Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

DEPRESJACHOROBA 350 MILIONóW LUDZI

Kradnie sens życia, izoluje, niszczy relacje z bliskimi. Jak ją rozpoznać i skutecznie leczyć?

kONtROLA INtERAkCJI LEkóW z żywnością

tECHNOLOgICZNA

REfORMA OPIEkI ZDROWOtNEJ

grzechy główne

ochrony danych pacjentów

O g ó l n O p O l s k i s y s t e m O c h r O n y Z d r O w i a

dObre strOny rynku OchrOny ZdrOwia

www.osoz.pl

OS

OZ nr 9

wr

Ze

sie

ń9

/ 20

14

wrzesień 2014

ISSN 1897-5828, cena 10 zł (zawiera 8% VAT)

Pronasal-rekl-205x285_chamera_k.indd 1 2014-09-22 12:15:49

Artur Olesch redakcja czasopisma Ogólnopolski system

Ochrony Zdrowia

[email protected]

Podwyższony lub obniżony poziom niektórych związków chemicznych jest jednym z czynników wywołujących depresję. Ale nie jedynym. Ostatnie badania naukowe po-twierdzają skomplikowany charakter choroby, za którą odpowiedzialne są również błę-dy w procesach regulacji nastroju, skłonności genetyczne, długotrwałe obciążenie stre-sem, problemy zdrowotne, zażywanie leków, tryb życia, traumatyczne przeżycia. Dwa podobne na pierwszy rzut oka przypadki depresji mają zazwyczaj zupełnie inne podło-ża i wymagają skrajnie różnych metod terapii. Łączy je jedno – zespół objawów, którym daleko do okresowych zmian nastroju, huśtawek emocjonalnych, sezonowego przygnę-bienia czy chwilowej chandry.

Wiemy coraz więcej o depresji. Mimo to w społeczeństwie ciągle funkcjonuje sporo mitów. Nazywana również „melancholią”, przez wieki postrzegano ją jako chorobę du-szy, kaprys artystów, wynik zamyślenia, kobiecej słabości albo opętania przez demo-ny. Jeszcze w 1621 roku Robert Burton w „Anatomii Melancholii”, jako lekarstwo za-lecał terapię tańcem i muzyką. Dzisiaj osobom przygnębionym chętnie radzimy „weź się w garść”, wychodząc z założenia, że nastrój zależy od nas samych, nastawienia, po-dejścia do życia, determinacji. W depresji człowiek staje się więźniem własnego umy-słu, dominuje poczucie izolacji i samotności. Ten stan może zmienić tylko wizyta u spe-cjalisty i odpowiednio dobrane leczenie. Depresję przyrównuje się do życia z czarnym psem, który nie odstępuje nas nawet na krok, każe patrzeć na świat przez ciemne okula-ry, codziennym czynnościom odbiera sens. Nie sposób się go pozbyć, ale można oswo-ić i zaakceptować.

Obecnie medycyna oferuje wachlarz metod leczenia, od antydepresantów po wsparcie psychologiczne. Najtrudniejsza okazuje się diagnoza choroby maskowanej obawami społecznymi i wewnętrzną bezsilnością.

Geneza smutkuNOTA BENE

Miliony, a nawet miliardy reakcji chemicznych zachodzących w mózgu kształtują nastrój oraz percepcję.

Niejasne przyczynyNaukowcy twierdzą, że oprócz zaburze-nia poziomu związków chemicznych, de-presję wywołują błędy na poziomie funk-cjonowania i rozwoju połączeń komórek nerwowych. Choroba zmienia niektóre obszary mózgu. Przykład: hipokamp, od-powiedzialny za procesy zapamiętywa-nia, jest u osób chorych o 9–13% mniej-szy w porównaniu z osobami zdrowymi.

Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

�

24

6 ZdjęcienumeruUmysł sterowany

8 KwestiaspornaEbola i teoria uzasadnionego ryzyka

10 LaboratoriumpsychologiiEfekt aureoli

11 AlertepidemiologicznyPrognoza dla alergii, grypy i przeziębienia (listopad 2014)

12 Farmaceutasprawdzigroźneinterakcje

15 AplikacjemedycznePamięć, koncentracja, skupienie

16 DEPRESJAEpidemiologia Objawy i diagnoza Leczenie Dieta dla mózgu Rozmowa: choroba jak każda inna

24 ZarządzanienagrząskimgruncieMałgorzata Majer (Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej)

27 Wrażliwyproblemdanychdr Wojciech Rafał Wiewiórowski (Generalny Inspek-tor Ochrony Danych Osobowych)

30 TechnologiazbliżanasdopacjentówLine Helen Linstad (Norweskie Centrum Zintegro-wanej Opieki i Telemedycyny)

33 InfografikaPrzeziębienie

34 PoradaprawnaPułapka dziedziczenia

36 YourGuidetoHealthinEuropeENGLISH PAGES

Patient safety in the EU

38 Conowego?

39 DNA.EtycznaspiralaDyskusja ekspertów: prof. dr hab. Ewa Bartnik oraz dr Sara C. Hull.

42 FelietonKomu niebo, komu piekło?

44 Odwagaratujeżycie

NAUKA

INNOWACJE

RAPORT

ROZMOWY

PRAKTYKA

OPINIE

CZASOPISMOOGÓLNOPOLSKI SYSTEM

OCHRONY ZDROWIA

wrzesień 2014

12

16

27

9

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

Rada Naukowa oSoZ(kolejność alfabetyczna, stan na wrzesień 2014 r., liczba członków rady: 102 osoby)

1. prof. dr hab. n. med. Ryszard Andrzejak, 2. prof. dr hab. Piotr Andziak, 3. dr hab. n. med. Małgorzata Baka‑Ostrowska, 4. dr Marek Balicki, 5. dr n. med. Rafał Białynicki‑Birula, 6. prof. dr hab. n. med. Bożena Birkenfeld, 7. prof. dr hab. n. med. Andrzej Bohatyrewicz, 8. dr hab. med. prof. UJ Małgorzata Bulanda, 9. dr n. med. Małgorzata Czyżewska, 10. dr hab. n. med. (prof. PAN) Marek Durlik, 11. lek. med. Michał Ekkert, 12. dr n. med. Emilia Filipczyk‑Cisarż, 13. lek. med. Halina Flisiak‑Antonijczuk, 14. prof. dr hab. n. med. Ryszard Gellert, 15. prof. dr hab. med. Tomasz Grodzicki, 16. prof. dr hab. n. med. Tomasz Grodzki, 17. prof. nadz. dr hab. Antoni Grzanka, 18. prof. dr hab. Edmund Grześkowiak, 19. dr n. farm. Jerzy Hennig, 20. prof. zw. dr hab. n. med. Krzysztof Herman, 21. prof. dr hab. Tomasz Hermanowski, 22. dr med. Andrzej Horoch, 23. prof. dr hab. n. med. Jacek Imiela, 24. dr n. med. Maria Jagas, 25. prof. dr hab. Jerzy Janecki, 26. prof. dr hab. n. med. Marek Jarema, 27. prof. dr hab. n. med. Włodzimierz Jarmundowicz, 28. prof. dr hab. Mirosław Jarosz, 29. Urszula Jaworska, 30. mgr Renata Jażdż‑Zaleska, 31. prof. dr hab. n. med. Sergiusz Jóźwiak, 32. prof. dr hab. n. med. Piotr Kaliciński, 33. prof. dr hab. Roman Kaliszan, 34. prof. dr hab. n. med. Danuta Karczewicz, 35. prof. dr hab. med. Przemysław Kardas, 36. prof. dr hab. n. med. Andrzej Kaszuba, 37. prof. dr hab. n. med. Wanda Kawalec, 38. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy E. Kiwerski, 39. prof. dr hab. n. med. Marian Klinger, 40. prof. zw. dr hab. n. med. Jerzy Kołodziej, 41. prof. dr hab. n. med. Jerzy R. Kowalczyk, 42. dr n. med. Robert Kowalczyk, 43. dr n. med. Jacek Kozakiewicz, 44. lek. Ryszard Kozłowski, 45. prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki, 46. prof. dr hab. Maciej Krzakowski, 47. prof. dr hab. Jan Krzek, 48. prof. dr hab., dr h.c. mult. Andrzej Książek, 49. prof. dr hab. Teresa Kulik, 50. prof. dr hab. n. med. Jan Kulpa, 51. prof. dr hab. n. med. Wojciech Kustrzycki, 52. dr hab. (prof. UMK) Krzysztof Kusza, 53. dr n. med. Krzysztof Kuszewski, 54. dr n. med. Aleksandra Lewandowicz‑Uszyńska, 55. prof. dr hab. n. med. Andrzej Lewiński, 56. prof. dr hab. n. med. Witold Lukas, 57. prof. dr hab. n. med. Romuald Maleszka, 58. prof. dr hab. n. med. Paweł Małdyk, 59. dr n. med. Beata Małecka‑Libera, 60. prof. dr hab. Grażyna Mielnik‑Niedzielska, 61. prof. dr hab. n. med. Marta Misiuk‑Hojło, 62. prof. dr hab. n. med. Janusz Moryś, 63. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz, 64. prof. dr hab. n. med. Wojciech Nowak, 65. prof. dr hab. n. med. Krystyna Olczyk, 66. prof. dr hab. Tomasz Opala, 67. prof. dr hab. n. med. Tadeusz Orłowski, 68. dr hab. n. med. Krystyna Pawlas, 69. prof. dr hab. inż. Grzegorz Pawlicki, 70. prof. dr hab. n. med. Irena Ponikowska, 71. prof. zw. dr hab. n. med. Stanisław Radowicki, 72. dr n. med. Andrzej Rakowski, 73. prof. dr hab. Marian Reinfuss, 74. dr n. med. Grażyna Rogala‑Pawelczyk, 75. prof. dr hab. med. Kazimierz Roszkowski‑Śliż, 76. prof. dr hab. n. med. Grażyna Rydzewska, 77. dr hab. n. med. Leszek Sagan, 78. prof. dr hab. Bolesław Samoliński, 79. prof. dr hab. Maria Małgorzata Sąsiadek, 80. dr hab. med. (prof. UJ) Maciej Siedlar, 81. dr hab. n. med. Waldemar Skawiński, 82. lek. Maciej Sokołowski, 83. prof. dr hab. n. med. Jerzy Stelmachów, 84. prof. dr hab. n. med. Krzysztof Strojek, 85. prof. dr hab. n. med. Jerzy Strużyna, 86. prof. dr hab. n. med. Andrzej Szawłowski, 87. prof. dr hab. n. med. Cezary Szczylik, 88. dr hab. n. med. prof. nadzw. Zbigniew Śliwiński, 89. dr n. med. Jakub Śmiechowicz, 90. prof. dr hab. n. med. Barbara Świątek, 91. dr n. med. Jakub Trnka, 92. prof. dr hab. n. med. Tomasz Trojanowski, 93. prof. dr hab. n. med. Krystyna Walden‑Gałuszko, 94. prof. dr hab. Andrzej Wall, 95. prof. dr hab. n. med. Anna Walecka, 96. prof. dr hab. Marek Wesołowski, 97. dr n. med. Andrzej Wojnar, 98. dr n. med. Andrzej Wojtyła, 99. prof. dr hab. Jacek Wysocki, 100. prof. dr hab. n. med. Mirosław J. Wysocki, 101. dr hab. n. med. Stanisław Zajączek (prof. nadzw. PUM), 102. prof. dr hab. Marek Ziętek

46 MonitorzjawiskepidemiologicznychSierpień 2014 – mapy zdrowotne kraju

50 StrukturadystrybucjilekówRynek farmaceutyczny w sierpniu 2014

57 AnalizaOSOZSezon grypowy

64 KS-SOMEDZintegrowany System Obsługi Przychodni

66 KS-APTEKAZintegrowany System Obsługi Apteki

67 NaukawPolsceModel serca 3D pomaga w operacjach

69 Kalendarzwydarzeń 70 Kultura

Nowe książki i płyty

2,55 mldTyle (w zł) wyniosła w 2013 roku wartość sprzedaży le-ków na grypę i przeziębienie. Polacy zakupili łącznie ponad 205 mln opakowań. W ciągu roku największa sprzedaż no-towana jest w grudniu oraz styczniu. Średnia cena za opa-kowanie to 12,42 zł.

Szczegółowe statystyki na str. 50.

3170 W sierpniu apteki mogły li-czyć na 3170 klientów (100 osób mniej niż w lipcu). Mocne korekty ujemne są typowe dla miesięcy waka-cyjnych.

-8,2% Maleje obrót w statystycz-nej aptece. Najmocniej na wartości sprzedaży tra-cą recepty refundowane (-9,7%).

„W polskich placówkach ochrony zdrowia panuje bałagan informacyjny.”

Dr Wojciech Rafał WiewiórowskiGeneralny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

Wywiad na str. 27.

STATYSTYKI PROGNOZY

SYSTEMY IT

NA CZASIE

67

w w w . f a c e b o o k . p l / I T I Z d R o w I e

N a u k a


�

Umysł sterowanyLudzki mózg – skomplikowany układ ok. 1,5–1,6×1011 neuronów. Ten perfekcyjny mechanizm pozwala nam się poruszać, myśleć, komunikować, wykonywać skompli-kowane czynności, odczuwać emocje, zapamiętywać. Kierowanie pracą mózgu może odbywać się także z zewnątrz. Naukowcom udało się już m.in. zahamować nerwicę natręctw, regulować ruchy żywych organizmów, wymazać nieprzyjemne wspomnie-nia. To dopiero początek. Odkrycie zawdzięczamy optogenetyce – dziedzinie nauki pozwalającej sterować aktywnością określonej grupy neuronów za pomocą światła. Aby stało się to możliwe, do neuronów wprowadza się światłoczułe białko (rodopsy-na). W efekcie powstaje biologiczny przełącznik. Niebieskie światło aktywuje neu-ron, żółte – wyłącza. Uczeni wierzą, że w przyszłości technologia pozwoli leczyć do-legliwości psychiczne i neurologiczne (nerwice, depresje, paraliż, schorzenia wzroku, choroba Parkinsona), lepiej poznać funkcję wybranych neuronów oraz mechanizmy inteligencji i myślenia.

(zdjęcie: Ed Boyden, The McGovern Institute For Brain Research at MIT, And Sputnik Animation)

N a u k a


�


�

N a u k a

Wydawca: KAMsOFt s.A. 40–235 Katowice, ul 1 Maja 133 tel. +48 32 209-07-05 fax +48 32 209-07/-15 e-mail: [email protected]

redaktor naczelny: Zygmunt Kamiński

Zespół redakcyjny: Aneta Krzynówek, Artur Olesch, Paulina skwarek, Joanna stępniak-Pilśniak, Bożena Wojnarowicz-Głuszek, Łukasz stopa.

Współpracownicy: ewa Bartnik, lucyna Bułaś, sara c. hull, Irena Krupka-Matuszczyk, line helen linstad, Małgorzata Majer, Jolanta Wołkowicz, Wojciech rafał Wiewiórkowski.

skład i łamanie: Piotr chamera

Druk: INFOMAX, Katowice

Nakład: 14 900 egzemplarzy

Zdjęcia w spisie treści: www.sxc.hu

Przedruk, kopiowanie, skracanie, wyko-rzystanie tekstów (lub ich fragmentów) publikowanych w czasopiśmie OsOZ bez zgody wydawcy KAMsOFt s.A. jest zabronione.

redakcja nie odpowiada za treść reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych.

redakcja zastrzega sobie prawo do skraca-nia zamieszczanych materiałów. Niezamó-wionych materiałów nie zwracamy.

Oglądaj relacje wideo na nowym kanale Youtube czasopisma Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia.

Prenumerata czasoPismaco miesiąc dostarczamy naszym czytelni-kom starannie wyselekcjonowaną wiedzę naukową m.in. z dziedziny zarządzania, prawa, profilaktyki, nowoczesnych technologii w ochronie zdrowia i e-zdrowia. Znajdziesz tutaj szczegółowe analizy me-dyczne i farmaceutyczne, bezcenne porady i wskazówki, ciekawe wywiady.

Dołącz do grona czytelników Ogólnopol-skiego systemu Ochrony Zdrowia.

Zamówienia: [email protected]

Zapraszamy na portal www.osoz.pl

Ebola i teoria uzasadnionego ryzykaNajwiększa w historii epidemia wirusa Eboli, która według najnowszych szacunków kosztowała już życie ponad 3500 osób, stała się w ostatnich tygodniach bohaterem medycznej kontrowersji. W świetle katastrofalnych doniesień epidemiologicznych, zespół ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia uznał za etycznie uzasadnione użycie nieprzetestowanego klinicznie leku. Czy jednak brak szczepionki i sprawdzonej metody terapii oraz śmiertelność sięgająca nawet 90% zarażonych uzasadniają ryzyko?

Artur Olesch czasopismo Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia

Odpowiedzialność zbiorowa– Stosowanie nieprzetestowanej metody le-czenia jest etyczne, nawet jeśli nie są znane potencjalne skutki uboczne i skuteczność te-rapii – brzmi uzasadnienie wydane przez ze-spół 12 ekspertów World Health Organiza-World Health Organiza-tion, w skład którego weszli etycy, naukow-, w skład którego weszli etycy, naukow-cy, przedstawiciele organizacji pacjentów oraz niezależni eksperci. WHO podkreśla, że w każdym pojedynczym przypadku najważ-niejsza i priorytetowa jest indywidualna de-cyzja i wolna wola chorego. Osoby zażywają-ce nowe leki mają – zgodnie ze stanowiskiem WHO – moralny obowiązek dzielenia się wy-nikami terapii, gdyż wszelkie informacje na

temat efektów stanowią część procesu badań.Kiedy rokowania na przeżycie są tak nie-

wielkie, jak ma to miejsce w przypadku Eboli, trzeba chwytać się nawet brzytwy. Przed tego rodzaju dylematem moralnym rynek ochro-ny zdrowia staje nie pierwszy raz. W latach 80-tych, kiedy wybuchła epidemia HIV/AIDS, z różnych źródeł zaczęły pojawiać się donie-sienia o wynalezieniu skutecznego leku. Rów-

KWESTIA SPORNA

Czy w obliczu fatalnych rokowań

należy dopuścić stosowanie

leku, który nie został

przetestowany?”

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

N a u k a

nież wówczas presja spowodowana wi-zją globalnej ekspansji pandemii była ogromna. Gra toczy się o życie tysię-cy, a nawet milionów ludzi. O ich być albo nie być musi zdecydować niewiel-ka grupa osób. W tym kontekście de-cyzja specjalistów WHO jest logiczna i zgodna z oczekiwaniami opinii pub-licznej. Paradoksalnie – była też stosun-kowo łatwa. Aby ją zrozumieć, wystar-czy odpowiedzieć sobie na pytanie: czy w obliczu wysokiego prawdopodobień-stwa zgonu szukalibyśmy nadziei wszę-dzie tam, gdzie to możliwe, czy zaprzą-talibyśmy sobie głowę kalkulowaniem ewentualnego ryzyka (nawet nietesto-wane leki zostały już w jakimś stopniu sprawdzone)? Konkluzja jest oczywista. Do podobnego wniosku dochodzą co-dziennie m.in. nieuleczalnie chore oso-by uczestniczące w testach klinicznych nowych farmaceutyków. Z tą jednak różnicą, że leki w badaniach klinicznych mają za sobą gęste sito procedur i testów laboratoryjnych. Dodatkowo mówimy o środkach, których skutki uboczne są znane, a skuteczność – w jakimś stopniu potwierdzona.

Istnieje jednak drugie dno. Aproba-ta WHO może potencjalnie wywołać la-winę o wiele bardziej zawiłych i kontro-wersyjnych dylematów etycznych.

Kto pierwszy ten lepszyKlasyczny problem kryzysów w ochro-nie zdrowia: komu najpierw podać lek? Zwłaszcza w sytuacji, kiedy potrzebują go tysiące osób, a nie rozpoczęto jesz-cze procesu produkcji (jak to ma miejsce w przypadku Eboli). Czy najpierw starać się ratować tych, którzy mogą pomóc in-nym, czyli przedstawicieli służb medycz-nych? A może jednak osoby, u których rokowania na przeżycie są najmniej-sze i stąd każda próba pomocy jest ko-nieczna? W ostatnim podejściu jest dużo „współczucia” i „sprawiedliwości”, ale jak odnaleźć – zwłaszcza na tak dużym obszarze epidemii jak zachodnia Afry-ka – tych „najbardziej potrzebujących” przedstawicieli populacji? Modelowym przykładem moralnego dylematu jest sy-tuacja, w której mamy dwóch pacjentów, osobę starszą i młodą, i tylko jedną tab-letkę. Do kogo powinna trafić? Losować czy decydować o życiu? Całą sprawę komplikuje wysoka cena leku, o którym mówimy. Nie został wprowadzony do produkcji przemysłowej (co może zająć miesiące), a więc dostępne ilości są zni-kome. Kolejna wątpliwość: pierwsze le-czenie zastosowano u dwóch przedstawi-

cieli USA. To dodatkowo może wzmoc-nić wrażenie, że wysokiej jakości opieka zdrowotna i nowe technologie leczenia są przywilejem wybranych.

Równie dużo pytań rodzą kwestie fi-nansowe. Kto powinien zapłacić za pro-dukcję? Jeżeli firma farmaceutyczna – co się stanie, jeśli okaże się, że lek jest nie-skuteczny i cała inwestycja spowoduje ogromne straty finansowe przedsiębior-stwa działającego jakby nie było na za-sadach rynkowych? Może ministerstwa zdrowia lub organizacje ponadnarodo-we jak np. Światowa Organizacja Zdro-wia? Trudno wyobrazić sobie kryzys wi-zerunkowy i zaufania w sytuacji, gdy po pewnym czasie ujawniłyby się poważne skutki uboczne lub powikłania zagraża-jące życiu. Działania niepożądane mogą być podstawą bezprecedensowych pro-cesów sądowych, a zasądzone rekom-pensaty – sięgać milionowych kwot. Kto zobowiąże się do ich wypłaty?

Ślepa drogaEksperci podkreślają: problem epide-mii Eboli nie leży w deficycie lekar-stwa lub szczepionki, ale w metodach profilaktyki. Choroba, która z człowie-ka na człowieka przenosi się stosunko-wo trudno, zdemaskowała słabe punkty systemu zdrowia publicznego w Afryce i nie tylko: brak dobrze przygotowa-nej sieci klinik o odpowiednich stan-dardach sanitarnych, niedoskonałe pro-cedury kwarantanny, niewystarczająca liczba pracowników medycznych, za-

niedbane systemy monitoringu epide-miologicznego. Paradoksalnie, skupie-nie się na kwestiach związanych z lecze-niem i rosnąca nadzieja na opracowanie skutecznego leku mogą odwrócić uwagę od kwestii najważniejszej czyli prewen-cji. Precedens miał już miejsce w przy-padku wspomnianej wcześniej epidemii HIV/AIDS, kiedy pierwsze informacje o nowych lekach można skorelować ze wzrostem liczby zachorowań.

Problem stosowania niesprawdzo-nych metod leczenia w wyjątkowych sy-tuacjach zagrożeń humanitarnych jest wyjątkowo skomplikowany. Racjonal-ne myślenie ściera się z emocjami oraz kwestiami zdrowia i życia, do głosu do-chodzą postulaty sprawiedliwości spo-łecznej, interesu jednostki kontra intere-su publicznego. A do tego wszystkiego – zagadnienia finansowe.

DEBATA CZYTELNIKÓWCzy w sytuacjach wyjątkowych uza-sadnione jest stosowanie nietestowa-nych leków o nieznanym działaniu i skutkach ubocznych? Kogo leczyć w pierwszej kolejności?Czekamy na Państwa opinie.

Kontakt: [email protected]

Foto

: WH

O


10

N a u k a

efekt aureoliL ABORATORIUM PSYCHOLOGII

Atrakcyjny fizycznie polityk cieszy się opinią wiarygodnego, perfekcyjnie ubrany kandydat na pracownika postrzegany jest jako dobrze zorganizowany i inteligentny, przystojni ludzie otrzymują

z reguły mniejsze wyroki sądowe. Pozytywne pierwsze wrażenie rozlewa się na inne cechy osobowościowe.

Niezależnie od tego, czy oglądamy bajkę dla dzieci czy nową serię przygód Jamesa Bonda mechanizm jest podobny. Pełen uroku i nienagannie ubrany bohater pozytywny jest inteligen-tniejszy od czarnego charakteru, do tego sympatyczniejszy, ser-deczniejszy. Nawet kiedy popełnia błędy, może liczyć na wyro-zumiałość i przebaczenie.

Zjawisko psychologiczne polegające na przenoszeniu jed-nej cechy człowieka (np. wyglądu zewnętrznego) na inne (cha-rakterologiczne) zwane jest efektem aureoli albo efektem halo. Reakcja transmisji oceny zachodzi automatycznie i występu-je wówczas, gdy wybrana cecha jest dla nas istotna. To dlatego osoby, które są subiektywnie ładne, z reguły uważamy również za sympatyczne, inteligentne, wrażliwe, dobre. Ale efekt aure-oli może dotyczyć także innych atrybutów – osoby o niższym statusie społecznym skłonne są uważać, że bogaci są skorum-powani i nieuczciwi. W przypadku formułowania osądów pejo-ratywnych na podstawie pierwszej zaobserwowanej negatywnej cechy, mówimy o efekcie Golema. Blask jednej cechy pada na inne atrybuty, determinując sposób oceny pozostałych elemen-tów, nawet jeżeli nie posiadamy informacji na ich temat.

Zjawisko sformułował po raz pierwszy w 1920 roku Edward Thorndike, obserwując sposób oceny żołnierzy przez oficerów. W 1977 roku psychologowie Richard E. Nisbett i Timothy De-Camp Wilson postanowili sprawdzić, na ile efekt halo rzeczy-wiście wpływa na definiowanie opinii. Uczestnicy badania – studenci – zostali podzieli na dwie grupy. Każdej z grup odtwo-rzono dwie rozmowy z tym samym wykładowcą. W pierwszym

nagraniu nauczyciel wczuwa się w rolę osoby sympatycznej, re-spektującej studentów, elastycznej w stylach dydaktycznych, en-tuzjastycznie podchodzącej do nauczanych zagadnień, zaanga-żowanej i otwartej. Z kolei w drugim filmie to już zupełnie ktoś inny – człowiek nieufny, sztywny, surowy, rygorystyczny. Wy-kładowca wcielający się w rolę osoby sympatycznej i otwartej otrzymuje wyższe noty. Studenci ocenili go jako m.in. inteligen-tniejszego i bardziej doświadczonego, choć prezentowane filmy w żaden sposób nie opisywały tych cech. Co więcej – ankieto-wani stwierdzili, że ich osobiste odczucia i to, czy darzą sympa-tią nauczyciela, nie miały wpływu na ich punkt widzenia.

Pierwsza opinia uruchamia łańcuch powiązanych osądów. Je-żeli cenimy sobie poczucie humoru, a spotkana osoba opowiada kawały, pomyślimy, że jest spostrzegawcza, interesująca, intry-gująca, atrakcyjna. Otwarty i sympatyczny lekarz oceniany jest przez pacjentów jako doświadczony ekspert i specjalista w danej dziedzinie, mimo iż mówimy o niepowiązanych atrybutach.

Efektowi aureoli ulegamy codziennie. Widząc kolorowe zdję-cia celebrytów wyobrażamy sobie, jak są szczęśliwi i mądrzy. Z psychologicznego mechanizmu pierwszego wrażenia korzy-stają dziś specjaliści marketingu, zatrudniając do reklam znane i cieszące się dobrą opinią osoby z pierwszych stron gazet. Ich cechy osobowe przenoszone są na promowany produkt. Warto wiedzieć, że sformułowane (w następstwie działania zjawiska aureoli) opinie na temat drugiego człowieka, nie jest łatwo zmie-nić, nawet pod wpływem nowych bodźców.

11Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

I N N o w a c j e

ALERT EPIDEMIOLOGICZNY (LISTOPAD 2014)

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 72% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW ALERGII (LISTOPAD)

TREND W STOSUNKU DO PAŹDZIERNIKA

Dolnośląskie 2 174 Kujawsko-pomorskie 1 673 Łódzkie 1 507 Lubelskie 1 886 Lubuskie 1 979 Małopolskie 1 650 Mazowieckie 2 479 Opolskie 1 476 Podkarpackie 1 851 Podlaskie 1 678 Pomorskie 1 899 Śląskie 1 964 Świętokrzyskie 1 501 Warmińsko-mazurskie 1 285 Wielkopolskie 1 796 Zachodniopomorskie 1 843

WOJEWÓDZTWO PROGNOZA KOSZTÓW GRYPY I PRZEZIĘBIENIA (LISTOPAD)

TREND W STOSUNKU DO PAŹDZIERNIKA

Dolnośląskie 4 274 Kujawsko-pomorskie 3 447 Łódzkie 3 196 Lubelskie 3 856 Lubuskie 3 651 Małopolskie 3 610 Mazowieckie 4 583 Opolskie 2 976 Podkarpackie 3 193 Podlaskie 4 311 Pomorskie 3 706 Śląskie 3 447 Świętokrzyskie 2 565 Warmińsko-mazurskie 2 819 Wielkopolskie 3 361 Zachodniopomorskie 3 501

ALERGIA

POZIOM NASILENIA ALERGII

GrYPA i PrzeziĘBieNiePOZIOM NASILENIA GRYPY I PRZEZIĘBIENIA

SPRAWDZALNOŚĆPOPRZEDNIEJ

PROGNOZY 91% PONIŻEJ NORMY

NORMA

WYSOKI

BARDZO WYSOKI


12

Bagatelizowany problemSposób odżywania się w okresie farma-koterapii wpływa na wchłanianie, meta-bolizm i wydalanie leków z organizmu. Niektóre kombinacje farmaceutyków oraz pokarmów mogą być nawet nie-bezpieczne dla zdrowia i życia. Sztanda-rowym przykładem jest sok grejpfruto-wy: popijając nim wybrane leki, stęże-nie substancji aktywnej we krwi wzrasta nawet 10-krotnie. Zagrożeń wynikają-cych z nieprawidłowej diety w połącze-niu z lekami jest znacznie więcej. Pa-cjenci zażywający preparaty żelaza po-winni unikać herbaty i kawy. Wszystko przez taninę, która wiąże się ze związka-mi żelaza. W antybiotykoterapii należy szczególnie zwracać uwagę na spożywa-nie mleka, jogurtów i produkty zawiera-jące jony wapnia, magnezu i żelaza. Przy lekach antydepresyjnych, zawierających

inhibitory MAO, zaleca się dietę wol-ną od serów, zwłaszcza dojrzewających. Złym pomysłem jest łączenie warzyw bogatych w witaminę K (np. brokuły, szpinak, sałata) z lekami przeciwzakrze-powymi. W leczeniu niewydolności krą-żenia digoksyną, niekorzystne z punktu widzenia skuteczności terapii może oka-zać się równoczesne spożywanie pokar-mów bogatych w błonnik.

Wraz z rozwojem farmakologii, sy-stematycznie rośnie ryzyko potencjal-nych konfliktów z żywnością. Wystar-czy wspomnieć, że w ostatnich latach ponad trzykrotnie zwiększyła się liczba leków, których zażywanie łącznie z so-kiem grejpfrutowym może prowadzić do zaburzenia działania terapeutycznego.

Katalog pokarmów i napojów, któ-rych należy unikać zażywając leki, jest obszerny. Chorzy ignorują nie tylko in-terakcje pomiędzy równolegle zażywa-nymi lekami, ale także to, czym popi-jają pigułki i jakie posiłki spożywają. Wielu pacjentów nie zna nawet podsta-wowych wytycznych, jak popijanie tab-letek czystą wodą, rezygnacja z alkoholu czy wspomnianego soku z cytrusów. In-formacje na ten temat rzadko umieszcza-ne są na ulotkach informacyjnych, cho-

rzy często ich nie czytają lub posiłkują się niesprawdzonymi podpowiedziami znalezionymi na przypadkowych stro-nach internetowych.

Gdzie szukać wskazówek?Grupa ekspertów Ogólnopolskiego Sy-stemu Ochrony Zdrowia opracowała no-watorską, elektroniczną bazę, która peł-ni rolę fachowego źródła wiedzy na te-mat interakcji leków z żywnością. To nie pierwsza inicjatywa mająca na celu zwiększenie bezpieczeństwa farmako-terapii. Od kilku lat lekarze, farmaceu-ci i pacjenci mogą czerpać informacje z bazy interakcji leków, przygotowa-nej we współpracy z pracownikami na-ukowymi Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Znalazło się w niej ponad

Farmaceuta sprawdzi

groźne interakcje

I N N o w a c j e

Opracowano wiarygodne i nowoczesne narzędzie, z pomocą

którego farmaceuci mogą łatwo kon-trolować interakcje leków z pożywie-

niem oraz napojami.

Podczas sprzedaży leku,

farmaceuta otrzymuje

komunikat o możliwych

interakcjach leku

z żywnością.”


35 000 interakcji pomiędzy lekami (2500 z nich stwarza poważne zagrożenie dla zdrowia i życia).

Z bazy „Interakcje leków z żywnoś-cią” można korzystać na kilka sposo-bów. Najprostszym jest wyszukiwarka leków na portalu OSOZ. W przypadku osób posiadających Indywidualne Kon-tro Zdrowotne, kontrola odbywa się na podstawie listy zażywanych leków, za-rejestrowanych w systemie przez pacjen-ta lub lekarza. Dotychczasowe informa-cje o leku poszerzono o dokładne opi-sy, jakich pokarmów lub napojów należy unikać w przypadku przyjmowania wy-branego środka. Sprawdzenie interakcji zajmuje kilka sekund, a wyjaśnienia pre-zentowane są w zrozumiały i przejrzysty sposób.

Dla wielu pacjentów to jednak apteka nadal pozostaje źródłem najbardziej wia-rygodnych informacji o lekach i ich sto-sowaniu. Zwłaszcza w przypadku osób starszych. Wychodząc z tego założenia, interakcje z żywnością może nadzorować farmaceuta w systemie informatycznym zintegrowanym z platformą OSOZ. Przy sprzedaży dowolnego leku, system kon-troluje, jakie substancje czynne wcho-dzą w skład leku i czy nie skojarzono

I N N o w a c j e

JAK zAŻYwAĆ LeKi?

Zawsze pytaj lekarza lub farmaceutę, jak stosować wybrany

lek. Czytaj uważnie ulotki informacyjne.

Tabletki popijaj pełną szklanką czystej wody (NIGDY – kawą,

herbatą, sokami, mlekiem).

Nie mieszaj leku z posiłkiem, nie zażywaj go tuż przed,

w trakcie lub tuż po jedzeniu (chyba, że zaleci tak lekarz).

Nie rozpuszczaj leku w gorących napojach. To może zmniejszyć jego skuteczność.

Jeżeli posiłek zaburza działanie leku, najlepiej spożyć lekarstwo

1–2 godz. przed lub 2 godz. po posiłku.

Nie zażywaj preparatów witaminowo-mineralnych

w tym samym czasie, co leki.

Nigdy nie zażywaj leków razem z napojami

alkoholowymi.


1�

I N N o w a c j e

chorobowego. Należy również pamiętać, że stopień nasilenia tych objawów zale-żeć będzie w większości od indywidu-alnej reakcji organizmu, ponieważ dzia-łanie tego samego leku stosowanego na tę samą chorobę wiąże się z indywidu-alnym dawkowaniem uwzględniającym wiele czynników, w tym np. wiek pa-cjenta. Reasumując: żywność i leki za-wierają składniki mogące nawzajem się wykluczać bądź uzupełniać podczas ich równoczesnego użycia, a efektem może być brak lub zmniejszenie działania tera-peutycznego lub nasilenie objawów nie-bezpiecznych dla zdrowia. W procesie bezpiecznej terapii nie można pomijać tej zależności.

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

Stopień nasilenia

objawów interakcji za-

leżeć będzie w większo-

ści od indywidualnej

reakcji organizmu.”

dr n. farm. lucYNA BuŁAś śląski Konsultant Wojewódzki w Dziedzinie Farmacji Aptecznej

Prowadzone badania ankietowe w Kate-drze Farmacji Stosowanej Śląskiego Uni-wersytetu Medycznego, w różnych gru-pach wiekowych (populacja geriatryczna jak również pediatryczna), w niektó-rych przypadkach potwierdziły niepra-widłowe zażywanie leków, niezgodnie z zaleceniami podanymi w ulotce. Pra-wie większość osób bagatelizuje zagad-nienia dotyczące możliwości wystąpie-nia interakcji na skutek nieprawidłowej diety w trakcie prowadzonej terapii far-makologicznej. Oczywistym jest, że nie można ciągle „straszyć pacjenta”, prze-rysowując problem. Jednak właściwa in-formacja i przeprowadzony wywiad po-winny skutecznie zapobiegać potencjal-nym interakcjom leków z żywnością.

Nie straszyć, ale ostrzegaćJak dużym problemem są interakcje leków z żywnością i napojami?

Można powiedzieć, że proste rozwią-zanie w postaci piktogramów na opako-waniach produktów leczniczych, w tym leków recepturowych, informujących np. o odstępie czasowym zażycia leku od po-siłku, zaznaczenie czy jest konieczność popicia określoną ilością płynu, byłoby dużym ułatwieniem dla pacjenta. Udzie-lona w aptece czy gabinecie lekarskim ustna wskazówka, wymaga potwierdze-nia od odbiorcy przekazu właściwego jej zrozumienia. Proste zasady, przekazane w sposób przejrzysty i zapisane w sposób czytelny oraz łatwy do przypomnienia, w trakcie zażywania leku mogą przyczy-nić się do poprawy efektu terapeutyczne-go. Wiadomym jest, że wystąpienie in-terakcji nie musi dawać spektakularnych objawów, może przejawiać się obniżoną aktywnością farmakologiczną danego specyfiku, co skutkuje brakiem popra-wy zdrowia pacjenta. Szukanie przyczy-ny niedostatecznego efektu leczniczego stosowanej kuracji może nie uwzględnić prostej zależności związanej z pożywie-niem, np. dieta bogata w błonnik powo-duje adsorpcję niektórych leków i tym samym zmniejsza ich stężenie we krwi, co może prowadzić do zaostrzenia stanu

z nimi zaleceń dotyczących odżywiania. W przypadku wystąpienia interakcji, na ekranie pojawi się ostrzeżenie. Komuni-kat można wydrukować, przesłać pacjen-towi SMS-em lub e-mailem. Takie roz-wiązanie wzmacnia rolę i kompetencje apteki w zakresie opieki farmaceutycz-nej. Zyskuje pacjent, który otrzymuje do ręki sprawdzoną i rzetelną informację, oraz apteka poprawiając jakość obsługi pacjenta i standardy komunikacji.

Baza danych będąca podstawą spe-cjalnej aplikacji w ramach systemu OSOZ została przygotowana we współ-pracy z ekspertami farmakologii. Opisy interakcji są na bieżąco aktualizowane, zgodnie z wynikami najnowszych badań, uwzględniając nowe leki pojawiające się na rynku.

Pod KoNtroLąWięcej informacji na temat automa-tycznej weryfikacji interakcji leków z żywnością w Ogólnopolskim Sy-stemie Ochrony Zdrowia?

Kontakt: [email protected]

1�Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

I N N o w a c j e

Fit Brains TrainerAplikacja edukacyjna nr 1 w ponad 90 państwach, z liczbą pobrać przekracza-jącą 10 milionów. Ponad 360 gier i uni-kalnych sesji treningowych dla poprawy procesu zapamiętywania, koncentracji, rozwiązywania problemów. Według au-torów, Fit Brains Trainer wzmacnia kon-centrację, procesy poznawcze, zdolno-ści identyfikacji i rozwiązywania proble-mów, koordynację wzrokowo-ruchową. Wciągające i pomysłowe łamigłówki to świetny pomysł na umysłowo aktywne spędzanie wolnego czasu.

iOS oraz AndroidBezpłatna

Smiling MindNowoczesna aplikacja medytacyjna, przeznaczona przede wszystkim dla młodzieży. Proste narzędzie, które może przynosić poczucie uspokojenia i przej-rzystości myśli. Rekomendowana m.in. przez Uniwersytet Oksfordzki oraz Uni-wersytet Harvarda.


HappifyJeżeli chcesz podreperować własne szczęście i poczuć się lepiej, ta aplika-cja może być pomocna. Personalizowa-ne ćwiczenia, quizy oraz gry kształtujące nowe nawyki – przygotowane we współ-pracy z psychologami – zmieniają spo-sób spojrzenia na świat i samego siebie. Użytkownik może m.in. trenować samo-ocenę, walczyć z negatywnymi myślami, wzmacniać więzi przyjacielskie, dostrzec nowe możliwości w życiu, kształtować satysfakcjonującą karierę zawodową.

iOSBezpłatna w wersji bazowej

ElevateMasz problem z zapamiętywaniem, za-pominasz często imiona albo ważne daty? Elevate to program treningowy mózgu polepszający skupienie, umiejęt-ności mówienia, szybkość przetwarzania informacji, pamięć, zdolności matema-tyczne. Pomoże ponadto zwiększyć oso-bistą produktywność. Aplikacja bazu-je na codziennych ćwiczeniach, zawie-ra 20 gier wzmacniających inteligencję kognitywną.


LumosityStworzona przez ekspertów neurologii aplikacja pomaga ćwiczyć pamięć oraz koncentrację. Program układa indywidu-alny program treningowy oparty na wy-branych przez użytkownika priorytetach. Całość opiera się na naukowych grach kognitywnych. Ponad 50 milionów użyt-kowników na całym świecie i pozytyw-ne rekomendacje m.in. Wall Street Jour-nal i The Guardian.

iOS oraz AndroidBezpłatna w wersji bazowej

DuolingoJedna z najciekawszych aplikacji do na-uki języków obcych: hiszpańskiego, fran-cuskiego, niemieckiego, portugalskiego, włoskiego i angielskiego. Możesz zacząć od pojedynczych zwrotów albo zdań. Za-dania polegają na tłumaczeniu, mówieniu, czytaniu. Poziom trudności dopasowano do umiejętności użytkownika. Wszystko w lekkiej formie zabawy i przyjaznej dla oka szacie graficznej.


APLIKACJE1.

�.

3.

�.�.

2. �.


1�

R a p o R T

w pu

łapce

umys

łu

Foto

: mac

inat

e /

Fote

r /

CC

BY


R a p o R T

Choroba współczesnego świataWedług Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja jest jednym z najczęś-ciej występujących zaburzeń psychicz-nych, czwartym najpoważniejszym prob-lemem zdrowotnym na świecie. Każdego roku zapada na nią około 10–17% całej populacji. Z wiekiem wzrasta ryzyko wystąpienia depresji, która staje się wio-dącą przyczyną hospitalizacji osób po 65 roku życia (15%). Coraz częściej doty-czy osób młodych. Przyczyn upatruje się we wzrastającym tempie życia, propago-waniu wzorca człowieka sukcesu, reali-zacji niespełnionych ambicji rodziców, presji społecznej, stresie, rozpadzie wię-zi interpersonalnych, niezdrowej rywa-lizacji w miejscu pracy. Do tego należy dodać proces starzejącego się społeczeń-stwa. Pierwsze zachorowanie występu-je najczęściej pomiędzy 35 a 50 rokiem życia. Na depresję bardziej podatne są kobiety i w porównaniu z mężczyznami chorują 2–3 razy częściej.

Specjaliści WHO szacują, że depre-sja w 2020 roku będzie drugą, po cho-robach układu krążenia, przyczyną nie-pełnosprawności ludności. Nieleczona może prowadzić do próby odebrania so-bie życia: co czwarty chory popełnia sa-mobójstwo. W Polsce na depresję choru-

je około 1,2 – 1,5 miliona osób, czyli co dziesiąta dorosła osoba wykazuje zabu-rzenia depresyjne. U połowy osób cho-rych na depresję, które leczą się u leka-rzy rodzinnych, choroba nigdy nie zosta-je zdiagnozowana. Świadczy to o tym, z jak skomplikowanym schorzeniem mamy do czynienia. Chorzy obawiając się stygmatyzacji i odrzucenia w środo-wisku lokalnym (piętno choroby psy-chicznej), wypierają myśli o depresji, a negatywne postrzeganie rzeczywistości i przyszłości powoduje, że zamiast szu-kać pomocy u specjalisty, zamykają się w sobie, ukrywając chorobę przed leka-rzem. Z tego powodu zgłaszają się często z niesprecyzowanymi, długo utrzymują-cymi się dolegliwościami fizycznymi (np. problemy ze snem, bóle reumatycz-ne, ucisk w klatce piersiowej, utrata albo przyrost wagi). Leczenie nie przyno-si poprawy stanu, maskując prawdziwe źródło choroby.

Zniewoleni myślamiSmutek, apatia, załamanie, melancholia są stanami doświadczanymi regularnie. Stanowią trwałą część naszego życia i za-zwyczaj nie mają nic wspólnego z choro-bą psychiczną. O tym, czy mamy do czy-nienia z depresją decyduje kilka czynni-ków: nasilenie objawów (przygnębienie, nieodczuwanie pozytywnych emocji, ni-ska ocena własnej wartości, brak ener-gii, zaburzenia snu), czas trwania dłuż-szy niż 2 tygodnie, wpływ pogorszonej formy psychicznej na codzienne życie. Osoba chora nie ma siły, aby „wziąć się w garść”, zmienić negatywne my-śli. Występują problemy z koncentracją oraz zapamiętywaniem, przyszłość jawi się w czarnych kolorach, świat zewnętrz-ny staje się obcy. Chory obwinia się za wszystko, uważa się za osobę gorszą od innych, zaniedbuje codzienne obowiąz-ki, izoluje się od życia społecznego. Jed-nym z objawów może być również wy-soka skłonność do ryzyka w chwilach lepszego samopoczucia.

Rzeczywistość powoli zapada się, na-dzieja i energia życia zastępowane są re-zygnacją i pesymistycznymi myślami. Osoby żyjące w związkach bardzo czę-sto starają się ukryć za wszelką cenę cho-

robę, wychodząc z założenia, że nikt nie może się o niej dowiedzieć. Takie podej-ście tylko pogłębia poczucie osamotnie-nia i rezygnacji. Alkohol i środki uspoka-jające stają się ucieczką w chwile spoko-ju i wytchnienia.

Choroba dwubiegunowaObok depresji, najczęstszym oraz naj-poważniejszym zaburzeniem afektyw-nym jest choroba afektywna dwubiegu-nowa (CHAD, zwana chorobą maniakal-no-depresyjną). Od dawna wiadomo, iż bez względu na rasę i płeć choruje na nią na świecie ponad 1% populacji. Ostatnie badania wskazują, że rozpowszechnienie CHAD może wynosić od 2,6 do 6,5%. Według danych WHO, choroba afektyw-na dwubiegunowa zajmuje siódme miej-sce w klasyfikacji chorób w najwięk-szym stopniu negatywnie wpływających na życie pacjentów (w standardowym szacunku obciążenia chorobą – DALYs – disability-adjusted life years). Oko-disability-adjusted life years). Oko-). Oko-ło 15% osób cierpiących na to zaburze-nie podejmuje próbę samobójczą. W za-burzeniach afektywnych głównym obja-wem są skrajne wahania nastroju. Dwie podstawowe formy zaburzeń – depresja i mania – stanowią przeciwstawne biegu-ny na skali odczuwanych emocji. Chory przeżywa naprzemiennie stany ekscyta-cji (gonitwa myśli, pobudzenie psycho-ruchowe, zawyżona samoocena, zwięk-szona energia, zmniejszona potrzeba snu, przymus mówienia, odhamowanie sek-sualne, podejmowanie lekkomyślnych działań) oraz wygaszenia (stany typowe dla depresji). Pomiędzy występują okre-sy normalnego życia.

Stan manii można porównać do oglądania świata przez różowe okula-ry: nastrój jest euforyczny, podwyż-szony. W depresji wszystko wydaje się szare i smutne. Kierunek, dynamika i czas trwania zmian nastroju pozwala-ją, w oparciu o standardowe kryteria, po-stawić rozpoznanie epizodu afektywne-go: manii, depresji lub ich form bardziej umiarkowanych: hipomanii, subdepresji albo epizodu mieszanego.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe często pozostaje niezdiagnozowane. Po-wodem tego jest nieznajomość bogactwa objawów, które mogą występować, a tak-że słaba dostępność odpowiednich metod diagnostycznych. Sami chorzy starają się wewnętrznie uzasadniać występowanie „bardzo dobrych i złych dni”, nie domy-ślając się, że mogą być objawem zabu-

Co najmniej 350 milionów osób na świecie cierpi na depresję. Prawie milion ludzi co roku popełnia samobójstwo, 20 milio-nów podejmuje próbę odebrania sobie życia. Bezsilność, brak na-dziei, przygnębienie, pesymizm, apatia – egzystencja w balonie negatywnych emocji i myśli dewastuje dzień po dniu życie chorego, relacje z najbliższymi, prowadzi do inwalidztwa.

Depresja to choroba, a nie oznaka

słabości psychicznej czy złej woli.”


1�

R a p o R T

rzeń. Początek choroby przypada zwykle na okres dorastania i wczesnej młodości (15–24 rok życia). U kobiet częściej po-wodem zgłoszenia się do lekarza jest de-presja, podczas gdy u mężczyzn częściej, jako pierwsza, występuje mania.

Diagnoza i leczenieO tym, czy mamy do czynienia z depre-sją, może zdecydować tylko lekarz spe-cjalista na podstawie szczegółowego wy-wiadu. Leczenie zależy od stopnia nasi-lenia dolegliwości. W przypadku lekkich

depresji czasami wystarczy pomoc psy-chologiczna oraz metody wspomaga-jące, jak przykładowo światłoterapia. W umiarkowanych i ciężkich stanach niezbędna jest terapia farmakologiczna. Na rynku obecnych jest kilkadziesiąt le-ków przeciwdepresyjnych, różniących się sposobem działania. O wyborze kon-kretnego specyfiku decyduje zawsze le-karz, a najlepiej – psychiatra, mając na względzie dobro chorego. Długość tera-pii zależy od indywidualnych postępów leczenia. Tutaj nie ma reguły, a każda

osoba inaczej reaguje na podawane le-karstwa. Depresja to nie przeziębienie, jej podłoże jest o wiele bardziej skom-plikowane, stąd i brak uniwersalnej, bły-skawicznej i pewnej metody leczenia. Na szczęście w ostatnich latach nauka zrobi-ła ogromne postępy, a rokowania znacz-nie się poprawiły.

Efekty stosowania leków pojawia-ją się zazwyczaj po 2–4 tygodniach. Dużym błędem, jaki często popełnia-ją chorzy, jest samodzielna próba lecze-

DIETA DLA MÓZGU

CZEKOLADAAle tylko gorzka. Zawarte w niej skład-niki (magnez, żelazo, cynk, selen) po-budzają wydzielanie endorfin i seroto-

niny czyli hormonów szczęścia.

CHILIDostarczają dużej ilości magnezu, wita-

miny B6 oraz żelaza.SZPINAK

Zawiera sporo kwasu foliowego, sprzy-jającego wytwarzaniu serotoniny (po-

prawa procesów zapamiętywania, łago-dzenie nerwic, dobry nastrój).

Inne warzywa – w dużych ilościach dla uzupełnienia poziomu witamin.

KWASY OMEGA-3Zawarte przede wszystkim w rybach morskich, oliwie z oliwek, nasionach (len, dynia, słonecznik), orzechach

i awokado.

BANANYWzmacniają układ nerwowy. Średniej wielkości owoc zawiera tyle magnezu, co garść orzechów. Dostarczają mózgo-

wi niezbędnej energii.

ORZECHYBardzo wysoka zawartość selenu, wita-min z grupy B oraz minerałów: miedzi, potasu, fosforu, magnezu, tryptofanu.

RYBY I OWOCE MORZAPowinny być podstawą diety - są boga-ctwem nienasyconych kwasów tłusz-

czowych.


R a p o R T

MAPA SAMOBÓJSTW(ogół populacji, rok 2012)

0 1700 3400850 Kilometrów

Współczynnik samobójstw na 100 000 osób

<5,0

5,0–9,9

10,0–14,9

≥15,0

Dane niedostępne

Nie dotyczy

Źródło: Raport WHO „Preventing suicide”, 2012 r.

nia depresji z pomocą środków uspoka-jających lub nasennych. Mogą one do-raźnie zmniejszać poczucie niepokoju lub poprawiać jakość snu, ale nie elimi-nują problemu, nie poprawiają nastroju. Co więcej – stosowane dłużej niż kilka tygodni mogą prowadzić do uzależnie-nia i dodatkowo wzmacniać przekonanie chorego o braku skutecznego sposobu le-czenia. Nie jest też prawdą, że chory ska-zany jest na zażywanie leków do końca życia, a depresja jest chorobą nieuleczal-ną, gdzie farmakoterapia jedynie łagodzi negatywne objawy. Choć proces powrotu do zdrowia może trwać niekiedy długo, współczesne metody leczenia przynoszą bardzo dobre efekty. Wiele osób wraca do stanu przed pojawieniem się pierw-szych objawów, może znowu normal-nie funkcjonować, uczyć się i pracować. Wbrew wielu opiniom, leki przeciwde-presyjne nie uzależniają. Wspomagają-cą rolę w terapii pełni prawidłowa dieta oraz aktywność fizyczna.

W procesie leczenia strategicznym elementem jest zaangażowanie rodziny i partnera osoby chorej. Wsparcie psy-chologiczne, zrozumienie, empatia, po-

wstrzymywanie krytyki i wspólne prze-żywanie emocji mogą okazać się bezcen-ne i stworzyć dobre warunki szybkiego powrotu do zdrowia. Niestety, często dzieje się tak, że niewiedza otoczenia powoduje jedynie dalsze zamykanie się osoby chorej ze swoim problemem. Po-wtarzane porady, jak „weź się w garść”, „inni mają gorzej” wzmacniają poczucie winy i izolacji. W sytuacji choroby nie pomaga ani urlop, ani dłuższy wypoczy-nek, rozweselanie „na siłę”, organizowa-nie czasu.

Warto pamiętać, że skutkiem niele-czonej albo źle prowadzonej choroby są zaburzenia układu krążenia, układu po-karmowego, infekcje, choroby nowo-tworowe, ale też uzależnienia alkoholo-we i lekowe. Badania wskazują, że osoby z depresją dość późno trafiają do psy-chiatry: 84% pacjentów dopiero po pół roku trwania choroby, 69% – później niż po 2 latach, a 30% – aż po 5 latach.

SamobójstwaNieleczona depresja może zakończyć się próbą odebrania sobie życia. W 2012 roku około 804 000 ludzi na świecie po-

pełniło samobójstwo. Liczba ta może być znacznie zaniżona ze względu na nieszczelne metody monitoringu. Mó-wimy o przypadkach, u podstaw których leżą różne przyczyny, nie tylko związa-ne z długookresowym przeżywaniem de-presji. W grupie wiekowej 15–29 lat sa-mobójstwo jest drugą przyczyną śmierci. Najczęściej życie odbierają sobie osoby po 70 roku życia.

Wygrać z samym sobąW ostatnich latach, również w Polsce, co-raz więcej w mediach mówi się o depre-sji. Wizyta u psychologa stopniowo po-zbywa się negatywnego piętna. Wbrew temu choroba pozostaje jednym z naj-większych współczesnych tabu. Ciągle za mało wiemy o depresji i zbyt często kojarzymy ją z chwilowym załamaniem nastroju albo słabością psychiczną, for-mą melancholii. Osoby chore łatwo spy-chamy na margines społeczny, obawiając się ich zachowania, reakcji, nie wiedząc do końca, jak rozmawiać. Kiedy boli nas gardło, skaleczymy się albo mamy go-rączkę, jesteśmy świadomi, że trzeba zgłosić się do lekarza. Pojawia się nie-pokój o zdrowie, ból motywuje do szuka-


20

R a p o R T

nia pomocy i ulgi. W przypadku depresji chory nie jest w sta-nie obiektywnie ocenić zagrożenia, stan umysłu paraliżuje normalne reakcje. Jak dowiodły badania, pierwszą dominują-cą myślą jest dążenie do ukrycia niepokojących symptomów. Wiedza o objawach i przebiegu depresji być może pozwoli nam zauważyć, że wśród najbliższych, rodziny lub przyjaciół jest ktoś, kto potrzebuje pomocy. Wówczas nie należy bać się porozmawiać albo poprosić o pomoc specjalistę.

Źródła: Światowa Organizacja Zdrowia, Stop Depresji – Fundacja ITAKA, Psychiatria.pl, Rebuild from Depression (zalecenia dietetycz-ne), rozmowa z prof. dr hab. Ireną Krupka-Matuszczyk. Foto: www.freeimages.com

Jak pomóc osobie chorej?Zdobądź jak najwięcej rzetelnej wiedzy na temat depresji. Zapoznaj się z objawami choroby i mechanizmami jej le-czenia.

Depresja powoduje często niechęć do leczenia. Wynika to z jej objawów, bezsilności i utraty wiary w możliwość po-prawy. Pomóż choremu zrozumieć, że odczuwane sympto-my są oznaką depresji, którą można wyleczyć.

Wspieraj chorego w leczeniu. Przypominaj o wizytach w poradni i regularnym przyjmowaniu leków.

Nie traktuj depresji jako lenistwa, słabego charakteru, złej woli. Depresja jest chorobą taką, jak nadciśnienie tętnicze, zawał serca, cukrzyca.

Nie udzielaj rad typu: „weź się w garść”; „otrząśnij się”; „nie histeryzuj – inni mają gorzej” (nie udzielasz ich prze-cież osobom z zawałem serca czy udarem mózgu).

Nie wysyłaj swojego bliskiego na urlop, żeby odpoczął. To nie zastąpi leczenia.

Nie staraj się na siłę swojego bliskiego rozweselać, organi-zować mu czasu.

Nie narzucaj się, ale bądź w pobliżu, oferuj swą pomoc, gdy jest taka potrzeba. Słuchaj i współczuj.

Odradzaj choremu podejmowanie ważnych decyzji. On wi-dzi swoje sprawy w „czarnych barwach”, pesymistycznie patrzy w przyszłość.

Jednym z objawów depresji są myśli samobójcze. Nie pięt-nuj chorego z powodu tych myśli, są one przecież wynikiem choroby. Reaguj. Koniecznie opowiedz o nich psychiatrze.

Wszystkie wypowiedzi o samobójstwie traktuj z powagą. Nie jest prawdą, że jeśli ktoś mówi o samobójstwie, to go nie popełni. Statystyki mówią, że 80% osób, które popeł-niło samobójstwo, mówiło o takich planach w swoim oto-czeniu.

Pamiętaj o sobie. Bądź cierpliwy i wyrozumiały. Choroba bliskiego może rodzić frustrację, złość, bezsilność, poczucie winy. Czasem Ty też możesz potrzebować wsparcia. Uzy-skasz je u psychologa.

IT’S MEDICAKażdego roku w listopadzie MEDICA jest najważniejszym wydarzeniem dla ekspertów z całego świata. Światowe forum medyczne prezentuje szeroką ofertę 4 600 wystawców.

Czy wy też chcecie zdobyć najnowszą fachową wiedzę? Szukacie najnowszych rozwiązań w technice medycznej albo innowacyjnych zastosowań? W Düsseldorfie otrzymacie odpowiedzi na wasze pytania.

Wykorzystaj targi MEDICA i ich szczególną ofertę równieżdla swoich potrzeb.

Be part of the No. 1!

foto

lia.c

om ©

apo

ps

2014

-07-

28 M

EDIC

A 20

14_P

olen

_Allg

emei

n_10

0 x

285

+ 3m

m_O

goln

opos

lki s

ytem

och

rony

zdr

owia

- O

SOZ

(neu

)_4c

_368

6

Przedstawicielstwo targów w Polsce:

A.S. Messe Consulting Sp. z o.o.

ul. Kazachska 1/57 _ 02-999 Warszawa

tel. 22 855 24 90, 22 642 24 99 _ fax: 22 855 47 88

[email protected] _ www.as-messe.pl

12 – 15 Nov 2014

Düsseldorf • Germany

www.medica-tradefair.com

2014-07-28 MEDICA 2014_Polen_Allgemein_100 x 285 + 3mm_Ogolnoposlki sytem ochrony zdrowia - OSOZ_4c_3686.indd 121.07.14 10:32

re

kla

ma


R a p o R T

Zły nastrój, chwilowy smutek i przy-gnębienie czy poważniejsza choro-ba?

Często słyszę pytanie: czy depresja jest chorobą? A może jest to zwykłe lenistwo i wystarczy takiej osobie powiedzieć „weź się w garść”? Do takiego stanu rze-czy przyczyniają się mity i powszech-nie przyjęte opinie. Otóż depresja nale-ży do najczęściej występujących poważ-nych schorzeń w świecie. Cierpią na nią osoby prowadzące różny tryb życia, wy-konujące różne zawody, niezależnie od wieku. Choć choroba ta może powodo-wać znaczne upośledzenie w funkcjono-waniu społecznym (rodzinnym i zawo-dowym), obecne możliwości jej diagno-zowania i leczenia są znacznie większe niż jeszcze przed 20 laty. Depresja jest w praktyce psychiatrycznej zaburzeniem (6–17%) równie często spotykanym jak choroba nadciśnieniowa (5,8%) u pa-cjentów zgłaszających się do lekarza ro-

dzinnego. Powszechnie przełom XX i XXI wieku określa się wiekiem depre-sji i ocenia się, że dotyczy 5–11% ludno-ści Polski (w wieku podeszłym – nawet 15–20%). Szereg przesłanek wskazuje, że zachorowalność na depresję wzrasta.

Co powinno być jasnym sygnałem do konsultacji z lekarzem?

Aby prawidłowo rozpoznać depresję na-leży pamiętać, że jest ona zespołem ob-jawów i że depresja to nie tylko obniżony nastrój (poczucie smutku, przygnębienia lub „załamania”), który trwa co najmniej przez 2 tygodnie. Może towarzyszyć nie-zdolność do odczuwania przyjemności (anhedonia), wycofanie się z kontak-tów społecznych, utrata zainteresowań, męczliwość, osłabienie, zmiany ape-tytu (spadek wagi lub przeciwnie – jej wzrost), zaparcia, suchość w ustach. Za-burzenia snu zgłasza 75% chorych pod postacią bezsenności, wczesnoporanne-

go budzenia się lub przerywanego snu po północy oraz zmiany nasilenia obja-wów w ciągu doby, z lepszym samopo-czuciem w godzinach wieczornych. Po-nadto zgłaszane przez chorych są nastę-pujące objawy: bóle głowy, niepokój wewnętrzny zwłaszcza w okolicy przed-sercowej, obniżenie libido i lęk, spadek zainteresowań, skupienia uwagi, pogor-szenie pamięci. Mogą pojawić się depre-syjne treści myślenia: braku własnej war-tości, winy i grzeszności, nieuleczalnej choroby i myśli samobójcze u około 60% chorych. 15–25% chorych popełnia sa-mobójstwo.

Do czynników ryzyka depresji nale-ży:– płeć: kobiety dwukrotnie częściej

chorują, 20–25% kobiet w ciągu ży-cia przechodzi zaburzenia depresyj-ne, szczególna podatność w okresach cyklu rozrodczego (zaburzenia przed-miesiączkowe, depresja okresu cią-

Foto: WHO

Choroba jak każda innaNa temat depresji rozmawiamy

z prof. dr hab. Ireną Krupka- -Matuszczyk, Ordynatorem

Oddziału Psychiatrii i Psycho-terapii Szpitala Klinicznego nr 7

w Katowicach-Ochojcu.


22

R a p o R T

ży i poporodowa, zaburzenia nastroju związane z menopauzą);

– wiek: szczyt zachorowań przypada na 20 do 40 rok życia i po 65 roku życia;

– występowanie rodzinne depresji (trzy-krotnie częściej);

– stan cywilny: rozwiedzeni i w sepa-racji, u mężczyzn większa częstość wśród nieżonatych, u kobiet większa częstość wśród mężatek;

– ciąża: ostatni trymestr, 6 miesięcy po porodzie;

– możliwy związek z negatywnymi zda-rzeniami losowymi i wczesną utratą rodziców,

– nadużywanie środków psychoaktyw-nych alkoholu i/lub benzodwuazepin.

Cechami towarzyszącymi, które mogą maskować depresję, są najczęś-ciej objawy ze strony układu sercowo-naczyniowego (ucisk za mostkiem lub uczucie ciężaru w klatce piersiowej, ko-łatanie serca), pokarmowego (biegun-ki, zaparcia, brak apetytu, nudności, su-chość w jamie ustnej), moczowo-płcio-wego (częste oddawanie moczu) i bóle kręgosłupa krzyżowego. Depresja może mieć różne objawy w zależności od wie-ku, w którym występuje, czyli w okre-

sie dojrzewania, przekwitania i w wie-ku podeszłym.

65% pacjentów z rozpoznaniem de-presji cierpi również z powodu lęku, a współchorobowość zaburzeń depre-syjnych i lękowych jest jeszcze wyż-sza, co zwiększa cierpienie, straty eko-nomiczne i złe funkcjonowanie życiowe. Inwalidztwo spowodowane depresją jest równoznaczne z inwalidztwem w wyni-ku przewlekłych chorób somatycznych, takich jak choroba wieńcowa, cukrzyca czy zapalenie stawów, bo powoduje po-gorszenie kondycji zdrowotnej, częste korzystanie z opieki zdrowotnej, absen-cje w pracy, obniżenie produktywności, wypadkowość przy pracy i obniżenie jej jakości. Warto pamiętać, iż depresja jest chorobą, która może mieć charakter na-wracający, ale uleczalną.

Wśród pacjentów korzystających z pomocy lekarza POZ, 20–50% to oso-by z problemami dotyczącymi zdrowia psychicznego. Lekarze POZ rozpozna-ją zaburzenia psychiczne u 2,5–5% zgła-szających się po poradę. Co piąty (u le-karza ogólnego) i co trzeci (w gabinecie neurologa) pacjent zgłaszający się po po-radę cierpi z powodu depresji. Jedynie

u 25% takich osób depresja jest rozpo-znawana, a jeszcze mniejsza liczba uzy-skuje efektywną pomoc.

Czy stosowanie antydepresantów jest bezpieczne?

Jest uzasadnione i może być w pełni bez-pieczne, ale powinno być prowadzone przez specjalistę. Dysponujemy już sze-regiem badań dotyczących dużych grup chorych, które określają bezpieczeń-stwo stosowanych leków przeciwdepre-syjnych. Dotyczy to także chorych po za-wale serca.

Jest ciekawą sprawą, że istnieją rze-telne badania, które wskazują, że psy-choterapia kognitywna (poznawcza), jest skuteczna. Leczenie przeciwdepre-syjne u osób ze współistniejącą depre-sją i chorobą somatyczną, np. niedo-krwienną serca, powoduje poprawę sa-mopoczucia i ogólnej sprawności, może skrócić okres rehabilitacji i sprzyja odzy-skaniu sprawności zawodowej. Nie wia-domo natomiast, czy takie leczenie może w znaczący sposób zmienić przebieg sa-mej choroby oraz rokowanie.

Niemniej jednak realna „popra-wa życia” chorych, zmniejszenie cier-pienia, jest wystarczającym powodem, aby myśleć o leczeniu depresji, zwłasz-cza, że leczenie takie powinien prowa-dzić psychiatra we współpracy z le-karzem POZ-u czy innej specjalności.

Jak zadbać o własne zdrowie psy-chiczne?

Dla utrzymania dobrej kondycji psychicz-nej ważne jest przestrzeganie diety boga-tej w owoce, jarzyny i różnego rodzaju ziarna (np. pestki dyni, słonecznika, orze-chy włoskie), ograniczenie konsumpcji żółtego sera i żywności o długim okre-sie przydatności do spożycia (konserwan-ty), picie soków kartonowych, ogranicze-nie spożycia alkoholu, wyeliminowanie używek (papierosy), dobre wysypianie się, unikanie stresu, regularny wypoczy-nek. Wskazana jest też aktywność fizycz-na i intelektualna. Chciałabym zazna-czyć, że depresja, podobnie jak inne cho-roby psychiczne, naznaczona jest ciągle społecznym piętnem. Co więcej, zarów-no diagnoza jak i efekty terapii wymykają się prostemu oszacowaniu. Samo zaś le-czenie jest czasochłonne i niejednokrot-nie nieskuteczne od razu.

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur OleschFoto: WHO

Życie znowu może cieszyć. To wystarczający powód,

aby zgłosić się do specjalisty.”


R a p o R T

3Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia 8/2014

N A U K A

[email protected]

Wysoki poziom kompetencjiw tworzeniu elektronicznejdokumentacji medycznej.43% placówek medycznych w Polsce ocenia swoje przygotowania do elektronicznego raportowania zdarzeń medycznych na poziomie przecięt-nym. Tylko 17% szpitali i przychodni uważa za „bardzo dobry” obecny stan bezpieczeństwa przetwarzania oraz transmisji danych medycznych.*

Zadbaj o każdy detal wdrożenia EDM (elektronicznej dokumentacji medyczna) dzięki rozwiązaniom KAMSOFT S.A. oraz Ogólnopolskiego Systemu Ochrony Zdrowia dla szpitali, przychodni, gabinetów lekarskich.Dowiedz się, w jaki sposób innowacyjne rozwiązania e-zdrowia mogą wspomagać rozwój placówki oraz opiekę nad pacjentem.

* Raport FORTINET

Bezpieczeństwo danych medycznych

Personalizacjaobsługi

Innowacyjność oraz stabilność

Unikalne rozwiązania

Bogactwo funkcjonalne

Zgodność z wymogami prawnymi


2�

R o Z m o w y

zarządzanie na grząskim gruncie

Menedżerowie placówek medycznych nie mają łatwego zadania: rosną wymagania jakościowe, zmienia się dynamicznie prawo, wycena usług przez NFZ od lat pozostaje na zbliżonym poziomie. Małgorzata Majer jest Prezesem Zarządu Głównego i Oddziału Centralnego Stowarzyszenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej oraz dyrektorem Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. dr Wł. Biegańskiego w Łodzi. Rozmawiamy o trudnych czasach zarządzania w ochronie zdrowia.

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

Co – na dzień dzisiejszy – najbardziej przeszkadza w płynnym zarządzaniu placówką medyczną?

Bez wątpienia brak stabilizacji otocze-nia. Nieustanne zmiany przepisów praw-nych, wymagań ze strony płatnika oraz innych instytucji, brak równości podmio-tów leczniczych (jednostki „budżetowe”

kontra spółki prawa handlowego) utrud-niają budowę strategii kierowanych jed-nostek publicznych i tworzenie dla nich planów finansowych. A bez strategii i planu finansowego, zarządzać jest bar-dzo trudno.

Każda instytucja finansowa, do któ-rej możemy zwrócić się o kredyt lub po-życzkę, oczekuje biznesplanu na okres

potencjalnej spłaty zobowiązań. Trudno jest taki dokument przygotować, tak na-prawdę nie wiedząc, jaki będziemy mieć przychód w następnych latach oraz jaki będzie rzeczywisty poziom kosztów.

Niezmienna od 2010 roku wycena punktu rozliczeniowego z NFZ powo-duje ogromne zagrożenie dla stabiliza-cji polskich placówek leczniczych. Roś-

R o Z m o w y


R o Z m o w y

nie inflacja. Rosną wymagania NFZ wo-bec jakości świadczonych przez polskie szpitale usług, a pieniądze za procedu-ry są niezmiennie takie same, w wie-lu przypadkach nawet mniejsze. I jak pogodzić racjonalność i rozsądek za-rządzania z niedoszacowaniem war-tości świadczeń, które szpitale oferują pacjentom?

Zdaniem Stowarzyszenia Menedże-rów Opieki Zdrowotnej, obowiązujące ustawodawstwo dyskryminuje publiczne podmioty lecznicze. To my mamy przy-kładowo przestrzegać nałożonych przez państwo norm w zakresie zatrudnienia, podczas gdy placówek niepublicznych warunki te nie dotyczą. Inną nieracjo-nalnością jest brak możliwości świad-czenia przez placówki publiczne usług komercyjnych. Powoduje to, że posia-dany sprzęt medyczny w bardzo wielu przypadkach nie jest w pełni wykorzy-stany. Zatem z jednej strony – przepeł-nione szpitale i brak „leczniczych” mocy przerobowych, z drugiej – sprzęt, który w sprzyjających warunkach mógłby być lepiej wykorzystany.

Jakich reform potrzebuje ochrona zdrowia, aby przybywało dobrze funk-cjonujących szpitali?

Od dawna słyszymy o urynkowieniu opieki zdrowotnej, ale póki co nie doty-czy to placówek publicznych. Mimo, że nie zawsze mamy w pełni wykorzystany potencjał, nie możemy z nim wejść na rynek komercyjny.

Oczekujemy zmian przemyślanych, z przewidywalnymi skutkami i rezulta-tami. Obawiamy się jednak, że po raz kolejny zostaniemy sprowadzeni do roli wykonawców ponoszących odpowie-dzialność za wady systemu i niepowo-dzenia kolejnych „reform”. Jako śro-dowisko zarządzających, chcemy być zauważani również w charakterze orga-nizatorów nowego systemu opieki zdro-wotnej, a nie tylko w roli przysłowiowe-go kozła ofiarnego tego systemu.

Staramy się nadać większe znaczenie pozycji dyrektora szpitala jako mene-dżera. Coraz częściej stanowiska dyrek-torów piastują już nielekarze. Nadal jed-nak ustawodawca, z niewiadomych nam powodów, większe zaufanie okazuje dy-rektorom – lekarzom. Dyrektor – lekarz ma pełną swobodę doboru swoich za-stępców. W przypadku, gdy dyrektorem szpitala „publicznego” zostaje przedsta-wiciel innego zawodu, organ założyciel-ski, czyli samorząd, organizuje konkurs

i wybiera mu „prawą rękę” – zastępcę ds. medycznych.

Jaką ocenę wystawiłaby Pani polskim szpitalom i przychodniom?

Dobry z plusem. Szpitale i przychodnie w ciągu ostatnich kilku lat bardzo (i to w kierunku pozytywnym) się zmieni-ły. Zaangażowanie środków unijnych przyspieszyło/umożliwiło moderniza-cje obiektów opieki zdrowotnej, dopo-sażenie w nowoczesny sprzęt i apara-turę medyczną, doszkoliła się także ka-dra. Wzrosła jakość świadczonych usług i przede wszystkim zwiększyło się bez-pieczeństwo pacjentów, o czym świad-czy chociażby coraz większa liczba jed-nostek legitymujących się akredytacją CMJ.

Lepiej radzi sobie ambulatoryjna czy stacjonarna opieka zdrowotna?

Trudno jest jednoznacznie powiedzieć, kto sobie lepiej radzi, ale oceniając po liczbie powstających podmiotów nie-publicznych, to lepsze (czytaj: łatwiej-sze) warunki rozwoju i funkcjonowania ma ambulatoryjna opieka zdrowotna. Społeczeństwo od lat negatywnie oce-nia ochronę zdrowia. Czy ta opinia zgadza się z rzeczywistością?

Ta opinia jest bardzo krzywdząca i – nie-stety – kreują ją media. Opiekę zdro-wotną i pracowników systemu ocenia się przez pryzmat zdarzeń niepożąda-nych. Codziennie w Polsce z usług szpi-tali i poradni korzysta kilka milionów osób, a społeczeństwo dowiaduje się tyl-ko o przypadkach nagannych. Stara mak-syma handlowców mówi, że jeden nieza-dowolony klient zrobi więcej zła, niż 100 zadowolonych – dobrego. I podobnie jest w ocenie opieki zdrowotnej. Wystarczy informacja o nietrzeźwym lekarzu lub pielęgniarce, aby cień padł na cały polski personel medyczny. Nie wiem, czy poza pracownikami opieki zdrowotnej są inne grupy zawodowe stojące pod tak dużym, nieustannym pręgierzem.

Skąd biorą się dysproporcje pomiędzy świetnie wyposażonymi szpitalami, a placówkami w zapaści, borykający-mi się z rosnącym zadłużeniem? Czy to kwestia zdolności zarządzania?

Często – niestety – o sytuacji jednostki nie decydują umiejętności zarządcze dy-

rektora, ale warunki, w jakich funkcjonu-je jednostka. Podam jeden z przykładów: w oparciu o aktualne potrzeby i warun-ki kontraktowe, dyrektor podejmuje de-cyzję o rozwoju jednostki. Przygotowy-wane są wnioski mające na celu pozy-skanie środków finansowych, kupowany jest sprzęt diagnostyczny lub uruchamia-na nowa działalność medyczna. Następ-nie ogłaszany jest przez NFZ konkurs, w którym podawane są zmienione wy-magania. Działania dyrektora okazują się „nietrafione”. Pogarsza się sytuacja finansowa jednostki, a menedżera obar-cza się zarzutami o niegospodarność. Inny przykład: przesuwanie w czasie decyzji, z realizacją których wiążą się znaczne nakłady finansowe (np. dosto-sowanie jednostek do wymagań Rozpo-rządzenia Ministra Zdrowia). Dyrektor, który dołoży wszelkiej staranności, aby kierowaną przez siebie jednostkę dosto-sować do wymagań w założonym czasie, może zamiast pochwał przełożonych do-czekać się krytyki.

Innym problemem jest „upolitycznie-nie” publicznej opieki zdrowotnej. Re-strukturyzacja, przekształcenie – to bar-dzo niepopularne hasła. Aby móc zreali-zować zmiany, a często są one niezbędne, potrzebne jest przekonanie o słuszności podejmowanych działań i determinacja, zarówno dyrektora jak i właściciela.

Tak jak każda grupa zawodowa, nie jesteśmy w 100% idealni, ale obwinianie nas za wszystkie błędy systemu jest moc-no krzywdzące. Bez wątpienia dyrektor ponosi odpowiedzialność za własną pra-cę, jednak pamiętać należy, że szpital to setki pracowników i pacjentów oraz nie-zliczona liczba zdarzeń. W takiej orga-nizacji, mimo największej staranności, mogą wystąpić niepożądane incydenty. Zbyt często – moim zdaniem – jedno ne-gatywne wydarzenie, nawet nie bezpo-średnio zawinione przez dyrektora, prze-kreśla karierę i niweluje jego pozytywne dokonania. Nagminnie pracownicy me-dyczni i szpitale są oceniani przez pry-zmat takich właśnie zdarzeń.

Jak polscy menedżerowie wypadają na tle kolegów z innych Państwa UE?

Nie brakuje nam wiedzy, mamy jednak znacznie gorszą pozycję, także finanso-wą. Dyrektor publicznej jednostki opieki zdrowotnej ponosi pełną odpowiedzial-ność za jej funkcjonowanie, jego docho-dy są całkowicie jawne, a w hierarchii płac zazwyczaj jest na odległej pozycji. W roku ubiegłym Członkowie Stowarzy-

R o Z m o w y


2�

R o Z m o w y

szenia Menedżerów Opieki Zdrowotnej (STOMOZ) uczestniczyli w międzyna-rodowym projekcie „Dobre praktyki za-rządzania francuskimi placówkami me-dycznymi w transformacji polskich pod-miotów leczniczych do wymogów Unii Europejskiej”, realizowanym w ramach programu „Uczymy się przez całe ży-cie”, finansowanym przez Unię Euro-pejską (Program Leonardo da Vinci). Mieliśmy możliwość m.in. zapoznania się z systemem kształcenia i zatrudnia-nia dyrektorów we Francji. Jest to system uregulowany, w którym określone są za-równo zasady kształcenia, jak i zatrud-niania dyrektorów szpitali publicznych. O szczegółach mogli usłyszeć uczestni-cy tegorocznego Forum „Innowacyjna Ochrona Zdrowia 2014” w trakcie sesji „Nowoczesny Menedżer”, zorganizowa-nej przez Stowarzyszenie Menedżerów Opieki Zdrowotnej (STOMOZ).

W Polsce, niestety, brak jest ujedno-liconych wymagań dla osób kandydują-cych na stanowisko dyrektora oraz zasad ich wynagradzania; nie ma systemu pod-noszenia kwalifikacji – jedni dyrektorzy się szkolą, inni nie. I nie ma to żadnego przełożenia na ich wynagrodzenie i oce-nę stawianą przez właściciela.

Jestem zwolenniczką kontraktowe-go zatrudniania dyrektorów, z wynagro-dzeniem adekwatnym do osiąganych re-zultatów, stopnia realizacji celów lub

Często o sytuacji

finansowej nie decydują

umiejętności zarządcze

dyrektora, ale warunki

w jakich funkcjonuje.”

skuteczności wykonywanych zadań – oczekiwanych czy to przez samorządy, polityki regionalne i krajowe, czy właś-cicieli placówki.

Czy istnieją twarde zasady zarządza-nia w ochronie zdrowia, którymi powi-nien się kierować każdy menedżer?

Sposobów zarządzania jest wiele i to, jaki styl wybierze dyrektor, zależy od jego preferencji i środowiska, w któ-rym zarządza. Dla mnie ważne są: kon-sekwencja, szczerość i szacunek w sto-sunku do współpracowników. Szpital to nie tylko budynki i aparatura, ale prze-de wszystkim personel. To ludzie pracu-jący w danej jednostce kreują jej wize-runek, odpowiadają za jakość świadczo-nych usług i bezpieczeństwo pacjentów. Zarządzanie jednostkami opieki zdro-wotnej jest w głównej mierze zarządza-niem zasobami ludzkimi. Nikt, nawet najlepiej wykształcony menedżer, nic nie zdziała bez wsparcia choćby najbliż-szych współpracowników. O umiejętno-ści współpracy z właścicielem wspomi-nałam już wcześniej.

Moim zdaniem, zarządzanie w sekto-rze zdrowia jest wypadkową elementów systemu opieki zdrowotnej, tj. finanso-wania jednostek opieki zdrowotnej, sa-modzielności dyrektora oraz wsparcia ze strony właściciela.

Jak otrzymać prezent?Wystarczy napisać do nas e-mail na adres [email protected] z krótkim uzasadnieniem, dlaczego chcielibyście Państwo otrzymać

wybrany prezent. Te najbardziej przekonujące nagrodzimy. Na e-maile czekamy w terminie do 5 listopada 2014 r.

„Przysłanie korespondencji e-mail stanowi zgodę na przetwarzanie danych osobowych zawartych w korespondencji do celów związanych z rozstrzygnięciem konkursu i przez czas jego trwania. Ad-ministrator Danych Osobowych, to jest KAMSOFT S.A. (wydawca miesięcznika OSOZ) z siedzibą w Katowicach przy ul. 1 Maja 133, wpisana przez Sąd Rejonowy Katowice – Wschód w Kato-wicach Wydział VIII Gospodarczy KRS do Rejestru Przedsiębiorców pod nr KRS 0000345075 informuje, iż przesłanie danych osobowych jest fakultatywne, dane wykorzystane zostaną wyłącznie na potrzeby rozstrzygnięcia konkursu, po zakończeniu konkursu dane zostanę usunięte. Przez czas trwania konkursu osobie, której dane dotyczą przysługuje uprawnienie do dostępu do treści prze-

kazanych w korespondencji e-mail danych oraz ich poprawienia”.

o d r e d a k c j i

PREZENTY DLA CZYTELNIKÓW

„Jak skutecznie rozmawiać z pacjentem i jego rodziną?”ludmiła Marcinowicz / sławomir chlabicz

„transe – traumy - transgresje”Maria Janion / Kazimiera szczuka


R o Z m o w y

Panie Ministrze, na co powinny zwró-cić uwagę placówki ochrony zdrowia, aby zgodnie z prawem gromadzić i przetwarzać dane medyczne oraz osobowe?

Zacznę od tego, że każda osoba, któ-ra przetwarza dane na potrzeby ochro-ny zdrowia, powinna zdawać sobie spra-wę, że musi stosować się do kilku reżi-mów prawnych. Mam na myśli ustawę o ochronie danych osobowych, przepisy o prawach pacjentów, tajemnicy lekar-skiej oraz ustawy sektorowe dotyczące innych zawodów medycznych. W przy-padku sektora zdrowotnego istnieją szczególne wymagania zawarte w usta-wie o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz w nowych rozporządze-niach. Trzeba pamiętać, że wiele pod-miotów to jednostki wykonujące zadania publiczne w rozumieniu ustawy o infor-matyzacji podmiotów realizujących za-dania publiczne. To oznacza, że w swojej działalności muszą one uwzględniać tak-że przepisy oraz rozporządzenia o krajo-wych ramach interoperacyjności.

Trudno udzielić jednoznacznej od-powiedzi, które z wymienionych aktów prawnych dotyczą poszczególnych pod-miotów, ponieważ różnorodność form or-

ganizacyjnych na rynku medycznym jest ogromna. Warto dodać, że nie wszystkie sposoby przetwarzania danych dopusz-czalne dla osób wykonujących zawody medyczne są również dozwolone w przy-padku farmaceutów. Przepływ informacji w ochronie zdrowia dotyczy coraz częś-ciej osób, które wykonują zawody zwią-zane z farmacją. Chodzi między innymi o dostęp do danych zawartych chociażby w elektronicznych receptach.

Proponowałbym po pierwsze, do-kładne przyjrzenie się, w którym punk-cie systemu wymiany informacji się znajdujemy i które rozwiązania praw-ne nas dotyczą. Jednym z największych problemów, jakie dostrzegam, jest na-ruszanie prawa wynikające z przekona-nia, że wszystkie czynności realizowa-ne są „dla dobra pacjenta”. Oczywiście zakładam dobrą wolę, ale pamiętaj-my, że to, co nam wydaje się być dzia-łaniami dla dobra pacjenta, niekoniecz-nie musi być tak odbierane przez drugą stronę. Po drugie – niektóre dane pacjen-tów zbierane są ze względu na obowią-zek ustawowy, inne – ze względu na uza-sadniony interes administratora danych, a jeszcze inne – na podstawie zgody pa-cjenta. Do tego dochodzą sytuacje, gdy pacjent nie jest w stanie wyrazić zgody

wrażliwy problem danychSzpitale oraz przychodnie nagminnie lekceważą kwestie bezpieczeństwa danych osobo-wych i medycznych pacjentów. O obowiązujących ustawach, wytycznych oraz potencjalnych zagrożeniach rozmawiamy z Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych, dr. Wojciechem Rafałem Wiewiórowskim.

Foto

: r2h

ox /

Fot

er /

CC

BY-

SA


2�

R o Z m o w y

na przetwarzanie danych, ale placówka medyczna działa dla jego dobra.

Wszystko to tworzy skomplikowany obraz prawny, w którym występuje bar-dzo dużo zaniedbań. Nie ukrywam, że do tej pory Generalny Inspektor Ochro-ny Danych Osobowych (dalej: GIO-DO) przyglądał się całej sytuacji trochę przez palce. Gdyby chcieć rygorystycz-nie przestrzegać obowiązującego zesta-wu aktów prawnych, dla wielu podmio-tów mogłoby się to zakończyć zakazem przetwarzania danych. Podstawowym problemem, którym dopiero teraz zaczy-na zajmować się Ministerstwo Zdrowia – a który sygnalizujemy już od dłuższe-go czasu – jest chociażby brak szczegól-nych przepisów w zakresie outsourcingu przetwarzania danych w ochronie zdro-wia. Dlaczego GIODO nie był aktywny w przestrzeganiu obowiązujących prze-pisów? Z jednego powodu – starał się nie szkodzić w sytuacji niesprecyzowanych ram legislacyjnych, nawet gdy obowiąz-ki dotyczące ochrony danych nie były prawidłowo wypełniane.

Do tego należy dodać zmieniające się prawo na poziomie europejskim...

Tak, w tej chwili przygotowywane jest rozporządzenie o ochronie danych, które

ma zastąpić 28 różnych ustaw obowiązu-jących w 28 państwach UE. Wpłynie ono w pewnym stopniu na sytuację prawną w kraju, ale nie przeceniałbym jego roli, bowiem stosowane obecnie rozwiązania pozostaną w przeważającej części bez zmian. Na poziomie europejskim wycho-dzi się z założenia, że większość kwestii dotyczących organizacji ochrony zdro-wia należy do kompetencji państw człon-kowskich. Systemy informacyjne każde-go z państw UE różnią się znacznie mię-dzy sobą. Faktem jest, że UE naciska, aby usługi, z których mogą korzystać obywa-tele danego kraju, były również dostęp-ne dla osób z innych państw UE. To samo dotyczy coraz większej swobody sięgania przez podmioty zagraniczne do danych pacjentów gromadzonych w polskim sy-stemie ochrony zdrowia. Przykładowo: aby lekarz leczący chorego w Londynie miał możliwość sprawdzenia wyników badań zgromadzonych w Polsce. Tutaj można spodziewać się ujednoliceń i wy-tycznych ze strony UE.

Czy w ocenie Pana Ministra placówki medyczne są świadome zagrożeń do-tyczących przetwarzania danych oso-bowych?

Ani podmioty działające w ochronie zdrowia, ani – co jeszcze gorsze – sami

pacjenci nie zdają sobie sprawy z tego, że te niebezpieczeństwa istnieją. Zasko-czyły mnie bardzo opublikowane w 2011 roku wyniki badania Eurobarometru, od-noszące się do ochrony danych osobo-wych. O ile ponad 90% respondentów w Niemczech lub Wielkiej Brytanii uzna-ło dane medyczne za najbardziej wrażli-we, o tyle ten odsetek w Polsce wynosił zaledwie 46%. Jest to o tyle dziwne, że znaleźliśmy się na drugiej stronie skali w porównaniu do krajów, które mental-nie są nam bliskie. Świadomość w zakre-sie wykorzystywania danych gromadzo-nych przez podmioty medyczne, nie tylko do celów związanych z ochroną zdrowia, jest w naszym kraju bardzo niska. To po-kazuje, jak dużo mamy pracy przed sobą. Jeżeli chodzi o same instytucje działają-ce w systemie ochrony zdrowia, to naj-częściej spotykamy się z dwoma odpo-wiedziami: „to wszystko dla dobra pa-cjenta” oraz „zawsze tak robiliśmy”. Nie wiedzą, ile z tych danych może być po-tencjalnie wykorzystanych przeciwko sa-memu pacjentowi. Dodatkowo, nie zda-ją sobie sprawy ze zmian, które zachodzą na rynku, i z tego, że obecnie mamy do czynienia nie z pojedynczymi rozwiąza-niami informatycznymi działającymi lo-kalnie, ale z coraz bardziej zintegrowa-nym, interoperacyjnym systemem wy-miany danych.

Gdyby chcieć rygory-

stycznie przestrzegać

obowiązującego prawa,

dla wielu podmiotów

mogłoby się to zakoń-

czyć zakazem przetwa-

rzania danych.”

Foto

: GIO

DO


R o Z m o w y

Czym ta niewiedza może się skoń-czyć?

W Polsce nie ma tradycji pozywania osób, które w zły sposób przetwarza-ją dane medyczne. Również w zakresie odpowiedzialności cywilnej. Jeżeli cho-dzi o odpowiedzialność administracyj-ną, w samych Stanach Zjednoczonych decyzji o karach nakładanych na pod-mioty nieprawidłowo przetwarzające dane w ochronie zdrowia jest zdecydo-wanie więcej niż decyzji w Polsce doty-czących całego rynku. Mowa o ok. 2000 spraw w USA. Odszkodowania cywilne w USA to naprawdę duże sumy. Jeden z ostatnich przykładów to kara w wyso-kości 4,5 mln dolarów za zgubienie przez instytucję ochrony zdrowia danych, na-wet niezawierających danych medycz-nych. W USA grupy pacjentów zaskarża-jące np. placówki medyczne to klasyczne i powszechne działanie.

A w Polsce? Jakie są to sumy?

W obecnej chwili GIODO nie ma pra-wa nakładania kar pieniężnych, może jedynie stosować grzywny w postępo-waniach egzekucyjnych (tzw. grzyw-na w celu przymuszenia). Pojawia się ona wówczas, kiedy wydajemy decyzję, a placówka nie stosuje się do jej zapi-sów. Jest to jednak niewielka suma z gór-ną granicą 50 000 zł. Nowe rozwiązania unijne wprowadzają system sankcji ad-ministracyjnych, które mogą sięgać wy-sokich kwot liczonych w milionach euro. Co prawda kary są skierowane prze-de wszystkim do instytucji rynkowych, a nie instytucji administracji publicznej, ale niewykluczona jest odpowiedzial-ność jednostek ochrony zdrowia za prze-twarzanie danych medycznych. Pamię-tajmy również, że coraz większa część danych jest przetwarzana choćby w try-bie outsourcingu.

I kwestia, o której wspomniałem wcześ-niej – wypłynięcie na zewnątrz lub prze-kazanie danych osobom nieuprawnionym, może stanowić naruszenie dóbr osobistych w rozumieniu Kodeksu cywilnego.

Co proces informatyzacji zmienia w kwestii ochrony danych?

Niektórzy dowcipnie mówią, że do-tychczas najlepszym sposobem ochrony danych osobowych w Polsce był kom-pletny chaos informacyjny, jaki pano-wał. Trzeba było znać dokładnie drogę

do tego jednego miejsca, gdzie informa-cje medyczne były przechowywane. Wie o tym każdy, kto jeszcze kilka lat temu próbował uzyskać informacje o wyko-nanych świadczeniach albo odpis doku-mentacji. Elektronizacja powoduje, że dostęp – przynajmniej lekarza – do hi-storii choroby pacjenta jest łatwiejszy. Systemy centralne mają też tę zaletę, że o ich bezpieczeństwo dba się centralnie.

Podsumujmy błędy, które najczęściej popełniają szpitale oraz przychod-nie.

Pierwszym problemem, z którym spoty-kamy się trafiając do instytucji ochrony zdrowia, jest bałagan informacyjny. Pla-cówki medyczne za swoje główne za-danie uznają pomaganie pacjentom, na drugi plan odkładane jest bezpieczeń-stwo zebranych od nich danych. Kolej-ny problem to brak świadomości, że udo-stępnienie informacji w wybranym miej-scu systemu informatycznego powoduje, że również inne osoby mogą mieć do niej dostęp. Przykład: umieszczenie danych pacjentów przez lekarza na komputerze, z którego korzysta dziecko, bawiąc się grami komputerowymi, może skutko-

wać nieuprawnionym dostępem do da-nych. Co więcej – tak niezabezpieczo-ny sprzęt staje się potencjalnym źródłem informacji również dla osób z zewnątrz. Klasycznym błędem jest przesyłanie da-nych medycznych pacjentów przy pomo-cy skrzynek e-mailowych zakładanych na serwerach publicznych. W ten sposób zewnętrzna firma hostingowa uzysku-je dostęp do tajemnicy lekarskiej! Każ-de urządzenie, nośnik danych mogą być teoretycznie przejęte przez inną osobę, stąd konieczność ich szyfrowania.

Jakim zagadnieniom przygląda się Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych podczas kontroli?

Przede wszystkim trzeba szczerze przy-znać, że kontroli prowadzonych przez GIODO powinno być znacznie więcej niż obecnie. Przypatrujemy się temu, czy są podstawy do przetwarzania danych. W tej kwestii instytucje ochrony zdro-wia z reguły radzą sobie dobrze. Czułym punktem jest natomiast to, kto ma dostęp do informacji.

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

PRZETWARZANIE DANYCH MEDYCZNYCH PACJENTÓW. WYTYCZNESprawdź, jakie dane naprawdę przetwarzasz, do czego są wykorzystywane, któ-re z nich powinieneś posiadać. Niezależnie od tego, czy to duży szpital, czy pry-watna praktyka lekarska.

Zorientuj się, czy posiadany system informatyczny jest bezpieczny, kto ma do niego dostęp oraz jaką rolę w systemie mają osoby nie wykonujące zawodów medycznych, przede wszystkim informatycy.

Czy różnicujesz prawidłowo dostęp do danych medycznych pomiędzy lekarzami, pielęgniarkami, położnymi, pracownikami technicznymi, osobami z zewnątrz? To samo dotyczy pomieszczeń, gdzie dane są składowane (serwerownie, kar-toteki).

Wprowadź zasady bezpieczeństwa opierające się m.in. na regule czystego biur-ka. Jeśli odchodzisz od swojego stanowiska pracy, zabezpiecz je tak, aby dostę-pu do danych nie uzyskała osoba nieuprawniona.

Przeanalizuj, do czego wykorzystujesz monitoring wizyjny w placówce, kto ma dostęp do danych z monitoringu, w jaki sposób dane są przechowywane.


30

R o Z m o w y

Line Helen Linstad reprezentuje Norweskie Centrum Zintegrowanej Opieki i Telemedycyny – największy na świecie ośrodek badań i rozwoju w dziedzinie e-zdrowia. W rozmowie z OSOZ opowiada o przeobrażeniach systemu świadczeń medycznych w czasach nowych technologii.

Które z innowacji e-zdrowia mają szansę przedefiniować współczesny sposób działania ochrony zdrowia?

Na poziomie narodowym, portale e-zdro-wia z dostępem do informacji i usług elektronicznych uważane są za najważ-niejsze kanały komunikacji w ochronie zdrowia i w relacjach bezpośrednich po-między pacjentami i lekarzami. Jednak obecnie to telefony komórkowe stają się w szybkim tempie narzędziem, z pomo-cą którego sprawdzamy dane o zdrowiu, szukamy informacji medycznych, uzy-skujemy dostęp do kont zdrowotnych. W smartfonach realizuje się także komu-nikacja na poziomie zdrowia publiczne-go. W dynamicznym tempie rozwijają się coraz to nowsze aplikacje, ale także plat-formy zawierające użyteczne informacje, pozwalające kształtować postawy zdro-wotne ludzi. Coraz częściej możemy roz-mawiać on-line z pracownikami ochro-ny zdrowia, konsultować swoje prob-lemy z pomocą bezpiecznych narzędzi Internetu. Innym ważnym zjawiskiem są sensory mające za zadanie na bieżą-co mierzyć i monitorować aktywność fizyczną, zdrowy sen albo parametry zdrowia, jak ciśnienie albo tętno. Przy-toczone zagadnienia są na tyle nowe, że nadal musimy zastanowić się, jak je har-monijnie zaangażować w interakcję po-między dostawcami usług zdrowotnych a pacjentami.

Foto: Line Helen Linstad

technologia zbliża nas do pacjentów


R o Z m o w y

Ale entuzjam rynku to nie wszystko.

Tak, nowe możliwości rodzą nowe wy-zwania. Jednym z nich jest wzmocnie-nie roli e-zdrowia i telemedycyny po-przez edukację menedżerów ochrony zdrowia. Musimy sobie uświadomić, że w warunkach technologii, strumienie in-formacji medycznych przeplatają się ze sobą. Ważne jest, aby dzięki e-zdro-wiu reorganizować system świadczenia usług, zbliżając go do modelu opieki zin-tegrowanej. Czas najwyższy zrezygno-wać z dotychczasowej struktury opartej na silosach usług – skostniałych i odizo-lowanych wysp ochrony zdrowia two-rzonych w granicach murów placówek medycznych. Problemem, a raczej wy-zwaniem, jest mierzenie efektów zasto-sowania technologii e-zdrowia. Brakuje nam konkretnych wskaźników o ekono-micznej czy jakościowej zależności po-między zastosowaniem innowacji a efek-tami leczenia. Choć korzyści są znane, nie zostały zmierzone i to powoduje, że wielu pracowników ochrony zdrowia oraz menedżerów na razie przygląda się zmianom, zamiast aktywnie brać w nich udział.

W których dziedzinach e-zdrowie szczególnie wspiera opiekę nad pa-cjentem?

Na pierwszym miejscu wymieniłabym zaangażowanie pacjenta w proces le-czenia i wzmocnienie jego roli w sy-stemie. Chodzi o to, aby nie tylko le-karz, ale i chory włączony był w pełni w terapię. I właśnie tutaj telemedycy-na i e-zdrowie mogą być zastosowane do monitorowania efektów i postępów leczenia, ale również do motywowa-nia i wspierania pacjenta. O ile spotka-

nie z lekarzem trwa kilka, kilkanaście minut, to technologia może być z nim cały czas. Z naszych badań wynika, że świetne wyniki można uzyskać zwłasz-cza w przypadku chorych przewlekle, np. osób z obturacyjną chorobą płuc, po operacjach kardiologicznych, boryka-jących się z dolegliwościami o podłożu psychicznym. Technologia pomaga in-dywidualnie zarządzać terapią, stając się spersonalizowanym doradcą. Wystarczy system urządzeń pomiarowych dopaso-wany do rodzaju choroby, laptop z moż-liwością przeprowadzenia połączeń tele-konferencyjnych, elektroniczna ankieta z pomocą której sprawdza się niemie-rzalne przez sensory parametry. Komu-nikacja może odbywać się również przez telefon komórkowy. Oczywiście na koń-cu znajduje się człowiek, lekarz lub pie-lęgniarka, którzy przekazują pacjentowi kolejne wskazówki. Oprócz elementu medycznego, liczy się aspekt psycho-logiczny i poczucie, że ktoś czuwa nad naszym zdrowiem. Z innych rozwiązań zwróciłabym uwagę na systemy wspo-magające zażywanie leków czy stoso-wanie się do zaleceń terapeutycznych. Tutaj może pomagać tzw. teleobecność, czyli roboty pełniące role komunikacyj-ne z żywym człowiekiem.

Teoretycznie nie ma ograniczeń sto-sowania telemedycyny. Brakuje nam je-dynie dobrych mechanizmów w zakresie technologii dotyku i wykrywania zapa-chów. Okazują się niezbędne, aby przy-spieszyć prace nad robotyką medyczną. Na pewno dużo do zrobienia jest na polu automatycznej interpretacji wyników ba-dań i parametrów zdrowia. W tym proce-sie potrzebne jest zaangażowanie czyn-nika ludzkiego. Duże braki wyodręb-nić można w kwestiach podstawowych; choć większość urządzeń wymaga je-dynie podstawowej znajomości obsłu-gi smartfona albo komputera, dla pew-nej grupy pacjentów może to stanowić problem. Nadal w wielu produktach po-kutuje przewaga techniki nad przyja-znością użytkowania. Na szczęście i to się zmienia, tak samo jak swoboda ko-rzystania z komputera i telefonu komór-kowego. Mam nadzieję, że firmy więcej uwagi będą przywiązywać do łatwej ob-sługi swoich produktów. Dla przykładu, w bieżącym roku w Norwegii wprowa-dzono prawo nakładające na producen-tów sprzętu obowiązek stosowania zasa-dy tzw. uniwersalnego dostępu. Chodzi o to, aby interfejs użytkowania był pro-sty dla każdej grupy osób.

Czy rozwój technologii pociąga za sobą zmianę sposobu „dystrybucji zdrowia”?

Nasz telefon komórkowy staje się powo-li dostawcą usług zdrowotnych na pierw-szej linii. W dodatku dostępnym dla każ-dego z nas. To zmieni sposób, w jaki po-strzegamy ochronę zdrowia oraz będzie wymagało dostosowania się uczestni-ków rynku. Już teraz możemy zmierzyć poziom cukru we krwi, ciśnienie i tęt-no, wagę, nastrój, jakość snu, zarządzać chorobami przewlekłymi, konsultować się nie tylko ze specjalistami, ale także w ramach mediów społecznościowych. A to dopiero początek. Pacjenci będą wiedzieli znacznie więcej o swoim zdro-wiu i o tym, jak zdrowo żyć. Będą wy-magać więcej od systemu ochrony zdro-wia: indywidualnego podejścia, łatwego dostępu do usług, wygody komunikacji. W ślad za tym musi zmienić się system – z modelu tradycyjnego (osobiste wizy-ty u lekarza) w bardziej elastyczny (kon-sultacje wideo, on-line).

Ile wspólnego mają innowacje z per-sonalizacją leczenia?

Przed długi czas rozmawialiśmy o po-trzebie spersonalizowanej ochrony zdro-wia, szukając najlepszych metod rea-lizacji tej idei. Zmiana przyszła z naj-mniej spodziewanego kierunku – wraz z upowszechnieniem telefonów komór-kowych. Oczekiwania pacjentów szyb-ko zdiagnozował i zagospodarował ry-nek, stając się motorem rewolucji my-ślenia o tym, jak realizujemy założenia ochrony zdrowia i jak komunikuje-my się z pacjentem. Drugim ważnym

Norweskie Centrum Opieki Zintegro-wanej i Telemedycyny jest najwięk-szym na świecie centrum rozwo-ju i badań w obszarach związanych z e-zdrowiem. Głównym zadaniem ośrodka jest naukowa analiza tech-nologii e-zdrowia z punktu widzenia ich zastosowania w systemach ochro-ny zdrowia przyszłości, efektywności oraz korzyści dla pacjentów, lekarzy i systemu. Centrum posiada siedzibę w Tromsø i zatrudnia 200 osób.

Telemedycyna zmienia

pozytywnie zaangażowa-

nie pacjenta w proces

leczenia, pozwala być

zawsze blisko pacjenta.”


32

R o Z m o w y

czynnikiem są na pewno portale społecz-nościowe i to, jak dziś chorzy mogą po-rozumiewać się między sobą. Bezpo-średnią przyczyną poszukiwania pomocy i porady w sieci było poczucie zagubie-nia w systemie oraz przestarzałe struktu-ry systemu w stosunku do postępu infor-matycznego.

Telemedycyna otwiera przed nami nowe szanse. Wideokonferencje pomię-dzy ekspertami ochrony zdrowia a pa-cjentem, monitoring parametrów zdro-wotnych, teleopieka – usługi możemy świadczyć efektywniej i wygodniej, wy-korzystując dostępne zasoby. Paradok-salnie, mimo obaw o zanik personalnego kontaktu, e-zdrowie powoduje, że o każ-dego pacjenta możemy zatroszczyć się jeszcze lepiej, poświęcić mu więcej czasu i uwagi, dowiedzieć się w pełni, jakie są jego potrzeby i troski. Do tego chorzy nie muszą już podróżować tylko po to, aby uzyskać prostą poradę. Leczenie w do-mowych warunkach wiąże się z więk-szym komfortem psychicznym i mniej-szym ryzykiem, przykładowo związanym z zakażeniami szpitalnymi.

E-zdrowie napędza rozwój innowa-cji w ochronie zdrowia na kilku fron-tach: nowych technologii i urządzeń, sy-stemów IT, sposobów dystrybucji świad-czeń medycznych i organizacji ochrony zdrowia. Dotyczy wszystkich – lekarzy, pacjentów, decydentów ochrony zdro-

wia, świadczeniodawców, firmy komer-cyjne. I każda ze stron jest lub będzie be-neficjentem, niezależnie od obaw i przy-zwyczajeń.

Na czym powinniśmy się skupić, aby jeszcze lepiej wykorzystać dotychcza-sowe osiągnięcia e-zdrowia?

Na pewno na lepszym gromadzeniu, przetwarzaniu i analizie już dostępnych danych w systemie ochrony zdrowia, dzięki czemu będziemy mogli skutecz-niej zarządzać zdrowiem z punktu wi-dzenia populacji oraz w stosunku do każ-dego przypadku choroby. Szczelniejszy monitoring dostarczy nam obrazu roz-woju zjawisk chorobowych na określo-nych obszarach. Wiele do zrobienia jest na polu identyfikacji czynników ryzyka, ścieżek rozwoju chorób. Wiedza na ten temat pozwoliłaby opracować precyzyj-ne usługi profilaktyczne. Proszę zwrócić uwagę, że pracownicy ochrony zdrowia nie oczekują dostępności do ogromnych zasobów danych na temat zdrowia pa-cjenta, ale dobrze wyselekcjonowanych i wstępnie uporządkowanych informa-cji, istotnych z punktu widzenia leczenia lub profilaktyki. Musimy zbudować ta-kie systemy, które z jednej strony będą kumulowały dane z różnych źródeł (kar-toteka pacjenta, styl życia, aplikacje me-dyczne itd.), ale z drugiej – będą w stanie analizować dane. Lekarz nie jest w stanie samodzielnie przetworzyć mas danych,

którymi już dziś dysponujemy. A będzie ich coraz więcej.

Dla samego e-zdrowia ważne jest mierzenie efektów stosowania nowych technologii i lepsze zrozumienie poten-cjalnych korzyści dla systemu ogółem, pacjentów i lekarzy. W jaki sposób tele-medycyna i e-zdrowie zwiększają jakość usług, redukują koszty, pozwalają lepiej świadczyć usługi w łańcuchu ochro-ny zdrowia? Odpowiedzi na to pytanie oczekują politycy i decydenci odpowie-dzialni za strategie ochrony zdrowia.

Jak często norweska ochrona zdrowia sięga do rozwiązań telemedycznych?

Rzeczywistość jest taka, że telemedycy-na nie jest jeszcze powszechnie stoso-wana w Norwegii, poza radiologią oczy-wiście. Głównymi barierami pozosta-je niezmiennie brak zachęt finansowych dla świadczeniodawców korzystających z innowacji. Oprócz tego obserwujemy opór po stronie środowiska medycznego i menedżerów, obawiających się zmian na poziomie struktury zatrudnienia. Po-nadto, w Norwegii personel medyczny może dzielić się informacjami w formie elektronicznej z wykorzystaniem bez-piecznego systemu wiadomości.

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiał: Artur Olesch

Foto: www.giraff.org (Giraff Technologies AB)


p R a k T y k a

Tyle różnego rodzaju wirusów jest odpowiedzialnych za

występowanie przeziębień.

JAK LeCzYĆ?

PrzeziĘBieNie

200ZAPOBIEGAJ

sezoN zAChorowAń

Zdecydowanie częściej przeziębiamy się jesienią, zimą i podczas deszczowej pogody –

ze względu na zmniejszoną odporność organizmu.

Przyczyną przeziębienia nie jest wyziębienie organizmu, ale wirusy przenoszące się

drogą kropelkową.

Uprawiaj sport na świeżym powietrzu. „Hartuj się”.

Unikaj stresu, znajdź czas na relaks i odpoczynek.

Odżywiaj się zdrowo, jedz dużo warzyw i owoców.

Dobrze się wysypiaj, przewietrz sypialnię przed snem.

Nie nadużywaj alkoholu, nie pal papierosów.

Kiedy to tylko możliwe, korzystaj ze słońca.

Myj często ręce, nie przegrzewaj mieszkania w zimie.

ROZGRZEJ SIĘKiedy czujesz, że „coś cię bie-rze”, weź ciepłą kąpiel, pij ciepłe napoje w dużych ilościach, np. herbatę z cytryną, jedz zupy.

ZADBAJ O DIETĘWzbogać dietę w warzywa i owoce. Jeżeli gorączka przekroczy 38°C, możesz ją obni-żyć farmakologiczne lub sposobami natural-nymi. W razie potrzeby sięgaj po środki na kaszel, katar oraz zmniejszające ból gardła.

ODPOCZNIJZostań w łóżku przez 2-3 dni i daj sobie czas na powrót do zdrowia. Dzięki temu unikniesz groźnych powikłań, szybciej się wyleczysz i nie zarazisz kolegów w pracy.

WITAMINA Cmoże pomóc w pierwszej fazie infekcji

MIÓDłagodzi kaszel.

Nos płucz solą fizjologiczną

GARDŁOwarto płukać ciepłą wodą

ze szczyptą soli

5–7 DNItyle zazwyczajtrwa infekcja

DO LEKARZAJeśli po 3 dniach nie ma poprawy, odwiedź lekarza

Źródło: Health Watch Center, materiały własne, poradnikzdrowie.pl, Gazeta Wyborcza. Zdjęcia: iconfinder

ROZWÓJ OBJAWÓW GORąCZKA BÓLE DRESZCZE

BÓLE GŁOWY OSŁABIENIE

ZATKANY NOS BÓL GARDŁA

RODZAJ KASZLU

BÓL W KLATCE

PIERSIOWEJ

GRYPA SZYBKO CZĘSTO >38°C SILNE STAWÓW CZĘSTO CZĘSTO SILNE RZADKO RZADKO SUCHY CZĘSTO

SILNY

PrzeziĘBieNie STOPNIOWO RZADKO <38°C

NIEWIELKIE GŁOWY RZADKO RZADKO LEKKIE CZĘSTO CZĘSTO MĘCZąCY

MOKRY ŁAGODNY


3�

p R a k T y k a

Adw. PAulINA sKWAreK Dział Prawny, KAMsOFt s.A.

Dlatego przed podjęciem ostatecznej de-cyzji, należy dobrze zastanowić się, czy spadek przyjąć czy odrzucić. Szczegóło-wa analiza majątku spadkodawcy pomo-że zabezpieczyć własne interesy i ustrzec się przed problemami.

Kalkulacje należy rozpocząć od za-poznania się z podstawowymi pojęcia-mi związanymi przyjęciem lub odrzuce-niem spadku. Definiują je zapisy kodek-su cywilnego (art. 1012 – art. 1024) oraz w przepisy kodeksu postępowania cywil-nego (art. 640 – art. 644). W tym zakresie szczególną uwagę należy zwrócić na art. 1012 k.c., który wskazuje, w jaki sposób

Pułapka dziedziczenia

Foto: www.freeimages.com

Spadek kojarzy się najczęściej z otrzymaniem domu, samochodu, gruntu czy pieniędzy zdeponowanych na rachunku bankowym zmarłego. Zdarza się jednak, że zamiast korzyści majątkowych przejmujemy długi lub spłatę zaciągniętego kredytu.

możemy przyjąć bądź odrzucić spadek, oraz jakie będą tego konsekwencje.

Zgodnie z przywołanym przepisem, osoba, która została powołana do spad-ku, może:a) przyjąć spadek bez ograniczenia odpo-

wiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste),

b) przyjąć spadek z ograniczeniem tej od-powiedzialności (tzw. przyjęcie z do-brodziejstwem inwentarza),

c) spadek odrzucić.Z powyższego wynika, że mamy dwie

możliwości przyjęcia spadku: albo zło-żymy oświadczenie, w którym przyj-miemy spadek i na mocy tego oświad-czenia weźmiemy na siebie całkowi-tą odpowiedzialność za długi spadkowe

(przyjęcie proste), albo złożymy oświad-czenie o przyjęciu spadku z dobrodziej-stwem inwentarza, które ogranicza odpo-wiedzialność za długi spadkowe do war-tości przedmiotów i praw wchodzących do spadku, czyli do jego aktywów.

Pierwsze rozwiązanie, a więc „pro-ste przyjęcie spadku”(przyjęcie spad-ku wprost), wybierają zazwyczaj oso-by, które mają pełną wiedzę na temat ak-tywów (np. przedmioty, wierzytelności) oraz pasywów (np. długi) spadku i z tych informacji wynika, że aktywa przeważa-ją. Gdyby się jednak okazało, że wartość długów przewyższa wartość aktywów, wówczas taki spadkobierca ma poważ-ny problem, gdyż ponosi odpowiedzial-


p R a k T y k a

Zamiast pieniędzy

i dodatkowego

majątku –

długi i kredyty

do spłacenia.

Spadek może

mieć drugie dno.”

ność za dług spadkowy całym swoim majątkiem.

Przykład: spadkobiercy wydaje się, że spadek po ojcu obejmuje wyłącz-nie gotówkę w kwocie 50 tys. zł. Skła-da więc przed notariuszem oświadczenie o prostym przyjęciu spadku. Po złożeniu oświadczenia, okazuje się, że ojciec kil-ka lat przed śmiercią zaciągnął w banku kredyt w wysokości 100 tys. zł, którego do tej pory nie spłacił. W takiej sytua-cji syn jest zobowiązany zwrócić banko-wi całą kwotę 100 tys. zł niezależnie od tego, że spadek, który mu przypadł, wy-nosi tylko 50 tys. zł.

Drugie rozwiązanie, czyli przyję-cie spadku z dobrodziejstwem inwenta-rza, wydaje się korzystniejsze dla osób, które nie wiedzą dokładnie, co wchodzi w skład spadku (więcej aktywów czy pasywów). Korzyść polega na tym, że spadkobierca, który złoży takie oświad-czenie, nie odpowiada za długi spadko-we ponad to, co otrzymał w spadku, in-nymi słowy jego odpowiedzialność ogra-nicza się do wartości aktywów.

Przykład: spadkobierca nie jest pe-wien, co wchodzi w skład spadku po zmarłym ojcu. Składa więc w sądzie rejonowym oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Po złożeniu oświadczenia okazuje się, że ojciec kilka lat przed śmiercią zaciąg-nął w banku kredyt w wysokości 100 tys. zł, którego do tej pory nie spłacił, a war-tość stanu czynnego spadku (aktywów) wynosi 50 tys. zł. W takiej sytuacji syn jest zobowiązany zwrócić bankowi wy-łącznie kwotę 50 tys. zł, gdyż tyle wy-nosiła wartość aktywów należących do przyjętego spadku. Syn ograniczył swo-ją odpowiedzialność względem wierzy-cieli ojca poprzez złożenie odpowiednie-go oświadczenia.

Z kolei nad odrzuceniem spadku po-winny zastanowić się osoby, które wie-dzą, że spadkodawca miał liczne długi, i długi te prawdopodobnie przekracza-ją wartość stanu czynnego spadku. Takie oświadczenie powoduje, że nic nie otrzy-mamy ze spadku, ale też nikt nie pociąg-nie nas do odpowiedzialności za ewentu-alne długi spadkowe.

FormalnościW momencie, gdy zdecydujemy się przy-jąć bądź odrzucić spadek, należy ustalić, gdzie złożyć odpowiednie oświadcze-nie. Zgodnie z art. 640 kpc, oświadcze-nie składa się na trzy sposoby: w sądzie

rejonowym, zgodnym z miejscem za-mieszkania lub pobytu, u notariusza lub w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Ustawodawca dał spad-kobiercom wolną wolę, co do tego, czy chcą spadek przyjąć, czy może chcą go odrzucić. Trzeba jednak pamiętać, że ta swoboda jest ograniczona terminem. Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześ-ciu miesięcy od dnia, w którym spadko-bierca dowiedział się o tytule swojego powołania.

Może się jednak okazać, że osoba otrzyma informację o tym, że jest spad-kobiercą kilka lat po śmierci spadkodaw-cy. Początek sześciomiesięcznego ter-

minu dla każdego spadkobiercy będzie ustalany indywidualnie i może się zakoń-czyć w różnym czasie.

Co istotne, spadkobierca, który w cią-gu sześciu miesięcy nie złoży oświadcze-nia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, wbrew powszechnie panującemu poglą-dowi nie wyraża w ten sposób braku chę-ci spadkobrania, lecz wręcz odwrotnie – przyjmie spadek wprost, a więc z całą odpowiedzialnością za długi spadkowe.

Podsumowując, nie zawsze otrzyma-ny spadek powiększy majątek spadko-biercy. Może się okazać, że spadek wy-rządzi więcej szkody, stąd niezbędna jest skrupulatna analiza stanu majątku spad-kodawcy.

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om


3�

p R a k T y k a


p R a k T y k a

Copyright: European Commission


3�

p R a k T y k a

Co NoweGo?

ELEGANCJA POMIARUOd XIV wieku zegary pozwalają ludziom mierzyć czas. Naj-wyższa pora, by w XXI wieku osiągnęły nowy poziom zaawan-sowania technologicznego, integrując się z naszym ciałem i ryt-mem organizmu. Withings wprowadza na rynek nową generację urządzeń monitorujących parametry ruchu i zdrowia pod posta-cią wysublimowanych, eleganckich zegarków. Mają stanowić alternatywę dla tradycyjnych, nowocześnie – ale nie zawsze ładnie – wyglądających trackerów zdrowia. Withings Activité stylowo prezentuje się na ręce, do tego zmierzy dystans i wysi-łek fizyczny (spalone kalorie), monitoruje sen, pełniąc ponad-to rolę budzika. Wszystkie dane przesyłane są bezprzewodowo do smartfona (iPhone).

NA DOBRY POCZĄTEK DNIAGłęboki sen i łagodna pobudka to dobry początek dnia i więcej energii. Kolejna premiera od Withings. Urządzenie pod nazwą Aura to inteligentne centrum zarządzania nocnym odpoczyn-kiem. Sensor umieszczony pod materacem sprawdza na bieżąco naszą aktywność nocną. Budzik w formie lampy emituje światło wspomagające wydzielanie hormonu snu (melatoniny) wieczo-rem. Z kolei rano niebieskie światło i łagodna muzyka zapewnią bezstresową pobudkę w najlepszym dla organizmu momencie (fazie płytkiego snu). Wszystkie dane przesyłane są na telefon komórkowy, gdzie można śledzić statystyki cyklu snu.

STABILIZUJĄCA DRŻENIE RĄK ŁYŻKAU osób w starszym wieku oraz cierpiących na niektóre choroby reumatyczne i neurologiczne (np. choroba Parkinsona) wystę-puje uciążliwe drżenie rąk, utrudniające spożywanie posiłków i ograniczające jakość życia. Firma LiftLabs opracowała spe-cjalną łyżkę kompensującą. Zastosowanie ponad 100 różnych algorytmów pozwoliło uzyskać stabilizację drżenia na pozio-mie 70%. Efekt: łatwiejsze spożywanie posiłków, utrzymanie pokarmu na łyżce mimo wibracji, większy komfort psychiczny jedzenia poza domem.

Źródło/zdjęcia: Withings, Harvard Wyss Institute, Science Magazine, LiftLabs

SZTUCZNA ŚLEDZIONA ULECZY SEPSĘ?Posocznica – nadmierna reakcja organizmu na infekcję o gwał-townym przebiegu, często kończąca się śmiercią (ok. 50% przy-padków w Polsce). Jak donosi The Nature, Donald Ingber z Uni-wersytetu Harwarda opracował urządzenie, potrafiące wychwy-tywać – dzięki pierścieniom pola magnetycznego – do 90% bakterii i toksyn, pełniące tym samym rolę sztucznej śledziony. Naukowcy są jednak sceptyczni co do praktycznego zastosowa-nia wynalazku – większość przypadków sepsy nie jest związa-na z zakażeniami bakteryjnymi.


o p I N I e

dNA. etyczna spiralaCzy powszechne sekwencjonowanie ludzkiego genomu to obietnica nowych tera-pii czy zagrożenie społeczną selekcją? Prezentujemy opinie ekspertów nawiązują-ce do artykułu z numeru 8/2014.

DYSKUSJA

Trzy różne firmy

wykonujące testy DNA,

dostarczyły pewnemu

dziennikarzowi trzy

odmienne wyniki

ryzyka zawału serca.”

Prof. dr hab. eWA BArtNIK

Instytut Genetyki i Biotechnologii, Wydział Biologii uniwersytetu Warszawskiego

Instytut Biochemii i Biofizyki PAN

Testy genetyczne – a tak naprawdę ba-dania naszego DNA – to bardzo szerokie pojęcie. Dotychczas najczęściej obejmo-wały badanie pojedynczego genu – pod kątem sprawdzenia diagnozy choroby, ustalenia czy zdrowa osoba ma gen, któ-ry może spowodować chorobę w póź-niejszym wieku czy też zwiększyć zna-cząco ryzyko zachorowania. Prawie za-wsze takie testy były wykonywane na zlecenie lekarza i interpretowane przy udziale osób mogących udzielić infor-macji o znaczeniu uzyskanego wyniku.

Ponieważ ustalanie sekwencji nasze-go DNA robi się coraz tańsze (choć cena 1000 dolarów nie dotyczy całego ludz-kiego DNA, ale tylko jego niewielkiej części kodującej białka, i nie obejmuje analizy bioinformatycznej) jesteśmy już w miejscu, gdzie sporo osób stać – lub niebawem będzie stać – na analizę całe-go DNA. To rodzi nowe problemy.

Nawet jeśli takie badanie jest robio-ne w układzie lekarz-pacjent (np. przy ustaleniu przyczyny problemów neuro-logicznych), mogą wystąpić problemy z tzw. incidental findings (wyniki przy-padkowe, uzyskane przy okazji szuka-nia czegoś konkretnego, jak przyczyna choroby). Nie ma pełnej zgody, co zrobić z takimi wynikami, szczególnie, że nie-

które z nich mogą informować o predys-pozycjach do chorób takich jak nowo-twory czy inne ciężkie dolegliwości. Tu rozwiązaniem może być rodzaj zgody na uzyskiwanie informacji z badania DNA: czy pacjent (lub jego przedstawiciel, na ogół rodzic w przypadku osób niepełno-letnich) ma być poinformowany tylko o wyniku poszukiwań przyczyny istnie-jącej choroby, czy też o innych uzyska-nych wynikach? Na ogół przyjmuje się, że nie bada się u osób niepełnoletnich ge-nów powodujących choroby u osób doj-rzałych. Chyba, że można coś zrobić, by nie dopuścić do choroby.

Sytuacja jest jednak bardziej skom-plikowana. Większość ludzkich chorób i przypadłości (cukrzyca, nadciśnienie,


�0

o p I N I e

choroby układu krążenia i przeważająca część nowotworów) nie wynika ze zmian w jednym genie, ale z interakcji warian-tów bardzo wielu genów i środowiska. W literaturze fachowej znaleźć można szereg prac wskazujących, że pewne wa-rianty genów wpływają na ryzyko wystą-pienia określonych chorób. Problem pole-ga na tym, że badania te dają wyniki typu np. „ryzyko wyższe o 10%” czy „niższe o 15% niż średnie ryzyko populacyjne”. To powoduje sytuacje, w których np. trzy różne firmy testujące ryzyko zawału ser-ca u pewnego dziennikarza, dostarczy-ły mu trzy odmienne wyniki – znacznie

Co wiemy tak naprawdę o determi-nantach zdrowia zapisanych w DNA?

Dopiero zaczynamy rozumieć, jak z pomocą genetyki udoskonalać zdro-wie. Ciągle jeszcze potrzebujemy wielu badań w tym temacie. Dla przykładu, co-raz częściej wiedzę o genetycznych uwa-runkowaniach chorób wykorzystuje się w konkretnych terapiach. Moi koledzy w Narodowym Instytucie Badań Ludz-kiego Genomu przewidują jednak, że

Niepokoi mnie ślepy

entuzjazm i ekscytacja

stosowaniem wyników

badań DNA już dziś.”

podwyższone, typowe dla populacji i ob-niżone. Czyli w zasadzie nie dostarczyły – i nie mogły przy obecnym stanie wie-dzy – dostarczyć żadnej sensownej infor-macji. Konsument nie jest w większości krajów chroniony przed po prostu marno-waniem pieniędzy, a także uzyskiwaniem bezwartościowych informacji.

Ten ostatni przykład pokazuje dodat-kowe problemy, gdy wychodzi się z kli-niki na ulicę, a dokładniej do Internetu. Nie ma ani zasad, ani standaryzacji wie-lu testów pojedynczych genów – czy co-raz częściej, wielu genów lub nawet ca-

Dr sArA c. hull

Narodowy Instytut Badań ludzkiego Genomu (NhGrI)

Departament Bioetyki, Narodowy Instytut Zdrowia (usA)

łego DNA – dostępnych w Internecie. W USA, Federal Drug Administration zakazał jednej z takich firm sprzedawa-nia konsumentom testów dających pro-gnozy dotyczące zdrowia. Firma może badać m.in. cechy związane z pocho-dzeniem geograficznym. Ale w naszym kraju również dostęp do testów jest co-raz powszechniejszy. Moim zdaniem nie mają one większego sensu. Dietę, ćwi-czenia czy krem do twarzy trzeba dobie-rać nie na postawie DNA, ale na podsta-wie konsultacji z fachowcem. Nie można tego obecnie łatwo określić na podstawie DNA.

upłyną dekady, zanim genomika zosta-nie w pełni zintegrowana z opieką zdro-wotną.

Z sekwencjonowaniem ludzkiego DNA wiąże się wiele obaw: dyskryminacja genetyczna, segregacja dzieci z okre-ślonymi predyspozycjami, udoskona-lanie ludzi.

Musimy oczywiście mieć cały czas na uwadze ryzyko związane z genetyczną dyskryminacją i innymi potencjalnymi niebezpieczeństwami nowych odkryć. Jako społeczeństwo zaczynamy to po-woli dostrzegać. Wiele lekcji wynieśli-śmy z przeszłości. Powstają nowe ramy prawne, jak chociażby ustawa zapobie-gająca dyskryminacji, wynikającej z za-pisu informacji genetycznych. W Sta-nach Zjednoczonych ma m.in. położyć kres przypadkom nierówności w zakre-sie ubezpieczeń zdrowotnych i miejsc pracy.

�1Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

o p I N I e

POLAND 2014The 12th International Conferenceof the Polish Pharmacoeconomics Society

WARSAW 3-5 XII

Prenatalne badania DNA cieszą się rosnącą popularnością. Czy lada dzień nie staną się pokusą dla rodzi-ców, aby planować przyszłość dzie-cka na podstawie predyspozycji ge-netycznych?

Moim zdaniem rodzice powinni mieć wolny wybór w zakresie planowania ro-dziny na podstawie zapisów informa-cji genetycznej. Z drugiej strony jestem lekko zaniepokojona. Szybkie wprowa-dzenie pełnego prenatalnego sekwen-cjonowania genomu może potencjalnie wprowadzać niepewność i dezorientację w decyzjach dotyczących reprodukcji, poprzez dostarczenie nowych informa-cji o niejasnym powiązaniu z przyszłoś-cią dziecka. Dlatego informacje z sek-wencjonowania wymagają pogłębiania z pomocą innych badań, tak aby przy-szli rodzice mieli pełny i pewny obraz na temat stanu zdrowia potomka. Nadal jednak nasza wiedza w tym zakresie jest niepełna i upłynie wiele lat, zanim uzy-skamy 100% solidność w prognozowa-niu zdrowia i chorób.

Kiedy testy DNA mają sens, a kiedy mogą być wątpliwe etycznie?

Test genetyczny powinno się stosować wówczas, kiedy mamy wystarczają-cą wiedzę naukową, która pozwoli nam wykorzystać uzyskane informacje zgod-nie z celem badania. Przykładowo, mó-wimy o wykorzystaniu badań DNA dla wykrywania konkretnych schorzeń albo w charakterze badań screeningowych, na podstawie których będzie możliwe zastosowanie wczesnej profilaktyki lub udoskonalanie stanu zdrowia pacjenta. Po drugie, badania genetyczne uzasadnione są także wtedy, gdy szukamy odpowie-dzi naukowych na pytania ważne z punk-tu widzenia społeczeństwa jako całości. Tutaj jednak należy pamiętać o tym, że o zasadności niektórych analiz powinno decydować całe społeczeństwo, a nie tyl-ko naukowcy. Problemy etyczne zaczy-nają się w miejscu, gdy stosujemy tech-nologie zanim dowiemy się, czy przyno-szą one jakiekolwiek korzyści i zanim wystąpi zgoda, co do zasadności czy ce-lowości ich stosowania.

Jest Pani optymistką czy pesymist-ką , gdy mowa o sekwencjonowaniu DNA?

Jestem ostrożną optymistką. Niepokoi mnie ślepy entuzjazm, co do korzyści i ekscytacja stosowaniem wyników ba-dań DNA już dziś, zanim dokładnie do-wiemy się, co oznaczają poszczególne informacje zapisane w genach. Techno-logie genetyczne mają ogromny poten-cjał. Na szczęście podejmujemy zde-cydowane kroki, dzięki którym ich za-stosowanie w przyszłości powinno być zabezpieczone pod względem etycznym. Prawo zapobiegające dyskryminacji ge-netycznej jest coraz lepiej skonstruowa-ne, powstają komisje bioetyczne złożone z ekspertów różnych dziedzin, pełniące rolę organów kontrolnych. Jestem prze-konana, że tak wrażliwy obszar, jakimi są testy DNA, można realizować w spo-sób etyczny. Najważniejsze, aby prowa-dzić otwarty dialog ze społeczeństwem, wyjaśniać zagrożenia i szanse, omawiać budzące obawy tematy.

r e k l a m a


�2

o p I N I e

Komu niebo, komu piekło?

KrZYsZtOF MAchA ekspert Pracodawców rP

W końcu wakacji trafiło w moje ręce dzieło monumentalne – „Kultura ludo-wa Słowian” Kazimierza Moszyńskiego, wydana w latach 1929 -1939. W swoim czasie tomy te były pierwszym w Euro-pie syntetycznym opracowaniem ludo-wej kultury tak dużej grupy etnicznej; współczesny reprint dodatkowo jest jesz-cze hołdem gigantycznej pracy wykona-nej przez Profesora. Zaczytałem się, za-chwyciłem, zatonąłem... Większość przekazów pełna jest strachów, duchów, czarowników czy zmór. Czytając księgi

jakże łatwo zrozumieć, skąd u nas Po-laków czarnowidztwo, przepowiadanie nieszczęść, zawiść. A zwłaszcza niewia-ra! Na przykład taka, jaką znaleźć można badając intencje powoływania konsultan-tów krajowych, którym MZ z jednej stro-ny ufa, bo ich powołuje, a równocześ-nie nie ufa, bo buduje system kontroli ich postaw i relacji.

No tak, a przecież miało być o Forum Ochrony Zdrowia w Krynicy, które od-było się w ramach Forum Ekonomiczne-


o p I N I e

Co stanie się po

1 stycznia 2015 r.,

kiedy pieniądze

przesunięte zostaną

na onkologię?”

go od 2 do 4 września! Jednak decyzja o wyborze Donalda Tuska na prezyden-ta Unii Europejskiej spowodowała, że w Krynicy dało się wyczuć niepewność aktualnego spojrzenia na politykę zdro-wotną. Zauważalna była płochość re-sortu (nieobecność ministra B. Arłuko-wicza w kontekście wprowadzania pa-kietu onkologicznego i kolejkowego nie da się chyba wytłumaczyć pilnowaniem spraw resortu w stolicy), ale i wątpliwo-ści pozostałych stron dialogu. Czuło się miecz listopadowych wyborów wiszący

nad głowami samorządowców, a z kolei reprezentanci świadczeniodawców nie-pewnie pytali, co i jak będzie się dzia-ło po 1 stycznia 2015 r., skoro pieniądze przesunięte zostaną na onkologię kosz-tem reszty katalogu procedur medycz-nych. Kto znajdzie się w niebie, kto tra-fi do piekła?

Zdrowie w Krynicy ma swoją markę, a od kiedy jednym z organizatorów FOZ stali się medyczni pracodawcy, sesje Forum mają grono słuchaczy wyraźnie

większe niż inne panele. Niestety, w tym roku w Krynicy głównie można się było dowiedzieć, że zabraknie nam pienię-dzy i lekarzy, że demografia nieubłagal-nie wykona swój wyrok na budżecie pań-stwa, że trzeba rozwiązać problemy dy-rektywy transgranicznej, że nie będzie na razie kontraktowania, że…

Jednym z bodaj najmniej oklepanych tematów obrad były Zintegrowane Inwe-stycje Terytorialne, o których już tutaj pi-sałem. ZIT-y zmienią mapę realizacji in-westycji infrastrukturalnych w Polsce i choć ich głównym celem jest koordy-nacja działań inwestycyjnych w aglome-racjach, to pominięcie w planach zdro-wotnych ZIT całego środowiska przed-siębiorców medycznych (w samych POZ-ach pracuje ponad 20 tysięcy le-karzy!) wydaje się być kulą u nogi tego projektu, a już na pewno katastrofą w ro-zumieniu konstytucji RP.

Sektor prywatny chce być istotnym użytkownikiem publicznych mechani-zmów implementowanych w ochronie zdrowia. Poprzez jakość, efektywność i budowanie komfortu (traumatycznych przecież z gruntu) procesów leczenia ma typowe dla biznesu narzędzia do wspie-rania publicznych działań. A korzysta-jąc z funkcji pomocniczości potrafi wy-ręczać państwo tam, gdzie jest ono nie-wydolne. Dziwi więc, że samorządowcy po prostu zapomnieli o swoim partnerze w zdrowiu. Ale czy zapomnieli?

Za jedno z ciekawszych wystąpień podczas FOZ można uznać wypowiedź prof. Jerzego Stępnia, jednego z twór-ców naszej konstytucji, byłego Preze-sa Sądu Najwyższego, który zgroma-dzonym na Forum przypomniał art. 20 konstytucji RP: „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalno-ści gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podsta-wę ustroju gospodarczego Rzeczypospo-litej Polskiej.”

Z perspektywy przytoczonej debaty o ZIT wydaje się, że profesor Stępień pa-ragraf ów właśnie przypomniał.

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om

Foto

: ww

w.f

reei

mag

es.c

om


��

o p I N I e

Polacy niechętnie udzielają pierw-szej pomocy. Czy wynika to z na-szych obaw czy niewiedzy? Marzena Wawryniuk – ratownik medyczny Wojewódzkiego Szpitala Specjali-stycznego we Wrocławiu – radzi, co robić w sytuacjach zagrożenia życia i zdrowia.

odwaga ratuje życie

Co najczęściej powstrzymuje nas przed udzieleniem pierwszej pomo-cy?

Największe bariery tkwią w nas samych, zaliczam do nich strach i niewiedzę. Jed-nak pamiętajmy, że konieczność udzie-lania pierwszej pomocy przedmedycznej jest ściśle określona przez Kodeks Kar-ny. Szkodzimy tylko wtedy, gdy nie po-dejmujemy żadnych działań. Udzielanie pierwszej pomocy, wsparcie psychiczne jest na wagę czyjegoś życia i zdrowia, czego nie da się realnie wycenić.

Jak wskazują statystyki, mniej więcej połowa Polaków przyznaje, że nie potrafi prawidłowo udzielać pierwszej pomocy. Jednak od kilku lat coraz większą uwagę przywiązuje się do szkoleń nowych kie-rowców, prowadzone są ciekawe kam-panie społeczne, zakłady pracy realizu-ją własne szkolenia. To daje nadzieję na zmiany w przyszłości.

Wiem, że wiedza osób nie mających bezpośredniego związku z zawodem me-dycznym, jest wystarczająca do udziela-nia pierwszej pomocy przedmedycznej. Sądzę, że problem tkwi w odwadze, a ra-czej bardziej w jej braku. Tkwi również w deficycie wiary w samego siebie i we własne umiejętności.

Jakie zna Pani mity dotyczące udziela-nia pierwszej pomocy?

Jest ich wiele, podam tylko kilka przy-kładów: „lepiej nie dotykać, bo można coś źle zrobić”, „podczas napadu drga-wek – włożyć coś w usta”, „poparzenia zabezpieczyć olejem”, „boję się, że poła-mię żebra podczas reanimacji i człowiek przez to umrze”.

Jakie objawy u osoby poszkodowanej sygnalizują bezpośrednie zagrożenie życia?

Mogą to być takie wskazówki, które na pierwszy rzut oka nie wydają się poważ-ne, tj. utrata przytomności, świszczący oddech, splątanie, ból w klatce piersio-wej, trudności w mówieniu, osłabienie jednej strony ciała, a także utrata dużej ilości krwi, uogólnione drgawki, brak możliwości oznaczenia oddechu oraz krążenia.

Od czego zacząć udzielanie pierwszej pomocy w stosunku do osoby, która traci przytomność?

Po pierwsze: od szybkiej oceny miej-sca zdarzenia i zapewnienia bezpieczeń-stwa sobie oraz osobie poszkodowanej. Natychmiast wzywamy pomoc specja-

listyczną, bądź konkretnie wskazuje-my osobę, która będzie odpowiedzialna za jej wezwanie. Następnie należy oce-nić przytomność, stan ogólny poszko-dowanego, skontrolować oddech i oce-nić jego obecność bądź brak. Podobnie w przypadku krążenia. W ostatniej ko-lejności konieczne jest podjęcie działań zgodnych ze stanem pacjenta i z obowią-zującymi wytycznymi.

Wiele osób obawia się o swoje bezpie-czeństwo.

Można je sobie zapewnić przez używa-nie sprzętu ochrony osobistej: rękawi-czek, maseczki. W przypadku wypad-ków drogowych – użycie trójkąta bez-pieczeństwa i wyjęcie kluczyków ze stacyjek samochodów uczestniczących w wypadku. Wszystko zależy od zaist-niałej sytuacji. Należy też ocenić, czy istnieje ryzyko źródeł ognia lub toksyn. Pamiętajmy o osobach pod wpływem środków odurzających i ich często za-skakujących reakcjach, ponieważ ratow-nik może być uznany za wroga i zagro-żenie. Tak naprawdę wszystko jest w na-szych rękach.

Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała: Dagmara Stolarczyk

Foto: www.freeimages.com

��Ogólnopolski system Ochrony Zdrowia 9/2014

o p I N I e

Wezwanie pomocyBędąc świadkiem zdarzenia, należy za-dzwonić pod jeden z numerów alarmo-wych i przekazać dyspozytorowi nastę-pujące informacje:GDZIE? Miejsce wypadku (adres, opis miejsca, punkty charakterystyczne);CO? Rodzaj wypadku (np. wypadek sa-mochodowy, atak padaczki, utonięcie);ILE poszkodowanych osób (dodatkowo czy są to dzieci czy dorośli) i w jakim stanie się znajdują;JAKA pomoc została udzielona;KIM JESTEŚ? – imię i nazwisko, numer telefonu.

Nigdy nie rozłączamy się jako pierw-si, ponieważ dyspozytor może mieć do-datkowe pytania.

Nagłe zatrzymanie krążenia● Pierwsze kroki to ocena sytuacji i bez-

pieczeństwa miejsca zdarzenia, a na-stępnie sprawdzenie reakcji poszko-dowanego. Aby ocenić stan osoby po-szkodowanej, należy do niej podejść, delikatnie potrząsnąć za ramiona i głoś-no zapytać, np. „Czy coś się stało?”.

● Poszkodowany jest przytomny: nale-ży wezwać karetkę i udzielić pierw-szej pomocy, stosownej do sytuacji np. opatrzyć rany.

● Poszkodowany jest nieprzytomny: na-leży wezwać pomoc, a następnie udroż-nić drogi oddechowe – lekko odchylić głowę do tyłu i unieść żuchwę.

● Kolejny krok to ocena oddechu: widzę (jak klatka piersiowa się unosi), sły-szę (jak poszkodowany oddycha), czu-ję (ruch powietrza na policzku). Ocena oddechu powinna trwać ok. 10 sekund – w tym czasie powinno wyczuć się przy-najmniej dwa prawidłowe oddechy.

● Poszkodowany oddycha prawidłowo: niezbędne jest wezwanie pogotowia i ułożenie poszkodowanego w pozy-cji bezpiecznej. Do przyjazdu karetki należy dbać o drożność dróg oddecho-wych i kontrolować oddech.

● Poszkodowany nie oddycha: konieczne jest wezwanie pogotowia lub, jeśli oso-ba udzielająca pomocy nie jest sama – wysłanie kogoś po pomoc, a następnie rozpoczęcie uciskania klatki piersio-wej – 30 uciśnięć na głębokość 4–5 cm, w tempie 100 uciśnięć na minutę. Na-stępnie wykonać dwa oddechy ratow-

nicze. Czynności należy powtarzać do przyjazdu karetki, przywrócenia odde-chu lub do momentu wyczerpania sił osoby udzielającej pomocy.

Omdlenie● Ułożyć osobę poszkodowaną na ple-

cach i ocenić jej stan.● Jeśli poszkodowany oddycha: zapew-

nić dostęp świeżego powietrza (polu-zować odzież, otworzyć okna itp.

● Unieść nogi do góry, ok. 30 cm ponad podłoże. Nie można podawać nic do picia i polewać twarzy poszkodowane-go wodą.

● Utrata przytomności w przypadku omdlenia trwa zazwyczaj ok. 30 se-kund. Jeśli poszkodowany jest nie-przytomny dłużej niż 3 minuty, trze-ba ułożyć go w pozycji bezpiecznej i wezwać pomoc specjalistyczną. Do przyjazdu karetki pogotowia regular-nie kontrolować oddech.

● Kiedy poszkodowany odzyska przy-tomność, warto poprosić go, by po-został przez chwilę w pozycji leżącej i pionizował się stopniowo. Zbyt szyb-ka zmiana pozycji może doprowadzić do ponownego omdlenia.

Krwawienie z nosa● Poprosić osobę poszkodowaną, by

usiadła i pochyliła głowę w kierunku klatki piersiowej.

● Ścisnąć lekko skrzydełka nosa, poniżej części kostnej. W tym czasie powinno się oddychać przez usta.

● Przygotować (w miarę możliwości) zimny okład na grzbiet nosa lub okoli-ce karku.

● Po około 10 minutach krwawienie po-winno ustać.

● Jeśli krwawienie nie ustaje, koniecz-ne jest wezwanie pomocy i uciskanie skrzydełek nosa, do przyjazdu karetki pogotowia.

Atak drgawek● Odsunąć z okolicy poszkodowanego

niebezpieczne przedmioty i zapewnić ochronę głowy przed obrażeniami.

● Nie można powstrzymywać na siłę drgawek i wkładać jakichkolwiek przedmiotów między zęby.

● Napad trwa zwykle 2–3 minuty, w tym czasie ważne jest zachowanie spokoju.

● Po ataku powinno się ułożyć poszko-dowanego w pozycji bezpiecznej, udrożnić drogi oddechowe i kontrolo-wać oddech.

● Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, doznał obrażeń, atak trwał dłużej niż 5 minut lub jest to osoba nieznajoma, konieczne jest wezwanie pogotowia.

Oparzenie termiczne I stopnia● Oparzone miejsce należy schładzać

wodą przez około 15 minut lub do cza-su, kiedy ból ustąpi (woda nie może być lodowata).

● Jeśli oparzenie dotyczy części ciała, którego nie można zanurzyć w wo-dzie, powinno się przygotować chłod-ny kompres i wymieniać go, gdy bę-dzie ciepły.

● Następnie warto przykryć ranę jało-wym opatrunkiem. Nie można smaro-wać maścią oparzonego miejsca i uży-wać opatrunków z waty.

Bibliografia u autorki.

Największą krzywdę

poszkodowanym

wyrządzamy wówczas,

kiedy boimy się pomóc.”

ZASADY PIERWSZEJ POMOCY

Foto: www.fr

eeimages.c

om


��

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ymoNI ToR Z jaw ISk ep IdemIolo gIc Z N yc h

Koszty całkowiteW sierpniu zanotowaliśmy najniższe w 2014 roku koszty ogólne (w przeli-czeniu na 1000 mieszkańców). Wynio-sły one 55 468 zł i były o 4574 zł niż-sze od danych z poprzedniego miesiąca oraz o 243 zł niższe od danych z ubie-głego roku.

Według obliczonych na 2014 rok pro-gnoz, koszty ogólne w przeliczeniu na 1000 mieszkańców wyniosą 737 tys. zł i będą o 10 233 zł wyższe od danych z ubiegłego roku.

Województwo dolnośląskie, mazowie-ckie i podlaskie to trzy regiony, w których koszty ogólne w sierpniu osiągnęły naj-wyższy poziom (przekroczyły 60 tys. zł). Na przeciwległym biegunie znalazło się województwo opolskie i świętokrzyskie z kosztami poniżej 47 tys. zł.

We wszystkich badanych regionach zanotowaliśmy w sierpniu spadek kosz-tów w stosunku do lipca. Największy – w województwie kujawsko-pomorskim i dolnośląskim. Najmniejszy – w woje-wództwie opolskim i warmińsko-mazur-skim.

Według prognoz, w 2014 roku w dwóch regionach koszty ogólne prze-kroczą 900 tys. zł (województwo dolno-śląskie i mazowieckie). Najniższe koszty zanotujemy w województwie lubelskim i opolskim.

Alergia1263 zł (w przeliczeniu na 1000 miesz-kańców) wyniosły w sierpniu koszty aler-gii. Ich poziom był o 507 zł niższy w po-równaniu do poprzedniego miesiąca oraz o 130 zł niższy w stosunku do danych z ubiegłego roku.

Według przygotowanych na 2014 rok prognoz, koszty alergii wyniosą 21 880 zł i będą o 751 zł wyższe od tych uzyska-nych w analogicznym okresie w ubie-głym roku.

W województwie dolnośląskim, mazo-wieckim i pomorskim, w sierpniu koszty alergii przekroczyły 1,4 tys. zł. Najmniej kosztotwórczymi regionami były woje-wództwa: kujawsko-pomorskie, święto-krzyskie i opolskie (koszty nie przekro-czyły 1 tys. zł).

We wszystkich badanych regionach – w sierpniu, w stosunku do poprzedniego miesiąca – zanotowaliśmy znaczący spa-dek kosztów. Najmniejszy jego poziom (19%) dotyczył województwa opolskie-go. Największy (sięgający 44%) – zaob-serwowaliśmy w województwie kujaw-sko-pomorskim.

Według prognoz na 2014 rok, najbar-dziej kosztotwórczymi regionami pod względem kosztów alergii będą woje-wództwa: mazowieckie, dolnośląskie (koszty powyżej 25 tys. zł). Najmniejsze koszty zanotujemy w województwie war-mińsko-mazurskim (poniżej 15 tys. zł).

Grypa i przeziębienieO 88 zł (w przeliczeniu na 1000 miesz-kańców) spadły w sierpniu – w stosunku do lipca – koszty grypy i przeziębienia, wynosząc ostatecznie 1477 zł. W porów-naniu do analogicznego okresu w ubie-głym roku, obserwujemy wzrost kosz-tów o 414 zł.

Z naszych prognoz na 2014 rok wyni-ka, że koszty grypy i przeziębienia wzros-ną w stosunku do 2013 roku o 4,8 tys. zł, osiągając kwotę 31 651 zł.

W województwie mazowieckim, dol-nośląskim, pomorskim, zachodniopo-morskim i lubuskim koszty grypy i prze-ziębienia przekroczyły w sierpniu 1,5 tys. zł. Najmniejsze koszty zanotowaliśmy w województwie lubelskim, warmińsko-mazurskim, podkarpackim i świętokrzy-skim.

W trzech regionach koszty grypy i przeziębienia – w sierpniu, w stosunku do lipca – wzrosły. Poziom tych wzro-stów był jednak stosunkowo niewielki. Mowa o województwie zachodniopo-morskim, opolskim i małopolskim. Naj-większy spadek kosztów zanotowaliśmy w województwie kujawsko-pomorskim.

Do regionów o najwyższych kosztach grypy i przeziębienia w 2014 roku zali-czymy województwa: mazowieckie, dol-nośląskie i podlaskie. Najniższe koszty cechować będą województwa warmiń-sko-mazurskie i świętokrzyskie.

Monitor zjawisk epidemiologicznychKOSZTY OGÓLNE LECZENIA KOSZTY GRYPY I PRZEZIĘBIENIA KOSZTY ALERGII

ZMIANA MIESIĘCZNA W SIERPNIu W STOSuNKu DO LIPCA

DANE ZA 2014 ROK ZE ZMIANĄ W STOSuNKu DO 2013 ROKu

LIPIEC 2014 SIERPIEń 2014

60 042 zł 55 468 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

–4 574 złLIPIEC 2014 SIERPIEń 2014

1 565 zł1 477 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

–88 złLIPIEC 2014 SIERPIEń 2014

1 770 zł 1 263 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

–507 zł

ROK 2013 ROK 2014

21 129 zł 21 880 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+751 złROK 2013 ROK 2014

26 890 zł 31 651 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+4 761 złROK 2013 ROK 2014

726 656 zł 736 889 zł

WARTOŚĆ ZMIANY

+10 233 zł

ŁuKAsZ stOPA, Zakład Analiz statystycznych, KAMsOFt s.A.

* wszystkie dane w tekście i tabeli – w przeliczeniu na 1000 mieszkańców



Koszty ogólne

w sierpniu osiągają

najniższą wartość

w roku.”

dane bieżące prognoza

kosz

ty, t

ys. z

ł

Ogólne koszty leczenia (zakup środków farmaceutycznych) przypadające na 1000 mieszkańców

prognoza

prognoza

prognoza prognoza prognoza

STYCZEŃ LUTY MARZEC

KWIECIEŃ MAJ CZERWIEC

LIPIEC SIERPIEŃ WRZESIEŃ

PAŹDZIERNIK LISTOPAD GRUDZIEŃ


��



kosz

ty, t

ys. z

ł

Sierpień to

ostatni miesiąc

niskich kosztów grypy

i przeziębienia.”

Koszty grypy i przeziębienia przypadające na 1000 mieszkańców

prognoza

prognoza









kosz

ty, t

ys. z

ł

Koszty alergii

w sierpniu są

wyjątkowo niskie.”

Koszty alergii przypadające na 1000 mieszkańców

prognoza







�0

S T a T y S T y k I I p R o g N o Z yS T Ruk T uR a dy S T Ry buc j I l eków

STATYSTYKA MIESIĄCA (SIERPIEń 2014) ORAZ TRENDY W STOSuNKu DO LIPCA 2014

ŚREDNIA CENA ZA OPAKOWANIE LEKu ŚREDNI OBRÓT W APTECE ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI

1�,�1 zł 1�2 tys. zł 20,�0 zł

ŚREDNIA LICZBA PACJENTÓW W APTECE POZIOM REFuNDACJI WARTOŚĆ SPRZEDAŻY NA PACJENTA

31�0 osób 2�,0 % ��,�� zł

DZIeŃ/GODZINA O NAJWIĘKsZYM OBrOcIe TYDZIEń Z NAJWIĘKSZĄ LICZBĄ KLIENTÓW NAJWIĘKSZY WZROST SPRZEDAŻY

CZWARTEK | 10.00–11.00 8–14 SIERPNIA BRAK

ŁuKAsZ stOPA Zakład Analiz statystycznych, KAMsOFt s.A.

struktura dystrybucji leków

Omówienie sytuacji bieżącejSierpniowy obrót w statystycznej apte-ce osiągnął wartość 152 tys. zł. W po-równaniu do lipca ubiegłego roku spadł o 4 tys. zł, w stosunku do lipca 2014 – zmalał o 13,5 tys. zł. 2 mld 135 mln zł to wartość całego rynku farmaceutycznego w sierpniu. Jest to o 176 mln zł mniej od wartości z poprzedniego miesiąca oraz o 7,1 mln zł więcej od danych z sierpnia ubiegłego roku.

Obrót w wysokości 2 054 500 zł za-notuje w 2014 roku statystyczna apteka, według obliczonych na ten okres pro-gnoz. Poziom obrotu będzie o 0,8% wyż-szy od zanotowanego w 2013 roku oraz o 5,9% większy od danych z 2012 roku. Wartość całego rynku w 2014 roku wy-niesie 28,6 mld zł (o 821 mln zł więcej w stosunku do 2013 roku oraz o 2 mld zł więcej w stosunku do 2012 roku).

W 2014 roku wartość refundacji wynie-sie 7,6 mld zł i będzie o 444 mln zł wyż-sza od poziomu refundacji w 2013 roku oraz o 627 mln wyższa od poziomu re-fundacji w 2012 roku.

Zarówno w przypadku recept peł-nopłatnych, recept refundowanych jak i sprzedaży odręcznej, w sierpniu zano-towaliśmy spadek obrotów na poziomie statystycznej apteki (w stosunku do po-przedniego miesiąca). Największy po-ziom korekty ujemnej wystąpił w przy-padku sprzedaży na recepty refundowane (o 9,7%). Recepty pełnopłatne notują ob-niżkę o 9,1%, natomiast wartość sprze-daży odręcznej spada o 5,9%. W stosun-ku do sierpnia ubiegłego roku, najwięk-szy spadek obserwujemy dla sprzedaży na recepty refundowane (o 3,1%), re-cepty pełnopłatne zanotowały redukcję o 2,5%, a sprzedaż odręczna o 2,3%.

Przez cały sierpień tylko w jednym dniu sprzedaż w statystycznej aptece przekroczyła poziom 8 tys. zł (a dokład-nie 14 sierpnia). W pozostałych dniach miesiąca wartość obrotu nie przekraczała 7 tys. zł. Tak wysoki poziom sprzedaży w tym dniu jednak nie dziwi – 15 sierp-nia był dniem wolnym od pracy, z ko-lei kolejne dwa dni to sobota i niedziela. Klienci skumulowali zakupy przed dłu-gim weekendem. Najlepszym pod wzglę-dem obrotu dniem tygodnia był czwartek. W tym dniu wartość sprzedaży w staty-stycznej aptece wyniosła 6 710 zł.

We wszystkich badanych kategoriach terapeutycznych zanotowaliśmy spa-dek wartości sprzedaży na poziomie sta-tystycznej apteki. Największy jego po-ziom występuje w przypadku produktów dermatologicznych, które w poprzednim miesiącu zanotowały paradoksalnie naj-



większy poziom wzrostu. Spadek sierp-niowy wyniósł 13,3%. Najmniejszy po-ziom spadku w stosunku do lipca zano-towaliśmy w przypadku produktów na centralny układ nerwowy (o 4,4%) oraz układ mięśniowo-szkieletowy (o 4,8%).

Analizując udział w całkowitym obrocie aptecznym, największe zmiany obserwujemy w przypadku produktów na przewód pokarmowy i metabolizm (wzrost udziału w obrocie apteki o 0,55 punktu procentowego), centralny układ nerwowy (wzrost o 0,45 punktu procen-towego) oraz układ oddechowy (spadek o 0,76 punktu procentowego).

Z powodu spadku wartości sprzedaży recept refundowanych oraz recept pełno-płatnych (które mają niższy poziom mar-ży niż sprzedaż odręczna), zmieniło się znaczenie sprzedaży odręcznej w całko-witej wartości sprzedaży. Mimo tego, że w sierpniu spadła marża na recepty refun-dowane oraz marża na recepty pełnopłat-ne, a marża na produkty sprzedawane bez recepty wzrosła, całościowa marża zano-towała wzrost o 0,8% (0,2 punktu procen-towego). Jednak porównując ją do danych z sierpnia ubiegłego roku, obserwujemy spadek o 1,8 punktu procentowego.

Średnia cena za pojedyncze opako-wanie leku w sierpniu wyniosła 16,41 zł. Jest to kwota o 11 groszy niższa w sto-sunku do lipca oraz o 4 grosze wyższa w stosunku do sierpnia ubiegłego roku. Z podanej wartości 11,99 zł zapłacił pa-cjent (o 2 grosze więcej w stosunku do lipca). Porównując z kolei wynik do da-nych z sierpnia ubiegłego roku, obserwu-jemy spadek dopłaty pacjenta o 3 grosze. Pozostałą część średniej ceny sprzedaży,

Rys. 1. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 2. Wielkość obrotu statystycznej apteki w poszczególnych dniach sierpnia – podział na dni tygodnia (porównanie do ubiegłego roku)

sierpień 2014 sierpień 2013


Rys. 3. Podział sprzedaży aptecznej na kategorie – % wartości sprzedaży


�2


Rys. 4. Poziom marży aptecznej (%) w latach 2006–2014

Rys. 5. Podział średniej ceny leku (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1 2 3 4 5 6 7

2013 2014

8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

refundacjazapłata pacjenta

3,76 4,25 4,10 4,37 4,31 4,40 4,39 4,35 4,20 4,35 4,33 4,02 4,13 4,23 4,19 4,41 4,55 4,58 4,56 4,42

12,36 12,39 12,37 12,25 12,21 12,08 12,07 12,02 12,21 12,33 12,20 12,67 12,19 12,16 12,12 12,05 11,94 11,90 11,97 11,99

Rys. 6. Podział średniej ceny pozycji sprzedanej na receptę refundowaną (w zł) na zapłatę pacjenta i dopłatę refundacyjną w latach 2013–2014

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

2013 2014

refundacjazapłata pacjenta

18,19 19,01 18,61 18,92 18,61 18,78 18,91 18,87 19,05 18,91 18,89 18,25 18,61 18,83 19,08 19,13 19,37 19,39 19,30 19,10

8,69 8,30 8,42 8,05 8,24 8,37 8,29 8,16 8,15 8,41 8,25 9,39 7,57 7,80 7,62 7,56 7,24 7,28 7,63 7,73

Rys. 7. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w ciągu miesiąca w latach 2006–2014



czyli 4,42 zł, dopłacił refundator. Kwo-ta dopłaty była o 14 groszy niższa w sto-sunku do poprzedniego miesiąca oraz o 7 groszy wyższa w stosunku do sierpnia ubiegłego roku.

26,83 zł to średnia cena za pojedyn-cze opakowanie produktu refundowane-go, jaką zanotowaliśmy w sierpniu w sta-tystycznej aptece. Była ona o 0,4% niż-sza od kwoty z lipca 2014 roku oraz o 0,8% niższa od kwoty z sierpnia ubie-głego roku. O 10 groszy w stosunku do poprzedniego miesiąca wzrosła zapłata pacjenta za opakowanie leku refundowa-nego. W sierpniu wyniosła ona 7,73 zł. (o 0,43 zł mniej od danych z analogiczne-go okresu w 2013 roku). Pozostałą kwotę, czyli 19,10 zł, dopłacił refundator (o 20 groszy mniej w stosunku do lipca oraz o 23 grosze więcej w stosunku do sierp-nia 2013 roku).

Dla recept pełnopłatnych, średnia cena wyniosła 22,31 zł i była o 12 groszy wyż-sza od danych z poprzedniego miesią-ca oraz o 40 groszy wyższa od danych z sierpnia ubiegłego roku. Dla sprzedaży odręcznej średnia cena wyniosła 10,99 zł (wzrost o 2 grosze w stosunku do lipca 2014 oraz o 6 groszy w stosunku do sierp-nia 2013 roku).

Sierpień był kolejnym miesiącem, w którym obserwujemy spadek liczby pa-cjentów. Łącznie 3170 osób zrobiło zakupy w statystycznej aptece, co oznacza spadek w stosunku do lipca o 100 klientów oraz spadek o 190 osób w stosunku do analo-gicznego okresu w poprzednim roku.

Drugi tydzień sierpnia dominuje pod względem liczby pacjentów w aptece. Jednocześnie widać silną zależność po-między liczbą pacjentów a obrotem: przez cały sierpień kwoty zakupów przy-padające na jednego klienta utrzymywa-ły się na podobnym poziomie.

Kwotę 47,95 zł wydał w aptece w sierp-niu statystyczny pacjent. Kwota ta była o 2,66 zł niższa w stosunku do lipca oraz o 1,52 zł wyższa w stosunku do sierpnia 2013 roku. Z podanej kwoty 35,02 zł to faktyczna zapłata pacjenta, a 12,92 zł sta-nowiła dopłata refundatora.

Rys. 8. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w rozbiciu na przedziały godzinowe w dniu po-wszednim w sierpniu

Rys. 9. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych dniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku)

Rys. 10. Liczba pacjentów w statystycznej aptece w poszczególnych tygodniach sierpnia (porównanie do ubiegłego roku)

Tab. 1. Sprzedaż produktów w statystycznej aptece wg. statusu produktu

Wg. statusu leku w bazie BLOZWartość sprzedaży w statystycznej aptece (PLN) udział w całkowitej wartości sprzedaży aptecznej

sierpień 2014 sierpień 2013 sierpień 2014 sierpień 2013

Lek - RX 95 267 97 562 62,68% 62,54%

Lek - OTC 29 661 30 799 19,51% 19,74%

Suplement diety lub dietetyczny środek spożywczy 13 052 13 312 8,59% 8,53%

Pozostałe 14 020 14 328 9,22% 9,18%




��


Rys. 11. Prognoza miesięcznych obrotów statystycznej apteki

Wartości w cenach detalicznych brutto

szacunkowy obrót 2014: 2 054,5 tys. zł

Zmiana: wzrost 0–1%

prognoza obrotu realizacja obrotu

I 2014 II 2014 III 2014 IV 2014 V 2014 VI 2014 VII 2014 VIII 2014 IX 2014 X 2014 XI 2014 XII 2014

Tysi

ące

zł

realizacja (poprzedni rok)

150

160

170

180

190

200

Tab. 2. Opis stanu statystycznej apteki w formie skróconego biuletynu informacyjnego za sierpień 2014

sierpień 2014

zmiana w stosunku do (%) zmiana w stosunku do (liczbowo)

lipca 2014

stycznia 2014

sierpnia 2013

lipca 2014

stycznia 2014

sierpnia 2013

obrót całkowity (w tys. zł)

statystyczna apteka 152,0 -8,2% -12,6% -2,6% -13,5 -22,0 -4,0

cały rynek apteczny 2 135 296 -7,6% -10,3% 0,3% -176 077,0 -246 068,0 7 144,0

recepty refundowane (w tys. zł)


cały rynek apteczny 795 098 -9,2% -4,1% -0,2% -80 726,6 -34 196,2 -1 971,8

recepty pełnopłatne (w tys. zł)


cały rynek apteczny 471 957 -8,5% -9,0% 0,4% -43 961,4 -46 508,6 1 995,2

sprzedaż odręczna (w tys. zł)



wartość refundacji (w tys. zł)



udział refundacji

w całkowitym obrocie 27,0% -2,6% 6,6% 1,5% -0,7% 1,7% 0,4%

w sprzedaży refundowanej 71,2% -0,6% 0,2% 2,0% -0,5% 0,1% 1,4%

średnia cena opakowania

ogółem 16,41 zł -0,7% 0,6% 0,2% -0,11 zł 0,09 zł 0,04 zł

dla leków z list refundacyjnych 26,83 zł -0,4% 2,4% -0,8% -0,10 zł 0,64 zł -0,21 zł

dla leków z recept pełnopłatnych 22,31 zł 0,5% 4,1% 1,8% 0,12 zł 0,89 zł 0,40 zł

dla produktów bez recepty (OTC) 10,99 zł 0,2% -4,5% 0,6% 0,02 zł -0,52 zł 0,06 zł

Liczba pacjentów w aptece 3 170 -3,1% -15,7% -5,7% -100 -590 -190

Liczba pacjentów w aptece (recepty refundowane) 660 -10,8% -14,3% -2,9% -80 -110 -20

Liczba pacjentów w aptece (recepty pełnopłatne) 730 -9,9% -17,0% -6,4% -80 -150 -50

Liczba pacjentów w aptece (sprzedaż odręczna) 2 550 -5,2% -16,1% -4,9% -140 -490 -130

Średnia marża apteczna

ogółem 26,65% 0,8% -2,3% -4,9% 0,2% -0,6% -1,4%

dla leków z list refundacyjnych 18,70% -0,1% -1,5% 2,8% 0,0% -0,3% 0,5%

dla leków na recepty pełnopłatne 28,83% -0,7% -4,5% -10,9% -0,2% -1,4% -3,5%

dla sprzedaży odręcznej 34,45% 3,0% -0,1% -7,4% 1,0% 0,0% -2,7%

Wartość sprzedaży na pacjenta 47,95 zł -5,3% 3,6% 3,3% -2,66 zł 1,67 zł 1,52 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta 35,02 zł -4,3% 1,3% 2,7% -1,58 zł 0,45 zł 0,93 zł

Wartość dopłaty refundatora 12,92 zł -7,7% 10,4% 4,8% -1,09 zł 1,22 zł 0,59 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty refundowane) 85,76 zł 1,2% 9,0% -0,2% 1,01 zł 7,06 zł -0,17 zł

Wartość zapłaty przez pacjenta (recepty refundowane) 24,70 zł 2,8% 8,5% -4,8% 0,68 zł 1,94 zł -1,25 zł

Wartość dopłaty refundatora (recepty refundowane) 61,06 zł 0,5% 9,2% 1,8% 0,33 zł 5,12 zł 1,08 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (recepty pełnopłatne) 46,02 zł 0,9% 6,9% 4,2% 0,42 zł 2,97 zł 1,86 zł

Wartość sprzedaży na pacjenta (sprzedaż odręczna) 23,75 zł -0,7% -2,3% 2,7% -0,18 zł -0,57 zł 0,62 zł



realizacja refundacji (rok 2013)

I 2014 II 2014 III 2014 IV 2014 V 2014 VI 2014 VII 2014 VIII 2014 IX 2014 X 2014 XI 2014 XII 2014

prognoza obrotu realizacja obrotu (rok 2013)realizacja obrotu

prognoza refundacjirealizacja refundacji

Mili

ony

zł

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

Rys. 12. Prognoza miesięcznej wartości obrotu w kraju (ceny detaliczne brutto)

szacunkowy obrót 2014: 28,6 mld zł

szacunkowa refundacja: 7,6 mld zł

szacunkowa zmiana obrotu: wzrost 2 do 4% (w stosunku do roku 2013)

szacunkowa zmiana refundacji: wzrost 7% (w stosunku do roku 2013)

Prognoza sprzedaży rocznej w oparciu o dane do sierpnia 2014 Dane narastające od początku roku

2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo) 2014

zmiana w stosunku do (%)

zmiana w stosunku do (liczbowo)

2013 2012 2013 2012 2013 2012 2013 2012

2 054,5 0,8% 5,9% 16,0 115,0 1 332,5 0,3% 6,9% 3,5 86,0

28 586 814,0 3,0% 7,8% 821 439,5 2 058 543,0 18 414 375,5 2,0% 7,9% 353 988,5 1 344 646,5

749,6 0,7% 5,1% 5,2 36,5 487,4 0,4% 5,4% 2,1 24,9

10 431 127,4 2,9% 6,9% 290 986,1 675 770,8 6 737 061,0 2,1% 6,4% 140 815,7 402 584,1

449,7 -0,6% 4,6% -2,6 19,7 295,4 -1,0% 6,4% -3,0 17,7

6 254 028,1 1,5% 6,3% 94 070,2 372 462,7 4 082 570,6 0,7% 7,4% 27 416,7 279 826,1

839,7 1,5% 7,3% 12,4 57,1 539,1 0,6% 8,5% 3,5 42,0

11 686 153,3 3,7% 9,2% 418 475,1 982 964,3 7 448 112,3 2,3% 9,4% 170 291,2 641 672,8

543,2 4,0% 7,2% 20,9 36,5 355,5 4,0% 8,3% 13,8 27,3

7 558 483,1 6,2% 9,0% 443 628,7 626 662,5 4 913 333,6 5,8% 9,3% 269 833,1 418 744,4

26,4% 3,2% 1,2% 0,8% 0,3% 26,67% 3,8% 1,3% 1,0% 0,3%

26,4% -61,7% -62,2% -42,6% -43,5% 71,65% 3,5% 2,7% 2,4% 1,9%

16,45 zł -0,3% 1,7% -0,05 zł 0,28 zł 16,42 zł -0,2% 2,1% -0,03 zł 0,34 zł

26,91 zł -0,9% -0,4% -0,24 zł -0,12 zł 26,65 zł -1,5% -0,7% -0,40 zł -0,18 zł

21,82 zł -0,5% 2,2% -0,12 zł 0,46 zł 21,78 zł -0,5% 2,5% -0,11 zł 0,52 zł

21,82 zł 95,2% 100,4% 10,64 zł 10,93 zł 11,18 zł 0,6% 3,8% 0,07 zł 0,41 zł

42 440 -2,9% -2,0% -1 250 -880 27 630 -3,4% -2,2% -970 -630

9 032 -1,2% -0,9% -108 -78 5 950 -1,2% -1,2% -70 -70

10 043 -2,7% 0,0% -277 3 6 630 -2,9% 1,7% -200 110

34 140 -3,1% -1,1% -1 100 -380 22 260 -3,3% -0,6% -770 -140

27,48% -0,4% 3,0% -0,1% 0,8% 27,09% -1,2% 2,2% -0,3% 0,6%

19,11% 4,6% 4,9% 0,8% 0,9% 18,86% 3,7% 3,6% 0,7% 0,7%

30,03% -5,6% -1,5% -1,8% -0,4% 29,85% -5,8% -1,0% -1,8% -0,3%

34,58% -4,2% -2,7% -1,5% -0,9% 34,03% -5,3% -3,4% -1,9% -1,2%

48,41 zł 3,8% 8,1% 1,75 zł 3,64 zł 48,23 zł 3,8% 9,3% 1,76 zł 4,12 zł

35,61 zł 2,6% 7,7% 0,91 zł 2,54 zł 35,36 zł 2,4% 8,8% 0,84 zł 2,87 zł

12,80 zł 7,1% 9,4% 0,84 zł 1,10 zł 12,87 zł 7,7% 10,8% 0,92 zł 1,25 zł

83,00 zł 1,9% 6,0% 1,55 zł 4,71 zł 81,92 zł 1,6% 6,6% 1,29 zł 5,08 zł

61,05 zł 142,2% 159,4% 35,85 zł 37,52 zł 23,22 zł -6,3% 0,1% -1,56 zł 0,01 zł

21,95 zł -61,0% -59,9% -34,30 zł -32,81 zł 58,70 zł 5,1% 9,5% 2,86 zł 5,07 zł

44,78 zł 2,2% 4,5% 0,95 zł 1,95 zł 44,56 zł 2,0% 4,6% 0,87 zł 1,97 zł

24,59 zł 4,8% 8,5% 1,12 zł 1,92 zł 24,22 zł 4,1% 9,1% 0,96 zł 2,03 zł


��


Tab. 3. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca

rodzaj sprzedażytransakcje sprzedaż brutto Opłata pacjenta refundacja udział wart. % Opakowania śr. cena śr. cena

liczba % Wartość % Wartość % Wartość % Pac. ref. liczba zł/opak. zł/trans.

1. u-r 742,79 9,97 33618,06 22,12 6810,59 6,13 26807,47 65,43 46,29 153,71 1015,20 33,11 45,26

2. u-30 543,80 7,30 15212,97 10,01 6428,35 5,79 8784,61 21,44 81,71 118,29 713,14 21,33 27,98

3. u-50 243,64 3,27 5261,80 3,46 3007,23 2,71 2254,58 5,50 104,87 95,13 276,66 19,02 21,60

4. u-BeZPŁAtNY 25,85 0,35 1077,36 0,71 24,45 0,02 1052,91 2,57 2,27 97,73 55,68 19,35 41,68

5. INWAlIDA WOJeNNY 23,29 0,31 804,78 0,53 0,00 0,00 804,78 1,96 0,00 100,00 31,68 25,40 34,56

6. INWAlIDA WOJsKOWY 0,36 0,00 7,74 0,01 1,53 0,00 6,21 0,02 19,78 80,22 0,47 16,60 21,59

7. ZhK 10,87 0,15 244,62 0,16 37,73 0,03 206,88 0,50 15,43 84,57 13,81 17,72 22,51

8. AZ 0,01 0,00 0,10 0,00 0,00 0,00 0,10 0,00 0,00 100,00 0,01 12,12 13,54

9. NArKOtYKI 2,20 0,03 371,22 0,24 27,42 0,02 343,80 0,84 7,39 92,61 3,22 115,31 168,52

10. śrODKI POMOcNIcZe 11,31 0,15 1250,35 0,82 539,61 0,49 710,74 1,73 43,16 56,84 132,07 9,47 110,58

11. PelNOPŁAtNe 1273,31 17,09 33596,00 22,10 33596,00 30,26 0,00 0,00 100,00 0,00 1505,66 22,31 26,38

12. ODrĘcZNA 4572,04 61,37 60555,00 39,84 60555,00 54,54 0,00 0,00 100,00 0,00 5511,19 10,99 13,24

13. rAZeM 7449,46 100,00 152000,00 100,00 111027,92 100,00 40972,08 100,00 73,04 26,96 9258,76 16,42 20,40

Tab. 4. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na rodzaje sprzedaży – średnia narastająca od początku roku



1. u-r 794,27 9,63 35721,80 21,45 6922,84 5,67 28798,96 64,82 44,85 155,15 1093,14 32,68 44,97

2. u-30 567,30 6,88 15792,59 9,48 6550,68 5,36 9241,91 20,80 80,03 119,97 743,20 21,25 27,84

3. u-50 298,24 3,61 6755,99 4,06 3770,69 3,09 2985,29 6,72 109,22 90,78 335,15 20,16 22,65

4. u-BeZPŁAtNY 27,27 0,33 1136,62 0,68 10,43 0,01 1126,34 2,54 0,92 99,10 60,14 18,90 41,67

5. INWAlIDA WOJeNNY 25,80 0,31 877,99 0,53 0,00 0,00 920,54 2,07 0,00 104,85 35,90 24,46 34,03

6. INWAlIDA WOJsKOWY 0,33 0,00 7,38 0,00 1,27 0,00 6,10 0,01 17,23 82,77 0,43 17,12 22,08

7. ZhK 11,43 0,14 256,99 0,15 34,71 0,03 222,28 0,50 13,51 86,49 14,55 17,66 22,48

8. AZ 0,00 0,00 0,05 0,00 0,00 0,00 0,06 0,00 0,00 104,89 0,00 10,91 13,43

9. NArKOtYKI 2,35 0,03 381,06 0,23 24,18 0,02 356,88 0,80 6,35 93,65 3,47 109,88 162,38

10. śrODKI POMOcNIcZe 11,74 0,14 1326,04 0,80 555,96 0,46 770,08 1,73 41,93 58,07 136,20 9,74 112,94

11. PelNOPŁAtNe 1445,10 17,52 36926,47 22,17 36926,47 30,22 0,00 0,00 100,00 0,00 1695,14 21,78 25,55

12. ODrĘcZNA 5066,49 61,41 67383,81 40,45 67383,81 55,15 0,00 0,00 100,00 0,00 6024,84 11,18 13,30

13. rAZeM 8250,34 100,00 166562,50 100,00 122178,75 100,00 44426,44 100,00 73,35 26,67 10142,10 16,42 20,19

Tab. 5. Średnia miesięczna sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – dotyczy aktualnego miesiąca



1. recepty ref. całość 1593 21,38 56599 37,24 16299 14,68 40300 98,36 28,80 71,20 2110 26,83 35,53

2. recepty pełnopłatne 1273 17,09 33596 22,10 33596 30,26 0 0,00 100,00 0,00 1506 22,31 26,38

3. sprzedaż odręczna 4572 61,37 60555 39,84 60555 54,54 0 0,00 100,00 0,00 5511 10,99 13,24

4. Inne pozycje (wnioski) 11 0,15 1250 0,82 540 0,49 711 1,73 43,16 56,84 132 9,47 110,58

5. rAZeM 7449 100,00 152000 100,00 111028 100,00 40972 100,00 73,04 26,96 9259 16,42 20,40

Tab. 6. Średnia okresowa sprzedaż statystycznej apteki w rozbiciu na grupy sprzedaży – zestawienie narastające od początku roku



1. recepty ref. całość 1727,01 20,93 60930,47 36,58 17314,80 14,17 43658,37 98,27 28,42 71,65 2285,97 26,65 35,28

2. recepty pełnopłatne 1445,10 17,52 36926,47 22,17 36926,47 30,22 0,00 0,00 100,00 0,00 1695,14 21,78 25,55

3. sprzedaż odręczna 5066,49 61,41 67383,81 40,45 67383,81 55,15 0,00 0,00 100,00 0,00 6024,84 11,18 13,30

4. Inne pozycje (wnioski) 11,74 0,14 1326,04 0,80 555,96 0,46 770,08 1,73 41,93 58,07 136,20 9,74 112,94

5. rAZeM 8250,34 100,00 166562,50 100,00 122178,75 100,00 44426,44 100,00 73,35 26,67 10142,10 16,42 20,19

Tab. 7. Prognoza rocznej sprzedaży w statystycznej aptece w rozbiciu na grupy sprzedaży



1. recepty ref. całość 20847,25 20,56 749644,51 36,49 215427,22 14,25 534217,29 98,34 28,74 71,26 27860,95 26,91 35,96

2. recepty pełnopłatne 17524,51 17,28 449690,62 21,89 449690,62 29,76 0,00 0,00 100,00 0,00 20610,08 21,82 25,66

3. sprzedaż odręczna 62884,01 62,02 839670,78 40,87 839670,78 55,56 0,00 0,00 100,00 0,00 74811,68 11,22 13,35

4. Inne pozycje (wnioski) 140,03 0,14 15494,09 0,75 6492,27 0,43 9001,82 1,66 41,90 58,10 1587,80 9,76 110,65

5. rAZeM 101395,80 100,00 2054500,01 100,00 1511280,89 100,00 543219,11 100,00 73,56 26,44 124870,51 16,45 20,26

Tab. 8. Prognoza rocznej sprzedaży w rozbiciu na grupy sprzedaży z uwzględnieniem zmieniającej się w ciągu roku liczby aptek – cały rynku apteczny



1. recepty ref. całość 290037844 20,56 10431127449 36,49 2997506866 14,25 7433229630 98,34 28,74 71,26 387626853 26,91 35,96

2. recepty pełnopłatne 243720399 17,27 6254028074 21,88 6257104934 29,76 0 0,00 100,00 0,00 286632661 21,82 25,66

3. sprzedaż odręczna 875190845 62,03 11686153335 40,88 11683383968 55,56 0 0,00 100,00 0,00 1041194692 11,22 13,35

4. Inne pozycje (wnioski) 1948312 0,14 215505176 0,75 90335028 0,43 125253518 1,66 41,88 58,12 22084490 9,76 110,61

5. rAZeM 1410897400 100,00 28586814034 100,00 21028330795 100,00 7558483148 100,00 73,56 26,44 1737538695 16,45 20,26


S T a T y S T y k I I p R o g N o Z ya N a l I Z a oSoZ

sezon grypowy

Tab. 1. Roczne zestawienie sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

RokWartość

sprzedaży (zł)

Liczba sprzedanych opakowań

Średnia cena za

pojedyncze opakowanie (zł)

Wartość sprzedaży na jeden

produkt (zł)

Liczba sprzedanych

opakowań na jeden produkt

Liczba produktów będących w ofercie

Procentowa zmiana wartości

w stosunku do roku

poprzedniego

Procentowa zmiana liczby

w stosunku do roku

poprzedniego

2002 1 277 958 074 217 597 499 5,87 1 690 421 287 827 756

2003 1 378 458 095 220 275 989 6,26 1 670 858 267 001 825 7,86% 1,23%

2004 1 344 666 937 200 683 516 6,70 1 535 008 229 091 876 -2,45% -8,89%

2005 1 478 858 109 207 054 805 7,14 1 566 587 219 338 944 9,98% 3,17%

2006 1 490 854 865 198 146 630 7,52 1 329 933 176 759 1121 0,81% -4,30%

2007 1 735 062 635 218 753 738 7,93 1 524 660 192 226 1138 16,38% 10,40%

2008 1 931 954 081 223 618 826 8,64 1 619 408 187 442 1193 11,35% 2,22%

2009 2 395 350 242 249 206 097 9,61 2 157 973 224 510 1110 23,99% 11,44%

2010 2 286 640 951 223 529 589 10,23 1 911 907 186 898 1196 -4,54% -10,30%

2011 2 338 582 203 213 976 472 10,93 1 832 745 167 693 1276 2,27% -4,27%

2012 2 359 738 257 198 564 786 11,88 1 733 827 145 896 1361 0,90% -7,20%

2013 2 552 236 814 205 522 311 12,42 1 680 209 135 301 1519 8,16% 3,50%

2014 2 575 835 841 204 497 215 12,60 — — — 0,92% -0,50%

2015 2 805 133 098 211 960 423 13,23 — — — 8,90% 3,65%

Zaczęła się jesień, a to oznacza stopniowy wzrost liczby przypadków zachorowania na grypę. Sytuacja epidemiologiczna zmienia się z roku na rok, a wyznaczenie precyzyjnej prognozy jest dużym wyzwaniem statystycznym. Spójrzmy na wyniki obliczeń, aby dowiedzieć się, co czeka nas w najbliższych miesiącach.

Rynek w liczbachProdukty pomagające zwalczyć przezię-bienie i grypę lub ich objawy są jednymi z najczęściej kupowanych leków w ap-tekach. W 2013 roku wartość sprzedaży

w tej grupie przekroczyła 2,5 mld zł (co jedenasta złotówka wydana w aptece). Kolejny zaskakujący fakt: w 2002 roku wartość segmentu wyniosła 1,27 mld zł i od tego czasu wzrosła dwukrotnie. Od

pierwszych pomiarów sektor notuje nie-ustanny wzrost, a jedynym wyjątkiem od tej reguły był rok 2010.

Tak dynamicznego wzrostu nie wi-dać w przypadku liczby sprzedanych


��


opakowań. W 2002 roku odnotowano 217,6 mln sprzedanych opakowań, na-tomiast w 2013 roku klienci zakupili 205,5 mln opakowań. Przedstawione wy-niki nie świadczą jednak o stałej tenden-

cji spadkowej, a jedynie obrazują ostat-ni rok. Rekordowym okazał się rok 2009 z 249 mln sztuk, najniższy – rok 2006.

Wartość sprzedaży cechował stały wzrostowy trend, a to za sprawą systema-

Tab. 2. Liczba produktów wprowadzonych na rynek w poszczególnych latach, będących do dzisiaj w ofercie oraz średnia cena dla tych produktów. Liczba produktów wycofanych z rynku w poszczególnych latach oraz średnia cena dla tych produktów

Liczba

badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 342 5,60 6,04 6,51 6,90 7,33 7,84 8,50 9,59 10,12 10,63 11,12 11,53

Produkty będące w ofercie w latach 2003–2013 a nie będące w ofercie w 2002 roku

27 5,54 7,04 7,65 7,37 7,52 7,97 8,13 8,54 9,22 10,04 10,12

Produkty będące w ofercie w latach 2004–2013 a nie będące w ofercie w latach 2002–2003

37 8,22 7,98 8,71 9,74 10,21 10,18 10,26 10,97 11,58 11,74


35 8,26 8,39 7,99 9,11 9,85 10,13 10,70 11,89 12,99


87 8,46 8,20 8,77 9,72 10,60 11,35 12,24 11,29


48 8,92 9,23 9,99 10,58 11,74 13,08 13,52


63 14,86 14,11 13,72 15,01 16,29 15,65


71 10,03 10,59 10,64 11,78 12,57


121 10,76 12,52 13,11 14,83


133 14,70 16,00 17,25


167 13,98 14,10

Produkty będące w ofercie w 2013 roku a nie będące w ofercie w latach 2002–2012

248 12,14

Liczba

badanych produktów

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2013 342 5,60 6,04 6,51 6,90 7,33 7,84 8,50 9,59 10,12 10,63 11,12 11,53

Produkty będące w ofercie w latach 2002–2012 a nie będące w ofercie w 2013 roku

11 6,87 6,93 6,93 6,96 7,22 7,40 8,19 8,61 9,49 11,19 11,89


19 9,88 11,14 13,50 15,16 16,04 18,64 19,26 22,99 31,83 34,19


14 6,31 6,72 6,80 6,81 6,64 6,52 6,80 6,79 6,65


32 4,55 4,87 6,12 7,00 7,35 8,92 10,44 9,15


52 9,02 8,48 8,52 8,58 8,50 7,75 8,13


15 7,98 7,29 7,49 7,99 10,86 15,37


19 10,23 10,18 10,28 11,93 8,27


34 8,07 8,44 8,90 8,65


21 16,09 10,98 13,15


17 15,29 16,62

Produkty będące w ofercie w 2002 roku a nie będące w ofercie w latach 2003–2013

36 15,95

tycznie rosnących cen. W tym przypadku przyczyn należy upatrywać w dwóch zja-wiskach: stałym zwiększaniu się wskaźni-ka cen towarów i usług oraz zmianie stra-tegii sprzedażowej. Obecnie statystyczne



opakowanie leku na grypę i przeziębie-nie zawiera więcej tabletek niż jeszcze kilka lat temu. Dostrzec to można przy-glądając się produktom wprowadzanym na rynek w poszczególnych latach (pro-dukty o wyższej cenie niż obecne na ryn-ku) oraz po wskaźniku wzrostu sprzeda-ży – w wyniku zmiany struktury sprze-dażowej – produktów już obecnych na rynku (większy udział opakowań dużych w stosunku do opakowań małych).

Leki na grypę i przeziębienie charak-teryzują się wyraźną okresowością sprze-daży. W lipcu i sierpniu pacjenci kupują ich najmniej, w styczniu i grudniu – naj-

więcej. To właśnie wtedy najczęściej wy-stępują epidemie grypy i częściej przezię-biamy się. Różnica pomiędzy tymi dwo-ma biegunami sprzedaży jest znacząca. Wystarczy spojrzeć na średniomiesięczną wartość sprzedaży. Dla lipca wynosi ona 82,6 mln zł, dla sierpnia – 77,2 mln zł; dla grudnia – 217,7 mln zł, a dla stycznia – 212,2 mln zł (niemal trzykrotny wzrost).

Analizując rynek trzeba jeszcze wziąć pod uwagę specyfikę sezonowości. Szczyt sezonu wypada na przełom roku (grudzień i styczeń) i jest bardzo zmien-ny. Oznacza to, że przyjmując rok ka-lendarzowy jako jednostkę analizy, mo-

Rys. 1. Wartość sprzedaży produktów na grypę i przeziębienie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rys. 2. Liczba sprzedanych opakowań produktów na grypę i przeziębienie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

W sezonie 2013/2014 liczba sprzedanych opakowań w okresie zimowym była

znacznie mniejsza niż sezon wcześniej.

Wchodzimy w jesienno-zimowy okres wzrostu wartości sprzedaży produktów

na grypę i przeziębienie.

żemy mieć do czynienia z sytuacją, gdy w jednym roku wystąpią dwa miesiące o najwyższej sprzedaży lub dwa miesią-ca o obniżonej sprzedaży.

12 lat analizy trudnego do ujęcia w ramy statystyczne zjawiska epidemio-logicznego, daje nam możliwość progno-zowania rozwoju sytuacji z dużym praw-dopodobieństwem. Jak rynek zachowa się w kolejnych miesiącach i przyszłym roku?

Założenie do prognozDo obliczeń prognozy liczby, wartości oraz średniej ceny za pojedyncze opako-


�0


Rys. 3. Średnia cena za pojedyncze opakowanie w latach 2002–2013 oraz prognoza na lata 2014–2015

Rys. 4. Liczba produktów na grypę i przeziębienie sprzedawanych w aptekach w latach 2002–2014

Rys. 5. Średnia miesięczna wartość sprzedaży produktów na przeziębienie i grypę

Od kilkunastu lat średnia cena za pojedyncze opakowanie

systematycznie wzrasta.



W 2013 roku statystyczny Polak kupił więcej niż

pięć opakowań środków przeciwko grypie.

To całkiem sporo na tle innych państw Europy.”

wanie środka na przeziębienie i grypę za-stosowaliśmy sezonową metodę progno-zowania z zastosowaniem wahań multi-plikatywnych. Metoda ta, na podstawie ostatnich lat, pozwala wyznaczyć trend sprzedażowy, uwzględniając jednocześ-nie sezonowe wahania sprzedaży w cią-gu roku.

Dodatkowo zakładamy, iż w najbliż-szym czasie nie nastąpią żadne istot-ne zmiany, które mogą w rewolucyjny sposób wpłynąć na wielkość sprzedaży, a kolejne miesiące będą pod względem zachowania rynku podobne do okresów historycznych.

Tendencje w przyszłościPrognozujemy, że w 2014 roku wartość sprzedaży produktów na przeziębie-nie i grypę wyniesie 2,6 mld zł i będzie o 20 mln zł wyższa od danych z 2013 roku. Za podaną kwotę klienci kupią 204,5 mln opakowań. Wartość sprzeda-ży liczona rok do roku wzrośnie o 0,92%, z kolei liczba sprzedanych opakowań spadnie o 0,04%. W 2014 roku średnia cena za pojedyncze opakowanie wynie-sie 12,60 zł i będzie o 0,18 zł wyższa od średniej ceny za 2013 rok.

Rok 2015 zapowiada się jako rok wzrostów, zarówno pod względem war-tości sprzedaży jak i liczby sprzedanych opakowań. Wartość sprzedaży wynie-sie 2,8 mld zł i będzie o 8,9% wyższa od kwoty z 2013 roku. W tym czasie licz-ba sprzedanych opakowań osiągnie po-ziom 211,9 mln, co w porównaniu do 2013 roku oznacza wzrost o 3,65%. Po-ziom wzrostu liczby sprzedanych opako-wań będzie niższy od poziomu wzrostu wartości sprzedaży. Związane jest to ze wzrostem średniej ceny za pojedyncze opakowanie, która wyniesie 13,23 zł.

PodsumowaniePolacy bardzo niechętnie szczepią się przeciwko grypie, co ma bezpośredni

wpływ na poziom zachorowań. W dużej części przypadków przeziębienie próbu-jemy leczyć sami, zaopatrując się w za-pas środków witaminowych, tabletek ła-godzących objawy lub reklamowanych wprost jako „na grypę lub przeziębie-nie”. Wiele z nich zażywamy profilak-tycznie. Jesienią i zimną rozpoczyna się też okres intensywnej promocji, pojawia-ją się nowinki rynkowe, po które chętnie sięgamy. Do kosza lądują przetermino-wane opakowania z ubiegłorocznego se-zonu. I w ten sposób w 2013 roku staty-styczny Polak kupił więcej niż pięć opa-kowań środków w tej kategorii (łącznie ponad 205 mln sprzedanych sztuk). To całkiem sporo na tle innych państw Eu-ropy.

r e k l a m a


�2

a R T y k u ł S p o N S o R o w a N y

Mgr. PAWeŁ sZAFrAŃsKI, specjalista ds. opatrunków tradycyjnych, Paul hartmann Polska

Wybór właściwego opatrunku obniża ryzyko infekcjiZgodnie z badaniem klinicznym APEAS [1], dotyczącym bezpieczeństwa pa-cjenta, zakażeń pochodzących od skale-czeń oraz ran urazowych i operacyjnych można uniknąć aż w 89,3%. Skutecz-ne zapobieganie niepożądanym zdarze-niom zależy w dużym stopniu od wybo-ru właściwego opatrunku, który stwo-rzy optymalne warunki gojenia rany lub skaleczenia.

Pierwszy kontakt z opatrunkiem na-stępuje poprzez dotyk. Materiał z któ-rego wykonano opatrunek powinien być miękki i elastyczny, stwarzając poczucie fizycznego komfortu wykazując zdol-ność przystosowania swojego kształtu do anatomii zaopatrywanych obszarów. Unikniemy wtedy niepożądanych obja-wów w postaci tarcia prowadzącego do podrażnień skóry. Zaokrąglone naroża opatrunku ułatwią dodatkowo aplikację i umożliwią precyzyjne mocowanie, eli-minując ryzyko oderwania się opatrun-ku w wyniku „zrolowania”.

Materiały z których wykonany jest opatrunek powinny być pozbawione lateksu. Na przestrzeni ostatniej deka-dy obserwujemy logarytmiczny wzrost przypadków uczulenia na lateks. Szacu-je się, że ok. 14% wszystkich pracowni-ków opieki zdrowotnej cierpi z powodu niepożądanych odczynów alergicznych, wywoływanych przez lateks. Liczba ta stanowi ok. 60% wszystkich chorób za-wodowych personelu medycznego [2]. Częsty kontakt z produktami zawierają-cymi lateks stanowi główną przyczynę chorób skórnych, takich jak dermatozy.

Aby jak najefektywniej wspierać pro-ces zamykania rany opatrunek powinien zapewnić fizjologiczne środowisko. Jest to możliwe dzięki wysokiej paroprze-puszczalności, chłonności (g/m2), od-porności na przesiąkanie (g/cm2/czas) [3] oraz odpowiednej konstrukcji opa-trunku. Ta ostania ma za zadanie zapew-

nić jednokierunkową wędrówkę wysię-ku z rany do warstwy chłonnej, by ten nie wydostał się z powrotem do niższych warstw opatrunku stwarzając ryzyko wtórnego zakażenia. Warstwa chłon-na musi zachować jednolitość bez roz-warstwiania się czy gubienia elementów swojej struktury a warstwa kontakto-wa powinna być zbudowana z materia-łu, który nie będzie przywierał do rany. W obu przypadkach cząstki opatrunku mogłyby przenikać w obszar rany two-rząc idealne podłoże dla bakteryjnych proliferacji.

wysoki stopień adaptacji opatrunku do kształtów ludzkiego ciała – w 99% przy-padków, po 24 godzinach od momentu aplikacji, utrzymuje się we właściwy sposób na powierzchni skóry. Jego war-stwa chłonna posiada włókna o silnym efekcie kapilarnym. Zapewnia to nie-spotykany na rynku poziom chłonno-ści, krótki okres wchłaniania oraz wy-soką odporność na przesiąkanie przy wywieranym na opatrunek nacisku ze-wnętrznym.

Wykonany w technologii Dry Bar-rier (ang. sucha bariera), posiada sy-stem gwarantujący jednokierunkową wędrówkę wysięku. Warstwa kontakto-wa opatrunku posiada nieprzywierającą do rany mikrosiatkę.

Opatrunek zawiera w swojej struk-turze srebro o właściwościach biobój-czych, które niszczy bakterie mogące znajdować się w wysięku – oddziałuje zarówno na bakterie gram-ujemne jak i gram-dodatnie ze szczepami MRSA włącznie. Badania kliniczne dowodzą skuteczności jego działania na pozio-mie 99,9%. [4]

Opatrunek Cosmopor Antibacterial stanowi przykład łączenia tradycji z no-woczesnością i otwiera nowe możliwo-ści w zakresie zaopatrywania ran i ska-leczeń – kryje w sobie technologię, która optymalizuje proces gojenia minimali-zując ryzyko wystąpienia infekcji chro-niąc skaleczenie lub ranę w maksymal-ny sposób.

Piśmiennictwo:1. APEAS Study, Patient Safety in Primary Health

Care, NHS Quality Agency, Ministry of Health Paseo del Prado, Madrid, 2010.

2. Asociación Española de Alérgicos al Látex, una aproximación a la situación real de la alergia al látex, 2007.

3. PN-EN 13726–1/2/3/4:2005 Nieaktywne wy-roby medyczne – Metody badania bezpośrednich opatrunków, PN-EN ISO 9073–6: 2005, Tekstylia – Metody badania włóknin – Część 6: Absorpcja.

4. Testy dot. aktywności przeciwbakteryjnej – wytyczne – stow. ASTM 2180 oraz stowarzyszenia GfPS, Aachen, Niemcy, 2009.

5. Zapobieganie i leczenie Zakażeń Miejsca Ope-rowanego PSPE, Zeszyt IX, Pielęgniarka Epidemiolo-giczna, Katowice 2012.

stop zakażeniomProfesjonalna ochrona rany i skaleczenia dostępna dla każdego.

Cosmopor Antibacterial –

antybakteryjny opatrunek

ze srebrem, wyznacza

nowe standardy.”

Jest niezmiernie ważnym by opatru-nek potrafił zapewnić swobodną wymia-nę tlenu i pary wodnej zachowując na-turalne funkcje skóry (zgodnie z PL-EN 13726). Umożliwi to odprowadzanie pary wodnej z obszaru rany zapobie-gając maceracji i minimalizując ryzyko powstawaniu stanów zakaźnych w jej łożysku.

Cosmopor Antibacterial daje nowe możliwości zaopatrywania ran i skaleczeńOpatrunek Cosmopor Antibacterial speł-nia najwyższe wymagania w zakresie bezpieczeństwa pacjenta. Testy prze-prowadzone w oparciu o normy PN-EN 13726 oraz PN-EN ISO 9073 potwier-dzają jego właściwości, dzięki którym opatrunek maksymalnie chroni ranę eli-minując ryzyko zakażenia.

Jest produkowany w 100% z nieza-wierających lateksu materiałów. Posia-da zaokrąglone naroża oraz elastycz-ną i wytrzymałą włókninę. Zapewnia to


a R T y k u ł S p o N S o R o w a N y


��

S y S T e m y I T

KS-SOMEDANetA KrZYNóWeK Zakład systemów Ambulatoryjnych, KAMsOFt s.A.

LDAP w wersji 2W systemie dostępny jest już mechanizm logowania z wy-

korzystaniem protokołu LDAP. Aby aktywować nową funkcjo-nalność w module Administrator, należy włączyć korzystanie z logowania poprzez domenę na zakładce Bezpieczeństwo. Do-datkowo należy bezwzględnie wprowadzić nazwę domeny, za pomocą której dokonywana będzie autoryzacja operatora. Nie-wypełnienie pola z nazwą domeny jednoznacznie jest z rezyg-nacją z wykorzystania logowania domenowego.

Rys. 1. Opcje główne KS-SOMED

Mechanizm logowania z wykorzystaniem domeny, zaimple-mentowany w systemie KS-SOMED, działa w następujący spo-sób:1. Operator systemu operacyjnego loguje się do systemu KS-

SOMED z wykorzystaniem loginu takiego jak w domenie. Nie istnieje weryfikacja hasła, uznajemy bowiem, że opera-tor został już zweryfikowany podczas logowania się do do-meny.

2. Jeśli w systemie KS-SOMED nie odnaleziono operatora o ta-kim loginie, nastąpi jego automatyczne wprowadzenie do sy-stemu z następującymi parametrami:

− Login zgodny z loginem w domenie.− Imię i nazwisko zgodne z opisem operatora w domenie.− Adres e-mail zgodny z ustawionym w domenie.− Typ pracownika wynikający z przypisanych mu w dome-

nie grup.− Role w systemie zgodne z przypisanymi mu w domenie

grupami.− Podmiot, do którego przypisany zostaje operator wynika-

Zmiany w systemie KS-SOMED (sierpień 2014)

jący albo z grupy przypisanej w domenie, albo jest to je-den z podmiotów wewnętrznych.

− Hasło operatora w systemie KS-SOMED ustawione jest na hasło uszkodzone. Nie ma to znaczenia, gdyż opera-tor nie loguje się z wykorzystaniem tego hasła, jeśli jed-nak wyłączone zostanie logowanie z wykorzystaniem do-meny, operator musi skorzystać z pomocy administratora, który wyczyści hasło, pozwalając na powtórne logowanie się do systemu według hasła KS-SOMED.

3. Podczas każdego logowania operatora, analizowane są jego grupy i w zależności od opcji Sposób integracji grup LDAP – aktualizowane role w systemie.

4. Jeśli operator nie korzysta z domeny (możliwe jest, że w jed-nej instalacji część operatorów korzysta z domeny, część nie) loguje się z wykorzystaniem hasła systemu KS-SOMED.

5. Jeśli nazwa domeny nie jest prawidłowa, logowanie do syste-mu KS-SOMED następuje w standardowy sposób.Kluczowe dla poprawnej integracji systemu KS-SOMED

z domeną są grupy domenowe, do których przynależy operator. Na tej podstawie określany jest typ operatora, może być okre-ślony podmiot, w którym operator pracuje, jak i uprawnienia, które zyskuje operator. Integracja z grupami odbywa się na po-ziomie nazw.

Zakładając nowego operatora, KS-SOMED może stworzyć operatora z ustawionym rodzajem albo pracownik medyczny/operator albo pracownik/operator.

Rys. 2. Karta pracownika

Pierwszy z wymienionych rodzajów pozwala operatorowi za-logować się do systemu KS-SOMED i być wybieralnym np. do realizacji świadczeń. Drugi z rodzajów pozwala operatorowi za-logować się do systemu, operator ten jednak nie może być wy-konawcą zleceń, nie może być osobą wystawiającą receptę itp.


S y S T e m y I T

To, jaki rodzaj operatora zostanie wybrany, wynika z przypisa-nych grup oraz ustawienia opcji Grupy określające pracowni-ka medycznego. Jeśli operator posiada w domenie grupę wy-mienioną w tej opcji (w opisywanym przypadku będzie to gru-pa lekarze lub grupa pielegniarki), założony zostanie w systemie KS-SOMED operator z ustawionym rodzajem pracownik me-dyczny/operator. Jeśli żadna z przypisanych operatorowi w do-menie grup nie występuje na liście w omawianej opcji (poszcze-gólne grupy rozdzielamy przecinkami), rodzaj operatora zosta-nie ustawiony na pracownik/operator.

W przypadku instalacji wielopodmiotowej, istnieje również problem przypisania operatorowi właściwego podmiotu we-wnętrznego (w przypadku instalacji jednopodmiotowej prob-lem nie występuje, wybrany zawsze zostanie ten jeden istniejący podmiot). W takim przypadku, aby nie być skazanym na losowe przypisanie podmiotu, należy zsynchronizować grupy domeno-we ze skrótami podmiotów wewnętrznych. Jeśli zostanie odnale-ziony podmiot o skrócie odpowiadającym jednej z przypisanych operatorowi grup, ten podmiot stanie się podmiotem przypisa-nym operatorowi. Dla przykładu, mamy cztery podmioty we-wnętrzne o skrótach wschod, zachod, polnoc, poludnie. Chcąc przypisać operatora do podmiotu zachod, należy przypisać mu w definicji użytkownika domenowego grupę zachod. W przy-padku niemożności dopasowania grupy i skrótu podmiotu, wy-brany zostanie losowy podmiot, wynikający z kolejności zwró-conych przez serwer bazy danych podmiotów w zapytaniu.

Opcja Sposób integracji grup LDAP ma zastosowanie w przypadku logowania się do systemu operatora, który jest już wprowadzony do systemu KS-SOMED. W zależności od war-tości opcji:– Nie nastąpi żadna synchronizacja ról operatora (wartość op-

cji Wyłączona).– Mogą zostać dodane operatorowi nowe role, istniejące jednak

role nie zostaną usunięte (wartość opcji domyślna Dodawa-nie).

– Nastąpi pełna synchronizacja ról operatora, czyli zostaną do-dane nowe role wynikające z przypisanych operatorowi grup, ale też usunięte zostaną role – oczywiście mowa tu o usunię-ciu roli pracownikowi, a nie o usunięciu roli z systemu – któ-re nie mają swoich odpowiedników w grupach LDAP (war-tość opcji Pełna).Synchronizacja ról polega na porównaniu nazw ról z nazwa-

mi przypisanych operatorowi grup. Jeśli w systemie KS-SO-MED zdefiniowana jest np. rola Administratorzy rola ta zosta-nie przypisana operatorowi jeśli ma przypisaną grupę o takiej samej nazwie.

Uwagi końcowe do opisywanej funkcjonalności:– Wszystkie porównania nazw grup LDAP z wartościami opcji,

czy też z nazwami ról są realizowane bez rozróżniania wiel-kości liter.

– Logowanie z wykorzystaniem protokołu LDAP nie jest ak-tywne przy poziomie bezpieczeństwa 0. Jest to spowodowane tym, że na takim poziomie nie wykorzystuje się loginów w sy-stemie KS-SOMED (jest stare okienko logowania) co wyklu-cza możliwość integracji po loginach.

– Włączenie logowania z wykorzystaniem protokołu LDAP nie blokuje możliwość wyboru poziomu bezpieczeństwa. W przy-padku nie możności zalogowania się operatora z wykorzysta-niem domeny (np. aktualny operator systemu operacyjnego nie jest użytkownikiem domeny), nastąpi natywne logowanie do systemu KS-SOMED z wszystkimi, wynikającymi z dane-go poziomu bezpieczeństwa, ustawieniami.

– Jeśli zalogowano się do systemu KS-SOMED z wykorzysta-niem logowania domenowego, nie jest sprawdzana jakość ha-sła, nie jest weryfikowany czas użycia hasła, nie pojawia się żądanie zmiany hasła. Wszelkie takie zabezpieczenia należy ustawić na poziomie domeny.

– Jeśli zalogowano się do systemu KS-SOMED z wykorzysta-niem logowania domenowego, system KS-SOMED nie za-blokuje się automatycznie po upływie założonego czasu bez-czynności. Wynika to z tego, że system KS-SOMED nie zna hasła domenowego, nie może więc samodzielnie się odbloko-wać. Zabezpieczenie stanowiska należy zorganizować na po-ziomie domeny, chociażby wskazując operatorom na możli-wość blokady systemu z poziomu klawiatury (klawisz Win-dows + L).

– Aktualnie mechanizm logowania z wykorzystaniem protoko-łu LDAP nie współpracuje z mechanizmem integracji.

Przewaga tkwi w wiedzy!

ABDStworzyliśmy AptecznyBankDanych, aby pomagać ap-tekom w konkurencyjnym rozwoju i wspierać badania na-ukowe w ochronie zdrowia.

Zgromadzone dane poufne (nie zawierające informacji chro-nionych ustawą o ochronie danych osobowych) poddawane są obróbce statystycznej i interpretacji ekspertów. W czaso-piśmie OgólnopolskiSystemOchronyZdrowia prezentu-jemy raporty rynku farmaceutycznego, analizy epidemiolo-giczne oraz rozbudowane statystyki i prognozy. Nasze opra-cowania są źródłem wiedzy nie tylko dla aptek. Jednostki akademickie oraz instytucje ochrony zdrowia wykorzystują je do badańnaukowych, opracowywaniastrategiizrów-noważonegorozwojuochronyzdrowiawPolsce, pod-wyższania jakości programów profilaktycznych.

DołączjużdziśdospołecznościABD!Odbierz pakiet korzyści dla aptek.

APTECZNY BANK DANYCH

[email protected] | 0602 412 159

r e k l a m a


��

S y S T e m y I T

JOANNA stĘPNIAK–PIlśNIAK Zakład systemów Farmacji, KAMsOFt s.A.

W module APW12 ZAMÓWIENIA rozbudowano zbiór reguł zarządzania listą braków o dodatkowe reguły (APW12 Zamó-wienia – Reguły – Lista braków). System pozwala na określenie kwalifikacji według rotacji produktów, oddzielny procent normy dla towarów szybko, średnio i słabo rotujących (rys. 1).

Rys. 1. Reguły listy braków

Okno konfiguracji algorytmu liczenia norm, dostępne z pozio-mu modułu APW12 ZAMÓWIENIA – Normy – Bufor norm, roz-budowano o możliwość uwzględnienia towarów szybko, średnio i słabo rotujących w momencie obliczania norm przy włączonej op-cji Podnieś normę do maksymalnej dziennej sprzedaży z analizowa-nego okresu jeśli wynikowa norma jest niższa (rys. 2).

Rys 2. ustawienia algorytmu – maksymalnej dziennej sprzedaży

KS-APTEKAZmiany w systemie KS-APTEKA Windows (sierpień 2014)

Dodano okno pozwalające na określenie liczby dni zapa-su oddzielnie dla towarów szybko, średnio i wolno rotujących. Okno wyświetlane jest w momencie wywołania funkcji zmiany liczby dni zapasu za pomocą przycisku [F7] Zmiana dni zapa-su ► Wszystkie towary w oknie dostępnym pod pozycją Normy ►Bufor norm w module APW12 ZAMÓWIENIA (rys. 3).

Rys. 3. Edycja dnia zapasu

Do okna Informacje o wstrzymywanej partii towaru dostęp-nym z poziomu APW14 MAGAZYN – Operacje – Leki wstrzy-mane dodano możliwość wyboru dodatkowej kategorii powo-dów wstrzymań: Centralna blokada przyjęcia towaru na ma-gazyn (rys. 4).

Rys. 4. Kategorie wstrzymań dostaw


N a c Z a S I e

PAP – Nauka w Polsce www.naukawpolsce.pap.pl

Trójwymiarowy, rzeczywisty model or-ganu znacznie ułatwia przygotowanie do operacji wad strukturalnych serca. Wady zastawkowe mogą prowadzić do istot-nych zmian w jego anatomii.

Aby dobrze przygotować się do zabie-gów, zarówno chirurgicznych jak i prze-zskórnych, lekarze muszą dokładnie za-poznać się ze zmienionym chorobowo

Model serca pacjenta wykonany z użyciem technologii 3D wyko-rzystano podczas przygotowań do operacji naprawy zastawki serca w Centrum Badawczo-Rozwojo-wym American Heart of Poland w Bielsku-Białej.

Model serca 3d pomaga w operacjach

Foto

: Am

eric

an H

eart

of P

olan

d

sercem. Uwidocznienie wzajemnych re-lacji przestrzennych zmienionych struk-tur jest istotne dla zespołu lekarzy, aby zapewnić precyzję ruchów i maksymal-nie zwiększyć szanse na powodzenie zabiegu.

„Techniki obrazowe w kardiologii funk-cjonują już od jakiegoś czasu. Ale mimo ich rozwoju nadal są one niedoskonałe, bo przy ich pomocy do tej pory można uzy-skać obrazy będące jedynie rekonstrukcja-mi wirtualnymi. W przypadku technologii


��

3D jest inaczej. Umożliwia ona stworze-nie rzeczywistych, fizycznych modeli or-ganów, znoszących niedoskonałości tech-nik obrazowania” – powiedział kardiolog, prof. Paweł Buszman, pod kierunkiem któ-rego przeprowadzony został zabieg w Biel-sku-Białej.

„To tak, jakbyśmy mogli przed zabie-giem danego pacjenta nie tylko dokładnie obejrzeć jego serce, wraz z wszystkimi wadami dosłownie ze wszystkich stron, ale również je dotknąć. Dla mnie jako le-karza komfort przygotowania się do za-biegu przy użyciu druku trójwymiarowe-go, zwłaszcza w przypadku tak ciężkich wad jak niedomykalność zastawki, jest ogromny” – dodał.

Do stworzenia indywidualnego trój-wymiarowego modelu serca pacjenta wykorzystano obrazy organu uzyskane przy użyciu tomografii komputerowej, która odbyła się ok. tydzień przed za-biegiem. Na podstawie analizy objętości

krwi stworzono wirtualny, trójwymiaro-wy model wewnętrznej powierzchni le-wej komory, lewego przedsionka oraz początkowego odcinka aorty. Dodatko-wo zmodyfikowano pliki tak, aby dodać odpowiednią grubość ścianki.

Wszystkie te dane przetworzone i przygotowane przy pomocy specjalne-go oprogramowania wysłano do Belgii, gdzie zostały wydrukowane w technolo-gii 3D i w ciągu dwóch dni do ośrodka w Bielsku-Białej trafił trójwymiarowy model serca.

Serce odwzorowane w trójwymiarze zostało wykorzystane w trakcie przygo-towań do innowacyjnego zabiegu przez-skórnej annuloplastyki mitralnej. Zabieg ten jest adresowany do pacjentów z cięż-ką niewydolnością serca, zazwyczaj po zawałach, z dużą blizną, u których kla-syczna operacja kardiochirurgiczna nie jest możliwa ze względu na zbyt duże ry-zyko.

Polega na wprowadzeniu przez tętni-cę udową cewnika, który umożliwia za-instalowanie specjalnych poliestrowych implantów. W ogromnym uproszczeniu można powiedzieć, że działają one jak zszywki. Następnie są one zaciskane, co powoduje zmniejszenie obwodu pierście-nia mitralnego w sercu, czyli niedomy-kalności zastawki. Każdy etap zabiegu był dodatkowo kontrolowany dzięki trój-wymiarowej echokardiografii.

Zabieg w Centrum Badawczo-Roz-wojowym AHP w Bielsku-Białej prze-prowadzono w ramach badań klinicz-nych. Pierwsze wnioski, sformułowane przez lekarzy bezpośrednio po zabiegu mówią, że indywidualny model serca pacjenta stworzony przy użyciu technik druku trójwymiarowego jest niezwykle pomocnym narzędziem, wykorzystywa-nym na etapie przygotowania do zabie-gów przezskórnych w kardiologii.

Zdjęcia: American Heart of Poland

To tak, jakbyśmy

mogli przed

zabiegiem obejrzeć

i dotknąć serca

pacjenta.”

prof. Paweł Buszman

22-23październikaRETHINKING HEALTHCAREBERLIN | NIEMCY

Cykl inspirujących spotkań liderów i ekspertów rynku oraz przemysłu farmaceutycznego. Wizje dla sektora, strategie biznesu, zawiłe wyzwania menedżerskie, nowatorskie modele budowy przewagi konkurencyjnej w farmacji.

22–24październikaKNOW HEALTHWROCŁAW | POLSKA

Forum omawiające aktualne zagadnienia związane z promocją zdrowia i profilaktyką – programami realizowanymi na szczeblu placówek ochrony zdrowia oraz samorządów lokalnych.

23–24październikaX FORUM RYNKU ZDROWIAWARSZAWA | POLSKA

Spotkanie menedżerów placówek ochrony zdrowia, lekarzy i pielęgniarek, przedstawicieli biznesu, polityków oraz ekspertów. Wśród tematów m.in. lecznictwo stacjonarne, jakość w ochronie zdrowia, sprzęt medyczny, polityka senioralna, technologie informacyjne i wiele innych.

www.pharma-summit.com www.knowhealth.pl www.rynekzdrowia.pl

10–12listopadaHEALTH 2.0 EUROPELONDYN | ANGLIA

Konferencja Health 2.0 prezentuje najciekawsze rozwiązania rynku m-Zdrowia i e-Zdrowia: aplikacje na telefon komórkowy, portale dla pacjentów, rozwiązania IT. Praktyczny przegląd wartych uwagi nowości.

12–15listopadaMIĘDZYNARODOWE TARGIMEDYCZNE MEDICA 2014DÜSSELDORF | NIEMCY

Największa na świecie wystawa sprzętu i technologii medycznych z 40-letnią tradycją. Ponad 4600 wystawców i 132000 odwiedzających w 2013 roku. Trendy, nowości, premiery medyczne.

18–19listopadaCOCIR eHEALTH SUMMIT 2014BRUKSELA | BELGIA

Konferencja Europejskiego Komitetu Koordynacyjnego Przemysłu Radiologicznego, Elektromedycznego i Ochrony Zdrowia (COCIR). Temat główny: jak e-zdrowie może wspomagać kliniczne i finansowe wyniki.

www.health2con.com www.medica-tradefair.com www.cocirehealthsummit2014.org

21–22listopadaKARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2014KRAKÓW | POLSKA

Najnowsze doniesienia z zakresu kardiologii prewencyjnej. W programie znajdą się m.in. prezentacje aktualnych wyników dużych polskich projektów badawczych i innych innowacji z krajowych oraz zagranicznych ośrodków naukowych.

www.kardiologiaprewencyjna.eu

N a c Z a S I e

22-23październikaRETHINKING HEALTHCAREBERLIN | NIEMCY

Cykl inspirujących spotkań liderów i ekspertów rynku oraz przemysłu farmaceutycznego. Wizje dla sektora, strategie biznesu, zawiłe wyzwania menedżerskie, nowatorskie modele budowy przewagi konkurencyjnej w farmacji.

22–24październikaKNOW HEALTHWROCŁAW | POLSKA

Forum omawiające aktualne zagadnienia związane z promocją zdrowia i profilaktyką – programami realizowanymi na szczeblu placówek ochrony zdrowia oraz samorządów lokalnych.

23–24październikaX FORUM RYNKU ZDROWIAWARSZAWA | POLSKA

Spotkanie menedżerów placówek ochrony zdrowia, lekarzy i pielęgniarek, przedstawicieli biznesu, polityków oraz ekspertów. Wśród tematów m.in. lecznictwo stacjonarne, jakość w ochronie zdrowia, sprzęt medyczny, polityka senioralna, technologie informacyjne i wiele innych.

www.pharma-summit.com www.knowhealth.pl www.rynekzdrowia.pl

10–12listopadaHEALTH 2.0 EUROPELONDYN | ANGLIA

Konferencja Health 2.0 prezentuje najciekawsze rozwiązania rynku m-Zdrowia i e-Zdrowia: aplikacje na telefon komórkowy, portale dla pacjentów, rozwiązania IT. Praktyczny przegląd wartych uwagi nowości.

12–15listopadaMIĘDZYNARODOWE TARGIMEDYCZNE MEDICA 2014DÜSSELDORF | NIEMCY

Największa na świecie wystawa sprzętu i technologii medycznych z 40-letnią tradycją. Ponad 4600 wystawców i 132000 odwiedzających w 2013 roku. Trendy, nowości, premiery medyczne.

18–19listopadaCOCIR eHEALTH SUMMIT 2014BRUKSELA | BELGIA

Konferencja Europejskiego Komitetu Koordynacyjnego Przemysłu Radiologicznego, Elektromedycznego i Ochrony Zdrowia (COCIR). Temat główny: jak e-zdrowie może wspomagać kliniczne i finansowe wyniki.

www.health2con.com www.medica-tradefair.com www.cocirehealthsummit2014.org

21–22listopadaKARDIOLOGIA PREWENCYJNA 2014KRAKÓW | POLSKA

Najnowsze doniesienia z zakresu kardiologii prewencyjnej. W programie znajdą się m.in. prezentacje aktualnych wyników dużych polskich projektów badawczych i innych innowacji z krajowych oraz zagranicznych ośrodków naukowych.

www.kardiologiaprewencyjna.eu

TARGI MEDICA 201412–15 listopada, düsseldorf


�0

N a c Z a S I e

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE

„Komunikowanie w ochronie zdrowia – interpersonalne, organizacyjne i medialne”red. nauk. tomasz Goban-Klas

Przewodnik po nowej dyscyplinie z zakresu nauk społecznych, czyli komunikacji zdro-wotnej. Autorzy przedstawili zagadnienia odnoszące się do mediów i komunikowa-nia w kształtowaniu postaw pacjentów, form wykorzystania nowych mediów w diagnozie i leczeniu chorób, wizerunku lekarzy w me-diach masowych, relacji lekarz – pacjent.

„Śpiewaj ogrody”Paweł huelle

Przepiękna, misternie skonstruowana po-wieść o nieistniejącym już wielokulturowym świecie, w którym przenikały się różne tra-dycje i nacje. O Wolnym Mieście Gdańsku i tajemniczej operze Wagnera, która zmieni-ła życie pewnego kompozytora i jego żony. O fleciście z Hameln i przemarszu szczurów, które wędrują ulicami Gdańska.

NOWOŚCI MUZYCZNE

„Lucy And The Loop”Kasia stankiewicz

W przygotowanie płyty zaangażowali się artyści z całego świata, a muzycznym mo-tywem przewodnim jest wewnętrzna meta-morfoza.

„Conversations”Woman’s hour

Intymna muzyka w indie-popowych bar-wach. Kolektyw zaskakuje rynek płytą har-monijną dźwiękowo, a jednocześnie przebo-jową.

„Goddess”Banks

Banks to jedno z ciekawszych objawień mu-zycznych tego roku. Mieszanka bitów, piani-na, pogłosów i hipnotyzującego głosu młodej amerykanki, zachwalanej przez największe serwisy muzyczne na świecie.

„Rekin z parku Yoyogi”Joanna Bator

Premiera: kwiecień 2014. Wydawnictwo W.A.B.Cena: ok. 39,90 zł. Liczba stron: 380.

Joanna Bator wraca w swoim pisarstwie do Japonii, której poświęciła swój debiu-tancki zbiór esejów „Japoński wachlarz”. Choć jest teraz znacznie bogatsza w do-świadczenia i wiedzę o kraju oraz jego mieszkańcach, nie utraciła wrażliwości na głęboką odmienność kulturową. Au-torka zabiera czytelnika do miejsc, o ja-kich nie można przeczytać w folderach biur podróży i przewodnikach turystycz-nych. Wraz z nią wkraczamy do lasu sa-mobójców w Aokigaharze, wyprawiamy się do opuszczonego miasteczka Nichit-su, będącego ulubionym celem eksplora-torów ruin i wdzieramy się do Akihabary, twierdzy otaku, zamkniętych w sobie fa-nów japońskiej popkultury. Również par-ki, kaplice, herbaciarnie, małe bary w pe-ryferyjnych dzielnicach i wielkie sklepy w ekskluzywnej Shibuyi stają się fascy-nującym tematem antropologicznych i fi-lozoficznych dociekań.

Prawdziwym tematem są jednak ludzie – mieszkańcy Japonii z ich umiejętnością kontemplacji świata, wyjątkowo chłonną i twórczą kulturą oraz siłą, która pozwala im się podnieść nawet po tak dramatycz-nych wydarzeniach, jak trzęsienie ziemi u wybrzeży Honsiu w marcu 2011 roku.

Miejsca, o których nie prze-czytamy w przewodnikach.”

NASZ WYBÓR MIESIĄCA

OS

OZ

wr

ze

sie

ń9

/ 20

14

PRENUMERATA 2015WIEDZA. INNOWACJE. PRAKTYKA

ZAMÓW PRENUMERATĘ CZASOPISMA OSOZ

ODBIERZ E-BOOK„PRYWATNE UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE”

[email protected]

Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ

Documents

Transcript of Ogólnopolski System Ochrony Zdrowia OSOZ