Podstawa programowa - PWN Wydawnictwo...

HistoriaProgram nauczania w gimnazjum

Adam Kowal

Podstawa programowa

NiezbędNik Nauczyciela. HISTORIA. GiMNazJuM

Redaktor

Dorota Ślubowska

Redaktor techniczny

Maryla Broda

Skład i łamanie

Grafini

Copyright © by Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.Warszawa 2009

ISBN 978-83-262-0048-9

© Wydawnictwo Szkolne PWN 3

I. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU1

Realizacja zadań wynikających z programu nauczania historii w gimnazjum dla klas I–III pozwoli uczniom na zdobycie wiedzy i umiejętności historycznych obejmujących okres od pradziejów do I wojny światowej (określo-nych w podstawie programowej). Pozostałe wiadomości i umiejętności uczniowie mają zdobyć dopiero w szkole ponadgimnazjalnej.

Nauczanie historii w gimnazjum opierać się będzie na trzech podstawowych celach kształcenia, którymi są:chronologia historyczna,• analiza i interpretacja historyczna,• tworzenie narracji historycznej.•

Po ukończeniu kursu historii na poziomie gimnazjum uczeń powinien:umiejscawiać postaci i wydarzenia w czasie historycznym; opisywać relacje człowieka z przyrodą; określać • jego miejsce w społeczności lokalnej, ojczyźnie, przynależność do kręgu kulturowego, relacje z innymi naro-dami i religiami,sytuować zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni, odnajdywać związki między przeszłością a te-• raźniejszością i ich następstwa, dostrzegać ciągłość i zmienność historii,wykorzystywać swoją wiedzę do powiązania zjawisk historycznych z zakresu dziejów powszechnych z histo-• rią Polski,rozpatrywać wydarzenia w związkach przyczynowo-skutkowych,• znać, oceniać i interpretować fakty historyczne,• umieć docierać do różnego rodzaju źródeł historycznych, pozyskiwać z nich informacje, porównywać je, in-• terpretować i formułować wnioski.

Prezentowany program jest kursem chronologicznym i obejmuje okres od czasów najdawniejszych do I woj-ny światowej.

Ramy chronologiczne, które proponuję w realizacji programu są następujące:klasa I – od czasów najdawniejszych do końca XV wieku,• klasa II – od końca XV wieku do końca wieku XVIII,• klasa III – cały wiek XIX do I wojny światowej.•

W oddzielnej tabeli (dotyczy to podręczników Wydawnictwa Szkolnego PWN) zaznaczono materiał, który nauczyciel może pominąć bez szkody dla realizacji podstawy programowej. Program jest skorelowany z podręcz-nikami Wydawnictwa PWN i został skonstruowany tak, by stanowił „podróż” przez zmieniającą się w czasie cywilizację i kulturę, z pokazaniem ciągłości rozwoju cywilizacji i jej znaczenia dla świadomości współczesnych. Dzieje Polski przedstawiono jako fragment szerszych procesów ogólnoeuropejskich i światowych. Duży nacisk położono na wykształcenie u uczniów umiejętności: samodzielnego formułowania ocen i ich uzasadnienia (znajdowania odpowiednich argumentów), dyskusji, analizy tekstu.

II. CELE NAUCZANIA

Celem nauczania historii w szkole jest kształtowanie świadomości historycznej ucznia poprzez kształcenie my-ślenia, rozwijanie umiejętności intelektualnych, które dadzą mu możliwość samodzielnego poszukiwania i po-głębiania wiedzy historycznej. Dzięki zapoznaniu się z dziejami państwa i narodu polskiego rozpatrywanego na tle wydarzeń w Europie i świecie, uczeń zrozumie wydarzenia, które miały miejsce dawniej i dziś. A są to prze-cież zadania stawiane nauczaniu historii w gimnazjum.

Można to osiągnąć poprzez cele szczegółowe, etapowe i finalne. Cele ogólne i etapowe są pomocne w two-rzeniu celów szczegółowych. Poznawanie historii powinno odbywać się zarówno poprzez znajomość historii narodowej, powszechnej, jak również najważniejszych wydarzeń z historii regionalnej i lokalnej. Przy realizacji programu należy zwrócić szczególną uwagę na:

budzenie zainteresowania dorobkiem kulturowym i cywilizacyjnym ludzkości,• dostrzeganie związków pomiędzy „dużą” (dzieje Polski i historia powszechna) i „małą” (dzieje regionu) hi-• storią,przedstawienie najważniejszych faktów historycznych, ich genezy i skutków,• przedstawienie życia i działalności ludzi tworzących historię regionalną, narodową i powszechną, znajomość • najważniejszych etapów rozwoju społeczeństwa,

1 Program opracowano na podstawie Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół.

© Wydawnictwo Szkolne PWN4

określenie wkładu państw i narodów w tworzenie kultury światowej oraz ich wpływu na dorobek Polski i re-• gionu,periodyzację dziejów i pojęcia czasu w historii, umowności przyjmowanych cezur między epokami.•

Należy pamiętać również o:pogłębianiu rozumienia pojęć i wartości niezbędnych do zrozumienia życia politycznego, gospodarczego • i społecznego,rozumienia wpływu przeszłości na teraźniejszość,• tworzenia ciągów chronologicznych (kategorie przyczyn i skutków, kategorie: przed, równolegle, po),• rozwijaniu praktycznych umiejętności pozwalających uczniowi na samodzielną pracę z materiałem źródło-• wym (pozyskiwanie informacji ze źródła). Należy wykształcić w uczniach umiejętność rozpoznawania róż-nych typów źródeł oraz samodzielnego uzupełniania wiedzy o historii Polski, historii regionalnej i historii powszechnej.

Należy pamiętać również o rozwijaniu w uczniach:umiejętności myślenia historycznego i krytycyzmu (np. wobec uprzedzeń i nieracjonalnych argumentów),• dostrzegania w narracji historycznej warstwy informacyjnej, wyjaśniającej i oceniającej,• formułowania wniosków, uzasadniania własnego sądu oraz prowadzenia dyskusji.•

Nie można zapomnieć o kształceniu cech i umiejętności typowo historycznych:analizy i syntezy materiału historycznego, wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych,• odczytywania i interpretacji źródeł historycznych,• precyzyjnego formułowaniu wniosków, • tworzenia ciągów chronologicznych (kategorie przyczyn i skutków, kategorie: przed, równolegle, po),•

Uczeń, poznając historię, obcuje z przeszłością, dlatego też należy rozwijać u niego samodzielność myślenia, poszanowania poglądów innych, jak również kształtować i pogłębiać postawę patriotyczną poprzez:

poszanowanie dorobku ludzkości, • poszanowanie tradycji, zabytków i obyczajów,• tolerancję dla innych kultur, wyznań i narodów,• emocjonalny stosunek do dziejów ojczystych, • wykształcenie więzi ze społecznością lokalną, regionalną, ojczystą, kręgiem kultury europejskiej.•

III. WSKAZÓWKI DO REALIZACJI PROGRAMU

Uwagi dotyczące konstrukcji rozkładu materiału i metod pracyPropozycje programowe stanowią podstawę do opracowania szczegółowego rozkładu materiału.

Program, skonstruowany według układu chronologicznego, daje możliwość takiego podziału jednostek lek-cyjnych, aby można było przesuwać tematy, ewentualnie rozszerzać poszczególne hasła programowe. Dodatko-wo przy konstrukcji programu wzięto pod uwagę powiązania z innymi przedmiotami. Chodzi głównie o korela-cję z językiem polskim, sztuką, geografią i wychowaniem obywatelskim.

Konstruując rozkład materiału dopuszczalne, a nawet wskazane jest poszerzenie go o treści regionalne i wiadomości dotyczące najbliższej okolicy. Obok tematów powinny znaleźć się cele lekcji w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw. Ważne jest, aby w rozkładzie znalazły się propozycje literatury, źródeł oraz różnych środ-ków dydaktycznych pomocnych w realizacji celów operacyjnych lekcji (literaturę i źródła nauczyciel powinien dobrać indywidualnie w zależności od zainteresowań uczniów).

Obecnie kładzie się duży nacisk na pracę z wykorzystaniem różnorodnych środków dydaktycznych i metod pracy, w tym aktywnych. Dużą uwagę należy przywiązać do samodzielnej pracy ucznia pod kierunkiem nauczy-ciela. Uczeń powinien sam rozwiązywać proste i złożone problemy, pracować z różnymi typami źródeł histo-rycznych. W trakcie lekcji powinno się wykorzystywać środki audiowizualne, metody dramy, inscenizacji, me-tody symulacyjne, gry dydaktyczne. Należy pamiętać o konieczności pracy z mapą.

Praca domowa nie może być tylko uzupełnieniem wiedzy poznanej na lekcji, ale powinna uczyć rozpozna-wania różnych typów źródeł historycznych, pozyskiwania z nich informacji, łączenia ich i formułowania wnio-sków, a także uzasadnienia własnego stanowiska. Przy realizacji haseł programowych związanych z historią regionalną i lokalną, należy skorzystać z możliwości poznawczych, jakie daje wycieczka do muzeum.

Kryteria ocenyOcena jest obrazem pracy ucznia na lekcji i w domu. Z jednej strony pełni ona funkcję motywacyjną, z drugiej zaś, powinna określać umiejętności, które uczeń opanował oraz wiedzę, którą zdobył i potrafi zastosować w sytuacjach prostych i problemowych. Uczeń w ciągu roku szkolnego zdobywa oceny cząstkowe. Najczęściej są to oceny z pra-cy z mapą, zadań domowych, sprawdzianów nauczycielskich i aktywności na lekcji.


Uczeń gimnazjum powinien rozwijać umiejętność: pisania prac historycznych, referatów, przygotowania dysku-sji, wywiadu, prezentacji, krótkiej notatki. Te umiejętności mogą być również oceniane. W tym wypadku przy ocenie należy brać pod uwagę poprawność merytoryczną, strukturę pracy, dobór materiałów (źródeł i opracowań), łączenie faktów pozyskanych z różnych źródeł. Dużą rolę pełni tutaj korelacja z językiem polskim.

Biorąc pod uwagę umiejętności i wiedzę ucznia ocenę:celującą • powinien otrzymać uczeń, który opanował wiedzę wykraczającą poza obowiązujący program, był uczestnikiem olimpiad i konkursów, co najmniej na szczeblu rejonowym, aktywnie uczestniczył w pracy po-zalekcyjnej,bardzo dobrą• powinien otrzymać uczeń, który opanował program nauczania, brał aktywny udział w pracy pozalekcyjnej, był uczestnikiem konkursów historycznych przynajmniej na szczeblu szkolnym,dobrą• powinien otrzymać uczeń, który opanował program, lecz nie wykracza poza niego, realizuje zadania wynikające z obowiązku szkolnego i programu nauczania,dostateczną• powinien otrzymać uczeń, który opanował podstawowe umiejętności i wiadomości wynikające z programu,dopuszczającą• powinien otrzymać uczeń, który ma trudności w opanowaniu materiału objętego programem nauczania, lecz przy pomocy klasy i nauczyciela jest w stanie wykorzystać swoją wiedzę w prostych sytua-cjach,niedostateczną• powinien otrzymać uczeń, który nie opanował materiału objętego programem nauczania i ma lekceważący stosunek do przedmiotu.

Wystawiając ocenę niedostateczną należy brać pod uwagę zarówno zdolności i umiejętności ucznia, jak i jego możliwości, a także zainteresowania.

Procedury osiągania celówOsiąganie celów dydaktyczno-wychowawczych programu będzie przebiegało inaczej niż na poziomie szkoły podstawowej. Jest to związane ze specyfiką nauczania w gimnazjum. Uczniowie na tym etapie edukacji mają od 13 do 15 lat. Jest to okres przyspieszonego rozwoju biologicznego, fizycznego i umysłowego, dodatkowo charak-teryzujący się różnicami w indywidualnym rozwoju biofizycznym i emocjonalnym oraz na poziomie systemu wartości. Dlatego też konieczne jest indywidualne podejście do każdego ucznia. Z powodu takiego postrzegania odbiorcy wiedzy i umiejętności historycznych, należy kształtować u uczniów postawy:

umiejętności obiektywnego spojrzenia na postawy ludzi i wydarzenia niedające się jednoznacznie wyjaśnić,• poszanowania tradycji zabytków,• solidarności i aktywności społecznej,• umiejętność pracy ze źródłem.•

Po ukończeniu kursu historii na poziomie gimnazjum uczeń powinien:umiejscawiać postaci i wydarzenia w czasie historycznym; opisywać relacje człowieka z przyrodą; określać • jego miejsce w społeczności lokalnej, ojczyźnie, przynależność do kręgu kulturowego, relacje z innymi naro-dami i religiami,sytuować zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni, odnajdywać związki między przeszłością a teraź-• niejszością i ich następstwa, dostrzegać ciągłość i zmienność historii,wykorzystywać swoją wiedzę do powiązania zjawisk historycznych z zakresu dziejów powszechnych z histo-• rią Polski ,rozpatrywać ciąg wydarzeń w związkach przyczynowo-skutkowych,• znać, oceniać i interpretować fakty historyczne,• rozpoznawać różnego rodzaju źródła historyczne, pozyskiwać z nich informacje, łączyć je i interpretować.•

Aby uzyskać taki efekt pracy, należy w edukacji historycznej zastosować różnorakie strategie i metody eduka-cyjne. Najodpowiedniejsze będą te, które aktywizują uczniów (nauczanie problemowe, badanie historyczne, dys-kusja, samodzielna praca ze źródłem, gry dydaktyczne). Pamiętać jednak należy, że w chwili obecnej mówi się w dydaktyce o tym, iż należy łączyć metody w spójny system, stosując wiele z nich w czasie jednej jednostki lek-cyjnej. W zależności od metod i realizowanych treści, należy stosować różnorakie środki dydaktyczne (podręcznik, zeszyt ćwiczeń, tekst źródłowy, mapę, schemat, film, programy komputerowe, relikty przeszłości) pamiętając równocześnie, że należy je dostosować do stopnia rozwoju intelektualnego ucznia.

Edukacja historyczna ma miejsce nie tylko podczas lekcji historii, ale i podczas lekcji innych przedmiotów. Korzyści dla procesu nauczania daje współdziałanie nauczycieli historii, języka polskiego, geografii, edukacji obywatelskiej, sztuki. Dzięki takiemu rozwijaniu aktywności uczniów proces edukacji staje się pełniejszy i wszechstronniejszy i daje możliwości uczenia się poprzez poznawanie, przyswajanie i przeżywanie.


IV. ZAMIERZONE CELE I OSIĄGNIĘCIA REALIZOWANENA KAŻDYM POZIOMIE

Po opanowaniu wiadomości z zakresu kolejnych epok historycznych uczeń gimnazjum powinien znać i rozu-mieć wymienione niżej treści nauczania i posiąść umiejętności.

I. Najdawniejsze dzieje ludzkość. Uczeń:

posługuje się osią czasu, na której potrafi zaznaczyć najstarsze ślady życia człowieka na Ziemi,• opisuje i tłumaczy zależności między warunkami życia człowieka pierwotnego a środowiskiem geograficz-• nym, porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i zna skutki przyjęcia trybu osiadłego przez człowieka oraz • wpływ rozwoju cywilizacyjnego na organizację społeczności ludzkich.

II. Starożytność. Uczeń:

lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje Bliskiego Wschodu: Egipt i Mezopotamię,• potrafi omówić zasady władzy despotycznej i jej wpływ na strukturę społeczeństwa egipskiego,• potrafi scharakteryzować system wierzeń w Egipcie,• umie rozpoznawać typy pisma wykształcone na terenie Egiptu i Mezopotamii i wyjaśnić znaczenie pisma • i prawa w procesie powstawania państw,opisuje główne zasady i symbole judaizmu, wskazuje na różnice między politeizmem a monoteizmem,• potrafi wskazać na mapie Grecję i opisać wpływ środowiska geograficznego na jej gospodarkę i rozwój poli-• tyczny,płynnie porusza się w obrębie pojęcia grecka polis,• rozróżnia formy ustrojowe i warstwy społeczne w starożytnej Grecji z uwzględnieniem Aten peryklejskich • i Sparty,zna mity, bóstwa greckie i ich atrybuty,• potrafi wyjaśnić znaczenie i rolę sportu w życiu starożytnych Greków,• wskazuje elementy integrujące starożytnych Greków (język, system wierzeń, teatr, igrzyska olimpijskie),• potrafi wskazać osiągnięcia myśli greckiej oraz jej elementy we współczesności,• potrafi wykazać i rozumie, że cechą starożytnych cywilizacji była ich wielokulturowość,• umie scharakteryzować środowisko geograficzne Italii,• umiejscawia w czasie i charakteryzuje organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i cesarstwie, • zna mechanizmy sprawowania władzy w republice rzymskiej i cesarstwie,• potrafi wyjaśnić przyczyny i skutki ekspansji Rzymu, stosunek do ludów podbitych i niewolników,• potrafi rozróżnić elementy kultury przejęte przez Rzymian oraz potrafi wskazać ich własne osiągnięcia,• wskazuje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które wpływają na cywilizację współczesną,• dostrzega rolę różnych grup społecznych w tworzeniu dorobku państwa,• potrafi wskazać przyczyny rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa oraz opisać etapy jego rozwoju, • przy pomocy mapy analizuje przyczyny podziału i upadku cesarstwa rzymskiego (potrafi rozróżnić przyczyny • zewnętrzne i wewnętrzne).

III. Średniowiecze. Uczeń:

umiejscawia w czasie i przestrzeni zasięg i kierunki podbojów arabskich,• opisuje podstawowe zasady i symbole islamu,• umiejscawia w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyńskie i charakteryzuje jego rolę jako kontynuatora cesar-• stwa rzymskiego, potrafi wskazać osiągnięcia kultury bizantyńskiej i arabskiej,• umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karo-• liński,charakteryzuje idee uniwersalne cesarstwa Ottona III,• opisuje relacje między władzą cesarską a papieską w X• −XI wieku,potrafi określić, kiedy i w jakich okolicznościach powstało Państwo Kościelne, • charakteryzuje znaczenie chrystianizacji Słowian,• przy pomocy różnych źródeł potrafi przedstawić informacje na temat polityki pierwszych Piastów w dziedzi-• nie organizacji państwa polskiego,potrafi wyjaśnić znaczenie piastowskich koronacji królewskich,• na przykładzie państwa pierwszych Piastów wskazuje cechy monarchii patrymonialnej,•


wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła,• opisuje przyczyny i skutki rozłamu w Kościele (schizmy w 1054 roku),• opisuje typowe instytucje systemu lennego,• potrafi wskazać elementy kultury rycerskiej,• wyjaśnia pojęcie stanów i zasady podziałów społecznych w średniowieczu,• potrafi scharakteryzować i ocenić okres, w którym nastąpił rozpad władzy centralnej i podział Polski na • dzielnice,wyjaśnia zasady nowego prawa osadniczego oraz potrafi wskazać ich znaczenie dla rozwoju gospodarczego,• potrafi odtworzyć układ miasta średniowiecznego oraz opisać organizację i życie jego mieszkańców, a także • funkcje gospodarcze i kulturowe miast,potrafi na przykładzie własnego regionu rozróżnić style architektury średniowiecznej,• operując przykładami umie wskazać związki między historią powszechną, narodową i regionalną,• porządkuje i umiejscawia w czasie wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi,• umie wskazać osiągnięcia Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej i zagranicznej,• podaje przyczyny i następstwa unii Polski i Litwy, • charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego,• potrafi wskazać osiągnięcia kulturalne średniowiecza i ich elementy we współczesnej kulturze.•

IV. Czasy nowożytne:

umie wskazać przyczyny wielkich odkryć geograficznych, sytuuje je w czasie i przestrzeni,• potrafi ocenić skutki konfrontacji dwóch cywilizacji,• potrafi wyjaśnić źródła, scharakteryzować cechy i ocenić wartości kultury renesansu, a także wskazać obiek-• ty sztuki renesansowej na terenie ziem polskich z uwzględnieniem własnego regionu,wskazuje przyczyny i skutki rozłamu w Kościele zachodnim,• wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego,• potrafi opisać funkcjonowanie państwa polskiego w okresie demokracji szlacheckiej (instytucje ustrojowe • i ich kompetencje, stanowienie prawa, organizację samorządu szlacheckiego),zna i potrafi ocenić skutki unii realnej dla dalszych losów Polski i Litwy. Wskazuje na mapie terytorium • Rzeczpospolitej Obojga Narodów,charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i rozumie ich specyfikę na tle europej-• skim,potrafi wskazać i ocenić czynniki mające wpływ na wzrost znaczenia szlachty oraz jej wpływ na losy Rzeczy-• pospolitej,przedstawia zasady wolnej elekcji,• charakteryzuje cechy kultury baroku, podając przykłady architektury i sztuki we własnym regionie,• potrafi scharakteryzować stosunki Rzeczpospolitej Obojga Narodów z jej sąsiadami,• wskazuje przyczyny kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego w Rzeczpospolitej w drugiej połowie • XVII wieku, na przykładzie Francji i Anglii charakteryzuje i porównuje główne cechy monarchii parlamentarnej i monar-• chii absolutnej,rozumie i potrafi interpretować hasła Oświecenia, potrafi wskazać próby ich realizacji w nowożytnej Europie,• porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach , Austrii i Rosji,• potrafi wyjaśnić przyczyny powstania oraz zasady ustrojowe Stanów Zjednoczonych, • umie wskazać zmiany ustrojowe wprowadzone w toku rewolucji francuskiej, rozumiejąc jej przyczyny i hasła • (suwerenność narodu, równość wobec prawa, oddzielenie Kościoła od państwa),potrafi wskazać próby reform Rzeczypospolitej w XVIII wieku oraz rozumie potrzebę ich przeprowadzania,• sytuuje w czasie i przestrzeni I, II, III rozbiór Rzeczypospolitej (potrafi wskazać na mapie zmiany terytorial-• ne), potrafi wyjaśnić wewnętrzne i zewnętrzne uwarunkowania rozbiorów,potrafi, na podstawie źródła, wskazać znaczenie Konstytucji 3 maja,• zna przyczyny, znaczenie i bohaterów Powstania Kościuszkowskiego,• wykorzystując swoją wiedzę, może wziąć udział w historycznym sporze o przyczyny upadku Rzeczypospolitej • szlacheckiej.

V. Wiek XIX:

potrafi ukazać charakter zmian w Europie w okresie przewagi Francji pod rządami Napoleona,• potrafi omówić udział Polaków w wojnach napoleońskich,• potrafi wskazać skutki okresu napoleońskiego dla Francji, Polski, Europy,• potrafi przedstawić zasady i ocenić postanowienia kongresu wiedeńskiego, a także ich wpływ na kształtowa-• nie się nowego porządku w Europie, uwzględniając jego decyzje w sprawie polskiej,


wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie • XIX wieku,charakteryzuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX wieku i następstwa społeczne i ekonomiczne ich za-• stosowania, potrafi scharakteryzować główne cechy i ocenić skutki rewolucji przemysłowej,• na podstawie źródeł pisanych , ikonograficznych i statystycznych opisuje zmiany życia różnych grup społecz-• nych,porównuje warunki polityczne, społeczne i gospodarcze na ziemiach polskich wcielonych do państw zabor-• czych,zna i potrafi scharakteryzować przyczyny i skutki polskich powstań narodowych,• potrafi omówić rolę Kościoła w walce o zachowanie tożsamości narodowej,• potrafi zaprezentować i ocenić programy partii i ugrupowań politycznych wykorzystując do tego różne źró-• dła,charakteryzuje proces demokratyzacji życia politycznego,• potrafi wskazać nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe,• dostrzega podobieństwa i różnice w procesie zjednoczenia Włoch i Niemiec,• potrafi wyjaśnić przyczyny i wskazać zasięg i skutki ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku, • potrafi wskazać nowe zjawiska w sztuce oraz ich twórców,• zna i rozumie przyczyny oraz charakter I wojny światowej,• charakteryzuje specyfikę działań wojennych z uwzględnieniem nowych środków technicznych,• potrafi wyjaśnić sytuację polityczną dotyczącą sprawy polskiej w I wojnie światowej,• wyjaśnia przyczyny i okoliczności wybuchu rewolucji lutowej i październikowej, a także opisuje ich bezpo-• średnie następstwa dla Rosji oraz Europy. Opisuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji.

Ponadto uczeń operuje pojęciami, terminami i datami:kultura, cywilizacja, rewolucja neolityczna, irygacja, państwo, monarchia, imperium, politeizm, monoteizm, faraon, piramida, judaizm, Biblia, polis, obywatel, oligarchia, hoplita, falanga, geruzja, efor, ostracyzm, konsul, cenzor, pretor, edyl, kwestor, legion, gladiator, pryncypat, cesarstwo, romanizacja, chrześcijaństwo, Dekalog, Mesjasz, menora, barbarzyńca, demokracja, mit, olimpiada, państwo-miasto, republika, biskup, islam, Koran, dżihad, hidżra, meczet, feudalizm, chrystianizacja, dynastia, koronacja, lenn, senior, inwestytura, schizma, eks-komunika, cezaropapizm, uniwersalizm, pańszczyzna, renta feudalna, Słowianie, ród, opole, gród, rajca, bur-mistrz, ratusz, patrycjat, pospólstwo, plebs, statut, starosta, unia personalna, unia realna, sztuka gotycka, sztu-ka romańska, barok, uniwersytet, elekcja, folwark, humanizm, insurekcja, konstytucja, liberum veto, manufaktura, pańszczyzna, folwark, reformacja, kontrreformacja, renesans, rewolucja, sejm, senat, konstytucja, sobór, tolerancja, uniwersał, abdykacja, autonomia, branka, emigracja, emisariusz, germanizacja, rusyfikacja, kapitalizm, kolonializm, legitymizm, nacjonalizm, opozycja, praca organiczna, proletariat, rabacja, restauracja, rewolucja przemysłowa, socjalizm, Święte Przymierze, uwłaszczenie, Ententa, Trójprzymierze, Trójporozumie-nie, bolszewik, 776 r.p.n.e., 753 r.p.n.e., 476 r., 966 r., 1000 r., 1025 r., 1109 r., 1138 r., 1226 r., 1241 r., 1320 r., 1364 r., 1385 r., 1410 r., 1444 r., 1453 r., 1466 r., 1492 r., 1515 r., 1525 r., 1526 r., 1569 r., 1683 r., 1772 r., 14.07.1789 r., 3.05.1791 r., 1793 r., 1794 r., 1795 r., 1797 r., 1807 r., 1809 r., 1815 r., 1830 r., 1846 r., 1848 r., 1863 r., 1905 r., 1914−1918 r., 1917, 11.11.1918 r.


RO

ZKŁA

D T

REŚC

I N

AUC

ZAN

IA H

ISTO

RII

W G

IMN

AZJ

UM

WYD

AWN

ICTW

A S

ZKO

LNEG

O P

WN

Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

KLA

SA I

1.Le

kcja

org

aniz

acyj

na.

His

tori

a ja

ko n

auka

spra

wy

orga

niza

cyjn

e,•

hist

oria

jako

nau

ka,

• źr

ódła

his

tory

czne

,•

chro

nolo

gia

w h

isto

rii,

• pe

riod

yzac

ja d

ziej

ów.

•

hist

oria

, his

tori

ogra

fia,

•

źród

ło h

isto

rycz

ne,

chro

nolo

gia,

pe

riod

yzac

ja, e

poka

, er

a, w

iek,

cez

ura.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

poję

ciam

i,•

omaw

ia p

odzi

ał d

ziej

ów ś

wia

ta

• (p

odaj

e ce

zury

),ro

zum

ie z

nacz

enie

źró

deł

• hi

stor

yczn

ych

w r

ekon

stru

owan

iu

proc

esu

hist

oryc

zneg

o,ok

reśl

a ch

rono

logi

ę w

ydar

zeń,

• ro

zum

ie p

roce

sy p

rzyc

zyno

wo-

• sk

utko

we.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

PRADZIEJE

2.A

fryk

a –

kole

bka

ludz

kośc

iew

oluc

ja c

złow

ieka

,•

Afr

yka

– ko

lebk

ą •

czło

wie

ka,

środ

owis

ko n

atur

alne

•

a ew

oluc

ja.

pale

olit

,, ne

olit

, •

ewol

ucja

, hom

o sa

pien

s,

aust

ralo

pite

k,

nean

dert

alcz

yk,

czło

wie

k zr

ęczn

y,

czło

wie

k w

ypro

stow

any,

„P

ożeg

nani

e z

Afr

yką”

–

mig

racj

e cz

łow

ieka

w

spół

czes

nego

.

rozu

mie

pro

ces

ewol

ucji

gatu

nku

• lu

dzki

ego,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i pos

ługi

wać

się

map

ą,•

potr

afi k

orzy

stać

ze

źród

eł

• hi

stor

yczn

ych.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

atla

s hi

stor

yczn

y•

oś c

zasu

•

3.C

złow

iek

rozu

mny

ko

loni

zuje

św

iat

pocz

ątki

dzi

ejów

•

czło

wie

ka w

spół

czes

nego

,m

yśliw

i i z

bier

acze

,•

rew

oluc

ja n

eolit

yczn

a,•

gosp

odar

ka w

ytw

órcz

a,•

rozw

ój i

znac

zeni

e m

owy.

•

epok

a ka

mie

nna,

• re

wol

ucja

neo

lityc

zna.

• po

rów

nuje

koc

zow

nicz

y tr

yb ż

ycia

•

z os

iadł

ym,

wyj

aśni

a za

leżn

ości

pom

iędz

y •

środ

owis

kiem

nat

ural

nym

a

war

unka

mi ż

ycia

,ro

zum

ie i

posł

uguj

e si

ę po

znan

ymi

• po

jęci

ami,

rozu

mie

zna

czen

ie r

ewol

ucji

• ne

olit

yczn

ej,

rozu

mie

i po

traf

i wyj

aśni

ć •

znac

zeni

e um

ieję

tnoś

ci m

owy.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

4.Pi

erw

sze

wio

ski

roln

ików

: rew

oluc

jaw

pływ

klim

atu

na r

ozw

ój

• os

adni

ctw

a,re

wol

ucja

neo

lityc

zna,

•

brąz

, „Ży

zny

Półk

sięż

yc”,

w

ykaz

uje

zwią

zki m

iędz

y •

zmia

nam

i klim

atyc

znym

ipo

dręc

znik

• ze

szyt

ćw

icze

ń•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

PRADZIEJEne

olit

yczn

a na

Bl

iski

m W

scho

dzie

„Żyz

ny P

ółks

ięży

c”,

• re

wol

ucja

neo

lityc

zna

– •

upra

wa,

hod

owla

, rz

emio

sło,

gosp

odar

ka w

ytw

órcz

a,•

roln

ictw

o na

tere

nie

• Eu

ropy

,w

arun

ki ż

ycia

w n

eolic

ie,

• po

cząt

ki m

etal

urgi

i.•

gosp

odar

ka w

ytw

órcz

a,

• m

egal

ity,

Krz

emio

nki

Opa

tow

skie

.

a zm

iana

mi w

arun

ków

życ

ia

czło

wie

ka,

poró

wnu

je t

ryb

życi

a pi

erw

szyc

h •

ludz

i,pr

ezen

tuje

i w

yjaś

nia

zmia

ny, j

akie

•

tow

arzy

szył

y pr

zejś

ciu

do

gosp

odar

ki w

ytw

órcz

ej,

wsk

azuj

e ko

rzyś

ci, j

akie

prz

ynio

sło

• cz

łow

ieko

wi u

dom

owie

nie

zwie

rząt

.

atla

s hi

stor

yczn

y•

teks

t źr

ódło

wy

• ilu

stra

cje

•

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

poc

zątk

ach

czło

wie

ka. W

skaz

anie

naj

waż

niej

szyc

h po

jęć

z te

go o

kres

u. Ć

wic

zeni

a i p

ytan

ia k

ontr

olne

STAROŻYTNOŚĆ

5.C

ywili

zacj

a m

ezop

otam

ska

pow

stan

ie c

ywili

zacj

i,•

pier

wsz

e m

iast

a ja

ko

• ce

ntra

życ

ia s

połe

czne

go

i kul

turo

weg

o,re

wol

ucja

urb

anis

tycz

na,

• po

wst

anie

pis

ma,

• pi

erw

sze

impe

ria.

•

roln

ictw

o ir

ygac

yjne

, •

pańs

two,

mon

arch

ia,

mia

sto-

pańs

two,

im

peri

um, c

ywili

zacj

e,

Sum

mer

owie

, zig

gura

t,

3000

r. p

.n.e

, 53

9 r.

p.n.

e.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

sta

roży

tne

mia

sta-

• pa

ństw

a,po

traf

i prz

edst

awić

głó

wne

•

zada

nia

wła

dcy

w s

taro

żytn

ym

pańs

twie

,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

hist

oryc

znej

sta

roży

tne

cyw

iliza

cje.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

6.W

pań

stw

ie fa

raon

apo

wst

anie

cyw

iliza

cji

• eg

ipsk

iej,

wła

dza

fara

ona,

• sp

ołec

zeńs

two

egip

skie

,•

relig

ia w

Egi

pcie

.•

fara

on, h

iero

glify

, urz

ęd-

• ni

cy, w

ezyr

, kap

łani

, pi

ram

ida,

sar

kofa

g, m

u-m

ia, b

alsa

mow

anie

, po

litei

zm, T

utan

cham

on,

3000

r. p

.n.e

., 52

5 r.

p.n.

e.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

str

uktu

rę

• sp

ołec

zeńs

twa

w E

gipc

ie,

char

akte

ryzu

je s

yste

m w

ierz

eń

• w

Egi

pcie

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

7.St

aroż

ytny

Izr

ael

i rel

igia

m

onot

eist

yczn

a

Bibl

ia,

• H

ebra

jczy

cy,

• M

ojże

sz i

jego

rel

igia

,•

pańs

two

Daw

ida,

• pr

oroc

y,•

niew

ola

babi

lońs

ka,

• po

dbój

Pal

esty

ny.

•

Pale

styn

a, Ż

ydzi

, Jah

we,

•

Mes

jasz

, mon

otei

zm,

Bibl

ia, S

tary

i N

owy

Test

amen

t, d

iasp

ora,

m

enor

a, s

ynag

oga,

ju

daiz

m, s

zaba

s,

Talm

ud, A

brah

am,

Daw

id, S

alom

on,

Moj

żesz

, 102

0 r.

p.n.

e.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,zn

a gł

ówne

zas

ady

juda

izm

u,•

potr

afi s

char

akte

ryzo

wać

•

pods

taw

owe

sym

bole

juda

izm

u,po

traf

i wyj

aśni

ć ró

żnic

e •

pom

iędz

y po

litei

zmem

a

mon

otei

zmem

,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


STAROŻYTNOŚĆ

potr

afi s

yste

mat

yzow

ać

• w

ydar

zeni

a w

edłu

g na

stęp

stw

w

cza

sie,

anal

izow

ać fr

agm

enty

Bib

lii.

•

8.O

siąg

nięc

ia

pier

wsz

ych

cyw

iliza

cji.

Pism

o i p

raw

o w

pań

stw

ach

Blis

kieg

o W

scho

du

pism

o kl

inow

e,•

pism

o hi

erog

lific

zne,

• pr

awo

Ham

mur

abie

go.

•

pism

o id

eogr

afic

zne,

pi

smo

klin

owe,

hie

rogl

ify,

pi

smo

hier

atyc

zne,

ste

la,

Ham

mur

abi.

rozp

ozna

je r

odza

je p

ism

a,•

potr

afi w

skaz

ać m

ater

iały

•

piśm

ienn

e st

osow

ane

w E

gipc

ie

i Mez

opot

amii,

wyj

aśni

a zn

acze

nie

pism

a •

w fu

nkcj

onow

aniu

pań

stw

a,zn

a po

dsta

wow

ą za

sadę

pra

wa

• H

amm

urab

iego

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

pie

rwsz

ych

cyw

iliza

cjac

h Bl

iski

ego

Wsc

hodu

. Wsk

azan

ie n

ajw

ażni

ejsz

ych

poję

ć z

tego

okr

esu.

Ćw

icze

nia

i pyt

ania

kon

trol

ne

9.G

recj

a i M

orze

Śr

ódzi

emne

– k

oleb

ka

cyw

iliza

cji

euro

pejs

kiej

twór

cy c

ywili

zacj

i •

euro

pejs

kiej

,w

arun

ki n

atur

alne

•

star

ożyt

nej G

recj

i,pi

smo

alfa

bety

czne

,•

alfa

bet

łaci

ński

,•

pien

iądz

.•

Hel

lada

, Hel

leno

wie

,, •

pism

o al

fabe

tycz

ne,

pańs

two-

mia

sto.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

wpł

yw ś

rodo

wis

ka n

a •

gosp

odar

kę s

taro

żytn

ej G

recj

i,ro

zpoz

naje

typ

y pi

sma

wys

tępu

jące

•

w s

taro

żytn

ej G

recj

i,po

traf

i sys

tem

atyz

ować

•

wyd

arze

nia

wed

ług

nast

ępst

w

w c

zasi

e.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• at

las

hist

oryc

zny

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

wie

lka

• ko

loni

zacj

aFe

nicj

anie

•

10.

Polis

– w

spól

nota

ob

ywat

eli

Mia

sta

grec

kie,

• ży

cie

w m

iast

ach,

• po

lis –

wsp

ólno

ta

• ob

ywat

elsk

a,zg

rom

adze

nie

• ob

ywat

elsk

ie i

urzę

dnic

y,us

troj

e po

lityc

zne.

•

polis

, zgr

omad

zeni

e •

obyw

atel

skie

, ust

rój

olig

arch

iczn

y,

dem

okra

cja,

hop

lita,

fa

lang

a, w

yroc

znia

, Py

tia,

sym

pozj

on,

urzę

dnik

.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i sys

tem

atyz

ować

•

wyd

arze

nia

wed

ług

nast

ępst

w

w c

zasi

e,ch

arak

tery

zuje

spr

awow

anie

•

wła

dzy

i org

aniz

ację

spo

łecz

ną,

wsk

azuj

e ró

żnic

e po

mię

dzy

• ar

ysto

krac

ją a

res

ztą

społ

ecze

ństw

a,ro

zpoz

naje

hop

litę

i pot

rafi

opi

sać

• fa

lang

ę.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

11.

Spar

tapo

wst

anie

Spa

rty,

• w

ycho

wan

ie s

part

ańsk

ie,

• us

trój

Spa

rty.

•

efor

, Spa

rta,

•

Lace

dem

ończ

ycy,

pe

rioj

kow

ie, h

eloc

i,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

dręc

znik

• ze

szyt

ćw

icze

ń•

teks

t źr

ódło

wy

•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

STAROŻYTNOŚĆge

ruzj

a, w

ycho

wan

ie

spar

tańs

kie.

potr

afi s

yste

mat

yzow

ać

• w

ydar

zeni

a w

edłu

g na

stęp

stw

w

cza

sie,

char

akte

ryzu

je s

praw

owan

ie

• w

ładz

y i o

rgan

izac

ję s

połe

czną

.

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

12.

Dem

okra

cja

ateń

ska

społ

ecze

ństw

o at

eńsk

ie,

• re

form

y So

lona

,•

refo

rmy

Kle

jste

nesa

,•

dem

okra

cja

ateń

ska

• w

cza

sach

Per

ykle

saZ

wią

zek

Mor

ski

• i p

owst

anie

impe

rium

at

eńsk

iego

.

Att

yka,

dem

okra

cja,

•

Zgr

omad

zeni

e Lu

dow

e,

Rad

a Pi

ęciu

set,

ago

ra,

stra

teg,

ost

roko

n,

ostr

acyz

m, S

olon

, Pe

rykl

es, K

lejs

tene

s,

V w

. p.n

.e.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i sys

tem

atyz

ować

•

wyd

arze

nia

wed

ług

nast

ępst

w

w c

zasi

e,ch

arak

tery

zuje

spr

awow

anie

•

wła

dzy

i org

aniz

ację

spo

łecz

ną.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

refo

rmy

Solo

na

• i K

lejs

tene

sa,

Zw

iąze

k M

orsk

i•

13.

Kul

tura

sta

roży

tnyc

h G

rekó

ww

ycho

wan

ie g

reck

ie,

• tw

órcz

ość

Hom

era

• i H

ezjo

da,

wyo

braż

enia

bog

ów

• gr

ecki

ch, p

olite

izm

gr

ecki

,re

ligia

oby

wat

elsk

a,•

filo

zofi

a.•

polit

eizm

, mit

, kul

t,

• H

omer

, Hez

jod,

So

krat

es, s

ofiś

ci.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

sys

tem

wie

rzeń

•

i tea

tr ja

ko c

zynn

iki i

nteg

rują

ce

star

ożyt

nych

Gre

ków

,ch

arak

tery

zuje

rol

ę ig

rzys

k •

olim

pijs

kich

jako

jedn

ego

z cz

ynni

ków

inte

gruj

ącyc

h st

aroż

ytny

ch G

rekó

w,

opis

uje

prze

bieg

pie

rwsz

ych

• ol

impi

ad z

uw

zglę

dnie

niem

ko

nkur

encj

i jak

ie b

yły

rozg

ryw

ane.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

14.

Dzi

edzi

ctw

o ku

ltur

y gr

ecki

ej –

teat

r i i

grzy

ska

teat

r D

ioni

zosa

,•

dram

at a

teńs

ki,

• tr

aged

ie i

kom

edie

.•

wyc

how

anie

fiz

yczn

e •

i igr

zysk

a ol

impi

jski

e.

Arc

honc

i, tr

aged

ia,

• ko

med

ia, A

jsch

ylos

, So

fokl

es, E

uryp

ides

, A

ryst

ofan

es, g

imna

zjon

, ol

impi

ada,

776

r. p

.n.e

.

potr

afi w

yjaś

nić

zwią

zek

pom

iędz

y •

teat

rem

a r

elig

ią o

byw

atel

ską,

zna

i roz

pozn

aje

rodz

aje

utw

orów

•

dram

atyc

znyc

h,zn

a na

jważ

niej

szyc

h tw

órcó

w

• gr

ecki

ego

teat

ru.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

15.

Sztu

ka g

reck

aw

zgór

ze A

krop

ol,

• po

rząd

ki

• ar

chite

kton

iczn

e,za

bytk

i szt

uki g

reck

iej.

•

Akr

opol

, Par

teno

n,

• fr

yz, m

etop

y, k

olum

na

dory

cka,

kol

umna

jo

ńska

, kol

umna

ko

rync

ka.

potr

afi r

ozpo

znać

zab

ytki

szt

uki

• gr

ecki

ej,

rozp

ozna

je i

nazy

wa

porz

ądki

•

arch

itekt

onic

zne,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• źr

ódła

•

ikon

ogra

ficz

ne


STAROŻYTNOŚĆ

16.

Podb

oje

Ale

ksan

dra

Mac

edoń

skie

goR

ządy

Fili

pa I

I •

i Ale

ksan

dra

Mac

edoń

skie

go,

Podb

ój P

ersj

i,•

Mon

arch

ie

• he

lleni

styc

zne.

338

r. p.

n.e.

, •

334

r. p.

n.e.

, D

ariu

sz I

II, F

ilip

II,

Ale

ksan

der

Wie

lki.

omaw

ia p

odbo

je A

leks

andr

a •

Wie

lkie

go,

prze

dsta

wia

pol

ityk

ę A

leks

andr

a •

wob

ec p

odbi

tych

ludó

w,

wym

ieni

a gł

ówne

ośr

odki

•

i osi

ągni

ęcia

kul

tury

he

lleni

styc

znej

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

sta

roży

tnej

Gre

cji.

Wsk

azan

ie n

ajw

ażni

ejsz

ych

poję

ć z

tego

okr

esu.

Ćw

icze

nia

i pyt

ania

kon

trol

ne

17.

Rze

czpo

spol

ita

Rzy

mia

npo

cząt

ki R

zym

u,•

lege

nda

o za

łoże

niu

• R

zym

u,R

zym

kró

lew

ski,

• re

publ

ika

rzym

ska.

•

Foru

m R

oman

um,

• re

publ

ika,

Z

grom

adze

nie

Ludo

we,

ko

nsul

, sen

at, k

omic

ja,

edyl

, cen

zor,

pret

or,

dykt

ator

, kur

ia,

patr

ycju

sz, p

lebe

jusz

tr

ybun

ludo

wy,

pr

olet

ariu

sz, 7

30 r.

p.n

.e.,

509

r. p.

n.e.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

• i c

hara

kter

yzuj

e sy

stem

sp

raw

owan

ia w

ładz

y w

Rzy

mie

,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

• i c

hara

kter

yzuj

e or

gani

zacj

ę sp

ołec

zeńs

twa

w R

zym

ie.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

18.

Rzy

m w

okr

esie

w

ielk

ich

podb

ojów

podb

ój It

alii,

• w

ojny

z K

arta

giną

,•

geog

rafi

czne

•

i eko

nom

iczn

e sk

utki

po

dboj

ów,

orga

niza

cja

arm

ii •

rzym

skie

j.

prow

incj

a, le

gion

ista

, •

nam

iest

nik,

26

4 r.

p.n.

e.,

202

r. p.

n.e.

, 14

9–14

6 r.

p.n.

e.,

Han

niba

l.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y ek

span

sji

• R

zym

u,w

yjaś

nia

i wsk

azuj

e sk

utki

•

eksp

ansj

i Rzy

mu,

prze

dsta

wia

org

aniz

ację

arm

ii •

rzym

skie

j.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

atla

s hi

stor

yczn

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

19.

Skut

ki p

odbo

jów

społ

ecze

ństw

o rz

ymsk

ie

• w

okr

esie

pod

bojó

w,

niew

olni

ctw

o,•

refo

rma

arm

ii,•

woj

ny d

omow

e,•

Gaj

usz

Juliu

sz C

ezar

,•

upad

ek r

epub

liki.

•

niew

olni

ctw

o, la

tyfu

n-•

dium

, pro

leta

riat

, woj

-sk

o oc

hotn

icze

, gla

dia-

tor,

Tybe

rius

z G

rakc

hus,

Ju

liusz

Cez

ar, O

ktaw

ian

Aug

ust,

Mar

ek A

nto-

nius

z, S

part

akus

, Bru

-tu

s, 5

8–49

r. p

.n.e

., 31

r.

p.n.

e., 7

4–71

r. p

.n.e

.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e po

staw

y R

zym

ian

wob

ec

• ni

ewol

nikó

w i

ludó

w p

odbi

tych

,w

yjaś

nia

przy

czyn

y up

adku

•

repu

blik

i.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

atla

s hi

stor

yczn

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

20.

Pier

wsz

e w

ieki

ce

sars

twa

rzym

skie

gono

we

form

y us

troj

u •

(pry

ncyp

at),

impe

rato

r, pr

ince

ps,

• pr

yncy

pat,

ces

arst

wo,

ro

zum

ie i

posł

uguj

e si

ę po

znan

ymi

• po

jęci

ami,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

STAROŻYTNOŚĆpo

dboj

e A

ugus

ta,

• ro

man

izac

ja p

row

incj

i.•

rom

aniz

acja

,”po

kój

rzym

ski”

, Okt

awia

n A

ugus

t, K

laud

iusz

, Tr

ajan

.

wyj

aśni

a pr

oces

rom

aniz

acji

• pr

owin

cji,

umie

jsca

wia

w c

zasi

e •

i cha

rakt

eryz

uje

spra

wow

anie

w

ładz

y or

az o

rgan

izac

ję

społ

ecze

ństw

a w

ces

arst

wie

.

teks

t źr

ódło

wy

• at

las

hist

oryc

zny

• źr

ódła

•

ikon

ogra

ficz

ne

21.

Kul

tura

sta

roży

tneg

o R

zym

uży

cie

inte

lekt

ualn

e •

w R

zym

ie,

wpł

ywy

grec

kie

na

• ku

ltur

ę rz

ymsk

ą,lit

erat

ura,

• pr

awo

rzym

skie

,•

arch

itekt

ura,

• ży

cie

codz

ienn

e,•

rozr

ywka

.•

reto

r, pr

awo

XII

tab

lic,

• te

rmy,

„ch

leba

i i

grzy

sk”,

am

fite

atr,

glad

iato

r, M

arek

C

ycer

on, W

ergi

liusz

, Li

wiu

sz, H

orac

y,

V w

. p.n

.e, I

I w. p

.n.e

., K

olos

eum

, For

um

Rom

anum

, Via

App

ia.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i pod

ać p

rzyk

łady

wpł

ywu

• ku

ltur

y gr

ecki

ej n

a ku

ltur

ę rz

ymsk

ą,po

traf

i wyj

aśni

ć zn

acze

nie

• ok

reśl

enia

„ch

leba

i ig

rzys

k”.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

22.

W s

taro

żytn

ym

Rzy

mie

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

sta

roży

tnym

Rzy

mie

. Wsk

azan

ie n

ajw

ażni

ejsz

ych

poję

ć z

tego

okr

esu.

Ćw

icze

nia

i pyt

ania

kon

trol

ne

23.

Pocz

ątki

i r

ozpr

zest

rzen

iani

e si

ę ch

rześ

cija

ństw

a

sytu

acja

pol

ityc

zna

• Pa

lest

yny

po r

ozpa

dzie

im

peri

um A

leks

andr

a M

aced

ońsk

iego

,st

ronn

ictw

a re

ligijn

e,•

Jezu

s C

hrys

tus

i jeg

o •

nauk

a,ro

zprz

estr

zeni

anie

się

•

chrz

eści

jańs

twa,

prze

ślad

owan

ia

• ch

rześ

cija

n.

apos

toł,

syno

d, s

obór

•

edyk

t, m

ęcze

nnic

y,

Jezu

s, K

onst

anty

, Te

odoz

jusz

, 313

r.,

392

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

hist

oryc

znej

nar

odzi

ny

i roz

prze

strz

enia

nie

się

chrz

eści

jańs

twa,

potr

afi w

skaz

ać p

owod

y •

i prz

ykła

dy p

rześ

lado

wań

ch

rześ

cija

n w

pań

stw

ie r

zym

skim

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

24.

Upa

dek

cesa

rstw

a za

chod

nior

zym

skie

gopr

zycz

yny

upad

ku

• im

peri

um,

Bar

barz

yńcy

–

• ch

arak

tery

styk

a,po

dzia

ł ces

arst

wa,

• na

jazd

y ba

rbar

zyńc

ów

• w

V w

.,

barb

arzy

ńcy,

Hun

owie

, •

Wiz

ygoc

i, W

anda

low

ie,

Styl

icho

n, T

eodo

zjus

z,

375

r., 3

95 r.

, 476

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i wsk

azać

wew

nętr

zne

• i z

ewnę

trzn

e pr

zycz

yny

upad

ku

star

ożyt

nego

pań

stw

a rz

ymsk

iego

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

atla

s hi

stor

yczn

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


now

e pa

ństw

a,•

upad

ek c

esar

stw

a.•

Pods

umow

anie

pra

dzie

jów

i st

aroż

ytno

ści

ŚREDNIOWIECZE

25.

Ces

arst

wo

biza

ntyń

skie

kszt

ałto

wan

ie s

ię

• ce

sars

twa

biza

ntyń

skie

go,

Kon

stan

tyno

pol,

• w

ładz

a ce

sarz

y •

biza

ntyń

skic

h,ku

ltur

a Bi

zanc

jum

i je

j •

znac

zeni

e dl

a ku

ltur

y i g

ospo

dark

i eur

opej

skie

j,ch

rześ

cija

ństw

o •

w B

izan

cjum

.

patr

iarc

ha, m

ozai

ka,

• fr

esk,

hip

odro

m,

kody

fika

cja,

Just

ynia

n I

Wie

lki,

1453

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i wyj

aśni

ć zn

acze

nie

kult

ury

• bi

zant

yńsk

iej d

la k

ultu

ry

euro

pejs

kiej

,lo

kaliz

uje

w c

zasi

e i p

rzes

trze

ni

• hi

stor

yczn

ej c

esar

stw

o bi

zant

yńsk

ie,

rozp

ozna

je o

siąg

nięc

ia k

ultu

ry

• bi

zant

yńsk

iej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

26.

Ara

bow

ie i

isla

mpo

wst

anie

isla

mu,

• ce

chy

isla

mu

jako

rel

igii,

• ek

span

sja

isla

mu,

• ku

ltur

a is

lam

u,•

osią

gnię

cia

Ara

bów

•

w d

zied

zini

e na

uki

i tec

hnik

i.

isla

m, K

oran

, kal

if,

• m

uzuł

man

ie, A

llach

, M

ahom

et, h

idżr

a,

mec

zet,

kal

if, d

żiha

d,

Kar

ol M

łot,

622

r.,

732

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia z

asię

g i k

ieru

nki

• po

dboj

ów a

rabs

kich

,pr

zeds

taw

ia z

asad

y is

lam

u,•

opis

uje

pods

taw

owe

sym

bole

•

isla

mu,

wsk

azuj

e na

jważ

niej

sze

osią

gnię

cia

• A

rabó

w w

dzi

edzi

nie

nauk

i i t

echn

iki,

wyj

aśni

a zn

acze

nie

Ara

bów

•

w p

rzek

azyw

aniu

dor

obku

ku

ltur

oweg

o po

mię

dzy

Wsc

hode

m,

a Z

acho

dem

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

27.

Pańs

two

Fran

ków

.K

arol

Wie

lki –

ce

sarz

em

pow

stan

ie m

onar

chii

• ka

roliń

skie

j,re

nesa

ns k

arol

ińsk

i,•

pano

wan

ie K

arol

a •

Wie

lkie

go,

rozp

ad m

onar

chii

• ka

roliń

skie

j.

rene

sans

kar

oliń

ski,

• Fr

anko

wie

, Chl

odw

ig,

Kar

ol M

łot,

Kar

ol

Wie

lki,

496

r., 7

32 r.

, 80

0 r.,

843

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

hist

oryc

znej

mon

arch

ię K

arol

a W

ielk

iego

,w

yjaś

nia,

na

czym

pol

egał

ren

esan

s •

karo

lińsk

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i s

kutk

i •

rozp

adu

mon

arch

ii ka

roliń

skie

j.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

ŚREDNIOWIECZE28

.C

esar

stw

o O

tton

ówpr

oces

tw

orze

nia

się

• pa

ństw

a ni

emie

ckie

go,

pano

wan

ie O

tto

I •

i Ott

o II

I,id

ea je

dnoś

ci E

urop

y •

chrz

eści

jańs

kiej

,pa

now

anie

Hen

ryka

II.

•

cesa

rz, c

ezar

opap

izm

, •

uniw

ersa

lizm

ces

arsk

i, ce

sars

two

rzym

sko-

-n

iem

ieck

ie, Ś

wię

te

Ces

arst

wo

Rzy

msk

ie

Nar

odu

Nie

mie

ckie

go,

Ott

o I,

Ott

o II

I, H

enry

k II

, 955

r., 9

62 r.

, 10

00 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

głó

wne

idee

•

uniw

ersa

lneg

o ce

sars

twa

Ott

ona

III,

prze

dsta

wia

rel

acje

pom

iędz

y •

wła

dzą

cesa

rską

a p

apie

ską.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

29.

Na

pocz

ątku

dru

gieg

o ty

siąc

leci

a. Ś

wia

t fe

udal

ny

pow

stan

ie s

yste

mu

• fe

udal

nego

,po

dsta

wy

syst

emu

• fe

udal

nego

,w

arst

wy

społ

eczn

e •

w ś

redn

iow

iecz

u,el

emen

ty k

ultu

ry

• ry

cers

kiej

,za

mek

śre

dnio

wie

czny

.•

rent

a fe

udal

na, f

euda

ł, •

pańs

zczy

zna,

sen

ior,

was

al, l

enno

, in

wes

tytu

ra, p

asow

anie

na

ryc

erza

, feu

daliz

m.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ro

zpoz

naje

inst

ytuc

je s

yste

mu

• fe

udal

nego

,w

yjaś

nia

zasa

dę p

odzi

ału

• sp

ołec

zeńs

twa

w ś

redn

iow

iecz

u,w

yjaś

nia

funk

cję

zam

ku

• w

kul

turz

e ry

cers

kiej

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

30.

Koś

ciół

na

pocz

ątku

dr

ugie

go t

ysią

clec

iaro

la z

akon

ów c

yste

rsów

•

i ben

edyk

tynó

w

w ś

redn

iow

iecz

nym

życ

iu

relig

ijnym

,kr

yzys

pap

iest

wa

w X

•

i 1. p

ołow

ie X

I w.,

rozł

am w

Koś

ciel

e –

• sc

hizm

a w

scho

dnia

.

bene

dykt

yni,

cyst

ersi

, •

scri

ptor

ium

, opa

t,

eksk

omun

ika,

sym

onia

, sc

hizm

a, G

rzeg

orz

VII

, H

enry

k IV

, Leo

n IX

, 10

54 r.

, 107

7 r.,

112

2 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i s

kutk

i •

rozł

amu

w K

ości

ele,

wyj

aśni

a ro

lę z

akon

ów c

yste

rsów

•

i ben

edyk

tynó

w w

życ

iu r

elig

ijnym

w

śre

dnio

wie

czu.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

31.

Budo

wle

rom

ańsk

ie

(XI–

XII

I w.)

char

akte

ryst

yczn

e ce

chy

• sz

tuki

rom

ańsk

iej,

przy

kład

y bu

dow

li i d

zieł

•

XI–

XII

I-w

iecz

nych

.

skle

pien

ie k

rzyż

owe,

•

skle

pien

ie k

oleb

kow

e,

apsy

da, t

rans

ept,

naw

a bo

czna

, naw

a gł

ówna

.

rozp

ozna

je z

abyt

ki s

ztuk

i •

rom

ańsk

iej,

odsz

ukuj

e za

bytk

i szt

uki

• ro

mań

skie

j w s

woi

m r

egio

nie.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

wcz

esny

m ś

redn

iow

iecz

u. W

skaz

anie

naj

waż

niej

szyc

h po

jęć

z te

go o

kres

u. Ć

wic

zeni

a i p

ytan

ia

kont

roln

e

32.

Słow

iani

e i p

ierw

sze

pańs

twa

słow

iańs

kie

podz

iał S

łow

ian,

• el

emen

ty ż

ycia

Sło

wia

n •

(zaj

ęcia

, rel

igia

),

wie

c, g

łago

lica,

•

mis

jona

rz, o

pole

, K

onst

anty

n, M

etod

y,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,um

ie p

odzi

elić

Sło

wia

n na

odł

amy,

•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

mat

nie

uwzg

lęd-

nion

y w

pod

staw

ie

prog

ram

owej


ŚREDNIOWIECZE

pier

wsz

e pa

ństw

a •

słow

iańs

kie,

chry

stia

niza

cja

Słow

ian,

• ks

ztał

tow

anie

się

pań

stw

•

słow

iańs

kich

we

wcz

esny

m ś

redn

iow

iecz

u.

863

r., 8

85 r.

, cyr

ylic

a,

Wło

dzim

ierz

Wie

lki,

988

r.

prze

dsta

wia

ele

men

ty ż

ycia

•

Słow

ian,

omaw

ia p

roce

s ch

ryst

iani

zacj

i •

Słow

ian,

umie

jsca

wia

w c

zasi

e i p

rzes

trze

ni

• pi

erw

sze

pańs

twa

słow

iańs

kie.

teks

t źr

ódło

wy

• m

apa

•

33.

Pano

wan

ie M

iesz

ka I

kszt

ałto

wan

ie s

ię

• pa

ństw

owoś

ci P

olan

,ok

olic

znoś

ci p

rzyj

ęcia

•

chrz

eści

jańs

twa

prze

z M

iesz

ka,

zmia

ny te

ryto

rial

ne z

a •

pano

wan

ia M

iesz

ka I.

plem

ię, c

hrys

tian

izac

ja,

• D

agom

e iu

dex,

Si

emom

ysł,

Jord

an,

Ibra

him

ibn

Jaku

b,

Dąb

rów

ka, M

iesz

ko I,

96

5 r.,

966

r., 9

72 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,um

iejs

caw

ia w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

hist

oryc

znej

pań

stw

o pi

erw

szyc

h Pi

astó

w,

wsk

azuj

e ch

arak

tery

styc

zne

cech

y •

mon

arch

ii pa

trym

onia

lnej

,w

yjaś

nia

okol

iczn

ości

prz

yjęc

ia

• ch

rztu

prz

ez M

iesz

ka I,

ocen

ia d

okon

ania

pie

rwsz

ych

• Pi

astó

w.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

34.

Mon

arch

ia B

oles

ław

a C

hrob

rego

Pols

ka n

a pr

zeło

mie

•

X i

XI w

.,or

gani

zacj

a ko

ście

lna,

• m

isja

św

. Woj

ciec

ha,

• zj

azd

gnie

źnie

ński

,•

woj

ny z

Nie

mca

mi,

• w

ypra

wa

na R

uś,

• ko

rona

cja

Bol

esła

wa

• C

hrob

rego

.

bisk

upst

wo,

•

arcy

bisk

upst

wo,

B

oles

ław

Chr

obry

, O

tto

III,

św. W

ojci

ech,

G

aude

nty,

997

r.,

1000

r., 1

002–

1018

r.,

1017

r., 1

018

r., 1

025

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,oc

enia

dok

onan

ia p

ierw

szyc

h •

Pias

tów

w d

zied

zini

e po

lityk

i i g

ospo

dark

i,sy

tuuj

e w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

hist

oryc

znej

pań

stw

o B

oles

ław

a C

hrob

rego

,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i s

kutk

i woj

en

• z

Nie

mca

mi,

wyj

aśni

a zn

acze

nie

koro

nacj

i •

Bol

esła

wa

Chr

obre

go d

la P

olsk

i.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

35.

Kry

zys

i odb

udow

a pa

ństw

a pi

erw

szyc

h Pi

astó

w

pańs

two

pols

kie

pod

• pa

now

anie

m M

iesz

ka I,

kryz

ys s

połe

czno

- •

-pol

ityc

zny

w la

tach

tr

zydz

iest

ych

XI w

ieku

,od

budo

wa

pańs

twow

ości

•

za p

anow

ania

Kaz

imie

rza

Odn

owic

iela

,

pala

tyn,

Bez

prym

, •

Mie

szko

II,

Kaz

imie

rz

Odn

owic

iel,

Brze

tysł

aw,

Bol

esła

w Ś

mia

ły,

Wła

dysł

aw H

erm

an,

Siec

iech

, Zbi

gnie

w,

Bol

esła

w K

rzyw

oust

y,

1025

r., 1

031

r., 1

038

r.,

1050

r., 1

076

r., 1

079

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y kr

yzys

u •

pańs

twa

pier

wsz

ych

Pias

tów

,w

yjaś

nia

stos

unki

pań

stw

a •

pols

kieg

o z

Koś

cioł

em w

XI w

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

ŚREDNIOWIECZEpo

zycj

a m

iędz

ynar

odow

a •

Pols

ki,

stos

unki

z K

ości

ołem

•

w X

I w.

36.

Cza

sy B

oles

ław

a K

rzyw

oust

ego

sytu

acja

wew

nętr

zna

• w

Pol

sce

w k

ońcu

XI

i 1. p

ołow

ie X

II w

.,st

osun

ki z

Nie

mca

mi

• i i

nnym

i kra

jam

i,K

ości

ół w

1. p

ołow

ie

• X

II w

.

bulla

, bra

ktea

t, s

tatu

t •

Krz

ywou

steg

o,

Zbi

gnie

w, B

oles

ław

K

rzyw

oust

y, H

enry

k V,

11

08 r.

, 110

9 r.,

111

2 r.,

11

19 r.

, 113

5 r.,

113

6 r.,

11

38 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e po

stan

owie

nia

stat

utu

• B

oles

ław

a K

rzyw

oust

ego.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

37.

W P

olsc

e pi

erw

szyc

h Pi

astó

w (

X–X

II w

.)or

gani

zacj

a pa

ństw

a,•

syst

em r

ządó

w,

• sz

tuka

rom

ańsk

a.•

sied

lisko

, opo

le,

• ka

szte

lan,

pod

grod

zie,

ta

rg, p

alat

yn, w

iec,

st

an.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia p

rzyk

łady

szt

uki

• ro

mań

skie

j w P

olsc

e,w

yjaś

nia

zasa

dy m

onar

chii

• pa

trym

onia

lnej

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

Pol

sce

pier

wsz

ych

Pias

tów

. Wsk

azan

ie n

ajw

ażni

ejsz

ych

poję

ć z

tego

okr

esu.

Ćw

icze

nia

i pyt

ania

kon

trol

ne

38.

Okr

es ś

wie

tnoś

ci

(kon

iec

XI–

XII

I w.)

–

czas

y kr

ucja

t

uniw

ersa

lizm

,•

ruch

y re

ligijn

e,•

now

e za

kony

,•

kruc

jaty

.•

uniw

ersa

lizm

, •

krzy

żow

cy, i

nkw

izyc

ja,

kruc

jata

, Inn

ocen

ty I

II,

św. D

omin

ik,

Fran

cisz

ek z

Asy

żu,

1215

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

kult

urot

wór

czą

rolę

•

Koś

cioł

a,w

ymie

nia

przy

czyn

y w

ypra

w

• kr

zyżo

wyc

h,w

yjaś

nia,

na

czym

pol

egał

•

uniw

ersa

lizm

ces

arsk

i i p

apie

ski.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

39.

Cza

sy ś

wie

tnoś

ci –

śr

edni

owie

czne

m

iast

a

stru

ktur

a sp

ołec

zna

• m

iesz

kańc

ów m

iast

,ce

chy

elem

ente

m ż

ycia

•

mie

jski

ego,

zabu

dow

a m

iejs

ka,

• ży

cie

w m

ieśc

ie,

• ro

zwój

pie

niąd

za,

• re

publ

iki m

iejs

kie.

•

ratu

sz, k

ości

ół p

araf

ialn

y,

• su

kien

nice

, rep

ublik

a m

iejs

ka, c

ech,

ban

k,

rajc

a, b

urm

istr

z, p

atry

-cj

at, p

ospó

lstw

o, p

lebs

, m

istr

z, c

zela

dnik

, Han

za.

wym

ieni

a gr

upy

społ

eczn

e •

mie

szka

jące

w m

ieśc

ie,

wyj

aśni

a fu

nkcj

ę ce

chów

w m

ieśc

ie,

• om

awia

zab

udow

ę m

iejs

ką,

• po

traf

i wyj

aśni

ć zn

acze

nie

pien

iądz

a •

dla

rozw

oju

gosp

odar

ki m

iejs

kiej

,w

yjaś

nia,

czy

m b

yły

repu

blik

i •

mie

jski

e i p

otra

fi w

ymie

nić

najw

ięks

ze z

nic

h.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


ŚREDNIOWIECZE

40.

Cza

sy ś

wie

tnoś

ci –

un

iwer

syte

ty, n

auka

, lit

erat

ura

(XII

–XII

I w.)

rozw

ój s

zkół

, pow

stan

ie

• un

iwer

syte

tów

,ro

zwój

nau

ki,

• ro

zwój

lite

ratu

ry.

•

uniw

ersy

tet,

tru

badu

r,

• to

miz

m, s

chol

asty

ka,

Alb

ert

Wie

lki,

Tom

asz

z A

kwin

u, R

oger

B

acon

.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia r

ozw

ój n

auki

•

i lite

ratu

ry w

XII

I w.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

•

41.

Budo

wle

got

ycki

e (X

II–X

V w

.)ch

arak

tery

styc

zne

cech

y •

sztu

ki g

otyk

u,ró

żnic

e po

mię

dzy

• go

tyki

em a

szt

uką

rom

ańsk

ą.

wit

raż,

skl

epie

nie

• kr

zyżo

wo-

żebr

owe,

pr

zypo

ry, ł

uki

opor

owe.

rozp

ozna

je z

abyt

ki s

ztuk

i •

goty

ckie

j,w

skaz

uje

różn

ice

pom

iędz

y st

ylem

•

goty

ckim

, a r

omań

skim

,po

daje

prz

ykła

dy z

abyt

ków

szt

uki

• go

tyck

iej w

reg

ioni

e.

podr

ęczn

ik•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

42.

Zm

ierz

ch E

urop

y śr

edni

owie

czne

jkr

yzys

w X

IV i

XV

w.,

• kr

yzys

pap

iest

wa,

• sc

hizm

a za

chod

nia,

• w

ojna

stu

letn

ia,

• cz

arna

śm

ierć

.•

schi

zma

zach

odni

a,

• w

ojna

stu

letn

ia, c

zarn

a śm

ierć

, hus

ytyz

m,

Filip

II,

Joan

na d

’Arc

, Ja

n H

us, 1

377

r.,

1337

–145

3 r.,

13

48–1

349

r.,

1414

–141

8 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

skaz

uje

przy

czyn

y kr

yzys

u w

XIV

•

i XV

w.,

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

i zna

czen

ie

• sc

hizm

y za

chod

niej

,zn

a pr

zycz

yny

woj

ny s

tule

tnie

j.•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

43.

Pocz

ątki

roz

bici

a dz

ieln

icow

ego

w P

olsc

e

podz

iał P

olsk

i na

• dz

ieln

ice,

sytu

acja

wew

nętr

zna

• w

2. p

ołow

ie X

II w

.,sk

utki

pod

ział

u Po

lski

na

• dz

ieln

ice.

pryn

ceps

, sen

ior,

stat

ut,

• ju

nior

, zas

ada

seni

orat

u, B

oles

ław

K

ędzi

erza

wy,

Hen

ryk

Sand

omie

rski

, Sal

omea

, M

iesz

ko S

tary

, Les

zek

Biał

y, 1

146

r., 1

173

r.,

1180

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,sy

tuuj

e w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

Pols

kę w

okr

esie

roz

bici

a dz

ieln

icow

ego,

opis

uje

zmia

ny s

połe

czno

- •

-gos

poda

rcze

w o

kres

ie r

ozbi

cia

dzie

lnic

oweg

o,pr

zeds

taw

ia s

kutk

i roz

bici

a •

dzie

lnic

oweg

o.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

44.

Pols

ka w

1. p

ołow

ie

XII

I w. S

prow

adze

nie

Krz

yżak

ów

sytu

acja

na

Pom

orzu

•

Wsc

hodn

im,

chry

stia

niza

cja

Prus

ów,

• sp

row

adze

nie

Krz

yżak

ów

• do

Pol

ski,

mon

arch

ia H

enry

ków

•

śląs

kich

,na

jazd

Mon

gołó

w.

•

Lesz

ek B

iały

, Kon

rad

• M

azow

ieck

i, H

enry

k Br

odat

y, H

enry

k Po

bożn

y, C

zyng

is-c

han,

12

27 r.

, 122

8 r.,

122

6 r.,

12

31 r.

, 123

7 r.,

124

1 r.

porz

ądku

je i

sytu

uje

w c

zasi

e •

najw

ażni

ejsz

e w

ydar

zeni

a zw

iąza

ne z

rel

acja

mi p

olsk

o-

-krz

yżac

kim

i,ch

arak

tery

zuje

Pol

skę

w c

zasa

ch

• H

enry

ków

Ślą

skic

h w

1. p

ołow

ie

XII

I w.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

ŚREDNIOWIECZE45

.K

u zj

edno

czen

iu z

iem

po

lski

choś

rodk

i zje

dnoc

zeni

owe

• w

Pol

sce

w 2

. poł

owie

X

III w

.,cz

ynni

ki w

pływ

ając

e na

•

zjed

nocz

enie

zie

m

pols

kich

,za

groż

enia

zew

nętr

zne,

• ro

zwój

gos

poda

rki,

• ka

noni

zacj

a bi

skup

a •

Stan

isła

wa,

koro

nacj

e kr

ólew

skie

.•

Now

a M

arch

ia,

• ka

noni

zacj

a, s

taro

sta,

bi

skup

Sta

nisł

aw,

Hen

ryk

IV P

raw

y,

Prze

mys

ł II,

Wac

ław

II,

Wac

ław

III

, Wła

dysł

aw

Łoki

etek

, 125

3 r.,

12

95 r.

, 130

0 r.,

130

5 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

czy

nnik

i maj

ące

• w

pływ

na

proc

esy

zjed

nocz

enio

we

Pols

ki.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

46.

Wie

ś i m

iast

o w

okr

esie

roz

bici

a dz

ieln

icow

ego

rola

imm

unite

tów

•

w z

mni

ejsz

aniu

do

chod

ów k

siąż

ąt,

rozw

ój o

sadn

ictw

a,•

zakł

adan

ie w

si,

• lo

kacj

e m

iast

,•

pocz

ątki

ksz

tałt

owan

ia

• si

ę st

anów

spo

łecz

nych

.

imm

unite

t, lo

kacj

a,

• w

ójt,

pat

rycj

at, p

lebs

, po

spól

stw

o,

mie

szcz

ańst

wo,

łan,

tr

ójpo

lów

ka, p

raw

o ni

emie

ckie

.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,om

awia

pro

ces

kszt

ałto

wan

ia s

ię

• st

anów

spo

łecz

nych

,om

awia

roz

wój

osa

dnic

twa.

•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

47.

Pols

ka z

jedn

oczo

na.

Cza

sy W

łady

sław

a Ło

kiet

ka i

Kaz

imie

rza

Wie

lkie

go

jedn

ocze

nie

ziem

•

pols

kich

prz

ez

Wła

dysł

awa

Łoki

etka

,sy

tuac

ja w

ewnę

trzn

a za

•

czas

ów Ł

okie

tka,

stos

unki

pol

sko-

•

-krz

yżac

kie,

pocz

ątki

pan

owan

ia

• K

azim

ierz

a W

ielk

iego

zaję

cie

Rus

i Hal

icki

ej.

•

Wła

dysł

aw Ł

okie

tek,

•

Mus

kata

, Kaz

imie

rz

Wie

lki,

1308

r., 1

312

r.,

1320

r., 1

331

r., 1

343

r.

porz

ądku

je i

sytu

uje

w c

zasi

e •

najw

ażni

ejsz

e w

ydar

zeni

a zw

iąza

ne z

rel

acja

mi p

olsk

o-

-krz

yżac

kim

i,ch

arak

tery

zuje

pro

cesy

•

zjed

nocz

enio

we

za c

zasó

w

Wła

dysł

awa

Łoki

etka

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

48.

Rzą

dy K

azim

ierz

a W

ielk

iego

. Uni

a z

Węg

ram

i

refo

rmy

uspr

awni

ając

e •

zarz

ądza

nie

pańs

twem

,ro

zwój

ośw

iaty

,•

rozw

ój g

ospo

dark

i,•

wzm

ocni

enie

obr

onno

ści

• kr

aju,

rząd

y A

ndeg

awen

ów.

•

unia

per

sona

lna,

•

kanc

lerz

, mar

szał

ek,

pods

karb

i, st

atut

, pr

zyw

ilej,

Kaz

imie

rz

Wie

lki,

Ludw

ik

Ang

ewad

eńsk

i, Ja

dwig

a,

1364

r., 1

370

r., 1

374

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,oc

enia

dok

onan

ia K

azim

ierz

a •

Wie

lkie

go w

dzi

edzi

nie

polit

yki

wew

nętr

znej

ora

z po

lityc

e za

gran

iczn

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•


ŚREDNIOWIECZE

49.

Uni

a Po

lski

z L

itw

ą.

Jagi

ełło

na

tron

ie

pols

kim

unia

z L

itw

ą,•

Pols

ka p

od p

anow

anie

m

• Ja

dwig

i i Ja

gieł

ły,

woj

na z

Krz

yżak

ami,

• un

ia w

Hor

odle

,•

sobó

r w

Kon

stan

cji,

• pr

zyw

ileje

szl

ache

ckie

.•

przy

wile

j, Ja

gieł

ło,

• Ja

dwig

a, W

itold

, M

ikoł

aj T

rąba

, Paw

eł

Wło

dkow

ic, 1

385

r.,

1386

r., 1

387

r., 1

400

r.,

1410

r., 1

411

r., 1

413

r.,

1414

–141

8 r.,

142

2 r.,

14

30 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y un

ii Po

lski

•

z Li

twą,

wyj

aśni

a na

stęp

stw

a un

ii Po

lski

•

z Li

twą,

potr

afi w

yjaś

nić

i usy

stem

atyz

ować

•

wyd

arze

nia

zwią

zane

z r

elac

jam

i po

lsko

-krz

yżac

kim

i za

Jagi

ello

nów

,ch

arak

tery

zuje

roz

wój

upr

awni

eń

• sz

lach

ty.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

50.

Pols

ka u

sch

yłku

śr

edni

owie

cza.

R

ządy

Wła

dysł

awa

War

neńc

zyka

i K

azim

ierz

a Ja

giel

lońc

zyka

polit

yka

dyna

styc

zna

• Ja

giel

lonó

w,

pano

wan

ie W

łady

sław

a •

War

neńc

zyka

,w

ojna

trz

ynas

tole

tnia

.•

Zw

iąze

k Pr

uski

, woj

na

• tr

zyna

stol

etni

a,

Wła

dysł

aw W

arne

ńczy

k,

Zbi

gnie

w O

leśn

icki

, H

unya

dy, K

azim

ierz

Ja

giel

lońc

zyk,

Elż

biet

a,

1569

r., 1

444

r.,

1454

–146

6 r.,

146

2 r.,

14

66 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,oc

enia

pol

ityk

ę za

gran

iczn

ą •

Jagi

ello

nów

,pr

zeds

taw

ia p

rzyc

zyny

woj

ny

• tr

zyna

stol

etni

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

51.

Pols

ka u

sch

yłku

śr

edni

owie

cza.

Gos

poda

rka,

sp

ołec

zeńs

two,

ku

ltur

a

sytu

acja

gos

poda

rcza

•

u sc

hyłk

u śr

edni

owie

cza,

przy

wile

je s

zlac

hty,

• ro

zwój

kul

tury

.•

folw

ark,

pań

szcz

yzna

, •

przy

wile

j, Ja

n O

lbra

cht,

Ja

n D

ługo

sz,

Wit

Stw

osz,

Fi

lip B

uona

cors

i.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

roz

wój

upr

awni

eń

• st

anu

szla

chec

kieg

o,om

awia

roz

wój

kul

tury

•

w ś

redn

iow

iecz

u.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

W s

króc

iePo

dsum

owan

ie w

iado

moś

ci o

Pol

sce

po p

odzi

ale

na d

ziel

nice

. Wsk

azan

ie n

ajw

ażni

ejsz

ych

poję

ć z

tego

okr

esu.

Ćw

icze

nia

i pyt

ania

ko

ntro

lne.

52.

Ku

now

ej e

poce

eksp

ansj

a Tu

rków

,•

cesa

rstw

o bi

zant

yńsk

ie

• w

XIV

–XV

w.,

rozw

ój k

ultu

ry

• bi

zant

yńsk

iej,

upad

ek K

onst

anty

nopo

la.

•

Kon

stan

tyn

XI,

Osm

an,

• Ja

n G

uten

berg

, 145

3 r.,

14

50 r.

, 149

2 r.

char

akte

ryzu

je r

ozw

ój k

ultu

ry

• bi

zant

yńsk

iej,

wsk

azuj

e pr

zycz

yny

upad

ku

• K

onst

anty

nopo

la.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

Pods

umow

anie

śre

dnio

wie

cza


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

KLA

SA II

ODRODZENIE

53.

Hum

aniz

m

i odr

odze

nie

w E

urop

ie

naro

dzin

y hu

man

izm

u,•

źród

ła k

ultu

ry r

enes

ansu

,•

twór

cy h

uman

izm

u,•

char

akte

ryst

yczn

e ce

chy

• ku

ltur

y re

nesa

nsu,

prze

dsta

wic

iele

•

hum

aniz

mu

euro

pejs

kieg

o,ar

tyśc

i ren

esan

sow

i i ic

h •

dzie

ła,

rozp

owsz

echn

iani

e id

ei

• od

rodz

enia

.

hum

aniz

m, a

kade

mia

,•

fres

k, d

ruk,

Era

zm

• z

Rot

erda

mu,

Tom

asz

Mor

us, M

ikoł

aj

Mac

hiav

elli,

Leo

nard

o da

Vin

ci, M

icha

ł Ani

oł,

Raf

ael,

Tycj

an, J

an

Gut

enbe

rg.,

Gal

ileus

z,

Mik

ołaj

Kop

erni

k.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

źród

ła r

ozw

oju

kult

ury

• re

nesa

nsu,

opis

uje

char

akte

ryst

yczn

e ce

chy

• ku

ltur

y re

nesa

nsu,

char

akte

ryzu

je n

ajw

ięks

ze

• os

iągn

ięci

a tw

órcó

w r

enes

ansu

,w

yjaś

nia

znac

zeni

e dr

uku

dla

• up

owsz

echn

ieni

a id

ei r

enes

ansu

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

54.

Sztu

ka i

arch

itekt

ura

rene

sans

uce

chy

styl

u •

rene

sans

oweg

o w

arc

hite

ktur

ze,

mal

arst

wie

i rz

eźbi

e.

rene

sans

, man

iery

zm,

• fr

esk,

kop

uła,

Leo

nard

o •

da V

inci

, Mic

hał A

nioł

, Ty

cjan

, Raf

ael,

Pete

r Br

uege

l, B

otic

elli,

15

20 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

naj

wię

ksze

•

osią

gnię

cia

twór

ców

ren

esan

su.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• źr

ódła

•

ikon

ogra

ficz

ne

55.

Odr

odze

nie

w P

olsc

em

yśl o

drod

zeni

owa

• w

Pol

sce

– ko

ntak

ty

Pola

ków

z h

uman

ista

mi

euro

pejs

kim

i,ro

zkw

it n

auki

pol

skie

j •

i jej

prz

edst

awic

iele

,ję

zyk

pols

ki ję

zyki

em

• lit

erac

kim

,ar

chite

ktur

a i s

ztuk

a •

rene

sans

u w

Pol

sce,

arch

itekt

ura

i szt

uka

• re

nesa

nsu

w m

oim

re

gion

ie.

rene

sans

, hum

aniz

m,

• G

rzeg

orz

z Sa

noka

, M

ikoł

aj K

oper

nik,

A

ndrz

ej F

rycz

M

odrz

ewsk

i, M

ikoł

aj

Rej

, Jan

Koc

hano

wsk

i, Z

ygm

unt

I Sta

ry,

Krz

yszt

of S

zydł

owie

cki,

Jan

Łask

i, Pi

otr

Km

ita,

Fi

lip B

uona

ccor

si

(Kal

imac

h).

char

akte

ryzu

je n

ajw

ięks

ze

• os

iągn

ięci

a tw

órcó

w r

enes

ansu

,ro

zpoz

naje

zab

ytki

szt

uki

• re

nesa

nsow

ej,

zna

pols

kich

tw

órcó

w e

poki

•

rene

sans

u.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

56.

Wie

lkie

odk

ryci

a ge

ogra

ficz

neog

rani

czen

ia i

ułat

wie

nia

• w

org

aniz

owan

iu w

ypra

w

mor

skic

h,

buso

la, k

araw

ela,

•

konk

wis

tado

r, M

ajow

ie,

Azt

ekow

ie, I

nkow

ie,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

dręc

znik

• ze

szyt

ćw

icze

ń•

teks

t źr

ódło

wy

•


ODRODZENIE

wyn

alaz

ki, k

tóre

uła

twił

y •

orga

niza

cję

wyp

raw

m

orsk

ich,

pańs

twa

bior

ące

udzi

ał

• w

org

aniz

owan

iu

wie

lkic

h w

ypra

w,

przy

czyn

y, p

rzeb

ieg

• i s

kutk

i odk

ryć

geog

rafi

czny

ch,

wyp

raw

y K

rzys

ztof

a •

Kol

umba

, Bar

tolo

meo

D

iaza

, Vas

co d

a G

amy,

Fe

rdyn

anda

Mag

ella

na.

Bar

tolo

meo

Dia

z,

Krz

yszt

of K

olum

b,

Vas

co d

a G

ama,

A

mer

igo

Ves

pucc

i, Fe

rdyn

and

Mag

ella

n,

Ferd

ynan

d C

orte

z,

Fran

cisz

ek P

izar

ro,

Die

go A

lmag

ro, 1

488

r.,

1492

r., 1

498

r., 1

519

r.,

1519

–152

1 r.

sytu

uje

w c

zasi

e i p

rzes

trze

ni

• na

jważ

niej

sze

wyp

raw

y po

dróż

nikó

w e

urop

ejsk

ich,

wsk

azuj

e ko

loni

e pa

ństw

•

euro

pejs

kich

,do

konu

je o

ceny

wpł

ywu

odkr

yć

• ge

ogra

ficz

nych

na

życi

e sp

ołec

zne,

go

spod

arcz

e i k

ultu

row

e za

rów

no

Euro

py ja

k i N

oweg

o Św

iata

.

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

Świa

t po

odk

ryci

ach

geog

rafi

czny

ch

57.

Głó

wne

nur

ty

refo

rmac

jige

neza

ref

orm

acji

• w

Eur

opie

,w

ystą

pien

ie M

arci

na

• Lu

tra,

pogl

ądy

refo

rmat

orów

•

relig

ijnyc

h,no

we

wyz

nani

a •

i Koś

cioł

y,re

form

acja

w P

olsc

e.•

odpu

st, c

elib

at,

• re

form

acja

, tol

eran

cja

relig

ijna,

pro

test

anci

, hu

geno

ci,

anty

tryn

itar

ze,

pury

tani

zm,

angl

ikan

izm

, lu

tera

nizm

, kal

win

izm

, za

sada

pre

dest

ynac

ji,ko

nfed

erac

ja

• w

arsz

awsk

a, M

arci

n Lu

ter,

Ulr

ich

Zw

ingl

i, Ja

n K

alw

in,

Hen

ryk

VII

I, Ja

n Ła

ski,

1517

r., 1

534

r., 1

573

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e ce

le i

char

akte

r dz

iała

nia

• M

arci

na L

utra

i Ja

na K

alw

ina,

char

akte

ryzu

je r

efor

mac

ję

• w

Pol

sce.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

58.

Podz

iał

chrz

eści

jańs

twa

zach

odni

ego

konf

likty

wyz

nani

owe

• w

Nie

mcz

ech,

woj

ny r

elig

ijne

• so

bór

tryd

enck

i.•

anab

apty

sta,

pok

ój re

li-•

gijn

y, n

oc ś

w. B

artł

omie

-ja

, edy

kt n

ante

jski

, To

mas

z M

unze

r,

Kat

arzy

na M

edyc

ejsk

a,

Kar

ol IX

, Hen

ryk

Bu

rbon

, Hen

ryk

IV,

1524

r., 1

555

r.,

1545

–156

3, 1

572

r.,

1598

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e pr

zycz

yny

konf

liktó

w

• w

yzna

niow

ych

w N

iem

czec

h,ch

arak

tery

zuje

prz

yczy

ny i

skut

ki

• w

ojen

rel

igijn

ych.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

59.

Roz

wój

dem

okra

cji

szla

chec

kiej

w P

olsc

epr

zyw

ileje

szl

ache

ckie

•

i ogr

anic

zeni

e w

ładz

y kr

ólew

skie

j,do

min

acja

szl

acht

y •

w p

ańst

wie

,ro

zwój

par

lam

enta

ryzm

u •

szla

chec

kieg

oks

ztał

tow

anie

się

sej

mu

• w

alne

go.

przy

wile

j, pr

awo

• su

kces

yjne

, prz

ywile

j ge

nera

lny,

pos

polit

e ru

szen

ie, s

ejm

, izb

a po

sels

ka, s

enat

, sej

m

wal

ny, „

nihi

l nov

i”,

Kaz

imie

rz Ja

giel

lońc

zyk,

Ja

n O

lbra

cht,

1454

r.,

1493

r., 1

505

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

ymie

nia

i cha

rakt

eryz

uje

• in

styt

ucje

dem

okra

cji s

zlac

heck

iej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

60.

Ost

atni

Jagi

ello

now

ieJa

giel

lono

wie

na

tron

ach

• eu

rope

jski

ch,

hołd

pru

ski,

• un

ia lu

bels

ka,

• w

ojna

o I

nfla

nty.

•

Elż

biet

a H

absb

urża

nka,

•

Kaz

imie

rz Ja

giel

lońc

zyk,

Z

ygm

unt

I Sta

ry,

Alb

rech

t H

ohen

zolle

rn,

Zyg

mun

t A

ugus

t,

1525

r., 1

569

r.,

1562

–157

0 r.,

157

0 r.

prze

dsta

wia

oko

liczn

ości

zaw

arci

a •

unii

real

nej p

omię

dzy

Pols

ką

a Li

twą,

ocen

ia p

olit

ykę

zagr

anic

zną

• os

tatn

ich

Jagi

ello

nów

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

61.

Mię

dzy

wol

ną e

lekc

ją

i abs

olut

yzm

emw

olne

ele

kcje

w P

olsc

e,•

sejm

kon

wok

acyj

ny,

• se

jm e

lekc

yjny

,•

konf

eder

acja

war

szaw

ska,

• ar

tyku

ły h

enry

kow

skie

,•

pact

a co

nven

ta,

• H

enry

k W

alez

y i S

tefa

n •

Bat

ory

na t

roni

e po

lski

m.

wol

na e

lekc

ja, s

ejm

•

konw

okac

yjny

, sej

m

elek

cyjn

y, a

kt

konf

eder

acji

war

szaw

skie

j, ar

tyku

ły

henr

ykow

skie

, pac

ta

conv

enta

, Mik

ołaj

Si

enic

ki, J

an Z

amoy

ski,

Hen

ryk

Wal

ezy,

Ste

fan

Bat

ory,

157

2 r.,

157

3 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,zn

a za

sady

wol

nej e

lekc

ji,•

wyj

aśni

a ok

olic

znoś

ci u

chw

alen

ia

• or

az g

łów

ne z

ałoż

enia

kon

fede

racj

i w

arsz

awsk

iej i

art

ykuł

ów

henr

ykow

skic

h.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

BAROK

62.

Kul

tura

bar

oku

gene

za b

arok

u,•

cech

y ch

arak

tery

styc

zne

• sz

tuki

bar

oku,

twór

cy b

arok

u,•

rozw

ój n

auki

w d

obie

•

baro

ku.

baro

k, r

acjo

naliz

m,

• em

piry

zm, G

iaco

mo

Bar

ozzi

da

Vig

nola

, G

ian

Lore

nzo

Ber

nini

, Pe

ter P

aul R

uben

s,

Rem

bran

dt, K

arte

zjus

z,

Izaa

k N

ewto

n, G

alile

usz,

Pa

scal

, 159

0–17

40 r.

, 15

45–1

563

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ro

zpoz

naje

cha

rakt

erys

tycz

ne

• ce

chy

kult

ury

baro

ku,

zna

dzie

ła n

ajw

ybit

niej

szyc

h •

prze

dsta

wic

ieli

epok

i bar

oku.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• źr

ódła

•

ikon

ogra

ficz

ne


BAROK

63.

Sztu

ka i

arch

itekt

ura

baro

kuch

arak

tery

styc

zne

cech

y •

sztu

ki b

arok

owej

w

arc

hite

ktur

ze,

mal

arst

wie

i rz

eźbi

e,pr

zykł

ady

arch

itekt

ury,

•

mal

arst

wa

i rze

źby

baro

kow

ej,

twór

cy e

poki

bar

oku,

• za

bytk

i szt

uki b

arok

owej

•

w P

olsc

e z

uwzg

lędn

ieni

em

zaby

tków

w m

oim

re

gion

ie.

mon

umen

taliz

m,

• gz

yms,

szt

ukat

eria

, st

iuk,

rok

oko,

Gia

n Lo

renz

o B

erni

ni,

Pete

r Pa

ul R

uben

s,

Rem

bran

dt, D

iego

V

elaz

quez

, Car

avag

gio

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ro

zpoz

naje

cha

rakt

erys

tycz

ne

• ce

chy

sztu

ki i

arch

itekt

ury

baro

ku,

zna

dzie

ła n

ajw

ybit

niej

szyc

h •

prze

dsta

wic

ieli

epok

i bar

oku.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

64.

Trud

ny w

iek

XV

IIpr

zycz

yny

konf

liktó

w

• w

wie

ku X

VII

,w

ojna

trz

ydzi

esto

letn

ia,

• pr

zycz

yny,

prz

ebie

g,

skut

ki,

kszt

ałto

wan

ie s

ię

• ab

solu

tyzm

u w

e Fr

ancj

i,m

onar

chia

kon

styt

ucyj

na

• w

Ang

lii.

pokó

j wes

tfal

ski,

woj

na

• tr

zydz

iest

olet

nia,

ab

solu

tyzm

, rew

oluc

ja

burż

uazy

jna,

mon

arch

ia

kons

tytu

cyjn

a,

mon

arch

ia a

bsol

utna

, G

usta

w A

dolf,

Alb

rech

t vo

n W

alle

nste

in,

Arm

and

Ric

helie

u,

Juliu

sz M

azar

inii,

Lu

dwik

XIV

, K

arol

I St

uart

, O

liver

Cro

mw

ell,

1618

–164

8 r.,

164

8 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

ust

rój m

onar

chii

• ab

solu

tnej

i m

onar

chii

parl

amen

-ta

rnej

,po

rów

nuje

mon

arch

ię a

bsol

utną

•

z m

onar

chią

par

lam

enta

rną

opis

ując

zak

res

wła

dzy

mon

arch

y,

praw

a i o

bow

iązk

i pod

dany

ch o

raz

rolę

inst

ytuc

ji pa

rlam

entu

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

woj

na

• tr

zydz

iest

olet

nia

65.

Rze

czpo

spol

ita

pod

berł

em W

azów

wol

na e

lekc

ja p

o śm

ierc

i •

Stef

ana

Bat

oreg

o i p

oczą

tki p

anow

ania

Z

ygm

unta

III

Waz

y,w

ojny

Pol

ski w

1. p

ołow

ie

• X

VII

w. z

e Sz

wec

ją,

woj

ny P

olsk

i w 1

. poł

owie

X

VII

w. z

pań

stw

em

mos

kiew

skim

,w

ojny

Pol

ski w

1. p

ołow

ie

• X

VII

w. z

Tur

cją.

dym

itri

ada,

•

sam

ozw

anie

c,

lisow

czyc

y, h

usar

ia,

Zyg

mun

t II

I Waz

a,

• M

aksy

mili

an H

absb

urg,

Ja

n II

I, Ja

n K

arol

C

hodk

iew

icz,

Iwan

IV

G

roźn

y, S

tani

sław

Ż

ółki

ewsk

i, 16

05 r.

, 16

10 r.

, 162

0 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

zm

iany

•

w s

yste

mie

pol

ityc

zno-

-u

stro

jow

ym R

zecz

ypos

polit

ej

w X

VII

w.,

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

woj

en z

Tur

cją,

•

Szw

ecją

i R

osją

,op

isuj

e na

stęp

stw

a w

ojen

•

w X

VII

w.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

BAROK66

.K

ozac

y w

Rze

czpo

spol

itej

poch

odze

nie

Koz

aków

•

i ich

spo

sób

życi

a,pr

zycz

yny

konf

liktu

•

z K

ozak

ami w

XV

II w

.,po

wst

anie

•

Chm

ieln

icki

ego

– w

ybuc

h i p

rzeb

ieg,

ugod

y z

Koz

akam

i.•

Koz

acy,

uni

a,

• po

wst

anie

, ugo

da,

Koz

acy

reje

stro

wi,

Wła

dysł

aw I

V, B

ohda

n C

hmie

lnic

ki, J

an

Wyh

owsk

i, 15

96 r.

, 16

37 r.

, 164

8 r.,

165

1 r.,

16

54 r.

, 165

8 r.,

166

7 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y, c

ele

i nas

tęp-

• st

wa

pow

stan

ia B

ohda

na C

hmie

l-ni

ckie

go.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

67.

Woj

ny p

olsk

o-

-szw

edzk

ie w

XV

II w

.st

osun

ki p

omię

dzy

• Po

lską

, a S

zwec

ją z

a pa

now

ania

pie

rwsz

ych

Waz

ów,

pols

ka p

olit

yka

bałt

ycka

,•

poto

p sz

wed

zki,

• sk

utki

naj

azdu

•

szw

edzk

iego

,tr

akta

ty w

elaw

sko-

•

-byd

gosk

ie.

„lew

pół

nocy

’, po

top

• sz

wed

zki,

woj

na

szar

pana

, tra

ktat

, pa

ulin

i, Z

ygm

unt

III

Waz

a, Ja

n K

arol

C

hodk

iew

icz,

Gus

taw

II

Ado

lf, W

łady

sław

IV,

Ja

nusz

Rad

ziw

iłł,

Stef

an C

zarn

ieck

i,

Jerz

y Lu

bom

irsk

i,

Paw

eł S

apie

ha,

Jerz

y II

Rak

oczy

, 16

05 r.

, 162

6 r.,

165

5 r.,

16

57 r.

, 166

0 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y w

ojen

ze

• Sz

wec

ją,

opis

uje

nast

ępst

wa

woj

en

• w

XV

II w

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

68.

Kry

zys

Rze

czpo

spol

itej

w X

VII

w.

zmie

rzch

dem

okra

cji

• sz

lach

ecki

ej,

zjaw

iska

św

iadc

zące

•

o kr

yzys

ie

Rze

czyp

ospo

litej

w

2. p

ołow

ie X

VII

w.,

refo

rmy

pańs

twa

i jeg

o •

inst

ytuc

ji w

cza

sach

W

azów

.

mag

nate

ria,

rok

osz,

•

abso

luty

zm, l

iber

um

veto

, olig

arch

ia

mag

nack

a, z

asad

a je

dnom

yśln

ości

, Mik

ołaj

Si

enic

ki, J

an Z

amoy

ski,

Janu

sz R

adzi

wiłł

, Ja

n K

azim

ierz

Waz

a,

1606

–160

9 r.,

165

2 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

zm

iany

•

w s

yste

mie

pol

ityc

zno-

-u

stro

jow

ym R

zecz

ypos

polit

ej

w X

VII

w.,

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

oraz

wsk

azuj

e •

przy

kład

y kr

yzys

u po

lityc

zneg

o i s

połe

czno

-gos

poda

rcze

go

w R

zecz

ypos

polit

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

69.

Rze

czpo

spol

ita

u sc

hyłk

u X

VII

w.

zagr

ożen

ie t

urec

kie

• w

2. p

ołow

ie X

VII

w.,

sytu

acja

wew

nętr

zna

•

Piot

r D

oros

zenk

o,

• M

icha

ł Kor

ybut

W

iśni

owie

cki,

Jan

III

Sobi

eski

, Kar

a M

usta

fa,

wyj

aśni

a pr

zycz

yny

zagr

ożen

ia

• tu

reck

iego

w 2

. poł

owie

XV

II w

.,op

isuj

e na

stęp

stw

a w

ojen

•

z Tu

rcją

,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•


BAROK

w R

zecz

posp

olite

j w

2. p

ołow

ie X

VII

w.,

przy

czyn

y w

ojen

z T

urcj

ą,•

prze

bieg

woj

en z

Tur

cją,

• tr

ium

fy m

ilita

rne

Jana

III

•

Sobi

eski

ego,

efek

ty p

olit

yki

• pr

owad

zone

j prz

ez

Jana

III

Sob

iesk

iego

.

1667

r., 1

672

r., 1

673

r.,

1683

r., 1

699

r., 1

672

r.ch

arak

tery

zuje

zm

iany

w s

yste

mie

•

polit

yczn

o –

ustr

ojow

ym

Rze

czyp

ospo

litej

w 2

. poł

owie

X

VII

w.

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

70.

Sasi

na

tron

ie p

olsk

imok

res

bezk

róle

wia

,•

przy

czyn

y w

ielk

iej w

ojny

•

półn

ocne

j,W

etti

now

ie n

a tr

onie

•

pols

kim

,pr

óba

wzm

ocni

enia

•

wła

dzy

król

ewsk

iej p

rzez

A

ugus

ta I

I,po

stan

owie

nia

sejm

u •

niem

ego,

sytu

acja

w R

zecz

posp

olite

j •

po ś

mie

rci A

ugus

ta I

I.

bezk

róle

wie

, abd

ykac

ja,

• se

jm n

iem

y, t

rakt

at

trze

ch c

zarn

ych

orłó

w,

Aug

ust

II M

ocny

, Kar

ol

XII

, Pio

tr I,

Sta

nisł

aw

Lesz

czyń

ski,

Aug

ust

III,

1700

–172

1 r.,

170

4 r.,

17

09 r.

, 171

7 r.,

173

2 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i p

rzej

awy

• kr

yzys

u w

cza

sach

sas

kich

,w

yjaś

nia

zmia

ny w

poł

ożen

iu

• m

iędz

ynar

odow

ym

Rze

czyp

ospo

litej

w X

VII

I w.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

71.

Kul

tura

pol

ska

czas

ów

baro

kusz

tuka

bar

oku

• w

Rze

czpo

spol

itej,

sztu

ka b

arok

u w

moi

m

• re

gion

ie,

sarm

atyz

m w

życ

iu

• sz

lach

ty p

olsk

iej.

baro

k, fr

ancu

szcz

yzna

, •

jezu

ici,

orie

ntal

izm

, sa

rmat

yzm

, por

tret

tr

umie

nny,

ret

oryk

a,

Stan

isła

w H

ozju

sz,

Tylm

an z

Gal

erm

en,

Mac

iej z

Mie

chow

a,

1564

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

sty

l życ

ia s

zlac

hty

• po

lski

ej w

epo

ce b

arok

u,zn

a na

jważ

niej

sze

zaby

tki s

ztuk

i •

baro

kow

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

OŚWIECENIE

72.

Ośw

iece

nie

w E

urop

ietw

órcy

ośw

iece

nia,

• m

yśl p

edag

ogic

zna

• i p

olit

yczn

a oś

wie

ceni

a,pr

zeds

taw

icie

le

• oś

wie

ceni

a,en

cykl

oped

yści

,•

arch

itekt

ura

ośw

iece

nia

• –

klas

ycyz

m.

ośw

iece

nie,

em

piry

zm,

• de

izm

, rac

jona

lizm

, fi

zjok

raty

zm, l

iber

aliz

m

ekon

omic

zny,

kla

sycy

zm,

ency

klop

edyś

ci, W

olte

r, Ja

n Ja

kub

Rou

ssea

u,

Kar

ol M

onte

skiu

sz,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

ymie

nia

i roz

pozn

aje

idee

•

ośw

iece

nia

w n

auce

, szt

uce,

ar

chite

ktur

ze i

liter

atur

ze,

zna

zasa

dę t

rójp

odzi

ału

i zas

adę

• um

owy

społ

eczn

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

OŚWIECENIEA

dam

Sm

ith,

Fra

ncoi

s Q

uesn

ay, D

enis

D

ider

ot, J

ean

d’A

lem

bert

.

73.

Sztu

ka i

arch

itekt

ura

klas

ycyz

mu

korz

enie

kla

sycy

zmu,

• ce

chy

char

akte

ryst

yczn

e •

klas

ycyz

mu,

twór

cy d

zieł

•

klas

ycys

tycz

nych

,kl

asyc

yzm

w P

olsc

e •

i moi

m r

egio

nie.

klas

ycyz

m,

• ne

okla

sycy

zm,

tym

pano

n, g

zym

s,

kapi

tel k

olum

n,

Dom

inik

Mer

lini,

Jan

Chr

ysti

an K

amse

tzer

, Sz

ymon

Bog

usła

w Z

ug,

Ant

onio

Cor

azzi

, Jak

ub

Kub

icki

, Ant

onio

C

anov

a, A

ntoi

ne

Wat

teau

, Jac

ques

Lou

is

Dav

id, B

erte

l T

horv

alds

en.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

ymie

nia

i roz

pozn

aje

• ch

arak

tery

styc

zne

cech

y kl

asyc

yzm

u,zn

a dz

ieła

naj

wyb

itni

ejsz

ych

• tw

órcó

w d

zieł

kla

sycy

styc

znyc

h,w

skaz

uje

zaby

tki k

lasy

cyst

yczn

e •

w P

olsc

e i w

sw

oim

reg

ioni

e.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

74.

Gro

źny

sąsi

ad –

Ros

ja

w X

VII

I w.

pocz

ątek

dyn

asti

i •

Rom

anow

ów w

Ros

ji,kr

yzys

wew

nętr

zny

tzw

.•

wie

lka

smut

a,ko

rzyś

ci R

osji

wyn

iesi

one

• po

woj

nie

półn

ocne

j,re

form

y Pi

otra

•

I Wie

lkie

go,

rząd

y K

atar

zyny

II

• i d

omin

ując

a po

zycj

a R

osji

w E

urop

ie

Środ

kow

ej,

kons

ekw

encj

e po

lityk

i •

zagr

anic

znej

Kat

arzy

ny I

I dl

a Po

lski

.

boja

rzy,

opr

iczn

ina,

•

wie

lka

smut

a, t

abel

a ra

ng, I

wan

IV

Gro

źny,

Pi

otr

I Wie

lki,

Got

tfri

ed

Leib

niz,

Kat

arzy

na I

I, 15

64–1

572

r., 1

613

r.,

1689

–172

5 r.,

172

1 r.,

17

25 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i k

onse

kwen

cje

• do

min

ując

ej p

ozyc

ji R

osji

w E

urop

ie Ś

rodk

owej

,w

skaz

uje

kons

ekw

encj

e po

lityk

i •

zagr

anic

znej

Kat

arzy

ny I

I dla

Po

lski

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

75.

Nie

bezp

iecz

ne

sąsi

edzt

wo

– Pr

usy

w X

VII

I w.

wzr

ost

znac

zeni

a Pr

us

• w

pol

ityc

e eu

rope

jski

ej,

zmia

ny te

ryto

rial

ne

• w

Pru

sach

,

elek

tor,

król

sie

rżan

t,

• ro

zbój

nik

Euro

py,

Fryd

eryk

III

, Fr

yder

yk W

ilhel

m I,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,zn

a re

form

y pr

zepr

owad

zone

•

w P

rusa

ch w

XV

III w

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•


OŚWIECENIE

rozb

udow

a ar

mii

• i p

olit

yka

zagr

anic

zna

Prus

,Pr

usy

pod

rząd

ami

• Fr

yder

yka

III,

Fryd

eryk

a W

ilhel

ma

I, Fr

yder

yka

II.

Fryd

eryk

II W

ielk

i, 16

57 r.

, 170

1 r.

i wyj

aśni

a ic

h zn

acze

nie

dla

pozy

cji

• Pr

us w

Eur

opie

.

76.

Nie

bezp

iecz

ne

sąsi

edzt

wo

– A

ustr

ia

w X

VII

I w.

sytu

acja

w m

onar

chii

• ha

bsbu

rski

ej n

a po

cząt

ku

XV

III w

.,pr

zycz

yny

i sku

tki

• uc

hwal

enia

dok

umen

tu

zwan

ego

„san

kcją

pr

agm

atyc

zną”

,rz

ądy

i ref

orm

y M

arii

• Te

resy

,rz

ądy

i ref

orm

y Jó

zefa

II.

•

„san

kcja

pra

gmat

yczn

a”,

• su

kces

ja, j

ózef

iniz

m,

fizj

okra

tyzm

, Kar

ol V

I, M

aria

Ter

esa,

Józe

f II,

Leop

old

II, 1

713

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

rów

nuje

rzą

dy i

refo

rmy

Mar

ii •

Tere

sy i

Józe

fa I

I ora

z ic

h w

pływ

na

pozy

cję

Aus

trii

w E

urop

ie.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

77.

Ośw

iece

nie

w P

olsc

esp

ecyf

ika

pols

kieg

o •

ośw

iece

nia,

rozk

wit

pol

skie

j myś

li •

ośw

iece

niow

ej w

cza

sach

St

anis

ław

a A

ugus

ta

Poni

atow

skie

go,

refo

rma

ośw

iaty

za

• cz

asów

Aug

usta

St

anis

ław

a Po

niat

owsk

iego

.

mec

enat

, Szk

oła

• R

ycer

ska,

obi

ady

czw

artk

owe,

Kom

isja

E

duka

cji N

arod

owej

, St

anis

ław

Kon

arsk

i, St

anis

ław

Aug

ust

Poni

atow

ski,

Igna

cy

Kra

sick

i, Fr

anci

szek

Bo

hom

olec

, Ada

m

Nar

usze

wic

z, F

ranc

isze

k Z

abło

cki,

Julia

n U

rsyn

N

iem

cew

icz,

Mic

hał

Poni

atow

ski,

Hug

o K

ołłą

taj,

Igna

cy P

otoc

ki,

Grz

egor

z Pi

ram

owic

z,

1740

r., 1

765

r., 1

773

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia s

pecy

fikę

pol

skie

go

• oś

wie

ceni

a,ch

arak

tery

zuje

prz

ykła

dy s

ztuk

i •

okre

su k

lasy

cyzm

u w

Pol

sce

i w s

woi

m r

egio

nie.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

78.

Cza

sy

stan

isła

wow

skie

sytu

acja

pol

ityc

zna

• w

Rze

czyp

ospo

litej

prz

ed

elek

cją

Stan

isła

wa

Poni

atow

skie

go,

elek

cja

Stan

isła

wa

• Po

niat

owsk

iego

,in

icja

tyw

y re

form

ator

skie

•

konf

eder

acja

, roz

biór

, •

Rad

a N

ieus

tają

ca,

Fam

ilia,

rep

ublik

anci

, Ja

n K

lem

ens

Bran

icki

, K

arol

Rad

ziw

iłł, N

ikoł

aj

Rep

nin,

Mic

hał

Kra

sińs

ki, J

ózef

Puł

aski

,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

skaz

uje

przy

czyn

y I r

ozbi

oru

• Po

lski

,ch

arak

tery

zuje

inic

jaty

wy

• re

form

ator

skie

Sta

nisł

awa

Aug

usta

Po

niat

owsk

iego

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

OŚWIECENIESt

anis

ław

a A

ugus

ta

Poni

atow

skie

go,

konf

eder

acja

bar

ska,

• pr

zycz

yny

I roz

bior

u •

Pols

ki,

refo

rmy

sejm

u •

rozb

ioro

weg

o.

1764

r., 1

768

r., 1

772

r.,

1773

r., 1

775r

.

79.

Sejm

Wie

lki

prób

y pr

zepr

owad

zeni

a •

refo

rm p

o I r

ozbi

orze

Po

lski

,sy

tuac

ja w

ewnę

trzn

a •

i zew

nętr

zna

prze

d Se

jmem

Wie

lkim

,Se

jm W

ielk

i i je

go

• re

form

y.

Sejm

Wie

lki,

Rad

a •

Nie

usta

jąca

, dep

utac

je,

czar

na p

roce

sja,

Se

wer

yn R

zew

uski

, K

saw

ery

Bran

icki

, St

anis

ław

Mał

acho

wsk

i, K

azim

ierz

Nes

tor

Sapi

eha,

178

8–17

92 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

syt

uacj

e •

wew

nętr

zną

i zew

nętr

zną

Pols

ki

prze

d ob

rada

mi S

ejm

u W

ielk

iego

,w

ymie

nia

refo

rmy

Sejm

u •

Wie

lkie

go.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

80.

Kon

styt

ucja

3 m

aja

i II r

ozbi

ór P

olsk

isy

tuac

ja m

iędz

ynar

odow

a •

w o

kres

ie o

brad

Sej

mu

Wie

lkie

go,

uchw

alen

ie K

onst

ytuc

ji •

3 m

aja,

głów

ne z

mia

ny

• w

prow

adzo

ne p

rzez

K

onst

ytuc

ję 3

maj

a,pr

zycz

yny

i sku

tki

• ko

nfed

erac

ji ta

rgow

icki

ej,

inte

rwen

cja

rosy

jska

,•

II r

ozbi

ór P

olsk

i.•

goło

ta, k

onst

ytuc

ja,

• St

raż

Praw

, rat

yfik

acja

, H

ugo

Koł

łąta

j, Ig

nacy

Po

tock

i, Se

wer

yn

Rze

wus

ki, S

zczę

sny

Poto

cki,

Ksa

wer

y Br

anic

ki, S

zym

on

i Józ

ef K

ossa

kow

scy,

Jó

zef P

onia

tow

ski,

Tade

usz

Koś

cius

zko,

17

91 r.

, 179

2 r.,

179

3 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

pos

tano

wie

nia

• K

onst

ytuc

ji 3

maj

a,w

yjaś

nia

okol

iczn

ości

zaw

iąza

nia

• ko

nfed

erac

ji ta

rgow

icki

ej i

potr

afi

ocen

ić je

j nas

tęps

twa.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

81.

Pow

stan

ie

kośc

iusz

kow

skie

i u

trat

a ni

epod

legł

ości

sytu

acja

gos

poda

rcza

•

i pol

ityc

zna

po

II r

ozbi

orze

Pol

ski,

twór

cy k

onst

ytuc

ji na

•

emig

racj

i,pr

zycz

yny

wyb

uchu

•

pow

stan

ia

kośc

iusz

kow

skie

go,

nsur

ekcj

a, u

niw

ersa

ł, •

nacz

elni

k, T

adeu

sz

Koś

cius

zko,

Jan

Kili

ński

, Jan

Hen

ryk

Dąb

row

ski,

Tom

asz

Waw

rzec

ki, B

arto

sz

Gło

wac

ki, 1

794

r.,

1795

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia c

ele

i nas

tęps

twa

• in

sure

kcji

kośc

iusz

kow

skie

j,w

skaz

uje

wew

nętr

zne

i zew

nętr

zne

• pr

zycz

yny

upad

ku R

zecz

ypos

polit

ej.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•


OŚWIECENIE

prze

bieg

pow

stan

ia

• ko

ściu

szko

wsk

iego

,na

stęp

stw

a po

wst

ania

•

kośc

iusz

kow

skie

go,

wew

nętr

zne

i zew

nętr

zne

• pr

zycz

yny

upad

ku

Rze

czyp

ospo

litej

.

82.

Stan

y Z

jedn

oczo

ne

Am

eryk

isy

tuac

ja w

kol

onia

ch

• an

giel

skic

h w

Am

eryc

e Pó

łnoc

nej w

2. p

ołow

ie

XV

III w

.,pr

zycz

yny

wyb

uchu

•

woj

ny o

nie

podl

egło

ść,

Dek

lara

cja

• N

iepo

dleg

łośc

i i K

onst

ytuc

ja S

tanó

w

Zje

dnoc

zony

ch.

kolo

nia,

„he

rbat

a •

bost

ońsk

a”, S

amue

l A

dam

s, Je

rzy

Was

zyng

ton,

177

3 r.,

17

74 r.

, 177

6 r.,

17

74–1

782

r., 1

789

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

ezen

tuje

prz

yczy

ny i

nast

ępst

wa

• w

ojny

o n

iepo

dleg

łość

,w

yjaś

nia

w ja

ki s

posó

b ko

nsty

tucj

a •

amer

ykań

ska

real

izow

ała

zasa

dę

trój

podz

iału

wła

dzy,

potr

afi o

ceni

ć w

kład

Pol

aków

•

w w

alce

o n

iepo

dleg

łość

Sta

nów

Z

jedn

oczo

nych

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

83.

Wie

lka

Rew

oluc

ja

Fran

cusk

a –

mon

arch

ia

kons

tytu

cyjn

a

przy

czyn

y zw

ołan

ia

• St

anów

Gen

eral

nych

,pr

zycz

yny

wyb

uchu

•

rew

oluc

ji,D

ekla

racj

a Pr

aw

• C

złow

ieka

i O

byw

atel

a,U

chw

alen

ie k

onst

ytuc

ji •

i pie

rwsz

e re

form

y.

Stan

y G

ener

alne

, •

kons

tytu

anta

, re

wol

ucja

, jak

obin

i, ko

rdel

ierz

y, L

udw

ik

XV

I, M

aksy

mili

an

Rob

espi

erre

, Geo

rges

D

anto

n, Je

an P

aul

Mar

at, 1

789

r.,

14.0

7.17

89 r.

, 26

.08.

1789

r., 1

791

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

głów

ne p

rzyc

zyny

•

rew

oluc

ji i o

ceni

a je

j sku

tki,

inte

rpre

tuje

Dek

lara

cję

Praw

•

Czł

owie

ka i

Oby

wat

ela

wsk

azuj

ąc

zaw

arte

w n

iej z

asad

y id

eow

e re

wol

ucji.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

84.

Wie

lka

Rew

oluc

ja

Fran

cusk

a –

repu

blik

aet

apy

rew

oluc

ji •

fran

cusk

iej,

char

akte

ryst

yka

• pr

zebi

egu

rew

oluc

ji fr

ancu

skie

j w

pos

zcze

góln

ych

etap

ach,

post

awa

pańs

tw

• eu

rope

jski

ch w

obec

re

wol

ucji

we

Fran

cji.

legi

slat

ywa,

dyk

tatu

ra,

• ja

kobi

ni, s

anki

uloc

i, te

rmid

oran

ie,

dyre

ktor

iat,

Lud

wik

X

VI,

Dan

ton,

179

1 r.,

17

92 r.

, 179

3 –

1794

r.,

1795

– 1

799

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

skaz

uje

char

akte

ryst

yczn

e ce

chy

• rz

ądów

w p

oszc

zegó

lnyc

h et

apac

h re

wol

ucji

fran

cusk

iej,

opis

uje

post

awę

pańs

tw e

urop

ej-

• sk

ich

wob

ec r

ewol

ucji

we

Fran

cji.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

OŚWIECENIE85

.M

iędz

y Fr

ancj

ą i R

osją

– P

olac

y po

ut

raci

e ni

epod

legł

ości

char

akte

ryst

yka

sytu

acji

• na

zie

mia

ch p

olsk

ich

po

rozb

iora

ch,

rozw

ój r

uchu

spi

skow

ego

• w

zab

orac

h,ko

ncep

cje

polit

yczn

e •

odzy

skan

ia

niep

odle

głoś

ci –

or

ient

acje

pol

ityc

zne,

okol

iczn

ości

utw

orze

nia

• Le

gion

ów P

olsk

ich.

legi

on, r

uch

spis

kow

y,

• A

dam

Jerz

y C

zart

orys

ki,

Tade

usz

Cza

cki,

Józe

f W

ybic

ki, J

an H

enry

k D

ąbro

wsk

i, N

apol

eon,

17

97 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

syt

uacj

ę na

•

ziem

iach

pol

skic

h po

roz

bior

ach,

zna

i pre

zent

uje

konc

epcj

e •

polit

yczn

e od

zysk

ania

ni

epod

legł

ości

,w

yjaś

nia

okol

iczn

ości

pow

stan

ia

• Le

gion

ów P

olsk

ich.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

•

KLA

SA III

WIEK XIX

86.

Nap

oleo

ńska

Eur

opa

dojś

cie

Nap

oleo

na d

o •

wła

dzy,

sukc

esy

polit

yczn

e •

i mili

tarn

e N

apol

eona

,ko

alic

je

• an

tyna

pole

ońsk

ie,

klęs

ka N

apol

eona

.•

kons

ulat

, ces

arst

wo,

•

koal

icja

, 179

8 r.,

17

99 r.

, 180

4 r.,

181

3 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e zm

iany

w E

urop

ie

• w

okr

esie

nap

oleo

ński

m,

ocen

ia p

olit

ykę

Nap

oleo

na.

•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

87.

Nap

oleo

n a

ziem

ie

pols

kie

utw

orze

nie

Ksi

ęstw

a •

War

szaw

skie

go,

ustr

ój K

sięs

twa

• W

arsz

awsk

iego

,po

lityk

a N

apol

eona

•

wob

ec P

olak

ów,

post

awa

Pola

ków

wob

ec

• N

apol

eona

.

Ksi

ęstw

o W

arsz

awsk

ie,

• N

apol

eon,

Fry

dery

k A

ugus

t, Jó

zef

Poni

atow

ski,

1807

r.,

1809

r., 1

813

r., 1

815

r.

wyj

aśni

a ok

olic

znoś

ci u

twor

zeni

a •

Ksi

ęstw

a W

arsz

awsk

iego

,op

isuj

e ce

chy

ustr

ojow

e •

i ter

ytor

ium

Ksi

ęstw

a W

arsz

awsk

iego

,oc

enia

pos

taw

ę N

apol

eona

wob

ec

• sp

raw

y po

lski

ej,

ocen

ia p

osta

wę

Pola

ków

wob

ec

• N

apol

eona

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

88.

Euro

pa p

o ko

ngre

sie

wie

deńs

kim

zasa

dy i

post

anow

ieni

a •

kong

resu

wie

deńs

kieg

o,ce

l zaw

arci

a Św

ięte

go

• Pr

zym

ierz

a.

legi

tym

izm

, res

taur

acja

, •

Świę

te P

rzym

ierz

e,

1814

r, 1

815

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,pr

zeds

taw

ia z

asad

y i p

osta

now

ieni

a •

kong

resu

wie

deńs

kieg

o,pr

zeds

taw

ia c

ele

zaw

arci

a Św

ięte

go

• Pr

zym

ierz

a.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła•

ikon

ogra

ficz

ne•

map

a•


WIEK XIX

89.

Zie

mie

pol

skie

po

kong

resi

e w

iede

ński

mpo

stan

owie

nia

kong

resu

•

wie

deńs

kieg

o w

spr

awie

po

lski

ej,

pow

stan

ie K

róle

stw

a •

Pols

kieg

o,w

ładz

e K

róle

stw

a •

Pols

kieg

o,sy

tuac

ja n

a po

zost

ałyc

h •

ziem

iach

pol

skic

h.

Józe

f Zaj

ącze

k,

• M

ikoł

aj N

owos

ilcow

, To

mas

z Z

an,

Ada

m M

icki

ewic

z,

Wal

eria

n Łu

kasi

ński

, A

nton

i Rad

ziw

iłł,

1815

r., 1

817

r.

prze

dsta

wia

pos

tano

wie

nia

• ko

ngre

su w

iede

ński

ego

w s

praw

ie

pols

kiej

,op

isuj

e ce

chy

ustr

ojow

e •

i ter

ytor

ium

Kró

lest

wa

Pols

kieg

o.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

90.

Pow

stan

ie

listo

pado

we

przy

czyn

y w

ybuc

hu

• po

wst

ania

list

opad

oweg

o,w

ładz

e po

wst

ańcz

e,•

prze

bieg

pow

stan

ia,

• up

adek

pow

stan

ia,

• re

pres

je p

o po

wst

aniu

.•

nam

iest

nik,

pow

stan

ie,

• st

atut

org

anic

zny,

M

ikoł

aj I

, Ja

n Sk

rzyn

ecki

, Ig

nacy

Prą

dzyń

ski,

Ja

n K

ruko

wie

cki,

Igna

cy S

owiń

ski,

Mac

iej R

ybiń

ski,

Pi

otr

Wys

ocki

, Iw

an P

aski

ewic

z.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,sy

tuuj

e w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

pow

stan

ie li

stop

adow

e,pr

zeds

taw

ia p

rzyc

zyny

, prz

ebie

g •

i cha

rakt

er p

owst

ania

,ro

zróż

nia

bezp

ośre

dnie

•

i dłu

gofa

low

e na

stęp

stw

a po

wst

ania

list

opad

oweg

o.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

91.

Wie

lka

Em

igra

cja

i kra

jpr

zycz

yny

emig

racj

i,•

ugru

pow

ania

•

emig

racy

jne,

wpł

yw u

grup

owań

•

emig

racy

jnyc

h na

sy

tuac

ję n

a zi

emia

ch

pols

kich

.

emig

racj

a, H

otel

•

Lam

bert

, Gro

mad

y Lu

du P

olsk

iego

, TD

P,

Ada

m C

zart

orys

ki,

Joac

him

Lel

ewel

, Sz

ymon

Kon

arsk

i, W

ikto

r H

eltm

an,

Piot

r Śc

igie

nny,

H

enry

k K

amie

ński

, E

dwar

d D

embo

wsk

i, 18

32 r.

, 183

6 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

traf

i sch

arak

tery

zow

ać g

łów

ne

• nu

rty

i pos

taci

e W

ielk

iej E

mig

racj

i.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

92.

Pow

stan

ie k

rako

wsk

ie

i rab

acja

gal

icyj

ska

przy

goto

wan

ia d

o •

pow

stan

ia w

184

6 r.,

pow

stan

ie k

rako

wsk

ie –

•

prze

bieg

,ra

bacj

a ga

licyj

ska

– •

przy

czyn

y i s

kutk

i,up

adek

pow

stan

ia

• kr

akow

skie

go.

raba

cja,

pow

stan

ie,

• Lu

dwik

Mie

rosł

awsk

i, E

dwar

d D

embo

wsk

i, Ja

n Ty

ssow

ski,

Ja

kub

Szel

a, 1

846

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,sy

tuuj

e w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

pow

stan

ie k

rako

wsk

ie i

raba

cję

galic

yjsk

ą,pr

zeds

taw

ia p

rzyc

zyny

, prz

ebie

g •

i cha

rakt

er p

owst

ań,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

WIEK XIXro

zróż

nia

bezp

ośre

dnie

•

i dłu

gofa

low

e na

stęp

stw

a po

wst

ańcz

ych

ruch

ów

naro

dow

ych.

93.

Wio

sna

Ludó

w

w E

urop

iepr

zycz

yny

kryz

ysu

• go

spod

arcz

ego

i pol

ityc

zneg

o po

d ko

niec

pi

erw

szej

poł

owy

XIX

w.

w E

urop

ie,

rew

oluc

ja lu

tow

a w

e •

Fran

cji,

Wio

sna

Ludó

w w

Aus

trii,

• po

wst

anie

węg

iers

kie,

• W

iosn

a Lu

dów

•

w N

iem

czec

h.

Ludw

ik F

ilip,

Lud

wik

•

Nap

oleo

n B

onap

arte

, Fr

anci

szek

Józe

f I,

Kle

men

s M

ette

rnic

h,

Lajo

s K

ossu

th,

Józe

f Bem

, Fr

yder

yk W

ilhel

m I

V,

1848

r.

prze

dsta

wia

pod

łoże

idei

•

naro

dow

ych

w E

urop

ie

w 1

. poł

owie

XIX

w.,

char

akte

ryzu

je p

rzeb

ieg

Wio

sny

• Lu

dów

we

Fran

cji,

Aus

trii,

N

iem

czec

h.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

94.

Wio

sna

Ludó

w n

a zi

emia

ch p

olsk

ich

prze

bieg

Wio

sny

Ludó

w

• na

zie

mia

ch p

olsk

ich

w z

abor

ze a

ustr

iack

im,

prze

bieg

Wio

sny

Ludó

w

• na

zie

mia

ch p

olsk

ich

w z

abor

ze p

rusk

im,

znac

zeni

e zd

obyc

zy

• W

iosn

y Lu

dów

dla

Po

lakó

w.

Wik

tor

Hel

tman

, •

Fran

z St

adio

n,

Wal

enty

Ste

fańs

ki,

Ludw

ik M

iero

sław

ski,

22.0

4.18

48 r.

, 9.

05.1

849

r.

char

akte

ryzu

je p

rzeb

ieg

Wio

sny

• Lu

dów

na

ziem

iach

pol

skic

h w

zab

orze

aus

tria

ckim

i pr

uski

m,

potr

afi w

yjaś

nić

znac

zeni

e •

zdob

yczy

Wio

sny

Ludó

w d

la

Pola

ków

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

95.

Roz

wój

cyw

iliza

cji

w p

ołow

ie X

IX w

.pr

zycz

yny

woj

ny

• kr

ymsk

iej,

przy

czyn

y i s

kutk

i •

rozp

adu

Świę

tego

Pr

zym

ierz

a,zm

iany

w u

kład

zie

• pa

ństw

kol

onia

lnyc

h w

poł

owie

XIX

w.,

dokt

ryna

Jam

esa

Mon

roe.

•

dokt

ryna

, Mik

ołaj

I,

• N

apol

eon

III,

Ja

mes

Mon

roe,

182

3 r.,

18

53 r.

, 185

4 r.,

185

6 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e pr

zycz

yny

woj

ny k

rym

skie

j,•

char

akte

ryzu

je p

rzyc

zyny

i sk

utki

•

rozp

adu

Świę

tego

Prz

ymie

rza.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

96.

Roz

wój

cyw

iliza

cji

w p

ołow

ie X

IX w

.od

kryc

ia w

dzi

edzi

nie

• el

ektr

yczn

ości

i e

lekt

rom

agne

tyzm

u,

empi

re, r

oman

tyzm

, •

akad

emiz

m,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,po

dręc

znik

• ze

szyt

ćw

icze

ń•


WIEK XIX

now

e w

ynal

azki

•

tech

nicz

ne,

rozw

ój p

rzem

ysłu

•

i wyn

ikaj

ące

z te

go

zagr

ożen

ia s

połe

czne

,sz

tuka

em

pire

,•

rom

anty

zm i

akad

emiz

m.

•

Ale

ssan

dro

Vol

ta, H

ans

• O

erst

ed, A

ndre

A

mpe

re, S

amue

l Mor

se,

Geo

rg O

hm, M

icha

ek

Fara

day,

John

Dal

ton,

Ja

n B

erze

lius,

Rob

ert

Fulto

n, G

eorg

e St

ephe

nson

, Jaq

ues

Loui

s D

avid

, Ant

oine

Je

an G

ros,

Pio

tr

Mic

hało

wsk

i, W

iliam

Tu

ner,

The

odor

G

eric

ault

, 180

7 r.,

18

08 r.

, 181

3 r,

1814

r.,

1837

r.

wym

ieni

a ch

arak

tery

styc

zne

cech

y •

rew

oluc

ji pr

zem

ysło

wej

,id

enty

fiku

je n

ajw

ażni

ejsz

e •

wyn

alaz

ki i

ich

twór

ców

,zn

a po

zyty

wne

i ne

gaty

wne

sku

tki

• pr

oces

u up

rzem

ysło

wie

nia,

char

akte

ryzu

je n

owe

nurt

y •

w s

ztuc

e.

teks

t źr

ódło

wy

• źr

ódła

•

ikon

ogra

ficz

ne

97.

Zje

dnoc

zeni

e W

łoch

cele

i et

apy

jedn

ocze

nia

• W

łoch

,ro

la P

iem

ontu

w p

roce

sie

• je

dnoc

zeni

a W

łoch

,sk

utki

zje

dnoc

zeni

a •

Wło

ch d

la s

ytua

cji

polit

yczn

ej w

Eur

opie

.

Wik

tor

Em

anue

l II,

• C

amilo

Cav

our,

Giu

sepp

e G

arib

aldi

, 18

59 r.

, 186

1 r.,

186

6 r.,

18

70 r.

char

akte

ryzu

je p

roce

s je

dnoc

zeni

a •

Wło

ch,

opis

uje

skut

ki z

jedn

ocze

nia

Wło

ch

• dl

a sy

tuac

ji po

lityc

znej

w E

urop

ie.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

98.

Zje

dnoc

zeni

e N

iem

iec

cele

i et

apy

jedn

ocze

nia

• N

iem

iec,

rola

Pru

s w

pro

cesi

e •

jedn

ocze

nia

Nie

mie

c,w

ojny

Pru

s z

Aus

trią

•

i Fra

ncją

,sk

utki

zje

dnoc

zeni

a •

Nie

mie

c dl

a sy

tuac

ji po

lityc

znej

w E

urop

ie.

„żel

azny

kan

cler

z”,

• N

iem

ieck

i Zw

iąze

k C

elny

, Wilh

elm

I, O

tto

von

Bism

arck

, 186

1 r.,

18

64 r.

, 186

6 r.,

186

7 r.,

18

70 r.

, 187

1 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

pro

ces

jedn

ocze

nia

• N

iem

iec,

opis

uje

skut

ki z

jedn

ocze

nia

• N

iem

iec

dla

sytu

acji

polit

yczn

ej

w E

urop

ie,

dost

rzeg

a po

dobi

eńst

wa

i róż

nice

•

w p

roce

sie

jedn

ocze

nia

Nie

mie

c i W

łoch

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

99.

Pow

stan

ie A

ustr

o-

-Węg

ier

wpł

yw W

iosn

y Lu

dów

na

• sy

tuac

je n

a W

ęgrz

ech

i w A

ustr

ii,pr

zycz

yny

• pr

zeks

ztał

ceni

a ce

sars

twa

aust

riac

kieg

o

dwup

rzym

ierz

e, s

ojus

z •

trze

ch c

esar

zy,

Fran

cisz

ek Jó

zef I

, 18

59 r.

, 186

6 r.,

186

7 r.,

18

72 r.

, 187

9 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

prz

yczy

ny

• pr

zeks

ztał

ceni

a ce

sars

twa

aust

riac

kieg

o w

mon

arch

ię a

ustr

o-

-węg

iers

ką.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

WIEK XIXw

mon

arch

ię a

ustr

o-

-węg

iers

ką,

stos

unki

etn

iczn

e •

w m

onar

chii

aust

ro-

-węg

iers

kiej

,A

ustr

o-W

ęgry

na

aren

ie

• m

iędz

ynar

odow

ej.

100.

Dom

inac

ja N

iem

iec

w E

urop

iena

czy

m p

oleg

ał s

yste

m

• ró

wno

wag

i sił

w E

urop

ie

w 1

. poł

owie

XIX

w.,

sytu

acja

w E

urop

ie p

o •

zjed

nocz

eniu

Nie

mie

c,sy

stem

soj

uszy

•

niem

ieck

ich.

dwup

rzym

ierz

e,

• tr

ójpr

zym

ierz

e,

bism

arko

wsk

i sys

tem

so

jusz

y, B

ism

arck

, 185

3 0

1856

r., 1

872

r.,

1879

r., 1

881

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e sy

stem

soj

uszy

nie

mie

ckic

h •

i ich

wpł

yw n

a sy

tuac

ję w

Eur

opie

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

101.

Świa

t w

ręk

ach

Euro

pejc

zykó

w –

ko

loni

aliz

m.

Kol

onia

lizm

w

2. p

ołow

ie X

IX

i na

pocz

ątku

XX

w.

przy

czyn

y do

min

acji

• cy

wili

zacj

i eur

opej

skie

j,im

peri

aliz

m e

urop

ejsk

i,•

typy

kol

onii,

• sk

utki

eks

pans

ji •

kolo

nial

nej p

ańst

w

euro

pejs

kich

.

kolo

nial

izm

, •

impe

rial

izm

, dom

inia

, pr

otek

tora

t.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y i s

kutk

i •

eksp

ansj

i kol

onia

lnej

pań

stw

eu

rope

jski

ch.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

102.

Ruc

h ro

botn

iczy

i s

ocja

listy

czny

zmia

ny s

połe

czne

•

i gos

poda

rcze

sp

owod

owan

e pr

zez

rozw

ój p

rzem

ysłu

w

XIX

w.,

głów

ne p

rzyc

zyny

•

pow

stan

ia i

rozw

oju

ruch

u so

cjal

isty

czne

go,

podz

iały

w r

uchu

•

socj

alis

tycz

nym

,K

ości

ół w

obec

kw

esti

i •

robo

tnic

zej.

Mię

dzyn

arod

ówka

, •

mar

ksiś

ci, a

narc

hiśc

i, re

wiz

joni

zm, K

arol

M

arks

, Leo

n X

III,

1864

r., 1

891

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

zm

iany

spo

łecz

ne

• i g

ospo

darc

ze s

pow

odow

ane

rozw

ojem

prz

emys

łu,

wsk

azuj

e gł

ówne

prz

yczy

ny

• po

wst

ania

ruc

hu s

ocja

listy

czne

go.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

103.

Now

a po

tęga

– S

tany

Z

jedn

oczo

ne A

mer

yki

rozw

ój S

tanó

w

• Z

jedn

oczo

nych

do

1. p

ołow

y X

IX w

.,

abol

icjo

nizm

, woj

na

• se

cesy

jna,

impe

rial

izm

, A

brah

am L

inco

ln,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e pr

zycz

yny

i sku

tki w

ojny

•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•


WIEK XIX

przy

czyn

y w

ojny

•

sece

syjn

ej,

rozw

ój g

ospo

darc

zy

• St

anów

Zje

dnoc

zony

ch,

eksp

ansj

a am

eryk

ańsk

a •

w 2

. poł

owie

XIX

w.

1860

r., 1

861–

1865

r.,

1865

r.se

cesy

jnej

w S

tana

ch Z

jedn

oczo

-ny

ch,

char

akte

ryzu

je e

kspa

nsję

•

amer

ykań

ską

w 2

. poł

owie

XIX

w.

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

104.

Japo

nia

i Ros

ja n

a pr

zeło

mie

XIX

i X

X w

.

koni

ec iz

olac

ji Ja

poni

i,•

sukc

es c

ywili

zacy

jny

• Ja

poni

i,pr

zycz

yny

refo

rm w

Ros

ji,•

rew

oluc

ja 1

905

r. w

Ros

ji.•

izol

acja

, nar

odni

cy,

• oc

hran

a, M

iens

zew

icy,

B

olsz

ewic

y, k

rwaw

a ni

edzi

ela,

sho

gun,

22

.01.

1905

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,op

isuj

e na

stęp

stw

a re

wol

ucji

• lu

tow

ej w

Ros

ji,w

yjaś

nia,

na

czym

pol

egał

suk

ces

• cy

wili

zacy

jny

Japo

nii,

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

map

a•

tem

at

• ni

euw

zglę

dnio

ny

w p

odst

awie

pr

ogra

mow

ej

105.

Nau

ka i

post

ęp

tech

nicz

ny

w 2

. poł

owie

XIX

w.

pozy

tyw

izm

,•

teor

ia e

wol

ucji,

• ro

zwój

med

ycyn

y,•

rew

oluc

ja te

chni

czna

,•

wpł

yw w

ynal

azkó

w

• te

chni

czny

ch n

a ży

cie

ludz

i.

pozy

tyw

izm

, ase

ptyk

a,

• st

erow

iec,

Kar

ol

Dar

win

, bra

cia

Wri

ght.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia,

nas

tęps

twa

ekon

omic

zne

• i s

połe

czne

zas

toso

wan

ia

najw

ażni

ejsz

ych

wyn

alaz

ków

i o

dkry

ć.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

106.

Zm

iany

w ż

yciu

co

dzie

nnym

w

2. p

ołow

ie X

IX w

.

zmia

ny w

życ

iu

• sp

ołec

zeńs

tw w

sfe

rze

odży

wia

nia,

ubi

oru,

ko

mun

ikac

ji,ro

zwój

i un

owoc

ześn

iani

e •

mia

st,

popr

awa

sytu

acji

• zd

row

otne

j spo

łecz

eńst

w,

wal

ka z

epi

dem

iam

i,zm

iany

w s

yste

mie

•

ośw

iaty

.

met

ropo

lia.

• ro

zum

ie i

posł

uguj

e si

ę po

znan

ymi

• po

jęci

ami,

opis

uje

zmia

ny w

poz

iom

ie ż

ycia

•

różn

ych

grup

spo

łecz

nych

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

107.

Kul

tura

w 2

. poł

owie

X

IX i

na p

oczą

tku

XX

w. –

szt

uki

plas

tycz

ne,

arch

itekt

ura,

film

, sp

ort

now

e nu

rty

w s

ztuc

e,•

now

e st

yle

• w

arc

hite

ktur

ze,

rozw

ój s

ztuk

i film

owej

,•

igrz

yska

olim

pijs

kie

ery

• no

woż

ytne

j.

real

izm

, im

pres

joni

zm,

• sy

mbo

lizm

, sec

esja

, fo

wiz

m, k

ubiz

m,

futu

ryzm

, ab

stra

kcjo

nizm

, ne

ogot

yk, e

klek

tyzm

, H

onor

e D

aum

ier,

Edo

uard

Man

et, C

laud

e M

onet

, Pau

l Cez

anne

,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

i ro

zpoz

naje

now

e •

nurt

y w

szt

uce

i now

e st

yle

w a

rchi

tekt

urze

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

WIEK XIXPa

ul G

augi

n, V

ince

nt

van

Gog

h, P

ablo

Pi

cass

o, U

mbe

rto

Boc

cion

i, W

asyl

K

andi

nsky

.

108.

Kró

lest

wo

Pols

kie

prze

d w

ybuc

hem

po

wst

ania

st

yczn

iow

ego

polit

yka

Ale

ksan

dra

• W

ielo

pols

kieg

o w

obec

R

osji,

ożyw

ieni

e dą

żeń

• ni

epod

legł

ości

owyc

h w

lata

ch 6

0. X

IX w

.

czer

won

i, bi

ali,

• A

leks

ande

r W

ielo

pols

ki, J

aros

ław

D

ąbro

wsk

i, A

ndrz

ej

Zam

oysk

i.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

pol

ityk

ę A

leks

andr

a •

Wie

lopo

lski

ego.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

109.

Pow

stan

ie s

tycz

niow

ew

ybuc

h po

wst

ania

•

styc

znio

weg

o,pr

zebi

eg i

char

akte

r w

alk,

• up

adek

pow

stan

ia i

jego

•

skut

ki.

bran

ka, u

kaz,

cyt

adel

a,

• uw

łasz

czen

ie, L

udw

ik

Mie

rosł

awsk

i, M

aria

n La

ngie

wic

z, R

omua

ld

Trau

gutt

, Sta

nisł

aw

Brzó

ska,

22

/23.

01.1

863

r.,

1864

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,sy

tuuj

e w

cza

sie

i prz

estr

zeni

•

pow

stan

ie s

tycz

niow

e,pr

zeds

taw

ia p

rzyc

zyny

, prz

ebie

g •

i cha

rakt

er p

owst

ania

,ro

zróż

nia

bezp

ośre

dnie

•

i dłu

gofa

low

e na

stęp

stw

a po

wst

ania

sty

czni

oweg

o.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

110.

Zie

mie

pol

skie

w

ost

atni

m p

ółw

iecz

u ni

ewol

i

sytu

acja

pol

ityc

zna

• w

zab

orac

h,zm

iany

gos

poda

rcze

.•

rusy

fika

cja,

•

germ

aniz

acja

, K

ultu

rkam

pf, H

akat

a,

loja

lizm

, tró

jloja

lizm

, pr

aca

orga

nicz

na.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i.po

dręc

znik

• ze

szyt

ćw

icze

ń•

teks

t źr

ódło

wy

•

111.

Kul

tura

pol

ska

w o

stat

nim

pół

wie

czu

niew

oli

rozw

ój k

ultu

ry p

olsk

iej

• po

d za

bora

mi,

now

e ki

erun

ki

• w

lite

ratu

rze

pols

kiej

,sz

tuka

i ar

chite

ktur

a,•

ośw

iata

i ży

cie

codz

ienn

e.•

pozy

tyw

izm

, •

mod

erni

zm,

impr

esjo

nizm

, sy

mbo

lizm

, ekl

ekty

zm,

Ale

ksan

der

Świę

toch

owsk

i, B

oles

ław

Pru

s, H

enry

k Si

enki

ewic

z, W

liza

Orz

eszk

owa,

Kaz

imie

rz

Prze

rwa-

Tetm

ajer

, St

anis

ław

Wys

piań

ski,

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,oc

enia

osi

ągni

ęcia

w k

ultu

rze,

•

sztu

ce i

szko

lnic

twie

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne


WIEK XIX

Stef

an Ż

erom

ski,

Wła

dysł

aw R

eym

ont,

Ju

liusz

Kos

sak,

Jan

Mat

ejko

, bra

cia

Gie

rym

scy,

Leo

n W

yczó

łkow

ski,

Julia

n Fa

łat,

Jace

k M

alcz

ewsk

i.

WIEK XX

112.

Pols

kie

part

ie

polit

yczn

e na

po

cząt

ku X

X w

.

pols

kie

ugru

pow

ania

•

polit

yczn

e dz

iała

jące

pod

ko

niec

XIX

w.,

stos

unek

pol

skic

h pa

rtii

• po

lityc

znyc

h do

pań

stw

za

borc

zych

,po

lski

e pa

rtie

pol

ityc

zne

• po

rew

oluc

ji 19

05–1

907

r. w

Kró

lest

wie

Pol

skim

.

Józe

f Piłs

udsk

i, •

Win

cent

y W

itos,

R

oman

Dm

owsk

i.

prze

dsta

wia

głó

wne

nur

ty

• po

lityc

zne

pow

stał

e po

d za

bora

mi

w k

ońcu

XIX

w.,

char

akte

ryzu

je s

tosu

nek

pols

kich

•

part

ii po

lityc

znyc

h do

pań

stw

a za

borc

zych

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

113.

Euro

pa z

mie

rza

ku

woj

nie

konf

likty

mię

dzy

• m

ocar

stw

ami

euro

pejs

kim

i,po

wst

anie

blo

ków

•

pańs

tw,

wyd

arze

nia

na

• B

ałka

nach

,pr

zygo

tow

ania

pań

stw

do

• w

ojny

.

ente

nta,

•

trój

poro

zum

ieni

e,

„koc

ioł b

ałka

ński

”,

1904

r., 1

907

r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

ymie

nia

głów

ne p

rzyc

zyny

•

konf

liktó

w p

omię

dzy

moc

arst

wam

i eur

opej

skim

i i u

mie

jsca

wia

je n

a m

apie

Eur

opy

i św

iata

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

114.

Wie

lka

Woj

na

(191

4–19

18)

przy

czyn

y w

ybuc

hu

• I w

ojny

św

iato

wej

,fr

onty

pod

czas

I w

ojny

•

świa

tow

ej,

char

akte

r w

alk,

• no

we

środ

ki te

chni

czne

,•

skut

ki I

woj

ny ś

wia

tow

ej.

•

woj

na p

ozyc

yjna

, woj

na

• po

dwod

na, z

awie

szen

ie

bron

i, 28

.06.

1914

r.,

1916

r., 1

1.11

.191

8 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

prz

yczy

ny w

ybuc

hu

• w

ojny

,ch

arak

tery

zuje

prz

ebie

g dz

iała

ń •

woj

enny

ch z

uw

zglę

dnie

niem

no

wyc

h śr

odkó

w te

chni

czny

ch.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

115.

Rew

oluc

ja i

woj

na

dom

owa

w R

osji

przy

czyn

y w

ybuc

hu

• re

wol

ucji

w R

osji,

rew

oluc

ja lu

tow

a,•

rew

oluc

ja

• pa

ździ

erni

kow

a,w

ojna

dom

owa.

•

okre

s dw

uwła

dzy,

Rad

a •

Kom

isar

zy L

udow

ych,

w

ojna

dom

owa,

15

.03.

1917

r.,

7.11

.191

7 r.,

3.0

3.19

18 r.

19

21 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,w

yjaś

nia

przy

czyn

y w

ybuc

hu

• re

wol

ucji

w R

osji,

char

akte

ryzu

je n

astę

pstw

a re

wol

ucji

• ro

syjs

kich

dla

Ros

ji i E

urop

y,


Dzi

ałLp

.P

ropo

now

any

tem

at le

kcji

Głó

wne

zag

adni

enia

lekc

jiP

ojęc

ia, da

ty, po

stac

iO

siąg

nięc

ia u

czni

a.P

o za

jęci

ach

ucze

ń:Śr

odki

dyd

akty

czne

Treś

ci i

tem

aty

poza

prog

ram

owe

WIEK XXoc

enia

rol

ę Le

nina

w p

rzej

ęciu

•

prze

z bo

lsze

wik

ów w

ładz

y w

Ros

ji,op

isuj

e re

akcj

e pa

ństw

•

euro

pejs

kich

na

wyd

arze

nia

w R

osji.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

116.

Ku

wol

nośc

i – s

praw

a po

lska

w c

zasi

e I w

ojny

św

iato

wej

stan

owis

ko m

ocar

stw

•

w s

praw

ie p

olsk

iej,

pols

kie

orie

ntac

je

• ni

epod

legł

ości

owe,

sytu

acja

na

ziem

iach

•

pols

kich

pod

czas

I w

ojny

św

iato

wej

,w

alka

zab

orcó

w

• o

uzys

kani

e po

parc

ia

Pola

ków

.

akty

wiś

ci, p

asyw

iści

, •

alia

nci,

akt

5 lis

topa

da,

wie

lka

licyt

acja

, Józ

ef

Piłs

udsk

i, R

oman

D

mow

ski,

Wilh

elm

II,

Fran

cisz

ek Jó

zef,

Mik

ołaj

II,

Tho

mas

W

ilson

, 5.1

1.19

16 r.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,ch

arak

tery

zuje

sto

sune

k pa

ństw

•

zabo

rczy

ch d

o sp

raw

y po

lski

ej,

opis

uje

pogl

ądy

zwol

enni

ków

•

różn

ych

orie

ntac

ji,w

yjaś

nia

mię

dzyn

arod

owe

• uw

arun

kow

ania

spr

awy

pols

kiej

.

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

117.

Pols

kie

form

acje

w

ojsk

owe

w la

tach

I w

ojny

św

iato

wej

wys

iłek

zbro

jny

Pola

ków

•

na fr

onta

ch I

woj

ny

świa

tow

ej,

pols

kie

form

acje

•

woj

skow

e w

alcz

ące

u bo

ku a

rmii

pańs

tw

cent

raln

ych,

pols

kie

form

acje

•

woj

skow

e w

alcz

ące

u bo

ku R

osji,

wie

lkie

bit

wy

z ud

ział

em

• od

dzia

łów

pol

skic

h.

Pols

kie

Siły

Zbr

ojne

, •

legi

on „

puła

wsk

i”,

„Baj

ończ

ycy”

, „Bł

ękit

na

Arm

ia”,

Józe

f Dow

bór-

-M

ości

cki,

Józe

f Hal

ler,

Józe

f Piłs

udsk

i.

rozu

mie

i po

sług

uje

się

pozn

anym

i •

poję

ciam

i,oc

enia

wys

iłek

zbro

jny

Pola

ków

.•

podr

ęczn

ik•

zesz

yt ć

wic

zeń

• te

kst

źród

łow

y•

źród

ła

• ik

onog

rafi

czne

map

a•

UW

AG

A:

Podz

iał n

a te

mat

y w

tab

eli r

ozkł

adu

mat

eria

łu n

ie je

st je

dnoz

nacz

ny z

licz

bą je

dnos

tek

lekc

yjny

ch w

3-le

tnim

cyk

lu k

szta

łcen

ia.

Nau

czyc

iel p

owin

ien

zade

cydo

wać

, w z

ależ

nośc

i od

moż

liwoś

ci i

zain

tere

sow

ań u

czni

ów, i

le g

odzi

n pr

zezn

aczy

ć na

kon

kret

ny te

mat

.


PROPOZYCJE TEMATÓW LEKCJI POWTÓRZENIOWYCH

Osiągnięcia ludów starożytnego Bliskiego Wschodu1. Osiągnięcia cywilizacji starożytnej Grecji i Rzymu2. Przyczyny i skutki rozpadu imperium rzymskiego3. Zmiany terytorialne Polski wczesnopiastowskiej4. Blaski i cienie rozbicia dzielnicowego5. Dzieło ostatnich Piastów6. Polska Jagiellonów potęgą europejską7. Początki nowożytnego świata8. Polska złotego wieku na tle europejskim9. Skutki wojen w XVII wieku na ziemiach polskich10. Polska w dobie rozbiorów11. Przyczyny upadku państwa polskiego pod koniec XVIII wieku12. Konsekwencje wojen napoleońskich dla Polski i Europy13. Zmiany w Europie i na ziemiach polskich w 1. połowie XIX wieku14. Ziemie polskie w okresie powstania styczniowego i kształtowania się świadomości 15. narodowejSprawa polska w czasie I wojny światowej16.

Dodatkowo należy zrealizować lekcje związane z historią regionalną lub omówić te tema-ty w ramach lekcji poświęconych historii kultury i walki o polskość.


PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO DLA GIMNAZJÓW

Źródło: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wycho-wania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17)

HISTORIA

III etap edukacyjny

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Chronologia historyczna.Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprze-dzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturo-wym i cywilizacyjnym.

II. Analiza i interpretacja historyczna.Uczeń wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w nar-racji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych; wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.

III. Tworzenie narracji historycznej.Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł; tworzy krótkie wypowie-dzi: plan, notatkę, rozprawkę, prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Najdawniejsze dzieje człowieka. Uczeń: 1) porównuje koczowniczy tryb życia z osiadłym i opisuje skutki przyjęcia przez człowieka trybu osia-

dłego; 2) wyjaśnia zależności pomiędzy środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.

2. Cywilizacje Bliskiego Wschodu. Uczeń: 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnej Mezopotamii i Egiptu; 2) charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w Egipcie; 3) wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw; 4) rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Mezopotamii i Egiptu.

3. Starożytny Izrael. Uczeń: 1) charakteryzuje podstawowe symbole i główne zasady judaizmu; 2) wyjaśnia różnicę pomiędzy politeizmem a monoteizmem, odwołując się do przykładów.

4. Cywilizacja grecka. Uczeń: 1) wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji; 2) umiejscawia w czasie i porównuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie

i Atenach peryklejskich; 3) charakteryzuje czynniki integrujące starożytnych Greków – język, system wierzeń, teatr oraz igrzyska

olimpijskie.

5. Cywilizacja rzymska. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie i charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa

w Rzymie republikańskim i cesarstwie; 2) wyjaśnia przyczyny i wskazuje skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy Rzymian wobec niewolników

i ludów podbitych; 3) podaje przykłady wpływu kultury greckiej na kulturę rzymską; 4) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego.


6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: 1) charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych

dziedzinach: filozofii, nauce, architekturze, sztuce, literaturze; 2) podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które mają wpływ na cywilizację współczesną.

7. Chrześcijaństwo. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa; 2) wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim.

8. Arabowie i świat islamski. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni kierunki i zasięg podbojów arabskich; 2) opisuje podstawowe zasady i symbole islamu; 3) wyjaśnia rolę Arabów w przekazywaniu dorobku kulturowego pomiędzy Wschodem a Zachodem.

9. Początki cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa. Uczeń: 1) umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo

w Europie Zachodniej; 2) charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i wyjaśnia, na czym polegał renesans karoliński; 3) charakteryzuje główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III; 4) opisuje relacje pomiędzy władzą cesarską a papieską w X−XI w.

10. Bizancjum i Kościół wschodni. Uczeń: 1) lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie; 2) charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i rozpoznaje osiągnięcia kultury

bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka); 3) wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI w.

11. Społeczeństwo średniowiecznej Europy. Uczeń: 1) rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego; 2) wyjaśnia pojęcie stanu i charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu; 3) charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne i kulturowe miast w średniowieczu.

12. Kultura materialna i duchowa łacińskiej Europy. Uczeń: 1) wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego śre-

dniowiecznego społeczeństwa; 2) porównuje główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej; 3) rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice pomiędzy stylem romańskim a stylem go-

tyckim, z uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.

13. Polska pierwszych Piastów. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów; 2) wskazuje, na przykładzie państwa pierwszych Piastów, charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej; 3) wyjaśnia okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne

chrystianizacji Polski; 4) ocenia dokonania pierwszych Piastów w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury.

14. Polska dzielnicowa i zjednoczona. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę okresu rozbicia dzielnicowego; 2) opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego; 3) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epo-

ce Piastów; 4) opisuje zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki pomiędzy

rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym; 5) ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbaniza-

cja kraju, prawo, nauka) oraz w polityce zagranicznej; 6) charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej Królestwa Polskiego po przyłączeniu ziem ru-

skich.

15. Polska w dobie unii z Litwą. Uczeń: 1) wyjaśnia przyczyny i ocenia następstwa unii Polski z Litwą; 2) porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko-krzyżackimi w epo-

ce Jagiellonów; 3) charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.


16. Wielkie odkrycia geograficzne. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni wyprawy Krzysztofa Kolumba, Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana oraz

sytuuje w przestrzeni posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii; 2) ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla No-

wego Świata.

17. Humanizm i renesans. Uczeń: 1) wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy; 2) charakteryzuje największe osiągnięcia: Leonarda da Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rot-

terdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza; 3) ocenia rolę druku dla upowszechniania idei renesansu oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.

18. Rozłam w Kościele zachodnim. Uczeń: 1) wymienia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim; 2) opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana Kalwina oraz przedstawia okoliczności

powstania kościoła anglikańskiego; 3) wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego i wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicy-

zmu.

19. Polska i Litwa w czasach ostatnich Jagiellonów. Uczeń: 1) ocenia politykę zagraniczną ostatnich Jagiellonów; 2) przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej pomiędzy Polską a Litwą i jej główne postanowienia oraz

wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów; 3) charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko-litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle euro-

pejskim; 4) przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość

Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego; 5) rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich ze szczególnym uwzględ-

nieniem własnego regionu.

20. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń: 1) wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje; 2) wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henry-

kowskich; 3) przedstawia zasady wolnej elekcji; 4) ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w.; 5) rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, odwołując się do przykładów architektury i sztuki

we własnym regionie.

21. Rzeczpospolita Obojga Narodów i jej sąsiedzi w XVII w. Uczeń: 1) wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją; 2) wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie; 3) ocenia społeczno-gospodarcze i polityczne następstwa wojen w XVII w.; 4) wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospo-

litej w II połowie XVII w.

22. Formy państwa nowożytnego. Uczeń: 1) charakteryzuje, na przykładzie Francji Ludwika XIV, ustrój monarchii absolutnej; 2) wymienia, odwołując się do przykładu Anglii, główne cechy monarchii parlamentarnej; 3) porównuje monarchię parlamentarną z monarchią absolutną, uwzględniając zakres władzy monarszej,

prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu); 4) wyjaśnia, na czym polegała specyfika ustroju Rzeczypospolitej Obojga Narodów na tle Europy.

23. Europa w XVIII w. Uczeń: 1) wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce; 2) charakteryzuje zasadę trójpodziału władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau; 3) porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii.

24. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w. Uczeń: 1) przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich; 2) wyjaśnia zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.; 3) charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i Stanisława Leszczyńskiego oraz

dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich.


25. Bunt poddanych – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Uczeń: 1) przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość; 2) ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych; 3) wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja

amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy.

26. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej. Uczeń: 1) przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; 2) sytuuje w czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu

Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3 maja; 3) wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa; 4) rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu kla-

sycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.

27. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w. Uczeń: 1) sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie zmiany terytorialne po każdym

rozbiorze; 2) przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego; 3) rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej.

28. Rewolucja francuska. Uczeń: 1) wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki; 2) wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej; 3) opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.

29. Epoka napoleońska. Uczeń: 1) opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i po-

litycznych; 2) wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy

ustrojowe i terytorium Księstwa Warszawskiego; 3) ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.

30. Europa po kongresie wiedeńskim. Uczeń: 1) przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie pol-

skiej; 2) wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w I połowie XIX w.

31. Rozwój cywilizacji przemysłowej. Uczeń: 1) wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej; 2) podaje przykłady pozytywnych i negatywnych skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowi-

ska naturalnego; 3) identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia następstwa ekonomiczne i spo-

łeczne ich zastosowania; 4) opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych w XIX w. na podstawie źródeł pisanych,

ikonograficznych i statystycznych.

32. Europa i świat w XIX w. Uczeń: 1) opisuje przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych; 2) dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec; 3) wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europej-

skich w XIX w.; 4) ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowa-

nych społeczności i państw.

33. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim. Uczeń: 1) wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie wiedeń-

skim; 2) charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego; 3) ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.

34. Społeczeństwo dawnej Rzeczypospolitej w okresie powstań narodowych. Uczeń: 1) sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; 2) przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych;


3) rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa powstańczych ruchów narodowych; 4) charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji.

35. życie pod zaborami. Uczeń: 1) wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej; 2) charakteryzuje i ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców; 3) porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możli-

wości prowadzenia działalności społecznej i rozwoju narodowego; 4) przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w.

36. Europa i świat na przełomie XIX i XX w. Uczeń: 1) przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska naturalne-

go; 2) charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego; 3) przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.

37. I wojna światowa i jej skutki. Uczeń: 1) wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie

XIX i XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy; 2) charakteryzuje specyfikę działań wojennych, ze szczególnym uwzględnieniem nowych środków tech-

nicznych.

38. Rewolucje rosyjskie. Uczeń: 1) wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.; 2) wyjaśnia okoliczności przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji; 3) opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy; 4) charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji.

39. Sprawa polska w I wojnie światowej. Uczeń: 1) charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy zwolenników róż-

nych orientacji politycznych; 2) ocenia wysiłek zbrojny Polaków; 3) wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.

Wydawnictwo Szkolne PWN Sp. z o.o.ul. Świętojerska 5/7, 00-236 WarszawaWydanie IArkszy drukarskich 5,5Druk ukończono w lipcu 2009 r.Druk i oprawa:

Podstawa programowa - PWN Wydawnictwo...

Documents

Transcript of Podstawa programowa - PWN Wydawnictwo...