Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Integracja danych, zmiana kulturowa, ekosy-stemy. 10 kierunków e-zdrowia w Europie.

CYFROWA RELACJALekarz, pacjent i nowe technologie.Od zaufania do wspólnych korzyści.

DYLEMAT MENEDŻERARozwiązania IT oraz nowości,

w które warto zainwestować już dziś.

WYJŚCIE Z POCZEKALNI

O g ó l n O p O l s k I s y s T e m O c h R O n y Z d R O w I a

InnOwacyjna OchROna ZdROwIa

www.OsOZ.pl

OS

OZ

6

6 /

2016

2016

ISSN

189

7-58

28, c

ena

10 z

ł (za

wie

ra 8

% V

AT)

tel./faks +48 [email protected]

BIURO ORGANIZACYJNE:Wydawnictwo Termedia

ul. Kleeberga 2, 61-615 Poznań

INFORMACJE I REJESTRACJA: WWW.TERMEDIA.PLtel./faks +48 [email protected]./faks +48 [email protected]

WWW.TERMEDIA.PLWWW.TERMEDIA.PLtel./faks +48 [email protected]

WWW.TERMEDIA.PL

TERMIN:22–23 września 2016 r.

MIEJSCE:Centrum Konferencyjne Kopernika

ul. Kopernika 30 00-336 Warszawa

ORGANIZATORZY:Akademia Menedżera Zdrowia

czasopismo Menedżer Zdrowia

Wydawnictwo Termedia

PLANOWANE TEMATY:• obsługa pacjenta w modelu segmentacji i grup docelowych,

• współpraca z pracodawcami (zdrowie pracownika),

• budżetowanie działań komunikacyjnych,

• zarządzanie konfliktami w zespołach,

• badanie tajemniczego pacjenta – przygotowania, wnioski i wdrożenie zmian,

• wykorzystanie mediów elektronicznych w komunikacji,

• nowości w komunikacji: trendy na świecie w odniesieniu do polskich realiów,

• komunikacja wewnętrzna: szkolenia dla pracowników, kultura organizacyjna,

• technologie informacyjno-komunikacyjnew obsłudze pacjenta,

• placówka w warunkach srebrnej ekonomii, czyli starzejącego się społeczeństwa.

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

Obecne czasy wymagają od nas dużej elastyczności i nieustannego dostosowywania się do nowych warunków otoczenia. Głębokie przemiany społeczne, będące następstwem m.in. roz-woju Internetu i technologii mobilnych, docierają do konserwatywnego świata ochrony zdro-wia. Paradoksalnie, wraz z postępującą cyfryzacją i oswajaniem się z technologiami, począt-kowe obawy zastąpione zostały dylematami, jak jeszcze e-zdrowie może wzmocnić systemy ochrony zdrowia, skuteczność diagnozy oraz leczenia, zaangażowanie pacjenta. Lub bardziej dosadnie – uratować przed katastrofą chorób cywilizacyjnych, rosnącymi kosztami albo za-pewnić opiekę rosnącej grupie seniorów. Gdy zapytamy pacjentów, czy są gotowi dzielić się cyfrowymi danymi zdrowotnymi ze specjalistami ochrony zdrowia, wyjaśniając jednocześ-nie cel, niemal każdy odpowiada pozytywnie. Zwłaszcza, gdy od tego może zależeć zdrowie, a nawet życie. E-zdrowie przestało być niezrozumiałym pojęciem, za którym kryją się skom-plikowane mechanizmy informatyczne. Dziś zamiast o technologii rozmawia się o wykorzy-stywaniu możliwości, jakie daje połączony cyfrowo świat, a konkretnie – rozwiązania mo-bilne w naszych rękach i domach. Opiekę epizodyczną zastępuje kontynuacja i koordynacja, leczenie skutków chorób – profilaktyka, niepewność oraz izolację – telekonsulacje i telemo-nitoring, a skomplikowany system zdrowia – transparentność i dostępność.

W tak dynamicznej rzeczywistości powinniśmy wspierać kulturę otwartą na innowacje za-miast hermetycznie bronić tego, jak jest. Z kilku powodów: bo systemu ochrony zdrowia w Polsce nie da się już uratować stosując stare metody i sposób myślenia sprzed kilku lat, długich kolejek nie skrócimy prostymi reformami czy pompowaniem pieniędzy. Dyskutując o e-zdrowiu przez ostatnie lata nie zauważyliśmy, że pacjenci zaakceptowali nowe technolo-gie i chcą z nich korzystać. Dostrzegł to rynek oferując aplikacje mobilne i gadżety mierzące parametry zdrowia. Cały sektor zdrowia potrzebuje kulturowej metamorfozy i proinnowacyj-nej orientacji, a przede wszystkim odważnego wdrażania e-rozwiązań, na szczeblu mikro oraz makro. Miejmy nadzieję, że ogłoszony z początkiem czerwca przez Ministerstwo Cyfryzacji program „Od cyfrowej do papierowej Polski” będzie konsekwentnie realizowany.

Kultura adaptacjiRewolucję technologiczną w ochronie zdrowia można przyrównać do wielkiej fali.

Albo nauczymy się jak pływać i korzystać z jej siły, albo znajdziemy się pod wodą i utoniemy. Trzeciej opcji nie ma.

Bezpłatne wydanie mobilne czasopisma

Nota beNe

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016

�

6 ZdjęcienumeruTygrys ekonomiczny i zdrowotny

10 rynekZdrowiawpigułcenieznaciedniaanigodziny

14 alertepidemiologicZnyprognozadlaalergii,grypy iprzeziębienia(sierpień2016)

15 aplikacjemedycZnenajnowszeaplikacjezdrowotnenasmartfona

16 nowościiwynalaZkiBłyskawicznytestnaraka,mega-komputer, wózekinwalidzkizdrukarki,wagadlasercaitd.

19 laBoratoriumtechnologiikręteścieżkidigitalizacji

21 infografikadokumentacjamedyczna

22 wyjścieZpocZekalni„tydzieńe-zdrowia”(ehealthweek) wamsterdamiepodkreśliłmocnorolęzaangażo-waniapacjentawbudowęsystemówe-zdrowiaorazwyzwaniawzakresieintegracjidanych.

28 ekSpertłukaszkołtowski:lekarzwcyfrowejrelacji zpacjentem

evam.weinreich-jensen:pozamuramiszpitala

33 jednopytaniejeremytheal:itwprocesachklinicznych

35 analiZaSprZedaŻylekÓwchorobyukładukrążenia.opiniaeksperta

36 legiSlacjapunktyzainformatyzację

39 techhealthnewSconnectedcare usingavatarsandrobotstotreatsocialdisorders integratedcare

44ZamÓwieniapuBlicZnewieżaBabel

48felieton500+plus2000zł,czyliproblemszpitali

50kreatywniepieterkubben:Scalaniewiedzyzpraktyką

51 inSpiracjematematykaczłowieka

aktualności

innowacje

raport

roZmowy

praktycZnie

noweidee

CZASOPISMO

OGÓLNOPOLSKI SYSTEMOCHRONY ZDROWIA

CZERWIEC 2016

6

�Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016

radanaukowaoSoZ(kolejnośćalfabetyczna,stannaczerwiec2016r.,liczbaczłonkówrady:99osób)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka-Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr hab. n. med. Rafał Białynicki-Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk-Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak-Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż-Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 48. prof. dr hab. Teresa Kulik, 49. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 50. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 51. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 52. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 53. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz-Uszyńska, 54. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 55. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 56. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 57. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 58. dr n. med. Beata Małecka-Libera, 59. prof. dr hab. Grażyna Mielnik-Niedzielska, 60. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk-Hojło, 61. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 62. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 63. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 64. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 65. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 66. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 67. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 68. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 69. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 70. dr n. med. Andrzej Rakowski, 71. dr n. med. Grażyna Rogala-Pawelczyk, 72. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski-Śliż, 73. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 74. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 75. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 76. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 77. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 78. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 79. lek. Maciej Sokołowski, 80. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 81. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 82. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 83. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 84. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 85. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 86. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 87. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 88. dr n. med. Jakub Trnka, 89. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 90. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden-Gałuszko, 91. prof. dr hab. Andrzej Wall, 92. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 93. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 94. dr hab. n. med. Andrzej Wojnar (prof. nadzw. WSF), 95. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 96. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 97. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 98. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 99. prof. dr hab. Marek Ziętek

52 e-ZdrowiewpolScefragmentaryzacjaibrakstrategii

54 kontrolanikoprowadzeniudokumentacjimedycznej

57 wiedZaZapowiedzi,relacje,lekturyon-line

58 monitorZjawiSk epidemiologicZnychmapyzdrowotnekraju(maj2016)

62 monitorfarmacjirynekfarmaceutyczny(maj2016)

70 monitorrynkulekÓwSprzedażlekówstosowanychwchorobachsercaiukładukrążenia

75 kS-aptekaZintegrowanySystemobsługiapteki

77 kS-SomedZintegrowanySystemobsługiprzychodni

310 183 878liczbaopakowańlekównachorobysercaiukładukrążeniazakupionychw2015roku(25proc.wzrostnaprzestrzeniostatnich10lat).wartośćsprzedażyprzekroczyłakwotę5mld782mlnzł.dolegliwościztejgru-pyodpowiadajązaprawie50%wszystkichzgonówwpolsce.

Analiza sprzedaży leków na choroby serca i układu krążenia – str. 70.

7,6%napluSiewmaju–wstosunkudokwietnia–wzrosłaśredniacenaopakowanialekudostępnegowaptece.najwię-cej–wprzypadkuproduktówotc(+7,6%)

9,1%naminuSieobrótwstatystycznejaptecezmalałwmajuażo9,1%dopoziomu164tys.zł.obrótdlacałegorynkufar-maceutycznego:2429660zł.

„narzędziae-zdrowiaograniczająilość obciążeńadministracyjnychlekarza.”

drłukaszkołtowskilekarz,kardiolog,entuzjastarozwiązańm-zdrowia

Wywiad – str. 28

StatyStyki iprognoZy

SyStemyit

edukacja

www. fac e B oo k . p l / i t i Z d row i e

winternecie

pobierzbezpłatnieraportczasopismaoSoZ„114praktycznychaplikacjizdrowotnych”.

prezentujemynajciekawszeaplikacjemobilnedlapacjentów, lekarzy,pielęgniarekorazplacówekmedycznychusystematyzo-wanewramach13kategorii,wtymm.in.monitoringzdrowia,profilaktyka,chorobyprzewlekłe,zdrowiepsychiczneitd.

www.osoz.pl/aplikacje


�


Tygrys ekonomiczny i zdrowotnyWedług rankingu opartego na danych Organizacji Narodów Zjednoczonych (UN), Banku Światowego (World Bank) i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), najzdrowszym państwem świata jest Singapur. W przygo-towanym przez Bloomberg’a zestawieniu wzięto pod uwagę m.in. wskaźniki śmiertelności, profilaktyki oraz ryzyka zdrowotnego dla państw o liczbie mieszkańców większej niż 1 mln. Singapur uzyskał łącznie oce-nę na poziomie 89,45%. Drugie miejsce zajęły Włochy (89,07%), trzecie – Australia (88,33%). Na 4 miej-scu uplasowała się Szwajcaria. W pierwszej dziesiątce znalazły się także: Japonia, Izrael, Hiszpania, Holan-dia, Szwecja i Niemcy.

Źródło: World Economic Forum, Bloomberg Health Grade. Zdjecie: www.yoursingapore.com

a k t ua l no ś c i


�

5,5 mln mieszkańców Singapuru żyje na powierzchni 720 km2 (3 miejsce na świecie pod względem stopnia zagęszczenia lud-ności). Założeniem systemu ochrony zdrowia jest wysoka jakość świadczeń przy powszechnym dostępie do usług medycznych. W systemie funkcjonują zarówno publiczne i prywatne podmioty, łącznie 35 000 świadczeniodawców i prawie 12 000 łóżek szpi-talnych. Duże znaczenie odgrywa promocja zdrowego i zrównoważonego trybu życia oraz programy prewencyjne. Planowanie narodowego konta e-zdrowia rozpoczęło się już w 2008 roku (National Electronic Health Record, NEHR), jego wdrożenie za-kończono w bardzo krótkim czasie – w 2012 roku. Dziś NEHR jest wiodącym w regionie Azji przykładem informatyzacji ochro-ny zdrowia i wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Połączenie uczestników sektora – lekarzy rodzinnych, klinik, szpitali, domów opieki – jednym systemem informacyjnym pozwala swobodnie dystrybuować informacje na temat zdro-wia pacjenta. W ten sposób zredukowano dublowanie świadczeń oraz badań, podwyższono jakość opieki przy obniżeniu ogól-nych kosztów. Z doświadczeń Singapuru korzystają autorzy innych projektów e-zdrowia, w tym m.in. Stany Zjednoczone.


10


Nie znacie dnia ani godzinyAleksAndrA kurOwskA

System ochrony zdrowiaPodczas gdy emocjonowano się zmianami wycen (głównie ob-niżkami) zaproponowanymi przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, które miałyby wejść w życie od przy-szłego roku, NFZ zakradł się do szpitalnych budżetów boczną furtką, lecz zgodnie z prawem. Płatnik zaproponował, że już od 1 lipca zetnie wyceny w kardiologii inwazyjnej o ok. 18 proc., ale za to doda 20 proc. w niektórych procedurach pediatrycz-nych realizowanych przez szpitale kliniczne i instytuty oraz na leczenie seniorów, prowadzenie ciąż i opiekę nad noworodkami. Było widać, że wielu się w tym pogubiło. Skąd te zmiany i cze-

Konkretne propozycje zmian w płacach, które miałyby stopniowo wchodzić w życie przez pięć lat, nowelizacja przepisów dotycząca finansowania wyrobów medycznych oraz „testowa” modyfikacja wycen świadczeń przez NFZ już od 1 lipca – to jedne z najgorętszych tematów czerwca. W mediach przebijał się za to głównie temat strajku w Centrum Zdrowia Dziecka.

Foto

: des

ign

by fr

eepi

k.co

m

Rynek zdRowia w pigułce

11Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016


mu były tak nagłe? Zacznijmy od termi-nów – w lipcu wchodzą w życie przepi-sy, zgodnie z którymi od czasu przyjęcia zmian w wycenach do ich zastosowania będzie musiał minąć rok. Więc albo te-raz, albo długo nie (choć MZ ma już pro-jekt zniesienia tego ograniczenia). Oli-wy do ognia dolały też bieżące wydarze-nia. Kardiolodzy interwencyjni, ale też placówki publiczne i prywatne, przygo-towały przeciwko zmianom szykowa-nym przez AOTMiT ciężką artylerię, wydając wiele stanowisk, organizując konferencje, debaty i krytykując jakie-kolwiek zmiany, bez propozycji, ile cię-cia miałyby wynosić. A to, że procedu-ry są bardzo rentowne i dochodzi z tego powodu wręcz do nieprawidłowości, opisał raport NIK. Ustalenia kontrole-rów pokazały, ile można zarobić na jed-nej grupie procedur i ile stracić zajmu-jąc się kardiologią zachowawczą i jak w związku z tym segregowano pacjen-tów. Z kolei jeśli chodzi o wysokość cięć i podwyżek, NFZ zmniejszając finanso-wanie wziął pod uwagę raport NIK oraz ustalenia AOTMiT, dzieląc przez poło-wę proponowane przez Agencję zmia-ny. Z kolei w podwyższanych wycenach wykorzystano m.in. dane zbierane przez Fundusz dotyczące pediatrii sprzed kil-ku lat. Czy tak powinno się wprowadzać zmiany – to oczywiście kwestia dysku-syjna. Współczuję świadczeniodaw-com z powodu braku stabilności (choć co ciekawe – nie garnęli się by przesłać dane wykazujące wyższe koszty). Kroki podjęte obecnie były od lat dyskutowa-ne, tylko kolejnym ekipom brakowało odwagi, by sprawą się zająć. Podobnie jak kwestią płac w zdrowiu. Incydental-ne rozwiązania, jak np. ustawa 203 czy tzw. wedlowska, psuły system. Analo-gicznie – niestety – podwyżki dla pie-lęgniarek przyznane w zeszłym roku. Z jednej strony same pielęgniarki były z nich niezadowolone, z drugiej – pękły siatki wynagrodzeń placówek medycz-nych, bo okazało się, że za identyczną pracę wynagrodzenia są różne (np. re-jestratorki czy członka zespołu ratun-kowego). Minister Konstanty Radziwiłł podjął prace nad systemem wynagro-dzeń minimalnych w ochronie zdrowia, do których zachęcał będąc jeszcze w Na-czelnej Radzie Lekarskiej. Jednak kata-lizatorem do tego, aby sprawą zająć się szybciej, był zdecydowanie strajk pie-lęgniarek w Centrum Zdrowia Dziecka oraz protesty lekarzy rezydentów. Dzię-ki nim MZ dostało (przynajmniej chwi-lowo) polityczne zielone światło do prac

LICZBA HOSPITALIZACJI W POSZCZEGÓLNYCH SPECJALNOŚCIACH W 2014 ROKU I PROGNOZA ZMIANY W STOSUNKU DO 2020 I 2030 ROKU

Liczba hospitali-

zacji w 2014 r.

Zmiana %

2020/2014 2030/2014

Razem oddziały szpitalne (zakresy swiadczeń), w tym: 9 005 544 3,1% 7,9%

Alergologia całość 47 638 -2,9% -9,6%

Anestezjologia całość 79 095 7,6% 20,8%

Angiologia 4 797 10,3% 26,5%

Audiologia całość 7 226 -5,3% -13,7%

Chemioterapia 829 743 8,6% 16,7%

Chirurgia dziecięca 139 545 -3,3% -14,5%

Chirurgia klatki piersiowej 34 441 8,2% 15,9%

Chirurgia naczyniowa 68 034 10,9% 24,9%

Chirurgia ogólna 839 915 4,5% 11,4%

Chirurgia onkologiczna 92 747 5,9% 12,8%

Chirurgia plastyczna i chirurgia plastyczna dziecięca 17 882 1,9% 6,5%

Chirurgia szczek. twarz. i chirurgia szczęk. twarz. dziecięca 24 030 -3,2% -4,7%

Choroby płuc i choroby płuc dziecięce 214 322 7,0% 18,3%

Choroby wewnętrzne 1 044 164 9,7% 29,9%

Choroby zakaźne i choroby zakaźne dziecięce 117 222 -0,4% 0,4%

Dermatologia i dermatologia dziecięca 59 980 2,6% 7,6%

Diabetologia i diabetologia dziecięca 17 810 2,8% 4,2%

Endokrynologia i endokrynologia dziecięca 63 832 0,5% -1,9%

Gastroenterologia i gastroenterologia dziecięca 118 960 4,1% 9,2%

Geriatria 25 487 15,1% 50,5%

Ginekologia onkologiczna 23 015 3,0% 4,2%

Hematologia 54 404 6,9% 17,1%

Immunologia i immunologia dziecięca 5 732 -4,9% -14,0%

Kardiochirurgia i kardiochirurgia dziecięca 28 220 10,0% 23,5%

Kardiologia i kardiologia dziec. 515 531 9,7% 27,0%

Nefrologia i nefrologia dziecięca 72 129 3,8% 10,0%

Neonatologia 378 601 -7,4% -22,0%

Neurochirurgia i nieurochirurgia dziecięca 76 736 3,0% 6,0%

Neurologia i neurologia dziecięca 315 799 5,5% 16,1%

Okulistyka i okulistyka dziecięca 344 397 10,1% 34,8%

Onkologia kliniczna i onkologia kliniczna dziecięca 89 512 5,1% 9,0%

Ortopedia i ortopedia dziecięca 453 907 2,6% 7,4%

Otolaryngologia i otolaryngologia dziecięca 266 391 -2,9% -6,8%

Pediatria 443 946 -6,7% -18,4%

Położnictwo i ginekologia 1 082 672 -7,7% -19,5%

Programy terapeutyczne i lekowe 529 251 2,2% 1,8%

Radioterapia i brachyterapia 97 611 9,1% 19,5%

Reumatologia i reumatologia dziecięca 72 793 3,0% 7,8%

Toksykologia kliniczna 10 971 -5,2% -8,6%

Transplantologia i transplantologia dziecięca 12 460 -0,1% -3,8%

Urologia i urologia dziecięca 284 596 8,1% 19,3%


12


nad systemem płac minimalnych, choć wcześniej pomysł skrytykowały resor-ty finansów i pracy. Problemem będą oczywiście stawki. Lata zaniedbań spo-wodowały, że zarobki większości pra-cowników medycznych są zdecydowa-nie za niskie w porównaniu np. z tym, co mogliby zarobić za granicą czy na-wet jako pracownicy średniego szczebla w korporacji. Stąd oczekiwania związ-kowców dotyczą przynajmniej podwoje-nia płac. MZ zaproponowało podwyżki (płace minimalne będą wyższe niż obec-ne średnie wynagrodzenia) o wiele niż-sze i w dodatku rozłożone na pięć lat. A i tak ich koszt ma wynieść 6,7 mld zł. Nie wiadomo, gdzie takie środki mia-łyby się znaleźć. Spełnienie oczekiwań pracowników musiałoby więc koszto-wać o wiele więcej. Szans na to, że nag-le podwoją się nakłady, a w dodatku cały wzrost zostanie skonsumowany na wy-nagrodzenia, a nie np. na skracanie ko-lejek, nie ma. Albo będzie konsensus, albo pat.

Pieniędzy w systemie mogłoby być więcej, gdyby wreszcie do skutku doszła informatyzacja. Ale nie wszyscy pracow-nicy byliby z niej zadowoleni (karty spe-cjalisty medycznego miały ułatwić pra-cę, ale też wskazywać, czy rzeczywiście lekarz wykonał zabiegi). Dotychczasowe plany wdrożenia kompleksowych roz-wiązań IT skończyły się fiaskiem. Teraz ma się to zmienić. Rząd ogłosił program „Od cyfrowej do papierowej Polski”. Program przewiduje m.in. cyfryzację kluczowych usług publicznych i wdro-żenie inicjatywy tożsamości elektronicz-nej (eID). Po 2019 r. będzie gotowy sy-stem e-zdrowie obejmujący m.in. dostęp do informacji o pacjencie, e-rejestrację i e-skierowania.

RaportyChoć Polska z reguły wypada fatalnie we wszystkich zestawieniach i rankin-gach dotyczących ochrony zdrowia, we-dług Eurostatu istnieje kryterium, zgod-nie z którym mieścimy się w średniej europejskiej. Chodzi o wskaźnik okre-ślający, ilu zgonom osób w wieku poni-żej 75 lat można byłoby zapobiec przy optymalnym wykorzystaniu aktualnej

wiedzy medycznej i dostępnych tech-nologii. Polska w badaniach Eurosta-tu plasuje się mniej więcej w środku ze wskaźnikiem 33,4 proc. Podobny wy-nik uzyskały Niemcy i Hiszpania. Źró-deł sukcesu można pewnie upatrywać w rozwiniętej kardiologii.

NIK zbadała jak szpitale publicz-ne korzystają z outsourcingu zarówno w zakresie udzielania świadczeń me-dycznych, jak i innych usług, np. sprzą-tania, prania, żywienia pacjentów. Oka-zuje się, że powszechnie przy tej okazji naruszano prawo np. w zakresie konkur-sów. Na dodatek szpitale nie analizowa-ły, czy zlecenie zadań na zewnątrz jest faktycznie najlepszym rozwiązaniem. Z góry zakładano, że będzie taniej i le-piej, ale w praktyce nie zawsze się tak działo. Tymczasem w skontrolowanych placówkach usługi zewnętrzne genero-wały nawet powyżej 30 proc. kosztów ich działalności. Izba zarekomendowała uregulowanie prawne, co placówki me-dyczne mogą zlecać i na jakich zasadach oraz zablokowanie obchodzenia norm czasu pracy poprzez udzielanie świad-czeń w szpitalu naprzemiennie, w ra-mach stosunku pracy i jako personel fir-my zewnętrznej

Powołany przez Ministra Zdrowia ze-spół tropiący absurdy w ochronie zdro-wia przygotował raport o tym, co należy zmienić. Na celowniku znalazły się m.in. rozbudowana sprawozdawczość, niejas-ne rozliczenia z NFZ. Wśród rekomenda-cji zaproponowano m.in. umożliwienie realizacji komercyjnych procedur pub-licznym placówkom.

Z kolei NFZ przygotował nowe pro-gnozy dotyczące kosztów zmian demo-graficznych dla publicznego systemu ochrony zdrowia.

LegislacjaW tempie ekspresowym, w niespeł-na dwa tygodnie od złożenia w Sejmie, została uchwalona nowelizacja ustawy o działalności leczniczej. Choć uwag merytorycznych było sporo, żadna z nich nie została przekuta na zmiany w rządo-wym projekcie.

Ważne zmiany czekają z kolei zasa-dy podziału unijnych i polskich fundu-

szy na zdrowie. Na koniec czerwca we-szły przepisy, zgodnie z którymi inwe-stycje powyżej 2 mln zł w AOS i 3 mln zł w szpitalnictwie (wartość liczona w per-spektywie dwóch lat) muszą ubiegać się o opinię wojewody, jeśli w przyszłości chcą korzystać z pieniędzy publicznych na równych zasadach z innymi uczest-nikami rynku. MZ chce jednak, by przy korzystaniu z pieniędzy UE opinia była wydawana niezależnie od kwoty inwe-stycji, a ponadto wymóg ten powinien objąć także POZ.

Znamy już zasady, jakie mają doty-czyć refundacji wyrobów medycznych. Wbrew zapowiedziom nie wyłączo-no ich do osobnej ustawy, lecz wpisano w ustawie refundacyjnej. Kolejne wybra-ne grupy wyrobów mają być objęte za-sadami podobnymi, co obowiązujące dla leków. Będzie też możliwość współpła-cenia w szpitalach za wykorzystanie lep-szego np. stentu czy protezy. Projekt jest krytykowany przez producentów i dys-trybutorów wyrobów medycznych.

Choć ciągle dyskutuje się o tym, że w kraju jest za dużo lekarskich specjali-zacji, to MZ zdecydowało o powołaniu nowej (niedługo w sumie może być ich już 80). Zgodnie z projektem rozporzą-dzenia skierowanym do konsultacji, do-dana ma zostać andrologia, która obec-nie jest częścią specjalizacji z endokry-nologii i urologii.

Na czas Światowych Dni Młodzie-ży zmieniono zasady zgłaszania podej-rzeń i rozpoznań chorób i biologicznych czynników chorobotwórczych, które grożą epidemią. Na liście umieszczo-no m.in. cholerę, odrę, wąglika, wiruso-we gorączki krwotoczne, zapalenie wą-troby typu A, zatrucie jadem kiełbasia-nym oraz zespół ostrej niewydolności oddechowej wywołany koronawirusem MERC-CoV lub SARS. Zamiast 24 go-dzin lekarz czy placówka będą mieć obo-wiązek poinformowania inspekcji sani-tarnej w dwie godziny.

FinanseW MZ trwają prace nad kilkoma rozwią-zaniami mającymi sprawić, by placówki – zwłaszcza te powiatowe – były w sta-nie wyjść na prostą. Jednym z pomysłów jest specjalna instytucja roboczo nazy-wana Agencją Rozwoju Szpitalnictwa, która udzielałaby niskooprocentowanych pożyczek zarówno na spłatę długów jak i nowe inwestycje. Jednak największym przełomem może być system negocjowa-nia umów na najważniejsze zakresy dzia-łania szpitali, nad którym prace trwają

»�Po�2019�roku�będzie�gotowy�system�e-zdrowie��obejmujący�m.in.�dostęp�do�informacji�o�pacjencie,��e-rejestrację�i�e-skierowania.«



od kilku miesięcy. I tak np. na poziomie powiatów mogłyby być cztery zakre-sy, w ramach których szpital nie brałby udziału w konkursach, lecz miał zapew-nione finansowanie na takim poziomie, by się nie zadłużać. Gdyby chciał mieć szerszą działalność, to na nią musiałby już konkurować z innymi placówkami. W ten sposób w pewnym sensie powsta-łaby sieć placówek różnego szczebla re-ferencyjności.

PersonaliaWiceminister Krzysztof Łanda oddaje politykę lekową Markowi Tombarkiewi-czowi, a sam skoncentruje się bardziej na pracach nad koszykiem świadczeń.

Jacek Kurzępa, pedagog i socjolog, został w czerwcu szefem nowego parla-mentarnego zespołu ds. sprywatyzowa-nych szpitali. Zespół powstał z inicjaty-wy posłów PiS i liczy pięć osób, które dyskutować będą m.in. o sytuacji finan-sowej w takich placówkach. Już sam fakt, że powołano osobne gremium do tego te-matu oddaje atmosferę wokół przekształ-ceń szpitali i prywatnych świadczenio-dawców.

Prof. Tomasz Grodzki, senator PO, zrezygnował ze stanowiska dyrekto-ra marszałkowskiego szpitala w Szcze-cinie. Niedawno został powołany przez Ministra Zdrowia na stanowisko kon-sultanta krajowego w dziedzinie chi-rurgii klatki piersiowej. Zmienił się też konsultant krajowy w dziedzinie kardio-chirurgii. Został nim prof. Jacek Różań-ski, kierownik Kliniki Kardiochirurgii i Transplantologii w Instytucie Kardio-logii w Aninie.

W sejmowej Komisji Zdrowia kardio-log prof. Grzegorz Raczak zajął miejsce po Andrzeju Jaworskim (PiS), który tra-fił do zarządu PZU. Z kolei stomatolog Radosław Lubczyk z Nowoczesnej za-stąpił Kamilę Gasiuk-Pilhowicz.

Wieści z rynkuNa przełomie sierpnia i września pierw-szych pacjentów planuje przyjąć olsztyń-ski „Budzik” dla dorosłych. Tymczasem MZ skierowało do konsultacji projekt roz-porządzenia, które umożliwi specjalne fi-nansowanie leczenia osób w śpiączce.

Radomskie Centrum Onkologii od 1 lipca 2016 będzie w ramach kontrak-

tu z NFZ wykonywać zabiegi teleradio-terapii i brachyterapii. Od grudnia ze-szłego roku ma kontrakt na chemiotera-pię w trybie ambulatoryjnym. To nowa placówka, której budowa kosztowała 130 mln zł i przy okazji pierwszy szpital onkologiczny w tym mieście.

Elbląscy radni niemal jednomyślnie zagłosowali nad uchwałą w sprawie po-łączenia Elbląskiego Szpitala Specja-listycznego ze Szpitalem Miejskim. To kolejna taka fuzja. Właściciele placówek zwykle liczą na efekty synergii, możliwe oszczędności i wyprowadzenie szpitali z długów. Niestety równocześnie rzad-ko przeprowadzają głębsze restruktury-zacje.

Jeśli chcą się Państwo podzielić z nami cie-kawymi informacjami, zapraszam do kontak-tu: [email protected]

Aleksandra Kurowska, dziennikarka od po-nad 11 lat zajmująca się tematyką medyczną oraz finansową. Redaktor Dziennika Gazety Prawnej, współpracuje m.in. z redakcją Służby Zdrowia. Pracowała w dziale ekonomicznym Życia Warszawy, Gazecie Giełdy.

Współczynnik pracy (przemnażany przez średnie

wynagrodzenie w gospodarce)

KONSTRUKCJA MINIMALNYCH WYNAGRODZEŃ W ZDROWIU (PLAN)

Lekarz / lekarz dentysta ze specjalizacją

Lekarz / lekarz dentysta z I stopniem specjalizacji

Lekarz / lekarz dentysta bez specjalizacji

Inne zawody o zastosowaniu w ochronie zdrowia, wymagające wyższego wykształcenia i specjalizacji

Inne zawody o zastosowaniu w ochronie zdrowia, wymagające wyższego wykształcenia – bez specjalizacji

Pielęgniarka / położna z tytułem magistra ze specjalizacją

Pielęgniarka / położna ze specjalizacją

Pielęgniarka / położna bez specjalizacji

Technicy medyczni i pokrewni

Inne stanowiska wymagające średniego wykształcenia

Stanowiska wymagające wykształcenia podstawowego

4797 zł

4407 zł

3978 zł

3198 zł

2769 zł

3198 zł

2769 zł

2418 zł

2418 zł

2106 zł

1989 zł

1,23

1,13

1,02

0,82

0,71

0,82

0,71

0,62

0,62

0,54

0,51

Źródło: MZ, wyliczenia własne.


1�


SprawdZalnośĆpoprZedniejprognoZy 98%

poniŻejnormy norma wySoki BardZowySoki

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (SIERPIEń)

TREND W STOSUNKU DO LIPCA

dolnośląskie 2151 kujawsko-pomorskie 1 519 lubelskie 1 470 lubuskie 1688 łódzkie 1842 małopolskie 1 617 mazowieckie 2178 opolskie 1398 podkarpackie 3 176 podlaskie 1 667 pomorskie 1923 śląskie 1839 świętokrzyskie 1 434 warmińsko-mazurskie 1162 wielkopolskie 1 614 Zachodniopomorskie 1 731

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (SIERPIEń)

TREND W STOSUNKU DO LIPCA

dolnośląskie 2175 kujawsko-pomorskie 1 665 lubelskie 1 593 lubuskie 1788 łódzkie 1 607 małopolskie 1810 mazowieckie 2154 opolskie 1 467 podkarpackie 1 931 podlaskie 1879 pomorskie 2031 śląskie 1621 świętokrzyskie 1219 warmińsko-mazurskie 1612 wielkopolskie 1 695 Zachodniopomorskie 1908

ALERGIA

POZIOM NASILENIA ALERGII

GRYPA I PRZEZIĘBIENIE

POZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SprawdZalnośĆpoprZedniejprognoZy 88%

poniŻejnormy norma wySoki BardZowySoki

aleRt epidemiologiczny (sieRpień 2016)

1�Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016

i n nowac j e

nejmthisweek

Najnowsze informacje ze świata medy-cyny, artykuły naukowe, wyniki badań i wybór tematów w obszarze biomedy-cyny i praktyki klinicznej – wiedza obo-wiązkowa dla lekarzy prosto z presti-żowego magazynu The New England Journal of Medicine skondensowana w aplikacji mobilnej. Zdjęcia, opraco-wania, materiały wideo i podsumowania audio pozwolą aktualizować informacje przydatne w pracy. Wersja na iPad wzbo-gacona dodatkowymi materiałami.

ioS|engBezpłatna

pzizz

Ciekawa aplikacja mobilna pomagająca w walce z bezsennością. Już ponad 500 tys. osób korzysta z pzizz, a narzędzie zdobywa pozytywne recenzje. Wystar-czy wsłuchiwać się w specjalnie skompo-nowane dźwięki, które wyciszają umysł pomagając w zasypianiu lub ucięciu so-bie wzmacniającej drzemki w ciągu dnia. Inne funkcje: wbudowany alarm, tryb of-fline, opcja snu od 10 min. do 12 godzin, lektor, dźwięk przestrzenny. Muzyka dla równowagi psychicznej.

ioS|android|engBezpłatna

helloheartpremium

Aplikacja, której celem jest minimaliza-cja ryzyka wystąpienia chorób serca i mo-nitorowanie jego kondycji, przeznaczona zwłaszcza dla osób z grup ryzyka. Plat-forma Premium kierowana jest do pra-codawców, którzy chcą nowocześnie za-dbać o zdrowie pracowników. Na podsta-wie regularnie wprowadzanych wyników pomiarów ciśnienia krwi i innych badań laboratoryjnych, użytkownik otrzymu-je praktyczne porady. Aplikacja przeszła szereg badań klinicznych.

ioS|android|engpłatnalicencjadlapracodawcy

aplikacje


1�

i n nowac j e

Życie–energia–prZySZłośĆJak zapewnić zrównoważony rozwój na obszarach, gdzie brakuje podstawowych zasobów: bieżącej wody, energii elektrycznej, In-ternetu (niezbędnego do komunikacji)? W wielu krajach, zwłaszcza afrykańskich, jest to niemożliwe. Na obszarze Afryki Subsaha-ryjskiej tylko 25% osób posiada dostęp do energii elektrycznej. Mimo globalnego, dynamicznego rozwoju technologii mobilnych, połączenie z Internetem ma jedynie 28,6% osób zamieszkujących obszary wiejskie. Brak bieżącej i czystej wody jest jedną z przy-czyn wielu chorób zakaźnych. Chce to zmienić włoski przedsiębiorca budując Watly – 15-tonowy superkomputer napędzany ener-gią słoneczną. Powstał już pierwszy prototyp. Urządzenie będzie pełnić funkcję oczyszczalni wody o wydajności 3 mln litrów rocz-nie (filtracja zanieczyszczeń o różnym pochodzeniu), elektrowni słonecznej, urządzenia WiFi o zasięgu 500 metrów. Stacja będzie wyposażona w m.in. usługi telekomunikacyjne, stację energetyczną (do ładowania np. telefonów), komputery stacjonarne, drukarki 3D oraz akcesoria zewnętrzne, jak telefony komórkowe czy drony. Złożona z 4 paneli całość może obsłużyć ok. 3000 osób. Obecnie trwa publiczna zbiórka pieniędzy potrzebnych do zbudowania pełnej wersji Watly.

nowości i wynalazki


i n nowac j e

teStrakaw20minutFirma QuantuMDx zaprezentowała Q-Poc – analizator DNA wielkości smartfona, który może zrewolucjonizować diagnostykę i ochronę zdrowia zwłaszcza w krajach rozwijających się. Zdaniem twórców, urządzenie będzie mogło zdiagnozować precyzyj-nie wszystkie choroby – od raka do chorób zakaźnych w zaledwie kilka, kilkadziesiąt minut. W chwili obecnej trwają testy klinicz-ne, a Q-Poc ma trafić do rąk lekarzy na początku 2018 roku. Przedstawiciele QuantuMDx mówią, że wykrycie gruźlicy to kwestia 15–20 minut. To zresztą ma być podstawowa funkcjonalność pierwszej seryjnej wersji aparatu. Zasilany energią słoneczną Q-Poc zbada docelowo różne rodzaje próbek (krew, wydzieliny itd.). Całość wzbogacono technologią mobilną do przesyłania wyników na odległość oraz monitoringu osób chorych.

innowacjedlaniepełnoSprawnychNa londyńskim Tygodniu Wzornictwa zaprezentowano po raz pierwszy wózek inwalidzki The GO wydrukowany w technologii 3D. Prace nad projektem agencja Layer prowadziła 2 lata. Jak tłumaczy wynalazca, Benjamin Hubert, druk 3D może posłużyć do pro-dukcji prostych wózków w niskiej cenie, odpowiadających różnym stopniom niepełnosprawności. Personalizacja stanowi najwięk-szą przewagę projektu – aby dopasować budowę do osoby niepełnosprawnej, najpierw skanowane jest ciało użytkownika, a następ-nie specjalny program tworzy idealnie spersonalizowane siedzenie i oparcia. Reszta składana jest ze standaryzowanych części. De-dykowana aplikacja pozwala wybrać m.in. styl i kolor całości. Wózek musi teraz przejść proces certyfikacji.


1�

i n nowac j e

wagadoBrejformyNokia prezentuje wagę Withings Body Cardio, która oprócz wagi ciała mierzy BMI (Body Mass Index, czyli Indeks Masy Ciała), masę mięśni oraz kości, zawartość wody w organizmie, poziom tłuszczu. Nowością w stosunku do podobnych urządzeń jest po-miar rytmu serca oraz tzw. prędkości fal pulsu. Z każdym uderzeniem serce generuje falę, która rozchodzi się po żyłach. Szybkość rozprzestrzeniania się fali zależna jest od kondycji naczyń krwionośnych: im większa, tym żyły są sztywniejsze, a w związku z tym większe prawdopodobieństwo chorób serca i nadciśnienia. Aplikacja mobilna wskazuje, czy prędkość fali jest optymalna, propo-nując zmiany w stylu życia w przypadku wartości poza normą. Badanie tego parametru było dotąd możliwe tylko w warunkach la-boratoryjnych. Cena: 179,95 USD.

pomiaroSteoporoZyBindex – mobilne urządzenie do diagnostyki osteoporozy – może upowszechnić badania w kierunku tej rozwijającej się w ukryciu choroby. Dotąd osoby z grupy ryzyka musiały pod-dawać się drogiemu i trudno dostępnemu badaniu techniką dwu-wiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej. Teraz wystarczy podłączona do komputera sonda wykorzystująca technologię ultradźwiękową. Wynik dostępny jest po 30 sekundach. Urzą-dzenie otrzymało akceptację Amerykańskiej Agencji ds. Żyw-ności i Leków, a jego dokładność oceniono na 90%.

ultraBadanieNowość od GE Healthcare. Vscan jest przenośnym, kieszonko-wym i intuicyjnym w obsłudze urządzeniem USG dostarczają-cym obrazów przepływu krwi w czasie rzeczywistym i pozwa-lającym zwizualizować stan poszczególnych organów. Wystar-czy dosłownie jedno naciśnięcie guzika. W ten sposób lekarz może w sposób mobilny i nieinwazyjny zajrzeć do wnętrza pa-cjenta, poprawiając szybkość i trafność diagnozy. Dostępna jest również wersja z dwoma czujnikami w jednej głowicy do pre-cyzyjnej analizy tkanek.

Źródła i zdjęcia: Watly, QuantuMDx, Layer Design, Nokia, Bone Index Ltd., GE Healthcare


i n nowac j e

Kręte ścieżki digitalizacjilaboRatoRium technologii

Dla zarządzających placówkami medycznymi informatyzacja wiąże się z niełatwymi decyzjami. Niezależnie od dobrych intencji, z różnych stron mogą pojawić się zarzuty o wyrzucanie pieniędzy w błoto,

ograniczanie się do niezbędnego minimum albo niedopasowanie możliwości do pomysłów i potrzeb. Co wybrać w obecnych warunkach otoczenia?

kumentacji medycznej w związku z wymaganiami prawnymi? A może pójść o krok dalej myśląc już dziś o innych potencjal-nych korzyściach rozwiązań e-zdrowia? Ci, którzy chcieliby postawić na innowacyjność stają przed nie lada dylematem: które z narzędzi są naprawdę potrzebne? Rejestracja interne-towa jeszcze kilka lat temu uchodziła za ozdobnik kierowa-ny do wąskiej grupy odbiorców, zwłaszcza placówek prywat-nych. Dziś jest standardowym narzędziem, którego wykorzy-

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

Przed informatyzacją nie ma odwrotu. Nie tylko dlatego, że zbliża się nieubłaganie termin wdrożenia elektronicznej doku-mentacji medycznej i nie można już w nieskończoność odkła-dać czekających od dawna inwestycji IT. Zadanie nie jest ła-twe – z jednej strony menedżerów ograniczają skromne środ-ki finansowe, z drugiej – świadomość, że cyfryzacja placówki medycznej musi być inwestycją o perspektywie długofalowej. Czy ograniczyć się do najpilniejszych priorytetów, czyli e-do-


20

i n nowac j e

stanie systematycznie rośnie (według różnych badań, ok. 10% pacjentów korzysta regularnie z e-rejestracji). Placówki me-dyczne muszą wykorzystywać racjonalnie każdy zasób, stąd wzrost rangi komunikacji z pacjentami w postaci przypomnień o terminie wizyty albo badaniach profilaktycznych. O prob-lemie stało się głośno po opublikowaniu informacji na temat liczby pacjentów nie zgłaszających się na umówione wizy-ty lekarskie refundowane przez NFZ. Szacuje się, że prob-lem może dotyczyć 15–20% terminów. Kiedy nie wystarczą uprzejme prośby zamieszczane na stronach NFZ, ten może sięgnąć do innych metod, a informatyzacja jest jedną z nich. Wydaje się, że takiego zdania jest też Ministerstwo Zdrowia – autor pomysłu preferowania w konkursie ofert świadcze-niodawców prowadzących dokumentację medyczną w wer-sji elektronicznej. Wniosek: e-rejestracja i powiadomienia pa-cjentów powinny stać się obowiązkowym elementem planu in-formatyzacji.

Kolejnym punktem do rozważenia jest telemedycyna. Tego-roczna zmiana w prawie przełamała monopol osobistych wi-zyt jako jedynej formy konsultacji pacjenta z lekarzem. Dziś świadczenie można zrealizować na odległość, dzięki tele-połą-czeniu. Niedługo trzeba było czekać na refundację dwóch tele-usług przez NFZ. Kolejne znajdują się już w procedurze wyce-ny przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Warto o tym pamiętać, aby nie zostać za liderami. Rynek zmie-nia się w szybkim tempie, z kolei przy obecnych nadziejach wiązanych z e-zdrowiem trzeba być przygotowanym na proin-nowacyjną politykę ochrony zdrowia.

Najnowocześniejsze ośrodki medyczne w Europie mogą być wskazówką trendów, które dotrą do Polski za kilka lat. Kiedy przyjrzymy się im z bliska, zauważymy mocną orientację na sy-stemy klasy Healthcare Intelligence (wspomaganie decyzji me-nedżerskich oraz klinicznych) wykorzystujące zbiory danych, tzw. big data, ze źródeł wewnętrznych (dokumentacja medycz-na) oraz zewnętrznych (dane naukowe). Rozbudowane syste-my analityczne pomogą w generowaniu raportów, których coraz więcej wymagają płatnicy oraz instytucje monitorujące sytuację epidemiologiczną. Spore zainteresowanie wzbudzają narzędzia predykcyjne redukujące liczbę błędów medycznych, podnoszą-ce bezpieczeństwo i jakość leczenia oraz wspomagające prowa-dzenie badań klinicznych. Mowa o bardzo rozbudowanych sy-stemach i jeżeli placówka nie ma pomysłu, know-how a prze-de wszystkim pieniędzy na zatrudnienie specjalistów z zakresu przetwarzania i analizy danych, lepiej wrócić do tematu za kil-ka lat. Na dzień dzisiejszy jest to wątek do rozważenia dla naj-większych.

Tematem na czasie są portale pacjentów pozwalające w przej-rzysty sposób udostępniać wybrane dane z elektronicznych kar-totek. Są one swego rodzaju przedłużeniem opieki nad chorym. Po zalogowaniu się pacjent otrzymuje dostęp do e-kartoteki, fil-mów instruktażowych i porad odpowiadających jego schorze-niu, możliwość konsultacji z lekarzem. Czy planować ich im-

plementację? Tak, ponieważ oczekiwania pacjentów będą sy-stematycznie rosły, a koordynacja opieki to temat numer jeden w polskiej ochronie zdrowia. Portale pacjentów powinny za-interesować duże placówki szpitalne oraz większe kliniki i ich sieci.

Obserwując rynek widać, że przyszłość składowania i wy-miany danych leży w chmurze. Jest to związane z rosnącą mo-bilnością lekarzy, elektroniczną wymianą danych w ramach sy-stemu ochrony zdrowia i potencjałem tzw. big data. Chmura to wbrew pozorom większe bezpieczeństwo, elastyczność komu-nikacji i sposób na likwidację silosów informacyjnych, jakie powstają w modelu tradycyjnych, lokalnych baz danych. Moż-na z dużym prawdopodobieństwem powiedzieć, że docelowo wszystkie informacje medyczne będą składowane wirtualnie. Ten proces widać już dziś i nie da się go zatrzymać.

I jeszcze jeden element poruszany coraz częściej w rozmo-wach pomiędzy menedżerami ochrony zdrowia a dostawcami rozwiązań IT: aplikacje zdrowotne na telefon komórkowy. Apli-kacja lekarza pozwalająca zalogować się do systemu jest dużym ułatwieniem w czasie wizyt mobilnych. Dla pacjentów szcze-gólnie przydatne jest mobilne umawianie się na wizytę (e-re-jestracja jest najpopularniejszą aplikacją budowaną przez pla-cówki medyczne), sprawdzenie interakcji leków, przegląd hi-storii leczenia. Lada dzień do praktyki wejdą telekonsultacje, a te najwygodniej prowadzić właśnie z pomocą aplikacji zdro-wotnych. Poza narzędziami z funkcjonalnością stricte nastawio-ną na gromadzenie danych i komunikację, ciekawą alternaty-wą jest współpraca w ramach projektów realizowanych przez start-upy. To zawsze nowe doświadczenie i możliwość zreali-zowania w partnerstwie publiczno-prywatnym projektów, któ-re mogą zaistnieć na rynku, rozwiązując konkretne problemy pacjentów. Do tego szansa na prestiż wynikający z know-how i innowacyjności.

Wniosek: w warunkach rosnących możliwości cyfrowych najważniejsza jest strategia informatyzacji z określeniem ce-lów do osiągnięcia, czasu realizacji poszczególnych etapów oraz systematyczna rozbudowa wysokiej jakości e-dokumen-tacji medycznej, stanowiącej podstawę wszystkich innych funkcji dodatkowych.

»��iorąc pod uwagę potencja��iorąc�pod�uwagę�potencja��e-zdrowia,�trzeba�być�przygotowa-nym�na�szybki�wzrost�roli�narzędzi�IT�na�rynku�ochrony�zdrowia.«


i n nowac j e

DOKUMENTACjAMEDYCZNA

wnioskizostatniejkontrolinajwyższejizbykontrolisąniepokojące:wwiększościplacówekmedycznychdokumentacjamedyczna(dm)prowadzonajestznaru-szeniemwymogówokreślonychrozporządzeniemministraZdrowiaz9listopada2015r.wsprawierodzajów,zakresuiwzorówdokumentacjimedycznejorazsposobujejprzetwarzania.najwyższaizbakontrolizidentyfikowałaszeregzagrożeńdlaprawidłowegoudostępnianiadokumentacjimedycznej,atakżeskutecznegonadzorunadtymprocesemorazochronądanychosobowychpacjentów. wynikałyonezbrakuszczegółowychregulacjiprawnychwtymzakresie.

„W podmiotach, które prowadziły część dokumentacji

w formie elektronicznej, udało się wyeliminować szereg uchybień związanych z jej prowadzeniem

(dotyczących czytelności, kompletności, częstości

wpisów).”

Z24kontrolowanychświadczeniodawców, 21prowadziłodokumentacjęmedycznąznaruszeniemwymogówprawnych. Stwierdzonenieprawidłowościdotyczyły nietylkokwestiiformalnych,alewczęści przypadkówświadczyłyobrakunależytejstarannościwdokumentowaniuprocesudiagnozowaniaileczeniapacjentów (comogłoskutkowaćnieprawid- łowymjegoprzebiegiem).

kontrola1730indywidualnych dokumentacjimedycznychwykazałauchybieniaw73,5%przypadków.

najwięcejnieprawidłowościodnoto-wanowdokumentacjiprowadzonejwlecznictwieambulatoryjnym,gdziew924–spośród930badanychdokumentacji(99,4%)–stwierdzonoprzypadkinaruszeniaprzepisówrozporządzeniawsprawiedm.

wdokumentacjimedycznejprowa-dzonejwlecznictwiestacjonarnym,uchybieniastwierdzonow47,5%przypadków.w12,3%badanejdokumentacjiwpisylekarzyniebyłyautoryzowane,aw20,2%dmniepodanospecjalizacjilekarzydokonującychwpisówiudzielają-cychświadczeńzdrowotnych.

73,5%

wynikikontroliwykazały,żelekarzespecjaliści,w15,5%prowa-dzonejprzeznichdm,nieodnotowalifaktupoinformowanialekarzypoZorozpoznaniuchoroby,rokowaniuisposobieleczeniaskierowanychdonichpacjentóworazordynowanychlekachiwyznaczonychwizytachkontrolnych.

doczasuzakończeniakontrolinikżadenzkontrolowanychświadcze-niodawcówniewdrożyłsystemu

informatycznegoprzeznaczonegodoprowadzeniadokumentacjimedycznejwyłączniewpostacielektronicznej.

wprzypadku11,spośród24objętychkontroląpodmiotów,niezapewnionoodpowiednichwarun-kówprzechowywaniadokumenta-cjimedycznejzabezpieczającychjąprzedzniszczeniem,uszkodzeniemlubutratą,atakżeprzeddostępem

osóbnieuprawnionych.

„Stwierdzono przypadki, że w dokumentacji medycznej niektórych hospitalizowanych

pacjentów znajdowała się część dokumentacji innego chorego (np. wyniki badań), co mogło prowadzić do niewłaściwej interpretacji stanu pacjenta na podstawie dokumentów,

które go nie dotyczą.”

Źródło: Naczelna Izba Kontroli. Zdjęcie: designed by freepik.com


22

r a p o r t

Wielkie wizje, inspirujące dyskusje, pomysły start-upów i polityczne deklaracje –eHealthWeek 2016 pozwolił przyjrzeć się z bliska digitalizacji sektora zdrowia w Europie i na świecie. Rynek zaskakuje nowymi rozwiązaniami odpowiadającymi na potrzeby pacjentów, a do pełni satysfakcji i wykorzystania obiecanego po-tencjału e-zdrowia brakuje już tylko integracji danych oraz… zmiany kulturowej. Przedstawiamy 10 najważniejszych wniosków z konferencji.

tychczas hermetycznym i technologicz-nie niedostępnym światem e-zdrowia. Mam nadzieję, że to nie tylko punkt wi-dzenia holenderskiego systemu ochrony zdrowia, znanego zresztą ze swojej do-skonałości. Zamiast prezentacji syste-

mów od strony funkcjonalnej, domino-wała perspektywa użytkownika. Jednym z mocniejszych akcentów było emocjo-nalne przemówienie Anne-Miek Vroom – poruszającej się na wózku inwalidzkim w następstwie rzadkiej choroby dyrektor Fundacji IKONE. Ze sceny padło między innymi pytanie, dlaczego mamy tracić cenny czas na dojazdach albo w pocze-kalniach, gdy do dyspozycji są technolo-gie, dzięki którym konsultacje lekarskie można prowadzić na odległość. Trud-no nie zgodzić się z taką tezą – ochrona zdrowia potrzebuje technologii. Te jed-nak cały czas nie mogą przebić się przez ograniczenia prawne (albo inaczej: opóź-nienia legislacyjne w stosunku do tem-pa rozwoju rynku) i nieufność płatników

Wyjście z poczekalni

Praktyczne zastosowanie i wartość użytkowa zamiast technologiiPorównując tegoroczny eHealthWeek z edycjami z poprzednich lat trudno nie zauważyć mocnego akcentu na pacjenta i jego oczekiwania, co kontrastuje z do-

Foto: eHealthWeek 2016


r a p o r t

do nowych rozwiązań. Podobny punkt widzenia przedstawiła holenderska Mi-nister Zdrowia Edith Schippers: – Pa-cjenci z chorobami przewlekłymi mogą otrzymać pomoc w domu, a rozwiązania cyfrowe pozwalają im prowadzić aktyw-ne życie, wykonywać pracę i być częś-cią społeczeństwa – podkreśliła minister Schippers. Z kolei Stephen Lieber, Pre-zydent HIMSS (Healthcare Information and Management Society) stwierdził, że znajdujemy się w procesie reorientacji z technologii na użyteczność. Następ-nym krokiem będzie uczenie się na pod-stawie najlepszych praktyk.

Współpraca z pacjentami i zaangażowanie zamiast narzucania rozwiązańNic o nas bez nas – mogłoby brzmieć motto eHealthWeek 2016. Rzadko kie-dy obserwuje się tak wielu pacjentów na konferencjach dla ekspertów w – co na-

leży podkreślić – skomplikowanej dzie-dzinie e-zdrowia. – W niespełna dekadę aplikacje zdrowotne i rozwiązania cy-frowe znalazły drogę do wspomagania codziennego życia, włączając w to sfe-rę ochrony zdrowia. Centrum systemu przesuwa się wyraźnie z lekarza na pa-cjenta – mówił Komisarz UE ds. Zdro-wia i Bezpieczeństwa Żywności Vytenis Andriukaitis.

Pacjent był wspólnym mianownikiem prawie wszystkich prezentacji. Zwłasz-cza nowe rozwiązania start-upów wpa-sowują się idealnie w konkretne potrzeby codziennego życia. Wśród nich znalazły się m.in. aplikacje dla osób obciążonych chorobami psychicznymi, ułatwiające

zarządzanie chorobami przewlekłymi lub roboty pomagające seniorom. W ze-społach roboczych młodych firm uczest-niczą aktywnie końcowi użytkownicy. Start-upy są świadome tego, że sukces na rynku nie jest kwestią wyróżniają-cej technologii, ale właśnie orientacji na rozwiązywanie mniejszych i więk-szych problemów, ułatwianie życia. To ich być albo nie być w biznesie, w po-równaniu do firm posiadających więk-szy kapitał oraz stabilną pozycję, mogą-cych sobie pozwolić na eksperymento-wanie w e-zdrowiu.

Akceptacja e-zdrowia będzie miała wiele wspólnego z przyjaznymi inter-fejsami. Analogii można szukać w roz-

»��zeka nas delokalizacja ochrony zdrowia,��zeka�nas�delokalizacja�ochrony�zdrowia,��szpitale�zamienimy�na�opiekę�w�smartfonie.«

Anne Miek-Vroom, pacjentka i ambasadorka dialogu pomiędzy pacjentami oraz organiza-cjami systemu ochrony zdrowia, zwróciła uwagę na to, jak e-zdrowie może ułatwić życie pa-cjentom. Mowa o dniach spędzanych na czekaniu, dojazdach i niepewności po opuszczeniu murów szpitala oraz gabinetu lekarskiego, kiedy chory zostaje sam na sam z problemem. Niestety, nowe rozwiązania są ograniczane barierami administracyjnymi i nie docierają do najbardziej potrzebujących.


2�

r a p o r t

wiązaniach mobilnych i przełomie, ja-kiego dokonała firma Apple. W przy-padku lekarzy chodzi o proste systemy gromadzenia danych w elektronicznej kartotece pacjenta, z perspektywy pa-cjenta – aplikacje oraz rozwiązania tele-medyczne. Choć i to może wkrótce oka-zać się nieaktualnym problemem: rosną-ca liczba czujników i integracja z kontem zdrowia sprawi, że większość danych gromadzona będzie automatycznie, wy-ręczając lekarza w prowadzeniu wywia-du. Trzeba przyznać, że nadal duży odse-tek placówek medycznych posiada roz-wiązania wdrożone kilka, kilkanaście lat temu, gdzie pojęcie „ergonomii” miało o wiele niższy priorytet niż funkcjonal-ność.

Składowe wzorcowego procesu pro-jektowania rozwiązań e-zdrowia przed-stawili reprezentanci firm biorących udział w programie AAL (Ambient As-Ambient As-sisted Living). Podkreślano znaczenie). Podkreślano znaczenie precyzyjnego określenia grup docelo-

wych rozwiązań e-zdrowia, badań ocze-kiwań, interakcji projektantów i techni-ków z użytkownikami, konceptualizacji rozwiązania, dokładnych testów.

Paradoksalnie okazuje się, że również organizacje pacjentów nie są przygoto-wane do nowych wyzwań w stosunku do e-zdrowia. Brakuje świadomości zasto-sowania i potencjału rozwiązań cyfro-wych oraz znajomości zagadnienia tech-nologii komunikacyjno-informacyjnych, w tym doświadczenia. Firmy IT nie wie-dzą, jak włączyć pacjentów w proces projektowania.

Chmura zamiast silosówNeil Jordan z Microsoft nie pozosta-wił żadnych wątpliwości: przyszłością ochrony zdrowia jest gromadzenie da-nych w chmurze. Technologia przeko-nuje m.in. nieograniczonym dostępem do informacji, niezależnie od miejsca, integracją, kontrolą, swobodą komuni-kacji i ogromnymi możliwościami ana-

litycznymi. Lokalne bazy danych two-rzone przez placówki medyczne nie-wiele się różnią od zamkniętych szaf z dokumentacją papierową, prowadząc do pielęgnowania kultury silosów infor-macyjnych. Cyfrowa izolacja od świa-ta zewnętrznego mocno redukuje ko-rzyści informatyzacji, a próby integracji – wdrażanych bez długookresowej stra-tegii systemów – często kończą się nie-powodzeniem ze względu na rozbież-ność standardów i niekompatybilność baz danych. Pacjenci, lekarze i inni pra-cownicy sektora zdrowia są coraz bar-dziej mobilni. Chmura pozwala łączyć ze sobą wszystkich uczestników łańcu-cha opieki zdrowotnej. – Chmura jest kluczem do transformacji, dzięki któ-rej opieka zdrowotna stanie się inteli-gentna, spersonalizowana, efektywna. Dzięki niej lepiej zrozumiemy groma-dzone dane medyczne – podkreśla Neil Jordan. Ekspert prognozuje, że za kilka, kilkanaście lat będzie to standard gro-

54 firmy zaprezentowały swoje pomysły z dziedziny e-zdrowia, m-zdrowia i telemedycyny. W konkursie na najlepsze rozwiązanie opracowane przez małą lub średnią firmę z Unii Euro-pejskiej (EU SME eHealth Competition) wygrała iHealth z intuicyjnymi rozwiązaniami do za-rządzania zdrowiem oraz Symptoma – narzędzie diagnostyczne w formie wyszukiwarki suge-rującej choroby pacjenta na podstawie wprowadzonych przez lekarza objawów.


r a p o r t

madzenia informacji. Podobnego zdania jest dr Maritta Perälä-Heape (Oulu He-alth): przyszłość to nieustannie zbierane i przekazywane do chmury dane, anali-zowane przez systemy sztucznej inteli-gencji oraz lekarza, który interweniuje wówczas, gdy parametry zaczynają od-biegać od normy.

Współpraca w ekosystemie zamiast izolacjiO tym, jak sposób finansowania może przełożyć się na korzystne zmiany, prze-konaliśmy się przy okazji programu Horyzont 2020, stawiającego na kla-stry i partnerstwo prywatno-publiczne. Od tego momentu słowo „ekosystem” na dobre wpisało się w założenia budo-wy regionalnych i krajowych systemów e-zdrowia (mimo, że jest często naduży-wane). Ekosystem w środowisku natu-ralnym oznacza układ ekologiczny, na który składa się zespół organizmów po-łączonych relacjami. Analogii można

szukać w ochronie zdrowia. Tylko po-przez współpracę w ekosystemie można osiągnąć korzyści skali w realizacji pro-jektów e-zdrowia. W przypadku ochrony zdrowia, mówiąc o ekosystemie, mamy na myśli uczestników rynku: administra-cję publiczną, organizacje non-profit, fir-my prywatne, stowarzyszenia pacjen-tów, system opieki społecznej, świad-czeniodawców, lekarzy i pracowników ochrony zdrowia, ubezpieczycieli. Ta-kim przykładem ekosystemu w e-zdro-wiu jest OuluHealth (Finlandia), którego zadaniem jest tworzenie innowacyjnych rozwiązań odpowiadających wyzwa-

niom stojącym przed systemami ochrony zdrowia. W skład klastra wchodzi m.in. Szpital Uniwersytecki Oulu, organizacja biznesowa BusinessOulu, Centrum dla Zdrowia i Technologii. OuluHealth sta-wia na współpracę różnych ekspertów dla realizacji ambitnych celów. Jednym z nich jest tzw. Szpital Przyszłości – pro-jekt zainicjowany przez Szpital Uniwer-sytecki z budżetem 500 mln euro na 20 lat. Cel: stworzenie najinteligentniejsze-go szpitala na świecie opartego na digi-talizacji i nowoczesnych rozwiązaniach projektowych. Tak ambitna idea wyma-ga transferu wiedzy, współpracy specjali-

»��hmura jest kluczem do inteligentnej, efektywnej��hmura�jest�kluczem�do�inteligentnej,�efektywnej��i�spersonalizowanej�ochrony�zdrowia.�Dzięki�niej�lepiej�zrozumiemy�i�wykorzystamy�gromadzone�dane�medyczne.«

Wirtualna rzeczywistość może znaleźć zastosowanie w leczeniu dolegliwości o podłożu psy-chicznym, rehabilitacji, szkoleniach lekarzy. Na zdjęciu – Psious, platforma wspomagająca terapię lęków (klaustrofobia, lęk wysokości itd.). Pacjent znajduje się w powodujących niepo-kój sytuacjach, a terapeuta obserwuje reakcje organizmu dzięki monitoringowi czynności ży-ciowych, mogąc reagować na bieżąco i sterować seansem.


2�

r a p o r t

Dr Daan Dohmen (Healthcare Futurists): w ochronie zdrowia chodzi o to, aby człowiek po-trzebujący pomocy czuł, że jest ktoś, kto się o niego troszczy, komu może zaufać. To mogą za-pewnić technologie, czuwając nad pacjentem 24 godziny na dobę, łącząc ich wirtualnie z leka-rzem, ale również roboty opiekujące się osobami starszymi. Nie możemy oceniać, co jest do-bre dla pacjentów, sami muszą doświadczyć danej technologii i zdecydować o jej wartości.

stów z różnych dziedzin, innowacyjnego spojrzenia na ochronę zdrowia. Działa-nie w modelu ekosystemu to gwarantuje. Słowa „ekosystem” można używać rów-nież w innym znaczeniu, gdy mówimy o otwartej platformie e-zdrowia, do któ-rej mogą podłączyć się np. twórcy apli-kacji e-zdrowia, firmy rozwijające urzą-dzenia diagnostyczne itd. Przykładem jest HealthSuite firmy Philips.

Integracja zamiast chaosu informacyjnegoWatson firmy IBM ze swoimi możli-wościami analizy potężnych zbiorów danych już dawno potwierdził poten-cjał tkwiący w informacji medycznej. Kilka lat temu, gdy gromadzenie da-nych sprowadzało się do elektronicz-nej dokumentacji medycznej, interope-racyjność różnych systemów i urządzeń wydawała się być kwestią wprowadze-nia prostych standardów oraz czasu. Od tej wizji zaczynamy się oddalać zamiast

przybliżać. Wszystko przez błyskawicz-ny rozwój technologii mobilnych: apli-kacji zdrowotnych, urządzeń pomiaro-wych, wearables (technologie ubieral-ne). Podczas eHealthWeek 2016 dużo mówiło się o potrzebie standaryzacji. Brakowało konkretnych pomysłów, jak przełamać pat chaosu danych medycz-nych. Ochrona zdrowia napędzana przez technologie staje się nieuporządkowana. Próbują to zmieniać takie inicjatywy, jak Personal Connected Health Alliance cer-tyfikując kompatybilne rozwiązania m-zdrowia. Ale kluczowy ruch muszą wy-konać poszczególne państwa lub Unia Europejska. Bez głębszej standaryza-cji nie przerwiemy błędnego koła – co-raz więcej niezintegrowanych ze sobą urządzeń prowadzi do sytuacji marno-trawienia wartości danych. Z dnia na dzień przybywa nowych aplikacji i mi-niaturowych czujników monitorujących tryb życia, aktywność fizyczną, długość snu i parametry zdrowia. Wyniki rzad-

ko kiedy wykorzystywane są przez le-karza. Zacznijmy od podstaw – tworze-nia standaryzowanych kont zdrowia, na które trafiałby dane z różnych źródeł. Z naciskiem na międzynarodowe normy, aby w pespektywie kolejnych lat, pod-czas wizyty u lekarza za granicą, uzy-skać dostęp do podsumowania informa-cji zdrowotnych na e-koncie.

Zarządzanie chorobami przewlekłymi i telemedycyna zamiast leczenia i wizytChoroby przewlekłe generują nawet 80% kosztów ochrony zdrowia. I właś-nie na chorobach przewlekłych skupiają się zespoły pracujące nad nowymi apli-kacjami mobilnymi. Przyglądając się wszystkim prezentacjom podczas eHe-althWeek, najwięcej czasu poświęcono zdrowiu psychicznemu. Nic dziwnego – według WHO choroby psychiczne zaj-mą pierwsze miejsce w statystykach cho-rób do roku 2020, a ich koszty w Europie


r a p o r t

OGLĄDAJ ON-LINELucien Engelen „Od szpitala do telefonu” – przemówienie podczas eHealthWeek 2016 na temat wielkich przemian cyfrowych w ochronie zdrowia (20 min. 25 sek.)

szacuje się na 92 mld euro w skali roku. E-zdrowie posiada cechy, które ideal-nie wpisują się w profilaktykę i lecze-nie dolegliwości mentalnych, zwłaszcza depresji i stanów lękowych: mobilność, anonimowość, intymność kontaktu z le-karzem, możliwość pomiaru postępów i indywidualizacja.

Mocnymi argumentami broni się też telemedycyna, z pomocą której pobyty w szpitalach zastępowane są telemoni-toringiem pacjentów. Leonard Witkamp, dyrektor Centrum Telemedycyny Ksy-os, zaprezentował skuteczność teleder-matologii: zmniejszenie wizyt fizycz-nych pacjentów o 74%, skrócenie czasu oczekiwania na wynik z 6–8 tygodni do niespełna 5 godzin, redukcja kosztów na poziomie 20–40%.

Swobodna komunikacja i mobilność zamiast medycyny stacjonarnejSmartfon staje się centrum zarządzania zdrowiem. Jego rolę wzmocniły apli-kacje zdrowotne (awansujące do miana urządzeń medycznych), a w przyszłości podkreślą zintegrowane w ramach tzw. Internetu Rzeczy urządzenia pomiarowe i czujniki rozmieszczone w domu. Tele-fon komórkowy – który jest zawsze pod ręką – stał się dla lekarzy wymarzonym dystrybutorem informacji zdrowotnych, pomostem komunikacyjnym. Nadal cze-kamy na refundację aplikacji mobilnych przez płatnika, co na obecnym etapie rozwoju i biorąc pod uwagę rosnącą po-pularność jest w pełni uzasadnione.

Wielowymiarowe wykorzystanie danych zamiast ich bezcelowego gromadzeniaW mojej ocenie była to jedna z najważ-niejszych prezentacji tegorocznego eHe-althWeek. Dr Jeremy Theal z North York General Hospital przekonywał – powo-łując się na konkretne rezultaty projek-tu eCare – że „najdroższym urządze-niem wykorzystywanym przez lekarzy jest długopis”. Dzięki adaptacji systemu eCare uzyskano 76% oszczędności dzię-ki uszczelnieniu procesu decyzji klinicz-nych, zmniejszono śmiertelność z powo-du zapalenia płuc o 21%, a liczbę błę-dów medycznych – o 40%, co przekłada się corocznie na 31 uratowanych pacjen-tów chorujących na zapalenie płuc lub POCHP. Koszty całej inwestycji szaco-wanej na ponad 24 mln USD zwróciły się w niecałe 6 lat. To zaledwie próbka możliwości big data i dobrze zaprojek-towanych systemów wspomagania decy-

zji klinicznych, a jednocześnie kolejny trend, który powinien zagospodarować dane chaotycznie składowane w e-karto-tekach pacjenta. Te powinny być przede wszystkim udostępniane pacjentom, aby wzmacniać ich zaangażowanie i odpo-wiedzialność w profilaktyce lub proce-sie leczenia. Wielokrotnie padały słowa, że sam dostęp do informacji niczego nie zmienia – pacjenci nie są zainteresowani przeglądaniem zapisów, których nie ro-zumieją i których nie mogą praktycznie wykorzystać. Muszą być przetworzone na praktyczne wskazówki, przypomnie-nia, porady, narzędzia ułatwiające zarzą-dzanie zdrowiem.

Technologie na drugim zamiast na pierwszym planieTegoroczna nagroda w konkursie na naj-lepsze rozwiązania e-zdrowia rozwijane w UE przez małe i średnie firmy trafiła do iHealth za iHealth Discovery – proste urządzenie i system do zdalnego zarzą-dzania zdrowiem, intuicyjne w użytko-waniu dla osób w każdej grupie wieko-wej. Pacjenci nie posiadają wiedzy in-formatycznej, podobnie lekarze. Nawet najbardziej skomplikowane w swej bu-dowie i możliwościach rozwiązanie musi przekonać użytkownika intuicyjnym in-terfejsem, tak jak ma to miejsce w nowo-czesnych smartonach albo nowych syste-mach operacyjnych obecnych w naszych komputerach. Oglądając niektóre pre-zentacje rozwiązań e-kont zdrowia moż-na było odnieść wrażenie, że nadal poku-tują stare przyzwyczajenia projektantów przypominające lata 90-te.

Technologia może zachwycać i tak się dzieje w przypadku wirtualnej rzeczy-wistości. Zakładając okulary 3D i testu-jąc system do terapii stanów lękowych (Psious) byłem raczej sceptyczny, zada-jąc sobie pytanie, czy wirtualność może równać się z rzeczywistością. Jednak kiedy już wjeżdżałem wirtualną win-dą na szczyt wieżowca, a odległość od ziemi szybko się zwiększała, poczułem emocje, których nie była w stanie stłumić świadomość, że to tylko film.

Innowacyjne działanie zamiast teoretycznych dyskusji

– W procesie zmiany rozwiązania i konkretne produkty są ważniejsze niż polityka – Lucien Engelen, dyrektor REshape Center Radboudumc, trafnie podsumował przeobrażenia, których je-steśmy świadkami i które ochronę zdro-wia zmieniają w procesy informacyjne. – Po raz pierwszy w historii będziemy

obecni przy pacjencie, kiedy ten zacho-ruje – podkreślał Engelen. Poczekal-nie w ośrodkach medycznych i lekarza za biurkiem zastąpi grupa specjalistów w centrum telemedycznym, wpatrują-cych się w ścianę monitorów i analizują-cych zbiory danych gromadzone w cza-sie rzeczywistym. Czeka nas delokaliza-cja ochrony zdrowia, „transformacja ze szpitali do smartfona”. Z drugiej strony nie wystarczą tylko dyskusje, rozważa-nia, analizy, przyglądanie się, jak e-zdro-wie może wpłynąć na system ochrony zdrowia. – Przestańcie rozmawiać, nie bójcie się popełniać błędów, zacznijcie działać – podsumował konferencję Lu-cien Engelen. Znajdujemy się w środku kolejnej, czwartej rewolucji przemysło-wej, nazywanej Internetem Rzeczy albo inaczej – Internetem Danych. Małe inno-wacje w kolejnych latach skumulują się w prawdziwe tsunami technologii. Praw-dziwe wyzwanie, jakie nas czeka, to jed-nak zmiana przyzwyczajeń i kultury.

eHealthWeek – jedna z najważniejszych kon-ferencji e-zdrowia w Europie organizowana przez HIMSS Europe (niezależną organizację skupiającą liderów e-zdrowia i innowacyjne firmy) oraz Komisję Europejską. W tegorocz-nej edycji (Amsterdam, 8–10 czerwca) wzię-ło udział ponad 2200 osób z 55 krajów oraz 130 ekspertów prezentujących nowe rozwią-zania.


2�

roZmow y

Dla dr Łukasza Kołtowskiego e-zdrowie to naturalny element codziennej pracy, sposób komunikacji z pacjentem i czerpania aktualnej wiedzy. Na blogu koltowski.com prezentuje nowości m-zdrowia, innowacje techno-logiczne oraz nowe trendy. Rozmawiamy o transformacji pracy lekarza w cyfrowej rzeczywistości.

Lekarz w cyfrowej relacji z pacjentem

Czy e-zdrowie fascynuje Pana Dok-tora z perspektywy zawodu lekarza i ochrony zdrowia, czy bardziej z punk-tu widzenia Pana specjalności, jaką jest kardiologia?

Myślę, że tych dwóch dziedzin nie moż-

na od siebie oddzielić – kardiologia jest moim sposobem na wykonywanie zawo-du lekarza, a jednocześnie elementem ochrony zdrowia. W e-zdrowiu fascynu-je mnie to, jak wpływa na pracę lekarza. Jak nasza praktyka kliniczna zmienia się i będzie się zmieniała w przyszłości,

właśnie pod wpływem nowych techno-logii i rozwiązań teleinformatycznych. Myślę, że relacja lekarz – pacjent, sta-nowiąca kwintesencję naszego zawodu, w dzisiejszym skrajnie zbiurokratyzo-wanym świecie paradoksalnie ma szan-sę zyskać właśnie poprzez nowe techno-logie komunikacji. Po pierwsze, wdroże-nie narzędzi e-zdrowia ma realną szansę ograniczyć ilość obciążeń administracyj-nych lekarza. Tym samym będzie on miał więcej czasu na kontakt z pacjentem. Po drugie, skrócenie dystansu pomiędzy le-karzem a pacjentem, np. poprzez domo-wy monitoring, zwiększa poczucie bez-pieczeństwa pacjenta oraz daje mu moż-liwość skontaktowania się ze specjalistą

roZmow y

w momencie pogorszenia stanu zdrowia, samopoczucia lub wystąpienia niepoko-jących objawów. Nie ulega wątpliwości, że te zmiany wpłyną na wykonywanie zawodu lekarza. E-zdrowie to nowa rze-czywistość – musimy się w niej nauczyć, jak w sposób zdalny pytać, badać, wery-fikować i budować relację z pacjentem opartą na zaufaniu. Nie mam najmniej-szej wątpliwości, że jest to możliwe, aczkolwiek nie będzie łatwe, wymaga-jąc pracy po stronie lekarzy.

Jakie dzisiejsze problemy ochrony zdrowia może potencjalnie rozwią-zać e-zdrowie? A jakich – wbrew na-dziejom – nie rozwiąże?

Myślę, że najważniejsza jest poprawa lo-gistyki dostarczania świadczeń zdrowot-nych. Od usprawnienia procesów admini-stracyjnych, nie merytorycznych, takich jak znajdowanie specjalisty, umawianie się na wizyty, weryfikacja uprawnień do otrzymania świadczenia, dostęp do do-kumentacji medycznej, po zmniejszenie liczby powtarzanych czynności czy lep-sze wykorzystania istniejących zasobów (np. poprzez zmniejszenie liczby od-woływanych badań). Aby to osiągnąć, niezbędne są bardzo proste narzędzia, takie jak elektroniczna recepta, skie-rowanie i zwolnienie lekarskie. Ten ob-szar usprawnień systemu ochrony zdro-wia traktuję jako ewolucję czysto admi-nistracyjną i przyznam szczerze, że nie widzę w tym nic innowacyjnego. Prob-lem, przed jakim stoją kraje rozwinięte, w tym Polska, leży gdzie indziej i jest na tyle duży, że omawiane rozwiązania nie będą w stanie mu sprostać. Myślę o sta-rzejącym się społeczeństwie, rosnącej liczbie chorych na schorzenia przewlekłe i niewspółmiernie małej ilości wykwa-lifikowanego personelu medycznego. Niezbędne są narzędzia komunikacyj-no-informatyczne, które w wybranych obszarach merytorycznych będą zastępo-wały lekarza, pielęgniarkę, położną, die-tetyka czy fizjoterapeutę. Ich implemen-tacja w systemie ochrony zdrowia musi w znacznej mierze opierać się na samo-opiece, zaangażowaniu pacjenta, jego ro-dziny oraz najbliższego otoczenia. Wie-le czynności technicznych, stanowiących element świadczenia zdrowotnego, może zostać wykonanych przez odpowiednio przeszkolonego „nie-medyka”. Procesy podejmowania decyzji, w szczególności gdy dotyczą sytuacji typowych i ustanda-ryzowanych, mogą być wykonane przez automatyczne systemy decyzyjne oparte

na technologiach sztucznej inteligencji.Wątpię jednak, by e-zdrowie rozwią-

zało problem zapewnienia ochrony zdro-wia grupie pacjentów, która nie wyrosła ze smartfonem w ręce – myślę o pokole-niach osób 60/70+.

Które z trendów, jakie Pan Doktor ob-serwuje na świecie, odcisną najwięk-sze piętno na sektorze zdrowia?

Nie mam wątpliwości, że cyfryzacja sy-stemu ochrony zdrowia jest tylko kwe-stią czasu i niewątpliwie wpłynie na sek-tor zdrowia. Jednak sama w sobie nie będzie stanowiła przełomu. Jeżeli popa-trzymy na technologie, które odmieni-ły nasze codzienne życie, to najbardziej obiecujące są urządzenia mobilne stale podłączone do Internetu (ang. connected devices). Oczywiście w głównej mierze są to smartfony i tablety, ale warto zwró-cić uwagę na coraz więcej podłączonego do Internetu sprzętu codziennego użytku, tj. lodówki, piekarniki czy samochody. Ta niesamowicie dynamicznie rosnąca branża, tak zwanego Internet of Things, odciśnie w moim mniemaniu największe piętno na sektorze zdrowia. I myślę tu-taj nie tylko o urządzeniach medycznych podłączonym do Internetu (np. glukome-trze), ale o wykorzystaniu potencjału in-formacji płynących z urządzeń codzien-nego użytku, które będziemy w stanie wykorzystać w celu zautomatyzowane-go i wysoce efektywnego sprawowania opieki nad pacjentami. Przykładem jest choćby wspomniana lodówka, z której możemy się dowiedzieć wielu cennych informacji o stylu życia pacjenta, skła-dzie posiłków i ich regularności; szukać korelacji pomiędzy składnikami poży-wienia, konkretnymi półproduktami a za-padalnością na choroby; szybciej wykry-wać przyczyny epidemii.

Jak duża jest przepaść pomiędzy tym, co w e-zdrowiu dzieje się na świecie a rzeczywistością w naszym kraju? O jakim opóźnieniu mówimy?

Analizując raporty implementacji roz-wiązań e-zdrowia należy podkreślić ogromne zróżnicowanie pomiędzy po-szczególnymi krajami. Pod tym wzglę-dem świat nie dzieli się na dwa jednoli-te obozy – tych którzy wdrożyli e-zdro-wie i tych, którzy jeszcze na nie czekają. Raczej zaobserwować można continuum procesu implementacji i wykorzystania technologii e-zdrowia w poszczególnych krajach. Polska niewątpliwie zrobiła bar-

dzo duży krok w ciągu ostatnich 2 lat, je-żeli chodzi o szeroko pojętą telemedy-cynę. Mam tu na myśli ważną reformę ustawodawczą, dzięki której sięganie po technologie telemedyczne przestało być niezgodne z prawem. Ale absolutnie nie możemy spoczywać na laurach, bo jeże-li odniesiemy do liderów e-zdrowia nasz sposób myślenia o e-zdrowiu, poziom szczegółowości dyskusji na konferen-cjach (lekarzy, pacjentów, administracji publicznej, przedsiębiorców, pracodaw-ców, placówek medycznych) i zrozumie-nia wpływu, jaki e-zdrowie może mieć na jakość opieki zdrowotnej, to szybko zorientujemy się, że jesteśmy na począt-ku drogi. Mimo, że dla wielu osób głów-nymi barierami nadal pozostają kwe-stie technologiczne, to mam wrażenie, że największym problemem, jaki mamy i z którym musimy się zmierzyć, jest mentalność w postrzeganiu i akceptacja ucyfrowionej relacji lekarz-pacjent.

Aplikacje m-zdrowia i tzw. technolo-gie ubieralne to zdaniem Pana Dokto-ra bardziej gadżety czy rozwiązania, które będą odgrywały coraz poważ-niejszą rolę?

Myślę, że m-zdrowie i urządzenia stano-wiące element tego ekosystemu powinny być postrzegane jako wyroby medyczne. Granica pomiędzy life-style’em a opieką zdrowotną zaczyna się zacierać w mo-mencie, gdy dajemy młodym, zdrowym, aktywnym osobom urządzenia moni-torujące wydolność ich organizmów. Proszę zwrócić uwagę, że udostępnie-nie tych samych urządzeń osobom star-szym, z chorobami przewlekłymi i złym samopoczuciem, będzie stanowiło źród-ło danych do podjęcia decyzji medycznej

»��oment, w kt�rym��oment,�w�kt�rym�system�informatyczny�staje�się�skuteczniejszy�od�konsylium�lekarskie-go,�daje�bardzo�dużo�do�myślenia�o�miejscu�naszej�profesji�za�pięćdziesiąt�lat.«


30

roZmow y

i ustalenia strategii leczenia. A zatem ma-jąc na względzie, że za chwilę ci młodzi korzystający z urządzeń typu wearables zaczną być pacjentami i zaczną współ-dzielić swoje pomiary opisujące stan ich organizmu, oczywistym jest, że już dziś powinniśmy traktować te urządzenia jako wyroby medyczne i zadbać, by po-chodzące z nich dane były wiarygodne.

Czy zdaniem Pana Doktora należy spodziewać się wkrótce jakiejś tech-nologii, rozwiązania, które zrewolu-cjonizuje ochronę zdrowia w podob-ny sposób jak Facebook komunikację, Airbnb – turystykę, a Uber – przewozy pasażerskie? Czy wielcy gracze, przy-kładowo Microsoft czy Google, intere-sują się tym sektorem?

Nie wierzę w to, że jakikolwiek duży gracz, jak wspominamy Microsoft czy Google, wytworzy rewolucyjną tech-nologię zmieniającą opiekę zdrowotną. Tego typu rewolucje powstają w małych, interdyscyplinarnych, dynamicznych, elastycznych i kreatywnych start-up’ach. Oczywiście może się zdarzyć, że z bie-giem czasu taki zespół zostanie kupio-ny przez dużego gracza z planem skalo-wania rozwiązania. Ochrona zdrowia to bardzo skomplikowana branża, stąd wąt-pię, by jedno rozwiązanie mogło ją zmie-nić. Ale pojawiają się narzędzia, których twórcy stosują bardzo spójne i niekon-wencjonalne podejście do zaspokajania potrzeb pacjentów. Myślę, że małe ze-społy biegnące w tym samym kierunku i myślące w podobny sposób będą mia-ły nieoceniony wpływ na sposób zapew-nienia ochrony zdrowia. Nie mam wąt-pliwości, że skoro największym usłu-

godawcą przewozów pasażerskich jest Uber, który nie posiada ani jednego sa-mochodu, największym dostawcą usług hotelowych jest booking.com, który nie posiada ani jednego pokoju, a najwięk-szym dostarczycielem rozgrywki jest Netflix, który nie wyprodukował ani jednego filmu, to największym świad-czeniodawcą zdrowotnym może stać się organizacja nieposiadająca ani jednego łóżka szpitalnego.

Inkubatorem nowych pomysłów i e-rozwiązań są wspomniane już mło-de, innowacyjne firmy, tzw. start-up’y. Co ich przyciąga do ochrony zdro-wia?

Rozmawiam ze start-up’ami i odno-szę wrażenie, że najczęstszą motywa-cją do działania była potrzeba rozwiąza-nia problemu, z którym sami się spotkali w związku ze swoją dolegliwością. Nie-jeden twórca aplikacji zdrowotnej nie był w stanie znaleźć użytecznego narzędzia do zarządzania swoją chorobą i decydo-wał się na stworzenie remedium na bazie własnego pomysłu. Wiele osób postrze-ga zdrowie jako ostatni „nieucyfrowio-ny” bastion i traktuje to jako wyzwanie. Są też osoby, których pociąga pozna-wanie medycyny i aplikowanie swoich umiejętności (np. informatycznych) do jej usprawniania.

Które z najnowszych rozwiązań zasko-czyło Pana Doktora albo zaintereso-wało szczególnie?

Z dużym zainteresowaniem obserwuję rozwój systemów wsparcia decyzji me-dycznych opartych na technologiach

samouczących się. Ostatnio w trakcie kongresu EuroPCR prezentowane było rozwiązane stworzone przez zespół ma-tematyków i data scientist’ów, które in-terpretowało zapisy krzywych EKG u pacjentów kardiologicznych. Narzę-dzie było znacznie skuteczniejsze od le-karzy specjalistów, a przy tym wielokrot-nie szybsze. To jest namacalny przykład zmieniającej się rzeczywistości i koń-ca pewnej ery teoretycznych rozważań o możliwościach informatyki w medy-cynie. Moment, w którym system in-formatyczny staje się skuteczniejszy od konsylium lekarskiego, daje bardzo dużo do myślenia o miejscu naszej profesji za pięćdziesiąt lat.

Czy wynalazki opisywane na blogu koltowski.com wykorzystuje Pan rów-nież w pracy klinicznej lub prywat-nie?

Zdecydowanie. W codziennej praktyce klinicznej korzystam przede wszystkim z aplikacji mobilnych usprawniających podejmowanie decyzji terapeutycznych. Przykładem są kalkulatory medyczne, aplikacje do doboru dawki i moleku-ły w leczeniu dyslipidemii czy wyboru ścieżki diagnostycznej w stabilnej cho-robie wieńcowej. W kontakcie z pacjen-tem używam aplikacji symulującej za-biegi w kardiologii inwazyjnej (Virtu-al Coro) – pozwala mi lepiej tłumaczyć istotę choroby wieńcowej oraz planowa-ny sposób leczenia. W życiu prywatnym korzystam z mobilnego EKG, wagi, oto-skopu do iPhone’a oraz ciśnieniomie-rza. Żałuję, że wiele rozwiązań m-zdro-wia nie jest dostępnych w Polsce. Wypa-truję wprowadzenia na rynek produktów z polskich start-up’ów.

Co w Polsce należałoby zrobić, aby przyspieszyć rozwój e-zdrowia?

Po pierwsze – promować kulturę inno-wacji. Stwarzać okazje do formowania się interdyscyplinarnych zespołów me-dyczno-informatycznych, które będą miały potencjał tworzenia prostych apli-kacji/urządzeń usprawniających codzien-ną pracę. Identyfikować efektywne na-rzędzia i tworzyć zachęty do ich szerszej implementacji. Bardzo bym chciał, aby idąc za przykładem innych branż, każdej osobie pracującej w ochronie zdrowia dać 2% z jej czasu na zajęcie się uspraw-nieniem najbliższego wycinka procesu, w jaki jest zaangażowana.

»��ajwiększym��ajwiększym�problemem,�z�kt�rym�musimy�się�zmierzyć,�jest�akceptacja�ucyfrowionej�relacji�lekarz-pacjent.«


roZmow y

Jak zmienia się rola szpitali na duń-skim rynku ochrony zdrowia?

Podobnie jak systemy ochrony zdrowia wielu krajów Europy, również w Danii w kolejnych latach musimy zmierzyć się z dużymi wyzwaniami. Wśród nich na pierwszych miejscach wymieniła-bym znane wszystkim trendy: starzejące się społeczeństwo, wzrost odsetka osób

cierpiących na choroby przewlekłe. Do tego jesteśmy świadkami błyskawiczne-go rozwoju technologii, w tym medycz-nych, wyższych oczekiwań pacjentów w korelacji z ograniczonymi zasobami ekonomicznymi.

Wszystko to tłumaczy, dlaczego mu-simy mądrze inwestować w szpitale. Modernizacja szpitali, a także całego sy-stemu ochrony zdrowia, jest absolutnie

pilna w kontekście optymalizacji jako-ści ochrony i efektywności całego sekto-ra. To warunek konieczny, aby wesprzeć realizację wyznaczonych przez system publicznej ochrony zdrowia celów: lep-sze i bardziej spójne leczenie, poprawa bezpieczeństwa chorego, większa efek-tywność, wyższa jakość i elastyczność. Zarówno dziś jak i jutro.

Przejście od priorytetu „ilości” do priorytetu „jakości” oznacza gigan-tyczną transformację. Chodzi w niej nie tyle o infrastrukturę, przykładowo wiel-kość budynków szpitalnych, ale przede wszystkim sposób pracy. Zadania szpita-li sięgają znacznie dalej poza to, co dzie-je się w jego wnętrzu, a redukcja liczby placówek stacjonarnej opieki zdrowotnej

Poza murami szpitalaWiceprezydent Europejskiej Federacji Szpitali i Ochrony Zdrowia (European Hospital and Healthcare Federation, HOPE) Eva M. Weinreich-Jensen opowiada o przełamywaniu tradycyjnej roli szpitali oraz transformacji priorytetów leczenia z ilości w jakość.


32

roZmow y

zakłada z góry, że system – jako całość – jest w stanie wesprzeć tak nakreśloną wizję. Wymaga to implementacji nowej koncepcji opieki interwencyjnej i proce-dur przedszpitalnych.

Odkąd rozwój technologii, wiedzy klinicznej i medycyny ogółem nieustan-nie dostarcza nowych możliwości lecze-nia mniej inwazyjnego, stajemy przed paradygmatem, zgodnie z którym pacjent powinien być przyjmowany do szpitala, jeżeli nie ma już innych możliwości me-dycznych, aby zrealizować leczenie.

Ma Pani również na myśli telemedy-cynę?

Tak, telemedycyna wspiera zaangażowa-nie przewlekle chorych pacjentów; ich stan zdrowia można monitorować zdal-nie, zamiast w szpitalu. W ten sposób te-lemedycyna jest częścią wspomnianej wcześniej filozofii – do szpitala powinni być przyjmowani tylko ci pacjenci, któ-rzy tego bezwzględnie wymagają. Pozo-stałych – dzięki rozwiązaniom informa-cyjnym – można leczyć ambulatoryjnie.

Podczas Forum „Innowacyjna Ochro-na Zdrowia” głównym tematem była innowacyjność. Jak opisałaby Pani in-nowacyjny szpital?

Innowacyjny szpital posiada kulturę or-ganizacyjną i przywództwo motywujące do nowego sposobu myślenia, wycho-

dzące naprzeciw wyzwaniom. Co wię-cej – powinien posiadać zasoby, chęci i możliwości inwestowania z pomocą lu-dzi, wiedzy i zasobów finansowych w in-nowacje procesowe i technologię. Klu-czem do innowacyjności jest kultura or-ganizacyjna.

Mam wrażenie, że mimo to szpita-le nadal pozostają silosami odsepa-rowanymi informacyjnie od tego, co dzieje się z pacjentem w podstawo-wej opiece zdrowotnej albo socjalnej. Jak to zmienić?

Jest kilka sposobów. Przede wszystkim trzeba zapewnić szybką infrastruktu-rę komunikacji pomiędzy silosami in-formacyjnymi. W Danii posiadamy już 20-letnie doświadczenia w tym tema-

cie, dzięki rozwojowi modeli komu-nikacji w sektorze ochrony zdrowia. Poszczególne regiony, lokalna admi-nistracja i państwo wprowadziły tzw. MedCom – standard wymiany danych. W ten sposób uzyskano spójność na po-ziomie budowanych systemów IT, gwa-rantując także koordynację i kontynua-cję leczenia w całym łańcuchu. Nauczy-liśmy się szybko, że sprytna wymiana danych medycznych prowadzi do po-prawy jakości, redukując koszty. Wszy-scy partnerzy w systemie ochrony zdro-wia muszą z pełną odpowiedzialnością i zaangażowaniem przestrzegać ustano-wionych zasad.

Musimy również zacieśniać współ-pracę z miastami i pacjentami, miesz-kańcami. Jest to konieczne, jeżeli chce-my urzeczywistnić teoretyczne wi-zje transformacji ochrony zdrowia. We współpracy z pacjentami, organizacja-mi pacjentów, samorządami lokalnymi i innymi aktorami rynku ochrony zdro-wia zrealizowaliśmy inicjatywę „Nasz wspólny system ochrony zdrowia”. Ce-lem jest wypracowanie zwyczaju wsłu-chiwania się w punkt widzenia, potrze-by i oczekiwania mieszkańców. Po to, aby poprawić skuteczność systemu, ja-kość życia pacjentów i ich rodzin. Takie podejście wymaga również uwzględ-niania sytuacji pacjenta i jego wiedzy o własnych warunkach zdrowotnych dla skuteczniejszej profilaktyki i promocji zdrowia.

»�Do szpitala�Do�szpitala��powinni�trafiać��tylko�ci�pacjenci,�kt�rym�nie�można�udzielić�pomocy��w�inny�spos�b.«

r e k l a m a

WWW.KTOMALEK.PL

Na stronie www.ktomalek.pl możesz teraz zamawiać leki przez Internet. Zakupy odbierzesz w najbliższej, wybranej aptece, gdzie również dokonasz płatności.Prosto. Wygodnie. Bezpiecznie.

ODBIERZ I ZAPŁAĆ W APTECEZAMÓW PRZEZ INTERNET


roZmow y

jedno pytanie

Jeremy Theal (Dyrektor Wydziału In-formatyki Medycznej w North York Ge-neral Hospital, Kanada): eCare, czyli sy-stem który zaimplementowaliśmy, to tak naprawdę długofalowy projekt transfor-macji pracy klinicznej wykorzystujący elektroniczne kartoteki pacjenta do po-prawy jakości opieki i bezpieczeństwa pobytu w placówce. Uzyskaliśmy 100% adaptację systemu w codziennej prak-tyce oraz potwierdzone podwyższenie wyników leczenia – wszystko dzięki optymalizacji zadań pracowników, za-angażowaniu klinicystów na etapie pro-jektowania systemu. Oto kilka konkret-nych przykładów pozytywnych rezulta-tów: wskaźnik profilaktyki VTE wzrósł z 50% do 97% hospitalizowanych pa-cjentów, czas realizacji zleceń lekowych spadł o 83%, stopień wykorzystania le-ków wzrósł z 37% do 97%, śmiertel-ność z powodu przewlekłej obturacyj-nej choroby płuc i zapalenia płuc spad-ła o 45%. System eCare pozwolił nam osiągnąć szósty poziom w siedmiostop-niowej skali EMRAM (skala HIMSS) określającej głębokość informatyzacji procesów szpitala, zdobyliśmy siedem prestiżowych nagród w konkursach za

poprawę jakości i bezpieczeństwa le-czenia pacjenta.

Jak widać na naszym przykładzie, narzędzia IT mogą istotnie wpływać na wyniki leczenia i profilaktyki, ale tylko wówczas, gdy na etapie wdrożenia na-cisk położymy na zmianę na poziomie praktyki klinicznej. Często bowiem in-westycje e-zdrowia skupiają się błędnie na samej technologii albo elektronicznej dokumentacji medycznej. To prowadzi tylko do marnotrawienia potencjału in-formacji i pieniędzy. Jak osiągnąć suk-ces? Na początek warto przekonać pra-cowników medycznych, zarazić ich ideą systemu, włączając w cały proces pro-jektowania i budowania infrastruktu-ry IT. Z przyjęciem wymiernych celów i założeniem, że system ma służyć popra-wie konkretnych wskaźników medycz-nych lub organizacyjnych. W ten sposób

użytkownicy końcowi potraktują system jako własne narzędzie pracy, będzie im zależało na jego wykorzystaniu i popra-wie własnych osiągnięć. Każdy pracow-nik musi być pełnoprawnym zarządcą systemu zachęcanym do jego rozwoju poprzez proponowanie pomysłów w za-kresie nowej funkcjonalności.

Do tego trzeba skupić się na możli-wie szerokim wykorzystaniu gromadzo-nych danych, aby system nie stał się ma-gazynem informacji, ale maszyną wspo-magającą podejmowanie decyzji. W taki sposób inwestycja w IT może się zwró-cić w bardzo krótkim czasie, w naszym przypadku było to 6 lat. Koszt wdroże-nia eCare, które trwało 8 lat, oszacowa-liśmy na 24 mln USD, a roczne oszczęd-ności z tytułu poprawy jakości leczenia i lepszej organizacji strumieni pracy – na 4,6 mln USD w skali roku.

»�Projektując system IT w szpitalu trzeba mieć�Projektując�system�IT�w�szpitalu�trzeba�mieć�na�myśli�wspomaganie�konkretnych�czynności�klinicznych�oraz�poprawę�wskaźnik�w�leczenia.«

Jakimi wnioskami może się Pan podzielić z procesu wdrożenia systemu informatycznego w North York General Hospital?

WWW.OSOZ.PL/FORUM2016

PREZENTACJEEKSPERTÓW

RELACJAZ WYDARZENIA

NAGRANIAWIDEO

GALERIAZDJĘĆ

21. KONFERENCJA OGÓLNOPOLSKIEGO SYSTEMU OCHRONY ZDROWIA

FORUMINNOWACYJNAOCHRONA ZDROWIA


p r a k t yc Zn i e

analiza spRzedaży leków

CHOROBY SERCA I UKŁADU KRĄŻENIA„naprzestrzenilat1989–2014zpowoduchoróbukładu krążeniaodnotowanośredniook.380tys.zgonówrocznie (10osóbna1000mieszkańców).odkilkulatobserwujesięspadekumieralnościztegopowodu:napoczątkulat90-tychbyłyoneodpowiedzialnezaok.52%zgonów,wroku2013 byłoto46%.przyczynąnajwiększejliczbyzgonówjest chorobaniedokrwiennaserca(23%).

Biuletyn Informacji Publicznej GUS

„obecnasytuacjawzakresiesprzedażylekówkardiologicznychjestwypadkowąwieluczynników,wtymrównieżwzrostucenjednostkowychlekówdostępnychwaptekach.trzebazwrócićuwagęnafakt,żegdymowaorosnącymtrendziewartościsprzedażynaprzestrzenilat2002–2015,wzrostjestniemaldwukrotny,awprzypadkuliczbyopakowańwynosijużjedynieponiżej40%.wanalizienależyuwzględnićzmianydemograficzne.naprzykładwgrupiewiekowej60–64latawlatach2010–2015liczbaludnościzwiększyłasięo20%,awgrupie65–69latażo51%.czyliotylewzrosłaliczbapotencjalnychpacjentówwtymwieku.prawdopodobniewzrosłarównieżniecoliczbachorych,alejesttotylkoracjonalneprzypuszczenie,boprzecieżniemarejestruzapadalnościnachorobyukładukrążenia(chuk).liczbahospitalizacjizpowoduchukwlatach2005–2014,wedługszacunkównarodowegoinstytutuZdrowiapublicznego–państwowegoZakładuhigieny,zwiększyłasięook.20%,alestandaryzowanewspółczynnikihospitalizacjisąnamniejwięcejstałympoziomie.nieprzemawiatozazasadni-czymwzrostemzapadalności.niewątpliwiespadaśmiertelnośćwchorobachsercainaczyń,awięcwzrastaliczbaosób,któremusząnadalbraćleki.wświetletychdanychwydajesię,żegwałtownywzrostwartościsprzedażylekówtowypadkowawzrostucen,wzrostuliczbychorychwwynikuzmiandemograficznychispadkuśmiertelności.ponadtopewnelekiztejgrupyprzyjmowanesąprzezpacjentówwramachprewencji,którafunkcjonujerównieżwsposobiemyślenialekarzyitoteżmożeprzyczyniaćsiędowzrostusprzedaży.”

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJSzczegółowa analiza rynku leków na choroby serca i układu krążenia – str. 70

WSKAŹNIKI SPRZEDAŻY LEKÓW NA CHOROBY SERCA ROK 2015 I ZMIANA % W STOSUNKU DO ROKU 2002

KOMENTARZ EKSPERTA

prof.drhab.n.med.mirosławj.wysocki dyrektornarodowegoinstytutuZdrowiapublicznego państwowyZakładhigieny

wartośĆSprZedaŻy

5782577116zł72%

średniacenaZaopakowanie

18,64zł41%

ilośĆproduktÓwwofercie

2683102%

ilośĆSprZedaŻy

31018387836%


3�

p r a k t yc Zn i e

Podczas dotychczasowych konkursów ofert, podstawę wyboru świadczeniodawców stanowiły kryteria określane w Zarządzeniu Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia. Kryteria te w najbliższym postępowaniu w sprawie zawarcia umów z NFZ określi natomiast rozporządzenie Ministra Zdrowia, które kładzie silny akcent na wykorzystanie przez świadczeniodawców rozwiązań informatycznych.

nych wewnątrz podmiotu leczniczego nie gwarantuje efektywnego przekazy-wania danych pomiędzy poszczególny-mi miejscami, do których musi udać się pacjent w celu realizacji diagnostyki i le-czenia.

Cenna dokumentacjaNowe kryteria wyboru ofert mają za-chęcić świadczeniodawców do wdro-żenia dokumentacji medycznej w for-mie elektronicznej. Celem jest przede wszystkim poprawa czytelności i wyeli-minowanie błędów. Obecnie nie sposób wyobrazić sobie efektywnego leczenia pacjenta bez korzystania z nowoczes-nych technologii. O przebiegu diagno-styki i leczenia coraz częściej decydo-wać będzie szybka, bezpieczna i pełna

Punkty za informatyzację

nej. Przyczyn opóźnień należy upatrywać nie tylko w braku sankcji za niewdroże-nie EDM, ale również w nieprzekazaniu świadczeniodawcom odpowiednich na-rzędzi wymiany danych. Przy braku upo-rządkowanej sieci zinformatyzowanych podmiotów, nawet zastosowanie kom-pleksowych rozwiązań informatycz-

IwOnA MAgdAlenA AleksAndrOwIcZ Prawnik w nZOZ „Przychodnia” sp. z o.o.

Analizując przepisy dotyczące informa-tyzacji systemu ochrony zdrowia, widać niekonsekwencję ustawodawcy i odkła-danie w czasie obowiązku korzystania z elektronicznej dokumentacji medycz-

ZgodNie Z prawem

Foto: designed by freepik.com


p r a k t yc Zn i e

wymiana danych pomiędzy uczestnika-mi systemu ochrony zdrowia.

Biorąc pod uwagę trudności, jakie napotyka pełna informatyzacja sektora ochrony zdrowia, mowa nie tylko o pre-miowaniu podmiotów leczniczych sto-sujących elektroniczną dokumentację medyczną. Na punkty mogą liczyć tak-że ci świadczeniodawcy, którzy podję-li trud wprowadzenia mniej zaawanso-wanych rozwiązań, jednak chociażby ze względu na już posiadaną infrastruktu-rę będą zdecydowanie lepiej przygoto-wani do wdrożenia EDM niż podmioty nadal bazujące na dokumentacji w wer-sji papierowej. Przy wyborze ofert do-datkowe punkty będzie można uzyskać za prowadzenie indywidualnej doku-mentacji medycznej w postaci elektro-nicznej w rozumieniu przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Przy czym w przypadku wy-stawiania recept i skierowań – co naj-mniej poprzez nanoszenie danych za pomocą wydruku.

Dodatkowe punktyDla podmiotów leczniczych, które ko-rzystają z kompleksowych rozwiązań informatycznych, przewidziano wyższą punktację. Więcej punktów niż za pro-wadzenie indywidualnej dokumenta-cji medycznej w postaci elektronicznej będzie można uzyskać za prowadzenie elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 roku o syste-mie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz. U. 2015 poz. 636 ze zm.) zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy, z wyłącze-niem recept i skierowań, które wysta-wiane są co najmniej poprzez nanosze-nie danych za pomocą wydruku. Należy jednak pamiętać, że na wyższą punkta-cję za wdrożenie EDM będzie można li-czyć tylko w niektórych zakresach: am-bulatoryjnej opiece specjalistycznej, le-czeniu szpitalnym (również w zakresie świadczeń wysokospecjalistycznych) oraz opiece psychiatrycznej i leczeniu uzależnień.

Nie tylko prowadzenie dokumen-tacji medycznej w formie elektronicz-nej będzie dodatkowo punktowane, ale także inne rozwiązania w zakresie in-formatyzacji. Na punkty mogą liczyć świadczeniodawcy posiadający odręb-ną aplikację dedykowaną realizacji obo-wiązku zapewnienia bieżącej rejestracji świadczeniobiorców drogą elektronicz-ną za zwrotnym wskazaniem terminu porady.

Nieuchronne konsekwencjeObok korzyści związanych z postępującą informatyzacją sektora ochrony zdrowia, oferenci muszą liczyć się także z konse-kwencjami wynikającymi z elektronicz-nego sprawozdawania danych. Rozbu-dowany został bowiem system punktów ujemnych przyznawanych za uchybie-nia w poszczególnych zakresach spra-wozdawczości. W założeniach punkty ujemne mają zapewnić równowagę po-między podmiotami dopiero wchodzący-mi na rynek, które nie uzyskają punktów za ciągłość świadczeń, a świadczenio-dawcami od lat obecnymi na rynku, któ-rzy jednak nie zawsze prawidłowo wy-konywali obowiązki związane z realiza-cją umów. Z uwagi na sposób zbierania danych i możliwość ich zdalnej weryfi-kacji, odstąpiono w niektórych przypad-kach od wymogu stwierdzenia uchybień jedynie na podstawie kontroli przepro-wadzanej przez płatnika.

W nowych regulacjach przesądzo-no, że podstawą dla przyznania ujem-nych punktów w postępowaniu konkur-sowym bez konieczności przeprowadza-nia kontroli będzie:

– udzielanie świadczeń opieki zdrowot-nej przez personel o kwalifikacjach niższych niż wskazane w ofercie;

– nieprzekazanie wymaganych informa-cji o prowadzonych listach oczekują-cych na udzielenie świadczeń opie-ki zdrowotnej, co najmniej za dwa okresy sprawozdawcze (miesięcznie) w okresie 12 miesięcy poprzedzają-cym o 2 miesiące miesiąc obejmujący termin złożenia oferty;

– nieprzekazanie wymaganych infor-macji o pierwszym wolnym terminie udzielenia świadczenia opieki zdro-

wotnej, co najmniej za cztery okre-sy sprawozdawcze (tygodniowe) w okresie 12 miesięcy, poprzedzają-cym o dwa miesiące miesiąc obejmu-jący termin złożenia oferty lub przeka-zanie informacji niezgodnych ze sta-nem faktycznym;

– co najmniej 10% świadczeń po raz pierwszy przekazanych do rozliczenia po upływie okresu rozliczeniowego;

– udzielanie świadczeń przez lekarza po-wyżej 85 godzin tygodniowo (u dane-go świadczeniodawcy w różnych ofer-tach i umowach oraz u różnych świad-czeniodawców) – liczba przypadków niezbędnych do spełnienia tego wa-runku zależna jest od zakresu świad-czeń.

Nowe priorytetyWprowadzone kryteria wyboru ofert sprawią, że w wielu kwestiach oferen-ci będą musieli poczynić odpowiednie przygotowania. Dotyczy to dostępno-ści i kwalifikacji personelu oraz wypo-sażenia placówek w sprzęt medyczny, ale także zwrócenia szczególnej uwagi na kwestie prowadzenia dokumentacji medycznej i sprawozdawczości. Na tle pozostałych punktów, jakie można uzy-skać w postępowaniu ofertowym, war-tości przyznane za prowadzenie elektro-nicznej dokumentacji medycznej prezen-tują się bardzo korzystnie.

Przepisy nie wprowadzają wymogu prowadzenia dokumentacji medycznej w postaci elektronicznej przez oznaczo-ny czas przed postępowaniem konkurso-wym. Warunek ten musi być spełniony w dniu złożenia oferty, zatem szansę na dodatkowe punkty będą mieli także ci, którzy dopiero rozpoczynają korzystanie z informatycznych udogodnień.

»�Prowadzenie e-doku-�Prowadzenie�e-doku-mentacji�medycznej�będzie�premiowane�w�konkursie�ofert��og��aszanym�przez��inistra�Zdrowia.«


p r a k t yc Zn i e

»��ur health systems should help people stay�ur�health�systems�should�help�people�stay�healthy�for�as�long�as�possible.��onnected�care�can�help�make�that�happen.««

hIMss europe

What is your definition of connected care?

To me, connected care represents the next generation of health care. It em-powers but also motivates people to self-manage their health or chronic condition, enables them to collaborate with every member in their care team: care provid-ers, caregivers and fellow patients. It’s also about data analytics helping pick up on early signs of health deterioration and

making this information contextual and actionable to care providers to respond with the right care at the right time. Our health systems should help people stay healthy for as long as possible. Connect-ed care can help make that happen.

What are the biggest barriers in mak-ing connected care a reality?

Technology such as IoT and Cloud can have an immense role in making health data accessible and engaging consum-ers in their health management. But we

need to connect the dots and offer peo-ple an integrated experience instead of many fragmented point solutions. Tech-nology alone won’t do the trick. It needs to come with a shared vision and change management to implement new ways of working so that patients and care provid-ers are aligned and fully engaged.

Does our existing structure support connected care?

Current healthcare models are primari-ly aimed at dealing with sickness, as op-posed to promoting health and therefore there is little incentive to implement pre-ventative care strategies or prevent hos-pitalization. More attention needs to be placed on engaging with patients and en-couraging them to take charge of their own health.

How is technology changing the role of the health and care professionals?

Like patients, health and care profes-sionals become more empowered by in-formation and technology. It will help them share information in unprecedent-ed ways. Create virtual care teams that involve clinical experts on the other side of the world. For truly connected care,

Connected CareThe healthcare landscape is changing rapidly. Increased complexity, patient volume, and pressure on devices and system integration demands new approaches and thinking in the delivery of high quality care to your patients. An interview with Jeroen Tas, CEO Connected Care And Health Informatics, Philips.

tech health news

Foto: Philips


�0

p r a k t yc Zn i e

we have to look at how we triage care 24/7 and how healthcare professionals can support that. This means that the fu-ture role of part of our ICU nurses (ICU – Critical Care Nursing) could evolve to being telehealth nurses, for example.

What is the role of the CIO in the con-nected care environment?

You can’t only involve CIOs in this agenda as there is too much change needed. The CIO is more the enabler and the cheerleader. However, everyone involved in making connected care a re-ality needs to really understand the pa-

tient needs, shape these needs and then create a 24/7 approach to support that patient.

CIOs also need to be aware of infor-mation overload, data and information are critical but an oncologist, for exam-ple, doesn’t need to know every single detail about a patient to make a deci-sion. They just need to ensure that eve-ry encounter is a relevant one and they have all the information that they need to create an effective journey with the best possible outcomes.

Are suppliers doing enough to make connected care a reality?

These problems are too complex for any one person or group to solve, we need to ‘co-create.’ At Philips that means that we facilitate the innovating process by bringing together CEOs, specialists, nurses, general practitioners and patients. We let them work together with our de-signers, IT experts, and specialists in the field of human behaviour. We then ask them: ‘if you were to design something from scratch today how would you do it?’ Then we take a step back and think about how we make that a reality. Suppli-ers are able to help push boundaries and provide with industry knowledge.

Using avatars and robots to treat social disordersEU researchers are demonstrating how avatars and robots can be used to help patients suffering from schizophrenia, autism and other social phobias.

www.cordis.europa.eu

Schizophrenia, autism and other social disorders cause much suffering for both patients and their loved ones. Now the EU-funded ALTEREGO project has de-veloped a new clinical method, compu-ter architecture and software to help pa-tients adapt their behaviour by interact-ing with avatars and robots.

The ALTEREGO project has brought together many different kinds of pro-fessionals: doctors, psychologists, psy-chiatrists, computer and human move-

�1Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016

p r a k t yc Zn i e

ment specialists, as well as mathemati-cians and roboticists. It is rooted in the innovative rehabilitation of social dis-orders through the concept of similari-ty, a new cross-disciplinary theory com-bining movement neuroscience and cog-nitive science.

Avatar-led simulationsThe similarity theory suggests that it is easier to interact socially with someone who looks like us. This resemblance can be morphological (the form of a person), behavioural (their actions) or kinematic (the way they move). In ALTEREGO, ar-tificial agents such as avatars and robots have been used to manipulate these three components in real-time interaction situ-ations with patients.

The researchers worked with around 40 patients in the first stage of this three-and-a-half-year project, recording their movements with cameras and creating their avatars in computers using virtu-al reality techniques. Using a ‘mirror’ game, involving the synchronized han-dling of coloured balls, which is known to increase affiliation, the patient took it

in turns with the avatar to lead, as differ-ent variables were introduced in both the game and the movement of the avatar.

– Everyone moves in a very personal way and, using variables, we work with this to transform similarity into differ-ence, by morphing the avatar and trying in this way to change the behaviour of the patient over time – said project co-ordinator Prof Benoit Bardy, Director of the European Centre for Research on Hu-man Movement (EuroMov) at the Uni-versity of Montpellier, France.

Working with iCubThe patients have also been working with iCub, a humanoid robot developed as part of another EU project, ROBOTCUB. It has 53 motors that move the head, arms, hands, waist and legs, and it can see, hear and smile. ‘The robot is different. It’s not like the patient, so we could also test for the interaction with someone complete-ly different.’

ALTEREGO, which aims to open the door to a new generation of so-cial artificial agents in service robot-ics, includes research in fundamen-

tal and clinical neurosciences, interac-tion modelling, the development of new computer-vision techniques and hu-man-robot interfaces, as well as evalu-ation of the scenarios with patients be-fore, during, and after training sessions. – We appreciate that this is a very sensi-tive project where the welfare of the pa-tients comes first, so we are careful to continue to seek clearance for all our ac-tivities from national ethics bodies – said Professor Ludovic Marin, the project’s lead scientist.

Next stepsIn the final six months of the project, the researchers are expanding the pool of schizophrenic patients to 100 to monitor longer-term evolution in interacting with the avatars. They are also developing software for the purpose of download-ing by other projects and hope, in future projects, to test the technology on autism and other social phobia patients.

– We also believe it is possible to de-velop applications that patients can use on screens in the home, perhaps on a TV or home entertainment system, where they perform various exercises with their avatar that can teach them social skills over a longer period of time – added Prof Bardy.

For more information please visit: www.euromov.eu/alterego

»�The aim is to produce a new robotic-basedThe�aim�is�to�produce�a�new�robotic-based��clinical�method�able�to�enhance�social�interaction��of�patients�suffering�from�social�disorders.««


�2

p r a k t yc Zn i e

With the support of MEP Michal Boni and in cooperation with

Today’s reality…

The solution: integrated care

Act together now!

How ?

… clashes with current siloed health systems

Resulting in negative impact

Demographic change

Unsustainable healthcare systems Unmet care needs

Estimated increase of > 65 people in the EU People > 65 in the EU

4/5 have a chronic condition

2/3 have at least 2 chronic conditions

Chronic diseases represent 80% of medical expenses in the EU

Disease-burden

Community careSocial careHealthcare

17%

2014 2050

30%

Financing planning

Interoperability

Leadership

Innovation

Best practice sharing

Trust

User engagement

Picture adapted from European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing

Securepolitical leadership and develop national and regional roadmaps

Establisha framework for the deployment of interoperable solutions

Investto scale up successful integrated care projects

Harmoniseimplementation of Data Protection Framework

Buildstrategies and frameworks at all levels to empower and involve patients, carers and citizens

Encouragepartnerships across health & social ecosystems

Trainand educate health & social care workforce

Focuson regional and local level

Develop new care and economic models

Supporttransition from research to widespread uptake

E U R O P E A N I N N O V A T I O N P A R T N E R S H I P O N A C T I V E & H E A L T H Y A G E I N G

Towards Coordination of Care

Primary careFirst contact and principal point of continuing care (e.g. general practitioners, nurses, pharmacists)

Community careIncluding informal care provided by the family and non-profit sector Health care

Social care

patient

Secondary care Provided by specialists (e.g. cardiologist, gastroenterologist)

Tertiary care Hospitals, highly specialised health service (e.g. cardiac surgery, cancer treatment)

3 levels of health care Care delivery pathway

1

2

3

4

5

9

8

10

6

7

UNITED TOWARDS INTEGRATED CAREThe Integrated Care Alliance aims at accelerating the transition towards Integrated Care. We are committed to working

together to develop sustainable health and social care systems that meet the holistic needs of citizens, patients and carers, especially those with complex and long-term health and social care needs.


p r a k t yc Zn i e

With the support of MEP Michal Boni and in cooperation with

Today’s reality…

The solution: integrated care

Act together now!

How ?

… clashes with current siloed health systems

Resulting in negative impact

Demographic change

Unsustainable healthcare systems Unmet care needs

Estimated increase of > 65 people in the EU People > 65 in the EU

4/5 have a chronic condition

2/3 have at least 2 chronic conditions

Chronic diseases represent 80% of medical expenses in the EU

Disease-burden

Community careSocial careHealthcare

17%

2014 2050

30%

Financing planning

Interoperability

Leadership

Innovation

Best practice sharing

Trust

User engagement

Picture adapted from European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing

Securepolitical leadership and develop national and regional roadmaps

Establisha framework for the deployment of interoperable solutions

Investto scale up successful integrated care projects

Harmoniseimplementation of Data Protection Framework

Buildstrategies and frameworks at all levels to empower and involve patients, carers and citizens

Encouragepartnerships across health & social ecosystems

Trainand educate health & social care workforce

Focuson regional and local level

Develop new care and economic models

Supporttransition from research to widespread uptake

E U R O P E A N I N N O V A T I O N P A R T N E R S H I P O N A C T I V E & H E A L T H Y A G E I N G

Towards Coordination of Care

Primary careFirst contact and principal point of continuing care (e.g. general practitioners, nurses, pharmacists)

Community careIncluding informal care provided by the family and non-profit sector Health care

Social care

patient

Secondary care Provided by specialists (e.g. cardiologist, gastroenterologist)

Tertiary care Hospitals, highly specialised health service (e.g. cardiac surgery, cancer treatment)

3 levels of health care Care delivery pathway

1

2

3

4

5

9

8

10

6

7

Źródło: www.integratedcarealliance.org


��

p r a k t yc Zn i e

Wywiady z przedstawicielami dostawców rozwiązań z zakresu e-zdrowia oraz kupującymi i ekspertami sugerują, że niedostateczne zaangażowanie intere-sariuszy oraz trudności w komunikacji między zamawiającymi a dostawcami negatywnie wpływają na jakość rozwiązań IT wdrażanych w placówkach medycznych. Nie bez winy są same procedury przetargowe. Czy koncepcja innowacyjnych zamówień publicznych jest rozwiązaniem?

Wieża Babel, czyli zamówienia publiczne na rozwiązania e-zdrowia

nAtAlIA MAtusZAk, MAteusZ lIchOń, MArcIn kAutsch

Niniejszy tekst oparliśmy na wywiadach z przedstawicielami dostawców rozwią-zań e-zdrowia, kupującymi i eksperta-mi. Rozmowy przeprowadzono m.in. z lekarzami, informatykami i naukowca-mi. Świadomość istnienia procedur inno-wacyjnych zamówień publicznych była niewielka, respondenci z rzadka dekla-rowali uczestnictwo w innowacyjnym przetargu. Badanie pozwoliło jednak na poznanie wielu interesujących faktów dotyczących planowania i przeprowa-dzania przetargów na e-zdrowie. Zaob-serwowane trudności i dysfunkcje wska-zują, że zastosowanie procedur innowa-cyjnych zamówień publicznych może przynieść wiele korzyści. Nowe podej-ście do zamówień pozwala na dialog po-

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

��Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 6/2016

p r a k t yc Zn i e

między stronami przetargu. Komunika-cja okazała się bowiem motywem powta-rzającym się praktycznie we wszystkich wywiadach. Trudnościom z porozumie-waniem się towarzyszyły inne problemy.

SIWZ czyli droga przez mękęGłówną bolączką dostawców jest to, że nie wiedzą, o co ich się prosi:

„Największym problemem w mojej perspektywie jest to, że zamawiający nie jest sam w stanie wyartykułować wyma-gań w taki sposób, jaki jest niezbędny do tego, żeby opisać przedmiot zamówie-nia”.

Respondent, który uczestniczył w przetargu realizowanym poprzez dia-log techniczny, podkreślił wagę odpo-wiednio przygotowanej specyfikacji:

„SIWZ przygotowany został odpo-wiednio, a to wpływa pozytywnie na dialog techniczny. Czyli jeśli SIWZ jest w miarę sensowny, to nie ma już żadnych głupich i dziwnych praktyk, jak się cza-sami zdarza.”

Klasyczny przetarg nie daje dostaw-com wielu możliwości zbadania potrzeb klienta ani sugerowania rozwiązań; mogą najwyżej zadawać pytania doprecyzo-wujące. Należy zastanowić się, dlacze-go SIWZ-y (Specyfikacje Istotnych Wa-runków Zamówienia) są tak problema-tyczne, i kto za to odpowiada.

Kluczową postacią w przetargu na rozwiązanie z zakresu e-zdrowia jest oczywiście informatyk. Znając istnie-jącą infrastrukturę, jej braki i możliwo-ści, opracowuje specyfikację zgodnie ze swoją wiedzą, życzeniami menedżerów i z uwzględnieniem potrzeb użytkowni-ków końcowych. W opinii dostawców rozwiązań, informatyk to postać często niedoceniana przez menedżerów. Jeden z respondentów tak opisał podejście osób zarządzających do informatyków:

„(..) mamy jakiegoś tam brodatego pana, w koszuli flanelowej w kratkę, któ-ry ciągnie sobie wieczorami kable (...) na dobrą sprawę nikt nie wie, po co to robi, skąd on je ma, etc. I tak to działa”.

W metodach pracy informatyków do-stawcy upatrują źródeł problemów. Jeden z nich podejrzewał, że informatycy two-rzą SIWZ-y poprzez łączenie przypadko-wych elementów z innych specyfikacji, montując w efekcie Frankensteina.

„To tak nie działa, to nie są klocki lego. Funkcjonalności poszczególnych systemów z reguły nie są kompatybilne. (...) W ten sposób powstaje potworek, który potem jest najczęściej albo prosto-wany pytaniami do takiej specyfikacji, albo nikt nie składa takiej oferty.”

Nie ma się co dziwić, że potem po-wstają opinie dotyczące ICT, takie jak pewnej pani dyrektor, zapytanej o zain-teresowanie jej szpitala kwestią e-zdro-wia (choć opinia nie pochodzi z opisa-nego badania, świetnie oddaje podejście do zamówień):

„Firmy IT nigdy nie spełniają tego, co chcemy, zawsze są z nimi kłopoty, a to co dostajemy, nam się nie podoba.”

Respondenci pracujący jako infor-matycy w szpitalach podzielają zdania o kluczowej roli specyfikacji dla prze-biegu przetargu. Przyznają, że wybór pomiędzy zamówieniem rozwiązania już istniejącego a przedstawieniem propozy-cji stworzenia nowego nastręcza wielu trudności. Dostawcy mogą się bowiem nie podjąć tego drugiego, co prowadzi do unieważnienia przetargu. Widać tu nie-chęć do rozwiązań nowatorskich, często jeszcze nieistniejących, które „nie wpi-sują się” w standardowo realizowane przetargi. Problem z możliwością wdro-żenia innowacji staje się znacznie mniej-szy przy zastosowaniu innej procedury przetargowej.

Innowacyjne zamówienia – nowe reguły gryProcedury innowacyjnych zamówień róż-nią się od typowych przetargów nie tylko celem, ale także przebiegiem. Zamawia-

jący nie musi, a nawet nie powinien okre-ślać dokładnie parametrów technicznych rozwiązania, a zamiast tego opisać, jakie potrzeby dane rozwiązanie ma zaspoka-jać i na jakich warunkach. Taki opis z re-guły jest dużo mniej techniczny niż ty-powa specyfikacja istotnych warunków zamówienia, dzięki czemu w jego two-rzenie łatwiej zaangażować niespecjali-stów (a więc personel medyczny, pacjen-tów, menedżerów).

Jak można przeprowadzić popraw-ny przetarg opierając się na podobnych wytycznych? Warto zatrzymać się dłużej nad tym pytaniem. W innowacyjnych za-mówieniach publicznych nie chodzi bo-wiem tylko o to, żeby zakupione rozwią-zanie miało nowatorski charakter. Sama procedura przetargowa znacząco róż-ni się od tego, do czego przywykł sek-tor publiczny. Obecnie dostępne są czte-ry procedury: dialog konkurencyjny, dialog techniczny, zamówienia przed-ko-mercyjne oraz partnerstwo innowacyjne. Chociaż mają różne cele i przebieg, łą-czy je myśl przewodnia: dialog. Kupu-jący i dostarczyciele rozmawiają ze sobą na ściśle określonych zasadach, dzięki czemu ci pierwsi mogą lepiej wyjaśnić, czego potrzebują, a ci drudzy – co jest możliwe, jak również przedstawić nowa-torskie rozwiązania idealnie dopasowane do sytuacji zamawiającego.

Przetarg niczym Wieża BabelRespondent (lekarz) zauważył, że jed-nym z najważniejszych problemów w ob-szarze e-zdrowia jest pominięcie w fa-zie testowania konsultacji z personelem medycznym oraz pacjentami. Są to gru-py niemal nieobecne w procesie kształto-wania specyfikacji. Skutkuje to np. nie-funkcjonalnymi interfejsami.

»�Jak�się�kupuje�system�informatyczny�i�jedyne�kryterium�stanowi�cena,�to�jest�to�kompletny�bezsens.«


��

p r a k t yc Zn i e

Kiedy już dochodzi do dialogu mię-dzy dostawcami, informatykami i przy-szłymi użytkownikami, znacznie utrud-nia go brak wspólnego języka. Lekarze i pacjenci używają bardzo zróżnicowa-nych sformułowań, opisując swoje po-trzeby, oczekiwania i wrażenia związane z produktem czy usługą. Mogą one być niezrozumiałe dla dostawców, zwłaszcza jeżeli nie mają okazji (lub/i chęci) wyjaś-nić wątpliwości. Z kolei przekładanie ję-zyka informatyki na zrozumiałe dla la-ika komunikaty to rzadka umiejętność. Bez niej trudno jest dostawcom wyjaś-nić, które rozwiązania są możliwe, opty-malne czy opłacalne i dlaczego. Proces tworzenia rozwiązania z zakresu e-zdro-wia nieuchronnie wiąże się ze współpra-cą w interdyscyplinarnym zespole, co jest sporym wyzwaniem.

Na sporach wszyscy tracąPotrzeba wyjścia poza wąskie ramy przetargów opartych na kryterium ceny i sztywnej specyfikacji jest tym bardziej paląca, że niepowodzenia przetargowe nie należą do rzadkości. Częste odwoła-nia przegranych uczestników od przetar-gów prowadzące do opóźnień to druga w kolejności bolączka dostawców:

„[Prawie zawsze] (...) jeśli wygramy w jakimś przetargu, to konkurencja pro-testuje i bardzo często przedłuża to pro-ces.”

Przedłużające się procesy w sądach administracyjnych mogą prowadzić

nawet do zupełnego zaniechania inwe-stycji:

„Na skutek tych protestów wszyscy przegrali. Ani my, ani nasza konkurencja tych pieniędzy [dotacji unijnych – przyp. autora] nie dostaną, a szpital nie będzie miał systemu informatycznego, przez co będzie miał problem w nadchodzących latach.”

Chociaż żadna procedura nie uchro-ni zamawiającego przed odwołaniami, to przetarg oparty na dialogu daje szansę wyjaśnienia sprzeciwu uczestnika, w od-różnieniu od przetargu opierającego się na interpretacji sztywnej specyfikacji.

Królowa CenaPomimo zmian w przepisach dotyczą-cych przetargów publicznych, cena za-kupu pozostaje w praktyce jedynym kry-terium w przetargach. Ogranicza to zdol-ność dostawców do tworzenia rozwiązań potencjalnie korzystniejszych długoter-minowo.

„Jak się kupuje system informatyczny i jedyne kryterium stanowi cena, to jest to kompletny bezsens. (...) Teraz szpitale i przychodnie dodają kryterium typu np. długość trwania prac albo długość gwa-rancji. Tak naprawdę to nie tak powinno się wybierać system informatyczny.”

Eksperci podzielają opinię, że kryteria inne niż cena dodawane są, aby zadość-uczynić wymogom prawnym, ale rzadko

»��a�etapie�zamawiania�systemu�IT�zbyt�często�pomija�się�potrzeby�perso-nelu�medycznego�i�pacjent�w.«

kryją się za nimi głębsze przemyślenia. Można za to domyślać się obaw o niego-spodarność i o odwołania od wyniku.

Jaka z tego płynie nauka?Wszystkie grupy dostrzegają niedostatek dialogu pomiędzy lekarzami, dostawca-mi i informatykami. Pacjenci są niemal całkowicie wykluczeni z procesu opra-cowywania rozwiązań e-zdrowotnych.

Na pierwszy rzut oka nowe procedu-ry wydają się uciążliwe i czasochłonne. Kto ma czas i nerwy na ciągnące się roz-mowy? Ci wszyscy, którym grozi utra-ta czasu, nerwów i pieniędzy na skutek nieporozumień, niedostatku kompetencji technicznych i procesów odwoławczych. O kosztach implementacji niefunkcjo-nalnych czy po prostu nieadekwatnych rozwiązań nie wspominając. Nowe pro-cedury dają szansę na formalizację kon-sultacji i rozmów, które i tak występu-ją przy okazji pozornie prostszego typo-wego przetargu. Kiedy uczestnicy mają poczucie, że wymiana informacji, zada-wanie pytań i wychodzenie z innowacyj-nymi pomysłami jest nie tylko dopusz-czalne, ale pożądane, to rośnie szansa na wspólne stworzenie najlepszego możli-wego rozwiązania.

Można, rzecz jasna, zostać przy do-tychczasowych rozwiązaniach. Skoro cena jest bezpieczna, to po co komu ja-kieś innowacje? Zwolennikom tej tezy warto zadedykować parafrazę wiersza Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego: „chcieliście [niskiej ceny], to macie – skumbrie w tomacie!”.


p r a k t yc Zn i e

HealthForum

European

GASTEIN

19TH EUROPEAN HEALTH FORUM GASTEIN

Demographics and Diversity in Europe – New Solutions for Health28–30 September, Bad Hofgastein, Austria

Miscellaneous.qxp_OSOZ as 20/05/2016 11:28 Page 1


��

nowe i d e e

W cieniu ostatniego strajku w Centrum Zdrowia Dziecka, dyskusji o wyna-grodzeniach pielęgniarek, lekarzy oraz lekarzy rezydentów, szykuje się ol-brzymia zmiana w zakresie szpitalnych kuchni, ochrony i sprzątania, a być może także pracy salowych. Zgodnie z opracowaniem „Outsourcing usług technicznych przez instytucje publiczne”, zrealizowanym przez Ośrodek Myśli Społecznej im. Ferdynanda Lassalle’a w ramach unijnego programu Obywatele dla Demokracji, prawie wszystkie instytucje publiczne (nie tylko szpitale) zatrudniają pracujące tam osoby za stawki zdecydowanie niższe niż 12 zł/godzina, często 6–8 zł brutto.

MArek kuBIckI care experts

Dzięki takim działaniom powstawa-ły wymierne korzyści finansowe dla szpitali. Na samym sprzątaniu zleco-nym firmie zewnętrznej Szpital im. Mi-kołaja Kopernika w Łodzi oszczędza ok. 1,6 mln złotych rocznie, co stanowi 2,4 proc. rocznych przychodów. Zlecenie ochrony i monitoringu daje oszczędności w podobnej skali. Oszczędności powsta-ły przede wszystkim dzięki likwidacji etatów i zatrudnieniu firmy zewnętrznej, która płaci mniej na umowach cywilno-prawnych. Po 01.01.2017 i wprowadze-niu płacy minimalnej, która w założe-

500+ plus 2000 zł, czyli problem szpitali

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


nowe i d e e

niu ma być ściśle przestrzegana (choć już teraz powstają plany, jak te przepi-sy obejść), outsourcing w takim szpita-lu jak Mikołaja Kopernika w Łodzi stra-ci rację bytu.

Kuchnia, sprzątanie, czy ochrona wrócą do szpitali albo będą świadczo-ne nadal przez firmy zewnętrzne, ale za istotnie większe pieniądze, których – w zadłużonych szpitalach stojących przed rosnącymi żądaniami płacowy-mi personelu „białego” – po prostu nie ma. NFZ nie wyceni drożej procedur, nie zapłaci też dodatkowo za czynności bez których żadna instytucja nie może istnieć, ale których nie można zaliczyć wprost do składowych wyceny.

Zresztą wstawienie do przetargów pa-rametrów jakościowych, a nie wyłącznie finansowych, powinno samym szpita-lom wyjść na dobre. Zgodnie z raportem kontroli Państwowej Inspekcji Sanitar-nej dotyczącym czystości (z 2014 r.), na Podkarpaciu spośród 54 skontrolowa-nych szpitali aż 28 oceniono negatywnie (było brudno). Jeszcze gorzej jest na Lu-belszczyźnie – uchybienia wykryto w 32 na 49 badanych lecznic. W Małopolsce braki stwierdzono w 31 placówkach na 65 sprawdzonych, a w Wielkopolsce – też w 31 na 81.

W niektórych regionach Polski (duże miasta) poza tym, że wzrosną koszty wy-nagrodzeń, mogą pojawić się problemy ze znalezieniem kompetentnej i zmoty-wowanej kadry. Choć brak jest dokład-nych badań dotyczących odejścia od ni-skopłatnych prac po wprowadzeniu pro-gramu 500+, doniesienia medialne zdają się wskazywać, że przynajmniej część osób otrzymujących bardzo niskie wy-nagrodzenie nie zamierza wracać do naj-gorzej płatnej pracy, otrzymując od Pań-stwa zbliżoną, albo i wyższą kwotę (za większą liczbę dzieci) niż z pracy włas-nych rąk.

Choć cała tematyka może się wyda-wać błaha w porównaniu z tym, że bra-kuje nam kadry medycznej, a pielęgniar-ki odchodzą od łóżek dziecięcych, to oglądając posiłki szpitalne chociażby na popularnej stronie Facebooka „Szpital-ny Posiłek”, można się zastanawiać, czy po wzroście kosztów wynagrodzenia da się jeszcze cokolwiek obciąć ze stawki na pożywienie, aby zachować niezmie-nioną cenę dla odbiorcy.

Podsumowując ten wątek finansowy warto wrócić do początków outsourcin-gu i wskazać, dlaczego w ogóle szpita-le rozpoczęły jego wdrażanie i że na sa-mym początku chodziło o wzrost efek-

tywności i lepsze zarządzanie, które to miało spowodować oszczędności finan-sowe, a dopiero w drugiej kolejności efekt oszczędności miał wynikać z ja-kichkolwiek obniżek wynagrodzeń.

Początki outsourcinguOutsourcing zaczął pojawiać się w jed-nostkach publicznych już w latach 90-tych, zapożyczony wprost z sektora pry-watnego. Zgodnie z ideą, początkowo aspekt ekonomiczno-finansowy był tylko jednym i to nie najważniejszym elemen-tem wprowadzenia usług realizowanych przez firmę zewnętrzną. Najistotniejsza miała być zmiana jakościowa (mierzona takimi wartościami, jak liczba reklama-cji, czas opóźnień, odpowiedzi na zgła-szane usterki, ankieta satysfakcji pacjen-ta, audyty instytucji zewnętrznych), tech-nologiczna (nowszej generacji sprzęt, inwestycja w infrastrukturę), tzw. know-how (wiedza, jak zorganizować procesy, jak optymalizować czas, koszty, jakich technologii używać, tańszy sprzęt dzię-ki efektowi skali), czy wreszcie czynnik organizacyjny (skupienie się na kluczo-wych wartościach/kompetencjach, prost-sze zarządzanie i struktura, pozbycie się „kłopotów”).

W początkowych umowach outsour-cingowych, gdy istniał jeszcze poprzedni personel, był on najczęściej przejmowa-ny w ramach artykułu 23 Prim, czyli za-chowywał prawo do istniejących świad-czeń. Firma musiała zarobić zwiększając efektywność (taka sama liczba osób wy-konywała większą pracę) lub wykorzy-stując technologie i mogąc taniej kupić środki niezbędne do wykonywania prac (np. odczynniki w laboratorium).

Niestety, wraz z upływem lat, gdy ogłaszane były kolejne przetargi, gdzie jedynym kryterium była cena, jakość świadczonych usług oraz jakiekolwiek czynniki, poza ekonomiczno-finansowy-mi, nie były brane pod uwagę. Pomimo tego, że jakość posiłków i brud w spo-sób bardzo istotny wpływają na proces leczenia (zwłaszcza możliwość przenie-sienia infekcji), a tym samym już na eta-pie układania przetargu czynniki poza-finansowe powinny być uwzględnione w jego specyfikacji.

Wprowadzenie jednolitej i przestrze-ganej stawki minimalnej wyrówna ry-nek, a tym samym może doprowadzić do wyboru firm, które skupiają się na ja-kości, a nie na obcinaniu pensji pracow-nikom.

Tym samym pozostaje mieć nadzieję, że w tym konkretnym przypadku, choć wzrosną koszty utrzymania szpitala, to będzie w nim trochę czyściej, a pacjenci będą wreszcie mieli co jeść.

»�Podwyższenie�pensji�minimalnej�może�wp��ynąć�pozytywnie�m.in.�na�jakość�posi��k�w�w�szpitalach.«

paŃStwowainSpekcja Sanitarna–raport

cZyStościwSZpitalach (2014rok)

województwopodkarpackie: spośród54skontrolowanychszpitali

aż28oceniononegatywnie(byłobrudno).województwolubelskie:uchybienia wykrytow32na49badanychlecznic. wmałopolscebrakistwierdzono

w31placówkachna65sprawdzonych, awwielkopolsce–w31na81.

outSourcing.oSZcZędności

przykład:nasamymsprzątaniuzleconym firmiezewnętrznejSzpitalim.mikołaja

kopernikawłodzioszczędzaok.1,6mlnzłotychrocznie,costanowi2,4proc.rocznychprzychodów.


�0

nowe i d e e

Dołącz do dyskusji.Czy medycyna potrzebuje inteligentnych systemów wspomagających podejmowanie decyzji klinicznych? W jaki sposób wpłyną na trafność diagnozy, wybór ścieżki leczenia lub profilaktyki?Czekamy na Państwa opinie: [email protected]

KreatywNie

Co łączy medycynę opartą na dowodach z technologiami IT?

W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się systemom IT, których zadaniem jest podejmowanie decyzji w oparciu o dowody kliniczne zgromadzone w światowych zbiorach na-ukowych. Systemy IT – w odróżnieniu od człowieka – mogą zbierać i analizować potężne zasoby big data i w ten sposób proponować ścieżki postępowania zgodne z najlepszymi do-świadczeniami, niezależnie od miejsca wygenerowania know-how. W przyszłości otworzy to drogę do medycyny personali-zowanej, gdzie lekarz podejmuje najlepszą z możliwych decy-zji w oparciu o wysokiej jakości wiedzę.

Czego oczekują pacjenci trafiający do szpitala? Empatii? Wygody pobytu w placówce? Na pierwszym miejscu jest prze-de wszystkim najlepsze z możliwych leczenie, dzięki które-mu możliwe będzie odzyskanie zdrowia. Jak jednak zdefinio-wać pojęcie najlepszej medycyny? W 1995 roku David Sackett wprowadził do słownika pojęcia „medycyny opartej na dowo-dach” (Evidence Based Medicine). Opiera się ona na 3 filarach: literatura naukowa, doświadczenie lekarza i preferencje pacjen-ta. Co roku wiedza medyczna wzbogaca się o setki tysięcy arty-kułów fachowych i informacje, za którymi nie jesteśmy w stanie nadążać. W ten sposób pomiędzy wiedzą teoretyczną a prakty-ką powstaje coraz większa przepaść. Inaczej mówiąc – niewielu pacjentów korzysta z określonych metod leczenia, mimo iż ist-nieją w teorii – w artykułach naukowych. Jak to zmienić? Odpo-wiedź brzmi: wprowadzając systemy IT wspomagania decyzji lekarskich. Potrzebujemy rozwiązań, które dane zapisane na mi-lionach stron opracowań naukowych szybko przetworzą w in-formacje odpowiadające sytuacji konkretnego chorego, do tego dopasowane do indywidualnego profilu zapisanego na elektro-nicznej kartotece medycznej. Aby to się stało, niezbędna jest standaryzacja danych i jednolite elektroniczne kartoteki pacjen-tów. W efekcie stworzymy system wspomagania decyzji, dzię-ki któremu lekarz będzie mógł dobrać najlepszy sposób terapii na podstawie twardych dowodów naukowych i wiedzy opartej na doświadczeniach z całego świata z równoczesnym uwzględ-nieniem oczekiwań chorego. Dlatego tak potrzebna jest infor-matyzacja ochrony zdrowia w skali globalnej.

Scalanie wiedzy z praktyką

Jest Pan autorem stwierdzenia, że potrzebujemy pomostu pomiędzy wiedzą medyczną a praktyką w ochronie zdro-wia. Co to oznacza?

Jaki jest sens nowych badań i zbiorów wiedzy medycznej, jeże-li nie są one wykorzystywane w stosunku do każdego pacjenta? W warunkach papierowego gromadzenia danych nie korzysta-my ze wspaniałych osiągnięć naukowych, nie dzielimy się wza-jemnie informacjami. Tym pomostem pomiędzy wiedzą i pa-cjentem jest IT oraz systemy wspomagania decyzji.

Podczas jednej z konferencji powiedział Pan, że nie jeste-śmy przygotowani na systemy podejmowania decyzji i dla-tego powinniśmy się skupić na ich wspieraniu?

Tak długo, jak to nie sztuczna inteligencja, ale lekarz jest od-powiedzialny za rezultat podejmowanych decyzji, system in-formatyczny będzie pełnił rolę wspomagającą. Specjalista jest na chwilę obecną najbardziej kompetentną osobą, dodatkowo uwzględniającą dobro i sytuację pacjenta, nie tylko suche fakty naukowe. Ale do tego potrzebuje wsparcia systemu w przetwa-rzaniu informacji. Wraz ze wzrostem zbieranych danych me-dycznych i naukowych na pewno kiedyś doczekamy się takie-go systemu, który będzie mógł stawiać diagnozę i decydować o leczeniu.

Czego nam brakuje do zbudowania godnych zaufania sy-stemów wspomagania decyzji?

Dużych zbiorów danych, systemów analitycznych i modeli pre-dykcyjnych. To one powinny podpowiadać lekarzowi możliwe opcje, wówczas ten może skupić się na swojej pracy – profi-laktyce i leczeniu z naciskiem na pierwszy element. Potrzebu-jemy głębokiej cyfryzacji procesów ochrony zdrowia, standar-dów i wymiany danych.

Pieter Kubben jest neurochirurgiem w Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Maastricht (Holandia) i jednocześnie informatykiem pracującym nad aplikacjami wspierającymi podejmowanie decyzji klinicznych.


nowe i d e e

Przyjrzyjmy się ewolucji informacji wykorzystywanych do określenia stanu zdrowia. Jeszcze niedawno w kartotekach pa-pierowych zapisywano tylko podstawowe dane, jak wzrost, waga, ciśnienie krwi, informacje uzyskane z wywiadu lekar-skiego. Z czasem zapisy wzbogacały się o coraz bardziej szcze-gółowe wyniki badań laboratoryjnych i informacje z urządzeń diagnostycznych. Obecnie przechodzimy na jeszcze wyższy po-ziom – rejestrowania czynników społecznych. Uznany matema-tyk Stephen Wolfram stworzył mechanizm indywidualnej ana-lizy człowieka na podstawie informacji umieszczonych na por-talu społecznościowym Facebook (zdjęcia, wpisy, polubienia, znajomi, komentarze, miejsca pobytu itd.). Matematyczna ma-szyna jest w stanie stworzyć profil człowieka wykorzystując odpowiednio zaprojektowane algorytmy. To przedsmak tego, w jaki sposób nauki ścisłe mogą wspomóc ochronę zdrowia. Społeczne tło życia – mówiące o nawykach, ryzykownych za-chowaniach – coraz częściej wzbogaca elektroniczne kartoteki medyczne, pomagając przede wszystkim w profilaktyce. Jeste-śmy świadkami jeszcze jednej rewolucji w kompletowaniu puz-zli składających się na zdrowie: mowa o rosnącej błyskawicznie liczbie bezprzewodowych sensorów i czujników towarzyszą-cych człowiekowi na co dzień i mierzących non-stop m.in. tęt-no, ciśnienie krwi, saturację, poziom stresu (przewodzenie skó-ry), poziom cukru we krwi, aktywność mięśni. Nie trzeba jed-nak zaawansowanych narzędzi: mikrofon w smartfonie może posłużyć do analizy głosu i na tej podstawie określać poziom stresu albo wykrywać symptomy choroby Parkinsona lub schi-zofrenii. Trwają prace nad wykorzystaniem kamer do kontro-lowania temperatury ciała i tętna lub luster określających stan ogólny organizmu. Mikro-czujniki wszczepiane w ludzkie cia-ło potrafią nadzorować odporność organizmu, wykrywać obec-ność DNA komórek rakowych, z wyprzedzeniem kojarzyć ob-jawy zawału serca albo udaru mózgu. Statystycznie w każdym samochodzie jest ok. 400 czujników, w smartfonie – ponad 10. Dlaczego nie mielibyśmy ich stosować w naszym ciele, aby pre-cyzyjnie czuwać nad stanem ciała?

Należy zauważyć, że uzyskanie danych o zdrowiu jest coraz łatwiejsze. Badania, które kilka lat temu można było zrealizo-wać tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach, dziś wykonamy

inspiRacje

z pomocą smartfona. Pojawiły się już pierwsze prototypy urzą-dzeń do szybkiej diagnozy na odległość pomagające rodzicom reagować natychmiast np. w przypadku gwałtownego pogorsze-nia stanu zdrowia dziecka. Maleje cena testów DNA do pozio-mu dostępności dla przeciętnego człowieka. Staną się one pod-stawą elektronicznej kartoteki pacjenta, pomagając w wytypo-waniu dziedziczonych czynników ryzyka niektórych chorób.

Kumulując wszystkie informacje na temat człowieka – od stricte medycznych po społeczne – i monitorując je na bieżą-co dzięki całej gamie sensorów, otrzymamy przejrzysty obraz człowieka. Przygotowanie mapy zdrowia w warunkach ogrom-nej liczby danych, których nie jest w stanie przetworzyć ludzki mózg (przynajmniej w takim czasie, jak komputery), będzie za-daniem inteligentnych systemów IT i specjalnych algorytmów. Rozwiąże to też spory problem w medycynie, jakimi są nie-zdiagnozowane choroby. Ocenia się, że ok. 1 mln Amerykanów choruje na ciężkie schorzenia przewlekłe, które mogą zagrażać ich życiu, ale jednocześnie nie wiedzą o tym. Osobom z ryzy-kiem genetycznym wyznaczane będą plany profilaktyki zmniej-szające prawdopodobieństwo wystąpienia choroby. W temacie prewencji wielkie nadzieje wiąże się ze zmniejszeniem skali zachorowania na nowotwory – mimo znacznego postępu nauk medycznych i coraz nowocześniejszych leków, nadal przegry-wamy walkę z chorobą. Dane z testów DNA pozwolą wprowa-dzić do praktyki farmakogenomikę – personalizowaną farma-koterapię dopasowaną do konkretnego pacjenta.

Dane są kluczem do stworzenia panoramicznego obrazu każ-dego człowieka, odzwierciedlającego w możliwie najbardziej precyzyjny sposób zagrożenia zdrowotne i na tej podstawie po-zwalającego interweniować z dużym wyprzedzeniem czaso-wym. Wszystkie te informacje dostępne będą w zasięgu ręki – w telefonie komórkowym lub innym urządzeniu dzięki techno-logii chmury danych. Uwzględniając podstawowe prawo, jakim jest dostęp do własnych danych medycznych, to każdy z nas bę-dzie najważniejszym ogniwem ochrony zdrowia, nie tylko bier-nym trybem w machinie systemu. Aby taka wizja się spełniła, potrzeba po pierwsze integracji rozproszonych i nieustandary-zowanych danych.

matematykacZłowieka

„Nasza aktualna wiedza o kondycji organizmu człowieka to zbiór przypadkowych informacji, do tego często nieaktualnych; mały fragment elementów składających się na zdrowie. W takich warunkach skuteczność profilaktyki i leczenia jest mocno ułomna.”


�2

wIktOr PAłys

Na to pytanie postaram się odpowiedzieć przez najbliższe kilka miesięcy w ramach cyklu publikacji z formie debat eksper-ckich. Będzie to jednocześnie kontynu-

E-zdrowie w Polsce: fragmentaryzacja i brak strategii

acja panelu dyskusyjnego „Perspektywy dla innowacji w polskim systemie ochro-ny zdrowia”, jaki zorganizował Klaster Nowoczesna Medycyna podczas kwiet-niowej konferencji OSOZ „Forum Inno-wacyjna Ochrona Zdrowia”.

Czy e-zdrowie mogłoby stać się le-karstwem na choroby polskiego syste-mu ochrony zdrowia? Zwłaszcza te do-brze zdiagnozowane i znane, obserwo-wane na co dzień, dla których na razie nie widać rozwiązań. O taką diagno-zę można pokusić się bazując na świa-towych i europejskich doświadczeniach w tym obszarze.

Trudno jednoznacznie określić, w jakim punkcie mapy drogowej roz-woju krajowego systemu e-zdrowia je-

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

„Wynaleźliśmy lekarstwo, teraz musimy wynaleźć chorobę” – to tekst jednego z rysunków Andrzeja Mleczki przedstawiającego naukowców w laboratorium. Czy można go odnieść do sytuacji, jaką mamy w obszarze e-zdrowia w kraju?

ed u k ac j a


ed u k ac j a

steśmy. Nadal nieznana jest relacja sy-stemu centralnego oraz systemów regio-nalnych oraz jaką rolę miałyby pełnić rozwiązania lokalne. W tym kontekście pod znakiem zapytania może stać data wejścia w życie obowiązku prowadze-nia EDM od 2018 roku. Na dzień dzi-siejszy niewiele wiemy na temat efek-tów przejścia podmiotów leczniczych na w pełni elektroniczną dokumenta-cję medyczną oraz model pracy paper-less (bez papieru), nie mamy metodolo-gii, jaką moglibyśmy to oceniać. Inicja-tywy regionalne, państwowe i EDM to jedynie wierzchołek zagadnienia e-zdro-wia. Schodząc poziom niżej, kluczowym elementem wydaje się być telemedycy-na. W mediach często słyszymy lub czy-tamy, że zrewolucjonizuje obecny mo-del funkcjonowania świadczeń zdrowot-nych, chociaż przykłady światowe mogą temu zaprzeczać. Aby tak się stało, te-lemedycyna musiałaby zdominować ry-nek, stać się powszechną praktyką. Na-szym krajowym przykładem trudności we wplataniu przedrostka „e” w obszar ochrony zdrowia są e-zwolnienia. Ostat-nie dane wskazują, że zaledwie 1,5% wy-stawianych zwolnień odbyło się poprzez platformę PUE ZUS. Przyczyny takiego stanu rzeczy są znane i od chwili wdro-żenia często przytaczane przez lekarzy czy ekspertów z obszaru informatyzacji. Warunkiem koniecznym, aby wybrane rozwiązanie miało szansę się zaadapto-wać, wydaje się być jasno określona po-trzeba przez obydwie strony świadcze-

nia. Oczekiwania pacjentów oraz leka-rzy lub innego personelu medycznego w perspektywie narzędzi telemedycz-nych są w naszym kraju słabo rozpozna-ne. Nie należy ich również importować z innych krajów ze względu na odmien-ny system organizacji i finansowania ochrony zdrowia. Stąd można przyjąć, że zanim zaczną być tworzone narzędzia, które z założenia miałyby odegrać istot-ną rolę w krajowym systemie, należało-by przeprowadzić takie badania. W śro-dowisku personelu medycznego zwraca się uwagę, że dotychczasowe rozwiąza-nia informatyczne, a szczególnie syste-my HIS (ang. Health Information Sy-stem, system informacji zdrowotnej), nie ułatwiają, a wręcz czasami utrudnia-ją i przedłużają codzienną pracę. Trudno się z tym nie zgodzić, jeśli zna się inter-fejsy niektórych systemów, nieprzystają-ce do standardów software’u używane-go na co dzień w pracy czy w domu. Za aktualizacjami dotyczącymi zmian praw-nych i administracyjnych nie idą te w za-kresie ergonomii pracy. W porównaniu do systemów HIS, dobrym przykładem tego, że można tworzyć przyjazne narzę-dzia dla lekarzy, są coraz to nowsze i do-pasowane do wymagań codziennej pracy systemy do prowadzenia EDM dla indy-widualnych bądź małych praktyk lekar-skich lub POZ. Duża konkurencja spo-wodowała, że czynnik przyjazności użyt-kowania odgrywa tutaj dużą rolę. Należy

pamiętać, że EDM tworzona jest przez cały personel medyczny podmiotu lecz-niczego. Innego rodzaju czynności wy-konywane są przez pielęgniarki, leka-rzy, psychologów czy fizjoterapeutów. W praktyce, podczas procesu informaty-zacji szpitala, personel otrzymuje z regu-ły gotowy system. Efekt? Częsta i uza-sadniona niechęć środowisk medycz-nych dla tego rodzaju rozwiązań.

Ostatni rok może okazać się kluczowy dla rozwoju e-zdrowia w Polsce. Prze-szkody prawne zostały zlikwidowane, określono co, jak i gdzie można świad-czyć drogą elektroniczną, NFZ otworzył drzwi dla telekonsultacji, wprowadzo-no wspomniane wcześniej e-zwolnienia, wiele osób liczyło na doprowadzenie do finału projektów Internetowego Konta Pacjenta i Projektu P1.

Wracając do analogii z początku arty-kułu: otrzymaliśmy lekarstwa chociaż za bardzo nie wiadomo, na jakiego rodzaju dolegliwość systemową. Mamy już spo-ro krajowych doświadczeń we wdraża-niu mniejszych bądź większych rozwią-zań informatycznych oraz całą bibliote-kę niepowodzeń światowych. Wystarczy sięgnąć do lektury i uczyć się na cudzych błędach.

»��czekiwania�pacjent�w�oraz�lekarzy�lub�innego�personelu�medycznego�w�kwestii�narzędzi�e-zdrowia�są��w�naszym�kraju�nadal�ma��o�rozpoznane.«

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com


��

ed u k ac j a

Placówki medyczne nie przykładają wystarczającej wagi do prawidłowego prowadzenia dokumentacji medycznej pacjentów, choć są to dokumenty wpływające na przebieg leczenia, postępowania sądowe czy rozliczenia z NFZ. Największy bałagan stwierdzono w dokumentacji przychodni: w kartach pacjentów brakowało istotnych informacji na temat przebytych chorób, pobytów w szpitalu, czy chorób przewlekłych. Nieco lepiej sytuacja wyglądała w szpitalach, ale tam z kolei problemem jest zróżnicowana częstotliwość dokonywanych wpisów, wadliwa korekta błędów i brak prawidłowej autoryza-cji wpisów. NIK dostrzega problem braku czasu na uzupełnianie dokumentacji, jednocześnie wskazuje jednak, że część uchybień wynika po prostu z braku należytej staranności personelu.

www.nik.gov.pl

Właściwe dokumentowanie wszystkich istotnych informacji w indywidualnej dokumentacji medycznej pacjenta, zwią-zanych z jego leczeniem, jest obowiąz-kiem wynikającym z przepisów prawa. Proces ten ma istotne znaczenie prze-de wszystkim dlatego, że dokumentuje czynności podejmowane wobec pacjen-ta, i jednocześnie jest formą wzajemnego przekazywania informacji o stanie zdro-wia w trakcie leczenia.

Nieprzestrzeganie obowiązku doko-nywania wymaganych wpisów, szcze-gólnie w sytuacji, gdy z dokumentacji korzysta więcej niż jeden lekarz, utrud-nia rzetelną analizę problemów zdrowot-nych pacjenta, a także zwiększa ryzyko nierozpoznania wczesnych stanów cho-robowych. W kolejnych etapach leczenia

NIK o prowadzeniu dokumentacji medycznej


ed u k ac j a

może też utrudnić ocenę postępów cho-roby lub efektów leczenia. Z kolei w po-stępowaniu sądowym (cywilnym lub kar-nym) dokumentacja stanowi materiał do-wodowy – wadliwie prowadzona może więc wydłużać procedury sądowe. Pra-widłowość prowadzenia dokumentacji medycznej ma także znaczenie przy roz-liczaniu świadczeń z NFZ.

Spośród 24 kontrolowanych świad-czeniodawców (na terenie siedmiu wo-jewództw), 21 podmiotów prowadziło dokumentację medyczną z naruszeniem wymagań określonych w przepisach. NIK dostrzega sygnalizowany przez personel medyczny problem braku wol-nego czasu na wypełnianie dokumenta-cji pacjentów i zwraca uwagę, że skala wskazanych naruszeń była różna. Rów-nocześnie jednak NIK zwraca uwagę, że stwierdzone nieprawidłowości doty-czyły nie tylko kwestii formalnych, ale w części przypadków świadczyły o bra-ku należytej staranności w dokumento-waniu procesu diagnozowania i leczenia pacjentów.

Kontrola 1730 indywidualnych doku-mentacji medycznych wykazała uchybie-nia w 73,5 proc. przypadków. W blisko 25 proc. dokumentacji znajdowało się więcej niż pięć uchybień różnego rodza-ju, co pozwoliło ocenić sposób ich pro-wadzenia jako nieprawidłowy.

Lecznictwo ambulatoryjneNajwięcej nieprawidłowości odnotowa-no w dokumentacji prowadzonej w lecz-nictwie ambulatoryjnym, gdzie niemal we wszystkich badanych kartach pacjen-tów – w 924 spośród 930 badanych do-kumentacji – stwierdzono przypadki na-ruszenia przepisów dot. dokumentacji medycznej.

W dokumentacji prowadzonej przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej najczęściej brakowało wpisów dokumen-tujących przeprowadzenie wywiadu z pa-cjentem, informacji o przeprowadzonych zabiegach lub operacjach (w 79 proc.), pobytach w szpitalu (65 proc), przeby-tych chorobach (62,5 proc.), o chorobach przewlekłych (29 proc.). Te same niepra-widłowości powtarzały się w dokumen-tacji prowadzonej przez lekarzy specja-listów.

W wielu wypadkach problemem była także czytelność wpisów w dokumenta-cji pacjentów: nieczytelne wpisy stwier-dzono w blisko 13 proc. kart podstawo-wej opieki zdrowotnej i blisko 9 proc. dokumentacji prowadzonej przez spe-cjalistów (czytelność wpisów stwierdzał

personel medyczny niezależny od NIK). Często brakowało też numeracji stron prowadzonej dokumentacji (14,5 proc. poz i 13 proc. specjalistów). Zdaniem NIK nieczytelne i niekompletne wpisy w dokumentacji medycznej mogą stano-wić zagrożenie dla pacjenta (np. w sytu-acji konieczności udzielenia natychmia-stowej pomocy lekarskiej), mogą także mieć wpływ na jego dalsze leczenie.

Kontrola wykazała także przypadki zlecania badań diagnostycznych, zabie-gów lub konsultacji (głównie przez le-karzy podstawowej opieki zdrowotnej), przy jednoczesnym braku odnotowa-nia bądź załączania wyników tych zle-ceń w dokumentacji pacjentów (w skraj-nych przypadkach lekarz udzielił 11 zle-ceń, a w dokumentacji brak było opisu wyniku któregokolwiek z nich).

Lecznictwo stacjonarneSkala nieprawidłowości stwierdzonych w dokumentacji medycznej pacjen-tów prowadzonej w lecznictwie stacjo-narnym (w szpitalach i zakładach opie-kuńczo-leczniczych) była mniejsza niż w lecznictwie ambulatoryjnym. W doku-mentacji medycznej prowadzonej przez szpitale uchybienia stwierdzono w blisko połowie (47,5 proc.) przypadków. Jed-nak zastrzeżenia NIK dotyczyły najczęś-

ciej nieodpowiednio dokonanej korekty błędnych wpisów (ponad 42 proc.), nie-prawidłowej numeracji stron dokumen-tacji (w 28,5 proc.), czy braku autoryza-cji (12 proc.).

NIK szczególną uwagę zwraca na zróżnicowaną częstość dokonywania wpisów lekarskich w dokumentacji ho-spitalizowanych pacjentów. Pierwsze-go wpisu w dokumentacji dokonywano wprawdzie najczęściej w dniu przyjęcia pacjenta na oddział – 86 proc. w szpita-lach i 79 proc. w ZOL – ale kolejne doko-nywane były już z różną częstotliwością: raz na dwa, trzy, a w skrajnych przypad-kach nawet raz na 14 dni. Stwierdzo-no także przypadek, że w dokumentacji medycznej pacjenta hospitalizowane-go przez 24 dni nie było żadnego wpisu. Sytuację tę tłumaczono brakiem prze-pisów określających wymaganą często-tliwość wpisów lekarskich w dokumen-tacji medycznej. Jednak w ocenie NIK niesystematyczne dokonywanie wpisów, odnoszących się do codziennych obser-wacji chorego, świadczy o braku rzetel-nego dokumentowania monitorowania terapii.

Zdarzało się też, że w dokumentacji medycznej hospitalizowanych pacjentów znajdowała się część dokumentacji inne-go chorego (np. wyniki badań), co mogło

»��ieczytelne�i�niekompletne�wpisy�w�dokumentacji�medycznej�mogą�stanowić�zagrożenie�dla�pacjenta��oraz�mieć�wp��yw�na�jego�dalsze�leczenie.«


��

ed u k ac j a

prowadzić do niewłaściwej interpretacji stanu pacjenta na podstawie dokumen-tów, które go nie dotyczą. NIK wskazu-je także, że w przypadku udostępnienia takiej dokumentacji pacjentowi mogło-by dojść do naruszenia ochrony danych wrażliwych innej osoby.

Niektórzy świadczeniodawcy nie przestrzegali obowiązku wystawiania kart informacyjnych z pobytu pacjentów w szpitalu, a w przypadku zgonu pacjen-ta w kartach informacyjnych nie zamiesz-czano wszystkich wymaganych informa-cji, w tym o wykonaniu lub niewykona-niu sekcji zwłok wraz z uzasadnieniem podjętej decyzji (brak takich adnotacji stwierdzono w 55 proc. dokumentacji pa-cjentów hospitalizowanych i w 50 proc. dokumentacji pacjentów ZOL).

Udostępnianie dokumentacjiNIK wskazuje, że brak szczegółowych regulacji prawnych powoduje szereg za-grożeń dla prawidłowego udostępniania dokumentacji medycznej, a także dla sku-tecznego nadzoru nad tym procesem oraz ochroną danych osobowych pacjentów.

Spośród 24 świadczeniodawców obję-tych kontrolą, 10 podmiotów nie prowa-dziło rejestrów wniosków o udostępnie-nie dokumentacji medycznej (pacjentom lub osobom upoważnionym) lub prowa-dziło je nierzetelnie. W efekcie nie można było jednoznacznie określić liczby wnio-sków, które wpłynęły, liczby zrealizowa-nych, a także tego kto, kiedy i komu udo-stępnił dokumentację.

Udostępnienie dokumentacji odby-wało się najczęściej w terminach ustalo-nych przez świadczeniodawcę, bez zbęd-nej zwłoki lub w terminie uzgodnionym z wnioskodawcą. Stwierdzono jednak przypadki, że udostępniono ją, z różnych powodów, po 30, a w skrajnym przypad-ku nawet po 54 dniach.

Najwyższa Izba Kontroli jako nie-rzetelne oceniła postępowanie sześ-ciu świadczeniodawców, którzy udostęp-niając oryginały dokumentacji nie podej-mowali działań – nawet przez trzy lata – aby ją odzyskać.

Przechowywanie dokumentacjiBlisko połowa skontrolowanych placó-wek (11 z 24 skontrolowanych) nie za-pewniła odpowiednich warunków prze-chowywania dokumentacji medycznej, zabezpieczających ją przed zniszcze-niem, uszkodzeniem lub utratą, a także przed dostępem osób nieuprawnionych. Np. u jednego z kontrolowanych świad-czeniodawców dokumentacja składo-wana była w kartonach na podłodze lub luzem, a u innego – przechowywano ją w drewnianych, niezamykanych szafach ustawionych na korytarzu, do których dostęp miały także osoby postronne (pa-cjenci, interesanci).

Elektroniczna dokumentacja medycznaDo czasu zakończenia kontroli żaden z kontrolowanych świadczeniodawców nie wdrożył systemu informatycznego

przeznaczonego do prowadzenia doku-mentacji medycznej wyłącznie w postaci elektronicznej. Kierownicy kontrolowa-nych jednostek wskazywali na trudności z wdrożeniem systemu elektronicznej do-kumentacji medycznej.

Do 31 grudnia 2017 r. dokumentacja medyczna może być prowadzona w po-staci elektronicznej lub papierowej. Na-tomiast po tym terminie – tylko w formie elektronicznej. W ocenie NIK dotychcza-sowy stopień zaawansowania przygoto-wań świadczeniodawców do uczestni-ctwa w Systemie Informacji Medycznej (SIM) i trudności wskazane przez kie-rownictwo kontrolowanych podmiotów świadczą o istnieniu ryzyka niezapewnie-nia prowadzenia dokumentacji medycz-nej wyłącznie w formie elektronicznej po 31 grudnia 2017 r.

Wnioski NIKUstalenia kontroli wskazują, że celowe i konieczne jest systematyczne egzekwo-wanie od personelu medycznego prawid-łowego prowadzenia dokumentacji me-dycznej przez kierownictwo podmiotów leczniczych oraz podjęcie szerokich dzia-łań uświadamiających skutki nieprawid-łowości w tym zakresie.

NIK wnosi do Ministra Zdrowia o do-precyzowanie procedury udostępniania dokumentacji medycznej, ponieważ w ocenie Izby przepisy dotyczące pro-wadzenia i udostępniania dokumenta-cji medycznej nie precyzują niektórych kwestii istotnych dla realizacji tego zada-nia. W efekcie świadczeniodawcy przyj-mują w swojej działalności różne rozwią-zania organizacyjne, nie zawsze korzyst-ne dla pacjentów.

NIK wskazuje także, że obowiązek prowadzenia całości dokumentacji wy-łącznie w formie elektronicznej został wprawdzie przesunięty na dzień po 31 grudnia 2017 r., ale kontrola NIK wska-zała szereg istotnych przeszkód w jego efektywnym wdrażaniu w publicznych podmiotach leczniczych. Aktualne po-zostają również zagrożenia dla procesu informatyzacji systemu ochrony zdro-wia, na które NIK wskazała na początku 2013 r. Proces wprowadzania elektronicz-nej dokumentacji medycznej, umożliwia-jącej funkcjonowanie Systemu Informacji Medycznej, powinien być zatem monito-rowany głównie przez Ministra Zdrowia oraz przez podmioty tworzące podmioty lecznicze.

»��lisko�po��owa�skontrolowanych�plac�wek��nie�zapewni��a�odpowiednich�warunk�w��przechowywania�dokumentacji�medycznej.«


ed u k ac j a

26–27 maja | BerlinCHARITÉ ENTREPRENEURSHIP SUMMIT

Informatyka powinna być jednym z podsta-wowych przedmiotów nauczania, ponieważ rzeczywistość zmienia się z analogowej na cyfrowej, także w ochronie zdrowia. – Ludzie oczekują szybkiego dostępu do informacji i porady – 5% wszystkich wyników wyszu-kiwania w Google dotyczy zagadnień zdro-wotnych – mówił podczas konferencji Jens Redmer z Google. Na postępującą digitaliza-cję powinny reagować uczelnie medyczne, kształcąc intensywnie lekarzy w kierunku analizy zbiorów danych, big data, systemów wspierania decyzji, rozwiązań komunika-cyjnych i informacyjnych. Aż 90% zbiorów danych dostępnych na świecie wygenero-wanych zostało w ostatnich 2 latach. Nowe urządzenia pomiarowe, dostępne w domach pacjentów oraz zakładane na co dzień (wea-rables) zmieniają sposób diagnostyki i pro-wadzenia działań profilaktycznych, z kolei rozwój elektronicznych metod gromadzenia i wymiany dokumentacji medycznej pozwala w końcu przejść z modelu opieki epizodycz-nej do opieki ciągłej nad pacjentami. Eksper-ci Charité Entrepreneurship Summit nie mieli wątpliwości, że oprogramowanie staje się tak samo ważne w leczeniu i prewencji chorób jak leki. Aplikacje mobilne zbliżają pacjen-tów i lekarzy, a relacja zaczyna się opierać na współodpowiedzialności zamiast autory-tatywnej roli lekarza. Fundamentalne zmiany w medycynie spowoduje również tanie sek-wencjonowanie DNA. Tematem numer je-den będzie w przyszłości wczesna profilakty-ka chorób przewlekłych oraz transparentność – nauki, wymiany danych medycznych, dzie-lenia się wiedzą, big data. Tak, aby cyfryzacja była zmianą światopoglądową budowaną na fundamentach demokracji i kooperacji.

raportFUTURE HEALTH INDEX 201676 stron | Bezpłatny | engwww.futurehealthindex.com

Raport prezentujący stan integracji ochrony zdrowia oraz poziom dostępności do usług w ramach narodowych systemów zdrowia 13 państw świata. W których państwach wy-stępuje najlepsza komunikacja pomiędzy pa-cjentem a lekarzem? Opracowanie przygoto-wane przez Philips pokazuje nowoczesność i elastyczność modeli ochrony zdrowia.

raportTWORZENIE I UDOSTĘPNIANIE DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ48 stron | Bezpłatny | Plwww.nik.gov.pl

Spośród 24 kontrolowanych świadcze-niodawców, 21 podmiotów prowadzi do-kumentację medyczną z naruszeniem ak-tualnych wymagań prawnych – to główna teza najnowszego raportu Najwyższej Izby Kontroli.

relacja dopoBraniaZapowiedź

6–8 września | krynica-ZdrójFORUM EKONOMICZNEFORUM OCHRONY ZDROWIAwww.forum-ekonomiczne.pl

Jaka jest rola prywatnej opieki zdrowotnej? Jak ma wyglądać skoordynowana opieka nad pacjentem wykorzystując nowe tech-nologie? W jakim kierunku zmierza obecny ustrój ochrony zdrowia? Zapraszamy na Fo-rum Ochrony Zdrowia w ramach Forum Eko-nomicznego.

22–23 września | warszawaVII FORUM KOMUNIKACJI I PUBLIC RELATIONSwww.termedia.pl

Zmieniające się otoczenie rynkowe skłania do poszukiwania nowych metod podnoszenia jakości obsługi pacjenta, poprawy wizerunku, a zwłaszcza wzmacniania wewnętrznego po-tencjału tkwiącego w każdej placówce ochro-ny zdrowia i jej pracownikach. W dwudnio-wym programie konferencji znajdą się wy-kłady ekspertów i doświadczonych trenerów komunikacji w ochronie zdrowia oraz war-sztaty dostosowane do oczekiwań placówek publicznych i niepublicznych oraz poziomu wiedzy uczestników (grupa początkująca i zaawansowana).

9–11 października | BerlinWORLD HEALTH SUMMITwww.worldhealthsummit.org

Ponad 1500 uczestników z 90 państw. Wśród prelegentów laureaci nagrody nobla, mini-strowie zdrowia, eksperci i przedstawiciele instytutów naukowych.


��

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorZ jawiSkepidemiologicZnych

Monitor zjawisk epidemiologicznych. Koszty leczenia.

KWIECIEń MAJ

69 831 zł 63 619 zł

-6212 zł

* wszystkie dane w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

OGÓŁEM GRYPA I PRZEZIĘBIENIE ALERGIA

ZMIANA MIESIĘCZNA W MAJU W ODNIESIENIU DO KWIETNIA

TREND ROCZNY PORÓWNANIE ROKU 2016 (PROGNOZA) I 2015

MAj WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH

Opolskie 48 401 złKujawsko-Pomorskie 55 286 złPodkarpackie 56 293 zł

Opolskie 2 067 złŚwiętokrzyskie 2 184 zł Kujawsko-Pomorskie 2 191 zł

Opolskie 1 196 złKujawsko-Pomorskie 1 235 złŚwiętokrzyskie 1 359 zł

Zachodniopomorskie 68 290 złDolnośląskie 74 928 złMazowieckie 77 975 zł

Dolnośląskie 3 090 złMazowieckie 3 323 złPodkarpackie 3 368 zł


PROGNOZA 2016 WOJEWÓDZTWA O NAJNIŻSZYCH I NAJWYŻSZYCH KOSZTACH

Opolskie 662 749 złKujawsko-Pomorskie 711 575 złŚwiętokrzyskie 732 975 zł

Świętokrzyskie 31 671 złOpolskie 33 661 złWarmińsko-Mazurskie 37 288 zł

Warmińsko-Mazurskie 13 310 złOpolskie 14 046 złKujawsko-Pomorskie 14 955 zł

Podlaskie 924 655 złDolnośląskie 957 838 złMazowieckie 1 006 965 zł

Podkarpackie 47 633 złDolnośląskie 49 303 złMazowieckie 53 810 zł


MAj WOjEWÓDZTWA Z NAjMOCNIEjSZYMI SPADKAMI I WZROSTAMI KOSZTÓW

Podlaskie –15 451 złŁódzkie –8 524 złWarmińsko-Mazurskie –8 419 zł

Mazowieckie –1 051 złPodlaskie –1 037 złDolnośląskie –889 zł

Małopolskie –337 złŚląskie –323 złMazowieckie –220 zł

Brak wzrostów kosztów Brak wzrostów kosztówLubuskie 200 złZachodniopomorskie 374 złPodkarpackie 518 zł

ZESTAWIENIE KOSZTY W MAjU W OSTATNICH LATACH

201120112011 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016 2012 2013 2014 2015 2016

-8,9%

KWIECIEń MAJ

3 462 zł 2 710 zł

-752 zł -21,7%

KWIECIEń MAJ

1 867 zł 1 881 zł

14 zł 0,7%

2015 2016

777 932 zł 842 057 zł

+64 125 zł 8,2%

2015 2016

41 752 zł 42 562 zł

+810 zł 1,9%

2015 2016

17 135 zł 20 682 zł

+3 547 zł 20,7%



»�W�maju�koszty��og�lne�leczenia��spad��y�do�bardzo��niskiego�poziomu.«

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

STYCZEŃ LUTY MARZEC

K WIECIEŃ MAj CZERWIEC prognoza

LIPIEC prognoza SIERPIEŃ prognoza WRZESIEŃ prognoza

PAŹDZIERNIK prognoza LISTOPAD prognoza GRUDZIEŃ prognoza


�0



kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

»�Latem�koszty�leczenia��grypy�i�przeziębienia��obniżają�się��z�miesiąca�na�miesiąc.«








kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

»�Koszty�alergii��w�trendzie�rosnącym.�Podobnie�będzie��w�czerwcu.«






�2

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorfarmacj i

Struktura dystrybucji leków

AnetA sZcZyPek Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.

W maju 2016 roku obrót w statystycznej aptece wyniósł 164 tys. zł. To o 16,5 tys. zł mniej (–9,1%) niż w kwietniu 2016 roku oraz o 1,5 tys. zł więcej (+0,9%) niż w maju 2015 roku. Wartość rynku farma-ceutycznego osiągnęła poziom 2,43 mld zł. Oznacza to spadek o 237,2 mln zł (–8,9%) w stosunku do kwietnia 2016 roku oraz wzrost o 83,16 mln zł (+3,5%) w stosunku do maja minionego roku. Udział refundacji stanowił 25,79% obro-tu aptecznego i wyniósł 626,70 mln zł.

Zgodnie z prognozami, obrót w sta-tystycznej aptece w 2016 roku wyniesie 2,09 mln zł. Wartość sprzedaży leków refundowanych będzie równa 754,3 tys. zł, leków wydawanych na recepty pełno-płatne – 463,6 tys. zł, a sprzedaży pro-duktów OTC – 854 tys. zł. Rynek far-

maceutyczny osiągnie wartość 31,04 mld zł. To odpowiednio o 1,16 mld zł więcej (+3,9%) niż w 2015 roku oraz o 2,54 mld zł więcej (+8,9%) niż w 2014 roku. War-tość refundacji wyniesie 8,02 mld zł, co będzie stanowiło 25,84% całkowitego obrotu aptecznego.

W maju średni obrót apteczny wypra-cowany ze sprzedaży leków refundowa-nych wyniósł 60,8 tys. zł, leków wyda-wanych na recepty pełnopłatne – 37,4 tys. zł, a produktów OTC – 64,7 tys. zł. W porównaniu z kwietniem 2016 roku, we wszystkich grupach sprzedażowych zanotowaliśmy spadek średniej warto-ści sprzedaży. Największe procentowe spadki wystąpiły dla leków refundowa-nych (– 10,4%, tj. – 7,0 tys. zł), następ-nie dla leków sprzedawanych na recep-ty pełnopłatne (– 9,3%, tj. – 3,8 tys. zł) oraz dla produktów OTC (– 7,2%, tj. – 5,0 tys. zł). W porównaniu z majem mi-

nionego roku, wartość sprzedaży le-ków refundowanych spadła o 1,5 tys. zł (–2,4%), wartość sprzedaży leków na re-cepty pełnopłatne wzrosła o 0,9 tys. zł (+2,4%), a produktów OTC – o 2,4 tys. zł (+3,8%).

Środa była dniem, w którym wypra-cowano największy średni obrót aptecz-ny (7 614 zł), natomiast dniem roboczym o najniższym średnim obrocie aptecznym był czwartek (5 652 zł). Rozrzut pomię-dzy tymi wartościami wynosi 1 962 zł. Obrót statystycznej apteki w poszcze-gólnych roboczych dniach maja jest bar-dzo zróżnicowany. Największą wartość osiągnięto 25 maja (8 511 zł), natomiast najmniejszą – 2 maja (5 597 zł). Tak ni-ski obrót wypracowany 2 maja wynika z przedłużonego weekendu związanego z dniami świątecznymi.

W maju 2016 roku we wszystkich grupach terapeutycznych zanotowali-

MAJ | WARTOŚCI STATYSTYCZNE I TRENDY W STOSUNKU DO KWIETNIA

„W lipcu i sierpniu zanotujemy spadek obrotu w statystycznej aptece, a co za tym idzie – całkowitego obrotu aptecznego. Według prognoz, wartość rynku farmaceutycznego w tych miesiącach nie przekroczy 2,4 mld zł. Dwa szczytowe miesiące lata charakteryzują się niskim poziomem zachorowań na infekcje górnych dróg oddechowych, grypę oraz przeziębienie.”

CENA OPAKOWANIA LEKU

17,99 zł+0,59 zł

MARŻA APTECZNA

25,22%-0,37%

OBRÓT W APTECE

164,0 tys. zł-16,5 tys. zł

LICZBA PACjENTÓW

3300-300

SPRZEDAŻ NA PACJENTA

49,70 zł-0,44 zł

POZIOM REFUNDACjI

25,79%-1,08%

SPRZEDAŻ WEDŁUG STATUSU LEKU

PROGNOZA NA

SIERPIEŃ

RX 60,14%

OTC 20,89%

SUPLEMENTY 8,78%

INNE 10,19%



śmy spadek średniej wartości sprzeda-ży. Spadki powyżej 10% zaobserwo-waliśmy w następujących grupach: leki przeciwzakaźne (– 17,34%), układ od-dechowy (– 16,44%), leki onkologiczne i immunomodulacyjne (– 14,72%), cen-tralny układ nerwowy (– 13,32%), narzą-dy zmysłów (– 10,45%) oraz endokryno-logia – hormony, bez hormonów płcio-wych (– 10,07%).

Jeżeli spojrzymy na zmianę udziałów w obrocie statystycznej apteki, najwięk-szy wzrost zanotowaliśmy w przypad-ku produktów z grupy varia (+1,02 p.p.) oraz w przypadku produktów dermatolo-gicznych (+0,36 p.p.). Największy spa-dek udziałów nastąpił w przypadku le-ków na układ oddechowy (– 0,89 p.p.) oraz leków na centralny układ nerwowy (– 0,51 p.p.).

W maju 2016 roku średnia marża ap-teczna osiągnęła najniższy poziom w tym roku i była równa 25,22%. To o 0,37 p.p. mniej niż w kwietniu 2016 roku oraz o 0,16 p.p. mniej niż w maju 2015 roku. Przeanalizujmy średnią marżę w pod-stawowych kategoriach sprzedażowych. Marża apteczna dla leków refundowa-nych wyniosła 18,10% (–0,01 p.p. w sto-sunku do kwietnia 2016 roku oraz +0,27 p.p. w stosunku do maja 2015 roku), dla leków wydawanych na recepty pełnopłat-ne – 25,16% (– 0,61 p.p. w stosunku do kwietnia 2016 roku oraz – 1,92 p.p. w sto-sunku do maja 2015 roku), dla sprzedaży odręcznej – 29,87% (– 1,03 p.p. w sto-sunku do kwietnia 2016 roku oraz – 0,65 p.p. w stosunku do maja 2015 roku).

Średnia cena za opakowanie leku wy-niosła 17,99 zł i była o 59 groszy wyższa (+3,4%) niż w kwietniu 2016 roku oraz o 87 groszy wyższa (+5,1%) niż w ana-logicznym okresie ubiegłego roku. Co ciekawe, wzrost średniej ceny sprzeda-ży nastąpił przy jednoczesnym spadku marży. W porównaniu z kwietniem 2016 roku jedynie dla produktów OTC zanoto-waliśmy wzrost średniej ceny sprzedaży o 89 groszy (do poziomu 12,64 zł), nato-miast w pozostałych kategoriach sprzeda-żowych, tj. dla leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne oraz dla leków refun-dowanych, nastąpił spadek średniej ceny sprzedaży o 40 groszy (średnia cena wy-niosła odpowiednio 22,69 zł i 26,87 zł).

Prognozujemy, że średnia cena za opakowanie leku w 2016 roku wynie-sie 17,50 zł. Będzie to o 42 grosze wię-cej (+2,4%) niż w 2015 roku oraz o 1 zł więcej (+6,1%) niż w 2014 roku. Średnia cena za opakowanie leku refundowane-go będzie kształtowała się na poziomie

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach maja (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach maja – podział na dni ty-godnia (porównanie do ubiegłego roku)

maj 2016 maj 2015

maj 2016 maj 2015

Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży

10,49% centralny układ nerwowy

3,96% dermatologia

1,12% endokrynologia – hormony,bez horm. płciowych

5,17% krew i układ krwiotwórczy

2,19% leki onkologicznei immunomodulacyjne

0,24%leki przeciwpasożytnicze,owadobójcze i repelenty

3,89% leki przeciwzakaźne

2,61% narządy zmysłów

17,69% przewód pokarm. i metabolizmukład mięśniowo-szkieletowy 5,87%

układ moczowo-płciowyi hormony płciowe

4,86%

układoddechowy

10,24%

układ sercowo--naczyniowy

14,28%

varia 12,79%4,6% nieokreślona


��


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2016

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł), na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2015–2016

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2016

zapłata pacjenta refundacja

zapłata pacjenta refundacja



27,67 zł (o 19 groszy więcej niż w 2015 oraz o 80 groszy więcej niż w 2014 roku), leków na recepty pełnopłatne – 23,27 zł (o 90 groszy więcej niż w 2015 roku oraz o 1,44 zł więcej niż w 2014 roku), a pro-duktów OTC – 12,10 zł (o 53 grosze wię-cej niż w 2015 roku oraz o 86 groszy wię-cej niż w 2014 roku).

W maju statystyczną aptekę odwiedzi-ło 3 300 pacjentów. To o 300 osób mniej niż w kwietniu 2016 roku. Zdecydowa-nie największy ruch w aptekach panował 25 maja. Tego dnia statystyczną aptekę od-wiedziły 163 osoby. Kolejnym dniem pod względem natężenia ruchu był 16 maja (147 osób). Natomiast dniem roboczym charakteryzującym się najmniejszym ru-chem w aptece był 27 maja (127 osób).

Statystyczny pacjent podczas jed-nej wizyty w aptece zakupił produkty o łącznej wartości 49,70 zł. Z kwoty tej 36,88 zł zapłacił pacjent, a 12,82 dopła-cił refundator. Wartość refundacji w po-równaniu z kwietniem 2016 roku spad-ła o 4,9% (–65 groszy), w tym samym okresie wartość zapłaty pacjenta wzrosła o 0,6% (+21 groszy). Dla leków sprzeda-wanych na recepty refundowane wartość koszyka statystycznego pacjenta wynio-sła 90,73 zł (z czego 28,46 zł to zapłata pacjenta, a 62,27 zł – wartość refunda-cji), dla leków wydawanych na recepty pełnopłatne – 49,93 zł, a dla produktów OTC – 23,95 zł.

Prognozujemy, że wartość koszyka statystycznego pacjenta w 2016 roku bę-dzie nieznacznie niższa niż w minionym roku i wyniesie 49,15 zł (– 0,8%, tj. 41 groszy mniej niż w 2015 roku). Z kwoty tej 36,45 zł zapłaci pacjent (– 0,2%, tj. 8 groszy mniej niż w 2015 roku), a 12,70 zł dopłaci refundator (– 2,6%, tj. 33 groszy mniej niż w 2015 roku). Wartość koszy-ka leków refundowanych będzie kształ-towała się na poziomie 90,08 zł (+1,8%, tj. 1,63 zł więcej niż w 2015 roku), leków sprzedawanych na recepty pełnopłatne – 46,91 zł (– 1,3%, tj. 62 grosze mniej niż w 2015 roku), a produktów OTC – 24,36 zł (+1,4%, tj. 33 grosze więcej niż w 2015 roku).

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w maju

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach maja (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach maja (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) Udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

maj 2016 maj 2015 maj 2016 maj 2015

Lek - RX 98 624 100 431 60,14% 61,80%

Lek - OTC 34 264 32 900 20,89% 20,25%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 14 394 13 741 8,78% 8,46%

Pozostałe 16 718 15 428 10,19% 9,49%

maj 2016 maj 2015

maj 2016 maj 2015


��


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

wartości w cenach detalicznych brutto

Obrót 2016: 2 088,5 tys. zł

Zmiana: wzrost 1–2%

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za maj 2016

maj 2016

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

kwietnia 2016

stycznia 2016

maja 2015

kwietnia 2016

stycznia 2016

maja 2015

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 164,0 -9,1% -6,3% 0,9% -16,5 -11,0 1,5

cały rynek apteczny 2 429 660 -8,9% -5,3% 3,5% -237 227,5 -136 540,0 83 160,0

recepty refundowane (w tys. zł)

statystyczna apteka 60,8 -10,4% -0,8% -2,4% -7,0 -0,5 -1,5

cały rynek apteczny 900 590 -10,1% 0,2% 0,1% -101 612,2 1 747,8 793,2

recepty pełnopłatne (w tys. zł)


cały rynek apteczny 554 777 -9,0% 0,3% 5,0% -55 134,7 1 460,6 26 475,5

sprzedaż odręczna (w tys. zł)


cały rynek apteczny 957 834 -7,0% -11,9% 6,5% -71 746,9 -129 354,8 58 597,6

wartość refundacji (w tys. zł)

statystyczna apteka 42,3 -12,8% -1,7% -2,2% -6,2 -0,7 -1,0

cały rynek apteczny 626 704 -12,6% -0,7% 0,3% -89 957,2 -4 185,1 2 089,1

udział refundacji

w całkowitym obrocie 25,79% -4,0% 4,9% -3,1% 0,0 0,0 0,0

w sprzedaży refundowanej 68,63% -2,0% 0,2% 0,6% 0,0 0,0 0,0

średnia cena opakowania

ogółem 17,99 zł 3,4% 5,7% 5,1% 0,6 1,0 0,9

dla leków z list refundacyjnych 26,87 zł -1,5% 0,2% -1,7% -0,4 0,1 -0,5

dla leków z recept pełnopłatnych 22,69 zł -1,7% 0,7% 0,4% -0,4 0,2 0,1

dla produktów bez recepty (OTC) 12,64 zł 7,6% 4,7% 10,7% 0,9 0,6 1,2

Liczba pacjentów w aptece 3 300 -8,3% -9,1% -0,6% -300,0 -330,0 -20,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 670 -11,8% -5,6% -6,9% -90,0 -40,0 -50,0

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 750 -10,7% -5,1% -3,8% -90,0 -40,0 -30,0

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 2 700 -7,8% -10,6% 1,5% -230,0 -320,0 40,0

Średnia marża apteczna

ogółem 25,22% -1,4% -1,4% -0,6% 0,0 0,0 0,0

dla leków z list refundacyjnych 18,10% 0,0% -1,0% 1,5% 0,0 0,0 0,0

dla leków na recepty pełnopłatne 25,16% -2,4% -1,3% -7,1% 0,0 0,0 0,0

dla sprzedaży odręcznej 29,87% -3,3% 0,8% -2,1% 0,0 0,0 0,0

Wartość sprzedaży na pacjenta 49,70 zł -0,9% 3,1% 1,5% -0,4 1,5 0,8

Wartość zapłaty przez pacjenta 36,88 zł 0,6% 1,4% 2,7% 0,2 0,5 1,0

Wartość dopłaty refundatora 12,82 zł -4,9% 8,2% -1,6% -0,7 1,0 -0,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 90,73 zł 1,7% 5,1% 4,8% 1,5 4,4 4,2

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 28,46 zł 6,5% 4,6% 3,6% 1,7 1,3 1,0

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 62,27 zł -0,4% 5,3% 5,4% -0,3 3,1 3,2

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 49,93 zł 1,6% 4,5% 6,4% 0,8 2,2 3,0

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 23,95 zł 0,7% -2,5% 2,3% 0,2 -0,6 0,5

Tysi

ące

zł

prognoza obrotu realizacja obrotu realizacja (poprzedni rok)



Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

Obrót 2016: 31,0 mld zł

refundacja: 8,0 mld zł

Zmiana obrotu: wzrost 3 do 4% (w stosunku do roku 2015)

Zmiana refundacji: wzrost 2 do 3% (w stosunku do roku 2015)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do maja 2016 Dane narastające od początku roku

2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2016

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2015 2014 2015 2014 2015 2014 2015 2014

2 088,5 1,1% 2,3% 23,0 46,0 897,0 2,6% 5,3% 22,5 45,5

31 039 128,4 3,9% 8,9% 1 158 278,4 2 540 340,9 13 240 310,0 5,1% 13,2% 643 288,5 1 543 945,5

754,3 -2,9% 0,6% -22,3 4,3 324,8 -0,3% 5,9% -0,9 18,1

11 209 261,3 -0,2% 7,1% -25 132,4 743 589,8 4 794 018,9 2,2% 13,8% 103 113,2 581 680,1

463,6 1,6% 3,3% 7,3 14,8 200,2 3,8% 6,3% 7,3 11,9

6 889 633,1 4,4% 10,0% 288 884,2 628 213,0 2 955 131,5 6,3% 14,2% 175 841,5 368 447,7

854,0 4,7% 3,1% 38,0 26,0 365,0 4,7% 4,3% 16,4 15,1

12 692 370,6 7,5% 9,9% 887 487,7 1 140 677,8 5 387 157,7 7,3% 12,1% 366 003,1 581 096,2

539,6 -0,6% -0,8% -3,5 -4,4 227,0 -0,6% 1,7% -1,4 3,7

8 020 655,9 2,1% 5,6% 163 428,8 428 480,7 3 350 906,7 1,8% 9,3% 60 351,3 283 737,6

25,84% -1,7% -3,0% 0,0 0,0 25,31% -3,1% -3,5% 0,0 0,0

70,26% 2,2% -1,5% 0,0 0,0 68,66% -0,3% -4,0% 0,0 0,0

17,50 zł 2,4% 6,1% 0,4 1,0 17,34 zł 2,0% 5,8% 0,3 1,0

27,67 zł 0,7% 3,0% 0,2 0,8 27,06 zł -1,2% 1,9% -0,3 0,5

23,27 zł 4,0% 6,6% 0,9 1,4 22,78 zł 3,0% 5,6% 0,7 1,2

12,10 zł 4,6% 7,7% 0,5 0,9 12,07 zł 4,1% 6,9% 0,5 0,8

42 489 2,0% 1,7% 819,4 719,4 18 360 5,7% 2,4% 990,0 430,0

8 373 -4,6% -7,1% -407,0 -637,0 3 720 -1,3% -2,9% -50,0 -110,0

9 884 3,0% -0,8% 283,7 -76,3 4 140 1,2% -3,7% 50,0 -160,0

35 059 3,2% 3,9% 1 099,4 1 309,4 15 140 7,2% 5,0% 1 020,0 720,0

26,28% 2,0% -1,9% 0,0 0,0 25,60% -1,7% -6,7% 0,0 0,0

18,10% 1,1% -2,8% 0,0 0,0 18,36% 2,4% -2,9% 0,0 0,0

27,45% 0,5% -6,2% 0,0 0,0 25,77% -8,1% -15,0% 0,0 0,0

32,00% 3,1% -4,6% 0,0 0,0 30,30% -3,2% -11,2% 0,0 0,0

49,15 zł -0,8% 0,5% -0,4 0,3 48,86 zł -3,0% 2,9% -1,5 1,4

36,45 zł -0,2% 1,6% -0,1 0,6 36,49 zł -1,9% 4,2% -0,7 1,5

12,70 zł -2,6% -2,5% -0,3 -0,3 12,36 zł -6,0% -0,7% -0,8 -0,1

90,08 zł 1,8% 8,2% 1,6 6,8 87,30 zł 1,1% 9,0% 0,9 7,2

26,79 zł -3,2% 12,4% -0,9 2,9 27,36 zł 1,8% 20,1% 0,5 4,6

63,30 zł 4,1% 6,6% 2,5 3,9 59,94 zł 0,8% 4,6% 0,5 2,7

46,91 zł -1,3% 4,1% -0,6 1,8 48,36 zł 2,5% 10,4% 1,2 4,6

24,36 zł 1,4% -0,7% 0,3 -0,2 24,11 zł -2,4% -0,6% -0,6 -0,2

Mili

ony

zł

prognoza obrotu realizacja obrotu realizacja obrotu (rok 2015)

prognoza refundacji realizacja refundacji realizacja refundacji (rok 2015)


��


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania Śr. cena Śr. cena

liczba % wartość % wartość % wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 749,95 10,15 35558,96 21,68 8285,44 6,81 27273,52 64,47 23,30 76,70 1078,43 32,97 47,42

2. u-30 503,59 6,82 16730,23 10,20 7258,70 5,96 9471,53 22,39 43,39 56,61 771,82 21,68 33,22

3. u-50 244,93 3,32 5703,39 3,48 3331,85 2,74 2371,54 5,61 58,42 41,58 304,86 18,71 23,29

4. u-BeZPłAtny 19,05 0,26 1096,89 0,67 90,95 0,07 1005,94 2,38 8,29 91,71 55,76 19,67 57,59

5. InwAlIdA wOJenny 17,46 0,24 856,98 0,52 0,00 0,00 856,98 2,03 0,00 100,00 29,16 29,39 49,07

6. InwAlIdA wOJskOwy 0,28 0,00 7,14 0,00 1,44 0,00 5,70 0,01 20,23 79,77 0,44 16,29 25,34

7. Zhk 10,26 0,14 284,05 0,17 48,80 0,04 235,24 0,56 17,18 82,82 15,30 18,57 27,68

8. AZ 0,00 0,00 0,11 0,00 0,00 0,00 0,11 0,00 0,00 100,00 0,01 16,51 28,89

9. nArkOtykI 2,76 0,04 551,29 0,34 51,44 0,04 499,86 1,18 9,33 90,67 6,31 87,38 199,77

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 7,97 0,11 1110,96 0,68 530,63 0,44 580,33 1,37 47,76 52,24 88,15 12,60 139,33

11. PełnOPłAtne 1276,30 17,27 37447,00 22,83 37446,31 30,77 0,69 0,00 100,00 0,00 1650,12 22,69 29,34

12. OdrĘcZnA 4555,88 61,66 64653,00 39,42 64652,83 53,13 0,17 0,00 100,00 0,00 5114,00 12,64 14,19

13. rAZeM 7388,44 100,00 164000,00 100,00 121698,40 100,00 42301,60 100,00 74,21 25,79 9114,35 17,99 22,20

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 810,71 9,52 37675,05 21,00 8642,47 6,45 29032,58 63,95 22,94 77,06 1121,08 33,61 46,47

2. u-30 597,58 7,01 17570,82 9,79 7488,65 5,59 10082,17 22,21 42,62 57,38 812,62 21,62 29,40

3. u-50 310,07 3,64 6991,79 3,90 4023,14 3,00 2968,65 6,54 57,54 42,46 358,73 19,49 22,55

4. u-BeZPłAtny 26,37 0,31 1168,21 0,65 85,57 0,06 1082,65 2,38 7,32 92,68 59,73 19,56 44,30

5. InwAlIdA wOJenny 19,24 0,23 748,56 0,42 24,87 0,02 723,70 1,59 3,32 96,68 27,47 27,25 38,91

6. InwAlIdA wOJskOwy 0,33 0,00 7,55 0,00 1,47 0,00 6,07 0,01 19,52 80,48 0,44 17,22 23,20

7. Zhk 11,71 0,14 274,23 0,15 47,61 0,04 226,63 0,50 17,36 82,64 15,44 17,76 23,42

8. AZ 0,00 0,00 0,07 0,00 0,00 0,00 0,07 0,00 2,76 97,24 0,00 14,03 16,35

9. nArkOtykI 2,57 0,03 516,56 0,29 44,12 0,03 472,44 1,04 8,54 91,46 4,50 114,81 201,20

10. ŚrOdkI POMOcnIcZe 11,41 0,13 1409,96 0,79 604,36 0,45 805,60 1,77 42,86 57,14 137,10 10,28 123,61

11. PełnOPłAtne 1461,81 17,16 40038,20 22,32 40038,06 29,88 0,14 0,00 100,00 0,00 1757,89 22,78 27,39

12. OdrĘcZnA 5268,34 61,83 72999,00 40,69 72998,97 54,48 0,03 0,00 100,00 0,00 6048,59 12,07 13,86

13. rAZeM 8520,14 100,00 179400,00 100,00 133999,28 100,00 45400,72 100,00 74,69 25,31 10343,59 17,34 21,06

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1548 20,96 60789 37,07 19069 15,67 41720 98,63 31,37 68,63 2262 26,87 39,26

2. recepty pełnopłatne 1276 17,27 37447 22,83 37446 30,77 1 0,00 100,00 0,00 1650 22,69 29,34

3. sprzedaż odręczna 4556 61,66 64653 39,42 64653 53,13 0 0,00 100,00 0,00 5114 12,64 14,19

4. Inne pozycje (wnioski) 8 0,11 1111 0,68 531 0,44 580 1,37 47,76 52,24 88 12,60 139,33

5. rAZeM 7388 100,00 164000 100,00 121698 100,00 42302 100,00 74,21 25,79 9114 17,99 22,20

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1778,57 20,87 64952,84 36,21 20357,89 15,19 44594,95 98,23 31,34 68,66 2400,02 27,06 36,52

2. recepty pełnopłatne 1461,81 17,16 40038,20 22,32 40038,06 29,88 0,14 0,00 100,00 0,00 1757,89 22,78 27,39

3. sprzedaż odręczna 5268,34 61,83 72999,00 40,69 72998,97 54,48 0,03 0,00 100,00 0,00 6048,59 12,07 13,86

4. Inne pozycje (wnioski) 11,41 0,13 1409,96 0,79 604,36 0,45 805,60 1,77 42,86 57,14 137,10 10,28 123,61

5. rAZeM 8520,14 100,00 179400,00 100,00 133999,28 100,00 45400,72 100,00 74,69 25,31 10343,59 17,34 21,06

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 20196,02 20,76 754254,91 36,11 224280,05 14,48 529974,86 98,21 29,74 70,26 27254,85 27,67 37,35

2. recepty pełnopłatne 16695,68 17,16 463594,01 22,20 463594,01 29,93 0,00 0,00 100,00 0,00 19925,48 23,27 27,77

3. sprzedaż odręczna 60237,90 61,93 853967,16 40,89 853967,16 55,14 0,00 0,00 100,00 0,00 70556,32 12,10 14,18

4. Inne pozycje (wnioski) 140,15 0,14 16683,06 0,80 7017,68 0,45 9665,38 1,79 42,06 57,94 1607,15 10,38 119,04

5. rAZeM 97269,75 100,00 2088499,14 100,00 1548858,90 100,00 539640,24 100,00 74,16 25,84 119343,80 17,50 21,47

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynek apteczny



1. recepty ref. całość 300061486 20,76 11209261302 36,11 3332195691 14,48 7877065611 98,21 29,73 70,27 404950518 27,68 37,36

2. recepty pełnopłatne 248099886 17,16 6889633106 22,20 6889633106 29,93 0 0,00 100,00 0,00 296087749 23,27 27,77

3. sprzedaż odręczna 895178269 61,93 12692370609 40,89 12692370609 55,14 0 0,00 100,00 0,00 1048578425 12,10 14,18

4. Inne pozycje (wnioski) 2082767 0,14 247863362 0,80 104273060 0,45 143590302 1,79 42,07 57,93 23875257 10,38 119,01

5. rAZeM 1445422408 100,00 31039128379 100,00 23018472466 100,00 8020655914 100,00 74,16 25,84 1773491950 17,50 21,47


�0

S tat y S t y k i i p r o gnoZ ymonitorrynkulekÓw

Serce i układ krążeniaChoroby serca i układu krążenia to najwięksi zabójcy XXI wieku. W większości krajów wysokorozwiniętych odpowiadają za ok. 50% ogółu zgonów. Jak pokazują liczby, wartość rynku leków na choroby z tej grupy systematycznie wzrasta i obecnie wynosi już ponad 5,78 mld złotych (2015 rok).

z rokiem poprzednim spadła o 11,09%. Było to jednak skutkiem zmian na li-stach refundacyjnych, które doprowa-dziły do wykupywania leków na zapas z końcem roku. W pozostałych latach, począwszy od 2003 aż do 2015 roku, następował wzrost w porównaniu z ro-kiem poprzednim. Najwyższy miał miej-sce w 2008 roku (o 12,50%), najniższy w 2007 roku (0,65%). Tym sposobem wartość sprzedaży, z już i tak ogromnej kwoty 3,00 mld zł w 2002 roku, wzro-sła do 5,78 mld zł w 2015 roku (wzrost o 92,66%).

Liczba sprzedaży produktów na cho-roby związane z sercem i układem krą-żenia kształtowała się w badanym okre-sie podobnie jak wartość sprzedaży.

Foto

: des

igne

d by

free

pik.

com

kAtArZynA PłOskOnkA Zakład Analiz statystycznych, kAMsOFt s.A.

Opis rynkuInformacje i analizy zawarte w artykule dotyczą leków należących do klas ATC B (Krew i układ krwiotwórczy) i C (Układ sercowo-naczyniowy). Wśród nich znaj-dują się m.in. leki przeciwzakrzepowe

(B01), leki przeciwkrwotoczne (B02), leki stosowane w niedokrwistości (B03), w chorobach serca (C01) i w chorobie nadciśnieniowej (C02).

Wartość rynku leków stosowanych w chorobach serca i układu krążenia nie-mal w całym badanym okresie wzrasta-ła. Wyjątkiem był jedynie rok 2012, kie-dy to wartość sprzedaży w porównaniu



Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 419 12,61 14,29 14,71 14,86 15,13 14,84 14,75 15,24 15,80 15,68 15,56 15,67 15,35 15,71

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2015 a nie będące w ofercie w 2002 roku 58 22,09 23,05 20,25 20,61 19,63 18,57 18,96 18,81 18,72 17,96 16,82 14,39 14,31

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003 44 33,13 27,32 27,07 25,78 25,72 24,62 23,25 26,11 25,41 24,35 23,00 24,92

Produkty będące w ofercie w latach 2005–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2004 41 17,92 17,56 17,00 17,14 17,48 17,45 17,16 14,91 14,50 13,28 13,22

Produkty będące w ofercie w latach 2006–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2005 91 24,95 25,56 24,67 23,81 21,94 20,56 20,12 19,42 18,18 18,86

Produkty będące w ofercie w latach 2007–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2006 97 25,13 26,57 27,24 26,82 25,81 24,35 23,76 23,14 23,83

Produkty będące w ofercie w latach 2008–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2007 90 24,48 20,21 19,18 18,64 17,88 17,25 15,80 15,23

Produkty będące w ofercie w latach 2009–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2008 95 17,51 22,45 23,63 21,87 20,16 18,37 17,87

Produkty będące w ofercie w latach 2010–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2009 164 21,17 20,84 20,57 19,56 17,69 17,32

Produkty będące w ofercie w latach 2011–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2010 158 28,89 26,07 23,55 21,29 20,46

Produkty będące w ofercie w latach 2012–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2011 215 27,94 26,89 27,20 30,18

Produkty będące w ofercie w latach 2013–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2012 249 26,40 26,66 25,71

Produkty będące w ofercie w latach 2014–2015 a nie będące w ofercie w latach 2002–2013 358 15,86 16,04

Produkty będące w ofercie w 2015 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2014 374 22,68

Liczba badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2015 419 12,61 14,29 14,71 14,86 15,13 14,84 14,75 15,24 15,80 15,68 15,56 15,67 15,35 15,71

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2014 a nie będące w ofercie w 2015 roku 32 14,29 14,98 13,94 12,31 11,27 10,65 10,65 10,42 10,44 11,02 10,84 10,64 8,59

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 a nie będące w ofercie w latach 2014–2015 15 9,11 13,52 14,89 13,92 9,27 9,34 10,21 13,62 13,94 9,01 4,93 8,47

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w latach 2013–2015 21 16,94 18,53 20,35 21,69 22,73 22,23 22,21 25,26 28,54 26,49 17,65

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2011 a nie będące w ofercie w latach 2012–2015 46 9,61 11,54 14,27 16,26 16,22 17,98 21,04 28,67 19,73 24,91

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2010 a nie będące w ofercie w latach 2011–2015 35 9,51 22,06 21,70 19,59 19,64 17,29 16,51 19,49 19,36

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2009 a nie będące w ofercie w latach 2010–2015 51 27,89 28,16 27,30 26,93 25,09 21,94 21,89 26,54

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2008 a nie będące w ofercie w latach 2009–2015 61 9,52 10,75 11,75 11,72 12,39 15,28 7,47

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2007 a nie będące w ofercie w latach 2008–2015 28 12,67 9,58 8,52 8,08 8,66 21,46

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2006 a nie będące w ofercie w latach 2007–2015 42 18,43 22,24 25,48 31,32 41,98

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2005 a nie będące w ofercie w latach 2006–2015 53 24,12 22,64 23,77 27,08

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2004 a nie będące w ofercie w latach 2005–2015 60 27,77 26,71 28,33

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2003 a nie będące w ofercie w latach 2004–2015 48 82,10 73,27

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2015 121 25,42


�2


Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na choroby serca i układu krążenia w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży leków na choroby serca i układu krążenia w aptekach w latach 2002–2015 oraz prognoza na lata 2016–2017

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 3 001 475 717 227 047 400 13,22 2 266 976 171 486 1324

2003 3 349 700 395 223 358 247 15,00 2 452 196 163 513 1366 11,60% -1,62%

2004 3 567 136 019 223 506 498 15,96 2 613 286 163 741 1365 6,49% 0,07%

2005 3 787 937 015 231 878 369 16,34 2 590 928 158 604 1462 6,19% 3,75%

2006 4 243 138 985 253 339 867 16,75 2 716 478 162 189 1562 12,02% 9,26%

2007 4 270 672 928 252 813 969 16,89 2 650 945 156 930 1611 0,65% -0,21%

2008 4 804 689 538 275 468 984 17,44 2 642 844 151 523 1818 12,50% 8,96%

2009 5 299 786 912 288 416 135 18,38 2 955 821 160 857 1793 10,30% 4,70%

2010 5 595 851 136 295 660 198 18,93 2 965 475 156 683 1887 5,59% 2,51%

2011 5 947 382 552 312 887 774 19,01 2 939 883 154 665 2023 6,28% 5,83%

2012 5 287 614 875 283 574 852 18,65 2 550 707 136 794 2073 -11,09% -9,37%

2013 5 420 614 924 290 910 863 18,63 2 413 453 129 524 2246 2,52% 2,59%

2014 5 547 361 237 307 163 063 18,06 2 203 958 122 035 2517 2,34% 5,59%

2015 5 782 577 116 310 183 878 18,64 2 155 265 115 611 2683 4,24% 0,98%

2016 6 142 842 213 325 144 379 18,89 — — — 6,23% 4,82%

2017 6 362 216 039 332 083 464 19,16 — — — 3,57% 2,13%

Co prawda spadki wystąpiły aż trzy razy (2003, 2007, 2012), ale te w 2003 i 2007 roku były niewielkie (kolejno o 1,62% i 0,21%); największy wystąpił właś-nie w 2012 roku (o 9,37%). Pozostałe lata to okres wzrostu od 0,07% w 2004 roku do 9,26% w 2008 roku. Ostatecz-nie w 2015 roku w aptekach sprzeda-ło się 310,18 mln opakowań leków na choroby związane z sercem i układem krążenia, czyli o 36,62% więcej niż w 2002 roku.

Analizując średniomiesięczną war-tość sprzedaży nie widać zjawiska se-zonowości. Miesiące ze zwiększo-ną sprzedażą produktów przeplatają się z tymi, w których sprzedaż jest niż-sza. Można tylko powiedzieć, że naj-więcej produktów sprzedaje się w grud-niu (419,08 mln opakowań), a najmniej w styczniu (371,04 mln opakowań) i lu-tym (368,13 mln opakowań). Na obni-żoną średniomiesięczną ilość sprzedaży w początkowych miesiącach roku (sty-

czeń i luty) wpłynęły zmiany na listach refundacyjnych z przełomu 2011 i 2012 roku.

Przyjrzyjmy się teraz średniej cenie za pojedyncze opakowanie leku w ana-lizowanej grupie produktów. W 2002 roku wyszliśmy z poziomu 13,22 zł. Rok w rok, aż do roku 2011, cena wzra-stała w porównaniu do roku poprzednie-go o wartość od 0,08 zł (w 2011 roku) do 1,78 zł (w 2003 roku). 2012 rok (w którym zaczęła obowiązywać nowa

»�Zmiany�na�listach�refundacyjnych�spowodowa��y�duży�skok�wartości�sprzedaży�lek�w�na�choroby�serca�i�uk��adu�krążenia��na�prze��omie�2011�i�2012�roku.«



Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na choroby serca i układu krążenia w aptekach w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie produktu na choroby serca i układu krążenia w latach 2002–2014 oraz prognoza na lata 2015–2016

Rys. 4. Liczba produktów sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2016

»�Zdecydowanie�najwięcej�opakowań�lek�w�omawianego�asortymentu�sprzeda��o�się�w�aptekach�w�grudniu�2012�roku.«

»�Średnia�cena�za�pojedyncze�opakowanie�produktu�na�choroby�serca�i�uk��adu�krążenia�od�2009�utrzymuje�poziom�w�granicach�18–19�z��.«

»�Asortyment�produkt�w�w�tej�grupie�jest�bardzo��liczny.�W�2002�roku�by��o�to�oko��o�1000�produkt�w,��a�w�2016�roku�–�powyżej�2200�produkt�w.«


��


Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży

ustawa refundacyjna) to czas zmiany trendu średniej ceny na malejący. W trzech kolejnych latach nastąpiły spadki kolejno o 0,36 zł, 0,01 zł i 0,57 zł. Jednak w 2015 roku trend znowu się od-wrócił i cena wzrosła o 0,58 zł osiągając poziom 18,64 zł.

Rynek produktów na choroby serca i układu krwionośnego charakteryzu-je się dużą liczebnością i szybką rotacją produktów będących w ofercie w apte-kach. Na początku badanego okresu licz-ba dostępnych pozycji asortymentowych wynosiła 1324, a w 2015 było to już 2683 różnych produktów. W ciągu badanego okresu oferta podwoiła się. W między-czasie wiele produktów zostało wycofa-nych, jednak liczba tych wprowadzanych na rynek była znacznie wyższa, a ceny wycofywanych produktów nie odbiega-ły znacząco od cen produktów wprowa-dzanych na rynek apteczny.

2015 rok: wartość sprzedaży leków na choroby związane z sercem i ukła-dem krążenia wynosiła 5,78 mld zł i była wyższa niż w roku poprzednim. Ilość sprzedaży osiągnęła poziom 310,18 mln zł i także wzrosła w porównaniu do roku 2014. Również na średniej cenie został odnotowany wzrost. A jak będzie kształ-tował się ten rynek w roku 2016 i 2017?

Trendy przyszłościPrognozy sugerują, że w 2016 i 2017 roku wartość sprzedaży leków przynale-

W dużej mierze problem ten dotyka lu-dzi starszych (po 40 roku życia), stąd też biorąc pod uwagę prognozę rozkładu wiekowego ludności na najbliższe lata, tym bardziej nie należy spodziewać się zmniejszenia skali problemu. Szacując długookresowe prognozy trzeba także uwzględnić coraz nowocześniejsze leki, nowe technologie leczenia oraz zmiany świadomości w stosunku do chorób ser-ca i układu krążenia. Spora część cho-rych nawet nie zdaje sobie sprawy, że powinna brać leki. Z drugiej strony pa-cjenci przyjmujący farmaceutyki nieraz rezygnują z dalszej terapii nie odczuwa-jąc skutków choroby. Przed kardiologią stoją poważne wyzwania.

Metodologia prognozDo obliczenia prognozy ilości i wartości sprze-daży produktu na choroby serca i układu krą-żenia zastosowano sezonową metodę progno-zowania z zastosowaniem wahań multiplika-tywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, wyznacza trend sprzedażowy, uwzględ-niając jednocześnie sezonowe wahania sprze-daży w ciągu roku. Dodatkowo założono, że w najbliższym czasie nie nastąpią żadne istot-ne zmiany, które mogłyby w rewolucyjny spo-sób wpłynąć na wielkość sprzedaży, a kolej-ne miesiące będą pod względem zachowania rynku podobne do okresów historycznych.

żących do klas ATC B i C będzie wzra-stać. Jest to oczywista kontynuacja wzro-stów, które towarzyszą nam od 2002 roku (z jednym zawirowaniem na przełomie 2011 i 2012 roku) i potwierdzenie opi-ni eksperta (czytaj na str. 35). W 2016 roku wartość rynku wyniesie 6,14 mld zł, a w 2017 roku – 6,36 mld zł (wzro-sty z roku na rok wyniosą kolejno 6,23% i 3,57%).

Podobne zmiany będą dotyczyły ilości sprzedaży. W 2016 roku nastąpi wzrost o 4,82% i pacjenci zakupią w aptekach 325,14 mln opakowań, a w 2017 korek-ta dodatnia osiągnie 2,13% i ilość sprze-daży wzrośnie do poziomu 332,08 mln opakowań.

Rosnący trend zostanie zachowa-ny także w przypadku średniej ceny. 18,89 zł wyniesie średnia cena w roku 2016 (+0,25 zł). W kolejnym roku nastą-pi dalszy wzrost o 0,27 zł do poziomu 19,16 zł.

PodsumowanieChoroby serca oraz układu krążenia

są uważane za choroby cywilizacyjne. Codzienny stres, nieodpowiednia dieta i siedzący tryb życia niekorzystnie wpły-wają na serce i układ krwionośny. Ma to swoje odbicie w liczbach. Rynek produk-tów z klas ATC B i C osiąga wartość już niemal 6 mld złotych, a trend wzrostowy z ostatnich lat wskazuje na powiększa-nie się tej wartości w kolejnych latach.


S y S t em y i t

kAtArZynA PIątek Zakład systemów Farmacji, kAMsOFt s.A.

W programie KS-AOW, na zakładce O systemie dodano instruk-cję Wprowadzenie zmian w bazie KS-BLOZ dostępną w progra-mie bez konieczności aktualizacji programu.

W module APW13 Zakupy, w oknie edycji pozycji doku-mentu dodano przycisk [F8] – Synonimy, który umożliwia wy-świetlenie leków o tej samej nazwie międzynarodowej, co lek wybrany w edycji.

Rys. 1. Edycja pozycji – Synonimy

Rys. 2. Produkt o tej samej nazwie międzynarodowej

Dodatkowo w oknie Wprowadzanie dokumentu korygujące-go oraz Poprawianie dokumentu korygującego dodano kolum-ny: Ilość akt. przed korektą oraz Ilość akt. po korekcie:– Ilość akt. przed korektą – jest to ilość towaru przed korektą

z uwzględnieniem zmniejszenia stanu ze względu na sprze-daż;

– Ilość akt. po korekcie – jest to ilość towaru po korekcie z uwzględnieniem zmniejszenia stanu ze względu na sprze-daż. Jeśli w polu tym pojawi się wartość ujemna (czcionka na

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (maj 2016)

czerwono), oznacza to zmniejszenie stanu magazynu poniżej zera.

Rys. 3. Poprawianie dokumentu korygującego

W module APW14 Magazyn, funkcję Lista rezerwacji roz-budowano o filtr Pozycje z cenami urzędowymi. Funkcja daje możliwość filtrowania towarów według pozycji z cenami urzę-dowymi (rys. 4). Dodatkowo w oknie Poprawa bazy leków i za-kupów dodano możliwość przeliczenia typów własnych podczas wykonywania „pajączka” za pomocą klawisza [F5] – Tworzenie bufora z aktualizacją (rys. 5).

Rys. 4. Filtr wg pozycji z cenami urzędowymi

Rys. 5. Wybór „Typy własne” do aktualizacji

Rozbudowano również funkcjonalność typów własnych w module APW22 Kartoteki o możliwość dodania ikony i wy-świetlenia jej na liście towarów (Typ własny – Edycja – Wyświet-laj ikonę na liście towarów).


��

S y S t em y i t

Rys. 6. Edycja typów własnych

W module APW22 Kartoteki dodano nową funkcjonalność, która umożliwia ustawienie ostrzeżeń dla wybranych wskazań refundacyjnych. Funkcja dostępna jest w menu Kartoteki – To-wary – Wskazania refundacyjne. W oknie Wskazania objęte re-fundacją istnieje możliwość ustawienia ostrzeżenia za pomocą klawisza [Ins] – Ostrzegaj (rys. 9).

Rys. 7. Wskazania objęte refundacją

W przypadku ustawienia Ostrzegaj, realizując receptę w mo-dule APW11 Sprzedaż i wybierając produkt z danej grupy, po-jawia się okno Wskazania objęte refundacją dla leku informu-jące o konkretnym przeznaczeniu leku.

Rys. 8. Wskazania objęte refundacją dla leku

W module APW45 Apteka internetowa dodano mecha-nizm rozdzielenia zamówień internetowych na źródła serwe-rów www.

Rys. 9. Zamówienia klientów

r e k l a m a


S y S t em y i t

KS-SOMEDAnetA krZynówek Zakład systemów Ambulatoryjnych, kAMsOFt s.A.

Zaległości rodzinneUzupełnieniem funkcjonalności wystawiana faktur i przyjmo-wania opłat w systemie KS-SOMED jest zarządzanie zaległoś-ciami. Oprócz sprawdzania zaległości danego kontrahenta, do-stępna jest też funkcja informująca, iż dany kontrahent – w za-sadzie chodzi tu o pacjentów – ma zaległości. Informacja ta pojawiała się wcześniej w module Stomatolog oraz w funk-cjach pozwalających na kompleksową obsługę rezerwacji pa-cjenta, czyli np. na karcie rezerwacji pacjenta w module Termi-narz. Dzięki takiemu rozwiązaniu, podczas wizyty pacjenta lub w momencie rezerwacji kolejnej wizyty, operator otrzymywał informację, że dany pacjent ma zaległości lub (w rzadkich przy-padkach) to przychodnia ma wobec niego zobowiązania finan-sowe. W niektórych jednak sytuacjach klienci oczekiwali nie-co rozszerzonego działania. Problem dotyczy przede wszystkim pacjentów nieletnich. W ich przypadku, jeśli wystawiona zosta-ła faktura na świadczenia, zazwyczaj nabywcą takich świadczeń jest prawny opiekun. Skoro nabywcą jest opiekun, to oczywi-stym jest, że system przyjmuje, iż osobą, która taką fakturę ma opłacić, jest też opiekun. I to na koncie opiekuna zaległości były widoczne. Wszystko jest zgodne z logiką i z założeniami syste-mu, który podczas kolejnej wizyty dziecka nie zgłaszał zaległo-ści, gdyż to nie ten pacjent był dłużnikiem.

Zmiany w systemie KS-SOMED (maj 2016)

Dlatego też powstała modyfikacja systemu, dzięki której możliwe jest połączenie pacjentów i traktowanie ich zaległości jako wspólnych. W tym celu należy na karcie pacjenta, w za-kładce Rodzina, ustawić powiązanie rodzinne, tak jak robimy to w przypadku umów rodzinnych, a w powiązaniu ustawić znacz-nik informujący o wspólnych zaległościach.

Jeśli zarejestrujemy usługę na pacjenta (dziecko), wystawi-my fakturę za te usługi, system najprawdopodobniej zapropo-nuje zmianę nabywcy. Jeśli zgodzimy się, a jako nabywcę wy-bierzemy rodzica i faktury tej nie opłacimy, to zarówno prze-glądając zaległości dziecka jak i rodzica zobaczymy te same nieopłacone dokumenty i oczywiście tę samą kwotę zaległości (pod warunkiem, że to są jedyne powiązania rodzinne obu pa-cjentów). Również podczas kolejnej wizyty dziecka, o ile nadal faktura nie będzie uregulowana, system wyświetli przypomnie-nie. Co istotne, pole Kto na liście zaległości pokazuje, czyje tak naprawdę jest dane zobowiązanie.

Rys. 2. Przeglądanie zaległości w dokumentach finansowych

Przy okazji modyfikacji mechanizmu zaległości, opcja do-stępna w module Stomatolog, zarządzająca pojawianiem się in-formacji o zaległościach pacjenta podczas realizacji wizyty sto-matologicznej, została także dodana do modułu Kasa.

czytajbezpłatniemobilnewydaniaczasopismaogólnopolskiSystemochronyZdrowia.pobierzaplikacjęoSoZnewswsklepie zaplikacjamiwtelefoniekomórkowymlubnatablecie.

r e k l a m a

Rys. 1. Karta rodziny


��

S y S t em y i t

redaktor naczelny: Zygmunt kamiński

Zespół redakcyjny: Aneta krzynówek, Aleksandra kurowska, Artur Olesch, katarzyna Piątek, katarzyna Płoskonka, Bożena wojnarowicz-głuszek.

współpracownicy: Iwona Magdalena Aleksandrowicz, Marcin kautsch, łukasz kołtowski, Pieter kubben, Marek kubicki, Mateusz lichoń, natalia Matuszak, wiktor Pałys, Jeremy theal, eva M. weinreich-Jensen, Mirosław J. wysocki.

PrenumerAtA czAsoPismAco miesiąc dostarczamy naszym czytelnikom starannie wyse-lekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, pra-wa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy medyczne i far-maceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

dołącz do grona czytelników Ogólnopolskiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Pobierz aplikację OsOZnews i czytaj bezpłatnie mobilne wydania czasopisma.

Rys. 3. Opcje modułu Kasa

Zgodnie z opisem umieszczonym pod opcją, można obec-nie wyłączyć automatyczne sprawdzanie zaległości w pozosta-łych miejscach systemu, nie tylko w module Stomatolog. Op-cja przyjmuje trzy wartości: nie sprawdzaj, na początku procesu, na końcu procesu. Takie wartości opcji dostępne były w modu-le Stomatolog i nadal mają zastosowanie. Co więcej, opcja ta pozwala zarządzać sprawdzaniem zaległości także w module Gabinet. Wartość na początku procesu oznacza, że przed roz-poczęciem wizyty operator zostanie poinformowany o ewentu-alnych zaległościach pacjenta (także rodzinnych). Wartość na końcu procesu informuje, że zaległości sprawdzane są podczas zamykania wizyty. W innych miejscach systemu, a więc na przy-kład na karcie rezerwacji, ponieważ nie mamy czegoś takiego jak początek i koniec procesu, obie wartości opcji oznaczają to samo i zaległości zostaną sprawdzone po wybraniu pacjenta – tak jak działo się to we wcześniejszych wersjach systemu. War-tość nie sprawdzaj pozwala natomiast wyłączyć globalnie auto-matyczne sprawdzanie zaległości, nie wyłącza ona jednak dzia-łania funkcji modułu Kasa, pozwalającej na ręczne przeglądanie zaległości.

Zdjęcia we wstępie i spisie treści: freepik.com

skład i łamanie: Piotr chamera

druk: InFOMAX, katowice

nakład: 17 000 egzemplarzy

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich frag-mentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy kAMsOFt s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skracania zamieszczanych materiałów. niezamówionych materiałów nie zwracamy.

wydawca: kAMsOFt s.A. 40–235 katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07-15 e-mail: [email protected]

IT i Zdrowie. Innowacjewww.facebook.pl/ITiZdrowie

r e k l a m a

Z nową aplikacją mobilną możesz czytać czasopismo OSOZ w telefonie komórkowym lub na tablecie.

Bezpłatnie i wygodnie.ZESKANUJ KOD,aby pobrać aplikację

Aplikacja na iOS i Android

OS

OZ

6 /

2016

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia

Documents

Transcript of Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia