PROGRAM NAUCZANIA OGLNEGO ZAJ TECHNICZNYCH JAK TO DZIAA?. W KLASACH 46 SZKOY PODSTAWOWEJI. Wstp

W dzisiejszych czasach nauczanie zaj technicznych okazuje si by zadaniem nieatwymi waniejszym ni dotychczas. Wynika to gwnie z szybkiego postpu technicznego oraz ze zmian zachodzcych w polskim systemie edukacji. Nowoczesna szkoa ma uczy praktycznie i skutecznie. Jej zadaniem jest stworzenie przestrzeni do indywidualnegoi spoecznego rozwoju modziey oraz uksztatowanie ludzi, ktrzy w przyszoci bd sprawnie funkcjonowa w zmieniajcym si wiecie. Istotny cel wspczesnego nauczania to przygotowanie uczniw do ycia w spoeczestwie informacyjnym. Rola szkoy polega zatem na stworzeniu warunkw do nabywania oraz rozwijania przez nich umiejtnoci wyszukiwania, porzdkowania i wykorzystywania informacji z rnych rde, a take stosowania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Zadania te powinny by realizowane w ramach wszystkich przedmiotw.

W nowej reformie szkolnej zostaa sformuowana koncepcja szkoy przyjaznej dla ucznia, a zarazem wymagajcej. Zmienia si te rola nauczyciela z przekazujcego wiedz w sposb tradycyjny w kreatora procesu nauczania. Ma on za zadanie prowadzi ucznia ku zdobywaniu potrzebnej wiedzy i niezbdnych umiejtnoci oraz wspiera jego aktywnoi twrcze mylenie.

Uczniowie szkoy podstawowej powinni sta si wiadomymi uczestnikami kultury technicznej, aby umieli odnale si w otaczajcym ich wiecie. Sprzyjaj temu zajcia techniczne, podczas ktrych modzi ludzie nabywaj umiejtnoci analizowania najbliszego otoczenia od strony zastosowanych w nim rozwiza technicznych, poznaj je i zdobywaj moliwo stosowania ich w codziennym yciu.

Prezentowany program nauczania zaj technicznych zosta przygotowany w taki sposb, aby dziaania dydaktyczne uwzgldniay realizowanie zada stawianych przed wspczesn szko. Do istotnych celw programu naley rwnie ksztatowanie u uczniw umiejtnoci planowania i sprawne przeprowadzanie praktycznych dziaa technicznych. S one rozumiane zarwno jako projektowanie i wykonywanie prostych przedmiotw, jaki opracowywanie zasad postpowania w trakcie okrelonych operacji czy planowanie przedsiwzi.

II. Oglna charakterystyka programu

Odniesienie do podstawy programowej

Dokumentem zawierajcym aktualne zaoenia programowe przedmiotu zajcia techniczne na drugim etapie edukacyjnym jest Zacznik nr 2 do Rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (DzU z dnia 15 stycznia 2009 r., nr 4, poz. 17). Wiadomoci i umiejtnoci, ktre zdobywa ucze, sformuowane s w jzyku wymaga oglnych oraz szczegowych. Wymagania oglne to zasadnicze cele ksztacenia. Natomiast wymagania szczegowe zawieraj zakres wiadomoci i umiejtnoci zdobywanych przez ucznia w trakcie caego etapu edukacyjnego.

Poniej przytoczono fragment Zacznika nr 2 dotyczcy treci nauczania przedmiotu zajcia techniczne.

Cele ksztacenia wymagania oglne

I. Rozpoznawanie i opis dziaania elementw rodowiska technicznego.II. Planowanie i realizacja praktycznych dziaa technicznych (od pomysu do wytworu).III. Sprawne i bezpieczne posugiwanie si sprztem technicznym.

Treci nauczania wymagania szczegowe1. Opisywanie techniki w bliszym i dalszym otoczeniu. Ucze:

1) opisuje urzdzenia techniczne ze swojego otoczenia, wyrnia ich funkcje;

2) podaje zalety i wady stosowanych rozwiza materiaowych i konstrukcyjnych.2. Opracowywanie koncepcji rozwiza problemw technicznych. Ucze:

1) rozpoznaje materiay konstrukcyjne: papier, materiay drzewne, metale, tworzywa sztuczne; bada i porwnuje podstawowe ich waciwoci: twardo i wytrzymao; okrela moliwoci wykorzystania rnych materiaw w technice w zalenoci od waciwoci;

2) zapisuje rozwizania techniczne w formie graficznej, wykonuje odrczne szkice techniczne i proste rysunki rzutowe (prostoktne i aksonometryczne), analizuje rysunki techniczne stosowane w katalogach i instrukcjach obsugi;

3) konstruuje modele urzdze technicznych, posugujc si gotowymi zestawami do montau elektronicznego i mechanicznego.

3. Planowanie i realizacja praktycznych dziaa technicznych. Ucze:1) wypisuje kolejno dziaa (operacji technologicznych); szacuje czas ich trwania; organizuje miejsce pracy;

2) posuguje si podstawowymi narzdziami stosowanymi do obrbki rcznej (piowania, cicia, szlifowania, wiercenia) rnych materiaw i montau.

4. Sprawne i bezpieczne posugiwanie si sprztem technicznym. Ucze:1) potrafi obsugiwa i regulowa urzdzenia techniczne znajdujce si w domu, szkolei przestrzeni publicznej, z zachowaniem zasad bezpieczestwa; czyta ze zrozumieniem instrukcje obsugi urzdze;

2) bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym jako pieszy, pasaer i rowerzysta.

5. Wskazywanie rozwiza problemw rozwoju rodowiska technicznego. Ucze:1) opisuje zasady segregowania i moliwoci przetwarzania odpadw z rnych materiaw: papieru, drewna, tworzyw sztucznych, metali i szka; opracowuje projekty racjonalnego gospodarowania surowcami wtrnymi w najbliszym rodowisku: w domu, na osiedlu, w miejscowoci.

Przeznaczenie programu

Prezentowany program nauczania jest adresowany do nauczycieli o rnym stau pracy prowadzcych zajcia techniczne w klasach IVVI szkoy podstawowej. Pozwala w ciekawy sposb, z wykorzystaniem konkretnych rozwiza, zaplanowa prac z zespoami klasowymi o zrnicowanych zdolnociach percepcyjnych.

Podczas tworzenia programu uwzgldniono dysproporcje w bazie dydaktycznej wystpujce w szkoach. Proponowane dziaania uczniw mog by z powodzeniem przeprowadzane w placwkach, w ktrych brakuje pracowni technicznej.

Koncepcja programu

Koncepcja programu Jak to dziaa? zakada cise powizanie wiedzy z umiejtnociami praktycznymi. Poniewa we wspczesnej edukacji nastpio odejcie od przekazywania wiedzy encyklopedycznej, a punkt cikoci zosta przeniesiony na wyposaenie uczniww umiejtno praktycznego wykorzystania posiadanych wiadomoci, w niniejszym programie zachca si do analizowania rodowiska technicznego, tak aby ucze aktywnie wspuczestniczy w procesie zdobywania informacji. Istotn rol przyznano rwnie samodzielnemu planowaniu oraz wykonywaniu praktycznych dziaa technicznych.

Treci ksztacenia zwizane z wasnociami materiaw, budow prostych urzdzei bezpieczestwem ich uytkowania, a take czytaniem dokumentacji technicznej oraz bezpiecznym poruszaniem si po drogach pieszo i na rowerze zostay przedstawionew sposb bliski uczniom. Bazuj na dowiadczeniach modych ludzi i zachcaj do samodzielnego wnioskowania, a co za tym idzie aktywnego dochodzenia do wiedzy. Do przekazywania treci przedmiotowych proponuje si nauczycielom rnorodne sposoby przeprowadzania zaj, w tym metody i techniki aktywizujce.

Program realizuje zagadnienia zapisane w podstawie programowej. Zostay one uzupenione wybranymi informacjami z przedmiotw przyrodniczych oraz dodatkowymi treciami z wiedzy oglnej. Taka korelacja pozwoli uczniom lepiej zrozumie otaczajcy ich wiat i sprawnie w nim funkcjonowa.

Zaoenia dydaktyczne i wychowawcze

Do gwnych zaoe dydaktycznych, na ktrych opiera si koncepcja programu Jak to dziaa?, naley wpojenie podstawowych regu rzdzcych wiatem techniki i uwiadomienie uczniom jej roli w codziennym yciu. Istotnym zaoeniem programu jest rwnie stworzenie okazji do planowania i podejmowania praktycznych dziaa technicznych, poprzez ktre modzi ludzie bd mieli sposobno do ksztacenia mylenia technicznego i konstrukcyjnego oraz do nauki zasad organizacji pracy. Ponadto uczniowie na zajciach technicznych poznaj waciwoci rnych materiaw, zdobd wiadomoci na temat podstawowych technologii materiaowych, a take zaznajomi si z budow rnych narzdzi oraz prostych urzdze. Wiedza ta znajdzie zastosowanie w dziaaniach praktycznych. Zasadniczym elementem procesu nauczania bdzie wyksztacenie umiejtnoci zapisywania rozwiza technicznychw formie graficznej, czytania elementarnych przykadw dokumentacji technicznej, a take przygotowanie modych ludzi do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym jako pieszy, pasaer i rowerzysta.

Treci zawarte w programie pozwalaj ponadto stymulowa rozwj motoryczny ucznia oraz uksztatowa umiejtnoci interdyscyplinarne poprzez wykorzystywanie na zajciach technicznych wiedzy zdobytej w szkole i poza ni. Uczniowie powinni zatem umie:

uczy si skutecznie, pozyskiwa i twrczo wykorzystywa informacje,

stawia pytania, docieka i rozumowa.

Integraln czci nauczania jest realizowanie celw wychowawczych. Zajcia techniczne w klasach IVVI szkoy podstawowej powinny zapewni uczniom moliwo zharmonizowanego rozwoju rnych sfer osobowoci i ksztacenia waciwych postaw spoecznych. W niniejszym programie w szczeglnoci pooono nacisk na zaoenia wychowawcze, ktre ksztatuj nastpujce postawy:

dbao o bezpieczestwo wasne i innych,

przewidywanie skutkw swojego postpowania,

troska o rodowisko poprzez efektywne i oszczdne gospodarowanie jego zasobami,

odpowiedzialno za wasne dziaania i dbanie o ich jako,

obiektywne ocenianie dziaa wasnych i otoczenia.

Naley pamita, e w szkole podstawowej przede wszystkim zdobywa si elementarne wiadomoci i umiejtnoci niezbdne do dalszego, samodzielnego pogbiania wiedzy. Na tym etapie edukacyjnym zadaniem nauczyciela jest take rozbudzenie ciekawoci poznawczej i motywacji do kontynuowania nauki. Powinien on rwnie czuwa nad rozwojem psychofizycznym dziecka uatwia przejcie od mylenia konkretnego do mylenia abstrakcyjnego, dba o prawidowy przebieg edukacji z uwzgldnieniem rnego rodzaju zdolnoci i moliwoci kadego ucznia oraz jego zainteresowa.

Realizacja programu

W niniejszym programie nauczania na realizacj zaj technicznych przewidziano cznie 95 godzin lekcyjnych w trzyletnim cyklu ksztacenia. Jednak liczba jednostek tematycznych opracowanych w podrczniku zintegrowanym z programem nauczania Jak to dziaa? bdzie mniejsza. Stopie zoonoci poszczeglnych zagadnie jest bowiem rny. Nauczyciel zyska zatem moliwo indywidualnego dostosowania czasu realizacji okrelonych treci do potrzeb konkretnego zespou klasowego.

III. Cele ksztacenia i wychowaniaJednym z gwnych celw nauczania zaj technicznych w klasach IVVI szkoy podstawowej jest wyksztacenie w uczniach umiejtnoci planowania i realizowania praktycznych dziaa technicznych. Poprzez ich wykonywanie modzi ludzie naucz si dostrzega w swoim otoczeniu elementy rodowiska technicznego i zdobd wiedz na temat ich funkcjonowania. W trakcie przeprowadzania tych dziaa powinni rwnie wypracowa umiejtno sprawnego i bezpiecznego posugiwania si sprztem technicznym. Wanym celem nauczania przedmiotu na tym etapie jest take umoliwienie uczniom zdobycia karty rowerowej i przygotowanie ich do bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym.

Szczegowe cele ksztacenia Okrelanie waciwoci podstawowych materiaw konstrukcyjnych.

Wskazywanie moliwoci zastosowania w praktyce rnych materiaw.

Ocena rozwiza materiaowych i konstrukcyjnych spotykanych w bliszym i dalszym otoczeniu.

Tworzenie dokumentacji technicznej w postaci odrcznych szkicw technicznych i prostych rysunkw rzutowych.

Czytanie ze zrozumieniem dokumentacji technicznej spotykanej w katalogach i instrukcjach obsugi urzdze.

Poznawanie zasad dziaania urzdze technicznych znajdujcych si w bliszym i dalszym otoczeniu.

Bezpieczna obsuga i regulacja podstawowych urzdze technicznych.

Racjonalne planowanie praktycznych dziaa technicznych.

Organizowanie miejsca pracy.

Prawidowe posugiwanie si narzdziami sucymi do obrbki materiaw konstrukcyjnych.

Bezpieczne poruszanie si po drogach publicznych jako pieszy, pasaer komunikacji publicznej i rowerzysta.

Wskazywanie sposobw racjonalnego gospodarowania surowcami wtrnymi w najbliszym i dalszym otoczeniu.

Szczegowe cele wychowania Rozbudzanie mylenia technicznego.

Ksztatowanie potrzeby eksperymentowania i stawiania pyta.

Rozwijanie zainteresowa technicznych.

Dostrzeganie problemw otaczajcego wiata i poszukiwanie ich rozwiza.

Rozbudzanie ciekawoci poznania wiata.

Wdraanie do wsppracy z innymi. Ksztacenie wyobrani przestrzennej.

Wdraanie do precyzyjnego formuowania myli, jasnego i logicznego wypowiadania si. Wyrabianie nawyku korzystania z rnych rde informacji i umiejtnoci ich przetwarzania.

Przygotowanie do ycia w spoeczestwie informacyjnym.

Ksztatowanie osobowoci ucznia poprzez rozwijanie takich cech charakteru, jak: systematyczno, odpowiedzialno, pracowito, kreatywno.

Poszerzanie wiadomoci ekologicznej.

IV. Treci nauczania i przewidywane osignicia ucznia

Treci nauczania, ktre zostay wyszczeglnione w programie nauczania Jak to dziaa?, odzwierciedlaj zapisy z podstawy programowej z 23 grudnia 2008 r. oraz uwzgldniaj praktyk szkoln. Zagadnienia pogrupowano w siedem dziaw problemowych.Dziki temu zarwno wiedza techniczna, jak i treci z zakresu wychowania komunikacyjnego mog by przekazywane uczniom w usystematyzowany sposb. Ukad dziaw zosta take powtrzony w podrczniku oraz dodatku.TematTreci nauczaniaZakadane osignicia uczniw

Ucze:Odniesienia do podstawy programowej

I. BEZPIECZESTWO W SZKOLE I NA DRODZE

1. Bezpieczestwo przede wszystkim przyczyny wypadkw w szkole

regulamin pracowni technicznej

znaki bezpieczestwa: ostrzegawcze, zakazu, nakazu, informacyjne, ewakuacyjne, ochrony przeciwpoarowej wyjania, jak zapobiega wypadkom w szkole

wymienia zasady bezpiecznego uywania narzdzii urzdze w pracowni technicznej

analizuje przebieg drogi ewakuacyjnej w szkole

przestrzega regulaminu pracowni technicznej4.1

2. Na drodze

terminy: droga, jezdnia, chodnik, pas ruchu, torowisko, droga rowerowa, droga twarda i gruntowa, autostrada, droga ekspresowa

budowa drogi

znaki drogowe wane dla pieszych wylicza elementy budowy drogi

opisuje rne rodzaje drg

wymienia rodzaje znakw drogowych i opisuje ich kolor oraz ksztat

odczytuje informacje przedstawione na znakach drogowych i stosuje si do nich w praktyce4.2

3. To takie proste! Pan Stop planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru

posuguje si narzdziami do obrbki papieru zgodnie z ich przeznaczeniem

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

4. Piechot po miecie terminy: pieszy, przejcie dla pieszych, sygnalizacja wietlna

zasady przechodzenia przez jezdni na przejciach dla pieszych opisuje prawidowy sposb przechodzenia przez jezdni na przejciach dla pieszych z sygnalizacj wietln i bez sygnalizacji

przedstawia zasad dziaania sygnalizatorw na przejciach dla pieszych

formuuje reguy bezpiecznego przechodzenia przez jezdni

ocenia bezpieczestwo pieszego w rnych sytuacjach na przejciach przez jezdni i wskazuje moliwe zagroenia1.1

4.2

5. Pieszy poza miastem terminy: obszar zabudowanyi niezabudowany

zasady poruszania si po drogach bez chodnika w obszarze niezabudowanym

znaczenie elementw odblaskowych wskazuje rnice midzy drog w obszarze zabudowanym i niezabudowanym

opisuje prawidowy sposb poruszania si po drogach w obszarze niezabudowanym

ocenia, z jakimi zagroeniami na drodze mog zetkn si piesi w obszarze niezabudowanym

omawia znaczenie odblaskw

okrela, na jakich czciach ubrania pieszego najlepiej umieci odblaski, by by on widoczny na drodze po zmroku

uzasadnia konieczno noszenia odblaskw

projektuje element odblaskowy dla swoich rwienikw4.2

6. W podry terminy: rodki komunikacji publicznej, piktogram, rozkad jazdy

zasady korzystania ze rodkw komunikacji publicznej

piktogramy na dworcach i lotniskach

informacje zawarte w rozkadach jazdy formuuje zasady waciwego zachowania siw rodkach komunikacji publicznej

podaje znaczenie piktogramw

czyta ze zrozumieniem rozkady jazdy

na podstawie rozkadu jazdy wybiera najdogodniejsze poczenia midzy miejscowociami

planuje cel wycieczki i dobiera najlepszy rodek transportu, korzystajc z rozkadu jazdy4.2

7. To takie proste! Pamitkowy album planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

8. Piesza wycieczka zasady planowania wycieczki

znaki obowizujce na kpieliskach

sposb pakowania plecaka wyznacza tras pieszej wycieczki

wykonuje przewodnik turystyczny po swojej okolicy i prezentuje wystpujce na tym obszarze atrakcje turystyczne

odczytuje informacje przekazywane przez znaki spotykane na kpieliskach

samodzielnie i w racjonalny sposb pakuje plecak4.2

9. Wypadki na drogach przyczyny wypadkw powodowanych przez pieszych

zasady przechodzenia przez torowisko kolejowe z zaporami i bez zapr, a take przez tory tramwajowe z sygnalizacj wietln i bez sygnalizacji

numery telefonw alarmowych

powiadamianie sub ratowniczycho wypadku

zasady udzielania pomocy ofiarom wypadkw drogowych wymienia najczstsze przyczyny wypadkw powodowanych przez pieszych

ustala, jak naley zachowywa siw okrelonych sytuacjach na drodze, aby nie doszo do wypadku

omawia zasady przechodzenia przez tory kolejowe

z zaporami i bez zapr oraz przez torowisko tramwajowe z sygnalizacj wietln i bez sygnalizacji

wymienia numery telefonw alarmowych

potrafi prawidowo wezwa suby ratownicze na miejsce wypadku4.2

II. ROWERZYSTA NA DRODZE

1. Roweremw wiat rodzaje rowerw

warunki i czynnoci niezbdne do zdobycia karty rowerowej

elementy techniki jazdy rowerem rozrnia typy rowerw

wymienia warunki niezbdne do zdobycia karty rowerowej

opisuje waciwy sposb ruszania rowerem z miejsca1.1

4.2

2. Rowerowy elementarz budowa roweru

elementy ukadw rowerowych

obowizkowe i dodatkowe wyposaenie roweru

zastosowanie przerzutek wyjania zasady dziaania i funkcje poszczeglnych ukadw w rowerze

omawia zastosowanie przerzutek

wymienia nazwy elementw obowizkowego wyposaenia roweru

okrela, ktre elementy nale do dodatkowego wyposaenia roweru1.1

4.1

4.2

3. Aby rower suy duej... przygotowanie roweru do jazdy

zasady konserwacji roweru

naprawa drobnych usterek w rowerze opisuje, w jaki sposb naley przygotowa rower do jazdy

omawia sposoby konserwacji poszczeglnych elementw roweru

okrela, od czego zaley czstotliwo przeprowadzania konserwacji roweru i jak wpywa ona na bezpieczestwo podczas jazdy

wyjania, jak zaata dziuraw dtk1.1

4.1

4. Bezpieczna droga ze znakami terminy: znaki drogowe: ostrzegawcze, nakazu, zakazu, informacyjne i poziome

znaczenie wybranych znakw ostrzegawczych, zakazu, nakazui informacyjnych oraz znakw poziomych rozrnia poszczeglne rodzaje znakw drogowych

wyjania, o czym informuj okrelone znaki4.2

5. To takie proste! Drogowe koo fortuny planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

6. Ktrdy bezpieczniej? zasady poruszania si rowerzysty po drodze rowerowej, chodniku i jezdni wyjania zasady pierwszestwa obowizujce na drogach dla rowerw

wymienia sytuacje, w ktrych rowerzysta moe korzysta z chodnika i jezdni

omawia sposb poruszania si rowerzysty po chodniku i jezdni

opisuje, w jaki sposb powinni zachowa si uczestnicy ruchu w okrelonych sytuacjach na drodze4.2

7. Manewry na drodze zasady dotyczce wczania si do ruchu

zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu

kolejno czynnoci w trakcie wymijania, omijania, wyprzedzania i zawracania

zasady bezpieczestwa podczas wykonywania okrelonych manewrw na drodze wymienia kolejne czynnoci rowerzysty wczajcego si do ruchu

omawia waciwy sposb wykonywania skrtu w lewo oraz w prawo na skrzyowaniu na jezdni jedno-i dwukierunkowej

prawidowo wykonuje manewry wymijania, omijania, wyprzedzania i zawracania4.2

8. Rowerem przez skrzyowanie terminy: skrzyowanie rwnorzdne, skrzyowanie z drog z pierwszestwem przejazdu, skrzyowanie o ruchu okrnym, sygnalizacja wietlna, pojazd uprzywilejowany

rodzaje skrzyowa

organizacja ruchu na rnych rodzajach skrzyowa

sygnay dawane przez osoby kierujce ruchem

hierarchia znakw i sygnaw drogowych okrela, w jaki sposb kierowany jest ruch na skrzyowaniu

wyjania znaczenie poszczeglnych gestw osoby kierujcej ruchem

podaje zasady pierwszestwa pojazdw na rnych skrzyowaniach

przedstawia kolejno przejazdu poszczeglnych pojazdw przez skrzyowania rnego typu

prezentuje, jak powinien si zachowa rowerzysta w okrelonych sytuacjach na skrzyowaniu4.2

9. To takie proste! Makieta skrzyowania planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

wymienia kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

10. Bezpieczestwo rowerzysty przyczyny wypadkw powodowanych przez rowerzystw

bezpieczne zachowanie podczas jazdy rowerem podaje zasady zapewniajce rowerzycie bezpieczestwo na drodze

opisuje sposb zachowania rowerzystyw okrelonych sytuacjach drogowych

wymienia nazwy czynnoci bdcych najczstsz przyczyn wypadkw z udziaem rowerzystw

wylicza nazwy elementw wyposaenia rowerzysty zwikszajcych jego bezpieczestwo na drodze4.2

III. MATERIAY I ICH ZASTOSOWANIE

1. Od wkna do ubrania terminy: wkno, tkanina, dzianina, cieg

pochodzenie i rodzaje wkien

waciwoci i zastosowanie rnych materiaw wkienniczych

sposoby konserwacji ubra

znaczenie symboli umieszczanych na metkach odzieowych

narzdzia i przybory krawieckie

rodzaje ciegw krawieckich okrela pochodzenie wkien

omawia waciwoci i zastosowanie rnych materiaw wkienniczych

podaje charakterystyczne cechy wyrobw wykonanych z wkien naturalnych i sztucznych rozrnia materiay wkiennicze

wyjania znaczenie symboli umieszczanych na metkach odzieowych

podaje zastosowanie przyborw krawieckich

wymienia nazwy ciegw krawieckich i wykonuje ich prbki1.2

2.1

2. To takie proste! Pokrowiec na telefon planowanie etapw pracy

przybory krawieckie

zastosowanie materiaw wkienniczych prawidowo organizuje miejsce pracy

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera materiay oraz przybory krawieckie

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

3. Wszystkoo papierze etapy produkcji papieru

rodzaje wytworw papierniczych i ich zastosowanie

metody obrbki papieru

narzdzia do obrbki papieru podaje nazwy surowcw wykorzystywanych do produkcji papieru

omawia proces produkcyjny papieru

rozrnia wytwory papiernicze i okrela ich waciwoci oraz zastosowanie

wymienia nazwy narzdzi do obrbki papieru i przedstawia ich zastosowanie 1.2

2.1

3.2

4. Cenny surowiec drewno gatunki drzew

budowa drewna

etapy przetwarzania drewna

zastosowanie i waciwoci materiaw drewnopochodnych

narzdzia do obrbki drewna i materiaw drewnopochodnych wymienia nazwy gatunkw drzew liciastychi iglastych

omawia budow drewna

opisuje proces przetwarzania drewna

rozrnia rodzaje materiaw drewnopochodnych

okrela waciwoci drewna i materiaw drewnopochodnych

podaje nazwy i zastosowanie narzdzi do obrbki drewna oraz materiaw drewnopochodnych1.2

2.1

3.2

5. wiat tworzyw sztucznych znaczenie tworzyw sztucznych w rnych dziedzinach ycia

otrzymywanie tworzyw sztucznych

rodzaje i waciwoci tworzyw sztucznych

zastosowanie tworzyw sztucznych

narzdzia do obrbki tworzyw sztucznych rozrnia wyroby wykonane z tworzyw sztucznych

omawia, w jaki sposb otrzymuje si tworzywa sztuczne

charakteryzuje rne rodzaje tworzyw sztucznych

okrela waciwoci tworzyw sztucznych

podaje nazwy i zastosowanie narzdzi do obrbki tworzyw sztucznych1.2

2.1

3.2

6. To takie proste! Kolorowa posta planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki tworzyw sztucznych

zastosowanie tworzyw sztucznych prawidowo organizuje miejsce pracy

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki tworzyw sztucznych

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

7. Wok metali terminy: ruda, stop, metale elaznei nieelazne

sposoby otrzymywania metali

rodzaje i waciwoci metali

zastosowanie metali

narzdzia do obrbki metali okrela, w jaki sposb otrzymywane s metale

bada waciwoci metali

omawia zastosowanie rnych metali

podaje nazwy i zastosowanie narzdzi do obrbki metali1.2

2.1

3.2

8. Jak dba o Ziemi? terminy: recykling, segregacja, surowce organiczne, surowce wtrne

sposoby gospodarowania odpadami

etapy przerobu odpadw

znaki ekologiczne umieszczane na opakowaniach produktw

zasady segregacji odpadw tumaczy, w jaki sposb kady czowiek moe przyczyni si do dbania o rodowisko naturalne

planuje dziaania zmierzajce do ograniczenia iloci odpadw powstajcych w domu

omawia sposoby zagospodarowania odpadw

wyjania znaczenie symboli ekologicznych stosowanych na opakowaniach produktw

okrela rol segregacji odpadw

prawidowo segreguje odpady5.1

5.2

IV. TECHNIKA W NAJBLISZYM OTOCZENIU

1. Na osiedlu plan osiedla

osiedlowe instytucje uytecznoci publicznej

infrastruktura osiedla rozpoznaje obiekty na planie osiedla

wymienia nazwy instalacji osiedlowych

przyporzdkowuje urzdzenia do instalacji, ktrych s czci

planuje dziaania prowadzce do udoskonalenia osiedla mieszkalnego

projektuje idealne osiedle i uzasadnia swoj propozycj1.1

2.2

2. Dom bez tajemnic rodzaje budynkw mieszkalnych

etapy budowy domu

zawody zwizane z budow domw

elementy konstrukcyjne budynkw mieszkalnych wskazuje zalety i wady poszczeglnych rodzajw budynkw mieszkalnych

omawia kolejne etapy budowy domu

podaje nazwy zawodw zwizanych z budow domw wymienia nazwy elementw konstrukcyjnych budynkw mieszkalnych1.1

1.2

3. To takie proste! Mostek dla chomika planowanie etapw realizacji pracy

narzdzia do obrbki drewna

zastosowanie drewna prawidowo organizuje miejsce pracy

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki drewna

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

4. W pokoju nastolatka planowanie umeblowania i wyposaenia pokoju ucznia

zasady funkcjonalnego urzdzenia pokoju

obliczanie kosztw wyposaenia pokoju omawia zasady funkcjonalnego urzdzenia pokoju

rysuje plan swojego pokoju

wyrnia w pokoju strefy do nauki, wypoczynkui zabawy

dostosowuje wysoko biurka i krzesa do swojego wzrostu

projektuje wntrze pokoju swoich marze

tworzy kosztorys wyposaenia pokoju1.1

2.2

5. To takie proste! Kolorowy kalendarz planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki metalu i papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

wypisuje kolejno dziaa i szacuje czas ich trwania

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy

formuuje i uzasadnia ocen gotowej pracy1.2

2.1

2.2

3.1

3.2

6. Instalacjew mieszkaniu terminy: instalacja, elektrownia, tablica rozdzielcza, bezpieczniki, ergonomia

budowa i zasady dziaania poszczeglnych instalacji domowych

zasady oszczdnego gospodarowania energi

rodzaje obwodw elektrycznych

elementy obwodu elektrycznego okrela funkcj poszczeglnych instalacji wystpujcych w budynku

wymienia nazwy elementw poszczeglnych instalacji omawia zasady dziaania rnych instalacji

nazywa elementy obwodw elektrycznych

rozrnia symbole elementw obwodw elektrycznych

buduje obwd elektryczny wedug schematu1.1

1.2

2.2

2.3

7. Opaty domowe zasady odczytywania wskaza licznikw wody, gazu i energii elektrycznej

obliczanie zuycia poszczeglnych zasobw rozpoznaje rodzaje licznikw

prawidowo odczytuje wskazania licznikw

podaje praktyczne sposoby zmniejszenia zuycia prdu, gazu i wody

oblicza koszt zuycia poszczeglnych zasobw

przeprowadza pomiary zuycia prdu, wody i gazuw okrelonym przedziale czasowym1.1

4.1

8. Domowe urzdzenia elektryczne instrukcja obsugi sprztu gospodarstwa domowego

zasady dziaania kuchenki elektrycznej, gazowej i mikrofalowej, chodziarko zamraarki oraz pralki automatycznej

zastosowanie sprztu gospodarstwa domowego

budowa i bezpieczna obsuga podstawowych urzdze gospodarstwa domowego okrela funkcje urzdze domowych

czyta ze zrozumieniem instrukcje obsugi i bezpiecznego uytkowania wybranych sprztw gospodarstwa domowego wyjania zasady dziaania wskazanych urzdze

omawia budow wybranych urzdze

wymienia zagroenia zwizane z eksploatacj sprztu AGD1.1

2.2

4.1

9. Nowoczesny sprzt na co dzie sprzt audio-wideo

zasady dziaania i obsuga sprztu audiowizualnego okrela zastosowanie poszczeglnych urzdze audio--wideo

charakteryzuje budow okrelonego sprztu audiowizualnego

omawia zasady obsugi wybranych urzdze1.1

4.1

V. ABC ZDROWEGO YCIA

1. yj aktywnie terminy: aktywno fizyczna

rodzaje aktywnoci fizycznej

praca organizmu czowieka podczas wysiku fizycznego wymienia przykady dziaa zaliczanych do dueji umiarkowanej aktywnoci fizycznej

podaje sposoby na zachowanie zdrowia i dobrego samopoczucia

2. Zdrowie na talerzu terminy: skadniki odywcze, piramida zdrowego ywienia

rodzaje i funkcje skadnikw odywczych

zasady racjonalnego ywienia

zapotrzebowanie energetyczne dziewczti chopcw

warto kaloryczna wybranych produktw spoywczych

spalanie kilokalorii podczas wykonywania rnych czynnoci wymienia produkty dostarczajce okrelonych skadnikw odywczych

okrela znaczenie poszczeglnych skadnikw odywczych dla prawidowego funkcjonowania organizmu czowieka

podaje warto odywcz wybranych produktw na podstawie informacji z ich opakowa

omawia zawarto piramidy zdrowego ywienia

ustala, ktre produkty powinny by podstaw diety nastolatkw

ukada menu o okrelonej wartoci kalorycznejz zachowaniem zasad racjonalnego ywienia

omawia wpyw wysiku fizycznego na funkcjonowanie czowieka

oblicza czas trwania danej aktywnoci fizycznej, konieczny do zuytkowania kilokalorii zawartychw okrelonym produkcie spoywczym

odczytuje z opakowa produktw spoywczych informacje o kalorycznoci danych artykuw

3. Sprawd, co jesz termin: ywno ekologiczna

dodatki chemiczne wystpujce w ywnoci symbole, ktrymi s oznaczane substancje chemiczne dodawane do ywnoci odrnia ywno przetworzon od nieprzetworzonej

wskazuje zdrowsze zamienniki produktw zawierajcych dodatki chemiczne

odczytuje z opakowa produktw informacjeo dodatkach chemicznych

4. Jak przygotowa zdrowy posiek? obrbka wstpna artykuw spoywczych

metody obrbki i konserwacji ywnoci omawia etapy obrbki wstpnej ywnoci

charakteryzuje sposoby konserwacji produktw spoywczych

VI. I TY TO POTRAFISZ

1. Pudeko na prezent planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru

zastosowanie papieru prawidowo organizuje miejsce pracy

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru i posuguje si nimi zgodnie z przeznaczeniem

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy2.1

2.2

3.1

3.2

2. Komunikacyjne koo planowanie etapw pracy

zasady organizacji ruchu na skrzyowaniu

prawidowo organizuje miejsce pracy

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy3.13.2

3. Recyklingowy stru planowanie etapw pracy

narzdzia do obrbki papieru, tworzyw sztucznych i drewna oraz przybory krawieckie recykling materiaw prawidowo organizuje miejsce pracy

waciwie dobiera narzdzia do obrbki papieru i uywa ich zgodnie z przeznaczeniem

dba o porzdek i bezpieczestwo w miejscu pracy2.12.2

3.1

3.2

VII. RYSUNEK TECHNICZNY

1. Jak powstaje rysunek techniczny? zastosowanie rysunku technicznego narzdzia krelarskie i pomiarowe nazywa poszczeglne narzdzia krelarskie i pomiarowe oraz okrela ich funkcj

prawidowo posuguje si przyborami do kreleniai pomiaru

wykonuje proste rysunki z uyciem wskazanych narzdzi2.2

2. Pismo techniczne zastosowanie pisma technicznego

wymiary liter i cyfr

posugiwanie si pismem technicznym odwzorowuje pismem technicznym poszczeglne litery i cyfry

okrela wysoko i szeroko znakw pisma technicznego

stosuje pismo techniczne do zapisania okrelonych wyrazw

dba o estetyk tekstw zapisanych pismem technicznym2.2

3. Elementy rysunku technicznego termin: normalizacja

znormalizowane elementy rysunku technicznego: formaty arkuszy rysunkowych, linie rysunkowe i wymiarowe, podziaka, tabliczka rysunkowa oblicza wielko formatw rysunkowych w odniesieniu do formatu A4

okrela format zeszytu przedmiotowego

wykonuje rysunek w podanej podziace

rozrnia linie rysunkowe i wymiarowe

omawia zastosowanie poszczeglnych linii

rysuje i prawidowo uzupenia tabliczk rysunkow2.2

4. Szkice techniczne zasady sporzdzania odrcznych szkicw technicznych uzupenia i samodzielnie wykonuje proste szkice techniczne

wyznacza osie symetrii narysowanych figur

omawia kolejne etapy szkicowania

wykonuje szkic techniczny przedmiotuz zachowaniem waciwej kolejnoci dziaa2.2

5. Rzuty prostoktne terminy: rzutowanie prostoktne, rzutnia, rzut gwny, rzut boczny, rzut z gry

zasady przedstawiania przedmiotww rzutach prostoktnych wyjania, na czym polega rzutowanie prostoktne

rozrnia poszczeglne rzuty: gwny, boczny i z gry omawia etapy i zasady rzutowania

stosuje odpowiednie linie do zaznaczania konturw rzutowanych bry

wykonuje rzutowanie prostych bry geometrycznych, posugujc si ukadem osi

rozpoznaje prawidowo narysowane rzuty prostoktne okrelonych bry2.2

6. Rzuty aksonometryczne terminy: rzutowanie aksonometryczne, izometria, dimetria ukona i prostoktna podstawy rzutowania przestrzennego okrela, na czym polega rzutowanie aksonometryczne

wymienia nazwy rodzajw rzutw aksonometrycznych

omawia kolejne etapy przedstawiania bry w rzutach aksonometrycznych

odrnia rzuty izometryczne od rzutw w dimetrii ukonej

uzupenia rysunki bry w izometrii i dimetrii ukonej

wykonuje rzuty izometryczne i dimetryczne ukone bry

przedstawia wskazane przedmioty w izometriii dimetrii ukonej

kreli rzuty aksonometryczne bryy przedstawionejw rzutach prostoktnych2.2

7. Wymiarowanie rysunkw technicznych zasady wymiarowania rysunkw technicznych

linie, liczby i znaki wymiarowe nazywa wszystkie elementy zwymiarowanego rysunku technicznego

prawidowo stosuje linie, znaki i liczby wymiarowe

wymiaruje rysunki bry

rysuje i wymiaruje wskazany przedmiot2.2

V. Procedury osigania celw

Realizacja celw ksztacenia i wychowania podczas zaj technicznych wymaga stosowania okrelonych metod nauczania. Wedug definicji Wincentego Okonia metoda nauczania to [...] systematycznie stosowany sposb pracy nauczyciela z uczniem, umoliwiajcy uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejtnociami stosowania jej w praktyce, jak rwnie rozwijania zdolnoci i zainteresowa umysowych. W celu osignicia zaplanowanych efektw dydaktycznych kady nauczyciel wybiera odpowiedni metod. Okrela ona czynnoci nauczyciela i uczniw. Przy wyborze metody trzeba uwzgldni podstawowe zasady dydaktyczne, a take reguy odnoszce si do nauczania przedmiotu zajcia techniczne.

Do podstawowych zasad dydaktycznych nale:

wiadome i aktywne uczestnictwo uczniw w procesie nauczania oraz uczenia si,

czenie teorii z praktyk,

nauczanie pogldowe,

przystpno nauczania,

trwao wiedzy uczniw,

systematyczno i ustawiczno ksztacenia.

Natomiast gwne zasady odnoszce si do nauczania przedmiotu zajcia techniczne to:

personalizacja procesu dydaktycznego, zgodnie z ktr nauczyciel odwouje si do dowiadcze ucznia i uwiadamia mu w ten sposb, e jest on uczestnikiem ycia spoecznego i ekonomicznego, co w nastpstwie uatwia modemu czowiekowi obranie odpowiedniej orientacji zawodowej;

ksztacenie poprzez dziaania praktyczne, dziki ktrym ucze nie tylko ma moliwo poznania rzeczywistoci, lecz take zyskuje szans na to, by skutecznie na ni oddziaywa.

Aby metody ustalone przez nauczyciela byy efektywne, naley rwnie wzi pod uwag moliwoci percepcyjne uczniw. Wybr powinien bowiem by podyktowany trosk zarwno o uczniw lepiej posugujcych si pamici wzrokow i suchow, jak i tych, ktrzy ucz si poprzez przeywanie, aktywno czy te ruch.

Klasyfikacja metod ksztacenia

Metody asymilacji wiedzy (podajce) nauczyciel przekazuje wiedz uczniom lub poleca im odszuka informacje w rnych rdach. Do metod podajcych nale m.in. pogadanka i praca z ksik.

Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy (problemowe) ucze analizuje sytuacj problemow nakrelon przez nauczyciela, a nastpnie samodzielnie j rozwizuje. Metodami problemowymi s np.: gieda pomysw, dyskusja, gra dydaktyczna, analiza SWOT, metaplan, portfolio.

Metody waloryzacyjne (eksponujce) uczniowie staj si uczestnikami sytuacji, ktra wywouje w nich gbokie przeycia, lub samodzielnie wytwarzaj tak sytuacj. Metody waloryzacyjne to m.in. drama i wycieczka.

Metody praktyczne na podstawie posiadanej wiedzy oraz opanowanych umiejtnoci uczniowie samodzielnie wykonuj rnorodne zadania. Do metod praktycznych nale przede wszystkim: wiczenie, zadanie wytwrcze, projekt.

Metody asymilacji wiedzy

Pogadanka polega na rozmowie nauczyciela z uczniami. Jej celem jest przygotowanie do pracy na lekcji, przedstawienie nowych wiadomoci lub uporzdkowanie wiedzy. Metoda ta pobudza procesy mylowe uczniw, rozwija umiejtno wycigania wnioskw oraz analizowania informacji. Moe by wykorzystana do omwienia takich zagadnie, jak:

bezpieczestwo w pracowni technicznej,

zasady korzystania ze rodkw komunikacji publicznej,

zasady poruszania si rowerzysty po ciece rowerowej, chodniku i drodze,

instalacje w budynku mieszkalnym.

Praca z ksik to metoda polegajca na samodzielnym uczeniu si, np. z podrcznika. W ten sposb uczniowie zdobywaj nowe wiadomoci, ucz si korzystania z materiaw rdowych, ksztac nabyte wczeniej umiejtnoci lub utrwalaj posiadan wiedz. Praca z ksik usprawnia mylenie techniczne oraz rozwija zdolno do samodzielnego przetwarzania informacji. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

konserwacja roweru,

posugiwanie si pismem technicznym,

zasady rzutowania przedmiotw na paszczyzn.

Metody problemowe

Gieda pomysw, zwana take burz mzgw, jest metod, ktr z atwoci mona zastosowa w kadym zespole klasowym. Nauczyciel formuuje problem, natomiast uczniowie zgaszaj jego rozwizania. Wszystkie pomysy s zapisywane. Nastpnie klasa wybiera najlepsze spord podanych propozycji. Zalet giedy pomysw jest rozwijanie aktywnoci uczniw oraz angaowanie ich w rozwizywanie sytuacji problemowych. Metoda pobudza wyobrani i kreatywno. Moe by wykorzystana do opracowania nastpujcych zagadnie:

piesza wycieczka,

zastosowanie tworzyw sztucznych,

przyczyny wypadkw powodowanych przez rowerzystw,

znaczenie drewna dla czowieka.

Dyskusja jest jedn z najbardziej znanych i lubianych przez uczniw metod aktywizujcych. Moe by prowadzona midzy nauczycielem a uczniami lub tylko midzy uczniami. Najczciej dyskusj kieruje nauczyciel. Metoda ta suy do wsplnego rozwizywania problemw oraz ksztatowania postaw modziey. Rozwija wiele umiejtnoci, takich jak wnioskowanie, argumentowanie i analizowanie. Wpywa na ksztatowanie pozytywnych postaw, m.in. szacunku i tolerancji dla pogldw innych osb, uatwia take przezwycianie niemiaoci. Moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

przyczyny wypadkw powodowanych przez pieszych,

rower jako rodek transportu,

segregacja odpadw,

zasady funkcjonalnego urzdzania mieszkania.

Gry dydaktyczne wystpuj w wielu odmianach, ale ich wspln cech jest element zabawy. Wrd typw gier mona wyrni m.in. gry symulacyjne (polegajce na odtworzeniu sytuacji problemowej), decyzyjne (podczas ktrych uczniowie przedstawiaj swoje stanowisko na dany temat) i specjalistyczne (rnego rodzaju amigwki, gry planszowe, krzywki). Metoda ta skutecznie przyczynia si do rozwijania spostrzegawczoci, wyobrani oraz pamici uczniw. Ponadto pozwala wiczy koncentracj, a take umoliwia wykorzystanie w praktyce zdobytych wiadomoci. Gry dydaktyczne poprzez swoj atrakcyjno w znaczcy sposb podnosz efektywno procesu nauczania i motywuj uczniw do pogbiania wiedzy. Mog by wykorzystane do omwienia nastpujcych zagadnie:

udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach,

technika jazdy rowerem,

manewry na drodze,

pierwszestwo przejazdu przez skrzyowanie,

oszczdne gospodarowanie wod, gazem i energi elektryczn.

Analiza SWOT umoliwia ksztatowanie umiejtnoci podejmowania decyzji poprzez zbadanie i ocen danego wydarzenia lub problemu. Uczniowie pracuj w czterech zespoach. Jedna grupa zapisuje na arkuszu papieru mocne strony danego zjawiska, druga jego sabe strony, trzecia wynikajce z niego korzyci, szanse i moliwoci, a czwarta zwizane z nim zagroenia. Nastpnie druyny przedstawiaj swoje notatki na forum klasy. Na zakoczenie uczniowie wsplnie wybieraj najistotniejsze informacje. Metoda ta pozwala na szczegow analiz problemu i ocen moliwoci zastosowania nowych rozwiza. Moe by wykorzystana do zrealizowania nastpujcych zagadnie:

pakowanie plecaka,

zdrowe ywienie,

recykling.

Metaplan polega na tworzeniu graficznego odzwierciedlenia etapw analizy danego problemu. Uczniowie podzieleni na niewielkie zespoy zapisuj na arkuszu papieru odpowiedzi na pytania: Jak jest?, Jak powinno by?, Dlaczego nie jest tak, jak by powinno?. Na koniec formuuj wnioski, biorc pod uwag proponowane rozwizania. Aby praca t metod bya skuteczna, naley waciwie dobra zagadnienia do przeanalizowania. Metaplan pomaga ksztaci umiejtno rozpatrywania sytuacji problemowych oraz podsumowania rozwaa. Podczas tworzenia metaplanu uczniowie pogbiaj swoj kreatywno. Natomiast publiczne przedstawianie wynikw pracy sprzyja przeamywaniu niemiaoci. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

plan urbanistyczny osiedla,

urzdzanie pokoju ucznia.

Portfolio to teczka zawierajca materiay na okrelony temat, gromadzone samodzielnie przez uczniw w wyznaczonym czasie. Poza umiejtnoci selekcjonowania i segregowania informacji praca metod portfolio ksztaci sprawno w zdobywaniu wiadomoci na podstawie rnych rde. Uczy rwnie krytycznej oceny zdobytej wiedzy, a ponadto przygotowuje do publicznych wystpie. Metoda ta moe by wykorzystana do zrealizowania nastpujcych zagadnie:

rodzaje drg,

piktogramy na dworcach i lotniskach,

znaki obowizujce na kpieliskach,

konserwacja odziey,

etapy budowy domu,

rodzaje sprztu audiowizualnego.

Metody waloryzacyjne

Drama jest metod opart na spontanicznym, improwizowanym dziaaniu.

Nauczyciel dobiera uczestnikw inscenizacji i przydziela im okrelone role. Uczniowie wcielaj si w postacie bez wczeniejszego przygotowania. Praca t metod wpywa na wszechstronny i harmonijny rozwj osobowoci uczniw poprzez przeywanie, dowiadczenie oraz zabaw. Uczy samodzielnego mylenia i dziaania. Ponadto rozwija wyobrani, aktywno oraz zmys obserwacji. Ksztaci take umiejtno pracy w grupie. Drama moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

przechodzenie przez jezdni na przejciach dla pieszych,

poruszanie si po drodze bez chodnika,

powiadamianie sub ratowniczych o wypadku.

Wycieczka to metoda, ktra na zajciach technicznych moe posuy do wzbudzenia w uczniach zainteresowania wspczesnymi technologiami. Podczas wycieczek modzie z atwoci przyswaja wiedz oraz ksztaci umiejtno obserwacji i wycigania wnioskw. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

droga ewakuacji w szkole,

etapy przetwarzania drewna,

rodzaje, zastosowanie i waciwoci materiaw drewnopochodnych,

otrzymywanie metali.

Metody praktyczne

Metoda wicze praktycznych polega na samodzielnym wykonywaniu przez uczniw zada przygotowujcych do rozwizania problemw natury technicznej, a take do podejmowania dziaa technicznych. Umoliwia praktyczne wykorzystanie wiedzy. Pozwala rozwija sprawno manualn i pomysowo konstrukcyjn, a take uczy waciwego doboru materiaw. Dziki tej metodzie uczniowie ksztac zmys estetyczny oraz umiejtno samooceny. Maj take okazj pozna w praktyce zasady prawidowej organizacji miejsca pracy i reguy bezpieczestwa w pracowni technicznej. Metoda moe by wykorzystana do omwienia nastpujcych zagadnie:

odczytywanie wskaza licznikw w gospodarstwie domowym,

wymiarowanie rysunkw technicznych,

rzutowanie aksonometryczne.

Zadanie wytwrcze jest metod niezwykle istotn w organizowaniu procesu nauczania zaj technicznych. Polega w gwnej mierze na realizowaniu prac uytkowych z rnorodnych materiaw. Uczniowie wykonuj czynnoci wedug ustalonego toku. Obejmuje on nastpujce etapy:

okrelenie przez uczniw celu pracy oraz jej efektu kocowego,

opracowanie modelu pracy oraz harmonogramu dziaa,

przygotowanie materiaw i narzdzi,

wykonywanie pracy,

samokontrola i ocena gotowego wyrobu.

Dziki systematycznie podejmowanym dziaaniom uczniowie poznaj teoretyczne podstawy wykonywanej pracy, zwracaj uwag na konieczno sumiennego jej zrealizowania i zachowania staej samokontroli. Metoda moe by wykorzystana do wykonania nastpujcych prac:

Pan Stop,

album z podry,

drogowe koo fortuny,

makieta skrzyowania,

pokrowiec na telefon,

kolorowa posta,

mostek dla chomika,

kolorowy kalendarz.

Metoda projektu umoliwia samodzielne zdobywanie przez uczniw informacji, ktre nastpnie s opracowywane i przedstawiane w formie pisemnej, ustnej, graficznej lub dziaa plastycznych. Projekt ma charakter interdyscyplinarny. Czas oraz sposb jego realizacji (indywidualnie lub zespoowo) wyznacza nauczyciel. Okrela on take oglne ramy, cel i form prezentacji. Metoda ta uczy odpowiedzialnoci za wykonane zadanie, samodzielnoci i zdyscyplinowania. Ksztaci rwnie umiejtno oceny, czy dany pomys jest moliwy do zrealizowania. Dobrze przygotowany projekt peni take funkcj integracyjn. Moe by wykorzystany do omwienia nastpujcych zagadnie: akcja popularyzujca racjonalne gospodarowanie surowcami wtrnymi,

przygotowanie wycieczki rowerowej.

VI. Kryteria oceniania i metody sprawdzania osigni uczniw

Ocena osigni ucznia polega na rozpoznaniu stopnia opanowania przez niego wiadomoci i umiejtnoci w stosunku do wymaga edukacyjnych wynikajcych z podstawy programowej. Ocenianie suy zatem do sprawdzenia skutecznoci procesu dydaktycznego i ma nastpujce cele:

informowanie ucznia o poziomie jego osigni edukacyjnych i o postpach w tym zakresie,

wspomaganie ucznia w samodzielnym planowaniu swojego rozwoju,

motywowanie do dalszych postpw w nauce,

dostarczanie rodzicom (opiekunom prawnym) i nauczycielom informacji o postpach, trudnociach w nauce oraz specjalnych uzdolnieniach ucznia,

umoliwienie nauczycielom doskonalenia organizacji i metod pracy dydaktyczno--wychowawczej.

Z punktu widzenia nauczyciela ocenianie jest istotnym elementem procesu dydaktycznego, poniewa umoliwia:

kontrolowanie postpw ucznia,

ocen skutecznoci metod dydaktycznych wykorzystywanych podczas zaj,

ocen trafnoci stawianych wymaga edukacyjnych,

doskonalenie sposobw realizacji przyjtego programu nauczania.

Natomiast z perspektywy ucznia ocenianie stwarza okazj do:

pogbiania samokontroli,

motywowania do systematyzowania wiedzy i doskonalenia umiejtnoci,

odczuwania satysfakcji z wasnych osigni.

Ocen osigni ucznia mona sformuowa z wykorzystaniem zaproponowanych kryteriw odnoszcych si do szeciostopniowej skali ocen.

Stopie celujcy otrzymuje ucze, ktry pracuje systematycznie, wykonuje wszystkie zadania samodzielnie, a take starannie i poprawnie pod wzgldem merytorycznym. Opanowa wiedz wykraczajc poza wymagania programowe, uzyskuje bardzo dobre oceny ze sprawdzianw, a podczas wykonywania praktycznych zada bezpiecznie posuguje si narzdziami i dba o waciw organizacj miejsca pracy. Ponadto bierze udzia w konkursach przedmiotowych, np. z zakresu bezpieczestwa w ruchu drogowym.

Stopie bardzo dobry przysuguje uczniowi, ktry pracuje systematycznie i z reguy samodzielnie oraz wykonuje zadania poprawnie pod wzgldem merytorycznym. Ponadto uzyskuje co najmniej dobre oceny ze sprawdzianw i wykonuje dziaania techniczne w odpowiednio zorganizowanym miejscu pracy i z zachowaniem podstawowych zasad bezpieczestwa.

Stopie dobry uzyskuje ucze, ktry podczas pracy na lekcjach korzysta z niewielkiej pomocy nauczyciela lub koleanek i kolegw. Ze sprawdzianw otrzymuje co najmniej oceny dostateczne, a podczas wykonywania prac praktycznych waciwie dobiera narzdzia i utrzymuje porzdek na swoim stanowisku.

Stopie dostateczny przeznaczony jest dla ucznia, ktry pracuje systematycznie, ale podczas realizowania dziaa technicznych w duej mierze korzysta z pomocy innych osb, a treci nauczania opanowa na poziomie niszym ni dostateczny. Na stanowisku pracy nie zachowuje porzdku.

Stopie dopuszczajcy otrzymuje ucze, ktry z trudem wykonuje dziaania zaplanowane do zrealizowania podczas lekcji, ale podejmuje w tym kierunku starania. Ze sprawdzianw osiga wyniki poniej oceny dostatecznej. Pracuje niesystematycznie, czsto jest nieprzygotowany do lekcji.

Stopie niedostateczny uzyskuje ucze, ktry nie zdoby wiadomoci i umiejtnoci niezbdnych do dalszego ksztacenia. W trakcie pracy na lekcji nie wykazuje zaangaowania, przewanie jest nieprzygotowany do zaj i lekceway podstawowe obowizki szkolne.

Podczas oceniania osigni uczniw poza wiedz i umiejtnociami naley wzi pod uwag:

aktywno podczas lekcji,

umiejtno pracy w grupie,

obowizkowo i systematyczno,

udzia w pracach na rzecz szkoy i ochrony rodowiska naturalnego.

W wypadku zaj technicznych trzeba ponadto uwzgldni stosunek ucznia do wykonywania dziaa praktycznych. Istotne s te: pomysowo konstrukcyjna, waciwy dobr materiaw, estetyka wykonania oraz przestrzeganie zasad bezpieczestwa. Ocena powinna rwnie odzwierciedla indywidualne podejcie ucznia do lekcji, jego motywacj i zaangaowanie w prac.

Ocena osigni jest integraln czci caego procesu nauczania. Najpeniejszy obraz wynikw ucznia mona uzyska wwczas, gdy ocenianie bdzie systematyczne i oparte na rnorodnych sposobach weryfikowania wiedzy oraz umiejtnoci. W nauczaniu zaj technicznych ocenie mog podlega nastpujce formy pracy:

test,

sprawdzian,

zadanie praktyczne,

zadanie domowe,

aktywno na lekcji,

odpowied ustna,

praca pozalekcyjna (np. konkurs, projekt).

W ocenianiu szkolnym dy si do spenienia wymogw obiektywnoci poprzez jasno kryteriw i procedur oceny. Naley informowa uczniw oraz rodzicw (prawnych opiekunw) o zasadach oceniania i wymaganiach edukacyjnych wynikajcych z realizowanego programu nauczania, a take o sposobie sprawdzania osigni modych ludzi. Jawna i dobrze uzasadniona ocena jest bowiem dla ucznia rdem informacji wspierajcych jego rozwj i moe by zacht do podejmowania dziaa w tym kierunku.

VII. Materiay dydaktyczne

W realizacji programu pomocne bd nastpujce publikacje wydawnictwa Nowa Era:

1. Jak to dziaa?. Podrcznik z wiczeniami do zaj technicznych dla klas 46

Podrcznik Jak to dziaa zawiera wszystkie niezbdne zagadnienia z podstawy programowej. Treci gwne wzbogacono informacjami dodatkowymi, umieszczonymi w ramach elementw Warto wiedzie, To ciekawe!, Ekowiadomo, oraz fotografiami i infografikami. Publikacja zawiera du liczb wicze sprawdzajcych wiedz i ksztaccych rnorodne umiejtnoci. S wrd nich takie zadania, jak Mam pomys, dziki ktrym uczniowie mog wykaza si inwencj, czy Zabawa polecenia do wykonania w grupie. W podrczniku znalazy si rwnie instrukcje To takie proste!, ktre w przystpny sposb ukazuj kolejne etapy wykonania interesujcych zada praktycznych i umoliwiaj rozwijanie zdolnoci manualnych.

2. Jak to dziaa?. Rysunek techniczny. Dodatek do podrcznika do zaj technicznych dla klas 46 szkoy podstawowej

W dodatku do podrcznika omwione zostay takie zagadnienia, jak: pismo techniczne, elementy rysunku technicznego, szkice techniczne, rzuty prostoktne i aksonometryczne oraz wymiarowanie rysunkw technicznych. Oprcz treci merytorycznych, opisanych w zrozumiay dla ucznia sposb, znajduj si tu rnorodne wiczenia do uzupeniania, krelenia i rysowania. W publikacji zostay rwnie zawarte interesujce wiadomoci (To ciekawe!) oraz przydatne informacje (Warto wiedzie).

VIII. Bibliografia

1. Arends R.I., Uczymy si naucza, prze. K. Kruszewski, Warszawa 2002.

2. Berenicki F., Dydaktyka ksztacenia oglnego, Krakw 2001.

3. Buckley P., Clark D., Internet. Wszystko, co musisz wiedzie, prze. K. Tryc, Warszawa 2006.

4. Buehl D., Strategie efektywnego nauczania, czyli jak efektywnie naucza i skutecznie uczy si, prze. B. Pitek, Krakw 2004.

5. Burcan J., Podstawy rysunku technicznego, Warszawa 2010.

6. Denek K., Aksjologiczne aspekty edukacji szkolnej, Toru 2000.

7. Denek K., Wartoci i cele edukacji szkolnej, PoznaToru 1994.

8. Dylak S., Wprowadzenie do konstruowania szkolnych programw nauczania, Warszawa 2000.

9. Edukacja jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Midzynarodowej Komisji do Spraw Edukacji dla XXI Wieku pod przewodnictwem Jacquesa Delorsa, prze. W. Grabczuk, Warszawa 1998.

10. Edukacja i nauka w spoeczestwie informacyjnym, pod red. nauk. D. Fica, Zielona Gra 2004.

11. Kodeks drogowy. Stan prawny na 7.03.2009 r., Warszawa 2010.

12. Korczak J., Prawida ycia. Pedagogika dla dzieci i modziey, Warszawa 1988.

13. Leksykon naukowo-techniczny, praca zbiorowa, Warszawa 2001.

14. Niemierko B., Midzy ocen szkoln i dydaktyk. Bliej dydaktyki, Warszawa 2001.

15. Nowicki J., Podstawy elektrotechniki i elektroniki, Warszawa 2004.

16. Oko W., Wprowadzenie do dydaktyki oglnej, Warszawa 1998.

17. Orowski B., Historia techniki polskiej, Radom 2006.

18. Ostrowska A., Styl ycia a zdrowie. Z zagadnie promocji zdrowia, Warszawa 1999.

19. Pedagogika. Leksykon PWN, pod red. B. Milerskiego i B. liwierskiego, Warszawa 2000.

20. Pturzycki J., Dydaktyka dla nauczycieli, Pock 2002.

21. Prace w drewnie, praca zbiorowa, Warszawa 2010.

22. Rosik-Dulewska Cz., Podstawy gospodarki odpadami, Warszawa 2010.

23. Saechtling S., Tworzywa sztuczne. Poradnik, prze. B. Krlikowski, J. Polaczek, P. Rociszewski, J. Zieliski, Warszawa 2007.

24. Wannfors H., Hemgren P., ABC domu, Warszawa 2007. W. Oko, Wprowadzenie do dydaktyki oglnej, Warszawa 1998, s. 34.

2