RAPORT Z BADANIA: Trendy rozwojowe w sektorze … · Niniejszy raport stanowi podsumowanie prac w...

RAPORT Z BADANIA: Trendy rozwojowe w sektorze budowlanym – analiza zjawiska w województwie śląskim

Katowice, luty 2012

Opieka i redakcja merytoryczna Raportu: dr n. ekon. inż. Artur Gajdos Autorzy Raportu: mgr inż. Sylwia Prośniewska mgr Marcin Gołębiowski

Kontakt z biurem projektu: ul. Grzyśki 16 40-096 Katowice tel./fax: 032 253 67 14 032 253 67 14 wew. 107 www.otawagroup.pl

Trendy rozwojowe w sektorze budowlanym – analiza zjawiska w województwie śląskim

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego

3

SPIS TREŚCI

Wstęp (mgr inż. Sylwia Prośniewska, mgr Marcin Gołębiowski, dr n. ekon. inż. Artur Gajdos) ...........6

CZĘŚĆ I. BRANŻA BUDOWLANA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM –

CHARAKTERYSTYKA W OPARCIU O DANE ZASTANE 1.1. Województwo śląskie – informacje ogólne .......................................................................8 1.2. Sytuacja gospodarcza regionu ...........................................................................................8 1.3. Ludność w województwie śląskim ....................................................................................9 1.4. Sytuacja w szkolnictwie ..................................................................................................11 1.5. Znaczenie budownictwa w tworzeniu wzrostu gospodarczego .......................................12 1.6. Budownictwo jako najdynamiczniej rozwijająca się branża w kraju ..............................14 1.7. Wzrost znaczenia budownictwa w tworzeniu PKB.........................................................14 1.8. Sytuacja na rynku pracy ..................................................................................................15

1.8.1. Podstawowe wskaźniki z rynku pracy.................................................................15 1.8.2. Pracujący w branży budowlanej..........................................................................20 1.8.3. Wolne miejsca pracy według sektorów...............................................................20 1.8.4. Bezrobotni według zawodów..............................................................................21 1.8.5. Zawody nadwyżkowe i deficytowe.....................................................................23 1.8.6. Formy aktywizacji bezrobotnych na obszarze województwa śląskiego..............23 1.8.7. Wynagrodzenia ...................................................................................................24 1.8.8. Siła nabywcza gospodarstw domowych..............................................................25 1.8.9. Sytuacja kobiet w branży budowlanej.................................................................26

1.9. Atrakcyjność inwestycyjna województwa śląskiego .......................................................30 1.10. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski ...........................................32 1.11. Poziom inwestycji determinantą popytu na usługi i produkty budowlane ......................34 1.12. Kondycja budownictwa w województwie śląskim – trendy............................................35

1.12.1. Produkcja budowlano-montażowa ......................................................................35 1.12.2. Prognoza produkcji budowlano-montażowej ......................................................38 1.12.3. Mieszkania oddane do użytku .............................................................................40 1.12.4. Potrzeby mieszkaniowe – nasycenie w nowo oddawane mieszkania..................42 1.12.5. Potrzeby mieszkaniowe według istniejących zasobów mieszkaniowych............44 1.12.6. Stan istniejących zasobów mieszkaniowych.......................................................44 1.12.7. Pozwolenia na budowę........................................................................................45 1.12.8. Budownictwo niemieszkalne...............................................................................49 1.12.9. Wskaźniki koniunktury w budownictwie............................................................50 1.12.10. Bariery w działalności przedsiębiorstw .............................................................51 1.12.11. Prognoza czynników kształtujących klimat koniunktury w budownictwie .......52



4

CZĘŚĆ II. BRANŻA BUDOWLANA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM –

CHARAKTERYSTYKA W OPARCIU O WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH 2.1. Cele i metodologia badań empirycznych.........................................................................55

2.1.1. Grupa 1 – indywidualni nabywcy usług i produktów budowlanych: badanie popytowe.............................................................................................................55

2.1.2. Grupa 2 – indywidualni nabywcy usług i produktów budowlanych: badanie preferencji ...........................................................................................................57

2.1.3. Grupa 3 – przedsiębiorstwa województwa śląskiego: badanie potencjału..........59 2.1.4. Grupa 4 – eksperci rynku budowlanego (badania jakościowe)...........................61

2.2. Wyniki badań empirycznych wśród klientów indywidualnych.......................................63 2.2.1. Sytuacja mieszkaniowa mieszkańców województwa śląskiego..........................63 2.2.2. Nastroje wobec perspektyw rozwoju rynku budowlanego..................................69 2.2.3. Źródła informacji o rynku budowlanym .............................................................71 2.2.4. Zakupy produktów i usług budowlanych w ciągu ostatnich 12 miesięcy ...........75 2.2.5. Remonty dokonane w ciągu ostatnich 12 miesięcy.............................................81 2.2.6. Planowane inwestycje w nieruchomość ..............................................................84 2.2.7. Planowane remonty w ciągu najbliższych 12 miesięcy ......................................93 2.2.8. Wnioski ...............................................................................................................96

2.3. Wyniki badań empirycznych wśród przedstawicieli firm ...............................................98 2.3.1. Aktualnie zajmowane powierzchnie ...................................................................98 2.3.2. Plany dotyczące zmiany powierzchni w firmach ..............................................100 2.3.3. Czynniki wpływające na wybór nieruchomości/ powierzchni ..........................109 2.3.4. Plany dotyczące remontu ..................................................................................112 2.3.5. Źródła informacji o rynku budowlanym ...........................................................113 2.3.6. Wnioski .............................................................................................................114

2.4. Wyniki badań empirycznych wśród ekspertów rynku budowlanego ............................115 2.4.1. Ogólna sytuacja ekonomiczno-gospodarcza w województwie śląskim ............115 2.4.2. Potencjał poszczególnych branż i pozycja branży budowlanej.........................116 2.4.3. Percepcja rynku budowlanego w województwie śląskim .................................118 2.4.4. Szanse rozwoju dla sektora budowlanego.........................................................118 2.4.5. Zagrożenia rozwoju dla sektora budowlanego..................................................119 2.4.6. Rynek budownictwa mieszkaniowego/indywidualnego ...................................120 2.4.7. Rynek firm/inwestycji.......................................................................................122 2.4.8. Analiza SWOT rynku budowlanego w województwie śląskim ........................123 2.4.9. Trendy na rynku budownictwa w województwie śląskim ................................124 2.4.10. Wnioski .............................................................................................................128



5

CZĘŚĆ III. PODSUMOWANIE UWARUNKOWAŃ ROZWOJU BRANŻY BUDOWLANEJ

W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W KONTEKŚCIE MOŻLIWYCH SCENARIUSZY ROZWOJU

(PROGNOZY KRÓTKO I DŁUGOTERMINOWE) 3.1. „Mapa śląskiego rynku budowlanego” – analiza mocnych i słabych stron regionu......130 3.2. Prognozy profilu gospodarczego województwa śląskiego ............................................135 3.3. Metodologia liczenia prognoz .......................................................................................136 3.4. Projekcje rozwoju i zmian strukturalnych Polski i województwa śląskiego

do 2020 roku..................................................................................................................137 3.5. Prognoza podstawowych wskaźników opisujących sytuację na śląskim rynku pracy ..141 3.6. Popyt na pracę jaki będzie determinować budownictwo do 2020 roku.........................147 3.7. Podsumowanie prognoz dla województwa śląskiego ....................................................151

CZĘŚĆ IV. PROPONOWANE MECHANIZMY ZARADCZE DLA ŚLĄSKIEGO RYNKU BUDOWLANEGO

4.1. Wprowadzenie...............................................................................................................153 4.2. Mechanizmy zaradcze ...................................................................................................154 Bibliografia.............................................................................................................................159 Spis tabel i rysunków.............................................................................................................160



6

Wstęp (mgr inż. Sylwia Prośniewska, mgr Marcin Gołębiowski, dr n. ekon. inż. Artur Gajdos)

Niniejszy raport stanowi podsumowanie prac w ramach projektu: „Trendy rozwo-jowe w sektorze budowlanym analiza zjawiska w województwie śląskim”. Celem projektu było stworzenie „mapy” śląskiego rynku budowlanego w kontekście trendów, które na nim występują. W szczególności, starano się odpowiedzieć na trzy pytania. Po pierwsze, jak będą kształtowały się prognozowane zmiany gospodarcze zachodzą-ce na tym rynku. Po drugie, jakie są najważniejsze zasoby województwa, które mogą stanowić podstawę jego dynamicznego rozwoju i poprawy konkurencyjności wzglę-dem pozostałych regionów. Po trzecie, jak przedstawiają się perspektywy tworzenia i likwidacji miejsc pracy w sektorze budowlanym. Na podstawie wyników badań sformułowane zostały również propozycje właściwych mechanizmów zaradczych. Pomimo, że branża budowlana jest sektorem silnie reagującym na zmiany koniunktury gospodarczej, przeprowadzone analizy pozwolą odbiorcom raportu i zainteresowanym podmiotom rynku na wyciągnięcie wniosków na przyszłość. Badanie miało charakter ilościowy i jakościowy. Przed rozdziałami omawiającymi poszczególne wyniki bada-nia znajduje się część szczegółowo opisująca zastosowaną metodologię.

Opracowanie składa się z czterech części: • W części pierwszej raportu znajduje się diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej

regionu i kraju. Na uwagę zasługują w niej rozdziały dotyczące rynku pracy oraz sektora budowlanego bezpośrednio związane z celem opracowania. Analiza da-nych zastanych w dalszej części raportu posłużyła między innymi jako materiał wyjściowy dla sformułowania trzech strategii rozwoju dla województwa śląskie-go. Dane o lokalnych i krajowych uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych zebrano w wyniku badania desk research obejmującego analizę danych zastanych: publikacji GUS, publikacji prasowych, informacji zawartych na portalach bran-żowych oraz portalach ogólnie poświęconych gospodarce.

• W drugiej części zaprezentowano wyniki kompleksowego badania obejmującego charakterystykę sytuacji na śląskim rynku budowlanym. Badanie zostało zreali-zowane w 2011 roku i obejmowało sektor budownictwa zarówno z punktu widze-nia klienta indywidualnego, jak również przedstawicieli firm. Raport uwzględnia również opinie ekspertów z branży budowlanej. Szczegółowa charakterystyka ba-danych grup społecznych przedstawia się następująco:



7

– Grupa 1 – mieszkańcy województwa śląskiego (jedna z części raportu poświę-cona jest ocenie obecnej sytuacji mieszkaniowej osób zamieszkujących woje-wództwo śląskie oraz oszacowaniu popytu na produkty i usługi budowlane).

– Grupa 2 – mieszkańcy województwa śląskiego zainteresowani nabyciem pro-duktów i usług budowlanych (raport prezentuje wyniki pozwalające określić stopień ważności kryteriów przy zakupie produktów i usług budowlanych; do-datkowo dzięki analizie danych z tego raportu możliwe jest oszacowanie, które konkretnie specjalności/ usługi będą cieszyć się największym zainteresowa-niem mieszkańców województwa śląskiego).

– Grupa 3 – przedsiębiorcy w województwie śląskim (dane z tego badania poka-zują aktualną sytuację przedsiębiorców pod względem zajmowanych po-wierzchni biurowych, produkcyjnych, magazynowych i innych, prezentują popyt na różnego rodzaju powierzchnie i usługi oraz czynniki wpływające na ich wybór).

– Grupa 4 – eksperci rynku budowlanego (dzięki badaniom w tej grupie możli-we było przedstawienie szans i zagrożeń w tym sektorze oraz pokazanie tren-dów, panujących na tym rynku).

• Rozdział trzeci poświęcony został podsumowaniom uwarunkowań rozwoju bran-ży budowlanej w województwie śląskim w kontekście możliwych scenariuszy rozwoju. Ta część opracowania zawiera analizę mocnych i słabych stron regionu oraz krótko i długoterminowe prognozy podstawowych wskaźników opisujących sytuację w województwie śląskim. W szczególności skupiono się na możliwych projekcjach rozwoju gospodarczego województwa śląskiego do 2020 roku oraz czynnikach związanych z rynkiem pracy, takich jak: struktura ludności wg wieku, współczynnik aktywności zawodowej, liczba zatrudnionych i bezrobotnych oraz stopa bezrobocia. Wszystkie prognozy prezentowane są w trzech wariantach: pe-symistycznym, optymistycznym i optymalnym. Na podstawie oszacowanych wskaźników zbudowano również model opisujący popyt na pracę w wojewódz-twie śląskim, który będzie determinować budownictwo w horyzoncie czasowym 2011–2020.

• Ostatnia, czwarta część raportu zawiera proponowane mechanizmy zaradcze dla śląskiego runku budowanego opracowane na podstawie analizy wyników wszyst-kich wykonanych w ramach projektu badań i analiz.



8

CZĘŚĆ I. BRANŻA BUDOWLANA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM

– CHARAKTERYSTYKA W OPARCIU O DANE ZASTANE

1.1. Województwo śląskie – informacje ogólne

Województwo śląskie położone jest w południowej części kraju. Obszar o po-wierzchni 12,3 tys. km2 zamieszkuje ponad 4,6 mln mieszkańców (ok. 12% ludności kraju). W układzie przestrzennym województwo dzieli się na 4 subregiony (tzw. ob-szary polityki rozwoju): • północny (3047 km²), obejmujący powiaty: kłobucki, częstochowski, myszkow-

ski, m. Częstochowa; • południowy (2 352 km²), obejmujący powiaty: bielski, cieszyński, żywiecki, m.

Bielsko-Biała; • centralny (5578 km²), obejmujący powiaty: lubliniecki, tarnogórski, gliwicki,

będziński, mikołowski, bieruńsko-lędziński, zawierciański, pszczyński, m. Kato-wice, m. Sosnowiec, m. Bytom, m. Ruda Śląska, m. Tychy, m. Dąbrowa Górni-cza, m. Chorzów, m. Jaworzno, m. Mysłowice, m. Siemianowice Śląskie, m. Piekary Śląskie, m. Świętochłowice, m. Zabrze;

• zachodni (1354 km²), obejmujący powiaty: raciborski, rybnicki, wodzisławski, m. Rybnik, m. Żory, m. Jastrzębie Zdrój.

1.2. Sytuacja gospodarcza regionu

Na terenie województwa zlokalizowanych jest 38 czynnych kopalń węgla ka-miennego, 25 hut i zakładów hutniczych, 21 elektrowni i elektrociepłowni przemy-słowych oraz 22 elektrownie i elektrociepłownie zawodowe. W strukturze branżowej przemysłu, po górnictwie węgla kamiennego dominującym sektorem jest hutnictwo. Przeobrażenia związane z restrukturyzacją gospodarki regionu spowodowały zmiany w strukturze gospodarczej województwa. Coraz szybciej rozwijają się nowoczesne, przyszłościowe gałęzie, takie jak: przemysł elektromaszynowy, informatyczny czy energetyczny. Zmniejsza się zaś rola górnictwa oraz hutnictwa.



9

W sumie w rejestrze REGON w 2010 roku zarejestrowanych było 451,6 tys. podmiotów gospodarki narodowej. Ogółem w województwie śląskim największy jest odsetek firm zarejestrowanych w sekcji „handel, naprawa pojazdów samochodowych” (30,5% wszystkich podmiotów), „budownictwo” (11,6%) oraz „przemysł” (9,9%).

Wykres 1.

Źródło: GUS, „Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON w wojewódz-twie śląskim”.

Analizując strukturę istniejących na rynku podmiotów gospodarczych warto pa-miętać, że część firm, które przestają istnieć, mimo obowiązku wyrejestrowania swo-jej działalności nie dopełniają tego procederu. Jest to charakterystyczne głównie w przypadku małych podmiotów, których w sekcji F budownictwo jest ponad 95%. Zatem bardzo istotnym wskaźnikiem jest ilość nowopowstałych podmiotów gospodar-czych w tym regionie. I tak w 2010 roku było ich 46 390 (tj. 17% więcej niż przed rokiem). W sekcji F – budownictwo w województwie śląskim zarejestrowanych zosta-ło 5953 nowych firmy, czyli 14,8% więcej niż w 2009 roku, stanowi to 10,2% wszyst-kich nowych firm z branży budowlanej w kraju i jest to trzeci wynik po województwach mazowieckim i małopolskim.

1.3. Ludność w województwie śląskim

Śląsk jest najsilniej zurbanizowanym rejonem kraju. Znajduje się tu 71 miast sku-piających blisko 80% całej ludności województwa. Wskaźnik gęstości zaludnienia



10

w województwie śląskim jest ponad 3 krotnie wyższy od średniej krajowej i wynosi 376 osób/km2. Największą gęstością zaludnienia cechuje się miasto Świętochłowice, gdzie na 1km2 przypada ponad 4 tys. osób oraz Chorzów z 3,4 tys. osób/km2. Pod względem ruchu naturalnego ludności od wielu lat na terenie województwa utrzymuje się tendencja spadkowa. Zmniejsza się liczba ludności w miastach, natomiast wzrasta populacja na wsi. W 2009 roku wartość wskaźnika przyrostu naturalnego wyniosła –0,2. Saldo migracji ludności w województwie jest również ujemne i wynosi –1. Niekorzystnym zjawiskiem jest zmniejszający się udział mieszkańców w wieku przed-produkcyjnym, co świadczy o starzeniu się ludności województwa i wskazuje na moż-liwość wystąpienia w przyszłości niedoboru ludności w wieku produkcyjnym.

Wykres 2.

Udziały ludności według grup wiekowych w województwie śląskim w latach 2003-2010

20,2 19,518,9 18,4 18,0 17,6 17,4

17,2

64,7 65,1 65,4 65,5 65,6 65,5 65,4 65,2

15,1 15,5 15,7 16,1 16,5 16,9 17,2

17,7

0

10

20

30

40

50

60

70

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym

ludność w wieku poprodukcyjnym

Źródło: Opracowanie ASM na podstawie danych GUS

Trendy demograficzne oraz zmiana specyfiki gospodarczej regionu wpłynęły na zmiany w strukturze wykształcenia mieszkańców województwa śląskiego. Spadł udział osób z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym i niższym (z 20,8% w 2003 r. do 14,0% w 2010 r.) oraz osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym



11

(z 34 do 29,4%). Wzrósł natomiast udział osób z wykształceniem policealnym oraz średnim zawodowym (z 24,9 do 26,7%), osób z wykształceniem średnim ogólnokształ-cącym (z 9,4 do 10,4%) oraz osób z wykształceniem wyższym (z 10,9 do 19,5%).

Wykres 3.

Struktura wykształcenia ludności w wieku 15-64 w województwie śląskim

zasadnicze zawodowe

29,4%

gimnazjalne i podstawowe

14,0% wyższe19,5%

policealne oraz średnie

zawodowe26,7%

średnie ogólnokształcące

10,4%


1.4. Sytuacja w szkolnictwie

Województwo śląskie jest jednym z największych w kraju ośrodków naukowych i akademickich. W 2010 roku na uczelniach wyższych zatrudnionych było 9770 na-uczycieli akademickich (2128 – profesorowie, 86 – docenci, 4609 – adiunkci, 1026 – asystenci), tj. 9,61% akademickiej kadry krajowej, co stawia województwo na trze-cim miejscu w kraju, po województwie mazowieckim i małopolskim.

Na terenie śląska w 2010 roku znajdowało się 45 szkół wyższych, co stanowi 9,93% szkół w skali kraju. Największymi uczelniami państwowymi są: Uniwersytet Śląski w Katowicach, Politechnika Śląska w Gliwicach, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Muzyczna im. K. Szymanowskiego w Katowicach, Politechnika Częstochowska, Akademia Wycho-wania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie.



12

W ostatnich latach daje się zauważyć spadek ilości studentów. W 2010 roku od-notowano około 181 tys. studentów, co województwo śląskie klasyfikuje na trzecim miejscu po województwie mazowieckim i małopolskim pod względem ich liczby.

Największą popularnością wśród studentów cieszyły się kierunki ekonomiczne i administracyjne, następnie w kolejności pedagogika i nauki społeczne. Kobiety przeważały m.in. wśród ogólnej liczby studentów kierunków opieki społecznej, hu-manistycznych, medycznych, pedagogicznych oraz matematycznych i statystycznych.

Rozpatrując sytuację edukacyjną warto zwrócić uwagę na szkoły zawodowe, któ-rych odsetki wśród szkół ponadgimnazjalnych dla młodzieży przeważają w kraju. W roku szkolnym 2009/2010 w województwie śląskim zlokalizowanych było 535 szkół zawodowych co w rankingu województw śląskie klasyfikuje na 2 miejscu za mazowieckim. Jeśli zaś chodzi o liczbę uczniów w szkołach zawodowych analizowa-ne województwo plasuje się już na 1 miejscu z liczbą 99 234 uczniów.

Tabela 1. Dominujące kierunki kształcenia w przypadku techników i zasadniczych szkół zawodowych na terenie województwa śląskiego

Kierunki kształcenia w technikach

Kierunki kształcenia w zasadniczych szkołach zawodowych

technik informatyk fryzjer

technik ekonomista kucharz małej gastronomii

technik hotelarstwa mechanik pojazdów samochodowych

technik budownictwa sprzedawca

technik pojazdów samochodowych górnik eksploatacji podziemnej

technik mechanik technolog robót wykończeniowych w budownictwie

technik elektronik cukiernik

1.5. Znaczenie budownictwa w tworzeniu wzrostu gospodarczego

Województwo śląskie mieści się w grupie najsilniejszych gospodarczo regionów Polski, czego wskaźnikiem jest poziom Produktu Krajowego Brutto. Rozpatrując regionalny wkład regionów w tworzeniu wzrostu gospodarczego kraju, można zauwa-żyć, iż cztery województwa: mazowieckie, śląskie, wielkopolskie i dolnośląskie wytwarzają ponad 50% krajowego PKB. Udział województwa śląskiego w generowa-niu wzrostu gospodarczego stanowi 13,1%.



13

Wykres 4.

Kontrybucja województw w tworzeniu krajowego PKB (w %)

2,2

2,3

2,3

2,6

2,8

3,8

3,8

3,9

4,6

5,7

6,1

7,4

8,2

9,5

13,1

21,9

0 5 10 15 20 25

opolskie

lubuskie

podlaskie

świętokrzyskie

warmińsko-mazurskie

podkarpackie

lubelskie

zachodniopomorskie

kujawsko-pomorskie

pomorskie

łódzkie

małopolskie

dolnośląskie

wielkopolskie

śląskie

mazowieckie


Miarodajnym wskaźnikiem jest PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Jego war-tość w śląskim wynosi 39 220 zł i tym samym przewyższa średnią krajową o 5,8% pkt. procentowych. Ta wysoka wartość między innymi jest efektem prężności skon-centrowanego tutaj przemysłu, jak również rozwoju sektora prywatnego i usługowego. Należy jednak dodać, iż tempo wzrostu w ostatnich latach było wolniejsze od średniej krajowej, co zagraża w dłuższej perspektywie utratą wysokiej pozycji w rankingu województw ze względu na wysokość PKB na głowę mieszkańca.

Tabela 2. PKB na jednego mieszkańca w 2010 r. (w zł)

Polska Śląskie

37 065 39 220



14

1.6. Budownictwo jako najdynamiczniej rozwijająca się branża w kraju

Szacunki wstępne wzrostu gospodarczego w 2011 roku wskazują na 4,3% wzrost PKB. Okazuje się, iż budownictwo jest najdynamiczniej rozwijającą się branżą w 2011 roku w skali kraju. Dynamika wzrostu tego sektora przekroczyła 11%.

Tabela 3. Dynamiki wzrostu według sektorów gospodarki

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Produkt krajowy brutto w tym:

101,2 101,4 103,9 105,3 103,6 106,2 106,8 105,1 101,6 103,9 104,3

Przemysł 99,9 99,8 108,7 110,9 103,5 109,9 110,0 106,0 101,3 109,4 106,3 Budownictwo 97,0 92,5 97,2 101,1 106,6 112,5 109,4 105,8 111,6 106,4 111,8 Handel; naprawa pojazdów samochodowych

102,9 103,0 99,4 103,9 104,1 104,7 104,7 106,4 104,3 102,6 104,6

Transport i gospo-darka magazynowa

94,7 103,2 104,5 103,0 108,6 109,9 104,2 98,5 95,6 106,5 105,1

Źródło: Rachunki narodowe GUS.

1.7. Wzrost znaczenia budownictwa w tworzeniu PKB

Pomimo faktu, że budownictwo rozwija się najszybciej, jego udział w tworzeniu PKB nie przekracza 10%. Niemniej jednak udział ten zarówno w skali kraju jak i sa-mego województwa rośnie. W skali kraju z 6,9% w 2007 roku do 7,8% w 2009 roku natomiast w skali województwa śląskiego z 6,8% w 2007 roku do 7,6% w 2009 roku.

Tabela 4. Struktura wartości dodanej brutto wg rodzajów działalności w Polsce oraz województwie śląskim w 2009 r. (w %)

Polska woj. śląskie

Rolnictwo 3,6 1,0

Przemysł 24,6 33,6

Budownictwo 7,8 7,6

Handel 30,1 27,4

Ubezpieczenia 9,7 9,6

Pozostałe usługi 24,2 20,9

Ogółem 100,0 100,0



15

Relatywnie niewielki udział budownictwa w generowaniu PKB nie jest jednak jednoznaczny z niskim współczynnikiem istotności dla tej branży. W budownictwie mamy bowiem do czynienia z tzw. efektem mnożnikowym. To zjawisko o charakte-rze sprzężenia zwrotnego oznacza, że 100 osób zatrudnionych bezpośrednio w bu-downictwie tworzy co najmniej 200 dodatkowych miejsc pracy (a także inicjuje produkcję) w innych sektorach.

PKB przeliczane na jednego pracownika wskazuje wydajniejsze wypracowanie wzrostu gospodarczego pracowników w śląskim aniżeli w kraju (odpowiednio 93 050 zł i 84 895 zł). Na ten wynik mają głównie wpływ dwa sektory: przemysł oraz ubezpie-czenia.

Tabela 5. Wartość dodana brutto na 1 pracującego w województwie śląskim w poszczególnych branżach wynosi (zł) (2009 r.)

Rodzaje działalności PKB na 1 pracującego

POLSKA

PKB na 1 pracującego

woj. śląskie

Ogółem: 84 895 93 050

Rolnictwo 18 335 15 217

Przemysł 96 934 103 489

Budownictwo 100 101 98 596

Handel 102 301 97 200

Ubezpieczenia 211 917 233 271

Pozostałe usługi 77 608 72 648

1.8. Sytuacja na rynku pracy

1.8.1. P o d s t a w o w e w s k a ź n i k i z r y n k u p r a c y

Wskaźnik zatrudnienia (udział ludności pracującej w ogólnej liczbie ludności da-nej kategorii) w 2010 roku w województwie śląskim wyniósł 40,2%. Wyższy wskaź-nik zatrudnienia zanotowano dla mężczyzn niż dla kobiet (54,8% wobec 45,2%). Wynikają z tego również dysproporcje w stopie bezrobocia wg płci. Stopa bezrobocia ogółem (stosunek liczby bezrobotnych do ogółu aktywnych zawodowo) w wojewódz-



16

twie śląskim wyniosła 9,1%. Wskaźnik ten w przypadku populacji mężczyzn kształ-tował się na poziomie 7,9%, natomiast wśród kobiet 10,4%. Śląskie to województwo o najwyższym odsetku osób pracujących w przemyśle (31%) i najniższym odsetku osób pracujących w rolnictwie (4%). Odsetek osób pracujących w budownictwie jest podobny jak w pozostałych województwach i wynosi 7%.

Wykres 5.

Podstawowe wskaźniki charakteryzujące sytuacje na rynku pracy w województwie śląskim %

40,2

54,8

45,2

9,1

7,9

10,4

0 10 20 30 40 50 60

pracujący ogółem

pracujący mężczyźni

pracujące kobiety

stopa bezrobocia

stopa bezrobocia wśód mężczyzn

stopa bezrobocia wśród kobiet




17

Wykres 6. Pracujący wg województw i wybranych sekcji (rolnictwo, przemysł, budownictwo) – stan w dniu 31.12.2009

Według danych z grudnia 2010 roku w urzędach pracy na obszarze województwa śląskiego zarejestrowanych było 181,2 tys. osób bezrobotnych. W porównaniu do tego samego okresu z 2009 roku, można powiedzieć, iż liczba bezrobotnych zwiększyła się o 7,6%. Jeśli chodzi o udziały osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy warto zwrócić uwagę iż: • ponad połowę bezrobotnych (56,0%) stanowią osoby bez wykształcenia śred-

niego; • długotrwale bezrobotni (powyżej 6 miesięcy) stanowią 42,7%; • bezrobotne osoby bez kwalifikacji zawodowych to 19,7% ogółu; • blisko co 3 osoba bezrobotna w województwie śląskim jest w wieku 25–34 lata.



18

Wykres 7.

Struktura zarejestrowanych bezrobotnych w województwie śląskim w 2010 roku

29,4

18,521,5

10,8

19,8

0

5

10

15

20

25

3024 lata i mniej

25-34

35-4445-54

55 lat i więcej 23

9,5

28,1

27,9 11,5

0

5

10

15

20

25

30

wyższe

policealne iśrednie

zawodowe

średnieogólnokształcace

zasadniczezawodowe

gimnazjalne,podstawowe

20,7

12,6

14,9

16

19,716,1

0

5

10

15

20

251 rok i mniej

1-5

5-10

10-20

powyżej 20 lat

bez stażu

8,4

12,3

24,7

20,3

19,1

15,2

0

5

10

15

20

25

1 mies i mniej

1-3

3-6

6-12

12-24

powyzej 24 mies

według wieku według wykształcenia

według stażu pracywedług czasu pozostawania

bez pracy

W 2010 roku odnotowano wzrost liczby przyjęć do pracy w podmiotach gospo-darki narodowej o liczbie pracujących powyżej 9 osób na poziomie 12,9% w porów-naniu do roku poprzedniego. Okazuje się, iż to rotacje pomiędzy miejscami pracy (80,1%) w województwie śląskim determinowały w największym stopniu ogólną licz-bę przyjęć. Odsetek osób podejmujących pracę po raz pierwszy w 2010 roku kształ-tował się na poziomie 11,1%.

Tabela 6. Przyjęcia do pracy w 2010 roku

Ogółem Wyszczególnienie w liczbach

bezwzględnych w odsetkach

Z ogółem kobiety

Ogółem 194 626 100,0 72 666

Podejmujący pracę po raz pierwszy 21 657 11,1 8 758

Zmieniający pracę 155 960 80,1 54 708

Powracający w urlopów wychowawczych 3 366 1,7 3 018

Pozostali przyjęci do pracy 13 643 7,0 6 182



19

Oceniając sytuację na śląskim rynku pracy warto również wiedzieć, jak kształtują się współczynniki przyjęć i zwolnień w poszczególnych sekcjach gospodarki oraz ich porównanie. Okazuje się, iż największe rotacje pracowników w 2010 roku występo-wały w przypadku takich sektorów jak budownictwo oraz zakwaterowanie i gastro-nomia, jest to uzasadnione z uwagi na sezonowość, jaką cechują się te branże. Ponadto warto zaznaczyć, iż w przypadku tych sektorów mieliśmy do czynienia z pozytywnym efektem, gdzie współczynnik przyjęć przewyższał współczynnik zwolnień. Z odwrot-ną sytuację mamy do czynienia w przypadku takich sektorów jak np.: przemysł, dzia-łalność naukowa i techniczna, obsługa rynku nieruchomości, gdzie współczynnik zwolnień przewyższał współczynnik przyjęć.

Wykres 8.

Współczynnik przyjęć i zwolnień wg wybranych sekcji w województwie śląskim w 2010 roku (w %)

22,1

13,9

32,4

23,2

26,9

33,5

21,3

20,9

11,6

15,2

9,3

6,4

10,2

14,5

22,1

22,3

14,4

31,3

23,6

24,1

32,0

18,9

18,4

12,3

17,3

7,9

6,0

11,0

13,0

26,0

0 5 10 15 20 25 30 35 40

rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo

przemysł

budownictwo

handel, naprawa pojazdów samochodowych

transport i gospodarka magazynowa

zakwaterowanie i gastronomia

informacja i komunikacja

działalność finansowa i ubezpieczeniowa

obsługa rynku nieruchomości

działalność naukowa i techniczna

administracja publiczna i obrona narodowa

edukacja

opieka zdrowotna i pomoc społeczna

działalność związana z kulturą i rozrywką

pozostała działalność usługowa

współczynnik zwolnieńwspółczynnik przyjeć




20

1.8.2. P r a c u j ą c y w b r a n ż y b u d o w l a n e j

Liczba pracujących w budownictwie w 2010 roku wynosiła ponad 112 tys. Budownictwo generuje miejsca pracy głównie dla mężczyzn, dlatego też udział tej grupy wśród wszystkich pracujących w województwie śląskim kształtuje się na po-ziomie 90%. Liczba kobiet w tej branży wynosi około 11,5 tys.

Wykres 9.

Zatrudnienie w sekcji F (budownictwo) w latach 2009- 2010 wg płci

12 106

112 902

100 796

11 654

100 473

112 127

0

20 000

40 000

60 000

80 000

100 000

120 000

Pracujący w sekcji F ogółem Pracujący w sekcji F mężczyźni Pracujące w sekcji F kobiety

20092010


1.8.3. W o l n e m i e j s c a p r a c y w e d ł u g s e k t o r ó w

Na koniec września 2010 roku ogólna liczba zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej wynosiła ponad 115,2 tys. W porównaniu z 2009 rokiem było to o 8,9 tys. ofert pracy więcej tj. o 7,9%. Największa liczba ofert pracy pochodziła z sekcji handel hurtowy i detaliczny (naprawy pojazdów mechanicznych, włączając motocykle) – 19,3 tys. (17% z ogólnej liczby ofert) oraz z sekcji budownic-two – 16,3 tys. (14,3%). Szczegóły przedstawia tabela 7.



21

Tabela 7. Oferty pracy według sekcji PKD 2007

Sekcje PKD Liczba ofert pracy

Udział w ogólnej liczbie ofert (%)

Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów mechanicznych, włączając motocykle

19 333 17,0

Budownictwo 16 279 14,3

Przetwórstwo przemysłowe 1 519 13,2

Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 12 173 10,7 Administracja publiczna obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenie społeczne

9 433 8,3

Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 6 116 5,4

Edukacja 5 918 5,2

Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 5 488 4,8

Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 4 237 3,7

Transport, gospodarka magazynowa 4 133 3,6

Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3 146 2,8

Pozostała działalność usługowa 2 805 2,5

Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 2 756 2,4

Informacja i komunikacja 1 986 1,7

Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 1 805 1,6 Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność zwią-zana z rekultywacją

1 762 1,5

Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 898 0,8

Górnictwo i wydobywanie 316 0,3 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą i powietrze do układów klimatyzacyjnych

252 0,2

Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

5 0

Organizacje i zespoły eksterytorialne 4 0

1.8.4. B e z r o b o t n i w e d ł u g z a w o d ó w

Zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności wszyscy bezrobotni przyporząd-kowani są do odpowiedniej grupy zawodowej. Według danych powiatowych urzędów pracy w województwie śląskim zdecydowana większość zarejestrowanych bezrobot-nych posiadała określony zawód/specjalność (150,5 tys. osób tj. 83,1%). Z kolei 30,7 tys. osób tj. 16,9% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych zostało zakwalifikowanych do grupy bezrobotnych „bez zawodu”.



22

Wśród bezrobotnych z zawodami/specjalnościami zdecydowanie dominują osoby posiadające zawody robotnicze i rzemieślnicze. W zestawieniu znalazł się tylko jeden zawód, do wykonywania którego wymagane jest wyższe wykształcenie (ekonomista).

Tabela 8. Ranking pierwszych 30 zawodów i specjalności o największej liczbie bezrobotnych

Nazwa zawodu/specjalności Liczba bezrobotnych

Sprzedawca 14 471 Ślusarz 4 369 Robotnik budowlany 3 469 Technik ekonomista 3 371 Sprzątaczka biurowa 3 233 Krawiec 2 921 Kucharz 2 760 Technik prac biurowych 2 656 Murarz 2 516 Robotnik gospodarczy 2 494 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym 2 287 Technik mechanik 2 258 Magazynier 2 009 Górnik eksploatacji podziemnej 1 726 Szwaczka 1 502 Fryzjer 1 472 Tokarz w metalu 1 291 Cukiernik 1 256 Kelner 1 214 Technik handlowiec 1 200 Pozostali pracownicy obsługi biurowej 1 154 Pakowacz 1 110 Ekonomista 1 108 Technik administracji 1 097 Elektromonter (elektryk) zakładowy 1 095 Mechanik samochodów osobowych 1 079 Piekarz 1 078 Kucharz małej gastronomii 1 021 Kierowca samochodu ciężarowego 1 017 Mechanik pojazdów samochodowych 1 013 Razem 69 247



23

1.8.5. Z a w o d y n a d w y ż k o w e i d e f i c y t o w e

Wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach dokonuje analizy rankingu zawodów de-ficytowych i nadwyżkowych w województwie śląskim. Na podstawie tego opracowa-nia wytypowano 10 najbardziej deficytowych i nadwyżkowych zawodów.

Tabela 9. Zawody deficytowe i nadwyżkowe w województwie śląskim

Zawody deficytowe Zawody nadwyżkowe

cieśla technik żywienia i gospodarstwa domowego pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne

specjalista do spraw badań społeczno-ekonomicznych

robotnik oczyszczania miasta pozostali mechanicy maszyn i urządzeń rolniczych i przemysłowych

telemarketer socjolog pracownik ochrony fizycznej bez licencji monter sprzętu gospodarstwa domowego operator koparko-ładowarki pozostali technicy mechanicy doradca finansowy technik ekonomista pozostali magazynierzy i pokrewni dziewiarz elektryk technik architektury krajobrazu robotnik gospodarczy filolog – filologia obcojęzyczna

1.8.6. F o r m y a k t y w i z a c j i b e z r o b o t n y c h n a o b s z a r z e w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o

Jedną z aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu są szkolenia, mające na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych i tym samym umożliwienie skutecznego poszukiwania pracy, czyli wejścia na rynek pracy osób bezrobotnych. W 2010 roku szkolenia ukończyło 19 497 bezrobotnych i poszukujących pracy z województwa śląskiego. W porównaniu do roku 2009 liczba uczestników tej formy aktywizacji bezrobotnych była wyższa o 748 osób tj. o 4,0%. Do szkoleń od lat cieszących się największą popularnością należy zaliczyć: • usługi transportowe, w tym kursy prawa jazdy, • sprzedaż, marketing, public relations, handel nieruchomościami, • informatyka i wykorzystanie komputerów; • rachunkowość, księgowość, bankowość, ubezpieczenia, analiza inwestycyjna, • architektura i budownictwo, • usługi fryzjerskie, kosmetyczne, • zarządzanie i administrowanie.



24

Ważnym wskaźnikiem rynku pracy jest efektywność szkoleń, którą może przed-stawiać relacja pomiędzy liczbą osób przeszkolonych i liczbą osób, które znalazły zatrudnienie w okresie do 3 miesięcy po odbyciu szkolenia lub w jego trakcie. W 2010 roku wskaźniki ten kształtował się na poziomie 34,1% i był wyższy niż w 2009 roku (32,4%) o 1,7 punktu procentowego.

1.8.7. W y n a g r o d z e n i a

W 2009 roku województwo śląskie charakteryzowało się jednym z najwyższych poziomów przeciętnych wynagrodzeń w Polsce. Średnie wynagrodzenie wyniosło 3186 PLN brutto, co stanowiło 102,7% średniej krajowej, wynoszącej 3102 PLN brut-to. Wyższym wynagrodzeniem odznaczało się jedynie województwo mazowieckie – z przeciętnym wynagrodzeniem w wysokości 3915 PLN.

Wykres 10. Przeciętne wynagrodzenia brutto wg województw

Podobnie wysokie zarobki można odnotować w branży budowlanej. Średnie mie-sięczne wynagrodzenie brutto w budownictwie w województwie śląskim wynosiło 2560 PLN, co stanowi 96,3% średniej krajowej. Wyższe zarobki niż tu osiągają jedy-nie budowlańcy zatrudnieni w województwach: mazowieckim (3716 PLN, 139,7%



25

średniej krajowej), dolnośląskim (2638 PLN, 99,2% średniej krajowej) oraz pomor-skim (2583 PLN, 97,1% średniej krajowej).

Wykres 11. Przeciętne wynagrodzenia brutto w budownictwie wg województw

1.8.8. S i ł a n a b y w c z a g o s p o d a r s t w d o m o w y c h

W województwie śląskim siła nabywcza gospodarstw domowych (dochody do dyspozycji brutto) wynosi łącznie 118 610 mln zł (w kraju jest to 860 625 mln zł).

W analizowanym regionie, dochody gospodarstw domowych do dyspozycji brutto w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynoszą 25 546 zł, wobec 22 557 zł średniej krajo-wej. Oznacza to, że mieszkaniec województwa śląskiego odznacza się wyższą siłą nabywczą aniżeli przeciętny Polak (co potwierdzają też wcześniejsze dane dotyczące PKB na jednego mieszkańca).



26

Wykres 12.


Należy zauważyć, że dynamika wzrostu realnych dochodów do dyspozycji brutto w sektorze gospodarstw domowych przyjmuje tendencję słabnącą (w śląskim 3,4% wzrost w 2009 roku wobec 4,5% wzrostu w 2008/2007). W skali kraju natomiast od-notowano 3,6% wzrost w 2009 roku (na 1 mieszkańca) wobec 4,0% przed rokiem.

1.8.9. S y t u a c j a k o b i e t w b r a n ż y b u d o w l a n e j

Dla kobiet budownictwo stanowi jedno z najmniej popularnych miejsc zatrudnie-nia. W tej gałęzi gospodarki zatrudnionych jest 2% pracujących kobiet województwa śląskiego. Najpopularniejszym miejscem pracy kobiet śląskich jest handel1 (w tym sektorze pracuje 21% ślązaczek) oraz przemysł (18% pracujących).

1 Kobiety w województwie śląskim zatrudnione są najczęściej w sektorze „Handel hurtowy

i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, motocykli oraz artykułów użytku osobistego i domowego.” Jednak wszelkie naprawy, zwłaszcza samochodów, są silnie zmaskulinizowa-nym zawodem, więc można przypuszczać, że większość kobiet zatrudnionych jest w handlu.



27

Wykres 13. Kobiety pracujące w gospodarce narodowej w województwie śląskim w podziale na sektory gospodarki

Największym odsetkiem osób pracujących w „przemyśle i budownictwie” wśród wszystkich pracujących charakteryzują się powiaty: bieruńsko-lędziński (75% wszystkich pracujących), Jastrzębie-Zdrój (63%), mikołowski (56%), Ruda Śląska (55%), Tychy (53%). Największą liczbą osób pracujących w „przemyśle i budownic-twie” charakteryzują się powiaty: Katowice (41 930 osób), Częstochowa (31 055), Gliwice (28 564), Bielsko-Biała (27 881), Tychy (26 285).



28

Wykres 14. Pracujący według powiatów i sektorów – stan 31.12.2009

Najwyższa liczbą kobiet pracujących w sektorze „przemysł i budownictwo” cha-rakteryzują się powiaty Częstochowa (10 438), Bielsko-Biała (9444), Katowice (8300), Tychy (7826), Gliwice (6167).



29

Wykres 15. Kobiety pracujące w sektorze „przemysł i budownictwo” według powiatów – stan 31.12.2009

Najwyższym udziałem kobiet pracujących w sektorze „przemysł i budownictwo” wśród wszystkich pracujących osób w danym powiecie charakteryzują się powiaty: Żywiecki (18% pracujących to kobiety zatrudnione w „przemyśle i budownictwie”), Bielski (17%), Tychy (16%), Mikołowski (14%), Bielsko-Biała (14%).

Najwyższym udziałem kobiet wśród osób pracujących w sektorze "przemysł i bu-downictwo" charakteryzują się powiaty: żywiecki (40% osób zatrudnionych w „prze-myśle i budownictwie” stanowią kobiety), bielski (35%), myszkowski (34%), Bielsko-Biała (34%), Częstochowa (34%). Najniższym odsetkiem kobiet wśród osób pracują-cych w sektorze "przemysł i budownictwo" charakteryzują się powiaty: Mysłowice (15%), Ruda Śląska (15%), gliwicki (15%), bieruńsko-lędziński (14%), Jastrzębie-Zdrój (12%).



30

Wykres 16. Kobiety pracujące w sektorze „przemysł i budownictwo” według powiatów

1.9. Atrakcyjność inwestycyjna województwa śląskiego

Według badań IBnGR województwo śląskie jest wyraźnym liderem pod wzglę-dem atrakcyjności inwestycyjnej. Mocnymi stronami województwa są: zasoby ludz-kie, rynek zbytu, infrastruktura gospodarcza, infrastruktura społeczna. Słabą stroną zaś poziom bezpieczeństwa powszechnego. W okresie ostatnich 6 lat odnotowano nie-znaczny względny spadek atrakcyjności inwestycyjnej spowodowany niższą aktywno-ścią wobec inwestorów i spadkiem przewagi w zakresie infrastruktury gospodarczej.



31

Wykres 17.

Ocena województw pod względem atrakcyjności inwestycyjnej

Źródło: IBnGR

W przypadku atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności przemysłowej trzy po-wiaty należące do województwa śląskiego zostały uznane za obszary o najwyższym w Polsce potencjale inwestycyjnym. Są to powiaty: katowicki, rybnicki i bielski. Mocnymi stronami wszystkich tych obszarów są: duża liczba wykwalifikowanych pracowników i absolwentów, duża powierzchnia wolnych terenów w Specjalnych Strefach Ekonomicznych (SSE) i duża aktywność jaką wykazują inwestorzy.

W przypadku atrakcyjności inwestycyjnej dla działalności usługowej również te same trzy powiaty województwa śląskiego zostały uznane za powiaty o najwyższym w Polsce potencjale inwestycyjnym. Należą do nich: katowicki, bielski i rybnicki. Mocnymi stronami wszystkich powiatów poza uwzględnionymi już dla działalności przemysłowej jest: wysoka siła nabywcza gospodarstw domowych oraz firm.



32

1.10. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski

Dane o napływie bezpośrednich inwestycji zagranicznych do województw są ważną informacją o ich atrakcyjności inwestycyjnej oraz o kierunkach inwestowania przez przedsiębiorców zagranicznych w Polsce. Analizując gromadzenie się tych środków w latach 2003–2010 dla całej Polski, można zauważyć wyraźny cykliczny charakter, tzn. ich wielkość silnie zależy od fazy cyklu koniunktury. Najwięcej środków inwestycyjnych napłynęło w okresie korzystnej koniunktury tj. w latach 2006–2007. Z kolei w latach gdy warunki były mniej sprzyjające, czyli 2001–2003 oraz okres ostatniego spowolnienia gospodarczego 2008–2009 napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych kształtował się na zdecydowanie niższym poziomie.

Wykres 18.

Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski w latach 2003-2010 w mln €

4 067

10 237

8 330

15 741

17 242

10 128 9 896

7 319

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

20000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Źródło: Opracowanie ASM na podstawie danych NBP

Województwo śląskie pod względem skali napływu bezpośrednich inwestycji za-granicznych mieści się w pierwszej trójce. Wielkości średniorocznego napływu BIZ



33

do województwa śląskiego w okresie 2007–2010 to 1029 mln euro2. Przy czy warto zaznaczyć, iż jest to blisko 4,5-krotnie mniej niż w przypadku województwa mazo-wieckiego. Niemniej jednak drugie miejsce pod względem absorpcji bezpośrednich inwestycji zagranicznych pokazuje, iż województwo śląskie jest atrakcyjne inwesty-cyjnie.

Mapa 1.

Wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych napływających do Polski i województw w milionach euro w latach 2007–2010

Źródło: Opracowanie ASM na podstawie danych NBP i GUS

łódzkie

104

654

507

250912

1 001

370

233 4 696

106

133

94

209675

1 029171


podlaskie

mazowieckie

lubelskie

świętokrzyskie

podkarpackiemałopolskie

śląskie

opolskie

dolnośląskie

lubuskiewielkopolskie

kujawsko-pomorskie

pomorskie

zachodniopomorskie

Wielkość BIZśredniorocznie w mln EURO

4 696 do 4 696 (1)1 029 do 4 696 (1)1 001 do 1 029 (1)

912 do 1 001 (1)654 do 912 (2)370 do 654 (2)233 do 370 (2)171 do 233 (2)106 do 171 (2)94 do 106 (2)

Wielkość BIZw latach 2007-2010

6 800

2007200820092010

Inaczej sytuacja się przedstawia analizując skalę napływu inwestycji na 1 miesz-kańca. Tutaj województwo śląskie spada na 7 pozycję z wartością poniżej średniej krajowej 221 euro na głowę. Jak widać na mapach, o ile pod względem napływu BIZ

2 Warto pamiętać, że dane GUS, które były podstawą rozszacowania wielkości napływu BIZ

na województwa, zbierane są metodą miejsca rejestracji firmy, a nie metodą zakładową. Oznacza to, że jeśli na przykład firma jest zarejestrowana na Mazowszu, ale inwestuje na Podlasiu, wówczas, mimo że inwestycje fizycznie wykonane były na Podlasiu, to statystycz-nie przypisane zostały Mazowszu. I na odwrót.



34

na głowę mieszkańca dominują województwa południowe i zachodnie, to pod wzglę-dem dynamiki napływu BIZ środek ciężkości przesuwa się w kierunku województw wschodnich i środkowych. Jest to proces pozytywny ze względu na wyrównywanie międzyregionalnych poziomów rozwoju.

Mapa 2. Napływ bezpośrednich inwestycji

zagranicznych na głowę mieszkańca 2007–2010 (w mln EURO)

Dynamika napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na głowę

mieszkańca 2007–2010 (w %)

Źródło: Opracowanie ASM na podstawie danych NBP i GUS


mazowieckie

kujawsko-pomorskie

pomorskie

zachodniopomorskie

lubuskie

dolnośląskie

opolskie

śląskie

małopolskie

świętokrzyskie

łódzkie

podkarpackie

lubelskie

wielkopolskie

podlaskie

119

91

81,2

79

73,1

91,5

88,2

87,5

87,9

86,6

82,3

83,9

80,9

82,6

88

94,3

kujawsko-pomorskie

łódzkie

opolskie

wielkopolskie

dolnośląskie

lubuskie

zachodniopomorskie

pomorskie

śląskie

małopolskie


podlaskie

lubelskie

świętokrzyskie

podkarpackie

mazowieckie

902

294

300

247

268

348

221

166

145

113

73

89

61

74

205

100

< 100

101 – 200

201 – 400

902

70 - 80

81 - 90

91 - 100

119

1.11. Poziom inwestycji determinantą popytu na usługi i produkty budowlane

Bardzo istotnym wskaźnikiem świadczącym o rozwoju danego regionu są nakłady brutto na środki trwałe. Ich wartość w 2009 roku w Polsce wyniosła 284 649 mln zł. Z kolei wartość inwestycji w województwie śląskim wyniosła 35 420 mln zł, co sta-nowiło 12,4% ogólnych środków inwestycyjnych w kraju. Warto zaznaczyć, że w stosunku do roku poprzedniego ich wartość wzrosła w skali kraju zaledwie o 0,3%, natomiast w skali regionu śląskiego o 4,3% (wskaźnik rozwoju województwa).



35

Ze względu na wysokość nakładów inwestycyjnych tylko w budownictwie, województwo śląskie plasuje się na trzeciej pozycji za regionami: mazowieckim i małopolskim. Nakłady inwestycyjne w budownictwie w 2009 roku w województwie śląskim wyniosły 1368 mln zł.

Tabela 10. Nakłady brutto na środki trwałe według rodzajów działalności i województw (ceny bieżące) w 2009 r. (w mln zł)

Wyszczególnienie Ogółem wartość Budownictwo

Polska 284 649 10 710 Śląskie 35 420 1 368 Pomorskie 22 603 921 Podlaskie 6 572 235 Podkarpackie 11 211 355 Opolskie 6 096 172 Mazowieckie 59 596 2 398 Małopolskie 19 310 814 Łódzkie 17 102 342 Lubuskie 5 822 141 Lubelskie 10 795 473 Kujawsko-pomorskie 14 501 428 Dolnośląskie 23 786 744 Świętokrzyskie 7 974 178 Warmińsko-mazurskie 7 897 233 Wielkopolskie 24 840 1 640 Zachodnio-pomorskie 11 124 268 Źródło: Produkt krajowy Brutto – Rachunki regionalne w 2009 r. wyd. 2011.

1.12. Kondycja budownictwa w województwie śląskim – trendy

1.12.1. P r o d u k c j a b u d o w l a n o - m o n t a ż o w a

Produkcja budowlano-montażowa jest najbardziej obiektywnym wskaźnikiem opisującym kondycję na rynku budowlanym.

Produkcja budowlano-montażowa zrealizowana na terenie kraju przez przedsię-biorstwa o liczbie pracujących powyżej 9 osób (dla tej grupy przedsiębiorstw figuruje cała statystyka budowlana) w 2011 roku była o 16,3% wyższa niż w 2010 roku (wo-bec wzrostu o 3,5% w roku poprzednim).



36

W latach 2005–2010 budownictwo w Polsce podwoiło swoją wartość do poziomu 85,9 mld zł (wg cen stałych). W śląskim, dynamika wzrostu była niższa niż dla Polski ogółem i wyniosła 70% (do poziomu 9,7 mld zł).

Tak więc, województwo śląskie generowało 12,9% całości produkcji budowlanej wytworzonej w kraju, co daje drugą pozycję w rankingu wojewódzkim (po mazo-wieckim który ma produkcję na poziomie 17,2 mld zł).

Wykres 19.


Przeliczając produkcję budowlano-montażową na jednego mieszkańca w regionie śląskim w porównaniu do średniej dla Polski widać, że w 2005 roku województwo śląskie dodatnio napędzało wartość produkcji budowlano-montażowej w kraju. Z kolei w następnych latach sytuacja uległa zmianie i wartość produkcji budowlano-montażowej na 1 mieszkańca była niższa od średniej krajowej.



37

Tabela 11. Produkcja budowlano-montażowa na jednego mieszkańca (zł na 1 mieszkańca)

2005 r. 2010 r.

Polska 2161 4047 woj. śląskie 2417 3982

Większość prac budowlanych w województwie śląskim, podobnie, jak w pozosta-łych województwach, ma charakter robót inwestycyjnych (stanowiąc 59,7% w 2010 r.). Roboty remontowe to 40,3% i jest to największy udział w strukturze tego typu prac ze wszystkich województw. Odwołując się do prezentowanych danych w raporcie desk research za 2009 r. widać, że udział prac remontowanych zmniejszył się o blisko 2 pkt. proc.

Tabela 12. Produkcja budowlano-montażowa wg rodzaju robót

% robót inwestycyjnych % robót remontowych Ogółem 65,3 34,7

Dolnośląskie 64,1 35,9 Kujawsko-pomorskie 64,6 35,4 Lubelskie 65,4 34,6 Lubuskie 68,8 31,2 Łódzkie 67,1 32,9 Małopolskie 63,8 36,2 Mazowieckie 61,2 38,8 Opolskie 61,5 38,5 Podkarpackie 71,1 28,9 Podlaskie 75,4 24,6 Pomorskie 71,6 28,4 Śląskie 59,7 40,3 Świętokrzyskie 68,1 31,9 Warmińsko-mazurskie 70,9 29,1 Wielkopolskie 70,2 29,8 Zachodniopomorskie 66,3 33,7

Struktura (w cenach bieżących) produkcji budowlano-montażowej wg rodzajów obiektów budowlanych ukazuje przewagę obiektów inżynierii lądowej i wodnej, których udział w strukturze wynosi 60,1% (wzrost o 0,7 pkt. proc.) wobec 39,9% budynków (ogółem mieszkalne i niemieszkalne).



38

1.12.2. P r o g n o z a p r o d u k c j i b u d o w l a n o - m o n t a ż o w e j

W przypadku prognozowania produkcji budowlano-montażowej zastosowano między innymi klasyczne modele tendencji rozwojowej. Prognozy dokonano na pod-stawie analizy wartości produkcji wytworzonej dla całego kraju, a następnie przeli-czono ją na poziom województwa śląskiego korzystając z prognozy kontrybucji województw. W celu uzyskania prognoz produkcji budowlano-montażowej oszaco-wano modele tendencji rozwojowych (liniowy, kwadratowy, wykładniczy, wielomia-nowy, potęgowy oraz logarytmiczny) i wybrano ten, który cechował się najwyższym stopniem dopasowania do historycznego szeregu czasowego. Wyniki prognoz dodat-kowo skonfrontowano ze środowiskiem wynikającym z wewnętrznej i zewnętrznej polityki gospodarczej dokonując ich ewentualnych korekt. Zgodnie z wynikami oka-zuje się, iż produkcja budowlano-montażowa do 2020 roku powinna wzrastać w śred-niorocznym tempie około 5% (ceny stałe) i osiągnąć około 170 mld zł (ceny bieżące).

Wykres 20.

Sprzedaż produkcji budowlano – montażowej w Polsce w latach 2005-2011 oraz prognoza do 2020 roku (ceny bieżące)

Źródło: opracowanie ASM

159,

9

150,

9

142,

2

133,

7

101,

5

125,

4

117,

2

109,

3

97,3

42,0

50,8

63,5

77,2 80

,0 82,6

169,

0

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

(w m

ld zł)

* w jednostkach budowlanych powyżej 9 pracujących



39

Analizując wartość produkcji budowlano-montażowej według miejsca wykony-wania robót można zauważyć, iż niektóre regiony stają się coraz to bardziej atrakcyjne dla inwestorów budowlanych, a inne mniej. Okazuje się, iż udział robót budowlanych realizowanych na obszarze województwa śląskiego ulega systematycznemu zmniej-szaniu z roku na rok. Na podstawie wnioskowania opierającego się na panujących tendencjach z lat 2003–2010 skonstruowano trzy warianty kontrybucji województwa śląskiego w ogólną wartość produkcji budowlano-montażowej w kraju. Nawet zgod-nie z najbardziej optymistycznym scenariuszem odsetek jaki tworzyć będzie produk-cja budowlano-montażowa w województwie śląskim do 2020 roku powinien ulec spadkowi do 10,5% (przy obecnych 11,2%). Najbardziej optymalny wydaje się być scenariusz środkowy, który pokazuje, iż partycypacja analizowanego regionu pod kątem najczęściej używanego wskaźnika charakteryzującego budownictwo zmniejszy się do 8%.

Wykres 21.

Udział województwa śląskiego w tworzeniu krajowej produkcji budowlano-montażowej wg miejsca wykonywania robót [w %]

11,211,3

12,513,012,8

13,4

10,511,4

5,6

10,18,0

9,3

10,8

0

2

4

6

8

10

12

14

16

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

scenariusz optymistyczny

scenariusz pesymistyczny

scenariusz optymalny

Źródło: opracowanie ASM



40

Spadek udziału dla województwa śląskiego jaki prezentowano powyżej wcale nie musi oznaczać, iż w województwie śląskim inwestycje budowlane realizowane będą na mniejszą skalę. Potwierdza to prognoza wartości produkcji budowlano-montażowej w okresie stanowiącym horyzont prognozy do 2020 roku. Zgodnie z wynikami jakie uzyskano do 2020 roku wartość realizowanych inwestycji budowlanych na obszarze województwa śląskiego może osiągnąć 13,5 mld zł (ceny bieżące), przy obecnych 10,9 mld zł.

Wykres 22. Produkcja budowlano – montażowa w województwie śląskim

w latach 2005-2011 oraz prognoza do 2020 roku (ceny bieżące)

10,9

6,8

10,1

17,8

11,5

9,410,2

11,0

12,4

13,5

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

w m

ld zł




Źródło: opracowanie ASM * w jednostkach budowlanych powyżej 9 pracujących

1.12.3. M i e s z k a n i a o d d a n e d o u ż y t k u

Ilość lokali mieszkalnych przekazywanych rokrocznie do użytkowania w woje-wództwie śląskim utrzymuje się na poziomie 8,5–10,5 tys. (wyjątkiem był 2008 r., gdzie zarówno w skali kraju jak i regionu oddano większą liczbę mieszkań). W 2010 roku w województwie śląskim oddano do użytkowania 10,2 tys. mieszkań, co stanowi



41

zaledwie 7,2% wszystkich lokali przekazanych do użytku w skali kraju (w kolejnych latach udział regionu w strukturze ogólnopolskiej oscylował w granicach 7–9%).

Tabela 13. Mieszkania oddane do użytku w poszczególnych latach w Polsce oraz w województwie śląskim

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

POLSKA 108 117 114 060 114 164 133 778 165 192 160 019 135 818 9 938 8 535 8 321 10 457 12 229 10 634 10 201

w tym indywidualne ŚLĄSKIE

7 678 6 605 6 083 7 604 8 190 6 793 7 201

W strukturze mieszkań oddanych do użytku w województwie śląskim zdecydo-wanie dominuje budownictwo indywidualne, stanowiąc aż 70,6% ogółu. Jest to istotne z punktu widzenia konsumpcji materiałów budowlanych, gdyż to właśnie budownictwo indywidualne generuje na nie największy popyt. W skali poszczegól-nych województw, wyższy udział budownictwa indywidualnego występuje jedynie w podkarpackim (76,0%), natomiast średni udział dla Polski wynosi 51,9%.

Tabela 14. Udział budownictwa indywidualnego w strukturze mieszkań oddanych do użytku w 2010 r. w województwach

Województwo Udział

POLSKA 51,9 Dolnośląskie 41,4 Kujawsko-pomorskie 60,1 Lubelskie 65,1 Lubuskie 59,8 Łódzkie 56,2 Małopolskie 59,0 Mazowieckie 39,1 Opolskie 62,1 Podkarpackie 76,0 Podlaskie 42,5 Pomorskie 39,2 Śląskie 70,6 Świętokrzyskie 63,3 Warmińsko-mazurskie 53,1 Wielkopolskie 60,1 Zachodnio-pomorskie 43,8



42

Zdecydowanie mniejsze znaczenie w śląskim ma budownictwo przeznaczone na sprzedaż lub wynajem, realizowane głównie przez deweloperów, którzy wybudowali co czwarte mieszkanie (24,1%) oddane do użytku w analizowanym okresie.

Tabela 15. Mieszkania oddane do użytku wg form budownictwa w woj. śląskim w 2010 r.

Ogółem Miasta Wieś

Indywidualne 7 202 3 943 3 259

Spółdzielcze 75 75 –

Przeznaczone na sprzedaż lub wynajem 2 453 2 409 44

Komunalne 213 213 –

Społeczne czynszowe 259 259 –

Zakładowe – – –

1.12.4. P o t r z e b y m i e s z k a n i o w e – n a s y c e n i e w n o w o o d d a w a n e m i e s z k a n i a

Wskaźniki charakteryzujące nasycenie ludności w mieszkania wskazują na bardzo dużą dysproporcję regionu śląskiego w stosunku do innych województw. W 2010 roku, na 1000 zawartych małżeństw średnio w Polsce oddano do użytku 595 miesz-kań, w śląskim zaledwie 358. Oprócz świętokrzyskiego, jest to najniższy wskaźnik. Inny przelicznik, mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności, również ukazuje, że śląskie jest w końcówce rankingu, bo zajmuje trzecie miejsce od końca.

Należy zwrócić uwagę na znaczne zróżnicowanie terytorialne w obrębie woje-wództwa. Zdecydowanie lepsza sytuacja niż przeciętna dla województwa jest w pod-regionach: bielskim, tyskim, częstochowskim. Jednakże nawet w tych „najlepszych regionach” osiągane wyniki są dalekie od średniej dla Polski.



43

Tabela 16. Nasycenie w mieszkania (wg mieszkań oddawanych do użytku)

Mieszkania

na 1000 zawartych małżeństw na 1000 ludności Województwa

ogółem miasta wieś ogółem miasta wieś

POLSKA 595 628 546 3,6 3,7 3,3

Dolnośląskie 778 742 863 4,4 4,3 4,8

Kujawsko-pomorskie 467 448 494 2,8 2,6 3,1

Lubelskie 426 529 337 2,6 3,2 2,1

Lubuskie 559 544 588 3,3 3,3 3,3

Łódzkie 479 479 479 2,7 2,7 2,8

Małopolskie 602 732 488 3,7 4,3 3,2

Mazowieckie 950 1100 696 5,5 6,2 4,3

Opolskie 377 451 298 2,1 2,5 1,7

Podkarpackie 376 411 350 2,4 2,6 2,2

Podlaskie 618 700 485 3,6 4,2 2,8

Pomorskie 868 901 810 5,3 5,3 5,2

Śląskie 358 312 518 2,2 1,9 3,2

Podregiony:

bielski. 536 490 582 3,3 3,0 3,6

Bytomski 303 237 567 1,8 1,4 3,3

Częstochowski 436 389 500 2,6 2,3 3,1

Gliwicki 212 179 482 1,2 1,0 3,0

Katowicki 372 372 – 2,2 2,2 –

Rybnicki 302 267 429 2,0 1,8 2,7

Sosnowiecki 217 191 416 1,3 1,1 2,5

tyski 496 481 534 3,5 3,3 3,8

Świętokrzyskie 291 339 248 1,8 2,2 1,5

Warmińsko-mazurskie 568 609 510 3,3 3,5 3,0

Wielkopolskie 637 582 703 4,0 3,5 4,5

Zachodnio-pomorskie 644 615 707 3,6 3,4 4,1



44

1.12.5. P o t r z e b y m i e s z k a n i o w e w e d ł u g i s t n i e j ą c y c h z a s o b ó w m i e s z k a n i o w y c h

Deficyt mieszkaniowy w województwie śląskim jest najwyższy w skali kraju i wynosi 151,6 tys. Aż 14,0% krajowego deficytu jest zgromadzone w analizowanym regionie. Przyjmując, że każde gospodarstwo domowe powinno dysponować jednym lokalem mieszkalnym potrzeby mieszkaniowe w śląskim przekraczają roczną produk-cję mieszkań w całej Polsce.

Tabela 17. Deficyt mieszkaniowy w poszczególnych województwach (stan na 2009 r.)

Wyszczególnienie Ilość gospodarstw domowych (tys.)

Zasoby miesz-kaniowe (tys.)

Deficyt miesz-kaniowy (tys.)

Polska ogółem 14 388,3 13 302,4 1 085,9 Śląskie 1 861,4 1 709,8 151,6 Pomorskie 830,4 765,7 64,7 Podlaskie 448,9 414,0 34,9 Podkarpackie 690,1 619,8 70,3 Opolskie 397,2 340,0 57,2 Mazowieckie 2 068,3 2 000,7 67,6 Małopolskie 1 148,4 1 077,6 70,8 Łódzkie 1 022,1 968,0 54,1 Lubuskie 383,5 347,3 36,2 Lubelskie 786,8 722,6 64,2 Kujawsko-pomorskie 769,6 692,7 76,9 Dolnośląskie 1 140,4 1 053,6 86,8 Świętokrzyskie 462,7 422,0 40,7 Warmińsko-mazurskie 531,7 478,7 53,0 Wielkopolskie 1 191,9 1 090,6 101,3 Zachodnio-pomorskie 655,0 599,4 55,6

1.12.6. S t a n i s t n i e j ą c y c h z a s o b ó w m i e s z k a n i o w y c h

Podstawowe zmienne obrazujące stan obecnej substancji mieszkaniowej w po-szczególnych województwach Polski ukazują sytuację śląskiego na poziomie porównywalnym do średniej dla całej Polski. Tak więc pod kątem warunków mieszkaniowych śląskie nie plasuje się na końcu rankingu.



45

Tabela 18. Podstawowe wskaźniki dotyczące warunków mieszkaniowych w poszczególnych województwach w 2009 r.

Liczba osób Powierzchnia użytkowa

w m2 Wyszczególnienie

w 1 mieszkaniu na 1 izbę 1 mieszkania na 1 osobę

MIASTO 2,63 0,75 62,2 23,6

WIEŚ 3,45 0,84 86,7 25,1

Dolnośląskie 2,73 0,76 67,1 24,6

Kujawsko-Pomorskie 2,99 0,82 66,7 22,3

Lubelskie 2,99 0,80 74,5 25,0

Lubuskie 2,91 0,77 69,7 24,0

Łódzkie 2,63 0,75 66,1 25,2

Małopolskie 3,06 0,80 75,1 24,5

Mazowieckie 2,61 0,74 68,9 26,4

Opolskie 3,03 0,75 77,5 25,6

Podkarpackie 3,39 0,85 78,3 23,1

Podlaskie 2,87 0,73 73,8 25,7

Pomorskie 2,91 0,78 69,3 23,8

Śląskie 2,71 0,75 67,5 24,9

Świętokrzyskie 3,01 0,82 71,5 23,7

Warmińsko-Mazurskie 2,98 0,80 65,9 22,1

Wielkopolskie 3,13 0,79 77,9 24,9

Zachodniopomorskie 2,82 0,77 66,9 23,7

POLSKA 2,92 0,78 71,4 24,3

1.12.7. P o z w o l e n i a n a b u d o w ę

W 2009 roku nastąpił 10% spadek liczby pozwoleń na budowę wydanych w wo-jewództwie śląskim w porównaniu do 2008 roku co było zgodne z trendem ogólnopol-skim (spadek 9%) związanym z kryzysem. W 2010 roku nastąpiło odwrócenie tej tendencji i nastąpił 4% wzrost liczby pozwoleń na budowę wydanych w wojewódz-twie śląskim (wobec 3% wzrostu w skali całego kraju).



46

Wykres 23. Liczba pozwoleń na budowę w latach 2004–2010 w podziale na województwa

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Mazowieckie

Wielkopols kie

Małopols kie

Ś ląs kie

Łódzkie

L ubels kie

K ujaws ko-P omors kie

Dolnoś ląs kie

P omors kie

P odkarpackie

Z achodniopomors kie

Warmińs ko-Mazurs kie

P odlas kie

Ś więtokrzys kie

L ubus kie

O pols kie

Źródło: GUNB, „Ruch budowlany w 2010 roku”.

Ogólna liczba pozwoleń na budowę wydanych na Śląsku w 2010 r. wyniosła 19 382. Stanowi to 8,9% wszystkich pozwoleń wydanych w Polsce i plasuje woje-wództwo śląskie na 4 miejscu za województwami: małopolskim (21 253 pozwoleń), wielkopolskim (25 555) i mazowieckim (34 631)



47

Wykres 24. Decyzje o pozwoleniu na budowę wydane w poszczególnych województwach w 2010 roku

34 631

25 555

21 25319 382

16 06414 508

13 404 12 638 11 815 11 803

8 443 7 8926 247 6 027

4 9023 130

15,9%11,7% 9,8% 8,9% 7,4% 6,7% 6,2% 5,8% 5,4% 5,4% 3,9% 3,6% 2,9% 2,8% 2,3% 1,4%

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

Mazowieckie

Wielkopolskie

Lubelskie

Kujawsko-Pomorskie

Pomorskie

Podkarpackie

Z achodniopomorskie

P odlaskie

Lubuskie

Opolskie

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%L iczba decyzji ogółem w województwie

Udzia ł województwa w ogólnopols kiej liczbiedecyzji

Źródło: GUNB, „ Ruch budowlany w 2010 roku”.

Najwięcej pozwoleń na budowę w województwie śląskim odnotowano dla budownictwa jednorodzinnego. Wydano 9266 pozwoleń na domy jednorodzinne, co stanowi 48% wszystkich wydanych pozwoleń, odsetek ten jest większy od średniej krajowej (wynoszącej 46%). Wzrost liczby pozwoleń w 2010 roku dla budownictwa jednorodzinnego wyniósł 4% w stosunku do 2009 roku. Drugim pod względem liczby pozwoleń na budowę typem obiektów są: rurociągi, linie telekomunikacyjne i elektro-energetyczne – wydano ogółem 2542 pozwolenia na obiekty tego typu, co stanowi 13% wszystkich pozwoleń na budowę na Śląsku. Wzrost dla tego typu obiektów w porównaniu do roku poprzedzającego wyniósł 5%. Największy wzrost liczby pozwoleń na budowę odnotowano dla budynków wielorodzinnych (33% w stosunku do 2009 r.). W przypadku dwóch typów obiektów: budynków przemysłowych i maga-zynowych oraz obiektów infrastruktury transportu odnotowano 12% spadek liczby wydanych pozwoleń na budowę w porównaniu do 2009 roku. W skali całego kraju w przypadku infrastruktury transportowej nastąpił 19% wzrost liczby pozwoleń na budowę.



48

Wykres 25. Decyzje o pozwoleniu na budowę wydane w roku 2010 w woj. śląskim i ogółem w Polsce w podziale na typ obiektu

45% 48%

1%1%

4%5%

10%8%

2%2%3%3%

16% 13%

17% 18%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

P ols ka - ogółem Ś ląs kie

O biekty pozos ta łe

R urociągi, linie telekomunikacyjnei elektroenergetyczne

B udowle wodne

O biekty infras truktury trans portu

B udynki przemys łowe imagazynowe

B udynki gos podarczo -inwentars kie

B udynki użyteczności publicznej

B udynki zamieszkania zbiorowego

B udynki wielorodzinne

B udynki jednorodzinne


Liczba zezwoleń na realizację inwestycji drogowych w województwie śląskim wyniosła w 2010 roku 158 i dotyczyła 186 obiektów.



49

Wykres 26. Zezwolenia na realizacje inwestycji drogowej w 2010 roku

286

186

158139 130

111 104 99 9578

66 65 65 64 6144

350

191 185

330

405

138

174

295

104 101

69 65 67 5975

425

16%11% 9% 8% 7% 6% 6% 6% 5% 4% 4% 4% 4% 4% 3% 3%

12%6% 6%

11%13%

5% 6%10%

3% 3% 2% 2% 2% 2% 2%

14%

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

Mazowieckie

Wielkopolskie

P omorskie

Kujawsko-Pomorskie

P odlas kie

Z achodniopomors kie

Lubelskie

P odkarpackie

Lubuskie

Opolskie

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%L iczba zezwoleń

L iczba obiektów

Udzia ł zezwoleń w województwie w ogólnopolskiej liczbie zezwoleń

Udzia ł obiektów w województwie w ogólnopols kiej liczbie obiektów


1.12.8. B u d o w n i c t w o n i e m i e s z k a l n e

W 2010 roku oddano do użytku 20 441 budynków niemieszkalnych, tj. 2,5% wię-cej niż przed rokiem. Największa liczba tych obiektów została wybudowana (podob-nie jak w 2009 r.) na terenie województwa wielkopolskiego – 2706. Stanowi to 13,2% wszystkich budynków oddanych do użytkowania w Polsce. Znaczący udział w liczbie budynków oddanych do użytku mają także województwa mazowieckie i śląskie – odpowiednio 2254 i 2107. Udział województwa śląskiego w ogólnej liczbie budyn-ków niemieszkalnych wynosi 10,3% (warto zaznaczyć, że struktura ta kształtuje się na zbliżonym poziomie w latach 2006–2010).

Tabela 19. Budynki niemieszkalne oddane do użytkowania w latach 2006–2010 według województw

Województwo 2006 2007 2008 2009 2010

Śląskie 2 527 2 623 2 530 2 096 2 107

Polska 22 658 26 715 23 500 19 949 20 441

Źródło: opracowanie ASM na podstawie danych GUS.



50

Mapa 3.

Budynki niemieszkalne oddane do użytku w 2010 roku

PomorskieWarmińsko-mazurskie

Podlaskie

Mazowieckie

Lubelskie

Podkarpackie

Świętokrzyskie

Łódzkie

Wielkopolskie

Lubuskie

Zachodniopomorskie

Kujawsko-pomorskie

Dolnośląskie

Opolskie

Śląskie

Małopolskie

Budynki niemieszkalne oddane do użytkuw 2010 roku

2 110 do 2 710 (2)1 440 do 2 110 (4)1 000 do 1 440 (3)

880 do 1 000 (3)440 do 880 (4)

wykres12 000

Liczba budynkówKubatura

Źródło: opracowanie ASM na podstawie danych GUS

1.12.9. W s k a ź n i k i k o n i u n k t u r y w b u d o w n i c t w i e

Badani przez GUS przedsiębiorcy od połowy 2011 roku z miesiąca na miesiąc coraz gorzej oceniali koniunkturę w budownictwie. Wskaźnik koniunktury, który osiągnął w czerwcu wysoki poziom (3,6%), w grudniu spadł do poziomu –22,7%.

W czwartym kwartale 2011 roku nawet duże przedsiębiorstwa powyżej 250 pra-cowników oceniały koniunkturę ujemnie. Warto zwrócić uwagę, że na koniec 2011 roku duże firmy oceniają koniunkturę relatywnie „najlepiej” (–10,3%). Trendy w oce-nie koniunktury przez mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa są zgodne z trendami ogólnego wskaźnika czyli w drugiej połowie roku trendy te są malejące.

W całym 2011 roku trzy czynniki (ogólna sytuacja gospodarcza, sytuacja finan-sowa przedsiębiorstw, opóźnienia w płatności) wpływające na klimat koniunktury, w ocenie badanych przedsiębiorców budowlanych, zanotowały tylko ujemne wartości. Natomiast dwa czynniki (produkcja budowlano-montażowa na rynku krajowym, port-fel zamówień na roboty budowlano-montażowe) odnotowały wartości dodatnie



51

w okresie od maja do sierpnia 2011 roku. Relatywnie „najlepiej” na koniec roku przedstawiciele firm ocenili ogólną sytuację gospodarczą przedsiębiorstw (–13,3%) oraz opóźnienia płatności za wykonane roboty budowlano-montażowe (–20,3%). Wśród badanych przez GUS firmy najwięcej obaw budzi portfel na zamówienia bu-dowlano-montażowe (–26,5%) oraz sama produkcja budowlano-montażowa na rynku krajowym (–24,2%).

Wykres 27. Czynniki ksztaCzynniki kształłtujtująące klimat koniunktury w budownictwie ce klimat koniunktury w budownictwie

(miesi(miesięęcznie, w %)cznie, w %)


-50-45-40-35-30-25-20-15-10

-505

10152025303540

VII

.09

VII

I.0

9

IX.0

9

X.0

9

XI.

09

XII

.09

I.2

01

0

II.2

01

0

III.

20

10

IV.2

01

0

V.2

01

0

VI.

20

10

VII

.20

10

VII

I.2

01

0

IX.2

01

0

X.2

01

0

XI.

20

10

XII

.20

10

I.2

01

1

II.2

01

1

III.

20

11

IV.2

01

1

V.2

01

1

VI.

20

11

VII

.20

11

VII

I.2

01

1

IX.2

01

1

X.2

01

1

XI.

20

11

XII

.20

11

ogólna sytuacja gospodarcza przedsiębiorstw

potfel zamówień na roboty budowlano-montażowe na rynku krajowym

produkcja budowlano-montażowa na rynku krajowym

opóźnienia płatności za wykonane roboty budowlano-montażowe

sytuacja finansowa przedsiębiorstw

1.12.10. B a r i e r y w d z i a ł a l n o ś c i p r z e d s i ę b i o r s t w

Na koniec grudnia 2011 roku największą barierą w prowadzeniu działalności go-spodarczej dla firm budowlanych były koszty zatrudnienia (57,0%). Również dla po-nad połowy ankietowanych przedsiębiorców z sektora budowlanego (54,7%) prowadzenie działalności utrudnia konkurencja innych firm. Prowadzenie działalności gospodarczej w obszarze budownictwa utrudniają również niedostateczny popyt (39,4%) oraz koszty materiałów (37,7%). Dla mniejszej ilości firm, w prowadzeniu



52

biznesu przeszkadzały budowlańcom takie czynniki jak: koszty finansowej obsługi działalności (30,4%) oraz niedobór wykwalifikowanych pracowników (19,5%).

W grudniu 2011 roku w porównaniu do grudnia 2010 roku istotnie spadło zna-czenie warunków atmosferycznych jako czynnika utrudniającego prowadzenie dzia-łalności: (grudzień 2010 r. – 54,2%, grudzień 2011 r. – 23,9%).

1.12.11. P r o g n o z a c z y n n i k ó w k s z t a ł t u j ą c y c h k l i m a t k o n i u n k t u r y w b u d o w n i c t w i e

Niekorzystnie przedstawia się również prognoza czynników wpływających na klimat koniunktury w budownictwie. W grudniu 2011 r. najniżej prognozowano wartość produk-cji (–37,5%), portfel zamówień (–35,0%) oraz sytuację finansową (–34,2%).

Wykres 28. Prognoza czynnikPrognoza czynnikóów ksztaw kształłtujtująących klimat koniunktury cych klimat koniunktury

w budownictwie (miesiw budownictwie (miesięęcznie)cznie)


-40

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

50

60

VII

.09

IX.0

9

XI.

09

I.2

01

0

III.

20

10

V.2

01

0

VII

.20

10

IX.2

01

0

X.2

01

0

XII

.20

10

II.2

01

1

IV.2

01

1

VI.

20

11

VII

I.2

01

1

X.2

01

1

XII

.20

11

ogólna sytuacja gospodarcza

wartość produkcji

sytuacja finansowa

zatrudnienie

ceny

portfel zamówień

Pomimo obecnego spadku inwestycji w budownictwie mieszkaniowym większość analityków przewiduje poprawę na tym rynku w perspektywie najbliższych miesięcy



53

jak i wieloletniej. Powodem do optymistycznych prognoz jest fakt, że kryzys w pol-skim budownictwie mieszkaniowym był mniej dotkliwy od przewidywanego na pod-stawie danych z innych rynków europejskich. Również informacje o zwiększonej aktywności inwestycyjnej deweloperów w roku 2010 pozwalają sądzić, że w roku 2011 i budownictwa deweloperskie może znacznie wpłynąć na wzrost rynku mieszka-niowego. Według prognoz dla rozwoju polskiego sektora budowlanego w następnych latach większą wagę od budownictwa mieszkaniowego będzie miało budownictwo inżynieryjne (w tym przede wszystkim budownictwo drogowe i energetyczne).

Również struktura przetargów publicznych wskazuje na bardzo istotne znaczenie zamówień publicznych dla branży budowlanej. w 2010 roku 130 619 ogłoszeń prze-targowych dotyczyło branży budowlanej, co stanowi 43% wszystkich postępowań przetargowych. Przetargi z branży budowlanej w 2010 roku podobnie jak w poprzed-nich latach dotyczyły głównie drogownictwa (26% ogłoszeń) oraz prac energoelek-trycznych (22% postępowań przetargowych).

Wykres 29.

Źródło: www.rynekbudowlany.pl, „10% wzrost produkcji budowlanej w 2011 r.”.



54

W przypadku budownictwa inżynieryjnego większość inwestycji to projekty pu-bliczne wspierane dofinansowaniem z Unii Europejskiej. inwestycje takie obarczone są ryzykiem opóźnień, co jest widoczne zwłaszcza w przypadku inwestycji drogo-wych. Niemniej jednak inwestycje drogowe mogą być motorem dla branży budowla-nej województwa śląskiego. istotność sektora publicznego dla budownictwa na Śląsku potwierdza fakt, że w 2010 roku województwie śląskim ogłoszono najwięcej w skali kraju przetargów dotyczących branży budowlanej. w sumie było to 18 978 postępo-wań, co stanowi 15% wszystkich postępowań w tym zakresie. w województwie ślą-skim prowadzone są liczne inwestycje drogowe i dodatkowo duże znaczenie dla gospodarki regionu ma sektor energetyczny. Biorąc pod uwagę specyfikę regionu oraz dane pochodzące od przedsiębiorców i z analizy przetargów publicznych można przewidywać, że w najbliższych latach znaczenie sektora budownictwa dla gospodarki województwa śląskiego będzie rosło.



55

CZĘŚĆ II. BRANŻA BUDOWLANA W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM – CHARAKTERYSTYKA W OPARCIU

O WYNIKI BADAŃ EMPIRYCZNYCH

2.1. Cele i metodologia badań empirycznych

2.1.1. G r u p a 1 – i n d y w i d u a l n i n a b y w c y u s ł u g i p r o d u k t ó w b u d o w l a n y c h : b a d a n i e p o p y t o w e

Cele badania Ta część badania przeprowadzona została na reprezentatywnej (n = 2400) próbie

klientów końcowych województwa śląskiego w wieku 25–65 lat. Dzięki uzyskanym wynikom możliwa była diagnoza aktualnego popytu na produkty i usługi firm sektora budowlanego i prognoza zmian trendów w popycie w najbliższym okresie. Kwestionariusz do badania zawierał pytania dotyczące:

• obecnej sytuacji mieszkaniowej • dokonanych w ostatnim czasie zakupów nieruchomości • planowanych zakupów nieruchomości • dokonanych w ostatnim czasie remontów • planowanych remontów

Metodologia badania W badaniu zastosowano wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny (CATI

z ang.: Computer Assisted Telephone Interview). Jest to wywiad o ustalonej strukturze prowadzony przez ankietera, który przez telefon odczytuje respondentowi pytania kwestionariuszowe. Metoda ta oferuje szereg możliwości, które nie są dostępne dla tradycyjnych metod. Przede wszystkim istnieje możliwość dostosowania terminu wy-wiadu do preferencji respondentów. Nawet w przypadku przerwania wywiadu przez respondenta, może być on wznowiony ponownie w momencie, w którym został za-kończony. W takiej sytuacji ankieter ma możliwość ustalenia daty i godziny ponow-nego kontaktu z respondentem w dogodnym dla niego terminie.



56

Dodatkowymi zaletami metody są niskie koszty oraz możliwość bieżącej kontroli poprawności przeprowadzenia badania.

Ankieterzy dzwonili na losowo wybrane numery telefonów w województwie ślą-skim. Badaniem objęto wszystkie powiaty województwa śląskiego. Realizowana pró-ba była stratyfikowana za względu na płeć i wiek respondenta w każdym podregionie oraz ze względu na wielkość gospodarstwa domowego tak, aby zapewnić reprezenta-tywność otrzymanych wyników.

Tabela 20. Struktura próby w badaniu – charakterystyka społeczno-demograficzna (badanie popytowe)

Ogółem n = 2400 100%

Płeć Mężczyzna 1068 45% Kobieta 1332 56%

Wiek 25–35 lat 459 19% 36–45 lat 605 25% 46–65 lat 1336 56%

Stan cywilny kawaler\panna 297 12% mieszkający(ąca) z partnerem(ką) 48 2% żonaty\zamężna 1801 75% Rozwiedziony(a) \ w separacji 104 4% wdowiec\wdowa 132 6% Odmowa 18 1%

Wykształcenie niepełne podstawowe, podstawowe 55 2% zasadnicze zawodowe 464 19% niepełne średnie, średnie zawodowe lub ogólnokształcące 934 39% pomaturalne, niepełne wyższe, licencjackie, wyższe 936 39% trudno powiedzieć, odmowa 11 0%

Liczba osób w gospodarstwie domowym 1 osoba 245 10% 2 osoby 680 28% 3 osoby 626 26% 4 osoby 578 24% 5 osób lub więcej 271 11% Źródło: badania własne Otawa Group.



57

Tabela 21. Struktura próby w badaniu – wielkość miejscowości i powiaty (badanie popytowe)

Ogółem n = 2400 100%

Wielkość miejscowości

Wsie 398 17% miasta do 50 000 mieszkańców 156 7% miasta od 100 000 do 200 000 mieszkańców 957 40% miasta od 200 000 do 500 000 mieszkańców 889 37%

Powiat

Bielski 183 8% Częstochowski 153 6% Gliwicki 133 6% Rybnicki 85 4% m. Bielsko-Biała 210 9% m. Bytom 194 8% m. Częstochowa 279 12% m. Gliwice 240 10% m. Katowice 340 14% m. Rybnik 166 7% m. Sosnowiec 270 11% m. Tychy 147 6% Źródło: badania własne Otawa Group.

2.1.2. G r u p a 2 – i n d y w i d u a l n i n a b y w c y u s ł u g i p r o d u k t ó w b u d o w l a n y c h : b a d a n i e p r e f e r e n c j i

Cele badania Badanie zostało przeprowadzone na kwotowo-losowej (n = 1600) próbie klientów

z województwa śląskiego, deklarujących intencję zakupu usługi lub produktu budow-lanego w ciągu najbliższego roku. Kwestionariusz do badania zawierał pytania doty-czące: • obecnej sytuacji mieszkaniowej • planowanych zakupów produktów i usług budowlanych • ważności kryteriów przy wyborze oferty nieruchomości

Wyniki badania pozwoliły na oszacowanie wielkości potencjalnego rynku pro-duktów i usług budowlanych w podziale na szczegółowe parametry planowanych inwestycji.



58

Metodologia badania W badaniu zastosowano wywiady indywidualne oparte na standardowym kwe-

stionariuszu papierowym (PAPI). Wywiady przeprowadzano w domach respondentów lub w firmach.

Ankieterzy poszukiwali osób deklarujących intencję zakupu usługi lub produktu budowlanego w ciągu najbliższego roku. Badaniem objęto wszystkie powiaty woje-wództwa śląskiego. Realizowana próba była stratyfikowana za względu na płeć i wiek respondenta w każdym podregionie tak, aby zapewnić reprezentatywność otrzyma-nych wyników.

Tabela 22. Struktura próby w badaniu – charakterystyka społeczno-demograficzna (badanie preferencji)

Ogółem n = 1600 100%

Płeć Mężczyzna 784 49% Kobieta 816 51%

Wiek 25–35 lat 633 40% 36–45 lat 575 36% 46–65 lat 392 25%

Stan cywilny kawaler\panna 238 15% mieszkający(a) z partnerem(ką) 92 6% żonaty\zamężna 1018 64% Rozwiedziony(a) \ w separacji 144 9%

wdowiec\wdowa 106 7%

Wykształcenie niepełne podstawowe, podstawowe 138 9% zasadnicze zawodowe 642 40% niepełne średnie, średnie zawodowe lub ogólnokształcące 533 33% pomaturalne, niepełne wyższe, licencjackie, wyższe 271 17% trudno powiedzieć, odmowa 15 1%

Liczba osób w gospodarstwie domowym 1 osoba 212 13% 2 osoby 406 25% 3 osoby 457 29% 4 osoby 331 21% 5 osób lub więcej 194 13% Źródło: badania własne Otawa Group.



59

2.1.3. G r u p a 3 – p r z e d s i ę b i o r s t w a w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o : b a d a n i e p o t e n c j a ł u

Cele badania Badanie potencjału rynku budowlanego (n = 1600) miało na celu oszacowanie

wielkości potencjalnego rynku inwestycyjnego w podziale na poszczególne segmenty oraz sytuację zatrudnionych w segmentach rynku i grupach zawodowych. Kwestionariusz do badania zawierał pytania dotyczące:

• aktualnie zajmowanych powierzchni • planów dotyczących zmiany powierzchni w firmach • czynników wpływających na wybór • planów dotyczących remontu

Metodologia badania W badaniu zastosowano wspomagany komputerowo wywiad telefoniczny

(CATI z ang.: Computer Assisted Telephone Interview). Jest to wywiad o ustalonej strukturze prowadzony przez ankietera, który przez telefon odczytuje responden-towi pytania kwestionariuszowe. Metoda ta oferuje szereg możliwości, które nie są dostępne dla tradycyjnych metod. Przede wszystkim istnieje możliwość dosto-sowania terminu wywiadu do preferencji respondentów. Nawet w przypadku przerwania wywiadu przez respondenta może być on wznowiony ponownie w momencie, w którym został zakończony. W takiej sytuacji ankieter ma możli-wość ustalenia daty i godziny ponownego kontaktu z respondentem w dogodnym dla niego terminie. Bez wątpienia eksperci czy osoby zatrudnione na wyższych stanowiskach w hierarchii firmy są osobami, z którymi trudno o bezpośredni kon-takt i przeprowadzenie wywiadu. Oczywiście główną przyczyną jest tu brak czasu. Metodologia CATI w dużym stopniu rozwiązuje ten problem. Ankieter dzwoniąc do danej firmy poszukuje odpowiedniej osoby w firmie spełniającej kryteria dobo-ru do próby. Niejednokrotnie kontaktuje się z kilkoma osobami zanim dotrze do właściwego respondenta. Jeśli respondent wyraża zgodę, wywiad jest przeprowa-dzany od razu. Jeśli respondent w danej chwili nie ma czasu, ankieter umawia się z nim na kolejny dogodny dla niego termin. Czas wywiadu w przedsiębiorstwach wynosił przeciętnie około 10–15 min.



60

Tabela 23. Struktura próby w badaniu (przedsiębiorstwa)

Ogółem n = 1600 100%

Branża

Górnictwo, zaopatrywanie w energię, wodę, gaz 38 2% Produkcja art. spożywczych i napojów 57 4% Produkcja odzieży i obuwia 24 2% Produkcja wyrobów z gumy, szkła, ceramiki, mat. bud. 66 4% Hutnictwo i prod. metali wyrobów z metal (nie-maszyn) 60 4% Produkcja maszyn, urządzeń i aparatury 61 4% Produkcja pojazdów mechanicznych i sprzętu transport 37 2% Budownictwo 157 10% Handel hurtowy 185 12% Handel detaliczny 102 6% Naprawy, usługi dla ludności 95 6% Gastronomia, turystyka, hotele 62 4% Instytucje finansowe 63 4% Inne usługi dla firm (poligrafia, marketing, informatyka) 119 7% Edukacja 135 8% Ochrona zdrowia 84 5% Inne usługi społeczne 113 7% Administracja (państwowa, samorządowa) 69 4% Usługi komunalne 10 1% Transport 36 2% Inne 27 2%

Zatrudnienie

5–10 pracowników 616 39% 11–20 pracowników 334 21% 21–50 pracowników 267 17% 51–100 pracowników 145 9% 101–200 pracowników 89 6% powyżej 200 pracowników 149 9%

Zasięg działania

działalność firmy ma charakter lokalny 758 47% działalność firmy ma zasięg krajowy \ ogólnopolski 465 29% firma działa nie tylko w kraju, ale i za granicą 377 24% Źródło: badania własne Otawa Group.



61

Tabela 24. Struktura próby w badaniu pod względem lokalizacji (przedsiębiorstwa)

Ogółem n = 1600 100%

Podregion

bielski 294 18% bytomski 145 9% częstochowski 161 10% gliwicki 153 10% katowicki 250 16% rybnicki 193 12% sosnowiecki 252 16% tyski 152 10%

Źródło: badania własne Otawa Group.

2.1.4. G r u p a 4 – e k s p e r c i r y n k u b u d o w l a n e g o ( b a d a n i a j a k o ś c i o w e )

Cele badania Na koniec procesu badawczego przeprowadzonych zostało 30 indywidualnych

wywiadów pogłębionych (IDI) z ekspertami rynku budowlanego. Wywiady te miały na celu konfrontację opinii ekspertów na temat aktualnej sytu-

acji rynku budowlanego w województwie śląskim z wynikami uzyskanymi w trakcie badań ilościowych.

W wywiadzie poruszono następujące kwestie: • ogólna sytuacja gospodarcza w województwie śląskim • percepcja rynku budowlanego • rynek mieszkaniowy w województwie śląskim • rynek inwestycji budowlanych dla firm

Metodologia badania W realizacji badania zastosowano Indywidualne Wywiady Pogłębione (IDI)

– (z ang. Individual In-Depth Interviews). Jest to jedna z bardziej popularnych metod badań jakościowych, polegająca na szczegółowej, wnikliwej rozmowie z informato-rem/respondentem, której celem jest dotarcie do precyzyjnych informacji, poszerzenie wiedzy związanej z tematem badania.

W trakcie wywiadu indywidualnego podejmowane są zagadnienia badawcze o charakterze eksploracyjnym próby wyjaśniania/zrozumienia zjawisk, motywacji, postaw, zachowań.



62

Wywiady pogłębione prowadzone są przez wyspecjalizowanych badaczy o na-stawieniu psychologicznym, którzy umiejętnie wprowadzają kolejne tematy rozmowy, odpowiednio ukierunkowują wypowiedź respondenta, pomagają w ujawnianiu prze-konań, opinii, postaw.

Tabela 25. Struktura próby w badaniu IDI (eksperci rynku budowlanego)

Charakterystyka respondenta Liczba IDI

Pośrednicy na rynku nieruchomości specjalizujący się w sprzedaży mieszkań dla klientów indywidualnych

2

Pośrednicy na rynku nieruchomości specjalizujący się w sprzeda-ży/wynajmie powierzchni biurowych

2

Duże firmy: 2 Przedstawiciele firm deweloperskich realizujących inwestycje mieszkaniowe dla rynku masowego/indywidualnego Małe i średnie firmy: 2

Przedstawiciele firm zajmujących się realizacją inwestycji biuro-wych – właściciele biurowców/powierzchni biurowych

2

Duże firmy: 2 Przedstawiciele firm budowlanych specjalizujących się przede wszystkim w budowie dla rynku mieszkaniowego – klient masowy (zabudowa wielorodzinna) Małe i średnie firmy: 2

Duże firmy: 2 Przedstawiciele firm budowlanych specjalizujących się przede wszystkim w budowie dla rynku mieszkaniowego – klient masowy (domy, zabudowa szeregowa) Małe i średnie firmy: 2

Przedstawiciele hurtowni z materiałami budowlanymi 2

Przedstawiciele sklepów z materiałami budowlanymi 2

Przedstawiciele sklepów z materiałami do wykończenia wnętrz 2

Przedstawiciele banków zajmujący się udzielaniem kredytów mieszkaniowych/hipotecznych indywidualnym klientom

2

Przedstawiciele banków zajmujący się udzielaniem kredytów fir-mom na inwestycje

2

Dziennikarze, którzy zajmują się tematyką ekonomiczną i znają się na rynku budowlanym

2




63

2.2. Wyniki badań empirycznych wśród klientów indywidualnych

2.2.1. S y t u a c j a m i e s z k a n i o w a m i e s z k a ń c ó w w o j e w ó d z t w a ś l ą s k i e g o 2.2.1.1. TYP ZABUDOWY

Z przeprowadzonego badania wynika, że 40% mieszkańców województwa ślą-skiego zamieszkuje w domach jednorodzinnych. Podobna liczba (36%) mieszka w budynkach wielorodzinnych, niskich (do 4 kondygnacji). Co piąty mieszkaniec Śląska (20%) zamieszkuje w budynkach o zabudowie wielorodzinnej, wysokiej (powyżej 4-kondygnacji).

Wykres 30.

Wielorodzinna niska (blok niski - do 4-kondygnacji)

36%

Wielorodzinna wysoka (blok

wysoki - powyżej 4-kondygnacji)

20%

segment/ bliźniak4%

dom wolnostojący

40%

W3. Jaki jest rodzaj zabudowy lokalu, w którym Pan(i) mieszka? n=2400

Źródło: badania własne Otawa Group



64

Tabela 26. Typ zabudowy a struktura demograficzna mieszkańców

Dom

wolnostojący

Wielorodzinna niska (blok niski

– do 4-kondygnacji)

Wielorodzinna wysoka

(blok wysoki – powyżej

4-kondygnacji)

Bliźniak/ segment

Płeć

Mężczyzna 43% 43% 47% 56%

Kobieta 57% 57% 53% 44%

Wiek

25–35 lat 18% 20% 21% 16%

36–45 lat 26% 28%+ 18%– 20%

46–65 lat 56% 52%– 60%+ 64%

Stan cywilny

kawaler\panna 9%– 14%+ 17%+ 8%

mieszkający(ąca) z partnerem(ką) 1% 2% 3% 3%

żonaty\zamężna 83%+ 70%– 68%– 77%

Rozwiedziony(a)\w separacji 3%– 6%+ 5% 3%

wdowiec\wdowa 4%– 7%+ 6% 7%

Odmowa 0% 1% 1% 2%

Wykształcenie

niepełne podstawowe, podstawowe 2% 3% 1% 3%

zasadnicze zawodowe 23%+ 16%– 20% 13%

niepełne średnie, średnie 40% 41% 36% 31%

powyżej średniego 34%– 40% 43%+ 52%

Liczba osób w gospodarstwie domowym

1 osoba 4%– 13%+ 18%+ 7%

2 osoby 23%– 31%+ 34%+ 31%

3 osoby 24% 29%+ 24% 30%

4 osoby 29%+ 20%– 21% 25%

5 osób lub więcej 13%+ 5%– 2%– 3%




65

Tabela 27. Typ zabudowy a miejsce zamieszkania mieszkańców

Dom

wolnosto-jący

Wielorodzinna niska (blok niski

– do 4-kondygnacji)

Wielorodzinna wysoka (blok

wysoki – powyżej 4-kondygnacji)

Bliźniak/ segment

Wielkość miejscowości

Wsie 38%+ 2%– 1%– 7%

miasta do 50 000 mieszkańców 8% 8% 2% 5%

miasta od 100–200 tys. mieszkańców 32%– 47%+ 42% 44%

miasta od 200–500 tys. mieszkańców 22%– 44%+ 55%+ 44%

Powiat

Bielski 16%+ 2%– 1%– 8%

Częstochowski 14%+ 1%– 0% 0%

Gliwicki 9%+ 5% 1% 3%

Rybnicki 7%+ 1%– 1% 0%

m. Bielsko-Biała 11%+ 9% 6%– 7%

m. Bytom 3%– 13%+ 9% 7%

m. Częstochowa 11% 15%+ 8%– 8%

m. Gliwice 5%– 14%+ 12% 20%

m. Katowice 6%– 17%+ 24%+ 21%

m. Rybnik 11%+ 4%– 5% 10%

m. Sosnowiec 5%– 12% 23%+ 15%

m. Tychy 3%– 8%+ 9% 2%




66

2.2.1.2. WIELKOŚĆ LOKALU I LICZBA POKOI Przeciętna śląska rodzina zamieszkuje w lokalu o powierzchni 91 m2, przy czym

połowa mieszkańców posiada powierzchnię do 70 m2. Największa grupa badanych (21%) dysponuje mieszkaniem o powierzchni do 50 m2. W dalszej kolejności wymie-niano lokale o metrażu 51–60 m2 (17%) oraz 61–70 m2 (12%).

Wykres 31.

21%

17%

12%

6%

1%

7%

6%

7%

9%

3%

3%

do 50 m2

51-60 m2

61-70 m2

71-80 m2

81-90 m2

91-100 m2

101-120 m2

121-150 m2

151-200 m2

pow. 200 m2

nie wiem

W4. A ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, w którym Pan/Pani obecnie mieszka? n=2400


Wielkość zajmowanych lokali zależy od typu nieruchomości. Największą powierzchnię mają domy wolnostojące (średnio 138 m2) oraz segmenty/bliźniaki (119 m2). Mieszkania w budynkach wielorodzinnych, niskich mają średnio 58 m2, a w budynkach wielorodzinnych, wysokich 56 m2.



67

Wykres 32.

138

119

58

56

Dom wolnostojący

Segment, bliźniak

inna niska (blok niski - do 4-kondygnacji)

zinna wysoka (blok wysoki -wyżej 4-kondygnacji)

W4. A ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, w którym Pan/Pani obecnie mieszka? n=2400


Największa liczba mieszkańców województwa śląskiego posiada w mieszkaniach trzy pokoje (32%). Druga w kolejności grupa to osoby, które zamieszkują w mieszka-niach dwu-pokojowych (25%).



68

Wykres 33.

3 %

2 5 %

3 2 %

1 5 %

8 %

1 5 %

1

2

3

4

5

w i ę c e j n i ż 5

W5. Proszę powiedzieć ile pokoi jest w lokalu, w którym Pan/Pani mieszka? n=2400


Liczba pokoi jest zróżnicowana w zależności od typu nieruchomości: najwięcej posiadają posiadacze domów wolnostojących (36% powyżej 5 pokoi) najmniej w mieszkaniach usytuowanych w budynkach wielorodzinnych, niskich.

Tabela 28. W5. Proszę powiedzieć ile pokoi jest w lokalu, w którym Pan/Pani mieszka?

Liczba pokoi 1 2 3 4 5 Więcej niż 5

Dom wolnostojący 1% 6% 17% 22% 17% 36% Segment/ bliźniak 0% 14% 19% 17% 31% 19% Wielorodzinna niska (blok niski do 4 kondygnacji)

4% 44% 41% 8% 2% 1%

Wielorodzinna wysoka (blok wysoki powyżej 4 kondygnacji)

5% 34% 49% 11% 1% 0%




69

2.2.1.3. STATUS WŁASNOŚCIOWY LOKALI Jeżeli idzie o status własnościowy nieruchomości, to 2/3 badanych zadeklarowała,

że jest właścicielem lub współwłaścicielem (69%) lokalu.

Wykres 34.

40%

29%

8%

8%

5%

4%

1%

4%

jestemwspółwłaścicielem

jestem jego wyłącznymwłaścicielem

właścicielem jest mójmąż \ żona

właścicielem jest mójojciec \ matka

jest to lokalwynajmowany

właścicielem jest innyczłonek mojej rodziny

lokalpracowniczy\służbowy

inne

W8. Proszę powiedzieć jaki jest status własnościowy lokalu, w którym Pan/Pani mieszka? n=2400


2.2.2. N a s t r o j e w o b e c p e r s p e k t y w r o z w o j u r y n k u b u d o w l a n e g o

Połowa uczestników badania (50%) uważa, że w najbliższych 5 latach firmy z branży budowlanej na terenie województwa śląskiego będą się rozwijać i będą miały coraz więcej klientów. Druga pod względem liczebności grupa to respondenci, którzy stwierdzili, że w ciągu najbliższych 5 lat nie nastąpią żadne zmiany w sektorze budowlanym. Pesymistycznie przyszłość branży budowlanej w ciągu najbliższych 5 lat ocenia 8% badanych (firmy przestaną się rozwijać, pracy i klientów będzie mniej).



70

Wykres 35. A3. Jak ogólnie ocenia Pan(i) perspektywy rozwoju firm z

branży budowlanej na terenie województwa śląskiego w ciągu najbliższych 5 lat? n=1600


Firmy przestaną się rozwijać, pracy i klientów

będzie mniej8%

Nie wiem, trudno powiedzieć

16%

Nic się nie zmieni26%

Firmy będą się rozwijać, będą miały coraz więcej

pracy i klientów50%

Optymizm wobec rozwoju sektora budowlanego w Polsce częściej wyrażali: • mężczyźni, • osoby w wieku 25–39.



71

Tabela 29. A3. Jak ogólnie ocenia Pan(i) perspektywy rozwoju firm z branży budowlanej na terenie województwa śląskiego w ciągu najbliższych 5 lat?

Firmy będą się rozwijać, będą

miały coraz wię-cej pracy i klien-

tów

Nic się nie zmieni

Firmy przestaną się rozwijać, pra-cy i klientów bę-

dzie mniej

Płeć kobieta 48%– 53% 47% mężczyzna 52%+ 47% 53%

Wiek 25–35 lat 43%+ 37% 31%– 36–45 lat 35% 39% 40% 46–65 lat 22%– 25% 29%

Stan cywilny kawaler\panna 16% 13% 12% mieszkający(ąca) z partnerem(ką) 7% 5% 5% żonaty\zamężna 63% 65% 66% Rozwiedziony(a) \ w separacji 9% 7% 9% wdowiec\wdowa 5%– 9% 7%

Wykształcenie niepełne podstawowe, podstawowe 8% 8% 9% zasadnicze zawodowe 40% 39% 39% średnie 33% 35% 35% powyżej średniego 18% 17% 15%

Liczba osób w gospodarstwie domowym 1 osoba 13% 15% 11% 2 osoby 26% 23% 30% 3 osoby 28% 31% 22% 4 osoby 21% 18% 29% 5 osób 8% 9% 3% 6 osób lub więcej 4% 5% 5% Źródło: badania własne Otawa Group.

2.2.3. Ź r ó d ł a i n f o r m a c j i o r y n k u b u d o w l a n y m

Najczęściej wymienianym źródłem informacji o rynku budowlanym jest telewizja (60% respondentów). To źródło informacji częściej było wymieniane przez: osoby w wieku 55–65 lat oraz osoby z wykształceniem podstawowym. W drugiej kolejności



72

jako źródło informacji o rynku budowlanym wymieniano prasę oraz rodzinę i znajo-mych (po 45% wskazań). Prasę jako ważne źródło informacji częściej wymieniali respondenci z wykształceniem powyżej średniego oraz badani o wyższych dochodach (powyżej 5 tys. miesięcznie netto). Internet jako źródło informacji wymieniło 40% respondentów. Częściej ten kanał informacyjny był wymieniany przez osoby w wieku 25–39 lat, z wykształceniem średnim i powyżej średniego oraz respondentów o wyż-szej pozycji w stratyfikacji społeczno-zawodowej: kadra kierownicza, właściciele firm, pracownicy biurowi.

Wykres 36. A1. Proszę spojrzeć na kartę i powiedzieć z jakich źródeł

docierają do Pana/Pani informacje na temat szeroko rozumianego rynku budowlanego? n=1600


60%

45%

45%

40%

20%

9%

4%

4%

2%

1%

9%

3%

5%

Z telewizji

Z prasy

Od rodziny, znajomych

Z Internetu

Z radia

Z tablic i bilboardów

Z agencji nieruchomości

Z targów

Pocztą

Bezpośrednio od developera

Z innych źródeł

Trudno powiedzieć

Takie informacje w ogóle do mnie nie docierają

Niemniej jednak respondenci zapytani o najważniejsze dla nich źródło informacji o rynku budowlanym częściej wymieniali znajomych i rodzinę (28%). Telewizja w tym pytaniu otrzymała 25% wskazań, zaś Internet 22%. Na kolejnym miejscu upla-sowała się prasa (11%). Powyższe wyniki wskazują na ważność „personalnych” źró-deł informacji w kształtowaniu opinii o rynku budowlanym.



73

Wykres 37.

A2. A które z tych źródeł stanowi dla Pana(i) najważniejsze źródło informacji na temat rynku budowlanego? n=1600


28%

25%

22%

11%

1%

1%

1%

4%

6%

Od rodziny, znajomych

Z telewizji

Z Internetu

Z prasy

Z agencji nieruchomości

Z radia

Z targów

Z innych źródeł

Trudno powiedzieć

W odniesieniu do najważniejszych źródeł informacji daje się zauważyć zróżnico-wanie ze względu płeć. Telewizja, jako ważne źródło informacji jest istotnie wyżej w przypadku kobiet niż mężczyzn (K – 27%, M – 22%). Odwrotnie jest w przypadku Internetu. Internet jako ważne źródło informacji istotnie częściej pojawia się we wska-zaniach mężczyzn (K – 20%, M – 25%).



74

Tabela 30. A2. A które z tych źródeł stanowi dla Pana(i) najważniejsze źródło informacji na temat rynku budowlanego?

n= Od rodziny znajomych

Z telewizji Z Internetu Z prasy

Płeć

Kobieta 769 30% 27%+ 20%– 10%

Mężczyzna 754 27% 22%– 25%+ 11%

Wiek

25–39 lat 606 24%– 20%– 35%+ 8%–

40–54 lat 550 31% 25% 17%– 11%

55–65 lat 367 30% 31%+ 10%– 16%+

Wykształcenie

Podstawowe 135 31% 36%+ 10%– 8%

Zasadnicze zawodowe 601 33%+ 31%+ 10%– 11%

Średnie 507 25% 17%– 31%+ 12%

Powyżej średniego 264 20%– 20%– 38%+ 9%

Nie wiem\odmowa 15 43% 21% 21% 7%

Sytuacja zawodowa

Kadra kierownicza, właściciele firm

171 29% 11%– 39%+ 8%

Pracownicy umysłowi 156 26% 15%– 38%+ 13%

Pracownicy handlu i usług 171 23% 23% 25% 11%

Robotnicy i rolnicy 434 30% 27% 18%– 10%

Nie pracują 308 26% 28% 19% 11%

Emeryci, renciści 268 32% 32%+ 11%– 12%

Odmowa odpowiedzi 15 20% 13% 27% 20%




75

2.2.4. Z a k u p y p r o d u k t ó w i u s ł u g b u d o w l a n y c h w c i ą g u o s t a t n i c h 1 2 m i e s i ę c y 2.2.4.1. ZAKUPY NIERUCHOMOŚCI W CIĄGU OSTATNICH 12 MIESIĘCY

Z deklaracji mieszkańców województwa śląskiego wynika, że 5% gospodarstw domowych dokonała zakupu nieruchomości lub wybudowało nieruchomość w ciągu ostatnich 12 miesięcy: 3% sfinalizowało zakup lub budowę, 2% jest trakcie zakupu/ budowy.

Wykres 38.

G1. Czy w ciągu ostatnich 12 m-cy kupił(a) lub jest w trakcie zakupu /wybudował(a) lub jest w trakcie budowy Pan(i) jakąś

nieruchomość (dom, mieszkanie, apartament w mieście, działka, apartament/dom wakacyjny)? n=2400


tak, kupił\wybudował

3%

jestem w trakcie zakupu\budowy

2%

nie95%

Popularną wśród inwestorów indywidualnych inwestycją jest budowa domu me-todą gospodarczą, na którą wskazało 27% osób. Do częstych inwestycji w nierucho-mość należy zaliczyć również zakup mieszkań na rynku wtórnym (22%). Na trzecim miejscu pojawił się zakup działki pod budowę domu (18%). Dopiero w następnej ko-lejności badani wymieniali zakup nowo wybudowanego mieszkania (12%). Zakupu



76

domu od dewelopera dokonało 1% respondentów, którzy zadeklarowali jakąkolwiek aktywność inwestycyjną w analizowanym okresie.

Wykres 39. G2. Jakiego typu nieruchomość kupił(a)/wybudował(a) Pan(i)

w ciągu ostatnich 12 m-cy lub jest Pan(i) w trakcie jego budowy / zakupu? n=136


27%

22%

18%

12%

8%

7%

1%

1%

1%

1%

dom samodzielnie metodą gospodarczą

mieszkanie na rynku wtórnym

działka pod budowę domu

nowo wybudowane mieszkanie

nowo wybudowany dom bezpośrednio od osoby prywatnej

dom na rynku wtórnym

nowo wybudowany dom od developera

apartament w mieście na rynku pierwotnym

apartament \ dom wakacyjny na rynku pierwotnym

apartament \ dom wakacyjny na rynku wtórnym



77

2.2.4.2. POWIERZCHNIA ZAKUPIONYCH NIERUCHOMOŚCI 40% badanych, którzy dokonali zakupu nieruchomości lub budowy, zdecydowali

się na lokale o powierzchni do 100 m2. Co trzeci badany z tej grupy (30%) nabył nie-ruchomość o powierzchni między 101, a 150 m2. Co czwarta osoba (24%) deklarowa-ła, że nabyta nieruchomość ma powyżej 150 m2. Średnia powierzchnia kupionego lub wybudowanego lokalu wyniosła 128 m2. Na ten dość wysoki wynik wpłynął fakt, że znaczna cześć tych lokali to domy wolnostojące.

Wykres 40. G5a. Ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, który Pan(i)

zakupił/kupuje? n=136


pow. 200 m210%

nie wiem6%

do 50 m215%

51-60 m213%

101-120 m214%

61-100 m212%

121-150 m216%

151-200 m214%



78

2.2.4.3. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA NIERUCHOMOŚCI Wśród źródeł finansowania najczęściej pojawiały się: oszczędności (64%) oraz

kredyt (46%). W dalszej kolejności wymieniano: pomoc rodziny (15%) oraz pieniądze uzyskane ze sprzedaży starego mieszkania/ domu (10%).

Wykres 41. G7. Z jakich środków pieniężnych zapłacił(a) Pan/Pani za

kupno/budowę tego mieszkania/apartamentu/domu/tej działki? n=136


64%

46%

15%

10%

7%

1%

1%

1%

Oszczędności

Kredyt

Pomoc rodziny

Ze sprzedaży staregomieszkania\ domu

Z pieniędzy zarobionych zagranicą

inne

trudno powiedzieć

odmowa

Osoby, które zaciągnęły kredyt na zakup nieruchomości finansowały w ten spo-sób najczęściej od 31% do 60% kosztów zakupu lokalu (23% badanych).



79

Wykres 42.

G8. Na jaki procent wartości nieruchomości zaciągnął(ęła) Pan(i) kredyt? n=63


mniej niż 10%21%

10%-30%13%

61%-80%19%

31%-60%23%

81%-100% lub wiecej16%

nie wiem8%



80

2.2.4.4. CENA ZAKUPU NIERUCHOMOŚCI Prawie połowa mieszkańców województwa śląskiego (48%), która kupiła nieru-

chomość na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy wydała na ten cel nie więcej niż 400 tysięcy złotych. Średnia cena zakupionej nieruchomości wyniosła 419 tys. zł.

Wykres 43. G9. Jaki był koszt zakupu/wybudowania lub jaki przewiduje Pan(i), że będzie ostateczny koszt zakupu/wybudowania tej

nieruchomości? n=110


powyżej 1000 tys17%

601-1000 tys10%

501-600 tys9%

301-400 tys11%

401-500 tys16%

201-300 tys16%

do 200 tys21%



81

2.2.4.5. PRZEZNACZENIE KUPIONEJ NIERUCHOMOŚCI Dwa najczęstsze powody zakupu nowej nieruchomości w ciągu ostatnich 12 mie-

sięcy to: chęć zamiany posiadanego lokalu na większy (32%) oraz zakup dla dzieci (30%). W dalszej kolejności wymieniano: chęć podwyższenia standardu lokalu (28%) oraz chęć zamiany mieszkania na dom (27%). Inne powody wymieniane były rzadziej.

Wykres 44.

G6. W jakim celu kupił(a)/ kupuje/ wybudował(a)/ buduje Pan(i) tę nieruchomość? n=136


32%

30%

28%

27%

23%

18%

15%

10%

4%

4%

3%

1%

chcę zamienić mieszkanie\dom na większe

kupuję dla dzieci

chcę mieszkać w mieszkaniu\domu o wyższym standardzie niżdotychczasowy

chcę zamienić mieszkanie na dom

chcę się usamodzielnić\zamieszkać na swoim

chcę zainwestować w nieruchomość

chcę zmienić dzielnicę

chcę zmienić miejscowość

chcę zamienić mieszkanie\dom na mniejsze

kupuję pod wynajem

kupuję dla innych bliskich niż dzieci, np. rodzice

chcę zamienić dom na mieszkanie

2.2.5. R e m o n t y d o k o n a n e w c i ą g u o s t a t n i c h 1 2 m i e s i ę c y

Ponad połowa mieszkańców województwa śląskiego w wieku 25–65 lat (54%) twierdzi, że ciągu ostatnich 12 miesięcy poprzedzających badania empiryczne dokona-ła remontu. Zakres prac wykonywaniach w ramach takiego remontu, to najczęściej: malowanie ścian (88%), gładzie gipsowe (56%), wymiana podłogi (44%), remont łazienki, kładzenie płytek (38%) oraz wymiana armatury łazienkowej (38%).



82

Wykres 45.

Q2. W jakim zakresie wykonał(a) Pan(i) remont w domu/ mieszkaniu? n=1302


88%

56%

44%

38%

38%

35%

35%

33%

28%

18%

13%

12%

12%

6%

Malowanie ścian

Gładzie gipsowe

Wymiana podłogi

Remont łazienki, kładzenie płytek

Wymiana armatury łazienkowej (np wanna, prysznic, umywalki)

Remont kuchni, nowe płytki w kuchni

Wymiana armatury kuchennej (zlewy, krany)

Wymiana okien, drzwi

Wymiana instalacji

Remont, renowacja ścian zewnętrznych

Wyburzanie, stawianie ścian wewnętrznych

Remont, wymiana dachu

Cyklinowanie, lakierowanie istniejącej podłogi

inne

Blisko 40% mieszkańców województwa śląskiego, którzy dokonali remontu wy-konała go samodzielnie. Co trzecia osoba (35%) skorzystała w tej kwestii z wyłącznej pomocy firm lub specjalistów. 26% badanych częściowo wykonało remont samo-dzielnie, a częściowo korzystało z pomocy fachowców. Jeżeli idzie o źródła finanso-wania, to zdecydowana większość mieszkańców województwa śląskiego, którzy dokonali remontu finansowała go z oszczędności własnych (81%). Kredytem posił-kowało się 17% osób z tej grupy. Koszty remontów najczęściej pochłaniały kwoty między 2 a 10 tys. zł.



83

Wykres 46.

Q5. Jaki był koszt remontu lub jaki przewiduje Pan(i), że będzie ostateczny koszt? n=1302


nie wiem, odmowa4%

do 2 tys zł18%

2-5 tys22%10-20 tys

18%

5-10 tys22%

20-30 tys7%

powyżej 30 tys9%



84

2.2.6. P l a n o w a n e i n w e s t y c j e w n i e r u c h o m o ś ć 2.2.6.1. PLANOWANY ZAKUP NIERUCHOMOŚCI W CIĄGU NAJBLIŻSZYCH 3 LAT Co dziesiąty mieszkaniec województwa śląskiego biorący udział w badaniu tele-

fonicznym (10%) planuje zakupu nieruchomości w ciągu najbliższych 3 lat.

Wykres 47. H1. Czy zamierza Pan/Pani kupić/wybudować/rozpocząć

budowę jakiejś nieruchomości (dom, mieszkanie, apartament w mieście, działka, apartament/dom wakacyjny) / w okresie

najbliższych 3 lat? n=2400


tak10%

nie89%

trudno powiedzieć1%

Częściej chęć zakupu nieruchomości lub budowy domu wyrażali: • mężczyźni, • osoby w wieku 25–35 lat, • osoby żonate/zamężne, • z wykształceniem powyżej średnim, • mieszkańcy miast.



85

Tabela 31. Profil demograficzny osób, które w ciągu najbliższych 3 lat zamierzają dokonać zakupu nieruchomości lub zamierzają wybudować nieruchomość

Płeć

Mężczyzna 52%+

Kobieta 48%–

Wiek

25–35 lat 46%+

36–45 lat 29%

46–65 lat 26%–

Stan cywilny

kawaler\panna 22%–

mieszkający(ąca) z partnerem(ką) 2%

żonaty\zamężna 69%+

Rozwiedziony(a) \ w separacji 2%

wdowiec\wdowa 3%

Odmowa 1%

Wykształcenie

niepełne podstawowe, podstawowe 0%

zasadnicze zawodowe 10%–

niepełne średnie, średnie zawodowe lub ogólnokształcące 34%

pomaturalne, niepełne wyższe, licencjackie, wyższe 56%+ Źródło: badania własne Otawa Group.



86

Tabela 32. Profil demograficzny osób, które w ciągu najbliższych 3 lat zamierzają dokonać zakupu nieruchomości lub zamierzają wybudować nieruchomość (Cd)

Wielkość miejscowości Wsie 10%– miasta do 50 000 mieszkańców 10% miasta od 100 000 do 200 000 mieszkańców 41% miasta od 200 000 do 500 000 mieszkańców 38%

Powiat Bielski 5% Częstochowski 7% Gliwicki 7% Rybnicki 2% m. Bielsko-Biała 9% m. Bytom 9% m. Częstochowa 12% m. Gliwice 8% m. Katowice 17% m. Rybnik 4% m. Sosnowiec 9% m. Tychy 9% Źródło: badania własne Otawa Group.

Niemniej jednak jak wynika z deklaracji osób biorących udział w badaniu, więk-szość osób zamierza dokonać inwestycji w nieruchomość w dłuższej niż rok perspek-tywie czasowej (za 2–3 lata). Horyzont czasowy rozpoczęcia inwestycji przedstawia się w sposób następujący:

Tabela 33. H2. Kiedy konkretnie zamierza Pan(i) kupić / wybudować jakąś nieruchomość (dom, mieszkanie, działka)? n = 249 (osoby, które zamierzają dokonać zakupu nieruchomości lub wybudować nieruchomość)

Do 12 miesięcy 22% 13–24 miesięcy 29% 25–36 miesięcy 41% Trudno powiedzieć 8% Źródło: badania własne Otawa Group.



87

Należy też pamiętać, że wywiady były przeprowadzane w sierpniu 2011 roku. Od tamtego czasu faktyczna liczba osób planujących zakup mogła się zmniejszyć ze względu na rozszerzanie się kryzysu w strefie euro oraz na obostrzenia dotyczące przyznawania kredytów hipotecznych. 2.2.6.2. TYP I WIELKOŚĆ NIERUCHOMOŚCI DO ZAKUPU

Mieszkańcy województwa śląskiego w największym stopniu zainteresowani są budową domu (38%) oraz zakupem działki pod budowę (28%). W dalszej kolejności wymieniano zakup mieszkania na rynku wtórnym (20%) oraz zakup nowo wybudo-wanego mieszkania (16%). Po 14% osób chciałoby kupić dom na rynku wtórnym oraz nowo wybudowany dom bezpośrednio od osoby prywatnej.

Wykres 48.

H3. Jakiego typu nieruchomość zamierza Pan/Pani kupić/ wybudować w okresie najbliższych 3 lat? n=249


38%

28%

20%

16%

14%

14%

10%

3%

3%

2%

2%

3%

dom samodzielnie metodą gospodarczą

działka pod budowę domu

mieszkanie na rynku wtórnym

nowo wybudowane mieszkanie

dom na rynku wtórnym

nowo wybudowany dom bezpośrednio od osoby prywatnej

nowo wybudowany dom od developera

apartament w mieście na rynku pierwotnym

apartament \ dom wakacyjny na rynku pierwotnym

apartament w mieście na rynku wtórnym

apartament \ dom wakacyjny na rynku wtórnym

inne

Jako źródła finansowania przyszłej inwestycji najczęściej wymieniano: kredyt (61%) i oszczędności (57%). 31% osób chciałby sfinansować zakup nieruchomości ze środków uzyskanych ze sprzedaży dotychczas zamieszkiwanej nieruchomości. Osoby,



88

które chcą zaciągnąć kredyt na zakup domu, mieszkania lub działki najczęściej chcą uzyskać w ten sposób od 31 do 60% potrzebnej kwoty (30%). Druga pod względem liczebności grupa to badani, którzy chcą z kredytu pokryć od 61 do 80% wartości inwestycji (21%). Średnia powierzchnia planowanej nieruchomości wyniesie 122 m2. 2.2.6.3. CHARAKTERYSTYKA PLANOWANYCH NIERUCHOMOŚCI Domy

Osoby, które planują zakup lub budowę domu najczęściej myślą o budynku wol-nostojącym (81% wśród planujących zakup nieruchomości w postaci domu). Blisko połowa mieszkańców województwa śląskiego (53%), którzy chcą kupi lub wybudo-wać dom planuje jego powierzchnię w przedziale między 101 i 150 m2. Średnia powierzchnia planowanego domu wynosi 131 m2. Dom ma być usytuowany najczę-ściej na działce o powierzchni od 751 do 1000 m2 (35%). Średnia, deklarowana powierzchnia działki wyniosła 908 m2. Maksymalna cena, jaką badani chcieliby prze-znaczyć na wybudowanie domu wyniosła średnio 503 tys. zł.

Wykres 49. H4. A jaka jest dla Pana(i) najwyższa akceptowalna cena za

dom mieszkalny lub najwyższy akceptowalny koszt wybudowania domu? n=82

powyzej 600 tys24%

301-450 tys16%

451-600 tys17%

151-300 tys31%

do 150 tys12%




89

Mieszkania Ponad połowa uczestników badania wskazywała na przedział do 60 m2 (52%).

Przeciętny metraż planowanego do zakupu mieszkania to 64 m2.

Wykres 50.

H5. Jaka będzie najprawdopodobniej powierzchnia mieszkalna tego lokalu? n=59


do 40 m25%

41-50 m227%

61-70 m212% 51-60 m2

25%

71-80 m222%

powyżej 80 m29%

Mieszkańcy Śląska, którzy zdecydowali się na zakupu mieszkania chcą wydać na nie średnio do 253 tys. zł. Średnia maksymalna cena za m2 według ich deklaracji wy-nosi 5347 zł. Respondenci najczęściej deklarowali, że w planowanym mieszkaniu znajdzie się 4 lub więcej pokoi (57% wskazań). 2.2.6.4. POWODY ZAKUPU PLANOWANEJ NIERUCHOMOŚCI

Najczęstszym powodem zakupu przyszłej nieruchomości jest chęć zamiany mieszkania lub domu na większy (40%). W dalszej kolejności mieszkańcy wojewódz-twa śląskiego jako powód zakupu nieruchomości w przyszłości wymieniali: chęć podwyższenia standardu zamieszkiwanej nieruchomości (34%) oraz chęć usamodziel-



90

nienia się (32%) i chęć zamieszkania w domu (31%). Zakup dla dzieci (27%) oraz zakup w celach inwestycyjnych (26%) to następne w kolejności powody nabycia nie-ruchomości.

Wykres 51.

H5. W jakim celu planuje Pan/Pani zakup / budowę tej nieruchomości? n=249


40%

34%

32%

31%

27%

25%

16%

16%

16%

5%

5%

2%

2%

3%

chcę zamienić mieszkanie\dom na większe

chcę mieszkać w mieszkaniu\domu o wyższym standardzie niżdotychczasowy

chcę się usamodzielnić\zamieszkać na swoim

chcę zamienić mieszkanie na dom

kupuję dla dzieci

chcę zainwestować w nieruchomość

chcę zmienić miejscowość

chcę zmienić dzielnicę

na cel rekreacyjny

chcę zamienić mieszkanie\dom na mniejsze

kupuję dla innych bliskich niż dzieci, np. rodzice

chcę zamienić dom na mieszkanie

kupuję pod wynajem

inny cel

2.2.6.5. WAŻNOŚĆ KRYTERIÓW PRZY WYBORZE OFERTY NIERUCHOMOŚCI Najważniejszym kryterium dla mieszkańców województwa śląskiego przy wybo-

rze nieruchomości jest jego cena. 84% badanych uznało ten czynnik za bardzo ważny. W drugiej kolejności w rankingu ważności znalazł się podział wewnętrzny lokalu – funkcjonalność (69% wskazań na odpowiedź ‘bardzo ważne’). Wśród innych bardzo ważnych kryteriów znalazły się: lokalizacja (65%), bezpieczna okolica (64%), metraż (62%). Kryteria, którymi kierują się mieszkańcy województwa śląskiego przy wybo-rze nieruchomości nie różnicują ich ze względu na płeć. Zarówno kobiety, jak i męż-czyźni biorą przy wyborze te same aspekty. W tym przypadku bardziej istotny okazał



91

się wiek badanych. Dla osób z grupy wiekowej 25–39 lat istotnie ważniejsze niż dla pozostałych okazały się: wysokość czynszu, bliskość szkoły/ przedszkola, bliskość miejsca pracy.

Wykres 52. H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy

zakupie planowanego lokalu? Dane: % odpowiedzi ‘bardzo ważne’, n=249


84%

69%

65%

64%

62%

49%

45%

45%

43%

40%

40%

37%

35%

33%

21%

Cena

Podział wnętrza lokalu – funkcjonalność

Lokalizacja

Bezpieczna okolica

Metraż lokalu

Dogodne połączenie komunikacyjne

Garaż

Typ zabudowy

Blisko rodziny, przyjaciół

Wysokość czynszu

Architektura budynku

Bliskość szkoły, przedszkoli

Wysoki standard wykończenia

Odległość od miejsca pracy

Renomowana okolica



92

Tabela 34. H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy zakupie planowanego lokalu? Zróżnicowanie wyników ze względu na wiek

25–39 lat 40–54 lat 55–65 lat Cena 84% 84% 92% Podział wnętrza lokalu – funkcjonalność 68% 65% 92% Lokalizacja 63% 68% 75% Bezpieczna okolica 62% 68% 75% Metraż lokalu 59% 65% 83% Dogodne połączenie komunikacyjne 49% 48% 50% Garaż 45% 39% 67% Typ zabudowy 43% 52% 50% Blisko rodziny, przyjaciół 45% 26% 67% Wysokość czynszu 46%+ 19% 42% Architektura budynku 37% 48% 50% Bliskość szkoły, przedszkoli 44%+ 13% 33% Wysoki standard wykończenia 33% 35% 50% Odległość od miejsca pracy 40%+ 16% 17% Renomowana okolica 20% 23% 25% Źródło: badania własne Otawa Group.

Tabela 35. H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy zakupie planowanego lokalu? Zróżnicowanie wyników ze względu na płeć

Kobieta Mężczyzna Cena 86% 84% Podział wnętrza lokalu – funkcjonalność 68% 69% Lokalizacja 70% 61% Bezpieczna okolica 71% 59% Metraż lokalu 64% 61% Dogodne połączenie komunikacyjne 49% 48% Garaż 45% 46% Typ zabudowy 49% 42% Blisko rodziny, przyjaciół 43% 42% Wysokość czynszu 48% 34% Architektura budynku 41% 40% Bliskość szkoły, przedszkoli 42% 33% Wysoki standard wykończenia 33% 36% Odległość od miejsca pracy 42% 26% Renomowana okolica 23% 19% Źródło: badania własne Otawa Group.



93

2.2.7. P l a n o w a n e r e m o n t y w c i ą g u n a j b l i ż s z y c h 1 2 m i e s i ę c y

Co trzeci mieszkaniec województwa śląskiego (34%) twierdzi, że ciągu najbliż-szych 12 miesięcy planuje remont mieszkania. Jeżeli idzie o zakres prac, to najczęściej wymieniano: malowanie ścian (73%), gładzie gipsowe (35%), remont łazienki (30%), wymiana podłogi (29%), wymiana armatury łazienkowej (28%).

Wykres 53.

W2. W jakim zakresie planuje Pan(i) remont w domu/ mieszkaniu? n=942


73%

35%

30%

29%

28%

24%

21%

16%

16%

15%

9%

8%

7%

6%

Malowanie ścian

Gładzie gipsowe

Remont łazienki, kładzenie płytek

Wymiana podłogi

Wymiana armatury łazienkowej (np wanna, prysznic, umywalki)

Remont kuchni, nowe płytki w kuchni

Wymiana armatury kuchennej (zlewy, krany)

Wymiana instalacji

Wymiana okien, drzwi

Remont, renowacja ścian zewnętrznych

Cyklinowanie, lakierowanie istniejącej podłogi

Remont, wymiana dachu

Wyburzanie, stawianie ścian wewnętrznych

inne

Zdecydowana większość badanych chce sfinansować przyszły remont z oszczęd-ności własnych (79%). Kredyt na remont chce zaciągnąć 18% planujących przedsię-wzięcie a 9% chce skorzystać z pomocy rodziny. Praktycznie tyle samo osób deklaruje, że wykona remont samodzielnie i zatrudni fachowców: 39% mieszkańców śląska chce dokonać remontu samodzielnie, 38% chce zatrudnić firmę lub fachowca, pozostałe osoby częściowo wykonają remont samodzielnie, a częściowo zatrudnią specjalistów. Jeżeli idzie o konkretne prace, to z usług specjalistów częściej chcą



94

skorzystać osoby planujące: wymianę okien, dachu oraz instalacji. Samodzielnie prace są wykonać częściej osoby planujące: malowanie ścian, wymianę podłóg i stawianie ścian wewnętrznych.

Wykres 54.

R2. Czy zamierza Pan(i) wykonać te prace samodzielnie, czy też zatrudnić fachowca lub firmę?


32%

37%

36%

36%

49%

45%

66%

13%

23%

15%

20%

19%

18%

16%

16%

23%

21%

15%

28%

9%

65%

54%

54%

48%

47%

47%

45%

45%

41%

41%

36%

27%

24%

21%

34%

34%

39%

23%

31%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Wymiana okien, n=216

Remont, wymiana dachu, n=79

Wymiana instalacji , n=120

Remont, renowacja ścian zewnętrznych, n=126

Remont łazienki, kładzenie płytek, n=417

Wymiana drzwi, n=214

Cyklinowanie, lakierowanie istniejącej podłogi, n=44

Wymiana armatury łazienkowej, n=274

Remont kuchni, nowe płytki w kuchni, n=328

Wymiana armatury kuchennej (zlewy, krany), n=206

Wymiana podłogi, n=403

Wyburzanie, stawianie ścian wewnętrznych, n=92

Malowanie ścian, n=1078

Samodzielnie Częściowo przez siebie, a częściowo przez fachowca/ firmę Zatrudnić fachowca lub firmę

Blisko połowa ankietowanych (46%) na przeprowadzenie remontu chce wydać do 5 tys. zł. Od 5 do 10 tys. zł jest skłonnych wyłożyć na remont mieszkania lub domu 20% mieszkańców województwa śląskiego, którzy planują przeprowadzenie takiego remontu.



95

Wykres 55.

W5. Jak Pan(i) przewiduje, jaki będzie koszt remontu? n=942


nie wiem, odmowa6%

do 2 tys zł20%

2-5 tys26%

10-20 tys16%

5-10 tys21%

20-30 tys5%

powyżej 30 tys6%

Biorąc pod uwagę konkretne prace najwięcej mieszkańcy śląska chcą przeznaczyć na: remont dachu i ścian zewnętrznych oraz na wymianę instalacji i okien. Najmniej-sze deklarowana kwoty uzyskano od badanych w odniesieniu do : malowania ścian, wymiany drzwi, lakierowania i cyklinowania podłogi.



96

Wykres 56.

W5. Jak Pan(i) przewiduje, jaki będzie koszt remontu? n=942

10%

30%

52%

41%

43%

80%

41%

22%

21%

34%

54%

50%

36%

52%

48%

34%

45%

43%

17%

45%

22%

26%

13%

23%

20%

15%

12%

13%

8%

9%

9%

2%

14%

15%

24%

3%

4%

4%

6%

3%

2%

2%

39%

18%

8%

4%

3%

1%

1%

4%

18%

40%

27%

11%

43%

6%

7% 4%

1%

4%

6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Remont, wymiana dachu, n=79

Remont, renowacja ścian zewnętrznych, n=126

Wymiana instalacji, n=120

Wymiana okien, n=216

Remont łazienki, kładzenie płytek, n=417

Wyburzanie, stawianie ścian wewnętrznych, n=92

Wymiana armatury łazienkowej, n=274

Remont kuchni, nowe płytki w kuchni, n=328

Wymiana armatury kuchennej (zlewy, krany), n=206

Wymiana podłogi, n=403

Wymiana drzwi, n=214

Malowanie ścian, n=1078

Cyklinowanie, lakierowanie istniejącej podłogi, n=44

Do 1 tys zł 1-5 tys 5-10 tys 10-15 tys Powyżej 15 tys


2.2.8. W n i o s k i

• Z wyników przeprowadzonego badania wynika, że blisko 1/3 osób uczestniczą-cych w badaniu z terenów województwa śląskiego nie posiada własnego mieszka-nia. Osoby te mieszkają w mieszkaniach wynajętych bądź w użyczonych przez rodzinę. Stawarza to potencjał do rozwoju sektora budowlanego w województwie śląskim.

• Analiza deklaracji dotyczących zakupów nieruchomości w ciągu ostatnich 12 miesięcy wskazuje, że rynek ten ma szansę na rozwój. 5% gospodarstw domo-wych ze śląskiego (tj. 92,5 tys. rodzin) w tym okresie podjęła się inwestycji bu-dowlano-mieszkaniowej.

• Jeszcze bardziej optymistyczne dane dotyczą kolejnych 2–3 lat. W okresie tym, co dziesiąty badany deklaruje rozpoczęcie budowy/ nabycie nieruchomości.



97

• Podsumowując, z deklaracji respondentów wynika, że rynek mieszkaniowy ma szansę na rozwój. Wskazuje na to poziom zainteresowania inwestycjami w nieru-chomości w ciągu minionych 12 miesięcy oraz plany na kolejne 2–3 lata.

• Rozwojowi sektora budowlanego w woj. śląskim będzie sprzyjać również aktyw-ność remontowa mieszkańców.

• Ponad połowa mieszkańców województwa śląskiego w ciągu ostatnich 12 miesię-cy dokonała remontu lub jest w jego trakcie. Niemniej jednak należy stwierdzić, że w przeważającej części były to prace drobne, które wpływają na wielkość obro-tu producentów materiałów budowlanych, ale w mniejszym stopniu wpływają na obroty firm budowlanych zajmujących się świadczeniem usług.

• Deklaracje respondentów na najbliższe 12 miesięcy w zakresie planowanych re-montów pokazują, że wykona je 34% gospodarstw domowych z województwa śląskiego. Nie oznacza to jednak, że rynek modernizacji będzie się kurczył. Pamiętać należy, że część z badanej grupy dokonała już remontu w ciągu ostat-niego roku. Z drugiej strony, jak wskazuje niniejsze badanie, modernizacje doty-czą najczęściej prac drobnych, wykonywanych często spontanicznie i bez rocznego planowania.

• Chęć wykonania drobnego remontu w domu zadeklarowało 2/3 uczestników ba-dania. Remont generalny chce przeprowadzić 27% uczestników badania.

• Do najczęściej wymienianych prac, które respondenci chcą przeprowadzić należą: malowanie ścian, remont łazienki i wymiana armatury łazienkowej, wymiana pod-łogi, remont kuchni, wymiana okien i drzwi.

• O ile w przypadku drobnych prac takich jak malowanie ścian badanie w dużej części są je wykonywać samodzielnie, o tyle w niektórych, bardziej skompliko-wanych czynnościach zamierzają zatrudnić „fachowców” lub firmy.

• Z uzyskanych danych wynika, że w największym stopniu poszukiwani będą spe-cjaliści do: wymiany okien, remontu, wymiany dachu, wymiany instalacji, remon-tu, renowacji ścian zewnętrznych, remontu łazienki, kładzenie płytek, wymiany drzwi. Z przeprowadzonych analiz wynika tez, że na te czynności badani chcą przeznaczyć najwięcej pieniędzy.

• Z punktu widzenia rozwoju sektora budowlanego istotny jest fakt, że niejedno-krotnie motywem podejmowania zarówno prac inwestycyjnych jak i remontowych przez inwestorów indywidualnych jest poprawa estetyki, komfortu zamieszkiwa-nia, chęć zamiany na większe, lepsze. Zmiana więc nie wynika jedynie z koniecz-ności, lecz z chęci poprawy standardu zamieszkiwania.



98

2.3. Wyniki badań empirycznych wśród przedstawicieli firm

2.3.1. A k t u a l n i e z a j m o w a n e p o w i e r z c h n i e 2.3.1.1. OSTATNIA ZMIANA POWIERZCHNI W FIRMACH Większość badanych firm ostatnie inwestycje związane z nieruchomościami

dokonała ponad 2 lata temu (63%). Częściej odpowiedź ta była wymieniana wśród przedstawicieli firm, które: • działają na rynku 20 lat lub dłużej, • zatrudniają do 10 pracowników, • działają na rynku lokalnym.

Wykres 57. Q4. Kiedy ostatnio Pan(i) firma najęła, kupiła, pomniejszyła lub powiększyła powierzchnię firmy, używaną na własne potrzeby?

n=1600


nie wiem \ trudno powiedzieć

3%

dawniej niż 2 lata temu 63%

1-1,5 roku temu 7%

1,5 roku - 2 lata temu 7%

6-12 m-cy temu 10%

do 6 m-cy temu 10%



99

Tabela 36. Q4. Kiedy ostatnio Pan(i) firma najęła, kupiła, pomniejszyła lub powiększyła powierzchnię firmy, używaną na własne potrzeby? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy

N= do 6 m-cy temu

6–12 m-cy temu

1–1,5 roku temu

1,5 roku – 2 lata

temu

dawniej niż 2 lata

temu

nie wiem

Zatrudnienie

5–10 pracowników 616 9% 9% 4%– 5% 71%+ 1%

11–20 pracowników 334 8% 7% 8% 7% 68% 2%

21–50 pracowników 266 9% 12% 8% 6% 58%– 8%

51–100 pracowników 145 11% 14% 12% 7% 53%– 2%

101–200 pracowników 89 9% 9% 7% 7% 66% 2%

powyżej 200 pracowników 149 21% 11% 9% 13% 42%– 5%

Źródło: badania własne Otawa Group. 2.3.1.2. POSIADANE POWIERZCHNIE Jeżeli idzie o pomieszczenia biurowe, to największa grupa firm posiada biura do

100 m2, przy czym występuje tu zależność, że im większa jest firma, zatrudnia więcej pracowników, tym większym metrażem biurowym dysponuje. Prawie co trzecia firma uczestnicząca w badaniu (29%) nie posiada pomieszczeń magazynowych. Blisko 1/3 posiada (35%) pomieszczenia magazynowe do 100 m2. Pomieszczenia produkcyjne posiada 40% badanych firm. Największa grupa respondentów posiadających pomiesz-czenia produkcyjne dysponuje metrażem do 100 m2. Inny rodzaj pomieszczeń np. pomieszczenia socjalne znajduje się w 84% firm. Większość tych pomieszczeń posia-da metraż do 100 m2 (67%).



100

Wykres 58.

Q3. W jakiej wielkości są obecne Wasze …? n=1600


4%

29%

60%

16%

58%

35%

11%

67%

18%

12%

8%

8%

9%

7%

4%

5%

5%

2%

8%

3%

9% 6% 8%

5% 1%

1%

0%

1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

pomieszczenia biurowe

pomieszczenia magazynowe

pomieszczenia produkcyjne

pozostałe pomieszczenia, np.socjalne

nie mamy, brak do 100 m2 100-250 m2 250-500 m2 500 - 1 tys. m2 powyżej 1 tys. m2 nie wiem \ trudno powiedzieć

2.3.2. P l a n y d o t y c z ą c e z m i a n y p o w i e r z c h n i w f i r m a c h 2.3.2.1. CHĘĆ ZMIANY POWIERZCHNI BIUROWEJ W CIĄGU NAJBLIŻSZYCH 2 LAT Co czwarta firma (40%) w województwie śląskim w ciągu najbliższych 2 lat za-

mierza dokonać zmian w posiadanej powierzchni firmowej. Co dziesiąta firma (10%) rozważa zmianę powierzchni w dłuższej perspektywie czasowej. Podczas poszukiwa-nia odpowiedniej lokalizacji 38% badanych zamierzało skorzystać z usług biura po-średnictwa nieruchomości. Wśród firm, które mają zamiar zmienić posiadane powierzchnie, największa liczba zamierza dokonać najmu – głównie powierzchni biurowych. Następne w kolejności to firmy, które chcą kupić lub wybudować dodat-kowe powierzchnie przeznaczając je bądź na biura bądź na magazyny. Co dziesiąta firma zamierza powiększyć posiadaną powierzchnię na cele biurowe lub magazynowe. Firmy, które zamierzają pomniejszyć posiadaną powierzchnię stanowią niewielki od-setek (3% z ogółu firm w województwie śląskim).



101

Wykres 59. Q5. Czy w okresie najbliższych 24 miesięcy Pana (i) firma

zamierza nająć, kupić, pomniejszyć lub powiększyćpowierzchnię firmową? n=1600


12%

8%

11%

11%

2%

11%

58%

zamierzamy NAJĄĆ powierzchnię

zamierzamy KUPIĆ powierzchnię

zamierzamy WYBUDOWAĆ \ ROZPOCZĄĆ BUDOWĘWŁASNEGO BUDYNKU

zamierzamy POWIĘKSZYĆ powierzchnię w obecnymmiejscu

zamierzamy POMNIEJSZYĆ powierzchnię w obecnymmiejscu

zamierzamy dokonać zmian, ale PÓŹNIEJ niż w okresienajbliższych 24 m-cy

nie zamierzamy dokonywać ŻADNYCH ZMIAN



102

Tabela 37. Q5. Czy w okresie najbliższych 24 miesięcy Pana (i) firma zamierza nająć, kupić, pomniejszyć lub powiększyć powierzchnię firmową? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy

n= za

mie

rzam

y N

AJĄĆ

pow

ierz

chnię

zam

ierz

amy

KU

PIĆ

pow

ierz

chnię

zam

ierz

amy

WY

BU

DO

WAĆ

\ RO

ZP

OC

ZĄĆ

B

UD

OWĘ

WŁ

ASN

EG

O B

UD

YN

KU

zam

ierz

amy

PO

WIĘ

KS

ZYĆ

pow

ierz

chnię

w

obec

nym

mie

jscu

zam

ierz

amy

PO

MN

IEJS

ZYĆ

pow

ierz

chnię

w

obec

nym

mie

jscu

zam

ierz

amy

doko

nać

zmia

n, a

le P

ÓŹ

NIE

J niż

w o

kres

ie n

ajbl

iższ

ych

24 m

-cy

nie

zam

ierz

amy

doko

nyw

ać Ż

AD

NY

CH

Z

MIA

N

Zatrudnienie

5–10 pracowników 617 10%– 9% 10% 10% 2% 12% 58%

11–20 pracowników 334 11% 7% 10% 11% 2% 11% 59%

21–50 pracowników 267 14% 6% 12% 11% 2% 8% 60%

51–100 pracowników 145 10% 8% 13% 10% 2% 11% 57%

101–200 pracowników 89 7% 7% 12% 13% 0% 7% 62%

powyżej 200 pracowników 149 24% 7% 17% 12% 8% 10% 45%-




103

2.3.2.2. POWODY ZMIANY POWIERZCHNI PRZEZ FIRMY Głównym bodźcem do zmiany jest z reguła zbyt mała powierzchnia w stosunku

do potrzeb (41%). Inne powody wymieniane były znacznie rzadziej.

Wykres 60.

Q6. Proszę powiedzieć dlaczego firma planuje zmianędotychczasowej powierzchni\ lokalizacji firmowej? n=680


41%

8%

6%

3%

1%

1%

1%

1%

1%

Dotychczasowa powierzchnia jest zbyt mała na potrzeby firmy

Chcemy mieć nieruchomość na własność

Zbyt wysoka cena, wysokie koszty użytkowania powierzchni

Dotychczasowa powierzchnia jest zbyt duża na potrzeby firmy

Zbyt trudny dojazd dla pracowników- nieodpowiednia lokalizacja

Zbyt trudny dostęp do klienta - nieodpowiednia lokalizacja

Zbyt trudny dostęp klienta do naszej firmy - nieodpowiednialokalizacja

Niewystarczająca ilość miejsc garażowych i parkingowych

Obecna lokalizacja jest zbyt mało prestiżowa



104

Tabela 38. Q6. Proszę powiedzieć dlaczego firma planuje zmianę dotychczasowej powierzchni\ lokalizacji firmowej? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy

Zatrudnienie

5–

10

pra

cow

nik

ów

11–2

0

pra

cow

nik

ów

21–5

0

pra

cow

nik

ów

51–1

00

pra

cow

nik

ów

101–

200

p

raco

wn

ików

pow

yżej

200

p

raco

wn

ików

n= 258 138 106 62 34 82

Dotychczasowa powierzchnia jest zbyt mała na potrzeby firmy

41% 45% 40% 45% 35% 35%

Chcemy mieć nieruchomość na własność

9% 11% 4% 5% 9% 4%

Zbyt wysoka cena, wysokie koszty użytkowania powierzchni

6% 6% 6% 5% 0% 7%

Dotychczasowa powierzchnia jest zbyt duża na potrzeby firmy

3% 1% 2% 2% 3% 5%

Zbyt trudny dojazd dla pracowni-ków– nieodpowiednia lokalizacja

1% 0% 0% 0% 0% 2%

Zbyt trudny dostęp do klienta – nieodpowiednia lokalizacja

1% 1% 1% 0% 0% 0%

Zbyt trudny dostęp klienta do naszej firmy – nieodpowiednia lokalizacja

2% 1% 1% 0% 0% 2%

Niewystarczająca ilość miejsc gara-żowych i parkingowych

2% 1% 0% 0% 0% 0%

Obecna lokalizacja jest zbyt mało prestiżowa

0% 3% 0% 2% 0% 1%




105

2.3.2.3. PLANOWANA LOKALIZACJA NOWYCH POWIERZCHNI Śląscy przedsiębiorcy najczęściej chcieli pozyskać nowe powierzchnie w podre-

gionie katowickim (34%). Rzadziej wymieniano podregiony: częstochowski, bielski, gliwicki. Najmniej popularny okazał się podregion tyski.

Wykres 61.


Q9. Które regiony woj. śląskiego Pana(i) firma bierze pod uwagę, jeśli chodzi o lokalizację? n=680

34%

19%

15%

15%

11%

8%

7%

7%

4%

2%

Podregion katowicki

Podregion częstochowski

Podregion bielski

Podregion gliwicki

Podregion rybnicki

Podregion bytomski

Podregion sosnowiecki

Podregion tyski

Inne

Nie wiem \ trudno powiedzieć

2.3.2.4. PLANOWANY METRAŻ Pod względem metrażu respondenci najczęściej poszukiwali nieruchomości do

250 m2 (50%). Powierzchnię 250–500 m2 chciałoby pozyskać 20% firm, które są zain-teresowane zmianą obecnie posiadanej powierzchni.



106

Wykres 62.

Q10. Jaki metraż Pana(i) firma chce nająć/zakupić/wybudować? n=678


do 100 m2 28%

100-250 m2 22%

500 - 1 tys. m2 11%

250-500 m2 20%

powyżej 1 tys. m2 14%


5%

Najem nieruchomości Wśród firm, które najmują powierzchnię pod swoją działalność, ponad połowa

(53%) nie podejmowała w ciągu ostatnich 2 lat żadnych renegocjacji warunków umowy. Firmy, które podejmowały tego typu negocjacje najczęściej negocjowały wysokość ceny najmu (21%). Wśród innych odpowiedzi pojawiało się: powiększenie powierzchni (13%), wydłużenie czasu najmu (12%).



107

Wykres 63. Q7. Czy w ciągu ostatnich 24 m-cy Pana(i) firma renegocjowała

warunki umowy na najem powierzchni? Jeśli efektem tych negocjacji była zmiana warunków umowy, to jakiego typu była

to zmiana? n=172


53%

21%

13%

12%

10%

7%

6%

5%

4%

nie renegocjowaliśmy w okresie ostatnich 24 m-cy

wynegocjowaliśmy lepszą cenę za najem

powiększyliśmy powierzchnię

wydłużyliśmy okres najmu

wynegocjowaliśmy lepsze warunki za najem (chodzi o warunkipozafinansowe)

negocjowaliśmy, ale negocjacje nie przyniosły żadnych zmian wwarunkach umowy

skróciliśmy okres najmu

pomniejszyliśmy powierzchnię

inne

Firmy, które nie decydowały się na najem powierzchni, ale postanowiły zakupić lub wybudować budynki/ lokale uważają, że jest to opcja wygodniejsza (77%). Jako argumenty przeciwko najmowi pojawiało się również: kwestia cenowa (73%), brak możliwość wpływu na zarządzanie obiektem (73%), brak poczucia stabilizacji (72%).



108

Wykres 64. Q8. Z jakich powodów Pana(i) firma nie zdecydowała się na najem, lecz na zakup powierzchni /wybudowanie własnego

budynku? n=263


77%

73%

73%

72%

67%

61%

57%

53%

40%

32%

3%

3%

Wygodniejsze użytkowanie powierzchni

Jest to dla nas tańsza opcja

Chcemy mieć wpływ na zarządzanie budynkiem

Chcemy stabilizacji miejsca siedziby firmy

Chcemy zwiększyć kapitał firmy w dłuższej perspektywie

Elastyczność w działaniu, możliwość podnajmu lub rozbudowy

Chcemy własny budynek z powodów prestiżowych

Chcemy być sami w budynku

Na rynku najmu nie ma odpowiedniego dla nas produktu

Chcemy zagospodarować nadwyżki finansowe

Inne

Nie wiem \ trudno powiedzieć

Firmy, które decydują się na najem powierzchni najczęściej są zainteresowane najmem długoterminowym: 5–10 lat (19%), powyżej 10 lat (23%).



109

Wykres 65.

Q11. Na jaki okres Pana(i) firma chce nająć tę powierzchnię? n=192



7%do 2 lat

19%

2 lata do 3 lat 9%

4 lata do 5 lat 16%

3 lata do 4 lat 7%5 do 10 lat

19%

więcej niż 10 lat 23%

2.3.3. C z y n n i k i w p ł y w a j ą c e n a w y b ó r n i e r u c h o m o ś c i / p o w i e r z c h n i

Kluczowymi czynnikami przy wyborze powierzchni dla firmy to cena (64%) oraz łatwość dostępu klientów do firmy (62%). Cena była częściej wskazywana przez oso-by reprezentujące handel hurtowy i mniejsze firmy. Łatwość dostępu klientów istotnie częściej była wskazywany przez przedstawicieli firm zajmujących się handlem deta-licznym oraz usługami. W dalszej kolejności pod względem ważności wymieniano: łatwość dojazdu dla pracowników (38%), wielkość powierzchni (37%) i standard powierzchni (34%).



110

Wykres 66.

Q13. Jakie czynniki są najważniejsze dla Pana(i) firmy przy wyborze powierzchni? n=192


64%

62%

38%

37%

34%

30%

30%

29%

29%

20%

20%

2%

4%

2%

Cena, koszty użytkowania powierzchni

Łatwy dostęp klienta do naszej firmy

Łatwy dojazd dla pracowników

Wielkość powierzchni

Standard powierzchni

Łatwy dojazd do klientów

Infrastruktura teleinformatyczna

Ilość miejsc garażowych i parkingowych

Prestiżowa lokalizacja

Dobre zarządzanie przez właściciela

Wyłączność

Bliskość lotniska

Inne

Nie wiem



111

Tabela 39. Q13. Jakie czynniki są najważniejsze dla Pana(i) firmy przy wyborze powierzchni? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy

Liczba pracowników

5–10 11–20 21–50 51–100 101–200 powyżej

200

n= 617 334 267 145 89 149

Cena, koszty użytkowania powierzchni 68%* 66% 52%– 62% 64% 68%

Łatwy dostęp klienta do naszej firmy 64% 65% 61% 56% 54% 62%

Łatwy dojazd dla pracowników 37% 38% 43% 37% 40% 31%

Wielkość powierzchni 35% 40% 39% 37% 38% 38%

Standard powierzchni 33% 31% 34% 43%+ 35% 36%

Łatwy dojazd do klientów 31% 32% 26% 29% 34% 30%

Infrastruktura teleinformatyczna 28% 29% 31% 36% 33% 36%

Ilość miejsc garażowych i parkingowych 30% 30% 28% 28% 29% 19%–

Prestiżowa lokalizacja 31% 28% 32% 30% 19% 30%

Dobre zarządzanie przez właściciela 21% 23% 18% 21% 18% 15%

Wyłączność 19% 25%– 18% 26% 20% 17%

Bliskość lotniska 2% 3% 3% 2% 2% 3%

Inne 3% 3% 4% 3% 9% 6%




112

2.3.4. P l a n y d o t y c z ą c e r e m o n t u

Ponad 4 na 10 firm z województwa śląskiego (41%) w ciągu najbliższych 24 mie-sięcy planuje remont swoich powierzchni. Częściej chęć przeprowadzenia remontu deklarowano w firmach: • działających w sektorze edukacji, • działających na rynku powyżej 30 lat, • zatrudniających powyżej 200 pracowników, • spółkach akcyjnych i przedsiębiorstwach państwowych.

Planowane remonty najczęściej mają dotyczyć pomieszczeń biurowych (60%). Rzadziej plany remontowe dotyczą pomieszczeń produkcyjnych (38%) oraz pomiesz-czeń magazynowych (31%).

Wykres 67.

Q14. Czy w ciągu najbliższych 24 miesięcy Państwa firma planuje remont pomieszczeń? n=1600


Tak 41%

Nie 58%

Trudno powiedzieć 1%



113

2.3.5. Ź r ó d ł a i n f o r m a c j i o r y n k u b u d o w l a n y m

Głównym źródłem informacji o ofertach nieruchomości są dla przedstawicieli firm właściciele nieruchomości (62% wskazań). To źródło informacji częściej było wymieniane przez przedstawicieli: gastronomii i turystyki oraz instytucji finanso-wych. W drugiej kolejności wymieniano Internet (35%) oraz kontakty osobiste (zna-jomi) (34%). Te źródła informacji częściej wymieniano w firmach zajmujących się handlem hurtowym. W trzeciej kolejności jako źródło informacji wymieniano: agencje nieruchomości (23%) oraz prasę codzienną (21%).

Wykres 68.

Q1. Z których z następujących źródeł informacji korzystała Pana(i) firma podczas poszukiwania lokalizacji dla firmy?

n=1600

ódło: badania własne Otawa Group

62%

35%

34%

23%

21%

15%

14%

12%

5%

7%

9%

3%

bezpośrednio od właścicieli nieruchomości

Internet

znajomi

agencje nieruchomości

prasa codzienna

bannery \reklamy zewnętrzne

oferty przesyłane bezpośrednio do firmy

prasa branżowa

katalogi

inne

żadne




114

2.3.6. W n i o s k i

• Na podstawie przeprowadzonych wyników badania należy stwierdzić, że pod względem informacyjnym rynek nieruchomości dla firm nie jest rozwinięty. Głównym źródłem informacji o ofertach są dla przedstawicieli firm właściciele nieruchomości. Jeżeli dodać do tego, że na miejscu trzecim pojawiły się „kontakty osobiste”, to widać, że właściciele nieruchomości nie zabiegają aktywnie o klien-tów.

• Przeciętna firma w województwie śląskim posiada biuro o powierzchni do 100 m2 oraz inne pomieszczenia na przykład socjalne również do 100 m2. Powierzchnie magazynowe posiada 2/3 firm, zaś pomieszczenia produkcyjne 40% (w obu przy-padkach najczęściej do 100 m2).

• W ciągu ostatnich 2 lat mało firm inwestowało w zmianę/ rozszerzenie po-wierzchni. Około 1/3 badanych podmiotów w tym czasie dokonała zmian w tym względzie, przy czym część firm redukowała posiadane powierzchnie.

• W tym samym czasie większość firm, które wynajmują powierzchnię, nie prowa-dziło renegacji warunków umowy. Firmy, które podejmowały tego typu negocja-cje najczęściej próbowały zmienić wysokość ceny najmu.

• Przeprowadzone badanie pokazuje, że w firmach województwa śląskiego odczu-wany jest deficyt powierzchni w stosunku do potrzeb. Połowa badanych firm w województwie śląskim rozważa w przyszłości zmianę posiadanej powierzchni. Co czwarty badany podmiot chce to zrobić w ciągu najbliższych 2 lat, co dziesiąty w dalszej perspektywie.

• Relatywnie największym zainteresowaniem będzie się cieszył najem powierzchni, jednak niewiele mniej firm rozważa zakup powierzchni oraz budowę.

• Jeżeli idzie o lokalizacje, to największym zainteresowaniem cieszy się podregion katowicki. Rzadziej nowe inwestycje lokowane są w podregionach częstochow-skim, bielskim, gliwickim. Mniej popularny okazał się podregion tyski.

• Pod względem metrażu firmy w województwie śląskim najczęściej poszukują nieruchomości do 250 m2.

• Podczas poszukiwania odpowiedniej lokalizacji 38% badanych zamierzało sko-rzystać z usług biura pośrednictwa nieruchomości.

• Kluczowymi czynnikami przy wyborze powierzchni dla firmy są cena oraz ła-twość dostępu klientów do firmy.

• Cztery na dziesięć firm w województwie śląskim planuje remont w ciągu najbliż-szych 2 lat. Remontowi zostaną poddane najczęściej pomieszczenia biurowe.

• O ile Polska nie zostanie dotknięta kolejną fala kryzysu wydaje się, że można oczekiwać rozwoju w sektorze rynku budowlanego dla firm.



115

• Uzyskane wyniki badania wskazują, że można oczekiwać aktywności firm w bu-dowie, powiększaniu i zakupie powierzchni biurowych.

• Z uzyskanych danych wynika, że również zainteresowanie najmem powierzchni będzie wzrastać.

• Oprócz tego firmy budowlane mogą liczyć na zainteresowanie potencjalnych klientów pracami remontowymi.

2.4. Wyniki badań empirycznych wśród ekspertów rynku budowlanego

2.4.1. O g ó l n a s y t u a c j a e k o n o m i c z n o - g o s p o d a r c z a w w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m

Percepcja i ocena sytuacji ekonomiczno-gospodarczej na Śląsku w opinii eksper-tów rynku budowlanego jest dość zróżnicowana. Jeżeli patrzy się na województwo śląskie z perspektywy kondycji polskiej gospodarki, to Śląsk jest postrzegany jako region bogaty, o dobrze rozwiniętej infrastrukturze i stosunkowo małym bezrobociu. W takim ujęciu pozycja województwa śląskiego wydaje się uprzywilejowana w po-równaniu z innymi regionami Polski.

‘Jeśli chodzi o kondycję ekonomiczną jest dobra. Dlaczego? Dlatego, że jest to chyba najbardziej zaludniony teren w całej Polsce. Na metr kwadratowy przypada duża liczba mieszkańców. Poza tym jest bardzo wysoko rozwinięty przemysł województwa. Te tereny południowe są bardzo bogate w turystykę. Lu-dzie tam mogą wypoczywać’ [Przedstawiciel małej firmy budowlanej]

‘Sytuacja ekonomiczna w Województwie Śląskim wydaje się dobra ze względu na duży teren, znajdujące się tutaj fabryki, huty, kopalnie, duże fabryki produkcyjne oraz południe Śląska – teren turystyczny jest bardzo wysoko rozwinięty’ [Przedstawiciel dużej firmy budowlanej]

‘Województwo śląskie jest jednym z lepiej stojących ekonomicznie woje-wództw. Na pewno górnictwo to monopol i jest dużym kołem napędowym, ale dzięki temu również pozostałe branże jak handel, transport i wiele różnych może się rozwijać. Popyt wewnętrzny, bo mimo wszystko, że w górnictwie nie zarabia-ją najlepiej, ale jest to duży procent pracowników, którzy pozytywnie wpływają na rynek wewnętrzny’ [Przedstawiciel biura nieruchomości]

Niemniej niektórzy eksperci przyjęli inną perspektywę oceny sytuacji ekono-micznej województwa. Zarówno sytuację Śląska, jak i całej Polski ocenili jako słabą, co wynika z kryzysu nadchodzącego z Europy Zachodniej. Nawet jeżeli w tej chwili



116

sytuacja nie wygląda najgorzej, to w sytuacji pogłębiającego się kryzysu strefy Euro można spodziewać się pogarszania sytuacji ekonomiczno-gospodarczej. Badani prze-widują, że przy negatywnym scenariuszu rozwoju sytuacji kondycja większości bran-ży, w tym budownictwa, ulegnie pogorszeniu.

‘[Sytuacja jest] nieciekawa ze względu na nadchodzący kryzys. Mniej zleceń. Zobaczymy co się da zrobić, ale sytuacja nie tylko w województwie śląskim, ale i w całej Polsce jest taka a nie inna. Jeżeli przebrniemy przez ten kryzys to myślę, że nie będzie najgorzej. Jednak widać już duże ubytki’, ‘Śląsk od dawna był taką lokomotywą, która ciągnęła gospodarkę, od początku PRL- u, od zakończenia II wojny światowej do tej pory. W tej chwili jest trochę ciężej. Bardzo dużo zakła-dów polikwidowano, pozamykano. Dla młodych ludzi jest coraz mniej perspek-tyw. Bardzo wiele osób wyjeżdża za granicę. Nieciekawie się to kroi, tu na Śląsku’ [Przedstawiciel dużej firmy budowlanej]

2.4.2. P o t e n c j a ł p o s z c z e g ó l n y c h b r a n ż i p o z y c j a b r a n ż y b u d o w l a n e j

Eksperci nie byli zgodni co do potencjału poszczególnych branż w województwie śląskim. Największe kontrowersje były związane z branżą budowlaną, która przez część ekspertów była klasyfikowana jako rozwijająca się, z potencjałem, zaś przez innych jako branża w kryzysie lub zagrożona kryzysem. Taka dwubiegunowość oceny branży budowlanej wynikała z przyjmowania innych kryteriów do oceny potencjału budownictwa. Podział na branże „z potencjał” oraz „zagrożone kryzysem” dokonany przez ekspertów rynku budowlanego.

Tabela 40. Podział na branże „z potencjał” oraz „zagrożone kryzysem” dokonany przez ekspertów rynku budowlanego

BRANŻE Z POTENCJAŁEM BRANŻE ZAGROŻONE

KRYZYSEM

• przemysł (hutnictwo, przemysł metalowy, górnictwo)

• branża spożywcza • turystyka • produkty i usługi związane z ekologią • usługi medyczne i branża farmaceutyczna • branża informatyczna/Internet • branża windykacyjna B

UD

OW

NIC

TW

O

• branża motoryzacyjna • transport • branża finansowa • rolnictwo • import




117

Niemniej nawet w odniesieniu do branż z potencjałem eksperci rynku budowla-nego formułowali tezy dotyczące ich zagrożeń: • brak środków na finansowanie działalności, • trudności w otrzymaniu kredytu na rozpoczęcie działalności, • rozwinięta biurokracja, • brak przejrzystości przepisów, • duże obciążenia podatkowe, • niski udział eksportu w sprzedaży firm, • brak innowacji.

Aby zapobiec zagrożeniom sformułowane szereg postulatów, działań zaradczych: • łatwiejszy dostęp do kredytów, • niższe oprocentowanie, • uproszczenie procedur przy zakładaniu działalności, • zmniejszenie opłat związanych z zatrudnieniem pracownika (ZUS, ubezpieczenie

zdrowotne) – to spowodowałoby zwiększenie zatrudnienia.

Szanse (potencjał) rynku budowlanego w województwie śląskim eksperci upatru-ją we wciąż dużym zapotrzebowaniu na produkty i usługi budowlane. W szczególno-ści obszary rozwoju branży są wiązane z budownictwem jednorodzinnym, które stanowi duży rynek na Śląsku. Dodatkowo potencjał budownictwa jest powiązany z rozwojem branży turystycznej.

‘Na naszym terenie na pewno będzie się rozwijać budownictwo. A dlaczego? Dlatego, że szczególnie południe Polski jest ciekawe, jeśli chodzi o wypoczynek. Ludzie z różnych regionów Polski, a szczególnie z rozwiniętego przemysłowo Śląska, gdzie jest bardzo dużo zanieczyszczeń będą napływać na nasze tereny, szczególnie w wieku emerytalnym. Może będą chcieli sobie tu wykupić jakąś działeczkę na południu Polski, może będą chcieli sobie wybudować jakiś dome-czek. I dlatego wydaje mi się, że ta branża ma największe szanse. A przy tym wszystkim i takie branże zależne od niej, czyli gastronomia, hotele, usługi i tak dalej’ [Przedstawiciel małej firmy budowlanej]

Eksperci, którzy klasyfikowali branżę budowlaną do „grupy zagrożonych” argu-mentowali to następującymi przesłankami: • rosną ceny materiałów, maleją ceny usług, co nie pozwala pracodawcom zapewnić

godziwych płac – nastąpi proces odpływu ludzi od branży • będą powstawać małe firmy 2–6 osobowe, ograniczając w ten sposób koszty

utrzymania sprzętu; roboty budowlane będą wykonywane na zasadzie podwyko-



118

nawstwa, co zwiększy konkurencyjność usług i doprowadzi do eliminacji części firm z rynku

• jest mniej inwestycji budowlanych ze środków z zamówień publicznych, kończy się program dofinansowania na lata 2007–2013, zanim ruszy kolejny program na-stąpi „przestój” w branży, sytuacja wielu firm pogorszy się.

‘Rynek finansowy też będzie miał problemy ze względu na brak stabilnej pra-

cy u młodych ludzi i brak zdolności kredytowej, możliwości zaciągnięcia kredytu hipotecznego na budowę domu dla osób prywatnych. To pociąga za sobą kryzys na rynku budowlanym. Można zaradzić temu, aby wprowadzić jakieś programy finansowania przez rząd lub Unię Europejską, dotacje na ten cel’ [Przedstawi-ciel dużej firmy budowlanej]

2.4.3. P e r c e p c j a r y n k u b u d o w l a n e g o w w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m

Zdaniem ekspertów w porównaniu do sytuacji sprzed 5 lat, obecny rynek budow-lany znajduje się w dużo gorszym położeniu. 5 lat temu budownictwo było świetnie prosperującą branżą, gdzie popyt przewyższał podaż. Prywatni inwestorzy dostawali kredyty na dobrych warunkach, liczba zamówień publicznych była wyższa niż liczba firm startujących w przetargach do ich obsługi. Był to rynek wykonawcy. Obecnie rynek budowlany jest rynkiem inwestora. Zmieniły się zasady kredytowania, coraz mniej osób jest w stanie sprostać wymaganiom banku, aby dostać kredyt. Udzielane kredyty są coraz niższe, co przekłada się na decyzje o zakupie nieruchomości o mniej-szym metrażu. Nastąpił również spadek cen mieszkań. Kończą się pieniądze unijne, z których finansowane były zamówienia publiczne.

‘Dwa lata temu to my wybieraliśmy sobie klientów, a w tej chwili, żeby prze-żyć musimy się zredukować o 70% i liczyć na to, że przynajmniej 25% klientów, których mamy na swoich listach, dostanie kredyty’ [Przedstawiciel dużej firmy deweloperskiej]

2.4.4. S z a n s e r o z w o j u d l a s e k t o r a b u d o w l a n e g o

Szanse (potencjał) rynku budowlanego w województwie śląskim jest definiowany w kontekście pozytywnego rozwoju sytuacji ekonomiczno-gospodarczej na świecie (przezwyciężenie kryzysu). Istnieje przekonanie, że przy wzroście gospodarczym w Polsce i stabilnej sytuacji na rynku pracy, branża budowlana powinna się rozwijać – ludzie będą mogli zaciągać kredyty i kupować mieszkania czy domy. Wśród czyn-ników, które mogą pomóc w rozwoju rynku budownictwa wymieniano:



119

• wzrost gospodarczy, • większe zarobki, • stabilność rynku pracy, • programy wspierające inwestorów indywidualnych, • dofinansowanie do kredytów mieszkaniowych, • środki z unii europejskiej, • duża liczba mieszkańców wciąż pozostająca bez własnych mieszkań.

‘Szanse dla tego rynku są uzależnione od sytuacji w kraju. Od kredytów prze-de wszystkim. Jeśli będą kredyty łatwo dostępne, na niższych oprocentowaniach, to wiadomo, że inwestorzy będą więcej inwestowali, będzie się więcej budowało się i to jest podstawa’ [Przedstawiciel małej firmy budowlanej]

‘Niedosyt budownictwa i zasobów mieszkaniowych na Śląsku jest dosyć duży. Myślę, że przy jakiejś inicjatywie, może tańszych kredytach, może się to ruszy le-piej’ [Przedstawiciel dużej firmy budowlanej]

‘Największą szansą budownictwa jednorodzinnego, mieszkaniowego, są dalej preferencyjne kredyty. Bo jednak większość tych obiektów jest budowana w sys-temie kredytowania przez banki. I dobra lokalizacja’ [Przedstawiciel dużej firmy budowlanej]

2.4.5. Z a g r o ż e n i a r o z w o j u d l a s e k t o r a b u d o w l a n e g o

Istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że brak stabilizacji na rynku europejskim i światowym wpłynie na polską gospodarkę, w tym również na sektor budowlany. Pojawia się obawa i lęk przed ogromną falą kryzysu, która zaowocuje rosnącym bez-robociem, ubożeniem społeczeństwa, brakiem dofinansowania ze strony Unii Europej-skiej. Taka perspektywa oznacza poważne zagrożenie dla sektora budowlanego. Czynniki, które negatywnie w opinii ekspertów wpłynął na kondycję sektora budow-lanego to: • kryzys światowy, • rosnące bezrobocie, • koniec środków unijnych, • trudności w otrzymaniu kredytu, • spadek wartości nieruchomości w stosunku do kwoty udzielonego kredytu, • upadające firmy deweloperskie, • wzrost cen materiałów i usług budowlanych, • wzrost cen kredytów, • zmniejszenie okresu kredytowania.



120

2.4.6. R y n e k b u d o w n i c t w a m i e s z k a n i o w e g o / i n d y w i d u a l n e g o

Szanse Według ekspertów szansą sektora budowlanego jest rozwój budownictwa jedno-

rodzinnego. Rosnące opłaty za czynsz oraz pogarszający się stan techniczny budyn-ków wielorodzinnych powodują zwiększanie zapotrzebowania na budowę domków jednorodzinnych. Budownictwo jednorodzinne wiąże się z mniejszymi kosztami budowy, zakupu oraz eksploatacji. Myśląc o szansach na rozwój budownictwa miesz-kaniowego eksperci rynku budowlanego patrzyli na problem również przez pryzmat zdolności kredytowych klientów. Z innych danych i doświadczenia ekspertów wynika, że klienci indywidualni w dużym stopniu opierają zakup i budowę mieszkań lub do-mów w oparciu o środki uzyskane z kredytów bankowych. Możliwość zwiększenia zdolności kredytowej dla klientów indywidualnych byłaby w opinii ekspertów rynku budowlanego bodźcem stymulującym ten sektor gospodarki. Niemniej wydaje się, że przynajmniej w tej kwestii optymizm jest nieuzasadniony. Już wstępne dane dotyczą-ce początku roku 2012 wskazują, ze rynek kredytów hipotecznych w całej Polsce wy-hamowuje:

„Rynek kredytów hipotecznych ostro wyhamował – czytamy w "Dzienniku Ga-zecie Prawnej". Z danych trzech największych pośredników finansowych – Expan-dera, Home Broker i Open Finance – wynika, że w pierwszych tygodniach stycznia klienci złożyli o 30–50 procent mniej wniosków kredytowych, niż wynosi miesięcz-na średnia z całego ubiegłego roku. Równocześnie rośnie liczba wniosków, które banki rozpatrują negatywnie. "Dziennik Gazeta Prawna" przypomina, że głównym powodem tąpnięcia na rynku kredytów hipotecznych jest rekomendacja Komisji Nadzoru Finansowego, która weszła w życie z początkiem roku. Wyraźnie zmniej-szyła ona zdolność kredytową starających się o hipotekę.”3

Zagrożenia To co potencjalnie mogłoby być szansą dla rozwoju rynku budowlanego stanowi

również duże zagrożenie dla niego. Podczas przeprowadzonego badania wielu eksper-tów obawiało się tendencji do w kierunku spadku zdolności kredytowej klienta indy-widualnego. Efektem tego będzie: • mniejsze kwoty udzielanych kredytów, • krótszy czas kredytowania, • niezdolność spłat rat kredytowych.

3 „Styczniowa agonia kredytów” http://biznes.onet.pl/styczniowa-agonia-

kredytow,18543,5007629,1,prasa-detal, 25.01.2012



121

To co jeszcze w drugiej połowie 2011 roku wydawało się potencjalnym zagroże-niem stało się jednak faktem.

„Branża ma nadzieję, że kolejne miesiące będą lepsze. Ale nawet jeżeli ruch u brokerów trochę się zwiększy, to perspektywy na cały rok nie są optymistyczne. Eksperci szacują, że rynek nowo udzielanych kredytów może się skurczyć o 10–20 procent.” 4

Wśród innych dla budownictwa mieszkaniowego pojawiły się obawy o spadek budownictwa wielorodzinnego. Budownictwo to, zdaniem ekspertów, jest drogiego w utrzymaniu, w związku z tym nastąpi stopniowy odwrót od tego typu inwestycji. W miejsce tego typu budownictwa pojawią się rozwiązania bardziej kameralnej zabu-dowy i rozwinie się budownictwo jednorodzinne. Eksperci prognozują również spadek budownictwa w segmencie apartamentów. Wynika to przede wszystkim ze zbyt wy-sokiej ceny tego typu lokali i niepewności co do możliwości ich sprzedania w najbli-żej przyszłości. Potwierdzeniem tego są również wypowiedzi innych ekspertów dotyczące ogólnopolskiego rynku nieruchomości:

„Obecnie, rozpoczynając nowe projekty, deweloperzy skłaniają się raczej ku tym najbardziej pewnym. Skutkiem tego większość obecnie realizowanych inwe-stycji składa się z najbardziej popularnych dwu- oraz trzypokojowych mieszkań, w średnich cenach. W związku z tym w najbliższej przyszłości należy się spo-dziewać kontynuacji obecnej tendencji – powolnego przyrostu oferty lokali z wyższej półki cenowej. Większa liczba apartamentów trafi na rynek zapewne dopiero wtedy, gdy sytuacja gospodarcza trwale się poprawi, a Polacy będą bardziej skłonni do zakupów.”5

Dodatkowo przy wysokich kosztach nabywca często decyduje się na własny dom zamiast apartamentu, który w większym stopniu jest dopasowany do indywidualnych wymagań. Kolejnym problemem budownictwa zarówno w województwie śląskim jak i w całym kraju jest spadek budownictwa społecznego. Budownictwo społeczne w obecnej formule nie spełniło swoich założeń i pokładanych w nim oczekiwań. Zarówno nie wpłynęło na znaczny spadek deficytu mieszkań w Polsce (zasoby towa-rzystw budownictwa społecznego stanowią zaledwie około 0,6% ogólnej liczby mieszkań w Polsce), a także nie spowodowały migracji ludności w poszukiwaniu pracy (tanie mieszkania na wynajem miały w zamyśle nakłonić ludzi bezrobotnych do

4 „Styczniowa agonia kredytów” http://biznes.onet.pl/styczniowa-agonia-kredytow,18543,

5007629,1,prasa-detal, 24.01.2012 5 „Na rynku pierwotnym niewiele apartamentów” http://www.bankier.pl/wiadomosc/Na-rynku-

pierwotnym-niewiele-apartamentow-2424515.html, 19.10.2011



122

migracji wewnątrz kraju w poszukiwaniu pracy). Aby budownictwo społeczne w większym stopniu wpłynęło na poprawę warunków mieszkaniowych Polaków, na-leży zmodyfikować program budownictwa społecznego, zaproponować nową formułę np. z możliwością wykupu mieszkań na własność.

2.4.7. R y n e k f i r m / i n w e s t y c j i

Szanse Zdaniem ekspertów rynku budowlanego elementem dynamizującym dla branży

byłaby zmiana procedur udzielania kredytów. Szybsze i prostsze otrzymywanie kredy-tów inwestycyjnych skróciłoby czas przygotowania i realizacji inwestycji. Szansą na „odblokowanie” nie tylko śląskiego, ale również ogólnopolskiego rynku budowla-nego byłaby zmiana przepisów prawa budowlanego. W opinii ekspertów rynku bu-dowlanego w województwie śląskim nowe regulacje prawne w tym względzie mogą wpłynąć na: łatwość i szybkość pozyskiwania pozwoleń na budową. Ograniczenie biurokracji na etapie budowy wpłynie pozytywnie na tempo realizacji inwestycji. Obszarem, w którym eksperci rynku budownictwa widza szansę dla branży są roz-wiązania ekologiczne. Tego typu rozwiązanie niejednokrotnie są dofinansowane z różnego rodzaju instytucji i programów. Wśród krajowych podmiotów warto wy-mienić Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) oraz możliwość otrzymania preferencyjnych kredytów oferowanych przez wybrane banki, które podpiszą stosowne umowy z NFOŚiGW. Ze środków unijnych do wy-korzystania pozostają Regionalne Programy Operacyjne (RPO) oraz projekty w ra-mach programu Infrastruktura i Środowisko. W kontekście klienta końcowego choć ciągle same w sobie są drogie w zakupie, to istotnie wpływają na kosztowność póź-niej eksploatacji.

Zagrożenia Wśród zagrożeń dla rynku budowlanego firm/inwestycyjnego wskazano zniżko-

wy trend w segmencie zamówień publicznych. Problem ten jest bezpośrednio powią-zany również z kończącym się budżetem środków unijnych (program na lata 2007–2013) i niepewnością co do wielkości dalszego finansowania tego sektora. Dodatkowo zbliża się koniec inwestycji związanych z EURO 2012. Taka sytuacja powoduje, że niepewność co do dalszych inwestycji w segmencie zamówień publicznych jest bardzo duża. Trudno jest oszacować na dzień dzisiejszy czy nastąpi duża redukcja w tej sferze, niemniej gdyby miała ona być znaczna, to oznaczałoby to dla przedsię-biorców budowlanych konieczność znacznego ograniczenia zatrudnienia i w przypad-ku niektórych firm wręcz możliwość upadłości. Drugim problemem podnoszonym



123

przez ekspertów rynku budowlanego w województwie śląskim jest „nieuczciwa kon-kurencja” związana z dumpingiem cenowym. Zdaniem uczestników badania wiele firm składa oferty w przetargach publicznych po zaniżonych cenach. W ten sposób wygrywają przetargi, ale ze względu na nierealistyczny budżet nie kończą budowy i ogłaszają upadłość. Oprócz oczywistych skutków natury gospodarczej (upadłość, zwolnienia pracowników) powoduje to też budowanie negatywnego wizerunku całej branży. Ostatnim problem, na który „narzekali” eksperci jest przestarzałe i nieprzysta-jące do dzisiejszej rzeczywistości prawo budowlane. Według rankingu Banku Świa-towego6 Polska jest na 160 miejscu na świecie w łatwości uzyskiwania zezwoleń budowlanych. Nasza ustawa „Prawo Budowlane” oraz pozostałe przepisy z tym zwią-zane krępują aktywność rynku i również przyczyniają się do tego, że w naszym kraju ciągle mamy do czynienia z niedostatkiem mieszkań. Jednym z problemów jest czas oczekiwania na decyzję i procedury z tym związane. Co prawda w ostatnich latach w Polsce czas ten nieznacznie skrócił się (w tej chwili wynosi około 300 dni), ale już liczba procedur z tym związana wzrosła. Co gorsza, procedury się mnożą, choć część z nich jest martwa i śmiało można ją wyeliminować, ułatwiając tym samym działanie inwestorom i skracając proces uzyskiwania pozwolenia. Reforma rynku budowlanego i uproszczenie procedur oraz zniesienie biurokratycznych ograniczeń uwolniłoby do-stęp do budownictwa. Zdaniem ekspertów efektem tego mógłby być również spadek cen i poprawa standardu lokalowego w regionie i kraju.

2.4.8. A n a l i z a S W O T r y n k u b u d o w l a n e g o w w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m

Celem analizy SWOT było uporządkowanie posiadanych informacji na temat rynku budowlanego w województwie śląskim dzięki którym zidentyfikowane zostały mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia w tej branży. Zidentyfikowano czynniki wpływające pozytywnie lub negatywnie na sektor budowlany, co może przekładać się na zapotrzebowanie na konkretne rodzaje działań. Wyróżnione zostały następujące silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia w branży budowlanej:

6 http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/poland/; 23.01.2012.



124

Tabela 41. Analiza SWOT rynku budowlanego

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

• Wysoka liczba zaludnienia – duża część osób wciąż pozostaje bez własnego mieszkania

• Spadek cen mieszkań; spadek wartości nieruchomości w stosunku do wielkości udzielonego kredytu,

• Zmiana zasad kredytowania: niższe kwoty udzielanych kredytów, krótszy czas kredy-towania, wysokie wymagania dotyczące zdolności kredytowej, wzrost cen kredy-tów

• Wzrost cen materiałów i usług budowla-nych,

• Utrzymująca się większa podaż niż popyt.

SZANSE ZAGROŻENIA

• Wzrost gospodarczy,

• Stabilizacja rynku pracy,

• Kolejne dotacje ze środków Unijnych,

• Dofinansowania do kredytów mieszka-niowych,

• Rozwój budownictwa jednorodzinnego

• Światowy kryzys gospodarczy,

• Koniec dotacji z UE,

• Brak stabilizacji na rynku pracy; rosnące bezrobocie,

• Spadek budownictwa wielorodzinnego, apartamentowego i społecznego

2.4.9. T r e n d y n a r y n k u b u d o w n i c t w a w w o j e w ó d z t w i e ś l ą s k i m

Na podstawie przeprowadzonych badań jakościowych z ekspertami rynku budow-lanego wyodrębniono szereg trendów charakterystycznych dla tego sektora.

Zmiana preferencji co do metrażu mieszkań W opinii ekspertów rynku budowlanego uczestniczących w badaniach jakościo-

wych uwidacznia się trend do zmniejszania metrażu kupowanych mieszkań oraz budowanych domów.

„W okresie styczeń – listopad br. [2011] łączna powierzchnia użytkowa mieszkań oddanych do użytkowania wyniosła 1050,8 tys. m2, tj. o 7,2% mniej niż w analogicznym okresie ub. r. Przeciętna powierzchnia 1 mieszkania wyniosła



125

127,6 m2 i była o 4,4 m2 mniejsza niż przed rokiem, w budownictwie indywidual-nym – 146,0 m2 (mniejsza o 4,4 m2), w budownictwie przeznaczonym na sprze-daż lub wynajem – 74,4 m2 (mniejsza o 6,4 m2).”7

Wpływ na ten trend mają z jednej strony kwestie związane z zasobami finansowa nabywców, w tym możliwości kredytowania mieszkań, z drugiej strony troska o przy-szłe koszty utrzymania zakupionych nieruchomości. Przy niepewnej sytuacji gospo-darczej, ludzie będą wstrzymywać się z decyzją o zakupie mieszkania bądź będą się decydować na mniejszy metraż optymalizując w ten sposób koszty. Ponadto kryzys gospodarczy ograniczy dostępność kredytów mieszkaniowych, łatwiej będzie kupić mieszkanie tańsze, o mniejszym metrażu. O ile sytuacja gospodarcza nie ulegnie po-prawie i dostęp do kredytów hipotecznych będzie utrudniony to trend ten z dużym prawdopodobieństwem będzie się rozwijał.

Tanie budownictwo, ekonomiczne w eksploatacji Wynikiem powyższego trendu jest coraz powszechniejsze sięganie po metody

budownictwa tańszego, bardziej ekonomicznego w eksploatacji. Trend ten dotyczy nie tylko materiałów bezpośrednio użytych do budowy, ale również wszelkich rozwiązań, które będą służyły oszczędnościom przy eksploatacji mieszkań i domów.

Rozwój budownictwa ekologicznego Coraz bardziej restrykcyjne przepisy w państwach UE doprowadzą w najbliż-

szych latach do rozwoju w całej Polsce budownictwa zrównoważonego (zielonego, przyjaznego środowisku). Eksperci przewidują, że ten typ podejścia stanie się powszechnie obowiązującym standardem nie tylko przy wznoszeniu nowych budyn-ków, ale również przy modernizacji już istniejących. Dostrzegając zalety zielonego budownictwa, rządy poszczególnych krajów oraz UE Dyrektywą EPBD (Energy Per-formance of Buildings Directive) o efektywności energetycznej budynków z 2002 roku wprowadziły surowsze standardy z zakresu efektywności energetycznej dla no-wych i modernizowanych budynków. Prawdopodobnie, za sprawą Dyrektywy EPBD z 2010, od 2021 roku możliwe będzie budowanie wyłącznie budynków energoosz-czędnych.8

Powrót do wielkiej płyty Na rynku wtórnym można zaobserwować trend rosnącej popularności mieszkań

z tzw. wielkiej płyty:

7 Komunikat o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa śląskiego (Mieszkania), Urząd

Statystyczny w Katowicach, listopad 2011. 8 http://www.wpip.pl/index.php?art_idtf=glowna5



126

„W największych polskich miastach odsetek transakcji na rynku wtórnym w budynkach z wielkiej płyty przekracza nawet 50 proc. Nie boimy się wielkiej płyty i mimo dużego wyboru na rynku chętnie kupujemy takie mieszkania. Tak wynika z opracowania agencji Metrohouse & Partnerzy.”

Wybór tego typu mieszkań stanowi pewnego rodzaju kompromis pomiędzy ceną i dogodną lokalizacją nieruchomości.

Budownictwo jednorodzinne W opinii ekspertów rynku budowlanego z województwa śląskiego daje się za-

uważyć wyraźny trend w kierunku rozwoju budownictwa jednorodzinnego. Przy bar-dzo zbliżonych kosztach (mieszkanie vs dom) budownictwo jednorodzinne oferuje wiele benefitów: układ i standard dopasowany do indywidualnych potrzeb, ogródek, niższe koszty eksploatacji.

Trend ten daje się zresztą zauważyć w całym kraju: „Najwięcej w Polsce budują nie deweloperzy, spółdzielnie czy gminy, a inwe-

storzy indywidualni. W dwóch pierwszych miesiącach 2011 roku prawie 65 proc. nieruchomości oddanych do użytku to właśnie ich zasługa. Inwestorzy indywidu-alni w tym czasie rozpoczęli również realizację 6541 inwestycji, co daje wzrost o prawie 39 procent w stosunku do 2010 r. Efektem budowlanej aktywności in-westorów indywidualnych są przede wszystkim domy jednorodzinne.”9

Nadwyżka podaży nad popytem Utrzymująca się większa podaż niż popyt, spadek cen mieszkań. Zdaniem ekspertów rynku budowlanego podaż mieszkań wciąż rośnie, a popyt

maleje. W opinii większości trend ten utrzyma się w 2012 roku ze względu na możli-wość wystąpienia kryzysu, a co za tym idzie większą ostrożność potencjalnych inwe-storów. Również nowe regulacje dotyczące przyznawania kredytów wpłyną negatywie na popyt na rynku nieruchomości. Sytuacja ta nie jest specyficzna dla województwa śląskiego, ale dotyczy całej Polski. Potwierdzają to liczne wypowiedzi przedstawicieli firm zajmujących się rynkiem nieruchomości:

„Według szacunków firmy doradczej REAS, pod koniec II kwartału br. dewe-loperzy oferowali 46 tys. mieszkań w dużych miastach. Tymczasem popyt – po dobrym I kwartale – wbrew oczekiwaniom deweloperów – zaczął się kurczyć. W tym samym czasie z powodu kryzysu na polskim rynku zostali tylko rodzimi klienci. "Zniknęli nabywcy zagraniczni, którzy jeszcze kilka lat temu kupowali u nas nieruchomości jako inwestycje, często pakietowo po kilka, kilkanaście

9 Cała Polska buduje domy, http://budownictwo.re.pl/artykul/29573.html, 05.04.2011.



127

mieszkań" – powiedziała PAP organizatorka konferencji Katarzyna Cyprynow-ska, prezes zarządu Nowy Adres SA.”10

Spadek cen mieszkań i spadek marży Większa podaż niż popyt na nieruchomości oraz trudności z otrzymaniem kredy-

tów spowodują w perspektywie nadchodzących miesięcy spadek ceny mieszkań na rynku. W konsekwencji inwestorzy będą musieli obniżać swoje marże, nie znajdując chętnych na wybudowane mieszkania. W końcu spowoduje to też spadek wartości spółek deweloperskich i budowlanych. W połowie 2011 sytuacja kształtowała się w sposób następujący:

„O nadchodzącym kryzysie przekonuje postawa spółek deweloperskich i bu-dowlanych. Inwestorzy dobrze znają prognozy dla sektora, a ceny akcji pokazują ich słuszność. Podczas gdy WIG w ciągu ostatniego roku zyskał niemal 20 proc., indeks spółek deweloperskich stracił ponad 13 proc. a budowlanych 22 proc.”11

Redukcja zatrudnienia w sektorze budowlanym Realizacja trendów opisanych powyżej doprowadzi do redukcji zatrudnienia

w branże budowlanej. Z jednej strony tam, gdzie będzie to możliwe pracodawcy będą zwalniać pracowników. Z drugiej strony pracodawcy będą starali się dokonywać zmian w formie zatrudnienia (więcej umów cywilno-prawnych: o dzieło, umowy zlecenie) w celu redukcji kosztów pracowniczych.

Ewentualne zwolnienia w branży budowlanej mogą być również efektem zmniej-szonych wydatków w najbliższych latach na budownictwo drogowe: „Szacuję, że zatrudnienie w sektorze budownictwa w Polsce, zarówno w segmencie wykonawczym, jak i dostawców sprzętu i materiałów, wynosi ok. 600-700 tys. osób. Jeżeli plany rządu dotyczące budowy dróg się nie zmienią, to firmy nie będą miały wyjścia i będą musiały zwalniać pracowników.”12

Większa konkurencyjność na rynku handlu i usług związanych z budownictwem W końcu ostatnim trendem wskazywanym przez ekspertów rynku budowlanego

w województwie śląskim jest zmiana w konkurencyjności w sektorze handlu materia-

10 „Eksperci: podaż mieszkań wciąż rośnie, a popyt maleje”,

http://budownictwo.wnp.pl/eksperci-podaz-mieszkan-wciaz-rosnie-a-popyt-maleje,156585_1_0_0.html, 28.11.2011

11 5 powodów spadku cen nieruchomości, http://www.bankier.pl/wiadomosc/5-powodow-spadku-cen-nieruchomosci-2356883.html?gclid=COzKttLc9q0CFQGGDgod3jYarQ, 27.06. 2011

12 http://budownictwo.wnp.pl/p-antonik-strabag-mniejsze-wydatki-na-drogi-to-zwolnienia-w-budownictwie,140480_1_0_0.html, 18.05.2011



128

łami i sprzętem budowlanym. Wg prognoz ceny materiałów budowlanych ulegną obniżeniu. Z podobnym zjawiskiem będziemy mieli do czynienia jeżeli idzie o ceny wynajmu sprzętu w budownictwie. Mniejszy popyt i większa konkurencja doprowa-dzi, podobnie jak w przypadku firm budowlanych i deweloperskich, do konieczności zmniejszenia marży podmiotów handlowych.

Ilustracją tego trendu w skali ogólnopolskiej jest symulacja wykonana przez auto-rów z portalu ekonomia24.pl w grudniu 2011 roku.: „Na materiały na 152-metrowy dom trzeba wydać prawie 144 tys. zł, czyli o 3,7 tys. zł więcej niż w styczniu. To o po-nad 2,5 tys. zł mniej niż rok temu. O 0,8 proc. w listopadzie br. – w stosunku do paź-dziernika – spadły ceny materiałów na nasz modelowy dom. W minionym miesiącu najbardziej staniała wełna mineralna (o 5 proc.). O 3 proc. tańsze były cegła i pustaki ceramiczne. W zależności od rodzaju od 2,1 do 2,2 proc. spadły ceny prętów zbroje-niowych. Ponownie także, tym razem o 2 proc., spadły ceny płyty kartonowo-gipsowej. Zmiana cen cegły i pustaków spowodowała spadek o 1,3 proc. kosztu zakupu materia-łów wykorzystywanych do budowy parteru i poddasza. O około 0,5 proc. obniżyły się ceny materiałów do wykonania stropu nad parterem oraz dachu.”13

2.4.10. W n i o s k i

Opinie ekspertów biorących udział w badaniu jakościowym okazały się spójne z wynikami badania ilościowego przeprowadzanego na odbiorcach końcowych i po-tencjalnych klientach (mieszkańcach województwa śląskiego) oraz przedstawicielach firm.

Najważniejsze konkluzje z badania jakościowego z ekspertami rynku budowlane-go można sprowadzić do następujących punktów: • istnieje wciąż duże zapotrzebowanie na produkty i usługi, daje to ogromny poten-

cjał do rozwoju tego rynku w województwie śląskim; • istnieje większe zainteresowanie posiadaniem domu niż mieszkania, budowa

i eksploatacja domu wydaje się bardziej ekonomiczna niż mieszkanie; wyrówna-nie cen mieszkań i domów;

• przewidywana jest stagnacja bądź spadek na rynku budowlanym, jednocześnie daje się zauważyć tendencję do „zmniejszania” metrażu kupowanych mieszkań i budowanych domów;

13 Za ile materiały na dom, http://www.ekonomia24.pl/artykul/709844,775365-Analiza-rynku-

materialow-budowlanych--trendy-zmian-cen.html, 19.12.2011.



129

• zbyt restrykcyjne przepisy dotyczące kredytowania mogą doprowadzić do zaha-mowania w sektorze budowlanym (znaczna część osób planuje budowę lub zakup nieruchomości z użyciem kredytu);

• światowy kryzys gospodarczy, brak środków unijnych może mieć istotny wpływ na spadek branży budowlanej;

• istnieje potencjalne niebezpieczeństwo zmniejszenia zatrudnienia w sektorze bu-dowlanym, o ile wystąpią w nim opisane powyżej negatywne tendencje (kryzys, bark środków unijnych); to niebezpieczeństwo będzie również tym bardziej real-ne, im mniej pieniędzy będzie przeznaczane na budownictwo drogowe.

• Dodatkowo warto zauważyć, że szansą, a być może nawet konieczność w niedale-kiej przyszłości będzie budownictwo ekologiczne/ zrównoważone. Za sprawą dy-rektywy EPBD z 2010, od 2021 r. konieczne będzie technologiczne przestawienie się na nowe wymogi. W tej chwili jest jeszcze sporo czasu, aby polskie firmy mo-gły przystosować się do nowych wymogów.



130

CZĘŚĆ III. PODSUMOWANIE UWARUNKOWAŃ ROZWOJU

BRANŻY BUDOWLANEJ W WOJEWÓDZTWIE ŚLĄSKIM W KONTEKŚCIE MOŻLIWYCH

SCENARIUSZY ROZWOJU (PROGNOZY KRÓTKO I DŁUGOTERMINOWE)

3.1. „Mapa śląskiego rynku budowlanego” – analiza mocnych i słabych stron regionu

Diagnoza sytuacji makroekonomicznej i społecznej województwa śląskiego spo-rządzona pod kątem rozwoju branży budowlanej ukazała mocne i słabe strony regio-nu. Ich zdefiniowanie a następnie analiza pozwolą na opracowanie trzech scenariuszy rozwoju sektora na Śląsku jak również umożliwią wygenerowanie środków zarad-czych mających na celu utrzymanie pozytywnych tendencji rynkowych i zniwelowa-nie słabości.

Analiza mocnych i słabych stron regionu to swoistego rodzaju mapa śląskiego rynku budowlanego nakreślająca trendy, które na nim występują.

„Plusy” oraz „minusy’ regionu zestawione zostały w oparciu o zmienne, które wpływają na sektor budowlany. Celem zachowania przejrzystości analiz, czynniki te pogrupowane zostały w następujące kategorie: • Gospodarka – wskaźniki rozwoju (w tym atrakcyjność inwestycyjna regionu)

i warunki ekonomiczne • Kapitał ludzki i społeczny w kontekście potencjalnego popytu • Kondycja budownictwa w kontekście popytu

Istotnym elementem analizy mocnych i słabych stron jest określenie kondycji bu-downictwa w regionie poprzez prezentację trendów zarówno na rynku mieszkanio-wym jak i niemieszkalnym.



131

WOJEWÓDZTWO ŚLĄSKIE – WYNIKI CAŁOŚCIOWEJ DIAGNOZY

ATUTY SŁABE STRONY

GOSPODARKA – WSKAŹNIKI ROZWOJU

Wysoki udział województwa w ge-nerowaniu krajowego PKB (13,1%, co daje drugą pozycję po mazowiec-kim);

Wyższy, niż przeciętny w Polsce poziom PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca województwa;

Wyższy, niż przeciętny poziom PKB w przeliczeniu na 1 pracującego;

Region silnie zindustrializowany – produkcja sprzedana na 1 mieszkań-ca wynosi 33,9 zł wobec 23,2 zł średnio dla Polski;

Najbardziej zurbanizowany region w kraju (stopień urbanizacji 78,4% wobec 61,2% w Polsce);

Wysoki poziom nakładów na B+R w sektorze przedsiębiorstw w odnie-sieniu do średniej krajowej;

Współpraca jednostek sektora B+R z ośrodkami w kraju i zagranicą;

Znaczący udział sektora usług w strukturze zatrudnienia – cecha charakterystyczna dla krajów rozwi-niętych – i tym samym niewielkie znaczenie rolnictwa;

Wysoki napływ BIZ (śląskie plasuje się na 2 miejscu);

12,4% wszystkich nakładów inwe-stycyjnych generuje śląskie (drugie miejsce po mazowieckim);

Niska wartość wydatków na B+R w relacji do PKB województwa;

Brak aktualnych planów zagospoda-rowania przestrzennego umożliwiają-cych nowe inwestycje;

Stosunkowo „droga” siła robocza w regionie (dla potencjalnie inwestu-jących);

Niski poziom bezpieczeństwa pu-blicznego;

Niewielki udział spółek z udziałem kapitału zagranicznego, mimo ko-rzystnego usytuowania województwa (na 10 tys. mieszkańców – 10,8 pod-miotów, wobec 16,1 średnio dla Pol-ski);

Perspektywa kryzysu gospodarczego.



132

Lider w zakresie atrakcyjności inwe-stycyjnej regionu (kuszą: zasoby i koszty pracy oraz rynek zbytu, in-frastruktura społeczna i gospodar-cza);

Działalność KSSE; dobra sieć dróg i kolei (w tym szero-

kotorowa linia kolejowa w Sławko-wie);

bliskość lotniska o znaczeniu mię-dzynarodowym;

dobrze wykształcona siła robocza; wysoka siła nabywcza firm.

Komentarz: bardzo korzystne warunki ekonomiczne regionu, sprzyjające środowi-sko inwestycyjne są podstawą do wzrostu w budownictwie, jego „siłą napędową”. Korzystne warunki do inwestowania (w tym KSSE) skutecznie zachęcają przedsię-biorców, jednocześnie dodatnio wpływają na gospodarkę regionu. W efekcie: zwięk-sza się zatrudnienie, maleje odsetek osób bezrobotnych, poprawia się ogólna koniunktura. To wszystko pozostaje nie bez znaczenia dla budownictwa, gdyż ta branża nie może rozwijać się w sposób oderwany od reszty sektorów. Rozwój za-równo szkolnictwa, turystyki czy innego sektora będzie stymulował rozwój sektora budowlanego (budowa budynków, gastronomii itd.) i odwrotnie. Mamy tu bowiem do czynienia z tzw. efektem mnożnikowym. To zjawisko o charakterze sprzężenia zwrotnego oznacza, że 100 osób zatrudnionych bezpośrednio w budownictwie two-rzy co najmniej 200 dodatkowych miejsc pracy (a także inicjuje produkcję) w innych sektorach. Zagrożeniem do dalszego rozwoju ekonomicznego województwa może być kryzys gospodarczy, którego efekty będą odczuwać wszystkie sektory gospodarki.



133

ATUTY SŁABE STRONY

KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY W KONTEKŚCIE POTENCJALNEGO POPYTU

Duży rynek konsumencki – ponad 4,7 mln ludności;

Niska stopa bezrobocia (9,1%); Stosunkowo wysoki poziom wyna-

grodzeń – indeks wynagrodzeń 102,7 w stosunku do Polski;

Dobrze wykształcona kadra; Doskonałe zaplecze naukowe i aka-

demickie; Wysoka siła nabywcza gospodarstw

domowych na 1 mieszkańca (wyż-sza niż średnia dla Polski).

Ujemne saldo migracji; Ujemny przyrost naturalny; Starzenie się społeczeństwa (zmniej-

szający się udział ludności w wieku przedprodukcyjnym);

Zwiększająca się ilość osób pozostają-cych bez pracy (wzrost 7,6% r/r);

Niska aktywność zawodowa woje-wództwa.

Komentarz: duży rynek konsumencki w połączeniu z wysoką siłą nabywczą gospo-darstw domowych dają przesłanki (są podstawą) do zwiększenia konsumpcji inwesto-rów indywidualnych. Nakładając na te dane największy w skali kraju deficyt mieszkań, niski poziom nasycenia w mieszkania oraz deklarowaną przez gospodar-stwa domowe wysoką aktywność inwestycyjną /budowlano-mieszkaniową/, widać realne przesłanki do rozwoju sektora w najbliższych latach. Ponadto optymistyczny jest trend przewijający się w odpowiedziach respondentów idący w kierunku inwesty-cji remontowych czy budowlanych podyktowanych chęcią poprawy swoich warunków mieszkaniowych, zwiększenia komfortu, a nie tylko zaspokojenia/wypełnienia deficy-tu mieszkaniowego. Niepokojące w obliczu rozwoju województwa, a w związku z tym budownictwa, są niekorzystne trendy demograficzne.



134

ATUTY SŁABE STRONY

KONDYCJA BUDOWNICTWA – W KONTEKSCIE POPYTU

Wzrost znaczenia budownictwa w tworzeniu PKB (z 6,8% w 2007 r. do 7,6% w 2009 r.);

Budownictwo w skali kraju w 2011 r. było najdynamiczniej rozwijającą się branżą;

Odsetek pracujących w budownic-twie stanowi 7% i jest zbliżony do innych województw;

Śląskie, po mazowieckim, „konsu-muje” najwięcej produkcji budowla-no-montażowej;

Największy w skali kraju deficyt mieszkaniowy (ponad 150 tys. mieszkań) – w kontekście potencjal-nego popytu;

Bardzo niski wskaźnik nasycenia w mieszkania (zaledwie 358 nowych mieszkań przypada na 1 000 zawar-tych małżeństw; średnia krajowa wynosi 595);

Dominacja budownictwa indywidu-lanego (70,6% w strukturze nowych mieszkań oddawanych do użytku; średnia dla Polski wynosi 51,9%);

Wydano 4% więcej pozwoleń w b. indywidualnym i 33% więcej w de-weloperskim na budowę mieszkań;

Znaczna ilość nowopowstałych firm z sekcji F (3 wynik po mazowieckim i małopolskim)

Ponad 112 tys. osób pracuje w bu-downictwie;

Udział budownictwa w tworzeniu PKB jest niższy w śląskim aniżeli w kraju (7,6% wobec 7,8%);

Wartość produkcji budowlano – mon-tażowej w 2010 r. w przeliczeniu na 1 mieszkańca była niższa od średniej krajowej (warto dodać, że w 2005 r. śląskie dodatnio napędzało produkcję);

Badane przez GUS przedsiębiorstwa budowalne oceniają koniunkturę w budownictwie nieco gorzej niż przed rokiem;

Stosunkowo stała ilość nowopowsta-łych mieszkań oddawanych do użytku;

Stosunkowo stała ilość obiektów niemieszkalnych oddawanych do użytku w regionie;

Bardzo duża rotacja pracowników w budownictwie;

Wśród bezrobotnych z wyuczonym zawodem było blisko 3,5 tys. robot-ników budowlanych i ponad 2,5 tys. murarzy;

Brak innowacji w budownictwie; Biurokracja związana z prowadze-

niem działalności; Duże obciążenia podatkowe; Przepisy prawa budowlanego; Trudności w otrzymywaniu kredytów

na rozpoczęcie działalności; Niski udział eksportu w sprzedaży

firm;



135

Trzecia pozycja (po mazowieckim i wielkopolskim) pod kątem inwe-stycji w budownictwie;

16 tys. ofert pracy w 2010 r. (tj. 14,3%) dotyczyło sekcji budownic-twa;

Rozwój turystyki na południu regio-nu a w związku z tym budownictwa;

Deklaracja firm odnośnie zmiany/ powiększania metrażu przedsiębior-stwa.

Kończący się program dofinansowa-nia z UE.

Komentarz: budownictwo w śląskim nie jest kluczową gałęzią stymulującą gospo-darkę regionu. Jednak jego znaczenie wzrasta. Przesłanek rozwoju tego sektora w regionie jest wiele. Z jednej strony jest to wspomniany w poprzednim komentarzu deficyt mieszkań oraz, co za tym idzie, niski wskaźnik nasycenia w mieszkania. Z drugiej strony rozwija się budownictwo indywidualne, które generuje największy popyt na usługi oraz materiały budowlane. Optymistyczna jest analiza wydanych po-zwoleń na budowę, które determinują przyszły poziom inwestycji. Istotnym wskaź-nikiem rozwoju sektora jest również ilość nowopowstałych firm budowlanych w śląskim. Bolączkami branży jest nadmierna biurokracja, obciążenia podatkowe jak również niesprzyjające przepisy prawa budowlanego. Narastają również obawy w związku z kończącymi się funduszami unijnymi i wydatkami związanymi z organizacją EU-RO 2012.

3.2. Prognozy profilu gospodarczego województwa śląskiego

Poniższa część raportu zawiera wariantowe projekcje gospodarki województwa śląskiego na lata 2012–2020 na których, między innymi, będą się opierały przewidy-wania sytuacji panującej na rynku pracy w tym regionie. Głównym celem przeprowa-dzonych badań była identyfikacja podstawowych tendencji w sektorze budowlanym oraz ich ocena z punktu widzenia śląskiego rynku pracy.

W pierwszej części opisano metody, które wykorzystano do opracowania progno-zy. Część druga zawiera projekcję rozwoju i zmian strukturalnych polskiej gospodarki do 2020 roku. W trzeciej części przedstawiono prognozę podstawowych wskaźników opisujących sytuację na rynku pracy w województwie śląskim. W czwartej części zaś opisano kształtowanie się popytu na pracę pod kątem budownictwa.



136

W badaniu korzystano z danych rocznych. Do głównych źródeł z jakich pobiera-no informacje realizując poniższą analizę można zaliczyć: • Dane pochodzące z Banku Danych Lokalnych dotyczące takich zjawisk jak ra-

chunki regionalne, rynek pracy, ludność; • Prognozę demograficzną Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2008–2035 dla

województwa śląskiego w przekroju ekonomicznym grup wieku (ludność w wieku przedprodukcyjnym (0–14), w wieku produkcyjnym dla kobiet (15–59), dla męż-czyzn (15–64), w wieku poprodukcyjnym dla kobiet (59+), dla mężczyzn (64+));

3.3. Metodologia liczenia prognoz

W przypadku prognozowania zastosowano między innymi klasyczne modele ten-dencji rozwojowej, ich zastosowanie polega na prostej ekstrapolacji funkcji trendu f(t). Rolę zmiennej objaśniającej w tego typu modelach przyjmuje zmienna czasowa. Zmienna ta nie jest bezpośrednią przyczyną zmian zachodzących w wartości zmiennej prognozowanej, ale syntetyzuje wpływ bliżej nieznanych czynników (umożliwia opis zmian w sposób ilościowy). Podstawowym założeniem prognozowania na podstawie modeli tendencji rozwojowej jest znalezienie takiej funkcji trendu, która optymalnie dopasowuje się do szeregu czasowego zmiennej prognozowanej. Do oceny dopasowa-nia modelu do danych empirycznych użyto współczynnika determinacji R2. Przykła-dami funkcji trendu są: • liniowa F(t) = at + b, • kwadratowa F(t) = at2 + bt + c, • wykładnicza F(t) = aebt, • potęgowa F(t) = atb • logarytmiczna F(t) = a + blnt, • hiperbola F(t) = a + b/t, • ilorazowa F(t) = at/b + t, • logistyczna F(t) = a/1 + be−ct.

Wyboru odpowiedniej postaci funkcji trendu dokonano na podstawie analizy wy-kresu zmiennej prognozowanej oraz dopasowania do niej określonego przebiegu jednej z analitycznych funkcji trendu. Następnie sprawdzono poprawność postawionej hipote-zy w toku estymacji parametrów modelu i statystycznej weryfikacji jego jakości. Para-metry funkcji tendencji rozwojowych szacowano klasyczną metodą najmniejszych kwadratów. Po stwierdzeniu zgodności modelu z założoną hipotezą dokonano ekstrapo-lacji funkcji trendu, dzięki której uzyskano przyszłe wartości zmiennej prognozowanej. Do oceny trafności i jakości prognozy zastosowano błąd prognozy ex ante.



137

W przypadku niektórych zjawisk, gdzie następuje istotna zmiana dotychczasowe-go regularnego przebiegu w czasie, proste metody ekstrapolacji cechują się mniejszą skutecznością, prowadząc do dużych błędów wnioskowania w przyszłość. W takich przypadkach bardziej wskazane jest korzystanie z modeli przyczynowo-skutkowych, które również umożliwiają prognozę na średnie lub długi okresy oraz ocenę wpływu poszczególnych zmiennych objaśniających na zmienną prognozowaną. Poza tym zastosowanie modeli przyczynowo-skutkowych umożliwia uzyskanie prognoz warian-towych, które są jednym z celów niniejszego opracowania. Przed przystąpieniem do predykcji na podstawie zbudowanych modeli przyczynowo-skutkowych, dokonano szeregu czynności. Między innymi dokonano wyboru analitycznej postaci modelu, następnie dobrano zestaw zmiennych objaśniających, po czym dokonano estymacji parametrów modelu metodą najmniejszych kwadratów. Konstruowane na potrzeby badania modele są narzędziem weryfikacji empirycznej istniejącej teorii.

3.4. Projekcje rozwoju i zmian strukturalnych Polski i województwa śląskiego do 2020 roku

Z prowadzonych rozważań wynika, że podstawą oszacowania stopnia rozwoju w województwie śląskim była ocena tempa wzrostu PKB w skali kraju, a następnie przeniesienie wyliczeń na poziom regionu na podstawie analizy kontrybucji woje-wództw w tworzeniu krajowego PKB. Takie podejście metodologiczne było podykto-wane faktem, iż dane i aktualne szacunki PKB w układzie wojewódzkim GUS podaje zwykle z dwuletnim opóźnieniem, co zmniejszałoby trafność budowanych dla woje-wództwa śląskiego prognoz. W celu uzyskania wariantowych prognoz makroekono-micznych dla Polski oszacowano model przyczynowo skutkowy, opisujący wpływ zmian głównych komponentów PKB po stronie wydatków na wartość Produktu Krajowego Brutto. Model opierał się na danych za lata 2003–2010. Po oszacowaniu parametrów modelu oraz ocenie ich zgodności, model uzupełniono o prognozy zmiennych objaśniających opracowane na podstawie funkcji tendencji rozwojowych (liniowej, kwadratowej, wykładniczej, potęgowej, bądź logarytmicznej w zależności od stopnia dopasowania do szeregu czasowego zmiennych). Na podstawie tak opra-cowanego modelu przyczynowo-skutkowego, dokonano wariantowej prognozy PKB dla Polski. Wyniki prognoz dodatkowo skonfrontowano ze środowiskiem wynikają-cym z wewnętrznej i zewnętrznej polityki gospodarczej dokonując ewentualnych ko-rekt. Zgodnie z wariantem optymalnym gospodarka Polska do 2020 roku powinna się rozwijać w średniorocznym tempie 1,6%. W pierwszych latach prognozy będzie to bardziej dynamiczny rozwój, z kolei w następnych latach wartość dynamiki powinna być już słabnąca, z uwagi między innymi na wysoką bazę z lat wcześniejszych.



138

W przypadku wariantu optymistycznego zakładamy, iż gospodarka Polski w okresie stanowiącym horyzont prognozy (do 2020 r.) powinna się rozwijać w tempie 3,7% rocznie. Z kolei ostatnia z możliwości, czyli pesymistyczny wariant prognozy pokazu-je, iż w kolejnych latach możemy mieć do czynienia ze stagnacją gospodarki i dyna-mikami wzrostu oscylującymi w okolicach 0% rocznie.

Wykres 69. Wariantowa prognoza PKB dla Polski 2012-2020

794 088,6

1 125 409,0

1027306,7

1104396,4

1 152 283,3

1 292 631,0

1557955,2

1200170,1

700 000

800 000

900 000

1 000 000

1 100 000

1 200 000

1 300 000

1 400 000

1 500 000

1 600 000

1 700 000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

PKB




Źródło: Opracowanie ASM

Dezagregacja prognozowanych wartości PKB dla Polski dokonana została po-przez podział ogólnej wartości produktu pomiędzy województwa zgodnie z przewi-dywanymi ich udziałami w tworzeniu PKB w latach 2011–2020. Potwierdzeniem słuszności zastosowania metody jest stosunkowo powolne tempo zmian struktury regionalnej dochodów w okresie 2000–2010, co pokazuje poniższy wykres.



139

Wykres 70. Zmiany struktury udziału województw w tworzeniu PKB

Polski w latach 2000 - 2010

2,4 2,22,4 2,22,4 2,32,6 2,62,9 2,7

3,8 3,7

4,5 3,8

43,8

4,94,5

5,65,6

6,26,1

7,37,5

7,98,3

9,39,4

13,412,9

20,2 22,4

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2000 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Mazowieckie

Śląskie

Wielkopolskie

Dolnośląskie

Małopolskie

Łódzkie

Pomorskie

Kujawsko-pomorskie

Lubelskie

Zachodniopomorskie

Podkarpackie

Warmińsko-mazurskie

Świętokrzyskie

Podlaskie

Lubuskie

Opolskie


Jeśli chodzi o sytuację w samym województwie śląskim badaniu poddano lata 1995–2010, tak aby w jak największym stopniu dostrzec jakie zmiany gospodarcze występowały w tym regionie. Województwo śląskie mieści się w grupie najsilniej-szych gospodarczo regionów Polski. Pod względem Produktu Krajowego Brutto (PKB) województwo zajmuje drugie miejsce w kraju, wytwarzając obecnie około 13,1% krajowego PKB. Analizując partycypację w tworzeniu PKB można zauważyć, iż udział województwa śląskiego ulega systematycznemu spadkowi. Stanowi to synte-tyczny obraz problemów, z którymi na skutek przemian ustrojowych zmaga się woje-wództwo tradycyjnego przemysłu. Prognozy udziału dokonano na podstawie modelu potęgowego, który w najlepszym stopniu dopasowuje się do historycznego szeregu czasowego. Zgodnie z optymalnym wariantem przewidywany udział województwa śląskiego w tworzeniu krajowego PKB ukształtuje się na poziomie 12,7% w 2020 roku.



140

Wykres 71.

Kontrybucja woj. śląskiego w tworzeniu krajowego PKB w latach 1995- 2010 oraz prognoza do 2020 roku

13,9

15,1

13,4

13,1

12,7

11,6

12,7

13,0

13,4

13,1

11,0

11,5

12,0

12,5

13,0

13,5

14,0

14,5

15,0

15,5

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020





Następnym etapem analizy było dopasowanie trendów zachodzących w gospo-darce do sytuacji w województwie śląskim oraz przeniesienie prognoz PKB dla Polski na poziom regionu na podstawie analizy kontrybucji w tworzeniu Produktu. Dla zało-żonych wartości Produktu Krajowego Brutto wyznaczono trzy scenariusze rozwoju dla województwa śląskiego. Scenariusz optymalny zakłada, iż gospodarka w analizo-wanym regionie do 2020 roku powinna się rozwijać w średniorocznym tempie 1,3%, w scenariuszu optymistycznym 3,4% rocznie, z kolei w pesymistycznym średniorocz-ne tempo może ukształtować się na poziomie nawet –1%.



141

Wykres 72.

Wariantowa prognoza wartości PKB w województwie śląskim na lata 2011- 2020

145 542,9

106 195,4

129914,1

142395,9

148 570,2

163 467,3

197020,4

154744,5

70 000

90 000

110 000

130 000

150 000

170 000

190 000

210 000

230 000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

PKBscenariusz pesymistycznyscenariusz optymalnyscenariusz optymistyczny


3.5. Prognoza podstawowych wskaźników opisujących sytuację na śląskim rynku pracy

Poniższy fragment opracowania zawierał będzie analizy rynku pracy. Większość zależności, które brano pod uwagę przy opracowywaniu prognoz podstawowych wskaźników charakteryzujących sytuację na śląskim rynku pracy przedstawia poniż-szy graf.



142

Rysunek 1

Demograficzna struktura rynku pracy

Ludność w wieku produkcyjnym

Aktywni zawodowo

Bierni zawodowo

BezrobotniPracujący

Pracodawcy


Diagnozując sytuację na rynku pracy, niewątpliwie należy wziąć pod uwagę zmiany demograficzne jakie zachodzą w regionie, które mają istotny wpływ zarówno na stronę popytową jak i podażową. W opracowaniu posłużono się prognozą demogra-ficzną publikowaną przez GUS na lata 2008–2035. Jak wynika z opracowania, w ko-lejnych latach będziemy mieć do czynienia z dalszym wyludnianiem się regionu. Utrzyma się ujemne saldo migracji zagranicznych na pobyt stały, jednak jego tempo w kolejnych latach będzie słabło.

Tabela 42. Prognoza salda migracji zagranicznych na pobyt stały Polski i województwa śląskiego (w tys. osób)

2010 2015 2020

Polska –21,7 –11,1 –10,0

woj. śląskie –6,13 –4,26 –0,47

Prognoza długookresowa zakłada, że ogólna liczba ludności województwa ślą-skiego zmniejszy się w horyzoncie czasowym 2010–2020 o blisko 165 tys. osób, do poziomu 4,4 mln (w tym samych czasie w Polsce powinniśmy zanotować spadek



143

ludności o prawie 262 tys. osób, do poziomu 37,8 mln w 2020 r.). W województwie śląskim będzie ubywać mieszkańców w miastach, a wzrastać na wsi, co spowoduje zmniejszanie się wskaźnika urbanizacji. Udział kobiet wśród ogółu mieszkańców utrzyma się na niezmiennym poziomie. Szczególnie istotna z punktu widzenia sytuacji na śląskim rynku pracy jest prognoza struktury ludności według grup wiekowych. Zgodnie z opracowaniem, wzrastać będzie udział ludności starszej, tj. w wieku popro-dukcyjnym w ogólnej populacji (17,6% w 2010 r. – 23,5% w 2020 r.). Ponadto z pro-gnozy GUS wynika, że do roku 2020 procentowy udział ludności w wieku produkcyjnym wśród ogółu mieszkańców województwa śląskiego spadnie z poziomu 68,6% do poziomu 62,0%. Oznacza to, iż w przypadku województwa śląskiego mamy do czynienia z negatywnym procesem ogólnego starzenia się społeczeństwa, co w efekcie przełoży się na prognozę zasobów pracy w tym regionie. Według prognoz, wskaźnik obciążenia demograficznego, czyli stosunek liczby osób w wieku niepro-dukcyjnym do liczby osób będących w wieku produkcyjnym wzrośnie z 0,458 w 2010 roku do 0,614 w 2020 roku.

Wykres 73. Struktura ludności oraz jej prognoza do 2020 roku wg wieku

ludności w województwie śląskim [w %]

14,1 13,9 13,8 13,8 14,1 14,6

69,4 69,2 68,9 68,6 65,4 62,0

16,5 16,8 17,2 17,6 20,5 23,5

13,8 13,8 13,9 14,0 14,2 14,3 14,5 14,5

68,1 67,5 66,8 66,1 64,7 63,9 63,2 62,6

18,1 18,7 19,2 19,8 21,1 21,7 22,3 22,9

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

0-14 15-59/64 60+/65+




144

Zgodnie z wymaganiami Rady Europejskiej zawartymi w „Strategii Lizbońskiej”, która przedstawia podstawowe cele aktywnej realizacji polityki zatrudnienia oraz uwzględniając tendencje panujące w Polskich realiach, wyznaczono prognozę współ-czynnika aktywności zawodowej dla województwa śląskiego. Szacuje się, iż aktyw-ność ekonomiczna ludności zamieszkująca analizowany obszar do 2020 roku powinna wzrosnąć o 2,4 pkt. procentowego i osiągnąć poziom 55,3%.

Wykres 74.

Współczynnik aktywności zawodowej ludności w województwie śląskim w latach 2003-2010 oraz prognoza do 2020 roku

52,9

50,2

52,2

50,6

55,3

54,1

53,1

45

47

49

51

53

55

57

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020


Na podstawie przewidywanych wartości współczynnika aktywności zawodowej oraz zmian demograficznych w strukturze ludności województwa śląskiego jakie wy-nikają z publikacji GUS obliczono wskaźniki charakteryzujące rynek pracy. Między innymi dokonano wyłonienia grup według podstawowego kryterium podziału aktyw-ności ekonomicznej ludności (BAEL), na aktywnych i biernych zawodowo. Do grupy aktywnych zawodowo zaliczamy osoby pracujące i bezrobotne. Z kolei do grupy bier-nych zawodowo kwalifikują się pozostałe osoby, które nie zostały wzięte pod uwagę do aktywnych i ludności w wieku 15 lat i więcej. Biorąc pod uwagę względny wzrost



145

zakładanej aktywności ekonomicznej osób zamieszkujących województwo śląskie powinniśmy się spodziewać wzrostu liczby aktywnych zawodowo. Jednakże zestawia-jąc dynamiki zmian analizowanego współczynnika aktywności oraz zmian liczby lud-ności w wieku 15+ widzimy, iż w kolejnych latach liczba aktywnych zawodowo nie powinna ulec istotnym zmianom. Średnioroczna dynamika zmian w latach 2011–2020 będzie oscylowała w okolicach 0%. Zgodnie z prognozami zmniejszy się zaś liczba biernych zawodowo. W okresie stanowiącym horyzont prognozy, liczebność tej grupy zawodowej powinna spadać o 1% rocznie i w 2020 roku wynosić 1 669 tys. osób.

Tabela 43. Prognoza liczby aktywnych i biernych zawodowe dla województwa śląskiego

lata Liczba ludności

w wieku 15+

Współczynnik aktywności zawodowej

Liczba aktywnych zawodowo

Dynamika zmian, (r/r)

Liczba biernych zawodowo

Dynamika zmian, (r/r)

2009 3 986 598 0,5250 2 092 964 100,48 1 893 634 98,88

2010 3 975 467 0,5290 2 103 022 100,08 1 872 445 99,23

2011 3 962 771 0,5311 2 104 766 100,06 1 858 005 99,10

2012 3 947 253 0,5335 2 106 017 100,03 1 841 236 99,07

2013 3 930 613 0,5359 2 106 592 99,98 1 824 021 99,02

2014 3 912 253 0,5384 2 106 161 99,99 1 806 092 99,03

2015 3 894 479 0,5408 2 105 959 99,94 1 788 520 98,97

2016 3 874 812 0,5432 2 104 643 99,92 1 770 169 98,96

2017 3 854 825 0,5456 2 103 058 99,93 1 751 767 98,96

2018 3 835 095 0,5480 2 101 517 99,95 1 733 578 98,98

2019 3 816 416 0,5504 2 100 460 100,00 1 715 956 99,03

2020 3 799 791 0,5528 2 100 448 100,48 1 699 343 98,88 Źródło: Opracowanie ASM.

Rynek pracy jest ściśle powiązany z częściami gospodarki, dlatego też jego anali-za wymaga odniesienia się do sytuacji w całym systemie gospodarczym. W tej części opracowania sytuacja na śląskim rynku pracy zostanie skonfrontowana z prognozo-waną koniunkturą gospodarczą w tym regionie. Jest to jeden z czynników, który determinuje podejście do prognozy liczby pracujących na śląskim rynku pracy w oparciu o wariantowe prognozy wzrostu gospodarczego, które zostały zaprezento-wane we wcześniejszej części raportu. Uwzględnienie prognozowanych scenariuszy rozwoju województwa pozwoliło na otrzymanie wariantowej prognozy liczby pracu-



146

jących w gospodarce narodowej. Posłużono się przy tym modelem przyczynowo-skutkowym, który prezentuje wpływ wartości Produktu Regionalnego Brutto na liczbę pracujących w województwie śląskim. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, iż dodatnie dynamiki zmian wartości Produktu Regionalnego Brutto do 2020 roku spowodują stopniowe zwiększanie się poziomu zatrudnienia w gospodarce narodowej. W przypadku najbardziej optymistycznego wariantu wzrostu gospo-darczego, średnioroczna zwyżka zatrudnienia może osiągnąć 1,4% (r/r) i w 2020 roku wynieść 1893,0 tys. osób. Jeśli natomiast zrealizuje się prognozowany pesymistyczny scenariusz dla gospodarki województwa śląskiego możemy spodziewać się, iż poziom zatrudnienia będzie systematycznie spadał do 2020 roku w tempie około 1% (r/r), co spowoduje spadek liczby zatrudnienia do poziomu 1 587,9 tys. osób. Jednakże najbar-dziej prawdopodobny wydaje się scenariusz środkowy, zgodnie z którym sytuacja na rynku pracy w opisywanym regionie powinna ulegać systematycznej poprawie. Zgod-nie z tą prognozą w 2020 roku w Powiatowych Urzędach Pracy województwa śląskie-go może być zarejestrowanych około 1740,5 tys. osób, czyli o 6,1% więcej niż obecnie.

Wykres 75.

Wariantowa prognoza liczby zatrudnionych w gospodarce narodowej w województwie śląskim [w tys. osób]

1543,3

1640,71633,0

1496,1

1659,0

1706,61740,5

1587,9

1643,6

1893,0

1674,5

1400

1500

1600

1700

1800

1900

2000

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020







147

Na podstawie analizy liczby zatrudnionych w gospodarce narodowej, poziomu aktywności zawodowej jaki jest przewidywany dla województwa śląskiego oraz mo-deli tendencji rozwojowej wykonano prognozę liczby bezrobotnych. Rosnąca liczba zatrudnionych jaka jest prognozowana do 2020 roku oraz malejąca liczba osób w wie-ku produkcyjnym powinny wpłynąć pozytywnie na sytuację wśród bezrobotnych. W kolejnych latach ich liczba powinna się zmniejszać, do 109,9 tys. osób w 2020 roku. Oznacza to, iż stopa bezrobocia również będzie się cechowała tendencją malejącą.

Wykres 76.

Prognoza liczby bezrobotnych oraz stopy bezrobocia w województwie śląskim [w tys. osób/ %]

326,0310,0

281,0

230,0

166,0

123,0

168,0181,0

146,9 140,6 135,1 130,2 125,9 122,1 118,6 115,4 112,5 109,9

7,58,28,9

9,810,4

11,3

13,7

19,2

5,25,45,55,65,86,06,26,46,77,0

0

50

100

150

200

250

300

350

2 00

32

004

2 00

52

006

2 00

72

008

2 00

92

010

2 01

12

012

2 01

32

014

2 01

52

016

2 01

72

018

2 01

92

020

0

5

10

15

20

25liczba bezrobotnych

prognoza liczby bezrobotnych

st. bezrobocia

prognoza st. bezrobocia


3.6. Popyt na pracę jaki będzie determinować budownictwo do 2020 roku

Na podstawie prezentowanych wyników dotyczących ogólnej sytuacji na rynku pracy w województwie śląskim dokonano analizy potencjału jaki może stwarzać sekcja (F) budownictwo. Podstawą oszacowania przeciętnego poziomu zatrudnienia



148

w budownictwie była wariantowa prognoza liczby zatrudnionych w gospodarce naro-dowej, z uwzględnieniem zmian jakie zachodzą w jego strukturze w poszczególnych sekcjach.

Tabela 44. Wykaz sekcji PKD 2007

Sekcja Polska klasyfikacja działalności (PKD)

A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo B Górnictwo i wydobywanie C Przetwórstwo przemysłowe

D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych

E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją F Budownictwo G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle H Transport i gospodarka magazynowa I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi J Informacja i komunikacja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne P Edukacja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją S Pozostała działalność usługowa

T Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

U Organizacje i zespoły eksterytorialne

Źródło: opracowanie ASM na podstawie danych GUS.

Prognozy udziałów zatrudnienia według sekcji na lata 2011–2020, w tym sekcji F (budownictwo) oparto na analizie ich zmian na szczeblu sekcji PKD 2007 za lata 2005–2010 oraz modeli tendencji rozwojowej. Dodatkowo, na podstawie analizy war-tości dodanej brutto w 16 badanych sekcjach PKD uwzględniono zmiany w strukturze gospodarki województwa śląskiego. Zgodnie z danymi jakie publikuje GUS można powiedzieć, iż budownictwo jest sektorem, który powinien się rozwijać w najbliż-szych latach, potwierdzają to rosnące trendy jakie można zauważyć w przypadku war-tości dodanej brutto jak i przeciętnego zatrudnienia w sekcji budownictwo. Prognozy



149

udziału przeciętnego zatrudnienia w sekcji F dokonano na podstawie modelu potęgo-wego, który w najlepszym stopniu dopasowuje się do historycznego szeregu czasowe-go. Zgodnie z jego wynikami odsetek osób zatrudnionych w budownictwie do 2020 roku powinien się zwiększyć do 7,8% ogółu zatrudnionych w 16 sekcjach.

Wykres 77. Udział przeciętnego zatrudnienia w budownictwie według sekcji PKD w województwie śląskim w latach 2005-2010

oraz prognoza do 2020 roku [w %]


7,3

7,5

7,2

7,1

6,8

6,7

7,8

7,7

7,4

6,4

6,6

6,8

7

7,2

7,4

7,6

7,8

8

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

F

prog

W celu uzyskania prognozy przeciętnego zatrudnienia w sekcjach PKD 2007 oszacowano model przyczynowo skutkowy, opisujący wpływ zmian liczby pracują-cych w gospodarce narodowej. Model opierał się na danych za lata 2003–2010. Po oszacowaniu parametrów modelu oraz ocenie ich zgodności, model uzupełniono o prognozy liczby pracujących w gospodarce narodowej w trzech wariantach, które prezentowano we wcześniejszej części opracowania. Na podstawie tak przygotowane-go modelu przyczynowo-skutkowego dokonano wariantowej prognozy zatrudnienia w sekcjach PKD 2007 dla województwa śląskiego. Zgodnie z wariantem optymalnym, ogólna liczba zatrudnionych w 16 sekcjach powinna się zwiększać w średniorocznym tempie 0,4%. W pierwszych latach prognozy będzie to bardziej dynamiczny rozwój,



150

z kolei w następnych latach wartość dynamiki powinna być już słabnąca. W przypad-ku wariantu optymistycznego zakładamy, iż ogólne zatrudnienie w okresie stanowią-cym horyzont prognozy (do 2020 r.) powinno średniorocznie generować o 1,2% (r/r) więcej miejsc pracy. Z kolei ostatnia z możliwości, czyli pesymistyczny wariant pro-gnozy pokazuje, iż w kolejnych latach możemy mieć do czynienia ze spadkiem prze-ciętnego zatrudnienia nawet o 1% co roku.

Wykres 78.

Przeciętne zatrudnienie ogółem w sekcjach PKD 2007 ogółem w latach 2003-2010 oraz prognoza do roku 2020 [w tys. osób]

1219,2

1257,2

1169,01165,1

1305,91284,3

1253,9

1208,6

1244,1

1403,1

1263,8

1000

1050

1100

1150

1200

1250

1300

1350

1400

1450

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020





Przekładając powyższą prognozę oraz przewidywane zmiany udziału zatrudnienia w sekcji F (budownictwo) do 2020 roku wyznaczono wariantowe możliwości zatrud-nienia dla tej sekcji w województwie śląskim. Analizując wyniki prognoz przeciętne-go zatrudnienia w latach 2011–2020 można powiedzieć, iż bez względu na rodzaj scenariusza (z trzech zaproponowanych), który się zrealizuje, to w budownictwie będziemy mieli do czynienia ze wzrostem przeciętnego zatrudnienia. Oznacza to, iż w branży budowlanej na obszarze województwa śląskiego tkwi duży potencjał. Nawet w przypadku pesymistycznego scenariusza, który może się zrealizować na analizowa-



151

nym obszarze zatrudnienie w budownictwie będzie średniorocznie generowało o 0,2% więcej miejsc pracy dla budowlańców. Jeśli chodzi o wariant optymistyczny ten śred-nioroczny wzrost może wynieść nawet 1,7% (r/r). Najbardziej prawdopodobny jednak wydaje się być scenariusz środkowy, zgodnie z którym do 2020 roku przeciętne za-trudnienie w sekcji F zwiększy się do 102,3 tys. osób, czyli o 15,1% więcej niż obec-nie.

Wykres 79.

Przeciętne zatrudnienie w sekcji F (budownictwo) w latach 2003-2010 oraz prognoza do roku 2020 [w tys. osób]

88,8

76,6

85,8

102,3

98,3

93,494,6

92,7

109,9

94,1

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

scenariusz optymalnyscenariusz pesymistycznyscenariusz optymistyczny


3.7. Podsumowanie prognoz dla województwa śląskiego

Podsumowując cześć dotyczącą prognoz nasuwa się kilka głównych wniosków, które należy wziąć pod uwagę w ramach formułowania scenariuszy rozwoju dla wo-jewództwa śląskiego. Po pierwsze jest to region, który boryka się z problemami wyni-kającymi ze zmian ustrojowych i ograniczania funkcji przemysłu. Widać to analizując między innymi słabnącą partycypację śląskiego w tworzeniu PKB Polski. Można się spodziewać, iż udział ten w kolejnych latach również będzie spadał, dopóki inne gałę-



152

zie gospodarki nie zaczną dodatnio wpływać na wzrost gospodarczy regionu. Takim segmentem, który może stać się motorem wzrostu w województwie śląskim może być niewątpliwie budownictwo. Jest to sektor, którego rozwój nie tylko może napędzać poprzemysłową gospodarkę regionu ale i pociągnąć za sobą poprawę w innych obsza-rach, takich jak rynek pracy, czy warunki życia. Według danych dotyczących woje-wództwa śląskiego można powiedzieć, iż budownictwo jest sektorem, który powinien się rozwijać w najbliższych latach, potwierdzają to rosnące trendy jakie można za-uważyć w przypadku wartości dodanej brutto jak i przeciętnego zatrudnienia w sekcji budownictwo. Bez względu na rodzaj scenariusza (z trzech zaproponowanych), który zostanie zrealizowany, to w budownictwie będziemy mieli do czynienia ze wzrostem przeciętnego zatrudnienia. Zgodnie z najbardziej prawdopodobnym scenariuszem zmian do 2020 roku przeciętne zatrudnienie w sekcji F zwiększy się do 102,3 tys. osób, czyli o 15,1% więcej niż obecnie. Oznacza to, iż w branży budowlanej na obsza-rze województwa śląskiego tkwi duży potencjał. Kolejnym czynnikiem, który niewąt-pliwie wpłynie na sytuację panującą na obszarze województwa śląskiego jest fakt, iż w kolejnych latach będziemy mieć do czynienia z dalszym wyludnianiem się regionu. Prognoza długookresowa zakłada, że ogólna liczba ludności województwa śląskiego zmniejszy się w horyzoncie czasowym 2010–2020 o blisko 165 tys. osób, do poziomu 4,4 mln. Ponadto z prognoz wynika, iż wzrastać będzie udział ludności starszej, tj. w wieku poprodukcyjnym w ogólnej populacji (17,6% w 2010 r. – 23,5% w 2020 r.), z kolei procentowy udział ludności w wieku produkcyjnym wśród ogółu mieszkańców województwa śląskiego spadnie z poziomu 68,6% do 62,0%. Oznacza to, iż w przy-padku województwa śląskiego mamy do czynienia z negatywnym procesem starzenia się społeczeństwa (wzrost współczynnika obciążenia demograficznego), co w efekcie przełoży się na zasoby pracy w tym regionie. Z drugiej strony pozytywnie należy pod-chodzić do kwestii aktywnej realizacji polityki zatrudnienia, zgodnie z której wytycz-nymi szacuje się, iż aktywność ekonomiczna ludności zamieszkującej Śląsk do 2020 roku powinna wzrosnąć o 2,4 pkt. procentowego i osiągnąć poziom 55,3%. Zestawia-jąc wszystkie wyżej wymienione czynniki, najbardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz, w którym sytuacja na śląskim rynku pracy jednak powinna ulec poprawie. Zgodnie z prognozą, w 2020 roku w Powiatowych Urzędach Pracy województwa śląskiego może być zarejestrowanych około 1740,5 tys. zatrudnionych, czyli o 6,1% więcej niż obecnie.



153

CZĘŚĆ IV. PROPONOWANE MECHANIZMY ZARADCZE DLA ŚLĄSKIEGO RYNKU BUDOWLANEGO

4.1. Wprowadzenie

Istotnym punktem wyjścia dla opracowania mechanizmów zaradczych w woje-wództwie śląskim jest skupienie się na maksymalnie kilku priorytetowych działaniach w obrębie sektora budowlanego. Tym sposobem region jest w stanie lepiej przygoto-wać się na przyjęcie proponowanych rozwiązań.

Opracowując strategię rozwojową nie sposób pominąć siły oddziaływania czyn-ników zewnętrznych na region. W chwili obecnej niebagatelną rolę na rozwój każdego niemal przedsięwzięcia odgrywa perspektywa globalnego kryzysu, który nie pozosta-nie bez wpływu również na stopień rozwoju budownictwa województwa śląskiego.

Wdrażając proponowane zmiany należy pamiętać, że budownictwo jest sektorem gospodarki, który w sposób lustrzany odbija ogólną kondycję regionu i zmiany na nim zachodzące. Budownictwo nie rozwija się więc w sposób „oderwany” od pozostałych branż i dziedzin życia. Dlatego też, rozwój zarówno turystyki, gastronomii jak i zaple-cza naukowego będzie generował wzrosty w budownictwie (z uwagi na wygenerowa-nie potrzeby budowy, prac wykończeniowych budynków, dróg dojazdowych).

Z uwagi na powyższe, priorytetowym wydaje się utrzymanie wizerunku regionu jako atrakcyjnego zarówno dla inwestorów jak i dla mieszkańców. Tym działaniom sprzyjać będzie niewykorzystany potencjał regionu. Niezbędnym wydaje się stworze-nie odmiennego niż „zagłębie przemysłowe” wizerunku regionu. Kondycja i „predys-pozycje” śląskiego jak chociażby: wysokie PKB na mieszkańca, niska stopa bezrobocia, wysoka siła nabywcza gospodarstw domowych wiążą mieszkańców z tym regionem w sposób „ekonomiczny”. Pozostaje jeszcze inny, pozaekonomiczny aspekt dla którego warto mieszkać i zostać w śląskim. To przekonanie i „chęć” pozostania w aglomeracji. Sprzyjać temu będą między innymi działania mające na celu poprawę szeroko rozumianego komfortu zamieszkiwania ujęte w strategii rozwoju wojewódz-twa śląskiego „Śląskie 2020”.

Aby osiągnąć powyższy cel, rekomendowane jest monitorowanie następujących wskaźników rezultatu, które stosowane w krajach wysokorozwiniętych są miarami wskazującymi na warunki sprzyjające rozwojowi:



154

• zmiana charakteru zatrudnienia regionu (zmiana z sektora rolniczego do pozarol-niczego)14,

• wzrost udziału pracowników z wyższym wykształceniem w ogólnej liczbie za-trudnionych,

• wzrost zatrudnionych w nowoczesnych gałęziach gospodarki, a spadek w trady-cyjnych,

• spadek zanieczyszczenia środowiska naturalnego, • obniżenie wskaźnika śmiertelności niemowląt, • dodatnie saldo migracji, • dodatni przyrost naturalny.

4.2. Mechanizmy zaradcze

Jeśli chodzi o mechanizmy zaradcze w obrębie sektora budowlanego i okołobu-dowlanego, skoncentrowane one będą wokół następujących celów:

14 Na skutek rozwoju technologii produkcji, wzrostu wydajności pracy i poziomu płac realnych

następuje ewolucja ogólnej, tj. sektorowej struktury zatrudnienia. Te wyraźnie zarysowane tendencje nazywane są w literaturze prawem C. Clarka, A. Fishera i J. Fourastie. Według te-go prawa mają miejsce następujące prawidłowości: - przy coraz bardziej zaawansowanym rozwoju gospodarczym następuje bezwzględny i względny spadek zatrudnienia w rolnictwie,- uprzemysłowienie gospodarki powoduje wzrost bezwzględny i do pewnego momentu względny zatrudnienia w sektorze drugim, co jest wynikiem przepływu do tego sektora pracowników z rolnictwa i różnic w osiąganych w obu sektorach wydajności pracy, - ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie i ustabilizowa-nie z czasem zatrudnienia w przemyśle oraz wzrost w sektorze usług powodują proces serwi-cyzacji gospodarki, tj. bardzo szybkiego rozwoju usług; przyrost zatrudnienia w sektorze usług jest możliwy głównie dzięki osiągnięciom techniki, które umożliwiają wzrost wydaj-ności pracy i produkcji, przy stopniowym ograniczaniu zatrudnienia w sektorze pierwszym i drugim ( dalszy wzrost popytu na usługi jest wynikiem wzrostu wyposażenia gospodarstw domowych i przeciętnego poziomu wykształcenia społeczeństwa; ponadto usługi charaktery-zują się ogólnie niższą substytucją pracy żywej przez uprzedmiotowioną).



155

Cel 1 Pobudzenie i rozwój sektora MŚP dla budownictwa. Wzmacnianie lokalnego poten-

cjału regionu.

Uzasadnienie: W procesie przebudowy gospodarki województwa śląskiego, rozwój sektora MŚP ma znaczenie strategiczne (odwołując się do strategii „Śląskie 2020”). Zważywszy, że w branży budowlanej, firmy małe i średnie stanowią ponad 95%. Wobec czego należy podjąć działania sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości i służące pobudzaniu ak-tywności sektora MŚP.

Metody wsparcia celu:

Zminimalizowanie procedur związanych założeniem firmy oraz samozatrudnieniem. Ograniczenie biurokracji, stworzenie jasnych procedur z tym związanych.

Cel 2 – wsparcie dla Celu 1 Rozwijanie instytucji otoczenia biznesu

Uzasadnienie:

Pomoc w podejmowaniu działań sprzyjających rozwojowi przedsiębiorczości. Działa-nia nakierowane na pomoc nowo powstającym przedsiębiorstwom z sektora budowla-nego. Otwartość na pomoc inwestorom – kompleksowa i ciągła obsługa proinwestycyjna np. pomoc w pozyskiwaniu funduszy UE.


Prężnie działające punkty konsultingowe przy bankach, urzędach, samorządach któ-rych działalność skoncentrowana byłaby tylko na bezpłatnym doradztwie związanym z procedurami niezbędnymi do uruchomienia własnej działalności gospodarczej.

Cel 3 Dostosowanie tempa budownictwa mieszkaniowego do potrzeb społecznych. Zmniej-

szenie deficytu mieszkaniowego.

Uzasadnienie: W województwie notowany jest najniższy wskaźnik nasycenia w mieszkania na 1000 zawieranych małżeństw. Dodatkowo niedobór mieszkań w regionie sięga 150 tys.



156

Metody wsparcia celu: (1)

Zmniejszenie deficytu mieszkaniowego poprzez organizację aktywnych form wspar-cia do posiadania własnego mieszkania głównie dla młodych gospodarstw domowych. Rozwój budownictwa społecznego – dostępnego dla szerszego grona odbiorców.

(2) Istotnym elementem stymulującym rozwój budownictwa jest poziom aktywności w zakresie gospodarowania nieruchomościami gruntowymi. Ze względu na potrzeby i plany dalszego rozwoju budownictwa mieszkaniowego w województwie śląskim oraz chęć osiedlania się społeczeństwa w południowej części regionu, rekomendowa-ne jest położenie nacisku na działania umożliwiające dostęp oraz ułatwiające procedu-ry związane z obrotem na rynku nieruchomości gruntowych.

(3) Jedną z podstawowych barier rozwoju budownictwa mieszkaniowego jest brak infra-struktury technicznej. W związku z wysokim poziomem deficytu mieszkaniowego w województwie śląskim proponuje się zintensyfikowanie działań związanych z fi-nansowaniem infrastruktury niezbędnej w przypadku budownictwa mieszkaniowego (drogi, wodociągi, kanalizacja). Budowa tych elementów jest zadaniem jednostek samorządów terytorialnych. Położenie nacisku na działania związane z budową infra-struktury technicznej mogą pozytywnie wpłynąć na inwestorów w regionie i pobudzić ich do podejmowania nowych inwestycji mieszkaniowych.

Cel 4 Modernizacja istniejącej substancji mieszkaniowej

Uzasadnienie: Modernizacja pozwoli na dysponowanie większą ilością zasobów mieszkaniowych będących w obiegu na rynku wtórnym. Poprawienie wizerunku mieszkalnictwa.


Niewątpliwie pomocne przy realizacji założonych celów są wytyczne, zapisy strategii „Śląskie 2020”. W ramach priorytetu B, w dziedzinie wsparcia „Mieszkalnictwo, re-gionalne przestrzenie publiczne i turystyka” uwzględniono w strategii „stworzenie warunków rozwoju mieszkalnictwa oraz wzrost atrakcyjności przestrzeni publicznych i odnowa dzielnic mieszkaniowych, podlegających społecznemu wykluczeniu i degradacji środowisko-wej w przeszłości funkcjonalnie i przestrzennie powiązanych z restrukturyzowanymi czy zlikwidowanymi dużymi przedsiębiorstwami przemysłowymi”.



157

Cel 5 Dostosowanie kształcenia w zakresie poszukiwanych zawodów związanych z budow-

nictwem

Uzasadnienie: Po pierwsze, obok gastronomii, budownictwo jest zawodem w którym jest największa rotacja pracowników. Po drugie, śląskie jest zagłębiem szkolnictwa i stanowi dosko-nałe zaplecze naukowe. Wobec czego istnieje konieczność wypracowania mechani-zmów ułatwiających przedsiębiorcom dostęp do kadr (zarówno na uczelniach jak i PUP)

Metody wsparcia celu: Z uwagi na bardzo dobrze rozwiniętą sytuację w szkolnictwie wyższym oraz zawo-dowym na obszarze województwa śląskiego istnieją możliwości dostosowywania preferencji potencjalnych kandydatów do potrzeb pracodawców. Rozwiązaniem po-lepszającym kontakt pomiędzy urzędami pracy, jednostkami kształcenia oraz grupą przedsiębiorców mogłoby być powołanie odpowiedniej jednostki na szczeblu regio-nalnym, której podstawowym celem byłoby budowanie trwałej i długofalowej współ-pracy między nimi. Poza tym do zadań takiej jednostki należałoby prowadzenie systematycznych badań potrzeb rynku pracy i opracowywania zgodnie z tymi potrze-bami kierunków kształcenia i programów nauczania. Dzięki temu, że organ ten mógł-by koordynować działania w szkołach, firmach i urzędach pracy pozwoliłoby to na prowadzenie systematycznych analiz potrzeb rynku pracy. Tym sposobem ograniczo-ne zostałyby koszty związane z przekwalifikowaniem i doszkalaniem absolwentów.

Cel 6 Zmiana przemysłowego wizerunku regionu. Przygotowanie terenów poprzemysło-wych pod przyszłe inwestycje. Uporządkowanie gospodarki przestrzennej regionu.

Uzasadnienie: Poprawa atrakcyjności regionu poprzez zmianę obecnego wizerunku „zagłębia prze-mysłowego”.

Metody wsparcia celu: (1)

Obecny kształt przestrzeni województwa śląskiego jest w dużej mierze rezultatem gospodarki opartej na górnictwie węgla kamiennego oraz przemyśle hutniczym. W analizowanym regionie mamy do czynienia z rozległymi obszarami terenów po-przemysłowych i zdegradowanych, dlatego też szczególnie istotne wydaje się rozsąd-ne planowanie przestrzenne. Dla dalszego rozwoju województwa niezbędne jest



158

znalezienie rozwiązań zagospodarowania tych terenów i stworzenie konkurencyjnej przestrzeń, która stanie się otwarta dla inwestora i przez co może stać się biegunem wzrostu gospodarczego regionu. Efekty te można osiągnąć poprzez realizacje nowych form zarządzania przestrzenią i konsekwentną realizację działań przyjętych w kierun-kach polityki rozwoju.

(2) Jednym z proponowanych działań mogą być inwestycje w odnawialne źródła energii. Do 2020 roku największe znaczenie w Unii Europejskiej będzie miała właśnie odna-wialna energia elektryczna, co stwarza ogromne możliwości wsparcia finansowego w tym zakresie. Jednakże rozwój ryków związanych z OZE wymaga spójnej i dobrze skoordynowanej polityki umożliwiającej pokonywanie barier ekonomicznych i tych o charakterze nie finansowym, jak bariery administracyjne i braki w zakresie wiedzy i np. praktycznych umiejętności składania wniosków. Podstawowym działaniem powinny być akcje informacyjne. Informacje na temat OZE należy kierować do po-szczególnych grup w najbardziej efektywny dla danej grupy sposób. Indywidualni odbiorcy urządzeń OZE stanowią grupę rozproszonych inwestorów, wśród nich: - właściciele domów i zarządcy nieruchomości, - sektor budownictwa (deweloperzy i inwestorzy), - agenci handlu nieruchomościami, - właściciele obiektów turystycznych (hoteli, campingów, pensjonatów - rolnicy, w tym gospodarstwa agroturystyczne, - szkoły, zwłaszcza gimnazja, licea, szkoły zawodowe To właśnie dzięki odpowiedniemu przekazowi do poszczególnych grup osób można podnosić świadomość ludności województwa śląskiego w zakresie korzyści wynikają-cych ze stosowania OZE.

Z uwagi na diagnozę trendów występujących w budownictwie w województwie śląskim na przestrzeni ostatnich kilku lat, jak również analizę możliwych kierunków rozwoju rekomendowane jest systematyczne monitorowanie następujących wskaźni-ków rezultatu budownictwa: • poziom inwestycji na 1 mieszkańca, • poziom inwestycji w budownictwie na 1 mieszkańca, • produkcja budowlano-montażowa na 1 mieszkańca, • wskaźnik nasycenia w mieszkania na 1 000 zawartych małżeństw, • poziom deficytu mieszkaniowego, • ilość mieszkań oddawanych do użytku, • ilość budynków niemieszkalnych oddawanych do użytku, • liczba pracujących w budownictwie.



159

Systematyczna analiza powyższych wskaźników obrazujących trendy w budow-nictwie pozwoli na stopniowe wdrażanie zaplanowanej i przyjętej koncepcji strategii budownictwa w regionie śląskim. Ocena parametrów rezultatu umożliwi terminowe reagowanie na powstające dysproporcje sektora w regionie w odniesieniu zarówno do pozostałych gałęzi gospodarki jak i innych województw. Dane zebrane w ramach ni-niejszego projektu stanowią podstawę do prowadzenia dalszych analiz rynku budow-lanego w województwie śląskim. Regularne uzupełnianie stworzonych szeregów czasowych o aktualne dane pozwoli dostrzec kierunki zmian jakie zachodzą w regio-nie oraz sprawdzić skuteczność podejmowanych działań zaradczych. Dlatego też pro-jekt ten należy traktować jako narzędzie umożliwiające szybki dostęp do najbardziej aktualnych, interesujących parametrów odzwierciedlających sytuacje w województwie śląskim i w całej Polsce.

Bibliografia

Publikacje 1. Prognozowanie gospodarcze. Metody i zastosowanie. Red. M. Cieślak. Warszawa: PWN

2005. 2. Teoria prognozy, Aleksander Zeliaś, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1997. 3. Prognozowanie szeregów czasowych za pomocą pakietu SPSS, Tomasz Żądło, Janusz

Wywiał, SPSS Polska, Kraków 2008. 4. Podstawy ekonometrii i teorii prognozowania: podręcznik z przykładami i zadaniami; Do-

rota Witkowska. 5. Ekonometria: metody i ich zastosowanie, Aleksander Welfe. 6. Szacunek PKB per capita i bezpośrednich inwestycji zagranicznych w województwach oraz

wskaźniki wyprzedzające koniunktury, Warszawa, maj 2011. 7. Sytuacja kobiet na śląskim rynku pracy, Sopot-Katowice, sierpień 2010 r. 8. Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2010, IBnGR. 9. Rynek pracy w województwie śląskim w 2010 roku, Katowice, marzec 2011. 10. Prognoza demograficzną Głównego Urzędu Statystycznego na lata 2008– 2035 dla woje-

wództwa śląskiego w przekroju ekonomicznych grup wieku (ludność w wieku przedpro-dukcyjnym (0–14), w wieku produkcyjnym dla kobiet (15–59), dla mężczyzn (15–64), w wieku poprodukcyjnym dla kobiet (59+), dla mężczyzn (64+)).

11. Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2007–2013, Katowice 28 sierpnia 2007 roku.

12. Strategia rozwoju województwa śląskiego „ŚLĄSKIE 2020”. Katowice, Luty 2010. 13. Rynek Pracy, Biuletyn informacyjny wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, Nr

2/2010, wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach. 14. Rynek Pracy, Biuletyn informacyjny wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, Nr

4/2010, wojewódzki Urząd Pracy w Katowicach.



160

15. Kompetencje zawodowe na śląskim rynku pracy. Badanie realizowane w ramach projektu systemowego wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach pod nazwą „Program monito-rowania regionalnego rynku pracy”. Sopot -Katowice, Sierpień 2010r.

16. Skala migracji na Śląsku – badanie mieszkańców woj. śląskiego w wieku produkcyjnym. Raport cząstkowy z badań: wspieranie aktywności zawodowej poprzez zarządzanie zjawi-skiem migracji – analiza w województwie śląskim. Badanie przeprowadzone przez: Otawa Group, MillwardBrown SMG/KRC, Warszawa 2010.

17. „Przyczyny pracy nierejestrowanej, jej skala, charakter i skutki społeczne”. Raport w ra-mach projektu realizowanego przez Departament Rynku Pracy MPiPS, w ramach Sektoro-wego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich 2004–2006. Przygotowanie: zespół ekspertów CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych oraz Millward-Brown SMG/KRC. warszawa, 2007.

18. „Monitoring Rynku Budowlanego 2012” ASM – Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. 19. „Budownictwo – wyniki działalności 2010” GUS, 2011.

Strony internetowe Strona internetowa – Głównego Urzędu Statystycznego: www.stat.gov.pl Strona internetowa – Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego: www.gunb.gov.pl Strona internetowa – Oficjalny serwis województwa Śląskiego: www.slaskie.pl Strona internetowa – www.gddkia.gov.pl Strona internetowa – www.rynekbudowlany.pl Strona internetowa wojewódzkiego Urzędu Pracy w Katowicach, www.wup-katowice.pl Strona internetowa www.kierunki-zamawiane.pl Strona internetowa – http://biznes.onet.pl Strona internetowa – http://www.bankier.pl Strona internetowa – www.doingbusiness.org Strona internetowa – http://budownictwo.re.pl Strona internetowa – http://budownictwo.wnp.pl Obserwatorium Rynku Pracy w UP, Katowice, www.wupkatowice.pl Strona internetowa – http://www.ekonomia24.pl

Spis tabel i rysunków

Spis tabel Tabela 1. Dominujące kierunki kształcenia w przypadku techników i zasadniczych szkół

zawodowych na terenie województwa śląskiego.....................................................12 Tabela 2. PKB na jednego mieszkańca w 2010 r. (w zł) .........................................................13 Tabela 3. Dynamiki wzrostu według sektorów gospodarki.....................................................14 Tabela 4. Struktura wartości dodanej brutto wg rodzajów działalności w Polsce oraz

województwie śląskim w 2009 r. (w %)..................................................................14 Tabela 5. Wartość dodana brutto na 1 pracującego w województwie śląskim

w poszczególnych branżach wynosi (zł) (2009 r.)...................................................15



161

Tabela 6. Przyjęcia do pracy w 2010 roku ..............................................................................18 Tabela 7. Oferty pracy według sekcji PKD 2007 ....................................................................21 Tabela 8. Ranking pierwszych 30 zawodów i specjalności o największej liczbie

bezrobotnych ...........................................................................................................22 Tabela 9. Zawody deficytowe i nadwyżkowe w województwie śląskim ................................23 Tabela 10. Nakłady brutto na środki trwałe według rodzajów działalności i województw

(ceny bieżące) w 2009 r. (w mln zł) ........................................................................35 Tabela 11. Produkcja budowlano-montażowa na jednego mieszkańca (zł na 1 mieszkańca) ...37 Tabela 12. Produkcja budowlano-montażowa wg rodzaju robót...............................................37 Tabela 13. Mieszkania oddane do użytku w poszczególnych latach w Polsce oraz

w województwie śląskim.........................................................................................41 Tabela 14. Udział budownictwa indywidualnego w strukturze mieszkań oddanych

do użytku w 2010 r. w województwach...................................................................41 Tabela 15. Mieszkania oddane do użytku wg form budownictwa w woj. śląskim w 2010 r.....42 Tabela 16. Nasycenie w mieszkania (wg mieszkań oddawanych do użytku)............................43 Tabela 17. Deficyt mieszkaniowy w poszczególnych województwach (stan na 2009 r.) .........44 Tabela 18. Podstawowe wskaźniki dotyczące warunków mieszkaniowych w

poszczególnych województwach w 2009 r..............................................................45 Tabela 19. Budynki niemieszkalne oddane do użytkowania w latach 2006–2010 według

województw.............................................................................................................49 Tabela 20. Struktura próby w badaniu – charakterystyka społeczno-demograficzna (badanie

popytowe) ................................................................................................................56 Tabela 21. Struktura próby w badaniu – wielkość miejscowości i powiaty (badanie

popytowe) ................................................................................................................57 Tabela 22. Struktura próby w badaniu – charakterystyka społeczno-demograficzna (badanie

preferencji)...............................................................................................................58 Tabela 23. Struktura próby w badaniu (przedsiębiorstwa) ........................................................60 Tabela 24. Struktura próby w badaniu pod względem lokalizacji (przedsiębiorstwa) ..............61 Tabela 25. Struktura próby w badaniu IDI (eksperci rynku budowlanego)...............................62 Tabela 26. Typ zabudowy a struktura demograficzna mieszkańców ........................................64 Tabela 27. Typ zabudowy a miejsce zamieszkania mieszkańców.............................................65 Tabela 28. W5. Proszę powiedzieć ile pokoi jest w lokalu, w którym Pan/Pani mieszka? .......68 Tabela 29. A3. Jak ogólnie ocenia Pan(i) perspektywy rozwoju firm z branży budowlanej

na terenie województwa śląskiego w ciągu najbliższych 5 lat?...............................71 Tabela 30. A2. A które z tych źródeł stanowi dla Pana(i) najważniejsze źródło informacji

na temat rynku budowlanego? .................................................................................74 Tabela 31. Profil demograficzny osób, które w ciągu najbliższych 3 lat zamierzają dokonać

zakupu nieruchomości lub zamierzają wybudować nieruchomość..........................85 Tabela 32. Profil demograficzny osób, które w ciągu najbliższych 3 lat zamierzają dokonać

zakupu nieruchomości lub zamierzają wybudować nieruchomość (Cd) .................86



162

Tabela 33. H2. Kiedy konkretnie zamierza Pan(i) kupić / wybudować jakąś nieruchomość (dom, mieszkanie, działka)? n = 249 (osoby, które zamierzają dokonać zakupu nieruchomości lub wybudować nieruchomość).......................................................86

Tabela 34. H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy zakupie planowanego lokalu? Zróżnicowanie wyników ze względu na wiek ............................................92

Tabela 35. H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy zakupie planowanego lokalu? Zróżnicowanie wyników ze względu na płeć .............................................92

Tabela 36. Q4. Kiedy ostatnio Pan(i) firma najęła, kupiła, pomniejszyła lub powiększyła powierzchnię firmy, używaną na własne potrzeby? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy ....................................................................................................99

Tabela 37. Q5. Czy w okresie najbliższych 24 miesięcy Pana (i) firma zamierza nająć, kupić, pomniejszyć lub powiększyć powierzchnię firmową? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy....................................................................................102

Tabela 38. Q6. Proszę powiedzieć dlaczego firma planuje zmianę dotychczasowej powierzchni\lokalizacji firmowej? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy.....104

Tabela 39. Q13. Jakie czynniki są najważniejsze dla Pana(i) firmy przy wyborze powierzchni? Zróżnicowanie ze względu na wielkość firmy ................................111

Tabela 40. Podział na branże „z potencjał” oraz „zagrożone kryzysem” dokonany przez ekspertów rynku budowlanego..............................................................................116

Tabela 41. Analiza SWOT rynku budowlanego......................................................................124 Tabela 42. Prognoza salda migracji zagranicznych na pobyt stały Polski i województwa

śląskiego (w tys. osób) ..........................................................................................142 Tabela 43. Prognoza liczby aktywnych i biernych zawodowe dla województwa śląskiego ...145 Tabela 44. Wykaz sekcji PKD 2007........................................................................................148

Spis wykresów Wykres 1 Struktura podmiotów gospodarki narodowej według sekcji w 2010 roku ............... 9 Wykres 2 Udziały ludności według grup wiekowych w województwie śląskim

w latach 2003–2010 ............................................................................................... 10 Wykres 3 Struktura wykształcenia ludności w wieku 15-64 w województwie śląskim......... 11 Wykres 4 Kontrybucja województw w tworzeniu krajowego PKB (w %) ............................ 13 Wykres 5 Podstawowe wskaźniki charakteryzujące sytuacje na rynku pracy

w województwie śląskim %................................................................................... 16 Wykres 6 Pracujący wg województw i wybranych sekcji (rolnictwo, przemysł,

budownictwo). Stan w dniu 31.12.2009................................................................. 17 Wykres 7 Struktura zarejestrowanych bezrobotnych w województwie śląskim

w 2010 roku ........................................................................................................... 18 Wykres 8 Współczynnik przyjęć i zwolnień wg wybranych sekcji w województwie

śląskim w 2010 roku (w %) ................................................................................... 19 Wykres 9 Zatrudnienie w sekcji F (budownictwo) w latach 2009–2010 wg płci .................. 20 Wykres 10 Przeciętne wynagrodzenia brutto według województw ......................................... 24 Wykres 11 Przeciętne wynagrodzenia brutto w budownictwie wg województw..................... 25 Wykres 12 Dochody do dyspozycji brutto na 1 mieszkańca w (zł).......................................... 26



163

Wykres 13 Kobiety pracujące w gospodarce narodowej w województwie śląskim w podziale na sektory gospodarki ..........................................................................27

Wykres 14 Pracujący według powiatów i sektorów. Stan 31.12.2009.....................................28 Wykres 15 Kobiety pracujące w sektorze „przemysł i budownictwo” według

powiatów. Stan 31.12.2009....................................................................................29 Wykres 16 Kobiety pracujące w sektorze „przemysł i budownictwo” wg powiatów. .............30 Wykres 17 Ocena województw pod względem atrakcyjności inwestycyjnej...........................31 Wykres 18 Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Polski w latach

2003–2010 w mln €................................................................................................32 Wykres 19 Produkcja budowlano-montażowa wg województw w mld zł ...............................36 Wykres 20 Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w Polsce w latach

2005–2011 oraz prognoza do 2020 roku (ceny bieżące)........................................38 Wykres 21 Udział województwa śląskiego w tworzeniu krajowej produkcji

budowlano-montażowej wg miejsca wykonywania robót [w %]...........................39 Wykres 22 Produkcja budowlano-montażowa w województwie śląskim w latach

2005–2011 oraz prognoza do 2020 roku (ceny bieżące)........................................40 Wykres 23 Liczba pozwoleń na budowę w latach 2004–2010 w podziale na

województwa .........................................................................................................46 Wykres 24 Decyzje o pozwoleniu na budowę wydane w poszczególnych

województwach w roku 2010.................................................................................47 Wykres 25 Decyzje o pozwoleniu na budowę wydane w roku 2010 w woj. śląskim

i ogółem w Polsce w podziale na typ obiektu ........................................................48 Wykres 26 Zezwolenia na realizacje inwestycji drogowej w roku 2010..................................49 Wykres 27 Czynniki kształtujące klimat koniunktury w budownictwie (miesięcznie,

w %).......................................................................................................................51 Wykres 28 Prognoza czynników kształtujących klimat koniunktury w budownictwie

(miesięcznie) ..........................................................................................................52 Wykres 29 Jakie segmenty rynku budowlanego będą najbardziej atrakcyjne dla

polskich firm budowlanych w ciągu najbliższych dwóch lat? ...............................53 Wykres 30 W3. Jaki jest rodzaj zabudowy lokalu, w którym Pan(i) mieszka? n=2400...........63 Wykres 31 W4. A ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, w którym Pan/Pani

obecnie mieszka? n=2400 ......................................................................................66 Wykres 32 W4. A ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, w którym Pan/Pani

obecnie mieszka? n=2400 ......................................................................................67 Wykres 33 W5. Proszę powiedzieć ile pokoi jest w lokalu, w którym Pan/Pani

mieszka? n=2400 ...................................................................................................68 Wykres 34 W8. Proszę powiedzieć jaki jest status własnościowy lokalu, w którym

Pan/Pani mieszka? n=2400 ....................................................................................69 Wykres 35 A3. Jak ogólnie ocenia Pan(i) perspektywy rozwoju firm z branży

budowlanej na terenie województwa śląskiego w ciągu najbliższych 5 lat? n=1600 ...................................................................................................................70



164

Wykres 36 A1. Proszę spojrzeć na kartę i powiedzieć z jakich źródeł docierają do Pana/Pani informacje na temat szeroko rozumianego rynku budowlanego? n=1600 ................................................................................................................... 72

Wykres 37 A2. A które z tych źródeł stanowi dla Pana(i) najważniejsze źródło informacji na temat rynku budowlanego? n=1600................................................. 73

Wykres 38 G1. Czy w ciągu ostatnich 12 m-cy kupił(a) lub jest w trakcie zakupu /wybudował(a) lub jest w trakcie budowy Pan(i) jakąś nieruchomość (dom, mieszkanie, apartament w mieście, działka, apartament/dom wakacyjny)? n=2400 ................................................................................................................... 75

Wykres 39 G2. Jakiego typu nieruchomość kupił(a)/wybudował(a) Pan(i) w ciągu ostatnich 12 m-cy lub jest Pan(i) w trakcie jego budowy / zakupu? n=136........... 76

Wykres 40 G5a. Ile wynosi powierzchnia użytkowa lokalu, który Pan(i) zakupił/kupuje? n=136........................................................................................... 77

Wykres 41 G7. Z jakich środków pieniężnych zapłacił(a) Pan/Pani za kupno/budowę tego mieszkania/apartamentu/domu/tej działki? n=136......................................... 78

Wykres 42 G8. Na jaki procent wartości nieruchomości zaciągnął(ęła) Pan(i) kredyt? n=63 ....................................................................................................................... 79

Wykres 43 G9. Jaki był koszt zakupu/wybudowania lub jaki przewiduje Pan(i), że będzie ostateczny koszt zakupu/wybudowania tej nieruchomości? n=110............ 80

Wykres 44 G6. W jakim celu kupił(a)/ kupuje/ wybudował(a)/ buduje Pan(i) tę nieruchomość? n=136 ............................................................................................ 81

Wykres 45 Q2. W jakim zakresie wykonał(a) Pan(i) remont w domu/ mieszkaniu? n=1302 ................................................................................................................... 82

Wykres 46 Wykres 46 Q5. Jaki był koszt remontu lub jaki przewiduje Pan(i), że będzie ostateczny koszt? n=1302 ...................................................................................... 83

Wykres 47 H1. Czy zamierza Pan/Pani kupić/wybudować/rozpocząć budowę jakiejś nieruchomości (dom, mieszkanie, apartament w mieście, działka, apartament/dom wakacyjny) / w okresie najbliższych 3 lat? n=2400.................... 84

Wykres 48 H3. Jakiego typu nieruchomość zamierza Pan/Pani kupić/ wybudować w okresie najbliższych 3 lat? n=249 .......................................................................... 87

Wykres 49 H4. A jaka jest dla Pana(i) najwyższa akceptowalna cena za dom mieszkalny lub najwyższy akceptowalny koszt wybudowania domu? n=82......... 88

Wykres 50 H5. Jaka będzie najprawdopodobniej powierzchnia mieszkalna tego lokalu? n=59 ....................................................................................................................... 89

Wykres 51 H5. W jakim celu planuje Pan/Pani zakup / budowę tej nieruchomości? n=249 ..................................................................................................................... 90

Wykres 52 H16. Jakie kryteria będzie Pan(i) brał(a) pod uwagę przy zakupie planowanego lokalu? Dane: % odpowiedzi ‘bardzo ważne’, n=249 ..................... 91

Wykres 53 W2. W jakim zakresie planuje Pan(i) remont w domu/ mieszkaniu? n=942 ......... 93 Wykres 54 R2. Czy zamierza Pan(i) wykonać te prace samodzielnie, czy też zatrudnić

fachowca lub firmę?............................................................................................... 94 Wykres 55 W5. Jak Pan(i) przewiduje, jaki będzie koszt remontu? n=942 ............................. 95



165

Wykres 56 W5. Jak Pan(i) przewiduje, jaki będzie koszt remontu? n=942 .............................96 Wykres 57 Q4. Kiedy ostatnio Pan(i) firma najęła, kupiła, pomniejszyła lub

powiększyła powierzchnię firmy, używaną na własne potrzeby? n=1600.............98 Wykres 58 Q3. W jakiej wielkości są obecne Wasze …? n=1600.........................................100 Wykres 59 Q5. Czy w okresie najbliższych 24 miesięcy Pana (i) firma zamierza nająć,

kupić, pomniejszyć lub powiększyć powierzchnię firmową? n=1600 .................101 Wykres 60 Q6. Proszę powiedzieć dlaczego firma planuje zmianę dotychczasowej

powierzchni\ lokalizacji firmowej? n=680...........................................................103 Wykres 61 Q9. Które regiony woj. śląskiego Pana(i) firma bierze pod uwagę, jeśli

chodzi o lokalizację? n=680.................................................................................105 Wykres 62 Q10. Jaki metraż Pana(i) firma chce nająć/zakupić/wybudować? n=678 ...........106 Wykres 63 Q7. Czy w ciągu ostatnich 24 m-cy Pana(i) firma renegocjowała warunki

umowy na najem powierzchni? Jeśli efektem tych negocjacji była zmiana warunków umowy, to jakiego typu była to zmiana? n=172.................................107

Wykres 64 Q8. Z jakich powodów Pana(i) firma nie zdecydowała się na najem, lecz na zakup powierzchni /wybudowanie własnego budynku? n=263 ...........................108

Wykres 65 Q11. Na jaki okres Pana(i) firma chce nająć tę powierzchnię? n=192.................109 Wykres 66 Q13. Jakie czynniki są najważniejsze dla Pana(i) firmy przy wyborze

powierzchni? n=192.............................................................................................110 Wykres 67 Q14. Czy w ciągu najbliższych 24 miesięcy Państwa firma planuje remont

pomieszczeń? n=1600..........................................................................................112 Wykres 68 Q1. Z których z następujących źródeł informacji korzystała Pana(i) firma

podczas poszukiwania lokalizacji dla firmy? n=1600..........................................113 Wykres 69 Wariantowa prognoza PKB dla Polski 2012-2020...............................................138 Wykres 70 Zmiany struktury udziału województw w tworzeniu PKB Polski w latach

2000–2010............................................................................................................139 Wykres 71 Kontrybucja woj. śląskiego w tworzeniu krajowego PKB w latach

1995–2010 oraz prognoza do 2020 roku..............................................................140 Wykres 72 Wariantowa prognoza wartości PKB w województwie śląskim na lata

2011–2020............................................................................................................141 Wykres 73 Struktura ludności oraz jej prognoza do 2020 roku według wieku ludności

w województwie śląskim [w %] ..........................................................................143 Wykres 74 Współczynnik aktywności zawodowej ludności w województwie śląskim

w latach 2003–2010 oraz prognoza do 2020 roku ...............................................144 Wykres 75 Wariantowa prognoza liczby zatrudnionych w gospodarce narodowej

w województwie śląskim [w tys. osób]................................................................146 Wykres 76 Prognoza liczby bezrobotnych oraz stopy bezrobocia w województwie

śląskim [w tys. osób/ %] ......................................................................................147 Wykres 77 Udział przeciętnego zatrudnienia w budownictwie według sekcji PKD

w województwie śląskim w latach 2005–2010 oraz prognoza do 2020 roku [w %]....................................................................................................................149



166

Wykres 78 Przeciętne zatrudnienie ogółem w sekcjach PKD 2007 ogółem w latach 2003–2010 oraz prognoza do 2020 roku [w tys. osób] ........................................ 150

Wykres 79 Przeciętne zatrudnienie w sekcji F (budownictwo) w latach 2003–2010 oraz prognoza do roku 2020 [w tys. osób]................................................................... 151

Spis map Mapa 1 Wielkość bezpośrednich inwestycji zagranicznych napływających do Polski i

województw w milionach euro w latach 2007–2010 .................................................. 33 Mapa 2 Napływ BIZ na głowę mieszkańca oraz ich dynamika 2007–2010 (w mln Euro i %) ...... 34 Mapa 3 Budynki niemieszkalne oddane do użytku w 2010 roku ............................................. 50

RAPORT Z BADANIA: Trendy rozwojowe w sektorze … · Niniejszy raport stanowi podsumowanie prac w...

Documents

Transcript of RAPORT Z BADANIA: Trendy rozwojowe w sektorze … · Niniejszy raport stanowi podsumowanie prac w...