PORADNIK armak

�l�skie Zakłady Armatury Przemysłowej „ARMAK” Sp. z o.o. Poradnik dla projektantów i u�ytkowników

1

ZAWORY BEZPIECZE�STWA Poradnik dla projektantów i u�ytkowników


2


3

I N F O R M A C J A

o �l�skich Zakładach Armatury Przemysłowej „ARMAK” Sp. z o.o. �l�skie Zakłady Armatury Przemysłowej „ARMAK” s� firm� o ponad stuletniej tradycji w zakresie produkcji armatury. Na przestrzeni lat profil produkcji ustabilizował si�, zmieniaj�c jednak procentow� swoj� struktur�. Główn� przyczyn� tych zmian był zakup, w 1974 roku, licencji na zawory bezpiecze�stwa niemieckiej firmy Bopp und Reuther. Wdro�enie do produkcji szerokiego asortymentu armatury zabezpieczaj�cej w zakresie zakupionej licencji, a tak�e uzupełnienie jej o wyroby własnej konstrukcji sprawiło, �e SZAP „ARMAK” stał si� wiod�cym producentem armatury zabezpieczaj�cej na rynku krajowym, a tak�e jej eksporterem. Podstawowym asortymentem produkcji s� nadal zawory bezpiecze�stwa. Nast�pne w kolejno�ci s� zawory zaporowe elektromagnetyczne i płynowskazy. Uzupełnienie stanowi armatura ci��ka tj. zasuwy i zawory zwrotne. Armatura produkowana jest na bazie procesów technologicznych, które zapewniaj� jej wysok� jako�� i niezawodno�� działania. Wychodz�c naprzeciw �yczeniom klientów, firma realizuje tak�e zamówienia specjalne, dostosowuj�c produkowan� armatur� do potrzeb klienta, wynikaj�cych b�d� ze specyficznych warunków eksploatacji, b�d� wymaga� przepisów bran�owych. Chc�c sprosta� wymaganiom nowoczesnego rynku, przedsi�biorstwo opracowało System Zarz�dzania Jako�ci� zgodny z mi�dzynarodow� norm� ISO 9002, który został wdro�ony w 1994 roku. Rok pó�niej uzyskano certyfikat TÜV CERT, za�wiadczaj�cy o wprowadzeniu i stosowaniu tego systemu.

W roku 2002 nast�piła recertyfikacja Systemu Zarz�dzania Jako�ci� pod k�tem wymogów normy ISO 9001:2000. Przeprowadzony przez TÜV audit, potwierdził zgodno�� systemu stosowanego w firmie z powy�sz� norm�. Efektem tego było uzyskanie certyfikatu TÜV CERT za�wiadczaj�cego, �e ARMAK wprowadził i stosuje System Zarz�dzania Jako�ci� w zakresie projektowania i produkcji armatury przemysłowej zgodnie z norm� ISO 9001:2000.

W roku 2001, w zwi�zku z wymogami Dyrektywy Unii Europejskiej nr 97/23/WE, firma wyst�piła do TÜV CERT z wnioskiem o certyfikacj� zaworów bezpiecze�stwa wg modułu B i D tej Dyrektywy. W wyniku przeprowadzonego auditu oraz badania typu zgłoszonych do certyfikacji wyrobów, w lutym 2002 roku uzyskano stosowne certyfikaty, uprawniaj�ce SZAP ARMAK Sp. z o.o. do znakowania zaworów bezpiecze�stwa znakiem CE wraz z numerem jednostki notyfikowanej – 0045.

W roku 2004 uzupełniono powy�sze certyfikaty, uzyskuj�c dla pozostałych typów zaworów bezpiecze�stwa certyfikaty UDT-CERT na zgodno�� z wymogami Dyrektywy nr 97/23/WE, uprawniaj�ce do znakowania tych zaworów znakiem CE wraz z numerem jednostki notyfikowanej – 1433.

„ARMAK” współpracuje z europejskimi producentami armatury takimi, jak: Bopp & Reuther, Parker, Bürkert, a swoje wyroby eksportuje mi�dzy innymi do: Niemiec, Austrii, Francji, Szwecji, Finlandii, W�gier, Słowacji, Czech, Rosji, Ukrainy, Litwy, Rumunii, Bułgarii, a tak�e do Egiptu, Arabii Saudyjskiej, Tajlandii i Malezji. Produkowane wyroby znajduj� zastosowanie w bran�y: energetycznej, ciepłowniczej, spo�ywczej, hutniczej, przemy�le wydobywczym, okr�towym i kolejnictwie.

Nasza strona www. jest wykonana w pełnych wersjach j�zykowych: polskiej, rosyjskiej, niemieckiej, angielskiej, francuskiej i hiszpa�skiej.


4

Spis tre�ci 1. Przeznaczenie zaworów bezpiecze�stwa i podstawowe okre�lenia 2. Przewody przył�czne urz�dze� zabezpieczaj�cych 3. Klasyfikacja i oznaczanie zaworów bezpiecze�stwa produkcji SZAP”ARMAK” 4. Prezentacja niektórych wykona� 5. Obliczanie przepustowo�ci urz�dze� zabezpieczaj�cych przed nadmiernym

wzrostem ci�nienia 6. Zwi�kszanie przekroju kanału dopływowego zaworów bezpiecze�stwa przy

przepływie cieczy o du�ej lepko�ci 7. Siły reakcji przy odprowadzaniu gazów, par i cieczy z zaworów bezpiecze�stwa 8. Wpływ przeciwci�nie�

8.1 Przeciwci�nienie własne 8.2 Przeciwci�nienie obce

9. Zagadnienia eksploatacyjno – monta�owe 9.1 Monta� zaworów bezpiecze�stwa 9.2 Eksploatacja zaworów bezpiecze�stwa

10. Sposób zamawiania 11. Uwagi

5÷6 7 8

9÷14

15÷26

27÷28 28÷29

29÷30

30÷32

32 32

Spis tabel

Warto�ci współczynników wypływu „�” i „�c”

Tabela 1. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe pełnoskokowe

Tabela 2. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe proporcjonalne

Tabela 3. Zawory bezpiecze�stwa z przył�czami gwintowymi

Wielko�ci zaworów i maksymalne ci�nienia pocz�tku otwarcia



Dane pomocnicze do doboru zaworów bezpiecze�stwa

Tabela 6. Wła�ciwo�ci par i gazów

Tabela 7. Wielko�ci termodynamiczne dla pary wodnej nasyconej

Tabela 8. Wielko�ci termodynamiczne dla pary przegrzanej

Tabela 9. G�sto�ci wła�ciwe cieczy

Tabela 10. G�sto�ci wła�ciwe i entalpia dla wody

Tabela 11. Warto�ci charakterystyczne dla gazów i par

Zakresy ci�nie�



Tabela 14. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe pełnoskokowe i proporcjonalne – wykonanie CrNi


Wydajno�ci zaworów

Tabela 16. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe pełnoskokowe Si 6301/02/03/04

Tabela 17. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe proporcjonalne Si 2501/02

Tabela 18. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe pełnoskokowe Si 6301M

Tabela 19. Zawory bezpiecze�stwa z przył�czami gwintowymi nr kat. 781

Tabela 20. Zawory bezpiecze�stwa z przył�czami gwintowymi nr kat. 775 i 775-I

Spis zał�czników Zał�cznik nr 1. Arkusz techniczny zaworów bezpiecze�stwa

Zał�cznik nr 2. Przykład tabliczki znamionowej zaworu bezpiecze�stwa


5

1. Przeznaczenie zaworów bezpiecze�stwa i podstawowe okre�lenia

Niedopuszczalnemu wzrostowi ci�nienia we współczesnych urz�dzeniach ci�nieniowych i instalacjach technologicznych zapobiegaj� przede wszystkim ogólnie stosowane układy regulacji, a na wypadek ich awarii - w technice pomiarowej i regulacyjnej stosowane s� ro�ne blokady i zabezpieczenia. Wszystkie te systemy maj� jednak zasadnicz� wad� – wymagaj� zewn�trznego �ródła energii, co powoduje, �e w przypadku awarii tego �ródła, nie mog� zagwarantowa� bezpiecznej pracy urz�dzenia / instalacji. Zawory bezpiecze�stwa spr��ynowe nie potrzebuj� doprowadzania energii z zewn�trz i z tego wzgl�du s� podstawowym elementem układów zabezpieczenia, a ich zadaniem jest zabezpieczanie urz�dze� / instalacji ci�nieniowych (kotłów, zbiorników, ruroci�gów itp.) przed nadmiernym wzrostem ci�nienia powy�ej zadanej warto�ci granicznej.

Mechanizm działania zaworu bezpiecze�stwa przedstawia si� w sposób nast�puj�cy: - po osi�gni�ciu ci�nienia pocz�tku otwarcia zawór musi si� zacz�� otwiera�; - przy dalszym wzro�cie ci�nienia powinien przej�� strumie� czynnika i stabilnie go

odprowadzi�; - po spadku ci�nienia w systemie powinien ponownie szczelnie si� zamkn�� W zaworach bezpiecze�stwa bezpo�redniego działania b�d�cych przedmiotem niniejszego opracowania, proces otwarcia i zamkni�cia odbywa si� wył�cznie pod wpływem siły wywieranej przez czynnik roboczy oraz przeciwstawnej siły mechanizmu zaworowego, którym jest spr��yna lub ci��arek. Przebieg zmienno�ci ci�nienia w urz�dzeniu zabezpieczonym zaworem bezpiecze�stwa bezpo�redniego działania w funkcji czasu przedstawia poni�szy wykres: Pod poj�ciem parametrów roboczych zaworu bezpiecze�stwa nale�y rozumie�: - po – ci�nienie, przy którym nast�puje pocz�tek otwarcia zaworu bezpiecze�stwa

(ci�nienie pocz�tku otwarcia) - p1 – ci�nienie, przy którym grzybek zaworu uzyskuje max skok (ci�nienie zrzutowe) - pz – ci�nienie, przy którym nast�puje szczelne zamkni�cie zaworu (ci�nienie zamkni�cia) - b1 – procentowy przyrost ci�nienia pocz�tku otwarcia przed urz�dzeniem

zabezpieczaj�cym, niezb�dny do uzyskania pełnego skoku i tym samym max przepustowo�ci

- b2 – procentowy spadek ci�nienia pocz�tku otwarcia przed urz�dzeniem zabezpieczaj�cym, niezb�dny do szczelnego zamkni�cia

- pr – ci�nienie robocze urz�dzenia zabezpieczanego (ci�nienie prawidłowej pracy urz�dzenia)


6

Obszar pracy zaworu bezpiecze�stwa mie�ci si� pomi�dzy ci�nieniem dopuszczonym dla zabezpieczanego urz�dzenia (pmax), a max. ci�nieniem, jakie mo�e wyst�pi� w urz�dzeniu po otwarciu zaworu bezpiecze�stwa (1,1 pmax). Ci�nienie robocze urz�dzenia (pr), ni�sze od ci�nienia dopuszczonego (pmax), pozwala na swobodn� regulacj� ci�nienia w urz�dzeniu w zakresie pr → pmax, bez spowodowania otwarcia zaworu bezpiecze�stwa.

Prawidłowo dobrane urz�dzenie zabezpieczaj�ce powinno spełnia� nast�puj�ce dwa podstawowe warunki: - powinno skutecznie zabezpiecza� urz�dzenie ci�nieniowe przed wzrostem ci�nienia

ponad warto�ci przekraczaj�ce dopuszczalne ci�nienie urz�dzenia najwy�ej o 10% - nie powinno zakłóca� swoim działaniem prawidłowej eksploatacji zabezpieczanego

urz�dzenia ci�nieniowego Spełnienie tych zada� wymaga od projektanta odpowiedniego przyporz�dkowania obszaru ci�nie� roboczych urz�dzenia zabezpieczaj�cego poszczególnym strefom ci�nie� wła�ciwych dla zabezpieczanego urz�dzenia ci�nieniowego. Ogólne wskazówki przy okre�laniu warto�ci ci�nienia pocz�tku otwarcia zaworu bezpiecze�stwa.

W przypadku małych �rednic gniazda zaworu (do < 20 mm), powierzchnie uszczelniaj�ce s� tak niewielkie, �e osi�gane tolerancje wykonania maj� istotny wpływ na ci�nienie pocz�tku otwarcia i szczelno�� zamkni�cia. Dlatego te� zaleca si� w tym przypadku zwi�kszenie ró�nicy pomi�dzy ci�nieniem roboczym zabezpieczanego urz�dzenia ci�nieniowego a ci�nieniem pocz�tku otwarcia zaworu bezpiecze�stwa (roboczej ró�nicy ci�nie�). Podobnie przy niskich ci�nieniach pocz�tku otwarcia robocza ró�nica ci�nie� jest z reguły wi�ksza ani�eli w przypadku wy�szych ci�nie� pocz�tku otwarcia. Poni�szy wykres obrazuje zalecenia w tym zakresie w oparciu o �ródła niemieckie:

Ponadto wpływy zewn�trzne w postaci uderze� mechanicznych czynnika od strony dopływu, czy te� pulsowanie strumienia (jak np. w spr��arkach tłokowych), wymagaj� równie� wi�kszej roboczej ró�nicy ci�nie�


7

2. Przewody przył�czne urz�dze� zabezpieczaj�cych

Poni�sze informacje podane s� w oparciu o przepisy WUDT-UC-WO/A, jak równie� o opracowanie Centralnego Laboratorium Dozoru Technicznego „Urz�dzenia zabezpieczaj�ce przed wzrostem ci�nienia”.

Pod poj�ciem „przewody przył�czne” nale�y rozumie� zarówno przewody dopływowe jak i odpływowe, ł�czone bezpo�rednio do kró�ców urz�dzenia zabezpieczaj�cego.

Przewody przył�czne powinny by� mo�liwie jak najkrótsze, a ich kształt geometryczny mo�liwie prosty. Przewody dopływowe powinny by� poł�czone zasadniczo bezpo�rednio do kró�ców zabezpieczanych przestrzeni ci�nieniowych, a ich konstrukcja, materiały oraz stosowne obliczenia wytrzymało�ciowe lub normy techniczne, powinny by� �ci�le dostosowane do parametrów roboczych zabezpieczanego urz�dzenia ci�nieniowego. Przewody przył�czne powinny by� prowadzone z mo�liwie jak najmniejszymi zmianami kierunków przepływu. Generalnie powinny spełnia� nast�puj�ce wymagania:

- �rednica wewn�trzna przewodu dopływowego / odpływowego powinna by� nie mniejsza od najwi�kszej �rednicy wewn�trznej kró�ca dopływowego / odpływowego zaworu bezpiecze�stwa

- o� przewodu dopływowego powinna stanowi� lini� wznosz�c� na całej swej długo�ci - poszczególne odcinki przewodu odpływowego nie powinny tworzy� wygi�� syfonowych - zmiany kierunków przepływu powinny by� realizowane przy zachowaniu k�tów nie

mniejszych ni� 90o - promienie gi�cia przewodów nie powinny by� mniejsze ni� 3 – krotna �rednica

przewodów Obowi�zuje te� zasada mówi�ca o wykonaniu mo�liwie krótkiego przewodu doprowadzaj�cego czynnik do zaworu bezpiecze�stwa tak, aby strata ci�nienia w tym przewodzie (przy maksymalnej przepustowo�ci) nie przekraczała 3% ró�nicy ci�nie� mi�dzy ci�nieniem zadziałania zaworu a przeciwci�nieniem obcym. Ponadto przewody przył�czne powinny by� zaprojektowane z uwzgl�dnieniem kompensacji wydłu�e� cieplnych, a mocowanie korpusu zaworu bezpiecze�stwa, jak i przewodów przyłacznych, powinno uwzgl�dnia� statyczne i dynamiczne oddziaływanie czynnika roboczego. Odprowadzenie czynnika roboczego z zaworu nie powinno stwarza� zagro�enia dla otoczenia. Przewody odprowadzaj�ce czynniki palne, �r�ce, truj�ce i wybuchowe – powinny by� wykonane w sposób zapewniaj�cy bezpiecze�stwo.

Stosowanie armatury zaporowej na przewodach przył�cznych zaworu bezpiecze�stwa jest niedopuszczalne. Dla zbiorników zawieraj�cych czynniki palne, �r�ce, truj�ce lub wybuchowe, wła�ciwy organ Dozoru Technicznego mo�e wyrazi� zgod� na zastosowanie armatury zaporowej ze spełnieniem warunków przepisów dozorowych. Na przewodach dopływowych i odpływowych zaworów bezpiecze�stwa dopuszcza si� stosowanie zaworów przeł�czalnych o konstrukcji wykluczaj�cej jednoczesne odci�cie wszystkich zaworów, przy czym nie odci�te zawory bezpiecze�stwa powinny mie� wystarczaj�c� przepustowo��. Powierzchnia wolnego przelotu zaworów przeł�czalnych powinna by� nie mniejsza ni� najwi�ksza powierzchnia przekroju przewodu przył�cznego. Przewód odpływowy tj. ł�cz�cy urz�dzenie zabezpieczaj�ce z atmosfer� lub przestrzeni� zrzutow�, powinien by� prowadzony na całej swej długo�ci z odpowiednim spadem i zaprojektowany z uwzgl�dnieniem mo�liwo�ci skutecznego odprowadzenia skroplin, a tak�e zabezpieczenia przed zamarzaniem. Przy stosowaniu na przewodach odpływowych rozpr��aczy czy tłumików d�wi�ku, nale�y równie� uwzgl�dnia� wskazówki uj�te w przepisach dozorowych lub szczegółowych, przy czym generalnie nie powinny one zakłóca� pracy zaworu, a dodatkowe opory przepływu powinny zosta� uwzgl�dnione przy obliczeniach przewodu odpływowego i przepustowo�ci zaworu bezpiecze�stwa.


8

3. Klasyfikacja i oznaczanie zaworów bezpiecze�stwa produkcji SZAP „ ARMAK”

Z uwagi na rodzaj przył�czy zawory bezpiecze�stwa obj�te programem produkcji SZAP

„ARMAK” mo�na podzieli� na dwie grupy:

- zawory bezpiecze�stwa z przył�czami kołnierzowymi, - zawory bezpiecze�stwa z przył�czami gwintowymi, - zawory bezpiecze�stwa z przył�czem gwintowym na wlocie i kołnierzowym na wylocie. Ka�dy typ zaworów bezpiecze�stwa kołnierzowych oznaczony jest odpowiednim symbolem. Symbol typu zaworu, okre�laj�cy jego odmian� konstrukcyjn� i materiałow�, składa si� z dwu liter, czterech cyfr oraz literowego znaku wykonania. Litery oraz dwie pierwsze cyfry okre�laj� odmian� konstrukcyjn�, pozostałe dwie – odmian� materiałow� (szereg), rodzaj wykonania okre�la ostatnie litery. Odmiany konstrukcyjne: Si 57 .... – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, ci��arkowy, k�towy, kołnierzowy, budowy zamkni�tej Si 63 .... – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy zamkni�tej Si 61 .... – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy otwartej Si 25 .... – zawór bezpiecze�stwa proporcjonalny, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy zamkni�tej Si 23 .... – zawór bezpiecze�stwa proporcjonalny, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy otwartej Odmiany materiałowe: .... 01 – �eliwne .... 02 – staliwne .... 03 – staliwne z dysz� wkr�can� .... 04 – staliwne z dysz� wkr�can� .... 02CrNi – staliwne kwasoodporne Wykonania: ..... P – normalne ..... G – gazoszczelne ..... C – z ograniczeniem skoku do cieczy ..... WM – wykonanie morskie ..... M – z membran� i gumowanym grzybem ..... 11A – z gumowanym grzybem ..... B – ze �rub� blokuj�c� ..... W – ze wstawk� izolacyjn� … . 01 – z przył�czami gwintowymi … . 02 – z przył�czami: gwintowe / kołnierzowe


9

Przykładowe oznaczenia: Si 6301 G – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy zamkni�tej, w wykonaniu gazoszczelnym Si 2502. 11A – zawór bezpiecze�stwa proporcjonalny, spr��ynowy, k�towy, kołnierzowy, budowy zamkni�tej, w wykonaniu z gumowanym grzybem Zawory bezpiecze�stwa z przył�czami gwintowymi identyfikowane s� nast�puj�cymi numerami katalogowymi:

– 775 – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy z przył�czami gwintowymi

Wykonania: P; G; C; WM; 11A; – 775 – I – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy z przył�czami gwintowymi

Wykonania: P; G; WM – 781 – zawór bezpiecze�stwa proporcjonalny, spr��ynowy, k�towy z przył�czami gwintowymi

Wykonania: P; G; C; 11A – Si 6302/03/04.01; – zawór bezpiecze�stwa pełnoskokowy, spr��ynowy, k�towy z przył�czami gwintowymi Wykonania: P; G – Si 2502.01 – zawór bezpiecze�stwa proporcjonalny, spr��ynowy, k�towy z przył�czami gwintowymi Wykonania: P; G – 782 – zawór bezpiecze�stwa z przył�czem gwintowym Zawory bezpiecze�stwa z przył�czami mieszanymi tj. gwintowe / kołnierzowe, identyfikowane s� nast�puj�cymi numerami katalogowymi: – Si 6303.02 i Si 6304.02 – zawory bezpiecze�stwa pełnoskokowe, spr��ynowe, k�towe z przył�czami: gwintowe / kołnierzowe Wykonania: P; G Szczegółowe informacje techniczne dotycz�ce poszczególnych typów zaworów bezpiecze�stwa obj�tych niniejszym opracowaniem, zawarte s� w kartach katalogowych.

4. Prezentacja niektórych wykona� Wykonanie ze �rub� blokuj�c�

Wykonanie to ma zastosowanie: - przy próbie ci�nieniowej urz�dzenia zabezpieczanego (np. przy próbie ci�nieniowej kotła) - przy ustawianiu ci�nienia pocz�tku otwarcia w przypadku rozmieszczenia wi�kszej ilo�ci

zaworów bezpiecze�stwa równocze�nie w miejscu zabudowy


10

Wykonanie z gumowanym grzybem

Korzy�ci wynikaj�ce z uszczelnienia mi�kkiego na siedlisku: - wi�ksza szczelno�� w porównaniu z uszczelnieniem metal – metal; - mniejsza wra�liwo�� na zanieczyszczenia na siedlisku; - zachowanie szczelno�ci zamkni�cia nawet po wielokrotnym otwarciu; - podwy�szona skuteczno�� działania ( mo�e zosta� zachowana mniejsza robocza ró�nica

ci�nie� tj. ci�nienie pocz�tku otwarcia mo�e le�e� bli�ej ci�nienia roboczego) Wykonanie z membran� i gumowanym grzybem

Zastosowana membrana szczelnie oddziela komor� spr��yny od przestrzeni wypływowej kadłuba zaworu, chroni�c tym samym spr��yn� i powierzchnie prowadz�ce przed wpływem czynnika.

Wykonanie ze wstawk� izolacyjn�

Wykonanie to jest zalecane w przypadku czynników o wysokich i niskich temperaturach. Zastosowanie wstawki izolacyjnej oddala i tym samym chroni spr��yn� przed niekorzystnym wpływem tych temperatur


11

WARTO�CI WSPÓŁCZYNNIKÓW WYPŁYWU „ αααα” i „ ααααc” Tabela 1. Zawory bezpiecze�stwa kołnierzowe pełnoskokowe

Zawory w wykonaniu dla cieczy (wersja „ C” ) dla par i gazów αααα

ααααc αααα

b1 = 10% Typ zaworu DN do b1= 0,1 bar p 1 bar

lub b1= 10%

1<p1,4 bar

b1 = 10% p >1,4 bar p 6 bar p > 6 bar

b1= 25% Współczynnik dla

par i gazów b1=10%

20x32 16

25x40 20

32x50 25

40x65 32

50x80 40

65x100 50

80x125 63

100x150 77

125x200 93

Si 6301 Si 61/6302 Si 6302 CrNi 2)

Si 61/6303

150x250 110

0,72 0,78 0,01 0,28 0,28 0,36

200x300 155 0,70 0,74 0,211)

300x400 220 0,191) Si 61/6303

400x500 280 0,54 0,70

0,011)

0,161)

-

25x40 16

32x50 20

40x65 25

50x80 32

65x100 40

80x125 50

Si 61/6304

100x150 63

- 0,78 0,28 - 0,36

b1 = 15% p≤1,4 bar

b1 = 10% p>1,4 bar

20x32 16

25x40 20

32x50 25

40x65 32

50x80 40

65x100 50

80x125 63

Si 6301M

100x150 77

0,72 0,78 0,50 0,50

b1 = 15%

20x32 16

25x40 20

32x50 25

40x65 32

50x80 40

65x100 50

80x125 63

0,50

100x150 77

125x200 93

Si 5701/02 Si 5702CrNi 2)

150x250 110

0,46

1) warto�ci teoretyczne zalecane przez CLDT Pozna� 2) wykonanie CrNi tylko do DN 100x150


12


Współczynnik wypływu dla par i gazów αααα dla cieczy ααααc

b1= 25% Typ zaworu DN do

b1 = 10% b1 = 10% p < 1,2 bar p ≥ 1,2 bar

15 x 15 1) 12 20 x 20 12 25 x 25 16 32 x 32 20 40 x 40 25 50 x 50 32 65 x 65 40 80 x 80 50

100x100 63 125x125 77 150x150 93

Si 2501 Si 23/2502 Si 2502 CrNi 2)

200x200 110

0,25 0,006

0,065

0,25

1) DN 15 x 15 tylko dla typu Si 2501; 2) Wykonanie CrNi tylko do DN 100 x 100


Współczynnik wypływu

dla par i gazów αααα dla cieczy ααααc

b1 = 10% b1=15% Typ zaworu DN do 0,5≤p<1,5

bar 1, 5≤p<161)

bar 0,3≤p<0,5

bar b1=10% b1=25%

10x10 10

15x15 12

20x20 16

781 781.11A

25x25 20

0,20 0,25 0,19 0,01 0,20

20x20 16 0,20 781C 781C.11A 25x251) 20

0,25

1) DN 25 tylko do p = 10 bar

Współczynnik wypływu dla par i gazów αααα dla cieczy ααααc (wersja „ C” )

b1 = 10% b1 = 25%

Dla par i gazów w wersji „ C”

b1 = 10%

Typ zaworu DN do

Zakres ci�nie� bar

b1=10%

1,5≤ p <5 bar 5≤ p ≤16 bar 1,5≤ p <16 bar 1,5p<2,5 0,73 20x 32 16 2,5p<16 0,78 1,5p<2,3 0,73

25x 40 20 2,3p<16 0,78 1,5p<1,9 0,71 1,9p<3,5 0,76

775

32x 50 25 3,5p<16 0,78

0,03 0,27 0,27 0,36

Współczynnik wypływu dla par i gazów αααα Typ

zaworu DN do b1 = 0,1 bar p 1,0 bar

b1 = 10% 1,0 < p ≤ 1,5 bar

b1 = 10% 1,5 < p ≤ 2,5 bar

b1 = 10% p >2,5 bar

20 x 32 16 25 x 40 20

775-I

32 x 501) 25 0,58 0,58 0,72 0,78

1) DN 32x50 tylko do p = 10 bar


13


ααααc αααα

b1 = 10% Typ zaworu DN do b1= 0,1 bar p 1 bar

lub b1= 10%

1<p1,4 bar

b1 = 10% p >1,4 bar p 6 bar p > 6 bar

b1= 25% Współczynnik dla

par i gazów b1=10%

20x32 16

25x40 20

32x50 25

40x65 32

Si6302.01 Si6302.01 CrNi

50x80 40

0,72 0,78 0,01 0,28 0,28 0,36

Zawory w wykonaniu

dla cieczy (wersja „ C” ) dla par i gazów αααα ααααc αααα

Typ zaworu DN do b1= 0,1 bar p 1 bar

lub b1= 10%

1<p1,4 bar

b1 = 10% p >1,4 bar b1 = 10% b1= 25%

Współczynnik dla par i gazów

b1=10%

20x32 16

25x40 20

32x50 25

40x65 32

Si6303.01 Si 6303.021)

50x80 40

- 0,78 0,28 - 0,36


ααααc αααα

Typ zaworu DN do b1= 0,1 bar p 1 bar

lub b1= 10%

1<p1,4 bar

b1 = 10% p >1,4 bar b1 = 10% b1= 25%

Współczynnik dla par i gazów

b1=10%

25x40 16

32x50 20

40x65 25

Si6304.01 Si 6304.021)

50x80 32

- 0,78 0,28 - 0,36

1) Przył�cza: gwintowe / kołnierzowe (wlot/wylot)

Typ zaworu DN dla par i gazów αααα b1 10%

10 15 20

0,65 782 25 0,57

Powy�sze warto�ci współczynnika αααα dotycz� <0,25. Dla warto�ci �0,25 współczynnik wypływu nale�y odczytywa� z poni�szego wykresu.


14

Tabela 4. ZAWORY BEZPIECZE�STWA PROPORCJONALNE TYP Si 23 i Si 25

Wielko�ci zaworów i maksymalne ci�nienia pocz�tku otwarcia

DN dla szeregu 01; 02

15x151)

20x20 25x25 32x32 40x40 50x50 65x65 80x80 100 x x 100

125 x x 125

150 x x 150

200 x x 200

Siedlisko do w ( mm) 12 16 20 25 32 40 50 63 77 93 110

A w (mm2) 113 201 314 491 804 1257 1964 3117 4657 6793 9503

αααα 0,25

012) 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 Max Pp.otw. dla szeregu 02 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 2,5 1,6

1) tylko dla szeregu 01 2) Dla pary wodnej obowi�zuj� ograniczenia dla �eliwa (szereg 01): maksymalna temperatura robocza 200oC i

maksymalne ci�nienie robocze 10 bar.

Tabela 5. ZAWORY BEZPIECZE�STWA PEŁNOSKOKOWE TYP Si 63 i 61 Wielko�ci zaworów i maksymalne ci�nienia pocz�tku otwarcia

01;022)

03 20 x x 32

25 x x 40

32 x x 50

40 x x 65

50 x x 80

65 x x100

80 x x125

100x x150

125x x200

150x x250 _ 200x

x300 _ 300x x400

400x x500 DN

dla szeregu 04 25 x

x 40 32 x x 50

40 x x 65

50 x x 80

65 x x100

80 x x125

100x x150

125x x200

150x x250 _ 200x

x300 _ 300x x400 _ _

Siedlisko do w (mm) 16 20 25 32 40 50 63 77 93 110 125 155 180 220 280

A w (mm2) 201 314 491 804 1257 1964 3117 4657 6793 9503 12270 18870 25450 38010 61575

αααα4) 0,78 0,74 0,70 013) 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,25 1,0 - - - - - 02 4,0 4,0 4,0 3,2 3,2 3,2 2,5 2,0 1,25 1,0 - - - - - 03 6,2 6,2 6,2 5,0 5,0 5,0 4,0 3,2 2,5 1,6 - 1,0 - 0,7 0,45

Max Pp.otw. dla szeregu

041) 9,5 9,5 9,5 9,5 9,5 7,8 6,2 4,0 3,2 - 2,0 - 1,0 - - 1) Program produkcji szeregu 04 obejmuje zakres DN 25 – 100. Wi�ksze DN tylko po uprzednim uzgodnieniu

z producentem. 2) Szereg 01 i 02 tylko do DN 150x250 3) Dla pary wodnej obowi�zuj� ograniczenia dla �eliwa (szereg 01): maksymalna temperatura robocza 200oC i

maksymalne ci�nienie robocze 10 bar. 4) Szczegółowe informacje dotycz�ce warto�ci współczynnika αααα - patrz tabela

0,20,30,30,40,40,50,50,60,60,70,7

0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 ββββ

αααα

DN25

DN10 - DN20


15

5. Obliczanie przepustowo�ci urz�dze� zabezpieczaj�cych przed nadmiernym wzrostem ci�nienia

Prawidłowe działanie zaworu bezpiecze�stwa mo�na osi�gn�� jedynie poprzez wła�ciwy dobór jego wielko�ci, co oznacza, �e przepustowo�� zaworu nie mo�e by� mniejsza od maksymalnej wydajno�ci urz�dzenia b�d�cego �ródłem ci�nienia w instalacji (np. kotła, spr��arki, czy pompy), z drugiej za� strony zbyt du�y zawór bezpiecze�stwa, ze wzgl�du na skłonno�� do niestabilno�ci (np. drgania), mo�e spowodowa� znaczne uszkodzenia instalacji. Przedstawion� poni�ej metodyk� doboru podano w oparciu o przepisy WUDT-UC-WO-A/01. Zwracamy jednak uwag�, �e przy doborze urz�dze� zabezpieczaj�cych obowi�zuj� oprócz w/w przepisów równie� normy b�d� przepisy szczegółowe, np. przepisy dozorowe dla kotłów parowych WUDT-UC-KP, wodnych WUDT-UC-KW, normy dla ciepłownictwa, dla instalacji petrochemicznych (np. API) itp., które projektant powinien uwzgl�dni�, jako osoba odpowiedzialna za prawidłowy dobór urz�dzenia zabezpieczaj�cego. W przypadku zaworów bezpiecze�stwa eksportowanych, obowi�zuj� równie� stosowne przepisy kraju, w którym zawory b�d� eksploatowane. Metodyk� doboru podaje równie� aktualnie obowi�zuj�ca norma PN-EN ISO 4126 -1 „Urz�dzenia zabezpieczaj�ce przed nadmiernym wzrostem ci�nienia. Cz�� 1: Zawory bezpiecze�stwa”. Przepustowo�� urz�dze� zabezpieczaj�cych nale�y oblicza� według poni�szych wzorów: a) dla pary wodnej: m = 10 x K1 x K2 x αααα x A ( p1 + 0,1 )

b) dla par i gazów: m = 10 x K1 x K2 x αααα x A ( p1 + 0,1 ) x Z

1

c) dla cieczy: m = 5,03 x ααααc x A x 121 )( ρ•− pp w których: m (kg/h) - przepustowo�� zaworu bezpiecze�stwa

αααα - współczynnik wypływu zaworu bezpiecze�stwa dla par i gazów ααααc - współczynnik wypływu zaworu bezpiecze�stwa dla cieczy A ( mm2 ) - obliczeniowa powierzchnia przekroju kanału dopływowego zaworu bezpiecze�stwa p1 (MPa) - ci�nienie zrzutowe p2 (MPa) - ci�nienie odpływowe ρρρρ1 (kg/m3) - g�sto�� cieczy przed zaworem bezpiecze�stwa przy ci�nieniu p1 i temperaturze T1 K1 - współczynnik poprawkowy uwzgl�dniaj�cy wła�ciwo�ci czynnika roboczego i jego parametry przed zaworem bezpiecze�stwa K2 - współczynnik poprawkowy uwzgl�dniaj�cy wpływ stosunku ci�nie� przed i za zaworem bezpiecze�stwa M1 (kg/kmol) - masa molowa pary lub gazu T1 (K), t1(oC) - temperatura pary lub gazu przed zaworem bezpiecze�stwa przy ci�nieniu p1 Z - współczynnik �ci�liwo�ci, którego wielko�� nale�y wyznacza� z rys. 4 na podstawie zredukowanej temperatury Tr i zredukowanego ci�nienia pr

okre�lanych wg wzorów:

Tr = krT

T1 pr = krp

p1

Tkr (K) - krytyczna temperatura gazu Pkr (MPa) - krytyczne ci�nienie gazu


16

Warto�ci współczynnika K1 nale�y wyznacza�:

- dla pary wodnej – wg rys. 1 - dla par i gazów – wg rys. 2 lub wg poni�szego wzoru:

K1 = 5,46 x Ψmax1T

M r

W którym: ΨΨΨΨmax – współczynnik rozpr��enia adiabatycznego Warto�� współczynnika K2 nale�y wyznacza� z rys. 3 w zale�no�ci od β i χ. Warto�� ββββ nale�y okre�la� wg wzoru:

β = 1,01,0

1

2

++

pp

współczynnik K2 = 1, je�eli ββββ ββββkr

ββββkr – krytyczny stosunek ci�nie� wyznaczony wg tabeli 2 lub wg wzoru: β kr = 1

12 −

��

��

�

+

χχ

χ


17

Rysunek 1.

�l�

skie

Zak

łady

Arm

atur

y P

rzem

ysło

wej

„AR

MA

K”

Sp.

z o

.o.

P

orad

nik

dla

proj

ekta

ntów

i u�

ytko

wni

ków

18

Rys

unek

2.

�l�

skie

Zak

łady

Arm

atur

y P

rzem

ysło

wej

„AR

MA

K”

Sp.

z o

.o.

P

orad

nik

dla

proj

ekta

ntów

i u�

ytko

wni

ków

19

Rys

unek

3.


20

Rysunek 4.


21

Tabela 6. Wła�ciwo�ci par i gazów

Nazwa par i gazów Wzór chemiczny

Mr (kg/kmol) � �kr �max Tkr pkr

1 2 3 4 5 6 7 8

Dowtherm Freon 113 Freon 114 Butan Eter metylowy Freon 11 Propan Freon 12 Freon 13 Freon 22 Chlorek metylu Etan Acetylen Etylen Ozon Dwutlenek w�gla Metan Siarkowodór Amoniak Chlor Gaz miejski Gaz generatorowy Azot Jodowodór Powietrze Dwutlenek siarki Tlenek w�gla Tlen Wodór Chlorowodór Hel Ksenon Neon Argon Krypton Para wodna nasycona i przegrzana

- C2F3Cl3 C2F4Cl2 C4H10 C2H6O CFCl3 C3H8 CF2Cl2 CF3Cl ChF2Cl CH3Cl C2H6 C2H2 C2H4 O3 CO2

CH4 H2S NH3 Cl2 - - N2 HJ - SO2 CO O2 H2 HCl He Xe Ne Ar Kr H2O

- -

170,90 58,12 46,07

137,37 44,09

120,92 -

86,48 50,50 30,70 26,04 28,05 48,00 44,00 16,04 34,08 17,03 70,91

- -

29,02 127,93 29,96 64,06 28,01 32,00 2,02

36,46 4,00

131,13 20,18 39,94 83,70 18,00

1,05 1,08 1,11 1,11 1,11 1,12 1,14 1,15 1,15 1,19 1,20 1,22 1,23 1,24 1,29 1,30 1,30 1,30 1,32 1,34 1,34 1,39 1,40 1,40 1,40 1,40 1,40 1,40 1,41 1,42 1,66 1,66 1,67 1,67 1,68

-

0,597 0,590 0,583 0,583 0,583 0,580 0,576 0,574 0,574 0,566 0,564 0,560 0,558 0,556 0,547 0,545 0,545 0,545 0,541 0,538 0,538 0,530 0,528 0,528 0,528 0,528 0,528 0,528 0,526 0,524 0,488 0,488 0,487 0,487 0,486 0,543

0,437 0,442 0,446 0,446 0,446 0,448 0,450 0,452 0,452 0,457 0,458 0,461 0,462 0,463 0,470 0,471 0,471 0,471 0,474 0,476 0,476 0,483 0,484 0,484 0,484 0,484 0,484 0,484 0,485 0,486 0,512 0,512 0,513 0,513 0,514

-

- - -

406,85 400,15

- 369,95 384,65

- -

414,65 308,15 308,85 282,65 268,15 304,15 190,65 373,55 405,55 417,15

- -

126,05 423,93 132,43 430,60 134,45 154,35 33,25

324,55 5,25

289,75 44,45

150,75 209,35

-

- - -

3,87 5,40

- 4,35 4,01

- -

6,81 5,04 6,41 5,17 9,36 7,55 4,71 9,50

11,05 7,84

- -

3,25 -

3,84 8,04 3,57 5,05 1,32 8,41 0,24 5,89 2,73 5,23 5,49

-

Warto�ci wykładnika adiabaty � i �max podano w tabeli dla ci�nienia absolutnego 0,1MPa i temp. 0oC


22

Entalpia wła�ciwa Entalpia wła�ciwa Ci�nienie absolutne

kg/cm2

Temperatura

oC

Obj�to�� wła�ciwa

m3/kg

G�sto�� wła�ciwa*

kg/m3 ciecz

kcal/kg para

kcal/kg

Entalpia parowania

kcal/kg

Ci�nienie absolutne

kg/cm2

Temperatura

oC


m3/kg

G�sto�� wła�ciwa*

kg/m3 ciecz

kcal/kg para

kcal/kg

Entalpia parowania

kcal/kg p t v” p” i` i” r p t v” p” i` i” r

1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0 2,2 2,4 2,6 2,8 3,0 3,2 3,4 3,6 3,8 4,0 4,2 4,4 4,6 4,8 5,0 5,5 6,0 6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 9,0

10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 15,0

99,1 101,8 104,3 106,6 108,7 110,8 112,7 114,6 116,3 118,0 119,6 122,6 125,5 128,1 130,6 132,9 135,1 137,2 139,2 141,1 142,9 144,7 146,4 148,0 149,6 151,1 154,7 158,1 161,2 164,2 167,0 169,6 172,1 174,5 179,1 183,2 187,1 190,7 194,1 197,4

1,725 1,578 1,455 1,350 1,259 1,180 1,111 1,050 0,995 0,946 0,902 0,825 0,760 0,705 0,658 0,617 0,580 0,548 0,520 0,494 0,471 0,449 0,430 0,413 0,396 0,382 0,349 0,321 0,298 0,278 0,260 0,245 0,231 0,219 0,198 0,181 0,166 0,154 0,143 0,134

0,580 0,634 0,687 0,741 0,794 0,847 0,900 0,952 1,005 1,057 1,109 1,213 1,316 1,418 1,520 1,622 1,723 1,824 1,925 2,025 2,125 2,225 2,324 2,423 2,522 2,621 2,867 3,112 3,356 3,600 3,846 4,085 4,327 4,568 5,049 5,530 6,010 6,488 6,967 7,446

99,1 101,8 104,3 106,7 108,8 110,9 112,9 114,8 116,5 118,2 119,9 122,9 125,8 128,5 131,0 133,4 135,6 137,8 139,8 141,8 143,6 145,4 147,2 148,9 150,5 152,1 155,8 159,3 162,6 165,6 168,5 171,3 173,9 176,4 181,2 185,6 189,7 193,5 197,1 200,6

638,5 639,4 640,3 641,2 642,0 642,8 643,5 644,1 644,7 645,3 645,8 646,8 647,8 648,7 649,5 650,3 650,9 651,6 652,2 652,8 653,4 653,9 654,4 654,9 655,4 655,8 655,9 657,8 658,7 659,4 660,2 660,8 661,4 662,0 663,0 663,9 664,7 665,4 666,0 666,6

539,4 537,6 536,0 534,5 533,2 531,9 530,6 529,3 528,2 527,1 525,9 523,9 522,0 520,2 518,5 516,9 515,3 513,8 512,4 511,0 509,8 508,5 507,2 506,0 504,9 503,7 501,1 498,5 496,1 493,8 491,7 498,5 487,5 485,6 481,8 478,3 475,0 471,9 468,9 466,0

16 17 18 19 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 55 60 65 70 75 80 90

100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220

200,4 203,3 206,1 208,8 211,4 216,2 220,7 225,0 229,0 232,8 236,4 239,8 243,0 246,2 249,2 252,1 254,9 257,6 260,2 262,7 268,7 274,3 279,5 284,5 289,2 293,6 302,0 309,5 316,6 323,2 329,3 335,1 340,6 345,7 350,7 355,4 359,8 364,1 368,2 372,1

0,126 0,119 0,113 0,107 0,102 0,092 0,085 0,078 0,073 0,068 0,064 0,060 0,056 0,053 0,051 0,048 0,046 0,044 0,042 0,040 0,036 0,033 0,030 0,028 0,026 0,024 0,021 0,018 0,016 0,015 0,013 0,012 0,011

0,0096 0,0087 0,0078 0,0070 0,0062 0,0054 0,0045

7,925 8,405 8,886 9,366 9,846 10,81 11,78 12,75 13,72 14,70 15,69 16,68 17,68 18,68 19,69 20,71 21,73 22,76 23,80 24,85 27,50 30,21 32,97 35,78 38,66 41,60 47,71 54,21 61,08 68,42 76,23 84,68 93,90 104,0 115,2 128,0 143,0 161,2 185,7 223,0

203,9 207,1 210,1 213,0 215,8 221,2 226,1 230,8 235,2 239,5 243,6 247,5 251,2 254,8 258,2 261,6 264,9 268,0 271,2 274,2 281,4 288,4 294,8 300,9 307,0 312,6 323,6 334,0 344,0 353,9 363,0 372,4 381,7 390,8 400,3 410,2 420,4 431,5 444,7 463,4

667,1 667,5 667,9 668,2 668,5 668,9 669,3 669,5 669,6 669,7 669,7 669,6 669,5 669,3 669,0 668,8 668,4 668,0 667,7 667,3 666,2 665,0 663,6 662,1 660,5 658,9 655,1 651,1 646,7 641,9 636,6 631,0 624,9 618,3 610,8 602,5 593,2 582,3 568,1 547,0

463,2 460,4 457,8 455,2 452,7 447,7 443,2 438,7 434,4 430,2 426,1 422,1 418,3 414,5 410,8 407,2 403,5 400,0 396,5 393,1 384,8 376,6 368,8 361,2 353,5 346,3 331,5 317,1 302,7 288,0 273,6 258,6 243,2 227,5 210,5 192,3 172,8 150,8 123,4 83,6

Dane krytyczne 225,5 374,2 0,00307 319,0 502 502 0

* 1kG/cm2 = 0,0981 MPa; Warto�ci z tabeli dla pary wodnej podano wg VDI nakład 6, wydanie A, 1963r. (Warto�ci dla temp. t i obj�to�ci wła�ciwej „v” zaokr�glono)

Tabela 7. Wielko�ci termodynamiczne dla pary wodnej nasyconej


23

Tabela 8. Wielko�ci termodynamiczne dla pary przegrzanej (obj�to�� wła�ciwa v pary przegrzanej w m3/kg)

Temperatura pary przegrzanej

oC Temperatura pary przegrzanej

oC Ci�nienie absolutne kg/cm2*

p

160 180 200 220 250 300 350 400

Ci�nienie absolutne kg/cm2*

p

250 300 350 400 450 500 550 580

1,0 1,1 1,2 1,3 1,4

1,5 1,6 1,7 1,8 1,9

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

3,0 3,2 3,4 3,6 3,8

4,0 4,2 4,4 4,6 4,8

5,0 5,5 6,0 6,5 7,0

7,5 8,0 8,5 9,0 10

11 12 13 14 15

2,024 1,838 1,684 1,553 1,441

1,344 1,259 1,184 1,118 1,058

1,004 0,912 0,834 0,769 0,713

0,664 0,662 0,584 0,551 0,521

0,494 0,470 0,448 0,427 0,409

0,392 0,354 0,323

2,120 1,926 1,764 1,627 1,510

1,409 1,320 1,242 1,172 1,109

1,053 0,956 0,875 0,807 0,749

0,698 0,653 0,614 0,579 0,548

0,520 0,494 0,471 0,450 0,431

0,413 0,374 0,342 0,314 0,291

0,270 0,253 0,237 0,223 0,199

2,215 2,013 1,844 1,701 1,579

1,473 1,380 1,298 1,226 1,160

1,102 1,001 0,916 0,845 0,784

0,731 0,684 0,643 0,607 0,574

0,545 0,519 0,494 0,472 0,452

0,434 0,393 0,359 0,331 0,306

0,285 0,266 0,250 0,235 0,210

0,190 0,173 0,159 0,146 0,135

2,311 2,100 1,924 1,775 1,648

1,537 1,440 1,355 1,279 1,211

1,150 1,045 0,957 0,882 0,819

0,763 0,715 0,672 0,634 0,600

0,570 0,542 0,517 0,494 0,473

0,454 0,412 0,376 0,347 0,321

0,299 0,280 0,263 0,247 0,221

0,200 0,183 0,168 0,155 0,144

2,453 2,230 2,043 1,885 1,750

1,633 1,530 1,440 1,359 1,287

1,222 1,111 1,017 0,938 0,871

0,812 0,761 0,715 0,675 0,639

0,607 0,577 0,551 0,527 0,504

0,484 0,439 0,402 0,370 0,343

0,320 0,299 0,281 0,265 0,237

0,215 0,196 0,181 0,167 0,155

2,691 2,445 2,241 2,068 1,920

1,792 1,6791,580 1,492 1,413

1,342 1,219 1,117 1,031 0,957

0,892 0,836 0,787 0,743 0,703

0,668 0,635 0,606 0,580 0,555

0,533 0,484 0,443 0,408 0,379

0,353 0,330 0,311 0,293 0,263

0,261 0,239 0,220 0,204 0,190

2,927 2,661 2,439 2,251 2,089

1,950 1,828 1,720 1,624 1,538

1,461 1,328 1,217 1,123 1,042

0,972 0,911 0,857 0,809 0,766

0,728 0,693 0,661 0,632 0,606

0,581 0,528 0,483 0,446 0,414

0,386 0,361 0,340 0,321 0,288

0,261 0,239 0,220 0,204 0,190

3,164 2,876 2,636 2,433 2,259

2,108 1,976 1,859 1,756 1,663

1,580 1,436 1,316 1,214 1,127

1,052 0,986 0,927 0,876 0,829

0,788 0,750 0,716 0,684 0,656

0,629 0,572 0,524 0,483 0,448

0,418 0,392 0,368 0,348 0,313

0,284 0,260 0,239 0,222 0,207

16 17 18 19 20

22 24 26 28 30

32 34 36 38 40

42 44 46 48 50

55 60 65 70 75

80 90 100 110 120

130 140 150 160 170

180 190 200 210 220

0,145 0,136 0,128 0,120 0,114

0,103 0,093 0,085 0,078 0,072

0,067 0,062 0,058 0,054 0,051

0,162 0,152 0,143 0,135 0,128

0,116 0,105 0,097 0,089 0,083

0,0773 0,0723 0,0678 0,0638 0,0602

0,0570 0,0540 0,0513 0,0488 0,0465

0,0414 0,0371 0,0335 0,0303 0,0275

0,0250

0,178 0,167 0,158 0,149 0,141

0,128 0,117 0,107 0,099 0,092

0,0863 0,0809 0,0761 0,0718 0,0679

0,0644 0,0612 0,0583 0,0556 0,0531

0,0478 0,0432 0,0394 0,0361 0,0333

0,0307 0,0265 0,0231 0,0202 0,0177

0,0156 0,0137 0,0120 0,0103

0,194 0,182 0,172 0,162 0,154

0,140 0,128 0,118 0,109 0,101

0,0947 0,0889 0,0837 0,0791 0,0749

0,0711 0,0677 0,0646 0,0617 0,0590

0,0533 0,0484 0,0444 0,0409 0,0387

0,0351 0,0307 0,0270 0,0241 0,0216

0,0195 0,0177 0,0161 0,0147 0,0134

0,0123 0,0113 0,0103 0,0094 0,0086

0,209 0,197 0,186 0,176 0,167

0,151 0,138 0,127 0,118 0,110

0,103 0,0966 0,0910 0,0861 0,0816

0,0775 0,0739 0,0705 0,0674 0,0646

0,0584 0,0532 0,0489 0,0451 0,0419

0,0390 0,0342 0,0304 0,0273 0,0247

0,0225 0,0206 0,0189 0,0175 0,0162

0,0150 0,0140 0,0131 0,0122 0,0114

0,224 0,211 0,199 0,189 0,179

0,162 0,149 0,137 0,127 0,118

0,111 0,104 0,0982 0,0929 0,0881

0,0838 0,0798 0,0762 0,0729 0,0699

0,0633 0,0578 0,0531 0,0491 0,0458

0,0426 0,0375 0,0335 0,0301 0,0274

0,0250 0,0230 0,0213 0,0197 0,0184

0,0172 0,0161 0,0151 0,0142 0,0134

0,240 0,255 0,213 0,201 0,191

0,174 0,159 0,147 0,136 0,127

0,119 0,112 0,105 0,0995 0,0944

0,0898 0,0856 0,0818 0,0783 0,0751

0,0680 0,0621 0,0572 0,0529 0,0492

0,0460 0,0406 0,0363 0,0328 0,0298

0,0274 0,0252 0,0234 0,0218 0,0203

0,0191 0,0172 0,0169 0,0160 0,0151

0,249 0,234 0,221 0,209 0,198

0,180 0,165 0,152 0,141 0,132

0,123 0,116 0,109 0,103 0,0982

0,0934 0,0891 0,0851 0,0815 0,0781

0,0709 0,0647 0,0596 0,0552 0,0544

0,0480 0,0424 0,0380 0,0343 0,0313

0,0287 0,0265 0,0246 0,0229 0,0214

0,0201 0,0189 0,0179 0,0169 0,0160

*) 1 kG/cm2 = 0,0981 MPa

Obj�to�� wła�ciwa „v” – wg tabeli pary wodnej VDI, nakład 6, wyd. A 1963r.


24

Tabela 9. G�sto�ci wła�ciwe dla cieczy

Czynnik Wzór chemiczny


p

kG/m3

Temperatura wrzenia przy 760 mm Hg

oC



p

kG/m3

Temperatura wrzenia przy 760 mm Hg

oC

Etan Etylen Chloroetylen Amoniak Aceton Benzyna Benzol Butan Butylen Olej nap�dowy Dwufyl Paliwo samolotowe IP4 Freon 12 Glikol Gliceryna

C2H6 C2H4

C2H5Cl NH3

CH3COOH3 -

C6H6 C4H10 C4H8

- - -

CF2Cl2 C2H4(OH)2

CHO4

326

3461)

892 609 917 680 880 580 600 880

1060 670

1330 1140 1260

-88,6

-103,7 12,5 -33,4

56 80-130

80 -0,5 -6,3 175 256

70-90 -29,8

- 290

Olej opałowy lekki Olej opałowy ci��ki Ług potasowy 20% Olej maszynowy Metanol Ług sodowy 20% Naftalen Nafta Propan Propylen Kwas azotowy Kwas siarkowy Trójchloroetylen Woda Woda ci��ka

- -

KOH -

CH3OH NaOH C10H6

- C3H8 C3H6 HNO2 H2SO3 C2HCl3

H2O D2O

850 950

1188 910 792

1220 1145 810 500 550

1560 1400 1470 998

1100

175

220-350 -

380 64,7

- 218

150-300 -42,1 -47,8

86 338 87

100 101,4

1) G�sto�� przy 20oC, przy etylenie 0oC Tabela 10. G�sto�ci wła�ciwe i entalpia dla wody

Temper. Obj�to�� wła�ciwa

G�sto�� wła�ciwa Entalpia Temper. Obj�to��

wła�ciwa G�sto�� wła�ciwa Entalpia Temper. Obj�to��

wła�ciwa G�sto�� wła�ciwa Entalpia

v` p` i` v` p` i` v` p` i` oC m3/kg kG/m3 kcal/kg oC m3/kg kG/m3 kcal/kg oC m3/kg kG/m3 kcal/kg

0 2 4 6 8

10 12 14 46 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38

0,001000 0,001000 0,001000 0,001000 0,001000 0,001000 0,001000 0,001001 0,001001 0,001001 0,001002 0,001002 0,001003 0,001003 0,001004 0,001004 0,001005 0,001006 0,001007 0,001000

1000 1000 1000 1000 1000 1000 999 999 999 999 998 998 997 997 996 996 995 994 993 992

0,0

2,01 4,02 6,03 8,04

10,04 12,04 14,04 16,04 18,04 20,03 22,03 24,02 26,01 28,01 30,0 32,0 34,0 36,0 38,0

40 45 50 55 60 65 70 75 80 85 90 95

100 110 120 130 140 150 160 170

0,001008 0,001010 0,001012 0,001014 0,001017 0,001020 0,001023 0,001026 0,001029 0,001032 0,001036 0,001039 0,001043 0,001051 0,001060 0,001070 0,001080 0,001090 0,001102 0,001114

992 990 988 986 983 980 978 975 972 969 965 962 958 951 943 935 926 917 907 897

39,98 44,96 49,95 54,95 59,94 64,93 74,94 79,95 84,96 98,98 95,01

100,04 110,12 120,30 130,40 140,60 150,90 161,30 171,70

180 190 200 210 220 230 240 250 260 270 280 290 300 310 320 330 340 350 360 370

0,001127 0,001141 0,001156 0,001173 0,001190 0,001209 0,001229 0,001251 0,001275 0,001302 0,001332 0,001365 0,001404 0,001448 0,001499 0,001562 0,001641 0,001747 0,001907 0,002230

887 876 865 853 840 827 814 799 784 768 751 732 712 691 667 640 609 572 524 448

182,2 192,8 203,5 214,3 225,3 236,4 247,7 259,2 271,0 283,0 295,3 308,0 321,0 334,6 349,0 364,2 380,7 398,9 420,9 452,3

Warto�ci stanu nasycenia z tablic pary wodnej podano wg VDI, nakład 6, wydanie A 1963


25

Tabela 11. Warto�ci charakterystyczne dla gazów i par


Masa drobinowa

M G�sto��1) �n

(kg/Nm3)

Stała gazowa

R Wykładnik

adiabaty �kr �max Temp.

wrzenia2) oC

Entalpia parowania3)

r (kcal/kg)

Temp. krytyczna

oC Krytyczne ci�nienie absolutne

Acetylen Amoniak Argon Etan Etylen Para benzenu Butan Butylen Chlor Chlorowodór Dwufenyl Dwufyl Gaz ziemny Fluor Freon 12 Gaz generatorowy Hel Heksan Dwutlenek w�gla Tlenek w�gla Gaz koksowniczy Powietrze Metan Metanol Chlorek metylu Pentan* Propylen* Propan* Tlen Dwutlenek siarki Siarkowodór Ci��ka woda Gaz miejski Azot Chlorek winylu* Para wodna nasycona Para wodna przegrzana Wodór

C2H2 NH3 Ar

C2H6 C2H4 C6H6 C4H10 C4H8 Cl2 HCl

C12H10 - -

F2 CF2Cl2

- He

C6H14 CO2 CO

- -

CH4 CH3OH CH3Cl C5H12 C3H6 C3H8 O2

SO2 H2S D2O

- N2

C2H3Cl -

H2O H2

26 17

39,9 30,1

28 78,1 58,1

56 70,9 36,5

154,1 165,7

16,6 37,8

120,9 23,5

4 86,1

44 28

11,8 29 16 32

50,5 72,1

42 44 32 64 34

20,03 11,8

28 62,5

18 18 2

1,17 0,77 1,78 1,35 1,26 3,84 2,7

2,58 3,17 1,64 6,88 3,8

0,74 1,69 5,4

1,13 0,18 3,94

1,977 1,25 0,54 1,29 0,72 1,43 2,31 3,45 1,91 2,01 1,43 2,92 1,54 0,89 0,54 1,25 2,78

- -

0,089

32,6 49,8 21,2 28,2 30,2 10,8 14,6 15,2 11,9 23,2 5,5

5,12 51

22,3 7,02 36,1

211,8 9,9

19,2 30,3 71,5 29,3 52,9 26,4 16,8 11,7 20,2 19,2 26,5 13,2 24,6

- 71,5 30,2 13,6

- -

420,8

1,23 1,32 1,67 1,20 1,25 1,12 1,11 1,20 1,34 1,42

- 1,05 1,3

- 1,14 1,39 1,66 1,06 1,30 1,4

1,34 1,4 1,3

1,24 -

1,08 1,14 1,14 1,4

1,27 1,3

- 1,34 1,4

1,29 1,135

1,3 1,41

0,553 0,554 0,487 0,565 0,555 0,581 0,582 0,565 0,539 0,530

- 0,596 0,548

- 0,576 0,540 0,448 0,594 0,548 0,530 0,539 0,530 0,548 0,557

- 0,589 0,576 0,576 0,530 0,551 0,548

- 0,539 0,530

- 0,577 0,548 0,529

0,467 0,475 0,514 0,458 0,466 0,448 0,446 0,458 0,478 0,486

- 0,437 0,473

- 0,451 0,481 0,513 0,439 0,473 0,484 0,478 0,484 0,473 0,464

- 0,442 0,450 0,450 0,484 0,469 0,473

- 0,478 0,484 0,472 0,450 0,473 0,485

-83,6 -33,4 -186 -88,6

-103,7 80,1 -0,5 -6,3 -34 -85 256 256

- -188 -29,8

- -269 68,7

-78,4 -191,6

- -193

-161,5 64,7 23,7 36,1

-47,8 -42,1 -183 -10

-60,4 -101,4

- -195,7

-14 100

- -252,8

198 327 38

117 125 94,4 92,1

96 62

106 74,4

69 -

38 39,8

- 4,9

80,3 137 52

- 47

122 263 102 85,4 105 102 51 96

131 494,2

- 48

- 540

- 110

35,5 132,4

-117,6 32,1 13,0

288,5 153

146,4 146 51

495 - -

-129 111,5

- -267,9

235 31

-138,7 -

-140,7 -81,5 232,8 141,5 197,2

97 95,6

-118,0 157,3

99,6 371,5

- -147,1

- 374,2

- -239,9

6,41 11,5 5,23 5,04 5,17 4,95 3,87 4,1

7,84 8,41 3,29

- -

5,5 3,96

- 0,238

3,10 7,55 3,57

- 3,84 4,71 8,13 6,81 3,41 4,71 4,35 5,05 8,04 9,50

21,44 -

3,25 -

22,56 -

1,32

Warto�ci podano wg tablic VDI. 1) G�sto�� – g�sto�� wła�ciwa przy 0oC i 760 mm Hg 2) Temperatury wrzenia przy 760 mm Hg 3) Entalpia parowania przy temperaturze wrzenia


26

Dodatkowo w opracowaniu niniejszym podajemy metodyk� doboru zaworów bezpiecze�stwa do kotłów wodnych wg WUDT-UC-KW.

Wymagana przepustowo�� urz�dze� zabezpieczaj�cych

Ł�czna przepustowo�� urz�dze� zabezpieczaj�cych na kotle powinna wynosi�:

rN

mmmm m 3600...21 ≥+++=

gdzie:

m – ł�czna przepustowo�� urz�dze� zabezpieczaj�cych

m1, m2…mn (kg/h) – przepustowo�� poszczególnych urz�dze� zabezpieczaj�cych

N (kW) – najwi�ksza trwała moc cieplna kotła

r (kJ/kg) – ciepło parowania wody przy ci�nieniu przed zaworem bezpiecze�stwa

Powierzchnia przekroju kanałów dopływowych zaworów bezpiecze�stwa powinna by� obliczona dla pary wodnej nasyconej. Dla kotłów okre�lonych w p. 2.2.5 poz. b i c przepisów DT-UC-90/KW-01, przy obliczaniu powierzchni przekroju zaworów bezpiecze�stwa mo�na uwzgl�dni� udział pary i wody w mieszance parowo-wodnej przepływaj�cej przez zawór po jego zadziałaniu, stosuj�c poni�sze wzory:

A = Ap + Aw

)1,0(10 121

2

+•••••=

pKKmX

Ap α

121

2

)(03,5)1(

ρα •−••−=

ppmX

Ac

w

gdzie:

A (mm2) – sumaryczna obliczeniowa powierzchnia kanałów dopływowych zaworów bezpiecze�stwa

Ap (mm2) – obliczeniowa powierzchnia przekrojów kanałów dopływowych zaworów bezpiecze�stwa niezb�dna do odprowadzenia pary

Aw (mm2) – obliczeniowa powierzchnia przekrojów kanałów dopływowych zaworów bezpiecze�stwa niezb�dna do odprowadzenia wody

K1, K2, p1, p2, 1, �, �c, - oznaczenia podane na pocz�tku p. 5 niniejszego opracowania

X2 – udział pary w mieszance parowo-wodnej odprowadzanej przez zawory bezpiecze�stwa, okre�lony wg wzoru

rii

X 212

−=

w którym:

i1 (kJ/kg) – entalpia wody przed zaworem bezpiecze�stwa przy nadci�nieniu p1

i2 (kJ/kg) – entalpia wody na wylocie z zaworu bezpiecze�stwa przy nadci�nieniu p2

r (kJ/kg) – ciepło parowania wody przy ci�nieniu przed zaworem bezpiecze�stwa


27

6. Zwi�kszanie przekroju kanału dopływowego zaworów bezpiecze�stwa przy przepływie cieczy o du�ej lepko�ci

W ramach doboru kanałów przepływowych zaworów bezpiecze�stwa dla cieczy o zwi�kszonej lepko�ci lub dla mieszanin z udziałem cieczy lepkiej, zaleca si� obliczeniowe zwi�kszenie charakterystycznego przekroju kanału dopływowego za pomoc� współczynnika korekcyjnego K�. Obowi�zuje zale�no��:

gdzie: A� - przekrój kanału dopływowego po korekcie na lepko�� Ao - wymagany przekrój kanału dopływowego zaworu dla tej samej wydajno�ci przepływu

czynnika o lepko�ci równej lepko�ci wody, przy identycznych pozostałych warunkach rozpr��enia.

Obliczenie współczynnika korekcyjnego K� nie jest wymagane dla czynników o lepko�ci kinematycznej mniejszej ni� 10 10-6 m2/s. W tych przypadkach przyjmuje si� K� = 1. Po okre�leniu liczby Reynolds’a z uwzgl�dnieniem wcze�niej obliczonego przekroju Ao i lepko�ci czynnika przepływowego, wyznacza si� współczynnik korekcyjny K�, korzystaj�c z wykresu K� f(Re) lub obliczeniowo z podanych w poni�szej tabeli zale�no�ci. Obliczanie liczby Reynolds’a:

gdzie: qv [m3/h] - odprowadzany strumie� obj�to�ciowy � [m2/s] - lepko�� kinematyczna przepływaj�cej cieczy Ao [mm2] - przekrój obliczeniowy odniesiony do wody Współczynnik korekcyjny ze wzgl�du na lepko�� wg firmy LESER:

Kv Zakres obowi�zywania

0,6413+0,2669ln(Re) 34 Re 200

0,5735+0,4343ln(Re)-0,04093ln2(Re) +0,0013081ln3(Re) 200 < Re 60000

1 Re > 60000

W literaturze spotyka si� równie� zale�no�� pokrywaj�c� w sposób ci�gły cały obszar Re 60000.


28

7. Siły reakcji przy odprowadzaniu gazów, par i cieczy z zaworów bezpiecze�stwa

Przy zrzucie czynnika z zaworu bezpiecze�stwa powstaj� siły reakcji, które musz� by� przej�te z zaworu przez przewody przył�czne oraz punkty mocowania. Wielko�� sił reakcji ma przede wszystkim znaczenie dla prawidłowego rozmieszczenia punktów mocowania. Nale�y przy tym zwróci� uwag�, aby napr��enia statyczne, dynamiczne i termiczne z przewodów do- i odprowadzaj�cych nie zostały przeniesione na zawór. Kierunek sił reakcji jest przeciwny do kierunku wypływu czynnika z zaworu.

Kv

Liczba Reynolds’a (Re)


29

Stosowane formuły obliczeniowe (podane na podstawie literatury niemieckiej):

Dla par i gazów:

Pn = po ( )2

12

��

��

�∗+∗

∗∗ddo

κκαψ

Dla pn>pu:

FR = ��

�

�

��

�

�∗−��

�

��

�+∗∗∗∗∗∗ uoo pdpd 22 2

240 κ

καψπ

Dla zale�no�ci ci�nie� ró�nych od pn>pu:

FR = oo p

dd ∗∗∗∗ 2

422

20αψπ

Dla cieczy:

FR = ( )uoo pp

dd −∗∗∗ 2

42

20απ

Gdzie:

do – najwi�ksza �rednica wypływu

d – �rednica wewn�trzna przewodu wypływowego

FR – siła reakcji

κ - wykładnik adiabaty

p – ci�nienie zadziałania jako nadci�nienie

po – ci�nienie absolutne w przestrzeni ci�nieniowej = ci�nienie zadziałania + pu + przyrost ci�nienia potrzebny do pełnego otwarcia (b1)

pn – ci�nienie absolutne przy wydmuchu

pu – absolutne ci�nienie otoczenia

� – współczynnik wypływu

ψ - współczynnik ekspansji adiabatycznej

8. Wpływ przeciwci�nie�

Zgodnie z ró�nymi przepisami, medium wypuszczane przez zawór bezpiecze�stwa nale�y bezpiecznie odprowadzi�. Przy mediach takich jak np. czyste powietrze, mo�e to nast�powa� bezpo�rednio do atmosfery z otworu wylotowego zaworu lub za po�rednictwem krótkiego przewodu z uj�ciem do atmosfery. W przypadku substancji toksycznych lub niebezpiecznych dla �rodowiska z uwagi na parametry lub wła�ciwo�ci – wydmuch musi nast�powa� do układu zamkni�tego (np. zbiornika, kolektora zbiorczego). Z takiego uwarunkowania wynikaj� najcz��ciej znaczne długo�ci przewodów odpływowych z dodatkowymi kolanami. Przy bardziej rozbudowanych systemach zabezpiecze�, gdzie mamy do czynienia z wi�ksz� ilo�ci� zaworów bezpiecze�stwa, cz�sto do tego dochodzi jeszcze znaczna ilo�� przewodów. Przeciwci�nienie tworz�ce si� w wyniku oporów przepływu w przewodach odpływowych nie pozostaje bez wpływu


30

na charakterystyk� i działanie zaworu bezpiecze�stwa. Efektem tego oddziaływania mo�e by� obni�ona przepustowo�� zaworu oraz niestabilno�� pracy w postaci drga�.

8.1 Przeciwci�nienie własne Jest to przeciwci�nienie powstaj�ce w przewodzie odpływowym podczas wydmuchu z zaworu

bezpiecze�stwa. Jego maksymaln�, dopuszczaln� warto�� dla ka�dego typu zaworu bezpiecze�stwa – podaje producent. Z zasady dla standardowych konstrukcji zaworów bezpiecze�stwa nie przekracza ono 15% warto�ci ci�nienia zadziałania (pocz�tku otwarcia) minus przeciwci�nienie obce (je�eli wyst�puje). Niedopuszczalne wy�sze przeciwci�nienie wpływa na:

� wielko�� skoku (nie zostaje osi�gni�ta przynale�na warto�� współczynnika wypływu) � działanie zaworu (zawór mo�e pracowa� niestabilnie w wyniku czego mog� powstawa�

drgania i uderzenia w zabezpieczanej instalacji) W przypadkach, gdy przeciwci�nienie własne przekracza dopuszczaln� warto�� – stosuje si� zawory bezpiecze�stwa wyrównowa�one, z mieszkiem spr��ystym ze stali nierdzewnej, który obok funkcji uszczelniaj�cych pełni tak�e rol� kompensatora przeciwci�nienia przekraczaj�cego owe 15%. Ze wzgl�du na równo�� efektywnego przekroju uszczelnienia mieszka i gniazda zaworowego – siły powstaj�ce na skutek rosn�cego ci�nienia znosz� si� i nie maj� wpływu na skok zaworu i tym samym jego przepustowo��. By móc okre�li� wielko�� przeciwci�nienia własnego w przewodzie odpływowym musz� by� znane:

� długo�� oraz �rednica przewidywanego przewodu odpływowego � ilo��, rodzaj oraz dane ewentualnego osprz�tu przewidzianego do zamontowania na

przewodzie odpływowym � ci�nienie zadziałania zaworu bezpiecze�stwa � rodzaj czynnika odprowadzanego przez zawór � maksymalny mo�liwy zrzut masowy (przepustowo��) z zaworu

Ze wzgl�du na to, �e formuły pozwalaj�ce na okre�lenie wielko�ci tego przeciwci�nienia nie maj� charakteru obligatoryjnego, s� przywoływane przez ró�ne �ródła i mog� wyst�powa� pewne odchylenia w wynikach – w niniejszym opracowaniu nie podajemy konkretnej formuły, pozostawiaj�c projektantowi jej indywidualny wybór.

8.2 Przeciwci�nienie obce Jest to przeciwci�nienie wyst�puj�ce w przewodzie odpływowym b�d�cym cz��ci� dalszego systemu ci�nieniowego, w którym panuje ci�nienie wy�sze od atmosferycznego. Przeciwci�nienie to mo�e mie� charakter stały lub zmienny. W przypadku przeciwci�nienia obcego stałego – zawór bezpiecze�stwa ustawiany jest na ci�nienie ró�nicowe tj. ci�nienie zadziałania minus przeciwci�nienie. Przy przeciwci�nieniach obcych o charakterze zmiennym – nale�y stosowa� zawory bezpiecze�stwa z mieszkiem spr��ystym , który kompensuje wpływ tego przeciwci�nienia na działanie zaworu.

9. Zagadnienia eksploatacyjno – monta�owe 9.1 Monta� zaworów bezpiecze�stwa Przed zamontowaniem na instalacji nale�y sprawdzi�, czy zawór bezpiecze�stwa nie został uszkodzony lub zanieczyszczony w czasie transportu, oczy�ci� powierzchnie kołnierzy przył�czeniowych ze �rodka konserwuj�cego (o ile taki został zastosowany) oraz usun�� ewentualne zanieczyszczenia z kanałów przepływowych. Po zamontowaniu zluzowa� d�wigni� przez usuni�cie drutu mocuj�cego.


31

Zawory bezpiecze�stwa nale�y montowa� w pozycji pionowej. Miejsce zamontowania powinno spełnia� nast�puj�ce warunki: - powinno by� dost�pne i dobrze o�wietlone - w przypadku stosowania zaworów bezpiecze�stwa budowy otwartej miejsce zabudowy

powinno uwzgl�dnia� wymogi BHP (tj. zadziałanie zaworu nie powinno stwarza� zagro�enia dla zdrowia i �ycia obsługi)

- powinno by� zabezpieczone przed wpływem warunków atmosferycznych, w przypadku zamontowania zaworu na zewn�trz, musi by� on zabezpieczony przed zamarzaniem i opadami atmosferycznymi

Przy podł�czaniu zaworu do przewodów przył�cznych nale�y stosowa� uszczelnienia zgodne z obowi�zuj�cymi normami i dobrane pod wzgl�dem materiałowym do rodzaju i parametrów roboczych czynnika przepływowego. �ruby ł�cz�ce kołnierze zaworu z kołnierzami przewodów przył�cznych nale�y dokr�ca� równomiernie i na przemian. Nale�y unika� wszelkich dodatkowych napr��e� w poł�czeniach z przewodami przył�cznymi, a zawór nie mo�e stanowi� konstrukcji no�nej dla osprz�tu urz�dzenia ci�nieniowego, na którym jest zamontowany, jak równie� nie mo�e by� nara�ony na odkształcenia spowodowane wadliwym monta�em przewodów przył�cznych. Monta� przewodów przył�cznych powinien spełnia� warunki opisane w punkcie 2 niniejszego opracowania. 9.2 Eksploatacja zaworów bezpiecze�stwa Zawory bezpiecze�stwa wymagaj� szczególnie starannej i odpowiedzialnej obsługi. Wszelkie niedoci�gni�cia eksploatacyjne mog� prowadzi� do uszkodzenia mechanizmu zaworowego, a w nast�pstwie tego do uszkodzenia całego urz�dzenia ci�nieniowego. W czasie eksploatacji zaworów bezpiecze�stwa nale�y zwraca� szczególn� uwag� na: - Prawidłowe nastawienie zaworu bezpiecze�stwa, odpowiednio do parametrów roboczych

urz�dzenia ci�nieniowego - Wła�ciwe zabezpieczenie zaworu przed samowoln� regulacj� i mo�liwo�ci� jego

zablokowania - Okresowe sprawdzenie prawidłowo�ci działania zaworów bezpiecze�stwa - Zabezpieczenie mechanizmu zaworowego przed mo�liwo�ci� uszkodzenia - Prawidłow� gospodark� remontow�

Wa�nym zagadnieniem przy eksploatacji zaworów bezpiecze�stwa jest sprawdzanie prawidłowo�ci ich działania przez przedmuchiwanie. Nale�y przy tym pami�ta�, �e zbyt cz�ste przedmuchiwanie mo�e prowadzi� w konsekwencji do uszkodzenia powierzchni uszczelniaj�cych siedliska i grzyba zaworu bezpiecze�stwa i tym samym do utraty szczelno�ci zamkni�cia, natomiast zupełny brak przedmuchiwania powoduje z reguły zapieczenie mechanizmu zaworowego, co mo�e mie� powa�ne nast�pstwa. Cz�stotliwo�� przedmuchiwania zale�y przede wszystkim od warunków eksploatacyjnych, jak równie� od wymaga� uj�tych w przepisach szczegółowych, dotycz�cych danego typu instalacji lub urz�dzenia ci�nieniowego. Czasokresy przedmuchiwania zaworów powinny by� podane w instrukcji ruchowej danej instalacji lub urz�dzenia ci�nieniowego. Przedmuchiwanie nale�y przeprowadza� przy u�yciu d�wigni, której uruchomienie powoduje zluzowanie nacisku spr��yny, pozwalaj�c tym samym na minimalny wznios grzyba i przepływ czynnika. Zluzowanie to jest mo�liwe przy ci�nieniu wynosz�cym co najmniej 80% ci�nienia roboczego. W nast�puj�cych przypadkach, za zgod� dozoru technicznego, mo�na zastosowa� zawory bezpiecze�stwa bez urz�dzenia do ich przedmuchiwania: ♦ Gdy proces technologiczny nie zezwala na przedmuchiwanie. ♦ Je�eli u�ycie takiego urz�dzenia jest niedopuszczalne ze wzgl�du na własno�ci czynnika

roboczego ( truj�ce, wybuchowe itp.). ♦ Gdy przedmuchiwanie mo�e spowodowa� wadliwe działanie zaworu.


32

W takich przypadkach zawory bezpiecze�stwa powinny by� poddawane okresowej kontroli ze sprawdzeniem prawidłowo�ci działania na stanowisku próbnym bez zmiany ich nastawienia. Sprawdzanie takie powinno by� przeprowadzane przez osob� posiadaj�c� stosowne uprawnienia, w regularnych odst�pach czasu, jednak nie rzadziej ni� 1 raz na 6 miesi�cy (informacj� t� podajemy na podstawie polskich przepisów dozorowych)

W czasie normalnej pracy zaworu bezpiecze�stwa bardzo cz�sto wyst�puje uszkodzenie mechanizmu zaworowego, w wyniku m.in. zbyt cz�stego przedmuchiwania, wadliwego monta�u lub zanieczyszcze� pochodzenia korozyjnego. Uszkodzenie powierzchni uszczelniaj�cych siedliska i grzyba zaworu prowadzi do nieszczelno�ci. Z reguły, we wst�pnej fazie, mo�na je usun�� poprzez regeneracj� tych powierzchni (np. docieranie, polerowanie).

Jednak�e w przypadku długotrwałych nieszczelno�ci, dochodzi zazwyczaj do erozyjnych ubytków materiału powierzchni uszczelniaj�cych i wówczas zawór musi zosta� odstawiony do remontu lub wymieniony na nowy. Remonty zaworów bezpiecze�stwa powinny by� w pierwszej kolejno�ci wykonywane przez producenta zaworu bezpiecze�stwa, który jest w stanie w sposób autorytatywny okre�li� zakres remontu, b�d� te� przez firmy lub zespoły remontowe posiadaj�ce stosowne uprawnienia dozoru technicznego.

10. Sposób zamawiania

W zamówieniu nale�y uj�� nast�puj�ce dane:

♦ Nazw� i nr katalogowy zaworu bezpiecze�stwa

♦ �rednic� nominaln� (DN) zaworu

♦ Ci�nienie pocz�tku otwarcia lub zakres ci�nie� pocz�tku otwarcia

♦ Temperatur� czynnika

♦ Rodzaj czynnika

W przypadku zapyta� ofertowych, zwłaszcza dotycz�cych zaworów bezpiecze�stwa zastosowanych na czynniki agresywne b�d� specyficzne (na temat których trudno znale�� dane w ogólnodost�pnych materiałach �ródłowych), wskazane jest posłu�enie si� „Arkuszem technicznym zaworu bezpiecze�stwa”. 11. Uwagi

Przy odbiorze dozorowym instalacji wymagane jest posiadanie oblicze� przepustowo�ci, wg wymaga� przepisów UDT (w przypadku zaworów bezpiecze�stwa eksportowanych, obowi�zuj� równie� stosowne przepisy kraju, w którym zawory b�d� eksploatowane) lub przepisów szczegółowych, które s� potwierdzeniem prawidłowego doboru zaworu bezpiecze�stwa do instalacji lub urz�dzenia ci�nieniowego.


33

ARKUSZ TECHNICZNY ZAWORÓW BEZPIECZE�STWA Arkusz........Arkuszy............... Zamówienie Nr z dnia Pismo Nr z dnia Oferta Nr z dnia Decyzja komisji Nr z dnia

Pozycja Nr Ilo�� sztuk Przeznaczenie Typ zaworu / �rednica nominalna/

DANE EKSPLOATACYJNE Rodzaj czynnika

Masa cz�steczkowa

Ci��ar wła�ciwy kG/m3

Wykładnik adiabaty χ 5)

Ci�nienie robocze /nadci�nienie/ MPa

Max dopuszczalne ci�nienie rob. MPa

Dopuszczalne przekroczenie ci�nienia 1) MPa /nadci�nienie/

Dane o urz�dzeniu

lub instalacji

Temperatura robocza o C

Ci�nienie pocz�tku otwarcia MPa /nadci�nienie/

Max mo�liwe przeciwci�nienie MPa /nadci�nienie/

Ci�nienie nastawy MPa /nadci�nienie/

Wzrost ci�nienia ponad ci�nienie otwarcia w % / b1 / 2/

Spadek ci�nienia poni�ej ci�nienia otwarcia w % / b2/ 3/

Temperatura przy wydmuchu o C

Wymagana wydajno�� zaworu / kg/h /

WYKONANIE ZAWORU Rodzaj zaworu / pełnoskokowy ; proporcjonalny / Element obci��aj�cy / spr��yna ; ci��arek /

Kadłub Spr��yna

Materiał Elementy uszczelniaj�ce

Nr normy / PN ; DIN / DN mm PN MPa

Kołnierz wlotowy / kołnierz wylotowy Powierzchnie uszczelniaj�ce 4/

Wymagany mm2 Przekrój kanału dopływowego Dobrany mm2 Normalne /P/ z przedmuchem Gazoszczelne /G/ z przedmuchem Gazoszczelne /G/ bezd�wigniowe Z ograniczeniem skoku do cieczy /C/

1/ Dopuszczalne przekroczenie max dopuszczalnego ci�nienia roboczego przy pełnym wydmuchu 2/ b1 /%/ procentowy wzrost ci�nienia niezb�dny do uzyskania pełnego otwarcia /pełnego skoku/zaworu bezpiecze�stwa 3/ b2 /%/ procentowy spadek ci�nienia niezb�dny do szczelnego zamkni�cia zaworu bezpiecze�stwa 4/ Powierzchnie kołnierzy / gładkie; z rowkiem; z wyst�pem itp./ 5/ Poda� w przypadku mieszaniny jako χ zast�pcza

UWAGI :

Data Opracował Zatwierdził Telefon Nazwa firmy

Zał�cznik nr 1.


34

Dodatkowo na kołnierzu wylotowym wybijane s� w kolejno�ci: - rok produkcji / zakład / nr kolejny - nr spr��yny - zakres ci�nie� lub ci�nienie pocz�tku otwarcia - nr stanowiska montera - znak KJ

PRZYKŁAD TABLICZKI FIRMOWEJ ZAWORU BEZPIECZE�STWA OBOWI�ZUJ�CEJ W �L�SKICH ZAKŁADACH ARMATURY PRZEMYSŁOWEJ

�L�SKIE ZAKŁADY ARMATURY PRZEMYSŁOWEJ

Si � � � � � bar bar

0045

1 2 3 4 5 6

Oznaczenia wyst�puj�ce na tabliczce znamionowej 1. Typ zaworu bezpiecze�stwa 2. �rednica gniazda „do” 3. Numer spr��yny 4. Wykonanie (P – normalne, G – gazoszczelne) 5. Współczynnik wypływu „�” 6. Ci�nienie pocz�tku otwarcia lub zakres ci�nie� pocz�tku otwarcia

Zał�cznik nr 2.


35

ZAWORY BEZPIECZE�STWA KOŁNIERZOWE PEŁNOSKOKOWE - ZAKRESY CI�NIE�

Si 6301/02/03/04; Si 6102/03/04

Zakres ci�nie�

MPa bar Szereg 20 x 32 25 x 40 32 x 50 40 x 65 50 x 80 65 x 100 80 x 125 100 x 150 125 x 200 150 x 250 200 x 300 300 x 4001) 400 x 5001)

0,045÷÷÷÷0,068 0,45÷0,68 L-4010 L-4026 L-4042 L-4059 L-4076 L-4093 L-4110 L-4126 L-4127 L-4142 L-4171 0,066÷÷÷÷0,10 0,66÷1,0 L-4011 L-4027 L-4043 L-4060 L-4077 L-4094 L-4111 L-4127 L-4128 L-4143 L-4172

L-4198 0,3÷0,42

L-4569 0,25÷0,28


L-4199 0,4÷0,55

L-4570 0,28÷0,31


L-4200 0,52÷0,7

L-4571 0,31÷0,36


L-4201 0,65÷0,9

L-4572 0,36÷0,42

0,6÷÷÷÷0,8 6,0÷8,0 L-4018 L-4034 L-4050 L-4067 L-4084 L-4101 L-4118 L-4134 L-4135 L-4150 L-4179 0,75÷÷÷÷1,0 7,5÷10 L-4019 L-4035 L-4051 L-4068 L-4085 L-4102 L-4119 L-4135 L-4136 L-4151 L-4181

L-4202 0,8÷1,1

L-4573 0,42÷0,5

0,95÷÷÷÷1,25 9,5÷12,5 L-4020 L-4036 L-4052 L-4069 L-4086 L-4103 L-4120 L-4136 L-4137 L-4165 1,2÷÷÷÷1,6 12÷16 L-4021 L-4037 L-4053 L-4070 L-4087 L-4104 L-4121 L-4137 L-4152 L-4166

L-4203 1,0÷1,4

L-4574 0,5÷0,6

1,5÷÷÷÷2,0 15÷20 L-4022 L-4038 L-4054 L-4071 L-4088 L-4105 L-4122 L-4138 L-4153 1,8÷÷÷÷2,5 18÷25 L-4023 L-4039 L-4055 L-4072 L-4089 L-4106 L-4123 L-4152 L-4154

L-4204 1,3÷1,8

L-4575 0,6÷0,7

2,3÷÷÷÷3,2 23÷32 L-4024 L-4040 L-4056 L-4073 L-4090 L-4107 L-4138 L-4153 3,0÷÷÷÷4,0 30÷40 L-4025 L-4041 L-4058 L-4089 L-4106 L-4123 L-4139 L-4153

L-4205 1,7÷2,3

L-4576 0,7÷0,8

3,8÷÷÷÷5,0 38÷50 L-4040 L-4056 L-4073 L-4090 L-4107 L-4124 L-4138 L-4154 4,8÷÷÷÷6,2 48÷62 L-4041 L-4058 L-4074 L-4089 L-4106 L-4123 L-4139 L-4155

L-4206 2,2÷3,0

L-4577 0,8÷0,95

6,0÷÷÷÷7,8 60÷78 L-4057 L-4073 L-4090 L-4107 L-4124 L-4140 7,5÷÷÷÷9,5 75÷95

0,1

; 0,2

; 0,

3 ;

0,4

L-4058 L-4074 L-4091 L-4108 L-4125

L-4207 2,9÷3,8

L-4578 0,95÷1,1

L-4208 3,7÷4,8

L-4579 1,1÷1,3

L-4209 4,7÷6,0

L-4580 1,3÷1,7

L-4210 5,6÷7,0

L-4581 1,7÷2,2 L-4582 2,2÷2,8 L-4583 2,8÷3,5

L-4584 3,5÷4,2

Uwaga: Powy�ej linii grubej materiał spr��yny – drut patentowany BI Poni�ej linii grubej materiał spr��yny – 51CrV4 Szereg 01;02 Szereg 03 Szereg 04

L-4585 4,2÷4,5

Tabela 12.

2) w przypadku DN300x400 i DN400x500 zakresy ci�nie� podano w barach


36

ZAWORY BEZPIECZE�STWA KOŁNIERZOWE PROPORCJONALNE - ZAKRESY CI�NIE�

Si 25 01/02 Si 23 02

Zakres ci�nie�

MPa bar Szereg 15 x 151) 20 x 20 25 x 25 32 x 32 40 x 40 50 x 50 65 x 65 80 x 80 100 x 100 125 x 125 150 x 150 200 x 200

0,045÷÷÷÷0,068 0,45÷0,68 L-4001 L-4001 L-4010 L-4026 L-4042 L-4059 L-4076 L-4093 L-4110 L-4126 L-4127 L-4142

0,066÷÷÷÷0,10 0,66÷1,0 L-4002 L-4002 L-4011 L-4027 L-4043 L-4060 L-4077 L-4094 L-4111 L-4127 L-4128 L-4143

0,095÷÷÷÷0,14 0,95÷1,4 L-4003 L-4003 L-4012 L-4028 L-4044 L-4061 L-4078 L-4095 L-4112 L-4128 L-4129 L-4144

0,13÷÷÷÷0,19 1,3÷1,9 L-4003 L-4003 L-4013 L-4029 L-4045 L-4062 L-4079 L-4096 L-4113 L-4129 L-4130 L-4145

0,18÷÷÷÷0,26 1,8÷2,6 L-4004 L-4004 L-4014 L-4030 L-4046 L-4063 L-4080 L-4097 L-4114 L-4130 L-4131 L-4146

0,25÷÷÷÷0,36 2,5÷3,6 L-4004 L-4004 L-4015 L-4031 L-4047 L-4064 L-4081 L-4098 L-4115 L-4131 L-4132 L-4147

0,35÷÷÷÷0,50 3,5÷5,0 L-4005 L-4005 L-4016 L-4032 L-4048 L-4065 L-4-82 L-4099 L-4116 L-4132 L-4133 L-4148

0,48÷÷÷÷0,63 4,8÷6,3 L-4005 L-4005 L-4017 L-4033 L-4049 L-4066 L-4083 L-4100 L-4117 L-4133 L-4134 L-4149

0,60÷÷÷÷0,80 6,0÷8,0 L-4006 L-4006 L-4018 L-4034 L-4050 L-4067 L-4084 L-4101 L-4118 L-4134 L-4135 L-4150

0,75÷÷÷÷1,0 7,5÷10 L-4006 L-4006 L-4019 L-4035 L-4051 L-4068 L-4085 L-4102 L-4119 L-4135 L-4136 L-4151

0,95÷÷÷÷1,25 9,5÷12,5 L-4007 L-4007 L-4020 L-4036 L-4052 L-4069 L-4086 L-4103 L-4120 L-4136 L-4137 L-4152

1,2÷÷÷÷1,6 12÷16

01 ;

02

L-4007 L-4007 L-4021 L-4037 L-4053 L-4070 L-4087 L-4104 L-4121 L-4137 L-4139 L-4154

1,5÷÷÷÷2,0 15÷20 L-4008 L-4008 L-4022 L-4038 L-4054 L-4071 L-4088 L-4105 L-4122 L-4138 L-4140

1,8÷÷÷÷2,5 18÷25 L-4008 L-4008 L-4023 L-4039 L-4055 L-4072 L-4089 L-4106 L-4123 L-4139 L-4141

2,3÷÷÷÷3,2 23÷32 L-4009 L-4009 L-4024 L-4040 L-4056 L-4073 L-4090 L-4107 L-4124 L-4140

3,0÷÷÷÷4,0 30÷40

02

L-4009 L-4009 L-4025 L-4041 L-4058 L-4074 L-4091 L-4108 L-4125 L-4141

1) DN 15x15 tylko dla Si 2501

Uwaga : Powy�ej linii grubej materiał spr��yny – drut patentowany BI Poni�ej linii grubej materiał spr��yny – 51CrV4

Tabela 13.


37

ZAWORY BEZPIECZE�STWA KOŁNIERZOWE PEŁNOSKOKOWE - WYKONANIE CrNi

ZAKRESY CISNIE�

Si 6302 CrNi Zakres ci�nie�

MPa bar 20 x 32 25 x 40 32 x 50 40 x 65 50 x 80 65 x 100 80 x 125 100 x 150

0,05÷÷÷÷0,15 0,5÷1,5 L-4216 L-4221 L-4226 L-4231 L-4236 L-4241 L-4246 L-4251

0,15÷÷÷÷0,5 1,5÷5,0 L-4217 L-4222 L-4227 L-4232 L-4237 L-4242 L-4247 L-4252

0,5÷÷÷÷1,0 5,0÷10 L-4218 L-4223 L-4228 L-4233 L-4238 L-4243 L-4248 L-4253

1,0÷÷÷÷1,8 10÷18 L-4219 L-4224 L-4229 L-4234 L-4239 L-4244 L-4249 L-4254 1,0 ÷÷÷÷ 1,6

1,8÷÷÷÷4,0 18÷40 L-4220 L-4225 L-4230 L-4235 1,8 ÷÷÷÷ 3,2

L-4240 1,8 ÷÷÷÷ 3,2

L-4245 1,8 ÷÷÷÷ 3,2

L-4250 1,8 ÷÷÷÷ 2,5

L-41381) 1,5 ÷÷÷÷ 2,0

1) Spr��yna z materiału 50HF. Spr��yny nara�one na działanie chemiczne nale�y niklowa�.

ZAWORY BEZPIECZE�STWA KOŁNIERZOWE PROPORCJONALNE – WYKONANIE CrNi

ZAKRESY CI�NIE�

Si 2502 CrNi

Zakres ci�nie�

MPa bar 20 x 20 25 x 25 32 x 32 40 x 40 50 x 50 65 x 65 80 x 80 100 x 100

0,02÷÷÷÷0,15 0,2÷1,5 L-4211 L-4216 L-4221 L-4226 L-4231 L-4236 L-4241 L-4246 0,1÷÷÷÷0,5 1,0÷5,0 L-4212 L-4217 L-4222 L-4227 L-4232 L-4237 L-4242 L-4247 0,2÷÷÷÷1,0 2,0÷10 L-4213 L-4218 L-4223 L-4228 L-4233 L-4238 L-4243 L-4248 0,8÷÷÷÷1,8 8,0÷18 L-4214 L-4219 L-4224 L-4229 L-4234 L-4239 L-4244 L-4249

1,8÷÷÷÷4,0 18÷40 L-4215 L-4220 L-4225 L-4230 L-4235 L-4240 L-4245 L-4250 1,8÷÷÷÷ 3,2

Materiał spr��yn: stal chromowo – niklowa w gat. 1H18N9 (X10CrNi18-8) Zastosowanie: Spr��yny z materiału 1H18N9 (X10CrNi18-8) stosowane s� w przypadku temperatur czynnika przepływowego poni�ej – 60oC oraz w przypadku nara�enia spr��yn na działanie chemiczne. Ponadto spr��yny CrNi stosowane s� w zaworach bezpiecze�stwa w podstawowych wersjach materiałowych dla temperatur czynnika od 250oC do 400oC, gdzie spr��yny z drutu patentowanego klasy B nie mog� by� zastosowane. Uwaga: W przypadku, gdy wymagane ci�nienie pocz�tku otwarcia zaworu bezpiecze�stwa wyst�puje w obu s�siaduj�cych zakresach ci�nie�, stosuje si� spr��yn� CrNi o ni�szym zakresie, odwrotnie ani�eli w przypadku spr��yn z drutu patentowanego klasy B i ze stali 51CrV4 (w tych przypadkach stosuje si� spr��yny o wy�szym zakresie).

Tabela 14.


38

ZAWORY BEZPIECZE�STWA PROPORCJONALNE Z PRZYŁ�CZAMI GWINTOWYMI NR KAT. 781

DN 10 DN 15 DN 20 DN 25

Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� MPa bar

Nr spr��yny MPa bar



Nr spr��yny

0,03÷÷÷÷0,05 0,3÷0,5 B-4011a 0,03÷÷÷÷0,05 0,3÷0,5 B-4011a 0,03÷÷÷÷0,05 0,3÷0,5 B-4011a 0,03÷÷÷÷0,05 0,3÷0,5 B-4011a 0,05÷÷÷÷0,16 0,5÷1,6 B-4012a 0,05÷÷÷÷0,14 0,5÷1,4 B-4012a 0,05÷÷÷÷0,15 0,5÷1,5 B-4012a 0,05÷÷÷÷0,10 0,5÷1,0 B-4012a 0,15÷÷÷÷0,28 1,5÷2,8 B-4013a 0,12÷÷÷÷0,25 1,2÷2,5 B-4013a 0,14÷÷÷÷0,33 1,4÷3,3 B-4014a 0,09÷÷÷÷0,16 0,9÷1,6 B-4013a 0,27÷÷÷÷0,47 2,7÷4,7 B-4014a 0,24÷÷÷÷0,47 2,4÷4,7 B-4014a 0,32÷÷÷÷0,70 3,2÷7,0 B-4016a 0,15÷÷÷÷0,23 1,5÷2,3 B-4014a 0,45÷÷÷÷0,9 4,5÷9,0 B-4017a 0,45÷÷÷÷1,6 4,5÷16 B-4017a 0,68÷÷÷÷1,6 6,8÷16 B-4018a 0,22÷÷÷÷0,30 2,2÷3,0 B-4015a 0,85÷÷÷÷1,6 8,5÷16 B-4018a 0,28÷÷÷÷0,48 2,8÷4,8 B-4016a

0,45÷÷÷÷0,60 4,5÷6,0 B-4017a 0,55÷÷÷÷1,0 5,5÷10 B-4018a

ZAWORY BEZPIECZE�STWA PEŁNOSKOKOWE Z PRZYŁ�CZAMI GWINTOWYMI NR KAT. 775

DN 20 DN 25 DN 32

Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� MPa bar



Nr spr��yny

0,15÷÷÷÷0,26 1,5÷2,6 L-4014 0,15÷÷÷÷0,24 1,5÷2,4 L-4028 0,15÷÷÷÷0,20 1,2÷2,0 L-4046 0,25÷÷÷÷0,37 2,5÷3,7 L-4015 0,23÷÷÷÷0,36 2,3÷3,6 L-4031 0,19÷÷÷÷0,36 1,9÷3,6 L-4047 0,36÷÷÷÷0,50 3,6÷5,0 L-4016 0,35÷÷÷÷0,47 3,5÷4,7 L-4032 0,35÷÷÷÷0,60 3,5÷6,0 L-4049 0,48÷÷÷÷0,64 4,8÷6,4 L-4017 0,44÷÷÷÷0,80 4,4÷8,0 L-4034 0,55÷÷÷÷0,80 5,5÷8,0 L-4050

0,60÷÷÷÷0,80 6,0÷8,0 L-4018 0,75÷÷÷÷1,2 7,5÷12 L-4036 0,75÷÷÷÷1,2 7,5÷12 L-4052 0,76÷÷÷÷1,05 7,6÷10,5 L-4019 1,15÷÷÷÷1,6 11,5÷16 L-4037 1,15÷÷÷÷1,6 11,5÷16 L-4053

1,0÷÷÷÷1,25 10÷12,5 L-4020 1,2÷÷÷÷1,6 12÷16 L-4021

NR KAT. 775-I

DN 20 DN 25 DN 32

Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� Zakres ci�nie� MPa bar



Nr spr��yny

0,045÷÷÷÷0,16 0,45÷1,6 L-4003 0,045÷÷÷÷0,10 0,45÷1,0 L-4003 0,045÷÷÷÷0,09 0,45÷0,9 L-4003 0,15÷÷÷÷0,35 1,5÷3,5 L-4005 0,09÷÷÷÷0,20 0,9÷2,0 L-4005 0,08÷÷÷÷0,15 0,8÷1,5 L-4005 0,33÷÷÷÷0,70 3,3÷7,0 L-4006 0,19÷÷÷÷0,38 1,9÷3,8 L-4006 0,14÷÷÷÷0,27 1,4÷2,7 L-4006 0,68÷÷÷÷1,26 6,8÷12,6 L-4007 0,37÷÷÷÷0,68 3,7÷6,8 L-4007 0,25÷÷÷÷0,50 2,5÷5,0 L-4007 1,25÷÷÷÷1,6 12,5÷16 L-4008 0,66÷÷÷÷1,15 6,6÷11,5 L-4008 0,48÷÷÷÷0,80 4,8÷8,0 L-4008

1,1÷÷÷÷1,6 11÷16 L-4009 0,78÷÷÷÷1,0 7,8÷10 L-4009 Uwaga: Materiał spr��yny – drut patentowany BI

Uwaga: Powy�ej linii grubej materiał spr��yny – drut patentowany BI Poni�ej linii grubej materiał spr��yny – 51CrV4

Uwaga: Materiał spr��yny – drut patentowany BI


Tabela 15.


39

ZAWORY BEZPIECZE�STWA PEŁNOSKOKOWE Z PRZYŁ�CZEM GWINTOWYM NR KAT. 782

DN 10 do= 10 DN 15 do= 12 DN 20 do= 16 DN 25 do= 20

Zakres ci�nie� bar Nr spr��yny Zakres ci�nie�

bar Nr spr��yny Zakres ci�nie� bar Nr spr��yny Zakres ci�nie�

bar Nr spr��yny

1,0÷÷÷÷2,1 B – 4012a 1,0÷÷÷÷2,1 B – 4012a 0,7÷÷÷÷1,1 B – 4012a 0,7÷÷÷÷1,0 B – 4013a

2,0÷÷÷÷3,2 B – 4013a 2,0÷÷÷÷3,2 B – 4013a 0,95÷÷÷÷1,5 B – 4013a 0,95÷÷÷÷2,0 B – 4014a

2,95÷÷÷÷5,4 B – 4014a 3,1÷÷÷÷5,15 B – 4014a 1,45÷÷÷÷2,7 B – 4014a 1,85÷÷÷÷2,9 B – 4015a

5,0÷÷÷÷8,3 B – 4015a 5,0÷÷÷÷8,3 B – 4015a 2,5÷÷÷÷4,1 B – 4015a 2,85÷÷÷÷4,85 B – 4016a

7,9÷÷÷÷13,0 B – 4016a 7,8÷÷÷÷13,5 B – 4016a 4,0÷÷÷÷7,0 B – 4016a 4,7÷÷÷÷6,0 B – 4017a

12,9÷÷÷÷15,9 B – 4017a 13,2÷÷÷÷15,8 B – 4017a 6,9÷÷÷÷10,2 B – 4017a 5,9÷÷÷÷10,0 B – 4018a

14,7÷÷÷÷19,8 B – 4018a 14,8÷÷÷÷19,7 B – 4018a 10,0÷÷÷÷14,2 B – 4018a 9,8÷÷÷÷12,0 B – 4020

18,9÷÷÷÷25,0 B – 4020 19,2÷÷÷÷22,0 B – 4020 13,5÷÷÷÷17,8 B – 4020 11,1÷÷÷÷16,0 B – 4021

16,8÷÷÷÷20,0 B – 4021


�l�skie Zakłady A

rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P

oradnik dla projektantów i u�ytkow

ników

40

Tablica wydajno

�ci dla powietrza przy tem

peraturze 20oC

w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 6301, S

i 61/ 6302 S

i 61/ 6303 20x32

25x40 32x50

40x65 50x80

65x100 80x125

100x150 125x200

150x200 200x300

300x400 400x500

Si 61/ 6304

25x40 32x50

40x65 50x80

65x100 80x125

100x150

S

iedlisko d

o (mm

) 16

20 25

32 40

50 63

77 93

110 155

220 280

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

0,173 0,179 0,192 0,218 0,243

0,270 0,280 0,300 0,340 0,380

0,423 0,438 0,469 0,532 0,594

0,692 0,718 0,769 0,871 0,973

1,08 1,12 1,20 1,36 1,52

1,69 1,75 1,88 2,13 2,37

2,68 2,78 2,98 3,37 3,77

4,01 4,16 4,45 5,04 5,63

5,85 6,07 6,49 7,36 8,22

8,18 8,49 9,08

10,29 11,50

16,70 17,31 18,54 21,00 23,46

31,82 32,99 35,33 40,02 44,70

51,55 53,44 57,24 64,82 72,41

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

0,268 0,332 0,374 0,415 0,470

0,420 0,519 0,584 0,648 0,735

0,656 0,812 0,913 1,01 1,15

1,07 1,33 1,49 1,66 1,88

1,68 2,08 2,34 2,60 2,94

2,62 3,25 3,65 4,06 4,60

4,16 5,15 5,80 6,44 7,29

6,22 7,70 8,66 9,62

10,90

9,07 11,23 12,63 14,03 15,90

12,69 15.71 17,67 19,62 22,24

25,92 29,60 33,29 36,97 41,89

49,38 56,40 63,43 70,45 79,82

79,99 91,38 102,75 114,13 129,30

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

0,539 0,677 0,815 0,953 1,23

0,841 1,06 1,27 1,49 1,92

1,32 1,65 1,99 2,33 3,00

2,15 2,71 3,26 3,81 4,92

3,37 4,24 5,10 5,96 7,69

5,26 6,62 7,96 9,31

12,01

8,35 10,50 12,64 14,77 19,06

12,48 15,69 18,89 22,07 28,48

18,20 22,89 27,55 32,20 41,54

25,47 32,02 38,54 45,04 58,11

48,03 60,32 72,61 84,90 109,47

91,53 114,94 138,36 161,77

185,181)

148,27 186,20

205,172)

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

1,50 1,78 2,06 2,33 2,61

2,35 2,78 3,21 3,64 4,07

3,68 4,35 5,02 5,70 6,37

6,02 7,12 8,23 9,33

10,43

9,41 11,14 12,86 14,59 16,31

14,71 17,40 20,10 22,79 25,49

23,34 27,62 31,90 36,18 40,45

34,87 41,26 47,66 54,05 60,44

50,87 60,19 69,51 78,84 88,17

71,16 84,20 97,25 110,29

134,05

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

2,88 3,16 3,44 3,71 3,99

4,51 4,94 5,37 5,80 6,23

7,05 7,72 8,40 9,07 9,74

11,54 12,64 13,75 14,85 15,95

18,04 19,77 21,49 23,22 24,94

28,19 30,88 33,58 36,27 38,96

44,73 47,07 53,30 57,57 61,81

66,84 73,23 79,62 86,02 92,41

97,49 106,82 116,14

3,0 3,2 3,4 3,6 3,8

4,26 4,54 4,82 5,09 5,37

6,66 7,09 7,52 7,95 8,39

10,42 11,09 11,76 12,44 13,11

17.06 18,16 19,26 20,37 21,47

26,67 28,39 30,12 31,84 33,57

41,67 44,36 47,06 49,76 52,45

66,13 70,40 74,69 78,97 83,25

98,80 105,19

4,0 4,4 4,8 5,2 5,6 6,2

5,64 6,20 6,75 7,30 7,85 8,68

8,82 9,68

10,54 11,40 12,26 13,56

13,79 15,13 16,48 17,83 19,20 21,20

22,57 24,78 26,99 29,20 31,41 34,72

35,30 38,75 42,20 45,65 49,10 54,28

55,15 60,54 65,93 71,32 76,72 84,81

87,52 96,08 104,64 113,20 121,75 134,59

Ci�nienie pocz�tku otwarcia w MPa ( nadci�nienie)

6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 9,0 9,5

8,97 9,78

10,47 11,16 11,85 12,54 13,23

14,21 15,28 16,36 17,44 18,52 19,59 20,67

22,21 23,90 25,58 27,27 28,95 30,64 32,32

36,37 39,13 41,89 44,65 47,41 50,17 52,93

56,87 61,18 65,49 69,81 74,12 78,44 82,75

88,85 95,60 102,38

1) W

ydajno�� przy maksym

alnym ci�nieniu pocz�tku otw

arcia 0,7MP

a; 2) Wydajno�� przy m

aksymalnym

ci�nieniu pocz�tku otwarcia 0,45M

Pa

Tabela 16.


rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P


ników

41

Tablica wydajno

�ci dla pary nasyconej w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 6301, S

i 61/ 6302 S

i 61/ 6303 20x32

25x40 32x50

40x65 50x80

65x100 80x125

100x150 125x200

150x200 200x300

300x400 400x500

Si 61/ 6304

25x40 32x50

40x65 50x80

65x100 80x125

100x150

S

iedlisko d

o (mm

) 16

20 25

32 40

50 63

77 93

110 155

220 280

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

0,119 0,123 0,132 0,148 0,166

0,186 0,193 0,206 0,232 0,259

0,291 0,301 0,323 0,362 0,404

0,476 0,493 0,528 0,593 0,662

0,744 0,771 0,826 0,927 1,04

1,16 1,20 1,29 1,45 1,62

1,84 1,91 2,05 2,30 2,57

2,76 2,86 3,06 3,43 3,84

4,02 4,17 4,46 5,01 5,60

5,62 5,83 6,25 7,01 7,83

11,48 11,90 12,70 14,36 15,98

21,88 22,68 24,20 27,36 30,45

35,44 36,74 39,21 44,32 49,33

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

0,183 0,225 0,252 0,280 0,316

0,286 0,352 0,394 0,438 0,493

0,447 0,550 0,616 0,684 0,771

0,732 0,900 1,01 1,12 1,26

1,14 1,41 1,58 1,75 1,97

1,79 2,20 2,46 2,74 3,08

2,84 3,50 3,91 4,34 4,89

4,24 5,22 5,84 6,49 7,31

6,18 7,61 8,52 9,47

10,66

8,65 10,64 11,93 13,25 14,92

17,66 20,06 22,47 24,96 28,01

33,64 38,22 42,82 47,56 53,38

54,50 61,91 69,36 77,04 86,47

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

0,359 0,449 0,538 0,625 0,799

0,561 0,701 0,840 0,977 1,25

0,878 1,10 1,31 1,53 1.95

1,44 1,79 2,15 2,50 3,20

2,25 2,81 3,36 3,91 5,00

3,51 4,38 5.26 6,11 7,81

5,57 6,96 8,34 9,70

12,39

8,32 10,40 12,47 14,50 18,51

12,14 15,16 18,18 21,14 27,00

16,99 21,21 25,44 29,57 37,77

32,06 39,96 47,92 55,72 71,16

61,09 76,15 91,31 106,16

120,371)

98,97 123,36

135,412)

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

0,974 1,15 1,32 1,50 1,67

1,52 1,79 2,07 2,33 2,61

2,38 2,80 3,23 3,65 4,08

3,90 4,59 5,30 5,97 6,68

6,10 7,17 8,28 9,34

10,44

9,52 11,20 12,94 14,59 16,31

15,11 17,78 20,53 23,15 25,89

22,58 26,56 30,68 34,59 38,68

32,94 38,75 44,75 50,46 56,43

46,07 54,20 62,60 70,59

86,80

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

1,85 2,02 2,20 2,38 2,47

2,88 3,16 3,44 3,71 3,86

4,51 4,94 5,37 5,80 6,04

7,38 8,09 8,80 9,50 9,89

11,55 12,65 13,75 14,86 15,46

18,04 19,76 21,49 23,22 24,16

28,63 31,37 34,11 36,85 38,34

42,78 46,87 50,96 55,05 57,28

62,40 68,36 74,33

3,0 3,2 3,4 3,6 3,8

2,73 2,91 3,10 3,28 3,46

4,26 4,54 4,84 5,12 5,40

6,67 7,10 7,57 8,01 8,44

10,62 11,62 12,40 13,11 13,82

17,07 18,17 19,39 20,50 21,61

26,67 28,39 30,29 32,03 33,77

42,32 45,06 48,08 50,83 53,59

63,23 67,33

4,0 4,4 4,8 5,2 5,6 6,2

3,63 3,99 4,37 4,73 5,08 5,64

5,68 6,23 6,82 7,38 7,94 8,81

8,87 9,74

10,67 11,55 12,42 13,78

14,53 15,95 17,48 18,91 20,33 22,57

22,72 24,94 27,32 29,56 31,79 35,28

35,50 38,97 42,69 46,18 49,67 55,12

56,34 61,95 67,75 73,30 78,84 87,49


6,5 7,0 7,5 8,0 8,5 9,0 9,5

5,97 6,42 6,87 7,32 7,78 8,23 8,68

9,32 10,08 10,80 11,51 12,22 12,93 13,64

14,58 15,77 16,88 18,00 19,11 20,22 21,33

23,87 26,02 27,86 29,69 31,53 33,36 35,20

37,32 40,91 43,80 46,68 49,57 52,45 55,34

58,31 63,08 67,53

1) Wydajno

�� przy maksym


arcia 0,7MP

a 2) Wydajno

�� przy maksym


arcia 0,45MP

a


rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P


ników

42

Tablica wydajno

�ci dla wody przy tem

peraturze 20oC

w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 6301C

Si 61/6302C

S

i 61/6303C

20x32 25x40

32x50 40x65

50x80 65x100

80x125 100x150

125x200 150x200

200x300 300x400

400x500

Si 61/6304C

25x40

32x50 40x65

50x80 65x100

80x125 100x150

Siedlisko

do (m

m)

16 20

25 32

40 50

63 77

93 110

155 220

280

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

2,12 2,23 2,45 2,83 3,16

3,31 3,49 3,82 4,43 4,94

5,18 5,46 5,98 6,92 7,72

8,48 8,94 9,79

11,34 12,65

13,26 13,98 15,31 17,72 19,77

20,72 21,84 23,92 27,69 30,89

32,88 34,66 37,96 43,95 49,03

49,13 51,79 56,72 65,66 73,25

71,67 75,54 82,74 95,78 106,85

100,25 105,67 115,75 133,99 149,48

149,34 157,42 172,45 199,12 222,63

272,17 286,90 314,28 362,90 405,73

371,29 391,38 428,73 490,06 553,50

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

3,46 3,87 4,24 4,58 5,00

5,41 6,05 6,62 7,15 7,81

8,46 9,46

10,36 11,19 12,21

13,85 15,49 16,96 18,32 19,99

21,66 24,22 26,52 28,65 31,26

33,84 37,85 41,44 44,76 48,85

53,71 60,06 65,77 71,04 77,52

80,24 89,74 98,26 106,13 115,82

117,04 130,90 143,33 154,81 168,94

163,74 183,13 200,51 216,57 236,34

243,88 272,66 298,69 322,62 352,00

444,46 496,92 544,35 587,96 641,52

606,32 677,89 742,60 802,09 875,15

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

5,48 6,32 7,07 7,74 8,39

8,55 9,88

11,04 12,10 13,11

13,38 15,45 17,27 18,92 20,49

21,91 25,29 28,28 30,98 33,56

34,25 39,54 44,21 48,43 52,47

53,52 61,79 69,07 75,67 82,00

84,94 98,06 109,62 120,10 130,10

126,90 146,51 163,79 179,43 194,38

185,11 213,71 238,91 261,73 283,54

258,96 298,96 334,22 366,15 396,65

385,60 445,26 497,81 545,32 629,69

702,75 811,46 907,24 993,84

1073,471)

958,68 1106,99

1174,142)

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

9,38 10,27 11,10 11,86 12,58

14,65 1605 17,34 18,53 19,66

22,91 25,10 27,11 28,98 30,74

37,51 41,10 44,40 47,46 50,34

58,65 64,26 69,41 74,20 78,70

91,64 100,40 108,45 115,94 122,97

145,44 159,34 172,12 184,00 195,15

217,30 238,07 257,16 274,90 291,57

316,96 347,26 375,11 400,99 425,31

443,41 485,79 524,76 560,96

704,01

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

13,26 13,91 14,53 15,12 15,69

20,72 21,73 22,70 23,62 24,52

32,40 33,98 35,49 36,94 38,34

53,06 55,65 58,12 60,49 62,78

82,95 87,00 90,87 94,58 98,15

129,60 135,93 141,98 147,77 153,35

205,69 215,73 225,33 234,52 243,37

307,31 322,31 336,65 350,40 363,62

448,27 470,14 491,07

3,0 3,2 3,4 3,6 3,8

16,25 16,80 17,29 17,80 18,28

25,38 26,25 27,02 27,80 28,56

39,69 41,04 42,25 43,47 44,67

64,99 67,21 69,17 71,19 73,14

101,60 105,07 108,15 111,30 114,35

158,75 164,17 168,98 173,89 178,66

251,95 260,55 268,19 276,00 283,55

376,42 389,28


4,0 4,4 4,8 5,2 5,6 6,2

18,76 19,67 20,55 21,39 22,20 23,35

29,31 30,73 32,10 33,41 34,67 36,49

45,82 48,06 50,20 52,25 54,22 57,05

75,04 78,70 82,20 85,55 88,78 93,42

117,32 123,03 128,52 133,76 138,81 203,63

183,30 192,24 200,80 209,00 216,88 228,22

290,91 305,09 318,68 331,68 344,21 362,19

1) W

ydajno�� przy maksym


arcia 0,7MP

a 2) Wydajno�� przy m

aksymalnym

ci�nieniu pocz�tku otwarcia 0,45M

Pa

Wykonanie „C

” z ograniczonym skokiem

do cieczy.


rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P


ników

43

Tablica wydajno

�ci dla powietrza przy tem

peraturze 20oC

w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 2501, S

i 23/ 2502 20x20 15x15

1) 25x25

32x32 40x40

50x50 65x65

80x80 100x100

125x125 150x150

200x200

Siedlisko

do (m

m)

12 16

20 25

32 40

50 63

77 93

110

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

0,035 0,036 0,038 0,044 0,049

0,062 0,064 0,068 0,077 0,086

0,096 0,10 0,11 0,12 0,14

0,15 0,16 0,17 0,19 0,21

0,25 0,26 0,27 0,31 0,35

0,39 0,40 0,43 0,48 0,54

0,60 0,63 0,67 0,76 0,85

0,95 0,99 1,06 1,20 1,34

1,43 1,48 1,58 1,79 2,00

2,08 2,16 2,31 2,62 2,92

2,91 3,02 3,23 3,66 4,09

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

0,054 0,061 0,068 0,077 0,087

0,096 0,11 0,12 0,14 0,16

0,15 0,17 0,19 0,21 0,24

0,23 0,27 0,30 0,33 0,38

0,38 0,44 0,49 0,55 0,62

0,60 0,68 0,76 0,85 0,97

0,94 1,07 1,19 1,33 1,51

1,48 1,69 1,89 2,12 2,40

2,22 2,53 2,82 3,16 3,58

3,23 3,69 4,11 4,61 5,22

4,52 5,16 5,75 6,45 7,31

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

0,10 0,13 0,15 0,18 0,23

0,18 0,22 0,27 0,31 0,40

0,28 0,35 0,42 0,49 0,63

0,43 0,54 0,65 0,77 1,00

0,71 0,89 1,10 1,25 1,62

1,11 1,39 1,67 1,96 2,53

1,73 2,17 2,62 3,06 3,95

2,75 3,45 4,15 4,86 6,26

4,11 5,16 6,20 7,26 9,36

5,99 7,52 9,05

10,58 13,65

8,38 10,52 12,66 14,81 19,09

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

0,28 0,33 0,38 0,43 0,48

0,49 0,59 0,68 0,77 0,86

0,77 0,91 1,06 1,20 1,34

1,21 1,43 1,65 1,87 2,10

1,98 2,34 2,70 3,10 3,43

3,10 3,66 4,23 4,79 5,36

4,83 5,72 6,60 7,49 8,38

7,67 9,07

10,48 11,89 13,29

11,46 13,56 15,66 17,76 19,86

16,71 19,77 22,84 25,90 28,97

23,38 27,66 31,95 36,24

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

0,53 0,58 0,64 0,69 0,74

0,95 1,04 1,13 1,22 1,31

1,48 1,62 1,76 1,91 2,05

2,32 2,54 2,76 2,98 3,20

3,79 4,15 4,52 4,88 5,24

5,93 6,50 7,06 7,63 8,20

9,26 10,15 11,03 11,92 12,80

14,70 16,10 17,51 18,91 20,32

21,96 24,06 26,16 28,26 30,36

32,04 35,09 38,16


3,0 3,2 3,4 3,6 3,8 4,0

0,79 0,84 0,89 0,94 0,99 1,04

1,40 1,49 1,58 1,67 1,76 1,85

2,19 2,33 2,47 2,61 2,76 2,90

3,42 3,64 3,87 4,01 4,31 4,53

5,60 5,97 6,33 6,70 7,05 7,42

8,76 9,33 9,90

10,46 11,03 11,60

13,69 14,58 15,46 16,35 17,23 18,12

21,73 23,13 24,54 25,94 27,35 28,75

32,46 34,56 36,66 38,76 40,86 42,96

1) DN

15x15 dotyczy zaworu S

i 2501 Tabela 17.


rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P


ników

44

Tablica wydajno

�ci dla pary nasyconej w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 2501, S

i 23/ 2502 20x20 15x15

1) 25x25

32x32 40x40

50x50 65x65

80x80 100x100

125x125 150x150

200x200

Siedlisko

do (m

m)

12 16

20 25

32 40

50 63

77 93

110

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

0,023 0,024 0,026 0,029 0,032

0,041 0,043 0,046 0,052 0,057

0,065 0,067 0,072 0,081 0,090

0,10 0,11 0,11 0,13 0,14

0,17 0,17 0,18 0,21 0,23

0,26 0,27 0,29 0,32 0,36

0,41 0,42 0,45 0,51 0,56

0,64 0,66 0,71 0,80 0,89

096 0,99 1,06 1,20 1,33

1,40 1,45 1,55 1,75 1,94

1,96 2,02 2,17 2,45 2,72

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

0,036 0,041 0,045 0,050 0,057

0,063 0,072 0,080 0,090 0,10

0,10 0,11 0,13 0,14 0,16

0,16 0,18 0,20 0,22 0,25

0,25 0,29 0,32 0,36 0,40

0,40 0,45 0,50 0,56 0,63

0,62 0,71 0,78 0,88 0,99

0,98 1,12 1,24 1,39 1,57

1,47 1,67 1,85 2,08 2,34

2,14 2,44 2,70 3,03 3,41

2,99 3,41 3,78 4,24 4,77

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

0,066 0,081 0,096 0,11 0,14

0,12 0,14 0,17 0,20 0,26

0,18 0,22 0,27 0,31 0,40

0,29 0,35 0,42 0,49 0,63

0,47 0,57 0,69 0,80 1,02

0,73 0,90 1,07 1,25 1,60

1,15 1,40 1,67 1,95 2,50

1,82 2,22 2,66 3,10 3,97

2,72 3,32 3,97 4,63 5,93

3,97 4,84 5,79 6,75 8,65

5,55 6,78 8,11 9,45

12,11

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

0,18 0,21 0,24 0,27 0,30

0,31 0,37 0,43 0,48 0,54

0,49 0,58 0,66 0,75 0,84

0,76 0,90 1,04 1,18 1,32

1,25 1,48 1,70 1,93 2,15

1,95 2,31 2,66 3,01 3,37

3,05 3,61 4,15 4,70 5,26

4,84 5,73 6,58 7,47 8,35

7,24 8,57 9,84

11,15 12,47

10,56 12,49 14,35 16,27 18,19

14,77 17,48 20,07 22,76

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

0,33 0,37 0,40 0,43 0,46

0,59 0,65 0,71 0,76 0,82

0,92 1,00 1,10 1,02 1,28

1,45 1,58 1,72 1,86 2,00

2,37 2,59 2,82 3,05 3,27

3,70 4,06

4,041 4,76 5,12

5,78 6,34 6,89 7,44 8,00

9,18 10,06 10,93 11,81 12,69

13,71 15,02 16,33 17,65 18,95

20,34 21,91 23,82


3,0 3,2 3,4 3,6 3,8 4,0

0,49 0,52 0,56 0,59 0,62 0,65

0,88 0,93 0,99 1,05 1,11 1,16

1,37 1,46 1,54 1,63 173 1,82

2,14 2,28 2,41 2,55 2,71 2,84

3,50 3,73 3,95 4,18 4,43 4,66

5,47 5,83 6,18 6,53 6,93 7,28

8,55 9,10 9,65

10,21 10,82 11,37

13,57 14,44 15,32 16,20 17,18 18,05

20,27 21,58 22,90 24,20 25,67 26,96

1) DN


i 2501


rmatury P

rzemysłow

ej „AR

MA

K” S

p. z o.o. P


ników

45

Tablica wydajno

�ci dla wody przy tem

peraturze 20oC

w t/h w

g WU

DT-U

C-W

O-A

/01 W

ielko�� zaw

oru ( wlot x w

ylot) S

i 2501

Si 2502

20x20 15x15

1) 25x25

32x32 40x40

50x50 65x65

80x80 100x100

125x125 150x150

200x200

Siedlisko

do (m

m)

12 16

20 25

32 40

50 63

77 93

110

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

0,28 0,29 0,32 0,37 0,41

0,49 0,52 0,57 0,66 0,73

0,77 0,80 0,86 0,99 1,08

1,20 1,26 1,39 1,61 1,79

2,00 2,06 2,28 2,63 2,94

3,07 3,22 3,56 4,11 4,59

4,80 5,03 5,56 6,42 7,17

7,62 7,98 8,82

10,19 11,38

11,38 11,92 13,18 15,23 17,00

16,60 17,39 19,22 22,21 24,79

23,22 24,33 26,89 31,08 34,69

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

0,45 1,94 2,13 2,30 2,51

0,80 3,46 3,79 4,09 4,46

1,22 5,23 5,73 6,18 6,75

1,96 8,45 9,25 9,98

10,91

3,22 13,83 15,15 16,35 17,86

5,03 21,62 23,68 25,56 27,92

7,86 33,78 37,00 39,93 43,62

12,47 53,61 58,72 63,37 69,23

18,63 80,10 87,74 94,68 103,43

27,17 116,84 127,98 138,10 150,87

38,01 163,45 179,04 193,20 211,06

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8

2,75 3,17 3,55 3,89 4,49

4,89 5,65 6,31 6,91 7,99

7,39 8,54 9,55

10,46 12,08

11,94 13,79 15,42 16,89 19,51

19,55 22,58 25,25 27,66 31,94

30,56 35,31 39,48 43,24 49,94

47,75 55,17 61,69 67,56 78,03

75,77 87,56 97,91 107,23 123,84

113,21 130,82 146,28 160,20 185,02

165,14 190,82 213,37 233,68 269,89

231,02 266,94 298,49 326,90 377,55

1,0 1,2 1,4 1,6 1,8

5,02 5,50 5,94 6,35 6,73

8,93 9,78

10,56 11,29 11,98

13,50 14,79 15,98 17,08 18,12

21,81 23,89 25,80 27,58 29,26

35,71 39,12 42,25 45,17 47,91

55,82 61,15 66,06 70,62 74,91

87,22 95,55 103,21 110,34 117,04

138,43 151,64 163,80 175,11 185,74

206,82 226,56 244,73 261,63 277,51

301,68 330,48 356,97 381,63 404,80

422,03 462,32 499,38 533,88

2,0 2,2 2,4 2,6 2,8

7,10 7,44 7,78 8,09 8,40

12,63 13,24 13,83 14,40 14,94

19,09 20,03 20,92 21,77 22,59

30,84 32,35 33,79 35,17 36,49

50,50 52,97 55,32 57,58 59,75

78,95 82,81 86,49 90,03 93,42

123,36 129,39 135,14 140,66 145,96

195,78 205,35 214,48 223,24 231,66

292,51 306,80 320,45 333,53 346,11

426,67 447,52 467,43


3,0 3,2 3,4 3,6 3,8 4,0

8,69 9,00 9,26 9,52 9,78

10,04

15,46 15,97 16,46 16,94 17,40 17,86

23,39 24,15 24,90 25,62 26,32 27,00

37,77 39,01 40,21 41,38 42,51 43,62

61,85 63,95 65,85 67,75 69,61 71,42

96,70 99,87 102,95 105,93 108,83 111,66

151,09 156,04 160,85 165,51 170,04 174,49

239,79 247,65 255,28 262,67 269,87 276,88

358,26 370,00 381,41 392,45 403,20 413,68

1) DN


i 2501


46

Tablica wydajno�ci dla wody przy temperaturze 20oC w t/h wg WUDT-UC-WO-A/01

Wielko�� zaworu ( wlot x wylot) Si 6301M 20x32 25x40 32x50 40x65 50x80 65x100 80x125 100x150 Siedlisko do (mm) 16 20 25 32 40 50 63 77

0,045 0,05 0,06 0,08 0,1

3,63 3,83 4,20 4,84 5,41

5,67 5,98 6,56 7,57 8,46

8,87 9,35

10,25 11,83 13,23

14,52 15,31 16,78 19,37 21,66

22,70 23,93 26,24 30,29 33,86

35,47 37,39 41,00 47,32 52,90

56,29 59,34 65,07 75,10 93,96

84,10 88,66 97,21 112,20 125,44

0,12 0,15 0,18 0,21 0,25

5,94 6,49 7,11 7,70 8,38

9,27 10,13 11,10 12,02 13,09

14,50 15,84 17,36 18,80 20,46

23,74 25,94 28,43 30,78 33,51

37,11 40,56 44,45 48,12 52,38

57,99 63,37 69,45 75,18 81,85

92,03 100,58 110,22 119,31 129,90

137,50 150,27 164,68 178,26 194,07

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a w

M

Pa

(na

dci�

nien

ie)

0,3 0,4 0,5 0,6 0,8 1,0

9,18 10,60 11,84 12,97 14,98 16,75

14,33 16,55 18,50 20,26 23,41 26,16

22,41 25,88 28,93 31,69 36,60 40,91

36,70 42,38 47,38 51,89 59,93 66,99

58,52 66,26 74,07 81,12 93,58 104,74

89,65 103,53 115,73 126,75 146,21 163,64

142,28 164,31 183,67 201,16 232,04 259,72

212,58 245,49 274,42 300,54 346,69 388,03

Tablica wydajno�ci dla powietrza przy temperaturze 20oC w kg/h wg WUDT-UC-WO-A/01

Wielko�� zaworu ( wlot x wylot) Nr kat. 781 10x10

( � x ½�) 15x15

(½�x ½�) 20x20

(¾� x ¾�) 25x25

(1� x 1�) Siedlisko do (mm) 10 12 16 20

0,03 0,04 0,05 0,06 0,08

16,0 17,4 18,8 21,2 24,1

23,1 25,1 27,1 30,5 34,7

41,1 44,6 48,1 54,3 61,7

64,2 69,7 75,2 84,9 96,5

0,1 0,12 0,15 0,18 0,21

27,0 29,9 34,2 46,8 52,0

38,9 43,0 49,3 67,3 74,8

69,1 76,5 87,6 119,8 133,0

108,0 119,6 136,9 187,1 207,9

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

58,9 67,5 84,8 102,0 119,3

84,7 97,2 122,0 146,9 171,8

150,7 172,9 217,1 261,3 305,5

235,5 270,0 339,1 408,2 477,9

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a w

MP

a

( nad

ci�ni

enie

)

0,8 1,0 1,3 1,4 1,6

153,9 188,4 240,2 257,5 292,0

221,5 271,2 345,8 370,6 420,4

394,0 482,4 615,1 659,3 747,7

615,4 753,6

Tabela 19.


47

Tablica wydajno�ci dla pary nasyconej w kg/h wg WUDT-UC-WO-A/01


( � x ½�) 15x15

(½�x ½�) 20x20

(¾� x ¾�) 25x25

(1� x 1�) Siedlisko do (mm) 10 12 16 20

0,03 0,04 0,05 0,06 0,08

11,0 12,0 12,9 14,6 16,5

15,9 17,2 18,6 21,0 23,8

28,2 30,7 33,1 37,3 42,3

44,1 47,9 51,7 58,3 66,1

0,1 0,12 0,15 0,18 0,21

18,4 20,4 23,2 31,6 35,1

26,5 29,3 33,4 45,5 50,5

47,1 52,1 59,5 80,9 89,8

73,6 81,5 92,9

126,3 140,3

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

39,6 45,1 56,2 67,1 78,3

57,0 64,9 80,8 96,6

112,7

101,4 115,4 143,8 171,8 200,5

158,4 180,2 224,7 268,4 313,2

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a w

MP

a (

nadc

i�ni

enie

)

0,8 1,0 1,3 1,4 1,6

100,0 122,0 154,6 165,7 187,6

144,0 175,6 222,6 238,6 270,1

256,1 312,3 395,9 424,4 480,4

400,0 488,0


Wielko�� zaworu ( wlot x wylot)

Nr kat. 781C 20x20 (¾� x ¾�)

25x25 (1� x 1�)

Siedlisko do (mm) 16 20

0,03 0,04 0,05 0,06 0,08

1,16 1,34 1,50 1,64 1,90

2,27 2,41 2,70 2,95 3,40

0,1 0,12 0,15 0,18 0,21

2,12 2,32 2,60 2,84 3,10

3,81 4,17 4,66 5,11 5,52

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

3,35 3,67 4,24 4,74 5,19

6,=2 6,60 7,61 8,51 9,32

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a w

MP

a

( nad

ci�ni

enie

)

0,8 1,0 1,3 1,4 1,6

6,00 6,70 7,64 7,93 8,48

10,77 12,04


48

Tablica wydajno�ci dla powietrza przy temperaturze 20oC w t/h wg WUDT-UC-90/WO-A/01


(¾� x 1¼�) 25x40

(1� x 1½�) 32x50

(1¼�x 2�) Siedlisko do (mm) 16 20 25

0,15 0,18 0,2

0,32 0,35 0,38

0,50 0,55 0,59

0,76 0,83 0,89

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

0,47 0,54 0,68 0,75 0,95

0,74 0,84 1,06 1,27 1,49

1,12 1,28 1,65 1,99 2,33

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a

w M

Pa

( nad

ci�ni

enie

)

0,8 1,0 1,2 1,4 1,6

1,23 1,52 1,78 2,06 2,33

1,92 2,37 2,78 3,21 3,64

3,00 3,71 4,35 5,02 5,70

Tablica wydajno�ci dla pary nasyconej w kg/h wg WUDT-UC-WO-A/01

Wielko�� zaworu (wlot x wylot) Nr kat. 775 20x32

(¾� x 1¼�) 25x40

(1� x 1½�) 32x50

(1¼�x 2�) Siedlisko do (mm) 16 20 25

0,15 0,18 0,21

217 236 254

339 369 396

516 561 602

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

316 361 449 538 625

494 563 701 841 977

753 858

1096 1314 1537

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a

w M

Pa

( nad

ci�ni

enie

)

0,8 1,0 1,3 1,4 1,6

799 975 1153 1324 1502

1248 1522 1801 2068 2346

1952 2381 2817 3235 3668

Tabela 20.


49


Wielko�� zaworu ( wlot x wylot) Nr kat. 775C 20x32

(¾� x 1¼�) 25x40

(1� x 1½�) 32x50

(1¼�x 2�) Siedlisko do (mm) 16 20 25

0,15 0,18 0,21

3,73 4,09 4,31

5,83 6,39 6,74

9,12 9,99 10,53

0,25 0,3 0,4 0,5 0,6

4,82 5,28 6,10 6,39 7,00

7,53 8,25 9,53 9,99 10,95

11,78 12,90 14,90 15,62 17,11

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a

w M

Pa

( nad

ci�ni

enie

)

0,8 1,0 1,3 1,4 1,6

8,10 9,04 9,91 10,70 11,45

12,64 14,13 15,48 16,72 17,87

19,76 23,08 24,20 26,14 27,95


50

Tablica wydajno�ci dla powietrza przy temperaturze 20oC w kg/h wg DT-UC-90/WO-A/01

Wielko�� zaworu Nr kat 782

DN 10 “

DN 15 ½“

DN 20 ¾“

DN 25 1“

Siedlisko do (mm) 10 12 16 20

0,07 - - 176,4 235,6 0,08 - - 188,9 259,7

0,1 83,7 120,5 214,4 293,8

0,12 95,4 137,3 244,3 335,1

0,15 111,5 160,5 285,5 392,7

0,18 127,2 183,1 325,8 449,1

0,21 143,4 206,4 367,2 515,5

0,25 164,8 237,3 422,1 588,7

0,3 175,5 256,5 442,5 604,8

0,4 220,4 322,1 555,7 759,3

0,5 265,3 387,8 668,9 914,3

0,6 310,2 453,4 782,1 1069,1

0,8 400,0 584,7 1008,5 1378,5

1,0 489,8 715,9 1234,9 1688,0

1,2 579,6 847,2 1461,3 1997,5

1,4 669,5 978,4 1687,7 2307,0

1,6 759,3 1109,7 1914,1 2616,5

1,8 849,0 1241,0 2140,5 -

2,0 938,8 1372,2 2366,9 -

2,2 1028,6 1503,5 - -

2,4 1118,4 - - -

Ci�

nien

ie p

ocz�

tku

otw

arci

a w

MP

a (n

adci�ni

enie

)

2,5 1163,3 - - -

PORADNIK armak

Documents

Transcript of PORADNIK armak