1

Prawne aspekty funkcjonowania ubezpieczeń direct w ocenie organu nadzoru

Bartosz Wojnoradca prawny

Department PrawnyUrząd Komisji Nadzoru Finansowego

2

Plan prezentacji

Czym jest ubezpieczenie direct ? Zasady i formy składania oświadczeń w toku zawierania i

wykonywania umowy ubezpieczenia Obowiązki informacyjne zakładu ubezpieczeń przed zawarciem

umowy – zakres i forma oraz doręczanie wzorca umownego Potwierdzanie zawarcia umowy ubezpieczenia Uprawnienie do odstąpienia od umowy ubezpieczenia przez

ubezpieczającego

3

Czym jest ubezpieczenie direct ? /1/

Direct = bezpośrednio

Wykorzystanie „struktur własnych” zakładu ubezpieczeń

Umowy ubezpieczenia zawierane na odległość:- reżim ogólny (przepisy Kodeksu cywilnego) - reżim szczególny konsumencki (K.c. oraz ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o

ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny)

Nie ma przeszkód, aby zawierać umowy ubezpieczenia na odległość poprzez pośredników ubezpieczeniowych

4

Czym jest ubezpieczenie direct ? /2/

Reżim ogólny z K.c. obejmuje:

- zasady składania oświadczeń woli w ogólności, w tym także elektronicznie

- obowiązki informacyjne przedsiębiorcy składającego oferty albo zapraszającego do składania ofert w postaci elektronicznej

Reżim szczególny konsumencki dotyczy umów zawieranych na odległość, których definicja jest następująca:Umowy zawierane z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość, w szczególności (...) są umowami na odległość, jeżeli kontrahentem konsumenta jest przedsiębiorca, który w taki sposób zorganizował swoją działalność. (art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r.)

Zasady i formy składania (…)

Forma zawarcia umowy ubezpieczenia

Problem świadomości po stronie klienta, że doszło do zawarcia

umowy ubezpieczenia

Składanie oświadczeń w toku wykonywania umowy ubezpieczenia –

szczególne regulacje (w tym dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych)

5

6

Obowiązki informacyjne (...) /1/

Art. 661 §§ 2-4 Kodeksu cywilnego§ 2. Przedsiębiorca składający ofertę w postaci elektronicznej jest obowiązany przed zawarciem

umowy poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o:

1) czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy;

2) skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty;

3) zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy;

4) metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie;

5) językach, w których umowa może być zawarta;

6) kodeksach etycznych, które stosuje, oraz o ich dostępności w postaci elektronicznej.

§ 3. Przepis § 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli przedsiębiorca zaprasza drugą stronę do rozpoczęcia negocjacji, składania ofert albo do zawarcia umowy w inny sposób.

§ 4. Przepisy § 1-3 nie mają zastosowania do zawierania umów za pomocą poczty elektronicznej albo podobnych środków indywidualnego porozumiewania się na odległość. Nie stosuje się ich także w stosunkach między przedsiębiorcami, jeżeli strony tak postanowiły.

7

Obowiązki informacyjne (...) /2/

Art. 384.  § 1. Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy.§ 2. W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego. § 4. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umowy w postaci elektronicznej, powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona wzorzec ten przechowywać i odtwarzać w zwykłym toku czynności.

8

Obowiązki informacyjne (...) /3/

Art. 16b ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (…):Najpóźniej w chwili złożenia konsumentowi propozycji zawarcia umowy powinny mu być przekazane informacje:•o przedsiębiorcy (m. in. nazwie, adresie, rejestracji we właściwym rejestrze, posiadanym zezwoleniu)•o usłudze (m. in. istotnych właściwościach świadczenia, cenie i zasadach jej zapłaty)•o umowie (m. in. prawie odstąpienia i sposobie jego wykonania, terminie ważności oferty i ceny, prawie właściwym, języku stosowanym w relacjach, właściwości sądu)•inne (o miejscu i sposobie składania reklamacji, istnieniu funduszu gwarancyjnego)

Informacje te powinny być sformułowane jednoznacznie, w sposób zrozumiały i łatwy do odczytania (art. 9 ust. 2 ustawy).

9

Obowiązki informacyjne (...) /4/

Art. 16b ust. 3 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (…):Przekazane klientowi informacje, o których mowa w ust. 1, powinny być potwierdzone na piśmie lub innym trwałym („statycznym”) nośniku informacji.

Potwierdzenie powinno nastąpić:1) co do zasady przed zawarciem umowy;2) w przypadku gdy umowa jest na życzenie konsumenta zawierana z zastosowaniem środka porozumiewania się na odległość, który nie pozwala na doręczenie przed zawarciem umowy, doręczenie trwałego nośnika m nastąpić niezwłocznie po zawarciu umowy

Zgodnie z przepisem dyrektywy to samo dotyczy warunków umowy – reguła szczególna w stosunku do Kodeksu cywilnego?.

10

Obowiązki informacyjne (...) /5/

Trwały nośnik:Ustawa stanowi jedynie o piśmie lub „innym statycznym nośniku informacji dostępnym dla konsumenta, w szczególności dyskietce, CD-ROM-ie, DVD”.

Dyrektywa definiuje „trwały nośnik” jako „każdy instrument pozwalający konsumentowi na przechowywanie informacji kierowanych osobiście do niego w sposób dostępny do przyszłego korzystania przez okres czasu odpowiedni do celów informacji i który pozwala na niezmienione odtworzenie przechowywanej informacji”.

W motywie 20 preambuły do dyrektywy wyjaśniono, że „Trwałe nośniki informacji obejmują w szczególności dyskietki, płyty CD-ROM, płyty DVD oraz twardy dysk komputera konsumenta, na którym przechowywana jest poczta elektroniczna, ale nie obejmują stron internetowych, chyba że spełniają one w pełni kryteria zawarte w definicji trwałego nośnika informacji.”

11

Potwierdzanie zawarcia (…) /1/

Art. 809 par. 1 K.c. : „Ubezpieczyciel zobowiązany jest potwierdzić zawarcie umowy dokumentem ubezpieczenia.”

Brak regulacji co do terminu wystawienia dokumentu ubezpieczenia.

Brak ogólnej cywilnoprawnej regulacji co do treści dokumentu ubezpieczenia. Wymogi przewidują przepisy o rachunkowości zakładów ubezpieczeń, przepisy dotyczące ubezpieczeń obowiązkowych, przepisy dotyczące „notyfikowanych” zakładów ubezpieczeń.

12

Potwierdzanie zawarcia (…) /2/

Czy dokument ubezpieczenia powinien być podpisany?

Brak powszechnej definicji „dokumentu”.

Zgodnie z K.p.c. (art. 245) dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

Dr M. Orlicki: „Nie ulega wątpliwości, że polisa ubezpieczeniowa powinna być podpisana przez ubezpieczyciela” (System Prawa Cywilnego. Tom 18. Prawo papierów wartościowych, Warszawa 2005, s. 374)

Uprawnienie do odstąpienia (… )/1/

Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów (…) przyznaje ubezpieczającym uprawnienie do odstąpienia od umowy konsumenckiej zawartej na odległość we wszystkich przypadkach, za wyjątkiem umów ubezpieczenia dotyczących podróży i bagażu lub innych podobnych, jeżeli zawarte zostały na okres krótszy niż trzydzieści dni.

Analogiczne rozwiązanie zawiera dyrektywa.

Relacja przepisów ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (…) a regulacje ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych (…) dotyczące katalogu przypadków rozwiązania umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego

13