Rozkładarka10

–15

cm

Gotowa nawierz-chnia

Poradnik układaniai zagęszczania mieszanek

mineralno-asfaltowych

WYTYCZNE

Przygotowanie�podłoża .....................................................................................2Podłoża niezwiązane ..............................................................................................2Podłoża związane ....................................................................................................2

Zamawianie�i�odbiór�mieszanki ......................................................................6Zamawianie mieszanki ..........................................................................................6Odbiór zamówionej mieszanki............................................................................7

Transport�mieszanki ............................................................................................8

Ocena�mieszanki�przed�wbudowaniem....................................................10Pomiar temperatury ..............................................................................................10Wzrokowa ocena mieszanki ..............................................................................11

Mieszanka prawidłowa ..................................................................................11Mieszanka zbyt zimna ....................................................................................12Mieszanka przegrzana ....................................................................................12

Dalsze postępowanie z mieszankami, dla których podczas oceny wzrokowej stwierdzono wady............................................13

Mieszanka zbyt zimna ....................................................................................13Mieszanka przegrzana ....................................................................................13

Układanie�mieszanki..........................................................................................14Prace przygotowawcze ........................................................................................14Reguły układania ....................................................................................................16Kontrola układania ................................................................................................17Układanie ręczne....................................................................................................18Układanie w chłodnych porach roku..............................................................19Układanie podczas opadów ..............................................................................19

Zagęszczanie�mieszanki ..................................................................................20Reguły zagęszczania ............................................................................................20Przygotowanie walców........................................................................................22Przejazd walca ........................................................................................................23Podstawowe zasady wałowania mieszanek mineralno-asfaltowych ........................................................................................23Błędy zagęszczania ................................................................................................26

Szorstkość ...............................................................................................................28Układanie i zagęszczanie ....................................................................................28Zasady ........................................................................................................................28

Poradnik�układania�i�zagęszczania�mieszanek�mineralno-asfaltowych

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

1112

Specjalne�rodzaje�układania�– wskazówkiKompaktowe warstwy asfaltowe (kompaktasfalt) ..........................................29

Czynności przygotowawcze ..............................................................................29Prace przygotowawcze przed rozpoczęciem układania ..........................29Podczas układania ..................................................................................................30

Asfalty porowate ..........................................................................................................30Czynności przygotowawcze ..............................................................................30Przygotowania przed układaniem ..................................................................31Podczas układania ..................................................................................................31

Asfalty niskotemperaturowe....................................................................................32Czynności wstępne ................................................................................................32Przygotowania przed układaniem ..................................................................32Podczas układania ..................................................................................................32

Nawierzchnie rozjaśniane ........................................................................................33Nawierzchnie asfaltowe na górnej powierzchni nasypu kolejowego ......33Budowle wodne i składowiska odpadów............................................................33Nawierzchnie ograniczające występowanie gołoledzi ..................................34Nawierzchnie kolorowe ............................................................................................34

Złącza�i�spoiny ............................................................................................................35Reguły ..............................................................................................................................35Złącza podłużne............................................................................................................35

Układanie „gorące do gorącego” ......................................................................35Układanie „gorące do zimnego”........................................................................36

Spoiny poprzeczne ......................................................................................................38Obróbka spoin ..............................................................................................................40

Szczeliny ........................................................................................................................41Reguły ..............................................................................................................................41Właściwości krawędzi (boku) szczeliny ................................................................41Zalewanie szczelin ......................................................................................................41

Czynności podczas zalewania szczelin ..........................................................42Taśmy do szczelin....................................................................................................42Czynności przy uszczelnianiu taśmą ..............................................................43

Krawędzie ......................................................................................................................44

Pobieranie�próbek�w�celu�ustalenia�właściwości�mieszanki ............................................................................................46Pobieranie ......................................................................................................................46Dokumentowanie ........................................................................................................47Reguły ..............................................................................................................................47

ZałącznikiInformacje o DAV-DAI ................................................................................................48Informacje o PSWNA ..................................................................................................50

WydawcaDeutscher Asphaltverband e.V.Schieffelingsweg 6 · 53123 Bonn

Tel. +49 228 97965-0Faks +49 228 97965-11E-mail DAV@Asphalt.dewww www.Asphalt.de

AutorzyBau-Ing. Roland Milster, Regensburgprzy współpracy z:Dipl.-Ing. (FH) Walter Emperhoff, Regensburg;Dipl.-Ing. Klaus Graf, Leipheim;Dipl.-Ing. Carsten Lips, Bad Hersfeld;Dipl.-Ing. Richard Mansfeld, Rodewisch.

SkładElke Schlüter Werbeagentur, Alfter

Wydanie 2, lipiec 2007

Aktualizacja i tłumaczenie na język polskiczerwiec 2014

WydawcaPolskie Stowarzyszenie WykonawcówNawierzchni Asfaltowychul. Trojańska 7 · 02-261 Warszawa

Tel. +48 22 574 43 52Faks +48 22 574 43 74E-mail biuro@pswna.plwww www.pswna.pl

Przedmowa

Rozwój technologii nawierzchni asfaltowych związanyz nowymi wymaganiami, techniką budowlaną i rodzajamimieszanek zrodził potrzebę ponownego opracowania popularnej broszury DAV „Tips für den Einbau” z lat 1989/1995.

„Poradnik�układania�i�zagęszczania�mieszanek�mineralno-asfaltowych”ma pomóc w starannym wykonaniui zagęszczaniu mieszanekmineralno-asfaltowych oraz ułatwićczynności związane ze stosowaniembudów i technologii specjalnych.

Przewodnik został opracowany na bazie wiedzy, praktyki i doświadczenia autorów oraz dostępnych publikacji.Autorzy zastrzegają,że przewodnik niejest opracowaniemkompletnym.

Zgrany,�wyspecjalizowanyi�dobrze�poinformowanypersonel�jest�warunkiemosiągnięcia�sukcesu!

1

2

1Przygotowanie�podłoża

Podłoża�niezwiązane�(np. warstwa mrozoochronna)

Wykonanie równego, stabilne-go, zgodnego z wymaganiamikontraktu oraz odpowiednio zagęszczonego podłoża jestnajważniejszym warunkiemuzyskania nawierzchni asfalto-wej o jednorodnej nośności.

Przekazanie i odbiór podłoża powinno odbywać się zawsze zodpowiednim wyprzedzeniem.

Wbudowywanie można rozpo-cząć dopiero wtedy, gdy niestwierdza się wad dotyczących:

� nośności;� równości;� spadków poprzecznych

i podłużnych;� zanieczyszczenia;

� rzędnych wysokości.

O widocznych wadach majsterinformuje kierownika budowy,aby ten mógł niezwłoczniezawiadomić przedstawicielazamawiającego.

Podłoża�związane�(istniejące nawierzchnie asfaltowe lub nowo wykonanewarstwy konstrukcyjnenawierzchni związanej)

Przydatność podłoża z warstwzwiązanych należy sprawdzić i odebrać z odpowiednim wy-przedzeniem przed rozpoczę-ciem wbudowywania.

O widocznych wadach majsterinformuje kierownika budowy,aby ten mógł pilnie zawiado-mić przedstawiciela zamawiają-cego.

Poradnik�układania�i�zagęszczania�mieszanek�

mineralno-asfaltowych

Prace�przygotowawcze:

� Gruntowne oczyszczeniepodłoża ze wszelkiego rodzaju zanieczyszczeń.

� Sprawdzenie poprawnościrzędnych i ewentualnie skorygowanie do prawid-łowej rzędnej pokrywy studzienek, hydrantów i urządzeń obcych (skrzynek zaworowych).

� Wyrównanie albo frezowa-nie – wyrównanie podłożazwiązanego wykonuje sięzazwyczaj rozkładarką,małe powierzchnie możnaprzygotować ręcznie.

� Ułożenie mieszanki wyrównawczej w oddziel-nym przejściu rozkładarki.

� Zwrócenie szczególnej uwagi na poprawne zagęszczenie warstwywyrównawczej.

� Drobne nierówności podłoża nie wymagająwyrównania, ponieważ zostaną wyrównane podczas układania warstwy.

Skropienie:Aby zapewnić połączeniewarstw, podłoże związane na-leży skropić zgodnie z Tabelą 1lub 2 M SNAR*. Patrz następnastrona.

3

* Instrukcja dotycząca sczepności spoinpołączeń i formowania krawędzi dlanawierzchni asfaltowych.

Wydanie 1998 PGSV-Nr 747.

Mieszanki przydatne do warstwy wyrównawczej

Uziarnienie Grubośćwyrównania

32 8–14 cm22 8–10 cm16 3– 8 cm11 < 6 cm

Przygotowanie�podłoża

��4

C 60 BP3 ZM C 60 BP3 ZM x150–250 250–350

C 60 BP3 ZM C 60 BP3 ZM x250–350 250–350

C 60 BP3 ZM C 60 BP3 ZM x300–400 300–500

–� x C 60 BP3 ZM150–250

– C 60 BP3 ZM C 60 BP3 ZM250–350 250–350

– C 60 BP3 ZM C 60 BP3 ZM300–500 250–350

n

f

o/s

n

f

o/sWarstwa�wiążąca

Warstwa�po

dbud

owy

Rodzaj�i�właściwości�pod

łoża

Podane ilości trzeba dostoso-wać do właściwości powierzch-ni. Praktyka pokazuje, że górnewartości są oszacowane bardzowysoko.

Należy uwzględniać wskazówkiproducenta dotyczące nowychproduktów.

Dozowanie�środka�sczepnego�w�zależności�od�rodzaju�podłoża…

*do złączenia warstw asfaltowych wykonanych z asfaltów niemodyfikowanych można zastosować emulsję C 60 B3 ZM

Tabela�1:�…Dla�dróg�kategorii�ruchu�KR3-KR7�(g/m2)

Układana�warstwa�asfaltowa

Warstwa podbudowy Warstwa wiążącaWarstwa ścieralnaAC�i�SMA

5

Objaśnienie�skrótów:

n = nowaf = frezowanao/s = otwarta struktura, ubytki ziaren, względnie lepiszczax = w zależności od obiektu

x C 60 B3 ZM C 60 B3 ZM150–250 50–250

C 60 B3 ZM C 60 B3 ZM C 60 B3 ZM250–350 250–350 150–200

x C 60 B3 ZM C 60 B3 ZM300–400 300–400

n

f

o/s

Warstwa�wiążąca

Rodzaj�i�właściwości�pod

łoża

Tabela�2:�…Dla�dróg�kategorii�ruchu�KR1-KR2�(g/m2)

Układana�warstwa�asfaltowaWarstwa ścieralna z Warstwa ścieralna z

do nast. wersu do nast. wersuWarstwa wiążąca AC SMA

*do złączenia warstw asfaltowych wykonanych z asfaltów niemodyfikowanych można zastosować emulsję C 60 B3 ZM

Oznaczenia emulsji zgodne z oznaczeniami polskimi, podane ilości zgodne z oryginałem i praktykami niemieckimi.

6

Przygotowanie�podłoża

Podłoże�ma�decydująceznaczenie�dla�jakościcałej�konstrukcji!

Wskazówki do wykonywania skropienia:� O ile to możliwe, dzień przed

skropieniem sprawdzić, czyzachodzi potrzeba osuszeniapowierzchni. Przykryć lubusunąć obrzeża, wpusty,włazy itp.

� Skrapiać cienką i równo-mierną warstwą. Unikać tłustych plam, szczególniepodczas spryskiwania urządzeniem prowadzonymręcznie (zwracać uwagę na śliskość przy zawil-goceniu).

� O ile to możliwe, do skrapia-nia stosować urządzenia z belką skrapiającą.

2Zamawianie�i�odbiór�mieszankiZamawianie�mieszanki

Każde zamówienie mieszankipowinno być złożone na piśmie i w możliwie najwcześ-niejszym terminie. Musi byćrównież zgodne z warunkamikontraktu i specyfikacji technicznej zamawiającego.

Wytyczne DAV „Organizo-wanie jakości” jako załącznik nr 4 zawierają formularz od-bioru zamówionej mieszanki.Zaleca się jego stosowanie w tym celu.

7

Zamówienie mieszanki powinnozawierać następujące dane:� nazwę firmy;

� budowę, ewentualnie stanowisko kosztów;

� szczegóły budowy;

� oznaczenie mieszanki, ewentualnie badanie typu BT;

� planowany termin dostawy;

� ilość całkowitą/dzienną,wydajność godzinową;

� jeżeli to możliwe, rodzaj pojazdu do transportu mieszanki, jego wielkość i wystarczającą liczbępojazdów;

� imię i nazwisko odpo-wiedzialnego za wbudo-wywanie majstra i jego numer telefonu.

Należy żądać potwierdzenia odfirmy dostarczającej mieszankę!

Odbiór�zamówionej�mieszankiPrzy�odbiorze�zamówionejdo�wbudowania�mieszankinależy�zapewnić:

� komunikację pomiędzy wytwórnią a majstrem odpowiedzialnym za wbudo-wywanie na budowie;

� niezwłoczne przekazywanieinformacji o zakłóceniach;

� ustalenie czasu rozpoczęciawbudowywania;

� uwzględnienie warunkówpogodowych.

Tylko�jasne�i�zrozumiałeuzgodnienia�pomiędzy�wytwórnią a�majstrem�

na�budowie�zagwarantują

bezbłędną dostawęmieszanek�na�czas�

i�w�odpowiedniej�ilości!

8

3Transport�mieszankiAby zapewnić równomiernądostawę mieszanki na budowę,ilość samochodów oraz ichładowność musi być zgodna z wymaganą godzinową ilościądostaw (wydajnością układania).

Należy uwzględnić:� odległość i czas transportu;� ewentualne utrudnienia w

ruchu, np. przez:

� inne budowy;

� cykliczne utrudnienia w ruchu, korki w okreś-lonych porach dnia(np. transport do pracy i z pracy), objazdy;

� objazdy spowodowaneograniczeniem nośnościobiektów i niektórychodcinków dróg;

� przerwy w pracy kierowców.

3Transport�mieszanki

Należy uwzględnić następujące wskazówki dla transportu mieszanek:

� Dokonać wyboru pojazdu,kierując się ładownością,wielkością i rodzajem skrzyni ładunkowej oraz wziąć pod uwagę miejscoweuwarunkowania na budowie.Pojazdy ze skrzyniami z zaokrąglonym dnem powinny być wybierane w pierwszej kolejności.

� Skrzynia ładunkowa samo-chodu musi być zupełnie czysta. Do spryskiwania skrzyni ładunkowej mogą być stosowane tylko takieśrodki zapobiegające przywieraniu mieszanki doskrzyni, które nie powodujądegradacji asfaltu lub mie-szanki mineralno-asfaltowej.Podczas spryskiwania środkiem antyadhezyjnym nie wolno dopuścić do tworzenia się kałuż na dnie skrzyni ładunkowej.

9

� Używanie zamiast środkaantyadhezyjnego olejów (np. oleju napędowego)może doprowadzić dopoważnego uszkodzeniawarstwy asfaltowej i dlategojest surowo zabronione.

� Jeżeli podczas załadunkumieszanki zostaną zauwa-żone jej wady (np. segre-gacja, niewłaściwa tempera-tura, nadmiar lepiszcza albonieotoczone kruszywo), nie należy takiej mieszankiwysyłać na budowę.

� Wszystkie samochody muszą być wyposażone w wiatroszczelne plandeki.Należy przykrywać mieszankę na czas transportu i ewen-tualnego postoju.

� Należy utrzymywać moż-liwie najkrótsze odstępy pomiędzy samochodami oczekującymi na rozładunek.

Bardzo ważne jest zapewnieniekontaktu wzrokowego pomiędzy kierowcą a kierującym rozładunkiem!

Równomierne�zasilanie�kosza�zasypowego�rozkła-darki�mieszanką to�bardzoistotny�warunek�wstępny,konieczny�do�uzyskaniarównej�i�jednorodnej�warstwy�asfaltowej!

4Ocena�mieszankiprzed�wbudowaniem

Pomiar�temperatury

Decydujące znaczenie dla oceny zdolności mieszanki do wbudowania i zagęszczenia ma jej temperatura. Pomiar tem-peratury jest czynnością bardzo ważną i niezbędnąprzy ocenie mieszankidostarczanej na budowę.

Należy przestrzegać poniższych zasad:

� Używać szybko reagu-jących termometrów (np. wgłębnych, sondy lub bezdotykowych na podczerwień).

� Jako regułę należy przyjąć,że przed wbudowaniemdokonujemy pomiaru temperatury mieszanki.

Wzrokowa�ocena�mieszanki

Mieszanka prawidłowa:

� Ziarna kruszywa są całkowicie otoczone lepiszczem, mieszanka jest czarna i lekko połyskująca.

� Na skrzyni ładunkowej tworzy spłaszczony stożek.

� Wydziela w niewielkim stopniu opary (wyjątek stanowią mieszanki o obniżonej temperaturze wbudowywania).

� Nie ulega segregacji na skrzyni ładunkowejsamochodu i po rozła-dunku do kosza rozkła-darki.

10

Transport�mieszanki

Tabela:�Orientacyjne�wartości�temperatury�mieszanki�w °C

11

Podane wartości dotyczą najniższej i najwyższej temperatury mieszanki mineralno-asfaltowej.Podana temperatura nie uwzględnia dodatku zmniejszajacego lepkość lepiszcza asfaltowego.

Rodzaj lepiszcza Warstwa asfaltowa SMA Asfalt porowatyAC SMA PA

20/30 155 do 190 – –

35/50 155 do 190 – –

50/70 140 do 180 150 do 190 –

70/100 140 do 180 140 do 180 –

PMB 10/40-65 160 do 190 140 do 180 –

PMB 25/55-60 155 do 190 140 do 180 –

PMB 45/80-55 150 do 180 150 do 180 140 do 185

PMB 45/80-65 150 do 190 150 do 190 150 do 188

PMB 65/105-60 140 do 170 140 do 170 140 do 170

MG* 35/50 150 do 185 150 do 185

MG* 50/70 140 do 180 150 do 180

Dla mieszanek o obniżonej temperaturze powinno się, w zależności od zastosowanego dodatku, technologii i warunków brzegowych, przyjmować dolną wartość temperatury przewidzianądla mieszanek regularnych.

Dolne wartości temperatury obowiązują dla mieszanki rozładowywanej do rozściełaczana budowie, górne dla mieszanki załadowywanej na samochód w wytwórni.

* MG – asfalt wielorodzajowy

Ocena�mieszanki�przed�wbudowaniem

12

Wzrokowa�ocena�mieszanki

Mieszanka zbyt zimna:

� Już w samochodzie tworzy skorupę na swojejpowierzchni.

� Nie wydziela oparówpodczas wyładunku dorozkładarki (dla mieszanekniskotemperaturowych brakoparów jest standardem).

� Optycznie jej całośćstanowi zwartą masę.

� Podczas rozładunkuwytwarza zbrylenia.

Mieszanka przegrzana:

� Wydziela żółte opary podczas rozładunku do rozkładarki.

� Ma wygląd matowy i lekko brązowawy.

� Jest niespójna i daje się łatwo „rozdzielać”. Oznacza to, że lepiszcze ma obniżoną lepkość lub w ogóle jej brak.

Wadliwych�mieszaneknie�wolno

wbudowywać!

13

Mieszanka zbyt zimna:

� Nie wolno jej wyładowy-wać do kosza rozkładarki.Należy skontaktować się z wytwórnią i uzgodnić sposób postępowania z zakwestionowaną mie- szanką.

Mieszanka przegrzana:

� Punkt pierwszy zaleceńbrzmi jak powyżej.

� Mieszankę przegrzanąmożna ewentualnie zastosować jako materiał podbudów niezwiązanych,np. do wypełnienia poboczy i do budowy skarp.

� Zaleca się pobranie i zabez-pieczenie próbek mieszanki,które będą stanowić materiałdowodowy.

Po stwierdzeniu wad w dostarczonej mieszance należy działać następująco:

� Powiadomić producentamieszanki.

� Pozostawić próbkę zak-westionowanej mieszanki.

� Sporządzić protokół z opisem wady.

� Ustalić wspólnie z pro-ducentem mieszanki dalsze postępowanie.

Dalsze�postępowanie�z�mieszankami,�dla�których�podczas�oceny�wzrokowej�stwierdzono�wady

14

5Układanie�mieszanki

Prace�przygotowawcze

W pracach przygotowawczychprzed układaniem należy uwzględnić następujące elementy procesu:

� wydajność rozkładarki dobędącej w dyspozycji ilościmieszanki;

� miarodajną będzie prędkośćrozkładania, która zależy od szerokości i grubości układanej warstwy.

Podczas przygotowania i ustawienia rozkładarki należydostosować odpowiednio dla mieszanki:

� Kąt natarcia stołu.

� Wybór urządzeń zagęszczających stołu, aby osiągnąć planowanezagęszczenie wstępne.

� Naddatek grubości.

� Rozgrzanie stołu rozkładarki.

� Wybór rodzaju sterowanianiwelacją, np. ciągniona płoza, linka niwelacyjna, sterowanie 3D, ultradźwiękowe, laserowe.

� Dostosowanie ślimaków roz-prowadzających mieszankędo maksymalnej szerokościstołu.

� Szerokość stołu odpowied-nią do linii złącza/spoiny.

� Zapewnienie gotowościeksploatacyjnej.

� Przy układaniu dwiema rozkładarkami jednakoweustawienie zagęszczaniawstępnego w obydwu stołach rozkładarek.

15

Zagęszczanie�tradycyjne�(szkic�nie�odpowiada�skali)

Możliwości AC-P AC-W AC SMA AC-TD PA BBTM Mieszanki stołu�wysokich nisko-zagęszczeń temperaturowe

Warianty�uzyskania�zagęszczenia�wstępnegoza�pomocą�urządzeń�zamontowanych

w�stole�rozkładarki(na�przykładzie�rozkładarki�Vögele)

Ubijak ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++ jak dla

Wibracja ++ ++ • do + • + – – wbudowywania

Listwa konwen-

dociskowa ++ ++ • do + • + – – cjonalnego

++ = bardzo przydatny+ = przydatny

• = warunkowo przydatny– = mało przydatny

Wariant�1:stół

Wariant�2:stół

wibracja

Wariant�3:�Wysoki�stopień�zagęszczenia(szkic�nie�odpowiada�skali)

ubijak

ubijak

ubijak

2 listwy dociskowe

listwa dociskowa

stół

wibracja

16

� Wielkość naddatku grubości,która zostanie określona napodstawie rodzaju mieszan-ki, grubości warstwy, stopniazagęszczenia wstępnego i temperatury mieszanki.Wielkość naddatku będziepodczas całego procesu układania kontrolowana i wmiarę potrzeby regulowana.

� Kierowanie samochodów z mieszanką tak, aby nie ustawiały się skośnie lub zprzesunięciem bocznym wstosunku do osi rozściełacza.Należy unikać uderzeniasamochodu w rozkładarkę.

� O ile to możliwe, stałą prędkość wbudowywania w czasie całego procesu układania.

� Staranie, aby kosz zasypowynie został całkowicie opróż-niony (segregacja).

� Wyjazd rozkładarką i wykonanie spoiny poprzecznej podczas wymuszonej przerwywbudowywania mieszanki.

� Zakaz wbudowywania nagromadzonej zimnej mieszanki z przestrzeni pomiędzy blachą zsypową a stołem (oczyścić po zakończeniu układania).

� Wykonanie po rozszerzeniustołu ustawienia (wibracji,ubijaków, listwy dociskowej)tak, aby nastawy były jednakowe dla całego stołu.

� Łuki o małym promieniu (np. ronda) powinny byćwykonywane tylko stołempodstawowym (większe szerokości dwoma rozkła-darkami).

Układanie�mieszanki

Reguły�układania

Podczas wbudowywania mieszanek należy uwzględnić:

17

� Warstwy ścieralne należy rozkładać bez automatycz-nej niwelacji (wyjątkiem są przypadki szczególne, np. przyłączenia do obiektów).

� Trzeba ograniczyć do minimum ponowne regu-lacje stołu rozkładarki podokonanych ustawieniach.

� Należy unikać dosypy-wania mieszanki za rozkładarką w celu wyrównania nierówności lub wypełnienia dziur. Dotyczy to w szczegól-ności warstw ścieralnych.

� temperaturę mieszanki oraz wzrokową ocenę jej właściwości;

� ilość mieszanki do wbudowania;

� grubość warstwy i stosunekwielkości najgrubszego ziarna do grubości warstwy układanej;

� poprawność rzędnych wysokościowych jezdni i ich równość;

� przebieg krawędzi w pionie i poziomie;

� wzrokową ocenę jednorodności i stanu ułożonej warstwy;

� stan spoin poprzecznych i podłużnych.

Wymienione czynności kontrolnenależy udokumentować!

Kontrola�układania

Podczas układania należy regularnie kontrolować:

Układanie�mieszanki

18

Układanie�ręczne

Ręczne układanie mieszanki mi-neralno-asfaltowej należy stoso-wać tylko w wyjątkowych przypad-kach. Przy zmiennej szerokościukładania trzeba użyć stołu rozsu-wanego hydraulicznie. Powierzch-nie w kształcie klina wykonać rów-nocześnie z rozkładarką. Układanieręczne może być konieczne przy:

� małych powierzchniach (naprawy, przekopy);

� wykopach pod kabel;� wjazdach do posesji;� powierzchniach w kształcie

klina.

Wszystkie prace przygotowawcze, takie jak:

� oczyszczenie;� wykonanie skropienia

międzywarstwowego;� ułożenie taśmy topliwej albo

innego materiału klejącego

muszą być bezwzględnie zakoń-czone, zanim rozpoczniemy ukła-danie ręczne.

U

Podczas rozkładania ręcznegomieszanka musi być tak samo gorąca, jak przy używaniu do tegocelu rozkładarki. Naddatek grubo-ści mieszanki należy zwiększyć zuwagi na brak zagęszczenia wstęp-nego, które uzyskujemy podczasukładania rozkładarką. Aby uni-knąć rozsegregowania mieszanki,nie wolno jej rozrzucać łopatą, lecznależy ją zsuwać i rozgarniać.Przed rozpoczęciem zagęszczaniatrzeba sprawdzić równość za po-mocą łaty.

Zagęszczanie należy rozpocząćniezwłocznie po rozłożeniu. Dozagęszczania warstw podbudowy i wiążącej małych naprawianychpowierzchni oraz w wąskich prze-kopach należy stosować małe walcei płyty wibracyjne. Do zagęszczaniapowierzchni narożnikowych i przy krawędziach należy stosować ubijaki.

Przy układaniu ręcznym naj-ważniejsze jest, aby czynności wykonywać szybko i sprawnie.

Nigdy�nie�powinno�się�wbudowywać�warstwy,

Podłoże

powinno

być wolne od

śniegu i lodu, suche oraz

niezamarznięte.

19

jeżeli�temperatura�podłoża�jest�niższa�niż:

dla�warstwy�ścieralnej +5o�Cdla�warstwy�wiążącej 0o�Cdla�warstwy�podbudowej –3o�C

Układanie�w�chłodnychporach�roku

Założenia w przepisach technicz-nych bazują na ograniczeniu układania w zależności od tem-peratury powietrza. W pewnychwarunkach stosowanie tylko tegokryterium może spowodować problemy. Dlatego proponuje sięuwzględnienie temperatury pod-łoża.

Podczas niekorzystnych warunkówatmosferycznych powinno się:� Wziąć pod uwagę dodatkowe

walce. � Do transportu używać samo-

chodów z izolowaną skrzyniąładunkową.

� W miarę potrzeby ogrzać pod-łoże promiennikami ciepła.

Układanie�podczas�opadów

Zasadniczo warstwy ścieralne niepowinny być układane podczasdeszczu ani na mokre podłoże,ponieważ zagraża to jednorod-nemu zagęszczeniu i połączeniumiędzywarstwowemu.

Grube warstwy asfaltowe, np.podbudów asfaltowych, warstwwiążących i nawierzchni jedno-warstwowych, mogą być ukła-dane podczas mżawki. Podczassilniejszych opadów deszczuprace te należy wstrzymać.

Jeżeli spodziewamy się opadówdeszczu, wbudowywanie mie-szanki, o ile to możliwe, powinnoodbywać się w kierunku zgodnymze spadkiem. W szczególnych

przypadkach należy usunąćwodę oraz osuszyć podłoże.Układanie�mieszanek�należy

dostosować do�warunków�zewnętrznych�i�rodzaju�

mieszanki!

20

6Zagęszczanie�mieszanki

Liczbę i rodzaje walców należy ustalać według następujących kryteriów:

� typu mieszanki;

� planowanej do ułożenia ilości mieszanki, na pod-stawie powierzchni (m2) i grubości układanej warstwy;

� grubości układania pojedynczej warstwy;

� szerokości wbudowywania(cała szerokość jezdni czypołówka);

� temperatury powietrza, podłoża i mieszanki.

Reguły�zagęszczania:

� Dostosować zagęszczaniewstępne do rodzaju mie-szanki.

� Rozpocząć zagęszczaniemożliwie najwcześniej, takaby osiągnąć jego żądanystopień. Nie należy go konty-nuować przy temperaturzemieszanki niższej niż 90°C.

� Przy zagęszczaniu warstwy o grubości mniejszej niż 4 cm, należy stosować przejścia z włączoną wibracją w ograniczonymzakresie, o ile jest ona konieczna.

21

Walce różnych rodzajów i o różnej masie mogą byćzastosowane jak poniżej:

Walce statyczne trójbębnowe(10–22 Mg) służą do:

� zagęszczania warstw asfaltowych, krawędzi układanych warstw, spoinpodłużnych i poprzecznychoraz wygładzania po za-gęszczeniu zasadniczym.

Walce dwubębnowe bez wibracji służą do:

� pierwszego przejazdu po ułożonej warstwie;

� zagęszczania warstw asfalto-wych do grubości 8 cm;

� zagęszczania krawędzi uło-żonych warstw, oraz spoin poprzecznych i podłużnych;

� wygładzania po zagęszczeniuzasadniczym.

Walce dwubębnowe z wibracją służą do:

� zagęszczania warstw asfalto-wych do grubości 16 cm.

W żadnym przypadku nie wolno stosować tych walców do pierwszego przejazdu za rozkładarką, na obiektach, do zagęszczania cienkich warstw układanych na gorącooraz dla warstw ścieralnych z asfaltu porowatego.

Zagęszczanie�mieszanki

22

Walce dwubębnowe z wibracjąoscylacyjną służą do:� zagęszczania wszystkich

rodzajów warstw asfalto-wych, w szczególności na obiektach inżynierskich i do zagęszczania cienkichwarstw.

Walce stalowo-gumowe typu kombi:� z małymi wyjątkami są

to walce uniwersalne. Wraz ze zwiększającą się liczbą przejść walca udział w zagęszczaniu ma tylko bęben stalowy.

Walce ogumione:� są stosowane rzadko,

głównie na drogach lokalnych oraz we wszystkich przypadkach, gdy wymagane jest, abypowierzchnia warstwy ścieralnej była całkowiciezamknięta.

Przygotowanie�walców

Przed rozpoczęciem wało-wania, należy zapewnić goto-wość techniczną walców.

W szczególności powinno się sprawdzić:

� spryskiwacze;

� działanie wibracji w walcach wibracyjnych;

� ciśnienie w oponach i ewentualnie je skorygo-wać w walcach typu kombi. Następnie należy dodać środek anty-adhezyjny i napełnić zbiornik wodą.

23

Przejazd�walca

Przejazdem walca jest jego jedno-razowy przejazd w jedną stronę po zagęszczanej powierzchni.

Ścieżka walca składa się z dwóchprzejazdów walca tym samym śladem.

Podczas zagęszczania oraz prac przygotowawczychnależy zawsze uwzględnić związek pomiędzy

rodzajem mieszanki, lokalnymi warunkami oraz warunkami pogodowymi w danej porze roku.

Podstawowe�zasady�wałowania�mieszanek�mineralno-asfaltowych

Przywałowanie Pierwszy przejazd walcem bez wibracji

• Rodzaj mieszanki i jej temperaturaNa zagęszczenie • Typ walca i jego masa będą miały wpływ: • Grubość warstwy

• Liczba przejazdów walca

Gładzenie albo zamykanie Ewentualne dwa przejścia walcapowierzchni:

Formowanie krawędzi • Do formowania i zagęszczenia stosowane ułożonej warstwy: są walce z dodatkową rolką dociskową

• Opracować na podstawie wykonanegoSchemat wałowania: odcinka próbnego. Pomiary za pomocą

sondy izotopowej lub innego narzędzia

� Do zagęszczania mieszaneknależy przewidzieć co najmniej2 walce.

� Przy pierwszym przejeździewalca (przywałowanie) trzebadojeżdżać jak najbliżej do roz-kładarki.

� Zatrzymanie przed rozkładarkąpowinno nastąpić z lekkimskrętem.

� Bęben napędowy walca powi-nien być (w przypadku walców zjednym bębnem napędowym)skierowany w kierunku roz-kładarki – unika się tworzeniafałd i spękań włoskowatych zabębnem walca. Wyjątek stano-wi praca na pochyłościach.

� Wałowanie trzeba rozpoczynaćod najniżej ułożonej przez roz-kładarkę krawędzi i przesuwaćsię w górę lub do środka o sze-rokość bębna.

� Na łukach i przy pochyleniachpoprzecznych należy rozpoczy-nać wałowanie od niżej położo-nej krawędzi jezdni. Pierwszyzagęszczony pas tworzy „opor-nik” dla kolejnych przejazdówwalca.

� Zmiana ścieżki powinna nastą-pić zawsze na zagęszczonejmieszance asfaltowej. Nigdy nagorącej, a tym samym podatnejna deformacje.

� Nawrót walca powinien nastę-pować po dojeździe do punk-tu zwrotnego z wyłączonymnapędem i natychmiastowym włączeniu napędu w kierunku przeciwnym.

� W walcach wibracyjnych przedpunktem nawrotu trzeba w odpowiednim czasie wyłączyćwibrację, ponieważ w przeciw-nym razie pozostaną ślady wal-ca, których nie można wygładzić.

� Przy zagęszczaniu z włączonąwibracją należy zwracać uwagęna temperaturę mieszanki.

� Bębny walca trzeba spryskiwaćrównomiernie wodą w ilościmożliwie jak najmniejszej (np.spryskiwanie pulsacyjne).

� Przy układaniu na zakładkę „gorące do gorącego” należyprzydzielić jeden walec do za-gęszczania złącza środkowego.

� Walce w żadnym wypadku niemogą zatrzymywać się na gorą-cej mieszance. Po wykonaniuwymaganej liczby przejazdów,walce muszą opuścić rejon nieschłodzonej mieszanki izatrzymać na mieszance jużschłodzonej.

� Na warstwach schłodzonychnie wolno jeździć walcem zwłączoną wibracją.24

Podstawowe�zasady�wałowania�

mieszanek�mineralno-asfaltowych

25

Wariant 2Zagęszczanie walcami: Wariant 1

Użycie�walców�w�zależności�od�rodzaju�mieszanki

Mieszanki AC-P AC-W AC SMA AC-TD PA BBTM niskotem-

Walec peraturowetrzybębnowystatyczny • • + ++ – + ++ +

Walec stalowo-gumowy

+ • • – ++ – – –

++ = bardzo przydatny+ = przydatny

• = warunkowo przydatny– = mało przydatny

Wal

ce d

wub

ębno

we

Zagęszczanie�mieszanki

bez wibracjiponiżej 6 Mg • • + • + ++ • •powyżej 6 Mg + ++ ++ ++ ++ ++ ++ ++

z wibracjąnormalna ++ ++ + • do + ++ – –� • do +oscylacyjna ++ ++ ++ • do + ++ – • • do ++

Rozkładarka

Ułożonawarstwa

10–50 cmmin.15 cm

Rozkładarka1

Rozkładarka2

…znacznym przesuwaniu się mieszanki przed bębnem walca;

26

Błędy�zagęszczania

Powodem tworzenia się spękań, oprócz zbyt wysokiejtemperatury mieszanki napoczątku zagęszczania, sątakże:

Zagęszczanie

mieszanki

…tworzeniu się garbu obok bębna;

Rozpoczynając zagęsz-

czanie, zbyt wysoką

temperaturę mieszanki

rozpoznamy po…

� błąd wyboru rodzaju walca (zbytciężki walec powoduje spękaniaścinające na krawędzi walca);

� płynięcie mieszanki po podłożu(zbyt obfite skropienie, wilgoć albo zabrudzenie podłoża);

� niedostateczna nośnośćpodłoża lub podbudowy;

� niewłaściwy lub nieprawidłowyskład mieszanki.

Przy wystąpieniu defektówzagęszczania należy ustalićich przyczynę i usunąć je takszybko, jak to możliwe:

� Fale i pozostawione odciskiwalca są z reguły powodemniewłaściwej pracy walców.

27

…występowaniu pęknięćpoprzecznych za bębnem;

…klejeniu się mieszanki do bębnapomimo jego spryskiwania.

Lepiej�jeden�walec�zadużo�niż�jeden�za�mało!

28

7Szorstkość

Układanie�i�zagęszczanie

Odpowiednią szorstkość począt-kową uzyskamy np. poprzez:� użycie do posypywania kruszy-

wa o uziarnieniu 1–5 mm(odpylonego, podgrzanego i otoczonego asfaltem);

� wczesne posypanie kruszy-wem, najpóźniej po drugimprzejeździe walca;

� właściwe dozowanie i równo-mierne rozsypanie;

� użycie walca gładkiego zwysokim naciskiem liniowym.

Szorstkość początkowa będziegorsza z powodu:� gromadzenia się lepiszcza

na powierzchni;� zbyt wczesnego oddania do

ruchu (wychładzanie powinnotrwać co najmniej 24 godziny);

� użycia niewłaściwegomateriału do posypywania (np. piasku łamanego);

� nierównomiernego posypa-nia.

Prawidłowa�technologiaukładania�gwarantujeodpowiednią�szorstkość

początkową!

Zasady

Szorstka nawierzchnia zapew-nia bezpieczeństwo wszystkimuczestnikom ruchu drogowe-go. Na szorstkość początkowąistotny wpływ ma układanie.Szorstkość końcowa okresugwarancyjnego uzależniona jestnatomiast od składu zastoso-wanej mieszanki.

Zapewnienie szorstkości jestkryterium równie ważnym, jakinne kryteria odbioru.

29

Kompaktowe�warstwy�asfaltowe�(kompaktasfalt)

Czynności przygotowawcze:

� Wybór odpowiedniej liczby wytwórni i przyporządkowa-nie im produkcji mieszankiodpowiednio stosowanej nawarstwę wiążącą lub ścieralną.Należy kierować się ich wydaj-nością.

� Ustalenie, która z wytwórniprzejmie pełną koordynację produkcji wszystkich wytwórni.

� Precyzyjne ustalenie wydaj-ności dostaw i ich przebiegu,wyboru samochodów do transportu mieszanki, jak również odpowiedzialności(kompetencji) pomiędzy wytwórniami a zespołem wbudowującym.

Prace przygotowawcze przed rozpoczęciem układania:

� Sprawdzenie geometrii ustawienia stołu rozkładarki(spadek poprzeczny, profildaszkowy).

� Dopilnowanie, aby przypołączeniach działek dziennych, podłączeniachdo obiektów itp. obie strony stołu rozkładarki były sterowane za pomocą automatycznego stero-wania z linką niwelacyjną.

� Zwrócenie uwagi na ins-truktaż i wstępny podziałsamochodów transportują-cych mieszankę według kryterium rodzaju mieszanki(mieszanka na warstwę wiążącą/ścieralną).

� Ustalenie schematu zagęsz-czania walcami w zależnościod sumarycznej grubościwarstw, rodzaju mieszanki i dysponowanych walców.

8Specjalne�rodzaje�układania�–�wskazówki

Specjalne�rodzaje�układania�–�

wskazówki

30

Kompaktasfalt

Podczas układania należy:

� Utrzymywać stałą prędkość układania (jeśli możliwe 3 m/min.).

� Przeprowadzać regu-larną kontrolę grubości obydwu warstw.

� Zwracać uwagę na wielkość naddatku dla sumarycznej grubości układanych warstw.

� Dokumentować na bieżąco ilości wbudo-wanych mieszanek.

� Uzgodnić z wytwórnią w odpowiednim czasie, jaka jest potrzebna ilośćmieszanki do zakończeniawbudowywania.

Asfalty�porowate

Czynności przygotowawcze:

� Ograniczyć do minimumczas transportu (niebezpieczeństwowychłodzenia mieszanki).

� Przy wbudowywaniu kilkuwarstw nie wykonywać skropienia międzywarstwo-wego środkiem zawierają-cym asfalt, ponieważ zre-dukowałoby to znaczniewodoprzepuszczalność. Dla uzyskania właściwegopołączenia międzywarstwo-wego najlepszym roz-wiązaniem jest bezzwłoczne układanie kolejnej warstwy„gorące na gorące”. Bez-względnie należy unikać zabrudzenia dolnej warstwy.

� Aby ilość wolnej przestrzeni nie byłamniejsza niż wymagana,zasadne jest wykonanieodcinka próbnego.

Asfaltjest cichszy

31

Przygotowania przed układaniem:� Przy układaniu warstwy

na podłoże związane należy zwrócić uwagę na jego właściwą szczelność.

� Zadbanie o właściwe roz-grzanie stołu rozkładarki.

� Przy układaniu połówką jezdni należy przypilnować, aby odpływ wody z obszaru układanej warstwy nie był zatrzymany przez taśmę w złączu itp. Powyższa uwaga dotyczy również naprawy miejsc uszkodzonych.

Podczas układania należy pamiętać, że:� Naddatek grubości warstwy

jest znacznie mniejszy niż dla konwencjonalnych warstwasfaltowych.

� Do zagęszczania będą użytewyłącznie walce stalowe gładkie.

� Zagęszczamy tylko statycznie.

� Podbudowy pod bruk i wodo-przepuszczalne nawierzchniesportowe mogą być zagęsz-czane z wibracją.

� Szczególną uwagę trzeba poś-więcić zmianie kierunku ruchuwalca na ścieżce wałowania.

� Nie wolno stosować posypki z kruszywa na nawierzch-niach z asfaltu porowatego,ponieważ ziarna kruszywa zatkają wolne przestrzenie w wykonanej warstwie.

Specjalne�rodzaje�układania�–�wskazówki

32

Asfalty�nisko-temperaturowe

Czynności wstępne� Biorąc pod uwagę niższą

temperaturę początkową mieszanki, zaleca się używaćdo jej transportu samochodów z izolowaną albo podgrze-waną skrzynią ładunkową.

Przygotowania przed układaniem:� Należy zwrócić szczególną

uwagę na rozgrzanie stołu rozkładarki.

� Trzeba ustawić parametry stołurozkładarki tak, aby uzyskaćwyższy stopień zagęszczeniawstępnego mieszanki.

� Powinien być ustalony schematzagęszczania walcami w zależ-ności od sumarycznej grubościwarstw, rodzaju mieszanki i ro-dzaju dysponowanych walców.

Podczas układania:� Podczas zatrzymań roz-

kładarki należy sprawdzać temperaturę mieszanki w obszarze stołu. Trzebawyjechać rozkładarką z układanej warstwy wcześ-niej niż przy mieszankachkonwencjonalnych.

� Zbyt wysokie zagęszczeniepowoduje zmniejszenie ilości wolnej przestrzeni.Zasadniczo po czwartymprzejeździe walca powinienbyć osiągnięty wymaganystopień zagęszczenia.

� Przekazanie jezdni do ruchumoże nastąpić wcześniejniż w przypadku mieszanekkonwencjonalnych.

33

Nawierzchnia�asfaltowa�na�górnej�powierzchni�nasypu�kolejowego

Układanie asfaltowej nawierzch-ni jako warstwy wieńczącej na-syp kolejowy jest podobne do układania asfaltowej podbudowy drogowej. Zasadnicza różnica w stosunku do podbudowy drogo-wej występuje podczas układa-nia ostatniej warstwy asfaltowej,gdzie zagęszczenie uzyskuje siębez użycia walców, a tylko dziękistołowi rozkładarki. Tylko takisposób gwarantuje uzyskaniezgodnych z projektem rzędnych.Układanie wykonuje się zgodniez dozwoloną metodą i przepi-sami technicznymi dotyczącymiwykonywania sztywnych górnychwarstw nasypu kolejowego.

Układanie dostosowuje się domiejscowych warunków i wy-konuje za pomocą specjalnie dotego celu zmodyfikowanychmaszyn.

Budowle�wodne�i�składowiska�odpadów

Warstwy asfaltowe w budownict-wie wodnym i składowisk odpa-dów mają funkcję uszczelniającą.Dla tego typu budowli opróczuszczelnienia dna istnieje ko-nieczność uszczelnienia skarp.Warstwy asfaltowe muszą dodat-kowo wykazywać się dużą sta-bilnością, aby nie dopuścić dozsuwania się ze skarpy. Opróczstarannie dobranego składu mieszanki z reguły potrzebne sąspecjalne maszyny do układaniai zagęszczania. Należy zwrócićuwagę na ogólne i szczegółowewarunki kontraktu. Wykonaniezłączy i spoin wymaga szczegól-nej uwagi i wysokiego nakładupracy.

Rozjaśnienie nawierzchni możnawykonać poprzez posypanie i/alboprzez dodanie rozjaśniających składników mineralnych do mie-szanki. Może tu znaleźć zastoso-

wanie jasne kruszywo naturalnelub sztuczne. Posypkę grysowąnależy wykonać bezpośrednio za rozkładarką w połączeniu zprzejazdem pierwszego walca.

Nawierzchnie�rozjaśniane

Specjalne�rodzaje�układania�–�wskazówki

34

Nawierzchnie�ograni-czające�występowanie�gołoledzi

Nawierzchnie takie od niedaw-na są stosowane w miejscachszczególnie narażonych na wy-stępowanie gołoledzi.

Należą do nich:

� mosty;� dukty leśne;� odcinki dróg położonych w szczególnie nieprzychyl-nym klimacie.

Do mieszanki są dodawanespecjalne kryształy soli. Pod-czas wbudowywania i zagęsz-czania należy postępowaćzgodnie ze wskazówkami pro-ducenta soli.

Nawierzchnie�kolorowe

Nawierzchnie kolorowe wyko-nywane są z dodatkiem:

� kolorowego lepiszcza;

� bezbarwnego lepiszcza i kolorowego pigmentu.

Dla wzmocnienia koloru zale-cane jest dobieranie do mie-szanki kruszywa o podobnejbarwie.

Przed rozpoczęciem układa-nia trzeba starannie oczyścićzespół maszyn i narzędzi (tak-że obuwie).

Budowle�specjalnewymagają�szczególnego

instruktażu�i��informacji!

Należy stosować się do poniższych wskazówek:

� Odstęp pomiędzy rozkładar-kami powinien być możliwienajmniejszy, aby powierzch-nia złącza pierwszej ułożonejwarstwy była wystarczającogorąca.

� Jadące za rozkładarkamipierwsze walce powinny miećjednakową masę. Obydwawalce zaczynają zagęszczanieod zewnętrznej krawędzi dośrodka w kierunku złącza.Zagęszczanie kończą na oby-dwu stronach około 15 cm odzłącza wzdłużnego. Ten po-zostawiony niezagęszczony wobrębie złącza pas będziezagęszczany ostatnim prze-jazdem walca. W taki sposóbpowstanie mocne, szczelnepołączenie poszczególnychpasów ułożonej mieszanki(patrz s. 39). 35

Reguły

Złącze to połacze-nie dwóch układanych obok siebie pasów (złącze podłużne).

Złącza mogą powstawać pod-czas układania rozkładarkamiustawionymi w systemie tandem(„gorące do gorącego”), a spoinyprzy układaniu połówkami („go-rące do zimnego”).

Przy połączeniu działek dzien-nych mówimy o spoinie pop-rzecznej.

W każdym przypadku musi być zagwarantowane trwałepołączenie obydwu łączonychpowierzchni, aby uniemożliwićpenetrację wody powierzchnio-wej.

Złącza�podłużne

Układanie „gorące do gorącego”

Użycie do wbudowywania dwóchlub więcej rozkładarek w ukła-dzie jedna obok drugiej jest naj-lepszym rozwiązaniem w celuuzyskania trwałego połączenia.

9Złącza�i�spoiny

36

Układanie „gorące do zimnego”

Jeżeli z powodów technicznychlub ze względu na organizacjęruchu nie da się uniknąć ukła-dania mieszanki połówkamijezdni, to wykonaniu spoinytrzeba poświęcić szczególnąuwagę.

Powinno się przestrzegać poniższych wskazówek:

� Po pierwsze, zwrócić szcze-gólną uwagę na to, aby spoina nie znajdowała siębezpośrednio w obszarzeprzyszłego oznakowaniapoziomego lub śladów kółpojazdu.

� Powierzchnia spoiny(powierzchnia styku) musi już być ukształtowana konstrukcyjnie podczas układania pierwszego pasa.

Spoiny:�Nie�tak,�� …ale�tak!

37

Płaszczyzna styku powinna byćpochylona pod kątem 70-80°.Uzyskujemy wtedy jej większąpowierzchnię w porównaniu zpłaszczyzną pionową styku rów-ną grubości ułożonej warstwy.Skośną krawędź uzyskujemy zapomocą elementu montowa-nego do stołu rozkładarki – tzw.buta albo walca z zamocowanąformującą rolką dociskową. Niezaleca się cięcia piłą po wy-stygnięciu mieszanki, ponieważuzyskamy gładką powierzchnięstyku. Ponadto powstały pod-czas cięcia szlam zanieczyszczapodłoże (pogarsza połączenie międzywarstwowe).

Aby zagwarantować właściwepołączenie pasów jezdni, należypowierzchnię styku przygotowaćw następujący sposób:

1. Gruntownie oczyścić,jeżeli to konieczne również przylegającyobszar podłoża.

2. Skropić albo nanieść pędzlem wystarczającąilość lepiszcza. Dotyczy to powłok uzyskanych zsubstancji nanoszonych na zimno i na gorąco.

Usunąć zabrudzenia i luźny materiał!

warstwa ścieralna

warstwa wiążąca

warstwa podbudowy

oś jezdni

złącze podłużne

Złącza�i�spoiny

Przy układaniu drugiego pasa postępować według poniższych zaleceń:

� Drugi pas układamy z nie-wielką, 2–3-centymetrowązakładką w zależności odmasy walca używanego do zagęszczania.

� Zbyt mała zakładka lub jej brak spowoduje, żezabraknie mieszanki wobszarze spoiny. Następ-stwem jest jej niedosta-teczne zagęszczenie i późniejsze uszkodzenia.

� Przy zbyt dużej zakładce rozkładarka będzie pokry-wać wcześniej ułożony pas.Następstwem jest rozkru-szanie ziaren kruszywa w miejscu zakładki niedo-stateczne zagęszczenie w rejonie spoiny.

� Przed rozpoczęciemzagęszczania mieszanka z miejsca zakładki musizostać zgarnięta.

� Zasady stosowania walcówsą opisane w rozdziale 6.

Spoiny�poprzeczne

Spoiny poprzeczne powstają na końcu działki dziennej albogdy wystąpią dłuższe przerwyw układaniu mieszanki.

Wymienione czynności niezbędne do wykonania spoiny poprzecznej:

� Odjechanie rozkładarką.

� Ręczne usunięcie mieszankiz miejsca o niewystarczają-cej grubości z zachowaniemlinii prostej.

� Położenie drewnianej listwy o grubości równej grubościukładanej warstwy.

� Posypanie cienką warstwąpiasku podłoża w rejoniezjazdu rozkładarki.

� Wbudowanie ręczne pozos-tałej mieszanki na posy-panym piaskiem podłożu w rejonie zjazdu rozkładarki.

� Zagęszczenie walcem całkowitej powierzchniwraz z obszarem zjazdu.38

39

Wykonywanie�złącza

ewentualnie natrysk ochronny

zgarnąć

ostatnie przejście walca,jeżeli ułożona warstwanie jest przejezdna

przejście walca, jeżeli ułożona warstwanie jest przejezdna

środek zawierający asfalt

zakładka (2-3 cm)

pierwsze przejście walca

walec

walec

po ułożeniu przez rozkładarkę

walec

Złącza�i�spoiny

40

� Przed rozpoczęciem ponownego układania należy usunąć drewnianąlistwę, mieszankę z obszaru klina warstwy i podkład piaskowy.

� Sprawdzić łatą równośćnawierzchni w kierunku podłużnym i, jeśli to konieczne, odciąć we właściwym miejscu.

� Obszar, z którego usu-nięto mieszankę, oczyścić i ponownie wykonać skro-pienie międzywarstwowe.

� Zagęszczać jak w opisanymwcześniej procesie „gorącedo zimnego”.

Spoiny poprzeczne mogą byćwykonywane tak, jak szczeliny(patrz rozdział 10). Dotyczy torównież spoin podłużnych.

Obróbka�spoin

W celu dodatkowej ochrony, w przypadku nawierzchni o otwartej makrostrukturze, można zastosować zamknięcie powierzchni w rejonie spoinylepiszczem w formie paska.

� Naniesienie za pomocąręcznie ciągnionego,wąskiego dozownikaskrzynkowego warstwyochronnej.

� Pomalowanie odpowiednimlepiszczem, a następnie po-sypanie piaskiem łamanymz małą zawartością pyłów.

Najlepszą�spoiną�jestbrak�spoiny!

41

Właściwości�krawędzi(boku)�szczeliny

Szczelinę należy wykonać:

� na całkowitą grubość warstwy;� pionowo;� czysto i sucho.

�10Szczeliny

Rodzaje szczelin

Zalewanie�szczelin

Przestrzeń szczeliny może byćukształtowana poprzez:

� wydzielenie;� cięcie albo pozostawienie

wolnej przestrzeni;� frezowanie.

Taśma topliwa

Szczelina wycinana i zalewana na gorąco

Szczelina wykonana przez frezowanie i zalewana na gorąco

Nakładka z taśmy

Reguły

Szczeliny należy bezwzględniewykonać przy połączeniachwarstw o różnych właściwościach.

Są to następujące przypadki:

� korytka (beton, bruk);

� krawężniki (beton, kamieńnaturalny);

� nawierzchnie betonowe;

� mury;

� elementy osadzane w jezdni.

Szczeliny można wykonać poprzez kształtowanie i zale-wanie albo zastosowanietaśmy topliwej.

Szczeliny

42

Należy zwrócić uwagę na wykonanie następujących czynności:

� Usunięcie zanieczyszczenia,czyszczenie sprężonympowietrzem, ewentualnietakże wodą.

� Osuszenie szczeliny, np. gorącym powietrzem.

� Naniesienie środka grun-tującego i odczekanie do wyschnięcia.

� Przygotowanie masy zalewowej.

� Przestrzeganie zaleceń pro-ducenta masy zalewowej.

� Zalewanie za pomocąlancy lub dozownika.

Zalewanie szczelin o dużychpowierzchniach powinno sięzlecać firmom specjalistycznym!

Zastosowanie taśm to plano-wane wypełnianie szczelintaśmą. Należy zwracać uwagęna zalecenia producenta doty-czące używania taśmy.

Rodzaje zastosowań:

� taśma układana wcześniejna ścianie bocznej;

� taśma układana nad szczeliną.

Taśmy�do�szczelinCzynności�podczas�zalewania�szczelin�

43

Należy zwrócić uwagę na wykonanie następujących czynności:

� Oczyszczenie i osuszeniepłaszczyzny łączenia.

� Naniesienie środkagruntującego i odczekanie do jego wyschnięcia.

� Ostrożne nadtopienie zapomocą palnika gazowegozimnej strony taśmy (stronyprzylegającej do elementuzimnego), a następnie szybkie przyłożenie i do-ciśnięcie czymś płaskim.

� Układanie maszynowe dlaszczelin znacznej długości.

� Dopilnowanie, aby przedułożeniem warstwy mie-szanki taśma nie odkleiła się ani nie pofałdowała.

� Przekrój poprzeczny taśmyzależny jest od grubościwarstwy ścieralnej.

� Położenie ułożonej taśmypowinno być następnieustalone kruszywem doposypywania poprzez jegonaniesienie wzdłuż taśmy.

Rozszerzalność taśmy jestniższa niż masy do zalewaniaszczelin.

Szczeliny�i�połączeniapowinny�być

długotrwale�szczelne!

Czynności�przy�uszczelnianiu�taśmą

44

11Krawędzie

Aby nie dopuścić do przenika-nia wody, zabrudzeń i korzeniroślin w boki ułożonej warstwy,krawędzie boczne muszą byćwystarczająco zagęszczone zapomocą:

Dodatkowe zabezpieczenie kra-wędzi bocznej zostanie osiągniętepoprzez spryskanie jej gorącymasfaltem, emulsją asfaltową albonaniesienie masy zalewowej. Dlakrawędzi warstw położonych wy-żej zabieg ten jest bezwzględniekonieczny. Można pominąć wy-konanie uszczelniania krawędziwarstw dolnych wykonanych zmieszanek porowatych.

� rolki dociskowej mocowa-nej do walca;

� elementu mocowanego dorozkładarki, tzw. buta.

Wadliwe�uszczelnienieprowadzi�do�uszkodzeńwarstw�asfaltowych!

45

można pominąć, jeżeli warstwy układane są natychmiast

jedna po drugiej warstwa wiążąca

warstwa podbudowy

warstwa ścieralna

1. warstwa ≥10 cm

≥10 cm

≥10 cm

≥ 2,5 %

2. warstwa

46

Pobieranie

Pobieranie próbek powinnoprzebiegać zgodnie z zatwier-dzonym harmonogramem. Od-stępstwem są badania szcze-gólne (dodatkowe badaniakontrolne).

Podczas pobierania próbek do badań kontrolnych musibyć obecny przedstawicielzamawiającego lub osobaprzez niego upoważniona oraz przedstawiciel wykona-wcy. Zasadne jest wezwanieproducenta mieszanki.

Pobrane próbki powinny byćreprezentatywne dla danejwarstwy i odcinka. Zalecanejest pobieranie próbek zgodniez obowiązującymi zapisami wkontrakcie (SST i ZKP).

Bezwzględnie należy używaćodpowiedniej szufli do pobie-rania próbek.

Należy zwrócić uwagę na wystarczającą średnicę i obję-tość pojemnika na próbki.

Szufla do pobieraniapróbek

12Pobieranie�próbek�w�celu�ustalenia�właściwości�mieszanki

min.

50 m

m

max 250 mm

47

Dokumentowanie

Przed rozpoczęciem układanianależy przedłożyć plan pobiera-nia próbek. Z każdego pobraniatrzeba sporządzić raport. Po-brana próbka mieszanki musibyć w każdej chwili identyfiko-walna. Wymaga to podania conajmniej następujących danych:

� oznaczenia budowy;� daty/godziny pobrania;� zamawiającego i

wykonawcy;� numeru próbki; � położenia/jezdni;� oznaczenia mieszanki;� dostawcy/wytwórni;� numeru dowodu dostawy;� temperatury mieszanki;� oznakowania próbki;� podpisów zamawiającego

i wykonawcy na protokole z pobrania.

Niewłaściwe�pobraniepróbek�„gwarantuje“

potrącenia!

Reguły

Pobrane próbki są podsta-wą do dalszych badań, któreokreślą jakość i właściwościdostarczonej mieszanki.

Próbki są pobierane dla:

� kontroli własnej (kontrola układania/kontroladostawcy mieszanki);

� badań kontrolnych (badania zamawiającego).

48Publikacje�międzynarodowe�na:www.asphalt.de�� Literatur�� International�Publications

Informacje�na�temat�innych�publikacji�Deutschen�Asphalt�Verband�(DAV),

jak również informacje o DAV i Deutsche Asphalt Institut (DAI)znajdują się na stronie internetowej www.asphalt.de

Załączniki

Notatki

49

50

Inne�poradniki�i�publikacje�Polskiego�StowarzyszeniaWykonawców�Nawierzchni�Asfaltowych�(PSWNA),�

jak również informacje o PSWNA znajdują się na stroniewww.pswna.pl

50

PSWNA�przygotowuje�tłumaczenia�kolejnych�broszur...

Ponowne wykorzystanie asfaltu

Połączenia międzywarstwowe

Asfalt w budowie ścieżek rowerowych

51

Deutscher Asphaltverband e.V. · Schieffelingsweg 6 ·53123 Bonn · NiemcyTel. +49 228 97 96 5-0 · Faks +49 228 97 96 5-11

E-mail dav@asphalt.de · Internet www.asphalt.de

Polskie�Stowarzyszenie�Wykonawców�Nawierzchni�Asfaltowych

Ul. Trojańska 7PL 02-261 WarszawaTel. +48 22 574 43 52Faks +48 22 574 43 74biuro@pswna.plwww.pswna.pl