Program warsztatów „Różnorodność jest w(śród) nas” Oprac ... · OU dzielą się na...

Scenariusz powstał w ramach projektu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka Weź kurs na wielokulturowość. Edukacja na temat praw człowieka i wielokulturowości kluczem do budowania otwartego społeczeństwa przyjmującego obywateli państw trzecich. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz budżetu państwa. Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialności za treści umieszczone w scenariuszu. Copyright © Helsińska Fundacja Praw Człowieka 2013

Program warsztatów „Różnorodność jest w(śród) nas”

Oprac. Katarzyna Tańska

Warszawa, 2013

Warsztaty mają na celu uwrażliwienie na różnorodność, przekazanie wiedzy dotyczącej różnorodności kulturowej oraz wyposażenie nauczyciela/nauczycielki

w umiejętności funkcjonowania w różnorodnym środowisku.

CELE OPERACYJNE:

Po zakończeniu zajęć osoba uczestnicząca:

- rozumie różnice wynikające z przynależności do różnych kręgów kulturowych;

- umie dostrzegać różnorodność środowiska, w którym funkcjonuje;

- potrafi przekazać uczniom i uczennicom wiedzę dotyczącą różnorodności kulturowej;

- dostrzega wzbogacające aspekty wynikające z różnorodności, sprawiające, że uczymy się ciekawych rzeczy, skłaniające nas do przemyśleń na temat

swoich zachowań i pozwalające spojrzeć na rzeczywistość w inny sposób.

GRUPA DOCELOWA:

Warsztaty przeznaczone dla nauczycieli/nauczycielek nauczania wczesnoszkolnego, którzy do tej pory nie zajmowali się tematyką wielokulturowości.

OP – osoba/y prowadząca/e

OU – osoba/y uczestnicząca/e


Przebieg/treści programowe (opis szczegółowy) Czas Metody Niezbędne materiały

Wprowadzenie

a) Przedstawienie się OP

b) Poznajmy się

OU łączą się w pary, odliczając do dwóch (w ten sposób tworzą się pary wśród

sąsiadujących ze sobą osób) i zadają sobie pytania dotyczące ich życia

zawodowego, prywatnego, tego, co by wzięli ze sobą na bezludną wyspę i jak

się dzisiaj czują. Pary mają na to 10 minut, po 5 minut na każdą osobę.

Następnie prezentują wyniki przeprowadzonych wywiadów przedstawiając

pozostałym OU swoich współrozmówców.

c) Spiszmy razem kontrakt

OU proponują kolejne punkty kontraktu, OP spisuje na flipcharcie. Jeżeli nie

znalazły się na nim ważne z punktu widzenia OP punkty, proponuje swoje

zasady i w przypadku akceptacji grupy dopisuje je do kontraktu.

W kontrakcie powinny znaleźć się między innymi:

- sposób zwracania się do siebie,

- komórki,

- przerwy.

60 min

praca w parach,

praca w grupach

kartki papieru,

długopisy,

badge,

flipchart,

flamastery

Moduł I. Różnorodność w naszym otoczeniu.

1. Kwiatek

OU dzielą się na cztery 5-osobowe grupy (każda OU losuje z worka karteczkę.

Karteczki są w 4 kolorach. Każdy kolor to jedna grupa). Każda z grup rysuje na

flipcharcie kwiatek z 5 płatkami (tyloma ile osób jest w grupie). W każdym płatku OU

opisują swoje cechy indywidualne, natomiast w środku cechy wspólne.

Pytania pomocnicze: Z czego wynikają te podobieństwa i różnice? Które cechy łatwiej

było nam wypisać? Dlaczego? Czy spotkaliście kiedyś osobę, która na pierwszy rzut

oka wydała się zupełnie inna niż Wy, a przy bliższym spotkaniu okazało się, że jest

podobna?

40 min

praca w grupach

flipchart,

flamastry,

kolorowe karteczki

(przynajmniej w 4

kolorach)


Podsumowanie: Ćwiczenie miało pokazać OU, że mimo iż pochodzimy z tej samej

kultury, w pewnych kwestiach jesteśmy podobni, w innych się różnimy. Podobnie

osoby pochodzące z innych kultur mają cechy, które łączą, ale i takie, które różnią.

Oprac. własne – K. Tańska

Przerwa kawowa 15 min

2. Jesteśmy różni i to nas łączy

Wszystkie OU siadają w kręgu. OP prosi OU o uważne słuchanie oraz wyobrażanie

sobie tego, o czym mówi. OP przedstawia obraz wyimaginowanego świata, dając OU

czas na to, by ich wyobraźnia zadziałała: Wyobraź sobie świat bez różnic. Wszyscy

jesteśmy jednakowi, podobni do siebie jak dwie krople wody. Mówimy tym samym

językiem, taką samą barwą głosu. Mamy jednakowy kolor oczu i włosów. Nasze

ubrania, domy, samochody są identyczne. Nawet rośliny i zwierzęta niczym się od

siebie nie różnią. Wszystko jest takie samo, łącznie z naszymi uczuciami.

Chwila ciszy, żeby OU mogły przez dłuższą chwilę „poprzebywać” w przedstawionym

świecie.

Pytania: Czy chciałbyś żyć z takim świecie? Z kim przyjaźniłbyś się? Jak poznałbyś

swoich bliskich?

OP znów prosi OU i uważne słuchanie i wyobrażanie sobie tego, o czym opowiada:

A teraz wyobraź sobie świat, który Cię otacza. Ludzie różnią się od siebie, mówią

różnymi językami, inną barwą głosu, ich kolor oczu i włosów jest odmienny. Domy

dookoła mają ciekawe formy i kształty, a pojazdy różnych typów, kolorów i marek.

Chwila ciszy, żeby OU mogły lepiej zobrazować sobie przedstawiony świat.

OP zadaje pytania, a OU odpowiadają:

Który świat podoba Ci się bardziej – ten jednokolorowy czy ten barwny? W którym

świecie chciałbyś/chciałabyś spędzić żyć? Czy to dobrze, że ludzie różnią się od siebie:

językiem, zwyczajami, kolorem skóry, itp.? Cechy charakterystyczne dla Twojej

kultury? Co Ci się podoba najbardziej w twojej kulturze (zwyczaje, język, piosenki,

tańce…)? Czym chciałbyś/chciałabyś zainteresować ludzi innej narodowości? Których

45 min

rundka,

dyskusja


naszych sąsiadów chciałbyś/chciałabyś poznać i dlaczego?

Podsumowanie: Świat ciekawszy to ten bardziej kolorowy i różnorodny. W każdej

z kultur można odnaleźć coś ciekawego, wzbogacającego, coś co pozwoli nam spojrzeć

inaczej na świat. Jednak odkrywając nowe, pamiętajmy również o swojej, ponieważ to

ona nas kształtuje i może być wzbogacająca dla osób odmiennych kulturowo,

z którymi obcujemy.

Propozycja sposobu wykorzystania tego typu ćwiczenia w pracy z dziećmi dla dzieci:

zdjęcia/rysunki dwóch zwierząt – podobieństwa i różnice. Pytania: Jak Wam się

podoba to ćwiczenie? Czy uważacie, że moglibyście wykorzystać je podczas swoich

zajęć? Dlaczego?

Oprac. własne – K. Tańska

Moduł II. Kultura

1. Co to jest kultura ?

Burza mózgów – co to jest kultura. Podsumowanie burzy mózgów i wypracowanie

wspólnej definicji kultury.

Które elementy kultury są widoczne na pierwszy rzut oka, a których nie widać?

Przedstawienie koncepcji kultury jako góry lodowej.

Wierzchołek góry lodowej – elementy wyraźnie widoczne/uświadamiane,

niewielka część dużej całości.

Co widzę? Co robią? Co jedzą? Co mówią? W jakim języku? Co mają na sobie?

Kuchnia, muzyka, stroje, sposób mówienia, gesty, mimika.

Pod powierzchnią wody – elementy niewidoczne/nieuświadomione,

przeważająca część góry lodowej.

Dlaczego jest to dla nich ważne? Dlaczego postępują w ten, a nie inny sposób?

Dlaczego inne rzeczy mają dla nich wartość niż dla nas?

Poczucie czasu, stosunek do odmienności, pojęcie piękna, wartości

45min

burza mózgów,

mini wykład

flipchart,

flamaster,

komputer,

rzutnik


przekazywane z pokolenia na pokolenie, relacje między ludźmi, sposoby

okazywania szacunku, definicja rodziny, miłości, przyjaźni, grzechu, domu,

wzorce, normy i wartości

Pojęcie enkulturacji.

Znajomość pojęć kultura i enkulturacja jest istotna dla zrozumienia różnic

wynikających z przynależności do różnych kręgów kulturowych. Mogą być one

przydatne w pracy z cudzoziemcami/cudzoziemkami, ponieważ pokazują

mechanizmy kształtowania się tożsamości.

Przerwa obiadowa 30 min.

2. Wymiary kultury

a) Gra symulacyjna „BaFaBaFa”

OU otrzymują role członków i członkiń dwóch odmiennych fikcyjnych kultur

i prowadzą ze sobą negocjacje. Każda z OU otrzymuje opis swojej kultury oraz

wskazówki dotyczące sposobu postępowania. Na początku OU nie są świadome tak

rażących różnic, które dzielą obie grupy. W trakcie gry muszą zatem znaleźć

odpowiednie strategie komunikacyjne, które umożliwią im osiągnięcie porozumienia.

Gra skupia się przede wszystkim na sprawdzeniu i ćwiczeniu umiejętności w wymiarze

afektywnym i behawioralnym kompetencji interkulturowej, jak na przykład empatia

czy tolerancja dwuznaczności.

Pytania: Jak się czuliście w trakcie ćwiczenia? Co sobie myśleliście

o przedstawicielach/przedstawicielkach odmiennej kultury, z którymi prowadziliście

negocjacje? Czy łatwo było Wam się porozumieć między sobą? Z czego wynikały

trudności? Co Wam ułatwiało?

b) Mini-wykład: wymiary kultury:

Kolektywizm i indywidualizm.

Monochromiczność i polichromiczność.

Kontekst wysoki i niski.

75 min.

15 min

gra symulacyjna,

mini-wykład

opisy kultur


Duży i mały dystans do władzy.

Kobiecość i męskość.

Podsumowanie: Jak myślicie, w jaki sposób wiedza o różnych wymiarach kultur może

Wam się przydać? Kiedy ją wykorzystacie? Czy przyda Wam się ona w codziennym

życiu, w pracy?

Źródło: Barłóg C., Funkcja gier w treningach interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009,

Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009

Przerwa kawowa 15 min.

3. Akulturacja i strategie akulturacyjne

a) Gra symulacyjna ”Barnga” (75 min.)

Jest to turniej gry w karty przeprowadzany w małych grupach (liczących od trzech do

pięciu osób). Każda OU pisze na karteczce swoje inicjały. OP zbiera karteczki do

worka, po czym dzieli je na 5. W ten sposób powstaje 5 grup. Każda z nich rozgrywa

swoje rundy przy osobnym stole. W trakcie gry obowiązuje całkowity zakaz mówienia,

dozwolona jest jedynie komunikacja niewerbalna. Wszystkie grupy otrzymują karty z

regułami gry. Zasady te dla poszczególnych grup różnią się nieznacznie, czego

uczestnicy nie są jednak świadomi. Pierwszą rundę każda grupa rozgrywa oddzielnie.

Następnie z każdej grupy zostaje wybrana jedna osoba, która dołącza do gry przy

innym stole (zmiana stołów wg wskazówek zegara). Dopiero w trakcie drugiej rundy

uczestnicy zdają sobie sprawę, że przy każdym ze stołów obowiązują inne reguły gry,

co prowadzi do nieporozumień. Posługując się jedynie komunikacją niewerbalną, nowe

osoby muszą zatem odgadnąć lub dowiedzieć się od pozostałych uczestników, na czym

polegają nowe zasady. W podobny sposób rozgrywane zostają kolejne rundy. Turniej

zostaje zakończony po około 4–5 rundach, po czym następuje omówienie gry.

Pytania: Jak się czuliście? Czy łatwo było Wam odnaleźć się przy nowym stoliku?

Kiedy zorientowaliście się, że coś nie jest nie tak, że przy innych stolikach są inne

zasady?

105 min.

gra symulacyjna,

mini wykład


Omówienie. Różnice kulturowe zastąpione tutaj zostały odmiennymi regułami

obowiązującymi przy poszczególnych stołach. Dołączenie do innej grupy stanowi

analogię do konfrontacji z innością obcej kultury, kiedy to odmienne zachowania

i formy komunikowania się mogą prowadzić do różnego rodzaju nieporozumień

i frustracji. W trakcie gry uczestnicy muszą znaleźć strategię, dzięki której mogliby

przezwyciężyć bariery komunikacyjne, by zrozumieć specyfikę nowej grupy

i dostosować się do niej. Gra jest zatem formą sprawdzenia i doskonalenia

umiejętności obserwacji, dostosowania się do nowych sytuacji, zmiany perspektywy, a

także radzenia sobie ze stresem.

Źródła: Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer

M.( publikacja, która powstała w ramach projektu "Minos", realizowanego w latach 2005-2007

przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej; Barłóg C., Funkcja gier w treningach

interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009, Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009

b) Mini-wykład: Pojęcie szoku kulturowego, akulturacja i strategie akulturacyjne (30 min.)

Pojęcie akulturacji – adaptacja do nowych warunków życia, zapoznawanie

się z normami i zachowaniami akceptowanymi w kulturze przyjmującej.

Szok kulturowy jako nieodłączny element akulturacji.

Strategie akulturacyjne – integracja, separacja, asymilacja, marginalizacja.

Podsumowanie.

a) Przypomnienie poznanych podczas szkolenia zjawisk i pojęć.

O czym dzisiaj mówiliśmy? Od czego zaczęliśmy? Stworzenie osi czasu i

umieszczenie na niej kolejnych etapów warsztatu oraz związanych z nimi

pojęć.

b) Co wyniosę z dzisiejszego szkolenia.

30 min. rundka

flipchart,

flamaster,

piłeczka

Łączny czas: 8h


LITERATURA:

Matsumoto D., Juang L., Psychologia międzykulturowa, GWP, Gdańsk, 2007;

Hall E., Poza kulturą, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1976;

Hofstede G., Hofstede G.J., Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, PWE, Warszawa, 2007;

Brander P., Keen E., Lemineur M.-L., Kompas. Edukacja o prawach człowieka, Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży Szansa, CODN, Warszawa, 2005;

Flowers N., Kompasik. Edukacja na rzecz praw człowieka w pracy z dziećmi, Stowarzyszenie dla Dzieci i Młodzieży Szansa, CODN, Warszawa, 2009;

Koszewska K. (red.), Edukacja międzykulturowa, CODN, Warszawa, 2004;

Podsiadło-Dacewicz I. (red.), Antydyskryminacja. Pakiet Edukacyjny, CODN, Warszawa, 2005;

Byram M., Barrett M., Ipgrave J., Jackson R., Mender Garcia M. de C., Autobiografia spotkań międzykulturowych, ORE, Warszawa 2011;

Barłóg C., Funkcja gier w treningach interkulturowych [w:] Homo Ludens 1/2009, Polskie Towarzystwo Badania Gier, 2009;

Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer M. (publikacja powstała w ramach projektu "Minos",

realizowanego w latach 2005-2007 przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej).


Załącznik 1: „BaFaBaFa” - opis kultur do gry Oprac. własne – Katarzyna Tańska

Gamma

Pochodzicie z kultury Gamma, której przedstawiciele są bardzo otwarci i bezpośredni w komunikacji. Nie zachowują dystansu do rozmówcy, często

wchodząc w jego przestrzeń osobistą i nie stroniąc od dotyku. Lubią gestykulować i głośno się zachowywać. W tej kulturze wszyscy traktowani są na równi,

nawet jeżeli mają różne stanowiska. Stosunki między ludźmi są koleżeńskie i ważniejsze niż zadania i terminy. Przedstawiciele Gamma bardzo elastycznie

podchodzą do czasu. Za każdym razem, gdy zaczynają z kimś rozmowę, dotykają go i patrzą mu prostu w oczy.

Spotkacie się z przedstawicielami kultury Delta, którzy chcą kupić od Was owoce khaki spotykane tylko u Was. Waszym zadaniem jest ustalenie warunków

sprzedaży.

Delta

Pochodzicie z kultury Delta, której przedstawiciele są zdystansowani i nieufni wobec obcych. Panuje tu tradycyjny podział ról i duża hierarchia. Ważna jest

przestrzeń osobista i nietykalność cielesna. Rozmowy prowadzone są tylko z mężczyznami wysoko w hierarchii. Kobiety nie mogą patrzeć mężczyznom w

oczy, podczas gdy oni do nich mówią. Przedstawiciele kultury Delta są spokojni, opanowani i nie gestykulują. Ważnym elementem jest zadaniowość i

konkretny plan, harmonogram.

Spotkacie się z przedstawicielami kultury Gamma, od których chcecie kupić owoce khaki spotykane tylko u nich. Waszym zadaniem jest ustalenie warunków

sprzedaży.


Załącznik 2: Barnga – zasady gry

Źródło: Stöhr Ch., Moduł 2 (Część 1): Szkolenie międzykulturowe [w:] Mechatronika, Römer M. (publikacja powstała w ramach projektu "Minos", realizowanego w latach

2005-2007 przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej)

Stół nr 1

Przeczytajcie uważnie polecenie. Przed rozpoczęciem gry upewnijcie się,

że rozumiecie i znacie wszystkie obowiązujące zasady. Podczas gry nie

będziecie mogli porozumiewać się ze sobą za pomocą słów. Dozwolone są

gesty i obrazki.

Do gry będą Wam potrzebne karty od 2 do 10 oraz As. Pamiętajcie, żeby

przed rozdaniem dobrze je potasować.

Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „Dwójka” jest kartą najsłabszą, „As”

najmocniejszą. Wszystkie kolory są równoważnie, nie ma kolory atu.

Rozdającym może być dowolnie wybrana osoba. Grę rozpoczyna osoba

znajdująca się po lewej stronie od rozdającego.

Osoba rozpoczynająca grę może wyłożyć dowolną kartę. Pozostałe osoby

muszą dostosować się do koloru pierwszej karty. Jeżeli nie mają karty

w danym kolorze, mogą wyłożyć dowolną inną. Rozdanie wygrywa osoba

z najwyższą kartą pierwotnego koloru.

Osoba, która wygra najwięcej rozdań, wygrywa rundę i na znak osoby

prowadzącej przechodzi do następnego stolika zgodnie z ruchem wskazówek

zegara. Pozostałe osoby zostają przy stole.

Stół nr 2




gesty i obrazki.



Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „As” jest kartą najsłabszą, „10”

najmocniejszą. Kolor atu to karo.






z najwyższą kartą pierwotnego koloru. W przypadku, gdyby gracz, który nie

ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze karo, wygrywa rozdanie.





Remisy rozgrywane są za pomocą gra „Papier, kamień, nożyce”.

Runda trwa 5 minut i składa się z tyle rozdań, na ile czas pozwoli.

Po zapoznaniu się z zasadami, rozegrajcie rundę próbą, podczas której

możecie porozumiewać się słownie. Jeżeli nie macie żadnych pytań po

rozegraniu tej rundy, dajcie znak osobie prowadzącej, a ona powie Wam

kiedy możecie rozpocząć grę. Wszystkie stoliki rozpoczną grę w tym

samym czasie. Pamiętajcie, że po rozpoczęciu gry możecie porozumiewać

się tylko gestami lub obrazkami.

Powodzenia!









Powodzenia!

Stół nr 3




gesty i obrazki.




najmocniejszą. Kolor atu to trefl.







Stół nr 4




gesty i obrazki.



Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „2” jest kartą najsłabszą, „As”

najmocniejszą. Kolor atu to kier.








ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze trefl, wygrywa rozdanie.












Powodzenia!

ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze kier, wygrywa rozdanie.












Powodzenia!

Stół nr 5




gesty i obrazki.



Każdy z graczy otrzymuje 5 kart. „2” jest kartą najsłabszą, „As”

najmocniejszą. Kolor atu to pik.


Stół nr 6




gesty i obrazki.




najmocniejszą. Nie ma koloru atu, wszystkie kolory są równoważne








ma karty do koloru wyłoży kartę w kolorze pik, wygrywa rozdanie.












Powodzenia!





z najwyższą kartą pierwotnego koloru.












Powodzenia!

Program warsztatów „Różnorodność jest w(śród) nas” Oprac ... · OU dzielą się na...

Documents

Transcript of Program warsztatów „Różnorodność jest w(śród) nas” Oprac ... · OU dzielą się na...