PROJEKT:

Tacy sami…,choć kultura inna

między nami

WYKONAŁY:Agnieszka Cmunt

Daria Sominka

Charakterystyczne dla przełomu XX i XXI wieku trendy demograficzne sprawiają,

że na całym świecie społeczeństwa stają się coraz bardziej zróżnicowane kulturowo. Również

w Polsce, w związku ze zmianami systemowymi, jakie dokonały się po 1989 roku, a których

zwieńczeniem było wstąpienie do Unii Europejskiej, mamy obecnie do czynienia

ze zjawiskiem większego niż kiedykolwiek swobodnego przepływu ludności zarówno

w granicach, jak i poza terytorium naszego państwa. Przykładowo, z roku na rok wzrasta

liczba studentów korzystających z międzynarodowych wymian i stypendiów, a także Szkoły

Podstawowe biorą udział w licznych wymianach uczniów.

W świecie, w którym mamy do czynienia z wciąż rosnącą współzależnością między

osobami a społecznościami wywodzącymi się z różnych kultur, zdolność do efektywnej

komunikacji i współpracy z ludźmi nabiera szczegółowego znaczenia. Odmienność kulturowa

jest tutaj rozumiana ogólnie i nie kończy się na granicach poszczególnych krajów. Może ona

dotyczyć różnic między członkami innych cywilizacji, kultur narodowych, subkultur, czy tez

społeczności lokalnych.

Badania nad porozumiewaniem się ludzi pochodzących z różnych kręgów

kulturowych potwierdzają założenia, że w pewnych warunkach proces wymiany informacji

między przedstawicielami różnych środowisk może być równie efektywny, jak w przypadku

porozumiewania się członków tej samej kultury. Jednym z głównych czynników

determinujących skuteczność komunikacji między przedstawicielami odmiennych

społeczności jest wzajemna gotowość do zrozumienia istoty istniejących odmienności.

Gotowość komunikujących się ludzi do osiągnięcia porozumienia na drodze

uwspólnienia znaczeń nie zawsze jednak zostaje wzbudzona. Przeszkodą są tu zazwyczaj

stereotypy i wszelkiego rodzaju uprzedzenia. Uprzedzenia i wynikające z nich zachowania

dyskryminacyjne negatywnie odbijają się zarówno na efektywności wspólnie podejmowanych

działań, jak i na atmosferze panującej w grupie złożonej z osób odmiennego pochodzenia.

Wzajemna wrogość zniechęca do kooperacji, nasilając postawy rywalizacyjne. Powoduje

również, że członkowie zespołu w większym stopniu koncentrują się na czynnikach

personalnych niż na kwestiach merytorycznych związanych z realizowanym zadaniem. Zatem

dbałość o konstruktywny przebieg interakcji międzykulturowych jest jednym z ważniejszych

wyzwań, przed jakimi stoją zarówno uczestnicy wielokulturowych zespołów, klas, jak i ich

liderzy, nauczyciele. Poniżej prezentujemy przykładowy schemat działania, które można

zrealizować w klasach Szkoły Podstawowej.

1. NAZWA PROJEKTU:

Tacy sami…, choć kultura inna między nami.

2. WSTĘPNA OCENA SYTUACJI:

W celu przeprowadzenia działań animacyjnych naszym pierwszym krokiem jest

udanie się do dyrekcji SP nr 1 w Słupsku w sprawie wprowadzenia w życie naszego projektu

animacyjnego. Podczas rozmowy przedkładamy prośbę o wstęp na teren placówki oraz

wykonanie wszelkich potrzebnych nam czynności do badań. Wszystko to przedstawione jest

zarówno na piśmie, jak i w bezpośredniej prośbie.

By osiągnąć wgląd w ocenę sytuacji potrzebne jest skonstruowanie i przeprowadzenie

ankiety. Ma to za zadanie ukazanie nam, jak naprawdę wygląda sytuacja w klasie, w której są

dzieci różnego pochodzenia – polskiego, rosyjskiego, żydowskiego i niemieckiego.

Dla przyjaznego klimatu ankieta zostanie przeprowadzona w czasie godziny wychowawczej.

Po uzyskaniu wstępnych wyników badań ze zrealizowanej ankiety kolejnym ważnym

etapem w ocenie sytuacji jest obserwacja przebiegu zajęć oraz programu godziny

wychowawczej przygotowanego dla klas VI w rzeczonej szkole.

Dużym elementem w rozpoznaniu sytuacji jest przeprowadzenie szeregu wywiadów

środowiskowych. Aby to miało miejsce, składamy pisemną prośbę do dyrektora o udzielenie

informacji nauczycielom, a przez nich rodzicom na temat rozmów, które odbędą się

na najbliższej wywiadówce.

Następnym działaniem niezbędnym do przeprowadzenia naszego projektu będzie

zapoznanie się z wszelkimi zasobami szkoły, które moglibyśmy wykorzystać podczas swoich

warsztatów.

Wyżej wymienione działania posłużą nam do zdiagnozowania potrzeb danej grupy

uczniów.

3. ZBIERANIE INFORMACJI O ZASOBACH:

Podstawowym elementem zasobów, jakie są niezbędne do realizacji projektu są grupy

ludzi w skład których wchodzą:

Uczniowie klasy VI b :

- 10 % dzieci uczęszczającej do tej klasy jest pochodzenia żydowskiego,

- 15 % dzieci jest pochodzenia rosyjskiego,

- 25 % dzieci ma korzenie niemieckie,

- 50 % dzieci jest pochodzenia polskiego.

Dzieci wykazują chęć komunikowania się między sobą pozbawionego wszelkiego rodzaju

uprzedzeń. Są chętne wziąć udział w warsztatach, które mogłyby przełamać wszelkie

stereotypy związane z innymi kulturami.

Grono pedagogiczne:

- z rozmów z dyrekcją wynika, że chętnie udostępnią nam salę do przeprowadzenia

warsztatów i wszelkie potrzebne materiały,

- nauczyciele wykazali się inicjatywą, a także udostępnili nam godziny wychowawcze do

przeprowadzenia warsztatów.

Rodzice:

- choć na początku obawiali się przeprowadzenia warsztatów dotyczących różnic

kulturowych i nawiązania jakiegokolwiek dialogu międzykulturowego pomiędzy ich

dziećmi, to pod koniec spotkania wyrazili zgodę, a także zaoferowali swoją pomoc.

4. ZBIERANIE INFORMACJI O POTRZEBACH I PROBLEMACH:

Dzięki przeprowadzonemu rozeznaniu otrzymaliśmy informacje zwrotne o potrzebach

naszych beneficjentów:

- poszerzenie wiedzy na temat innych kultur,

- rozwój kompetencji niezbędnych do komunikowania się,

- integracja,

- rozwój kultury osobistej,

- współpraca.

Kolejnym etapem naszych działań jest prezentacja zebranych wyników o potrzebach

danej klasy na zebraniu, w którym będą uczestniczyć rodzice wraz z wychowawcą klasy VIb.

Poprzez przedstawienie tych wyników na forum chcemy zaangażować jak największą liczbę

osób do współtworzenia działań związanych z projektem, a także możliwe, że jego dalszą

kontynuacją.

5. STRESZCZENIE PROJEKTU:

Projekt dotyczy przedsięwzięcia, które ma na celu wypracowanie u uczniów

kompetencji społecznych niezbędnych do nawiązania relacji interpersonalnych, skutecznej

komunikacji oraz efektywnej współpracy w grupie młodych ludzi o różnej narodowości.

U podstaw projektu leży założenie, w myśl którego jedną z najskuteczniejszych metod

prowadzących do wzrostu spójności zespołu jest postawienie przed nim wspólnego zadania.

Podczas wspólnej pracy dzieci integrują się, ponieważ aby osiągnąć cel, muszą poznać

i wykorzystać indywidualne umiejętności każdego członka grupy. W związku z tym

w projekcie naszym główny nacisk jest położony na wymianę informacji istotnych dla danej

kultury oraz późniejsze ich wykorzystanie w rozwiązywaniu zadań zespołowych. W trakcie

realizacji projektu uczestnicy mają możliwość zdobycia lepszej orientacji w trzech obszarach:

1) Ja jako jednostka pochodząca z innego kręgu kulturowego niż osoby w klasie

(poznawanie samego siebie, budowanie własnej tożsamości),

2) Mój kolega/koleżanka jako osoba innego pochodzenia i jednocześnie współistniejąca

ze mną w klasie (poznawanie innych, nawiązywanie nowych kontaktów,

kształtowanie wzajemnych postaw),

3) My jako klasa kooperująca i udzielająca sobie nawzajem wsparcia – moje i Twoje

miejsce w grupie (budowanie zespołu, integracja i współpraca).

Jest prawdopodobne, że stworzenie uczestnikom warunków do lepszego poznania

oraz wspólnego realizowania zadań umożliwi im kształtowanie postaw wzajemnego szacunku

– każdy z nich jest bowiem ważnym ogniwem na drodze realizacji celu. Dodatkowo może się

okazać, że pomimo różnic kulturowych członkowie klasy w wielu obszarach będą do siebie

podobni, co będzie sprzyjało wzrostowi spójności klasy jako całości.

6. OPIS PROBLEMU:

Klasa VIb w Szkole Podstawowej nr 1 w Słupsku jest klasą bardzo zróżnicowaną

pod względem pochodzenia uczniów. Znajdują się tam uczniowie zarówno pochodzenia

polskiego, żydowskiego, rosyjskiego, jak i niemieckiego. Taka różnorodność w klasie

powoduje wiele konfliktów. Wychowawca często nie potrafi sobie poradzić z zachowaniem

uczniów, którzy są do siebie uprzedzeni, nie szanują siebie nawzajem, nie chcą

współpracować ze sobą, zintegrować się. Uczniowie sprawiają także wiele problemów

wychowawczych.

7. CELE OGÓLNE PROJEKTU:

1) Poznawcze:

- zapoznanie się z nowymi informacjami o kraju, z którego pochodzą uczniowie,

- zapoznanie się z zasadami efektywnej komunikacji i współpracy w grupie,

2) Kształcące:

- wypracowanie kompetencji niezbędnych do nawiązywania kontaktów interpersonalnych,

efektywnej komunikacji oraz wzajemnej współpracy,

- zapoznanie się z podstawowymi regułami funkcjonowania w grupie,

- wypracowanie umiejętności wyznaczania granic – asertywność.

3) Wychowawcze:

- kształtowanie postaw otwartości i szacunku wobec innych narodowości, kultur,

- rozwijanie umiejętności dostrzegania potrzeb innych osób.

Nasz cel spełnia zasadę SMART:

S – warsztaty dla dzieci o zróżnicowanym pochodzeniu z klasy VIb SP nr 1 w Słupsku

M – przeprowadzenie warsztatów i ankiety przed i po projekcie

A – adekwatny do potrzeb naszych młodych beneficjentów

R – realny do osiągnięcia, nie wymaga dużego nakładu finansowego i wielu osób trzecich

przy realizacji

T – realizowany 8.03.2013r. podczas godziny wychowawczej.

8. CELE SZCZEGÓŁOWE:

Uczestnik zajęć:

- rozumie podstawowe pojęcia,

- dostrzega siebie jako wartościową jednostkę w grupie osób pochodzących z różnych kręgów

kulturowych,

- odkrywa, jak jest postrzegany przez innych ludzi,

- aktywnie poznaje odmienne kultury,

- rozpoznaje podobieństwa wśród innych osób w grupie,

- zwraca uwagę na pozytywne i negatywne aspekty egzystowania w różnych warunkach

kulturowych,

- zna podstawowe zasady dobrej komunikacji i współpracy,

- stosuje zdobytą wiedzę w kontaktach interpersonalnych,

- potrafi współpracować w grupie przy wykorzystaniu cech i umiejętności wyniesionych

ze swojego miejsca pochodzenia (uwarunkowania kulturowe),

- szanuje pomysły i pracę innych uczestników.

9. FORMA ZAJĘC I ORGANIZACJA PRACY:

Zajęcia mają charakter warsztatowy. Odbędą się podczas godziny wychowawczej.

W ich trakcie są przewidziane różnorodne ćwiczenia, m.in. wywiad, plakat do wykonania,

pogadanki, a także mini wykłady. Podczas wykonywania ćwiczeń uczestnicy mają szanse

podzielenia się z grupą wiedzą na temat kultury, w której się wychowali, oraz poznania

innych kultur, których do tej pory nie znali.

10. METODY PRACY:

1) Metody podające:

- mini wykład na temat podstawowych pojęć oraz zasad efektywnej komunikacji

interpersonalnej i współpracy w grupie,

- wyjaśnienie dotyczące celu (wprowadzenie) oraz znaczenia zajęć (podsumowanie).

2) Metody poszukujące:

- pogadanka – każdy z uczniów zabiera głos, dzieląc się z innymi swoimi spostrzeżeniami

oraz wnioskami,

- dyskusja dotycząca przebiegu wykonywanych zadań (co się powiodło, co należy poprawić),

- zabawy i gry dydaktyczne aktywizujące uczniów.

3) Metody ekspresyjne:

- projektowanie plakatów,

- układanie piosenki na temat całej klasy,

- burza mózgów – generowanie różnorodnych pomysłów,

- wyspa – wspólne budowanie domu na wyspie.

4) Metody operatywne:

- wyszukiwanie informacji w mini słowniczkach zawierających podstawowe zwroty

w językach obcych krajów, z których pochodzą dzieci.

11. ŚRODKI DYDAKTYCZNE I NARZĘDZIA BADAWCZE:

- szary papier

- flamastry i kredki

- ołówki

- długopisy

- mini słowniczki języka niemieckiego, rosyjskiego, hebrajskiego

-wcześniej przygotowane dla każdego uczestnika materiały dotyczące skutecznej komunikacji

i współpracy w zespole

- rzeczy noszone przy sobie

- nożyczki

- kolorowe gazety

- wycinanki

12. PRZEBIEG ZAJĘC:

Etap I:

Ja jako jednostka w grupie osób pochodzących z różnych państw, różnych kręgów

kulturowych.

Prowadzący informuje klasę o celu oraz przebiegu warsztatów. Podaje najważniejsze

zasady, które będą obowiązywać podczas trwania.

Przedstawienie się – każda osoba przedstawia siebie jako reprezentanta określonej

kultury (państwa, regionu): podaje swoje imię, a do niego przymiotnik, który jej

zdaniem najtrafniej opisuje kraj pochodzenia.

Słowniczki – zapoznanie się uczestników z podstawowymi zwrotami w językach

obcych. Wszystkie osoby otrzymują mini słowniczki z podstawowymi zwrotami

w języku polskim, niemieckim, rosyjskim i hebrajskim. Zadaniem każdego jest

wybranie dowolnego nieznanego zwrotu i wypowiedzenie go na forum wraz

z wyjaśnieniem.

Wywiad – bliższe zapoznanie się. Ochotnicy udzielają wywiadu, odpowiadając

na pytania zadawane przez grupę. Wywiad jest standaryzowany, tj. pytania są

ukierunkowane na poszerzenie wiedzy uczniów o własnym pochodzeniu

i odmienności kulturowej.

Etap II:

Mój kolega/koleżanka jako osoba pochodząca z innego kraju, kręgu kulturowego

i jednocześnie współistniejąca ze mną w klasie.

„Wszyscy, którzy tak jak ja…” – zabawa aktywizująca ukierunkowana

na poszukiwanie podobieństw wśród innych osób.

Przebieg: uczestnicy ustawiają krąg krzeseł w taki sposób, aby liczna krzeseł była

mniejsza o jedno od liczby ćwiczących. Wszyscy siedzą na swoich miejscach, tylko jedna

osoba stoi w środku. Ta właśnie osoba wypowiada sekwencję słów „Wszyscy, którzy tak

jak ja….” I tu mówi coś o sobie lub pokazuje. Wszystkie osoby, których dotyczy dana

cecha (np. czerwona bluza, dobry humor) wstają i zmieniają swoje miejsce. W tym czasie

stojący w środku próbuje znaleźć miejsce dla siebie. Podczas zabawy bardzo ważne jest

przestrzeganie zasady przesiadania się – nie wolno zając miejsca obok siebie. Ten,

kto zostaje bez miejsca dalej prowadzi zabawę.

„Sherlock Holmes” – wykorzystywanie wiedzy o innych osobach. Uczestnicy kładą

na podłodze wyjęte ze swojej torby/kieszeni cztery przedmioty. Następnie wspólnie

odgadują, co do kogo należy, wyjaśniając dlaczego tak sądzą.

Dzielimy się wnioskami i refleksjami - uświadomienie uczestnikom cech i potrzeb

innych osób, a także rzeczy, które są dla nich ważne. Wspólne poszukiwanie tego,

co łączy wszystkich członków zespołu.

Burza mózgów - uczestnicy dzielą się swoimi przemyśleniami i opiniami na temat

wad oraz zalet mieszkania w państwach, z których pochodzą ich koleżanki i koledzy.

Dyskusja na temat różnic i podobieństw życia w wymienionych miejscach.

Etap III:

My jako klasa współpracująca ze sobą, moje i Twoje miejsce w grupie.

Mini wykład dotyczący komunikacji interpersonalnej oraz zasad efektywnej

współpracy.

Plakat – dwa zespoły mają za zadanie stworzenie plakatów, które będą opisywały

ich jako jednostki, ale również jako grupę. W pierwszej fazie każda osoba rysuje

na plakacie siebie oraz wypisuje obok kilka swoich mocnych stron. Następnie

wszyscy razem wyszukują cechy wspólne dla ich zespołu ( zaznaczenie ich tym

samym kolorem)

Wspólne budowanie domu na wyspie – uczestnicy wyobrażają sobie, że znaleźli się

na bezludnej wyspie. Ich zadaniem jest zorganizowanie współpracy podczas budowy

domu – podział obowiązków itp.

Podsumowanie – omówienie przebiegu działań na wyspie pod kątem stosowania

przez uczestników poznanych wcześniej zasad komunikacji i współpracy.

Sformułowanie najważniejszych wniosków na przyszłość.

Etap IV:

Podsumowanie warsztatów.

Uczestnicy wybierają znaną melodię, a następnie wspólnie wymyślają do niej nowe

słowa. Na zakończenie wykonują wspólnie powstały w ten sposób utwór, którego

tematem jest cała klasa.

„Ani we at” – ja i Ty – spotkanie w parach i wymiana informacji zwrotnych (czego się

o Tobie dowiedziałem. Co w Tobie polubiłem itp.)

Podsumowanie warsztatu

13. REZULTATY, KORZYŚCI:

- poprzez wspólne działanie wymagające komunikowania się, współpracy, dzieci widziane

jako bezsilne, uprzedzone do innych mogą stać się bardziej przyjazne, chętne do wszelkich

interakcji i drugą osobą.

- integracja dzieci różnorodnego pochodzenia.

- rozwój dzieci.

- przystosowanie do działań w drużynie – współpraca.

- pozbycie się wszelkich stereotypów.

- większe zainteresowanie innymi kulturami.

- wyłonienie wspólnych zainteresowań dzieci.

14. ZAGROŻENIA, TRUDNOŚCI:

- brak zainteresowania dzieci.

- niechęć współpracy wychowawcy, dzieci i rodziców.

- brak poparcia ze strony rodziców i grona pedagogicznego..

- zorganizowanie pieniędzy, potrzebnych produktów, sali.

- przygotowanie się odpowiednie osób i rozdzielenie obowiązków.

15. OCENA PROJEKTU, MIERNIKI:

Głównym założeniem projektu jest przeprowadzenie warsztatów międzykulturowych

w klasie VI SP nr 1 w Słupsku, toteż głównym miernikiem będzie to, czy dane warsztaty

odbędą się zgodnie z planem, czy też nie. Natomiast przy pomocy ankiety, którą

przeprowadzimy przed realizacją projektu i po warsztatach będziemy mogli sprawdzić, czy

osiągnęliśmy nasze inne cele.

16. KONTYNUACJA PROJEKTU:

Z uwagi na ogromną wartość, jaką projekt może wnieść, warsztaty mogą zostać na

stałe wpisane w program godzin wychowawczych jako swojego rodzaju element edukacyjny,

który będzie powtarzany.