwszej pracy. Do tych

zawodów należy zliczyć:

1. Technika mechanika*

2. Handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec)

3. Piekarza*

4. Górnika eksploatacji podziemnej*

5. Murarza*

6. Tapicera*

7. Stolarza*.

W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną przewidywane

zwolnienia z pracy poprzez analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody

i specjalności, które charakteryzowały się najwyższymi nadwyżkami w układzie zawodów

odpowiadających przemysłowi lub usługom oraz dotyczyły zawodów kształconych

w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym.

Tab.2.2 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracyna rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej nadwyżce. Stan w II-gim półroczu 2006 roku

Zawody i specjalności odpowiadająceprzemysłowi

Zawody i specjalności odpowiadające usługom

Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej Bufetowy (barman)Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych Cukiernik*Hutnik-dmuchacz szkła Keiner*Magazynier Kucharz*Murarz* Piekarz*Pielęgniarka Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji)

Stolarz*Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)

Szwaczka RecepcjonistaTartacznik Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)Technik elektryk* Sprzedawca*Technik mechanik* Tapicer*Tokarz -

Źródło: Komputerowy System Zarządzania Danymi, Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań Ekonomicznych iSpołecznych

Tab. 2.3 Zawody i specjalności kształcone w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym o najwyższejliczbie przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiego i najwyższej

nadwyżce. Stan w II-gim półroczu 2006 roku

Zawody i specjalności odpowiadająceprzemysłowi

Zawody i specjalności odpowiadające usługom

Murarz* Cukiernik*Stolarz* Kelner*Technik elektryk* Kucharz*Technik mechanik* Piekarz*- Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji)

212

- Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznejosób i mienia)

- Sprzedawca*- Tapicer*


Uwzględniając potrzeby zatrudnieniowe wyrażane poprzez prasowe oferty pracy na rynku

pracy województwa dolnośląskiego wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy

stwierdzić, że w 2006 roku najpoważniejszym deficytem charakteryzowały się następujące

zawody:

1. Monter podzespołów i zespołów elektronicznych

2. Robotnik gospodarczy

3. Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)

4. Pakowacz

5. Kierowca samochodu ciężarowego

6. Magazynier.

Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach

pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. Decydującymi zmiennymi, które

ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych zawodów i specjalności były

wysokie liczbowo zbiory ofert pracy jak i bezrobotnych. Pozostałe zmienne należy uznać za

nie istotne dla opisywanego zjawiska. Obliczony deficyt dla wykazanych zawodów zawarł się

w przedziale od ponad 1 do 6 zgłoszonych w ofercie wolnych miejsc pracy.

Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi

w przypadku: robotnika pomocniczego w przemyśle przetwórczym, robotnika budowlanego,

szwaczki, sprzedawcy*, murarza* i ślusarza* W tych zawodach i specjalnościach na rynku

pracy województwa według stanu w 2006 roku występowała poważna nadwyżka podaży

pracy. Kluczową zmienną, które ukształtowała wykazaną nadwyżkę było przede wszystkim

wysokie liczbowo bezrobocie. Pozostałe zmienne nie posiadały wpływu na wykazaną

prawidłowość.

W końcowej części monitoringu realizowanego w oparciu o zmienną oferty pracy poprzez

analizę strumieniowo-porównawczą wydzieliliśmy zawody i specjalności, które

charakteryzowały się najwyższymi deficytami w układzie zawodów odpowiadających

przemysłowi lub usługą oraz dotyczyły zawodów kształconych w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym.

213

Tab.2.4 Zawody i specjalności o najwyższej liczbie ofert pracy na rynku pracy woj. dolnośląskiegoi najwyższym deficycie. Stan w II-gim półroczu 2006 roku

Zawody i specjalności odpowiadające przemysłowi Zawody i specjalności odpowiadające usługomCieśla* Kasjer handlowyKierowca samochodu ciężarowego Księgowy (samodzielny)Magazynier Lakiernik samochodowyMechanik maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: technik administracji)Monter maszyn i urządzeń przemysłowych Pracownik biurowy* (zawód szkolny: technik prac biurowych)Monter podzespołów i zespołów elektronicznych Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik

ochrony fizycznej osób i mienia)Murarz* Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzywsztucznych

Sprzątaczka

Pakowacz TelemarketerPozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętuelektrycznego

-

Pozostali monterzy elektronicy -Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów ztworzyw sztucznych

-

Pozostali operatorzy maszyn gdzie indziejniesklasyfikowani

-

Pozostali robotnicy przy pracach prostych wprzemyśle

-

Pozostali spawacze i pokrewni -Robotnik budowlany -Robotnik gospodarczy -Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym -Spawacz ręczny gazowy -


Kontynuując, wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do

zawodów i specjalności, w których wystąpił najwyższy deficyt należy zaliczyć:

1. Przedstawiciela medycznego

2. Telemarketera

3. Projektanta wzornictwa przemysłowego

4. Dyrektora wykonawczego

5. Kierownika działu marketingu i sprzedaży

6. Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)

7. Przedstawiciela handlowego (przedstawiciel regionalny)

8. Kierownika wewnętrznej jednostki organizacyjnej gdzie indziej niesklasyfikowany

9. Kasjera handlowego

10. Magazyniera.


pracodawcy napotkają najniższą podaż pracy. Szczególnie taki deficyt ujawnił się

w przypadku zawodu i specjalności przedstawiciel medyczny. W tym zawodzie i specjalności

wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające popytowi na pracę. Decydującą zmienną, która

214

ukształtowała tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych zawodów i specjalności była

wysoka liczba prasowych ofert pracy. Natomiast zmienne opisujące podaż pracy nie

wystąpiły na istotnym dla analizy poziomie.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpił

jedynie jeden zawód kształcone, tj. pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac

biurowych). W tym zawodzie na jednego poszukującego zatrudnienia oczekiwały ponad

2 wolne miejsca pracy. Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów

i specjalności wystąpiły również zawody nadwyżkowe. Z uwagi na charakter zmiennej, którą

są prasowe oferty pracy o najwyższej liczbie ich rejestracji poprzez niniejsze badanie

wykazujemy zawody, które pomimo tej prawidłowości nadal będą zaspakajać potrzeby

dolnośląskich pracodawców. Są to:

1. Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy)

2. Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)


4. Inżynier organizacji i planowania produkcji

5. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista).

W tych zawodach decydującą o nadwyżce zmienną, rzędu od 3 do 69 wolnych miejsc

pracy na 100 oczekujących, był istotny liczbowo zbiór bezrobotnych rejestrowanych

w urzędach pracy i wysokie liczbowo zbiory kształconych na wykazanych kierunkach.

Kontynuując, wyraźnie z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do

zawodów kształconych, w których wystąpił deficyt należy zaliczyć jedynie trzy:

1. Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)

2. Opiekuna w domu pomocy społecznej*

3. Kamieniarza*.


pracodawcy nie napotkają luki podażowej. Decydującą zmienną, która ukształtowała

wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy.

Należy wyraźnie zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody

deficytowe stanowiły śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na

wchodzenie na rynek pracy absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego,

należy podkreślić, że kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi

215

młodych na pozyskanie pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia

wynosiła do 2 wolnych miejsc pracy na jednego absolwenta.

Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w poniżej wykazanych

zawodach i specjalnościach, które charakteryzowały się najwyższymi nadwyżkami,

pracodawcy będą posiadać największe liczbo zbiory podaży pracy.

1. Technik elektronik*

2. Kucharz małej gastronomii*

3. Technik budownictwa*

4. Technik leśnik*

5. Technik weterynarii*

6. Technik mechanik*

7. Technik ochrony środowiska*

8. Agent reklamowy* (zawód szkolny: Technik organizacji reklamy)

9. Technik inżynierii środowiska i melioracji*

10. Higienistka stomatologiczna*

11. Technik architektury krajobrazu*

12. Organizator usług gastronomicznych* (zawód szkolny: Technik organizacji usług

gastronomicznych)

13. Technik telekomunikacji*

14. Malarz-tapeciarz*

15. Asystent informacji naukowej* (zawód szkolny: Technik informacji naukowej)

16. Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista)

17. Technik technologii odzieży*

18. Technik technologii drewna*

19. Technik urządzeń audiowizualnych*

20. Technik drogownictwa*

21. Organizator usług hotelarskich* (zawód szkolny: Technik hotelarstwa)

22. Technik żywienia i gospodarstwa domowego*

23. Technik rolnik*

24. Mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych*.

W tych zawodach nadwyżka zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,03. Oznacza to, że

absolwenci tych kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają

barierę rzędu od 1 do 3 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę.

216

Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku

wykazanych zawodów i specjalności było przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie

i bardzo niskie zbiory zmiennych odpowiadające popytowi na pracę.

Istotną i wartą podkreślenia jeszcze jedna ujawniona prawidłowością, którą jest

występowanie w strukturze kierunków kształcenia dwóch zawodów, w przypadku, których

nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na pracę. Byli to: organizator

agrobiznesu* (zawód szkolny: Technik agrobiznesu) i technik hodowca koni*.

W końcowej konkluzji sumując dotychczasowe doświadczenia autora niniejszej pracy,

wynikające ze zrealizowanych monitoringów w ostatnich latach, pragniemy istotnie

zaznaczyć, że to opracowanie z uwagi na czas jego realizacji, który wyniósł nieco ponad

miesiąc kalendarzowy, oraz ogrom materiałów źródłowych nie mogłoby powstać bez dwóch

ważnych i znaczących czynników. Pierwszym jest bardzo profesjonalna i partnerska

współpraca z liderem projektu „Regionalne badanie rynku pracy” Dolnośląską Agencją

Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu. W tym miejscu autor pracy składają szczególne

wyrazy podziękowania kierownikowi projektu w Wałbrzychu Pani mgr inż. Marioli

Stanisławczyk wraz z zespołem. Drugim, z kolei jest Komputerowy System Zarządzania

Danymi, którego wdrożenia na przykładzie niniejszego opracowania dowodzi, że przy

umiejętnym jego zastosowaniu uzyskanie wiedzy o rynku pracy i rządzących nim

prawidłowościami w tak krótkim czasie jest możliwe.

217


na rynku pracy województwa dolnośląskiego. Zawody i

specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy

3. 1 Uwagi ogólne

Niniejszy podrozdział jest podsumowaniem wiedzy i doświadczeń z realizacji zadania

badawczego obejmującego utworzenie specjalistycznego oprogramowania, pn. Komputerowy

System Zarządzania Danymi. Zadanie to Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań

Ekonomicznych i Społecznych realizował w latach 2005-2007 w ramach projektu

„Regionalne badanie rynku pracy” współfinansowanego przez Unię Europejską, w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego oraz budżet państwa w partnerstwie z Dolnośląską

Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu oraz Dolnośląskim Centrum Informacji

Zawodowej i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.

W ramach tego zadania Partner Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań

Ekonomicznych i Społecznych zrealizował w sumie następujące prace w postaci zwartych

dokumentacji:

1. Opracowanie celów poznawczych i aplikacyjnych w obszarze danych wejściowych do

komputerowego systemu zarządzania danymi.

2. Wytyczne do prototypu komputerowego systemu zarządzania danymi.

3. Komputerowy system zarządzania danymi. Wdrożenie na poziomie powiatów

województwa dolnośląskiego

4. Raport podsumowujący za lata 2005-2007.

Należy nadmienić, że końcowy wynik pracy Partnera tj. komputerowy system zarządzania

danymi zgodnie z przyjętymi założeniami realizowany był przede wszystkim w oparciu

o szerokie konsultacje z instytucjami monitorującymi rynek pracy oraz poddany był zarówno

pilotażowi, jaki i procesowi wdrożenia, co dokumentujemy w niniejszej podrozdziale.

Posiadając szeroki zakres danych źródłowych podjęliśmy ponownie opracowanie kolejnego

monitoringu, w którym w drodze analiz porównawczo – strumieniowych, wzorem

poprzednich podejść analitycznych, dookreślamy kluczowe generatory podaży pracy

i skupiska popytu na pracę w dwóch przekrojach, tj. według zawodów i specjalności oraz

sekcji gospodarczej (ostatniego miejsca pracy). Jak już podkreśliliśmy z uwagi na zbiór trzech

218

obserwacji odpowiadających zmiennym opisującym strumienie podaży pracy i popytu na

pracę analizy wykonane zostały w układzie dynamicznym.

Końcowym efektem analiz jest wygenerowanie, za pomocą przyjętego w poprzednich

opracowaniach podejścia metodycznego, zawodów deficytowych i nadwyżkowych na rynku

pracy województwa dolnośląskiego i powiatu wałbrzyskiego (studium przypadku) za lata

2006-2007.

Bardzo ważną częścią niniejszego rozdziału jest podjęcie wdrożenia KSZD w każdym z 29

powiatów województwa dolnośląskiego. Celem wdrożenia było uwiarygodnienie

funkcjonalności i poprawności wdrożeniowej KSZD zgodnie z zapisami zawartymi we

wniosku o dofinansowanie projektu w „Regionalne badanie rynku pracy”.

Dane źródłowe, podobnie jak w pierwszym i drugim monitoringu, zastosowane

w analizach gromadzone były w przedziałach tygodniowych, półrocznych oraz rocznych

i zostały pobrane z:

• Wojewódzkiego Kuratorium Oświaty we Wrocławiu,




3. 2. Analiza danych źródłowych – ogólna charakterystyka

Analiza poziomu dopasowania popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo

-kwalifikacyjnym jest węzłowym zagadnieniem podjętym w niniejszym rozdziale. Analiza

przeprowadzona została na podstawie założeń metodologicznych i procedur organizacyjnych

przedstawionych zarówno w pierwszym jak i drugim rozdziale pracy. Istotnym natomiast jest

poszerzenie podejścia metodycznego i procedur organizacyjnych o kolejny moduł

analityczny. Jest nim wydzielenie w drodze analiz porównawczo-strumieniowych zawodów

i specjalności, które zarówno w zbiorach generatorów podaży pracy jak i skupisk popytu na

pracę występowały na stałe w każdej obserwacji bądź wystąpiły wyłącznie w ostatniej

obserwacji. Tym samy podjęliśmy próbę wydzielenia tych zawodów i specjalności, które

istotnie nie tylko z uwagi na liczbę zaobserwowanych zmiennych, lecz również z uwagi na

funkcję czasu, kształtowały podaż i popyt na pracę.

W tym celu ogółem analizie poddaliśmy w obszarze rynku pracy województwa

dolnośląskiego: 859780 bezrobotnych odnotowanych w Powiatowych Urzędach Pracy

w końcu okresu sprawozdawczego, w ogółem 1529 zawodach i specjalnościach;

219

13429 zwolnień przewidywanych przez pracodawców w ogółem 304 zawodach

i specjalnościach; 14531 uczniów szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego w klasach

programowo najwyższych w 75 zawodach kształconych; 224731 ofert pracy

zarejestrowanych w urzędach pracy w okresie sprawozdawczym, w ogółem 1640 zawodach

i specjalnościach; 21350 przyjęć do pracy przewidywanych przez pracodawców w ogółem

336 zawodach i specjalnościach i 5071 prasowych ofert pracy w ogółem 248 zawodach

i specjalnościach.

Fazą końcową jest opracowanie monitoringu zawodów deficytowych, równoważnych

i nadwyżkowych w przekroju ogółem zmiennych wprowadzonych do prac analitycznych.

3. 3 Zawody i specjalności istotnie kształtujące popyt i podaż pracy

Przeprowadzone w tej pracy, bardzo obszerne z uwagi na zbiory danych źródłowych,

obliczenia i analizy a w konsekwencji monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych,

umożliwiają postawienie ważnych i istotnych dla zbliżania strumieni podaży pracy i popytu

na pracę m.in. poprzez właściwą dla zadanego obszaru zawodowo – terytorialnego politykę

edukacyjną, zwłaszcza w systemie kształcenia zawodowego.

W latach 2005-2007 obszarem najistotniej generującym bezrobocie w województwie

dolnośląskim był powiat m. Wrocław. Z uwagi na dominującą pozycję powiatu m. Wrocław

pod względem liczby mieszkańców, która w 2007 roku przekraczała 635 tysięcy, wskazany

obszar z uwagi na analizy porównawcze należy uznać za zmienną jednorodną niedającą

podstaw do dalszych analiz porównawczych. Za istotne i dalsze z uwagi na generowane

bezrobocie należy uznać powiaty: bolesławiecki, dzierżoniowski, głogowski, kamiennogórski,

kłodzki, legnicki, świdnicki, wałbrzyski i zgorzelecki. To obszary, które w latach 2005-2007

w najwyższym stopniu w województwie dolnośląskim generowały bezrobocie, tym samym

nasycały strumień podaży pracy.

Ważną prawidłowością jest bardzo wyraźny i zauważalny w okresie obserwacji spadek

bezrobocia zarówno w sekcjach gospodarczych jak i obszarach terytorialnych. W samy tylko

powiecie m. Wrocław w dominującej sekcji gospodarczej działalność usługowa komunalna,

społeczna i indywidualna, pozostała spadek bezrobocia wyniósł 42,00% przy średnio

półrocznym wynoszącym blisko 22,00%.

Z kolei na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego kluczowymi i jednoznacznie istotnymi

generatorami bezrobocia było pięć sekcji, tj. przetwórstwo przemysłowe, działalność

usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała, obsługa nieruchomości, wynajem

220

i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarcze, administracja publiczna i obrona

narodowa - obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne

oraz handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz

artykułów użytku osobistego i domowego. W najmniejszym stopniu bezrobocie generowały

hotele i restauracje, pośrednictwo finansowe i wytwarzanie i zaopatrywanie w energię

elektryczną, gaz, wodę. W przypadku wszystkich sekcji zaobserwowano istotny spadek

bezrobocia z jednoznacznie dominującym spadkiem w okresie od czerwca 2006 do czerwca

2007, który wyniósł 22,00%. Natomiast w całym okresie obserwacji spadek osiągnął poziom

rzędu 27,00%. Z kolei z uwagi na przekrój zawodowo - kwalifikacyjny głównymi

generatorami bezrobocia w latach 2005-2007 roku byli: sprzedawcy*, murarze*, ślusarze*,

asystenci ekonomiczni* (zawód szkolny: Technik ekonomista), krawcy*, kucharze*,

sprzątaczki, szwaczki, technicy mechanicy*, robotnicy budowlani, pracownicy biurowy*

(zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotnicy gospodarczy i mechanicy samochodów

osobowych. Z uwagi na poziom wykształcenia należy podkreślić, że kluczowe generatory

bezrobocia w dominującej części charakteryzowały się wykształceniem ponadgimnazjalnym

zawodowym i średnim technicznym. Ważnym jest stwierdzeni, że wykazany zbiór zawodów

i specjalności wskazuje na prawidłowość, którą jest jednorodność i brak zmienności

w strukturze jakościowej opisanego zjawiska. Dowodzi to, że struktura bezrobocia

w przekroju zawodów i specjalności w latach 2005-2007 utrwalała się i nie ulegała

znaczącym zmianom. Najistotniej z uwagi na zawody i specjalności spadek bezrobocia

zaznaczył się w zawodach i specjalnościach odpowiadających strukturze przemysłu,

budownictwa, wytwórczości i wyspecjalizowanym usługom technicznych. Potwierdza to

najwyższy spadek bezrobocia rzędu 1/2/ stanu bazowego z roku 2005, tym samym wysoką

chłonność rynku pracy, wśród mechaników samochodów osobowych, robotników

budowlanych i murarzy. W najtrudniejszej sytuacji w analizowanym okresie z uwagi na

najniższy spadek bezrobocia pozostają krawcy i asystenci ekonomiczny* (zawód szkolny:

Technik ekonomista). Natomiast na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego głównym

generatorem bezrobocia w latach 2005-2007 roku na poziomie zawodów i specjalności byli:

sprzedawcy*, krawcy*, murarze*, górnicy eksploatacji podziemnej*, szwaczki, ślusarze*,

kucharze*, ekonomiści, sprzątaczki, robotnicy gospodarczy, robotnicy budowlani,

pracownicy biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), technicy mechanicy*,

ceramicy wyrobów użytkowych i ozdobnych i magazynierzy. Ważnym jest również

podkreślenie, ze w zbiorze kluczowych generatorów bezrobocia wystąpił zawód i specjalność

odpowiadający wykształceniu wyższemu, byli to ekonomiści. W analizowanym okresie jak

221

już zaznaczyliśmy wyraźnie dominował dynamiczny spadek bezrobocia. Uszczegóławiając,

najistotniej zaznaczył się on w zawodach i specjalnościach odpowiadających strukturze

budownictwa, wytwórczości i wyspecjalizowanych usług technicznych i usług nie

wyspecjalizowanych. Potwierdza to najwyższy spadek bezrobocia rzędu ponad 1/2 stanu

bazowego z roku 2005 a więc chłonność rynku pracy, wśród robotników budowlanych

i górników. W najtrudniejszej sytuacji w analizowanym okresie z uwagi na najniższy spadek

bezrobocia pozostają technicy mechanicy i sprzątaczki.

Natomiast z uwagi na przewidywane zwolnienia z pracy na wojewódzkim rynku pracy do

zawodów i specjalności, które najistotniej kształtowały strumień podaży pracy należy

zaliczyć: sprzedawców*, murarzy*, szwaczki, piekarzy, pracowników ochrony mienia i osób*

(zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia), kucharzy*, specjalistów do spraw

pakowania i opakowań, ślusarzy i magazynierów. Drugim bardzo istotnym zbiorem zawodów

i specjalności, były te, które nie kształtowały istotnie strumienia podaży pracy, czyli w ocenie

pracodawców nie tworzyły nadwyżki w zatrudnieniu na wojewódzkim rynku pracy. Za okres

lat 2006-2007 do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć magazynierów, zbrojarzy,

techników informatyków, pakowaczy, cieśli, stolarzy, robotników budowlanych, betoniarzy,

kierowców autobusów, specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży), pomoce

kuchenne, inżynierów mechaników - maszyny i urządzenia do obróbki metali, inżynierów

mechaników - technologia mechaniczna, operatorów maszyn drogowych* (zawód szkolny:

Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), górników eksploatacji podziemnej*, tapicerów,

magazynierów, ceramików wyrobów użytkowych i ozdobnych, handlowców* (zawód

szkolny: Technik handlowiec), betoniarzy, aparatowych produkcji wyrobów maczanych,

ceramików wyrobów ceramiki budowlanej, tokarzy, kasjerów handlowych, pracowników

biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), przedstawicieli handlowych

(przedstawiciel regionalny), księgowych (samodzielnych) oraz techników mechaników.*

Należy w tym miejscu podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień podaży

pracy wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym

udziałem zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości

i wyspecjalizowanym usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności

odpowiadające wykształceniu wyższemu i usługom wysoko wyspecjalizowanym.

Natomiast na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego do zawodów i specjalności, które

w latach 2006-2007 najistotniej z uwagi na przewidywane zwolnienia z pracy kształtowały

strumień podaży pracy należy zaliczyć: sprzedawców*, magazynierów, przedstawicieli

handlowych (przedstawicieli regionalnych), ślusarzy, piekarzy, stolarzy, pracowników

222

ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia), szwaczki

i ślusarzy. Z kolei do zawodów i specjalności, które nie kształtowały istotnie strumienia

podaży pracy, czyli w ocenie pracodawców nie tworzyły nadwyżki w zatrudnieniu na rynku

pracy powiatu wałbrzyskiego należy zaliczyć za okres lat 2006-2007: techników

odlewników*, operatorów urządzeń bielących masy włókniste, księgowych (samodzielnych),

grafików komputerowych, elektromonterów (elektryków) zakładowych, aparatowych

produkcji wyrobów maczanych, ceramików wyrobów ceramiki budowlanej, ceramików

wyrobów użytkowych i ozdobnych, kierowców samochodu osobowego, konfekcjonerów

wyrobów gumowych, operatorów urządzeń do wulkanizacji, pielęgniarki, pracowników

biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), przewodników turystyki górskiej,

spedytorów* (zawód szkolny: Technik spedytor,) techników automatyków sterowania ruchem

kolejowym* i techników elektryków.* Podobnie jak w analizie na poziomie wojewódzkiego

rynku pracy należy podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień podaży pracy

wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym udziałem

zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości i wyspecjalizowanym

usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu

wyższemu i usługom wysoko wyspecjalizowanym.

Z kolei z uwagi na obszar terytorialny możemy stwierdzić, że w latach 2005-2007

obszarem najistotniej skupiającym oferty pracy był powiat m. Wrocław. Za istotne i dalsze

z uwagi na skupiska ofert pracy w okresie obserwacji należy uznać powiaty: oleśnicki,

wałbrzyski i ząbkowicki. To obszary, które w latach 2005-2007 w najwyższym stopniu

w województwie dolnośląskim skupiały ofertowość pracy, tym samym nasycały strumień

popytu na prace. Ważną prawidłowością jest bardzo wyraźny i zauważalny w okresie

obserwacji wzrost ofert pracy zarówno w sekcjach gospodarczych jak i obszarach

terytorialnych. W samym tylko powiecie m. Wrocław w dominującej sekcji gospodarczej

obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalności

gospodarczej pozostała wzrost wyniósł 62,00%.

Na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego do kluczowych skupisk ofert pracy w przekroju

sekcji gospodarczych należy zaliczyć sekcję administracja publiczna i obrona narodowa

- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

W mniejszym stopniu do skupisk ofertowości pracy możemy zaliczyć: przetwórstwo

przemysłowe, handel hurtowy i detaliczny - naprawa pojazdów samochodowych, motocykli

oraz artykułów użytku osobistego i domowego oraz budownictwo. W najmniejszym stopniu

oferty pracy skupiał się w sekcjach: hotele i restauracje, pośrednictwo finansowe

223

i wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę. W przypadku wszystkich

sekcji zaobserwowano istotny wzrost ofert pracy z jednoznacznie dominującym wzrostem

w okresie od stycznia do czerwca 2006 roku, który wyniósł ponad 10,00%.

Natomiast do zawodów i specjalnościami, które w latach 2005-2007 na rynku pracy

województwa dolnośląskiego najistotniej z uwagi na oferty pracy kształtowały strumień

popytu na pracę należy zaliczyć: sprzedawców*, robotników gospodarczych, pracowników

biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), pracowników administracyjnych*

(zawód szkolny: Technik administracji), robotników budowlanych, murarzy, szwaczki

i sprzątaczki. Przeciwieństwem tego zbioru są zawody i specjalności, które nie kształtowały

istotnie strumienia popytu na pracę, czyli w okresie obserwacji nie tworzyły istotnie

wysokiego deficytu na rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć:

magazynierów, kierowców samochodu ciężarowego, ślusarzy, sprzątaczki, księgowych

samodzielnych, kasjerów handlowych, pracowników ochrony mienia i osób* (zawód szkolny:

Technik ochrony fizycznej osób i mienia), kucharzy, pomoce kuchenne, przedstawicieli

handlowych, pakowaczy i mechaników samochodowych. Należy w tym miejscu podkreślić,

ze w relacji do zawodów utrwalających strumień popytu na pracę wykazany powyżej zbiór

należy uznać za kilkakrotnie mniejszy, z dominującym udziałem zawodów i specjalności

odpowiadających wyspecjalizowanym i prostym usługom. W mniejszym zakresie są to

zawody i specjalności odpowiadające wykształceniu wyższemu i przemysłowi oraz

wytwórczości. Po drugie, uzyskane wyniki umożliwiają dookreślenie następujących dalszych

istotnych prawidłowości. W analizowanym okresie wyraźnie dominował dynamiczny wzrost

ofert pracy. Uszczegóławiając, najistotniej zaznaczył się on w zawodach i specjalnościach

odpowiadających strukturze prostych usług i przemysłu. Potwierdza to najwyższy wzrost

ofert pracy rzędu ponad 2 krotności stanu bazowego z roku 2005 a więc chłonność rynku

pracy, wśród sprzątaczek i ślusarzy. Natomiast najniższy w analizowanym okresie wzrost

ofert pracy dotyczył murarzy i szwaczek. Z kolei całkowity wzrost ofert pracy rejestrowanych

w powiatowych urzędach pracy województwa dolnośląskiego w latach 2005-2007 wyniósł ½

stanu bazowego, czyli 50,00% .

W analogicznym układzie możemy opisać rynek pracy powiatu wałbrzyskiego, na którym

najistotniej kształtowały strumień popytu na pracę następujące zawody i specjalności:

sprzedawcy*, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych) i robotnicy

gospodarczy. Ich przeciwieństwem były zawody i specjalności, które nie kształtowały istotnie

strumienia popytu na pracę, czyli w okresie obserwacji nie tworzyły istotnie wysokiego

deficytu na rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: murarzy,

224

magazynierów, szwaczki i sprzątaczki. W analizowanym okresie wyraźnie dominował

dynamiczny wzrost ofert pracy. Uszczegóławiając, najistotniej z uwagi na zawody

i specjalności zaznaczył się on w jednym przypadku odpowiadającym strukturze usług

biurowych. Potwierdza to najwyższy wzrost ofert pracy rzędu ponad 6 krotności stanu

bazowego z roku 2005, a więc chłonność rynku pracy, wśród pracowników biurowych.

Istotnym jest fakt, że jest to zawód kształcony na poziomie szkolnictwa ponadgimnazjalnego

zawodowego. Natomiast najniższy w analizowanym okresie wzrost ofert pracy dotyczył

kucharzy i kasjerów handlowych.

Kontynuując, ważnym źródłem opisującym zapotrzebowanie w zatrudnieniu są prasowe

oferty pracy. Na wojewódzkim rynku pracy do jednoznacznie dominujących zawodów

i specjalności w strukturze prasowych ofert pracy należy zaliczyć: przedstawicieli

handlowych (przedstawicieli regionalnych), specjalistów do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży), pracowników biurowych* (zawód szkolny: technik prac biurowych),

kierowników działu marketingu i sprzedaży, asystentów ekonomicznych* (zawód szkolny:

technik ekonomista), magazynierów, księgowych (samodzielnych), kasjerów handlowych,

handlowców* (zawód szkolny: technik handlowiec), przedstawicieli medycznych,

kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu hurtowym

i detalicznym, zastępców dyrektorów generalnych i prezesów, dyrektorów wykonawczych,

specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy), telemarketerów, specjalistów do spraw

wynagrodzeń i planistów produkcyjnych. Jak można zauważyć, są to przede wszystkim

wysoce wyspecjalizowane zawody odpowiadające sektorowi usług handlowych

i finansowych. Z wyraźnie mniejszym udziałem zawodów przemysłowych i wytwórczych.

Natomiast zawodami, które w okresie obserwacji wypełniły luki zatrudnieniowe i tym samy

w nikłym stopniu zaznaczyły się w strukturze prasowych ofert pracy były: projektant

wzornictwa przemysłowego, programista, specjalista do spraw public relations, inżynier

organizacji i planowania produkcji, sekretarz asystent, specjalista do spraw organizacji

i rozwoju transportu i kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe. Należy zauważyć,

że były to również zawody wysoko wyspecjalizowane odpowiadające zarówno usługom jak

i przemysłowi.

Należy zaznaczyć jeszcze dwie dalsze prawidłowości o charakterze ogólnym. Pierwszą

jest wyraźny wzrost prasowych ofert pracy rzędu blisko 40,00%. I drugą, specyfika

prasowych oferty pracy, wśród których dominowały zawody odpowiadające wykształceniu

wyższemu i wysoko wyspecjalizowanym usługom rynkowym.

225

Dzięki przeprowadzonym analizom możemy również wskazać zawody i specjalności,

które w latach 2006-2007 na rynku pracy województwa dolnośląskiego najistotniej z uwagi

na przewidywane przyjęcia do pracy kształtowały strumień popytu na pracę. W szczególności

do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: handlowców* (zawód szkolny: technik

handlowiec), kelnerów*, kucharzy*, magazynierów, murarzy*, piekarzy*, pracowników

ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia),

przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych), specjalistów do spraw marketingu

i handlu (sprzedaży), specjalistów do spraw pakowania i opakowań, sprzedawców*, stolarzy*

i zbrojarzy, Drugim bardzo istotnym zbiorem zawodów i specjalności były te, które nie

kształtowały istotnie strumienia popytu na pracę, czyli w ocenie pracodawców nie tworzyły

deficytów w zatrudnieniu na wojewódzkim rynku pracy. Do tych zawodów i specjalności

należy zaliczyć przede wszystkim: betoniarzy, cieśli*, doradców personalnych,

fizjoterapeutów, górników eksploatacji podziemnej*, inżynierów mechaników - maszyny

i urządzenia do obróbki metali, kasjerów handlowych, konwojentów (konduktorów) wagonów

specjalnych, księgowych (samodzielnych), operatorów maszyn drogowych* (zawód szkolny:

Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), pakowaczy, pielęgniarki, pracowników

biurowych* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotników budowlanych, szwaczki,

ślusarzy*, techników informatyków*, techników mechaników* i telefonistki. Należy w tym

miejscu podkreślić, ze w relacji do zawodów utrwalających strumień popytu na pracę

wykazany powyżej zbiór należy uznać za kilkakrotnie większy, z dominującym udziałem

zawodów i specjalności odpowiadających przemysłowi, wytwórczości i wyspecjalizowanym

usługom. W mniejszym zakresie są to zawody i specjalności odpowiadające sektorowi usług,

w szczególności usług handlowych i doradztwa finansowego.

Analogicznie jak w analizie na poziomie rynku pracy województwa dolnośląskiego na

podstawie przeprowadzonej analizy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego możemy wskazać

zawody i specjalności, które w latach 2006-2007 najistotniej z uwagi na przewidywane

przyjęcia do pracy kształtowały strumień popytu na pracę. W szczególności do tych zawodów

i specjalności należy zaliczyć: sprzedawców*, ślusarzy, stolarzy, murarzy, kucharzy

i handlowców * (zawód szkolny: Technik handlowiec).

Kontynuując, po opisaniu wyników z analiz cząstkowych przechodzimy do opisu

wyników kompleksowych. Do tego zbioru wyników zaliczamy dookreślenie kluczowych

deficytów zatrudnieniowych w przekroju ogółem wprowadzonych do monitoringu

zmiennych.

226

W latach 2006-2007 najwyższymi deficytami na rynku pracy województwa

dolnośląskiego z uwagi na przewidywane potrzeby zatrudnieniowe pracodawców

charakteryzowali się: fizjoterapeuci, inżynierowie mechanicy - maszyny i urządzenia do

obróbki metali, zbrojarze, przedstawiciele handlowi (przedstawiciel regionalny), doradcy

personalni, specjaliści do spraw pakowania i opakowań, pracownicy biurowy* (zawód

szkolny: technik prac biurowych), operatorzy maszyn drogowych* (zawód szkolny: mechanik

maszyn i urządzeń drogowych), tancerze baletowi, specjaliści do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży), magazynierzy, pracownicy ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik

ochrony fizycznej osób i mienia). Z uwagi na poziom deficytu należy spodziewać się przy

powtórzonych tendencjach na rynku pracy z okresów poprzednich, w tych zawodach

i specjalnościach pracodawcy napotkają najpoważniejsze luki podażowe. W tych zawodach

i specjalnościach na jednego specjalistę oczekiwało od blisko 3 do 1 wolnego miejsca pracy.

Decydującymi zmiennymi, które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu

i specjalności były wręcz śladowe bezrobocie i przewidywane przez pracodawców zwolnienia

oraz bardzo wysoka liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy.

Z kolei dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi

w przypadku: betoniarzy, bufetowych (barmanów), cieśli*, górników eksploatacji

podziemnej*, handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec), kasjerów handlowych,

kelnerów*, księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów

urządzeń przetwórstwa mięsa, pakowaczy, piekarzy*, pielęgniarek, robotników budowlanych,

sprzedawców*, stolarzy meblowych, stolarzy*, szwaczek, ślusarzy*, techników

mechaników*, telefonistek i tokarzy.

W tych zawodach i specjalnościach na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach

2006-2007 występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które

ukształtowały wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory

bezrobotnych i absolwentów. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy

przewidywane przez pracodawców zwolnienia.

Z kolei wałbrzyscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi

w przypadku: elektromonterów (elektryków) zakładowych, konfekcjonerów wyrobów

gumowych, księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów

maszyn drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), piekarzy*,

pielęgniarek, sprzedawców*, stolarzy*, ślusarzy*, techników automatyków sterowania

ruchem kolejowym*, techników elektryków* i techników mechaników*. W tych zawodach

i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-2007 występowała

227




zwolnienia.

Natomiast z uwagi na zgłaszane przez pracodawców zapotrzebowanie w zatrudnieniu

w drodze ofertowości pracy najwyższymi deficytami na rynku pracy województwa

dolnośląskiego charakteryzowali się: kierowcy samochodów ciężarowych, magazynierzy,

monterzy podzespołów i zespołów elektronicznych, pakowacze, operatorzy maszyn do

produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych, robotnicy przy pracach prostych w przemyśle,

pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), pracownicy ochrony mienia

i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób i mienia) oraz robotnicy

gospodarczy. Decydującymi zmiennymi, które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku

tego zawodu i specjalności były wręcz śladowe przewidywane przez pracodawców

zwolnienia oraz bardzo wysoka liczba ofert pracy.

Dolnośląscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi

w przypadku: murarzy*, pakowaczy, pracowników administracyjnych* (zawód szkolny:

Technik administracji), robotników budowlanych, robotników pomocniczych w przemyśle

przetwórczym, sprzątaczek, sprzedawców*, szwaczek i ślusarzy*. W tych zawodach

i specjalnościach na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach 2006-2007

występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały

wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory bezrobotnych

i przewidywanych zwolnień z pracy. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy


W relacji do rynku pracy powiatu wałbrzyskiego najwyższymi deficytami z uwagi na

przewidywane potrzeby zatrudnieniowe pracodawców charakteryzowali się: przedstawiciele

handlowi (przedstawiciele regionalni), graficy komputerowi, technicy odlewnicy*,

spedytorzy* (zawód szkolny: technik spedytor), handlowcy* (zawód szkolny: technik

handlowiec), ekspedienci w punkcie usługowym, administratorzy sieci informatycznej,

operatorzy urządzeń do wulkanizacji, pracownicy biurowi* (zawód szkolny: technik prac

biurowych), kierowcy samochodów osobowych, ogrodnicy terenów zieleni, pomocniczy

robotnicy przy konserwacji terenów zieleni, handlowcy* (zawód szkolny: technik

handlowiec), pracownicy ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: technik ochrony fizycznej

osób i mienia), zbrojarze i magazynierzy. W tych zawodach i specjalnościach na jednego

specjalistę oczekiwało od blisko 42 do 1 wolnego miejsca pracy. Decydującymi zmiennymi,

228

które ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz


liczba przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy. Z kolei wałbrzyscy

pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami zatrudnieniowymi w przypadku:

elektromonterów (elektryków) zakładowych, konfekcjonerów wyrobów gumowych,

księgowych (samodzielnych), kucharzy*, magazynierów, murarzy*, operatorów maszyn

drogowych* (zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych), piekarzy*,

pielęgniarek, sprzedawców*, stolarzy*, ślusarzy*, techników automatyków sterowania

ruchem kolejowym*, techników elektryków* i techników mechaników*. W tych zawodach

i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-2007 występowała




zwolnienia.

Analizują strukturę bezrobocia w latach 20060-2007 najwyższymi nadwyżkami na rynku

pracy województwa dolnośląskiego z uwagi na liczbę bezrobotnych charakteryzowali się:

asystenci ekonomiczni* (zawód szkolny: Technik ekonomista), ekonomiści, krawcy*,

kucharze*, mechanicy samochodów osobowych, murarze*, piekarze*, robotnicy budowlani,

robotnicy pomocniczy w przemyśle przetwórczym, sprzątaczki, sprzedawcy*, szwaczki,

ślusarze*, technicy mechanicy*, technicy rolnicy*, tokarze. Z uwagi na poziom nadwyżki

należy spodziewać się, że w tych zawodach i specjalnościach dolnośląscy pracodawcy

napotkają najpoważniejsze luki podażowe. W tych zawodach i specjalnościach na stu

specjalistów oczekiwało od blisko 2 do 38 wolnych miejsc pracy. Decydującymi zmiennymi,

które ukształtowały tak wysokie nadwyżki w przypadku tych zawodów specjalności były

wręcz śladowe przewidywane przez pracodawców przyjęcia, bardzo niska liczba ofert pracy

i dominujące i bardzo wysokie bezrobocie.

Z kolei dolnośląscy pracodawcy mogą spotkać się z problemami zatrudnieniowymi, mimo

wysokiego bezrobocia, w przypadku: pracowników biurowych* (zawód szkolny: Technik

prac biurowych) i robotników gospodarczych. W tych zawodach pomimo bardzo wysokiego

bezrobocia na rynku pracy województwa dolnośląskiego w latach 2006-2007 przeważało

zapotrzebowanie w zatrudnieniu rzędy od 1 do 3 wolnych miejsc pracy przypadających na

jednego bezrobotnego. Kluczowymi zmiennymi, które ukształtowały wykazany deficyt były

przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory ofert pracy i przewidywane przyjęcia do pracy.

229

Analogicznie, w latach 2006-2007 najwyższymi deficytami na rynku pracy powiatu

wałbrzyskiego z uwagi na liczbę ofert pracy charakteryzowali się: kasjerzy handlowi,

kierowcy samochodu osobowego, kopacze, magazynierzy, mechanicy samochodów

osobowych, ogrodnicy terenów zieleni, opiekunki domowe, pakowacze, pomoce kuchenne,

pracownicy biurowi* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), robotnicy budowlani,

robotnicy drogowi, robotnicy gospodarczy, robotnicy leśni, technicy elektrycy* oraz

zamiatacze. W tych zawodach i specjalnościach na jednego oczekującego na pracę

oczekiwało od blisko 42 do 1 wolnego miejsca pracy. Decydującymi zmiennymi, które

ukształtowały tak wysoki deficyt w przypadku tego zawodu i specjalności były wręcz


liczba ofert pracy. Z kolei wałbrzyscy pracodawcy nie powinni spotkać się z problemami

zatrudnieniowymi w przypadku: asystenta ekonomicznego* (zawód szkolny: Technik

ekonomista), ceramika wyrobów użytkowych i ozdobnych, ekonomisty, fryzjera* (zawody

szkolne: Fryzjer, Technik usług fryzjerskich), krawca*, kucharza*, murarza*, operatora

maszyn do szycia, pakowacza, pracowników pomocy społecznej i pracy socjalnej,

pracowników administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji), robotników

budowlanych, sprzątaczek, sprzedawców*, szwaczek, ślusarzy* oraz zdobników ceramiki.

W tych zawodach i specjalnościach na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego w latach 2006-

2007 występowała poważna nadwyżka podaży pracy. Kluczowymi zmiennymi, które

ukształtowały wykazaną nadwyżkę były przede wszystkim wysokie liczbowo zbiory

bezrobotnych i absolwentów. W mniejszym stopniu oddziaływały na stan rzeczy


Natomiast analizują strukturę prasowych ofert pracy z uwagi na poziom deficytu należy

spodziewać się, że w następujących zawodach i specjalnościach dolnośląscy pracodawcy

napotkają najniższą podaż pracy: asystent bankowości, dyrektor wykonawczy, kasjer

handlowy, kierownik działu marketingu i sprzedaży, kierownik wewnętrznej jednostki

działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym, magazynier, planista

produkcyjny, specjaliści do spraw finansowych, zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów,

pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych), programista, projektant

wzornictwa przemysłowego, przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny),

przedstawiciel medyczny, sekretarz asystent, specjalista do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży), specjalista do spraw organizacji i rozwoju transportu, specjalista do spraw public

relations, specjalista do spraw wynagrodzeń oraz telemarketer. Szczególnie taki deficyt

ujawnił się w przypadku przedstawiciel medyczny oraz telemarketer. W tych zawodach

230

i specjalnościach wyłącznie wystąpiły zmienne odpowiadające popytowi na pracę.

Decydującą zmienną, która ukształtowała tak wysoki deficyt w przypadku wykazanych

zawodów i specjalności była wysoka liczba prasowych ofert pracy. Natomiast zmienne

opisujące podaż pracy nie wystąpiły na istotnym dla analizy poziomie. Należy wyraźnie

zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły jedynie jeden zawód

kształcony, tj. pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac biurowych). W tym

zawodzie na jednego poszukującego zatrudnienia oczekiwały blisko 2 wolne miejsca pracy.

W wykazanym zbiorze zawodów i specjalności wystąpiły również zawody nadwyżkowe.

Z uwagi na charakter zmiennej, którą są prasowe oferty pracy o najwyższej liczbie ich

rejestracji poprzez niniejsze badanie wykazujemy zawody, które pomimo tej prawidłowości

nadal będą zaspakajać potrzeby dolnośląskich pracodawców. Są to: asystent ekonomiczny*

(zawód szkolny: Technik ekonomista), handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec),

inżynier organizacji i planowania produkcji, kontroler jakości wyrobów - artykuły

przemysłowe, księgowy (samodzielny), agenci do spraw sprzedaży (handlowcy), specjalista

do spraw finansów (analityk finansowy) oraz sprzedawca*. W tych zawodach decydującym

o nadwyżce, rzędu od 2 do 93 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na nią, był istotny

liczbowo zbiór bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy i wysokie liczbowo zbiory

kształconych na wykazanych kierunkach.

Bardzo niepokojące są natomiast wyniki opisujące szkolnictwo zawodowe

ponadgimnazjalne. W przypadku absolwentów szkół zawodowych wchodzących na rynek

pracy jedynie pięć zawodów charakteryzowało się nikłym deficytem. Wyraźnie

z wykonanych badań, analiz i obliczeń możemy stwierdzić, że do zawodów kształconych,

w których wystąpił wskazany deficyt należy zaliczyć:

� Asystenta osoby niepełnosprawnej*

� Kamieniarza*

� Opiekunkę dziecięcą*

� Pracownika biurowego* (zawód szkolny: Technik prac biurowych)

� Pracownika ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób

i mienia).



wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy. Należy wyraźnie

zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody deficytowe stanowiły

231

śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy

absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że

kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi młodych na pozyskanie

pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia wynosiła do 2 wolnych

miejsc pracy na jednego absolwenta.

Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać się, że w pozostałych 75

zawodach kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w województwie

dolnośląskim pracodawcy będą posiadać największe liczbowo zbiory podaży pracy,

a absolwenci bardzo niskie szanse uzyskania pierwszej pracy. W tych zawodach nadwyżka

zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,40. Oznacza to, że absolwenci pozostałych 75

kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają barierę rzędu od 1

do 40 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę. Decydującą zmienną, która

ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych zawodów i specjalności było

przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie i bardzo niskie zbiory zmiennych

odpowiadające popytowi na pracę. Istotną i wartą podkreślenia jeszcze jedną ujawnioną

prawidłowością jest występowanie w strukturze kierunków kształcenia zawodów,

w przypadku, których nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na pracę. Byli

to: asystenci archiwiści* (zawód szkolny: Technik archiwista) i organizatorzy agrobiznesu*

(zawód szkolny: Technik agrobiznesu), organizatorzy usług gastronomicznych* (zawód

szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych), renowatorzy zabytków architektury*,

technicy architektury krajobrazu*, technicy dźwięku* (zawód szkolny: Asystent operatora

dźwięku), technicy górnictwa podziemnego*, technicy hodowcy koni*, technicy

mechatronicy*, technicy rolnicy*, technicy technologii ceramicznej*, technicy

teleinformatycy*, technicy urządzeń audiowizualnych* i technicy żywienia i gospodarstwa

domowego*..

Natomiast w szkolnictwie zawodowym w powiecie wałbrzyskim wyraźnie z wykonanych

badań, analiz i obliczeń wynika, że do zawodów kształconych, w których wystąpił deficyt

należy zaliczyć jedynie trzy:

� Handlowca* (zawód szkolny: Technik handlowiec)

� Pracownika ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony fizycznej osób

i mienia)

� Technika elektryka*.

232



wykazany deficyt były oferty pracy rejestrowane w urzędach pracy. Należy wyraźnie

zaznaczyć, że w wykazanym zbiorze zawodów i specjalności zawody deficytowe stanowiły

śladowy ułamek w ogólnej strukturze kształcenia. Z uwagi na wchodzenie na rynek pracy

absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego, należy podkreślić, że

kształcenie w wykazanych zawodach istotnie podnosi szansę ludzi młodych na pozyskanie

pierwszej pracy. W tych zawodach szansa uzyskania zatrudnienia wynosiła do 2 wolnych

miejsc pracy na jednego absolwenta. Z kolei z uwagi na poziom nadwyżki należy spodziewać

się, że w pozostałych 32 zawodach i specjalnościach, które charakteryzowały się

najwyższymi nadwyżkami, pracodawcy będą posiadać największe liczbo zbiory podaży

pracy, a absolwenci najpoważniejsze utrudnienia w znalezieniu pierwszej pracy. W tym

zbiorze zawodów nadwyżka zawarła się w przedziale od 0,01 do 0,87. Oznacza to, że

absolwenci tych kierunków kształcenia wchodząc na rynek pracy po raz pierwszy napotkają

barierę rzędu od 1 do 87 wolnych miejsc pracy na 100 oczekujących na pracę. Decydującą

zmienną, która ukształtowała tak wysoką nadwyżkę w przypadku wykazanych zawodów

i specjalności było przede wszystkim bardzo wysokie bezrobocie i bardzo niskie zbiory

zmiennych odpowiadające popytowi na pracę. I analogicznym, jak w przypadku rynku pracy

województwa dolnośląskiego, jest występowanie w strukturze kierunków kształcenia

zawodów w przypadku, których nie wystąpiła żadna zmienna odpowiadająca popytowi na

pracę. Byli to: agenci reklamowi* (zawód szkolny: Technik organizacji reklamy), asystenci

informacji naukowej* (zawód szkolny: Technik informacji naukowej), organizatorzy usług

gastronomicznych* (zawód szkolny: Technik organizacji usług gastronomicznych), technicy

analitycy*, technicy drogownictwa*, technicy mechatronicy*, technicy technologii

ceramicznej*, technicy technologii drewna* i technicy żywienia i gospodarstwa domowego*.

Końcowym wynikiem, który opisujemy w niniejszej pracy jest ranking zawodów

deficytowych na powiatowych rynkach i wojewódzkim rynku pracy. Ranking spełnia jeszcze

jedną ważną rolę. Jak podkreśliliśmy jest on zarazem egzemplifikacja wdrożenia KSZD.

Uzyskane wyniki opisujemy w dwóch formach. Pierwszej, tj. ogólnych prawidłowości.

W drugiej w formie zestawienia tabelarycznego, w którym prezentujemy zawody

i specjalności, które wystąpiły w minimum dwóch obserwacjach o poziomie deficytu równym

lub większym od 10.

233

Opisując rynek pracy województwa dolnośląskiego możemy stwierdzić, że w latach

2006-2007:

1. Wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim w zawodach przemysłowych.

2. Szczególnie dotyczył on operatorów maszyn i urządzeń.

3. Kierunkowo odpowiadających przemysłowi hutniczemu, budownictwu, drogownictwu

i przemysłowi precyzyjnemu.

4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na produkcję i wytwórczość

o wysokim potencjale kwalifikacyjnym.

5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych ukierunkowanych

na sektor usług i wytwórczości osadzonej w rzemiośle.

6. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć operatora urządzeń do wulkanizacji,

w którym w i półroczu 2006 roku na jednego oczekującego na zatrudnienie przypadała

66 wolnych miejsc pracy. Analogicznie w okresie obserwacji na operatora maszyn

drogowych* (zawód szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) przypadało 62

wolnych miejsc pracy, sortowacza surowców wtórnych 49, operator urządzeń do

ciągłego odlewania stali 37, operator maszyn do produkcji drutów i prętów 46

i operatora maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych 39

7. W mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach i specjalnościach o wysokim

poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor usług. Przede wszystkim były to

zawody odpowiadające sektorowi usług publicznych ukierunkowane na zaspakajanie

potrzeb edukacyjnych, doradczych w zakresie zarządzania personelem oraz

podatkami. Przykładowymi reprezentantami tych zawodów są: nauczyciel historii

i społeczeństwa w szkole podstawowej (deficyt 10), doradca personalny (deficyty 29),

doradca podatkowy (deficyt 10).

8. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z administracją państwową

i usługami handlowymi. W szczególności były to zawody ukierunkowane na

sądownictwo i obsługę sektora ochrony zdrowia. W tym podzbiorze zawodów

deficytowych uzyskany wynik można zegzemplifikować przykładami sekretarza

sądowego (deficyt 13) oraz przedstawiciela medycznego (deficyt 15).

Tab. 3.1 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor

przemysłowy na rynku pracy województwa dolnośląskiego

Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu

2006 roku

Deficyt w II półroczu

2006 roku

Deficyt w I półroczu

2007 roku

Operator pras do formowania wyrobów z masy papierniczej 11 - 22

Operator strugarek i frezarek do drewna 11 13 22

Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej wprzemyśle elektromaszynowym

10 19 -

234

Operator maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych - 32 39

Robotnik budowlanych robót wykończeniowych i pokrewni gdzieindziej niesklasyfikowani

- 10 13

Sortowacz surowców wtórnych. 14 49 13

Źródło: obliczenia w Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi. Główny Instytut Górnictwa Zakład Badań

Ekonomicznych i Społecznych

Legenda: znak „-„ oznacza, że zadany zawód i specjalność w punkcie obserwacji nie wystąpił

Tab. 3.2 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usługna rynku pracy województwa dolnośląskiego


2006 roku


2006 roku


2007 roku

Pracownik opieki osobistej 11 - 22

Doradca personalnych 29 20 20

Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej wprzemyśle przetwórczym

11 - -

Manikiurzystka 13 - 29

Nauczyciel konsultant 11 15 11

Zastępca dyrektora generalnego i prezesa - 22 35

Przedstawiciel medyczny 15 - 13

Sekretarz sądowych 13 - 13

Sprzedawca na telefon 11 - 30

Telemarketer 52 - 16

Źródło: jak w tab. 3.1

W dalszej części pracy w identycznym układzie jak w przypadku wojewódzkiego rynku

pracy opisujemy powiatowe rynki pracy.

Powiat bolesławiecki:

1. W powiecie bolesławieckim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w zawodach usługowych. Szczególnie dotyczył on przedstawicieli handlowych

(przedstawicieli regionalnych).

2. Kierunkowo deficyty odpowiadały usługom handlowym, marketingowi i sprzedaży.

3. W dominującej części zawody deficytowe były ukierunkowane na wyspecjalizowane

usługi handlowe o wysokim potencjale kwalifikacyjnym.

4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć przedstawicieli handlowych,

w przypadku, których w całym okresie obserwacji średnio na jednego oczekującego

na zatrudnienie przypadała 113 wolnych miejsc pracy. Analogicznie w okresie

obserwacji na specjalistę do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) przypadało 30

wolnych miejsc pracy, kasjera handlowego blisko 20, specjalistę do spraw finansów

(analityk finansowy) (deficyt 24), asystenta bankowości (deficyt 11), specjalistę do

spraw wynagrodzeń (deficyt 11) i księgowego (samodzielnego) (deficyt 15).


na sektor usług i wytwórczości.

235

6. Dla porównania możemy podkreślić, że deficyt w przypadku sektora przemysłu

wystąpił znacząca jedynie w przypadku robotników przy pracach prostych

w przemyśle i wyniósł ponad 71 wolnych miejsc pracy na jednego oczkującego na

zatrudnienie.

7. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z wysokospecjalistycznymi

kwalifikacjami i kwalifikacjami prostymi ukierunkowanymi na sektor przemysłowy.

W szczególności były to zawody ukierunkowane na organizację i planowanie

produkcji, kontrolę jakości wyrobów, procesy chemiczne oraz prace gospodarcze.

W tym podzbiorze zawodów deficytowych uzyskany wynik można zegzemplifikować

przykładami inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt 38), kontrolerów

jakości wyrobów - artykułów przemysłowych (deficyt 27), aparatowych procesów

chemicznych (deficyt 16), robotników gospodarczych (deficyt 16), pilarzy, zbrojarzy

(deficyty 10, 11).


przemysłowy na rynku pracy powiatu bolesławieckiego

Nazwa zawodu i specjalnościDeficyt w I półroczu 2006

roku

Deficyt w II półroczu 2006

roku

Deficyt w I półroczu 2007

roku

Inżynier organizacji i planowania produkcji 16 38 -

Robotnik przy pracach prostych wprzemyśle

11 77 -

Robotnik przygotowujący drewno ipokrewni

10 - 15

Robotnik gospodarczych 30 - 16

Zbrojarz 12 - 10


Tab. 3.4 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektor usług

na rynku pracy powiatu bolesławieckiego


roku


roku


roku

Kasjer handlowy 19 - 20

Księgowy (samodzielny) - 10 15

Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny)

53 192 95

Recepcjonista. 11 15 15


Powiat dzierżoniowski

1. W powiecie dzierżoniowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na zarządzanie

i organizację w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.

2. Deficyty szczególnie dotyczyły programistów (deficyt 23), kierowników

wewnętrznych jednostek organizacyjnych (deficyt 38), specjalistów do spraw

236

wynagrodzeń (deficyt 34), specjalistów do spraw organizacji i rozwoju transportu

(deficyt 23), zastępców dyrektorów generalnych i prezesów (deficyt 34) oraz

specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 11).

3. Kierunkowo odpowiadających zarządzaniu na szczeblu dyrektorów i prezesów,

specjalistycznych usług z zakresu wynagrodzeń, organizacji i rozwoju transportu

i finansów.

4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o bardzo

wysokim poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale

doświadczenia.

5. W mniejszym zakresie deficyty dotyczyły zawodów precyzyjnych

ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość.

6. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć operatorów obrabiarek

sterowanych numerycznie (deficyt 17), monterów elektronicznego wyposażenia

maszyn i urządzeń (deficyt 50), monterów instalacji wentylacyjnych

i klimatyzacyjnych (deficyt 13), pakowaczy (deficyt 14), brukarzy (deficyt 11).

7. Również, w mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach

i specjalnościach o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor

usług. Szczególnie dominowały na powiatowym rynku pracy zawody

odpowiadające sektorowi usług finansowych i osobistych. Przykładowymi

reprezentantami tych zawodów są: asystent bankowości (deficyt 18) i opiekunka

domowa (deficyt 60).

8. Ostatnim zbiorem były zawody deficytowe związane z wysokospecjalistycznymi

kwalifikacjami i kwalifikacjami prostymi ukierunkowanymi na sektor

przemysłowy. W szczególności były to zawody ukierunkowane na operatorów

i monterów maszyn i urządzeń, specjalistów kontroli i planistów produkcji.

9. W tym podzbiorze zawodów deficytowych uzyskany wynik można

zegzemplifikować przykładami operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie

(deficyt 17), monterów elektronicznego wyposażenia maszyn i urządzeń (deficyt

50) , planistów produkcji (deficyt 18) i specjalistów kontroli jakości (deficyt 13).


przemysłowy na rynku pracy powiatu dzierżoniowskiego


roku


roku


2007 roku

Brukarz - 14 12

Dyrektor wykonawczy - 12 10

Kierownik wewnętrznej jednostki działalnościpodstawowej

- 16 13

237

Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej - 38 19

Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 17 15 -

Planista produkcyjny - 27 18



na rynku pracy powiatu dzierżoniowskiego


roku


roku


roku

Asystent bankowości 12 11 18

Kierownik działu marketingu i sprzedaży - 14 31

Programista 23 - 11

Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny).

15 18 14


Powiat głogowski

1. W powiecie głogowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na kontrolę jakości

w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.

2. Szczególnie dotyczyły one kontrolerów jakości wyrobów (deficyt 21), inżynierów

organizacji i planowanie (deficyt 18), specjalistów do spraw finansowych (deficyt 20),

specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt 11).

3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu organizacji,

planowania i kontroli produkcji oraz usługom z zakresu finansów i handlu.

4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim

poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.


na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy

zaliczyć jedynie mechaników samochodowych (deficyt 16) i kreślarzy (deficyt 12).

Tab. 3.7 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektorusług na rynku pracy powiatu głogowskiego

Nazwa zawodu i specjalności Deficyt w I półroczu 2006 r. Deficyt w II półroczu 2006 r. Deficyt w I półroczu 2007 r.

Mechanik samochodów osobowych 12 16 -

Kasjer handlowy - 12 27



przemysłowy na rynku pracy powiatu górowskiego


roku


roku


roku

Robotnik gospodarczy 18 - 16

Specjalista kontroli jakości 10 16 -


238

Powiat górowski

1. W powiecie górowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi

i doradztwo w zakresie handlu i finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych)

(deficyt 100), specjalistów do spraw finansowych (deficyt 28), specjalistów do spraw

marketingu i handlu (deficyt 144) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 51).

3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu dystrybucji

i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu finansowego

i księgowości.





zaliczyć jedynie robotników gospodarczych (deficyt 16), magazynierów (deficyt 22)

i robotników pomocniczych w rolnictwie i pokrewnych (deficyt 11).


przemysłowy na rynku pracy powiatu górowskiego


rokuDeficyt w II półroczu 2006 roku Deficyt w I półroczu 2007 roku

Robotnik gospodarczy 18 - 16

Specjalista kontroli jakości 10 16 -

Źródło: jak w tab.3.1


na rynku pracy powiatu górowskiego


roku


2006 roku


2007 rokuKsięgowy (samodzielny) 37 20 51Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac

biurowych)10 17 45

Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy) 28 20 -Specjalista do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży).17 100 144


Powiat jaworowski

1. W powiecie jaworowskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na zarządzanie

i organizację w produkcji, wyspecjalizowane usługi i doradztwo.

239

2. Szczególnie dotyczyły one dyrektorów wykonawczych (deficyt 34), programistów

(deficyt 25), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 77),

przedstawicieli handlowych (przedstawiciel regionalny) (deficyt 30)

i przedstawicieli medycznych (deficyt 38).

3. Kierunkowo odpowiadających zarządzaniu na szczeblu dyrektorów

wykonawczych, specjalistycznych usług z zakresu programowania

komputerowego oraz specjalistycznych usług z zakresu sprzedaży produktu

w szczególności produktu medycznego.

4. W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o bardzo

wysokim poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale

doświadczenia.


ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów

i specjalności należy zaliczyć robotników gospodarczych (deficyt 31), robotników

przy pracach prostych w przemyśle (deficyt 12), meliorantów, operatorów

obrabiarek sterowanych numerycznie, technologów robót wykończeniowych

w budownictwie* oraz spawaczy i pokrewnych (deficyt 13).

6. Również, w mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach

i specjalnościach o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor

usług. W okresie obserwacji dominowały na powiatowym rynku pracy przede

wszystkim zawody odpowiadające sektorowi usług finansowych i osobistych.

Przykładowymi reprezentantami tych zawodów są: sekretarka (deficyt 19),

asystent bankowości (deficyt 18) i pokojowa (w hotelu) (deficyt 10).


przemysłowy na rynku pracy powiatu jaworskiego


roku


roku


roku

Kierownik wewnętrznej jednostki

organizacyjnej - 19 51

Operator obrabiarek sterowanych

numerycznie- 24 45

Robotnik przy pracach prostych w przemyśle 12 - -

Robotnik gospodarczych 31 13 144


Tab. 3.12 Zawody i specjalności najbardziej utrwalające deficyt zatrudnieniowy ukierunkowane na sektorusług na rynku pracy powiatu jaworskiego


roku


roku


roku

Asystent bankowości - 11 18

Programista 18 25 11

240

Przedstawiciel handlowy (przedstawicieli

regionalny)40 31 38

Specjalista do spraw finansów (analityków

finansowy).15 - 22


Powiat jeleniogórski

1. W powiecie jeleniogórskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi


2. Szczególnie dotyczyły one przedstawicieli handlowych (przedstawicieli

regionalnych) (deficyt 90), specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt 29)

oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 26).


i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa z zakresu produktu

finansowego i księgowości. W dominującej części były to zawody ukierunkowane

na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim potencjale

doświadczenia.


ukierunkowanych na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów

i specjalności należy zaliczyć jedynie techników organizacji produkcji (deficyt

14), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 21),

operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 10) i robotników

gospodarczych (deficyt 14).


na rynku pracy powiatu jeleniogórskim


roku


roku


roku

Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel

regionalny)100 45 90

Specjalista do spraw marketingu i handlu




przemysłowy na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego


roku


roku


roku

Kontroler jakości wyrobów – artykuły

przemysłowe45 29 -


241

Powiat kamiennogórski

1. W powiecie kamiennogórskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na wyspecjalizowane usługi



regionalnych) (deficyt 182), specjalistów do spraw marketingu i handlu (deficyt

24), asystentów bankowości (deficyt 20) oraz księgowych (samodzielnych)

(deficyt 213).





doświadczenia.

4. Równie obszernym zbiorem deficytów w powiecie kamiennogórskim były zawody

precyzyjne ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć monterów maszyn i urządzeń

przemysłowych (deficyt 15), kierowców operator wózków jezdniowych (deficyt

11), monterów podzespołów i zespołów elektronicznych (deficyt 10), kontrolerów

jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 29), inżynierów budownictwa -

budownictwo ogólne (deficyt 16), konfekcjonerów wyrobów gumowych (deficyt

22) oraz technologów robót wykończeniowych w budownictwie* (deficyt 13).


przemysłowy na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego


roku


roku


roku

Kontroler jakości wyrobów – artykuły

przemysłowe45 29 -



na rynku pracy powiatu kamiennogórskiego


roku


roku


roku

Asystent bankowości 13 - 20

Księgowy (samodzielny) 19 31 13




(sprzedaży)22 17 24

Specjalista do spraw wynagrodzeń. - 34 20


242

Powiat kłodzki1. W powiecie kłodzkim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na dziedzinę zarządzania

i organizacji, usługi i doradztwo w zakresie handlu i finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one kierowników wewnętrznej jednostki organizacyjnej

(deficyt 38), dyrektorów wykonawczych (deficyt 17), inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyty 36), kierowników działu marketingu i sprzedaży

(deficyt 19), przedstawicieli medycznych (deficyt 38), przedstawicieli handlowych

(przedstawiciel regionalny) (deficyt 25) oraz specjalistów do spraw wynagrodzeń

(deficyt 34).

3. Kierunkowo odpowiadających specjalistycznym umiejętność z zakresu

zarządzania, planowania, dystrybucji i sprzedaży w regionie zadanego produktu,

doradztwa z zakresu produktu finansowego i księgowości. W dominującej części

były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie

wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.

4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie kłodzkim były również zawody

precyzyjne ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć elektromonterów rozdzielni

i podstacji trakcyjnych (deficyt 13), programistów (deficyt 25), operatorów

maszyn i urządzeń do obróbki metali (deficyt 22) oraz kreślarzy technicznych

(deficyt 10).

W przypadku zawodów i specjalności ukierunkowanych na sektor przemysłowy

w powiecie kłodzkim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu kłodzkim


2006 roku


2006 roku


2007 roku

Dyrektor wykonawczy 17 - 16

Kierownik działu marketingu i sprzedaży 16 24 19

Kierownik wewnętrznej jednostki działalności

podstawowej w budownictwie- 12 10

Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny) 18 16 25

Sekretarz asystent - 30 15

Specjalista do spraw wynagrodzeń. 10 34 -


243

Powiat legnicki

1. W powiecie legnickim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wyspecjalizowanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo

w zakresie handlu i finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)

(deficyt 31), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt

45). Asystentów bankowości (deficyt 19) oraz specjalistów do spraw finansów

(analityków finansowych) (deficyt 11).





doświadczenia.

4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie legnickim były również zawody

ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów

i specjalności należy zaliczyć robotników gospodarczych (deficyt 13),

projektantów wzornictwa przemysłowego (deficyt 24), spawaczy (deficyt 21),

lakierników samochodowych (deficyt 14) i operatorów maszyn do obróbki

skrawaniem (deficyt 20).


w powiecie legnickim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu legnickiego


roku


roku


roku


Przedstawiciel handlowy (przedstawicieli

regionalnych)41 91 45

Robotnik gospodarczy 13 14 13




Powiat lubański

1. W powiecie lubańskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim


w zakresie handlu i finansów.

244



92), księgowych (samodzielnych) (deficyt 14) oraz specjalistów do spraw

finansów (analityków finansowych) (deficyt 14).





doświadczenia.

4. Istotnym zbiorem deficytów w powiecie lubańskim były również zawody


i specjalności należy zaliczyć formierzy odlewników (deficyt 15), magazynierów

(deficyt 12), meliorantów (deficyt 10), monterów podzespołów i zespołów

elektronicznych (deficyt 150), inżynierów organizacji i planowania produkcji

(deficyt 36), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 22),

lakierników samochodowych (deficyt 14), inżynierów organizacji i planowania

produkcji (deficyt 16), techników organizacji produkcji (deficyt 14)

i elektromonterów (elektryków) zakładowych (deficyt 10).


przemysłowy na rynku pracy powiatu lubańskiego


roku


roku


roku




na rynku pracy powiatu lubańskiego


roku


roku


roku



regionalny)100 - 92




Powiat lubiński

1. W powiecie lubińskim wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim


w zakresie handlu, finansów i usług komputerowych.

245

2. Szczególnie dotyczyły one specjalistów programistów (deficyt 18),

telemarketerów (deficyt 16), oraz specjalistów do spraw finansów (analityków

finansowych) (deficyt 23).


i sprzedaży w regionie zadanego produktu, doradztwa i usług z zakresu

programowania komputerowego oraz finansowego i księgowości. W dominującej

części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie

wyspecjalizowania i wysokim potencjale doświadczenia.

4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie lubińskim były również zawody


i specjalności należy zaliczyć specjalistów kontroli jakości (deficyt 10),

lakierników samochodowych (deficyt 13), operatorów pras w produkcji drzewnej

(deficyt 11), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 11)

oraz planistów produkcyjnych (deficyt 18).


w powiecie lubińskim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu lubińskim


roku


roku


roku


regionalny)- 15 23


Powiat lwówecki1. W powiecie lwóweckim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych

zawodach ukierunkowanych na zarządzanie, usługi i doradztwo w zakresie

organizacji i handlu.


regionalnych) (deficyt 67), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)

(deficyt 37) oraz zastępców dyrektorów generalnych i prezesów (deficyt 27).

W dominującej części były to zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim


3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie lwóweckim były również zawody

ukierunkowane na sektor przemysłowy, wytwórczość i usługi osobiste.

246

4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć robotników przygotowujących

drewno i pokrewnych (deficyt 20), kierowców samochodów osobowych (deficyt

20), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12),

kierowców operatorów wózków jezdniowych (deficyt 11), pomocniczych

robotników szklarniowych (deficyt 21), kierowców samochodu ciężarowego

(deficyt 17), kierowców samochodu osobowego (deficyt 12), zbrojarzy (deficyt

11) i opiekunów w domu pomocy społecznej* (deficyt 13).


w powiecie lwóweckim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu lwóweckim


roku


roku


2007 roku

Kierowca samochodów osobowych - 20 12

Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac

biurowych)- 11 15


regionalny)67 61 -




Powiat miasto Jelenia Góra

1. W powiecie mieście Jelenia Góra wyraźnie zaznaczyły się deficyty


w zakresie organizacji, handlu oraz finansów.



26),s specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 22) oraz

specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 20). W dominującej części były to

zawody ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania

i wysokim potencjale doświadczenia.

3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie mieście Jelenia Góra były również

zawody ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.

4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć programistów (deficyt 11),

inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt 16), konserwatorów części

(deficyt 15) i inżynierów budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16).

247


w powiecie mieście Jelenia Góra, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu miasta Jelenia Góra

Nazwa zawodu i specjalności18Deficyt w I półroczu 2006

roku


roku


roku

Pracownik do spraw finansowych i handlowych 18 17 -

Programista 18 - 11


regionalny)20 - 26

Specjalista do spraw finansów (analityk

finansowy)28 20 22




Powiat miasto Wrocław

1. W powiecie mieście Wrocław wyraźnie zaznaczał się deficyt przede wszystkim

w wysokospecjalistycznych zawodach ukierunkowanych na przemysł

i wytwórczość w produkcji.

2. Szczególnie dotyczyły one robotników przy pracach prostych w przemyśle (deficyt

147, techników elektroników, telekomunikacji i pokrewnych (deficyt 22),

robotników przygotowujących drewno i pokrewnych (deficyt 20), operatorów

maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 20), monterów

wyrobów z tworzyw sztucznych i monterów maszyn i urządzeń przemysłowych

(deficyty 467, 40), spawaczy i pokrewnych (deficyt 107), elektromechaników

urządzeń chłodniczych (deficyt 54), operatorów urządzeń do formowania

wyrobów z tworzyw sztucznych (51), kierowców operator wózków jezdniowych

(deficyt 47), malarzy lakierników wyrobów metalowych (deficyt 47), betoniarzy

(deficyt 33), monterów podzespołów i zespołów elektronicznych (deficyt 28),

planistów produkcyjnych (deficyt 25), monterów sprzętu radiowego

i telewizyjnego (deficyt 25), operatorów pras w produkcji drzewnej (deficyt 22),

monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego (deficyt 21), pomocniczych

robotników polowych (deficyt 20), operatorów maszyn i urządzeń do obróbki

plastycznej* (deficyt 90), monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego

(deficyt 75), betoniarzy zbrojarzy* (deficyt 47), spawaczy ręcznych łukiem

elektrycznym (deficyt 35), operatorów koparek i zwałowarek (deficyt 30),

tynkarzy (deficyt 28), monterów sprzętu gospodarstwa domowego (deficyt 27),

248

monterów izolacji budowlanych* (deficyt 23) i kierowców operatorów wózków

jezdniowych (deficyt 20).


poziomie wyspecjalizowania i bardzo wysokim potencjale doświadczenia.

4. W istotnie mniejszym zakresie deficyty skupiały się na zawodach i specjalnościach

o wysokim poziomie specjalizacji z ukierunkowaniem na sektor usług.

5. W okresie obserwacji wystąpiła niewielka grupa zawodów deficytowych, wśród

których dominowały na rynku pracy powiatu miasta Wrocław przede wszystkim

zawody odpowiadające sektorowi usług. Przykładowymi reprezentantami tych

zawodów są: doradcy personalni (deficyt 50), rzeczoznawcy (deficyt 32), lektorzy

(deficyt 19), artyści muzycy instrumentaliści (deficyt 16), telemarketerzy (deficyt

20), specjaliści do spraw konsultingu (deficyt 18), programiści (deficyt 17) oraz

lekarzy – pediatrzy (deficyt 22).


przemysłowy na rynku pracy powiatu miasta Wrocław


2006 roku


2006 roku


2007 roku

Betoniarzy - 33 47

Cieśle* - 11 13

Kierowców operator wózków jezdniowych - 47 20

Kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej

w budownictwie- 18 34

Kierowników wewnętrznej jednostki działalności podstawowej

w przemyśle przetwórczym- 13 20

Monterów kadłubów okrętowych* 10 11 -

Monterów maszyn i urządzeń przemysłowych 17 17 -

Monterów podzespołów i zespołów elektronicznych 19 28 28

Monterów wyrobów z tworzyw sztucznych 51 40 -

Operatorów urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw

sztucznych- 51 36

Planistów produkcyjny - 25 19

Monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego 37 21 75

Robotników przy pracach prostych w przemyśle -37 12 147

Spawaczy i pokrewnych - 107 13

Sortowaczy - 10 13

Spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym 14 - 35



na rynku pracy powiatu miasta Wrocław


roku


rokuDeficyt w I półroczu 2007 roku

Doradców personalnych 50 43 -

Kierowników działu marketingu i

sprzedaży- 11 17

Telemarketerów. 103 20 17


249

Powiat miasto Legnica1. W powiecie mieście Legnica wyraźnie zaznaczyły się deficyty


w zakresie organizacji, handlu oraz finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli

regionalnych) (deficyt 46), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt

93), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 14) oraz

specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 34).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie mieście Legnica były zawody

ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: monterów sieci cieplnych

(deficyt 11), renowatorów zabytków architektury* (deficyt 11), operatorów

koparek i zwałowarek (deficyt 10), robotników przy pracach prostych w przemyśle

(deficyt 18) oraz monterów wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 19).


w powiecie mieście Legnica, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu miasta Legnica


roku


roku


roku

Asystent bankowości - 12 11

Kierownik działu marketingu i sprzedaży - 37 93


regionalny)27 12 46

Specjalista do spraw wynagrodzeń - 34 10

Specjalista kontroli jakości. 10 16 -


Powiat milicki

1. W powiecie milickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych

zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie handlu oraz finansów.



(deficyt 39), handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec) (deficyt 29),

250

specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 28), asystentów

bankowości (deficyt 18) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 15).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie milickim były zawody ukierunkowane na

sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie mniejszy

zbiór zwodów.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: robotników pomocniczych

w przemyśle przetwórczym (deficyt 85), inżynierów budownictwa - budownictwo

ogólne (deficyt 20), spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym (deficyt 11) oraz

meliorantów (deficyt 14).


w powiecie milickim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu milickiego


roku


2006 roku


2007 roku

Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec) - 29 9



Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy) 28 20 -




Powiat oleśnicki

1. W powiecie oleśnickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych

zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu

oraz finansów.



(deficyt 39), handlowców* (zawód szkolny: Technik handlowiec) (deficyt 29),

specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 28), asystentów

bankowości (deficyt 18) oraz księgowych (samodzielnych) (deficyt 15).



251

4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oleśnickim były zawody ukierunkowane

na sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie

mniejszy zbiór zwodów.


w przemyśle przetwórczym (deficyt 85), inżynierów budownictwa - budownictwo

ogólne (deficyt 20), spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym (deficyt 11) oraz

meliorantów (deficyt 14).


przemysłowy na rynku pracy powiatu oleśnickiego


2006 roku


2006 roku


2007 roku

Kierowca autobusu - 31 31

Kierowca operator wózków jezdniowych - 20 14

Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowejw handlu hurtowym i detalicznym

- 11 38

Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzywsztucznych

15 15 73

Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle - 30 11

Projektant wzornictwa przemysłowego 15 14 -



na rynku pracy powiatu oleśnickiego


roku


roku


roku


regionalny)13 25 61


finansowy)29 21 12




Powiat oławski

1. W powiecie oławskim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych

zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu

oraz finansów.



(deficyt 74), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 12)

oraz asystentów bankowości (deficyt 11).



252

4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oławskim były zawody ukierunkowane


mniejszy zbiór zwodów.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: pomocniczych robotników

polowych (deficyt 103), inżynierów organizacji i planowania produkcji (deficyt

17), robotników na rampie (deficyt 18), operatorów maszyn drogowych* (zawód

szkolny: mechanik maszyn i urządzeń drogowych) (deficyt 13), operatorów

obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 15), operatorów wprowadzania

danych (deficyt 13) oraz operatorów maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw

sztucznych (deficyt 10). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się

wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.


przemysłowy na rynku pracy powiatu oławskiego

Nazwa zawodu i specjalności Deficyt w I półroczu 2006 roku Deficyt w II półroczu 2006 roku Deficyt w I półroczu 2007 roku

Robotnik na rampie 30 18 -



na rynku pracy powiatu oławskiego


roku


roku


roku


regionalny)50 36 60


(sprzedaży).29 - 16


Powiat polkowicki

1. W powiecie polkowickim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizo-

wanych zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,

handlu oraz finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regio-

nalnych) (deficyt 60), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)

(deficyt 16), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 11),

księgowych (samodzielnych) (deficyt 17) oraz asystentów bankowości (deficyt

13).



253

4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie oławskim były zawody ukierunkowane


mniejszy zbiór zawodów.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: mechaników maszyn i urządzeń

przemysłowych (deficyt 13), inżynierów elektroników (deficyt 10), specjalistów

do spraw organizacji i rozwoju transportu (deficyt 23), kontrolerów jakości

wyrobów - artykuły przemysłowe (deficyt 21), inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyt 18), inżynierów budownictwa - budownictwo

ogólne (deficyt 16) oraz mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń

precyzyjnych* (deficyt 12). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się

wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.


w powiecie polkowickim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu polkowickiego


roku


roku


roku

Księgowy (samodzielny) - 16 27


regionalny)51 60 47


finansowy)28 20 13

Specjalista do spraw organizacji i rozwoju

transportu- - -


Powiat strzeliński

1. W powiecie strzelińskim wyraźnie zaznaczyły się deficyty w wyspecjalizowanych

zawodach ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz

finansów.

2. Szczególnie dotyczyły one: przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regio-

nalnych) (deficyt 47), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt

146), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 13), księgowych

(samodzielnych) (deficyt 16) oraz kasjerów handlowych (deficyt 32).



254

4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie strzelińskim były zawody ukierunkowane na

sektor przemysłowy i wytwórczość. Należy nadmienić, ze był to istotnie mniejszy

zbiór zawodów.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: operatorów maszyn drogowych*

(zawód szkolny: Mechanik maszyn i urządzeń drogowych) (deficyt 32), inżynierów

budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16), mechaników automatyki

przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12) oraz robotników pomocniczych

w rolnictwie i pokrewnych (deficyt 30). Należy zauważyć, że są zawody

charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego

i doświadczenia.


w powiecie strzelińskim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu strzelińskiego


roku


roku


roku




regionalny)33 60 36


finansowych)14 - -


(sprzedaży).- 17 30


Powiat średzki

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu średzkiego w analizowanym okresie obserwacji

zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach

wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie

organizacji, handlu oraz finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.

2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły:

przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 36),

specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt 30), specjalistów

do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 14), księgowych (samodzielnych)

(deficyt 11), kasjerów handlowych (deficyt 19) oraz asystentów bankowości

(deficyt 10).

255



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie średzkim były zawody ukierunkowane

na sektor przemysłowy i wytwórczość.

5. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: operatorów urządzeń do

formowania wyrobów z tworzyw sztucznych (deficyt 25), inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyt 16), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły

przemysłowe (deficyt (27), technologów robót wykończeniowych

w budownictwie* (deficyt 13), operatorów maszyn do produkcji opakowań z

papieru i tektury (deficyt 10) oraz spawaczy ręcznych łukiem elektrycznym i

mechaników maszyn i urządzeń do obróbki metali (deficyty 10,10).

6. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem

specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.


przemysłowy na rynku pracy powiatu średzkiego


roku


roku


2007 roku

Operator urządzeń do formowania wyrobów

z tworzyw sztucznych57 13 25



na rynku pracy powiatu średzkiego


roku


roku


2007 roku

Kasjerów handlowych - 19 17

Księgowych (samodzielnych) 12 16 11

Przedstawicieli handlowych (przedstawicieli


Sekretarki 10 13 -

Specjalistów do spraw marketingu i handlu



Powiat świdnicki

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu świdnickiego w analizowanym okresie

obserwacji również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno

w zawodach wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo

w zakresie organizacji, handlu oraz finansów oraz potrzeby w przemyśle

i wytwórczości.

256

2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły:

dyrektorów wykonawczych (deficyt 19), przedstawicieli handlowych

(przedstawicieli regionalnych) (deficyt 17), specjalistów do spraw finansów

(analityk finansowy) (deficyt 13), kasjerów handlowych (deficyt 33), asystentów

bankowości (deficyt 29), kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 19),

telemarketerów (deficyt 16), specjalistów do spraw public relations (deficyt 18)

oraz gońców (deficyt 26).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie świdnickim były zawody

ukierunkowane na sektor przemysłowy i wytwórczość.


w przemyśle przetwórczym (deficyt 17), programistów (deficyt 11), brukarzy

(deficyt 14), planistów produkcyjnych (deficyt 26) oraz inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyt 19). Należy zauważyć, że są zawody


i doświadczenia.


przemysłowy na rynku pracy powiatu świdnickiego


roku


roku


roku

Robotnik pomocniczy w przemyśle

przetwórczym17 - 17



na rynku pracy powiatu świdnickiego


roku


roku


2007 roku

Kasjerów handlowych - 11 33

Kierowników działu marketingu i sprzedaży 16 19 19

Programistów - 30 11


regionalnych).- 10 17


Powiat trzebnicki

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu trzebnickiego w analizowanym okresie obserwacji

również zaznaczyła się przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizowanych

i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz

finansów.

257

2. W tej grupie zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły: telemarketerów

(deficyt 63), przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 194),

kierowników działu marketingu i sprzedaży (deficyt 93), dyrektorów generalnych

i prezesów (deficyt 27), dyrektorów wykonawczych (deficyt 23), asystentów

bankowości (deficyt 21), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy)

(deficyt 20), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt 19) oraz

kasjerów handlowych (deficyt 17). W dominującej części były to zawody

ukierunkowane na kwalifikacje o wysokim poziomie wyspecjalizowania i wysokim

potencjale doświadczenia.

3. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie trzebnickim były zawody ukierunkowane na

sektor przemysłowy i wytwórczość.

4. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć: posadzkarzy (deficyt 10),

specjalistów do spraw organizacji i rozwoju transportu (deficyt 23), rozbieraczy

-wykrawaczy (deficyt 20), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń

precyzyjnych* (deficyt 12), operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt

10), monterów elektroników (deficyt 10), tynkarzy (deficyt 15) oraz glazurników

(deficyt 10)

5. Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,

przygotowania zawodowego i doświadczenia.


w powiecie trzebnickim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu trzebnickiego


roku


roku


2007 roku

Kierowników działu marketingu i sprzedaży 39 - 93

Agentów do spraw sprzedaży (handlowcy) 12 - 31



Specjalistów do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży).- 13 19


258

Powiat wołowski

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wołowskiego w analizowanym okresie obserwacji

również zaznaczyła się przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizowanych

i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu oraz

finansów.

2. W tej grupie zawodów i specjalności deficyt istotnie dotyczyły: przedstawicieli

handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 181), kierowników działu

marketingu i sprzedaży (deficyt 94), specjalistów do spraw marketingu i handlu

(sprzedaży) (deficyt 31), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt

22), specjalistów do spraw wynagrodzeń (deficyt 21) oraz asystentów bankowości

(deficyt 11).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wołowskim były zawody ukierunkowane na

sektor przemysłowy i wytwórczość. Do tych zawodów i specjalności należy zaliczyć:

kierowców samochodów osobowych (deficyt 12), mechaników automatyki

przemysłowej i urządzeń precyzyjnych* (deficyt 12), specjalistów do spraw

organizacji i rozwoju transportu (deficyt 12), magazynierów (deficyt 13) oraz

brukarzy (deficyt 13). Należy zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim

stopniem specjalizacji, przygotowania zawodowego i doświadczenia.


w powiecie wołowskim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu wołowskiego


roku


roku


roku

Kasjer handlowych - 36 25

Kierownik działu marketingu i sprzedaży 77 - 94




finansowych)- 21 22




259

Powiat wałbrzyski

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wałbrzyskim w analizowanym okresie obserwacji

również zaznaczyła się wyraźna równowaga deficytów zarówno w zawodach

wyspecjalizowanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji,

handlu, finansów, usług osobistych i kultury oraz potrzeby w przemyśle

i wytwórczości.

2. W przypadku pierwszej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:

statystów (deficyt 140), agentów ubezpieczeniowych (deficyt 41), specjalistów do

spraw wynagrodzeń (deficyt 20), dyrektorów wykonawczych (deficyt 34), sekretarzy

asystentów (deficyt 20), telemarketerów (deficyt 22), specjalistów do spraw public

relations (deficyt 19), animatorów kultury (deficyt 17) oraz opiekunów w domu

pomocy społecznej (deficyt 15).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wałbrzyskim były zawody ukierunkowane


zaliczyć: operatora urządzeń do wulkanizacji (deficyt 63, zamiataczy (deficyt 50),

monterów mebli (deficyt 47), programistów (deficyt 28), inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyt 18), spawaczy i pokrewnych (deficyt 39), operatorów

żurawi wieżowych (deficyt 24), techników odlewników* (deficyt 22), operatorów

maszyn do szycia (deficyt 15), monterów wyrobów złożonych (deficyt 19),

operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 15) oraz wulkanizatorów

(deficyt 13).




przemysłowy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego


roku


roku


roku


Operator obrabiarek sterowanych

numerycznie- 14 15

Operator żurawia wieżowego - 24 -

Programista 20 28


260


usługowy na rynku pracy powiatu wałbrzyskiego


roku


rokuDeficyt w I półroczu 2007 roku

Agent ubezpieczeniowy - 41 10

Animator kultury* 10 - 17

Dyrektor wykonawczy 34 - 31

Kierownik działu marketingu i sprzedaży. 10 12 12


Powiat wrocławski

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu wrocławskiego w analizowanym okresie obserwacji



handlu i finansów oraz potrzeby w przemyśle i wytwórczości.


agentów do spraw sprzedaży (deficyt 34), handlowców* (zawód szkolny: Technik

handlowiec) (deficyt 10), księgowych (samodzielnych) (deficyt 23), przedstawicieli

handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 19), sekretarzy asystentów (15),

asystentów bankowości (deficyt 11), specjalistów do spraw finansów (analityków

finansowych) (deficyt 10) oraz kasjerów handlowych (19).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wrocławskim były zawody ukierunkowane


zaliczyć: betoniarzy (deficyt 67), inżynierów organizacji i planowania produkcji

(deficyt 37), techników organizacji produkcji (deficyt 14), operatorów maszyn

rozlewniczych (deficyt 10), kontrolerów jakości wyrobów - artykuły przemysłowe

(deficyt 52), monterów aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego (deficyt 38),

programistów (deficyt 25), lakierników samochodowych (deficyt 22), brukarzy

(deficyt 15), elektromonterów (elektryków) zakładowych (deficyt 14), cieśli (deficyt

13) oraz operatorów obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 13).



261


przemysłowy na rynku pracy powiatu wrocławskiego


roku


roku


roku


Monter aparatury, maszyn i sprzętu

elektrycznego- 47 382

Programista - 25 11



usługowy na rynku pracy powiatu wrocławskiego


roku


roku


roku

Asystentów bankowości - 11 18

Sekretarzy asystentów. - 16 15


Powiat ząbkowicki

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu ząbkowickiego w analizowanym okresie obserwacji





przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 62), kierowników

działów marketingu (deficyt 47), kierowników działów finansowych i administra-

cyjnych (deficyt 14), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży) (deficyt

30) oraz kasjerów handlowych (deficyt 16).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie wrocławskim były zawody ukierunkowane


zaliczyć: operatorów zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej

w przemyśle elektromaszynowym (deficyt 13), kontrolerów jakości wyrobów -

artykuły przemysłowe (deficyt 22), operatorów pras do formowania wyrobów z masy

papierniczej (deficyt 41), mechaników - monterów maszyn i urządzeń (deficyt 29)

oraz pakowaczy (14).



262


przemysłowy na rynku pracy powiatu ząbkowickiego


roku


roku


roku

Kontroler jakości wyrobów - artykułyprzemysłowe - 22 28



usługowy na rynku pracy powiatu ząbkowickiego


roku


roku


roku

Kasjer handlowy- 13 16

Kierownik działu marketingu i sprzedaży77 - 47

Przedstawiciel handlowy (przedstawicielregionalny) 11 40 62

Specjalista do spraw marketingu i handlu(sprzedaży) 11 34 30


Powiat zgorzelecki

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu zgorzeleckiego w analizowanym okresie obserwacji

również zaznaczyła się wyraźna przewaga deficytów w zawodach wyspecjalizo-

wanych i ukierunkowanych na usługi i doradztwo w zakresie organizacji, handlu

i finansów.

2. W przypadku tej grupy zawodów i specjalności deficyty istotnie dotyczyły:

przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 181), kierowni-

ków działów marketingu (deficyt 78), kierowników małego przedsiębiorstwa

w handlu hurtowym i detalicznym (deficyt 15), specjalistów do spraw finansów

(analityk finansowy) (deficyt 11) oraz kasjerów zaopatrzeniowców (deficyt 11).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie zgorzeleckim były zawody ukierunkowane


zaliczyć: specjalistów kontroli jakości (deficyt 10), inżynierów organizacji

i planowania produkcji (deficyt 12), mechaników automatyki przemysłowej i urządzeń

precyzyjnych (deficyt 12), techników hutników (deficyt 12) oraz operatorów

obrabiarek sterowanych numerycznie (deficyt 13). Należy zauważyć, że są zawody


i doświadczenia.

263


w powiecie zgorzeleckim, to takich nie zaobserwowano.


na rynku pracy powiatu zgorzeleckiego


roku


roku


2007 roku

Pracownik biurowy* (zawód szkolny: Technik prac

biurowych)17 11 -




Powiat złotoryjski

1. Na lokalnym rynku pracy powiatu złotoryjskiego w analizowanym okresie obserwacji





przedstawicieli handlowych (przedstawicieli regionalnych) (deficyt 60), księgowych

(samodzielnych) (deficyt 75), specjalistów do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)

(deficyt 25), specjalistów do spraw finansów (analityk finansowy) (deficyt 20),

kasjerów handlowych (deficyt 37) oraz asystentów bankowości (deficyt 14).



4. Kolejnym zbiorem deficytów w powiecie złotoryjskim były zawody ukierunkowane


zaliczyć: hutników-dmuchaczy szkła (deficyt 16), robotników gospodarczych (deficyt

10) oraz inżynierów budownictwa - budownictwo ogólne (deficyt 16). Należy

zauważyć, że są zawody charakteryzujące się wysokim stopniem specjalizacji,



w powiecie złotoryjskim, to takich nie zaobserwowano.

264


na rynku pracy powiatu złotoryjskim


roku


roku


roku





265

Część trzecia

Komputerowy System Zarządzania Danymi

Autorzy:

Główny Instytut Górnictwa

Opracowali: Konrad Tausz, Ryszard Marszowski



266

Rozdział 1. Cele poznawcze i aplikacyjne Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi

1.1. Uwagi ogólne

Zasadniczym celem funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi jest

istotne wspieranie ocen i analiz strukturalnych, zależności między edukacją a zatrudnieniem.

Uwzględniając specyfikę tych obszarów – w szczególności mając na uwadze edukację –

kluczowym kryterium analitycznym w KSZD są kwalifikacje zawodowe. Poszukiwane

zależności dotyczą poziomu strukturalnego dopasowania kierunków kształcenia

do zapotrzebowania na absolwentów tych kierunków w zatrudnieniu, w przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnym.

Opis obszarów funkcjonalności KSZD w analizach przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnego rynku pracy w układzie strukturalnych zależności, można graficznie

przedstawić w postaci schematu ideowego.

Rys. 1. Schemat ideowy analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy

KSZTAŁCENIE BEZROBOCIE ZATRUDNIENE

Źródło: opracowanie własne w Zakładzie Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa.

Rysunek 1 przedstawia sfery rynku pracy, które podlegają badaniu w analizach przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy i kierunki przepływu zasobów pracy między tymi

sferami rynku, które egzemplifikują prawidłowości bądź zakłócenia w dopasowaniu struktury

kwalifikacyjno-zawodowej. Przy założeniu, że na rynku pracy występuje pełne dopasowanie

popytu i podaży na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, na podstawie modelu

można wyprowadzić następujące zależności pomiędzy kształceniem, bezrobociem

a zatrudnieniem. W pierwszej zależności mamy do czynienia z sytuacją przepływu zasobów

pracy według kierunku: z kształcenia do zatrudnienia. W drugiej zależności wraz ze

zmieniającą się strukturą popytu na pracę w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym powinien

nastąpić przepływ zasobów pracy z zatrudnienia do kształcenia, w celu dopasowania

267

strukturalnego kwalifikacji zawodowych poprzez ich zmianę, poszerzenie lub uzupełnienie

i ponowny powrót do zatrudnienia. Warunkiem sine qua non uzyskania wskazanego kierunku

przepływu zasobów pracy powinna być informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach

w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów pracy, i jej przepływ do systemu kształcenia

umożliwiający wyprzedzająco przygotowanie odpowiednich do przewidywanych zmian

kierunków kształcenia.

Z uwagi na wielkość potencjału społeczno-gospodarczego rynku pracy województwa

dolnośląskiego propozycje rozwiązań analitycznych i procedur organizacyjnych do KSZD

zostały przygotowane w formule umożliwiającej ich aplikację z wykorzystaniem technik

komputerowej obsługi.

KSZD wspierający analizy rynku pracy województwa dolnośląskiego w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym jest przeznaczony do zarządzania danymi opisującymi zjawiska

zachodzące na rynku pracy, w trzech sferach: edukacji, bezrobociu i zatrudnieniu. Celem

praktycznego zastosowania KSZD jest uzupełnienie i poszerzenie dotychczas funkcjo-

nujących instrumentów wspierających realizację zadań z zakresu promocji zatrudnienia,

przeciwdziałania bezrobociu i instytucji rynku pracy. KSZD jest przeznaczony do wdrożenia

w obszarze administracyjnym województwa dolnośląskiego, z przeznaczeniem do stosowania

w instytucjach rynku pracy. Celem kierunkowym budowy KSZD jest natomiast, uzyskiwanie

z jego zastosowania m.in. systematycznego przeglądu: poziomu zgodności kierunków

kształconych w szkolnictwie zawodowym z potrzebami w zatrudnieniu na absolwentów tych

kierunków, kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie i zapotrzebowanie

w zatrudnieniu, przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w podmiotach

gospodarczych. W efekcie próba dojścia do kluczowego celu – przy istotnym udziale

ekspertów ds. rynku pracy – jakim ma być opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody.

Systematyczny przegląd i analizy, w powyżej zakreślonych sferach rynku pracy, powinny

w efekcie umożliwiać cykliczne formułowanie ocen i prognoz ostrzegawczych. Po pierwsze,

w jakim stopniu kwalifikacje zawodowe kształcone na rynku pracy odpowiadają na

zapotrzebowanie zgłaszane w zatrudnieniu przez pracodawców, a które z tym

zapotrzebowaniem się rozmijają, po drugie, które kwalifikacje zawodowe istotnie podnoszą

i utrwalają poziom bezrobocia i zatrudnienia, a które w minimalnym stopniu wpływają na ich

poziom i po trzecie, jakie kierunki zmian w poziomie zatrudnienia w przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnym przewidują pracodawcy. Wnioski wynikające z analizy tych informacji

powinny przede wszystkim implikować działania ukierunkowane na ograniczanie, rozwijanie

i uruchamianie kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym ponadgimnazjalnym,

268

z uwagi na poziom i cykl kształcenia, adekwatnie do struktury gospodarczej i zapotrzebo-

wania w zatrudnieniu na kwalifikacje zawodowe w zadanym do analiz rynku pracy.

Antycypując, zakładamy, że istotnym wynikiem zastosowania KSZD będzie, relatywnie

do sytuacji społeczno-gospodarczej, możliwość poszukiwania rozwiązań ograniczających

dysproporcje w poziomie dopasowania strukturalnego strumieni podaży i popytu na pracę;

w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym, oraz formułowania wniosków ostrzegawczych,

wyprzedzających z tym procesem związane tendencje.

Wskazanie na poziom dopasowania popytu na pracę do podaży pracy w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku pracy woj. dolnośląskiego,

ze szczególnym uwzględnieniem szkolnictwa zawodowego ponadgimnazjalnego, jest

zasadniczym modułem zarządzająco-analitycznym opracowywanego Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi (KSZD). Zgodnie z zapisami wniosku o dofinansowanie

Projektu Regionalne Badanie Rynku Pracy wskazany moduł zarządzająco-analityczny ma

umożliwić osiągnięcie kluczowych dla projektu celów, tj.:

a) opracowanie mapy zapotrzebowania na zawody,

b) systematycznego przeglądu poziomu zgodności kierunków kształcenia zawodowego

z potrzebami w zatrudnieniu,

c) systematycznego przeglądu kwalifikacji zawodowych istotnie generujących bezrobocie

d) określanie przewidywanych zmian w strukturze zatrudnienia w przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnym.

Równie ważnymi w KSZD będą moduły zarządzająco-analityczne danymi źródłowymi,

zarówno wtórnymi, jaki i pierwotnymi, opisującymi zjawiska zachodzące na rynku pracy

powiązane z kategoriami danych: podziałem terytorialnym, ludnością, rynkiem pracy oraz

rejestrem REGON1. Z kolei te moduły mają umożliwić systematyczne opracowywanie

informacji o zadanej z funkcji czasu, ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach i rynku pracy

województwa dolnośląskiego i spełniać funkcję informacji wspierającej dla modułu

zarządzająco-analitycznego powiązanego z oceną i analizą popytu na pracę i podaży pracy

w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.

1 Rejestr REGON jest bieżąco aktualizowanym zbiorem informacji o podmiotach gospodarki narodowejprowadzonym w systemie informatycznym w postaci centralnej bazy danych oraz terenowych baz danych.

269

1.2. Dane źródłowe wejściowe wtórne i pierwotne do komputerowego systemu

zarządzania danymi i założenia metodologiczne i organizacyjne oceny i analizy

przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy

Funkcjonalność opracowywanych modułów zarządzająco-analitycznych jest oparta

na rozbudowanej bazie danych źródłowych, której kluczowymi obszarami zarządzania

i analizy są:

1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu

województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów.

2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.

3. Struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem


4. Struktura aktywności ekonomicznej ludności.

5. Struktura rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,


6. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna bezrobocia.

7. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych

w zatrudnie-niu przez pracodawców.

8. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna ofert pracy z urzędów pracy.

9. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna prasowych ofert pracy.

10. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym.

Ustalenie i dobór powyżej scharakteryzowanych struktur nie były wyłącznie arbitralnym

i intuicyjnym wyborem. Są one wynikiem szerokich konsultacji i analizy przyjętych we

wniosku o dofinansowanie celów aplikacyjnych. Konsultacje przeprowadzone były wśród

kilkudziesięciu instytucji rynku pracy na terenie woj. śląskiego.2 Wyniki konsultacji są

pochodną podzadania pt.: Opracowanie modelu funkcjonowania systemu współpracy

pomiędzy organizacjami monitorującymi rynek pracy, zrealizowanego przez pracowników

Głównego Instytutu Górnictwa, w ramach projektu badawczego finansowanego z EFS

ZPORR pt. Kompleksowy monitoring potencjału i barier regionalnego rynku WIEDZA

PLUS. Projekt realizowany w województwie śląskim. Projekt realizuje: ASM Centrum Badań

i Analiz Rynku Sp. z o.o. Instytucjami poproszonym o konsultacje nt. istotnych potrzeb

dotyczących informacji źródłowych opisujących zjawiska zachodzące na rynku pracy oraz

2 Projekt realizowany przez ASM - Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. Z.o.o

270

oceny struktury, funkcjonowania i korzystania z Banku Danych Regionalnych Głównego

Urzędu Statystycznego były:

1. Akademickie Centrum Kariery Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego

2. Biuro Promocji i Karier Uniwersytet Śląski

3. Centrum Kształcenia Praktycznego

4. Fundacja Regionalnej Agencji Promocji Zatrudnienia

5. Górnicza Agencja Pracy

6. Górnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.

7. Szkolny Ośrodek Kariery przy Górnośląskim Centrum Edukacyjnym im. Marii

Skłodowskiej-Curie

8. Młodzieżowe Biuro Pracy w Częstochowie

9. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach

10. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Dąbrowie Górniczej

11. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Sosnowcu

12. Młodzieżowe Biuro Pracy w Katowicach filia w Tychach

13. Powiatowy Urząd Pracy w Będzinie

14. Powiatowy Urząd Pracy w Bytomiu

15. Powiatowy Urząd Pracy w Chorzowie

16. Powiatowy Urząd Pracy w Częstochowie

17. Powiatowy Urząd Pracy w Dąbrowie Górniczej

18. Powiatowy Urząd Pracy w Jastrzębiu Zdroju

19. Powiatowy Urząd Pracy w Jaworznie

20. Powiatowy Urząd Pracy w Kłobucku

21. Powiatowy Urząd Pracy w Mysłowicach

22. Powiatowy Urząd Pracy w Myszkowie

23. Powiatowy Urząd Pracy w Raciborzu

24. Powiatowy Urząd Pracy w Sosnowcu

25. Powiatowy Urząd Pracy w Świętochłowicach

26. Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowskich Górach

27. Powiatowy Urząd Pracy w Tychach

28. Powiatowy Urząd Pracy w Wodzisławiu Śląskim

29. Powiatowy Urząd Pracy w Zabrzu

30. Powiatowy Urząd Pracy w Zawierciu

31. Regionalna Izba Gospodarcza w Katowicach

271

32. Studenckie Biuro Karier Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im. Gen. J. Ziętka

33. Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy Sp. z o.o. Biuro Aktywnego Pośrednictwa Pracy

34. Wydział Edukacji Urzędu Miasta Katowice.

Przywołane konsultacje były zrealizowane na przestrzeni II półrocza 2005 roku, czyli są

możliwie najbardziej aktualne i były realizowane równolegle z pracami w projekcie

„Regionalne Badanie Rynku Pracy”.

Rozróżnienie wskazanych obszarów dla celów analitycznych należy przeprowadzić

w oparciu o funkcję czasu, która jest kluczowa dla procesu gromadzenia danych źródłowych

dla wykazanych obszarów. Uwzględniając to kryterium wyróżnienia, obszary należy

podzielić na dwa podzbiory. Obszary będące wynikowymi dla opracowywania informacji

o ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które

gromadzone będą w cyklach jednorocznych obserwacji.

Docelowe są to:

1. Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,

poprzez poziomy podregionów i powiatów.

2. Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.

3. Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem


4. Struktury aktywności ekonomicznej ludności.

5. Struktury REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów, jednostki

zarejestrowane według sekcji.

Obszary będące wynikowymi dla opracowywania oceny i analizy popytu na pracę

i podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku

pracy województwa dolnośląskiego, gromadzone będą również w cyklach kwartalnych

i półrocznych.

Docelowe są to:



w zatrudnieniu przez pracodawców.




ponadgimnazjalnym.

272

Kolejne istotne kryteria rozróżnienia wskazanych obszarów dla celów analitycznych

należy przeprowadzić w oparciu o źródła danych opisujących zadany obszar. Z uwagi na to

kryterium obszary możemy podzielić również na dwa podzbiory. Obszary będący

wynikowymi dla opracowywania informacji o ogólnej sytuacji na powiatowych rynkach

i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które opisywane będą zmiennymi pobieranym do

KSZD ze statystyki publicznej, tj. Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu

Statystycznego oraz rejestrów Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego.

Docelowe są to:

1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,

poprzez poziomy: podregionów i powiatów.

2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje





jednostki zarejestrowane według sekcji,

Obszary będące wynikowymi dla opracowywania oceny i analizy popytu na pracę

i podaży pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na powiatowych rynkach i rynku

pracy województwa dolnośląskiego, opisywane będą zmiennymi pobieranym ze statystyki

Wojewódzkiego Urzędu Pracy, Kuratorium Oświaty, regionalnej prasy i badań ankietowych.

Docelowe są to:



w zatrudnie-niu przez pracodawców.




ponadgimnazjalnego.

Na niższym poziomie podziału struktura danych źródłowych wtórnych ulega

uszczegółowieniu. Z uwagi na dużą liczbę danych źródłowych, w dalszym miejscu raportu,

jedynie wskazujemy na podział struktury. Podział rozpoczyna się od kategorii poprzez grupę,

podgrupę do cechy.

Przyjęte założenia dla modułów zarządzająco-analitycznych są wynikowe dla procesu

wprowadzania i gromadzenia danych źródłowych w KSZD. Wprowadzanie i gromadzenia

273

danych źródłowych będzie przebiegać w oparciu o dwie zasady. Pierwszą zasadą jest

wprowadzanie i gromadzenie danych źródłowych w postaci zbiorów elektronicznych.

Ta zasada dotyczy następujących modułów analityczno-diagnostycznych:

1. Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,

poprzez poziomy: podregionów i powiatów

2. Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje

3. Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem

indywidualnym oraz bezrobocie

4. Struktury aktywności ekonomicznej ludności

5. Struktury REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów, jednostki

zarejestrowane według sekcji

6. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne bezrobocia

7. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne ofert pracy z urzędów pracy.

Druga zasada wprowadzania i gromadzenia danych źródłowych oparta będzie na dwóch

etapach pracy. W pierwszym etapie dane źródłowe należy zgromadzić poprzez analizę

zadanych do prac dokumentów źródłowych i zapisania wyników analizy do postaci zapisu

elektronicznego. W drugim etapie nastąpi wczytanie bazy opracowanej w formie zapisu

elektronicznego. Ta procedura postępowania będzie dotyczyć wyników z badań ankietowych,

danych z Kuratorium Oświaty i prasowych ofert pracy. Uszczegółowiając wskazana zasada

dotyczy następujących modułów analityczno – diagnostycznych:

1. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej prasowych ofert pracy

2. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych

w zatrudnieniu przez pracodawców

3. Struktury zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnego.

Kolejnym ważnym kryterium rozróżnienia modułów zarządzająco-analitycznych jest

poziom uszczegółowienia i definiowania zmiennych opisujących zadaną strukturę. W tym

przypadku w celu prawidłowego rozróżnienia zastosowaliśmy metodykę stosowaną

w statystyce Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na poziom uszczegółowienia

przyjmujemy następujący hierarchiczny podział: a) kategoria, b) grupa, c) podgrupa

i d) cecha. Poniżej w celu zobrazowania podziału podajemy przykład opisujący kategorię

rynek pracy wraz z podaniem definicji.

274

1. Kategoria – rynek pracy

2.1. Grupa – pracujący

2.1.1.Podgrupa – pracujący według sektorów i płci

2.1.1.1. Cecha – pracujący mężczyźni.

Z uwagi na specyfikę podziału zmiennej definicje formułuje się na poziomie podgrupy.

W tym miejscu podajemy przykład zdefiniowania zmiennej z uwagi na poziom

uszczegółowienia i podział.

W 1999 roku – dane obejmują osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające

osobowości prawnej prowadzące działalność gospodarczą oraz zakłady osób fizycznych

prowadzące działalność dla tych jednostek lokalnych, w których liczba pracujących nie

przekracza 9 osób. W 2000 – dane nie obejmują osób prawnych i jednostek niemających

osobowości prawnej prowadzących działalność gospodarczą i osób fizycznych oraz spółek

cywilnych prowadzących działalność dla tych jednostek lokalnych o liczbie pracujących do 9

osób. Od 2001 – dane nie obejmują podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9

osób; Sektor rolniczy – sekcja A + B; Sektor przemysłowy – sekcje C + D + E + F; Sektor

usługowy usługi rynkowe – sekcje G + H + I + J + K + O + P + Q; Sektor usługowy usługi

nierynkowe – sekcje L + M + N.3

Z uwagi na przyjęte założenia metodyczne pozostałe zmienne wprowadzane do KSZD

poza danymi z Banku Danych Regionalnych będą posiadały odrębny podział i zasadę

definiowania, pozostając w źródłach stosowanych w statystyce Głównego Urzędu

Statystycznego.

Ostatnim ważnym aspektem z uwagi na rozróżnienia modułów zarządzająco-

analitycznych jest kryterium terytorialnego podziału kraju. W tym przypadku również

podstawą merytoryczną dla modułu zarządzająco-analitycznego jest podział stosowany

w statystyce Głównego Urzędu Statystycznego. Z uwagi na przyjęte do KSZD moduły

zarządzająco-analityczne w przekroju struktur będą opisywane zgodnie z podziałem

terytorialnego kraju na trzech poziomach uszczegółowienia: a) województwo, b) podregion

i c) powiat. Poniżej wskazany podział ilustrujemy przykładem.

3 Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Strona internetowa: www.stat.gov.pl, wejście20.01.2006 godzina 9.45.

275

Tablica 1.1 Bezrobotni według województw oraz powiatów

WOJEWÓDZTWO2003 2004 2005

12 03 06 09 12 01 02 03POWIATY w osobach

DOLNOŚLĄSKIE 278271 284565 266330 255938 257129 264994 265063 261289Bolesławiecki 8803 8811 7775 7849 7966 8168 8248 8163Dzierżoniowski 12436 13024 12433 12217 12085 12455 12588 12530Głogowski 9009 9071 8537 8125 7974 8215 8035 7894Górowski 4561 4615 4355 4172 4270 4473 4468 4358Jaworski 7032 7006 6377 6123 6206 6470 6436 6230Jeleniogórski 6364 6403 6101 5548 5642 5787 5665 5510Kamiennogórski 5361 5368 4685 4402 4750 4962 5097 5000Kłodzki 22848 23249 21622 21394 21299 22034 22302 21807Legnicki 6229 6243 5813 5383 5692 5954 5834 5798Lubański 6371 6701 6169 5835 6100 6347 6383 6320Lubiński 9084 8771 7737 7126 7086 7201 7159 6892Lwówecki 5737 5882 5322 5066 5230 5420 5436 5414Milicki 3567 3559 3387 3289 3414 3450 3408 3355Oleśnicki 10121 10067 9247 8858 8952 9155 9017 8793Oławski 7361 7569 6840 6290 6082 6357 6201 6129Polkowicki 6431 6251 5882 5534 5608 5739 5623 5450Strzeliński 5093 5325 5002 4691 4990 5129 5037 4947Średzki 4175 4512 4184 4087 4114 4252 4207 4119Świdnicki 17945 18259 16766 16199 16154 16853 16999 16522Trzebnicki 7339 7617 7247 6831 6930 7197 7200 7058Wałbrzyski 22056 22909 21807 20872 21034 21518 22051 22196Wołowski 4473 4768 4605 4455 4128 4331 4353 4295Wrocławski 6996 7516 7121 6984 6974 7069 7019 6964Ząbkowicki 8567 8892 8175 7962 8163 8737 8522 8504Zgorzelecki 9833 9961 9767 9594 9587 9623 9743 9752Złotoryjski 6431 6373 6148 5799 6110 6341 6296 6192M. Jelenia Góra 6689 6904 6454 5788 5654 5838 5831 5608M. Legnica 10368 10445 9827 9368 9510 9892 9802 9638M. Wrocław 36991 38494 36945 36097 35425 36027 36103 35851Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych. Strona internetowa: www.stat.gov.pl, wejście

20.01.2006 godzina 9.45.

Na podkreślenie zasługuje również wskazanie na główne dla modułów diagnostyczno-

analitycznych w przekroju struktur źródła prawne służące klasyfikowaniu zmiennych

opisujących zadany obszar. Do głównych źródeł prawnych i definiujących dla KSZD należy

zaliczyć:

1. Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki

i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644).

2. Polska Klasyfikacja Edukacji Dz. U. z 2003 r. Nr 98, poz. 895, rozporządzenie Rady

Ministrów z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Edukacji.

3. Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego, zwana dalej „klasyfikacją”, obejmuje

zawody, typy szkół ponadgimnazjalnych, w których może odbywać się kształcenie, oraz

wskazuje ministrów, na których wniosek zawody zostały wprowadzone do klasyfikacji.

276

Klasyfikacja wskazuje także okres kształcenia w zasadniczej szkole zawodowej i szkole

policealnej, w tym skrócony okres kształcenia w szkole policealnej na podbudowie

określonego profilu kształcenia ogólnozawodowego w liceum profilowanym. Zawody

objęte klasyfikacją zostały ujęte w grupy wielkie, duże i średnie, zgodnie z podziałem

zawodów ustalonym w Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy,

określonej w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia

2002 r. w sprawie Klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz

zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 222, poz. 1868). W klasyfikacji ujęto zawody

w obszarach grup wielkich od 3 do 8.

4. REGON, tj. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, REGON, został

utworzony na podstawie art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce

publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.). Szczegółowe zasady prowadzenia

i aktualizacji rejestru określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999r.

w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów

gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz

szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi

organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji

publicznej (Dz. U. z 1999 r. Nr 69, poz. 763 z późn. zm.).

5. Polska Klasyfikacja Działalności (PKD). Klasyfikacja PKD została wprowadzona

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r. (Dz. U. Nr 33, poz. 289)

z późniejszymi zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14

lipca 2004 r. (Dz. U. Nr 165, poz. 1727) do stosowania w statystyce, ewidencji

i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach

informacyjnych administracji publicznej. Zastąpiła ona klasyfikację wprowadzoną

rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 października 1997 r. (dz. U. Nr 128, poz. 829,

z późń. zm.).

6. BAEL – podstawowe definicje (Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności).

Z definicji BAEL gospodarstwo domowe oznacza zespół osób spokrewnionych lub

spowinowaconych, a także niespokrewnionych, razem mieszkających i utrzymujących się

wspólnie. Do ludności aktywnej zawodowo zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat

i więcej uznane za pracujące lub bezrobotne, zgodnie z definicjami podanymi niżej.

277

Za pracującą uznano każdą osobę, która w badanym tygodniu:

• Wykonywała pracę przynoszącą zarobek lub dochód jako pracownik najemny,

pracujący na własny rachunek lub pomagający członek rodziny,

• Nie wykonywała pracy w badanym tygodniu (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy

w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale miała pracę.

Bezrobotni, według BAEL, są to osoby w wieku 15–74 lata, które spełniały jednocześnie

3 warunki:

• W okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi,

• Aktywnie poszukiwały pracy,

• Były gotowe podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni następujących po tygodniu

badanym.

Do 2000 r. włącznie dla bezrobotnych stosowano jedynie dolną granicę wieku, tzn. za

bezrobotne uznawano osoby w wieku 15 lat i więcej, jeżeli spełniły wymienione wyżej

warunki.

Do bezrobotnych należą także osoby, które nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę

załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz były

gotowe tę pracę podjąć (do 2003 r. włącznie definicja nie uwzględniała ich gotowości do

podjęcia pracy).

Inną definicję osoby bezrobotnej przyjęto w statystyce urzędów pracy. Zgodnie z ustawą

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (jednolity tekst Dz. U. Nr 99, poz. 1001

z 1 maja 2004 r.) bezrobotnym jest to osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy

zarobkowej, zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy

obowiązującym w danym zawodzie lub służbie (bądź, jeśli jest osobą niepełnosprawną zdolną

i gotową do podjęcia zatrudnienia, co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy),

nieucząca się w szkole z wyjątkiem szkół dla dorosłych lub szkół wyższych w systemie

wieczorowym albo zaocznym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania

(stałego lub czasowego) powiatowym urzędzie pracy oraz poszukująca zatrudnienia lub innej

pracy zarobkowej, jeżeli m.in.:

a. ukończyła 18 lat,

b. kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,

c. nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty

szkoleniowej, renty socjalnej, nie pobiera świadczenia rehabilitacyjnego, świadczenia lub

zasiłku przedemerytalnego, zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego,

278

d. nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej

o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych lub nie podlega

ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub

domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha

przeliczeniowe,

e. nie podjęła pozarolniczej działalności lub nie podlega – na podstawie odrębnych

przepisów – obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia

społecznego rolników,

f. nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego

wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów od środków pieniężnych

zgromadzonych na rachunkach bankowych,

g. nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia

pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania

dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu

jego pobierania.

Do maja 2004 r. obowiązywała ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciw-

działaniu bezrobociu (jednolity tekst Dz. U. Nr 58, poz. 514 z 7 marca 2003).

Liczba i struktura bezrobotnych na podstawie badania aktywności ekonomicznej ludności

różni się od bezrobocia rejestrowanego (statystyka urzędów pracy), a rozbieżność liczb

wynika z różnicy w definicjach osoby bezrobotnej, zastosowanych w wyżej wymienionych

badaniach.

Ludność bierna zawodowo – to osoby w wieku 15 lat i więcej, które nie zostały

zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne, tzn. osoby, które w okresie badanego

tygodnia:

• nie pracowały i nie poszukiwały pracy,

• nie pracowały i poszukiwały pracy, ale nie były gotowe do jej podjęcia w ciągu dwóch

tygodni następujących po tygodniu badanym,

• nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały

na jej rozpoczęcie w okresie:

- dłuższym niż 3 miesiące,

- do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć (od 2004 r.).

Zgodnie z przyjętymi założeniami funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych

w układzie statycznym i dynamicznym będzie uwarunkowana dostępem do zbiorów

archiwalnych zwierających zmienne opisujące strukturę modułów oraz zgromadzeniem

279

danych w czasie trwania projektu. Wskazane zależności można w relacji do modułów

usystematyzować następująco.

W układzie zarówno statycznym jak i dynamicznym prototyp KSZD będzie funkcjonalny

dla następujących modułów, które wypełniane będą zmiennymi źródłowymi charakteryzo-

wanymi następującym układem strukturalnym:

• Struktury podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu

województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów, w tym:

Kategoria: podział terytorialny4: na niższym poziomie:

Grupa: podział administracyjny, na niższym poziomie:

Podgrupa: województwo, podregion, powiat, w tym dane wprowadzane do KSZD:

Poziom 2 NTS-2 – województwa, w tym:

Poziom 3 NTS-3 – podregiony, w tym:

Poziom 4 NTS-4 – powiaty.

• Struktury ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje, w tym:

Kategoria: ludność5, na niższym poziomie:

Grupa: stan ludności i ruch naturalny

Podgrupa: ludność wg miejsca zameldowania/zamieszkania i płci (NTS-5)

Cecha: stałe miejsce zameldowania – ogółem, mężczyźni, kobiety stan na 30.06

i 31.12; faktyczne miejsce zamieszkania – ogółem, mężczyźni, kobiety

– stan na 30.06 i 31.12

Podgrupa: ruch naturalny wg płci (NTS-5)

Cecha: urodzenia żywe (ogółem, m, k)6; zgony ogółem (ogółem, m, k); zgony

niemowląt (ogółem, m, k); przyrost naturalny (ogółem, m, k)

Podgrupa: ludność wg płci i wieku do 19 lat (NTS-5)

Cecha: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19 (ogółem,

m, k)

Podgrupa: ludność wg płci i wieku od 20 lat (NTS-5)

Cecha: 20, 21, 22 (…) 98, 99, 100 i więcej (ogółem, m, k)

Podgrupa: ludność wg grup wieku i płci (NTS-5)

4 Informacje o jednostkach podziału terytorialnego aktualizowane są wg stanu na 31.XII każdego rokusprawozdawczego. Szerzej w: Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziałuadministracyjnego województwa.

5 Dane opracowane na podstawie bilansów stanu i struktury ludności faktycznie zamieszkałej na terenie gminy w oparciu o NSP z uwzględnieniem zmian spowodowanych ruchem naturalnym i migracjami, różnicy międzyliczbą zameldowanych na pobyt stały a l. Osób faktycznie mieszkających, rejestrów PESEL, sprawozdańurzędów stanu cywilnego i sądów wojewódzkich.

6 „m” oznacza mężczyzna, „k” oznacza kobieta.

280

Cecha: 20–24, 25–29, 20–29, 30, 30–34, 35–39, 30–39, 40–44, 45–49, 40–49,

50, 50–54, 55–59, 60–64, 65 i więcej (ogółem, m, k)

Podgrupa: ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym wg płci (NTS-5)

Cecha: ogółem (ogółem, m, k); w wieku przedprodukcyjnym (ogółem, m, k);

w wieku produkcyjnym (ogółem, m, k); w wieku poprodukcyjnym

(ogółem, m, k)

Podgrupa: zgony wg płci i grup wieku (NTS-4)

Cecha: ogółem, 0, 1–4, 5–9, 10–14, 15–19, 20–24, 25–29, 30–34, 35–39, 40–

44, 45–49, 50–54, 55–59, 60–64, 65 i więcej (ogółem, m, k)

Podgrupa: zgony wg płci i wieku (NTS-4)

Cecha: ogółem, 0, 1-4, 5-9, 10-14, 15-19, 20-24, 25-29, 30-34, 35-39, 40-44,

45-49, 50-54, 55-59, 60-64, 65 i więcej (ogółem, m, k)

Podgrupa: urodzenia żywe wg wieku matki (NTS-2)

Cecha: ogółem, 12 i mniej, 13, 14 (…) 48, 49, 50 i więcej

Grupa: migracje

Podgrupa: migracje na pobyt stały gminne wg typu, kierunku i płci migrantów

(NTS-5)

Cecha: zameldowania w ruchu wewnętrznym (ogółem, m, k); zameldowania

zagranica (ogółem, m, k); wymeldowania w ruchu wewnętrznym

(ogółem, m, k); wymeldowania zagranica (ogółem, m, k); saldo

migracji w ruchu wewnętrznym (ogółem, m, k); saldo migracji

zagranica (ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i grup wieku migrantów

(NTS-2)

Cecha: zameldowania (ogółem, poniżej 20, 20-29, 30-44, 45-59, 60 i więcej);

wymeldowania (ogółem, poniżej 20, 20-29, 30-44, 45-59, 60 i więcej)

Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i grup wieku migrantów

(NTS-2)

Cecha: zameldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej –

ogółem, m, k);wymeldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85

i więcej – ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu i wykształcenia migrantów

(NTS-2)

281

Cecha: zameldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze

zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez

wykształcenia szkolnego, nieustalone, nieustalone – w tym niepełne

podstawowe); wymeldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie,

zasadnicze zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe

i bez wykształcenia szkolnego, nieustalone, nieustalone – w tym

niepełne podstawowe)

Podgrupa: migracje na pobyt stały zagraniczne wg typu, wykształcenia i płci

migrantów (NTS-2)

Cecha: zameldowania (ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze

zawodowe, gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez

wykształcenia szkolnego, nieustalone, ogółem, m, k); wymeldowania

(ogółem, wyższe, policealne, średnie, zasadnicze zawodowe,

gimnazjalne, podstawowe, niepełne podstawowe i bez wykształcenia

szkolnego, nieustalone, ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzypowiatowe wg typu, kierunku i płci

migrantów (NTS-4)

Cecha: zameldowania (ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k); wymeldowania

(ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzypowiatowe wg płci migrantów (NTS-4)

Cecha: ogółem, m, k

Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzpowiatowe wg kierunku, typu i płci

migrantów (NTS-4)

Cecha: zameldowania (ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k); wymeldowania

(ogółem, miasto, wieś, ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg typu i płci migrantów

(NTS-2)

Cecha: zameldowania (ogółem, m, k); wymeldowania (ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg kierunku (NTS-2)

Cecha: województwo dolnośląskie; województwo kujawsko-pomorskie;

województwo lubelskie; województwo lubuskie; województwo łódzkie;

województwo małopolskie; województwo mazowieckie; województwo

opolskie; województwo podkarpackie; województwo podlaskie;

województwo pomorskie; województwo śląskie; województwo

282

świętokrzyskie; województwo warmińsko-mazurskie; województwo

wielkopolskie; województwo zachodniopomorskie

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg typu, wieku i płci

migrantów (NTS-2)

Cecha: zameldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej);

wymeldowania (ogółem, poniżej 20, 20–29, 30–44, 45–59, 60 i więcej)

Podgrupa: migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wg wieku i płci migrantów

(NTS-2) (obowiązuje 2004)

Cecha: zameldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-ogółem,

m, k); wymeldowania (ogółem, mniej niż rok, 1, 2 (…) 84, 85 i więcej-

ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg płci migrantów

(NTS-2)


Podgrupa: migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkie wg kierunku, typu i płci

migrantów (NTS – 2)

Cecha: miasta (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k);

wieś (zameldowania, wymeldowania, saldo migracji, ogółem, m, k)

Podgrupa: migracje na pobyt czasowy wg typu, kierunku i płci migrantów

(NTS – 2)

Cecha: zameldowania (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k); Czasowo

nieobecni w miejscu stałego zameldowania (ogółem, miasta, wieś,

ogółem, m, k); saldo migracji (ogółem, miasta, wieś, ogółem, m, k).

• Struktury rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem

indywidualnym oraz bezrobocie, w tym:

Kategoria: rynek pracy7, na niższym poziomie:

Grupa: pracujący

Podgrupa: pracujący wg płci (NTS-5)


Podgrupa: pracujący wg sektorów i płci (NTS-5)

7 Dane o pracujących / zatrudnionych (wg stanu na 30 IX (do 1999 r.), Na 31 XII (od 2000 r.)] Dotyczą osóbwykonujących pracę przynoszącą im zarobek lub dochód. Liczba pracujących / zatrudnionychwyszczególniona jest według Klasyfikacji Działalności (do 1999 roku -europejskiej, od 2000 roku - polskiej).Dane o bezrobotnych zarejestrowanych obejmują osoby, które zgodnie z ustawą z dnia 16.X 1991r. Ozatrudnieniu i bezrobociu pozostają bez pracy i nie uczą się w szkole, są zdolne do pracy oraz gotowe dopodjęcia pracy.

283

Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor rolniczy (ogółem, m, k); sektor

przemysłowy (ogółem, m, k); sektor usługowy razem (ogółem, m, k);

sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem, m, k); sektor usługowy –

usługi nierynkowe (ogółem, m, k)

Podgrupa: pracujący wg form własności i płci (NTS-5)

Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor prywatny (ogółem, m, k); sektor

publiczny (ogółem, m, k)

Grupa: pracujący łącznie z rolnictwem indywidualnym

Podgrupa: pracujący wg sektorów i płci (NTS-4)

Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor rolniczy (ogółem, m, k); sektor

przemysłowy (ogółem, m, k); sektor usługowy razem (ogółem, m, k);

sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem, m, k); sektor usługowy –

usługi nierynkowe (ogółem, m, k)

Podgrupa: pracujący wg form własności i płci (NTS-4)

Cecha: ogółem (ogółem, m, k); sektor prywatny (ogółem, m, k); sektor

publiczny (ogółem, m, k)

Podgrupa: pracujący wg sektorów i form własności (NTS-4)

Cecha: ogółem (ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor rolniczy

(ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor przemysłowy (ogółem,

sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy razem (ogółem, sek.

Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy – usługi rynkowe (ogółem,

sek. Publiczny, sek. Prywatny); sektor usługowy – usługi nierynkowe

(ogółem, sek. Publiczny, sek. Prywatny)

Grupa: bezrobocie

Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg płci i typu (NTS-4)

Cecha: ogółem; osoby poprzednio pracujące ogółem; osoby poprzednio

pracujące zwolnieni z przyczyn dotyczących zakładu; osoby dotychczas

niepracujące ogółem; osoby dotychczas niepracujące absolwenci

ogółem; osoby dotychczas niepracujące absolwenci szkół wyższych;

osoby dotychczas niepracujące absolwenci szkół policealnych

i średnich zawodowych; osoby dotychczas niepracujące absolwenci

liceów ogólnokształcących; osoby dotychczas niepracujące absolwenci

szkół zasadniczych zawodowych; osoby dotychczas niepracujące

284

absolwenci szkół pozostałych; zamieszkali na wsi; z prawem do zasiłku

(ogółem, m, k)

Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg płci (NTS-5)


Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg wieku i płci (NTS-4)

Cecha: ogółem; 24 i mniej; 25-34 ; 35-44; 45-54; 55 i więcej (ogółem, m, k)

Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg poziomu wykształcenia i płci (NTS – 4)

Cecha: ogółem; wyższe; policealne; śr. Zawodowe; śr. Ogólnokształcące; zas.

Zawodowe; podstawowe i bez wykształcenia; gimnazjalne i poniżej

(ogółem, m, k)

Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg czasu pozostawania bez pracy i płci

(NTS-4)

Cecha: ogółem; 3 miesiące i mniej; 3-6 miesięcy; 6-12 miesięcy; 12-24

miesiące; powyżej 24 miesięcy (ogółem, m, k)

Podgrupa: bezrobotni zarejestrowani wg stażu pracy i płci (NTS-4)

Cecha: ogółem; bez stażu pracy; 1 rok i mniej; 1-5 lat; 5-10 lat; 10-20 lat; 20-

30 lat; powyżej 30 lat (ogółem, m, k)

Podgrupa: oferty pracy wg grup osób (NTS-4)

Cecha: ogółem, niepełnosprawni, absolwenci

Podgrupa: stopa bezrobocia rejestrowanego (NTS-4)

Cecha: ogółem

Grupa: pracujący w przedsiębiorstwach

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni ogółem (NTS-2) (obowiązuje 2004)

Cecha: pracujący; zatrudnieni

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy (NTS-2)


Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy (NTS-2)

Cecha: pracujący (ogółem, sekcja c, sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 17,

sekcja d dz. 18, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d

dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja d dz. 28, sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 31,

sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 36, sekcja e, sekcja f);

zatrudnieni (ogółem, sekcja c, sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 17,

sekcja d dz. 18, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d

285


sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 36, sekcja e, sekcja f)

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor usługowy (NTS-2)

Cecha: pracujący (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja

l, sekcja m, sekcja n, sekcja o, p, q); zatrudnieni (ogółem, sekcja g,

sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja

o, p, q)

Grupa: pracujący w średnich przedsiębiorstwach

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni ogółem (NTS-2)


Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy (NTS-2)

Cecha: pracujący (ogółem, sekcja a, sekcja b); zatrudnieni (ogółem, sekcja a,

sekcja b)

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy (NTS-2)

Cecha: pracujący (ogółem, sekcja c, sekcja c dz. 10,11,12, sekcja c dz. 13,14,

sekcja d, sekcja d dz. 15, sekcja d dz. 16, sekcja d dz. 17, sekcja d dz.

18, sekcja d dz. 19, sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22,

sekcja d dz. 23, sekcja d dz. 24, sekcja d dz. 25, sekcja d dz. 26, sekcja

d dz. 27, sekcja d dz. 28, sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 30, sekcja d dz.

31, sekcja d dz. 32, sekcja d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 35,

sekcja d dz. 36, sekcja d dz. 37, sekcja e, sekcja f); zatrudnieni (ogółem,

sekcja c, sekcja c dz. 10, 11, 12, sekcja c dz. 13, 14, sekcja d, sekcja d


sekcja d dz. 20, sekcja d dz. 21, sekcja d dz.22, sekcja d dz. 23, sekcja d


sekcja d dz. 29, sekcja d dz. 30, sekcja d dz. 31, sekcja d dz. 32, sekcja

d dz. 33, sekcja d dz. 34, sekcja d dz. 35, sekcja d dz. 36, sekcja d dz.

37, sekcja e, sekcja f)

Podgrupa: pracujący i zatrudnieni sektor usługowy (NTS-2) (obowiązujący 2004)

Cecha: pracujący (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja

l, sekcja m, sekcja n, sekcja o, p, q); zatrudnieni (ogółem, sekcja g,

sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja

o, p, q)

Grupa: pracujący w gospodarce narodowej

286

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) ogółem (NTS-2)

Cecha: ogółem

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) wg płci (NTS-2)

Cecha: ogółem

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor rolniczy (NTS-2)

Cecha: ogółem

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor przemysłowy (NTS-2)

Cecha: ogółem; sekcja c; sekcja d; sekcja e; sekcja f

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsce pracy) sektor usługowy (NTS-2)

Cecha: (ogółem, sekcja g, sekcja h, sekcja i, sekcja j, sekcja k, sekcja l, sekcja

m, sekcja n, sekcja o, p, q)

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsca pracy) sektor publiczny wg płci i rodzaju

własności (NTS-2)

Cecha: ogółem, m, k (ogółem, własność skarbu państwa, własność

państwowych osób prawnych, własność jednostek samorz,

terytorialnego)

Podgrupa: pracujący (faktyczne miejsca pracy) sektor prywatny wg płci i rodzaju

własności (NTS-2)

Cecha: ogółem (ogółem)

Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) ogółem (NTS-2)

Cecha: ogółem, m, k, emeryci i renciści niepełnozatrudnieni wg głównego

miejsca pracy

Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) sektor publiczny wg płci i rodzaju

własności (NTS-2)

Cecha: ogółem, m, k (ogółem, własność skarbu państwa, własność

państwowych osób prawnych, własność jednostek samorządu

terytorialnego)

Podgrupa: pracujący (siedziba zakładu) sektor prywatny wg płci i rodzaju

własności (NTS-2) (obowiązuje 1999)

Cecha: ogółem (ogółem; własność krajowa; własność krajowa, spółdzielnie;

własność zagraniczna); mężczyźni (ogółem; własność krajowa;

własność krajowa, spółdzielnie; własność zagraniczna); kobiety

(ogółem; własność krajowa; własność krajowa, spółdzielnie; własność

zagraniczna)

287

Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (siedziba zakładu) wg płci (NTS-2)


Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (siedziba zakładu) absolwenci wg płci i typu

szkoły (NTS-2)

Cecha: ogółem (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie zawodowe;

licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze); m (ogółem; szkoły wyższe;

szkoły policealne i średnie zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły

zasadnicze); k (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie

zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze)

Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (faktyczne miejsce pracy) wg płci (NTS-2)


Podgrupa: pracujący po raz pierwszy (faktyczne miejsce pracy) absolwenci wg

płci

i typu szkoły (NTS-2)

Cecha: ogółem (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie zawodowe;

licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze); m (ogółem; szkoły wyższe;

szkoły policealne i średnie zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły

zasadnicze); k (ogółem; szkoły wyższe; szkoły policealne i średnie

zawodowe; licea ogólnokształcące; szkoły zasadnicze).

• Struktury aktywności ekonomicznej ludności według grupy aktywność ekonomiczna

ludności8: w tym:, na niższym poziomie:

Podgrupa: ludność wg typu aktywności i płci (NTS-2)

Cecha: ogółem, m, k (ludność ogółem 1999–2004; aktywni zawodowo;

aktywni zawodowo pracujący 2004; aktywni zawodowo bezrobotni;

bierni zawodowo

Podgrupa: ludność wg typu aktywności i wieku (NTS-2)

Cecha: ludność ogółem (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); aktywni

zawodowo (15–29, 30-39, 40-49, 50 i więcej); aktywni zawodowo

pracujący – 2004 (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); aktywni

zawodowo bezrobotni (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej); bierni

zawodowo (15–29, 30–39, 40–49, 50 i więcej)

Podgrupa: ludność wg typu aktywności i wykształcenia (NTS-2)

8 Patrz: BAEL – podstawowe definicje

288

Cecha: ogółem (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie

ogólnokształcące, zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne

podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo

(wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie ogólnokształcące,

zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne podstawowe,

gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo pracujący –

2004 (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie


podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); aktywni zawodowo

bezrobotni (wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie


podstawowe, gimnazjalne, podstawowe i niższe); bierni zawodowo

(wyższe, policealne oraz średnie zawodowe, średnie ogólnokształcące,

zasadnicze zawodowe, podstawowe i niepełne podstawowe,

gimnazjalne, podstawowe i niższe)

Podgrupa: bierni zawodowo wg przyczyn (NTS-2)

Cecha: z powodu choroby, niesprawności; ze względu na nieodpowiedni wiek

1999–2000; emerytura 2001–2004; podjęta nauka, uzupełnianie

kwalifikacji; niechęć podjęcia pracy 1999–2003; obowiązki rodzinne

i związane z prowadzeniem domu 2004; wyczerpane wszystkie znane

możliwości poszukiwania pracy; przekonanie o niemożności

znalezienia pracy.

• Struktury rejestru REGON według kategorii REGON9: w tym:, na niższym poziomie:

Grupa: jednostki zarejestrowane wg sektorów

Podgrupa: ogółem (NTS-5)

Cecha: ogółem

Podgrupa: sektor publiczny (NTS-5)

Cecha: jednostki ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe

i komunalne ogółem; jednostki prawa budżetowego państwowe

i komunalne gospodarstwa pomocnicze; przedsiębiorstwa komunalne;

9 Jednostki zarejestrowane (od 1999 – rejestr KRUPGN) w układzie sektorów (sektor publiczny, sektorprywatny) oraz w układzie sekcji klasyfikacji działalności: do 1999 roku: europejskiej, od 2000 roku: polskiejw podziale na sektor publiczny i sektor prywatny. Obowiązuje w latach: 1995–2004.

289

przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa handlowego; spółki

z udziałem kapitału zagranicznego; gospodarstwa pomocnicze

Podgrupa: sektor prywatny (NTS-5)

Cecha: jednostki ogółem; osoby fizyczne; spółki prawa handlowego; spółki

z udziałem kapitału zagranicznego; spółdzielnie; fundacje;

stowarzyszenia i organizacje społeczne

Grupa: jednostki zarejestrowane wg sekcji

Podgrupa: jednostki zarejestrowane (NTS-5)

Cecha: ogółem, sektor prywatny, sektor publiczny (ogółem, sekcja a, sekcja b,

… sekcja q)

Grupa: samorządowe jednostki organizacyjne zarejestrowane wg sekcji

Podgrupa: gminne jednostki organizacyjne (NTS-4)

Cecha: ogółem, sekcja e, sekcja i, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n,

sekcja o

Podgrupa: powiatowe jednostki organizacyjne (NTS-4)

Cecha: ogółem, sekcja i, sekcja k, sekcja l, sekcja m, sekcja n, sekcja o

Grupa: jednostki nowo zarejestrowane wg sektorów


Cecha: ogółem



i komunalne ogółem; przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa

handlowego; spółki z udziałem kapitału zagranicznego





Grupa: jednostki nowo zarejestrowane wg sekcji

Podgrupa: jednostki nowo zarejestrowane (NTS-4)


…. sekcja q)

Grupa: jednostki wykreślone z rejestru wg sektorów


Cecha: ogółem

290



i komunalne ogółem; przedsiębiorstwa państwowe; spółki prawa

handlowego; spółki z udziałem kapitału zagranicznego





Grupa: jednostki wykreślone z rejestru wg sekcji

Podgrupa: jednostki wykreślone (NTS-4)


…. sekcja q).

Tym samym w powyższej charakterystyce wyczerpaliśmy zaproponowany i dostępny

w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego zbiór danych wtórnych,

które tworzą bazę źródłową dla modułów zarządzająco-analitycznych w KSZD.

Drugim z kolei zbiorem, który tworzy bazę źródłową dla modułów zarządzająco-

analitycznych w KSZD są następujące dane wtórne:

1. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne bezrobotnych według Klasyfikacji zawodów

i specjalności10: według układu strukturalnego:

• 10 grup wielkich,

• 30 grup dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich),

• 116 grup średnich (jako wewnętrzny podział grup dużych)

• 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich),

• 1707 zawodów i specjalności.

Poniżej prezentujemy strukturę klasyfikacji zawodów i specjalności w postaci

tabelarycznej.

10 Informacje o zawodach wykonywanych przez pracujących w głównym miejscu pracy prezentowane sąw układzie Klasyfikacji Zawodów i Specjalności opracowanej w 1995 roku przez Instytut Pracy i SprawSocjalnych na podstawie „Międzynarodowej Klasyfikacji Zawodów ISCO-1988” („International StandardClassification of Occupations ISCO-1988”), zalecanej do stosowania przez Międzynarodową OrganizacjęPracy.

291

Tablica 1.2 Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji

Lp. Nazwa grupy wielkiej

Liczba grup w ramach grupy

wielkiej

Liczba

zawodów

i

specjalności

Poziom

kwalifikacji

dużych średnichelementarnyc

h

1Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi

urzędnicy i kierownicy3 6 33 43 -

2 Specjaliści 4 20 65 440 43 Technicy i inny średni personel 4 17 69 313 34 Pracownicy biurowi 2 7 20 51 2 lub 35 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 2 7 21 77 2 lub 36 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy 4 8 13 40 27 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy 4 17 74 318 28 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń 3 20 72 338 29 Pracownicy przy pracach prostych 3 10 21 83 1

10 Siły zbrojne 1 4 4 4 -RAZEM 30 116 392 1.707

Źródło: Rozporządzenie Ministra Gospodarki I Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów

i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. z dnia 16 grudnia 2004).

2. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne ofert pracy z urzędów pracy według Klasyfikacji

zawodów i specjalności: według układu strukturalnego identycznie jak w strukturze

bezrobotnych.

3. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert pracy według Klasyfikacji zawodów

i specjalności: identycznie jak w strukturze bezrobotnych.

4. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne zapotrzebowania i zwolnień planowanych przez

pracodawców według Klasyfikacji zawodów i specjalności: identycznie jak w strukturze

bezrobotnych.

5. Struktury zawodowo-kwalifikacyjne kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym według Polskiej Klasyfikacji Edukacji11 i Klasyfikacji Zawodów

Kształconych12 według następującego układu:

11 Polska Klasyfikacja Edukacji (PKE) stanowi odzwierciedlenie wdrażanego obecnie systemu edukacjiw Polsce, uwzględniając jednocześnie elementy systemu dotychczasowego. Składa się ona z dwóch części:pierwsza dotyczy obszaru kształcenia, a druga obszaru wykształcenia.W zakresie kształcenia ma ona służyć:- krajowej sprawozdawczości,- badaniom w dziedzinie kształcenia,- potrzebom zarządzania kształceniem,- międzynarodowej wymianie informacji dotyczących kształcenia.Polska Klasyfikacja Edukacji umożliwia klasyfikowanie danych o kształceniu, a przyjęty system kodowypozwala na zewidencjonowanie każdej jednostki edukacyjnej, realizującej proces kształcenia w dowolnymokresie sprawozdawczym.

12 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).

292

• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej

• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:

- grupy duże

- grupy średnie

• Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.

1.3. Opracowanie zasad organizacyjnych analizy w układzie podziału administracyjnego

województwa

Regionalne badanie rynku pracy to w szczególności badania na określonych rynkach

terytorialno-zawodowych z kluczowym obszarem poznawczym, którym jest badanie popytu

i podaży pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Badanie przeprowadzone będzie na

obszarze województwa dolnośląskiego.

Wyodrębnienie obszaru do prac analitycznych zostało przeprowadzone na poziomie

województwa dolnośląskiego, według obowiązującego podziału administracyjnego Polski,

tj. podziału na województwa, podregiony i powiaty, zgodnie z Nomenklaturą Jednostek

Terytorialnych do Celów Statystycznych. Podstawą prawną podziału jest Rozporządzenie

Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek

Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) – Dz. U. Nr 58 poz. 685. Natomiast podstawą

merytoryczną jest obowiązująca w krajach Unii Europejskiej Nomenclature of Territorial

Units for Statistics (NUTS). Nomenklatura (NTS) oparta jest na klasyfikacji

pięciopoziomowej hierarchicznej bazującej na obowiązującym podziale terytorialnym kraju,

na dwóch poziomach. Poziomie regionalnym, który obejmuje:

• Poziom 1 – obszar całego kraju

• Poziom 2 – województwa (16)

• Poziom 3 – podregiony (44).

Poziomie lokalnym, który obejmuje:

• Poziom 4 – powiaty ( 308 powiatów i 65 miast na prawach powiatu).

• Poziom 5 – gminy (2489)13.

Podział terytorialny województwa przyjętego do prac analitycznych według Nomenkla-

tury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS) przedstawia się następująco:

13 Z uwagi na założenia metodologiczne badania przeprowadzone zostały na poziomie NTS 4, stąd nieprzedstawiamy wykazu gmin.

293

Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym:

502000000014 województwo dolnośląskie, w tym:

Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:

Podregion 1 – 5020100000 jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15

powiatów:

• 5020101000 Powiat bolesławiecki

• 5020102000 Powiat dzierżoniowski

• 5020105000 Powiat jaworski

• 5020106000 Powiat jeleniogórski

• 5020107000 Powiat kamiennogórski

• 5020108000 Powiat kłodzki

• 5020110000 Powiat lubański

• 5020112000 Powiat lwówecki

• 5020117000 Powiat strzeliński

• 5020119000 Powiat świdnicki

• 5020121000 Powiat wałbrzyski

• 5020124000 Powiat ząbkowicki

• 5020125000 Powiat zgorzelecki

• 5020126000 Powiat złotoryjski

• 5020161000 Powiat m. Jelenia Góra

Podregion 2 –5020200000 – legnicki

w skład, którego wchodzi 7 powiatów:

• 5020203000 Powiat głogowski

• 5020204000 Powiat górowski

• 5020209000 Powiat legnicki

• 5020211000 Powiat lubiński

• 5020216000 Powiat polkowicki

• 5020222000 Powiat wołowski

• 5020262000 Powiat m. Legnica

14 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)

294

Podregion 3 – 5020300000 wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów:

• 5020313000 Powiat milicki

• 5020314000 Powiat oleśnicki

• 5020315000 Powiat oławski

• 5020318000 Powiat średzki

• 5020320000 Powiat trzebnicki

• 5020323000 Powiat wrocławski

Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:

Podregion 4 –5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat:

• 5020464000 Powiat m. Wrocław

Podział terytorialny województwa dolnośląskiego jest – w tej części prac – podstawą

organizacyjną dla modułów zarządzająco – analitycznych KSZD. Ogółem, zgodnie

z podziałem na poziomie NTS 4 w analizach wystąpi 29 powiatów i 4 podregiony. Przy

wprowadzeniu do KSZD podziału terytorialnego kraju wystąpi: 16 województw, 44

podregiony, 308 powiatów; w tym 65 miast na prawach powiatu.

1.4. Zasady organizacyjne oceny i analizy źródeł danych wtórnych i pierwotnych

W tej części opracowania omawiamy zasady organizacji, oceny i analizy w dwóch

etapach. W etapie pierwszym omawiamy dane, które będą pobierane do KSZD ze źródeł

innych od Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego. W drugim etapie

omawiamy dane pobierane bezpośredni z źródła Banku Danych Regionalnych Głównego

Urzędu Statystycznego

W pracach analitycznych głównymi zasadami organizacyjnymi oceny i analizy źródeł

danych wtórnych i pierwotnych KSZD ze źródeł innych od Banku Danych Regionalnych

Głównego Urzędu Statystycznego z obszarów: podmioty gospodarcze, urzędy pracy,

edukacja, prasowe oferty pracy dla KSZD są:

• organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego

planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy

• organizacja danych wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego

bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert

pracy

295


kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie

ponadgimnazjalnym zawodowym


ogłaszanych w prasie ofert pracy.

Organizacja danych pierwotnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego

planowanych w podmiotach gospodarczych przyjęć i zwolnień z pracy były realizowane

w ramach badań ankietowych. Z uwagi na moduł organizacji danych pierwotnych

opisujących planowane w podmiotach gospodarczych przyjęcia i zwolnienia z pracy do

KZSD były one wprowadzane w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych źródłowych

opracowywała w formie zapisu elektronicznego, przy ścisłej współpracy z ekspertami

Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa, firma

ankieterska prowadząca badania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu

pt. Regionalne badanie rynku pracy ogółem przeprowadzone będą trzy badania. Wyniki

z poszczególnych badań były bazą źródłową dla KSZD, który jednocześnie był obiektem

archiwizacji wyników i spełniał funkcję kontrolną ich poprawności. W tym celu w KSZD

opracowane zostały odpowiednie bazy i słowniki uprawniające beneficjentów końcowych do

samodzielnego realizowania w zadanym obszarze terytorialno-zawodowym badań

ankietowych wraz z zarządzaniem i analizą uzyskiwanych wyników w KSZD.

Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest transponowanie

wyników z badań ankietowych do procesów analitycznych, wśród których najistotniejszym

jest monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych i opracowanie mapy zapotrzebo-

wania na zawody. Ważnym było również skonfigurowanie funkcji analitycznej do

uzyskiwania wyników w następujących przekrojach:

• w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie wielkich, dużych, średnich,

elementarnych grup zawodowych, ze szczególnym uwzględnieniem najistotniejszych

wyników z funkcji aplikacyjnej, tj. generowaniem wyników na poziomie zawodów

i specjalności,

• w przekroju terytorialnym na poziomie województwa, podregionów i powiatów, ze

szczególnym uwzględnieniem wyników na poziomie powiatów, których wyniki

zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa

• z uwagi na funkcję czasu w pierwszej obserwacji na poziomie oceny zjawiska

w przekroju terytorialno-kwalifikacyjnym, w kolejnych obserwacjach z uwzględnie-

296

niem analiz strumieniowo-porównawczych i statystyk opisowych wprowadzenie

elementów diagnozy.

Kolejną bardzo ważnym zadaniem analitycznym dla KSZD będzie analiza danych

wtórnych i ocena przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego bezrobocia rejestrowanego

w urzędach pracy i zgłaszanych do urzędów pracy ofert pracy. W tym zadaniu

najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:

• analiza poziomu i struktury bezrobocia w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym na

poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na

poziomie podregionów i województwa

• analiza poziomu i struktury ofert pracy zgłaszanych do urzędów pracy w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane

tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa

• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych generatorów bezrobocia w przekroju

terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla

wyników na poziomie podregionów i województwa

• wyodrębnienie z ogólnych struktur głównych skupisk ofert pracy w przekroju

terytorialnym, tj. na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane tworzą bazę dla

wyników na poziomie podregionów i województwa

• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej

aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to

zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.

Należy w tym miejscu podkreślić, że generowane wyniki w opisanym zadaniu były

istotnym źródłem do dalszych prac w obszarze monitoringu zawodów deficytowych

i nadwyżkowych.

Identyczny charakter zadań i analiz był zastosowany w relacji do ofert pracy

rejestrowanych w urzędach pracy.

Duże znaczenie w KSZD posiadają dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny

kierunków kształcenia w klasach programowo najwyższych w szkolnictwie ponad-

gimnazjalnym zawodowym. W tym zadaniu najważniejszymi celami aplikacyjnymi były:

• analiza poziomu i struktury kierunków kształcenia w klasach programowo

najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie powiatów, których wyniki zsumowane

tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa

297

• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia w klasach programowo

najwyższych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym o największej liczbie absolwentów,

które istotnie kształtują podaż pracy na poziomie powiatów, których wyniki

zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów i województwa

• wyodrębnienie z ogólnych struktur kierunków kształcenia o największej liczbie

w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym na poziomie powiatów, których

wyniki zsumowane tworzą bazę dla wyników na poziomie podregionów

i województwa

• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku aplikacji

KSZD w układzie wyłącznie statycznym. Źródłem tego stanu jest jednoroczny cykl

pobierania danych z uwagi na cykl kształcenia.

Trudnym obszarem danych źródłowych w KSZD były dane opisujące przekrój

zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy. Główne przyczyny trudności tkwią

w przypadku tych zmiennych w nieprecyzyjnym nazewnictwie podawanym w opisie

kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy i najczęściej niezgodnym z nazewnictwem

Klasyfikacji zawodów i specjalności, która jest kluczowym źródeł do klasyfikowania ogółem

zmiennych wprowadzanych do KSZD. Skutkuje to potrzebą dosyć złożonego procesu

dostosowywania nazw kwalifikacji ogłaszanych w prasowej ofercie pracy do nazw

stosowanych w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Po drugie kłopotem był brak

obiektywnych możliwości w okresie gromadzenia danych z prasowych ofert pracy oraz

określania krotności powtórzenia się tej samej prasowej oferty pracy. Dlatego też zgodnie

z koncepcją monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych prasowe oferty pracy są

zmienną pomocniczą w pracach analitycznych15.

W tym miejscu zgodnie z przyjętą strukturą opisywania zmiennych przedstawiamy kilka

kolejnych ważnych uwag odnoszących się do organizacji i oceny przekroju zawodowo

-kwalifikacyjnego ogłaszanych w prasie ofert pracy.

W KSZD dane opisujące przekrój zawodowo-kwalifikacyjny prasowych ofert pracy

z uwagi na cele aplikacyjne były analizowane według:

• przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego na poziomie województwa z założeniem, że

każdy odbiorca oferty pracy na poziomie powiatów, i podregionów ma identyczną

szansę jej uzyskania

15 M. Kabaj, Monitoring Zawodów Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne UmowySzkoleniowe (TUS), Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996.

298

• wyodrębnienie ze struktury głównych skupisk prasowych ofert pracy w przekroju

zawodowo-kwalifikacyjnym na poziomie województwa, które istotnie kształtują popyt

na pracę

• z uwagi na funkcję czasu wskazane analizy będą realizowane w przypadku pierwszej

aplikacji KSZD w układzie zarówno statycznym oraz dynamicznym. Pozwala na to

zgromadzony materiał źródłowy z okresów przeszłych.

W pracach analitycznych główne zasady organizacji oceny i analizy źródeł danych

wtórnych wprowadzanych do KSZD ze źródeł pochodzących z Banku Danych Regionalnych

z obszarów: podział terytorialny województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy:

podregionów i powiatów, stan ludności i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz

bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności i REGON są w pełni uwarunkowane

i zależne od metodologii ich udostępniania przez Główny Urząd Statystyczny.

Z uwagi na moduł organizacji danych wtórnych opisujących podział terytorialny

województwa dolnośląskiego, poprzez poziomy: podregionów i powiatów, stan ludności

i ruch naturalny oraz migracje, pracujący oraz bezrobocie, aktywność ekonomiczna ludności

i REGON są one wprowadzane do KSZD w postaci zapisu elektronicznego. Bazę danych

źródłowych stanowią struktury Banku Danych Regionalnych, które są udostępniane pod

adresem internetowym www.stat.gov.pl w formie zapisu elektronicznego z rozszerzeniem xls.

Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne badanie rynku pracy

do KSZD były wprowadzane wyłącznie dane wtórne dobrane z Banku Danych Regionalnych

według udostępnianej struktury w każdym przypadku z zaznaczeniem źródła i podaniem

okresu pobrania. Zgodnie z zapisami Wniosku o dofinansowanie Projektu pt. Regionalne

badanie rynku pracy wyniki z analizy danych pobranych z Banku Danych Regionalnych

przeprowadzonych za pomocą KSZD stanowią bazę źródłową do dalszych opracowań

realizowanych przez kolejne zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku

pracy. Niezależnie od KSZD zespoły eksperckie, w szczególności zespół do spraw rynku

pracy mógł pobierać dane z Banku Danych Regionalnych do założonych prac analitycznych.

Z uwagi na funkcję analityczną kluczowym zadaniem dla KSZD jest pobieranie,

generowanie i transponowanie danych wtórnych z banku Danych Regionalnych do procesów

analitycznych, wśród których najistotniejszym jest charakterystyka opisowa rynku pracy na

poziomie powiatów, podregionów i województwa, zgodnie z przedstawiona w podrozdziale:

Zasady organizacyjne analiz, postępowania i procedur analitycznych.

299

1.5. Organizacja oceny i analizy systemu gromadzenia danych źródłowych wtórnych

i pierwotnych

W niniejszym podrozdziale głównym celem jest omówienie zasad systemu gromadzenia

w KSZD danych źródłowych wtórnych i pierwotnych.

Z uwagi na założony system gromadzenia w KSZD danych źródłowych wtórnych

i pierwotnych możemy go podzielić na dwa kluczowe działy. Pierwszy dział obejmuje dane

źródłowe w układzie statycznym. Drugim z kolei jest dział obejmujący dane źródłowe

w układzie dynamicznym. Wynikiem takiego podziału jest przyjęcie założenia, że dział

z danymi źródłowymi w układzie statycznym jest pierwotny w relacji do działu obejmującego

dane źródłowe w układzie dynamicznym, który jest działem wtórnym.

To rozróżnienie skutkuje bardzo ważną czynnością, która dotyczy odpowiedniego do

założeń metodologicznych gromadzenia z uwagi na funkcję czasu danych wtórnych

i pierwotnych według stopnia ich uszczegółowienia i znaczenia dla procesów

Drugim bardzo ważnym rozróżnieniem jest gromadzenia danych wtórnych i pierwotnych

z uwagi na ich funkcjonalność w układzie analiz jednostkowych (jedna zmienna),

cząstkowych (więcej niż jedna zmienna) i kompleksowych (ogółem zgromadzone dane).

O ile poprzednie rozróżnienie przede wszystkim skupiało się na funkcji czasu, to w tym

przypadku kluczową jest czynność klasyfikowania zmiennej z uwagi na źródło pochodzenia.

I ostatnim rozróżnieniem jest podział terytorialny województwa. W tym rozróżnieniu

kluczową czynnością jest klasyfikowanie – z uwagi na poziom agregacji – zmiennej na

zadanym poziomie Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS).

Kierując się wskazanymi w powyższych rozdziałach i podrozdziałach założeniami oraz

z uwagi na czytelność opisywanych struktur, w układzie uszczegółowionych tablic,

prezentujemy minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych

źródłowych w KSZD gwarantujące funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych.

W pierwszym zbiorze tablic opisujemy zmienne, które są gromadzone i przetwarzane

w KSZD z Banku Danych Regionalnych natomiast kolejna tablica zbiorcza opisuje zmienne

ze źródeł wtórnych i pierwotnych, które nie są związane z Bankiem Danych Regionalnych.

300

Tablica 1.3 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę ludności

Zmienna/podgrupa

Gromadzenie i przetwarzania danych źródłowych

Tydz

ień

Mie

sią

c

Kw

art

ał

Pó

łro

cze

Ro

k

Pu

nkt

bazo

wy1

6

Pun

ktko

ńcow

y17

Po

wia

t

Pod

regi

on

Wo

jew

ód

ztw

o

Ludność według miejsca

zameldowania/zamieszkania– – – – * 1995 2004 * * *

Ruch naturalny – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według płci i wieku – – – – * 1995 2004 * * *Ludność według grup wieku i płci – – – – * 1995 2004 * * *Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym – – – – * 1995 2004 * * *Zgony według płci i grupy wieku – – – – * 1999 2003 * * *Zgony według płci i wieku – – – – * 2004 2004 * * *Urodzenia żywe według wieku matki – – – – * 2004 2004 – - *Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu igrup wieku migrantów

– – – – * – 2004 – – *

Migracje na pobyt stały zagraniczne według typu,wykształcenia i płci migrantów

– – – – * – 2004 – – *

Migracje na pobyt stały międzypowiatowe wedługtypu, kierunku i płci migrantów

– – – – * 1999 2004 * * *

Migracje na pobyt stały wewnątrzpowiatowe wedługkierunku, typu i płci migrantów

– – – – * 1999 – * * *

Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługkierunku

– – – – * 1999 2004 – – *

Migracje na pobyt stały międzywojewódzkie wedługtypu, wieku i płci migrantów

– – – – * 1999 2003 – – *

Migracje na pobyt stały wewnątrzwojewódzkiewedług płci migrantów

– – – – * 1999 2004 – – *

Migracje na pobyt czasowy według typu, kierunkui płci migrantów

– – – – * 1999 2004 – – *

Źródło: opracowanie na podstawie BDR GUS. Warszawa 2006.

Legenda: znak „–” oznacza niewystępowanie zmiennej

Tablica 1.4 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rynku pracy

Zmienna/podgrupa


Tyd

zie

ń

Mie

sią

c

Kw

art

ał

Pó

łro

cze

Ro

k

Pu

nkt

ba

zow

y

Pun

kt k

ońc

owy

Po

wia

t

Pod

regi

on

Wo

jew

ód

ztw

o

Pracujący według płci – – – – * 1995 2004 * * *Pracujący według sektorów i płci – – – – * 1995 2003 * * *Pracujący według formy własności i płci – – – – * 1999 2003 * * *Pracujący według sektorów i form własności – – – – * 2003 2004 * * *Pracujący i zatrudnieni ogółem – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor rolniczy – – – – * 2004 – – – *Pracujący i zatrudnieni sektor przemysłowy – – – – * 2004 – – – *Pracujący po raz pierwszy według płci – – – – * 1999 2000 – – *Pracujący po raz pierwszy absolwenci według płcii typu szkoły

– – – – * 1999 2000 – – *

16 Wyjaśnienia na stronie internatowej www.stat.gov.pl. pozycja Bank Danych Regionalnych.17 Według stanu na 02.02.2006.

301

Bezrobotni zarejestrowani według płci i typu – – – – * 1999 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według wieku i płci – – – – * 2000 2004 * * *Bezrobotni zarejestrowani według poziomuwykształcenia i płci

– – – – * 2000 2004 * * *

Bezrobotni zarejestrowani według czasu pozostawaniabez pracy i płci

– – – – * 2003 2004 * * *

Bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy i płci – – – – * 2003 2004 * * *Oferty pracy według grup osób – – – – * 1999 2004 * * *Stopa bezrobocia rejestrowanego – – – – * 2004 - * * *Źródło: jak w tablicy 2

Tablica 1.5 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujacych strukturę aktywności ekonomicznej ludności

Zmienna/podgrupa


Tyd

zie

ń

Mie

sią

c

Kw

art

ał

Pó

łro

cze

Ro

k

Pu

nkt

ba

zow

y

Pu

nkt

ko

ńco

wy

Pow

iat

Pod

regi

on

Wo

jew

ód

ztw

o

Ludność według typu aktywności i płci – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wieku – – – – * 1999 2004 – – *Ludność według typu aktywności i wykształcenia – – – – * 1999 2004 – – *Bierni zawodowo według przyczyn – – – – * 1999 2004 – – *Źródło: jak w tablicy 2

Tablica 1.6 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących strukturę rejestru REGON18

Zmienna/grupa


Tyd

zie

ń

Mie

sią

c

Kw

art

ał

Pó

łro

cze

Ro

k

Pu

nkt

ba

zow

y

Pu

nkt

ko

ńco

wy

Po

wia

t

Pod

regi

on

Wo

jew

ód

ztw

o

Jednostki zarejestrowane według sektorów – – – – * 1995 2004 * * *Jednostki zarejestrowane według sekcji – – – – * 1995 2004 * * *Samorządowe jednostki organizacyjne zarejestrowanewedług sekcji

– – – – * 2002 2004 * * *

Jednostki nowo zarejestrowane według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki nowo zarejestrowane według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sektorów – – – – * 2003 2004 * * *Jednostki wykreślone z rejestru według sekcji – – – – * 2003 2004 * * *Źródło: jak w tablicy 2

18 W przypadku struktury REGON zmienne z uwagi na podział stosowany przez Główny Urząd Statystycznypodajemy według grup

302

Tablica 1.7 Minimalne i maksymalne okresy gromadzenia i przetwarzania danych opisujących pozostałe struktury

Struktura


Tyd

zie

ń

Mie

sią

c

Kw

art

ał

Pó

łro

cze

Ro

k

Pu

nkt

ba

zow

y

Pun

kt k

ońc

owy

Pow

iat

Po

dre

gio

n

Wo

jew

ód

ztw

o

Bezrobocie w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym – – * – – 2000 2007 * * *Oferty pracy rejestrowane w urzędach pracyw przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym

– – * – – 2000 2007 * * *

Prasowe oferty pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym

* – – – – 2005 2007 – – *

Zapotrzebowanie i zwolnienia planowane przepracodawców w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym

2006 2007 * * *

Zawody kształcone w szkolnictwieponadgimnazjalnym

2005 2007 * * *

Źródło: jak w tablicy 2

Podsumowując najkrótszym okresem obserwacji, w którym można uzyskiwać wyniki

z analiz strumieniowo-porównawczych, jest okres kwartalny. Odnosi się to wyłącznie do

danych źródłowych z obszaru urzędów pracy i prasowych ofert pracy.

Zastosowanie w badaniu powyższych charakterystyk opartych na funkcji czasu

umożliwia uzyskiwanie wyników w układzie wybranego kryterium odpowiadającego analizie

zmiennej. Wynik zarówno na poziomie analiz cząstkowych jak i kompleksowych generowane

są przez KSZD. Układ i treść uzyskiwanych wyników uzależniony jest wyłącznie od

użytkownika KSZD i od wybranego do analizy zbioru zmiennych.

1.6. Zasady organizacyjne oceny i analizy systemu przetwarzania danych źródłowych

wtórnych i pierwotnych

Bardzo ważną czynnością jest odpowiednie do założeń metodologicznych analizy

przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy przetwarzanie danych źródłowych. Przez

przetwarzanie danych źródłowych rozumiemy ich przygotowanie do postaci zbioru i zbiorów,

które umożliwią prowadzenie analiz. Analizy mogą być prowadzone na dwóch poziomach:

cząstkowym i kompleksowym.

Zasadniczym problemem metodologicznym, który należy w tym miejscu omówić, jest

występowanie danych źródłowych gromadzonych z wielu źródeł oraz dostępnych w układzie

zróżnicowanych punktów obserwacji.

Tak więc, dane źródłowe stosowane w KSZD do celów analizy przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnego rynku pracy gromadzone są według następujących przedziałów czasu:

303

1. Dane źródłowe z podmiotów gospodarczych w przedziałach półrocznych, według cyklu:

styczeń – czerwiec, lipiec – grudzień.

2. Dane źródłowe z urzędów pracy w przedziałach kwartalnych, według cyklu: styczeń –

marzec, kwiecień – czerwiec, lipiec – wrzesień, październik – grudzień.

3. Dane źródłowe z edukacji w przedziałach rocznych, według cyklu wrzesień – wrzesień.

4. Dane źródłowe z prasy w przedziałach tygodniowych

5. Dane źródłowe z BDR GUS w przedziałach rocznych.

Prowadzenie zarówno analiz cząstkowych, jak i kompleksowych, wymaga spełnienia

istotnych warunków metodologiczno-organizacyjnych. Analizy cząstkowe są prowadzone

niezależnie w każdym z obszarów, w którym zgromadzone zostały dane źródłowe. Natomiast

analizy kompleksowe prowadzone są na danych źródłowych pochodzących ze wszystkich

obszarów.

W obszarze podmiotów gospodarczych prace związane z przetworzeniem danych

źródłowych do postaci zbioru i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają

następująco.

Dane źródłowe, w celu wczytania do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi,

obowiązkowo muszą być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego,

w arkuszu kalkulacyjnym programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-

wierszowy musi przyjąć formę zgodną ze strukturą bazy gromadzenia danych źródłowych,

którą przy współpracy z pracownikami Zakładu Badań Ekonomicznych Głównego Instytutu

Górnictwa opracował wykonawca badań ankietowych. Wczytanie zadanego zbioru

zgromadzonych danych źródłowych do KSZD odbywa się poprzez podanie obszaru, na

którym będą prowadzone badania, według podziału terytorialnego na powiaty, podregiony

i województwo, oraz czasu obserwacji, w którym zostały one zgromadzone, np.: kwiecień –

czerwiec 2006 r.

Z uwagi na przyjęcie zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku

pracy realizowane są w cyklach półrocznych, dane źródłowe w przypadku podmiotów

gospodarczych wprowadzane są według stanu z danej obserwacji. Każda następna obserwacja

umożliwia uzyskanie wyników według sumy, różnicy i wartości średniej z ogółem

zmiennych.

Uzupełnieniem analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy jest ocena

podmiotów gospodarczych według pozostałych charakterystyk wynikających ze struktury

kwestionariusza ankiety. Ocena pozostałych charakterystyk realizowana będzie równolegle

z analizą zmian w podmiotach gospodarczych w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym.

304

Prace związane z przetworzeniem danych źródłowych z urzędów pracy do postaci zbioru

i zbiorów, które umożliwią prowadzenie analiz, przebiegają następująco.

Dane źródłowe wczytywane są do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi

bezpośrednio w postaci zapisu komputerowego. Obowiązkowo muszą posiadać formę plików

o rozszerzeniu zgodnym ze stosowanym w systemie gromadzenia danych w urzędach pracy.

Dane źródłowe z urzędów pracy gromadzone są w cyklach kwartalnych. Z uwagi na przyjęcie

zasady, że analizy przekroju zawodowo-kwalifikacyjnego rynku pracy realizowane są

w cyklach półrocznych, dane z urzędów pracy do analiz kompleksowych wprowadzane są

w postaci sumy z dwóch kwartalnych obserwacji, tj. opisują napływ bezrobotnych.

Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie

jak w przypadku danych źródłowych z podmiotów gospodarczych.

W przypadku danych źródłowych z edukacji charakterystyczną cechą jest czas

gromadzenia danych źródłowych. Są to dane pobierane do analizy przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnego rynku pracy raz w roku, w cyklu wrzesień – czerwiec. Przemawia za tym

podejściem fakt, że w miesiącu czerwcu najpełniej są znane wielkości absolwentów,

natomiast w miesiącu wrześniu wielkości kształconych. Sytuacja to skutkuje koniecznością

przyjęcia następujących rozwiązań metodologicznych umożliwiających wprowadzenie

danych źródłowych z edukacji do analiz kompleksowych. W pierwszej kolejności

przyjmujemy arbitralnie, że wraz z rozpoczęciem roku szkolnego (wrzesień) do jego

zakończenia (czerwiec) w liczbie kształconych i absolwentów nie wystąpią istotne zmiany.

Tak, więc, w analizach kompleksowych prowadzonych w cyklach półrocznych dane

z obszaru edukacji wystąpią w tej samej wielkości dwukrotnie. W pierwszej analizie

w miesiącu grudniu, w drugiej w miesiącu czerwcu. Przy czym, pierwsze analizy

kompleksowe, tj. z uwzględnieniem danych z edukacji, będą mogły wystąpić w II półroczu od

momentu rozpoczęcia prac w danym roku kalendarzowym.

Wczytanie zadanego zbioru zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie

jak w przypadku wcześniej scharakteryzowanych zbiorów.

Gromadzenie prasowych ofert pracy powinno być zgodne z cyklem ich publikacji. Stąd,

gromadząc prasowe oferty pracy, można stosować cztery warianty ich przetwarzania na

potrzeby analityczne. W pierwszym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach

tygodniowych. Umożliwia to prowadzenie analiz na poziomie cząstkowym wyłącznie na tym

zbiorze danych źródłowych. W drugim wariancie można przetwarzać dane źródłowe

w cyklach miesięcznych. Umożliwia to również prowadzenie analiz, na poziomie

cząstkowym, wyłącznie na tym zbiorze danych źródłowych. W trzecim wariancie można

305

przetwarzać dane źródłowe w cyklach kwartalnych. Umożliwia to poszerzenie obszaru

analitycznego. W tym przypadku występuje możliwość wprowadzenia do analiz cząstkowych

dwóch zbiorów danych źródłowych, tj. zbioru prasowych ofert pracy i zbioru danych

z urzędów pracy. W czwartym wariancie można przetwarzać dane źródłowe w cyklach

półrocznych. Jest to warunek wprowadzenie zbioru danych źródłowych z prasowych ofert

pracy do analiz kompleksowych.

W cyklach miesięcznym, kwartalnym i półrocznym do analiz wprowadza się sumę

prasowych ofert pracy z tygodniowych obserwacji.

Dane źródłowe, w celu wczytania do programu komputerowego, obowiązkowo muszą

być przetworzone do postaci zapisu kolumnowo-wierszowego, w arkuszu kalkulacyjnym

programu Microsoft Excel o rozszerzeniu xls. Zapis kolumnowo-wierszowy musi przyjąć

formę zgodną z bazą gromadzenia danych źródłowych. Wczytanie zadanego zbioru

zgromadzonych danych źródłowych odbywa się identycznie jak w poprzednich zbiorach

danych.

1.7. Opracowanie zasad doboru metod do systemu klasyfikowania wyników

Zasady klasyfikowania wyników z obszarów winny opierać się na czterech

fundamentach, jakimi są dokładność, wiarygodność, porównywalność i kompletność.

Wymienione zasady odnoszą się do danych zawartych w materiale otrzymanym z badań

i źródeł pierwotnych. Wiadomą rzeczą jest, iż wyniki otrzymane w toku prowadzonych badań

powinny charakteryzować się dokładnością, a więc nie powinny być obarczone błędem

systemowym pomiarów. Powinny odzwierciedlać faktyczny stan rzeczy a więc winny być

wiarygodne. Ważną rzeczą jest, aby była możliwość przekształcenia tych danych w taki

sposób, aby zachodziła ich porównywalności. Rozumie się przez to możliwość dokonywania

ocen dwóch i więcej obiektów na podstawie uzyskanych wyników z badań (bądź

przekształceń tychże wyników bez utraty informacji, jakie w sobie one niosą).

Porównywalność dotyczy nie tylko obiektów, ale jednocześnie zmiennych, które uwzględniać

powinny możliwość zestawiania ich ze sobą oraz dokonywania na nich operacji zgodnie

z przyjętym algorytmem działań oraz metodologią statystyczną. Porównywalność dotyczy

także przyjętych okresów czasów, które powinny być jednakowe dla wszystkich wyników

uzyskanych z badań. Wymagana także jest kompletność wyników – oznacza to, że do

systemu klasyfikacji wyników powinny trafiać dane dotyczące zmiennych i obiektów

przyjętych w toku prowadzonych prac badawczych.

306

System klasyfikowania wyników musi odpowiadać systematyce źródła, z jakiego wyniki te

będą otrzymywane. Pamiętać należy, iż w badaniach wykorzystywane będą dane pochodzące ze

statystyki publicznej, badań ankietowych oraz monitoringu rynku pracy. Dla systemu będą to

źródła pierwotne. Każde z tych źródeł cechować będą inne standardy, co do układu

przedstawiającego dane (zmienne) odnoszące się do interesujących nas zjawisk. System nie

będzie się starał ujednolicić struktury tych danych, lecz będzie pobierał niezbędne wyniki

z danych źródłowych tworząc własną bazę danych. Pobrane dane zostaną usystematyzowane

odpowiednio pod tworzone w tym projekcie aplikacje w strukturze systemowej bazy danych.

Dane wynikowe otrzymane ze źródeł powinny cechować się stałością w zakresie obiektów oraz

okresów czasu gdyż system bazuje na tym w celu zachowania porównywalności danych.

System klasyfikowania wyników powinien składać się z trzech głównych elementów:

• elementu weryfikującego,

• elementu wprowadzającego dane,

• elementu przechowującego dane (baza danych)

Schemat systemu:

Dane źródłowe

Wyniki ankiet

Statystyka publiczna

Monitoring

Weryfikacja Modułwprowadzaj• cy

Baza danych

Element weryfikujący bada kompletność i poprawność zapisu danych źródłowych.

Będzie też dbał, aby dochowana została porównywalność w obszarze obiektów i okresów

czasu. W razie stwierdzenia braków w materiale wynikowym element ten zasygnalizuje

powstały problem z jednoczesnym zapytaniem o decyzję, co do dalszego postępowania

zgodnie z poniższym algorytmem.

Modułwprowadzający

307

Daneźródłowe

Ocena materia łu• ródłowego pod wzgl• demkompletno• ci poprawno• ci iporównywalno• ci danych

Czy dane s•porównywalne w

obszarze okresówczasu?

Tak

Nie

Czy dane s•kompletne?

Czy dane s• zgodnie znomenklatur• • ródła?

Tak

Nie

Czy dane s•porównywalne w

obszarze obiektów?

Tak

Nie

Tak

Przej• cie do modułuwprowadzaj• cego

Nie

Zatrzymanie weryfikacji –pro• ba o wprowadzenie

w ła• ciwych danych

Brak zgodności ze standardem zapisu jak również porównywalności w obszarze okresów

czasów i obiektów powodować będzie automatyczne wstrzymanie weryfikacji i skierowanie

prośby do użytkownika o właściwy układ danych źródłowych. Przy braku kompletności

Dane źródłowe

Czy dane są zgodnie z nomenklaturą źródła?

Zatrzymanie weryfi kacji – prośba o wprowadzenie

właściwych danych

Czy dane są porównywalne

w obszarze okresów czasu?

Czy dane są porównywalne

w obszarze obiektów?

Czy dane są kompletne?

Przejęcie do modułuwprowadzającego

Ocena materiału źródłowego pod względem kompletności poprawności porównywalności danych

308

materiałów możliwe będzie ręczne uzupełnienie brakujących danych bądź wyliczenie ich

prostymi funkcjami matematycznymi ekstrapolacji bądź interpolacji przy minimum

2 brakujących wartościach zmiennej dla obszaru bądź czasu. Po ręcznym wprowadzeniu

danych ponownie sprawdzana jest kompletność danych i o ile dopełniony został ten warunek

następuje przejście do modułu wprowadzenia danych.

Wprowadzanie danych następuje do kostki danych, w której przestrzeń tworzona jest

przez obiekt, zmienną i czas. Zapisywane jest to na nośniku danych jako baza danych

wyników uzyskanych ze źródeł pierwotnych.

Dane pierwotne wprowadzane są do systemu poprzez pliki o rozszerzeniu xls bądź doc

albo (Excel, Word bądź programy Macintosch). Ułatwi to korzystanie przez użytkowników

z racji tego, iż programy te są najbardziej rozpowszechnione wśród potencjalnych

użytkowników.

Do stworzenia bazy danych źródłowych zostanie użyty odpowiedni język

programowania.

1.8. Opracowanie zasad doboru metod do systemu generowania wyników

Wygenerowana baza danych pozwoli na łatwy dobór odpowiednich danych do

poszczególnych aplikacji mających na celu ocenę sytuacji na rynku pracy. W zależności od

potrzeb aplikacja będzie pobierała wycinki bądź całość bazy danych celem dokonania

obliczeń bądź przedstawienia opracowań danych źródłowych.

W przypadku poboru danych w celach obliczeniowych system generowania wyników

powinien zapewnić uzyskanie porównywalności zmiennych zgodnie z metodologią statystyki.

System generowania wyników w ogólnych założeniach przedstawia poniższy algorytm.

309

Przedstawienie zadaniado wykonania względem

bazydanych

Projekcja danych bazybądź dobór danych doaplikacji obliczeniowych?

Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiprojekcji

Przesłania danychdoprojekcji

Projekcja

Czy danesąporównywalne zw.na przeprowadzane

obliczenia?

tak

Przesłania danychdoaplikacji

Dobór danych zgodniez wyspecyfikowanymiparametramiaplikacji

Sprowadzeniedanych do

porównywalności

nie

W tym przypadku porównywalność uzyskuje się poprzez dokonanie prostych operacji

statystycznych. Najlepszą metodą „sprowadzenia do porównywalności” danych celem

dokonania obliczeń statystycznych jest standaryzacja danych. Alternatywą dla niej będzie

wygenerowania przyrostu zmiennych, o ile działania będą wykonywane na danych w układzie

czasowym.

System generowania wyników będzie opary o język programowania służący do obsługi

bazy danych.

Przedstawienie zadaniado wykonania względem

bazy danych

Projekcja danych bazy bądź dobór danych do

aplikacji obliczeniowych?

Czy dane sąporównywalne zw.na przeprowadzane

obliczenia?

Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami aplikacji

Przesłania danych do aplikacji

Przesłania danych do projekcji

Dobór danych zgodnie z wyspecyfi kowanymiparametrami projekcji

Sprowadzeniedanych do

porównywalności

Projekcja

nie

tak

310

1.9. Opracowanie zasad doboru metod do systemu archiwizowania danych

Archiwizacja danych odbywać się będzie poprzez bazę danych źródłowych oraz bazę

danych stworzoną z wyników uzyskanych z aplikacji obliczeniowych. Wynik działania tychże

aplikacji zapisywany będzie do specjalnej bazy plików tworzących bazę danych wyników

uzyskanych z aplikacji. Bazy te powinny mieć możliwość przedstawienia wyników w plikach

o rozszerzeniu.xls bądź doc.

1.10. Uwagi podsumowujące

Zaprezentowana w niniejszym opracowaniu treść opisujące zadanie wynikające

z wniosku o dofinansowanie projektu pt. „Opracowanie celów poznawczych i aplikacyjnych

w obszarze danych wejściowych do komputerowego systemu zarządzania danymi” jest

wynikiem kilkumiesięcznych prac zespołu eksperckiego Zakładu Badań Ekonomicznych

i Społecznych Głównego Instytutu Górnictwa. W tym okresie przeprowadzone zostały liczne

konsultacje mające na celu uzyskanie przede wszystkim możliwie dostępnej wiedzy

o oczekiwaniach, jakie z KSZD wiążą przyszli jego użytkownicy. Równie ważnym celem

było wypracowanie założeń ideowych do przyszłej konstrukcji KSZD, które u źródła

pozwalały w dalszych etapach realizacji zadań wynikających z wniosku o dofinansowanie

projektu na ich modelowanie i orientowanie w obszarze aplikacyjnym.

Ujmując syntetycznie wypracowane cele poznawcze i aplikacyjne można je opisać

następująco. Celem poznawczym jest uzyskanie możliwie pełnej wiedzy o stanie i zmianach

zachodzących w relacjach między popytem i podażą pracy w przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnym w powiatach województwa dolnośląskiego wraz z informacją o otoczeniu

rynku pracy. Natomiast celem aplikacyjnym jest wypracowanie narzędzia komputerowego

umożliwiającego osiągnięcie celu poznawczego.

Z samej nazwy opracowywanego narzędzia wynika, że jego przyszłym zadaniem będzie

zarządzanie danymi w obszarze rynku pracy. Jest to zgodne z treścią wniosku

o dofinansowanie projektu, w którym zawarty jest zapis: ”Wypracowany w ramach projektu

Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie wykorzystywał dane ze źródeł

pierwotnych, jak i wtórnych. Zastosowana w KSZD metoda analizy zostanie oparta na

badaniu relacji miedzy strumieniami podaży i popytu na pracę w przekroju zawodowo-

kwalifikacyjnym i będzie przeznaczona do obserwacji zjawisk zachodzących na rynku pracy

w trzech sferach: edukacji, bezrobocia i zatrudnienia. Wyniki na poziomie analiz ilościowych

jak i jakościowych generowane będą prze KSZD. Metoda analizy zostanie oparta na

311

obowiązującej „Klasyfikacji zawodów i specjalności”. Głównym wynikiem badawczym

wykorzystania KSZD będzie informacja o oczekiwanych w zatrudnieniu zmianach

w strukturze kwalifikacyjno-zawodowej zasobów19”.

19 Wniosek o dofinansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego realizacji projektu w ramach priorytetu2 Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, Zintegrowanego Programu Operacyjnego RozwojuRegionalnego 2004-2006 „Regionalne badanie rynku pracy” . poz. 2.1 c.

312

Rozdział 2. Zasady działania Komputerowego Systemu

Zarządzania Danymi

2.1. Uwagi wprowadzające

Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w pracy nad projektem

Komputerowego systemu zarządzania danymi kluczowym celem poznawczym jest

wielowymiarowa analiza popytu na pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj.

dolnośląskiego. Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań

metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę

i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.

Podstawowym zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom

Ostatecznym samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych

raportów w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna)

opisujących rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania

Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi wiedza będzie służyć przede wszystkim

Beneficjentom Ostatecznym do ograniczania czynników niedopasowań strukturalnych

występujących na rynku pracy i posiadać istotny wpływ na ograniczanie poziomu bezrobocia

w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy.

2.2. Główne cele budowy i aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi

2.2.1. Zakres przedmiotowy pracy

Przyjęte dla potrzeb opracowania projektu Komputerowego Systemu Zarządzania

Danymi założenia metodyczne są podporządkowane określonym zakresom przedmiotowym,

przestrzennym i czasowym wyznaczonym przez zespół do spraw analizy rynku pracy przy

liderze projektu Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. Zatem Komputerowy System

Zarządzania Danymi spełniać będzie dwie ważne funkcje. Po pierwsze, jak już zostało

zaznaczone, Komputerowy System Zarządzania Danymi będzie narzędziem

wykorzystywanym przez Beneficjentów Ostatecznych. Po drugie będzie narzędziem

wspierającym pogłębione i poszerzone analizy i diagnozy rynku pracy realizowane przez

zespół do spraw analizy rynku pracy.

313

Osiągnięcie zamierzonych celów wymaga w zakresie przedmiotowym opracowania

Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi z jego ukierunkowaniem na uzyskiwanie

wyników istotnie wspierających prace zespołu do spraw analizy rynku pracy w następujących

obszarach badawczych:

11. Strukturze podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu

województw, poprzez poziomy podregionów i powiatów.

12. Strukturze ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.

13. Strukturze rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem


14. Strukturze aktywności ekonomicznej ludności.

15. Strukturze rejestru REGON według grup: jednostki zarejestrowane według sektorów,


16. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej bezrobocia.

17. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej zapotrzebowania i zwolnień planowanych w za-

trudnieniu przez pracodawców.

18. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej ofert pracy z urzędów pracy.

19. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej prasowych ofert pracy.

20. Strukturze zawodowo-kwalifikacyjnej kierunków kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym.

2.2.2. Przestrzenny zakres pracy

W układzie przestrzennym badania prowadzone były w obszarze województwa

dolnośląskiego, zgodnie z podziałem NTS na poziomie województwa, podregionów

i powiatów.

2.2.3. Czasowy zakres pracy

Badania z uwagi na horyzont czasu będą prowadzone w dwóch okresach. Badania

prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych wtórnych dotyczą lat 1999–2007.

Natomiast badania prowadzone w oparciu o bazę danych źródłowych pierwotnych (badania

ankietowe) dotyczą lat 2006–2007.

314

2.2.4. Problemowy zakres pracy

Funkcjonalność modułów zarządzająco-analitycznych w zadanych obszarach

poznawczych uzależniona została w pierwszej kolejności od postawionych problemów

badawczych, które zostały wyznaczone następującym zbiorem hipotez:

• Czynnik demograficzny jest istotnie kształtującym relacje zachodzące między popytem

na pracę i podażą pracy. Wiedza o zmianach w strukturze demograficznej ludności jest

niezbędnym instrumentem umożliwiającym prawidłowe formułowanie polityki

społeczno-gospodarczej zadanego obszaru terytorialnego.

• Ocena i analiza potencjału społeczno-gospodarczego umożliwia ustalenie

priorytetowych obszarów, które decydują o kierunku rozwoju systemu społeczno-

gospodarczego zadanego do badań obszaru terytorialnego.

• Ocena i wyznaczenie kierunków rozwoju bezrobocia w przekroju zawodowo

-kwalifikacyjnym umożliwia orientowanie systemu edukacji zawodowej na potrzeby

gospodarcze, co może w przyszłości ograniczać skutki społeczne i gospodarcze

bezrobocia, szczególnie wśród populacji ludzi młodych (15-24 lata).

• Wzrost przeciętnego zatrudnienia w gospodarce, w przekroju działowym, powinien

determinować kierunki kształcenia w szkolnictwie średnim zawodowym na pożądane

w zatrudnieniu kwalifikacje.

• Istotnym dla decyzji gospodarczych i społecznych w zadanym do badań obszarze jest

posiadanie wiedzy o tym, które części gospodarki istotnie generowały przyrost popytu

na pracę i podaży pracy, które części gospodarki dominowały w strukturze zmian

poziomu popytu i podaży pracy i jaka była intensywność tych zmian.

• Wyznaczanie poziomu dopasowania popytu na pracę i podaży pracy umożliwia

identyfikację rynków pracy o istotnej nierównowadze między popytem na pracę

a podażą pracy. Uzyskuje się w ten sposób ważną wiedzę o dysproporcjach w dostępie

do pracy w zadanym do badań obszarze. Uzyskane wyniki mogą być ważnymi

informacjami uzupełniającymi ogólną wiedzę o rynku pracy i wspomagającymi

decyzje gospodarcze.

• O ile uzasadnionym jest twierdzenie, że występuje istotny związek między poziomem

wykształcenia o wielkością bezrobocia, to należy stwierdzić, że jednym z kolejnych

determinantów istotnie decydujących o losach absolwentów na rynku pracy jest

związek – bądź jego brak – kwalifikacji zawodowych z potrzebami w zatrudnieniu.

315

• Procesy zmian w strukturze zatrudnienia są istotnymi czynnikami różnicującymi

w układzie przestrzennym strukturę kwalifikacyjną zasobów pracy.

• Najdynamiczniej rozwijające się kierunki kształcenia w szkolnictwie zawodowym

ponadgimnazjalnym są jednym z kluczowych determinantów jednorodności zbioru

kwalifikacji zawodowych pozostających i utrwalających wysoki poziom bezrobocia

wśród absolwentów.

• Klasyfikowanie rynków pracy z uwagi na strukturę zasobów pracy i gospodarki daje

merytoryczne podstawy do porównywania stanu, kierunków i dynamiki rozwoju

w zadanych do analiz obszarach, różniących się z między sobą położeniem

geograficznym, strukturą gospodarczą i kapitałem społecznym. Tym samym stwarza

podstawy do podejmowania działań – również i działań wyprzedzających – zgodnie ze

strukturą w zadanych do analiz obszarach i umożliwia właściwe do poziomu ich rozwoju

dobieranie instrumentów promujących zatrudnienie i przeciwdziałania bezrobociu.

Poprzez pogłębione analizy możliwym jest lokalizowanie cech, które w zadanych do

analiz obszarach o statystycznie zbliżonych poziomach istotności są zasadniczymi

determinantami ich rozwoju.

• Systematyczne formułowanie prognoz ostrzegawczych jest istotnym czynnikiem

umożliwiającym wyprzedzanie niekorzystnych zmian w zadanych do prac

analitycznych obszarach i stwarza podstawy merytoryczne do formułowania rozwiązań

gospodarczych i społecznych ukierunkowanych na wzrost zatrudnienia.

W oparciu o powyższe hipotezy opracowana została następującą teza główna pracy:

ważną determinantą zróżnicowania lokalnych rynków pracy jest niedopasowanie struktury

popytu na pracę do podaży zasobów pracy.

2.3. Założenia funkcjonalne w układzie wielowariantowych i szczegółowych charakte-

rystyk komputerowego systemu zarządzania danymi

Obecnie powszechnie stosuje się relacyjne bazy danych. Relacyjna baza danych jest to

typ bazy (dokładniej systemu zarządzania bazą), który przechowuje informacje w tablicach,

składających się z wierszy i kolumn. Informacje w tablicach powiązane są ze sobą logicznymi

zależnościami, czyli relacjami, tak więc wybranie informacji z jednej tablicy udostępnia

informacje z innej lub kilku innych tablic. System zarządzania relacyjnymi bazami danych

musi posiadać język manipulacji danymi.

316

W większości relacyjnych baz jest to język SQL – Structured Query Language, który

stanowi obecnie standard. Przyjęło się nazywać relacyjną bazę danych wraz z językiem SQL

bazą typu SQL. Język SQL za pomocą niewielu poleceń pozwala wykonywać wszystkie

możliwe w modelu relacyjnym operacje na danych. W relacyjnych bazach stosuje się

architekturę zwaną klient/serwer. Typowa architektura klient/serwer złożona jest z aplikacji

klienckich, czyli programów działających na komputerach osobistych użytkowników oraz

z serwerów baz danych, pracujących z reguły na serwerach sieciowych i udostępniających

wspólną bazę wielu klientom. Językiem, dzięki któremu program użytkowy porozumiewa się

z bazą danych, jest SQL.

W większości dostępnych obecnie komercyjnych systemów zarządzania bazami danych

(DBMS – Data Base Management System) stosowany jest relacyjny model zarządzania

danymi (RDBMS – Relational Data Base Management System). Teoria relacyjnych baz

danych definiuje 13 reguł (zwanych regułami Codda), które spełnić musi baza, aby nazwać ją

relacyjną. W rzeczywistości nie wszystkie reguły są spełnione w relacyjnych systemach baz

danych.

Ogólnie rzecz traktując relacyjna baza danych to niepusty zbiór tabel powiązanych

logicznymi zależnościami. W tabelach wyróżnia się wiersze podzielone na kolumny

z wartościami (tzw. domeny), a dane identyfikujące jednoznacznie wiersz nazywa się

kluczem. Takiej terminologii używa się w odniesieniu do relacyjnych baz danych, aczkolwiek

funkcjonuje również „stare” nazewnictwo: tabela to baza, wiersze to rekordy, a kolumny to

pola.

Relacyjna baza danych powinna kontrolować spójność i poprawność danych. Ma to

szczególne znaczenie podczas pracy w sieci, gdzie system zarządzania powinien dostarczyć

mechanizmy blokowania dostępu do danych na poziomie: kolumn, wierszy, stron, tabel, baz.

Najbardziej pożądane jest blokowanie na poziomie kolumn – najtrudniejsze do realizacji

w systemie i dlatego raczej systemy posiadają mechanizmy blokowania począwszy od

poziomu rekordu. Choć najpowszechniejsze jest w systemach blokowanie dostępu do danych

na poziomie strony (wielkość strony określana jest w kB). Polega to na uniemożliwieniu

dostępu innym użytkownikom bazy do wiersza z grupy wierszy, znajdujących się na jednej

stronie wraz z wierszem edytowanym.

Prostota struktury danych, nieproceduralne języki manipulowania danymi (SQL),

niezależność fizyczna i logiczna danych oraz optymalizacja dostępu do danych spowodowały,

że relacyjne bazy danych znalazły zastosowanie w aplikacjach m.in. archiwistycznych,

magazynowych, ewidencyjnych. Ciągle rosnące potrzeby użytkowników powodują, że

317

producenci szukają nowych, efektywniejszych rozwiązań dla swoich produktów. Podejście do

zawartych w bazie danych jako do obiektów, będących – w zależności od poziomu

szczegółowości – źródłem informacji dla specjalistów z różnych dziedzin, zaowocowało

nowym modelem zarządzania bazą, zwanym systemem do zarządzania obiektowo

zorientowaną relacyjną bazą danych (OORDBMS – Object Oriented Relational Data Base

Management System). Od niedawna mówi się o kolejnym modelu, który nosi nazwę systemu

do zarządzania przestrzennymi bazami danych. Jest on opracowywany wspólnie przez firmy

Oracle i ESRI. System ten przeznaczony jest głównie do współpracy z oprogramowaniem

typu GIS.

Zmianie ulega także organizacja zarządzania danymi. Obecnie stosuje się architekturę

zwaną klient/serwer. Powstała ona jako odpowiedź na narastającą potrzebę tworzenia

systemów informatycznych, działających w zdecentralizowanym środowisku, efektywnie

realizujących dostęp w sieci komputerowej do zasobów danych i zwiększających wydajność

pracy.

Rozwojowi podlegają również typy pól w związku ze zmieniającymi i rozwijającymi się

formatami danych (grafika, dźwięk, videoclipy). Dla tego rodzaju danych wprowadzono

nowy typ pola zwany OLE lub BLOB (Binary Large Object).

Podstawowe wymagania sprzętowe dla tworzenia bazy danym, jak również całego

systemu są następujące:

Środowisko: Windows 95, 98, 2000 lub XP

Minimum miejsca wolnego na dysku podczas instalacji: 100 MB

Ilość wolnego miejsca na dysku do pełnej instalacji: 200 MB

Wymagany procesor (minimalny): Pentium 2

Wymagana pamięć RAM (minimalna): 256 MB

Maksymalna liczba otwartych zbiorów danych: 256.

Zaś dla środowiska baz danych:

Maksymalna długość pola tekstowego: 64000

Sposób organizacji bazy: model relacyjny

Możliwość obliczeń pomiędzy polami: Istnieje

Liczba formatów bitmapy: OLE

Liczba formatów rysowania: OLE

Możliwość dołączania zbiorów typu EPS lub pól do rysowania: OLE

Możliwość indeksowania: Istnieje

Import/eksport zbiorów typu DBF: Format własny

318

Import/eksport zbiorów typu ASCII: Istnieje

Driver zbiorów typu ODBC: Posiada

Driver zbiorów typu SQL: Posiada

DDE i OLE: Istnieje.

2.4. Parametry pracy komputerowego systemu zarządzania danymi (KSZD)

Praca Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi (KSZD) polega na wykorzystaniu

zgromadzonej bazie danych pierwotnych z obszarów: podmioty gospodarcze, urzędy pracy,

edukacja, prasowe oferty pracy do zadanych aplikacji obliczeniowych z wykorzystaniem

najnowszych metod multimedialnych. Podstawowym, więc elementem systemu jest baza

danych. Poniżej przedstawiono podstawowe definicje dotyczące baz danych oraz struktury

baz danych.

Baza danych – uporządkowany zbiór danych przechowywany w pamięci masowej

komputera (np. samochodów, osób).

System bazy danych – baza danych wraz z oprogramowaniem umożliwiającym

operowanie tymi danymi. System bazy danych obejmuje:

• struktury organizacji danych (struktura rekordów),

• zbiór danych zapisanych na dysku według zasad określonych w strukturze,

• system zarządzania zapisanymi danymi (program).

System Zarządzania Bazami Danych jest zbiorem narzędzi umożliwiającym dostęp

i zarządzanie jedną lub więcej bazami danych. Jest powłoką, która otacza bazę danych i za

pomocą, której dokonują się wszystkie operacje na bazie danych.

Zarządzanie plikami:

• dodawanie nowych plików do bazy danych,

• usuwanie plików z bazy danych,

• modyfikowanie struktury istniejących plików,

• wstawianie nowych danych do istniejących plików,

• aktualizowanie danych w istniejących plikach,

• usuwanie danych z istniejących plików.

Wyszukiwanie informacji:

• wydobywanie danych z istniejących plików do stosowania przez użytkowników,

• wydobywanie informacji do stosowania przez programy użytkowe.

319

Zarządzanie bazą danych:

• tworzenie i monitorowanie użytkowników bazy danych,

• ograniczanie dostępu do plików w bazie danych,

• monitorowanie działania bazy danych.

Rekord – podstawowa jednostka zapisu informacji w pliku. Na budowę rekordu składają

się pola.

Pole – podstawowy element danych w bazie danych definiowany przez:

• nazwę,

• typ,

• długość.

Typy pól wspólne dla baz danych:

• znakowe (C) – zawierają dowolne znaki najczęściej zapisane w kodzie ASCII,

• numeryczne (N) – przeznaczone do przechowywania wielkości liczbowych,

• logiczne (L) – przeznaczone do przechowywania informacji logicznych (prawda,

fałsz),

• daty (D) – przechowywanie daty w wybranym formacie,

• notatnikowe (M) – pozwalają na zapisywanie informacji o zmiennej długości

dotyczących wybranego rekordu.

Typy pól współczesnej bazy danych:

• alfanumeryczne,

• numeryczne,

• zmiennoprzecinkowe,

• walutowe,

• logiczne,

• data,

• czas,

• memo,

• graficzne,

• OLE,

• binarne.

320

W jednej tabeli bazy danych można zgromadzić maksymalnie 2 mld rekordów, w jednym

rekordzie maksymalnie 22 pól, a w tabelach indeksowych do 10800 bajtów na rekord.

Modele baz danych:

Jest to zbiór ogólnych zasad posługiwania się danymi:

• definiowanie danych,

• operowanie danymi,

• integralność danych.

Hierarchiczne – dane zorganizowane są w postaci drzewa (dobrym przybliżeniem tego

modelu jest organizacja zapisu plików na dysku w systemie DOS - powiązanie nadrzędny-

podrzędny).

Sieciowe – występują dowolne powiązania pomiędzy poszczególnymi elementami

(Internet).

Relacyjne – organizacja danych w postaci dwuwymiarowych tabel identyfikowanych

przez nazwy, pomiędzy którymi tworzymy relacje po unikatowym polu kluczowym.

2.5. Struktura aplikacyjna komputerowego systemu zarządzania danymi

Działania związane z systemem baz danych:

Wprowadzanie i zmiana informacji – możliwie prosta metoda wprowadzania danych

zgodnych ze strukturą; sygnalizacja błędów przy wprowadzaniu danych. Zmiany można

wprowadzać w trybie edycji bezpośredniej lub poprzez zastępowanie.

Porządkowanie i indeksowanie – proces wyszukiwania jest znacznie szybszy, jeżeli

baza danych jest uporządkowana według kluczowego pola wyszukiwania (sortowanie).

Indeksowanie opiera się na zasadzie tworzenia dodatkowych plików zawierających

informacje o kolejności, w jakiej powinny być podawane rekordy, aby spełniały kryterium

uporządkowania. Pliki te zawierają wartości wybranego pola kluczowego, a dostęp do

informacji odbywa się za ich pośrednictwem.

Usuwanie informacji – należy tu rozumieć kasowanie całych rekordów, które składa się

z dwóch etapów: zaznaczenie do usunięcia wybranych rekordów, fizyczne zniszczenie

wybranych rekordów – plik jest przepisany bez skasowanych rekordów, rekordom zostanie

nadana nowa numeracja.

Wyszukiwanie informacji – możliwość prostego i szybkiego odnalezienia informacji

w bazie. Czynność wyszukiwania może być prowadzona bezpośrednio, czyli poprzez

321

określenie poszukiwanej wartości we wskazanym polu, lub poprzez zdefiniowanie dowolnie

złożonego warunku, który powinny spełniać wybrane rekordy.

Relacje między plikami – musi istnieć związek między poszczególnymi tablicami zwany

relacją po wspólnym polu zwanym polem kluczowym.

Problemy pojawiające się przy korzystaniu z bazy danych:

Redundancja – pewne informacje powtarzają się.

Anomalie przy aktualizacji – pojawia się niespójność bazy danych (np. aktualizacja

danych musi być dokonana we wszystkich rekordach).

Anomalie przy usuwaniu danych – kasowanie pewnej grupy rekordów może

powodować stratę innych informacji nieprzeznaczonych do kasowania.

Anomalie przy wstawianiu – nie można wpisywać pewnej części danych (np. zbiór

danych o wypożyczonych książkach i czytelnikach).

Normalizacja bazy danych:

Głównym problemem przy projektowaniu relacyjnych baz danych jest właściwy wybór

schematu relacji. Normalizację baz danych prowadzimy w celu uniknięcia: redundancji,

niespójności i anomalii.

Pierwsza postać normalna – podzielenie informacji w rekordzie na wartości

elementarne (nierozkładalne).

Postać normalna Boyce'a – nie zawiera redundancji i anomalii. Relacja jest w postaci

normalnej Boyce'a, jeżeli dla każdej zależności X R Y, w której Y nie zawiera się w X zbiór

X jest nadkluczem.

Trzecia postać normalna – stosuje się, gdy nie można rozłożyć danej relacji do postaci

normalnej Boyce'a.

Czwarta postać normalna – stosuje się do relacji z zależnościami wielowartościowymi.

Jest to odwzorowanie naturalnego złączenia dwóch relacji.

Wady normalizacji:

• wydłużenie czasu wyszukiwania informacji,

• obciążanie systemu komputerowego,

• konieczność stosowania złożonych formuł do określenia zapytań.

Należy wypracować kompromis między rzeczywistością, a najbardziej zbliżonym do niej

modelem, który da się dopasować do relacyjnej bazy danych. Wynika stąd pięć

podstawowych zasad normalizacji danych:

322

• każda pozycja w tablicy reprezentuje jedną jednostkę danych,

• wszystkie jednostki w obrębie tej samej kolumny w tablicy są tego samego rodzaju,

• każda kolumna ma inną nazwę,

• wszystkie wiersze są unikatowe (żadnych duplikatów),

• porządek przeglądania wierszy i kolumn nie wpływa na składnię funkcji używającej

tablicy.

Etapy projektowania bazy danych:

1. Dokładnie opracować listę wymagań stawianych bazie danych. Znaleźć odpowiedzi na

pytania:

• Jakie dane będą przechowywane w bazie?

• Jakie operacje będą wykonywane na tych danych?

• Jakie są wymagane dane wyjściowe z bazy (raporty, zapytania, itp.)?

2. W oparciu o informacje uzyskane w etapie 1 przystąpić do próby wstępnego

zaprojektowania tablic i rozdzielenia danych pomiędzy nimi. Jeżeli pomiędzy dwiema

tablicami wystąpi relacja many-to-many to należy ją zmienić poprzez wprowadzenie

trzeciej tablicy i rozbicie relacji many-to-many na dwie one-to-many. Relacja one-to-one

jest dopuszczalna jedynie wtedy, gdy wielkość danych przekracza ograniczenia systemu

zarządzania danymi ze względu na rozmiar rekordu lub liczbę pól rekordu.

3. Zastosować metodę trzech eliminacji do tablic powstałych w etapie 2 i uwzględnić w nich

niezbędne poprawki:

• wyeliminuj z opracowanej struktury powtarzające się pola, które powodują

powtarzanie się danych w bazie,

• wyeliminuj z rekordu te pola, które nie są zdefiniowane przez jego indeks (nie mają

związku z indeksem rekordu),

• wyeliminuj te pola, które są również zdefiniowane przez inne pola już istniejące

w bazie.

4. Dokonać próby oszacowania ilości i częstotliwości występowania danych

w poszczególnych tablicach i zmodyfikować pod tym kątem, w razie potrzeby naruszyć

którąś z reguł.

5. W razie potrzeby powtórzyć w pętli etapy od 2 do 5, aż do zadowalającego efektu.

6. Zdefiniować potrzebne zapytania i wygląd formularzy.

323

2.6. Powiązanie poszczególnych elementów komputerowego systemu zarządzania

danymi w logiczną całość w układzie użytkownik – beneficjent

2.6.1.Uwagi wprowadzające

Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) w założeniu jest systemem

jednostanowiskowym wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego

wykorzystania. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik są następujące:

1. użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym

zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie na które składają się: moduł

pobierania danych, moduł weryfikacji danych, moduł zapisu danych pierwotnych do bazy,

moduły obliczeniowe, moduł zapisu wyników do archiwum,

2. użytkownik zapisuje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu

(kompletny opis instalacji systemu zostanie podany parametrów Instrukcji obsługi

systemu), przy założeniu parametrów technicznych komputera oraz systemu podanych

w punktach poprzednich,

3. po przegraniu na dysk komputera system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych

archiwalnych,

4. użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych

z potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być

zawsze dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja,

prasowe oferty pracy). Postępowanie zostanie opisane w przywołanej już wcześniej

Instrukcji obsługi systemu,

2.6.2. Rodzaje baz danych

Do najbardziej rozpowszechnionych jednostanowiskowych baz danych można zaliczyć:

• dBase i Paradox firmy Borland,

• Access i FoxPro firmy Microsoft,

• Approach firmy Lotus.

Natomiast popularne bazy typu klient/serwer to:

• SQL Base firmy Gupta,

• Oracle 6/7,

• Informix On Line Dynamic Server,

324

• Sybase SQL Server,

• Microsoft SQL Server 6.0.

2.6.3. Ustalenie parametrów pracy komputerowego systemu zarządzania danymi

Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) w założeniu jest systemem

jednostanowiskowym wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego

wykorzystania. Wymagania sprzętowe dla obsługi systemu będą następujące:

• Komputer Intel Pentium lub kompatybilny, 166 MHz i wyżej,

• Pamięć RAM 128 MB na Windows XP,

• 64 MB na Windows 2000,

• 32 MB na win98/ME,

• Dysk twardy 50 MB,

• CD-ROM.

Natomiast wymagania systemowe dla systemu przedstawiają się następująco:

• Windows Server 2003 Standard Edition, Windows Server 2003 Enterprise Edition,

Windows Server 2003 Datacenter Edition.

• Windows 2000 Server, Windows 2000 Advanced Server, Windows 2000 Datacenter

Server.

• Windows NT Server 4.0, SP5 or later; Windows NT Server 4.0, Enterprise Edition,

SP5 or later; Windows NT Workstation 4.0, SP5 or later.

• Windows XP Professional, Windows XP Home Edition.

• Windows 2000 Professional.

• Windows Millennium Edition.

• Windows 98. Windows 98 Second Edition jest wymagany, jeśli komputer nie posiada

karty sieciowej.

• Microsoft Internet Explorer 5.0 lub wyższy.

• w systemach innych niż Windows 98 i Window Millennium Edition musi być aktywna

opcja udostępniania plików i drukarek.

325

2.7. Moduły i algorytmy odzwierciedlające przyjęte metody i techniki realizacji zadań

stawianych przed komputerowym systemem zarządzania danymi

2.7.1 Uwagi wprowadzające

Algorytm w matematyce oraz informatyce to skończony, uporządkowany zbiór jasno

zdefiniowanych czynności, koniecznych do wykonania pewnego zadania, w skończonej

liczbie kroków. Ma on przeprowadzić system z pewnego stanu początkowego do pożądanego

stanu końcowego. Algorytm może zostać zaimplementowany w postaci programu

komputerowego lub układu elektronicznego. Kiedy podczas tego procesu programiści

popełnią błąd (ang. bug), może to doprowadzić do poważnych skutków.

Wyróżnia się algorytmy numeryczne, operujące na liczbach (np. algorytm Euklidesa),

i nienumeryczne, operujące na obiektach nieliczbowych (np. sortowanie dokumentów).

Istnieje również podział algorytmów na sekwencyjne (kolejność czynności jest określona

jednoznacznie) i niesekwencyjne (równoległe, współbieżne – następstwo między pewnymi

operacjami nie jest określone). Algorytmy charakteryzują się możliwością wyrażania ich

w różnych językach i przez skończoną liczbę symboli, bez odwoływania się do analogii,

a także faktyczną wykonalnością i możliwością wielokrotnej realizacji. Termin algorytm

wywodzi się od zlatynizowanej formy (Algorismus, Algorithmus) nazwiska matematyka

arabskiego z IX w., Al-Chuwarizmiego.

Komputery przetwarzają przekazywane im informacje z wykorzystaniem pewnych

algorytmów. Program jest algorytmem zapisanym w języku zrozumiałym dla maszyny

(asemblerze). Każdy kod maszynowy da się przełożyć na zestaw instrukcji dla maszyny

Turinga.

Zwykle algorytmy pracują na pewnych danych wejściowych i uzyskują z nich dane

wyjściowe. Informacje zapisane w pamięci maszyny traktuje się jako jej stan wewnętrzny.

Niektóre algorytmy mają za zadanie wyłącznie przeprowadzanie komputera z jednego stanu

wewnętrznego do innego.

Każdy algorytm komputerowy musi być wyrażony w bardzo rygorystycznie

zdefiniowanym języku. Ludzie często komunikując się przesyłają między sobą informację

wieloznaczne. Komputery mogą reagować tylko na całkowicie jednoznaczne instrukcje. Jeżeli

dany algorytm da się wykonać na maszynie o dostępnej mocy obliczeniowej i pamięci oraz

akceptowalnym czasie, to mówi się, że jest obliczalny.

326

Poprawne działanie większości algorytmów implementowanych w komputerach opiera

się na kolejnej realizacji pewnego zestawu warunków. Jeżeli, któryś z nich nie zostanie

spełniony, to program kończy się komunikatem błędu.

Moduł (pakiet, unit - ang.) to oddzielny (względem aplikacji go wykorzystujących) twór,

zawierający dostępne w nim implementacje typów wartości, zmiennych, stałych oraz treści

procedur i funkcji.

We współczesnych językach algorytmicznych można definiować moduły. Moduły to

konstrukcje podobne do klas — mogą zawierać zmienne, funkcje i inne składniki, nie można

jednak tworzyć ich egzemplarzy. Moduł zawierający funkcję Main można w prosty sposób

skompilować i uzyskać plik wykonywalny bez potrzeby podawania dodatkowych parametrów

w kompilatorze. Słowem moduł określane są też zawierające kod zarządzany pojedyncze pliki

DLL oraz EXE, które składają się na podzespół.

2.7.2. Klasyfikacja algorytmów

Istnieje wiele różnych sposobów podziału algorytmów na grupy. Podstawowe

paradygmaty tworzenia algorytmów komputerowych przedstawiają się następująco:

• dziel i zdobywaj – dzielimy problem na kilka mniejszych i je znowu dzielimy, aż ich

rozwiązania nie staną się oczywiste (rekurencja),

• programowanie dynamiczne – problem dzielony jest na kilka, ważność każdego z nich

jest oceniana i po pewnym wnioskowaniu wyniki analizy niektórych prostszych

zagadnień wykorzystuje się do rozwiązania głównego problemu,

• metoda zachłanna – nie analizujemy podproblemów dokładnie, tylko wybieramy

najbardziej obiecującą w tym momencie drogę rozwiązania,

• programowanie liniowe – oceniamy rozwiązanie problemu przez pewną funkcję

jakości i szukamy jej minimum,

• poszukiwanie i wyliczanie, – kiedy przeszukujemy zbiór danych aż do odnalezienie

rozwiązania,

• probabilistyczne rozwiązanie – algorytm działa poprawnie z bardzo wysokim

prawdopodobieństwem, ale wynik nie jest pewny,

• heurystyka – człowiek na podstawie swojego doświadczenia tworzy algorytm, który

działa w najbardziej prawdopodobnych warunkach, rozwiązanie zawsze jest

przybliżone.

327

Najważniejsze techniki implementacji algorytmów komputerowych:

• proceduralność – algorytm dzielimy na szereg podstawowych procedur, wiele

algorytmów dzieli wspólne biblioteki standardowych procedur, z których są one

wywoływane w razie potrzeby,

• praca po kolei – wykonywanie kolejnych procedur algorytmu, według kolejności ich

wywołań, na raz pracuje tylko jedna procedura,

• praca równoległa – wiele procedur wykonywanych jest w tym samym czasie,

wymieniają się one danymi,

• rekurencja – procedura wywołuje sama siebie, aż do uzyskania wyniku lub błędu,

• obiektowość – procedury i dane łączymy w pewne obiekty reprezentujące

najważniejsze elementy algorytmu oraz stan wewnętrzny wykonującego je urządzenia.

2.7.3. Błędy w implementacji

Kiedy komputery stały się powszechne, algorytmy zaczęto masowo wykorzystywać do

rozwiązywania problemów życia codziennego. Dzisiaj w miliardach maszyn cyfrowych

działają niezliczone zastępy umieszczonych w nich programów. Jednak rewolucja cyfrowa

niesie ze sobą niebezpieczeństwo błędnych implementacji algorytmów. Kody źródłowe

programów zabezpieczających większość dzisiejszych systemów przed niepowołanym

atakiem mogą okazać się pełne błędów. W takiej sytuacji są one narażone na atak

cyberterrorystyczny na światową skalę. Ratunkiem jest tutaj stosowanie jawnych

implementacji algorytmów, których kod źródłowy jest otwarty dla każdego. W ten sposób

zwiększa się szansa na odnalezienie błędów i ich szybką naprawę. Nie mniej ważne jest stałe

aktualizowanie najważniejszych programów przez administratorów ważnych sieci

komputerowych. Oczywiście może to być broń obusieczna – wystarczy wyobrazić sobie

sytuację, w której osoba o złych intencjach dostrzega, i wy-korzystuje błąd w kodzie

źródłowym programu.

Większość nowoczesnych środowisk programistycznych dostarcza tzw. debugery –

programy wspomagające wykrywanie błędów w kodzie programu, poprzez np. możliwość

dokładnego prześledzenia jego działania z wglądem na wartości zmiennych.

Wciąż rozwijana inżynieria oprogramowania pozwala na tworzenie aaplikacji,

którychkod źródłowy ma setki tysięcy linii, przy równoczesnym zachowaniu kontroli nad

całością projektu, jednak, choćby ze względu na statystykę, błędy w programach

prawdopodobnie zawsze będą towarzyszyć (coraz większym) projektom.

328

2.7.4. Ograniczenia algorytmów

Prawie każdy algorytm komputerowy musi kiedyś zakończyć swoją pracę. Oznacza to,

że problem musi być rozwiązany z wykorzystaniem dostępnych zasobów obliczeniowych

w skończonym czasie. Jeżeli algorytm dla coraz większego zbioru danych powoduje wzrost

czasu obliczeń szybciej niż to wynikałoby z funkcji wielomianowej, to mówi się, że nie jest

praktycznie obliczalny. Gdy kryterium braku obliczalności jest spełnione dla implementacji

algorytmu na maszynę Turinga, to wtedy określa się go jako problem N-P zupełny.

Podane wyżej metody i założenia zostały wykorzystane podczas realizacji zadań

stawianych przed Komputerowym Systemem Zarządzania Danymi. Funkcjonalność

opracowywanych modułów zarządzająco-analitycznych jest oparta Komputerowym

Systemem Zarządzania Danymi na rozbudowanej bazie danych źródłowych, której

kluczowymi obszarami zarządzania i analizy są:

1. Struktura podziału terytorialnego kraju według grup, począwszy od poziomu

województw, poprzez poziomy: podregionów i powiatów.

2. Struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje.







7. Struktura zawodowo-kwalifikacyjna zapotrzebowania i zwolnień planowanych w za-

trudnieniu przez pracodawców.




ponadgimnazjalnym.

Poniżej podano krótką charakterystykę poszczególnych modułów wykorzystanych baz

danych.

Analiza struktury podmiotów gospodarczych została zaprojektowana w oparciu o dane

z rejestru działalności gospodarczej REGON. Zgromadzony materiał, po wstępnej

weryfikacji, poddany został analizie uwzględniającej następujące zmienne:

329

• Liczba pracujących,

• Systematyka podstawowej formy prawnej (OP),

• Systematyka szczególnej formy prawnej (FP),

• Systematyka formy własności (FW),

• Klasyfikacja stanów aktywności prawno-ekonomicznej (GOT),

• Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) – poziom działów i sekcji gospodarki

narodowej.

W skład podstawowych zadań dla tego zadania wchodzą:

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie liczby pracujących,

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki

podstawowej formy prawnej (OP),

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki

szczególnej formy prawnej (FP),

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki formy

własności (FW),

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie sekcji i działów

gospodarki według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Struktura podmiotów

gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej Klasyfikacji Działalności

(PKD) skorelowana ze stanem liczby pracujących,

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej

Klasyfikacji Działalności (PKD) skorelowana z formą prawną,

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona w oparciu o sekcje Polskiej

Klasyfikacji Działalności (PKD) skorelowana ze stanem formy własności podmiotów

gospodarczych,

• Struktura podmiotów gospodarczych wyznaczona na podstawie systematyki działów

gospodarczych.

Analiza struktury ofert pracy została zaprojektowana w oparciu o dane z ofert pracy

zawartych w dziennikach: Gazeta Wyborcza oraz Słowo Polskie i zgromadzonych w bazie

danych o nazwie BAZA OFERT. W bazie tej zgromadzono następujące informacje: nazwa

w prasowej ofercie pracy, nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności, symbol, poziom

klasyfikacji, pochodzenie oferty (miesiąc, źródło, powiat), kompetencje kluczowe (poziom

wykształcenia, profil wykształcenia, specjalność, wiek, wiedza i umiejętności kluczowe,

niezbędne do pracy na danym stanowisku, poziom znajomości języka obcego (podstawowy,

dobry, bardzo dobry, biegły), poziom umiejętności obsługi komputera i programów

330

komputerowych (podstawowy, dobra, bardzo dobra, biegły), uprawnienia formalne),

pozostałe kompetencje (inne, doświadczenie, predyspozycje, zdolności, cechy i postawy),

z tym, że po przeprowadzonej analizie i weryfikacji do dalszych opracowań proponuje się

następujące zmienne:

• nazwa w prasowej ofercie pracy

• nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności,

• Symbol nadany na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dn. 8

grudnia 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy

oraz zakresu jej stosowania.

Analiza struktury bezrobocia została zaprojektowana o dane zawarte w załącznikach:

• ZAŁĄCZNIK 2 do sprawozdania MPiPS-01 – Bezrobotni według rodzaju działalności

ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy,

• ZAŁĄCZNIK 3 do sprawozdania MPIPS-01 – Bezrobotni oraz oferty pracy według

zawodów i specjalności

i wykorzystuje wszystkie dane zawarte w tych załącznikach.

Analizę kształcenia oraz ilości absolwentów w szkołach ponadgimnazjalnych

poszczególnych typów zaprojektowano w oparciu o następujące dane:

• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych oraz zasadniczych oraz absolwenci według

zawodów (bez szkół specjalnych),

• uczniowie szkół zasadniczych zawodowych specjalnych oraz zasadniczych

specjalnych, oraz absolwenci według zawodów,

• uczniowie liceów profilowanych (łącznie ze specjalnymi) oraz liceów technicznych

oraz absolwenci według profili,

• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz techników ponadgimnazjalnych dla

młodzieży oraz absolwenci według zawodów (bez liceów technicznych i szkół

specjalnych),

• uczniowie szkół średnich zawodowych oraz ponadgimnazjalnych techników

specjalnych oraz absolwenci według zawodów,

• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla młodzieży według

grup kierunków kształcenia,

• uczniowie w liceach profilowanych oraz szkołach zawodowych dla dorosłych według

grup kierunków kształcenia oraz absolwenci.

331

Wykorzystano również dane zawarte w Banku Danych Regionalnych Głównego Urzędu

Statystycznego, a które to dane umożliwia stworzenie następujących modułów

obliczeniowych:

6. struktura podziału terytorialnego kraju według grup począwszy od poziomu województw,

poprzez poziomy: podregionów i powiatów,

7. struktura ludności według grup: stan ludności i ruch naturalny oraz migracje,

8. struktura rynku pracy według grup: pracujący, pracujący łącznie z rolnictwem

indywidualnym oraz bezrobocie,

9. struktura aktywności ekonomicznej ludności.

2.7.5. Zasady współpracy w układzie aplikacja – użytkownik

Zgodnie z informacjami podanymi w rozdziale (punkcie) 6 określa się następujące zasady

współpracy w układzie aplikacja – użytkownik dla KSZD:

1. użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym

zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł



2. użytkownik instaluje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu

(kompletny opis instalacji systemu zostanie podany parametrów Instrukcji obsługi

systemu), przy założeniu parametrów technicznych komputera oraz systemu podanych

w punktach poprzednich,

3. po instalacji system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych archiwalnych,

4. użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych z

potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być zawsze

dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja, prasowe oferty

pracy). Postępowanie zostanie opisane w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi

systemu.

332

2.8. Struktura aplikacji komputerowego systemu zarządzania danymi w układzie

danych źródłowych wtórnych i pierwotnych – słowniki podstawowych pojęć

używanych w systemie

2.8.1. Uwagi wprowadzające

Struktura poniżej opisanych słowników podstawowych pojęć jest wypadkową zadanych

do Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi modułów zarządzająco-analitycznych.

Prezentowana w opracowaniu struktura jest wypadkową końcowej fazy realizacji zadania tj.

aplikacja i wdrożenie Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.

Ważnym jest w tym miejscu zaznaczenie mogących wystąpić w czasie testowania,

aplikacji i wdrażania Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi zagrożeń dla struktury

słowników podstawowych pojęć. Do najistotniejszych zaliczamy mogące wystąpić

niezależnie od autorów projektu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi oraz

Beneficjentów Ostatecznych zmian w źródłach stanowiących podstawę merytoryczną

słowników. Na przestrzeni ostatnich lat systematycznie ulegają zmianom dokumenty

sprawozdawczości zarówno statystyki publicznej jak i statystyki urzędów pracy. Dotyczy to

nie tylko układu zmiennych opisywanych, lecz również pojęć i definicji.

Prezentowane słowniki przyjęte w niniejszej pracy posiadają kilka charakterystycznych

cech. Po pierwsze każdy słownik jest ilustrowany fragmentem struktury dokumentu

źródłowego. Z uwagi na objętość dokumentów źródłowych przyjęliśmy założenie, że ich

pełna prezentacja pozostaje w zapisie elektronicznym. To podejście gwarantuje przejrzystość

i czytelność opracowanego materiału. Każdy słownik dodatkowo jest uzupełniony

komentarzem objaśniającym, informującym i interpretującym. To z kolei zapewnia lepsze

zrozumienie struktury słownika i odsyła odbiorcę do dokumentu źródłowego.

Układ prezentowanych poniżej słowników jest następujący:

Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS

Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS

Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)

Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych

Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości-GOT)

Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności – FW

Słownik nr 7 – systematyki form prawnych

Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne

Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (LPPRAC).

333

8.2.2 Słowniki podstawowych pojęć

2.8.2.1. Słownik nr 1 – kod terytorialny – NTS

Na podstawie „Kodu terytorialnego”, pobranego ze strony internetowej Głównego

Urzędu Statystycznego „Bank Danych Regionalnych Kod terytorialny”:

Struktura Kodu terytorialnego przedstawia się następująco: 0 00 00 00 000 – łącznie 10 znaków1. 2. 3. 4. 5. gdzie poszczególne elementy oznaczają odpowiednio: 1. Symbol regionu (0, 1, ..., 6) – jeden znak2. Symbol województwa (00, 02, ..., 32) – dwa znaki3. Symbol podregionu (00, 01, ..., 45) – dwa znaki4. Symbol powiatu (00, 01, ..., 59 - powiat; 60, ..., 99 - miasto na prawach powiatu) – dwa znaki5. Symbol gminy (000 lub trzyznakowa liczba, gdzie ostatni znak oznacza „Rodzaj gminy”) – trzy znaki

Pobrano fragment dotyczący województwa dolnośląskiego i zapisano dopisując na

początku kodów "48" (kod Polski), po czym skrócono kod skreślając „Symbol regionu”

i „Symbol gminy” (zgodnie z założeniami budowy KSZD symbole te w niniejszym

opracowaniu nie występują). Kod ten używamy jako słownik NTS w naszym programie:

1-szy słownik „Kod terytorialny”:

48020000 DOLNOŚLĄSKIE48020100 Podregion 1 – jeleniogórsko-wałbrzyski48020101 Powiat bolesławiecki48020102 Powiat dzierżoniowski48020105 Powiat jaworski48020106 Powiat jeleniogórski48020107 Powiat kamiennogórski48020108 Powiat kłodzki48020110 Powiat lubański48020112 Powiat lwówecki48020117 Powiat strzeliński48020119 Powiat świdnicki48020121 Powiat wałbrzyski48020124 Powiat ząbkowicki48020125 Powiat zgorzelecki48020126 Powiat złotoryjski48020161 Powiat m. Jelenia Góra48020200 Podregion 2 – legnicki48020203 Powiat głogowski48020204 Powiat górowski48020209 Powiat legnicki48020211 Powiat lubiński48020216 Powiat polkowicki48020222 Powiat wołowski48020262 Powiat m. Legnica48020300 Podregion 3 – wrocławski

334

48020313 Powiat milicki48020314 Powiat oleśnicki48020315 Powiat oławski48020318 Powiat średzki48020320 Powiat trzebnicki48020323 Powiat wrocławski48020400 Podregion 4 – m. Wrocław48020464 Powiat m. Wrocław

– jako 1 plik DBASE-4 o nazwie NTS4802.dbf

lub

– jako 3 pliki DBASE-4:

NTS4802a – zawierający nazwę województwa,

NTS4802b – zawierający nazwy podregionów,

NTS4802c – zawierający nazwy powiatów.

Pliki DBASE-4 słowników NTS mają strukturę:

Field Field Name Type Width

1 N1 Numeric 8

2 POWIAT_WOJ. Character 40

W drodze ustaleń eksperckich podjęto decyzję, że ze względu na nieduży rozmiar

słownika, aby nie komplikować spraw programistycznych będzie używany 1 słownik

(NTS4802.dbf).

2.8.2.2. Słownik nr 2 – klasyfikacja zawodów i specjalności – KZiS

Obecnie obowiązująca „Klasyfikacja zawodów i specjalności” („wykonywanych”)

została wprowadzona rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r.

(Dz.U. Nr 265, poz. 2644).

Należało rozstrzygnąć, czy:

1) używamy w naszym słowniku nr 2 (KZiS) jedynie zawodów (grup zawodów) oznaczonych

kodami sześciocyfrowymi, czterocyfrowymi, trzycyfrowymi, dwucyfrowymi i jedno-

cyfrowymi?

2) grupy zawodów oznaczone kodami jedno-, dwu-, trzy- i czterocyfrowymi rozbudowujemy

do sześciu cyfr (zerami)?

3) używamy słownika jednego czy kilku (odrębnego dla każdej grupy)?

335

Ostatecznie wprowadzono 5 podsłowników słownika nr 2:

KZ2004A – kody jednoznakowe (grupa wielka),

KZ2004B – kody dwuznakowe (grupa duża),

KZ2004C – kody trzyznakowe (grupa średnia),

KZ2004D – kody czteroznakowe (grupa elementarna),

KZ2004E – kody sześcioznakowe (zawód i specjalność).

Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów i specjalności” jako plików DBASE 4:


1 KODC Numeric 6 numer rekordu

2 KOD Character 6 kod zawodu (grupy zawodów)

3 ZAWOD Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)

Poniżej wydruk grupy wielkiej:

KODC KOD ZAWÓD1 1 Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy2 2 Specjaliści3 3 Technicy i inny średni personel4 4 Pracownicy biurowi5 5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 9 Pracownicy przy pracach prostych

10 0 Siły zbrojne2.8.2.3. Słownik nr 3 –Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)

Kody PKD wynikają z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2004 r.

w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).

Wprowadzono 4 podsłowniki słownika nr 3:

KODY 2 CYFROWE – DZIALY.DBF

KODY 3-CYFROWE – GRUPY.DBF

KODY 4-CYFROWE – KLASY.DBF

KODY 4-CYFROWE+LITERA - PODKLASY.DBF

Struktura słowników „Polskiej Klasyfikacji Działalności” jako plików DBASE 4:


1 SEKCJA Character 2

2 PKD Character 9

3 NAZWA_GRUP Character 150

336

Ewentualne wprowadzenie pola zawierającego numerację rekordów zawierających kody

może zostać poddane dalszej dyskusji, lecz z uwagi na konsultacje z działem ewidencji

REGON Urzędu Statystycznego w Katowicach na tym etapie prac zaproponowane

rozwiązanie należy uznać za poprawne.

Poniżej wydruk początkowego fragmentu tabeli PKD – pełna tabela liczy 38 stron

(głównie dla zobrazowania pola SEKCJA):

DZIAŁ GRUPA KLASA PODKLASA NAZWA GRUPOWANIASEKCJA A ROLNICTWO, ŁOWIECTWO I LEŚNICTWO

01 ROLNICTWO, ŁOWIECTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆUSŁUGOWĄ

01.1 Uprawy rolne; ogrodnictwo, włączając warzywnictwo

01.11 Uprawa zbóż i pozostałe uprawy rolne, gdzie indziejniesklasyfikowane

01.11.A Uprawa zbóż

01.11.BUprawa ziemniaków, roślin okopowych o dużej zawartości skrobii insuliny

01.11.CUprawa roślin przemysłowych i pozostałe uprawy rolne, gdzieindziej niesklasyfikowane

01.12 Uprawa warzyw, specjalnych roślin ogrodniczych i produktówszkółkarskich

01.12.A Uprawa warzyw

01.12.BUprawa grzybów, kwiatów i ozdobnych roślin ogrodniczych;szkółkarstwo roślin sadowniczych i ozdobnych

01.13 01.13.ZUprawa drzew i krzewów owocowych, roślin jagodowychi orzechów oraz uprawa roślin wykorzystywanych do produkcjinapojów i przypraw

01.2 Chów i hodowla zwierząt 01.21 01.21.Z Chów i hodowla bydła 01.22 01.22.Z Chów i hodowla owiec, kóz, koni, osłów, mułów i osłomułów 01.23 01.23.Z Chów i hodowla świń 01.24 01.24.Z Chów i hodowla drobiu 01.25 01.25.Z Chów i hodowla zwierząt pozostałych

01.3 01.30 01.30.ZUprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt(działalność mieszana)

01.4 Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi, chowemi hodowlą zwierząt, z wyłączeniem działalności weterynaryjnej;zagospodarowanie terenów zieleni

01.41 Działalność usługowa związana z produkcją roślinną;zagospodarowanie terenów zieleni

01.41.A Działalność usługowa związana z uprawami rolnymi

01.41.BDziałalność usługowa związana z zagospodarowaniem terenówzieleni

01.42 01.42.ZDziałalność usługowa związana z chowem i hodowlą zwierząt,z wyłączeniem działalności weterynaryjnej

01.5 01.50 01.50.ZGospodarka łowiecka, hodowla i pozyskiwanie zwierząt łownych,włączając działalność usługową

02 02.0 LEŚNICTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 02.01 Leśnictwo 02.01.A Gospodarka leśna 02.01.B Szkółkarstwo leśne 02.02 02.02.Z Działalność usługowa związana z leśnictwemSEKCJA B RYBACTWO05 05.0 RYBACTWO, WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ 05.01 Rybołówstwo, włączając działalność usługową

337

05.01.A Rybołówstwo w wodach śródlądowych 05.01.B Rybołówstwo w wodach morskich 05.02 05.02.Z Chów i hodowla ryb oraz pozostałych organizmów wodnychSEKCJA C GÓRNICTWOPODSEKCJA CA GÓRNICTWO SUROWCÓW ENERGETYCZNYCH

10 GÓRNICTWO WĘGLA KAMIENNEGO I BRUNATNEGO (LIGNITU);WYDOBYWANIE TORFU

10.1 10.10 Wydobywanie węgla kamiennego; brykietowanie 10.10.A Wydobywanie węgla kamiennego 10.10.B Produkcja brykietów i paliw stałych z węgla kamiennego 10.10.C Działalność odzyskiwania węgla kamiennego z hałd 10.2 10.20 Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu); brykietowanie 10.20.A Wydobywanie węgla brunatnego (lignitu) 10.20.B Produkcja brykietów z węgla brunatnego (lignitu) 10.3 10.30 10.30.Z Wydobywanie, wzbogacanie i brykietowanie torfu

11 GÓRNICTWO ROPY NAFTOWEJ I GAZU ZIEMNEGO,WŁĄCZAJĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ

11.1 11.10 Górnictwo ropy naftowej i gazu ziemnego 11.10.A Górnictwo ropy naftowej 11.10.B Górnictwo gazu ziemnego

11.2 11.20 11.20.ZDziałalność usługowa związana z eksploatacją złóż ropy naftoweji gazu ziemnego

12 12.0 12.00 12.00.Z GÓRNICTWO RUD URANU I TORU PODSEKCJA CB GÓRNICTWO SUROWCÓW INNYCH NIŻ ENERGETYCZNE13 GÓRNICTWO RUD METALI 13.1 13.10 13.10.Z Górnictwo rud żelaza 13.2 13.20 Górnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud uranu i toru 13.20.A Górnictwo rud miedzi 13.20.B Górnictwo rud cynkowo-ołowiowych

13.20.CGórnictwo rud metali nieżelaznych, z wyłączeniem rud miedzi,uranu i toru oraz rud cynkowo-ołowiowych

14 POZOSTAŁE GÓRNICTWO 14.1 Wydobywanie kamienia

14.11 14.11.ZWydobywanie kamieni ozdobnych oraz kamienia dla potrzebbudownictwa

14.12 14.12.Z Wydobywanie skał wapiennych, gipsu i kredy 14.13 14.13.Z Wydobywanie łupków 14.2 Wydobywanie żwiru, piasku i gliny 14.21 14.21.Z Wydobywanie żwiru i piasku 14.22 14.22.Z Wydobywanie gliny i kaolinu

14.3 14.30 Wydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego oraz doprodukcji nawozów

14.30.AWydobywanie minerałów dla przemysłu chemicznego,z wyłączeniem siarkonośnych

14.30.B Wydobywanie surowców siarkonośnych 14.4 14.40 14.40.Z Produkcja soli 14.5 14.50 14.50.Z Pozostałe górnictwo, gdzie indziej niesklasyfikowane

2.8.2.4. Słownik nr 4 – Klasyfikacja Zawodów Kształconych

Źródłem prawa w tym zakresie jest Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

i Sportu z dnia 8 maja 2004 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego

(Dz. U. z dnia 19 maja 2004 r.).

338

Słownik nr 4 zbudowano z tablicy umieszczonej w tym rozporządzeniu („Struktura

klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego”) transponując pierwsze dwie kolumny tej

tablicy do bazy danych, oto pierwsza strona tej tablicy (pełna tablica liczy 8 stron):

Symbol cyfrowy Nazwa grupy zawodów/nazwa zawodu3 Technicy i inny średni personel31 Średni personel techniczny311 Technicy311[01] Korektor i stroiciel instrumentów muzycznych311[02] Technik analityk311[04] Technik budownictwa311[05] Technik budownictwa okrętowego311[06] Technik dróg i mostów kolejowych311[07] Technik elektronik311[08] Technik elektryk311[09] Technik garbarz311[10] Technik geodeta311[11] Technik geofizyk311[12] Technik geolog311[13] Technik górnictwa odkrywkowego311[14] Technik górnictwa otworowego311[15] Technik górnictwa podziemnego311[16] Technik hutnik311[17] Technik hydrolog311[18] Technik instrumentów muzycznych311[19] Technik inżynierii środowiska i melioracji311[20] Technik mechanik311[22] Technik mechanizacji rolnictwa311[23] Technik meteorolog311[24] Technik ochrony środowiska311[25] Technik obuwnik311[26] Technik odlewnik311[27] Technik papiernictwa311[28] Technik poligraf311[30] Technik technologii ceramicznej311[31] Technik technologii chemicznej311[32] Technik technologii drewna311[33] Technik technologii szkła311[34] Technik technologii odzieży311[35] Technik technologii wyrobów skórzanych311[37] Technik telekomunikacji311[38] Technik transportu kolejowego311[39] Technik urządzeń sanitarnych311[40] Technik wiertnik311[41] Technik włókiennik311[42] Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych311[45] Technik drogownictwa311[46] Technik automatyk sterowania ruchem kolejowym311[47] Technik elektroenergetyk transportu szynowego311[49] Technik budownictwa wodnego311[50] Technik mechatronik

Ostatecznie z tabeli tej zbudowano słownik nr 4 składający się z 4 podsłowników:

Kzk1.dbf – z kodami jednocyfrowymi,

Kzk2.dbf – z kodami dwucyfrowymi,

339

Kzk3.dbf – z kodami trzycyfrowymi,

kzk.dbf – z kodami pięciocyfrowymi.

Struktura słowników „Klasyfikacji zawodów kształconych” DBASE 4:


1 SYMBOL Numeric 5 kod zawodu /grupy zawodów kształc.

2 ZAWODK Character 150 nazwa zawodu (grupy zawodów)

Poniżej wydruk podsłownika KZK1.dbf:

SYMBOL ZAWODK3 Technicy i inny średni personel4 Pracownicy biurowi5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń9 Pracownicy przy pracach prostych

2.8.2.5. Słownik nr 5 – klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej

REGON (gotowości-GOT)

Klasyfikacja ta prezentuje się następująco:

KOD

GOTOPIS

Podmiot aktywny11 prowadzący działalność12 w budowie, organizujący się13 w stanie likwidacji14 w stanie upadłości

Podmiot nieaktywny21 jeszcze nie podjął działalności23 w stanie likwidacji24 w stanie upadłości25 z zawieszoną działalnością

26 z zakończoną działalnością (nie wyrejestrowanyz rejestru/ewidencji)

2-cyfrowy słownik „klasyfikacji stanów aktywności prawno-ekonomicznej (gotowości)”

GOT.dbf ma strukturę:


1 GOT Numeric 6 kod

2 NAZWA Character 150 nazwa „stanu gotowości”.

340

2.8.2.6. Słownik nr 6 – klasyfikacji form własności REGON-FW

Klasyfikacja ta ma postać:

Kod_fw Nazwa_fw111 Własność skarbu państwa112 Własność państwowych osób prawnych113 Własność samorządowa121 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności skarbu państwa122 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności państwowych osób prawnych123 Własność mieszana w sektorze publicznym z przewagą własności samorządowej

131Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności skarbu państwa

132Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności państwowych osób prawnych

133Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora publicznego, w tym z przewagąwłasności samorządowej

214 Własność krajowych osób fizycznych215 Własność prywatna krajowa pozostała216 Własność zagraniczna224 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności krajowych osób fizycznych225 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności prywatnej krajowej pozostałej226 Własność mieszana w sektorze prywatnym z przewagą własności zagranicznej

234Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności krajowych osób fizycznych

235Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności prywatnej krajowej pozostałej

236Własność mieszana między sektorami z przewagą własności sektora prywatnego, w tym z przewagąwłasności zagranicznej

3-cyfrowy słownik „form własności” Kod_fw.dbf ma strukturę:


1 KOD_FW Numeric 6 trzycyfrowe kody form własności,

2 NAZWA_FW Character 150 nazwy form własności

2.8.2.7. Słownik nr 7 – systematyki form prawnych REGON

Systematyka form prawnych ma postać:

KODFP

Szczególne formy prawne

01 Organy władzy, administracji rządowej02 Organy kontroli państwowej i ochrony prawa03 Wspólnoty samorządowe06 Sądy i trybunały09 Skarb państwa15 Spółki partnerskie16 Spółki akcyjne17 Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością18 Spółki jawne19 Spółki cywilne20 Spółki komandytowe21 Spółki komandytowo-akcyjne

341

23Spółki przewidziane przepisami innych ustaw niż kodeks handlowy i kodeks cywilny ustaw lub formy,do których stosuje się określone przepisy o spółkach

24 Przedsiębiorstwa państwowe28 Państwowe jednostki organizacyjne29 Gminne samorządowe jednostki organizacyjne30 Powiatowe samorządowe jednostki organizacyjne31 Wojewódzkie samorządowe jednostki organizacyjne40 Spółdzielnie48 Fundacje49 Fundusze50 Kościół katolicki51 Inne kościoły i związki wyznaniowe55 Stowarzyszenia60 Organizacje społeczne oddzielnie nie wymienione70 Partie polityczne72 Związki zawodowe73 Organizacje pracodawców76 Samorząd gospodarczy i zawodowy79 Oddziały przedsiębiorców zagranicznych80 Przedstawicielstwa zagraniczne85 Wspólnoty mieszkaniowe90 Związki grup producentów rolnych99 Bez szczególnej formy prawnej

Słownik systematyki form prawnych w pliku Kod_fp.dbf ma strukturę:


1 RECNO Numeric 6 nr rekordu

2 KOD_FP Character 6 trzyznakowe kody form prawnych]

3 NAZWA_FP Character 150 nazwy form prawnych

8.2.8. Słownik nr 8 – podstawowe formy prawne REGON

Słownik ma postać:

KOD

OPNAZWA

Podstawowe formy prawne1 Osoba prawna2 Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej9 Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą

Najkrótszy słownik numer 8 „kod OP” „podstawowe formy prawne” w pliku dBASE IV

KOD_OP.dbf ma następującą strukturę:


1 KOD_OP Numeric 6 trzycyfrowe kody podstawowych form prawnych,

2 PODST_FP Character 150 nazwy form prawnych.

342

2.8.2.9. Słownik nr 9 – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników REGON

(LPPRAC)

Słownik ma postać:

KOD LPPRAC LICZEBNOŚĆ PRACOWNIKÓW TYP PRZEDSIĘBIORSTWAA 0÷9 MIKROB 10÷49 MAŁEC 50÷249 ŚREDNIED 250÷999 DUŻEE POWYŻEJ 999 WIELKIE

W dBASE IV plik słownika LPPRAC.dbf ma następującą strukturę:


1 LPPRAC Character 6 jednoznakowe kody liczebności firmy,

2 TYP_PRZE Character 30 określenie typu przedsiębiorstwa wg liczby

pracowników

2.8.2.10. Komentarze i interpretacje

Numer identyfikacyjny REGON i baza REGON

Każdemu podmiotowi nadawany jest niepowtarzalny numer identyfikacyjny REGON.

Numer identyfikacyjny podmiotu gospodarki narodowej składa się z 9 cyfr przypisanych

osobie prawnej, jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub osobie

fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Osiem pierwszych cyfr numeru stanowi

liczbę porządkową, a dziewiąta cyfrę kontrolną.

Numer identyfikacyjny jednostki lokalnej składa się z 14 cyfr, przy czym dziewięć

pierwszych stanowi numer identyfikacyjny osoby prawnej, jednostki organizacyjnej

niemającej osobowości prawnej lub osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą,

która utworzyła jednostkę lokalną, cztery kolejne są liczbą porządkową przypisaną

utworzonej jednostce lokalnej, a czternasta jest cyfrą kontrolną całego numeru

identyfikacyjnego jednostki lokalnej.

Podmioty gospodarcze podlegające wpisowi do rejestru mają obowiązek posługiwania się

zaświadczeniem o numerze identyfikacyjnym REGON w kontaktach urzędowych

i związanych z obrotem gospodarczym. Numer identyfikacyjny REGON winien być

podawany w pieczęciach firmowych i drukach urzędowych.

343

Numer identyfikacyjny stosowany jest w rejestrach urzędowych i systemach

informacyjnych administracji publicznej. Organy prowadzące takie rejestry i systemy

obowiązane są do wpisywania numeru identyfikacyjnego i do posługiwania się nim przy

przekazywaniu informacji.

Numer identyfikacyjny podmiotu skreślonego z rejestru jest przechowywany w zbiorze

historycznym i nie jest wykorzystywany do identyfikacji innego podmiotu.

Bazy REGON o nazwie *.dbf – zawierają numery REGON (pole nr 1) przedsiębiorstw

z terenu powiatu i 19 dalszych parametrów, które je charakteryzują:

• pola nr 2 do 10 – dane teleadresowe podmiotu – właściciela numeru REGON,

• pola 11–13 – kody PKD (słownik nr 3),

• pole 14 – kod OP (słownik nr 8),

• pole 15 – kod FP (słownik nr 7),

• pole 16 – kod FW (słownik nr 6),

• pole 17 – kod GOT (słownik nr 5),

• pole 18 – kod WO_S – nr statystyczny województwa (NTS – słownik nr 1),

• pole 19 – kod POW_S – nr statystyczny powiatu (NTS – słownik nr 1),

• pole 20 – kod LPPRAC – typ przedsiębiorstwa wg liczebności pracowników (słownik

nr 9).

Ponieważ w ramach KSZD będą użytkowane takie bazy z naszego terenu działania

tj. powiatów województwa dolnośląskiego, więc zaprojektowane słowniki w pełni pomagają

z bazy REGON odczytać i zinterpretować dane charakteryzujące każdą firmę.

Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 3

Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 3 do półrocznego

sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów

i specjalności”.

7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:

• 2 znaków „z3”,

• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,

• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),

• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).

344

Każdy rekord sprawozdania zawiera:

• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +

2 znaki kodu powiatu,

• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)

regionu,

w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),

• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = końcowy miesiąc półrocza,

którego dotyczy sprawozdanie,

• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy

sprawozdanie,

• pole nr 5 to ZAWOD (pole typu Character – 6 znakowe) = kod zawodu wg słownika

nr 2,

• pola nr od 6 do 21 (16 pól) o nazwach R01-R16 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =

dane z zał. nr 3 dotyczące zarejestrowanych bezrobotnych i ofert pracy.

Interpretacja formularzy PUP – Zał. Nr 2

Ma być napisany moduł KSZD dotyczący przetwarzania Załącznika 2 do półrocznego

sprawozdania MGiP-01 o tytule: „Bezrobotni według rodzaju działalności ostatniego miejsca

pracy oraz oferty pracy. Stan za ............ półrocze 200... roku”.

7-znakowa nazwa pliku.dbf sprawozdania półrocznego składa się z:

• 2 znaków „z2”,

• 1 znaku („1” lub „2”) oznaczającego półrocze roku, z którego pochodzi sprawozdanie,

• 2 znaków kodu województwa wg słownika nr, 1 (NTS),

• 2 znaków kodu powiatu wg słownika nr, 1 (NTS).

Każdy rekord sprawozdania zawiera:

• pole nr 1 to WGM (pole typu Character – 4 znakowe) = 2 znaki kodu województwa +

2 znaki kodu powiatu,

• pole nr 2 to RJ (pole typu Character – 1 znakowe) – symbol (kod terytorialny)

regionu,

w skład, którego wchodzi województwo (prawie zawsze jest puste),

• pole nr 3 to M_C (pole typu Character – 2 znakowe) = nr końcowego miesiąca

półrocza, którego dotyczy sprawozdanie („06” lb „12”),

345

• pole nr 4 to ROK (pole typu Character – 4 znakowe) = rok, którego dotyczy

sprawozdanie,

• pole nr 5 to NRW (pole typu Character – 2 znakowe) = nr wiersza (od „01” do „21”)

formularza danych (załącznika nr 2),

Te 21 wiersze zawierają:

18 pierwszych wierszy (od 01 do 18) – ilości bezrobotnych dla kolejnych dwucyfrowych

rodzajów działalności (rodzaje 01÷17 pokrywają się z sekcjami słownika PKD A÷Q):

Nr wiersza (rodzaju działaln.) Sekcja PKD Rodzaj działalności01 A Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo02 B Rybactwo03 C Górnictwo04 D Przetwórstwo przemysłowe05 E Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę06 F Budownictwo

07 GHandel hurt. i detal.; naprawa pojazd. samochodowych,motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego

08 H Hotele i restauracje09 I Transport, gospodarka magazynowa i łączność10 J Pośrednictwo finansowe

11 KObsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane zprowadzeniem działalności gospodarczej

12 LAdministracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkoweubezpieczenia społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne

13 M Edukacja14 N Ochrona zdrowia i pomoc społeczna15 O Działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozost.16 P Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników17 Q Organizacje i zespoły eksterytorialne

Wiersz nr 18:

18 Działalność niezidentyfikowanaWiersz nr 19:

19 Razem (wiersze od 01 do 18)Wiersz nr 20:

20 Dotychczas niepracującyWiersz nr 21:

21 Ogółem wiersze 19+20

• pola nr od 6 do 17 (12 pól) o nazwach R01÷R12 (pola typu Numeric – 6 znakowe) =

dane z zał. nr 2 dotyczące sumarycznych liczebności zarejestrowanych bezrobotnych

(pola R01-R10) i ofert pracy (pola R11-R12),

• - pola nr od 18 do 27 (10 pól) o nazwach K01÷K10 (pola typu Numeric – 6 znakowe)

= dane z zał. nr 2 dotyczące liczebności zarejestrowanych bezrobotnych kobiet.

346

Struktura bazy ofert prasowych

Baza ofert (prowadzona w Excelu) zawiera pola:

1. Lp – liczba porządkowa

2. Nazwa w prasowej ofercie pracy

3. Nazwa w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności (KZiS)

4. Symbol nadany na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8

grudnia 2004 r. (Dz.U. Nr 265, poz.2644). – w niniejszym opracowaniu zwany

słownikiem nr 2 (KZiS)

5. Poziom klasyfikacji – podać wg, którego z 5 słowników KZiS dokonano identyfikacji

zawodu, np. jeżeli w polu 4 jest symbol sześcioznakowy to podajemy, że jest to słownik

KZ2004E – (zawód i specjalność)

6. Miesiąc

7. Źródło (tytuł gazety)

8. Powiat

9. Poziom wykształcenia

10. Profil wykształcenia, specjalność

11. Wiek

12. Wiedza i umiejętności kluczowe, niezbędne do pracy na danym stanowisku

13. Poziom znajomości języka obcego (podstawowy, dobry, bardzo dobry, biegły)

14. Poziom umiejętności obsługi komputera i programów komputerowych (podstawowa,

dobra, bardzo dobra, biegła)

15. Uprawnienia formalne

16. Inne

17. Doświadczenie

18. Predyspozycje

19. Zdolności

20. Cechy i postawy

21. Liczba kompetencji dodatkowych

22. Suma kompetencji

23. Liczba ofert (miejsc pracy)

24. Suma ofert.

347

2.8.3. Uwagi podsumowujące

Przyjęte dla potrzeb realizowanego projektu badawczego założenia metodyczne,

w szczególności dotyczące projektowania oraz wdrażania Komputerowego Systemu

Zarządzania Danymi są podporządkowane – określonym we Wniosku o dofinansowanie

projektu – celom i wynikającym z nich zadaniom. Zatem osiągnięcie zamierzonego, co

oznacza opracowanie prototypu Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi i jego

wdrożenie celu wymagało od zespołów realizujących projekt następujących działań:

1. Opracowanie kwestionariusza ankiety do badań terenowych.

2. Opracowanie tez i obszarów problemowych do wywiadów pogłębionych, wraz

z określeniem metodyki realizacji wywiadu.

3. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień społecznych.

4. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień

społecznych.

5. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień społecznych.

6. Opracowanie wyników pilotażu badania ankietowego w obszarze zagadnień

gospodarczych.

7. Weryfikacja narzędzia badawczego do badań ankietowych w obszarze zagadnień

gospodarczych.

8. Opracowanie wyników pełnych badań ankietowych w obszarze zagadnień gospodarczych.

9. Opracowani rekomendacji dla grup docelowych.

10. Ocenę funkcjonalności Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.

11. Opracowania monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych.

12. Opracowania wyników z Komputerowego Systemu Zarządzania danymi oraz badań

ankietowych z wykorzystaniem metod i technik statystycznej analizy wielowymiarowej,

w tym metod grupowania, modelowania ekonometrycznego i wielowymiarowej analizy

porównawczej.

13. Opracowania „mapy zapotrzebowania na zawody”.

14. Opracowania „obrazu zawodu” (pożądanych kompetencji dla wybranych grup

zawodowych).

15. Cyklicznego, w przedziałach półrocznych, określania sytuacji na rynku pracy zawodów

oraz przewidywanych oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kompetencji

pracowniczych.

16. Opracowywania raportów dotyczących aktualnej i przewidywanej sytuacji na rynku pracy

w przekroju powiatowym jak i regionalnym.

348

17. Opracowania raportów cząstkowych i końcowych.

18. Opracowania monografii.

19. Uczestnictwa w konferencjach i seminariach upowszechniających wyniki oraz

spotkaniach z beneficjentami.

Autor metodyki zastosowanej do przyszłego opracowania przez zespół ekspertów

Głównego Instytutu Górnictwa (informatyków, ekonomistów, fizyków i socjologów)

Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi w tym miejscu wyraża pogląd, że

zaprezentowane w raportach pierwszym i drugim zasoby źródłowe i metodologiczne są bazą

wyjściową do pozytywnej i kreatywnej dyskusji nad dalszą ewaluacją prototypu. Szczególnie

będzie to ważne na przestrzeni lat 2006–2007, w którym to okresie powinny zostać

zakończone działania nad opracowaniem Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi.

W szczególności liczymy w tym miejscu na wsparcie i krytyczne uwagi partnerów

instytucjonalnych realizujących projekt, ekspertów Dolnośląskiej Agencji Rozwoju

Regionalnego w Wałbrzychu i ekspertów Dolnośląskiego Centrum Informacji Zawodowej

i Doskonalenia Nauczycieli w Wałbrzychu.

349

Rozdział 3. Komputerowego Systemu Zarządzania Danymi –

Synteza

3.1. O systemie

Komputerowy System Zarządzania Danymi (KSZD) jest systemem jednostanowiskowym

wykorzystującym standardowe oprogramowanie w celu jego wykorzystania. Zasady

współpracy w układzie aplikacja – użytkownik są następujące:

5. Użytkownik otrzymuje płytę CD z nagranym kompletnym systemem zawierającym

zarchiwizowane bazy danych oraz oprogramowanie, na które składają się: moduł



6. Użytkownik zapisuje system, na dysku twardym komputera, do zadanego katalogu

(kompletny opis instalacji systemu został podany w instrukcji obsługi systemu- HELP),

7. Po przegraniu na dysk komputera system jest gotowy do pracy z wykorzystaniem danych

archiwalnych,

8. Użytkownik sam odpowiada za wprowadzanie „nowych”, aktualnych danych

z potrzebnych obszarów – w celu niezawodnego działania systemu, powinny to być

zawsze dane kompletne (obszary: podmioty gospodarcze, urzędy pracy, edukacja,

prasowe oferty pracy, Bank Danych Regionalnych). Postępowanie zostało opisane

w przywołanej już wcześniej Instrukcji obsługi systemu - HELP.

Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym kluczowym celem poznawczym

w Komputerowym Systemie Zarządzania Danymi jest wielowymiarowa analiza popytu na

pracę i podaży pracy na regionalnym rynku pracy woj. dolnośląskiego. Natomiast celem

aplikacyjnym jest zestaw rozwiązań metodologicznych i organizacyjnych umożliwiających

badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy w wymiarze wojewódzkiego,

podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym funkcją Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi jest umożliwienie jego użytkownikom samodzielnego

śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów opisujących rynek

pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych. Wynikająca z zastosowania Komputerowego

Systemu Zarządzania Danymi wiedza może służyć przede wszystkim do ograniczania

czynników niedopasowań strukturalnych występujących w wymiarze wojewódzkiego,

podregionalnego i powiatowego rynku pracy.

350

3.2. Podstawowe definicje i pojęcia

3.2.1. Obszar badawczy

Obszar badawczy jest tożsamy z podziałem terytorialnym województwa według

Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych, (NTS) przedstawia się

następująco: Poziom 2 NTS 2 – województwa, w tym: 502000000020 województwo

dolnośląskie, w tym: Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym: Podregion 1 – 5020100000

jeleniogórsko-wałbrzyski, w skład, którego wchodzi 15 powiatów: 5020101000 Powiat

bolesławiecki, 5020102000 Powiat dzierżoniowski, 5020105000 Powiat jaworski,

5020106000 Powiat jeleniogórski, 5020107000 Powiat kamiennogórski, 5020108000 Powiat

kłodzki, 5020110000 Powiat lubański, 5020112000 Powiat lwówecki, 5020117000 Powiat

strzeliński, 5020119000 Powiat świdnicki, 5020121000 Powiat wałbrzyski, 5020124000

Powiat ząbkowicki, 5020125000 Powiat zgorzelecki, 5020126000 Powiat złotoryjski,

5020161000 Powiat m. Jelenia Góra, Podregion 2 – 5020200000 – legnicki, w skład, którego

wchodzi 7 powiatów: 5020203000 Powiat głogowski, 5020204000 Powiat górowski,

5020209000 Powiat legnicki, 5020211000 Powiat lubiński, 5020216000 Powiat polkowicki,

5020222000 Powiat wołowski, 5020262000 Powiat m. Legnica., Podregion 3 – 5020300000

wrocławski, w skład, którego wchodzi 6 powiatów: 5020313000 Powiat milicki, 5020314000

Powiat oleśnicki, 5020315000 Powiat oławski, 5020318000 Powiat średzki, 5020320000

Powiat trzebnicki, 5020323000 Powiat wrocławski, Poziom 3 NTS 3 – podregiony, w tym:

Podregion 4 – 5020400000 – m. Wrocław w skład, którego wchodzi 1 powiat: 5020464000

Powiat m. Wrocław.

3.2.2. Okresy obserwacji

Jest to funkcja czasu, która rozróżnia wskazany obszar z uwagi na cele analityczne.

Uwzględniając to kryterium wyróżnienia, obszary należy podzielić na dwa podzbiory.

Obszary będące wynikowymi dla opracowywania informacji o ogólnej sytuacji na

powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego, które

gromadzone będą w cyklach jednorocznych obserwacji. I obszary będący wynikowymi dla

opracowywania oceny i analizy popytu na pracę i podaży pracy w przekroju zawodowo-

20 Kod jednostki wynikający z Nomenklatury Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NTS)

351

kwalifikacyjnym na powiatowych, podregionalnych rynkach i rynku pracy zadanego

województwa, które gromadzone będą w cyklach półrocznych.

3.2.3. Próba badawcza

W KSZD autor przyjął metodę doboru próby celowo-kwotowej, która w sposób

odpowiedni pozwoli dobrać materiał badawczy z populacji generalnej zgodnie z zasadami,

jakie nakreśla teoria ekonomi, socjologii i statystyki. Uzasadnieniem wyboru tego typu próby,

jest założeni, że siła oddziaływanie na rynek pracy pracodawców uzależniona jest jak

wiadomo od wielkości danego przedsiębiorstwa, a co za tym idzie ilości stworzonych miejsc

pracy.

3.2.4. Bank Danych Regionalnych

Jest to kluczowe źródło danych wtórnych opisujących wielowymiarowo zadany obszar

badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem

danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie

internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest

przywołaniem autora i źródła pochodzenia.

3.2.5. Struktura podmiotów gospodarki narodowej – REGON

REGON, tj. Krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej, REGON,

został utworzony na podstawie art. 41 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r.

o statystyce publicznej (Dz. U. Nr 88, poz. 439 z późn. zm.). Szczegółowe zasady

prowadzenia i aktualizacji rejestru określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca

1999r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów

gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń oraz szczegółowych

warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami

prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej (Dz. U.

z 1999 r. Nr 69, poz. 763 z późn. zm.) Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD

opisane jest przywołaniem autora i źródła pochodzenia.

352

3.2.6. Przyjęci do i zwolnienia z pracy w przekroju zawodowo-kwalifikacyjnym

Informacja o przyjęciach do pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym jest

wynikową badania ankietowego, realizowanego w przedziałach półrocznych na próbie

celowo – kwotowej przedsiębiorstw, w zadanym obszarze badawczym (rynku pracy).

Struktura zawodowo-kwalifikacyjna przyjęć do pracy została oparta na Klasyfikacji zawodów

i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra

Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644): według układu

strukturalnego:






3.2.7. Bezrobotni według rodzaju działalności| ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy


badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 2 do sprawozdania Ministerstwa

Pracy Polityki Społecznej - 01.

3.2.8. Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności


badawczy (rynek pracy) tożsame ze strukturą załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa

Pracy Polityki Społecznej - 01.

3.2.9. Szkolnictwo ponadgimnazjalne zawodowe według zawodów kształconych


badawczy (rynek pracy) tożsame z Klasyfikacją Zawodów Kształconych21 według

następującego układu:

21 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie klasyfikacjizawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.).

353

• Symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej

• Symbole cyfrowe i nazwy grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym:

- grupy duże

- grupy średnie

� Liczba zawodów ujętych w grupie średniej.

3.2.10 Prasowe oferty pracy według zawodów i specjalności

Obszarem wspomagającym monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych

w oparciu o dane źródłowe pobierane do analizy przekroju zawodowo – kwalifikacyjnego

rynku pracy są prasowe oferty pracy. Zgodnie z innymi stosowanymi w monitoringu

zawodów deficytowych i nadwyżkowych danymi źródłowymi, klasyfikowane są za pomocą

kodów Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Dane gromadzone są i systematyzowane

według kryteriów poziomu wykształcenia i rynku pracy, na którym ukazuje się prasowa oferta

pracy. Struktura zawodowo-kwalifikacyjne prasowych ofert prac y została oparta na

Klasyfikacji zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do

rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz.

2644): według układu strukturalnego:






3.3 Podstawowe cele

Zgodnie z zakresem podmiotowym i przedmiotowym przyjętym w Komputerowym

Systemu Zarządzania Danymi kluczowym celem poznawczym jest wielowymiarowa analiza

popytu na pracę i podaży pracy na powiatowym podregionalnym i wojewódzkim rynku pracy.

Natomiast celem aplikacyjnym jest opracowanie zestawu rozwiązań metodologicznych

i organizacyjnych umożliwiających badanie zmian w popycie na pracę i podaży pracy

w wymiarze wojewódzkiego, podregionalnego i powiatowego rynku pracy. Podstawowym

zadaniem badawczym podjętym w pracy jest umożliwienie Beneficjentom Ostatecznym

samodzielnego śledzenia zmian na rynku pracy i generowanie systematycznych raportów

354

w formie znakowej (cyfra, liczba, wartość względna, wartość bezwzględna) opisujących

rynek pracy w licznych przekrojach funkcjonalnych, które opisujemy poniżej.

3.3.1. Analiza wybranych cech rynku pracy – Bank Danych Regionalnych


badawczy (rynek pracy). Bank Danych Regionalnych jest dostępnym publicznie źródłem

danych udostępnianym przez Główny Urząd Statystyczny w Warszawie na stronie

internetowej www.stat.gov.pl. Każde zastosowanie wskazanego źródła w KSZD opisane jest

przywołaniem autora i źródła pochodzenia.

3.3.2. Skupiska przewidywanych przez pracodawców przyjęć do pracy

Skupiska to główne z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy

zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią przyjęcia do pracy.

Przykład:

Ocena przewidywanych przez pracodawców przyjęć w I-szym półroczu 2006 roku

przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 348 zawodów i specjalności,

w których wystąpiła liczba 11953 przewidywanych przyjęć. Po analizie za istotne dla

badanego zjawiska należy uznać 34 zawody i specjalności, w których respondenci wskazali

na 8318 przyjęć. Tym samy wskazane 34 zawody i specjalności skupiają 69,59%

przewidywanych przyjęć. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody i specjalności.

W pozostałych 314 zawodach i specjalnościach poziom przewidywanych przyjęć

przypadających na jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,95%.

3.3.3. Skupiska ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego

miejsca pracy i zawodów i specjalności

Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach

pracy sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpił

oferty pracy.

355

Przykład:

Do analizy ofert pracy rejestrowanych w urzędach pracy, której celem było

wyodrębnienie kluczowych skupisk, według zawodów i specjalności w powiatowych,

podregionalnych rynkach i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze

2005 roku wprowadziliśmy 36901 zaobserwowanych rejestracji ofert. W przekroju zawodów

i specjalności analizą objęliśmy 916 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne

statystycznie dla analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 32 zawody i specjalności,

które w okresie obserwacji, na przeanalizowane ogółem 916, wygenerowały 56,30% ofert.

W pozostałych 884 zawodach i specjalnościach wygenerowane oferty pracy przypadające na

jeden zawód i specjalność zawarły się w przedziale od 0,01 do 0,55%. Są to zawody

i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.

3.3.4. Skupiska prasowych ofert pracy

Skupiska to główne, z uwagi na liczebność, grupy zawodowe i zawody i specjalności,

w których wystąpił prasowe oferty pracy.

Przykład:

W okresie I kwartału 2006 roku ogółem ze wskazanych publikatorów do analizy

pobraliśmy 1069 prasowych ofert pracy, w których zidentyfikowaliśmy 98 zawodów

i specjalności. W tym zbiorze po analizie za istotne dla zjawiska napływu prasowych ofert

pracy uznaliśmy 25 zawodów i specjalności, w których skupiło się 73,90% ofert.

W pozostałych 73 zawodach i specjalnościach liczba prasowych ofert pracy przypadająca na

jeden zawód i specjalność nie przekroczył 0,94%. Są to zawody i specjalności z uwagi na

udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.

3.3.5. Generatory absolwentów szkolnictwa ponadgimnazjalnego zawodowego

Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zawody kształcone, w których wystąpili

uczniowie klas programowo najwyższych.

Przykład:

Rozkład zawodów kształconych w szkolnictwie ponadgimnazjalnym zawodowym

w województwie dolnośląskim jednoznacznie wskazuje, że na 80 zawodów kształconych,

11 generowało w roku szkolnym 2005/2006 64,16% absolwentów. W pozostałych 67 udział

procentowy absolwentów nie zawarł się w przedziale od 0,01% do 2,24%. Są to zawody

kształcone z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska nieistotne.

356

3.3.6. Generatory przewidywanych przez pracodawców zwolnień z pracy

Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zadeklarowane przez pracodawców grupy

zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpią zwolnienia z pracy.

Przykład:

Ocena przewidywanych przez pracodawców zwolnień w I-szym półroczu 2006 roku

przebiegała następująco. Ogółem respondenci wskazali na 250 zawodów i specjalności,

w których wystąpiła liczba 4575 przewidywanych zwolnień. Po analizie za istotne dla

badanego zjawiska należy uznać 25 zawodów i specjalności, w których respondenci wskazali

na 2948 zwolnień. Tym samy wskazane 25 zawody i specjalności generują 64,44%

przewidywanych zwolnień. Są to kluczowe dla analizowanego zjawiska zawody

i specjalności, które prezentujemy w poniższej tabeli. W pozostałych 225 zawodach

i specjalnościach poziom przewidywanych zwolnień przypadający na jeden zawód

i specjalność nie przekroczył 1,00%.

3.3.7. Generatory bezrobotnych rejestrowanych w urzędach pracy w przekroju ostatniego

miejsca pracy i zawodów i specjalności

Generatory to główne, z uwagi na liczebność, zarejestrowane w powiatowych urzędach pracy

sekcje gospodarcze i grupy zawodowe i zawody i specjalności, w których wystąpili

bezrobotni.

Przykład:

Do analizy bezrobocia, której celem było wyodrębnienie kluczowych generatorów, według

grup zawodowych i zawodów i specjalności w powiatowych, podregionalnych rynkach

i rynku pracy województwa dolnośląskiego ogółem za II półrocze 2005 roku wprowadziliśmy

181524 zaobserwowanych rejestracji bezrobotnych. W przekroju zawodów i specjalności

analizą objęliśmy 1380 zawodów i specjalności. W tym zbiorze za istotne statystycznie dla

analizowanego zjawiska należy uznać wyłączni 49 zawodów i specjalności, które w okresie

obserwacji, na przeanalizowane ogółem 1380, wygenerowały 60,67% bezrobocia.

W pozostałych 1331 zawodach i specjalnościach wygenerowane bezrobocie przypadające na

jeden zawód i specjalność zawarło się w przedziale od 0,01 do 0,43% bezrobocia. Są to

357

zawody i specjalności z uwagi na udziały i liczebności dla analizowanego zjawiska, co już

zostało podkreślone nieistotne.

3.3.8. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające strukturze

przewidywanych przez pracodawców przyjęć i zwolnień z pracy

Monitoring jest to proces systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk

zachodzących na rynku pracy, formułowania ocen, wniosków i ostrzeżeń dla systemu

kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Monitoring nie odnosi się do oceny

ogólnej sytuacji na rynku (por. GUS – Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności BAEL),

ale do popytu i podaży na poszczególnych rynkach zawodowo-terytorialnych. Dla potrzeb

określenia poziomu i struktury kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych niezbędne

jest określenie, jakie zawody na lokalnym rynku pracy są aktualnie deficytowe, jakie

nadwyżkowe a jakie wykazują równowagę. Do zawodów deficytowych należy zaliczyć

wszystkie zawody, na które występuje wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób

poszukujących pracy. Zawody nadwyżkowe są to zawody, na które występuje mniejsze

zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy. Niezbędne jest także ustalenie

intensywności występowania deficytu lub niedoboru (Kabaj M, Monitoring Zawodów

Deficytowych i Nadwyżkowych (MZDiN) oraz Trójstronne Umowy Szkoleniowe (TUS),

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa, czerwiec 1996). Wyznaczenie zawodów

deficytowych wg współczynnik szansy uzyskania zatrudnienia. Współczynnik szansy dla

zawodu z∈Z jest wyliczany jako stosunek zmiennych odpowiadających zapotrzebowaniu na

pracę do zmiennych odpowiadających oczekującym na pracę (pod warunkiem, że obie te

średnie są większe od zera). W tym przypadku głównym źródłem danych, na których

wykonuje się obliczenia są wyniki badania ankietowego wśród pracodawców. W obliczeniach

stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,

załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr

265, poz. 2644).

3.3.8.1. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające bezrobociu

i ofertom pracy w przekroju zawodowo – kwalifikacyjnym

W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane

z załącznika 3 do sprawozdania Ministerstwa Pracy Polityki Społecznej - 01. W obliczeniach

358

stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności,

załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr

265, poz. 2644).

3.3.8.2. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające szkolnictwu

ponadgimnazjalnemu zawodowemu

W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są dane

pochodzące z organu prowadzącego w zadanym obszarze badawczym szkolnictwo

ponadgimnazjalne zawodowe.

3.3.8.3. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe odpowiadające prasowym

ofertom pracy

W tym przypadku głównym źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są

dane zgromadzone z zadanego źródła prasowego. W obliczeniach stosuje się Klasyfikację

zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów i Specjalności, załącznik do rozporządzenie,

Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) :

3.3.8.4. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji

zawodów i specjalności

W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane

zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.

W obliczeniach stosuje się Klasyfikację zawodów i specjalności (Klasyfikacja Zawodów

i Specjalności, załącznik do rozporządzenie, Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 8 grudnia

2004 r. (Dz. U. Nr 265, poz. 2644) : według układu strukturalnego:10 grup wielkich, 30 grup

dużych (jako wewnętrzny podział grup wielkich), 116 grup średnich (jako wewnętrzny

podział grup dużych), 392 grupy elementarne (jako wewnętrzny podział grup średnich), 1707

zawodów i specjalności.. Wyniki uzyskuje się w układzie współczynnika szansy zatrudnienia

malejąco.

3.3.8.5. Zawody deficytowe, równoważne i nadwyżkowe ranking według Klasyfikacji

Zawodów Kształconych

359

W tym przypadku źródłem danych, na których wykonuje się obliczenia są ogółem dane

zgromadzone w zadanym obszarze badawczym opisujące popyt na pracę i podaż pracy.

W obliczeniach stosuje się W obliczeniach stosuje się Klasyfikacją Zawodów Kształconych

(Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 8 maja 2004 r. W sprawie

klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (dz. U. Z dnia 19 maja 2004 r.). według

następującego układu: symbol cyfrowy i nazwa grupy wielkiej, symbole cyfrowe i nazwy

grup wyodrębnionych w ramach grupy wielkiej, w tym: grupy duże, grupy średnie, liczba

zawodów ujętych w grupie średniej.

Zakończenie

Polecając stosowanie KSZD autor pragnie zaznaczyć, że jego zbudowanie, z uwagi na

czas oraz ogrom zawartych w nim materiałów źródłowych, nie mogłoby zostać zrealizowane

bez dwóch ważnych i znaczących czynników. Pierwszym jest bardzo profesjonalna

i partnerska współpraca z liderem projektu „Regionalne badanie rynku pracy” Dolnośląską

Agencją Rozwoju Regionalnego S.A. w Wałbrzychu. Drugim, z kolei jest ogromne

zaangażowanie zespołu Zakładu Badań Ekonomicznych i Społecznych Głównego Instytut

Górnictwa w Katowicach opracowującego Komputerowy System Zarządzania Danymi,

którego wdrożenia dowodzi, że przy jego umiejętnym zastosowaniu uzyskanie wiedzy

o rynku pracy i rządzących nim prawidłowościami w bardzo krótkim czasie jest możliwe.

361

KWESTIONARIUSZ ANKIETYRegionalne Badanie Rynku Pracy

WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE

Dzień dobry. Nazywam się ..........., jestem ankieterem niezależnej firmy badawczej Pentor ResearchInternational. Obecnie na zlecenie Dolnośląskiej Agencji Rozwoju Regionalnego przeprowadzamy badaniedotyczące rynku pracy w regionie województwa dolnośląskiego. Jednocześnie pragnę zapewnić Pana(ią), żewszystkie informacje, których Pan(i) dzisiaj nam udzieli, będą traktowane jako poufne i posłużą jedynie docelów statystycznych.

CZĘŚĆ A: SYTUACJA EKONOMICZNA FIRMY

1. Jak ocenia Pan/ Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ

1 bardzo dobrze 2 dobrze 3 źle

4 bardzo źle 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa

2. Jak ocenia Pan/Pani sytuację ekonomiczną firmy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do sytuacji w I półroczu 2006 r.? ANKIETER: ODCZYTAĆ

1 wyraźne polepszenie 2 polepszenie 3 bez zmian

4 pogorszenie 5 wyraźne pogorszenie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa

3. W jakim stopniu w I półroczu 2007 r. jest wykorzystany w Pana/ Pani firmie potencjałprodukcyjny/usługowy, czyli ile realizuje się w Pana/Pani firmie zamówień w stosunku do możliwości,jakie ma firma przy obecnym zatrudnieniu i zasobach materialnych? (ANKIETER: ODCZYTAĆ)

1 wysokim (powyżej 80%) 2 średnim (60%–80%) 3 niskim (poniżej 60%)

9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa

4. W jakim stopniu planowane jest w 2007 roku wykorzystanie potencjału produkcyjnego/usługowegow Pana/Pani firmie?

1 wysokim (powyżej 80%) 2 średnim (60%–80%) 3 niskim (poniżej 60%)


5. Czy w I półroczu 2007 r. w porównaniu do I półrocza 20056r. przychód netto ze sprzedaży w Pana/ Panifirmie: ANKIETER: ODCZYTAĆ

5 zdecydowanie wzrośnie 4 wzrośnie 3 bez zmian

2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa


Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

Projekt współfi nansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu Państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego

Badanie realizowane na podstawie umowy 72/RBRP-ZP/CPS/1/2006

362

6. Czy w I półroczu 2007 r. realizują się w Pana/ Pani firmie inwestycje? ANKIETER: Jeśli respondent ma trudności z definicją inwestycji, przeczytać przykładowe rodzaje inwestycji z pytania 7.

1 TAK

2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)

9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 10)

7. Jaki jest zakres realizowanych inwestycji:

1 Kluczowe inwestycje dotyczące zdolności produkcyjnych/ usługowych (np. zakup liniitechnologicznej, znacząca rozbudowa parku maszynowego)

2 Mniejsze inwestycje rozwojowe (uzupełniające) nie wpływające znacząco na zdolności produkcyjne/usługowe Państwa firmy (np. remont budynku, budowa magazynu)

3 Mniejsze inwestycje niezbędne do utrzymania działalności nie wypływające na zdolnościprodukcyjne/ usługowe Państwa firmy (np. zakup komputera do działu personalnego)


8. Proszę podać przybliżoną wartość inwestycji realizowanych w I półroczu 2007 r. (PLN)

………….……….. PLN (99 – nie wiem/odmowa NIE CZYTAĆ)

9. Powiedział Pan/ Pani, że realizowane są w firmie inwestycje. Jak Pan/ Pani sądzi, czy w ich wynikuzatrudnienie w Państwa firmie w II półroczu 2007 r.?



9a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku inwestycji w Pana/ Pani firmie zatrudnienie w 2008 r.?



10. Czy w Pana/Pani firmie w II półroczu 2007 r. planowane są inwestycje zwiększające potencjał firmy?ANKIETER: POTENCJAŁ TO REALIZOWANE ZAMÓWIENIA W STOSUNKU DOMOŻLIWOŚCI JAKIE MA FIRMA PRZY OBECNYM ZATRUDNIENIU I ZASOBACHMATERIALNYCH

1 TAK

2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)

9 NIE CZYTAĆ nie wiem/odmowa (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 13)

11. Proszę podać przybliżoną wartość wszystkich inwestycji planowanych w II półroczu 2007 r. (PLN)

…………………… PLN (99 – odmowa NIE CZYTAĆ)

12. Czy w wyniku planowanych w II półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/Pani firmie zatrudnienie w I półroczu2007 r.?


2 spadnie 1 zdecydowanie spadnie 9 NIE CZYTAĆ niewiem/odmowa

363

12a. A jak Pan/ Pani sądzi, czy w wyniku planowanej w I półroczu 2007 r. inwestycji w Pana/ Pani firmiezatrudnienie w II półroczu 2007 r.?



13. Jak oceniacie Państwo w okresie I półrocza 2007 r. perspektywy rozwoju branży, w której działa Państwafirma? ANKIETER: ODCZYTAĆ

1 poprawa 2 stabilizacja 3 pogorszenie


CZĘŚĆ B: POLITYKA ZATRUDNIENIA W FIRMIE

Proszę o opisanie sytuacji zatrudnienia w Państwa firmie14. Proszę o podanie liczby zatrudnionych pracowników w Pana/ Pani firmie według wykształcenia z

uwzględnieniem kobietANKIETER: w przypadku firm, które na Dolnym Śląsku mają swoje filie lub oddziały, pytamy o łącznezatrudnienie w całym przedsiębiorstwie. Jeżeli część filii i oddziałów znajduje się poza województwem, todopytać o zatrudnienie tylko w jednostkach w regionie dolnośląskim.

Poziom wykształcenia

Zatrudnienie (w osobach) stan na 30.03.2007 r.

ogółem

w tym

kobiety

zatrudnieni na podstawie umowy o pracę,kontrakt lub samozatrudnienia (własna

działalność gosp.), z pominięciem umów o dzieło i zlecenia

Wyższe

Policealne

Średnie zawodowe

Średnie ogólnokształcące

Zasadnicze zawodowe

Gimnazjalne i niższe

Ogółem

15. Czy zatrudnienie w Państwa firmie w stosunku do aktualnych potrzeb jest? ANKIETER: ODCZYTAĆ

1 nadmierne 2 odpowiednie 3 niedostateczne

16. Proszę o podanie, które stanowiska pracy/ zawody są dla Państwa firmy strategiczne, tzn. mają największeznaczenie z punktu widzenia funkcjonowania i rozwoju firmy?

Nazwa stanowiska/ zawodu strategicznego Kod zawodu

1.

2.

3.

4.

364

17. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce w Pana/ Pani firmie zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników, jak i pracodawcy? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ O ROZWIĄZANIAUMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUB EMERYTURĘ.

1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 22)

18. Ilu osób dotyczyły zwolnienia?

Liczba osóbOgółemW tym kobietyW tym etatów

19. Jakiego typu to były zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.

Sposób rozwiązania umowy Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony 4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron6 zgon pracownika7 inne

20. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 r., których liczba zwolnień pracowników była największa: ANKIETER: WPISAĆLICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.

Stanowisko pracy/ zawódkod zawodu

Liczba osób ogółem w tym kobiety

1.

2.

3.

4.

21. Jakie czynniki wpłynęły na zwolnienia pracowników w II półroczu 2006 roku? (ANKIETER: NIEUWZGLĘDNIAMY SAMODZIELNYCH ODEJŚĆ/ ZWOLNIEŃ PRACOWNIKÓW, ODEJŚĆ NAEMERYTURĘ. JEŻELI ZAISTNIEJE POTRZEBA ODCZYTAĆ, MOŻLIWYCH JEST WIĘCEJNIŻ JEDNA ODPOWIEDŹ)

1 Uregulowania prawne (prawo pracy, prawo gospodarcze)

2 System podatkowy

3 Koszty pracy (koszty siły roboczej)

4 Nieodpowiednie kwalifikacje zawodowe pracowników

5 Czynniki dyscyplinarne

6 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek zmiany sytuacji ekonomicznej w kraju

7 Zmniejszenie wielkości zamówienia na produkt/usługę na skutek konkurencji innych przedsiębiorstw

8 Sezonowość prac

9 Zmiany technologiczne

10 Likwidacja stanowiska pracy

11 Inne

365

22. Czy w I półroczu 2007 r. miały miejsce lub planowane są zwolnienia pracowników z inicjatywypracowników lub pracodawców? ANKIETER: PYTAĆ RESPONDENTA RÓWNIEŻ OROZWIĄZANIA UMÓW ZA POROZUMIENIEM STRON, ODEJŚCIA NA RENTĘ LUBEMERYTURĘ


23. Ilu osób będą dotyczyły zwolnienia?


24. Jakiego typu będą to zwolnienia? ANKIETER: DOPYTAĆ O LICZBĘ OSÓB, MOŻNA ODCZYTAĆODPOWIEDZI.

Przyczyna odejścia Liczba osób1 zwolnienia zainicjowane przez pracodawcę

2 zwolnienia zainicjowane przez pracownika

3 ustanie stosunku pracy - umowy na czas określony

4 odejścia na emeryturę, świadczenia przedemerytalne

5 rozwiązanie umowy za porozumieniem stron

6 inne

25. Proszę wskazać max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyć będą zwolnienia, a których liczbapracowników zwolnionych będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.


Liczba osób ogółem w tym kobiety

1.

2.

3.

4.

26. Czy planuje się w Pana/ Pani firmie w II półroczu 2007 r/ w roku 2008. likwidację zawodu bądź kilkuzawodów wykonywanych, czyli likwidację wszystkich stanowisk pracy określonego typu, np: gdy nie sąjuż potrzebne w firmie, bo firma zrezygnowała z oferowania pewnego typu usług lub produktów (nie musito oznaczać zwolnienia pracowników, ale ich przekwalifikowanie lub przeniesienie na inne stanowiskapracy)?

II półroczu 2007 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)

w roku 2008 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 28)

366

27. Proszę wymienić jedną główną przyczynę tej likwidacji w stosunku do dwóch stanowisk pracy/ zawodów:

Stanowisko pracy/zawód kod zawodu

Przyczyna likwidacji stanowiska pracy/zawodu:(ANKIETER: ODNOŚNIE KAŻDEGO ZAWODU ZAZNACZYĆ TYLKO

1 ODPOWIEDŹ)1. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innych

stanowiskach, 2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanie

produkcji lub świadczonych usług,3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profilu

produkcji lub świadczonych usług4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty

2. 1) zmiany organizacyjne - przejęcie obowiązków przez osoby pracujące na innychstanowiskach,

2) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zaniechanieprodukcji lub świadczonych usług,

3) brak zapotrzebowania na pracę w tym zawodzie ze względu na zmianę profiluprodukcji lub świadczonych usług

4) zmiany technologiczne (zastąpienie pracy ludzkiej pracą maszyny),5) zbyt wysokie koszty

28. Czy w II półroczu 2006 r. miały miejsce przyjęcia pracowników:


29. Ilu osób dotyczyły przyjęcia?


30. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły powyższe przyjęcia, a w którychliczba pracowników przyjętych była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJZ RUBRYK.


Liczba osób

ogółem w tym kobiety1.

2.

3.

4.

31. Czy w II półroczu 2006 r. w Państwa firmie zatrudniono absolwentów (tzn. osoby podejmujące pierwsząpracę, od razu po ukończeniu szkoły)?


32. Ilu absolwentów dotyczyły przyjęcia?

Liczba osóbOgółem

W tym kobietyW tym etatów

367

33. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których dotyczyły przyjęcia absolwentów, a którychliczba przyjętych absolwentów była największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.


Liczba osób


2.

3.

4.

34. Czy w II półroczu 2006 r. roku miały miejsca lub planuje Pan/ Pani przyjęcia pracowników?:


35. Ilu osób będą dotyczyły te przyjęcia?


36. Proszę wymienić max. 4 zawody/ stanowiska pracy, których będą dotyczyły powyższe przyjęcia, a wktórych liczba pracowników będzie największa: ANKIETER: WPISAĆ LICZBĘ OSÓB W KAŻDEJ Z RUBRYK.


Liczba osób


2.

3.

4.

368

37.B

iorą

c po

d uw

agę p

rzyjęci

a pr

acow

nikó

w p

roszę w

skaz

ać k

ompe

tenc

je, k

tóry

ch będz

ieci

e Pa

ńst

wo

ocze

kiw

ać o

d ka

ndyd

atów

ora

z pr

oszę

okr

eślić

poz

iom

ich

niez

będn

ości

: AN

KIE

TE

R:

PO

PR

OSIĆ

RE

SPO

ND

EN

TA

O W

SKA

ZA

NIE

MA

KSY

MA

LN

IE 4

GŁ

ÓW

NY

CH

ZA

WO

DÓ

W

Zaw

ód/n

azw

a1.

2.3.

4.

Kod

zaw

odu

Cec

hyW

ymag

ania

niezbędny

pożądany

istotny

nieistotny

niezbędny

pożądany

istotny

nieistotny

niezbędny

pożądany

istotny

nieistotny

niezbędny

pożądany

istotny

nieistotny

Doś

wia

dcze

nie

zaw

odow

edo

św

iadc

zeni

e w

zaw

odzi

e1

23

41

23

41

23

41

23

4

Wyk

szta

łcen

ieki

erun

kow

e dl

a za

wod

u1

23

41

23

41

23

41

23

4

Um

ieję

tnoś

ci

prak

tycz

ne, n

iezb

ędn

e do

pra

cy

na k

onkr

etny

m s

tano

wis

ku1

23

41

23

41

23

41

23

4

obsł

uga

kom

pute

ra1

23

41

23

41

23

41

23

4pr

akty

czna

zna

jom

ość p

rogr

amów

kom

pute

row

ych

12

34

12

34

12

34

12

34

znaj

omość ję

zykó

w o

bcyc

h1

23

41

23

41

23

41

23

4pr

awo

jazd

y1

23

41

23

41

23

41

23

4

umie

jętn

ości

inte

rper

sona

lne

12

34

12

34

12

34

12

34

Upr

awni

enia

for

mal

ne

spec

jalis

tycz

ne u

praw

nien

ia z

awod

owe

12

34

12

34

12

34

12

34

Cec

hy o

sobo

woś

ciow

e

dysp

ozyc

yjno

ść

12

34

12

34

12

34

12

34

sam

odzi

elno

ść

12

34

12

34

12

34

12

34

kom

unik

atyw

ność

12

34

12

34

12

34

12

34

odpo

wie

dzia

lnoś

ć1

23

41

23

41

23

41

23

4

zaan

gażow

anie

w p

racę

12

34

12

34

12

34

12

34

umie

jętn

ość p

racy

w z

espo

le1

23

41

23

41

23

41

23

4

mob

ilność

12

34

12

34

12

34

12

34

krea

tyw

ność

12

34

12

34

12

34

12

34

odpo

rność n

a st

res

12

34

12

34

12

34

12

34

369

38. Czy w II półroczu 2007 /w roku 2008 r. planują Państwo odtworzenie miejsc pracy, tzn. miejsc, którezlikwidowano w firmie wcześniej? (ANKIETER: PYTANIE DOTYCZY ZAWODU, KTÓRY ZOSTAŁW FIRMIE CAŁKOWICIE ZLIKWIDOWANY, ALE OBECNIE ISTNIEJE POTRZEBAPRZYWRÓCENIA GO W STRUKTURZE ORGANIZACYJNEJ)

II półroczu 2007 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)

w roku 2008 r 1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO PYT. 40)

39. Proszę wymienić jakich zawodów/ stanowisk pracy będzie dotyczyło odtworzenie i jakie przyczynyspowodowały konieczność przywrócenia danego stanowiska – proszę wymienić tylko jedną przyczynę.

Stanowiskopracy/zawód kod

zawodu

Przyczyna odtworzenia zawoduANKIETER: ZAZNACZYĆ TYLKO JEDNĄ ODPOWIEDŹ

1. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji

lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji

lub świadczonych usług,4) inne

2. 1) zmiany organizacyjne, 2) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na przywrócenie produkcji

lub świadczonych usług,3) wzrost zapotrzebowania na pracę ze względu na zmianę profilu produkcji

lub świadczonych usług,4) inne

40. Czy w I półroczu 2007 r. napotkał Pan/ Pani trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników naniektóre stanowiska pracy?

1 TAK 2 NIE (ANKIETER: PRZEJŚĆ DO METRYCZKI)

41. Jeżeli mieli Państwo trudności z naborem odpowiednich pracowników, to proszę określić na jakie trudnościPaństwo napotykali? ANKIETER: PYTAĆ O WSZYSTKIE PROBLEMY, KTÓRE SIĘ POJAWIŁY,NIEZALEŻNIE OD STANOWISKA PRACY/ ZAWODU.

Kategorie Bariery i trudności w naborze pracownikówDoświadczeniezawodowe

brak doświadczenia w zawodzie

Wykształcenie brak wykształcenia kierunkowego

Umiejętności brak praktycznych umiejętności niezbędnych do pracy na konkretnym stanowisku

brak umiejętności obsługi komputera


brak znajomość języków obcych

brak prawa jazdy

brak umiejętności interpersonalnych

Uprawnieniaformalne

brak specjalistycznych uprawnień zawodowych

Cechy osobowościowekandydata

niedyspozycyjność

konieczność nadzorowania, niesamodzielność

brak umiejętności pracy w zespole

Oczekiwaniafinansowe

zbyt wysokie oczekiwania płacowe

Zainteresowanieofertą pracy

brak zgłoszeń

370

METRYCZKA

1. Liczba zatrudnionych pracowników w firmie (stan na 30.03.2007 roku). ANKIETER: PYTAĆ OPRACOWNIKÓW ZATRUDNIONYCH NA PODSTAWIE UMOWY O PRACĘ, NA KONTRAKTLUB SAMOZATRUDNIENIE (WŁASNA DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA), A TAKŻE UMÓWO DZIEŁO I ZLECENIA.

_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ osób

2. Firma działa na rynku od _ _ _ _ r.

3. Forma prawna: (ANKIETER: TYLKO 1 ODPOWIEDŹ)1) osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (także wspólnik spółki cywilnej)2) spółka jawna3) spółdzielnia4) przedsiębiorstwo państwowe5) jednoosobowa spółka z o.o. Skarbu Państwa6) spółka z o.o., w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% udziałów7) spółka z o.o., w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa

lub komunalna8) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi9) inna spółka z o.o.10) jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa11) spółka akcyjna, w której jednostka samorządu terytorialnego posiada 100% akcji12) spółka akcyjna, w stosunku do której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego, państwowa

lub komunalna13) jednostka organizacyjna są podmiotami dominującymi14) inna spółka akcyjna15) inna forma prawna (jaka?)………………………………………………………………16) spółka cywilna

4. Proszę podać główną działalność według Polskiej Klasyfikacji Działalności, kod PKD, wedługdokumentów rejestracyjnych firmy:

Kod PKD

Sekcja działalnościANKIETER: GDY DZIAŁALNOŚĆ FIRMY OBEJMUJE

WIĘCEJ NIŻ JEDNĄ SEKCJĘ, ZAZNACZYĆ TYLKO GŁÓWNĄ

1. rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo 2. rybactwo 3. górnictwo 4. przetwórstwo przemysłowe 5. wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodę6. budownictwoDZIAŁALNOŚĆ

7. handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytkuosobistego i domowego

8. hotele i restauracje9. transport, gospodarka magazynowa i łączność10. pośrednictwo finansowe11. obsługa nieruchomości, wynajem i usługi związane z prowadzeniem działalność gospodarczej12. administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne i powszechne

ubezpieczenie zdrowotne13. edukacja14. ochrona zdrowia i pomoc społeczna15. działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna, pozostała

371

ANKIETER: ODCZYTAĆ. Regionalne badanie rynku pracy woj. dolnośląskiego jest projektemrealizowanym w kilku etapach. Ankieterzy co pół roku trzykrotnie odwiedzą każde przedsiębiorstwo,aby zebrać informacje dotyczące zmian w sytuacji ekonomicznej firmy oraz polityce zatrudnienia.Czy akceptuje Pan(i) taką formę udziału w badaniu?

1. TAK 2. NIE

Data wywiadu_______________________ Imię i nazwisko respondenta ________________________________

Numer telefonu respondenta ___________________Adres firmy ______________________________________

Nazwisko ankietera __________________________________ Numer identyfikacyjny _____________________

NAZWA POWIATU________________________ NAZWA GMINY ______________________________

MIEJSCE NA PIECZĄTKĘ FIRMY

Regionalne Badanie Rynku Pracy - rynek-pracy.darr.pl · 1 PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU...

Documents

Transcript of Regionalne Badanie Rynku Pracy - rynek-pracy.darr.pl · 1 PRIORYTET 2 „WZMOCNIENIE ROZWOJU...