Program nauczania języka polskiego zasadniczej szkole...

Jadwiga Pakulska

JĘZYK POLSKI

Zrozumieć świat

Program nauczania języka polskiego

zasadniczej szkole zawodowej

Koordynator programu – Elżbieta Nowosielska

Spis treści

O programie ................................................................................................................................ 4

Struktura programu .................................................................................................................... 5

Cele edukacyjne programu ......................................................................................................... 6

Treść kształcenia ........................................................................................................................ 8

Przewidywane osiągnięcia ucznia ............................................................................................ 20

Ocenianie osiągnięć ucznia ...................................................................................................... 29

Uwagi o realizacji programu .................................................................................................... 32

4

O PROGRAMIE

Zrozumieć świat to program nauczania języka polskiego przeznaczony dla nauczyciela

i ucznia zasadniczej szkoły zawodowej, zgodny z Podstawą programową kształcenia ogólne-

go dla zasadniczych szkół zawodowych zawartą w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Naro-

dowej z 23 grudnia 2008 r., zał. nr 5.

Głównym podmiotem programu jest uczeń. Zawarta w programie propozycja dosto-

sowana została do sposobu myślenia i percepcji ucznia na tym etapie kształcenia. Podmioto-

wo traktowany jest też nauczyciel, który ma swobodę w wyborze tekstów kulturowych

uwzględniających różne możliwości uczniów oraz doborze form pracy.

Tabelaryczne ujęcie treści kształcenia i poziomów osiągnięcia celów kształcenia za-

pewnia programowi czytelność. Przejrzyście dokonano zaznaczeń (*) tekstów literackich

i przewidywanych osiągnięć niezbędnych do podjęcia przez ucznia wyższego etapu kształce-

nia (liceum, technikum).

Proponowane w programie kształcenie polonistyczne koncentruje się wokół dydaktyki

i wartości wychowawczych. Funkcjonalność programu sprowadza się do nauczania ↔ wy-

chowania poprzez wartości trwałe, sprawdzone, te, które pozwolą zrozumieć świat, człowieka

w nim żyjącego, dzieła będące jego wytworem, wydarzenia i zjawiska, w których uczestni-

czył. Stąd propozycja wykorzystania tekstów w sposób rozumny i refleksyjny na poziomie

dosłownym i przenośnym. Tylko takie spojrzenie pozwoli rozwinąć ciekawość poznawczą

ucznia, uświadomi mu potrzebę uczestnictwa w szeroko pojętej kulturze, pomoże zrozumieć

otaczający go świat w aspekcie proponowanych przez program wartości. Wśród nich zaak-

centowane zostały również i te, które wzmocnią wiarę ucznia we własne siły oraz pomogą

w awansie zawodowym i społecznym. Stąd propozycja rozwijania umiejętności ucznia

w zakresie słuchania i rozumienia innych poprzez doskonalenie komunikacji w języku pol-

skim w mowie i piśmie w różnych sytuacjach, ze szczególnym uwzględnieniem relacji

w pracy zawodowej.

Obudowę programu Zrozumieć świat stanowią:

1. podręczniki do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego Zrozumieć świat

Elżbiety Nowosielskiej i Urszuli Szydłowskiej,

2. poradniki dla nauczycieli i wychowawców Zrozumieć świat pod red. Elżbiety Nowo-

sielskiej,

3. płyty CD z wersją wokalną wybranych tekstów oraz wzorcowymi recytacjami utwo-

rów z podręcznika.

5

STRUKTURA PROGRAMU

Aby istnieć, trzeba uczestniczyć. Antoine de Saint-Exupéry

Program Zrozumieć świat proponuje poznawanie świata poprzez wędrowanie nauczy-

ciela polonisty wraz z uczniem po najcenniejszych dokonaniach człowieka od czasów naj-

dawniejszych do współczesności. Poznawanie poprzez szeroko rozumiane teksty kultury

przeszłości, obserwowanie teraźniejszości – to niezbędne warunki, aby zrozumieć świat, do-

cenić człowieka, nabrać dystansu wobec akceptowanej nonszalancji.

Nauczyciel polonista w proponowanym programie winien stać się rozsądnym prze-

wodnikiem, tym, który utworzy pomost między przeszłością a teraźniejszością, wrażliwym

odbiorcą potrzeb, rozterek uczniów, tym, który wskaże uczniowi sens życia i ułatwi odnajdy-

wanie się w codziennych trudach. Stąd w kształceniu językowym propozycja zwrócenia

szczególnej uwagi na skuteczne porozumiewanie się w mowie i piśmie w różnych sytuacjach

życiowych, z uwzględnieniem relacji uczeń-nauczyciel, uczeń-uczeń, praktykant-opiekun

stażu, pracownik-pracodawca.

Mimo, iż program odchodzi od poznania kultury w ujęciu chronologicznym, uczeń –

szczególnie ten kończący edukację na etapie szkoły zawodowej – otrzyma elementarną wie-

dzę z zakresu epok, czasu ich trwania, wydarzeń historycznych mających wpływ na życie

literackie poprzez ciekawie poprowadzoną w podręcznikach oś czasu.

Poznawanie i zrozumienie świata nastąpi poprzez kręgi tematyczne, którym towarzy-

szą wyeksponowane wartości i złote myśli. Te ostatnie mogą być doskonałym pretekstem do

dyskusji, podstawą kształtowania postaw moralnych. Poznanie świata i człowieka nastąpi

także poprzez wprowadzone do podręcznika pojęcia, biogramy, informacje o historii dzieł,

historie z życia twórców oraz spotkania z twórcami.

Tytuły kręgów tematycznych nawiązują do tytułów znanych tekstów muzycznych.

W klasie I

Dziwny jest ten świat (Czesław Niemen)

Życie nie po to tylko jest, by brać (Stanisław Sojka)

W klasie II

Kocham Cię, życie (Wojciech Młynarski, Edyta Geppert)

Być czy mieć? (zespół Dżem)

W klasie III

Trzeba żyć naprawdę (Ale jestem Anna Maria Jopek)

Ocalić od zapomnienia (Konstanty I. Gałczyński, Marek Grechuta)

Kręgi I i II koncentrują się na świecie. Nie tylko obrazują jego dziwność i złożoność

(Dziwny jest ten świat), ale uczą tolerancji wobec innych, szacunku dla wysiłku drugiego

człowieka (Życie nie po to tylko jest, by brać). Kocham Cię, życie to propozycja dostrzeżenia

piękna i mądrości w otoczeniu, codzienności, obcowaniu z naturą. Teksty kręgu Być czy

mieć? zmuszają do refleksji nad samym sobą. Jaką drogę wybrać? Czemu się poświęcić?

Kręgi zaproponowane dla klasy III ilustrują różne wybory człowieka, po to, aby młody czy-

telnik przyjął swój system wartości.

Wszystkie proponowane teksty nauczyciel znajdzie w podręcznikach, ich wybór jest

otwarty, zależny nie tylko od liczby godzin lekcyjnych, ale także zainteresowań, potrzeb

i możliwości uczniów.

6

CELE EDUKACYJNE PROGRAMU

1. Cele dydaktyczne

Program zakłada, aby uczeń w sferze poznawczej zdefiniowany jako uczestnik proce-

sów komunikacyjnych oraz świadomy odbiorca kultury, przyjmował i tworzył wypowiedzi

oraz analizował i interpretował teksty kultury przede wszystkim poprzez:

- poprawne komunikowanie się w języku ojczystym w mowie i piśmie w różnych sytu-

acjach, relacjach w pracy zawodowej,

- dążenie do wzbogacania słownictwa, w tym również zawodowego,

- wyszukiwanie, selekcjonowanie informacji z różnych źródeł, w tym także internetu

i poddawanie ich krytycznej analizie,

- rozumne, refleksyjne wykorzystywanie treści, sensu i przesłań różnych tekstów kultu-

ry na poziomie dosłownym i przenośnym.

2. Cele wychowawcze

Program zakłada, aby uczeń w sferze wychowawczej:

- wykorzystując posiadaną wiedzę i umiejętności samodzielnie wykonywał zadania

i rozwiązywał problemy w sposób twórczy,

- rozumiał potrzebę uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych i aktywnie w nich

uczestniczył,

- rozwijał ciekawość poznawczą,

- starał się zrozumieć świat, który go otacza poprzez rozumienie takich wartości jak:

odpowiedzialność, miłość, szacunek dla innych ludzi, tolerancja,

- był krytyczny wobec otaczającej go rzeczywistości,

- przejawiał szacunek dla pracy i osiągnięć drugiego człowieka,

- szanował tradycję i kulturę własnego narodu,

- był tolerancyjny wobec kultur i tradycji innych narodów,

- bronił przyjętych wartości,

- przejawiał wrażliwość na piękno, krzywdę, cierpienie,

- dokonywał oceny swoich możliwości poprzez wzmacnianie wiary we własne siły,

- umiejętnie stawiał sobie cele wyższe i wytrwale dążył do ich realizacji,

- efektywnie współpracował w grupie,

- czuł potrzebę zmian w szerokim tego słowa znaczeniu (ja, grupa społeczna, dom, dru-

gi człowiek),

- miał pozytywny stosunek emocjonalny do siebie i innych,

- posiadł umiejętności współżycia społecznego, ze szczególnym uwzględnieniem róż-

nych relacji w pracy zawodowej.

3. Powyższe cele osiągnie nauczyciel języka polskiego, który w swej pracy dążyć będzie do:

- uświadomienia uczniowi roli wiedzy ogólnej i znajomości kultury poprzez mądre

wskazywanie tekstów kultury i odczytywanie ich ponadczasowości,

- wychowania kompetentnego, świadomego odbiorcy kultury, szczególnie dzieł literac-

kich poprzez rozbudowanie potrzeby świadomego uczestnictwa w kulturze,

- odkrywania z uczniem uniwersalnych sensów i uwrażliwienia go na ponadczasowe

wartości,

7

- krytycznego oceniania i wartościowania zjawisk poprzez rozwijanie zdolności myśle-

nia analitycznego i syntetycznego,

- prezentacji własnego (uczniowskiego) punktu widzenia i uwzględniania poglądów in-

nych,

- uświadomienia uczniowi potrzeby konieczności ochrony dóbr narodowych, poszano-

wania dziedzictwa narodowego,

- motywowania ucznia do poznawania języka polskiego i dbałości o kulturę języka,

- rozwijania sprawności wypowiadania się ucznia w różnych formach,

- tworzenia sytuacji umożliwiających uczniowi zdobywanie umiejętności posługiwania

się poprawnym językiem ojczystym w różnych sytuacjach,

- wykształcenia postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie

we współczesnym świecie.

8

TREŚĆ KSZTAŁCENIA

Klasa I

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur

Teksty kultury Złote myśli

I. D

ziw

ny

jest

ten

św

iat

- uniwersalność

myśli ludzkiej

- tolerancja wo-

bec innych re-

ligii, kultur,

rasy

- przyjaźń

- szacunek dla

innych

- ojczyzna

- niepodległość

- patriotyzm

- miłość do dru-

giego czło-

wieka i świata

- wiara w mą-

drość ludzką

- K.K. Baczyński, Elegia

o chłopcu polskim

- Biblia (fragm.)

- W. Broniewski, Obietnica

- J. Conrad, Lord Jim

- A. Kamieńska, Stabat Mater

- *J. Kochanowski, Tren X

- I. Krasicki, Bajki (Ptaszki

w klatce, Przyjaciele, Lew i

zwierzęta), Satyry (Pijaństwo)

- *Lament świętokrzyski

- S. Lem, Patrol

- A. Mickiewicz, Romantycz-

ność, *Dziady cz. III, Pan Ta-

deusz (fragm.)

– C.K. Norwid, Fortepian

Szopena

- J. Słowacki, Testament mój

- H. Sienkiewicz, Quo vadis

(fragm.)

- A. Słonimski, Potop

- L. Staff, Modlitwa

- N. Tenenbaum, Modlitwa

o wschodzie słońca

- J. Wittlin, Stabat Mater

- A. Ziemianin, Ziemia się zmie-

nia

„Za dużo mówimy

o zmianie świata, a za

mało świat zmienia-

my. Za dużo mówimy

o miłości, a za mało

kochamy”.

Janusz Ziarnko

„Nie módlcie się

o łatwe życie. Módl-

cie się, żebyście byli

silniejszymi ludźmi”.

John F. Kennedy

„Ludzie budują za

dużo murów, a za

mało mostów”.

Isaac Newton

„Przyjaźń z całym

światem rozpoczyna

się od przyjaźni

z najbliższym oto-

czeniem”.

Aldona Różanek

9

Klasa I

Krąg

tematyczny

Wartości w od-

niesieniu do

wszystkich lektur


I. D

ziw

ny

jest

ten

św

iat

- honor

- zaangażowanie

społeczne

- ofiarność

- wolność

- godność

- – Jan Paweł II, Czego lęka się

współczesny człowiek

- – L. Kołakowski, O równości

- – F. Niedenthal, Apokalipsa teraz

- – Wywiad ze St. Lemem

- – Wywiady z osobami wykonują-

cymi interesujące zawody (sty-

listka, rajdowiec)

- – reprodukcje malarstwa, rzeźby

- – A. Osiecka, Nie spoczniemy

(płyta CD)

- – Cz. Niemen, Dziwny jest ten

świat (płyta CD)

„Czujesz się osamot-

niony. Postaraj się

odwiedzić kogoś, kto

jest jeszcze bardziej

samotny”.

Jan Paweł II

„Im więcej wiesz,

tym więcej widzisz”.

Tadeusz Kotarbiński

10

Klasa I

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


II.

Życ

ie n

ie p

o t

o j

est,

by

bra

ć

- solidarność

- humanitaryzm

- altruizm

- przyjaźń

- piękno

- honor

- wolność

- godność

- patriotyzm

- ojczyzna

- poczucie du-

my narodowej

- tolerancja

wobec róż-

nych postaw

ludzkich

- Biblia (Przypowieść o do-

brym Samarytaninie)

- *Bogurodzica

- E. Jackiewiczowa, Tance-

rze (fragm.)

- *J. Kochanowski, Pieśń

XIX

- M. Konopnicka, Rota,

Pieśń o domu

- I. Krasicki, Hymn do miło-

ści ojczyzny, Bajki

- A. Mickiewicz, Bajki

(Przyjaciele)

- B. Prus, Na wakacjach

- M. Łuków, Milczący szary

kumpel (fragm.)

- T. Różewicz, List do ludo-

żerców

- A. Rymkiewicz, Dekalog

- H. Sienkiewicz, Potop

(fragm.)

- J. Wybicki, Pieśń legionów

polskich

- S. Sojka, Tolerancja (płyta

CD)

- reprodukcje malarstwa,

rzeźby

- kadry filmowe

Spotkania z twórcami - M. Gawalewicz, O Bole-

sławie Prusie

- J.Z. Jakubowski, O „For-

tepianie Szopena”

- M. Jastrun, Romantyczność

„Czego nie stworzy-

my sami, tego nie

będziemy mieli i tego

nie będziemy warci”.

Paweł Hulka-

Laskowski

„To, czym jesteśmy

dla ludzi, jest waż-

niejsze niż to, czym

jesteśmy we wła-

snych oczach”.

Zofia Nałkowska

„Kto tylko o sobie

myśli, traci z oczu

świat”.

Karel Čapek

„Aby istnieć, trzeba

uczestniczyć”.

Antoine de Saint-

Exupéry

11

Klasa I

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


II.

Życ

ie n

ie p

o t

o j

est,

by

bra

ć

- mądrość ży-

ciowa (ja, dru-

gi człowiek,

rodzina, śro-

dowisko)

- poświęcenie

dla innych

- miłość (dom

rodzinny,

człowiek, re-

gion, ojczy-

zna)

- kultura komu-

nikowania się

we współcze-

snym świecie

- Z. Kossak, Krasicki na obie-

dzie czwartkowym

- J. Słowacki, Listy do matki

(fragm.), Rozłączenie

- B. Wachowicz, Przynoszę ci

kilka pieśni (fragm.)

- M. Warneńska, Z wizytą

u pana Sienkiewicza

- Wywiady z twórcami - oso-

bami godnymi naśladowania,

ludźmi sukcesu zawodowego.

Kształcenie językowe

– Skuteczne komunikowanie się

w różnych sytuacjach.

– Funkcje tekstów.

– Językowe środki wyrazu arty-

stycznego, rodzaje i funkcje.

– Kultura języka w zawodzie.

– Pisma użytkowe – ogłoszenie,

zawiadomienie, zaproszenie,

podanie, list (list motywacyjny)

– Dłuższe formy wypowiedzi –

opowiadanie, opis, sprawozdanie.

„To człowiek czło-

wiekowi najbardziej

potrzebny do szczę-

ścia”.

Paul Holbach

„Człowiek jest wielki

nie przez to, co posia-

da, lecz przez to, kim

jest, nie przez to, co

ma, lecz przez to,

czym dzieli się z in-

nymi”.

Jan Paweł II

W klasie I proponuje się realizację w całości następujących tekstów kultury:

Adam Mickiewicz Pan Tadeusz; Henryk Sienkiewicz Qvo vadis; Stanisław Lem – wybrane

opowiadanie; Tadeusz Różewicz – wybór wierszy; utwór zaproponowany przez uczniów.

12

Klasa II

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


III.

Koch

am

Cię

, ży

cie

- odpowie-

dzialność

- wierność

sobie

- wiara w sie-

bie i drugiego

człowieka

- przyjaźń

- prawda

- piękno

- miłość

(macierzyńska,

rodzicielska,

partnerska)

- J. Baran, Elegia podróżna

- P. Bosmans, ***

(Masz tylko

jedno życie)

- K. Dickens, Duch Marleya

- W. Grodecki, Choć dziwny jest

ten świat – to kocham go ca-

łym sobą

- M. Hłasko, Śliczna dziewczyna

- Hymn o miłości (Pierwszy list

św. Pawła do Koryntian)

(1 Kor 13, 1-13)

- J. Kasprowicz, Krzak dzikiej

róży

- *J. Kochanowski, Pieśń IX,

Fraszki (Do Hanny, Do dziew-

ki, Raki, Do gór i lasów, Ku

muzom, Na lipę, O żywocie

ludzkim, Na swoje księgi, Na

dom w Czarnolesie)

- A. Mickiewicz, Oda do mło-

dości, Do M***

, *Pan Tadeusz

(ks. X)

- Cz. Miłosz, Wiara, Nadzieja,

Miłość

- C.K. Norwid, W Weronie

- E. Nowosielska, Paradoks

Odysa

- J. Parandowski, Tułaczka Ody-

seusza

- *B. Prus, Lalka (fragm.)

- E. Stachura, Wędrówką życie

jest człowieka

„Warto żyć dla tej

krótkiej chwili”.

Adam Ziemianin

„Puste jest życie

człowieka bez wiary,

nadziei, miłości,

i choćby długie jak

rzeka, ginie w otchła-

ni nicości”.

Zbyszek Szubert

„Człowiekowi potrze-

ba przestrzeni, szumu

lasu i śpiewu ptaków,

by zgromadzić siły do

dalszej drogi”.

Katarzyna Ledwoń

13

Klasa II

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


III.

Koch

am

Cię

, ży

cie

- szczęście ro-

dzinne

- wiara w siłę

miłości

- nadzieja

spełnienia

marzeń

- radość i afir-

macja życia

- pasja zawo-

dowa

- piękno

- L. Staff, Odys, Przedśpiew,

Wróble wiosenne

- W. Szekspir, Romeo i Julia

(fragm.)

- W. Szymborska, Nic dwa

razy

- I. Naus, Historia kina

- B. Rosiek, Pamiętnik nar-

komanki (fragm.)

- K. Siesicka, Do zakocha-

nia… jeden klik (fragm.)

- J. Kofta, Co to jest miłość,

Radość o poranku (płyta

CD)

- W. Młynarski, E. Geppert,

Kocham Cię, życie (płyta

CD)

- A. Osiecka, Niech żyje bal

(płyta CD)

- Wywiad z W. Grodeckim

- Wywiady z osobami wyko-

nującymi interesujące za-

wody (kosmetyczka, ku-

charz)

- reprodukcje malarstwa,

rzeźby

- kadry filmowe

- zdjęcia teatralne

„Nadzieja zawiera

w sobie światło moc-

niejsze od ciemności,

jakie panują w na-

szych sercach”.

Jan Paweł II

14

Klasa II

Krąg

tematyczny Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


IV. B

yć c

zy m

ieć?

- rozsądek

- otwartość

- humanitaryzm

- altruizm

- miłość

- wiara

- ofiarność

- J. Baran, Bezradność, Poezja

naszych czasów

- M. Białoszewski, Szare emi-

nencje zachwytu

- D. Dusza, Być albo mieć

- R.W. Emerson, Co to jest suk-

ces?

- K.K. Gałczyński, Prośba

o wyspy szczęśliwe

- K. Gąsiorowski, Nowa powieść

- S. Grochowiak, Telewizor

- Z. Herbert, Kamyk

- M. Hłasko, Pierwszy krok

w chmurach (fragm.)

- L. Kaczmarek, Żebrak

- R. Kapuściński, Szachinszach

(fragm.)

- A. Mogielnicki, Kiedy rozum

śpi

- S. Mrożek, Szczęśliwe wyda-

rzenie (fragm.)

- Homilia Jana Pawła II wygło-

szona 2 czerwca 1979 roku na

Placu Piłsudzkiego

- P. Pellegrino, …Współczesny

człowiek

- M. Pawlikowska-Jasnorzewska

Miłość (Wciąż rozmyślasz.

Uparcie i skrycie), Miłość (Nie

widziałem cię już od miesiąca)

- T. Różewicz, Ojciec, Powrót

- A. Sobczak, Przeżyj to sam

- E. Stachura, Missa pagana

- L. Staff, Wysokie drzewa

- J. Szaniawski, Most (fragm.)

- W. Szekspir, Makbet (fragm.)

- W. Szymborska, Rozmowa

z kamieniem

- Wiem, co to jest bieda – roz-

mowa z J. Ochojską

- *S. Wyspiański, Wesele

„Bogatym nie jest ten

kto posiada, lecz ten

kto daje”.

Jan Paweł II

„To, co trwałe i naj-

cenniejsze, jest

w nas”.

Zbigniew Herbert

„Zawsze mamy wy-

starczająco dużo, by

podzielić się z drugim

człowiekiem”.

Janina Ochojska

„Każdy dzień jest

zaproszeniem do

szczęścia”.

Aldona Różanek

„Tak naprawdę czło-

wiek posiada to, co

jest w nim”.

Oskar Wilde

15

Klasa II

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur

Teksty kultury Złote myśli IV

. B

yć c

zy m

ieć?

- szczęście ro-

dzinne

- czyste sumie-

nie

- dobroć

- rozum

- mądrość

- wiedza

- pewność

siebie

- repertuar zespołu Dżem (płyta

CD)

– Myslovitz, Acidland (płyta

CD)

– wywiad tematyczny

– programy telewizyjne, w tym

aktualne seriale

Spotkania z twórcami

– S. Burkot, Różewicz o sobie

i innych

– A. Fredro, O sobie samym

– Z. Głodowska, Wspomnienie

o Herbercie (fragm.)

– J.J. Gruca, Fortuna w służbie

ludzkości (fragm.)

– M. Hłasko, Do matki, Marii

Gryszkiewicz (fragm.)

– K. Hoffmanowa, Wizyta

w Czarnolesie

– A. Kondratowicz, ABC Olgi

Tokarczuk (fragm.)

– K.T. Nowak, Kto kupi buty dla

noblistki? (fragm.)

– Wywiady z twórcami - osobami

godnymi naśladowania, ludźmi

sukcesu zawodowego

Kształcenie językowe

– Odmiany środowiskowe i za-

wodowe języka polskiego.

– Stylizacje językowe, jej rodzaje

i funkcje.


– Publiczne wygłaszanie tekstów.

–Streszczenie, konspekt, cytat;

uwagi nie tylko praktyczne.

– Dłuższe formy wypowiedzi;

charakterystyka, rozprawka.

„Nie byłoby radości

bez smutku”.

Kornel Makuszyński

„Szczęście to radość

z tego, co stało się

naszym udziałem”.

Małgorzata Stolarska

W klasie II proponuje się realizację w całości następujących tekstów kultury:

William Szekspir Makbet; Bolesław Prus Lalka; Sławomir Mrożek – wybrane opowiadanie;

Czesław Miłosz – wybór wierszy; utwór zaproponowany przez uczniów.

16

Klasa III

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


V. T

rzeb

a ż

yć n

apra

wdę

- prawda

- dobro

- otwartość

- odwaga

- ambicja

- K.K. Baczyński, ***

(Niebo zło-

te ci otworzę)

- S. Barańczak, Seriale

- M. Białoszewski, Skąd tyle

radości, Mironia

- T. Bosco, Pelé, czarna perła

(fragm.)

- M. Czapińska, …ale jestem

- S. Chwin, Hanemann (fragm.)

- M. Dąbrowska, Noce i dnie

(fragm.)

- W. Gombrowicz, Ferdydurke

(fragm.)

- Z. Herbert, Przesłanie Pana

Cogito, Brewiarz

- G. Herling-Grudziński, Wieża

(fragm.)

- P. Huelle, Przeprowadzka

(fragm.)

- Jan Paweł II, Do młodych ca-

łego świata. List apostolski

(fragm.)

- Z. Nałkowska, Granica

(fragm.)

- T. Nyczek, Instrukcja obsługi

Szymborskiej – czyli jak czytać

tom wierszy „Chwila”

- P. Pellegrino, (Odkrywaj wła-

sną oryginalność)

- K. Przybyszewska, Mogę

wszystko

- A. de Saint-Exupéry, Ziemia,

planeta ludzi (fragm.)

- L. Staff, Kowal

„Każdy ma w życiu

coś do zrobienia,

trzeba uważnie słu-

chać serca i rozumu”.

Jan Paweł II

„Trzeba umieć iść

słoneczną stroną ży-

cia”.

Maria Rodziewi-

czówna

„Życie jest trudną

lekcją, której nie

można się nauczyć.

Trzeba ją przeżyć”.

Stefan Żeromski

„Życie nie daje nam

tego, czego chcemy,

lecz to, na co zasługu-

jemy”.

Władysław Stanisław

Reymont

„Ilu uszczęśliwiłeś

ludzi, tylu najmniej

uszczęśliwi ciebie”.

Matka Teresa

17

Klasa III

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


V. T

rzeb

a ż

yć n

apra

wdę

- godność

- odpowie-

dzialność

- wierność so-

bie

- honor

- krytycyzm

- więź

pokoleniowa

– odwaga w po-

dejmowaniu

ważnych decyzji

- W. Szymborska, Chwila, Za-

kochani, Ze wspomnień, Foto-

grafia z 11 września

- J. Tischner, Pole odpowie-

dzialności (fragm.)

- O. Tokarczuk, Prawiek i inne

czasy (fragm.)

- J. Tuwim, Dom, Szczęście

- J. Twardowski, Spieszmy się,

Żal, Lubić, żeby kochać

- K. Wierzyński, Zielono mam

w głowie

- K. Wojtyła, Przed sklepem ju-

bilera (fragm.)

- W. Woroszylski, Czas miłości

- S. Żeromski, Przedwiośnie

(fragm.)

- A. Ziemianin, Rozmowa bez

słowa, Przyda się taka chwila

- D. Masłowska, Między nami

dobrze jest (fragm.)

- Wywiady z osobami prowa-

dzącymi własne firmy

- Budka Suflera, Kiedy rozum

śpi (płyta CD)

- A.M. Jopek, Ale jestem (Trze-

ba żyć naprawdę) (płyta CD)

- utwory o dorastaniu, w tym

powieści dla młodzieży

„Człowiekowi naj-

bardziej potrzebny

jest drugi człowiek”.

Bolesław Prus

„Dobra wola niewiele

kosztuje, a wielu mo-

żesz uszczęśliwić”.

Jan Twardowski

„Umiej być przyjacie-

lem, a znajdziesz

przyjaciela”.

Ignacy Krasicki

„Nie wszystko

w życiu można zoba-

czyć, trzeba raczej

wybierać”.

Safona

18

Klasa III

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


VI.

Oca

lić

od z

apom

nie

nia

- przywiązanie

do tradycji

- poczucie du-

my narodowej

- uniwersalność

myśli ludzkiej

- pokoleniowa

świadomość

- krytycyzm

- aktywny od-

biór

- K.K. Baczyński, Pokolenie

- J. Białostocki, Sztuka cenniej-

sza niż złoto (fragm.)

- M. Białoszewski, Pamiętnik

z powstania warszawskiego

(fragm.)

- R. Dobrzyński, Guernica –

najsłynniejsze dzieło Picassa

(fragm.)

- K. Filipowicz, Egzekucja

w ZOO (fragm.)

- K.I. Gałczyński, Pieśń III

- G. Herling-Grudziński, Inny

świat (fragm.)

- M.Pawlikowska-Jasnorzewska

Drzewo genealogiczne

- H. Krall, Zdążyć przed Panem

Bogiem (fragm.)

- Cz. Miłosz, Który skrzywdziłeś

- W. Myśliwski, Kamień na ka-

mieniu (fragm.)

- P. Pellegrino, (Życie nie jest

zbieraniem)

- W. Reymont, Chłopi (fragm.)

- T. Różewicz, Ocalony, Jak

dobrze

- K. Siesicka, Sabat czarownic

(fragm.)

- *B. Schulz, Sklepy cynamono-

we

- J. Tuwim, Wspomnienie

- L. Tyrmand, Dziennik 1954

(fragm.)

- A. Ziemianin, Dałeś mi Panie

- J. Cygan, Dary losu (płyta CD)

- S. Sojka, To twoja droga (pły-

ta CD)

„Szanuj każde wspo-

mnienia, z nich skła-

dają się wielkie histo-

rie”.

Tadeusz Różewicz

„Dom bez wspomnień

drży z zimna”.

André Maurois

„Skarbem człowieka

i narodu są jego ślady

na ziemi”.

Henryk Sienkiewicz

„Wielkość narodu

wpisana jest w jego

historię”.

Tadeusz Kotarbiński

„Cuda świata znajdu-

ją się obok ciebie,

patrz tylko uważnie”.

Bolesław Prus

19

Klasa III

Krąg

tematyczny

Wartości

w odniesieniu

do wszystkich

lektur


VI.

Oca

lić

od z

apom

nie

nia

- otwartość

- kultura odbio-

ru

- tolerancja

- piękno

- prawda

- sukces

- świadomość

słowa

- mądrość wy-

powiedzi

- wywiad tematyczny

- inne utwory zaproponowane

przez młodzież

Spotkania z twórcami - W. Budzyński, Miłość i śmierć

Krzysztofa Kamila (fragm.)

- H. Jodełka, W. Ruszecka,

Więcej dobra niż zła…, roz-

mowa z Janem Twardowskim

- A. Koss, W każdej nacji są lu-

dzie dobrzy i źli, fragment

rozmowy z G. Herlingiem-

Grudzińskim

- E. Truszkiewicz, O wojnie

mówię bez patosu, fragment

wywiadu z H. Krall

- M. Warneńska, „Wczoraj”

i „dziś”. Lipiec Reymontow-

skich (fragment książki Śla-

dami pisarzy)

- S. Żeromski, Dzienniki

- Wywiady z twórcami –

osobami godnymi naśladowa-

nia, ludźmi sukcesu zawodo-

wego

Kształcenie językowe - Manipulacja językowa w

tekstach reklamowych,

języku polityków

i dziennikarzy.


– Pisma – wizytówki absolwenta

zasadniczej szkoły zawodo-

wej: list motywacyjny, poda-

nie, cv.

„Wielkość człowieka

mierzy się w czynach,

jakie zostawi po so-

bie”.

Janusz Korczak

„Znaczenie życia mie-

rzy się nie czasem,

lecz czynami”.

Lew Tołstoj

W klasie III proponuje się realizację w całości następujących tekstów kultury:

Bruno Schulz – wybrane opowiadanie; Gustaw Herling-Grudziński Inny świat; Zbigniew

Herbert – wybór wierszy Dorota Masłowska Między nami dobrze jest; utwór zaproponowany

przez uczniów.

Ostateczną decyzję w kwestii wyboru lektur dla klas I-III podejmuje nauczyciel.

20

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIA

Przedstawione osiągnięcia ucznia są zgodne z Podstawą programową kształcenia

ogólnego. Zgodnie z zasadą kumulatywności pamiętać należy, iż w zasadniczej szkole zawo-

dowej odnosimy się do osiągnięć ucznia z wcześniejszych etapów kształcenia. Osiągnięcia

podstawowe (P) są proporcją dla ucznia, który swą edukację zakończy na zasadniczej szkole

zawodowej. Uczeń, który pragnie naukę kontynuować, winien osiągnąć oprócz wiedzy

i umiejętności podstawowych (P) także ponadpodstawowe (PP).

* zaznaczono umiejętności, które są niezbędne do podjęcia wyższego etapu kształce-

nia.

Cel ogólny I Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Uczeń po

gimnazjum

Cele szczegółowe1

1. Czytanie i słuchanie

UCZEŃ ZASADNICZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ

P PP

- rozpoznaje nadawcę i adresata tekstu

- rozpoznaje podstawowe cechy gatunko-

we tekstu

- *odczytuje sens tekstu w całości

i fragmentach na poziomie dosłownym

i przenośnym

- streszcza tekst

- *rozpoznaje typ nadawcy i adresata tek-

stu

- *wskazuje charakterystyczne cechy stylu

danego tekstu

- *rozpoznaje zastosowane w nim środki

językowe i określa ich funkcje w tekście

- *streszcza tekst argumentacyjny, wy-

różnia w nim argumenty, kluczowe poję-

cia i twierdzenia

1 zasada kumulatywności

- samodzielnie dociera do informacji

- rozumie komunikaty o coraz bardziej skomplikowa-

nej organizacji – werbalne i niewerbalne

- podejmuje refleksję nad znaczeniami słów i dąży do

ich dokładnego rozumienia

- krytycznie ocenia zawartość komunikatów

21


P PP

- *rozpoznaje manipulację językową

w tekstach reklamowych oraz języku poli-

tyków i dziennikarzy

2. Samokształcenie i docieranie do informacji


P PP

- *wyszukuje i wykorzystuje informacje

zawarte w różnych tekstach kultury

- *korzysta z biblioteki, z tradycyjnego

zbioru oraz z zapisów multimedialnych

i elektronicznych, w tym internetu

- *szuka literatury przydatnej do opraco-

wania różnych zagadnień

- *selekcjonuje zebrane materiały według

wskazanych kryteriów

3. Świadomość językowa


P PP

- zna pojęcie aktu komunikacji językowej

- wskazuje składowe aktu komunikacji

językowej – nadawca, odbiorca, tekst

- rozpoznaje funkcje tekstu bez nazywa-

nia, np. informatywna, impresywna,

poetycka

- wskazuje w czytanych tekstach przykłady

odmian terytorialnych, środowiskowych

i zawodowych polszczyzny

- *rozróżnia (bez konieczności definio-

wania pojęć) w czytanych tekstach

i wypowiedziach mówionych rodzaje sty-

lizacji językowej – archaizację, dialekty-

zację, kolokwializację

- *wskazuje składowe aktu komunikacji

językowej – nadawca, odbiorca, kod,

komunikat, kontekst

- *dostrzega współczesne zmiany modelu

komunikacji językowej (ustna, pisemna)

a komunikację przez internet

- *rozpoznaje teksty o różnej funkcji

- *nazywa funkcje tekstu – impresywna,

poetycka, ekspresywna, informatywna

- wskazuje w czytanych tekstach

i *analizuje przykłady odmian teryto-

rialnych, środowiskowych i zawodowych

polszczyzny

- *rozpoznaje w czytanych tekstach oraz

wypowiedziach mówionych stylizację ję-

zykową

- *rozróżnia rodzaje stylizacji językowej –

archaizacja, dialektyzacja, kolokwializa-

cja

- *określa funkcje stylizacji językowej

4. Wartości i wartościowanie

22


P PP

- *posługuje się ze zrozumieniem pojęcia-

mi – dobro, prawda, piękno, wiara, na-

dzieja, miłość, wolność, równość, brater-

stwo, Bóg, honor, ojczyzna, solidarność,

niepodległość, tolerancja

- rozumie pojęcia dotyczące wartości pozy-

tywnych i ich przeciwstawień (tolerancja-

nietolerancja, piękno-brzydota, wolność-

niewola)

- dostrzega w cytowanych tekstach obec-

ność wartości uniwersalnych

i narodowych

- *dostrzega związek języka z wartościa-

mi

23

Cel ogólny II Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Uczeń po

gimnazjum

Cele szczegółowe1

1. Wstępne rozpoznanie


P PP

- zna teksty literackie i inne teksty kultury

wskazane przez nauczyciela

- prezentuje własne przeżycia wynikające

z kontaktu z tekstem kultury

- określa tematykę poznawanych tekstów

kultury

- rozpoznaje problematykę poznawanych

tekstów kultury

*określa problematykę poznawanych

tekstów

2. Analiza


P PP

- wskazuje zastosowane w utworze środki

wyrazu artystycznego

- określa funkcje podstawowych języko-

wych środków

- rozpoznaje, bez konieczności definio-

wania pojęć, sposoby kreowania świata

przedstawionego i bohatera (np. narracja,

fabuła, sytuacja liryczna, akcja)

*wskazuje zastosowane językowe środki

i określa ich funkcje

*rozpoznaje w utworze, definiując, spo-

soby kreowania świata przedstawionego

i bohatera (np. narracja, fabuła, sytuacja

liryczna, akcja)


- dokonuje analizy i interpretacji tekstów

- czyta różne teksty kultury samodzielnie i w sposób

bardziej świadomy

- czyta różne teksty nie tylko z zakresu literatury mło-

dzieżowej, ale także ważne dla kultury polskiej

i światowej

- rozpoznaje nowe gatunki i konwencje literackie

24

3. Interpretacja


P PP

- *wykorzystuje w interpretacji elementy

znaczące dla odczytania sensu utworu (ty-

tuł, podtytuł, puenta, kompozycja, słowa-

klucze, motto)

- *wykorzystuje w interpretacji utworu

podstawowe konteksty (biograficzny

i historyczny)

- *rozpoznaje podstawowe motywy (np.

ojczyzny, matki, wędrówki, pracy, miło-

ści) oraz omawia ich funkcje w utworze

- *wykorzystuje w interpretacji utworu

inne konteksty, np. literacki, filozoficzny,

religijny

- *odczytuje treści alegoryczne utworu

- *porównuje funkcjonowanie tych sa-

mych motywów w różnych utworach lite-

rackich

4. Wartości i wartościowanie


P PP

- *dostrzega obecne w tekstach wartości

narodowe i uniwersalne

25

Cel ogólny III Tworzenie wypowiedzi.

Uczeń po

gimnazjum

Cele szczegółowe1

1. Mówienie i pisanie


P PP

- tworzy tekst pisany lub mówiony po-

prawny pod względem językowym, lo-

gicznym i kompozycyjnym w formach

poznanych w gimnazjum

- *publicznie wygłasza przygotowaną

przez siebie wypowiedź, dbając

o dźwiękową wyrazistość przekazu (tem-

po mowy, donośność)

- *dokonuje różnych działań na tekście

cudzym (np. streszcza, sporządza kon-

spekt, cytuje)

- *tworzy tekst pisany lub mówiony zgod-

ny z podstawowymi regułami jego orga-

nizacji, przestrzega zasady spójności zna-

czeniowej i logicznej

2. Świadomość językowa


- ma świadomość funkcji środków językowych służą-

cych formułowaniu wypowiedzi

- wykorzystuje odmiany polszczyzny w różnych sytua-

cjach

- tworzy spójne wypowiedzi ustne (monologowe

i dialogowe) oraz pisemne

- tworzy formy pisemne – urozmaicone kompozycyjnie

i fabularnie opowiadania, opis sytuacji i przeżyć,

zróżnicowany stylistycznie i funkcjonalnie opis zwy-

kłych przedmiotów lub dzieł sztuki, charakterystykę

postaci literackiej, filmowej lub rzeczywistej, spra-

wozdanie z lektury, filmu, spektaklu i ze zdarzenia

z życia, rozprawkę, list motywacyjny, podanie, ży-

ciorys, cv, dostosowuje odmianę i styl języka do ga-

tunku, w którym się wypowiada

26


P PP

– korzysta w prawidłowy sposób ze

słownictwa zawodowego

- *operuje podstawowym słownictwem

z kręgów tematycznych: Polska, Europa,

świat – współczesność i przeszłość, kultu-

ra, cywilizacja, polityka

- *operuje rozbudowanym, bogatym, pre-

cyzyjnym, trafnym słownictwem

z kręgów tematycznych: Polska, Europa,

świat – współczesność i przeszłość, kul-

tura, cywilizacja, polityka

27

Propozycja dotycząca odbioru tekstów kultury


P PP

- rozumie pojęcie teksty kultury

- odbiera teksty kultury na poziomie fak-

tów z elementami refleksji

- rozumie pojęcie tradycja

- zna obyczaje, obrzędy charakterystyczne

dla swojego regionu

- zna twórców ludowych swojego regionu

- ogląda filmy, zna rodzaje i gatunki filmu

- rozumie pojęcie adaptacja filmowa

- odczytuje przesłanie filmu na poziomie

dosłownym

- zna wyróżniki sztuki teatralnej

- odróżnia teksty fabularne od informacyj-

nych

- rozróżnia epikę, lirykę i dramat

- wskazuje elementy świata przedstawio-

nego w utworze

- poprawnie posługuje się terminami – nar-

rator, narracja, akcja, czas, wątek, bohater,

autor, podmiot liryczny, sytuacja liryczna

- wyróżnia w tekstach środki językowe

- rozumie ogólny sens czytanych tekstów

- formułuje pytania ogólne do tekstu

- odbiera teksty kultury głównie na po-

ziomie refleksji

- dostrzega różne funkcje tekstów kultury

- rozumie pojęcia arcydzieło, kicz

- podejmuje próby odróżnienia arcydzieła

od kiczu

- określa rodzaj i gatunek filmu

- analizuje świat filmu poprzez podjęcie

próby odczytania idei

- ocenia elementy dzieła filmowego

- podejmuje próbę porównania adaptacji

filmowej z pierwowzorem literackim

- odczytuje przesłanie oglądanego przed-

stawienia teatralnego

- rozpoznaje w tekstach różne funkcje

języka

- wyróżnia cechy gatunkowe poznawa-

nych utworów

- omawia elementy świata przestawione-

go, czynnie posługuje się słownictwem

- wyróżnia w tekstach środki językowe

i określa ich funkcje

28


P PP

- dostrzega w tekście przesłania, np. mo-

ralne

- porównuje wartości zawarte w tekstach

ze światem własnych wartości

- dostrzega sens działania i wyborów boha-

terów

- rozumie pojęcia uniwersalne wartości,

ponadczasowe wartości

- rozumie pojęcie motyw

- odczytuje przesłanie, np. moralne tekstu

- uzasadnia swój punkt widzenia

- ocenia wartości

- porównuje świat własnych wartości

z propozycją tekstu

- analizuje sens działania i wybory bohate-

rów

- ocenia, prezentuje swoje zdanie

- dostrzega ponadczasowość myśli, do-

świadczeń i dążeń człowieka w dziełach

różnych okresów i kręgów kulturowych

- wyodrębnia motywy w poznanych tek-

stach

Zapisy w Podstawie programowej kształcenia ogólnego nie powtarzają wymagań

z wcześniejszych etapów kształcenia, co nie oznacza, że przestają one obowiązywać. Nauczy-

ciel zasadniczej szkoły zawodowej powinien nie tylko odwoływać się do dotychczasowych

osiągnięć ucznia, jego obowiązkiem jest je utrwalać, pogłębiać, doskonalić. Wiedza i umie-

jętności ucznia w zasadniczej szkole zawodowej bazują na tym, co uzyskał, zdobył wcześniej.

29

OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Planując proces nauczania, powinniśmy zastanowić się także nad sposobami badania

osiągnięć ucznia. Przyjmując, iż ocena szkolna to informacja o wynikach kształcenia

z komentarzem tego wyniku, należy przyjąć zasady oceniania nakierowanego na ucznia1.

1. Zasadniczym celem systemu oceniania winno być promowanie rozumnej wiedzy.

2. Ocena powinna skłaniać ucznia do wysiłku, wzmocnienia jego motywacji.

3. Ocena powinna uwierzytelniać i odzwierciedlać uzdolnienia ucznia oraz jego osiągnięcia

w miarę zdobywania nowych treści.

4. Ocenianie powinno być procesem ciągłym.

5. Ocenianie powinno opierać się na logicznych i czytelnych zasadach.

6. Ocena winna być uczciwa i sprawiedliwa, bez względu na wcześniejsze osiągnięcia

ucznia.

7. Wszystkie oceny powinny być podstawą powtórek i korekt dla wszystkich stron procesu

kształcenia i wszystkich odbiorców zawartej w ocenie informacji (uczeń, nauczyciel, szko-

ła, środowisko domowe).

Program proponuje ocenianie wspierające rozwój ucznia, poprzedzone diagnozą wstępną,

według wymagań programowych i wzbogacone o samoocenę ucznia.

1. Ocenianie wspomagające rozwój ucznia powinno być jawne, znane są uczniowi kryteria

oceniania i wyniki; systematyczne, przyjazne, nakierowane na pomoc uczniowi; obiektyw-

ne, bezstronność oceniającego, stosowanie jednolitych kryteriów wobec wszystkich oce-

nianych.

2. Ocenianie powinno być poprzedzone diagnozą wejścia czyli sprawdzeniem umiejętności

wejściowych we wrześniu w klasie pierwszej. Informacja o poziomie opanowania przez

ucznia wiedzy i umiejętności z poprzedniego etapu kształcenia jest nauczycielowi nie-

zbędna do planowania pracy w szkole zawodowej. Wyniki diagnozy powinny mieć wpływ

na wymagania programowe, metody pracy nauczyciela i sposoby motywowania uczniów.

Diagnozę wejścia należy przeprowadzić różnymi narzędziami, mogą to być testy, spraw-

dziany, rozmowy, obserwacje. W proponowanej metodzie ważne jest również rozpoznanie

kontekstu uczenia się (dom, środowisko, grupa rówieśnicza).

3. Oceniać powinniśmy według wymagań programowych. Wymienione w programie cele

szczegółowe nauczania języka polskiego uczniowie mogą osiągać na różnych poziomach.

Powinniśmy więc opracować własny zestaw zróżnicowanych wymagań edukacyjnych,

biorąc po uwagę głównie możliwości uczniów, przydatność danego wymagania w życiu

szkolnym, pozaszkolnym (np. praca) i dalszym kształceniu. Skala opracowanych przez nas

wymagań edukacyjnych powinna odpowiadać skali ocen szkolnych. Ze względu na nie-

zwykle trudne hierarchiczne opisanie wymagań na wszystkie oceny, proponuję dwustop-

niowe zróżnicowanie wymagań – podstawowe (P) i ponadpodstawowe (PP). Ilustrując, na

ocenę dopuszczający uczeń powinien opanować co najmniej 50% wymagań podstawo-

wych, na oceny wyższe 75% wymagań. Szczegółowe propozycje zależności ocen szkol-

nych od stopnia zaliczenia poziomów wymagań przedstawiałyby się następująco:

- dopuszczający – 50-74% P

- dostateczny – 75-100% P

- dobry – 75-100% P i 50-74% PP

- bardzo dobry – 75-100% P i 50-100% PP

1 zasady ogłoszone przez Zespół Prezydencki Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego

30

Określenie przez nauczyciela wymagań edukacyjnych na początku roku oraz zaznajo-

mienie z nimi uczniów i ich rodziców to czynniki sprzyjające rozwojowi demokratyzacji ży-

cia szkolnego a konsekwentne stosowanie wymagań edukacyjnych zwiększa porównywalność

i obiektywizm oceny szkolnej. Wspomniane cechy, porównywalność i obiektywizm – może

zapewnić nauczycielowi języka polskiego także ocenianie kryterialne i holistyczne dłuższych

wypowiedzi pisemnych (rozprawka, charakterystyka, opowiadanie, opis).

4. Ocenianie wzbogacone o samoocenę ucznia. Propozycja ciekawa, ponieważ samoocena

pogłębia zrozumienie oczekiwań, wzmacnia motywację i prowadzi do poczucia dumy

z własnych osiągnięć. Oto propozycje kart samooceny.

31

PRZYKŁADOWE KARTY SAMOOCENY

JA W GRUPIE RÓWIEŚNICZEJ

Wskaźniki Nie Czasami Tak

Włączam się do pracy w grupie.

Okazuję szacunek członkom grupy.

Akceptuję reguły pracy wypracowane przez

grupę.

Toleruję poglądy kolegów.

Aktywnie słucham innych.

Pomagam kolegom w grupie.

Inspiruję grupę do działania.

Lubię pracować w grupie.

SAMOOCENA PROJEKTU (GRUPOWEGO)

Wskaźniki

1. W przygotowanym projekcie podoba mi

się

2. Mogę go ulepszyć poprzez

3. Jestem dumny z

4. Jestem niezadowolony z

5. Zasłużyłem na ocenę

6. Moja grupa zasługuje na ocenę

32

UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU

Realizując program Zrozumieć świat, pamiętajmy o tym, że treść kształcenia ma cha-

rakter otwarty – nauczyciel decyduje o wyborze tekstów kultury. Propozycja osiągnięć ucznia

zgodna jest z podstawą programową, ale wyróżnia (*) te umiejętności, które są niezbędne do

podjęcia przez niego wyższego etapu kształcenia. Pamiętajmy także o odwoływaniu się do

wiedzy i umiejętności ucznia z wcześniejszych etapów edukacyjnych.

Sposób, w jaki będziemy organizować zajęcia to istotny, a może najistotniejszy, ele-

ment pracy szkoły. Nasza kreatywność, zaangażowanie wpływają na motywację ucznia, jego

postawę. Sposób realizacji programu powinien być jednak uzależniony nie tyle od meryto-

rycznej wiedzy nauczyciela, co przede wszystkim możliwości percepcyjnych ucznia. Organi-

zując proces edukacyjny, warto wziąć pod uwagę zainteresowania i zdolności uczniów, po-

znać ich możliwości w zakresie zapamiętywania, myślenia, tempa uczenia się i skorzystać

z różnorodnych form pracy.

Preferowałabym metody – problemową, projektu, pracy z tekstem, grupową. Metoda

problemowa pozwala, obok innych celów, świetnie kształtować założone postawy ucznia.

Projekt sprzyja kształtowaniu umiejętności planowania i organizacji pracy, podejmowaniu

decyzji, prezentowaniu wykonanej pracy – czyli tych umiejętności, które wykraczają poza

życie szkolne i przygotowują ucznia/absolwenta do pracy zawodowej.

Cel pozaszkolny, ale przede wszystkim szkolny winny mieć ćwiczenia sprzyjające

doskonaleniu tworzenia wypowiedzi ustnych i pisemnych. Uczeń powinien mieć możliwość

częstego wypowiadania się na lekcji. Stwarzane sytuacje dydaktyczne powinny uświadomić

mu wagę słuchania, rozumienia innych i przyjmowania cudzych poglądów, ale jednocześnie

dyskutowania z nimi. Ćwiczenie umiejętności uczestnictwa w dyskusji, poza celami życio-

wymi, wspomagać będzie skuteczniejszą realizację proponowanych w programie kręgów te-

matycznych.

Obok wypowiedzi ustnych proponuję stworzenie uczniowi szerokiej możliwości wy-

powiedzi pisemnych. Podstawa programowa zaleca kontynuację form wypowiedzi pisemnych

poznanych przez ucznia w gimnazjum. Rozprawka, opowiadanie, charakterystyka czy opis

dają nauczycielowi wiele możliwości poznania sensu, logiki wypowiedzi ucznia, zaobserwo-

wania kultury słowa, poprawności językowej, słownictwa. Chcąc przekazać uczniowi infor-

mację na temat jego wypowiedzi pisemnych, skorzystajmy z oceniania kryterialnego lub holi-

stycznego. Ważne miejsce wśród wypowiedzi pisemnych powinny zająć formy niezbędne w

życiu dorosłym, zawodowym – podanie, list motywacyjny, cv.

Proponuję zwrócenie uwagi na właściwą komunikację. Stwarzajmy sytuacje dające

możliwości właściwego rozumienia aktu komunikacji. Nawiązując do osiągnięć ucznia

z gimnazjum, doskonalmy jego krytycyzm w odczytywaniu różnych informacji, nie tylko

słownych. Nie omijajmy przekazów internetowych.

Zachęcam do uświadomienia uczniowi wagi zagadnień związanych z kulturą języka

i etykietą językową. Współczesny młody człowiek często zapomina – co mówi, do kogo mó-

wi i jak mówi. Lekcje języka polskiego powinny stać się momentem, który wskaże uczniowi

konsekwencje źle rozumianej komunikacji.

Chcąc zaś uciec od często suchej i mało skutecznej metody nauczania zagadnień języ-

kowych, proponuję nauczanie wiedzy abstrakcyjnej w kontekstach, np. wytworów pracy

ucznia, analizy tekstów kultury, prac pisemnych.

Wiele ciekawych rozwiązań dydaktycznych znajdzie się w poradnikach.

Program nauczania języka polskiego zasadniczej szkole...

Documents

Transcript of Program nauczania języka polskiego zasadniczej szkole...