PROPEDEUTYKA REHABILITACJI DLA LEKARZY

PODSTAWOWEJ OPIEKI MEDYCZNEJ

Justyna Frasuńska

Klinika Rehabilitacji Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

REHABILITACJA

Rehabilitacja

zawodowa

Rehabilitacja

medyczna

Rehabilitacja

społeczna

Rehabilitacja

pedagogiczna

(re – coś ponownego, habilitis - sprawny) dosłownie to przywracanie sprawności

Farmakoterapia

Fizjoterapia

Terapia zajęciowa

Medycyna fizykalna

Psychoterapia

Logopedia

Dietetyka

Ortotyka/protetyka

Ergonomia

Edukacja i profilaktyka

Szereg czynności leczniczych podejmowanych przez rożnych

członków zespołu rehabilitacyjnego mających na celu przywrócenie

osoby z niepełnosprawnością do jak najlepszego funkcjonowania

społecznego, medycznego i zawodowego

Integracja społeczna i środowiskowa

Wsparcie instytucji rządowych (PCPR,

PEFRON) i pozarządowych

Terapia zajęciowa

Psychoterapia

Edukacja i profilaktyka

Przekwalifikowanie zawodowa

Integracja

Wsparcie instytucji rządowych (PCPR,

PEFRON) i pozarządowych

Terapia zajęciowa

Psychoterapia

Edukacja i profilaktyka

Ukierunkowanie zawodowe

Terapia zajęciowa

Pedagogika

Psychoterapia

Integracja

Logopedia

Edukacja i profilaktyka

Rehabilitacja medyczna

Fizjoterapia

Kinezyterapia

Masaż

Fizykoterapia

Medycyna fizykalna

Fizjoprofilaktyka

Fizykalne metody

diagnostyczne

Terapia zajęciowa

Ergoterapia

Terapia socjalna

Art(e)terapia

Inne składowe

Wykorzystanie w celach leczniczych różnych

form ruchu

Forma terapii wykorzystująca głownie bodźce

mechaniczne

Wykorzystanie naturalnych i sztucznie

wytworzonych czynników w celach leczniczych

Wykorzystanie naturalnych i sztucznie wytworzonych

czynników do zaspokojenia potrzeb ustroju lub do

zwiększenia jego odporności

Elektrodiagnostyka, Elektroencefalografia,

Elektromiografia, Elektroneurografia ,

Elektrokardiografia, Termografia itd.

Terapia manualna wykorzystująca: czynności dnia

codziennego, szycie, ogrodnictwo, stolarstwo, robótki

ręczne, itd.

Wykorzystanie interakcji socjalnych np. gry

terapeutyczne, ćwiczenia, trening umiejętności

socjalnych,

Terapia sztuką np. rysunek, malarstwo, rzeźba,

muzyka, książka, film, itd.

Farmakoterapia, Psychoterapia, Logopedia, Dietetyka,

Ortotyka/protetyka, Ergonomia, Edukacja i profilaktyka

Wykorzystanie ruchu i

czynników fizykalnych w

celach leczniczych

Wykorzystanie czynników

fizycznych w celach

leczniczych,

diagnostycznych i

profilaktycznych

Przeciwdziałanie problemom

zajęciowym zawodowym,

społecznym i osobistym

(praca, czas wolny, życie

codzienne)

ZESPÓŁ REHABILITACYJNYLekarz

rehabilitacji

medycznej

logopeda

pedagog

pracownik

socjalny

R

E

H

A

B

I

L

I

T

A

C

J

A

LOGOPEDIA

ORTOTYKA

PROTETYKA

PSYCHOTERAPIA

FIZJOTERAPIA

MEDYCYNA FIZYKALNA

TERAPIA ZAJĘCIOWA

ERGONOMIA

EDUKACJA

PROFILAKTYKA

FARMAKOLOGIA

PIELĘGNACJA

READAPTACJA SPOŁECZNA I

ŚRODOWISKOWAREADAPTACJA ZAWODOWA

INTEGRACJA

INNE

REHABILITACJA≠

FIZJOTERAPIA

REHABILITACJA – ZAKRES DZIAŁAŃ WIELU MINISTERSTW

• MINISTERSTWO ZDROWIA

• MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

• MINISTERSTWO NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO

• MINISTERSTWO RODZINY PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ

• MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI

• MINISTERSTWO PRZEDSIĘBIORCZOŚCI I TECHNOLOGII

• MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY

• MINISTERSTWO SPRAWIEDLIWOŚCI

• MINISTERSTWO FINANSÓW

ORGANIZACJA REHABILITACJI W

POLSCE:

• NARODOWY FUNDUSZ ZDROWIA (NFZ):

• ODDZIAŁY STACJONARNE, SZPITALNE

• ODDZIAŁY DZIENNE

• REHABILITACJA AMBULATORYJNA I DOMOWA

• LECZNICTWO UZDROWISKOWE

• ZAKŁAD UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH (ZUS)

• PROGRAMY REHABILITACJI W RAMACH PREWENCJI RENTOWEJ ZUS OBEJMUJE:

• OD 1996 NARZĄD RUCHU, UKŁAD KRĄŻENIA,

• OD 2001 SCHORZENIA UKŁADU ODDECHOWEGO,

• OD 2005 SCHORZENIA PSYCHOSOMATYCZNE,

• OD 2009 TELEREHABILITACJA W KARDIOLOGII

• OD 2010 PROGRAM ONKOLOGICZNY PO LECZENIU NOWOTWORU GRUCZOŁU PIERSIOWEGO,

• OD 2013 NARZĄD GŁOSU,

• POWIATOWE CENTRUM POMOCY RODZINIE (PCPR)

• DOFINANSOWANIA

• WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI

• PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ ZMIERZAJĄCYCH DO OGRANICZENIA SKUTKÓW NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI

• PAŃSTWOWY FUNDUSZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH (PEFRON)

• TURNUSY REHABILITACYJNE

• WARSZTATY TERAPII ZAJĘCIOWEJ

• ORGANIZACJE POZARZĄDOWE:

• REHABILITACJA W RÓŻNYCH OŚRODKACH

• ZAJĘCIA GRUPOWE I INDYWIDUALNE, WYJAZDY INTEGRACYJNE

rehabilitacja

medyczna

rehabilitacja

społeczna,

zawodowa i

pedagogiczna

REHABILITACJA

OPERACJA

CHOROBA PRZEWLEKŁA

PO

WCZESNOŚĆ

CIĄGŁOŚĆ

POWSZECHNOŚĆ

KOMPLEKSOWOŚĆ:➢lekarz, fizjoterapeuta, pielęgniarka,

psycholog, pracownik socjalny, pedagog,

protetyk/ortetyk, logopeda, itp.

➢szpital, dom, środowisko, rodzina, praca

PRZED

CHOROBA OSTRA

Ortopedia Traumatologia Chirurgia Neurochirurgia Onkologia Kardiochirurgia Reumatologia

Geriatria

Neurologia

Kardiologia

Pulmonologia

Onkologia

REHABILITACJA

ortopedia

traumatologia

otorynolaryngologia

pediatria

chirurgia

interna

neurochirurgia

geriatria

pulmonologia

neurologia

kardiologia

onkologia

okulistyka

ginekologia

urologia

reumatologia

psychiatria

BADANIE NA POTRZEBY REHABILITACJI:

• Badanie podmiotowe – dokładnie zebrany wywiad (wywiad medyczny,

społeczny i zawodowy)

• Badanie przedmiotowe:

• Oglądanie

• Dotykanie

• Pomiary:

• Struktur anatomicznych: urządzenia pomiarowe: waga, wzrostomierz,

kątomierz, centymetr,

• Funkcji: centymetr, spirometr, kątomierz, artrotest, siłomierz, ciśnieniomierz,

młoteczek neurologiczny itd.

BADANIE NA POTRZEBY REHABILITACJI:

co badamy czym badamy

Pomiary linijne centymetr

Obwody centymetr

Zakres ruchomości stawowej (ROM) –

pomiar ruchu czynnego i biernego

kątomierz, artrotest, goniometr, centymetr

Pomiar siły mięśniowej siłomierz, MRC, test Lovetta

Badanie odruchów i czucia młoteczek neurologiczny, dotyk, kamerton,

Wydolność fizyczna Testy kliniczne: 6minutowy test marszowy (6MWT), test Up&Go

(TUG), itd.

Testy funkcjonalne Ręka badającego, np. test Lachmana, itd.

Ocena postawy ciała i analiza chodu Wizualnie, ścieżki pomiarowe, system kamer,

elekrotrogoniometry, zestawy markerów, itp.

Ocena możliwości chwytnej kkg Ocena jakości chwytu, wartości chwytu i zdolności

manipulacyjnych

Pomiar UK, UO Ciśnieniomierz, ekg, próba wysiłkowa, spirometr, spiroergometr,

itd.

ZAKRES DZIAŁAŃ LEKARZA POZ W ASPEKCIE REHABILITACJI MEDYCZNEJ

• Kieruje na fizjoterapię domową i ambulatoryjną

• wyjątkiem są skierowania na zabiegi fizjoterapeutyczne związane z leczeniem wad postawy oraz dysfunkcją

narządu ruchu, których przyczyną są te wady, wówczas wystawia skierowanie do poradni rehabilitacyjnej lub

ortopedycznej.

• W przypadku dzieci i młodzieży szkolnej niekwalifikujących się do rehabilitacji leczniczej, może skierować dziecko

na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkołach (finansowanie ze środków publicznych)

• może wystawiać pacjentowi skierowanie na rehabilitację ogólnoustrojową realizowaną w ośrodku/oddziale

dziennym rehabilitacji.

• Kieruje na leczenie uzdrowiskowe.

REHABILITACJA DOMOWA:

• Zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach domowych są udzielane świadczeniobiorcom z zaburzeniami funkcji

motorycznych spowodowanymi:

• Ogniskowymi uszkodzeniami mózgu (stanami po zatorach mózgowych, udarach krwotocznych mózgu,

urazach) - przez okres do 12 miesięcy od dnia powstania ogniskowego uszkodzenia mózgu;

• Ciężkimi uszkodzeniami centralnego i obwodowego układu nerwowego odpowiadającymi 5. Stopniowi

skali oceny stopnia inwalidztwa (warunku tego nie stosuje się do dzieci do ukończenia 18. Roku życia);

– 5 stopień skali Rankina ciężka niepełnosprawność. Pacjent leżący, nietrzymający moczu i kału, wymagający ciągłej opieki i nadzoru pielęgniarskiego.

• Uszkodzeniem rdzenia kręgowego - przez okres 12 miesięcy od dnia powstania uszkodzenia rdzenia

kręgowego;

• Chorobami przewlekle postępującymi, w szczególności: miopatiami, chorobą parkinsona, zapaleniem

wielomięśniowym, rdzeniowym zanikiem mięśni, guzami mózgu, procesami demielinizacyjnymi,

kolagenozami, przewlekłymi zespołami pozapiramidowymi, reumatoidalnym zapaleniem stawów;

• Chorobami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych lub kolanowych, po zabiegach endoprotezoplastyki

stawu - przez okres 6 miesięcy od dnia wykonania operacji;

• Urazami kończyn dolnych - przez okres 6 miesięcy od dnia powstania urazu;

• Osobom w stanie wegetatywnym lub apalicznym.

REHABILITACJA DOMOWA:

• NFZ finansuje do 80 dni zabiegowych w roku kalendarzowym.

• W rehabilitacji domowej wykonywanych jest do 5 zabiegów dziennie.

• W uzasadnionych przypadkach czas trwania rehabilitacji może zostać

przedłużony decyzją lekarza kierującego na zabiegi, za pisemną zgodą

dyrektora właściwego oddziału wojewódzkiego nfz.

• Świadczenia rehabilitacji w warunkach domowych nie mogą być łączone ze

świadczeniami realizowanymi w zakresie hospicjum domowego.

Fizjoterapia

Kinezyterapia

Masaż

Fizykoterapia

Wykorzystanie w

celach leczniczych

różnych form ruchu

Forma terapii

wykorzystująca

głównie bodźce

mechaniczne

Wykorzystanie

naturalnych i

sztucznie

wytworzonych

czynników w celach

leczniczych

Wykorzystanie ruchu

i czynników

fizykalnych w celach

leczniczych

KINEZYTERAPIA – TERAPIA RUCHEM

O działaniu miejscowym

Ćwiczenia:

Bierne

Czynno-bierne

(Samo)wspomagane

Czynne w odciążeniu

Czynne wolne

Prowadzone

Redresyjne

Synergistyczne

Relaksacyjne

Oddechowe

Inne formy (wyciągi, ćwiczenia samoobsługi,

pionizacja i nauka chodzenia)

Inne

O działaniu ogólnoustrojowym

– ćwiczenia

Ćwiczenia:

Ogólnokondycyjne

W wodzie

Sport osób niepełnosprawnych

Zespołowe: Treningi

Inne formy

O działaniu ogólnoustrojowym

– metody terapeutyczne

Metody mechaniczne – celem

wykorzystania czynnika ruchu jest zmiana

właściwości tkanek narządu ruchu

(Kaltenborna-Evjentha, neuromobilizacje)

Metody neurofizjologiczne –odruchy warunkowe wykorzystane do nauki nowych

wzorców ruchowych

(PNF, NDT-Bobath, Vojty)

Metody edukacyjne – dodatkowo

uruchomienie woli, świadomości i determinacji pacjenta

(Ayres, Pilatesa, Peto, Sherbone)

A. Zembaty, Kinezyterapia, Wydawnictwo Kasper Sp.zo.o., 2002

KINEZYTERAPIA – RODZAJE ĆWICZEŃ

• Bierne: wykonywane przez terapeutę bez współudziału pacjenta, gdy brak dowolnej czynności

mięśnia, profilaktyka przykurczy i poprawa trofiki tkanek, stymulacja proprioceptywna

• Czynno-bierne: bierny ruch wykonywany jest przez terapeutę natomiast czynne rozluźnienie

mięśni przez pacjenta, po zdjęciu unieruchomienia, w chorobach reumatycznych

• Czynne w odciążeniu: ćwiczenie samodzielnie wykonane przez pacjenta w warunkach

pobawienie siły ciążenia, odciążeniem może być ręka terapeuty, woda, bloczki,

• Czynne: wykonywane przez pacjenta samodzielnie pod kierunkiem terapeuty, zwiększają siły i

masy mięśni, przywracają zdolności prawidłowego działania mięśni, mogą być czynne wolne,

oporowe

• Ćwiczenia samowspomagane - ruch jedną kończyną wspomaga wykonanie ruchu w stawach

drugiej kończyny, zwiększa zakres ruchu, są łącznikiem pomiędzy grupą ćwiczeń biernych i

czynnych, wspomaganie może być bezpośrednie (jw.) albo pośrednie (system bloczkowy).

KINEZYTERAPIA – RODZAJE ĆWICZEŃ

• Prowadzone: część ruchu wykonuje pacjent samodzielnie, w części granicznej ruchu wymaga pomocy –

ręką terapeuty, własną kończyną lub systemem bloczkowym

• Redresyjne: rozciąganie przykurczy tkanek miękkich siłą mięśni terapeuty

• Manipulacja: powiększanie zakresu ruchu stawowego z wykorzystaniem przesuwania powierzchni

stawowych

• Mobilizacja: mobilizacje z wykorzystaniem impulsu, pchnięcia końcowego, niekiedy z przekroczeniem

granic fizjologicznych

• Synergizmy: wykorzystują zjawisko promieniowania pobudzenia i współdziałania (synergizmu) w celu

uzyskania napięcia mm często w odległych częściach ciała, dzielimy je na ipsilateralne i kontralateralne

• Zginacze szyi – mięśnie brzucha

• Prostowniki szyi – prostowniki biodra

• Prostowniki stopy – prostowniki kolana

• Zginacze nadgarstka – zginacze łokcia

• Prostowniki nadgarstka – prostowniki łokcia

SKURCZE MM

Izometryczne:

Praca statyczna, wzrost siły skurczu mm bez zmiany

długości przyczepów końcowych

mięśnia

Izotoniczne:

Praca dynamiczna,

wzrost napięcia mm

oraz zbliżenia przyczepów

Izokinetyczne (oporowe

przystosowawcze):

Ćwiczenie na urządzeniach, stała

prędkość obciążonego mm,

przy zmieniających się warunkach oporu, łączy

elementy izotonicznego i izometrycznego

skurczu

A. Zembaty, Kinezyterapia, Wydawnictwo Kasper Sp.zo.o., 2002

KINEZYTERAPIA PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE

• Ogólne przeciwwskazania do ćwiczeń:

• Ostry stan zapalny stawu oraz struktur otaczających staw

• Ostry okres chorób UK i UO

• Niewydolność krążenia i oddechowa

• Stany gorączkowe

• Ciężki ogólny stan chorego

• Ból przy ruchu

• Świeże blizny i rany

• Nie należy stosować:

• Ćw. biernych i oporowych przy zatorach, zakrzepach

• Ćw. redresyjnych przy odwapnieniu kości, osteoporozie, przykurczach kostnych, złamaniach

• Ćw. oporowych w osteoporozie i odwapnieniu kości

Wiek podeszły

Przeciwskazane:

Ćwiczenia izometryczne,

Ćwiczenia wykorzystujące wysiłki beztlenowe,

Intensywne ćwiczenia siłowe z dużym obciążeniem,

Złożone ćwiczenia ruchowe wymagające dużej koncentracji,

Sprinty,

Sporty rywalizacyjne, gimnastyka sportowa, akrobatyka,

Sporty kontaktowe,

Skoki do basenu,

Wiek podeszły

dopuszczalna aktywność:

pływanie stylem zmiennym,

Żeglarstwo,

jazda na rowerze,

Bieganie,

Nordic Walking,

turystyka górska i nizinna,

tenis stołowy,

ukierunkowane ćwiczenia na siłowni,

jazda konna,

narciarstwo zjazdowe i biegowe,

Joga,

Tai chi,

taniec,

Biofeedback,

Wiek podeszły

Zmiany w organizmie:

Zmniejszenie masy mm, siła i wytrzymałość,

Upośledzenie przemian energetycznych w mięśniach,

Zmiana elastyczności naczyń,

Wzrost RR,

Utrat neuronów,

Spadek szybkości przewodzenia neuronalnego,

Zaburzenia homeostazy,

Zmniejszona potrzeba ruchu,

Obniżenie sprawności analizatorów,

Zmniejszenie gibkości, szybkości, zręczności i wytrzymałości,

Trudniejsza adaptacja,

Itd..

KINEZYTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH – WIEK PODESZŁY

KINEZYTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH - CIĄŻA

Ciąża

Przeciwskazania do ćwiczeń:

problemy zdrowotne matki (duża niedokrwistość, EPH-gestoza, krwawienia, itp)

ciąża zagrożona

ciąża przebiegająca niefizjologicznie

złe samopoczucie matki

Od 12 Hbd – bez leżenia na plecach

Od 5 miesiącu ciąży – bez leżenia na brzuchu

Ciąża

dopuszczalna aktywność:

pływanie

spacery

jazda na rowerze stacjonarnym (raczej w pierwszym trymestrze)

bieganie (dla kobiet aktywnych przed ciążą)

jogaPilates

Nordic Walking

HR do 120/min.

Ciąża

Przeciwskazane dyscypliny sportowe:

jazda konna, nurkowanie, surfing, żeglarstwo, jazda na nartach, snowboardzie,

wspinaczka, tenis, golf, ćwiczenia siłowe z dużym

obciążeniem, szybka jazda na rowerze, sporty

walki, gry zespołowe, lekkoatletyka,

akrobatyka, sporty motorowe, skoki do basenu

wstrzymywanie oddechu –próba Valsalvy –

zmniejsza ilość tlenu dochodzącego do łożyska

KINEZYTERAPIA W ONKOLOGII

Wskazane różne rodzaje ćwiczeń w różnych stadiach choroby

Sytuacje kliniczne Przeciwwskazane formy treningu

↓ leukocytów ćw. grupowe, ćw. w wodzie – ryzyko infekcji

↓ erytrocytów forma ciągła treningu , unikać intensywnych ćwiczeń fizycznych

↓ trombocytów ćw. redresyjne, sporty urazowe, gry zespołowe, ćw. o zwiększonym ryzyku

urazu

po leczeniu raka odbytu

lub prostaty

ćw. w pozycji siedzącej, trening o intensywności powyżej

70%(zapobieganie nadmiernemu wyrzutowi testosteronu)

KINEZYTERAPIA W ONKOLOGII

• Systematyczne stosowanie ćwiczeń zmniejsza zachorowanie na nowotwory

złośliwe o 30-50% oraz nawrót choroby o 30-40%

• Związek małej aktywności fizycznej z zachorowaniami na nowotwory

nowotwory Stopień ryzyka

Rak jelita grubego pewne

Rak piersi

Rak prostaty

Rak macicy

przypuszczalne

Rak jajnika

Rak jądra

Rak trzustki

Rak nerki

Rak tarczycy

niepewne

Rak skóry

Nowotwory układu krwiotwórczego

zerowe

Stosowanie czynników fizykalnych pochodzenia naturalnego oraz czynników wytworzonych

przez różne urządzenia emitujące energię (termiczną, elektryczną, elektromagnetyczną,

mechaniczną, pale magnetyczne) w celu leczenia i zapobiegania uszkodzeniom i

ograniczeniom, celem utrzymania i optymalizacji stan zdrowia.

FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE

CZYNNIKI FIZYCZNE = FIZYKALNE

czynniki charakterystyczne dla różnego

rodzaju energii powodujące w ustroju typowe

dla danego czynnika zmiany

Czynniki termiczne = cieplne

Ciepło

Zimno

Czynniki elektryczne

Prąd elektryczny

(działanie elektrochemiczne, elektrotermiczne,

elektrotermiczne)

Czynniki fotochemiczne = świetlne

Światło

(fluorescencja, fosforescencja, fotoliza, fotosynteza, fotopolimeryzacja, fotoizomeryzacja, fotosensybilizacja)

Czynniki elektrokinetyczne

Prąd elektryczny

(elektroforeza, elektrostymulacja, tonoliza)

Czynniki mechaniczne i kinetyczne

Ciśnienie, parcie, tarcie, drgania

(masaż, UD, fala uderzeniowa, prąd elektryczny, woda)

Czynniki o działaniu złożonym

ODCZYN

ODPOWIEDŹ TKANEK USTROJU NA DZIAŁANIE CZYNNIKÓW FIZYKALNYCH

LECZENIE FIZYKALNE OPIERA SIĘ NA ZNAJOMOŚCI ODCZYNÓW I

UMIEJĘTNOŚCI ICH WYKORZYSTANIA

ZALEŻY OD: rodzaju bodźca, sposobu działania, natężenia bodźca, czasu jego działania,

wielkości powierzchni, na którą działa, pobudliwości organizmu

CZYNNIKI FIZYCZNE = FIZYKALNE

RODZAJE ODCZYNÓW

• Miejscowy i uogólniony

• Normalny (wynik zastosowania prawidłowej dawki) i paradoksalny =

patologiczny (odwrotny obrazem, do tego jaki jest uzyskiwany po

zastosowaniu określonego bodźca - niejednokrotnie odczyn taki występuje

przy zmianach chorobowych, które mogą się w takich przypadkach ujawnić)

• Odwracalne i nieodwracalne

• Progowy (uzyskany po zadziałaniu minimalną dawką bodźca) podprogowy,

nadprogowy

FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE

• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:

– TEMPERATURA

• CIEPŁOLECZNICTWO

• CIEPŁO SUCHE (NP. AERODYN, SUCHA SAUNA)

• CIEPŁO WILGOTNE (NP. PARAFINA, BOROWINA, FANGO)

• ZIMNOLECZNICTWO

• KRIOTERAPIA MIEJSCOWA

• KRIOTERAPIA OGÓLNOUSTROJOWA

– WODA

• KĄPIELE, PÓŁKĄPIELE

• MASAŻE PODWODNE

• SAUNA

• KRENOTERAPIA (TERAPIA PITNA)

FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE

• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:

– PROMIENIOWANIE LASEROWE:

• LASERY BIOSTYMULUJĄCE

• LASERY WYSOKOENERGETYCZNE

– POLE ELEKTRYCZNE NISKIEJ I ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

• STAŁE (GALWANIZACJE, KĄPIELE ELEKTRYCZNO-WODNE, JONOFOREZA)

• ZMIENNE (PRĄDY IMPULSOWE, TENS, PRĄDY NEMECA)

– POLE ELEKTROMAGNETYCZNE WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

• TERAPULS

• DIATERMIA KRÓTKOFALOWA

• DIATERMIA MIKROFALOWA

– POLE MAGNETYCZNE NISKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI

FIZYKOTERAPIA: PHYSIS + THERAPIANATURA +LECZENIE

• LECZNICZE WYKORZYSTANIE CZYNNIKÓW FIZYCZNYCH:

– FALA AKUSTYCZNA

• ULTRADŹWIĘKI

• TERAPIA FALĄ UDERZENIOWĄ

– ŚWIATŁO

• PROMIENIOWANIE PODCZERWONE (IR)

• PROMIENIOWANIE WIDZIALNE

• PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE (UV)

– WZIEWANIA (AEROZOLOTERAPIA)

PR

ZEC

IWSK

AZ

AN

IA O

GÓ

LNE

CHOROBY O OSTRYM PRZEBIEGU (OSTRE STANY ZAPALNE, ZAWAŁ SERCA, STANY GORĄCZKOWE)

CHOROBY ZE WSKAZANIEM DO ZABIEGÓW CHIRURGICZNYCH

NIEWYDOLNOŚĆ KRĄŻENIA, ODDYCHANIA, WĄTROBY, NEREK

NADCZYNNOŚĆ LUB NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY NIEUREGULOWANA

CUKRZYCA W STANIE KWASICY, ZE ZMIANAMI NACZYNIOWYMI, POWIKŁANIA CUKRZYCOWE

ZAAWANSOWANA MIAŻDŻYCA NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

NOWOTWORY

CZYNNA GRUŹLICA PŁUC

ŻÓŁTACZKA NIEZALEŻNIE OD PRZYCZYNY

CIĄŻA I OKRES KARMIENIA

ALKOHOLIZM, NARKOMANIA

OGNISKA ZAKAŹNE

ZAPALENIA ROPNE, GRZYBICE, CHOROBY PASOŻYTNICZE

CHOROBY W CIĘŻKIM STANIE OGÓLNYM

ZABURZENIA CZUCIA POWIERZCHNIOWEGO

FIZYKOTERAPIA W OKRESIE OSTRYM I PRZEWLEKŁYM:

Okres ostry

Niskie natężenie czynników fizykalnych

Krótki czas zabiegu

Krótsze odstępy między zabiegami (8-12 zabiegów)

Krótsze serie zabiegowe (6-8 zabiegów)OKRES PRZEWLEKŁY

wyższe natężenie czynników fizykalnych

dłuższy czas zabiegu

dłuższe odstępy między zabiegami (12-24 zabiegów)

dłuższe serie zabiegowe (10-15 zabiegów)

FIZYKOTERAPIADZIAŁANIE CIEPLNE

skóra

Tkanka tłuszczowa

Tkanka mięśniowa

kość

skóra

DKF 11m

UD

MF 12,7 cm

MF 69 cm

IRgalwanizacja

JONOFOREZA W PRAKTYCE KLINICZNEJ

LEK BIEGUN

WPROWADZENIA LEKU

DZIAŁANIE

HISTAMINA + ROSZERZENIE NACZYN KRWIONOŚNYCH

CHLOREK WAPNIA + POPRAWA UWAPNIENIA KOŚCI

JODEK POTASU - ROZMIĘKCZANIE BLIZN

KETONAL, DIKLOFENAK - PRZECIZAPALNIE, PRZECIWBÓLOWO

HYDROKORTYZON - PRZECIZAPALNIE, PRZECIWALERGICZNIE

HEPARYNA - HAMUJE KRZEPNIĘCIE

PROKAINA, LIDOKAINA + ZNIECZULAJĄCO

SIARCZAN CYNKU + PRZYŻEGANIE TKANEK

BOROWINA - PRZECIWZAPALNIE, POPRAWA UKRWIENIA,

BAKTERIOSTATYCZNIE

FIZYKOTERAPIA

• PRZECIWSKAZANE POŁĄCZENIA ZABIEGÓW:

• Krioterapia i ciepłolecznictwo (parafina, borowina, fango, UV, itd)

• Terapuls i inne pole magnetyczne

• TENS i prądy Nemecka (interferencyjne) o częstotliwośći 80-100Hz

• Łączenie zabiegu jonoforezy z fonoforezą przy zastosowaniu tego samego

środka famaceutycznego w dawce dobowej przekraczającej normę

FIZYKOTERAPIA PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE

MOŻNA SCHORZENIE PRZECIWSKAZANE

Laser, Nadciśnienie, zaburzenia rytmu

serca

Prądy (stymulacja okolicy Th), Terapuls, PM, sauna,

wirówki, UV, kriokomora

padaczka Terapuls, sauna, wirówki, UV, laser, kriokomora,

PM, UD, prądy Złamania Masaż, fala uderzeniowa,

Laser, PM, prądy Niezakończony wzrost kostny UD, fala uderzeniowa, borowina, fango

PM, osteoporoza Masaż, fala uderzeniowa, borowina, fango

laseroterapia Owrzodzenia, rany Prądy, Terapuls, UD, termoterapia, fala

uderzeniowa, kriokomora, wirówki, borowina,

fango

PM, krioterapia,

laseroterapia

Metalowe ciała obce Prądy, Terapuls, UD, termoterapia, fala

uderzeniowa

Laser, Rozrusznik serca Prądy, Terapuls, UD, fala uderzeniowa, laser

• Można stymulować czynnikami fizykalnymi okolicę oddaloną od zaistniałego

czynnika chorobowego, np. UD stopy przy endoprotezie biodra;

FIZYKOTERAPIA W WYBRANYCH GRUPACH

Dzieci:

Mniejszy organizm

Inna przepuszczalność skóry

Mniejsza tolerancja zabiegów

Inne wskazania u małych i starszych dzieci

Przeciwskazane UD, DKF, fala uderzeniowa

Borowina, parafina tylko u starszych dzieci

Stosowanie fizykoterapii symetrycznie na kk

Wiek podeszły:

Uwzględnić wielochorobowość oraz

procesy inwolucyjne organizmu

(np. nie stosować UD – duża kruchość naczyń)

Indywidualny dobór dawek

Unikanie masażu przy współistniejącej osteoporozie

Odpoczynek po i między zabiegami

Duże zapotrzebowanie na ciepło, ale mniejsze możliwości tolerancji obciążenia ciepłem

(np. ciepło suche lepsze niż wilgotne)

Ciąża:

Fizykoterapia przeciwskazana

Ale TENS łagodzenie bólu porodowego

FIZYKOTERAPIA W ONKOLOGII

Obrzęk limfatyczny

TENS

Laser

UD

Ból

TENS

laser

Okres pooperacyjny

Inhalacje

Laser – na ranę

Okres terminalny choroby:

Ból – TENS, termoterapia, krioterapia, laser

Duszność – inhalacje

Obrzęk – TENS, laser, UD

Odleżyny – laser

Niedowłady i porażenia - elektrostymulacje

M. Woźniewski, Fizjoterapia w onkologii, PZWL Warszawa 2012

REHABILITACJA SANATORYJNA A CHOROBY NOWOTWOROWE

Rehabilitacja

sanatoryjna

bezpośrednio1 rok 5 lat

W trakcie

hormono-

terapii

Czynna choroba

nowotworowa

po zakończeniu leczenia: chirurgicznego,

radioterapii, chemioterapii

możliwa

Rak piersi

Rak krtani

Większość

nowotworówCzerniak złośliwy

Ziarnica złośliwa

Nowotwory nerki

Białaczka

Chłoniak złośliwy

możliwa

Przeciwskazana Przeciwskazana

Terapia zajęciowa

Ergoterapia

Terapia socjalna

Art(e)terapia

Terapia manualna wykorzystująca:

czynności dnia codziennego, szycie,

ogrodnictwo, stolarstwo, robótki

ręczne, itd.

Wykorzystanie interakcji socjalnych

np. gry terapeutyczne, ćwiczenia,

trening umiejętności socjalnych,

Terapia sztuką np. rysunek,

malarstwo, rzeźba, muzyka,

książka, film, itd.

Przeciwdziałanie problemom

zajęciowym zawodowym,

społecznym i osobistym

(praca, czas wolny, życie

codzienne)

TERAPIA ZAJĘCIOWA

• Działania ukierunkowane na osobę

• Trening czynności dnia codziennego: prace domowe, samoobsługa, transfer

• Przyrządy dnia codziennego ułatwiające np. mycie, jedzenie, ale też zaopatrzenie ortopedyczne

• Trening mózgu: gry i zabawy, zadania

• Pomoc w kontaktach z instytucjami, w redagowaniu wniosków i pism

• Pomoc w pozyskiwaniu środków finansowych na readaptacje, na szkolenia

• Doradztwo zawodowe - przekwalifikowanie zawodowe

• Przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu np. w związku z problemami z mową, poruszaniem się,

itp..

• Edukacja rodziny/opiekunów

• Współpraca nad relacjami pacjent –rodzina, pacjent a otoczenie

LITERATURA:

1. KIWERSKI J., „REHABILITACJA MEDYCZNA”, PZWL, WARSZAWA 2005

2. KWOLEK A., „REHABILITACJA MEDYCZNA”, PZWL, WARSZAWA 2012

3. STRABURZYŃSKA-LUPA A. , STRABURZYŃSKI G., „FIZJOTERAPIA”, PZWL , WARSZAWA 2003

4. MIKA T. , „FIZYKOTERAPIA”, PZWL, WARSZAWA 2013

5. ROBERTSON V. , WARD A. , LOW J. , REED A. , „FIZYKOTERAPIA, ASPEKTY KLINICZNE I BIOFIZYCZNE”, WYDAWNICTWO ELSEVIER,

WROCŁAW 2009

6. ZEMBATY A. (RED), „KINEZYTERAPIA”, WYDAWNICTWO KASPER, 2003

7. MARCINIAK W., SZULC A. „WIKTORA DEGI ORTOPEDIA I REHABILITACJA”, PZWL, WARSZAWA 2012

8. NOWOTNY A., „PODSTAWY FIZJOTERAPII”, WYDAWNICTWO AWF KATOWICE, 2004

9. KIWERSKI J. (RED.) „SŁOWNIK REHABILITACJI”, DRUKARNIA CYFROWA IOTA UNUM BARBARA STAROSIELEC, WARSZAWA 2013

10. KLUKOWSKI K.S. (RED.) „SŁOWNIK FIZJOTERAPII”, PZWL, WARSZAWA 2014

11. WOŹNIEWSKI M., „FIZJOTERAPIA W ONKOLOGII”, PZWL, WARSZAWA 2012

12. STRONY INTERNETOWE NFZ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ