Nowe techniki w biotechnologii rolniczej i związane z nimi wyzwania:

Prezentacja opinii Grupy Wysokiego Szczebla Mechanizmu Doradztwa Naukowego

Komisji Europejskiej

SAM-HLG:doradztwo naukowe

dla polityk publicznych KE

DOWODY NAUKOWE

prof. Janusz M. BujnickiSAM HLG

• SAM to niezależny system doradztwa naukowegoKomisji Europejskiej

• SAM dostarcza KE opinie naukowe odnośnie polityk publicznych, tam, gdzie takie doradztwo jest krytycznedla opracowania nowych regulacji lub ustawodawstwa

• SAM nie powiela doradztwa innych istniejących organów,współpracuje z tymi organami i dostarcza komplementarną ekspertyzę

Czym jest Mechanizm Doradztwa Naukowego(SAM, Scientific Advice Mechanism)

MechanizmDoradztwa Naukowego

Komisja EuropejskaKolegium Komisarzy

Wyzwanie politykpublicznych

Działanie odgórne

Działanieoddolne

Konsultacje ze społecznością naukową

i z interesariuszamiPrzegląd

dowodów naukowych

Konsorcjum SAPEAGrupa wysokiego szczebla

+

• Doradztwo SAM-HLG jest niezależne (nie jestesmy pracownikami KE, tylko zewnętrznymi ekspertami),

• celem jest opracowanie opinii o możliwie najwyższej jakościw zadanym czasie (zwykle kilka miesięcy do roku), i opierając się o możliwie najlepsze dowody naukowe

Grupa Wysokiego Szczebla (HLG-SAM)

Rolf-Dieter Heuer Pearl Dykstra Paul Nurse Elvira Fortunato Janusz Bujnicki Carina Keskitalo

SAM obejmuje konsorcjum europejskich akademii nauk

Zadaniem SAPEA jest zebranie i opracowanie dowodów naukowychktóre są wykorzystywane przez SAM-HLG do opracowania opinii

Wnioski dla politykpublicznych

i ustawodawstwa

Grupa wysokiego szczebla Doradztwo naukowe

Wszyscy korzystają:lepsze polityki publicznelepsze ustawodawstwo

• Stworzony i przetestowany nowy model doradztwa SAM:Stworzona jednostka wsparcia (sekretariat)Powołana grupa niezależnych doradców (HLG)Zaangażowanie do pracy akademii nauk (SAPEA)

• Prośba o opinię i „zamówienie” pracod pięciu różnych Komisarzy Europejskich(w tym wiceprzewodniczący A. Ansip)

• Opublikowane dokumenty: 2x Opinie Naukowe (+1 w listopadzie 2017), 2x Noty Wyjaśniające,3x Podsumowania dla Obywateli

Co udało się osiągnąć w dwa lata:

Nota Wyjaśniająca

Nowe techniki w BiotechnologiiRolniczej

• Potrzeba doradztwa naukowegona rzecz kształtowania polityk publicznychw obszarze „nowych technik hodowlanych” w rolnictwie

• 2016.07: Początek dyskusji między Komisarzami(Andriukaitis i Moedas) a HLG-SAM

• 2016.11: „Scoping Paper” przyjęty przez HLG-SAM

• 2017.04: Nota Wyjaśniająca dostarczona do K.E.

Perspektywa:

Podsumowanie:• Od początku rolnictwa około 10 000 lat temu

ludzie ulepszali rośliny uprawne i zwierzęta.

• Selekcjonujemy rośliny, zwierzęta i mikroorganizmy, które zapewniają większą wydajność, są smaczniejsze, łatwiejsze w obróbce itd.

• Cechy roślin, zwierząt i mikroorganizmówktóre czynią je przydatnymi w rolnictwiesą zakodowane w ich materiale genetycznym,który powstał w wyniku naturalnych, spontanicznych mutacji

Podsumowanie:• Wraz z rozwojem technologii, sposoby na tworzenie

nowych odmian organizmów stały się bardziej wyrafinowane

• Środki chemiczne i fizyczne (np. promieniowanie rentgenowskie) zostały zaprzęgnięte do wprowadzania przypadkowych zmiando nasion roślin (indukowana mutageneza);nadal potrzebna jest selekcja organizmów o właściwych cechach

• Wprowadzanie ukierunkowanych zmian stało się możliwe w latach 1980-tych, w związku z wprowadzeniem do DNA organizmu gospodarza materiału genetycznego np. z innych organizmów(modyfikacje genetyczne, prowadzace do tworzenia GMO),

Podsumowanie:• Od czasu wprowadzenia technik modyfikacji genetycznych (GM)

opracowano wiele nowych technik hodowlanych (NBT)

• Niektóre z tych technik obejmują wprowadzenie obcego materiału genetycznego albo zmiany sekwencji DNAa inne nie.

• Wprowadzanie zmian sekwencji DNA z użyciem NBTjest zwykle znacznie bardziej precyzyjneniż zmienianie DNA organizmów z użyciem technik GM.

Podsumowanie:• Nota Wyjaśniająca SAM-HLG opisuje i porównuje

- standardowe techniki hodowli (CBT) - ustanowione techniki modyfikacji genetycznej (ETGM),- nowe techniki hodowlane (NBT)z naukowego (a nie prawniczego) punktu widzenia.

• Kryteria brane pod uwagę w Nocie:- wykrywalność i identyfikacja produktów róznych technik- szybkość i koszt otrzymywania pożądanych odmian- stopień dojrzałości techniki

Główne stwierdzenia:• Wszystko żywe organizmy podlegają zmianom genetycznym,

które występują spontanicznie i w wyniku środowiskowychczynników stresogennych. Zmiany genetyczne są podstawą ewolucji wszystkich gatunkówprzez dobór naturalny,

• Wszystkie techniki hodowlane (CBT, ETGM i NBT) wykorzystują zmiennność i różnorodność genetycznąw celu identyfikacji organizmów z pożądanymi nowymi cechamiwynikającymi ze zmian w DNA.

Główne stwierdzenia:• CBT, ETGM i NBT różnią się pod względem:

- precyzji z jaką pożądane zmiany mogą być dokonywane = w jakim stopniu towarzyszą im zmiany niepożądane

- zakresu, w jakim można wykryć te zmiany i przypisać do konkretnej technikii/lub odróżnić od zmiany, która może wystąpić naturalnie,

- obecności lub brak materiału genetycznego pochodzącego od innego organizmu / gatunku

Główne stwierdzenia:• Organizmy otrzymane przy użyciu:

- CBT: zwykle nie zawierają materiału genetycznegoorganizmów innych gatunków

- ETGM: zazwyczaj zawierają taki materiał, - NBT: mogą zawierać taki materiał lub nie.

• Bez wcześniejszej wiedzy o zmianach w DNA dokonanych z użyciem dowolnej techniki, zmiany tego typu są trudne do wykrycia

• Przypisanie wykrytych zmian do jednej określonej techniki jest generalnie niemożliwe.

Główne stwierdzenia:• NBT różnią się znacznie od siebie,

i opisywanie ich jako jednej grupy metod nie jest racjonalnez naukowego i technicznego punktu widzenia

• NBT są często używanew połączeniu z konwencjonalnymi technikami hodowlii/lub ze znanymi technikami modyfikacji genetycznej

Główne stwierdzenia:• Technika redagowania genomu (jedna z NBT)

może służyć do wytwarzania precyzyjnych zmian w DNA zmieniających sekwencje tak jak mutageneza, ale bez większości dodatkowych przypadkowych zmian,

• Niektóre NBTs, jak zależna od RNA metylacja DNA w ogóle nie zmieniają sekwencji DNA,

• Produkty końcowe NBT mogą nie zawieraćmateriału genetycznego z innych organizmów,mimo, że taki materiał może być obecny w etapach pośrednich.

Główne stwierdzenia:• Ogólnie NBT są bardziej precyzyjne

i generują mniej niezamierzonych skutków niż CBT i ETGM

• Niezamierzone efekty nie muszą być zauważalne czy szkodliweani dla organizmu / produktu spożywczego, ani dla konsumentów

• Nie jest możliwe ustalenie bezpieczeństwa jakiejkolwiek techniki hodowlanejwyłącznie w oparciu o jej precyzję lub prawdopodobieństwoże będzie generować niezamierzone efekty

Główne stwierdzenia:• Ocena bezpieczeństwa (dla środowiska, zdrowia, itd.)

organizmów otrzymanych z użyciem nowych technik może być dokonane jedynie w oparciu o analizę poszczególnych przypadków, biorąc pod uwagę między innymi:

- konkretne mutacje,- niezamierzone efekty,- gatunek, do którego mutacja jest wprowadzona,- środowisko, w którym końcowy produkt jest wykorzystywany,- stosowana praktyka rolnicza, - planowane wykorzystanie i ekspozycja w środowisku.

Nota Wyjaśniająca odpowiada na kwestie naukowe a nie prawnicze.

Nota Wyjaśniająca stanowi podstawę do otwartej debatyw której opierając się na danych naukowychmożna przedyskutować w jaki sposób w Europiemożemy skorzystać z nowoczesnych biotechnologiirównocześnie utrzymując wysokie standardy.

Proces doradztwa naukowego taki jak prezentowany przez SAM może być również wykorzystany w Polsce.

Dzisiaj i jutro: