1

PROGRAM OPERACYJNY

ROZWJ POTENCJAU TWRCZEGO

I WSPARCIA TWRCW

WERSJA 29.03.2016

OPRACOWANIE:

EDWIN BENDYK,

KATARZYNA WOJNAR,

KAROLINA WERETA,

PIOTR DWORZASKI,

KRZYSZTOF GUBASKI

2

WPROWADZENIE 3

UWAGI WSTPNE 4

OKRELENIE PROBLEMU 6

WARTOCI 10

ZASADY WDRAANIA I REALIZACJI 11

CELE 11

UWAGI DOTYCZCE REALIZACJI PROGRAMU 13

ZESP PROJEKTOWY 14

PROGRAM. PRZEGLD DZIAA 15

PROGRAM. KONTEKST NORMATYWNY 19

ANALIZA SWOT 24

LUDZIE 25

KREACJA 26

MIEJSCA 28

KOMUNIKACJA I WIZERUNEK 29

ZARZDZANIE 30

ZADANIA I SPOSB REALIZACJI 31

PRIORYTET 1: LUDZIE 32

PRIORYTET 2: KREACJA 38

PRIORYTET 3: MIEJSCA 50

PRIORYTET 4: KOMUNIKACJA I WIZERUNEK 58

PRIORYTET 5: ZARZDZANIE 65

HARMONOGRAM WDRAANIA PROGRAMU Bd! Nie zdefiniowano zakadki.

76

SOWNIK 76

NAJWANIEJSZE TERMINY 77

/Users/edwinbendyk/Downloads/_Program%20operacyjny_WERSJA%2029.03.2016_%20(1).docx#_Toc447200164/Users/edwinbendyk/Downloads/_Program%20operacyjny_WERSJA%2029.03.2016_%20(1).docx#_Toc447200173/Users/edwinbendyk/Downloads/_Program%20operacyjny_WERSJA%2029.03.2016_%20(1).docx#_Toc447200179/Users/edwinbendyk/Downloads/_Program%20operacyjny_WERSJA%2029.03.2016_%20(1).docx#_Toc447200187

3

WPROWADZENIE

4

UWAGI WSTPNE

Program Operacyjny Rozwj Potencjau Twrczego i Wsparcia Twrcw jest

dokumentem wykonawczym Programu Rozwoju Kultury (dalej PRK) przyjtego przez

Warszaw w 2012 r. PRK przedstawia ogln diagnoz potencjau twrczego

Warszawy, a jej autorzy konstatuj: warszawska kultura rozwija si w znacznym

stopniu dziki wsparciu finansowemu ze strony m.st. Warszawy, a jej pozycja w kraju

jest silna, jednak potencja twrczy stolicy wci nie jest w peni wykorzystany i

stwierdzaj: celem w tym obszarze jest wspieranie rozwoju twrczoci oraz

upowszechniania kultury i sztuki, a take rozwj sektora kreatywnego. Ponadto w

wizji podanego stanu twrczoci w roku 2020 PRK stwierdza, e Warszawa jest

miastem czynicym z twrczoci swj priorytet, co oznacza wielowymiarowe

rozumienie tego pojcia: od zdolnoci do wytwarzania dzie sztuki po ksztatowanie

oryginalnych trendw i zjawisk o zasigu midzynarodowym, a rozwijany potencja

twrczy jest podstaw nie tylko rozwoju kultury, lecz take opartej na twrczoci

innowacyjnoci i zwizanych z ni form aktywnoci gospodarczej (sektor kreatywny).

WARSZAWA. EFEKT METROPOLITALNEJ ZOONOCI

Przygotowanie Programu Operacyjnego Rozwoju Potencjau Twrczego i Wsparcia

Twrcw dla m.st. Warszawy poprzedziy prace badawcze, ktrych wyniki umoliwiy

nie tylko zaprojektowanie instrumentw polityki miejskiej ale take zrozumienie

kontekstu ich wdraania i stosowania.

Po pierwsze, przestrze warszawskiej kultury i zachodzce w niej procesy s

doskona ilustracj szybkiego wzrostu metropolitalnej zoonoci miasta. Aspektem

metropolitalnoci jest to, e w miecie nie ma jednego dominujcego orodka, ktry

miaby kluczowy wpyw na rozwj kultury. Najwaniejszy aktor, Biuro Kultury

odpowiedzialne za miejsk polityk kulturaln zarzdza ok. 25 proc. rodkw

publicznych, jakie przeznaczane s w Warszawie na kultur. Silny sektor rynkowy

oraz relatywnie zamona, aktywna publiczno tworz kolejne bieguny pola

oddziaywa na kultur i procesy kulturotwrcze. Wielo, sia i pluralizm tych

oddziaywa stay si konstytutywn cech warszawskiej kultury i strukturalnym

gwarantem jej autonomii. Jednoczenie jednak s czynnikiem zwikszajcym

zoono. Skuteczne oddziaywanie na tak przestrze wymaga wykorzystania

rnych trybw zarzdzania, ze szczeglnym uwzgldnieniem mechanizmw

wsprzdzenia angaujcego interesariuszy we wsptworzenie rozwiza oraz

wykorzystujcego rne logiki zarzdzania.

Po drugie, podobnie jak zoono warszawskiej metropolii, szybko ronie zoono

warszawskiej kultury, co zwizane jest m.in. z obiektywnymi trendami wzrostu liczby

talentw kadego roku wkraczajcych do przestrzeni warszawskiej kultury. Ten

wzrost wzmaga presj konkurencyjn i przyczynia si do szybkiego rnicowania

sceny kultury, co wyraa si wzrostem liczby nowych inicjatyw twrczych oraz

5

innowacji organizacyjnych. Niestety, za wzrostem tym nie idzie proporcjonalny wzrost

nakadw finansowych. W efekcie rosnca liczba podmiotw twrczych konkuruje o

praktycznie niezmieniajce si zasoby materialne, co ju prowadzi do prekaryzacji.

Jednym ze skutkw jest to, e dziaalno twrcza nabiera coraz bardziej klasowego

charakteru (coraz wikszego znaczenia w rozpoczciu dziaalnoci twrczej maj

pocztkowe zasoby materialne, np. wsparcie rodziny). W konsekwencji proces ten

prowadzi moe do wyczerpania potencjau twrczego miasta.

Po trzecie, efekt wzrostu zoonoci i rnicowania si przestrzeni warszawskiej

kultury wzmacniany jest dodatkowo przez procesy zachodzce w kulturze pod

wpywem zmian technologicznych. Cyfryzacja kultury otwiera przed twrcami i

podmiotami twrczymi liczne moliwoci, jednoczenie jednak take znosi bariery,

jakie oddzielay twrczo profesjonaln od nieprofesjonalnej i domowej,

amatorskiej. Demokratyzacja kultury oznacza nie tylko zwikszon presj

konkurencyjn o ograniczone zasoby czasu i pienidzy odbiorcw, lecz take

radykalnie zmienia kontekst dziaalnoci twrczej. Efektem tych gbokich przemian

jest wzrost zachowawczej postawy czci istniejcych instytucji kultury i sztuki, ktre

prbuj wykorzysta sw pozycj, by utrzyma status arbitrw dysponujcych

legitymacj do orzekania, co jest nowe i wartociowe, a co nie. W rezultacie

przeksztaceniom pola kultury towarzyszy rwnie gbokie przeksztacenie

metakultury, czyli sposobw i instytucji, za pomoc ktrych kultura mwi sama o

sobie. Analiza warszawskiej kultury potwierdza obserwacje badaczy, stary ad w

kulturze ulega erozji, co wywouje sytuacje kryzysowe, ktrych istotnym rdem jest

kryzys legitymizacji instytucji.

Po czwarte, wymienione wczeniej procesy twrczego rnicowania i przeksztace

strukturalnych warszawskiej kultury maj silny potencja kryzysogenny. Jednym ze

strukturalnych powodw takiej sytuacji jest fakt, e za rnicowaniem si kultury nie

nada rozwj wydajnych sposobw komunikowania midzy interesariuszami.

Prowadzenie racjonalnego dialogu pomidzy uczestnikami warszawskiej kultury jest

utrudnione i staje si rdem potencjalnych konfliktw.

Po pite, sytuacj dodatkowo utrudnia fakt, e mimo wysokiego statusu kultury

w polityce miejskiej, jaki jest zapisany w dokumencie strategicznym Program

Rozwoju Kultury, status ten nie znajduje potwierdzenia materialnego. Kultura take

nie jest definiowana jako obszar priorytetowy w realnej polityce miejskiej, co wyraa

si m.in. niskim prestiem twrcw, ktrzy maj poczucie e w perspektywie polityki

miejskiej s problemem, a nie rdem rozwojowego potencjau Warszawy.

6

ZAOENIA PROGRAMU OPERACYJNEGO

OKRELENIE PROBLEMU

PRK definiuje pojcie twrczoci i potencjau twrczego w sposb caociowy i

szeroki, umoliwiajcy wczenie polityki kulturalnej miasta w aspekcie rozwoju

potencjau twrczego i wspierania twrcw do caociowej polityki rozwojowej miasta.

Podejcie takie jest wspbiene z duchem dokumentw strategicznych wyszego

rzdu, jak Strategia Rozwoju Kapitau Spoecznego, projekt Krajowej Polityki

Miejskiej czy dokumenty Unii Europejskiej1. Wskazuj one, e twrczo oraz

twrcze uczestnictwo w kulturze jest podstawowym sposobem realizowania

autonomii osoby ludzkiej i jej penej samorealizacji, co decyduje o autotelicznym

charakterze twrczoci, sztuki i kultury. Jednoczenie jednak twrczo i oparte na

niej formy ekspresji kulturowej maj fundamentalne znaczenie wiziotwrcze i

decyduj o potencjale rozwojowym spoecznoci.

Zoona dynamika midzy wymiarem autotelicznym twrczoci i kultury a ich

wymiarem pragmatycznym powoduj, e kultura i sztuka w realnym yciu

spoecznym peni funkcje instrumentalne i mog suy zarwno opresji, jak i

emancypacji; wspieraniu procesw segregacji spoecznej i ich legitymizacji, jak i

wczaniu; uczestniczy w dziaalnoci komercyjnej, jak i angaowa si w krytyk

wolnego rynku. wiadomo tej zoonoci i wynikajcych z niej napi pozwala

uchroni si przed utopijn wiar w moliwo ksztatowania czystej polityki

kulturalnej kierujcej si zasad wspierania sztuki dla sztuki i kultury tylko ze

wzgldu na jej autoteliczn warto. Z drugiej strony umoliwia uniknicie puapek

uwikania polityki kulturalnej i rozwoju twrczoci w technokratyczne projekty

zarzdzania publicznego rozwijane w ramach dyskursw gospodarki opartej na

wiedzy, gospodarki kreatywnej, etc.

Nie istnieje zatem czysta, neutralna polityka kulturalna, a w konsekwencji wszelkie

dziaania na rzecz rozwoju potencjau twrczego bd miay szerszy, spoeczny,

polityczny i gospodarczy wymiar. Najnowsza literatura analizujca skutki polityk

kulturalnych realizowanych w krajach rozwinitych w ostatnich dwch dekadach

pokazuje, e nadmierna ich instrumentalizacja i zastpienie podejcia

humanistycznego, indywiduacyjnego podejciem nadmiernie promujcym

indywidualizm prowadzi do regresu i atrofii potencjau twrczego.2

POTENCJA TWRCZY - PODEJCIE SYSTEMOWE

Zrwnowaona polityka kulturalna polegajca na wspieraniu rozwoju potencjau

twrczego zapewnia nie tylko rozwj kultury i sztuki na najwyszym poziomie. Nie

tylko sprzyja wzmocnieniu pozycji metr