Rating w ocenie ryzyka kredytowego

Geneza ratingów ryzyka Idea ratingu powstała w XIX w. w USA przy

okazji budowy kolei żelaznych łączących wschód z zachodem

Przedsięwzięcie było finansowane obligacjami zabezpieczonymi

Wysokie ryzyko tej inwestycji wywołało potrzebę oceny emitenta przez podmiot zewnętrzny

Definicja ratingu Algorytm celowej oceny sytuacji

ekonomicznej przedsiębiorstwa na podstawie standaryzowanych, możliwie obiektywnych, aktualnych i pełnych badań jakościowych i ilościowych oraz przyporządkowanie jego wyniku określonym standardom międzynarodowym

Definicja Opinia agencji ratingowej lub banku o zdolności dłużnika do

spłaty zobowiązania w określonym terminie wraz z odsetkami i innymi kosztami

Ocena wiarygodności kredytowej

Umożliwia porównanie różnych inwestycji i ocenę ich atrakcyjności

Ułatwia konstrukcję portfela inwestycyjnego

Pomaga w zarządzaniu polityką kredytową przez określenie metod pomiaru i ograniczania ryzyka kredytowego

Istota ratingu To rate – zaliczać kogoś/coś do ...

Firma lub projekt są oceniane ze względu na określony cel, według określonej skali

Wynikiem ratingu jest oznaczenie ratingowe w postaci symbolu będącego syntezą wielu ocen (badań)

Najczęściej stosuje się zasadę CAMEL (Capital, Assets, Management, Earnings, Liquidity)

Odbiorcy ratingu Właściciele Zarząd firmy Pracownicy Klienci Dostawcy Odbiorcy Partnerzy Banki Inni kapitałodawcy Wierzyciele Analitycy Inwestorzy

Właściciele Skuteczne narzędzie nadzoru właścicielskiego

Informacja o racjonalnym wykorzystaniu środków finansowych i infrastruktury technicznej

Wybór lokalizacji przedsiębiorstwa (rating państwa, regionu)

Informacja o konkurentach (rating branży)

Akwizycja nowych udziałowców (Private Equity)

Informacja dla obecnych i potencjalnych udziałowców

Zarząd firmy Informacja o mocnych i słabych stronach

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie

Podstawa do opracowania skutecznej strategii, programu naprawczego itp. i oceny efektów wdrażanych programów

Instrument zdobycia przewagi konkurencyjnej

Argument w negocjacjach z płatnikami, klientami itp.

Pracownicy

Instrument motywacji pracowników

Pozyskanie nowych pracowników

Klienci

Zdobycie lojalności klientów

Pozyskanie nowych klientów

Dostawcy

Budowanie trwałych stosunków z dostawcami

Zapewnienie korzystnych warunków dostawy

Odbiorcy

Element przewagi konkurencyjnej w stosunku do dostawców nieposiadających ratingu

Zapewnienie zbytu produktów

Partnerzy

Instrument budowania zaufania publicznego

Zdobycie nowych partnerów gospodarczych, nowe kooperacje,

joint-ventures, fuzje

Element przewagi konkurencyjnej

Banki

Profesjonalne rozmowy z bankiem, uzupełnienie ratingu bankowego

Gwarancja korzystnych warunków kredytowania

Ogólne wzmocnienie pozycji w negocjacjach z kredytodawcami

Wierzyciele

Pozyskanie kapitału obcego

Instrument budowania zaufania publicznego

Argument w negocjacjach z wierzycielami

Analitycy Dostarczanie rzetelnej i istotnej informacji o firmie

Poprawa przejrzystości i czytelności rynku

Ocena ryzyka inwestycji (Risk-Adjusted Pricing)

Instrument budowania zaufania publicznego

Narzędzie komunikacji i PR

Zapewnienie porównywalności informacji o firmach

Inwestorzy

Łatwiejszy dostęp do rynku kapitałowego

Udane wejście na giełdę, wpływ na cenę rynkową

Agencje ratingowe Rynek ratingowy opanowany jest przez

trzy amerykańskie agencje:- Standard&Poor’s- Moody’s- Fitch Ratings

Te Towarzystwa kontrolują 95% rynku ratingowego

Stosowana jest amerykańska symbolika ocen: A, AA, AAA, A+ itd..

Klasyfikacja ratingu

Rating

Przedmiot badań

Rating umowy

kredytoweRating

podmiotu

Zleceniodawca badań

Solicited rating

Unsolicited rating

Adresat

Debt rating

Equity rating

Podmiot dokonujący

oceny

Rating zewnętrzn

y

Rating wewnętrzn

y

Rating umowy kredytowej, emisji papierów wartościowych itp.

Symbol ratingowy informuje o aktualnej ocenie zdolności kredytowej, określonej klasy zobowiązań finansowych, określonego programu finansowego

Zależy od wiarygodności kredytobiorcy, emitenta

Procedura obejmuje także ocenę instytucji udzielającej gwarancji, ubezpieczającej itp.

Ten sam podmiot może mieć więc różny rating dla różnych zobowiązań

Rating podmiotu

Informuje o aktualnej ocenie instytucji ratingowej o ogólnej zdolności ocenianego podmiotu do wywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych

Solicited rating

Solicit – ubiegać się, starać

Inicjatorem jest podmiot stanowiące obiekt oceny

Unsolicited rating

Inspiratorem ratingu są inne podmioty (potencjalny inwestor, agencja informacyjna sprzedająca informacje, agencja ratingowa non profit)

Ocena dokonywana jest tylko na podstawie źródeł wtórnych

Niższa wartość poznawcza

Debt i equity rating

Debt – ocena przeznaczona dla wierzycieli

Equity – ocena przeznaczona dla właścicieli

Rating zewnętrzny (metoda standardowa)

Uzależnia wagę ryzyka od ratingu nadanego przez agencję ratingową

Agencja ratingowa jest niezależna od banku, więc może być wykorzystana przez oceniane przedsiębiorstwo do realizacji różnych

Rating przewiduje stały monitoring ocenianego podmiotu

Ocena może ulegać ewolucji ze względu na zmiany zachodzące w obiekcie

Cechy ratingu zewnętrznego

Przejrzysta informacja dla wszystkich uczestników rynku

Umożliwia oszacowanie ryzyka

Łatwy dostęp do informacji dla uczestników rynku

Ocena nie stanowi rekomendacji zakupu, sprzedaży lub zatrzymania instrumentów przez inwestora

Ocena może być tylko wsparciem i nie powinna zastępować własnej analizy inwestycyjnej

Skale ratingowe wybranych agencji

Poziom Moody’ s S&P Fitch

Bardzo wysoki Aaa AAA AAA

Wysoki Aa1, Aa2, Aa3 AA+, AA, AA– AA+, AA, AA–

Średni A1, A2, A3 A+, A, A– A+, A, A–

Zadawalający Baa1, Baa2, Baaa3

BBB+, BBB, BBB–

BBB+, BBB, BBB–

Charakterystyka skaliPoziom Ocena

Bardzo wysoki bardzo wysoka zdolność do spłacania rat kapitałowych i odsetek, zerowe ryzyko niespłacenia zobowiązań

Wysoki wysoka zdolność do spłacania rat kapitałowych i odsetek

Średni możliwość obniżenia zdolności płatniczej w przypadku pogorszenia sytuacji politycznej lub makroekonomicznej

Zadowalający odpowiednia zdolność do spłaty rat i odsetek przy wysokiej wrażliwości na pogorszenia sytuacji politycznej lub makroekonomicznej

Rating wewnętrzny

Istota ratingu wewnętrznego System ocen stosowany w sektorze bankowym indywidualny dla

danego banku

Może obejmować szerszy zakres kredytobiorców

Ocena dotyczy zdolności kredytowej osób prawnych – małych i średnich przedsiębiorstw oraz dużych nie mających ratingu zewnętrznego

Stanowi wyraz pomiaru ryzyka banku

Może być wykorzystany w celu określenia poziomu adekwatności kapitałowej

Bierze pod uwagę dodatkowe informacje o kliencie często niedostępne dla agencji zewnętrznej

Rating wewnętrzny(metoda zaawansowana)

Instytucja kredytowa sama ocenia swojego klienta według własnych procedur

Różni się od tradycyjnego sposobu oceny wiarygodności kredytowej

Większe znaczenie przypisuje się czynnikom jakościowym (tzw. kryteria miękkie), np. jakości zarządzania, organizacji, instrumentom zarządzania

Sporządzany jedynie dla potrzeb instytucji oceniającej

System ocen

Skala indywidualna dla danego banku

Składa się najczęściej z cyfr

Zawiera minimum 6 do 9 klas ryzyka dla kredytów stabilnych

I minimum 2 klasy dla kredytów wątpliwych

Wady i zalety ratingu wewnętrznego

ZALETY WADY

Poprawa rzetelności prowadzenia sprawozdawczości i szczegółowej dokumentacji pracy przedsiębiorstwa

Dbałość o poprawę komunikacji z bankiem

Dbałość o poprawę struktury majątkowo-kapitałowej i lepsze zarządzanie

Małe i średnie przedsiębiorstwa niechętnie udzielają szczegółowych informacji o swej działalności

Trudność oceny wynikająca z formy prawnej, która nie wymaga pełnej dokumentami (np. wynikającej z prowadzenia pełnej księgowości)

Brak dokumentów powoduje obniżenie noty, a skutkiem tego mogą trudności w dostępie do kapitału, wyższe koszty kredytu lub jego odmowa

Elementy (czynniki) oceny

Organizacja działalności przedsiębiorstwa

Polityka zarządzania ryzykiem

Sposoby zabezpieczenia majątku przedsiębiorstwa

Ocena kompetencji zarządu

Pełnomocnik przedsiębiorstwa odpowiadający za kontakty z bankiem

Budowanie wzajemnego zaufania z bankiem

Dokumenty podlegające ocenie

Bilans, rachunek zysków i strat, cash flow, biznesplan

W ujęciu historycznym dla kilku lat i prognoza na przyszłość

Wpływ ratingu na wiarygodność kredytobiorcy

W celu poprawienia ratingu

przedsiębiorstwa należy wprowadzić skuteczne metody zarządzania ryzykiem. Może ona przyjąć strategię:

- pełnej asekuracji- całkowitej rezygnacji z zabezpieczenia- pośrednią

Techniki zabezpieczania przed ryzykiem

Zależą od wiedzy zarządu, jego skłonności do ryzyka, dostępnych instrumentów zabezpieczających

Polegają na porównaniu kosztu zabezpieczenia do ewentualnych strat

Najlepszym zabezpieczeniem ryzyka jest kapitał własny, dlatego poziom kapitału własnego podmiotu decyduje o przyznanym ratingu

Wagi ryzyka dla kredytobiorców

Dla ekspozycji detalicznych – 75%

Dla ekspozycji korporacyjnych nie mających ratingu –

100%

Wymogi uznania ekspozycji za detaliczną

Ekspozycja dotyczy osoby fizycznej, małego lub średniego przedsiębiorstwa

Ekspozycja musi być jedną z wielu ekspozycji o podobnej charakterystyce, aby ryzyko z nią związane było zdywersyfikowane

Łączna zidentyfikowana kwota ekspozycji instytucji kredytowej (obejmująca również składowe przeterminowane), jej podmiotu dominującego oraz podmiotów zależnych wobec zobowiązanego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych nie może przekraczać 1 mln euro; instytucja kredytowa musi podjąć odpowiednie kroki w celu zweryfikowania łącznej kwoty ekspozycji

Porównanie ratingu zewnętrznego z wewnętrznym

Kryterium Rating zewnętrzny Rating wewnętrznyInicjator Przedsiębiorstwo Bank

Koszty Opłaca firma Wliczone w koszty kredytu

Wysokość opłat 20 000 – 200 000 zł. 1 000 – 30 000 zł.

Wykonanie Niezależni eksperci Analityk kredytowy

Udostępnianie informacji Podawana do wiadomości publicznej Rzadko udostępniana

Udostępnianie systemu ocen Standardowa skala ocen,Ogólnie dostępna

Wewnętrzny, nieudostępniany

Powiązania z klientem Brak – opinia niezależna Stosunek kredytowy między stronami – układ zależności

Czas wykonania do 90 dni 3 – 7 dni

Okres obowiązywania Monitoring co roku odnawiany i aktualizowany

Ogranicza się najczęściej do 1 roku (Basel II)

Obszar monitoringu Standing firmy Stan konta

Sposób wyceny Indywidualny dostosowany do branży i profilu działalności

Standardowy

Cel wyceny Ocena ryzyka i szansy sukcesu Ocena zdolności kredytowej