Diagnoza Wrocławia - · 2017-07-05 · normatyw jak i fakultatywnym ró żnego szczebla...

Diagnoza Wrocławia

Wrocław, sierpień - wrzesień 2016

Spis treści

Wstęp

Część I. Uwarunkowania wewnętrzne

1.1 Syntetyczna diagnoza prospektywna sytuacji gospodarczej (w tym perspektyw i profili

inwestycyjnych) Wrocławia

1.2 Diagnoza prospektywna potencjału innowacyjnego i naukowo-badawczego Wrocławia

1.3 Diagnoza prospektywna strategii rozwoju Wrocławia w zakresie sektora kreatywnego

1.4 Diagnoza sytuacji społecznej

1.5 Środowisko miejskie – środowisko przyrodnicze, infrastruktura, przestrzeń

Część II. Uwarunkowania zewnętrzne

2.1 Wprowadzenie

2.2 Kształtowanie się zjawisk społeczno-gospodarczych – prognozy

2.3 Uwarunkowania normatywno-strategiczno-planistyczne

Część III. Analiza SWOT i scenariusze rozwoju Wrocławia

3.1 Analiza SWOT

3.2 Wyzwania strategiczne i obszary krytyczne dla rozwoju Wrocławia

3.3 Możliwe scenariusze rozwoju Wrocławia

Wstęp

Diagnoza stanowi istotny element procesu budowy strategii rozwoju miasta. Jej

prawidłowe sformułowanie pozwala w sposób naturalny wskazać podstawowe kierunki

rozwoju miasta oraz zagrożenia występujące w tym procesie. Sama diagnoza to nic innego jak

opis sytuacji miasta wraz z wartościowaniem informacji tam zawartych. Diagnoza ma

dostarczyć najistotniejszych informacji, a nie powinna analizować wszystkich danych

charakterystycznychdla obiektu opisywanego (nie jest to więc szczegółowa inwentaryzacja),

gdyż doprowadzi to do „szumu” informacyjnego, dlatego ważnym jest wskazanieinformacji

podstawowych i w miarę możliwości dokonanie ich agregacji. Tylko przy zachowaniu

takiego reżimu można uzyskać informacje, które w sposób poprawnyi rzeczowy dostarczą

niezbędnej wiedzy na temat możliwych kierunków rozwoju miasta a co istotne, także

potencjalnych zagrożeń. Oczywiście nawet najlepsza diagnoza nie zapewni sukcesu, gdyż

decyzje podejmowane w oparciu o nią mogą być nieodpowiednie. Wynika to z faktu, że

diagnoza budowana jest w oparciu o metody naukowe natomiast wybór kierunków rozwoju to

decyzja o dużym zabarwieniu politycznym i populistycznym jednak w pozytywnych tego

aspektach. Populizm pozwala często na oderwanie się od bieżących problemów i umożliwia

spojrzenie na rozwój danej jednostki osadniczej z innej perspektywy bez tzw. „butów z

betonu”.

Przedstawiona poniżej diagnoza Wrocławia składa się z trzech części.

W pierwszej część wyróżniono pięć istotnych obszarów poddanych analizie, tj.

potencjał gospodarczy, innowacje i potencjał naukowo-badawczy, sektor kreatywny, sytuacja

społeczna i ocena środowiska miejskiego,w którego skład włączono, środowisko

przyrodnicze, infrastrukturę komunikacyjną, infrastrukturę techniczną i przestrzeń.

Część druga poświęcona jest uwarunkowaniom zewnętrznym. Tego typu rozważania

są uzasadnione, gdyż współczesny świat staje się powiązanym systemem gospodarczym.

Często decyzje podejmowane w ujęciu geograficznym(bezstronnym, uwzględniającym

zewnętrzne spojrzenie) mają większy wpływ na naszą sytuację niż postawyprzez nas

przyjmowane. Próby izolacjonizmu czy też niedostrzegania zjawisk występujących w naszym

bliższym czy też dalszym otoczeniu, w dłuższej perspektywie skazane są na niepowodzenie.

Jakakolwiek autarkia będziemiała negatywne konsekwencje w odniesieniu do podmiotów ją

stosujących. Dlatego biorąc pod uwagę procesy zachodzące w otoczeniu, bez względu na to

czy je akceptujemy czy nie, musimy podejmować adekwatne działania z nimi związane.

W diagnozie odniesiono się do prognoz gospodarczych i przewidywanych podstaw

rozwoju polskiej gospodarki. Następnie w sposób bardzo syntetyczny scharakteryzowano

istotne dla procesu programowania rozwoju miasta dokumenty zarówno o charakterze

normatyw jak i fakultatywnym różnego szczebla (szczegółowa ich analiza została

przedstawiona w Załączniku 1).

Część trzecia to budowa SWOT oraz identyfikacja wyzwań strategicznych i obszarów

krytycznych dla rozwoju miasta. Część ta zakończona została projekcją trzech możliwych

scenariuszy zbudowanych w oparciu o informacje wcześniej omówione.

Część I

Uwarunkowania wewnętrzne

1.1 Syntetyczna diagnoza prospektywna sytuacji gospodarczej (w tym perspektyw i

profili inwestycyjnych)

Wrocław jest miastem aktywnym gospodarczo, co można zaobserwować w całym

analizowanym okresie (od 2000 roku). Ma on potencjał gospodarczy, który pozwala

przypuszczać, że także w średniej i długiej perspektywie będzie zajmował ważne miejsce w

rankingach atrakcyjności inwestycyjnej i sytuacji gospodarczej.

Diagnozę prospektywną sytuacji gospodarczej Wrocławia przeprowadzono w oparciu

o następujące trendy:

1. Dynamikę zmian PKB per capita w cenach realnych.

2. Dynamikę zmian wartości dodanej brutto w poszczególnych rodzajach działalności według

grup sekcji PKD 2007w cenach realnych.

3. Dynamikę zmian struktury tworzonej wartości dodanej brutto według poszczególnych

rodzajów działalności.

4. Dynamikę zmian liczby podmiotów w rejestrze REGON według grup sekcji PKD 2007.

5. Dynamikę zmian liczby podmiotów w rejestrze REGON na 10 tys. ludności.

6. Dynamikę zmian liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys.

ludności.

7. Dynamikę zmian liczby spółek z udziałem kapitału zagranicznego na 10 tys. ludności.

8. Dynamikę zmian liczby nowo zarejestrowanych spółek z udziałem kapitału zagranicznego.

9. Dynamikę zmian liczby osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą na 1 tys.

ludności.

10. Dynamikę zmian liczby pracujących ogółem w przedsiębiorstwach zatrudniających

powyżej 9 pracowników.

11. Dynamikę zmian udziału pracujących w poszczególnych rodzajach działalności według

grup sekcji PKD 2007 w ogólnej liczbie pracujących w przedsiębiorstwach

zatrudniających powyżej 9 pracowników.

12. Dynamikę zmian wartości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w

podmiotach zatrudniających powyżej 9 osób w cenach realnych.

13. Dynamikę zmian wartości wybranych wskaźników dotyczących produkcji sprzedanej

przemysłu i budownictwa w podmiotach zatrudniających powyżej 9 osób w cenach

realnych.

14. Dynamikę zmian wartości nakładów inwestycyjnych w przedsiębiorstwach

zatrudniających powyżej 9 pracowników, na 1 mieszkańca w cenach realnych.

15. Dynamikę zmian struktury nakładów inwestycyjnych w przedsiębiorstwach

zatrudniających powyżej 9 pracowników według grup sekcji PKD 2007.

16. Zmiany udziału wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem gminy Wrocław.

17. Dynamikę zmian struktury liczby nowych budynków niemieszkalnych według

pełnionych funkcji.

18. Dynamikę zmian struktury powierzchni użytkowej nowych budynków niemieszkalnych

według pełnionych funkcji.

Ponadto wzięto pod uwagę:

1. Liczbę i strukturę głównych inwestorów zagranicznych.

2. Główne inwestycje publiczne i inne dofinansowane z funduszy Unii Europejskiej.

Do analizy włączono przedyskutowane w ramach Zespołu Ekspercko-Redakcyjnego wnioski

z wrocławskich forów przeprowadzonych na potrzeby przygotowania Strategii Wrocław

20301 , ze szczególnym uwzględnieniem wniosków z warsztatów przeprowadzonych w

ramach Forum Gospodarka (w dniu 07.11.2015), które dotyczyły: bazy ekonomicznej

Wrocławia jako twardego rdzenia gospodarki; gospodarki innowacyjnej, działalności high-

tech oraz sektora kreatywnego; tzw. ekonomii niestandardowej (w tym ekonomii społecznej);

handlu detalicznego2.

Wnioski z diagnozy posłużyły do określenia wyzwań strategicznych i obszarów

krytycznych w zakresie gospodarki Wrocławia w perspektywie 2030.

Poniżej przedstawiono syntetyczną diagnozę sytuacji gospodarczej Wrocławia, jako

podstawowy okres bazowy przyjęto lata 2000-2015.

Na podkreślenie zasługuje tendencja wzrostowa PKB na 1 mieszkańca wytworzonego

we Wrocławiuwyrażonego w cenach realnych (skorygowanych o wartość wskaźnika cen

towarów i usług konsumpcyjnych) w latach 2000-2014(rysunek 1). W 2014 roku osiągał on w 1 http://www.wroclaw.pl/strategia-rozwoju-wroclawia-2030/forum-wroclawian–-semanria-dyskusje-warsztaty, [dostęp: 29.06.16]. 2 http://www.wroclaw.pl/strategia-rozwoju-wroclawia-2030/wroclawskie-forum-gospodarki-na-czym-ma-zarabiac-wroclaw, [dostęp: 29.06.16].

cenach realnych wartość ponad 73,3 tys. zł. W porównaniu z 2000 rokiem w 2014 wzrósł o

ponad 65%. Najszybsze przyrosty (rok do roku) miały miejsce w 2002 roku oraz w latach

2006-2007 (ponad 12% rocznie).

Według cytowanych powy

capita oraz w wartościach absolutnych rosła w całym badanym okresie, jednak w

opracowaniu Produkt krajowy brutto i warto

1999-2006, Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2009 znajdujemy informacj

spadku PKB na 1 mieszkańca, jak równie

roku w porównaniu z rokiem wcze

która obniżyła się w 2001 roku w porównaniu z rokiem 2000 w nast

działalności: budownictwie (w tej sekcji załamanie było jeszcze odczuwalne w 2002 roku),

handlu i naprawach, działalnoś

magazynowej i łączności, pośrednictwie finansowym oraz obsłudze nieruchomo

Rysunek 1. PKB per capita we Wrocławiu w latach 2000 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszaryuslug-konsumpcyjnych-pot-inflacja-2014/, [dostęp: 17.06.2016], Produkt krajowy brutto Katowicach, Katowice 2016.

Wartość dodana brutto wytworzona we Wrocławiu w 2014 r. wyniosła ponad 41,2 mln

zł i była wyższa w cenach realnych od osi

wzrost rok do roku odnotowano w przemy

ść ponad 73,3 tys. zł. W porównaniu z 2000 rokiem w 2014 wzrósł o


2007 (ponad 12% rocznie).

Według cytowanych powyżej danych Banku Danych Lokalnych wart

ściach absolutnych rosła w całym badanym okresie, jednak w

Produkt krajowy brutto i wartość dodana brutto według podregionów w latach

d Statystyczny w Katowicach, Katowice 2009 znajdujemy informacj

ńca, jak również mierzonego w wartościach absolutnych w 2001

roku w porównaniu z rokiem wcześniejszym. To samo dotyczyło wartoś

w 2001 roku w porównaniu z rokiem 2000 w następuj

ci: budownictwie (w tej sekcji załamanie było jeszcze odczuwalne w 2002 roku),

handlu i naprawach, działalności hotelarskiej i gastronomicznej, transporcie, gospodarce

ści, pośrednictwie finansowym oraz obsłudze nieruchomo

we Wrocławiu w latach 2000-2014 (w zł, ceny realne)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki

-/roczne-wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnychProdukt krajowy brutto – Rachunki regionalne w 2014 r., Urz

dodana brutto wytworzona we Wrocławiu w 2014 r. wyniosła ponad 41,2 mln

sza w cenach realnych od osiągniętej rok wcześniej o ok. 7,3%. Najwi

wzrost rok do roku odnotowano w przemyśle oraz w sekcjach: działalno

ponad 73,3 tys. zł. W porównaniu z 2000 rokiem w 2014 wzrósł o


ej danych Banku Danych Lokalnych wartość PKB per

ciach absolutnych rosła w całym badanym okresie, jednak w

dodana brutto według podregionów w latach

d Statystyczny w Katowicach, Katowice 2009 znajdujemy informację o

ściach absolutnych w 2001

niejszym. To samo dotyczyło wartości dodanej brutto,

w 2001 roku w porównaniu z rokiem 2000 w następujących rodzajach

ci: budownictwie (w tej sekcji załamanie było jeszcze odczuwalne w 2002 roku),

ci hotelarskiej i gastronomicznej, transporcie, gospodarce

rednictwie finansowym oraz obsłudze nieruchomości i firm.

2014 (w zł, ceny realne)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: cen/wskazniki-cen-towarow-i-

konsumpcyjnych-w-latach-1950-, Urząd Statystyczny w

dodana brutto wytworzona we Wrocławiu w 2014 r. wyniosła ponad 41,2 mln

niej o ok. 7,3%. Największy

sekcjach: działalność finansowa i

ubezpieczeniowa, obsługa ryku nieruchomości (łącznie)3. W tabeli 1 przedstawiono dynamikę

zmian wartości dodanej brutto według sekcji, w których była wytwarzana w latach 2000-

2013. W cenach realnych największy wzrost wartości dodanej brutto zanotowano w grupie

obejmującej usługi z sekcji M-T4. W 2013 roku w porównaniu z rokiem bazowym był on

prawie trzykrotny (2,77). Ponad dwuipółkrotny przyrost miał miejsce w grupie usług z sekcji

G, H, I, J5 oraz w szeroko rozumianym przemyśle (sekcje B, C, D, E). Ponad dwukrotny

przyrost miał miejsce w grupie usług z sekcji K, L6, a prawie dwukrotny – w budownictwie

(sekcja F). Ogółem wartość dodana brutto wytworzona we Wrocławiu, mierzona w cenach

realnych, wzrosła w 2013 roku w porównaniu z rokiem bazowym prawie dwuipółkrotnie.

3 Produkt krajowy brutto – Rachunki regionalne w 2014 r., Urząd Statystyczny w Katowicach, Katowice 2016. 4 Tzw. pozostałe usługi, w których skład wchodzą: Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca; Administracja publiczna i obrona narodowa; Obowiązkowe zabezpieczenia społeczne; Edukacja; Opieka zdrowotna i pomoc społeczna; Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją; Pozostała działalność usługowa; Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby. 5 Sekcje to obejmują kolejno: Handel hurtowy i detaliczny, naprawę pojazdów samochodowych, włączając motocykle; Transport i gospodarkę magazynową; Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; Informację i komunikację. 6 K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa, L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości.

Tabela 1. Dynamika zmian wartości dodanej brutto wytwarzanej w poszczególnych rodzajach działalności według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w latach 2000-2013 (ceny realne, w mln zł)

Sekcje 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

A 13,62 14,22 13,74 12,90 14,49 10,77 11,88 13,66 11,52 12,56 14,62 17,26 16,39 16,85

BCDE 2256,13 2527,96 2995,09 3125,00 3155,56 3071,50 3532,67 3936,59 4103,65 4375,85 5059,45 4996,16 5488,91 5874,13

F 1508,63 1522,27 1573,11 1423,61 1401,93 1508,33 1732,67 2072,20 2441,46 2810,63 2950,29 2995,21 3116,68 3176,41

GHIJ 4773,84 5074,88 5573,11 5638,89 5856,04 6385,90 7118,81 7837,07 8344,53 9469,57 9699,81 10439,12 11499,52 12309,22

KL 1974,57 1573,46 1758,59 1877,98 2094,69 1957,88 2252,48 2799,02 3153,55 3578,74 3927,88 4508,15 4207,33 4699,70

M-T 4079,02 4756,40 5365,06 5634,92 5866,67 6399,61 7053,47 7665,37 8408,83 9502,42 9923,98 10380,63 11270,01 12346,88

Suma 14605,81 15469,19 17278,70 17713,29 18389,37 19333,99 21701,98 24323,90 26463,53 29749,76 31576,02 33336,53 35598,84 38423,19

A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, B, C, D, E – Przemysł (Górnictwo i wydobywanie; Przetwórstwo przemysłowe; Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych; Dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją), F – Budownictwo, G, H, I, J - Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle; Transport i gospodarka magazynowa; Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi; Informacja i komunikacja, K, L - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, M-T - pozostałe usługi (Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca; Administracja publiczna i obrona narodowa; Obowiązkowe zabezpieczenia społeczne; Edukacja; Opieka zdrowotna i pomoc społeczna; Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją; Pozostała działalność usługowa; Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby). Uwaga: Od 2010 roku pojawiły się zmiany metodyczne wynikające m.in. z wdrażania standardów ESA 2010 oraz przyjęcia zaleceń Komisji Europejskiej. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: 17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/..., [dostęp: 17.06.2016].

Na rysunku 2 przedstawiono procentowy udział poszczególnych grup sekcji PKD

2007 (rodzajów działalności) w tworzeniu warto

Największy udział w tworzeniu warto

(ponad 32% w 2013 roku każ

sekcji K, L – ok. 12%. Udział usług ogółem w tworzeniu warto

okresie wahał się w przedziale od 73

75%. Udział szeroko rozumianego przemysłu (sekcje B, C, D, E) utrzymywał si

ok. 15-17%, przy czym od 2011 roku nie przekraczał on 15,5%.

Rysunek 2. Udział poszczególnych rodzajów działalnobrutto według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w latach 2000 Uwaga: udział sekcji A wynosił mniej ni Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Kolejna zmienna poddana analizie to liczba podmiotów zarejestrowanych w rejestrze

REGON według rodzajów działalno

przedstawiono w podziale na grupy sekcji PKD 2007. Liczba podmiotów zarej

szczególnie dynamicznie rosła w sekcjach K, L oraz M


ści) w tworzeniu wartości dodanej brutto w latach 2000

kszy udział w tworzeniu wartości dodanej brutto miały sekcje G, H, I, J oraz M

(ponad 32% w 2013 roku każda z tych grup), czyli usługi. Ważny jest takż

ok. 12%. Udział usług ogółem w tworzeniu wartości dodanej w badanym

w przedziale od 73,5% do 76,4% (w 2013 roku); średnio wynosił on ok.

75%. Udział szeroko rozumianego przemysłu (sekcje B, C, D, E) utrzymywał si

17%, przy czym od 2011 roku nie przekraczał on 15,5%.

Udział poszczególnych rodzajów działalności w tworzeniu wartobrutto według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w latach 2000-2013 (w %)

Uwaga: udział sekcji A wynosił mniej niż 0,1%.

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost


REGON według rodzajów działalności we Wrocławiu w latach 2009-2015. Dane te równie

przedstawiono w podziale na grupy sekcji PKD 2007. Liczba podmiotów zarej

szczególnie dynamicznie rosła w sekcjach K, L oraz M-T, także w 2011 roku, w którym w


ci dodanej brutto w latach 2000-2013.

dodanej brutto miały sekcje G, H, I, J oraz M-T

ny jest także znaczny udział

ści dodanej w badanym

średnio wynosił on ok.

75%. Udział szeroko rozumianego przemysłu (sekcje B, C, D, E) utrzymywał się na poziomie

i w tworzeniu wartości dodanej

2013 (w %)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp:


2015. Dane te również

przedstawiono w podziale na grupy sekcji PKD 2007. Liczba podmiotów zarejestrowanych

e w 2011 roku, w którym w

pozostałych grupach sekcji zanotowano spadek lub

Według stanu na koniec 2015 roku wzrost w grupie podmiotów z sekcji M

rokiem bazowym 2000 wyniósł ponad 32%, a w przypadku sekcji K, L

podmiotów zaliczanych do róż

przemysłu 6,9%, budownictwa

rybactwo) – ok. 0,3%.

Tabela 2. Dynamika zmian liczby podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON we

Wrocławiu w latach 2009-2015 według grup sekcji PKD 2007 (dane wg stanu na 31 grudnia)

Podmioty 2009 2010 Ogółem, w tym sekcje:

97 595 101 403

A 388 430 BCDE 7086 7310 F 10448 10705GHIJ 37020 38280KL 12486 12821M-T 30163 31853Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Na rysunku 3 przedstawiono zmiany liczby podmiotów wpisanych do

REGON w przeliczeniu na 10 tys. mieszka

oscylowała w granicach 1415

zaczęła dynamicznie rosnąć (z okresem stabilizacji w 2011 roku) i w 2015 roku w

1781 podmiotów. W porównaniu z rokiem bazowym odnotowano w badanym okresie (wg

stanu na koniec 2015 roku) wzrost o 24,6%.

pozostałych grupach sekcji zanotowano spadek lub - w sekcji A – spowolnienie wzrostu.

Według stanu na koniec 2015 roku wzrost w grupie podmiotów z sekcji M

rokiem bazowym 2000 wyniósł ponad 32%, a w przypadku sekcji K, L

podmiotów zaliczanych do różnego typu usług wynosił w 2015 roku ponad 83%, do sekcji

przemysłu 6,9%, budownictwa – 9,6%, a sekcji A (rolnictwo, leśnictwo, łow

Dynamika zmian liczby podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON we

2015 według grup sekcji PKD 2007 (dane wg stanu na 31 grudnia)

2011 2012 2013 2014101 403 101 286 105 110 108 349 110 344

433 438 415 361 7174 7426 7564 7637

10705 10507 10715 10773 1077838280 37018 37923 38615 3900112821 13120 13528 13940 1417531853 33029 35075 37037 38372


Na rysunku 3 przedstawiono zmiany liczby podmiotów wpisanych do

REGON w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców. W latach 2000-2008 liczba podmiotów

oscylowała w granicach 1415-1512 podmiotów na 10 tys. ludności. Od 2009 roku liczba ta

ąć (z okresem stabilizacji w 2011 roku) i w 2015 roku w


stanu na koniec 2015 roku) wzrost o 24,6%.

spowolnienie wzrostu.

Według stanu na koniec 2015 roku wzrost w grupie podmiotów z sekcji M-T w porównaniu z

rokiem bazowym 2000 wyniósł ponad 32%, a w przypadku sekcji K, L – ok. 17%. Udział

nego typu usług wynosił w 2015 roku ponad 83%, do sekcji

śnictwo, łowiectwo i

Dynamika zmian liczby podmiotów zarejestrowanych w rejestrze REGON we

2015 według grup sekcji PKD 2007 (dane wg stanu na 31 grudnia)

2014 2015 110 344 113 237

361 354 7637 7778 10778 10877 39001 39603 14175 14598 38372 39867


Na rysunku 3 przedstawiono zmiany liczby podmiotów wpisanych do rejestru

2008 liczba podmiotów

ści. Od 2009 roku liczba ta

(z okresem stabilizacji w 2011 roku) i w 2015 roku wyniosła


Rysunek 3. Dynamika zmian liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ludności we Wrocławiu w latach 2000 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016], Rocznik Statystyczny Województwa DolnoWrocławiu, Wrocław 2001, Rocznik Statystyczny Województwa Dolnowe Wrocławiu, Wrocław 2002.

Jak wynika z analizy wykresu przedstawionego na rysunku 4 dynamika nowo

zarejestrowanych podmiotów (mierzona w przeliczeniu na 10 tys. mieszka

najszybsza w latach 2005-2006 (po załamaniu w 2004 roku), 2009

2012-2014 to okres stabilizacji na poziomie ok. 150 nowo zarejestrowanych w danym roku

podmiotów w przeliczeniu na 10 tys. mieszka

przeliczeniu na 10 tys. mieszkań

Rysunek 4. Dynamika zmian liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON na 10 tys. ludności we Wrocławi Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Liczba spółek z udziałem kapitału zagranicznego w przeliczeniu na 10 tys.

mieszkańców we Wrocławiu rosła nieprzerwanie od 2000 roku (zob. rysunek 5). Według

stanu na koniec 2014 roku na 10 tys. mieszka

typu spółek, w roku bazowym było to o połow

. Dynamika zmian liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. ci we Wrocławiu w latach 2000-2015 (dane wg stanu na 31 grudnia)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostRocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2001, tom 2, Urzą

Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2002, tom 2, Urz


dmiotów (mierzona w przeliczeniu na 10 tys. mieszka

2006 (po załamaniu w 2004 roku), 2009-2010 i w 2015 roku. Lata

2014 to okres stabilizacji na poziomie ok. 150 nowo zarejestrowanych w danym roku

zeniu na 10 tys. mieszkańców. Według stanu na koniec roku w 2015 w

przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców zarejestrowano 156 nowych podmiotów.

. Dynamika zmian liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON ci we Wrocławiu w latach 2003-2015 (dane wg stanu na 31 grudnia)



w we Wrocławiu rosła nieprzerwanie od 2000 roku (zob. rysunek 5). Według

stanu na koniec 2014 roku na 10 tys. mieszkańców przypadało ok. 60 zarejestrowanych tego

typu spółek, w roku bazowym było to o połowę mniej.

. Dynamika zmian liczby podmiotów wpisanych do rejestru REGON na 10 tys. (dane wg stanu na 31 grudnia)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: , tom 2, Urząd Statystyczny we

, tom 2, Urząd Statystyczny


dmiotów (mierzona w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców) była

2010 i w 2015 roku. Lata

2014 to okres stabilizacji na poziomie ok. 150 nowo zarejestrowanych w danym roku

ców. Według stanu na koniec roku w 2015 w

ców zarejestrowano 156 nowych podmiotów.

. Dynamika zmian liczby podmiotów nowo zarejestrowanych w rejestrze REGON

2015 (dane wg stanu na 31 grudnia)



w we Wrocławiu rosła nieprzerwanie od 2000 roku (zob. rysunek 5). Według

ców przypadało ok. 60 zarejestrowanych tego

Rysunek 5. Dynamika zmian liczby spółek

tys. ludności we Wrocławiu w latach 2000

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016], Rocznik Statystyczny Województwa DolnoDolnośląskiego 2002….

Liczba nowo rejestrowanych spółek z udziałem kapitału zagranicznego we Wrocławiu

charakteryzowała się znaczną

koniunkturalne z lat 2009-2011. Najwi

2012-2014: ponad 200 nowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego rocznie.

Rysunek 6. Nowo zarejestrowane spółki z udziałem kapitału zagranicznego ogółem we

Wrocławiu w latach 2003-2014 (dane wg stanu na 31 grudnia)

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Dynamika zmian liczby spółek z udziałem kapitału zagranicznego ogółem na 10

ci we Wrocławiu w latach 2000-2014 (dane wg stanu na 31 grudnia)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [doststyczny Województwa Dolnośląskiego 2001…, Rocznik Statystyczny Województwa


ę znaczną zmiennością (rysunek 6). Widoczne jest załamanie

2011. Największe przyrosty notowano w latach 2005

2014: ponad 200 nowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego rocznie.

Nowo zarejestrowane spółki z udziałem kapitału zagranicznego ogółem we



z udziałem kapitału zagranicznego ogółem na 10


ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: skiego 2001…, Rocznik Statystyczny Województwa


(rysunek 6). Widoczne jest załamanie

ksze przyrosty notowano w latach 2005-2007 oraz

2014: ponad 200 nowych spółek z udziałem kapitału zagranicznego rocznie.

Nowo zarejestrowane spółki z udziałem kapitału zagranicznego ogółem we


Liczba osób fizycznych prowadz

tys. mieszkańców wahała się w badanym okresie w granicach 101

okresie spadku z lat 2004-2007, zanotowano wzrost warto

latach kształtował się on na poziomie najwy

fizycznych prowadzących działalno

odniesiemy to do 1 tys. ludnoś

2012-2015 notowano stały wzrost, a w 2015 roku na 1 tys. osób w wieku produkcyjnym

przypadało 180 osób fizycznych prowadz

Rysunek 7. Osoby fizyczne prowadzWrocławiu w latach 2000-2015Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016], Rocznik Statystyczny Województwa DolnoDolnośląskiego 2002….

Jak przedstawiono na rysun

najszybciej w latach 2006-2008, lata 2009

dynamiczny wzrost notowano w latach 2013 i 2014. W porównaniu z rokiem bazowym

(2005) liczba pracujących wzrosła o pon

Liczba osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przypadaj

ców wahała się w badanym okresie w granicach 101-112 (zob. rysunek 7). Po

2007, zanotowano wzrost wartości tego wskaź

ę on na poziomie najwyższym w badanym okresie, tj. 111

ących działalność gospodarczą przypadało na 1 tys. ludno

odniesiemy to do 1 tys. ludności w wieku produkcyjnym, wg danych GUS BDL w latach

2015 notowano stały wzrost, a w 2015 roku na 1 tys. osób w wieku produkcyjnym

adało 180 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 1 tys. ludno2015

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostRocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2001…, Rocznik Statystyczny Województwa

Jak przedstawiono na rysunku 8 liczba pracujących w badanym okresie rosła,

2008, lata 2009-2012 to okres spowolnienia, kolejny stosunkowo


ących wzrosła o ponad 31%, tj. ponad 60,5 tys. osób.

ą przypadających na 1

112 (zob. rysunek 7). Po

ci tego wskaźnika. W ostatnich

szym w badanym okresie, tj. 111-112 osób

przypadało na 1 tys. ludności. Jeżeli

ci w wieku produkcyjnym, wg danych GUS BDL w latach

2015 notowano stały wzrost, a w 2015 roku na 1 tys. osób w wieku produkcyjnym

ą na 1 tys. ludności we


cych w badanym okresie rosła,

2012 to okres spowolnienia, kolejny stosunkowo


Rysunek 8. Dynamika zmian liczby pracuj

powyżej 9 osób we Wrocławiu w latach 2005

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.g17.06.2016].

Największy udział pracuj

pracowników notowano w grupie tzw. pozostałych usług (sekcje M

analizowanym okresie i w 2014 roku wyniósł ok. 44,5%, drugie

usług z sekcji G, H, I, J –

przemyśle i budownictwie (sekcje B, C, D, E, F) o prawie 6 pkt. proc. w badanym okresie i

wynosił w 2014 roku nieco ponad 19%.

Rysunek 9. Udział pracująpracowników w poszczególnych rodzajach działalnoWrocławiu w latach 2005-2014

. Dynamika zmian liczby pracujących w przedsiębiorstwach zatrudniaj

ej 9 osób we Wrocławiu w latach 2005-2014

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.g

kszy udział pracujących w przedsiębiorstwach zatrudniają

pracowników notowano w grupie tzw. pozostałych usług (sekcje M-T). Udział ten wzrastał w

analizowanym okresie i w 2014 roku wyniósł ok. 44,5%, drugie miejsce zajmowała grupa

– 27%. Zdecydowanie zmniejszył się udział pracuj

le i budownictwie (sekcje B, C, D, E, F) o prawie 6 pkt. proc. w badanym okresie i

wynosił w 2014 roku nieco ponad 19%.

racujących w przedsiębiorstwach zatrudniająpracowników w poszczególnych rodzajach działalności według grup sekcji PKD 2007 we

2014

ębiorstwach zatrudniających


biorstwach zatrudniających powyżej 9

T). Udział ten wzrastał w

miejsce zajmowała grupa

ę udział pracujących w

le i budownictwie (sekcje B, C, D, E, F) o prawie 6 pkt. proc. w badanym okresie i


ci według grup sekcji PKD 2007 we

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.st17.06.2016].

Jak przedstawiono na rysunku 10 w badanym okresie, tj. od 2000 roku przeci

miesięczne wynagrodzenie w warto

ono ponad dwukrotnie wyższe. Najszybsze przyrosty rok d

2001 (prawie o 14%) i 2008 (o ponad 10%). Rosło ono tak

krajowej, w 2014 roku wynosiło ponad 108%

Rysunek 10. Przeciętne miesiępowyżej 9 osób we Wrocławiu w latach 2000Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016], Rocznik Statystyczny Województwa DolnoDolnośląskiego 2002… oraz http://stat.gov.pl/obszary17.06.2016].

Wartość produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w podmiotach o liczbie

pracujących powyżej 9 osób (wyra

latach 2005-2014 rosła, z wyłą

ponad 17,4 mld zł, co stanowiło prawie 27,6 tys. zł w przeliczeniu na 1 mieszka

Najszybsze przyrosty rok do roku miały miejsce w latach: 2006 (prawie 14,5%) i 2010 (ponad

18%). Udział Wrocławia w warto

województwie dolnośląskim w 2014 roku wyniósł 16,8%; było to mniej o 3,5 pkt. proc. w

porównaniu z 2005 rokiem, od 2011 roku, kiedy udział ten by l najni

notowano jego systematyczny wzrost.

Tabela3. Produkcja sprzedana przemysłu i budownicpowyżej 9 osób we Wrocławiu w latach 2005

Produkcja 2005 2006

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.st

Jak przedstawiono na rysunku 10 w badanym okresie, tj. od 2000 roku przeci

czne wynagrodzenie w wartościach realnych rosło; porównując rok 2000 z 2014: było

ższe. Najszybsze przyrosty rok do roku miały miejsce w latach:

2001 (prawie o 14%) i 2008 (o ponad 10%). Rosło ono także w porównaniu do

krajowej, w 2014 roku wynosiło ponad 108% średniej dla kraju.

ętne miesięczne wynagrodzenie brutto w podmiotach zatrudniajej 9 osób we Wrocławiu w latach 2000-2014 (w zł, ceny realne)


oraz http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki

produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w podmiotach o liczbie

ej 9 osób (wyrażona ogółem oraz w przeliczeniu na 1 mieszka

2014 rosła, z wyłączeniem 2011 roku (zob. tabela 3). W 2014 roku wyniosła ona

7,4 mld zł, co stanowiło prawie 27,6 tys. zł w przeliczeniu na 1 mieszka


18%). Udział Wrocławia w wartości produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w

ś ąskim w 2014 roku wyniósł 16,8%; było to mniej o 3,5 pkt. proc. w

porównaniu z 2005 rokiem, od 2011 roku, kiedy udział ten by l najniższy (nieco ponad 15%)

notowano jego systematyczny wzrost.

Produkcja sprzedana przemysłu i budownictwa w podmiotach o liczbie pracujej 9 osób we Wrocławiu w latach 2005-2014, wybrane wskaźniki (ceny realne)

2007 2008 2009 2010 2011 2012


Jak przedstawiono na rysunku 10 w badanym okresie, tj. od 2000 roku przeciętne

ąc rok 2000 z 2014: było

o roku miały miejsce w latach:

e w porównaniu do średniej

czne wynagrodzenie brutto w podmiotach zatrudniających

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: tatystyczny Województwa

handel/wskazniki-cen/..., [dostęp:

produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w podmiotach o liczbie

ona ogółem oraz w przeliczeniu na 1 mieszkańca) w

czeniem 2011 roku (zob. tabela 3). W 2014 roku wyniosła ona

7,4 mld zł, co stanowiło prawie 27,6 tys. zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca.


ci produkcji sprzedanej przemysłu i budownictwa w

skim w 2014 roku wyniósł 16,8%; było to mniej o 3,5 pkt. proc. w

ższy (nieco ponad 15%)

twa w podmiotach o liczbie pracujących źniki (ceny realne)

2013 2014

sprzedana przemysłu i budownictwa

Wartość ogółem (w mld zł)

10,19 11,66

Wartość na 1 mieszkańca (w tys. zł)

16,02 18,35

Udział w województwie dolnośląskim (w %)

20,3 19,1

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszary

Lata 2009-2010 to okres załamania, o charakterze

inwestycyjnych w przedsiębiorstwach, kolejne spowolnienie odnotowano w latach 2012

(zob. rysunek 11). W 2014 roku nast

do ok. 6 840 zł per capita.

Rysunek 11. Nakłady inwestycyjne w przedsipracowników, na 1 mieszkańca we Wrocławiu w latach 2008Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszary

Jak wynika z analizy rysunku 12 najwi

inwestycyjne ponoszone w przemy

prawie 50% nakładów inwestycyjnych ogółem we Wrocławiu w przedsi

zatrudniających powyżej 9 pracowników, w latach wcze

poziomie 35%-40%. Najszybciej malały nakłady w grupie sekcji G, H, I, J w usługach (z 30%

w 2008 roku do mniej niż 23% w 2014 roku). Na ni

inwestycyjne w pozostałych usługach (sekcje K, L

20%). Udział nakładów w sekcji A nie przekroczył 0,2%.

12,50 12,57 12,83 15,16 14,05 15,71

19,72 19,86 20,30 24,05 22,28 24,88

17,6 17,7 17,7 18,3 15,2 15,9

opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016] oraz http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/..., [dostę

2010 to okres załamania, o charakterze koniunkturalnym, nakładów

ębiorstwach, kolejne spowolnienie odnotowano w latach 2012

(zob. rysunek 11). W 2014 roku nastąpił wzrost nakładów inwestycyjnych w cenach realnych

estycyjne w przedsiębiorstwach zatrudniająńca we Wrocławiu w latach 2008-2014 (w zł, ceny realne)

ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostoraz http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/..., [dostę

Jak wynika z analizy rysunku 12 największy udział w badanym okresie miały nakłady

inwestycyjne ponoszone w przemyśle i budownictwie; udział ten w 2014 roku wzr

prawie 50% nakładów inwestycyjnych ogółem we Wrocławiu w przedsi

żej 9 pracowników, w latach wcześniejszych utrzymywał si

40%. Najszybciej malały nakłady w grupie sekcji G, H, I, J w usługach (z 30%

ż 23% w 2014 roku). Na niższym poziomie pozostawały nakłady

inwestycyjne w pozostałych usługach (sekcje K, L - ok. 15% oraz M-T

20%). Udział nakładów w sekcji A nie przekroczył 0,2%.

15,71 16,55 17,46

24,88 26,21 27,59

16,4 16,8

opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp: cen/..., [dostęp: 17.06.2016].

koniunkturalnym, nakładów

biorstwach, kolejne spowolnienie odnotowano w latach 2012-2013

pił wzrost nakładów inwestycyjnych w cenach realnych


2014 (w zł, ceny realne) ródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp:

cen/..., [dostęp: 17.06.2016].

kszy udział w badanym okresie miały nakłady

le i budownictwie; udział ten w 2014 roku wzrósł do

prawie 50% nakładów inwestycyjnych ogółem we Wrocławiu w przedsiębiorstwach

niejszych utrzymywał się na

40%. Najszybciej malały nakłady w grupie sekcji G, H, I, J w usługach (z 30%

szym poziomie pozostawały nakłady

T – przeciętnie ok.

Rysunek 12. Dynamika zmian strukzatrudniających powyżej 9 pracowników według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w latach 2008-2014 (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w bud

najwyższy w 2009 roku (prawie 35%), najni

2002, 2003 i 2013 (zob. rysunek 13). W latach 2005, 2009

metodologiczne wynikające z kolejnych rozporz

klasyfikacji dochodów i wydatków, co zaburza porównywalno

Rysunek 13. Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem gminy Wrocław w latach 2000-2014 (w %) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016], Rocznik Statystyczny Województwa DolnoDolnośląskiego 2002…., Rocznik Statystycznwe Wrocławiu, Wrocław 2003, Rocznik Statystyczny Wrocławia 2004Wrocław 2004.

Dynamika zmian struktury nakładów inwestycyjnych w przedsiżej 9 pracowników według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w


Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem w budżecie Wrocławia był

szy w 2009 roku (prawie 35%), najniższy udział (poniżej 15%) odnotowano w latach

2002, 2003 i 2013 (zob. rysunek 13). W latach 2005, 2009-11, 2015 miały miej

ące z kolejnych rozporządzeń Ministra Finansów dotycz

klasyfikacji dochodów i wydatków, co zaburza porównywalność danych.

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem gminy Wrocław w


Rocznik Statystyczny Województwa Dolnośląskiego 2003, tom 2, UrzRocznik Statystyczny Wrocławia 2004, Urząd Statystyczny we Wrocławiu,

tury nakładów inwestycyjnych w przedsiębiorstwach

ej 9 pracowników według grup sekcji PKD 2007 we Wrocławiu w


żecie Wrocławia był

ej 15%) odnotowano w latach

11, 2015 miały miejsce zmiany

Ministra Finansów dotyczących

Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem gminy Wrocław w


, tom 2, Urząd Statystyczny ąd Statystyczny we Wrocławiu,

Biorąc pod uwagę liczbę

zauważyć, że w ich strukturze w badanym okresie najwi

handlowo-usługowe (od 20% w 2012 do 33% w 2014 roku), stosunkowo du

biurowe (od ok. 15% w 2013 do prawie 26% w 2014 roku). W 2015 roku najwi

miały budynki handlowo-usługowe, kolejne były biurowe, nast

magazynowe (zob. rysunek 14).

Rysunek 14. Zmiany struktury nowych budynków niemieszkalnych we Wrocławiu według pełnionych funkcji w latach 2010Źródło: opracowanie własne na podst17.06.2016].

Jak przedstawiono na rysunku 15 struktura mierzona powierzchni

budynków w badanym okresie była zró

budynków handlowo-usługowych wahał si

50% (w latach 2010 i 2015), z kolei udział powierzchni biurowych

roku) do ponad 64% (w 2014 roku).

ę liczbę nowo wybudowanych budynków niemieszkalnych nale

e w ich strukturze w badanym okresie największy udział miały budynki

usługowe (od 20% w 2012 do 33% w 2014 roku), stosunkowo duż

biurowe (od ok. 15% w 2013 do prawie 26% w 2014 roku). W 2015 roku najwi

usługowe, kolejne były biurowe, następnie przemysłowe i

magazynowe (zob. rysunek 14).

. Zmiany struktury nowych budynków niemieszkalnych we Wrocławiu według pełnionych funkcji w latach 2010-2015 (w %)


Jak przedstawiono na rysunku 15 struktura mierzona powierzchnią uż

budynków w badanym okresie była zróżnicowana. Przykładowo udział powierzchni nowych

usługowych wahał się w przedziale od 11% (w 2014 roku) do prawie

50% (w latach 2010 i 2015), z kolei udział powierzchni biurowych – od ok. 18% (w 2015

roku) do ponad 64% (w 2014 roku).

nowo wybudowanych budynków niemieszkalnych należy

kszy udział miały budynki

usługowe (od 20% w 2012 do 33% w 2014 roku), stosunkowo duży także budynki

biurowe (od ok. 15% w 2013 do prawie 26% w 2014 roku). W 2015 roku największy udział

ępnie przemysłowe i

. Zmiany struktury nowych budynków niemieszkalnych we Wrocławiu według

awie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dostęp:

Jak przedstawiono na rysunku 15 struktura mierzona powierzchnią użytkową nowych

nicowana. Przykładowo udział powierzchni nowych

w przedziale od 11% (w 2014 roku) do prawie

od ok. 18% (w 2015

Rysunek 15. Zmiany struktury powierzchni uwe Wrocławiu według pełnionych funkcji w latach 2010Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych https://bdl.stat.gov.pl, [dost17.06.2016].

Ważnymi podmiotami gospodarki Wrocławia s

danych PAIIZ (stan skumulowany na koniec 2015 roku) we Wrocławiu miało swoje siedziby

94 z listy największych inwestorów zagranicznych w Polsce (na li

2400 podmiotów); kolejnych ponad 30 zlokalizowało si

Wrocławia. Kapitał ulokowany we Wrocławiu pochodził z 20 ró

przedstawiono w tabeli 4 najwi

Niemiec (28 jednostek), kolejne miejsca zajmowali inwestorzy z USA (11) i Francji (10).

Tabela 4. Struktura geograficzna najwi(stan na 31 grudnia 2015 roku)

Państwo Niemcy USA Francja Austria Wielka Brytania Holandia Japonia Szwecja Hiszpania Indie Szwajcaria Dania Finlandia

Zmiany struktury powierzchni użytkowej nowych budynków niemieszkalnych we Wrocławiu według pełnionych funkcji w latach 2010-2015 (w %)


nymi podmiotami gospodarki Wrocławia są inwestorzy zagraniczni. Według


kszych inwestorów zagranicznych w Polsce (na liście znajduje si

dmiotów); kolejnych ponad 30 zlokalizowało się w obszarze metropolitalnym

Wrocławia. Kapitał ulokowany we Wrocławiu pochodził z 20 różnych krajów. Jak

przedstawiono w tabeli 4 najwięcej podmiotów z listy dużych inwestorów pochodziło z

), kolejne miejsca zajmowali inwestorzy z USA (11) i Francji (10).

Struktura geograficzna największych inwestorów zagranicznych we Wrocławiu (stan na 31 grudnia 2015 roku)

Liczba inwestorów28 11 10 5 5 4 4 4 3 3 3 2 2

ytkowej nowych budynków niemieszkalnych


inwestorzy zagraniczni. Według


ście znajduje się prawie

w obszarze metropolitalnym

Wrocławia. Kapitał ulokowany we Wrocławiu pochodził z 20 różnych krajów. Jak

ych inwestorów pochodziło z

), kolejne miejsca zajmowali inwestorzy z USA (11) i Francji (10).

kszych inwestorów zagranicznych we Wrocławiu

Liczba inwestorów

Kanada 2 Luksemburg 2 Norwegia 2 Estonia 1 Korea Płd. 1 Słowacja 1 Włochy 1 Źródło: opracowanie własne na podstawie: http://www.paiz.gov.pl/publikacje/inwestorzy_zagraniczni_w_polsce, [dostęp: 29.06.2016].

Dominowali inwestorzy działający w przemyśle przetwórczym (34 podmioty), kolejne

miejsca zajmowały podmioty zajmujące się handlem i naprawami (12), informacją i

komunikacją (11) oraz należące do sekcji usług: działalność profesjonalna, naukowa i

techniczna (10), pięciu dużych inwestorów prowadziło działalność zaliczoną do sekcji

budownictwo7.

W podstrefie Wrocław Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Invest-Park

działało 16 podmiotów (stan na koniec czerwca 2016 roku)8. Efekty funkcjonowania tej

podstrefy według stanu na koniec 2014 roku to nakłady inwestycyjne skumulowane o

wartości prawie 1,6 mld zł i ok. 7,3 tys. nowych miejsc pracy9. Od końca 2012 roku nakłady

te wzrosły o ponad 70%, a liczba nowo utworzonych miejsc pracy – o prawie 68%10.

Działalność podmiotów gospodarczych we Wrocławiu w badanym okresie można

ocenić umiarkowanie pozytywnie. Bazując na danych z Banku Danych Lokalnych GUS

należy podkreślić wzrost liczby podmiotów (o 16% od 2009 roku do 2015 roku) oraz nowych

miejsc pracy (o 8% w latach 2009-2014, dane dla podmiotów zatrudniających powyżej 9

pracowników). Ważny jest dynamiczny wzrost liczby podmiotów z sekcji uznawanych za

nowoczesne i wiedzochłonne: sekcja J (Informacja i komunikacja) wzrost od 2009 roku o

prawie 80% (stan na 31.12.2015), P (Edukacja) o 46% oraz M (Działalność profesjonalna,

naukowa i techniczna) o ok. 34%, przewiduje się dalszy wzrost liczby podmiotów z sekcji R

(Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją) - w latach 2009-2015 wyniósł on ok.

16%. W latach 2009-2015 średnio rocznie rejestrowano 1460 nowych podmiotów w

przemyśle i budownictwie łącznie (sekcje BCDEF), w tym samym okresie wyrejestrowano

średnio rocznie 1241 podmiotów; w 2015 roku liczba podmiotów zarejestrowanych netto w

7 Na podstawie: http://www.paiz.gov.pl/publikacje/inwestorzy_zagraniczni_w_polsce, [dostęp: 29.06.2016]. 8 https://invest-park.com.pl/o-strefie/firmy-w-strefie/, [dostęp: 30.06.2016]. 9 H. Godlewska-Majkowska i in., Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2015. Województwo dolnośląskie, Raport przygotowany na zlecenie Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A. w Instytucie Przedsiębiorstwa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 2015, s. 28. 10 Obliczono na podstawie: tamże oraz H. Godlewska-Majkowska i in., Atrakcyjność inwestycyjna regionów 2013. Województwo dolnośląskie, Specjalne strefy ekonomiczne w województwie dolnośląskim – efekty funkcjonowania, Centrum Analiz Regionalnych i Lokalnych, Warszawa 2013, s. 6.

tych sekcjach wyniosła 329. W przemyśle i budownictwie stosunkowo szybko rosły nakłady

inwestycyjne oraz wartość brutto środków trwałych, przy jednoczesnej stabilizacji

zatrudnienia. Z kolei w usługach notowano stabilizację lub spadek nakładów inwestycyjnych

przy jednoczesnym wzroście liczby pracujących.

Oceniając funkcjonowanie przedsiębiorstw z punktu widzenia ich europejskiej oraz

globalnej konkurencyjności i innowacyjności warto zwrócić uwagę na stymulanty, które

mogą przyczynić się do poprawy ich pozycji w przyszłości. Obejmują one (stosowane już w

badanym okresie) wsparcie: działań promocyjnych, w szczególności w wymiarze

międzynarodowym, pozyskiwania kontrahentów, w tym zagranicznych, powstawania nowych

firm, ze szczególnym uwzględnieniem wdrażających innowacyjne projekty. Tego typu

działania powinny być poszerzane i pogłębiane w przyszłości.

Jeżeli chodzi o wytwarzanie wartości dodanej brutto, w której największy udział mają

podmioty gospodarcze, najszybsze przyrosty we Wrocławiu (mierzone w cenach realnych),

według danych Bank Danych Lokalnych GUS, miały miejsce w latach 2002, 2006 i 2007 (po

12% w stosunku do roku wcześniejszego). Wskaźnik ten, jak w każdej gospodarce, reagował

na wahania cykliczne mające miejsce w gospodarce światowej; słabiej od 2006 roku, do

czego przyczyniło się wykorzystanie z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

W profilu inwestycyjnym przedsiębiorstw sektora prywatnego Wrocławia silną

pozycję zajmują gałęzie przemysłu: środków transportu, elektronika użytkowej,

farmaceutycznego, biotechnologicznego, informatycznego oraz sprzętu AGD i RTV. Wśród

usług należy wymienić przede wszystkim usługi z zakresu: informacji i komunikacji,

finansowo-księgowe, informatyczne oraz zaliczane do grupy działalności profesjonalnej,

naukowej i technicznej. W ostatnich latach zyskują na znaczeniu usługi związane z rozrywką,

wypoczynkiem i rekreacją.

Ważną rolę, przede wszystkim od 2005 roku, odgrywały także inwestycje publiczne i

inne wspófinansowane ze środków Unii Europejskiej 11 . Inwestycje te omówiono w

podziale na grupy:

1. Inwestycje związane z transportem,

2. Inwestycje w badania, rozwój i innowacje,

3. Inwestycje w kulturę i sztukę,

4. Inwestycje w opiekę zdrowotną i inne.

11 Opracowano na podstawie: http://www.mapadotacji.gov.pl/projekty?wojewodztwo=1&powiat=29&fundusz=&program=&dzialanie=&beneficjent=&tytul=&lata=2014, [dostęp: 28.06.2016].

Główne inwestycje w infrastrukturę drogową i kolejową, współfinansowane ze

środków Unii Europejskiej, które dotyczą poprawy dostępności terytorialnej Wrocławia

(beneficjantem inny podmiot niż gmina Wrocław) to: budowa autostradowej obwodnicy

Wrocławia A8; budowa drogi ekspresowej S5 odc. Korzeńsko – Wrocław (w. Widawa) -

projekt do realizacji w latach 2014-2020; modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku

Wrocław - Poznań (etap II – odcinek Wrocław – granica województwa dolnośląskiego);zakup

elektrycznych zespołów trakcyjnych dla PKP Intercity S.A.; budowa drogi wojewódzkiej od

drogi krajowej nr 94 do drogi wojewódzkiej nr 455 wraz z ich węzłami; modernizacja linii

kolejowej E30 (etap II) - wdrożenie ERTMS/ETCS i ERTMS/GSM-R w Polsce na odcinku

Legnica - Wrocław – Opole; odtworzenie zabytkowego historycznego kompleksu Dworca

Wrocław Główny z przebudową kolejowej infrastruktury technicznej,

We Wrocławiu (beneficjentem gmina Wrocław) w zakresie poprawy dostępności

transportowej w latach 2007-2013 realizowano m.in. następujące projekty: Zintegrowany

System Transportu Szynowego w Aglomeracji i we Wrocławiu (2 etapy), Inteligentny system

transportu "ITS Wrocław", budowa Północnej Obwodnicy Śródmiejskiej we Wrocławiu.

Jednym z kluczowych projektów była rozbudowa i modernizacja infrastruktury lotniskowej i

portowej w Porcie Lotniczym Wrocław S.A. W latach 2004-2006 największe projekty

transportowe realizowane przez gminę Wrocław to: przebudowa Mostów Warszawskich;

przebudowa Średnicowej Linii Tramwajowej Północ-Południe; przebudowa multimodalnego

węzła komunikacyjnego pl. Powstańców Wielkopolskich; budowa Obwodnicy Śródmiejskiej

od ul. Grabiszyńskiej do ul. Szwajcarskiej; przebudowa wiaduktu w ciągu Obwodnicy

Śródmiejskiej - droga nr 347; przebudowa pl. Grunwaldzkiego w ciągu drogi krajowej nr 8

oraz przebudowa ul. Żmigrodzkiej w ciągu drogi krajowej nr 5.

W ramach inwestowania w innowacje, badania i rozwój należy wymienić przede

wszystkim projekty: Wrocławskiego Centrum Badań (EIT+): Dolnośląskie Centrum

Materiałów i Biomateriałów, Wykorzystanie nanotechnologii w nowoczesnych materiałach,

Biotechnologie i zaawansowane technologie medyczne; Wrocławskiego Parku

Technologicznego S.A.: Od Wrocławskiego Parku Technologicznego do Innopolis Wrocław,

Utworzenie Wrocławskiego Parku Przemysłowo-Technologicznego na bazie majątku

pozostałego po dawnej Państwowej Fabryce Wagonów PAFAWAG we Wrocławiu;

Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego we Wrocławiu: WROVASC - Zintegrowane

Centrum Medycyny Sercowo-Naczyniowej; Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej

im. Ludwika Hirszfelda PAN: Utworzenie Zintegrowanego Laboratorium NeoLek -

Doświadczalnej Onkologii i Innowacyjnych Technologii, Utworzenie bazy danych

immunogenetycznych polskiej populacji MultiGenBank; projekty Politechniki Wrocławskiej.

W kategorii tej projekty były realizowane także przez przedsiębiorstwa komercyjne, w tym

podmioty z udziałem kapitału zagranicznego.

Wśród inwestycji w kulturę i sztukę należy wymienić przede wszystkim: budowę

Narodowego Forum Muzyki; przebudowę teatru muzycznego Capitol; rewaloryzację i

przebudowę budynku "Pawilonu Czterech Kopuł" na cele wystawiennicze Muzeum

Narodowego we Wrocławiu; rozbudowę Opery Wrocławskiej wraz z budową Sceny Letniej;

modernizację sceny im. J. Grzegorzewskiego w Teatrze Polskim we Wrocławiu wraz z

zakupem niezbędnego sprzętu; przebudowę niecki wodnej położonej przy Hali Stulecia we

Wrocławiu na fontannę multimedialną; przebudowę Kina „Warszawa” i utworzenie tam

Dolnośląskiego Centrum Filmowego; budowę Systemu Informacji Miejskiej; digitalizację i

publikację internetową piśmienniczych zbiorów specjalnych Ossolineum we Wrocławiu.

Inwestycje związane z opieką zdrowotną to m.in. budowa Ponadregionalnego

Centrum Onkologii Dziecięcej we Wrocławiu – „Przylądek Nadziei”. Rozbudowa

Akademickiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu (blok Kliniki Transplantacji Szpiku,

Onkologii i Hematologii Dziecięcej), a także utworzenie ogólnopolskiego ośrodka innowacji i

transferu technologii w zakresie e-zdrowia.

Inicjatywą wspierającą przedsiębiorczość było powołanie Dolnośląskiego Funduszu

Powierniczego. Warto podkreślić także znaczenie inwestycji zmierzających do poprawy

bezpieczeństwa przeciwpowodziowego i gospodarki wodno-ściekowej; w latach 2007-2015

realizowano duże zadania inwestycyjne związane z modernizacją Wrocławskiego Węzła

Wodnego (przebudowa systemu ochrony przeciwpowodziowej – 2 etapy) oraz poprawą

gospodarki wodno-ściekowej we Wrocławiu (Etap 5).

1.2 Syntetyczna diagnoza prospektywna potencjału innowacyjnego i naukowo-

badawczego

Wstęp Obecnie w gospodarce opartej na wiedzy kluczowym czynnikiem rozwoju staje się wiedza

i nieustannie wzrasta znaczenie tych jednostek przestrzennych (państw, regionów i miast), w

których występuje sprzężenie nauki, techniki i produkcji. W tym kontekście ważnym

obszarem oddziaływania polityki rozwoju staje się coraz powszechniej realizowanie polityki

innowacyjnej polegającej na wspieraniu: podmiotów wdrażających innowacje, rozwoju

nowoczesnej infrastruktury, a także ułatwianiu i intensyfikacji współpracy nauki z biznesem.

W Polsce od kilku lat można zaobserwować, że innowacje pełnią ważną rolę w rozwoju

gospodarki oraz zajmują istotne miejsce w polityce kraju, regionów oraz poszczególnych

miast.12

Celem niniejszej części opracowania jest diagnoza potencjału naukowo-badawczego i

innowacyjnego Wrocławia, gdyż silny sektor badawczo-rozwojowy (B+R) i innowacyjna

gospodarka są jednym z kluczowych czynników sukcesu miast i regionów.

W celu określenia innowacyjnego potencjału miasta należy określić poziom innowacyjności

poszczególnych grup czynników, które mają istotny wpływ na tworzenie środowiska innowacji w

mieście tj.: potencjał naukowy i badawczo-rozwojowy, istnienie i poziom instytucji otoczenia

biznesu oraz innowacyjność przedsiębiorstw zlokalizowanych w mieście 13 . Należy

podkreślić, że innowacyjności sprzyja: inwestowanie w B+R, współpraca uczelni wyższych i

innych jednostek naukowo-badawczych z biznesem, jak również dostępność

kapitału.Ponadto, istotne jest tworzenie odpowiednich warunków motywacji materialnej dla

twórców innowacji technicznych i organizacyjnych, promowanie innowacyjnych osiągnięć w

gospodarce, a także rozwój i promocja nowych technologii informacyjnych i

komunikacyjnych w gospodarstwach domowych, przedsiębiorstwach oraz administracji

publicznej 14 . Istotne dla rozwoju innowacyjności jest także promowanie postaw

12 N. Derlukiewicz: Wspieranie innowacyjności w polskich regionach [w:] Biblioteka Regionalisty 2013, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013, s. 19. 13 J. Chądzyński, A. Nowakowska, Z. Przygodzki, Region i jego rozwój w warunkach globalizacji. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2007, s. 144-145. 14 Efektywność gospodarki opartej na wiedzy. Teoria i praktyka. Red. T. Kamińska, J. Fryc, B. Majecka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007, s. 55.

proinnowacyjnych wśród społeczeństwa oraz podejmowanie działań, które będą impulsem dla

rozwoju innowacji.15

Na podstawie przeglądu literatury dotyczącej podstaw innowacyjności dla celów niniejszego

opracowania przyjmuje się, że potencjał innowacyjny miasta jest to zestaw czynników danego

obszaru terytorialnego sprzyjających działalności innowacyjnej podejmowanej przez

podmioty funkcjonujące w tym mieście. 16 W tym celu w opracowaniu zebrano różnego

rodzaju informacje oraz dostępne dane, które przedstawiają pozycję miasta Wrocław w

kontekście jego potencjału naukowego, badawczego i innowacyjnego.

Przedstawiono potencjał naukowo-badawczy i innowacyjny, na który we Wrocławiu składają

się przede wszystkim uczelnie wyższe (wraz z kadrą studencką oraz naukową), instytuty

badawcze, centra transferu technologii, parki naukowe i technologiczne, inkubatory

przedsiębiorczości oraz inne instytucje otoczenia biznesu wspierające badania i innowacje. W

opracowaniu wykorzystano dostępne dane GUS oraz dane pochodzące z innych opracowań i

raportów. W opracowaniu wykorzystano następujące metody: obserwacji i wnioskowania

eksperckiego, analizę dostępnych danych statystycznych, przegląd literatury, raportów, analiz

i stron internetowych.

Potencjał naukowo- badawczy

Sektor nauki jest jednym z podstawowych obszarów wymienianych przy analizach

potencjałów innowacyjnych. Z danych GUS wynika, że we Wrocławiu funkcjonuje: 106

szkół podstawowych, 71 gimnazjalnych, 96 ponadgimnazjalnych, 40 szkół licealnych, 19

techników, 80 policealnych, 23 wyższe oraz 42 szkoły dla dorosłych.17 We Wrocławiu

działają także placówki, które już od najmłodszych lat kształcą w językach obcych (żłobek,

przedszkole, gimnazjum, szkoła podstawowa oraz liceum).

Wrocław to największy w regionie i jeden z największych ośrodków akademickich w kraju

kształcący około 130 tys. studentów rocznie (np. w roku 2013/2014 było to 126 534

studentów)18.

15 N. Derlukiewicz, Rola innowacji w rozwoju przestrzennym, [w:] Współczesne koncepcje przestrzennego rozwoju gospodarki i społeczeństwa pod red. S. Korenika, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2010, s. 87. 16 P. Siłka,Potencjał innowacyjny wybranych miast Polski a ich rozwój gospodarczy, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, Prace Geograficzne nr 236, PAN, Warszawa 2012, s.57. 17 Rocznik Statystyczny Wrocławia 2014, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2014, s. 157, dane z 2013 roku 18 Ibidem, s. 158.

Na 438 szkół wyższych działających w roku 2013/2014 w Polsce, 23 szkoły funkcjonują we

Wrocławiu (5,3%).

Miasto posiada bardzo silny potencjał naukowo - badawczy, gdyż na jego obszarze

funkcjonuje obecnie9 publicznych szkół wyższych (plus filia krakowskiej szkoły teatralnej),

które zarówno kształcą kadry, jak i prowadzą badania naukowe w różnych dziedzinach.

Szkołami publicznymi działającymi na obszarze miasta Wrocław są:

− Politechnika Wrocławska,

− Uniwersytet Wrocławski,

− Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu,

− Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu,

− Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,

− Akademia Wychowania Fizycznego,

− Akademia Sztuk Pięknych,

− Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego,

− Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. Gen. T. Kościuszki.

− Państwowa Wyższa Szkoła Teatralna im. L. Solskiego w Krakowie Filia we

Wrocławiu

We Wrocławiu działa także kilkanaście uczelni niepublicznych, które oferują studia eko-

nomiczne, medyczne, techniczne, filologiczne, turystyczne, artystyczne, humanistyczne,

społeczne, prawno-administracyjne, np.:

− Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu,

− Dolnośląska Szkoła Wyższa,

− Ewangelikalna Wyższa Szkoła Teologiczna we Wrocławiu,

− Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu,

− Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Zarządzania i Coachingu we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Zarządzania EDUKACJA we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Prawa im. H. Chodkowskiej

− Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Medyczna w Legnicy Zamiejscowy Wydział Pielęgniarstwa we

Wrocławiu

− Szkoła Wyższa Rzemiosł Artystycznych i Zarządzania we Wrocławiu

− Wrocławska Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej HORYZONT

− Wyższa Szkoła EDUKACJA W SPORCIE w Warszawie Instytut Sportu i Rekreacji

we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Fizjoterapii we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Humanistyczna we Wrocławiu

− Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania COPERNICUS we Wrocławiu

− Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu

Liczba wszystkich studentów kształcących się we Wrocławiu w roku 2013/2014 to 126534,

co stanowi 8,2% wszystkich studentów uczących się w Polsce (1549,9 tys.).

Należy podkreślić, że w województwie dolnośląskim 84% studentów korzysta z oferty

uczelni wrocławskich.19 Biorąc pod uwagę dane zawarte w tabeli 5. Obecnie we Wrocławiu

największą uczelnią pod względem liczby studentów jest Politechnika Wrocławska, następnie

Uniwersytet Wrocławski i niepubliczna Wyższa Szkoła Bankowa. Do istotnych pod

względem ilości kształcących studentów uczelni zaliczyć można jeszcze: Uniwersytet Eko-

nomiczny we Wrocławiu, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny

im. Piastów Śląskich we Wrocławiu i Akademię Wychowania Fizycznego.

Tabela 5. Studenci na najważniejszych uczelniach we Wrocławiu w roku 2013/2014

Nazwa Uczelni Liczba studentów

Politechnika Wrocławska 34428

Uniwersytet Wrocławski 26239

Wyższa Szkoła Bankowa 14507

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 13867

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 10664

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 5349

Akademia Wychowania Fizycznego 3976

Źródło: opracowanie własne na podstawie: Rocznik Statystyczny Wrocławia 2014, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2014, s. 174-178.

Największą uczelnią we Wrocławiu jest zdecydowanie Politechnika Wrocławska, która

posiada 16 wydziałów, zatrudnia 2 126 pracowników naukowo-dydaktycznych i oferuje 44

różnorodne kierunki kształcenia oraz odnotowała już 1450 zgłoszeń

19 Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Dolnośląskiego na lata 2011‒2020, s. 32.

patentowych.20 Politechnika Wrocławska zajęła 2 miejsce wśród polskich uczelni

technicznych i 5 miejsce wśród wszystkich uczelni w Polsce w Rankingu Szkół Wyższych

Perspektywy 2016. W rankingu tym na 7 miejscu znalazł się Uniwersytet Wrocławski,

pozostałe uczelnie zajęły niestety dość odległe miejsca.21

Wrocławskie uczelnie (Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

oraz Politechnika Wrocławska) od wielu lat prowadzą także kierunki studiów w języku

angielskim, a studia te cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród młodzieży.

Uczelnie wyższe są kluczowe dla rozwoju kadr, a tym samym mają wpływ na rozwój

zasobów ludzkich w mieście.W kontekście potencjału innowacyjnego i naukowo-badawczego

szczególnie istotne są zasoby ludzkie dla nauki i techniki, które tworzą osoby aktualnie

zajmujące się lub potencjalnie mogące zająć się pracami związanymi z tworzeniem,

rozwojem, rozpowszechnianiem i zastosowaniem wiedzy naukowo-technicznej.22

We Wrocławiu na uczelniach wyższych pracuje 7404 nauczycieli akademickich, w tym:23

− 1659 profesorów (ale tylko 607 profesorów zwyczajnych),

− 89 docentów,

− 3748 adiunktów,

− 671 asystentów,

− 748 starszych wykładowców,

− 338 wykładowców,

− 66 lektorów oraz

− 30 instruktorów.

Dla porównania w Polsce pracuje 98497 nauczycieli akademickich, tak więc we

Wrocławiu jest zatrudnionych 7,2 %.

Warto też wspomnieć, że na wrocławskich uczelniach jest 4386 uczestników studiów

doktoranckich oraz 10088 słuchaczy studiów podyplomowych. Wrocław jako ośrodek

akademicki cieszy się także popularnością wśród cudzoziemców, o czym może świadczyć

liczba studentów zagranicznych, która w roku 2014 wynosiła 2872 i obserwuje się tendencję

wzrostową.

Biorąc pod uwagę umiędzynarodowienie wrocławskich uczelni wyższych należy zaznaczyć,

że w latach 2009-2014 wiele wrocławskich uczelni brało udział w ramach programu Erasmus

20 www.portal.pwr.wroc.pl 21 http://www.perspektywy.pl/RSW2016/ranking-uczelni-akademickich 22 Innowacyjność w województwie dolnośląskim, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2015 23 Dane z 2014 roku,

dotyczącego wyjazdów zagranicznych zarówno studentów, jak i pracowników naukowo-

dydaktycznych, co przedstawiają dane zawarte w tabeli 6. Wymiana wiedzy i doświadczeń z

innymi ośrodkami z zagranicy pozwala na zwiększenie potencjału innowacyjnego.

Tabela 6.Wyjazdy studentówi pracowników naukowych w ramach programu Erasmus we Wrocławiu w latach 2009-2014

Nazwa Uczelni 2009/10 2010/2011 2011/2012 2012/2013 2013/2014

s p s p s p s p s p Uniwersytet Wrocławski 526 205 512 165 526 205 527 238 480 249 Politechnika Wrocławska 226 60 237 101 276 74 280 67 276 60 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

191 9 145 16 154 33 158 35 171 39

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

74 8 80 9 76 9 85 9 65 8

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

63 10 70 7 60 13 62 7 69 7

Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu

8 10 9 10 6 11 9 9 12 10

Akademia Sztuk Pięknych we Wrocławiu

39 15 43 22 34 21 32 39 33 20

Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu

40 13 50 10 42 16 50 12 43 14

Wyższa Szkoła Bankowa

26 7 26 6 23 6 24 1 20 5

Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

24 5 30 10 26 11 20 12 20 10

Wyższa Szkoła Zarządzania Edukacja

1 0 2 2 4 2 0 0 2 1

Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu

5 1 2 2 3 3 4 1 4 2

Wyższa Szkoła Filologiczna we Wrocławiu

21 6 23 5 28 8 30 4 35 3

Dolnośląska Szkoła Wyższa 27 10 19 11 24 11 22 15 15 10 Wrocławska Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej

6 1 1 1 6 2 1 2 2 -

Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki

- - - - 15 5 23 12 30 10

Wyższa Szkoła Humanistyczna we Wrocławiu

4 7 3 1 3 3 - - 2 1

Niepubliczna Wyższa Szkoła Medyczna we Wrocławiu

- - - - - - - - 0 1

Ewangelikalna Wyższa Szkoła Teologiczna

0 3 0 2 0 4 - 4 0 7

s- studenci p-pracownicy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Erasmus

W roku 2013/2014 Uniwersytet Wrocławski znalazł się z pierwszej piątce polskich uczelni

pod względem zarówno wysyłania studentów za granicę, jak i przyjmowania studentów

zagranicznych.24 Ok. 11% wszystkich studentów wyjeżdzających w ramach programu

Erasmus pochodzi z uczelni wrocławskich. Jak widać z danych zamieszczonych w tabelach 7

i 8 innymi uczelniami najprężniej działającymi w kwestiach wymiany międzynarodowej

zarówno studentów, jak i kadr są Politechnika Wrocławska i Uniwersytet Ekonomiczny we

Wrocławiu.

Tabela 7. Studenci korzystający z programu Erasmus we Wrocławiu w roku akademickim 2013/14

Nazwa Uczelni

Liczba wyjeżdzających studentów na

studia

Liczba wyjeżdzających studentów na

praktyki

Przyjazdy studentów

zagranicznych

Uniwersytet Wrocławski 480 150 427 Politechnika Wrocławska 276 70 237 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 171 3 200 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu

65 46 93


69 82 52


12 0 10


33 18 25


43 18 19

Wyższa Szkoła Bankowa 20 25 15 Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

20 5 45

Wyższa Szkoła Zarządzania Edukacja 2 3 8 Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu

4 2 3


35 10 7

Dolnośląska Szkoła Wyższa 15 6 23 Wrocławska Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej

2 0 0

Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki

30 0 21


2 2 3


0 4 0

24 http://ec.europa.eu/education/library/statistics/2014/poland_en.pdf


0 1 0

RAZEM 1279 445 1188 Ogółem w Polsce 11381 4136 10593 Udział Uczelni wrocławskich na tle Polski (%)

11,2 10,7 11,2


Tabela 8. Pracownicy korzystający z Erasmusa we Wrocławiu w roku akademickim 2013/14

Nazwa Uczelni

Wyjazdy nauczycieli

akademickich w celu

prowadzenia zajęć

Wyjazdy nauczycieli

akademickich w celach

szkoleniowych

Przyjazdy nauczycieli

akademickich w celu

prowadzenia zajęć

Uniwersytet Wrocławski 249 164 137 Politechnika Wrocławska 60 74 37 Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 39 4 19


8 3 16


7 15 1


10 33 17


20 4 6


14 11 10

Wyższa Szkoła Bankowa 5 6 9 Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu

10 6 5

Wyższa Szkoła Zarządzania Edukacja

1 8 1

Międzynarodowa Wyższa Szkoła Logistyki i Transportu we Wrocławiu

2 2 2


3 5 6

Dolnośląska Szkoła Wyższa 10 11 1 Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki

10 5 14


1 5 0


1 1 1


7 6 1

RAZEM 457 363 283 Ogółem w Polsce 4388 2841 2612 Udział Uczelni wrocławskich na tle Polski ( %)

10,4 12,8 10,8


Warto też odnotować, że aż 61 pracowników z wrocławskich uczelni i instytucji badawczych

wzięło udział w programie TOP 500, który realizowany był w Polsce w latach 2011-2015 i

miał na celu podniesienie kwalifikacji 500 naukowców i pracowników centrów transferu

technologii w zakresie współpracy z gospodarką, zarządzania badaniami naukowymi oraz

komercjalizacji ich wyników poprzez 2 miesięczne staże w najlepszych ośrodkach

naukowych na świecie z listy szanghajskiej (Academic Ranking of World Universities -

ARWU), jak StanfordUniversity, University California –Berkeley w Stanach Zjednoczonych i

University of Cambridge w Wielkiej Brytanii.25

We Wrocławiu funkcjonują także 4 brokerzy innowacji (2 z Politechniki Wrocławskiej i 2 z

Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu), wyłonieni przez MNISW w

ramach projektu „Brokerzy Innowacji”, który realizowany był w latach 2013-2015. Do

głównych zadań brokerów innowacji zalicza się identyfikowanie projektów badawczych,

które mają wysoki potencjał komercyjny, oraz budowanie i utrzymywania sieci powiązań

między środowiskiem naukowym a otoczeniem gospodarczym, służących inicjowaniu

procesów komercjalizacji wyników badań naukowych poprzez następujące działania:26

− nawiązywanie kontaktów i organizację spotkań z przedstawicielami środowiska

naukowego i gospodarczego służących inicjowaniu procesów komercjalizacji

wyników badań naukowych,

− przygotowywanie wykazów projektów badawczych posiadających, w ocenie brokera,

wysoki potencjał komercyjny wraz z analizą przesłanek uzasadniających taką ocenę,

− inicjowanie zakładania spółek typu spin off lub zawierania umów licencyjnych.

W tym kontekście funkcja brokera innowacji jawi się jako w pełni innowacyjna idea oraz

związane z nią rozwiązanie organizacyjne, zmierzające do zapewnienia wysokiego poziomu

współpracy pomiędzy przedstawicielami świata nauki (zdolnymi do tworzenia innowacyjnych

rozwiązań), a przedstawicielami biznesu.

We Wrocławiu uczelnie wyższe coraz częściej nawiązują współpracę z biznesem. Współpraca

ta umożliwia dostosowanie programów nauczania do wymogów rynku pracy (dzięki czemu

25 http://top500innovators.org 26 http://www.nauka.gov.pl/brokerzy-innowacji/

przedsiębiorstwa zyskują dobrze przygotowanych do pracy młodych pracowników), jak

również polega na podejmowaniu wspólnych projektów w oparciu o bazę techniczną firm i

zaplecze naukowe uczelni.27

Oprócz uczelni wyższych we Wrocławiu działają także liczne instytuty badawcze, które

również są elementem potencjału innowacyjnego miasta Wrocław, np.:

− KGHM CUPRUM Sp. z o.o. Centrum Badawczo-Rozwojowe,

− KerallaResearch Instytut Badań i Rozwiązań B2B,

− Instytut im. Jerzego Grotowskiego,

− POLTEGOR INSTYTUT- Instytut Górnictwa Odkrywkowego,

− Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda,

− Ekologis s.c. Laboratorium Badań Środowiskowych,

− Instytut Elektrotechniki, Oddział Technologii i Materiałoznawstwa

Elektrotechnicznego we Wrocławiu,

− Instytut Nauk Geologicznych PAN. Ośrodek Badawczy,

− Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o.,

− Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej,

− TeslabMedica Sp. z o.o. Instytut badawczo – rozwojowy,

− GRUPA BADAWCZA DSC Sp. z o.o.,

− Instytut Technologiczno - Przyrodniczy. Dolnośląski Ośrodek Badawczy,

− Centrum Badań Kosmicznych PAN. Zakład Fizyki Słońca,

− Instytut Autostrada Technologii i Innowacji (IATI).

Funkcjonujące na terenieWrocławia instytucje badawcze oferują i prowadzą różnego rodzaju

badania, prace rozwojowe oraz działalność wdrożeniową, popularyzacyjną, doradczą,

edukacyjną, szkoleniową, promocyjną i wynalazczą.Omawiając potencjał innowacyjny miasta

Wrocław należy poruszyć kwestię patentów, gdyż patent jest bardzo ważnym narzędziem

ochrony wynalazku, wykorzystywanym przez podmioty gospodarcze. Patent pomaga

przedsiębiorstwom utrzymać przewagę konkurencyjną i przyznawany jest na wynalazek,

który jest nowy, posiada poziom wynalazczy i nadaje się do przemysłowego zastosowania

27 http://invest-in-wroclaw.pl/kluczowe-dane/innowacyjnosc/wspolpraca-nauki-z-przemyslem/

28(a więc po wdrożeniu może stać się innowacją). Około 6% wszystkich składnych wniosków

patentowych w Polsce pochodzi z Wrocławia.29

W tab. 9 przedstawiona została aktywność wrocławskich podmiotów w latach 2010-2015 w

zakresie zgłaszania wniosków patentowych do Urzędu Patentowego RP.

Tabela 9. Wnioski patentowe zgłoszone przez wrocławskie podmioty w latach 2010-2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP

Niewątpliwie liderem w kwestii składania wniosków patentowych są uczelnie wyższe, w tym

przede wszystkim Politechnika Wrocławska oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu.

Niemniej jednak na uwagę zasługuje także dość wysoka aktywność osób fizycznych i innych

podmiotów gospodarczych. Niestety nieco gorzej sytuacja wygląda w kontekście uzyskiwania

patentów. W tab.10 zaprezentowano skuteczność w uzyskiwaniu patentów i najlepszy wynik

28 http://www.pi.gov.pl/ 29 Średnia obliczona za lata 2010-2015 30 W 2012 roku jeszcze jeden wniosek został złożony przez Dolnośląską Szkołę Wyższą 31 W 2013 roku jeszcze jeden wniosek został złożony przez Akademię Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta We Wrocławiu 32 W 2014 roku jeszcze jeden wniosek został złożony przez Wyższą Szkołę Oficerską Wojsk Lądowych im. Generała Tadeusza Kościuszki

Nazwa podmiotu 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Razem

Politechnika Wrocławska 98 162 193 159 159 49 820


71 28 70 59 66 8 302


15 9 11 11 19 - 65

Uniwersytet Wrocławski 5 4 7 4 7 - 27

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

2 1 1 3 - - 7

Wrocławskie Centrum Badań EIT+

1 9 10 15 14 - 49

Instytuty badawcze i jednostki naukowe PAN

18 11 22 14 29 1 95

Osoby fizyczne 27 35 17 36 23 1 139

Podmioty sektora gospodarki 45 42 78 54 52 3 274

RAZEM 282 301 40930 35531 36932 62 1778

Ogółem wnioski patentowe zgłoszone w Polsce

4082 4818 5351 5223 4854 5670 29998

Udział jednostek z Wrocławia na tle Polski (%)

6,9 6,2 7,6 6,8 7,6 1 5,9

za okres 2010-2015 osiągnął Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu (65%), natomiast

skuteczność pozostałych podmiotów to ok. 30%.

Tabela 10. Patenty udzielone wrocławskim podmiotom w latach 2010-2015

Nazwa podmiotu Patenty udzielone Ilość patentów udzielonych do

zgłoszonych (skuteczność uzyskiwania w %)

Politechnika Wrocławska 323 39%


196 65%


19 29%

Uniwersytet Wrocławski 10 37%

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

1 14%

Wrocławskie Centrum Badań EIT+ 10 20%

instytuty badawcze i jednostki naukowe PAN

34 35%

osoby fizyczne 18 13%

podmioty sektora gospodarki 86 31%

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Patentowego RP

Według raportu o polskich metropoliach z 2015 r. ( raport dotyczył 12 miast w Polsce)

sytuacja Wrocławia w zakresie wykształcenia mieszkańców jest bardzo dobra, a poprawiający

się kapitał ludzki został uznany za mocną stronę miasta. Według Narodowego Spisu

powszechnego z 2011 r odsetek ludności z wyższym wykształceniem wynosi 31,7%, co jest

wynikiem powyżej średniej, która dla Polski wynosi 17,9%.33 Stosunek liczby studentów do

liczby mieszkańców miasta należy we Wrocławiu do jednego z najwyższych spośród

badanych miast, co nadaje miastu charakter akademicki. Przy średnim poziomie dla 12 miast

równym 100, kapitał ludzki i społeczny Wrocławia w zakresie wykształcenia wynosi

114,6.”34 Tym, co wyróżnia Wrocław na tle innych miast w Polsce jest m.in. wysoka jakość

edukacji. Według rankingu uczelni wyższych Perspektywy z 2016 roku, na 50 uczelni

biorących udział w rankingu dwie wrocławskie uczelnie znalazły się w pierwszej dziesiątce.

Politechnika Wrocławska zajęła 5 miejsce (jako druga uczelnia techniczna w Polsce po

33 http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw 34 Wrocław Nadodrzański mikrokosmos musi dalej rosnąć, Raport o polskich metropoliach 2015: http://www.wroclaw.pl/files/zzzzz%20jr/Raport-PwC-Wroclaw.pdf

Politechnice Warszawskiej), a Uniwersytet Wrocławski 7 pozycję. Uniwersytet Ekonomiczny

we Wrocławiu, znalazł się dopiero na 34 miejscu, choć jako uczelnia ekonomiczna jest to

druga pozycja w kraju, zaraz po Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu. 35

We Wrocławiu ok. 40% mieszkańców deklaruje znajomość języka obcego, przy czym

dominuje język angielski i niemiecki.36

W tym miejscu warto podkreślić, że we Wrocławiu działa wiele szkół językowych, które

posiadają bardzo bogatą ofertę (dziesięć szkół językowych oferuje naukę 7 lub więcej

języków). 37

W kontekście miejskiego społeczeństwa informatycznego (sieciowego) sytuacja we

Wrocławiu wygląda nie najgorzej, ponieważ z badań przeprowadzonych w ramach

Wrocławskiej Diagnozy Społecznej 2014 wynika, że 59% mieszkańców posiada dostęp do

komputera połączonego z Internetem. Część tych osób (29%) korzysta również z smartfonów

z dostępem do Internetu. Z wyników przeprowadzonych badań zawartych w raporcie wynika,

że we Wrocławiu w kontekście dostępu do Internetu przez mieszkańców sytuacja wygląda

następująco: 38

− 41% mieszkańców nie ma dostępu do komputera z Internetem, i tu największą grupę

stanowią osoby w wieku 45-64 lata,

− 30% mieszkańców wykorzystuje komputer z Internetem, i tu największą grupę

stanowią osoby w wieku 25-44 lata

− 29% mieszkańców korzysta zarówno z komputera, jak i smartfonu do komunikacji w

sieci, i tu również największą grupę stanowią osoby w wieku 25-44 lata.

W tym miejscu warto poruszyć kwestię dostępu do publicznego Internetu we Wrocławiu,

gdyż na terenie Wrocławia zlokalizowanych jest 67 samorządowych hotspotów

zainstalowanych w miejscach publicznych, za pośrednictwem których świadczone sąusługi

dostępu do Internetubez pobierania opłat lub w zamian za opłatęniższąniżcena rynkowa. We

Wrocławiu jest to 14 obszarów miasta zlokalizowanych w centrum, miejscach

masowejrekreacji i rozrywki, węzłach komunikacyjnych i na lotnisku.39

35 http://www.ranking.perspektywy.org/2016/ranking-uczelni-akademickich 36 S.W. Kłopot, G. Kozdraś, J. Pluta, P. Trojanowski, Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014, Raport z badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, 2014, s. 151. 37 http://invest-in-wroclaw.pl/kluczowe-dane/edukacja-i-wiedza/znajomosc-jezykow-obcych/ 38 S.W. Kłopot, G. Kozdraś, J. Pluta, P. Trojanowski, Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014, Raport z badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, 2014, s. 202-203. 39 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, Wrocław 2015, s. 97-98.

Należy jednak podkreślić, że we Wrocławiu występuje niewykorzystany potencjał związany z

udostępnianiem w Internecie profilowanej informacji związanej z osiedlem czy dzielnicą

Wrocławia. Z dedykowanych stron poświęconych dzielnicy czy najbliższego sąsiedztwa

korzysta ledwie 2% poszukujących informacji przez Internet, a informacji o wydarzeniach

dotyczących ulicy czy osiedla poszukiwało w ciągu ostatnich 12 m-cy aż 68%. 40

Instytucje i przedsiębiorstwa proinnowacyjne

Poza uczelnianymi wyższymi i instytutami badawczymi na terenie Wrocławia działają także

liczne organizacje i przedsiębiorstwa, które stanowią istotny potencjał innowacyjny miasta, a

należą do nich m.in. centra transferu technologii:

− Wrocławskie Centrum Transferu Technologii przy Politechnice Wrocławskiej,

− Medyczne Centrum Transferu Technologii Centrum Doradztwa Biznesowego i

Patentowego przy Wrocławskim Medycznym Parku Naukowo-Technologicznym,

− Dolnośląski Ośrodek Transferu Wiedzy i Technologii,

− Centrum Innowacji i Transferu Technologii Akademii Medycznej we Wrocławiu.

W tym miejscu warto wspomnieć, o projekcie realizowanym przez Wrocławskie Centrum

Transferu Technologii przy Politechnice Wrocławskiej pod nazwą „Dolnośląski Bon na

Innowacje”, którego celem jest wzmocnienie współpracy nauki oraz biznesu poprzez

sfinansowanie 300 bonów o wartości 18 000 zł każdy. Projekt ten umożliwił aktywnego

inicjowanie współpracy badawczej z partnerem biznesowym na rzecz innowacyjnych

rozwiązań.41 Polegał na współpracy naukowca z przedsiębiorstwem w celu wypracowania

dla tego przedsiębiorstwa innowacyjnego rozwiązania.42

We Wrocławiu działają także Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości, które

funkcjonują przy Politechnice Wrocławskiej, Wrocławskim Parku Technologicznym,

Uniwersytecie Przyrodniczym, Uniwersytecie Ekonomicznym oraz Wrocławskim

Medycznym Parku Naukowo-Technologicznym). Ponadto na terenie miasta działa wiele

innych instytucji otoczenia biznesu, które stanowią znaczący potencjał innowacyjny dla

miasta Wrocław. Zaliczyć można do nich np.:

− Dolnośląski Park Innowacji i Nauki S.A,

− Wrocławski Park Technologiczny,

40 Ibidem, s. 215. 41 http://www.innowacje.dolnyslask.pl 42 Gospodarka i polityka regionalna. Nowe tendencje, red. Derlukiewicz N,. Korenik S, Miszczak K., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2015, s.

− Agencja Rozwoju Aglomeracji Wrocławskiej SA,

− Agencja Rozwoju Innowacji,

− Wrocławskie Centrum Akademickie,

− Wrocławskie Centrum Badań EIT+ Sp z.o.o,

− Data Techno Park sp. z o.o. ,

− Instytut Transferu Technologii sp z o.o.

Wymienione wyżej podmioty funkcjonujące na terenie miasta Wrocław zajmują sią

rozmaitymi i wszechstronnymi działaniami na rzecz rozwoju innowacji np. poprzez:43

− zapewnienie odpowiedniej infrastruktury i warunków do generowania innowacji,

− transfer technologii i wsparcie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw,

− współpracę nauki z biznesem,

− komercjalizację wyników badań naukowych,

− prowadzenie prac badawczo-rozwojowych i wdrożeniowych,

− podnoszenie kwalifikacji kadr podmiotów gospodarczych w zakresie

zaawansowanych technologii i zarządzania proinnowacyjnego,

− rozwój start-upów,

− współpracę z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami proinnowacyjnymi.

We Wrocławiu realizowane są także projekty mające na celu zwiększanie innowacyjności

poprzez wykorzystanie istniejącego potencjału i współpracę nauki z biznesem. Przykładem

takiego projektu jest „Mozart-Miejski Program Wsparcia Partnerstwa Szkolnictwa Wyższego

i Nauki oraz Sektora Aktywności Gospodarczej", który jest programem przyjętym w 2012

roku przez Radę Miejską WrocławiaJego celem jest wsparcie wrocławskiego rynku pracy

poprzez umożliwienie firmom dostępu do intelektualnego potencjału naukowców. Wiedza

naukowa wniesiona przez konkretne osoby ze środowiska naukowego ma prowadzić do

rozwoju produktów i usług, wzmacniania potencjału firm i w dalszej kolejności tworzenia

nowych miejsc pracy. Wartością dodaną projektu ma być powstawanie nowych programów

nauczania inspirowanych praktyką biznesową, które pomogą lepiej przygotowywać

absolwentów do wejścia na rynek pracy. Do tej pory w efekcie realizacji tego projektu,

powstało więcej niż 30 nowych miejsc pracy i stworzono ponad 50innowacyjnych produktów

i usług (np. opracowano technologię uzyskiwania ludzkich komórek macierzystych do

zastosowań w medycynie, zaprojektowano model systemu informatycznego LexCrm

wspierającego zarządzanie relacjami z klientami w kancelariach prawnych wraz z jego

43 http://www.technologpark.pl

implementacją, opracowanie nowej – innowacyjnej, ekonomicznej i spełniającej warunki

wytrzymałościowe konstrukcji oświetlenia LED itd.). W efekcie tego projektu zaangażowano

ponad 15 pracowników firm w prowadzenie zajęć dla studentów na uczelni, ulepszono ponad

40 zajęć dydaktycznych dzięki doświadczeniu pozyskanemu przez naukowców, opracowano

wynalazki i zgłoszenia patentowe. Ponadto powstało ponad 40 publikacji naukowych

związanych z tematyką projektu, wiele partnerstw, zaangażowano ponad 130 studentów w

partnerskich firmach w ramach staży lub praktyk.44

Dla rozwoju innowacyjności ważne jest także promowanie postaw przedsiębiorczych i

proinnowacyjnych wśród społeczeństwa (a szczególnie wśród przedsiębiorców) oraz

podejmowanie działań, które będą impulsem dla rozwoju innowacji. We Wrocławiu

realizowane są także działania w formie warsztatów i konferencji służących zwiększeniu

świadomości innowacyjnej oraz promowaniu postaw innowacyjnych wśród społeczeństwa, a

szczególnie przedsiębiorców. Przykładem takiego wydarzenia, które odbyło się w ostatnim

czasie jest konferencja „Startup Wrocław”.

Na terenie Wrocławia funkcjonuje kilka klastrów, które zgodnie z licznymi badaniami

naukowymi stanowią doskonałe zaplecze dla rozwoju innowacji, a tym samym składają się na

potencjał innowacyjny Wrocławia. W tab. 11 przedstawione zostały klastry działające na

terenie Wrocławia wraz z charakterystyką ich działań.

Tabela11. Klastry działające we Wrocławiu Lp. Nazwa klastra Obszar działalności/ cel klastra

1. Klaster Badań, Rozwoju i Innowacji (biuro we Wrocławiu, siedziba główna Bolesławiec)

− stworzenie miejsca spotkań i środowiska do współpracy i rozwoju innowacji,

− dyfuzja know-how i innowacji w ramach Klastra, − wsparcie członków Klastra poprzez dostęp do zasobów

kadrowych, finansowych, rzeczowych, informacyjnych oraz odbiorców,

− zapewnienie podniesienia kompetencji, konkurencyjności i innowacyjności Członków Klastra, którego długofalowym wynikiem jest sukces ekonomiczny,

− inicjowanie badań interdyscyplinarnych, na które zdiagnozowano zapotrzebowanie, przy zaangażowaniu partnerów naukowych i przemysłowych z różnych dziedzin nauki,

− wprowadzanie pożądanych innowacji poprzez inteligentne kreowanie projektów B+R&I przy zaangażowaniu poszczególnych członków klastra,

− krzewienie idei outsourcingu prac badawczych oraz otwartej innowacji,

− działania na rzecz dopasowania oferty naukowej do zapotrzebowania rynku.45

44 http://wca.wroc.pl/mozart 45 http://klasterbri.pl

2. Wspólnota Wiedzy i Innowacji w Zakresie Technik Informacyjnych i Komunikacyjnych (Klaster ICT)

− stworzenie platformy współpracy polskich i europejskich innowacyjnych firm, działających w branży technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT),

− kooperacja nauki i gospodarki,

− opracowanie i wdrażanie innowacyjnych technik informacyjnych i komunikacyjnych,

− kształcenie specjalistów w najnowszych technologiach informatycznych,

− integracja Uczelni, Przedsiębiorców, Instytucji i Samorządów i Regionów.46

3. Klaster NUTRIBIOMED

− stworzenie mocnej pozycji Polski w produktach obejmujących suplementy diety, nutraceutyki i preparaty biomedyczne oparte o rodzime, naturalne surowce rolnicze oraz o własne know-how,

− tworzenie w ramach klastra nowych spółek technologicznych typu spin-off o najwyższym stopniu innowacyjności,

− rozwój technologii biomedycznych, w celu wytwarzania suplementów diety i nutraceutyków oraz preparatów do zastosowań farmaceutycznych,

− doskonalenie technologii utrwalania żywności oraz na opracowanie nowoczesnych systemów bioopakowań.47

4. Klaster Innowacyjnych Technologii w Wytwarzaniu CINNOMATECH

− badania i rozwój techniczno-technologiczny,

− inkubacja firm i transfer technologii,

− pożyczki na inwestycje oraz leasing maszyn i urządzeń,

− reklama i usługi informatyczne,

− rozrywka, w tym udostępnianie symulatorów bolidów wyścigowych.48

5. Innowacyjny Klaster Generacji i Użytkowania Energii w Mega i Nano Skali

− rozwój innowacyjnych technologii energetycznych,

− kooperacja nauki i gospodarki,

− opracowanie i wdrażanie innowacyjnych technik produkcji czystej energii z wykorzystaniem różnych źródeł w skali mikro i makro oraz poprawy efektywności jej wykorzystania,

− kształcenie specjalistów w najnowszych technologiach produkcji energii i jej wykorzystania,

− integracja Uczelni, Przedsiębiorców, Samorządu.49

6. SIDE- CLUSTER

− stymulowanie postępu technologicznego w branży budowlanej,

− wspieranie firm we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań i popularyzacji osiągnięć technologicznych, społecznych oraz

46 http://www.ict-cluster.wroc.pl/ 47 http://www.nutribiomed.pl/ 48 http://www.cinnomatech.pl/ 49 http://www.klaster-energia.wroc.pl/

organizacyjnych z zakresu budownictwa drewnianego.50

7. KlasterInnowacyjnaMedycyna

− aktywizacja współpracy i integracja w branży medycznej, farmaceutycznej i branżach powiązanych, działających lub wyrażających chęć współpracy i wprowadzania innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie ochrony zdrowia,

− wspieranie i inicjowanie współpracę na rzecz innowacji w branży medycznej.

− ułatwianie i wspieranie współpracy między nauką i przedsiębiorcami w branży medycznej,

− kreowanie wspólnych przedsięwzięć mających na celu rozwój medycyny, innowacyjnych metod terapii, pomoc we wdrażaniu nowych technologii.51

8. Ogólnopolski Klaster e-Zdrowie

− tworzenie nowoczesnych, konkurencyjnych usług dla sektora ochrony zdrowia,

− tworzenie innowacyjnych usług informatycznych.52

9. Dolnośląski Klaster Ekoenergetyczny EEI - Energia, Ekologia, Innowacje

− promowanie i wdrażanie technologii przyjaznych środowisku,

− tworzenie, rozwój i modernizacja infrastruktury technicznej, ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury ochrony środowiska oraz innowacyjności.53

10. Creativro − rozwój i promocja lokalnych przemysłów kreatywnych,

− budowanie kultury współpracy z władzami samorządowymi, biznesem, nauką oraz organizacjami pozarządowymi.54

Żródło, opracowanie własne

Jak widać z informacji zamieszczonych w tabeli 11 wszystkie klastry stanowią doskonałe

zaplecze dla generowania innowacji, gdyż skoncentrowane są na działaniach mających na

celu rozwój innowacyjnych rozwiązań w różnych dziedzinach. Funkcjonowanie tak różnych

dziedzinowo klastrów jest ważnym elementem potencjału innowacyjnego miasta Wrocław.

We Wrocławiu działa też wiele przedsiębiorstw, w tym o znaczeniu międzynarodowym jak

m. in. np.: Atos, Dolby, Capgemini, IBM, NSN, Opera Software, Siemens, Tieto, Volvo, PGS

Software, REC Global, SMT, Sygnity, Teta, Yuma, BNY Mellon, Credit Suisse, CrisilIrevna,

EY GSS, Geoban, Google, HP, McKinsey&Company, Qatar Airways, UPS, CreditAgricole,

Eurobank,Santander Consumer Bank, 3M, HascoLek, Herbapol, FreseniusKabi, MacoPharma

i US Pharmacia.55

50 http://www.side-cluster.pl/ 51 http://innowacyjnamedycyna.eu 52 http://www.klaster-ezdrowie.pl/ 53 http://klaster-eei.pl/ 54 http://www.creativro.pl 55 Raport: WROCLAW Driven by Knowledge: http://araw.pl/files/publikacje/Driven-by-Knowledge-2014.pdf, s. 7

Według danych ARAW Wrocław stał się liderem rynku badań i rozwoju w Polsce, będąc

jednocześnie zagłębiem innowacji w dziedzinie nowych technologii i usług kreatywnych.

Poza branżą informatyczną, we Wrocławiu rozwijane są innowacyjne produkty i technologie

również w następujących dziedzinach:56

− biotechnologii,

− nanotechnologii,

− inżynierii medycznej,

− inżynierii energetycznej,

− klimatologii.

Podsumowanie Wrocław posiada silny potencjał naukowo- badawczy i innowacyjny, jednak podczas

warsztatów, które odbyły się w ramach Wrocławskiego Forum Gospodarki w październiku

2015 r. i były poświęcone tematyce „Gospodarka innowacyjna – High tech – sektor

kreatywny” zidentyfikowano pewne słabości występujące we Wrocławiu w tym obszarze i

wskazano propozycje działań w celu poprawy. Przede wszystkim podkreślano, że kluczowym

element rozwoju innowacyjnej gospodarki jest rozwój kapitału lokalnego i wspierane

powinny być głównie lokalne przedsiębiorstwa, a nie zagraniczne.

Ponadto uczestnicy warsztatów zwrócili uwagę, że miasto Wrocław potrzebuje nowych

instrumentów wsparcia star-up’ów. np. stworzenia przez władze miasta funduszu

inwestycyjnego, który korzystałby z kapitału publicznego i prywatnego. Dodatkowo,

postulowano stworzenie przez miasto Wrocław inicjatyw wspierających i łączących

środowisko start-up’owe takich jak: punkt kontaktowy, platforma informacyjna, konferencje

start-up’owe, cykliczne spotkania itp. Podczas warsztatów wskazano także potrzebę

zapewnienia taniej lub darmowej przestrzeni do pracy i spotkań dla start-up’ów w lokalach

miejskich. Na warsztatach podkreślono również, że wrocławskie szkoły i uczelnie wyższe

powinny być miejscami, gdzie rozpoczyna się naukę kreatywności. Programy, szczególnie na

studiach powinny uczyć kreatywności poprzez stosowne zajęcia oraz współpracę ze

specjalistami z innych dziedzin. Zdaniem uczestników warsztatów wsparcie innowacyjnej

gospodarki przez miasto Wrocław powinno polegać głównie na stworzeniu przestrzeni do

spotkań przedsiębiorców, nawiązywania współpracy, wymiany pomysłów i doświadczeń.57

56 http://www.invest-in-wroclaw.pl/kluczowe-dane/innowacyjnosc/kierunki-innowacji/ 57

Materiały pochodzące z warsztatów przeprowadzonych podczas Wrocławskiego Forum Gospodarki w ramach „Gospodarka innowacyjna – High tech – sektor kreatywny”

Reasumując diagnozę potencjału naukowo-badawczego i innowacyjnego Wrocławia można

stwierdzić, że:

− Wrocław jest silnym ośrodkiem naukowym i edukacyjnym,

− Wrocław staje się międzynarodowym ośrodkiem akademickim, choć należy

podkreślić dość niską internacjonalizację studiów i dążyć do umiędzynarodowienia

studiów na wrocławskich uczelniach,

− Wrocław jest siedzibą centrów badawczo – rozwojowych,

− Wrocław staje się miejscem integracji nauki i biznesu,

− Wrocław posiada wysokiej jakości kapitał ludzki,

− Wrocław posiada wiele instytucji otoczenia biznesu wspierających rozwój

innowacyjnej gospodarki,

− Wrocław jest dobrym miejscem dla powstawania start-upówi firm innowacyjnych.

1.3 Diagnoza prospektywna strategii rozwoju Wrocławia w zakresie sektora

kreatywnego

Jedne z najbardziej konkurencyjnych miast na świecie to te, które można określić

mianem metropolii kreatywnych. Ich dominujące znaczenie w gospodarce wynika w coraz

większym stopniu z potencjału zlokalizowanych na ich obszarze branż kreatywnych.

Przez ostatnie 20 lat Wrocław był beneficjentem zmian gospodarczych, cechą

pozytywną jest też stabilne zarządzanie, w ramach polityki miejskiej realizowano „model

nowoczesności”, co przyniosło wymierne efekty: wizerunek miasta otwartego i

innowacyjnego, niskie bezrobocie. Należy jednak zauważyć, iż zmienia się paradygmat

rozwoju gospodarki światowej – najbardziej konkurencyjne miasta to te, których gospodarka

oparta jest na wiedzy i sektorze kreatywnym. W pewnym stopniu Wrocław jest do tych

zmian przygotowany, czas jednak pokaże, na ile silna i autonomiczna (oparta na

endogenicznym potencjale) jest gospodarka miasta.

W związku z powyższym uważa się, że aby podnieść pozycję konkurencyjną

Wrocławia, należy rozwijać branże naukochłonne i kreatywne - należy wzmacniać miejsce

miasta w sieci międzynarodowych powiązań funkcjonalnych.Powiązania sieciowe między

przedsiębiorstwami i instytucjami oraz innymi aktorami globalnej gospodarki będą odgrywały

coraz większą rolę w generowaniu dochodu, nowych działalności, nowych miejsc pracy.

Istotną rolą władz miejskich jest tworzenie przestrzeni wysokiej jakości dla przyciągnięcia i

utrzymania dotychczasowych przedsiębiorców oraz utalentowanych ludzi.

Wrocław wkroczył w XXI wiek jako najsilniejszy ośrodek życia naukowo-

kulturalnego południowo-zachodniej Polski. Posiada bogate dziedzictwo kulturowe, które

decyduje o atrakcyjności przestrzennej i turystycznej miasta. We Wrocławiu można odnaleźć

ponad 200 pomników, rzeźb i fontann (m.in. przy Hali Stulecia – fontanna z pokazami

muzycznymi i grą świateł). Perłą wrocławskich zabytków jest późnogotycki Ratusz, jeden z

najpiękniejszych w Europie, oraz Ostrów Tumski, najstarsza dzielnica miasta, z którego to

miejsca Wrocław wziął swój początek. Szereg atrakcyjnych zabytków architektury

Wrocławia usytuowanych jest wzdłuż ulicy Świdnickiej (m.in. budynek Opery Wrocławskiej,

gotyckie kościoły). Do istotnych zabytków miasta należy też barokowa Aula Leopoldyńska,

mieszcząca się w Uniwersytecie Wrocławskim. Kolejnym zabytkiem, wpisanym na listę

Światowego Dziedzictwa UNESCO, jest Hala Stulecia. Najnowszym ważnym obiektem

kultury jest Narodowe Forum Muzyki, które powstało dzięki realizacji przez Wrocław

programu Europejska Stolica Kultury. Ponadto we Wrocławiu znajdują się liczne muzea,

galerie, teatry (m.in. Teatr Capitol), kina, ponad 30 ośrodków kultury, stałe festiwale i

imprezy muzyczne, filmowe, sportowe (Stadion Miejski), ZOO z Afrykanarium, bogate

zaplecze gastronomiczne i in.

We Wrocławiu w ostatnim dwudziestoleciu utworzono szereg innowacyjnych

ośrodków o charakterze naukowo-badawczym i technicznym, takich jak inkubatory

przedsiębiorczości, centra innowacji i transferu technologii, które są miejscem zatrudniania

wysoko wykwalifikowanych absolwentów wrocławskich (i nie tylko) uczelni. Należą tutaj

m.in. takie podmioty jak:Wrocławski Park Przemysłowy;Wrocławski Park Technologiczny;

Dolnośląski Inkubator Naukowo-Technologiczny;Dolnośląski Park Nauki i

Innowacji;Dolnośląski Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości;Inkubator Technologiczny i

Centrum

Innowacji; Wrocławskie Centrum Badań EIT+;parki biznesu, klastry, agencje i inne.We

Wrocławiu zlokalizowane są 34 ośrodki innowacji i przedsiębiorczości: 5 - świadczy usługi

transferu technologii, 6 –to preinkubatory i akademickie inkubatory przedsiębiorczości, oraz

jak już wspominano jest 25 uczelni wyższych.

Nagromadzenie tych instytucji sprawia, że w mieście koncentruje się środowisko

naukowe różnych branż. Niestety zjawiskiem niekorzystnym, towarzyszącym kształceniu, jest

odpływ najlepszych naukowców z Wrocławia.

Wrocław ze swoim zapleczem badawczo-rozwojowym ma szansę kontynuowania

pozytywnego trendu rozwijania innowacyjnych usług. W tym celu niezbędny jest wzrost

zatrudnienia osób sektora B+R w sektorze prywatnym. Obecnie priorytetową działalnością

sektora B+R jest działalność dydaktyczna, a działalność badawcza jest jedynie uzupełniająca.

Konieczne jest wzmocnienie działalności badawczej. Istnieje konieczność odwrócenia

tendencji kumulowania wiedzy w ośrodkach badawczo-rozwojowych i „przesunięcia” osób

zatrudnionych w B+R z sektora publicznego do sektora prywatnego. Takie podejście ma na

celu propagowanie rozwoju w gospodarce Wrocławia innowacyjnych usług wyższego rzędu

(wytwarzanie i transfer zaawansowanych rozwiązań technicznych i technologicznych, w tym

infrastruktury).

Analiza rozwoju sektora usług technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) w

latach 2007-2010 wykazuje, że polska gospodarka pod tym względem pozostaje w tyle za

wysoko rozwiniętymi gospodarkami Unii Europejskiej. Oznacza to, że w przyszłości sektor

ICT będzie nadal tworzył nowe miejsca pracy. Warto jednak zaznaczyć, że sektor ten, ze

względu na heterogeniczność działalno

pracy zarówno dla wysoko wykwalifikowanych pracowników, jak

kompetencjami, jednak przede wszystkim w sektorze tym pracuje ponadprzeci

pracowników wysoko wykształconych, co sprzyja unowocze

Praca ludzi przesuwa się z produkcji artykułów rolnych i przemysłow

usług wyspecjalizowanych, w których dominuj

konkurencyjności są wiedza i informacja

Poniżej zaprezentowano badania potencjału ilo

kreatywnego we Wrocławiu a tak

podstawie danych GUS59. Przedstawiono tak

poziom rozwoju sektora kreatywnego w wybranych miastach Niemiec.

Rysunek 16. Liczba podmiotów sektora kreatywnego w 2016 r. w wybranych miastach

Źródło, opracowanie własne

58 G. Węgrzyn: Nowe technologie w sektorze usług a zmiany w zatrudnieniu. http://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/20_G.Wegrzyn_Nowe_technologie_w_sektorze_uslug.pdf 59 Badania takie przeprowadzono takkreatywnego na kształtowanie się polskich metropolii, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2013, ss.110-127.

Branże sektora kreatywnego

Reklama

Architektura

Design

Muzyka

Wideo, film, fotografia

Działalność kulturalna i rozrywkowa

Działalność wydawnicza

Oprogramowanie, gry komputerowe

Radio i telewizja

ść działalności jakie obejmuje, jest sektorem tworz

pracy zarówno dla wysoko wykwalifikowanych pracowników, jak i dla osób z niskimi

kompetencjami, jednak przede wszystkim w sektorze tym pracuje ponadprzeci

pracowników wysoko wykształconych, co sprzyja unowocześnieniu struktury gospodarki.

ę z produkcji artykułów rolnych i przemysłowych do usług, w tym

usług wyspecjalizowanych, w których dominującymi czynnikami decyduj

wiedza i informacja58.

ej zaprezentowano badania potencjału ilościowego oraz w struktury sektora

kreatywnego we Wrocławiu a także dla porównania w wybranych miastach Polski na

. Przedstawiono także na podstawie dostępnych danych Eurostatu

poziom rozwoju sektora kreatywnego w wybranych miastach Niemiec.

Źródło: opracowanie M. Pi

Liczba podmiotów sektora kreatywnego w 2016 r. w wybranych miastach

grzyn: Nowe technologie w sektorze usług a zmiany w zatrudnieniu. http://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/20_G.Wegrzyn_Nowe_technologie_w_sektorz

e przeprowadzono także dla danych z 2012r. zob. M. Pięta-Kanurska: Wpływ sektora ę polskich metropolii, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,

e sektora kreatywnego

kulturalna i rozrywkowa

Oprogramowanie, gry komputerowe

ci jakie obejmuje, jest sektorem tworzącym miejsca

i dla osób z niskimi

kompetencjami, jednak przede wszystkim w sektorze tym pracuje ponadprzeciętnie dużo

nieniu struktury gospodarki.

ych do usług, w tym

cymi czynnikami decydującymi o

ciowego oraz w struktury sektora

ównania w wybranych miastach Polski na

ępnych danych Eurostatu

ródło: opracowanie M. Pięta-Kanurska

Liczba podmiotów sektora kreatywnego w 2016 r. w wybranych miastach

http://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/20_G.Wegrzyn_Nowe_technologie_w_sektorz

Kanurska: Wpływ sektora polskich metropolii, Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,

Rysunek 17.Liczba pomiotów sektora kreatywnego na 1000 mieszka

Rysunek 18.Struktura sektora kreatywnego w Warszawie 2016


Liczba pomiotów sektora kreatywnego na 1000 mieszkańców

Struktura sektora kreatywnego w Warszawie 2016

Rysunek 19.Struktura sektora kreatywnego w Poznaniu w 2016


Rysunek 20. Struktura sektora kreatywnego weWrocławiu w 2016 r.


Struktura sektora kreatywnego w Poznaniu w 2016

Struktura sektora kreatywnego weWrocławiu w 2016 r.

Struktura sektora kreatywnego weWrocławiu w 2016 r.

Powyższe badania sektora kreatywnego dla Wrocławia warto rozszerzy

z sytuacją wybranych miast niemieckich. Poni

miastach niemieckich dominuje sektor kreatywny i jest on podstaw

gospodarki opartej na wiedzy. To zestawienie ukazuje du

rozwojową, ale także obszary potencjalnego rozwoju miast polskich w przyszło

Wrocławia. Należy pamiętać, ż

branż, stanowi multistrukturę w gospodarce miasta.

Rysunek 21.Pracujący w usługach informatycznych i komunikacji wybranych miastach w 2011 roku na 1000 mieszkańców

Źródło: Źródło: opracowanie własne na podstawie http://stat.gov.pl/ datasets/-/urb_clma

sze badania sektora kreatywnego dla Wrocławia warto rozszerzy

wybranych miast niemieckich. Poniże wykresy wskazują, ż

miastach niemieckich dominuje sektor kreatywny i jest on podstawą kształtowania si

ki opartej na wiedzy. To zestawienie ukazuje dużą dysproporcję, wskazuj

e obszary potencjalnego rozwoju miast polskich w przyszło

ę ć, że sektor kreatywny, łącząc w sobie wiele róż

ę w gospodarce miasta.

ący w usługach informatycznych i komunikacji wybranych miastach w ńców

ródło: opracowanie własne na podstawie http://stat.gov.pl/ ,http://ec.europa.eu/eurostat/web/products

sze badania sektora kreatywnego dla Wrocławia warto rozszerzyć o porównania

ą, że niewątpliwie w

ą kształtowania się

ę, wskazującą na lukę

e obszary potencjalnego rozwoju miast polskich w przyszłości, w tym

c w sobie wiele różnorakich gałęzi i

cy w usługach informatycznych i komunikacji wybranych miastach w

,http://ec.europa.eu/eurostat/web/products-

Rysunek 22. Zatrudnienie w sztuce, rozrywce i rekreacji w wybranych miastach w 2011 roku na 1000 mieszkańców

Źródło: Źródło: opracowanie własne na podstawie http://stat.gov.pl/ ,http://ec.edatasets/-/urb_clma

Reasumując, powyższe rozwa

rozwijania uwarunkowań sprzyjaj

potrzeba budowania mocnej edukacji i kul

przemiany mentalne społeczeń

zaangażowanie i umiejętności rzeczywistego uczestniczenia w procesie rozwoju miasta.

We Wrocławiu, a takż

niemieckich występuje luka rozwojowa w usługach informatycznych i komunikacji, a tak

zatrudnieniu w sztuce, rozrywce i rekreacji.W oparciu o powy

perspektywie 15 lat (i dalszej) Wrocław powin

na rozwój kultury, nauki, innowacyjno

zakresie B+R oraz ICT oraz zwię

Zatrudnienie w sztuce, rozrywce i rekreacji w wybranych miastach w 2011 roku

ródło: opracowanie własne na podstawie http://stat.gov.pl/ ,http://ec.europa.eu/eurostat/web/products

ższe rozważania, należy wskazać, że zauważ

ń sprzyjających zwiększaniu podmiotów z branż kreatywnych. Istniej

potrzeba budowania mocnej edukacji i kultury jako tych aktywów, które b

przemiany mentalne społeczeństwa, jego aktywność i samodzielność oraz zwi

ę ści rzeczywistego uczestniczenia w procesie rozwoju miasta.

We Wrocławiu, a także w innych polskich miastach w porównaniu do miast

puje luka rozwojowa w usługach informatycznych i komunikacji, a tak

zatrudnieniu w sztuce, rozrywce i rekreacji.W oparciu o powyższe można postawi

perspektywie 15 lat (i dalszej) Wrocław powinien kontynuować rozwój polityki nastawionej

na rozwój kultury, nauki, innowacyjności oraz dostarczanie najnowocześ

zakresie B+R oraz ICT oraz zwiększać liczbę miejsc pracy w tych sektorach.

Zatrudnienie w sztuce, rozrywce i rekreacji w wybranych miastach w 2011 roku

uropa.eu/eurostat/web/products-

e zauważa się konieczność

ż kreatywnych. Istniej

tury jako tych aktywów, które będę pobudzały

ść oraz zwiększały jego

ci rzeczywistego uczestniczenia w procesie rozwoju miasta.

miastach w porównaniu do miast

puje luka rozwojowa w usługach informatycznych i komunikacji, a także w

żna postawić tezę, że w

rozwój polityki nastawionej

ci oraz dostarczanie najnowocześniejszych usług w

miejsc pracy w tych sektorach.

1.4 Diagnoza sytuacji społecznej

Wstęp

Syntetyczna diagnoza sytuacji społecznej dot. procesów demograficznych, rynku pracy,

bezpieczeństwa publicznego pomocy społecznej, opieki zdrowotnej, edukacji i szkolnictwa

wyższego, kultury i sztuki, sportu jest oparta na statystyce, analizach, dostępnych i

zalecanych materiałach źródłowych, umożliwia ona uchwycenie zachodzących zmian, a także

ocenę szans i zagrożeń w procesach decyzyjno-strategicznych. Niniejsza diagnozę dokonano

w oparciu o dostępne dane statystyczne, publikacje, raporty, diagnozy. W niektórych

kwestiach zasygnalizowano ważność tematu czy zjawiska i wskazano, które z opracowań w

sposób szczegółowy odnoszą się do tego tematu. Wobec powyższego warto zaznaczyć, że

badania dotyczące sytuacji społecznej Wrocławia zostały przeprowadzone zarówno w ramach

projektu „Wrocławska diagnoza problemów społecznych” 60, a ich efektem są m.in. raporty i

60 2009 – 2010 „Wrocławska diagnoza problemów społecznych” – projekt realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej jako reprezentanta Gminy Wrocław, wraz z Partnerem - Stowarzyszeniem „Wspólnota Europejska – Nasz Wspólna Sprawa”, projekt pn. współfinansowany ze środków Unii Europejskiej - Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Działania 7.2.1 Programu Operacyjnego KAPITAŁ LUDZKI.

publikacje oraz w ramach Wrocławskiej diagnozy społecznej61, która precyzyjnie prezentuje

bieżącą sytuację i zjawiska społeczne (kondycję mieszkańców Wrocławia pod względem

sfery życia prywatnego, zakorzenienia i funkcjonowania w zbiorowości wielkomiejskiej,

miejskości i oceny Wrocławia jako miejsca do życia w zakresie organizacji czasu wolnego,

uczestnictwa w kulturze oraz odniesień do problematyki polityki miejskiej62) zachodzące w

mieście Wrocław.

Demografia i migracje (charakterystyka wybranych elementów demograficznych)

Syntetyczną diagnozę sytuacji społecznej warto rozpocząć od przedstawienia sytuacji

demograficznej Wrocławia. Zarówno trend liczby mieszkańców jak i jej struktura są istotna

dla ustalenia strategicznych celów rozwoju miasta. W 2015 r. we Wrocławiu mieszkało

635 759 osób co daje liczbę przybliżoną do liczby ludności z 2005 r. od roku 2005 r. przez

kolejne 5 lat można było obserwować trend spadkowy. Rok 2010 przyniósł zmianę trendu i

liczba ludności Wrocławia zaczęła z roku na rok wzrastać (poza spadkiem o 47 osób w 2012

r. zob. rys. 23).

61 projekt realizowany w 2014 przez pracowników Zakładu Socjologii Miasta i Wsi oraz Zakładu Socjologii Nauki Wiedzy i Kultury w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego pod kierownictwem dr J. Pluty i prof. dr hab. S. W. Kłopota 62 http://uni.wroc.pl/wiadomo%C5%9Bci/socjologia/wroc%C5%82awska-diagnoza-spo%C5%82eczna

Rysunek 23. Liczba ludności Wrocławia na tle najwilatach 2005-2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL Pomimo tej optymistycznej sytuacji

porównaniu z Poznaniem czy Łodzi

się odwróci)według prognoz Głównego Urz

będzie się zmniejszać i w 2030 r. osi

prognoz przyniesie spadek do ok. 577 tys. ludno

ści Wrocławia na tle największych wybranych miast Polski w

ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Pomimo tej optymistycznej sytuacji(że od 2012 jest tendencja wzrostowa,

porównaniu z Poznaniem czy Łodzią - niestety już niebawem według prognoz tendencja

według prognoz Głównego Urzędu Statystycznego liczba ludno

ć i w 2030 r. osiągnie poziom 611 359, a kolejne dwudziest

prognoz przyniesie spadek do ok. 577 tys. ludności (rys. 24).

kszych wybranych miast Polski w

e od 2012 jest tendencja wzrostowa, a także w

niebawem według prognoz tendencja

du Statystycznego liczba ludności Wrocławia

359, a kolejne dwudziestolecie wg.

Rysunek 24. Prognoza liczby ludnoŹródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Jako czynnik determinujący liczb

Wrocławiu w analizowanym okresie mo

Wyjątek stanowi rok 2010 oraz 2014, w których odnotowano dodatni przyrost naturalny. Nie

zmieniło to jednak sytuacji na dłu

przyrost naturalny na poziomie

Rysunek 25. Przyrost naturalny we Wrocławiu w latach 2005Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

. Prognoza liczby ludności Wrocławia ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ący liczbę mieszkańców uważa się przyrost naturalny. We

rocławiu w analizowanym okresie można obserwować ujemny przyrost naturalny (rys. 25).

tek stanowi rok 2010 oraz 2014, w których odnotowano dodatni przyrost naturalny. Nie

zmieniło to jednak sytuacji na dłużej i już w roku kolejnym 2015 zaobserwowano uj

przyrost naturalny na poziomie - 439 (rys.25 oraz rys. 26).

. Przyrost naturalny we Wrocławiu w latach 2005-2015 r. ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ę przyrost naturalny. We

ujemny przyrost naturalny (rys. 25).

tek stanowi rok 2010 oraz 2014, w których odnotowano dodatni przyrost naturalny. Nie

w roku kolejnym 2015 zaobserwowano ujemny

Rysunek 26. Przyrost naturalny we Wrocławiu w latach 2005Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL Wpływ na liczbę mieszkańców maj

saldo migracji i jest to tendencja wieloletnia (rys. 27).

Wrocławiu saldo migracji we

migracji zagranicznych wynoszą

Rysunek 27. Migracje na pobyt stały we Wrocławiu w latach 1995Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL Czynnikiem determinującym konsekwencje społeczno

ludności jak i pod względem płci. Szczegółowe wykresy i mapy dot. m.in. struktury wiekowej

Przyrost naturalny we Wrocławiu w latach 2005-2015 r. dło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ńców mają także migracje. We Wrocławiu utrzymuje si

saldo migracji i jest to tendencja wieloletnia (rys. 27). Według ostatnich danych w 2014 r. we

Wrocławiu saldo migracji wewnętrznych wyniosło 1816, odnotowano takż

migracji zagranicznych wynoszące 62 (rys. 27).

Migracje na pobyt stały we Wrocławiu w latach 1995-2014 r.ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ącym konsekwencje społeczno–ekonomiczne jest struktura wiekowa

ędem płci. Szczegółowe wykresy i mapy dot. m.in. struktury wiekowej

We Wrocławiu utrzymuje się dodatnie

Według ostatnich danych w 2014 r. we

trznych wyniosło 1816, odnotowano także dodatnie saldo

2014 r.

ekonomiczne jest struktura wiekowa

dem płci. Szczegółowe wykresy i mapy dot. m.in. struktury wiekowej

ludności pod względem płci, z rozmieszczeniem przestrzennym zostały zaprezentowan

podczas Forum Wrocławian pt.:

Pozwala ona określić zapotrzebowanie na miejsca w

np. oszacowanie przyszłej liczby mał

W ostatnim dziesięcioleciu we Wrocławiu struktura ludno

niemalże na tym samym poziomie (z przewa

114,5 na 100 mężczyzn), według ostatnich danych z 2015 r. na 100 m

(rys. 28).

Rysunek 28. Ludność Wrocławia wg płci w latach 2005 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL Dużą wagę w analizie struktury wiekowej ludno

w wieku produkcyjnym do liczby ludno

wylicza współczynnik obciąż

dziesięcioleciu, spadająca liczba mieszka

liczba osób wieku nieprodukcyjnego wpływaj

demograficznego (rys. 29). W analizowanym okresie wzrasta tak

społeczeństwa, a wynika to ze zwi

stosunku do liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym (rys.30). Systematyczny wzrost

liczby osób w wieku poprodukcyjnym przypadaj

jest bezpośrednio związany z procesem starzenia si

jest odosobniony pod tym wzgl

polskiego. Szeroko zagadnienie to zostało omówione podczas Forum Wrocławian pt.

„Sytuacja demograficzna Wrocławia

63 Przestrzeń a demografia Wrocławia do Wrocławia, Urzędu Miejskiego Wrocławia

ędem płci, z rozmieszczeniem przestrzennym zostały zaprezentowan

podczas Forum Wrocławian pt.: Sytuacja demograficzna Wrocławia – stan i perspektywy

ć zapotrzebowanie na miejsca w żłobkach, przedszkolach, szkołach czy

zyszłej liczby małżeństw celem prognozowania potrzeb mieszkaniowych.

cioleciu we Wrocławiu struktura ludności pod względem płci oscylowała

e na tym samym poziomie (z przeważającą liczbą kobiet, wahania pomi

czyzn), według ostatnich danych z 2015 r. na 100 mężczyzny przypadło 114

ść Wrocławia wg płci w latach 2005 -2015 ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

w analizie struktury wiekowej ludności przykłada się na stosunek liczby ludno

w wieku produkcyjnym do liczby ludności wieku nieprodukcyjnym. Takie porównanie

wylicza współczynnik obciążenia demograficznego. We Wrocławiu, w ostatnim

ąca liczba mieszkańców wieku produkcyjnego i jednocze

liczba osób wieku nieprodukcyjnego wpływają na rosnący współczynnik obci

demograficznego (rys. 29). W analizowanym okresie wzrasta także wskaź

stwa, a wynika to ze zwiększającej się liczby ludności w wieku poprodukcyjnym w

ści w wieku przedprodukcyjnym (rys.30). Systematyczny wzrost

liczby osób w wieku poprodukcyjnym przypadających na 100 osób w wieku produkcyjnym

ązany z procesem starzenia się mieszkańców Wrocł

jest odosobniony pod tym względem, ponieważ problem dotyczy całego społecze


Sytuacja demograficzna Wrocławia – stan i perspektywy” przez J. Sutryk dyrek

a demografia Wrocławia do 2020 roku, J.Brzuchowska– zastępca dyrektora Biura Rozwoju Miejskiego Wrocławia

dem płci, z rozmieszczeniem przestrzennym zostały zaprezentowane

stan i perspektywy63

łobkach, przedszkolach, szkołach czy

stw celem prognozowania potrzeb mieszkaniowych.

ędem płci oscylowała

kobiet, wahania pomiędzy 113,6-

ężczyzny przypadło 114

ę na stosunek liczby ludności

ci wieku nieprodukcyjnym. Takie porównanie

enia demograficznego. We Wrocławiu, w ostatnim

ednocześnie rosnąca

cy współczynnik obciążenia

że wskaźnik starzenia się

u poprodukcyjnym w

ci w wieku przedprodukcyjnym (rys.30). Systematyczny wzrost

cych na 100 osób w wieku produkcyjnym

ców Wrocławia. Wrocław nie

problem dotyczy całego społeczeństwa


” przez J. Sutryk dyrektora

ępca dyrektora Biura Rozwoju

Departamentu Spraw Społecznych UM Wrocławia.

społeczeństwa zarówno w wymiarze miasta jak i całego kraju, m.in. zaznaczył,

się społeczeństwa to wyzwanie, na które odpowiedzi

odpowiednim wyprzedzeniem. Z tego wzgl

tworzenia strategii Wrocławia do 2030 r.

Rysunek 29. Wskaźnik obciążŹródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Rysunek 30 Stosunek liczebnośŹródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

64 J. Sutryk, Proces starzenia siSpołecznych UM Wrocławia, prezentacja ppt. file:///D:/ANIA/Strategia%202030/seminariumdemografia%20starzenia%20sie%20wroc%C5%82awiak%C3%B3w.pdf

Departamentu Spraw Społecznych UM Wrocławia.64 J. Sutryk odniósł si

stwa zarówno w wymiarze miasta jak i całego kraju, m.in. zaznaczył,

stwa to wyzwanie, na które odpowiedzią jest przygotowanie si

odpowiednim wyprzedzeniem. Z tego względu należy uznać ten obszar za istotny w procesie

tworzenia strategii Wrocławia do 2030 r.

nik obciążenia demograficznego Wrocławia ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

tosunek liczebności grupy poprodukcyjnej do przedprodukcyjnej [%] ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL – komentarz jest stronę wyżej

Proces starzenia się jako wyzwanie dla polityki społecznej, dyrektora Departamentu Spraw rocławia, prezentacja ppt. file:///D:/ANIA/Strategia%202030/seminarium

demografia%20starzenia%20sie%20wroc%C5%82awiak%C3%B3w.pdf

J. Sutryk odniósł się do problemu

stwa zarówno w wymiarze miasta jak i całego kraju, m.in. zaznaczył, że starzenie

jest przygotowanie się na nie z

ten obszar za istotny w procesie

ci grupy poprodukcyjnej do przedprodukcyjnej [%]

, dyrektora Departamentu Spraw rocławia, prezentacja ppt. file:///D:/ANIA/Strategia%202030/seminarium-

Zasoby i potencjał rynku pracy, bezrobocie

Od 2005 roku systematycznie zmniejsza si

przy jednoczesnym wzroście liczby mieszka

2005 r. wrocławianie w wieku produkcyjnym stanowili 67 % ludno

2015 r. tylko niespełna 62 %, co daje spadek o prawie o pkt. 5

proporcja osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o ok. 5 pkt. proc. Grupa mieszka

Wrocławia w wieku przedprodukcyjnym w ostatnim dziesi

15% ludności ogółem (rys. 31). Tendencja spadku liczby ludno

będzie się utrzymywać i według prognoz z 2014 r. w 2030 r. ludno

wyniesie 261,4% ludności Wrocławia.

Rysunek 31. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym we Wrocławiu w latach 2005Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Stopa bezrobocia rejestrowanego we Wrocławiu od 2003 r. (12,3%) spadała i w latach 2009

r. - 2013 oscylowała na poziomie ok. 5,5 % (rys. 32 )

stopy bezrobocia rejestrowanego do 4,1 %, a w roku 2015 stopa bezrobocia we Wrocławiu

wyniosła 3,4 % co uplasowało miasto na drugim miejscu

Zasoby i potencjał rynku pracy, bezrobocie

Od 2005 roku systematycznie zmniejsza się liczba wrocławian w wieku produkcyjnym

ście liczby mieszkańców miasta w wieku poprodukcyjnym. O ile w

2005 r. wrocławianie w wieku produkcyjnym stanowili 67 % ludności miasta ogółem, to w

2015 r. tylko niespełna 62 %, co daje spadek o prawie o pkt. 5 proc., w tym samym okresie

proporcja osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o ok. 5 pkt. proc. Grupa mieszka

Wrocławia w wieku przedprodukcyjnym w ostatnim dziesięcioleciu niezmiennie wynosi ok.

ci ogółem (rys. 31). Tendencja spadku liczby ludności wieku produkcyjnego

ć i według prognoz z 2014 r. w 2030 r. ludności wieku produkcyjnego

ści Wrocławia.

ść w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i Wrocławiu w latach 2005-2015 oraz prognoza na 2030 z 2014 r.



2013 oscylowała na poziomie ok. 5,5 % (rys. 32 ). Rok 2014 przyniósł dalszy spadek


wyniosła 3,4 % co uplasowało miasto na drugim miejscu ex aequo z Warszaw

w wieku produkcyjnym

ców miasta w wieku poprodukcyjnym. O ile w

ści miasta ogółem, to w

w tym samym okresie

proporcja osób w wieku poprodukcyjnym wzrosła o ok. 5 pkt. proc. Grupa mieszkańców

cioleciu niezmiennie wynosi ok.

ści wieku produkcyjnego

ści wieku produkcyjnego

w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i 2015 oraz prognoza na 2030 z 2014 r.


. Rok 2014 przyniósł dalszy spadek


z Warszawą (rys. 33).

Rysunek 32. Stopa bezrobocia rejestrowanego w %Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL i informacji z GUS we Wrocławiu

Rysunek 33. Stopa bezrobocia rejestrowanego najwir. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Wskaźnikiem dającym pogląd na poziom

mieszkańców jest przeciętne miesi

wynagrodzeń wpływają m.in. na popyt na dobra i usługi konsumpcyjne.

miesięczne wynagrodzenie brutto we Wrocławiu wynosiło

średnia dla polski i województwa dolno

2015 r. jak wynika z badań przeprowadzonych przez Sedlak

Stopa bezrobocia rejestrowanego w % we Wrocławiu w latach 2000ródło: Opracowanie własne na podstawie BDL i informacji z GUS we Wrocławiu

Stopa bezrobocia rejestrowanego największych wybranych miast Polski w 2015


cym pogląd na poziom życia oraz zakres dysproporcji społecznych w

ętne miesięczne wynagrodzenie brutto. Poziom i struktura

ą m.in. na popyt na dobra i usługi konsumpcyjne. W 2014 r. przeci

czne wynagrodzenie brutto we Wrocławiu wynosiło 4 337,99 PLN i było wy

rednia dla polski i województwa dolnośląskiego (średnio w Polsce wyniosło 4004 PLN), w

ń przeprowadzonych przez Sedlak & Sedlak mediana wynagrodze

we Wrocławiu w latach 2000-2015

kszych wybranych miast Polski w 2015

ycia oraz zakres dysproporcji społecznych wśród

czne wynagrodzenie brutto. Poziom i struktura

W 2014 r. przeciętne

4 337,99 PLN i było wyższe niż

rednio w Polsce wyniosło 4004 PLN), w

Sedlak mediana wynagrodzeń

wrocławian wynosiła 4 500 PLN65, a w województwie dolnośląskim - 4 107 PLN.W ostatni

dziesięcioleciu przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto we Wrocławiu wzrosło o ok.

65% (rys. 34).

Rysunek 34. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie we Wrocławiu w latach 2002-2014 Źródło: Wrocław w liczbach. http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k

Uwzględniając podział na sekcje najwyższe przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto

odnotowano w sekcjach działalność finansowa i ubezpieczeniowa, komunikacja i

informacja.66

Edukacja i szkolnictwo wyższe

Dostęp do edukacji, poprawa warunków kształcenia na każdym poziomie wykształcenia

(w szczególności na poziomie wyższym), należą do czynników kształtujących sferę

zawodową i finansową, wpływającą na poziom życia ludność67.

Wrocław ma dobrze rozbudowaną sieć placówek edukacyjnych(tab. 12). Ofertę państwowego

systemu szkolnictwa uzupełniają jednostki prywatne, w tym obcojęzyczne, co stanowi ważny

element dla obcokrajowców/przedsiębiorców przyjeżdzających do Wrocławia z całymi

rodzinami. Oferta wrocławskich placówek skierowana jest także dla młodzieży i dorosłych

pragnących pobierać nauki w systemie wieczorowym i zaocznym. Ponadto oferta edukacyjna

65 J. Zygiert, Wynagrodzenia w województwie dolnośląskim w 2015 roku. http://wynagrodzenia.pl/artykul/wynagrodzenia-w-wojewodztwie-dolnoslaskim-w-2015-roku 18.09.2016 66 Wrocław w liczbach. http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k 67 Wrocław-Lwów s. 42

poszerzona jest o szkoły i przedszkola o charakterze specjalnym, poradnie i bogatą ofertę

placówek kształcenia ustawicznego i pozaszkolnego. Warto także podkreślić, że ze względu

na wysoki poziom i jakość kształcenia w placówkach edukacyjnych Wrocławia wielu

uczniów dojeżdża do Wrocławia celem pobierania nauki. Uzupełnienie placówek

edukacyjnych stanowią bursy i internaty, które umożliwiają kształcenie we Wrocławiu

dzieciom i młodzieży spoza Wrocławia.

Tabela 12. Baza edukacyjna we Wrocławiu

Lp. Wyszczególnienie Liczba placówek

Wyszczególnienie Liczba placówek niesamorządowych

1. Przedszkola i punkty przedszkolne 86 Przedszkola i punkty przedszkolne

137

2. Zespoły szkolno-przedszkolne 19 Gimnazja 28 3. Szkoły podstawowe 44 Szkoły podstawowe 45 4. Gimnazja 27 Szkoły policealne 103 5. Zespoły Szkół Podstawowych i

Gimnazjalnych 6 Technika 5

6. Zespoły Szkół Gimnazjalnych i Ponadgimnazjalnych oraz SP-G-PGm

24 Placówki kształcenia ustawicznego i wychowania pozaszkolnego

130

7. Zespoły Szkół Specjalnych, Specjalne Ośrodki Szkolno-Wychowawcze

21 Licea ogólnokształcące 41

8. Licea ogólnokształcące 10 Bursy i internaty 7 9. Technika 1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Wszystkie gminne szkoły i placówki (samodzielne i w zespołach), prowadzone przez miasto Wrocław, aktualizacja 27.04.2016 r. http://www.wroclaw.pl/wszystkie-gminne-szkoly-i-placowki-samodzielne-i-w-zespolach-prowadzone-przez-miasto-wroclaw

Rosnący poziom informatyzacji szkół jest jednym z dowodów rosnącego poziomu usług

edukacyjnych. Od 2005 r. znaczną poprawę widać we wszystkich największych miastach

Polski. We Wrocławiu liczba uczniów szkół podstawowych przypadających na 1 komputer

zmniejszyła się z 26 w 2005 r. do 12 uczniów w roku 2012, a w gimnazjach z 25 do 10

uczniów (tab. 13).

Tabela 13. Poziom komputeryzacji szkół podstawowych i gimnazjalnych we Wrocławiu na tle wybranych miast Polski w latach 2011-2012

Nazwa Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów

szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez specjalnych

gimnazja dla dzieci i młodzieży bez specjalnych

2005 2011 2012 2005 2011 2012

Łódź 40,45 16,05 14,89 29,13 12,39 12,08

Kraków 32,69 13,95 12,06 29,38 11,86 10,36

Poznań 32,34 14,11 13,79 21,66 9,72 9,53

Wrocław 26,74 13,25 12,34 25,04 11,38 10,58

Warszawa 24,61

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

W placówkach przedszkolnych w 2014 roku we Wrocławiu

dzieci w wieku 3-5 lat68 jest to pozytywny obraz.

We Wrocławiu spada liczba uczniów i absolwentów (rys. 35) W 2004 roku we wrocławskich

gimnazjach uczyło się 20 829 uczniów natomiast w 2015 roku 13

W roku 2004 we Wrocławiu studiowało 134,8 tys. osób, w ci

odnotowano wzrost liczby studiuj

zaczęła spadać i w 2015 r. było ich 120 tys. (rys. 36).

Rysunek 35. Liczba uczniów i absolwentów szkół gimnazjalnych we Wrocławiu w latach 2004-2015.


68 http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k#ixzz4EHro3ip

13,32 13,00 16,38 9,33


W placówkach przedszkolnych w 2014 roku we Wrocławiu na jedno miejsce przypadało 0,96

jest to pozytywny obraz.


829 uczniów natomiast w 2015 roku 13 761 uczniów.

W roku 2004 we Wrocławiu studiowało 134,8 tys. osób, w ciągu kolejny

odnotowano wzrost liczby studiujących (w 2009 r. - 146 tys.) Po roku 2009 liczba studentów

i w 2015 r. było ich 120 tys. (rys. 36).

Liczba uczniów i absolwentów szkół gimnazjalnych we Wrocławiu w latach


http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k#ixzz4EHro3ip

9,22

na jedno miejsce przypadało 0,96


761 uczniów.

ągu kolejnych pięciu lat

146 tys.) Po roku 2009 liczba studentów

Liczba uczniów i absolwentów szkół gimnazjalnych we Wrocławiu w latach

Rysunek 36. Liczba studentów szkół publicznych i niepublicznych2004-2015


Od 2009 rok zaczęła spadać liczba absolwentów liceów ogólnokształc

absolwentów techników. Świadczy to o potrzebie w

specjalistycznego (tab. 14).

Tabela 14. Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we

Absolwenci 2009 Techników 0,9% Zasadniczych szkół zawodowych

9,1%

Liceów ogólnokształcących

90%


Lata 2005-2011 były okresem stałego wzrostu absolwentów uczelni wrocławskich, w 2012 r.

nastąpiło jednak odwrócenie tej tendencji i od tego roku odnotowuje si

spadek liczby absolwentów szkó

studentów szkół publicznych i niepublicznych we Wrocławiu w latach


ć liczba absolwentów liceów ogólnokształcących na rzecz liczby

Świadczy to o potrzebie wśród uczniów kształcenia technicznego,

Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych we Wrocławiu w latach 2009

2010 2011 2012 2013 0,3% 16,2% 21% 22,9 12% 10% 9,5% 10%

87,7% 73,8% 69,5% 67,1%


2011 były okresem stałego wzrostu absolwentów uczelni wrocławskich, w 2012 r.

piło jednak odwrócenie tej tendencji i od tego roku odnotowuje się

spadek liczby absolwentów szkół wyższych (rys. 37).

we Wrocławiu w latach

ących na rzecz liczby

ród uczniów kształcenia technicznego,

Wrocławiu w latach 2009-2015

2014 2015 23,6% 24,8% 7,5% 9,8%

68,9% 65,4%

2011 były okresem stałego wzrostu absolwentów uczelni wrocławskich, w 2012 r.

piło jednak odwrócenie tej tendencji i od tego roku odnotowuje się systematyczny

Rysunek 37. Liczba absolwentów wrocławskich szkół wyŹródło. Opracowanie własne w oparciu o dane GUS

Jakość życia

Jakość życia definiowana jest szeroko w literaturze przedmiotu, a jej wieloaspektowo

wypływa na różnice w metodologii pomiarów i doborze wska

związane są pojęcia tj. dobrobyt, stopie

społeczności), z uwzględnieniem dost

usług bytowych, zabezpieczenia przed przest

krajobrazu naturalnego i zabytków

uwzględnieniem np. standard

jego struktura), poczucie zadowolenia (subiektywne)

(stan środowiska naturalnego i klimat

czystość i utrzymanie porządku

infrastruktura transportowa i transport publiczny

bezpieczeństwa, zabezpieczenie społeczne (

opieka społeczna, opieka medyczna

(średnia oczekiwana długość ż

wykształcenia, czytelnictwo gazet i ksi

organizacji pozarządowych, wska

Pomiar jakości życia często bazuje tak

odczuciach i poziomie ich zadowolenia wyra

kontekście analitycznym trudno mówi

różnych jednostkach przestrzennych gdy 69 S. Otok,Geografia społeczna. PWN, Warszawa. 1981, s.

Liczba absolwentów wrocławskich szkół wyższych w latach 2005ródło. Opracowanie własne w oparciu o dane GUS

ycia definiowana jest szeroko w literaturze przedmiotu, a jej wieloaspektowo

nice w metodologii pomiarów i doborze wskaźników. Z jako

dobrobyt, stopień satysfakcji mieszkańców, potrzeb i pragnie

ędnieniem dostępu do dóbr publicznych (ochrony zdrowia, kszt

usług bytowych, zabezpieczenia przed przestępczością, kontroli zanieczyszcze

krajobrazu naturalnego i zabytków69 . Ocena jakości życia może być

tandardu życia (dochody, oszczędności), konsumpcj

oczucie zadowolenia (subiektywne), środowisko człowieka i warunki

rodowiska naturalnego i klimat, stan bezpośredniego środowiska zamieszkania

i utrzymanie porządku, porządek przestrzenny, infrastruktura wodno

infrastruktura transportowa i transport publiczny, infrastruktura komunikacyjna

, zabezpieczenie społeczne (stosunki rodzinne, kontakty mi

opieka medyczna, system emerytalny i rentowy), w

rednia oczekiwana długość życia, śmiertelność niemowląt, wskaźniki skolaryzacji i

czytelnictwo gazet i książek, widownia w teatrach,

wskaźniki rozwodów, przestępczości).

ęsto bazuje także na badaniach subiektywnych mieszka

odczuciach i poziomie ich zadowolenia wyrażanego poprzez kwestionariusz ankietowy. W

cie analitycznym trudno mówić o jednoznacznym porównaniu jako

ostkach przestrzennych gdyż jest to postrzeganie rzeczywisto

. PWN, Warszawa. 1981, s. 84-93.

szych w latach 2005-2015

ycia definiowana jest szeroko w literaturze przedmiotu, a jej wieloaspektowość

źników. Z jakością życia

ców, potrzeb i pragnień danej

pu do dóbr publicznych (ochrony zdrowia, kształcenia,

, kontroli zanieczyszczeń, ochrona

że być sporządzona z

konsumpcja (koszyk dóbr i

rodowisko człowieka i warunki życia

środowiska zamieszkania,

, infrastruktura wodno-ściekowa,

infrastruktura komunikacyjna), poczucie

, kontakty międzyludzkie,

), wskaźniki społeczne

źniki skolaryzacji i

, wskaźnik liczby

e na badaniach subiektywnych mieszkańców, ich

anego poprzez kwestionariusz ankietowy. W

o jednoznacznym porównaniu jakości życia w

jest to postrzeganie rzeczywistości przez

ankietowanych i nie odwołuje się do twardych danych statystycznych. Nie mniej jednak takie

badania są prowadzone i dają obraz zaspokajania potrzeb mieszkańców w ich opinii, poczucia

ich jakości życia, mieszkańcy wyrażają poziom zadowolenia w wyszczególnionych

obszarach.

Jak wynika z cyklicznych badań dotyczących warunków i jakości życia Polaków70 ,

bazujących na opinii respondentów, a uwzględniających m.in. stan zdrowia, poziom

wykształcenia, znajomość języków obcych, status materialny, pozytywny stosunek do

demokracji, poziom stresu), pozycja Wrocławia pogorszyła się pod względem jakości życia

między 2013 i 2015 r. - obecnie Wrocław jest na 13 miejscu wśród analizowanych miast,

podczas gdy 2 lata wcześniej znalazł się na 9 pozycji. Z badań zespołu prof. J. Czapińskiego

wynika, że Wrocław najlepiej wypadł pod względem kondycji psychicznej, poziomu

wykształcenia i znajomości języków obcych, a najgorzej w odniesieniu do poziomu stresu

oraz wskaźników dotyczących patologii społecznej i sprawności fizycznej.71 Jakość życia

mieszkańców Wrocławia w opinii respondentów zostały także przedstawione we

Wrocławskiej Diagnozie Społecznej 201472 dotyczącej dobrostanu i poczucia zadowolenia czy

zaspokajania potrzeb.

Ważnym, powszechnie uznawanym wskaźnikiem jakości życia o charakterze syntetycznym

jest przeciętne trwania życia i śmiertelności niemowląt. Przeciętne dalsze trwanie życia we

Wrocławiu (rys. 38 ) wśród mężczyzn w 2014 roku wyniosło 75 lat, natomiast w wśród kobiet

przeciętne dalsze trwanie życia w 2014 roku wyniosło 81,9 przy czym w Krakowie 82,5.73

70 Diagnoza społeczna 2015 WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA POLAKÓW, J. Czapiński, T Panek. : Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015, s. 423 71 Diagnoza społeczna 2015 WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA POLAKÓW, J. Czapiński, T Panek. : Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa 2015, s.423 72 Wrocławskiej diagnozie społecznej 2014Raport z badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta, S. W. Kłopot, G. Kozdraś, J. Pluta, P.Trojanowski, Wrocław, sierpień 2014, s.182-193. 73 Brak danych statystycznych w BDL uniemożliwia ukazania dalszego trwania życia w przekroju czasowym

Rysunek 38. Przeciętna dalsza długonajwiększych miast polskich w roku 2014 w latach. Źródło. Opracowanie własne w oparciu o dane BDL

Kolejnym istotnym współczynnikiem jest liczba zgonów niemowl

urodzeń żywych. Od 2004 roku liczba zgonów przypadaj

tendencję spadkową. (rys. 39, tab. 15) nie jest to jednak optymistyczne poniewa

największych miast polskich w analizowanym okresie wska

najwyższych wartości. W latach 200

wskaźnika, natomiast w roku 2007 oraz pomi

wartości tego wskaźnika (pomimo corocznego spadku warto

warto zaznaczyć, że na tle pozostałych miast w 2015 r. kontynuacja tr

przyniosła poprawę

Tabela 15.Zgony niemowląt na 1000 urodzew latach 2002-2015 w promilach

Nazwa 2002 2003 2004

Łódź 11,0 7,7 5,7

Kraków 7,6 5,4 6,0

Poznań 7,2 6,2 6,6

Wrocław 9,0 9,1 11,2Gdańsk 20,2 18,8 17,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ętna dalsza długość trwania życia we Wrocławiu na tle kszych miast polskich w roku 2014 w latach.

ródło. Opracowanie własne w oparciu o dane BDL

Kolejnym istotnym współczynnikiem jest liczba zgonów niemowląt przypadaj

ywych. Od 2004 roku liczba zgonów przypadająca na 1000 urodze

. (rys. 39, tab. 15) nie jest to jednak optymistyczne poniewa

kszych miast polskich w analizowanym okresie wskaźnik ten osi

ci. W latach 200-2005 tylko w Gdańsku odnotowywano

nika, natomiast w roku 2007 oraz pomiędzy 2010-1014 to Wrocław osi

źnika (pomimo corocznego spadku wartości współczynnika). Natomiast

e na tle pozostałych miast w 2015 r. kontynuacja tr

ąt na 1000 urodzeń żywych w wybranych największych miastach polskich 2015 w promilach

Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

5,7 6,8 7,6 4,0 6,6 8,0 3,2 4,0

6,0 5,6 5,0 7,3 3,8 3,7 3,7 4,0

6,6 5,7 7,2 6,6 7,8 4,4 4,8 3,4

11,2 7,2 6,6 8,9 5,1 7,1 6,7 6,417,9 8,8 5,6 5,5 6,4 3,4 5,0 2,9


ycia we Wrocławiu na tle wybranych

ąt przypadająca na 1000

0 urodzeń żywych ma

. (rys. 39, tab. 15) nie jest to jednak optymistyczne ponieważ na tle

źnik ten osiągał jedne z

sku odnotowywano wyższą wartość

1014 to Wrocław osiągał najwyższe

ci współczynnika). Natomiast

e na tle pozostałych miast w 2015 r. kontynuacja trendu spadkowego

ększych miastach polskich

ń żywych

2011 2012 2013 2014 2015

4,0 3,3 5,1 3,9 6,2 4,0 3,1 3,9 3,3 2,9 3,4 3,6 4,9 3,0 5,6 6,4 5,2 5,6 4,3 3,7 2,9 4,7 3,2 3,4 4,3

Rysunek39. Zgony niemowląmiast polskich w latach 2002-2015 w promilach. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Jednym z najważniejszych czynników warunkuj

warunki mieszkaniowe. Jako podstawowe wska

przypadających na 1000 ludnoś

osobę (rys. 20).W przypadku wska

Wrocławiu w ostatnim dziesię

użytkowej na 1 os. W roku 2006 na 1 osob

2014 roku 32,9 m2 (tab. 16). Wzrost wska

wśród największych miast polskich (rys. 40)

Tabela 16. Przeciętna powierzchnia ulatach 2006-2014 na tle najwię

2006 2007

Łódź 23,2 23,5

Warszawa 25,5 26,1

Kraków 22,2 22,6

Poznań 25,2 26,0

Wrocław 23,6 24,0Gdańsk 22,3 22,8Źródło: Opracowanie własne w oparciu o dane BDL

Zgony niemowląt na 1000 urodzeń żywych we Wrocławiu na tle najwi

2015 w promilach.


żniejszych czynników warunkujących życie ludnoś

warunki mieszkaniowe. Jako podstawowe wskaźniki przedstawia się tu liczb

cych na 1000 ludności oraz powierzchnię mieszkalną w m2

dku wskaźnika powierzchni użytkowej mieszkania na 1 osob

Wrocławiu w ostatnim dziesięcioleciu można zaobserwować coroczny wzrost powierzchni

ytkowej na 1 os. W roku 2006 na 1 osobę przypadało 23,4 m2 powierzchni mieszkalnej, a

16). Wzrost wskaźnika uplasował Wrocław na pierwszym miejscu

kszych miast polskich (rys. 40)

ętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę we Wrocławiu w 2014 na tle największych miast polskich

2007 2008 2009 2010 2011 2012 23,5 24,0 24,3 25,0 25,4 25,8 26,1 26,8 27,6 29,1 29,4 29,8 22,6 23,3 24,1 24,8 25,2 25,8 26,0 26,7 27,2 27,5 27,9 28,4 24,0 24,6 25,2 30,8 31,2 31,8 22,8 23,5 24,0 24,4 25,1 25,7

ródło: Opracowanie własne w oparciu o dane BDL

ywych we Wrocławiu na tle największych

życie ludności w mieście są

ę tu liczbę mieszkań

przypadającą na 1

ytkowej mieszkania na 1 osobę we

coroczny wzrost powierzchni

przypadało 23,4 m2 powierzchni mieszkalnej, a

nika uplasował Wrocław na pierwszym miejscu

ytkowa mieszkania na 1 osobę we Wrocławiu w

2013 2014 26,3 26,7 30,2 30,5 26,3 26,8 28,8 29,3 32,5 32,9 26,2 26,7

Rysunek40. Przeciętna powierzchnia ulatach 2006-2014 na tle najwięŹródło, Opracowanie własne w oparciu o dane GUS

W ostatnim dziesięcioleciu we Wrocławiu systematycznie rosła liczba mieszka

przypadających na 1000 osób (387 w 2015 r.

mieszkaniowej świadczy równie

mieszkania – we Wrocławiu z 60 m

także w mieszkaniach z dostę

ogółu mieszkań miało dostęp do wodoci

- 96,8%, dostęp do ogrzewania centralnego, w 2006 r. miało 83,3% a w 2014 r.

Rysunek41. Liczba mieszkań na 1 tys. mieszka

ętna powierzchnia użytkowa mieszkania na 1 osobę we Wrocławiu w 2014 na tle największych miast polskich

ródło, Opracowanie własne w oparciu o dane GUS

ęcioleciu we Wrocławiu systematycznie rosła liczba mieszka

cych na 1000 osób (387 w 2015 r.- 466 w 2015 r. rys. 41). O poprawie sytuacji

wiadczy również zwiększenie przeciętnej powierzchni uż

we Wrocławiu z 60 m2 w 2006 r. do 70,5 m2 w 2014 r. Popraw

w mieszkaniach z dostępem do urządzeń sanitarno-technicznych (w 2006 r. 99,2 %

ęp do wodociągów w 2014 r. 99,8%, 92,9% miało łazienki, w 2014

p do ogrzewania centralnego, w 2006 r. miało 83,3% a w 2014 r.

ń na 1 tys. mieszkańców we Wrocławiu w latach 2005

ytkowa mieszkania na 1 osobę we Wrocławiu w

cioleciu we Wrocławiu systematycznie rosła liczba mieszkań

466 w 2015 r. rys. 41). O poprawie sytuacji

tnej powierzchni użytkowej jednego

w 2014 r. Poprawę odnotowano

technicznych (w 2006 r. 99,2 %

gów w 2014 r. 99,8%, 92,9% miało łazienki, w 2014

p do ogrzewania centralnego, w 2006 r. miało 83,3% a w 2014 r. – 86,4%).

ców we Wrocławiu w latach 2005-2014

Źródło, Opracowanie własne w oparciu o dane GUS

Kwestią niezwykle istotną z punktu widzenia jakości życia mieszkańców jest

bezpieczeństwo publiczne, którego istotą jest poczucie stanu wolnego od zagrożeń, ogół

warunków i instytucji chroniących życie, zdrowie i mienie mieszkańców. W przypadku

Wrocławia i wydarzeń z 1997 r. istotna z punktu bezpieczeństwa wydaje się dalsza poprawa

bezpieczeństwa miasta zwłaszcza przed powodzią.

Wpływ na jakość życia mieszkańców ma przestępczość. W ciągu ostatnich 3 lat we

Wrocławiu spadła liczba przestępstw stwierdzonych z 40 453 w 2012 r. do 28 191 w roku

2014. Największy spadek odnotowano w przestępstwach kryminalnych i przeciwko mieniu

(rys. 42).

Rysunek 42. Przestępstwa stwierdzone we Wrocławiu w latach 2006-2014 Źródło: Wrocław w liczbach. http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k

Od 2012 spadł wskaźnik wykrywalność przestępstw ogółem z 51,5 % do 49 % w 2014 r.,

niemal 100% wykrywalność mają przestępstwa drogowe, wykrywa się ok. 75% przestępstw

gospodarczych, a najniższą wykrywalność mają przestępstwa kryminalne ok. 43 %74. Z

badań przeprowadzonych w ramach Wrocławskiej diagnozy społecznej z 2014 r. wynika, że

w opinii mieszkańców zwiększa się subiektywne poczucie bezpieczeństwa wobec

diagnozowanych kategorii zagrożeń, choć w dalszym ciągu problemem jest zapewnienie

poczucia bezpieczeństwa w nocy w przestrzeni publicznej miasta. 84% badanych uważa, że

74 Wrocław w liczbach. http://www.polskawliczbach.pl/Wroclaw#infoPrac1k

mieszkańcy są tolerancyjni i raczej tolerancyjni. Jak wynika z przeprowadzonych badań 75 w

2014 r. w stosunku do 2010 r. o ok 26 pkt. proc. Zmniejszyła się liczba włamań do

samochodów i piwnic, o ok 20 pkt. proc. wandalizm. W opinii badanych respondentów spadła

także liczba włamań do mieszkań, awantury sąsiedzkie czy ataki młodzieży. Respondenci

wskazali jednak na wzrost incydentów o nagabywanie pieniędzmi. Badani w ok. 80

procentach czują się bezpiecznie w dzień w miejscach publicznych, nieco inaczej zarysowała

się sytuacja w nocy (zob. Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014)76 . W 2015 roku

przestępczość spadła do 25 207 (tab. 17) przestępstw, jednak na tle największych miast

polskich (pomijając stolicę) wciąż jest na najwyższym poziomie wśród największych

polskich (rys. 43)

Tabela 17. Przestępstwa stwierdzone przez policję w zakończonych postępowaniach przygotowawczych w największych miastach polskich w latach 2012-2015

Rok

Nazwa

2012 2013 2014 2015

Łódź 25 716 25 700 20 396 19 445

Warszawa 57 087 55 723 49 955 48 982

Kraków 33 010 31 335 26 275 24 348

Poznań 27 206 29 837 22 589 19 869

Wrocław 40 453 34 799 28 191 25 207

Gdańsk 15 336 17 562 12 271 11 203


75 Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014, Prezentacja wyników badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta. dr hab. S. W. Kłopot, prof. UWr dr J. Pluta dr G. Kozdraś dr P. Trojanowski file:///D:/ANIA/Strategia%202030/Wroclawska_diagnoza_spoleczna_UWr_2014.pdf 76 Wrocławska Diagnoza Społeczna 2014, Prezentacja wyników badań socjologicznych nad mieszkańcami miasta. dr hab. S. W. Kłopot, prof. UWr dr J. Pluta dr G. Kozdraś dr P. Trojanowski file:///D:/ANIA/Strategia%202030/Wroclawska_diagnoza_spoleczna_UWr_2014.pdf

Rysunek. 43.Przestępstwa stwierdzone przez policjprzygotowawczych w największych miastach polskich w latach 2012 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Ważnym zagadnieniem nie tylko z punktu widzenia jako

zdrowie publiczne. Na jakość

pogrupować według: jakości struktury, np. liczba i poziom wykształcenia personelu, aparatura

medyczna, infrastruktura, struktura organizacyjna, kultura organizacji czy styl zarz

jakości procesu, odnosząca się

jakości wyniku, (wskaźniki takie jak

uboczne czy satysfakcję pacjenta z zastosowanego leczenia).

Na rys. 44 przedstawiono liczbę

prowadzących praktyki we Wrocławiu w przekroju czasowym. Liczba lekarzy jak i dentystów

we Wrocławiu zwiększyła się w ci

nieregularnie rosła liczba porad lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy rodzinnych

o 6,5%. Z jednej strony jest to zwi

zdrowotnej, liczbie zachorowań

Wrocławian w zakresie korzystania z pomocy specjalistycznej i konsekwencji samoleczenia.

77 A. Czerw, U. Religioni, D. Olejniczak, podmiotach leczniczych, ProblHigEpidemiol 2012, 93(2): 269

ępstwa stwierdzone przez policję w zakończonychększych miastach polskich w latach 2012-2015


nym zagadnieniem nie tylko z punktu widzenia jakości życia jest opieka zdrowotna i

ść opieki zdrowotnej ma wpływ wiele czynników, które mo

ści struktury, np. liczba i poziom wykształcenia personelu, aparatura

medyczna, infrastruktura, struktura organizacyjna, kultura organizacji czy styl zarz

ąca się do opieki nad pacjentem, np. diagnoza czy leczenie oraz

źniki takie jak śmiertelność, zachorowalność, powikłania, skutki

ę pacjenta z zastosowanego leczenia).77

Na rys. 44 przedstawiono liczbę lekarzy pracujących w zakładach opieki zdrowotnej oraz

cych praktyki we Wrocławiu w przekroju czasowym. Liczba lekarzy jak i dentystów

kszyła się w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Od 2006 roku we Wrocławiu

rad lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy rodzinnych

o 6,5%. Z jednej strony jest to związane z większą liczbą lekarzy i dost

zdrowotnej, liczbie zachorowań bądź też może świadczyć o większej

stania z pomocy specjalistycznej i konsekwencji samoleczenia.

A. Czerw, U. Religioni, D. Olejniczak, Metody pomiaru oraz oceny jakości świadczonych usług w blHigEpidemiol 2012, 93(2): 269-273

ńczonych postępowaniach 2015

ycia jest opieka zdrowotna i

pieki zdrowotnej ma wpływ wiele czynników, które można

ci struktury, np. liczba i poziom wykształcenia personelu, aparatura

medyczna, infrastruktura, struktura organizacyjna, kultura organizacji czy styl zarządzania,

do opieki nad pacjentem, np. diagnoza czy leczenie oraz

ść, powikłania, skutki

cych w zakładach opieki zdrowotnej oraz

cych praktyki we Wrocławiu w przekroju czasowym. Liczba lekarzy jak i dentystów

ciu lat. Od 2006 roku we Wrocławiu

rad lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i lekarzy rodzinnych

lekarzy i dostępem do opieki

ć o większej świadomości

stania z pomocy specjalistycznej i konsekwencji samoleczenia.

świadczonych usług w

Rysunek 44. Liczba lekarzy pracuj2012 r. – brak danych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

W ostatnim dziesięcioleciu wzrosła równie

pielęgniarek w tym liczba piel

czterokrotnie (rys. 45). Podobnie wygl

we Wrocławiu, w tym takż

pielęgniarek i położnych przypadaj

2006 roku we Wrocławiu nieregularnie rosła liczba porad lekarzy podstawowej opieki

zdrowotnej i lekarzy rodzinnych o 6,5%.

. Liczba lekarzy pracujących we Wrocławiu w latach 2006-2014


ęcioleciu wzrosła również liczba personelu medycznego. Przybyło

gniarek w tym liczba pielęgniarek z wyższym wykształceniem zwi

czterokrotnie (rys. 45). Podobnie wygląda sytuacja z położnymi, których równie

we Wrocławiu, w tym także z wyższym wykształceniem (rys. 46). Analizuj

nych przypadającą na 10 tys. mieszkańców nastąpił wzrost o 28%. Od


zdrowotnej i lekarzy rodzinnych o 6,5%.

2014

iczba personelu medycznego. Przybyło

szym wykształceniem zwiększyła się

nymi, których również przybyło

(rys. 46). Analizując liczbę

ąpił wzrost o 28%. Od


Rysunek 45. Liczba pielęgniarek wg. wykształcenia pracuj2006-2014 2012 r. – brak danych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Rysunek 46. Liczba położnych wg. wykształcenia pracuj2006-2014 2012 r. – brak danych Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

ęgniarek wg. wykształcenia pracujących we Wrocławiu w latach


żnych wg. wykształcenia pracujących we Wrocławiu w latach


cych we Wrocławiu w latach

cych we Wrocławiu w latach

Rysunek 47. Liczba położnych i pielWrocławiu w latach 2006-20142012 r. – brak danych Źródło: Opracowanie własne na podstawie d

Poziom rozwoju infrastruktury społecznej wpływa na warunki i jako

Ważnym w tej kwestii jest dost

placówek stacjonarnej pomocy społecznej zwi

(tab. 18).

Od 2006 r. zwiększyła się takż

(rys. 48). W 2006 r. na 10 tys. mieszka

Liczba przychodni ogółem (publiczne i niepubliczne) zw

w 2014 r. co daje mieszkańcom lepszy dost

latach nieznacznie spadła także liczba osób przypadaj

49). Niestety oczekiwanie 846 dni na p

chirurgii naczyniowej czy 588 dni na oddział urazowo

pozytywnie na jakość życia mieszka

widzenia jakości życia mieszkań

Wrocławia 2030.

żnych i pielęgniarek przypadająca na 10 tys. mieszka2014


Poziom rozwoju infrastruktury społecznej wpływa na warunki i jakość życia mieszka

nym w tej kwestii jest dostępność do opieki zdrowotnej dla mieszka

placówek stacjonarnej pomocy społecznej zwiększyła się z 14 w 2008 r. do 23

ę także liczba przychodni przypadających na 10 tys. Mieszka

(rys. 48). W 2006 r. na 10 tys. mieszkańców przypadały 4 przychodnie a w 2014 r.

Liczba przychodni ogółem (publiczne i niepubliczne) zwiększyła się z 246 w 2006 r. do 418

ńcom lepszy dostęp do placówek opieki zdrowotnej. W ostatnich

latach nieznacznie spadła także liczba osób przypadająca na łóżko w szpitalach ogólnych (rys.

49). Niestety oczekiwanie 846 dni na przyjęcie na oddział okulistyczny, 600 dni na oddział

chirurgii naczyniowej czy 588 dni na oddział urazowo-ortopedyczny nie wpływaj

ść życia mieszkańców. Opieka zdrowotna jest niezmiernie wa

ycia mieszkańców dlatego też powinna stanowić istotny obszar dla strategii

ca na 10 tys. mieszkańców we

ść życia mieszkańców.

do opieki zdrowotnej dla mieszkańców. Liczba

z 14 w 2008 r. do 23 w roku 2015

cych na 10 tys. Mieszkańców

ców przypadały 4 przychodnie a w 2014 r. – 7.

ę z 246 w 2006 r. do 418

p do placówek opieki zdrowotnej. W ostatnich

ko w szpitalach ogólnych (rys.

cie na oddział okulistyczny, 600 dni na oddział

ortopedyczny nie wpływają

ców. Opieka zdrowotna jest niezmiernie ważna z punktu

ć istotny obszar dla strategii

Rysunek 48. Liczba przychodni ogółem we Wrocławiu w latach 2006Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Tabela 18. Liczba placówek stacjonarnej pomocy społecznej

2015

2008 Placówki stacjonarnej pomocy społecznej 14 Źródło, opracowanie własne w oparciu o dane GUS

Rysunek49. Liczba ludności przypadajmiast Polski w latach 2008-2014Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL W ostatnim dziesięcioleciu spadła liczba

układu krążenia, w 2006 r. stanowiły one 48% wszystkich zgonów a do 2014 r. nast

. Liczba przychodni ogółem we Wrocławiu w latach 2006-2014ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Liczba placówek stacjonarnej pomocy społecznej we Wrocławiu w latach 2008

2009 2010 2011 2012 2013 2014

15 16 18 17 20 opracowanie własne w oparciu o dane GUS

ści przypadająca na łóżko w szpitalach ogólnych na tle wybranych 2014


cioleciu spadła liczba zgonów przypadająca na 100 tys. z powodu chorób

enia, w 2006 r. stanowiły one 48% wszystkich zgonów a do 2014 r. nast

2014

we Wrocławiu w latach 2008-

2014 2015

23 23

ko w szpitalach ogólnych na tle wybranych

ca na 100 tys. z powodu chorób

enia, w 2006 r. stanowiły one 48% wszystkich zgonów a do 2014 r. nastąpił

spadek o 5pkt. procentowych (rys. 50 i 51) niestety ro

nowotworów (rys. 50), oaz układu oddecho

Rysunek 50. Przyczyny zgonów na 100 tys. mieszka2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Rysunek 51. Przyczyny zgonów wg rodzaju chorób we Wrocławiu w latach 2006


spadek o 5pkt. procentowych (rys. 50 i 51) niestety rośnie liczba zgonów z powodów

nowotworów (rys. 50), oaz układu oddechowego (rys. 51).

. Przyczyny zgonów na 100 tys. mieszkańców we Wrocławiu w latach 2006


. Przyczyny zgonów wg rodzaju chorób we Wrocławiu w latach 2006

Opracowanie własne na podstawie danych BDL

nie liczba zgonów z powodów

ców we Wrocławiu w latach 2006-

. Przyczyny zgonów wg rodzaju chorób we Wrocławiu w latach 2006-2014 w %

Kultura

Oferta kulturalno-rozrywkowa, zaspokajająca potrzeby wyższego rzędu mieszkańców

również świadczy o atrakcyjności Wrocławia dla jego mieszkańców i ma wpływ na ocenę

jakości życia. We Wrocławiu można znaleźć ponad dwieście pomników, rzeźb i fontann, w

tym także fontannę z pokazami muzycznymi i grą świateł. Fascynującą podróżą w czasie

może zapewnić poznanie zabytków architektury Wrocławia. Rozpoczynając od Ostrowa

Tumskiego, najstarszej części miasta i dominującej w jego panoramie katedry - budowli

gotyckiej z XIII i XIV wieku. Perłą wrocławskich zabytków jest późnogotycki Ratusz, jeden z

najpiękniejszych w Europie. Szereg wyjątkowo atrakcyjnych obiektów architektonicznych

położonych jest wzdłuż głównej osi miasta, którą wytycza ulica Świdnicka. Należy wymienić

tutaj gotyckie kościoły, klasycystyczną operę. Na uwagę zasługuje także Aula Leopoldyńska

w stylu barokowym, a bogactwo malowideł ściennych i rzeźbień potwierdza wyjątkowy

charakter tego zabytku. Można wymieniać także wiele wartościowych dzieł architektury,

które powstały we Wrocławiu w pierwszej połowie XX wieku, a które m.in. stanowią

sztandarowe dzieła europejskiego modernizmu. Można zaznaczyć, że we Wrocławiu znajduje

się z jeden z polskich obiektów wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO i jest

toHala Stulecia, która jest twórczym i innowacyjnym przykładem rozwoju technik

budowlanych w dużych konstrukcjach zbrojonych. Można także dodać, że zajmuje kluczową

pozycję w ewolucji metod stosowania żelazobetonu w architekturze a także jest jednym z

punktów zwrotnych w historii wykorzystania stali dla wzmacniania struktur budowli.78

Elementem uzupełniającym zabytki architektoniczne Wrocławia są liczne muzea i galerie,

teatry, filharmonie, opera, ponad trzydzieści ośrodków kultury, stałe festiwale, wystawy,

imprezy w tym muzyczne teatralne, filmowe i multimedialne, plastyczne, taneczne, sportowe.

Wrocław dba także o organizowanie imprez sportowych, rekreacyjnych oraz promujących

turystykę, a także planowanie rozwoju infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, której celem

jest wpływanie na poprawę jakości życia mieszkańców w zakresie aktywnego wypoczynku i

możliwości uprawiania sportu masowego czy rekreacyjnego, a także propagowanie zdrowego

stylu życia. Miasto posiada liczne punkty informacyjne co jest ważnym elementem w

kontekście turystyki, a także bogata ofertę „po godzinach”. Liczne restauracje, kawiarnie,

kluby, puby organizujące imprezy kulturalne pomagają w decyzji jak spędzić wolny czas. Do

78 http://www.unesco.pl/kultura/dziedzictwo-kulturowe/swiatowe-dziedzictwo/polskie-obiekty/, 10.02.2012

oferty można dołączyć także liczne biblioteki, kafejki internetowe, kina, szkoły tańca, zespoły

taneczne itp. Dla zainteresowanych spędzaniem czasu na powietrzu Wrocław oferuje ogrody

zoologiczny, botaniczny, tzw. Ogród Japoński, tor wyścigów konnych, liczne zadbane i

przygotowane dla spacerowiczów parki przy czym można zaznaczyć Wrocław został uznany w

2008 r. za najbardziej zielone miasto Polski. Tematyka zieleni miasta została przedyskutowana

na spotkaniu prowadzonym przez Katarzynę Szymczak-Pomianowską, gdzie w gronie

20 osób nasunęły się wnioski, że Wrocław ma mało terenów zielonych (zwł. w centrum) -

12,2% i mitem jest, że Wrocław jest „zielony”, wskazano m.in. na brak spójnego planowania

zieleni i nasadzeń. Podkreślono, iż braki w zieleni wysokiej zwłaszcza dotyczą współczesnych

osiedli mieszkaniowych. Z dyskusji wynikło kilka interesujących wniosków/zaleceń, które

wydają się być istotne z punktu widzenia jakości życia mieszkańców79:

• mieszkańcom zależy na zieleni łatwo dostępnej - w odległości 5-15 min od

domu/pracy,

• należy tworzyć zarówno zielone ścieżki jak i wyspy zieleni z uwzględnieniem

poprzedniej uwagi,

• potrzeby mieszkańców należy badać lokalnie, gdyż Wrocław nie jest równomiernie

nasycony zielenią,

• infrastruktura zieleni powinna tworzyć system w skali całego miasta,

• należy zadbać o takie regulacje prawne aby inwestorzy mieli obowiązek dbać o zieleń

już istniejącą, a na nowych osiedlach powinien być obowiązek nasadzeń zieleni

wysokiej - określony % powierzchni,

• drzewa należy traktować jako dobro publiczne a nie prywatne a Miasto powinno

wskazać tereny do nasadzeń zastępczych dla osób prywatnych, które na swojej posesji

chcą usunąć drzewo i nie mają miejsca aby wsadzić nowe (uszanowanie prawa

własności, ale stworzenie możliwości zasadzenia drzewa w innym miejscu)”.

Jako źródła finansowania zieleni wskazywano lepsze wykorzystania dotychczasowych

finansów na zieleń, uwzględniając obowiązek nasadzania zieleni przy inwestycjach jako

źródło finansowania zielonych obszarów można postrzegać zarówno inwestorów prywatnych

jak i np. spółdzielnie. Podczas kolejnych warsztatów80 zaznaczono, że w zarządzaniu zielenią

miejską należy rozdzielić jej tworzenie od utrzymywania.

79 Warsztat o wypoczynku w zieleni, prowadząca K. Szymczak-Pomianowska 80 Zieleń i środowisko, warsztat o ekonomii, Prowadzący: Łukasz Medeksza (wspomagał: Marek Karabon) Liczba uczestników: 4 osoby

Wcześniej wspomniano o bogatej ofercie obiektów kultury. Niestety sama obecno

kulturalnych i miejsc rozrywki to nie wszystko z punktu widzenia diagnozy społecznej istotne

jest czy oferta miasta zaspokaja potrzeby mieszka

mieszkańców w kulturze (szczegółowo to zagadnienie zostało przeanalizowane we w raporcie z

badań jakościowych zrealizowanych w ramach

które stanowią uzupełnienie i rozszerzenie bada

w środowisku miejskim, uczestnictwa w kulturze oraz relacji mi

miasta.

Z danych GUS-u wynika, że od 2012 r. o ok 20% spadła liczba uczestników imprez

masowych we Wrocławiu z 1

organizowanych imprez masowych z 248 zorganizowanych w 2013 r. do 194 w 2015 r. (rys.

52.).

Rysunek 52. Organizacja imprez masowych we Wrocławiu w latach 2013Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

81 Wrocławskiej diagnozie społecznej 2014 Raport z bada S. W. Kłopot, G. Kozdraś, J. Pluta, P. Trojanowski, Wrocław, sierpie

niej wspomniano o bogatej ofercie obiektów kultury. Niestety sama obecno


jest czy oferta miasta zaspokaja potrzeby mieszkańców i jaki jest poziom u

ców w kulturze (szczegółowo to zagadnienie zostało przeanalizowane we w raporcie z

ciowych zrealizowanych w ramach Wrocławskiej Diagnozie Społecznej 2014

uzupełnienie i rozszerzenie badań ilościowych o kwestie konstruowania kultury

rodowisku miejskim, uczestnictwa w kulturze oraz relacji między kultur

u wynika, że od 2012 r. o ok 20% spadła liczba uczestników imprez

masowych we Wrocławiu z 1 245 300 do 1 020 951. Zmniejszyła


Organizacja imprez masowych we Wrocławiu w latach 2013-ródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL

Wrocławskiej diagnozie społecznej 2014 Raport z badań socjologicznych nad mieszkaś, J. Pluta, P. Trojanowski, Wrocław, sierpień 2014, s 151

niej wspomniano o bogatej ofercie obiektów kultury. Niestety sama obecność obiektów


ców i jaki jest poziom uczestnictwa

ców w kulturze (szczegółowo to zagadnienie zostało przeanalizowane we w raporcie z

Wrocławskiej Diagnozie Społecznej 201481,

e konstruowania kultury

ędzy kulturą a rozwojem

e od 2012 r. o ok 20% spadła liczba uczestników imprez

się także liczba


-2015

socjologicznych nad mieszkańcami miasta, 151-178.

Aktywność społeczna

Nie tylko uczestnictwo mieszkańców w kulturze jest istotne z punktu widzenia

diagnozy społecznej Wrocławia. Stopień/poziom świadomego udziału jednostek czy grup w

życiu lokalnej społeczności czyli aktywność społeczna mieszkańców, są istotne dla diagnozy

w kontekście jakości życia określonej społeczności.

Aktywność społeczna istotna jest ze z punktu widzenia zaangażowania członków

społeczności w podejmowanie i prowadzenie spraw, które tej społeczności dotyczą. Istotne

jest także budowanie „więzi między mieszkańcami, identyfikowanie ważnych problemów w

społeczności i mobilizowanie wokół nich mieszkańców, a także tworzenia instytucjonalnego

zaplecza do rozwiązywania ich.82 Aktywność mieszkańców ma wpływa także na rozwój

lokalny, postrzegana jest jako inicjatywa niezinstytucjonalizowana i pojawiająca się

niezależnie od władz lokalnych, a przez co ciesząca się uznaniem w społeczności lokalnej83.

Aktywne społeczności lokalne potrafią zorganizować się w sytuacjach wymagających

szybkiego reagowania, potrafią inicjować działania, inspirować władze lokalne do

podejmowania decyzji czy rozwiązywania problemów, inspirują samych siebie do działania,

potrafią znaleźć partnerów, a także działają w oparciu o bodźce innych podmiotów. Istnienie

silnych lokalnych więzi społecznych warunkuje kapitał społeczny, kształtuje różne formy

lokalnego życia w grupie opartego na podobieństwie sytuacji i warunków, w jakich

funkcjonują oraz na podobieństwie norm i wartości, które uznają. Stanowi podstawę dla

tradycyjnego systemu kontroli nieformalnych zachowań swoich członków. Ma także

znaczenie w kształtowaniu opinii publicznej oraz organizowaniu działalności kulturowej.84

Znaczenie kapitału społecznego dla powiązań występujących pomiędzy poszczególnymi

jednostkami w skali lokalnej przejawia się tym, że ludzie inwestują w związki z innymi i w

relacje społeczne ponieważ oczekują zwrotów z tych inwestycji, które w dodatku przełożą się

na wartości rynkowe. Wobec powyższego potencjał, który tworzy się w sieciach społecznych

staje się inwestycją85.

82 Lewenstein B. 2001. Obywatelskie strategie i modele wprowadzania „zmiany społecznej” w miejskich społecznościach lokalnych – doświadczenia amerykańskie. W: M. Wadowicki i Z. Woźniak (red.). Aktywność obywatelska w rozwoju społeczności lokalnej. Warszawa: MUNICIPIUM 83 J. Sikora: Lokalne układy społeczne. W: Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania. Red. S. Wykrętowicz. Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2004, s. 106. 84 J. Sikora: Lokalne układy społeczne. W: Samorząd w Polsce. Istota, formy, zadania. Red. S. Wykrętowicz. Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2004, s. 87-89. 85 N. Lin: Social Capita: A. theory of socialstructure and action.Cambridge University Press, Cambridge 2001, s. 3 za C. Trutkowski, S. Mandes: Kapitał społeczny… op. cit., s. 66.

Jak angażują się wrocławianie w

ramach ww. Wrocławskiej Diagnozy Społecznej 2014

S. Kłopota z Uniwersytetu Wrocławskiego. Grup

gospodarstwo domowe, rodzinę

aktywności mieszkańców zawarte s

obywatelskiej mieszkańców Wrocławia

respondentów – mieszkańców Wrocławia

społecznych. 3 proc. badanych powiedziało,

członkowie rad osiedla czy rad parafialnych, którzy mocno anga

Pozostałe formy aktywności nie przekroczyły jednego procenta.

Istotną sprawą jest mającą wpływ na zaanga

zaufanie do władz lokalnych.

Wato zaznaczyć, że we Wrocławiu frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich w latach

2000, 2005, 2010, i 2015 była ni

Niższe frekwencje niż we Wrocławiu w tych latach odnotowano w Ł

rys. 53).

Rysunek 53. Frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich we Wrocławiu na tle wybranych największych miast Polski w latach 2000, 2005, 2010 i 2015 w %Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

86 K. Kajdanek, Diagnoza aktywno87 K. Kajdanek, Diagnoza aktywno

ę wrocławianie w życie społeczne, sprawdzili wrocławscy naukowcy w

Wrocławskiej Diagnozy Społecznej 2014 przeprowadzonej pod kierunkiem prof.

S. Kłopota z Uniwersytetu Wrocławskiego. Grupę respondentów pytano m.in. o

gospodarstwo domowe, rodzinę oraz miasto. Szczegółowe informacje i wyniki bada

ńców zawarte są w raporcie tematycznym86 -Diagnoza aktywno

ńców Wrocławia. W raporcie wskazano, że ś

ńców Wrocławia – nie jest zaangażowanych w organizacjach

społecznych. 3 proc. badanych powiedziało, że należy do jakichś organizacji. Zwy

członkowie rad osiedla czy rad parafialnych, którzy mocno angażują się

ści nie przekroczyły jednego procenta.87

ą ą wpływ na zaangażowanie społeczności w ż

e we Wrocławiu frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich w latach

2000, 2005, 2010, i 2015 była niższa a niżeli w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Gda

ż we Wrocławiu w tych latach odnotowano w Łodzi i Katowicach (zob.

. Frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich we Wrocławiu na tle kszych miast Polski w latach 2000, 2005, 2010 i 2015 w %

ródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Diagnoza aktywności obywatelskiej mieszkańców Wrocławia, Wrocław 2014 , Diagnoza aktywności obywatelskiej mieszkańców Wrocławia, Wrocław 2014 s. 23

ycie społeczne, sprawdzili wrocławscy naukowcy w

przeprowadzonej pod kierunkiem prof.

respondentów pytano m.in. o

oraz miasto. Szczegółowe informacje i wyniki badań dot.

Diagnoza aktywności

że średnio ok 90%

żowanych w organizacjach

ś organizacji. Zwykle są to

ż ą się w życie miasta.

ści w życie lokalne jest

e we Wrocławiu frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich w latach

eli w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Gdańsku.

odzi i Katowicach (zob.

. Frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich we Wrocławiu na tle kszych miast Polski w latach 2000, 2005, 2010 i 2015 w %

, Wrocław 2014 , Wrocław 2014 s. 23

Analogicznie wyglądała sytuacja w przypadku wyborów do Sejmu w 2005, 2007, 2011 i 2015

roku (rys. 54). W analizowanym okresie ni

w Łodzi i Katowicach (rys. 54). Najwy

Warszawie.

Rysunek 54. Frekwencja wyborcza w wyborach do Sejmu we Wrocławiu na tle wybranych największych miast Polski w latach 2000, 2007, 2011 i 2015 w %Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Frekwencja w wyborach samorz

niższa niż w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Gda

Katowicach. Natomiast w roku 2014 frekwencja w wyborach samorz

(35,7%) była na najniższym poziomie (rys. 55).

Rysunek 55. Frekwencja wyborcza w wyborach samorzwybranych największych miast Polski w latach 2002, 2006, 2010 i 2014w %

dała sytuacja w przypadku wyborów do Sejmu w 2005, 2007, 2011 i 2015

roku (rys. 54). W analizowanym okresie niższa frekwencja wyborcza niż we Wrocławiu była

w Łodzi i Katowicach (rys. 54). Najwyższą frekwencję odnotowano ka

Frekwencja wyborcza w wyborach do Sejmu we Wrocławiu na tle wybranych kszych miast Polski w latach 2000, 2007, 2011 i 2015 w %

ródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Frekwencja w wyborach samorządowych w latach 2002, 2006 we Wrocławiu równie

w Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Gdańsku, a jedynie wyż

Katowicach. Natomiast w roku 2014 frekwencja w wyborach samorządowych we Wrocławiu

ższym poziomie (rys. 55).

. Frekwencja wyborcza w wyborach samorządowych we Wrocławiu na tle kszych miast Polski w latach 2002, 2006, 2010 i 2014w %

dała sytuacja w przypadku wyborów do Sejmu w 2005, 2007, 2011 i 2015

ż we Wrocławiu była

odnotowano każdorazowo w

Frekwencja wyborcza w wyborach do Sejmu we Wrocławiu na tle wybranych

2002, 2006 we Wrocławiu również była

sku, a jedynie wyższa niż w Łodzi i

ądowych we Wrocławiu

dowych we Wrocławiu na tle kszych miast Polski w latach 2002, 2006, 2010 i 2014w %

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

1.5 Środowisko miejskie –

środowisko przyrodnicze, infrastruktura, przestrzeń

Przez środowiska miejskie będziemy rozumieć zespół elementów i czynników,

materialnych i niematerialnych, pochodzenia naturalnego i antropogenicznego, oraz

powiązania i relacje między nimi. Poniżej syntetycznej analizie poddano środowisko

przyrodnicze, infrastrukturę komunikacyjną, transport i przestrzeń.

Środowisko przyrodnicze

We Wrocławiu wyodrębnia się system terenów zielonych i otwartych, głównie parków

i parków leśnych. System ten obejmuje:

- pasma terenów wzdłuż rzek wraz z przylegającymi do niech terenami zielonymi;

- promieniście ukształtowane pasma zielone, m.in. Klin Brochowski, Klin Wojszycki-

Tarnogajski, Klin Południowy, Klin Kleciński, Klin Oporowski, Klin Muchoborski, Klin

Jerzmanowski, Klin Ratyński, Klin Stabłowicki, Klin Pustecki, Klin Widawski, Klin

Zakrzowski, Klin Kłokoczycki, Klin Pawłowicki;- duże kompleksy leśne, o szczególnych

wartościach ekologicznych, w tym lasy: Ratyński, Leśnicki, Mokrzański, Janowski,

Rędziński, Lesicki, Pilczycki, Osobowicki, Zakrzowski;- obszary sportowe i rekreacyjne z

przewagą zieleni.

Poniższa tabela prezentuje powierzchnię poszczególnych elementów środowiska

przyrodniczego w mieście (całkowita powierzchnia Wrocławia to 293km2).

Tabela 19. Powierzchnia elementów środowiska przyrodniczego w mieście

Wyszczególnienie Powierzchnia - w km2

Udział % w całości

użytki rolne 132 45 lasy i zadrzewienia 16,5 5,6 Wody 10 3,4 Nieużytki 3,9 1,3 Razem 162,4 55,3 Źródło, opracowanie własne z wykorzystaniem Środowisko Wrocławia; Informator 2014.

Przez Wrocław przepływa 5 większych rzek – Odra, Bystrzyca, Oława, Ślęza i

Widawa; miasto poprzecinane jest dopływami Odry oraz licznymi kanałami, posiada 100

mostów i 34 kładki, 16 jazów, 11 śluz88 – łącznie ponad 80 km cieków wodnych określanych

mianem Wrocławskiego Węzła Wodnego (WWW). Węzeł ten usytuowany jest w centralnej

części Odry, stanowi unikalny w skali Europy zespół rzek, kanałów oraz urządzeń

hydrotechnicznych. System ten zaczął się kształtować wraz z powstaniem grodu książęcego,

a jego unikatowość powoduje, że stanowi również atrakcję turystyczną. Przez najważniejsze

elementy WWW prowadzi blisko 23 kilometrowa trasa stworzona przez Fundację Otwartego

Muzeum Techniki, podczas której można się zapoznać z historią powstawania Węzła.89

Żeby odcinek rzeki lub kanał nadawał się do żeglugi i posiadał miano drogi wodnej musi

spełniać określone warunki, np. mosty powinny posiadać odpowiednie prześwity.90 Zgodne

z danymi Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, WWW zawiera prawie

24 km dróg wodnych oraz 8 km szlaków wodnych.

I. Drogi wodne:

1. Wrocławski Szlak Główny (WSG) ze śluzami: Bartoszowice, Zacisze, Różanka

� początek WSG - km 244,20 rz. Odry

� koniec WSG - km 255,60 rz. Odry

� długość - 10,70 km, w tym kanał nawigacyjny długości 7,40 km

� klasa drogi wodnej - III

2. Szlak boczny rz. Odry od śluzy Opatowice do śluzy Miejskiej (łącznie ze śluzą

Szczytniki stanowi boczny wrocławski węzeł wodny)

� początek szlaku bocznego - km 243,50 rz. Odry

� koniec szlaku bocznego - km 10,10 Wrocławskiego Szlaku Głównego

� długość - 13,10 km

� klasa drogi wodnej - II

II. Szlaki wodne:

1. odcinek górnej Odry wrocławskiej

� początek szlaku - km 250,10 rz. Odry (wlot do górnego kanału śluzy

Szczytniki)

� koniec szlaku - km 251,30 rz. Odry (rozdział Odry na Odrę Południową

i Północną)

88 http://wroclawnadodra.pl/historia-wroclawskiego-wezla-wodnego/ [dostęp: 07.10.2016] 89 http://www.wroclaw.pl/budowle-hydrotechniczne-wroclawskiego-wezla-wodnego [dostęp: 07.10.2016] 90 J. Pyś, Logistyka. Żegluga śródlądowa, Wersja nieostateczna 1. Skrypt dla słuchaczy Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu , Wrocław 2015, s.99

� długość - 1,20 km

2. Śródmiejski Węzeł Wodny

� początek szlaku - km 251,30 rz. Odry (rozdział Odry na Odrę Południową

i Północną)

� koniec szlaku - km 254,10 rz. Odry (połączenie Odry Południowej i Północnej)

� Odra Południowa ze śluzami Piaskową i Mieszczańską, długość - 2,80 km

� Odra Północna z odcinkami i odnogami żeglownymi - długość 2,50 km

3. dolna Odra wrocławska

� początek szlaku - km 254,10 rz. Odry (połączenie Odry Południowej

i Północnej)

� koniec szlaku - km 255,60 (połączenie z Wrocławskim Szlakiem Głównym)

� długość - 1,50 km 91

Rzeki Oława, Ślęza, Bystrzyca i Widawa, są akwenami, które mogą służyć do uprawiania

sportów wodnych, turystyki i rekreacji. Dużym problemem Wrocławia jest brak czynnych

miejsc postojowych dla statków – w 2010 roku we Wrocławiu było zarejestrowanych blisko

tysiąc statków, a postojów dla nich jest niewiele.92

Wejścia miasta na rzeki wymaga zagospodarowania przestrzeni nadbrzeżnych zarówno od

strony lądu jak i od strony wody. Do ważniejszych działalności wodniackich oraz miejsc ich

prowadzenia i sposobu zagospodarowania w mieście należą:

• Mariny, postoje dla małych statków na długi postój zaopatrzone w odpowiednią

infrastrukturę;

• Miejsca do wodowania małych statków i sprzętu pływającego na wodę tzw slipy;

• Przystanie dla statków pasażerskich;

• Postoje z infrastrukturą dla statków małych i dużych przy śluzach;

• Przystanki dla tramwaju wodnego oraz na krótki postój małych statków;

• Miejsca do poboru paliwa;

• Miejsca przeznaczone na restauracje i kawiarnie na wodzie;

• Stocznie, warsztaty naprawcze sprzętu pływającego;

91 https://wroclaw.rzgw.gov.pl/pl/articles/4/367/WWW_-_drogi_i_szlaki_wodne_rz__Odry [dostęp: 07.10.2016] 92 J. Pyś, Logistyka. Żegluga śródlądowa, Wersja nieostateczna 1. Skrypt dla słuchaczy Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu , Wrocław 2015, s.99

• Wyznaczenie miejsc wydobycia, rozładunku i sprzedaży kruszywa z rzeki;

• Nabrzeża przeładunkowe;

• Miejsca przeznaczone na porty, centra logistyczne;

• Przepławki dla małych statków na stopniach wodnych;

• Akweny przeznaczone na rekreacje motorowodną;

• Akweny przeznaczone na rekreacje żeglarską i kajakową;

• Akweny przeznaczone na sporty wioślarskie i kajakowe;

• Akweny przeznaczone na sporty żeglarskie;

• Tor dla kajakarstwa górskiego;

• Akweny dla początkujących wodniaków;

• Akweny i nabrzeża przeznaczone na osiedla domów na wodzie;

• Akweny i nabrzeża przeznaczone na hotele pływające tzw.botele;

• Akweny i tereny przywodne przeznaczone na działalność kulturalną;

• Muzeum żeglugi śródlądowej;

• Miejski statek rzeczny Westerplatte;

• Tereny przywodne przeznaczone na plaże miejskie w tym np. baseny, kawiarnie,

grille;

• Kanały żeglugowe;

• Porty zimowe;

• Strategia ochrony miasta przed powodzią;

• Bezpieczeństwo na wodzie (Policja, UZS, WOPR służby zainteresowane np. Straż

Pożarna, Straż Miejska, Straż Rybacka). 93

93 J. Pyś, Logistyka. Żegluga śródlądowa, Wersja nieostateczna 1. Skrypt dla słuchaczy Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu , Wrocław 2015, s.100-104

Ukształtowanie terenu Dorzecza Odry sprawia, że obszar ten jest narażony na częste

powodzie. Dlatego realizowana jest jego Modernizacja, która ma na celu poprawę

bezpieczeństwa mieszkańców Wrocławia i terenów sąsiadujących poprzez przebudowę

systemu ochrony przeciwpowodziowej dorzecza Odry. Ostatecznym efektem ma być

bezpiecznym przeprowadzeniu przez miasto fali powodziowej o przepływie 3100 m3 /s94.

We mieście istnieje 45 parków o łącznej powierzchni 557,64 ha.95 Na 1 mieszkańca

przypada ponad 22 m2 zieleni miejskiej. Rozlokowanie obszarów zielonych w przestrzeni

miasta przedstawia poniższy rysunek.

Ciemna zieleń oznacza obszary leśne, jaśniejsza parki, najjaśniejszy odcień odnosi się do ogródków działkowych.

Rysunek 56. Przyrodnicza mapa Wrocławia Źródło: www.geoportal.wroclaw.pl -http://gis.um.wroc.pl/imap/?gpmap

Obecnie we Wrocławiu istnieje program ulg i zwolnienia podatkowego od

nieruchomości dla mieszkańców, którzy tworzą na budynku zielony dach lub wertykalny

ogród. Ulgi dotyczą jedynie powierzchni nie przeznaczonych na działalność gospodarczą.

Zostają one przyznane, gdy zieleń na dachu pokrywa minimum 50% powierzchni lub ogród

wertykalny ma minimum 15 m2.96

Uchwała nr XV/268/15 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 3 września 2015r. w sprawie

zwolnień od podatku od nieruchomości powierzchni użytkowych lokali mieszkalnych

w ramach projektu intensyfikacji powstawania terenów zieleni w obrębie Miasta Wrocławia

94 Wartość Projektu stanowi kwota 740,8 mln PLN, która umożliwi m.in. wybudowanie 39,5 km nowych wałów przeciwpowodziowych i zmodernizowanie 59,2 km już istniejących obwałowań. http://www.odra-wroclaw.pl/ 95 Środowisko Wrocławia; Informator 2014, s. 93 96 http://www.wroclaw.pl/za-zielony-ogrod-na-dachu-nizszy-podatek

ma obowiązywać do 31.12.2021r.97 Zaleca się, by po tym terminie nie zaprzestać działań

zachęcających zarówno mieszkańców jak i inwestorów do tworzenia wertykalnych ogrodów

i zielonych dachów.

Dużym zasobem obszarów zielonych w mieście są rodzinne ogródki działkowe

(ROD), które są wykorzystywane przez pojedyncze osoby. Wiele z obecnych terenów

działkowych jest przeznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

(MPZP) na inwestycje.

Na zanieczyszczenie powietrza w mieście wpływa głównie emisja niska oraz z sektora

przemysłowego i energetycznego oraz z transportu. Największym problemem jest wysoki

poziom zapylenia powietrza, ponadnormatywne stężenie bezo(a)piranu oraz przekroczenia

dwutlenku azotu w pobliżu dróg i skrzyżowań o znacznym natężeniu ruchu. Emisja niska

związana jest z lokalnymi i indywidualnymi źródłami ciepła oraz małymi zakładami i

warsztatami. Mała wysokość emitorów powoduje, że zanieczyszczenia rozpraszane są na

małej wysokości; przy niesprzyjających warunkach meteorologicznych emitowana struga

osiąga poziom terenu. Ponadto dodatkowym problemem jest duże zagęszczenie tych źródeł

ciepła. Przyczynia się to do znacznego ich wpływu na jakość powietrza w mieście.

Szczególny wpływ mają piece i paleniska domowe, charakteryzujące się niską sprawnością,

opalane często najtańszym paliwem węglowym oraz odpadami. Podobny mechanizm jest

charakterystyczny dla zanieczyszczeń wynikających z transportu – niski punkt emisji,

kumulacja pojazdów oraz utrudnione przewietrzanie na terenach o gęstej zabudowie.98 W

zakresie tzw. emisji wysokiej dominuje Zespół Elektrociepłowni Wrocławskich Kongregacja

S.A. (główny wytwórca ciepła w mieście) stanowi największe pojedyncze źródło emisji

zanieczyszczeń do powietrza, które pochodzą głównie ze spalania węgla kamiennego. Jednak

dzięki wysokim kominom spaliny są wynoszone na znaczną wysokość, dzięki czemu nie

powodują znacznych skutków w bezpośrednim otoczeniu.

We Wrocławiu prowadzone są działania związane z ograniczaniem emisji

z indywidualnych systemów grzewczych, związane zarówno z wymianą systemów

grzewczych (np. podłączenia kamienic do sieci cieplnej, modernizacja kotłowni) lub

termomodernizacją w budynkach należących do gminy.99 Jednym z tych programów jest

program KAWKA – przy zmianie pieca węglowego na ogrzewanie ekologiczne, można

97 Dz. Urz. Woj. Dolno., Poz. 3763 98 Środowisko Wrocławia; Informator 2014, s. 7-8 99 Środowisko Wrocławia; Informator 2014, s. 11-12

dostać dofinansowanie do 70% inwestycji.100 Równocześnie na terenie miasta monitoring

jakości powietrza jest realizowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska

(WIOŚ) we Wrocławiu. Na podstawie prowadzonego monitoringu sporządzane są coroczne

oceny bieżące i klasyfikacje stref w oparciu o poziomy substancji w powietrzu określone w

rozporządzeniu Ministra Środowiska. Klasyfikacja jest podstawą do podjęcia decyzji o

potrzebie zaplanowania działań naprawczych. Coroczne oceny oraz wyniki pomiarów są

zamieszczane na stronie internetowej WIOŚ.101

100 http://www.wroclaw.pl/srodowisko/kawka 101 Środowisko Wrocławia; Informator 2014, s. 11-12

Infrastruktura

Infrastruktura transportowa we Wrocławiu

Wrocław znajduje się w obrębie paneuropejskiego korytarza transportowego Bałtyk –

Adriatyk, który jest częścią transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T. TEN-T tworzą:

• szlaki drogowe, kolejowe, lotnicze, morskie oraz rzeczne stanowiące najważniejsze

połączenia z punktu widzenia rozwoju Unii Europejskiej, a także

• punktowe elementy infrastruktury w postaci portów morskich, lotniczych,

śródlądowych i terminali drogowo-kolejowych.

Rysunek 57. Lokalizacja Wrocławia w korytarzu transportowym Bałtyk – Adriatyk(część transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T)

Źródło, http://mib.gov.pl/2-TENT.htm

W stosownym rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady UE wyróżnia się sieć

kompleksową i bazową102. Sieć bazowa obejmuje te części sieci kompleksowej, które są

strategicznie najważniejsze dla realizacji celów polityki transeuropejskiej sieci transportowej.

Miejsca krzyżowania się tych szlaków są we wspomnianym rozporządzeniu określane jako

węzły sieci TEN-T. Wrocław jest jednym z 82 takich węzłów103. Przez Wrocław przebiegają

następujące szlaki drogowe zaliczane do sieci bazowej:

• autostrada A 4 od Korczowej na granicy z Ukrainą do Jędrzychowic na granicy z

Niemcami; jej przedłużeniem jest niemiecka autostrada od granicy polsko-

niemieckiej do Drezna, łącząca się w węźle Krzywa z autostradą A18 w kierunku

Berlina, a także węzeł z drogami krajowymi nr 5 i 8. W stolicy Saksonii połączona

jest z autostradą Praga – Berlin i Praga – Magdeburg – Hanower,

• autostrada A 8 (AOW), droga ekspresowa S 8 od węzła Wrocław Południe do węzła

Łódź Południe, autostrada A 1 na odcinku Łódź Południe – Stryków, autostrada A 2

na odcinku Stryków – Warszawa Konotopa, ponownie droga ekspresowa S 8 na

odcinku Warszawa Konotopa – Ostrowia Mazowiecka oraz planowana droga

ekspresowa S 61 od Ostrowii Mazowieckiej do Budziska na granicy z Litwą; jej

przedłużeniem jest litewska autostrada A 5 prowadzącą w kierunku Kowna i Rygi.

Elementem kompleksowej sieci drogowej TEN-T nie zaliczonym do sieci bazowej jest

budowana obecnie droga ekspresowa S 5 z Wrocławia do Grudziądza przez Poznań, Gniezno,

Bydgoszcz, Leszno, Strzegom do Bolkowa i połączenia z drogą krajową nr 3 (przejście

graniczne z Republiką Czeską w Lubawce). W bezpośrednim sąsiedztwie miasta znajduje się

autostrada A4 (E40) przebiegająca ze wschodu kraju (Przemyśl) przez Kraków, Katowice,

Opole, Wrocław na zachód (Jakuszyce),

Istotną inwestycją w obrębie miasta jest Autostradowa Obwodnica Wrocławia (A8) o

długości 22,4 km przebiegająca po zachodniej stronie miasta, która znacznie polepszyła

dostępność Wrocławia, a także wyprowadziła ruchu tranzytowy poza granice miasta. Węzeł

Wrocław Południe rozpoczyna autostradowy odcinek A8, który przecina autostradę A4 oraz

budowaną drogę ekspresową S5 w kierunku Poznania i prowadzi dalej w kierunku drogi

ekspresowej S8 do Łodzi i Warszawy.

102 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE. 103 Tamże, Aneks II.

Powyższy układ dróg o międzynarodowym znaczeniu stanowi szkielet układu

komunikacyjnego Wrocławia oraz całej aglomeracji. Jest on uzupełniony pozostałymi

odcinkami dróg krajowych oraz siecią dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Do istotnych dróg krajowych przebiegających przed miasto lub w bezpośrednim jego

sąsiedztwie należy także droga nr 94 (Zgorzelec, Legnica, Środa Śląska, Wrocław, Opole,

Tarnów), droga nr 35 (Golińsk, Wałbrzych, Świdnica, węzeł Bielany Wrocławskie) oraz

droga nr 98 (Partynice, centrum Wrocławia, Długołęka). Średni dobowy ruch na drogach

krajowych w roku 2015 w Polsce wyniósł 11.178 pojazdów na dobę (na drogach

międzynarodowych było to 20.067), i jest to wzrost w stosunku do roku 2010 o 13%, przy

czym w 2015 r.w województwie dolnośląskim obciążenie sieci dróg krajowych wyniosło

13.098 pojazdów na dobę (10.913 poj./dobę w 2010 roku), co plasuje region na 5-tej pozycji

zaraz po województwie śląskim, małopolskim, łódzkim i mazowieckim104.

W obrębie głównych arterii komunikacyjnych najwięcej problemów występuje w

ciągu drogi krajowej nr 5 na północ od Wrocławia (gmina Trzebnica) oraz na południe w

kierunku Kłodzka (droga nr 8), Świdnicy i Wałbrzycha (droga nr 35). Duże natężenie ruchu i

problemy komunikacyjne występują także na odcinku autostrady A4 do węzła Kostomłoty i

dalej w kierunku Legnicy.

Drogi wojewódzkie łączące Wrocław z najbliższym otoczeniem to:

DW 320 (Wrocław Kozanów – Wrocław Rędzin),

DW 322 (Wrocław Osobowice – Wrocław Rędzin),

DW 327 (Wrocław Różanka – Wrocław Osobowice)

DW 336 (Brzezinka Średzka – Maślice),

DW 337 (Wrocław Pracze),

DW 342 (Wrocław – Oborniki Śl.),

DW 347 (Wrocław – Kąty Wrocławskie),

DW 349 (Wrocław Kuźniki – Wrocław Gądów Mały),

DW 356 (Wrocław Żerniki – Wrocław Pilczyce),

DW 359 (Wrocław Leśnica),

DW 362 (Kąty Wrocławskie – Wrocław Kuźniki),

DW 395 (Wrocław – Strzelin – Ziębice – Chałupki),

104 Synteza wyników GPR 2015 na zamiejskiej sieci dróg krajowych. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Warszawa, marzec 2016, s. 5 i nast.

DW 452 (Wrocław Psie Pole – Wrocław Zakrzów),

DW 453 (Wrocław Sołtysowice – Wrocław Polanowice),

DW 455 (Wrocław – Oława).

Jakość połączeń drogowych Wrocławia z najważniejszymi polskimi miastami i

metropoliami wschodnich Niemiec w zasadzie już osiągnęła, albo wkrótce osiągnie (po

wybudowaniu S 5) europejskie standardy. Do pewnej wstrzemięźliwości w formułowaniu

jednoznacznie pozytywnych ocen skłania zatłoczenie autostrady A 4 na zachód od

Wrocławia, pozbawionej na długim odcinku (do Krzywej) pasa awaryjnego, oraz zły stan

nawierzchni północnej jezdni autostrady A 18 od Krzywej do Olszyny na granicy z

Niemcami, stanowiącej część najbardziej dogodnego połączenia drogowego Wrocławia z

Berlinem. Istnieją wprawdzie plany modernizacji autostrady A 4, polegającej m.in. na

poszerzenie obu jezdni na odcinku Wrocław – Krzywa o trzeci pas ruchu i pas awaryjny, oraz

remontu autostrady A 18, nie doczekają się one jednak realizacji przed 2023 r.

Za niezadowalającą należy natomiast uznać jakość połączeń drogowych Wrocławia z

południową częścią Województwa Dolnośląskiego, i z Czechami. Drogi krajowe nr 8 (do

Kudowy Zdroju), nr 35 (do Golińska na granicy z Czechami przez Świdnicę i Wałbrzych)

oraz nr 5 (odcinek od węzła Kostomłoty na autostradzie A 4 do Bolkowa) mają parametry co

najwyżej drogi wojewódzkiej i jako takie nie zapewniają właściwego skomunikowania stolicy

Dolnego Śląska. Rządowy Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 zakłada, że

w najbliższych latach zostanie zmodernizowana jedynie DK nr 8 na odcinku Wrocław –

Kłodzko. Brak planów przebudowy DK nr 5 i 35 będzie negatywnie wpływać na perspektywy

rozwojowe całego województwa, w tym także jego stolicy – w południowej i południowo-

zachodniej części regionu są bowiem położone najważniejsze, obok Wrocławia, Legnicy i

Lubina, ośrodki miejskie Dolnego Śląska – Świdnica, Wałbrzych i Jelenia Góra. Ponadto w

pobliżu tych miast znajdują się bardzo atrakcyjne turystycznie obszary, masowo odwiedzane

przez wrocławian.

System transportu drogowego odgrywa bardzo istotną rolę w systemie komunikacji

miasta i w największym stopniu polega zjawisku kongestii. Wskaźnik motoryzacji (liczba

samochodów osobowych przypadająca na 1000 ludności) ma tendencję zwyżkową. Wyniósł

on w Polsce 504 w roku 2013 (486 w roku 2012)105. Do zahamowania obecnej tendencji

może przyczynić się̨ poprawa dostępności i komfortu w transporcie publicznym, rozwój

transportu rowerowego, popularyzacja użytkowania samochodów osobowych w myśl zasad

105 Transport drogowy w Polsce w latach 2012 i 2013, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2015, s. 47.

car-sharing. Dane Banku Danych Lokalnych GUS wskazują, iż pomimo systematycznego

wzrostu zarejestrowanych samochodów osobowych najmniejszy przyrost przypada w

ostatnich latach w mieście Wrocław (większy procentowo wzrost występuje w powiatach

okalających miasto).

Duże natężenie ruchu (tzn. powyżej 10 tys. pojazdów na dobę̨) występuje na

większości dróg dojazdowych do Wrocławia. Zwiększenie natężenia ruchu kołowego w

kierunku Wrocławia widoczne jest w pobliżu takich miejscowości jak: Łagiewniki, Oława,

Pęgów, ŚrodaŚląska, Świdnica, Trzebnica, Żmigród106. Część dróg wojewódzkich w ciągu

ostatnich lat zostało przebudowanych i zmodernizowanych, uzupełnionych o chodniki,

oświetlenie, ścieżki rowerowe, itp. Wymagają one nadal poniesienia stosunkowo dużych

nakładów inwestycyjnych, w szczególności w zakresie podnoszenia parametrów jezdnych, w

tym szerokości dróg, dopuszczalnych obciążeń, a także doinwestowania istniejących

wiaduktów, mostów, przejazdów kolejowych.

Sieć dróg w mieście podlega systematycznej modernizacji. Wrocławski systemu uliczny

składa się z 46 km dróg powiatowych oraz 789,8 km dróg gminnych. Podstawą barierę

topograficzną we Wrocławiu stanowi rzeka Odra i jej kanały oraz dopływy, a istniejący

promienisty układ przestrzenny miasta wymusza utrzymanie istniejących i budowę nowych

przepraw mostowych.

Istotnym odciążeniem dla ruchu wewnątrzmiejskiego było ukończenie budowy zachodniej

i północno-zachodniej części Obwodnicy Śródmiejskiej wraz z estakadą Gądowianką i

Mostem Millenijnym, a także oddanie do użytku Autostradowej Obwodnicy Wrocławia, co

spowodowało radykalne ograniczenie przejazdu przez centrum Wrocławia pojazdów w ruchu

tranzytowym. Mniejsze znaczenie miała budowa Wschodniej Obwodnicy Wrocławia ze

względu na oddanie do użytku tylko części tej trasy. Należy jednak odnotować, wspomniane

nowe elementy systemu drogowego miasta zmniejszały zatłoczenie komunikacyjne w

centralnych rejonach Wrocławia tylko na pewien czas. Później w miejsce kierowców

pojazdów korzystających ze wspomnianych obwodnic pojawiają się nowi użytkownicy

systemu drogowego w centrum miasta. Trwałe zmniejszenie zatłoczenia komunikacyjnego

w stolicy Dolnego Śląska może jedynie przynieść konsekwentne wdrażanie uchwalonej

przez Radę Miejską w 2013 r. Polityki Mobilności, której istota sprowadza się do

wspierania rozwoju alternatywnych wobec ruchu samochodowego form poruszania się

po mieście, w szczególności transportu publicznego i rowerowego.

106 Analiza uwarunkowań transportowych, Wrocław 2014, s. 16.

Stolica Dolnego Śląska jest również węzłem kolejowej sieci bazowej TEN-T zarówno

w ruchu pasażerskim jak i towarowym. Przez Wrocław przebiega transeuropejska linia E 30

łącząca Niemcy (Drezno) z Ukrainą (Lwów→ Kijów). Polski odcinek tej trasy rozpoczyna się

w Zgorzelcu a kończy w Medyce. Elementem sieci bazowej jest także linia E 59, będąca

fragmentem europejskiego szlaku transportowego z Malmö – Ystad przez Świnoujście,

Szczecin Dąbie, Poznań, Wrocław, Opole do Pragi, Wiednia i Budapesztu107. Do sieci TEN-

T została zakwalifikowana także linia nr 277 Wrocław Brochów – Opole Groszowice, z tym,

że w ruchu towarowym do sieci bazowej, zaś osobowym do pozostałej części bazy

kompleksowej.

Obok szlaków zaliczonych do sieci bazowej częścią kompleksowej sieci kolejowej

TEN-T jest także linia C-E 59 prowadząca ze Szczecina przez Zieloną Górę i Wrocław do

Międzylesia i dalej do Pragi. Istotny kierunek połączeń kolejowych to także E-30

przebiegająca na linii wschód–zachód, od granicy z Niemcami przez Wrocław, Katowice,

Kraków, Przemyśl. Żaden z nie objętych siecią TEN-T prowadzących do Wrocławia szlaków

kolejowych nie ma znaczenia międzynarodowego. Dwa z nich odgrywają jednak istotną rolę

w ruchu krajowym: są to linie Wrocław – Ostrów Wielkopolski – Łódź – Warszawa oraz

Wrocław – Wałbrzych – Jelenia Góra - Zgorzelec.

Wrocławski Węzeł Kolejowy łączy dziesięć kierunków linii kolejowej, z czego osiem

obsługuje ruch pasażerski. Przeprowadzone w ostatnich latach prace modernizacyjne

umożliwiają realizację szybkich połączeń kolejowych z Warszawą (przez Opole i

Częstochowę). Kontynuacji wymaga budowa kolei wewnątrz aglomeracji wrocławskiej.

Przeprowadzone w ostatnich latach prace modernizacyjne umożliwiają wydatne

skrócenie czasy przejazdu m.in. do Warszawy i Krakowa (przez Opole i Częstochowę) oraz

do Jeleniej Góry. W ciągu kilku najbliższych lat zostaną zakończone prace modernizacyjne

linii do Poznania, które spowodują, że znacznie mniej czasu zabierze podróż nie tylko do

stolicy Wielkopolski, ale także do Gdańska i Gdynii. Niepokoić musi znaczne ograniczenie

zakresu przebudowy tzw. Magistrali Nadodrzańskiej z Wrocławia do Szczecina przez Zieloną

Górę. Ta ważna, w szczególności dla ruchu towarowego trasa, będąca częścią sieci

kompleksowej TEN-T, będzie zatem tylko częściowo spełniać swoją rolę.

Prawdopodobnie żadne prace modernizacyjne nie zostaną przeprowadzone w

perspektywie najbliższych lat na linii łączącej Wrocław z Łodzią, trzecim największym

miastem Polski, co należy uznać za bardzo poważną lukę w rządowych planach. Wprawdzie

107 Na odcinku Wrocław – Kędzierzyn-Koźle linia pokrywa się z trasą E 30.

w Krajowym Programie Kolejowym umieszczono modernizację tej trasy na odcinkach z

Wrocławia do Oleśnicy oraz z Ostrowa Wielkopolskiego do Łodzi, ale tylko na liście

rezerwowej. Częściowym wytłumaczeniem podjęcia takiej decyzji przez rząd może być

niepewność co do realizacji projektu budowy linii wielkich prędkości z Warszawy do

Wrocławia i Poznania przez Łódź. Zawieszenie prac przygotowawczych do tej wielkiej

inwestycji w 2012 r. postawiło nad nią wielki znak zapytania. Obecny rząd nie wypowiedział

się dotychczas w kwestii projektu. Nawet gdyby decyzja o jego realizacji zapadła w

nieodległej przyszłości, to jego ukończenie nie będzie możliwe przed 2025 r. Wobec takich

perspektyw brak efektywnego połączenia stolicy Dolnego Śląska z Łodzią i w konsekwencji

najszybszego z Warszawą musi być postrzegany jako czynnik osłabiający pozycję Wrocławia

na transportowej mapie Polski i w pewnym stopniu także Europy.

Tylko na liście rezerwowej znalazły się także projekty modernizacji linii C-E 30 z

Wrocławia Brochowa do Opola Groszowic przez Jelcz, ważnej dla ruch towarowego i

pasażerskiego aglomeracyjnego oraz zakwalifikowanej do kompleksowej sieci TEN-T linii C-

E 59 na odcinku Wrocław – Międzylesie.

Od dawna w debacie publicznej akcentuje się konieczność zwiększenia roli kolei w

transporcie aglomeracyjnym. Realizację tego postulatu w bardziej odległej przeszłości (lata

90. minionego wieku i początek poprzedniej dekady) uniemożliwiała fatalna kondycja

ekonomiczna PKP i brak woli współpracy tego państwowego molocha ze samorządami.

Sytuacja zaczęła się zmieniać po przekazaniu finansowania przewozów regionalnych

samorządom województw w połowie minionej dekady. W tym jednak czasie odpowiedzialna

za kolejową infrastrukturę spółka PKP PLK S.A.zaczęła prowadzić, korzystając z funduszy

europejskich, zakrojoną na szeroką skalę modernizację będących w jej zarządzie linii

kolejowych. Zarządzanie realizowanymi przez spółkę inwestycjami było w wielu

przypadkach bardzo nieudolne, co powodowało ich wydłużanie się w czasie i w konsekwencji

utrudnienia w ruchu pociągów. Wobec takich uwarunkowań oraz specyfiki Wrocławskiego

Węzła Kolejowego (wąskie gardło na odcinku Wrocław Główny – posterunek odgałęźny

Grabiszyn) tworzenie kolei aglomeracyjnej musiałoby zakończyć się niepowodzeniem.

Przeprowadzone w ostatnich latach i przewidziane do realizacji w najbliższej przyszłości na

terenie Wrocławskiego Węzła Kolejowego inwestycje urealniają wdrożenie koncepcji kolei

aglomeracyjnej (metropolitalnej). Wspomniane wyżej projekty PKP PLK S.A. uzupełnią

przedsięwzięcia samorządu województwa oraz samorządów lokalnych w ramach programu

Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocław, nowego narzędzia realizacji polityki

strukturalnej na terenie Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego. Największym

realizowanym przez nie zadaniem będzie rewitalizacja linii kolejowej nr 292 Jelcz Miłoszyce

– Wrocław Osobowice. W jej ramach zaplanowano także remont czterech stacji Wrocław

Sołtysowice, Kowale, Swojczyce, Wojnów oraz budowę trzech nowych przystanków:

Wrocław Popiele, Wrocław Strachocin oraz Wrocław Łany.

Planowane uruchomienie w perspektywie 2-3 lat kolei aglomeracyjnej, której pociągi

będą kursować nie tylko na 9 eksploatowanych obecnie liniach, ale także na 2 nie

wykorzystywanych obecnie w ruchu pasażerskim (nr 292 do Jelcza Miłoszyc przez

Kamieniec Wrocławski oraz nr 285 do Świdnicy przez Sobótkę), zwiększy rolę transportu

kolejowego w ruchu miejskim i przede wszystkim aglomeracyjnym.

Wykorzystanie infrastruktury kolejowej do transportu aglomeracyjnego niewątpliwie

wzbogaci ofertę transportu publicznego w granicach Wrocławskiego Obszaru

Metropolitalnego i ułatwi rozwiązywanie problemu zatłoczenia komunikacyjnego na jego

terenie.Dlatego istotnym wyzwaniem jest podniesienie konkurencyjności transportu

kolejowego względem transportu samochodowego, szczególnie w ramach aglomeracji.

Wymaga to modernizacji linii kolejowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą oraz

zwiększenie częstotliwości kursowania pociągów. Będzie to służyć wdrażaniu strategii

niskoemisyjnych oraz zasad zrównoważonej mobilności.

W ostatnich kilkunastu latach poważnie rozbudowano sieć ścieżek rowerowych. O ile w 1999

r. długość ścieżek rowerowych we Wrocławiu wynosiła 44,9 km, to w 2014 r. już 215,4 km;

na 10 tys. mieszkańców przypadało zatem w 2014 r. 3,4 km tras rowerowych. Miasto od lat

sukcesywnie realizuje politykę rowerową 108 zakładającą zwiększenie udziału ruchu

rowerowego w ruchu miejskim do 15%. Zbudowanie spójnego systemu w ramach miasta, a

przede wszystkim w obrębie centrum wymaga nadal poniesienia nakładów inwestycyjnych.

Spójny system drogowy dla rowerów, co często podkreśla się w literaturze, to nie tylko

odciążanie systemu komunikacji zbiorowej przez aktywnych rowerzystów, a także promocja

zdrowego stylu życia oraz zmniejszenie emisji zanieczyszczeń́ generowanych przez pojazdy z

napędem spalinowym, a w konsekwencji poprawa stanu zdrowia mieszkańców. Miasto

posiada odpowiednie uwarunkowania przestrzenne (jest stosunkowo zwarte), przyrodnicze

(Odra) oraz klimatyczne (temperatury powietrza umożliwiające korzystanie z roweru niemal

przez cały rok), aby realizować politykę rowerową z sukcesem. W ostatnim roku poprawie

108 Polityka Rowerowa Wrocławia (uchwała Nr LV/1688/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 14 października 2010 r. w sprawie polityki rowerowej Wrocławia).

uległa ilość i dostępność przystanków w obrębie Wrocławskiego Roweru Miejskiego.

Rowerzyści mają dostęp do 76 stacji i 760 rowerów.

Do sieci bazowej TEN-T został zakwalifikowany także Port Lotniczy Wrocław.

Transport lotniczy obsługiwany jest przez Port Lotniczy Wrocław-Strachowice im. Mikołaja

Kopernika. Zlokalizowany jest 10 km na zachód od centrum miasta. W 2012 r. zakończono

budowę nowoczesnego terminalu. Inwestycja ta przyczyniła się do zwiększenia

przepustowości Portu do 3,5 mln pasażerów i zdecydowanej poprawy ich obsługi. O ile w

2003 r. obsłużono w nim 284.334 pasażerów, to w 2006 r. już 865.933. W następnym roku

liczba pasażerów po raz pierwszy przekroczyła 1 mln (1.280.511). Liczba 2 mln (2.085.638)

została osiągnięta w 2014 r. W 2015 r. z usług wrocławskiego Portu Lotniczego skorzystało

2.320.015. Rosnącej liczbie pasażerów towarzyszyła rozbudowa sieci połączeń. Nie jest ona

jednak wystarczająca, zwłaszcza w przypadku połączeń obsługiwanych przez tradycyjnych

przewoźników do największych europejskich hubów.

Dotarcie do wrocławskiego lotniska centrum miasta ułatwia linia autobusowa obsługiwana

przez MPK Wrocław. W przyszłości konieczne będzie wybudowanie łącznicy kolejowej do

Portu Lotniczego. Docelowo lotnisko może obsłużyć 7 mln pasażerów/rok, posiada zatem

znaczną rezerwę przepustowości. Lotnisko połączone jest z dworcem PKP autobusem

miejskim MPK Wrocław, posiada również połączenie z Autostradową Obwodnicą Wrocławia

A8. Brak połączenia kolejowego powoduje w efekcie słabą dostępność lotniska z centrum

miasta, szczególnie w godzinach szczytu.

Po 1989 r. doszło w Polsce do ogromnego regresu w śródlądowym transporcie

wodnym. Żaden odcinek polskich rzek nie został zakwalifikowany do sieci TEN-T. Istnieją

wprawdzie mniej lub bardziej konkretne plany modernizacji śródlądowych szlaków wodnych,

lecz ich wdrożenie będzie trwało wiele lat. Nie jest ponadto pewne, czy władzom

państwowym, w których kompetencjach leży zarządzanie największymi rzekami, wystarczy

determinacji do przeprowadzenia stosownych inwestycji.

W przeszłości Wrocław był obok Kędzierzyna-Koźla i Szczecina najważniejszym

punktem w sieci śródlądowych szlaków wodnych. Ponieważ obecnie żegluga na Odrze

niemal zamarła, transport wodny odgrywa minimalną rolę w życiu gospodarczym miasta.

Sytuacja może ulec zmianie po zrealizowaniu inwestycji wskazanych w Programie

Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata 20014-2020. W krótszej perspektywie

czasowej należy spodziewać się rewitalizacji żeglugi o charakterze turystycznym. Ze względu

na strukturę Wrocławskiego Węzła Wodnego nie powinno się oczekiwać zwiększenia roli

Odry w wewnątrzmiejskim transporcie publicznym.

Status węzła sieci bazowej oznacza, że stolica Dolnego Śląska jest ważnym

punktem na mapie transportowej Unii Europejskiej. Pozycja w systemie transportowym

Polski i Europy jest niewątpliwie jednym z atutów rozwojowych Wrocławia. Szczególne

znaczenie ma zaliczenie Wrocławia do węzłów sieci bazowej TEN-T. Pełnienie funkcji

takiego węzła jest powszechnie uznawane za jeden z najważniejszych atrybutów

metropolitalnego charakteru ośrodków miejskich.

Komunikacja autobusowa i tramwajowa jest kluczowa dla zachowania optymalizacji

połączeń wewnątrzmiejskich. Sprzyja ona zasadzie zrównoważonej mobilności.

Najistotniejszym przewoźnikiem świadczącym regularne zbiorowe przewozy pasażerskie jest

Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. System komunikacji autobusowej we

Wrocławiu składa się z 103 linii dziennych (40 normalnych, 5 pośpiesznych, 5 szczytowych,

4 przyspieszonych, 4 podmiejskich, 20 komercyjnych, 17 strefowych, 6 gminy Kobierzyce i 2

gminy Czernica) i 13 linii nocnych. We Wrocławiu funkcjonuje system tramwajów

elektrycznych obejmujący 90 km torów, po którym kursują̨ 22 linie dzienne. Łączna długość́

linii tramwajowych wynosi ponad 250 km. W ich przebiegu znajdują̨ się̨ 4 zajezdnie (w tym 1

nieczynna), 20 pętli oraz 3 krańcówki. 109 Występujące problemy dotyczą niedostatecznego

(ze względu na częstotliwości połączeń) skomunikowania niektórych osiedli

mieszkaniowych, czy zbyt długiego czas dojazdu do dzielnic centralnych są systematycznie

rozwiązywane poprzez zwiększanie atrakcyjności transportu zbiorowego w mieście poprzez

budowę systemów przesiadkowych, parkingów Park&Ride oraz Bike&Ride, inteligentnych

systemów zarządzania ruchem, wydzielanie buspasów i torowisk tramwajowych z

ogólnodostępnych pasów w sieci dróg.

Infrastruktura techniczna

Utrzymanie i rozwój infrastruktury technicznej stanowi dziedzinę gospodarki miejskiej,

zwanej gospodarką komunalną 110 . Dokładną definicję precyzuje tekst ustawy z dnia

20.12.1996r. o gospodarce komunalnej „Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu

przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych

potrzeb wspólnoty samorządowej i obejmuje w szczególności zadania o charakterze

użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych

109 Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, Wrocław, październik 2015, s. 19 110 Zintegrowane planowanie rozwoju miast, Korzeniak G., red., Instytut Rozwoju Miast Kraków 2011, str.205-214

potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych”111. Wykonywanie

tych zadań jest uwarunkowane dobrym stanem infrastruktury technicznej miasta. Składają się

na niąnastępujące elementy:

• gospodarka wodno-ściekowa,

• gospodarka odpadami i utrzymanie czystości,

• energetyka i infrastruktura teleinformatyczna,

• systemy telekomunikacyjne,

• publiczny transport zbiorowy,

• drogi wraz z otoczeniem.

Gospodarka wodno-ściekowa

Wrocław jako gmina i jednocześnie miasto na prawach powiatu i gminy realizuje zadania

określone w ustawach o samorządnie gminnym i powiatowym. Za kwestie związane z

wodociągami, zaopatrzeniem w wodę, kanalizacją, a także oczyszczaniem i usuwaniem

ścieków komunalnych odpowiada istniejąca od 1945 roku (od 2011 funkcjonująca jako spółka

akcyjna Gminy Wrocław) firma Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji.

Spółka dysponuje 1970 km siecią wodociągową, 3 stacjami uzdatniania wody (Mokry Dwór,

Na Grobli, Leśnica), nowoczesną oczyszczalnią ścieków WOŚ Janówek oraz systemem

kanalizacji dostępnym dla ponad 90% mieszkańców Wrocławia. W ostatnich 15 latach w

rozbudowano i zmodernizowano oczyszczalnię ścieków oraz skanalizowano osiedla w

południowej, zachodniej, północnej i północno-wschodniej części miasta, z tym że prace w

części osiedli północnych nie zostały jeszcze zakończone. Zakład Uzdatniania Wody „Na

Grobli” produkuje średnio 61 tys. m3 wody na dobę, korzystając z wody infiltracyjnej, czyli

surowca, który dzięki kilkutygodniowemu naturalnemu przybywaniu w gruncie Łączne

nakłady na te zadania w latach 2001-2015 przekroczyły 1,3 mld zł. Ich realizacja miała na

celu poprawę jakości życia mieszkańców, a także spełnienie wymogów Unii Europejskiej

dotyczących ochrony środowiska w zakresie gospodarki wodno-ściekowej.Znaczne kwoty

zostały także przeznaczone na modernizację zakładów produkcji wody i rozbudowę sieci

wodociągowej. Dzięki tym inwestycjom nastąpiła wyraźna poprawa jakości wody pitnej we

wrocławskich kranach.

Do zadań Gminy należy także zapewnienie mieszkańcom dostępu do sieci gazowej.

Inwestycje w tym obszarze realizuje jednak Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o., która jest 111 Ustawa z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej, Dz. U. Nr 45 z 2011 r., poz. 236, tekst jednolity

największą ze spółek Grupy Kapitałowej PGNiG. Swoje plany inwestycyjne przedsiębiorstwo

konsultuje ze samorządami lokalnymi oraz regionalnymi. Prowadzone przez nie w ostatnich

latach inwestycje przyczyniły się do rozbudowy i modernizacji sieci gazowniczej na terenie

Wrocławia.

Gospodarka odpadami

Za gospodarkę odpadami odpowiada we Wrocławiu utworzona w 2012 roku spółka

Ekosystem Sp. z o.o., której właścicielami są Gmina Wrocław i MPWiK S.A Powstanie

spółki było konsekwencją nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

oraz niektórych innych ustaw, adaptującej polski system prawny do kilku dyrektyw

Wspólnoty Europejskiej112. Nowe prawo zmieniało radykalnie rolę gmin w gospodarce

odpadami. Na jego mocy odpady stawały się teraz ich własnością. Jednocześnie samorządy

szczebla podstawowego zostały zobowiązane do budowy, utrzymania i eksploatacji własnych

lub wspólnych z innymi gminami regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów

komunalnych. Rada Miejska podejmując decyzję o utworzeniu Ekosystemu Sp. z o.o.,

powierzyła jej realizację w imieniu wrocławskiego samorządu zadań wynikających z zapisów

wspomnianej ustawy, w szczególności zaś:

a) organizowanie przetargów, związanych z:

• odbiorem odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości z terenu Gminy

Wrocław,

• budową i eksploatacją regionalnej instalacji do przetwarzania odpadów

komunalnych na zasadach wynikających z ustawy o utrzymaniu czystości i

porządku w gminach,

• budową i eksploatacją innych instalacji niezbędnych do poprawnego

funkcjonowania systemu gospodarki odpadami;

b) nadzorowanie realizacji zadań związanych z odbiorem odpadów komunalnych;

c) organizowanie i nadzorowanie zadań związanych z oczyszczaniem ulic, chodników,

placów, terenów otwartych, przystanków komunikacji miejskiej oraz parkingów w

miejskiej strefie płatnego parkowania w sezonie, letnimi zimowym;

d) analizowanie stanu gospodarki odpadami komunalnymi.

112 Dz. U. 2011,nr 152, poz. 897.

Energetyka

Sprawy zaopatrzenia w energię elektryczną, podobnie jak zaopatrzenia w energię cieplną

oraz gaz, są zadaniem własnym gmin. Ustawa prawo energetyczne precyzuje, ze jego

realizacja polega m.in. na planowaniu i organizacji zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną

i paliwa gazowe na obszarze gminy. Nowelizacja tej ustawy z 2010 r. zobowiązuje gminy do

opracowania zatwierdzanych uchwałą ich organu stanowiącego założeń do planów

zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe oraz ich aktualizacji co trzy lata.

W przypadku gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń,

wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię

elektryczną i paliwa gazowe, dla obszaru gminy lub jej części, który jest następnie

zatwierdzany przez rady gmin (miejskie). Projekt planu jest przygotowywany na podstawie

uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny. Założenia do planu są

podstawą lokalnej polityki energetycznej. Dokument powinien zawierać m.in. ocenę stanu

aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa

gazowe. Władze gmin opracowują go, uwzględniając plany rozwojowe przedsiębiorstw

działających na terenie tychże gmin.

Najważniejszym producentem ciepła i energii elektrycznej we Wrocławiu jest Zespół

Elektrociepłowni Wrocławskich Kogeneracja S.A., w którego skład wchodzą EC Wrocław

(Wrocław Nadodrze), EC Czechnica (Siechnice), EC Zawidawie (Wrocław Psie Pole). W

celu zabezpieczenia rosnącego popytu na energię spółka realizuje obecnie zakrojony na

szeroką skalę program inwestycyjny. Dystrybutorem energii cieplnej jest natomiast firma

Fortum Power and Heat Polska Sp. z o.o., która jest monopolistą w tym zakresie. Ze względu

na otwarcie rynku dostawców energii elektrycznej każdy mieszkaniec oraz podmiot

gospodarczy i instytucja prowadzący działalność na terenie Wrocławia może wybrać

dowolnego jej dostawcę. Dominującą jednak pozycję na rynku posiada Tauron Dystrybucja

S.A.

Ważny elementem infrastruktury miejskiej stają się inwestycje w wysoką

technologię informatyczną są doskonale widoczne i dostępne dla mieszkańców miasta.

Ogólnodostępny Internet poprzez sieć Wifi we wszystkich najważniejszych miejscach

Wrocławia, szeroko rozbudowany system informacji pasażerskiej ułatwia podróżowanie

po mieście czy rozbudowane serwisy internetowe dające możliwość załatwienia wielu

spraw z Urzędami za pomocą komputera czy urządzenia mobilnego.

Przestrzeń miasta

Przestrzeń miasta to nic innego jak zbiór punktów w układzie trójwymiarowym. Jest

ona zróżnicowana zarówno pod względem warunków geograficzno-przyrodniczych, jak też

poziomu i intensywności działalności człowieka. To powoduje, że znaczenie jej

poszczególnych punktów w potencjale społeczno-ekonomicznym miasta jest różne. W

konsekwencji poszczególne elementy struktury przestrzennej miasta wykazują odmienne

stany gospodarcze.

Wrocław stanowi główny i największy ośrodek osadniczy województwa

dolnośląskiego. Zaliczany jest do grupy najważniejszych metropolii polskich,

a w perspektywie międzynarodowej postrzegany jest jako ośrodek posiadający potencjał dla

wykształcenia metropolii o randze europejskiej.

Wrocław jako ośrodek centralny Dolnego Śląska ukształtował się samorzutnie na

przestrzeni dziejów w wyniku różnorakich procesów społecznych, gospodarczych,

cywilizacyjnych, kulturowych oraz politycznych. Wpływ na koncentrację tych różnorodnych

zjawisk na terenie obecnego miasta miały zarówno czynniki naturalne lokalizacji miasta, takie

jak: klimat, ukształtowanie fizjograficzne czy stosunki wodne, jak i czynniki pozanaturalne,

tj. rynki zbytu, występowanie ośrodka administracyjnego, kulturowego, naukowego

i religijnego czy też położenie na przecięciu szlaków komunikacyjnych. Wraz ze wzrostem

znaczenia Wrocławia wzrastało jego oddziaływanie na strukturę społeczno-ekonomiczną

regionu, a przede wszystkim bezpośredniego otoczenia.

Wrocław pod względem powierzchni wynoszącej 292,82 km2 należy do największych

miast w Polsce (5 miejsce po Warszawie, Krakowie, Szczecinie i Łodzi)113. Na strukturę

powierzchni składa się114:

• 46,8% użytków rolnych, gruntów leśnych oraz gruntów zadrzewionych

i zakrzewionych,

• 44,1% gruntów zabudowanych i zurbanizowanych,

• 3,3% gruntów pod wodami powierzchniowymi (płynącymi i stojącymi),

• 1,4% nieużytków i terenów różnych.

113 Stan na dzień 31.12.2014. 114 Stan na dzień 01.01.2014.

Tak ukształtowana struktura użytkowania gruntów oznacza dominujący udział

kompleksów przyrodniczych (zieleni, lasów, parków, ogródków działkowych, wód stojących

i płynących), które odgrywają znaczącą rolę w obrazie miasta, wzbogacając walory

krajobrazowe jego zróżnicowanego układu topograficznego.

Kształtowanie się ładu przestrzennego Wrocławia w znacznym stopniu determinuje

historyczna struktura funkcjonalno-przestrzenna miasta. Wysokie walory fizjonomiczne

krajobrazu miejskiego należą do cennych i rozpoznawalnych potencjałów miasta. Potencjał

miasta stanowi także wartościowy zespół zabytkowy. Jakość tak dużego zasobu pozostaje

pochodną dostępnych środków finansowych, zarówno publicznych, jak i prywatnych.

Na stan ładu przestrzennego Wrocławia wpływa postępująca degradacja

spowodowana, głównie złym stanem struktury mieszkaniowej. Rewitalizacji

i zagospodarowania na nowe funkcje wymagają tereny poprzemysłowe. Dla zachowania

walorów krajobrazu miejskiego konieczne jest przyspieszenie procesów rewitalizacji, zgodnie

z „Lokalnym Programem Rewitalizacji na lata 2016-2018” (LPR), w oparciu o środki

pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, budżetu krajowego, budżetu miasta Wrocławia,

a także w oparciu o środki prywatne (sektora biznesu, osób fizycznych, organizacji

pozarządowych). LPR uwzględnia wymóg koncentracji działań na wybranych obszarach dla

osiągnięcia celu rewitalizacji.

Politykę przestrzenną Wrocławia i zasady koordynacji działań określa, zaktualizowane

w 2010 roku,Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

Wrocławia115. Jednym z celów polityki przestrzennej miastazawartym w tym dokumencie jest

„zdecydowana poprawa struktury miasta, w tym: podniesienie poziomu ładu

przestrzennego,zwiększenie walorów wizerunku i sprawności funkcjonowania miasta, a także

wzmocnienie jego powiązań z regionem, krajem oraz Europą” 116. Istotą tego celu jest

usprawnienie tych elementów miasta, które składają się na system służący jednocześnie

wszystkim jego mieszkańcom, osobom odwiedzającym Wrocław, jak i podmiotom

działającym w jego obszarze. System ten, nazywany strukturą miasta, obejmuje ułożenie

poszczególnych części miasta względem siebie (struktura funkcjonalno-przestrzenna),

kompozycyjny wizerunek Wrocławia (kompozycja przestrzenna) oraz podsystemy transportu

i infrastruktury technicznej. Struktura miasta, która gwarantuje jego sprawne funkcjonowanie,

115 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, tekst jednolity przyjęty Uchwałą nr L/1467/10 Rady Miejskiej Wrocławia z dnia 20 maja 2010 r., Biuro Rozwoju Wrocławia, Wrocław 2006. Obecnie trwają prace nad nowym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia (zob. szerzej: www.wroclaw.pl/studium). 116 Tamże, s. 16.

ład przestrzenny i atrakcyjną fizjonomię jest podstawą dlarozwoju różnorodnych

działalności117.

Doskonalenie struktury funkcjonalno-przestrzennej Wrocławia opiera się na założeniu,

że składa się ona z pięciu nakładających się na siebie układów118:

• układupasm mieszkalnych i pasm aktywności gospodarczej równoległychdo rzeki

Odry,

• układu zespołów dzielnicowych,

• układu koncentracji działalnościusługowych,

• systemu terenów zielonych i otwartych,

• układu zespołów urbanistycznych.

W mieście funkcjonuje System Informacji Przestrzennej Wrocławia. Na dzień

11.07.2016 we Wrocławiu obowiązywało 395 miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego, które objęły swoim zakresem 56,8% powierzchni administracyjnej miasta.

Kolejne 6,6% powierzchni obejmują plany projektowe119.

Tabela 19. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Wrocławia – plany

uchwalone i w opracowaniu – stan na 11.07.2016

Plany Powierzchnia [ha] Udział w

powierzchni miasta [%]

Liczba planów

uchwalone 16630,29 56,8 398

uchwalone - w bieżącym roku 36,95 0,1 10

uchwalone obowiązujące 16622,96 56,8 395

uchwalone nieobowiązujące 10,02 0,03 3

w opracowaniu 1919,45 6,6 79

w opracowaniu - w bieżącym roku 249,36 0,9 16

w opracowaniu -z wyłączeniem obszarów posiadających obowiązujące plany

1381,27 4,7 -

uchwalone i w opracowaniu 18011,56 61,5 477

uchwalone nieobowiązujące i w opracowaniu 1929,46 6,6 82

Źródło: http://geoportal.wroclaw.pl/mpzp/#plany-obowiazujace (dostęp: 14.09.2016).

117 Tamże, s. 16. 118 Tamże, s. 48. 119 http://geoportal.wroclaw.pl/mpzp/#plany-obowiazujace(dostęp: 14.09.2016).

Rysunek 56. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego Wrocławia – plany

uchwalone i w opracowaniu – stan na 11.07.2016

Źródło:

http://geoportal.wroclaw.pl/media/planystat_mapy/cecb32dee1c180b4f9db51fc08e9e1c5/plany20160711.pdf

(dostęp: 14.09.2016).

Zasób mieszkaniowy Gminy Wrocław stanowi ogółem 37 869120lokali mieszkalnych

(36 411 lokali komunalnych, 1428 lokali socjalnych, 30 pomieszczeń tymczasowych).

Średnia wieku budynków wynosi 101 lat. Na koniec pierwszego półrocza 2015 roku

o przydział lokalu mieszkalnego ubiegało się 2333 wnioskodawców, w tym:

• 1088 o lokale socjalne z tytułu pozostawania w niedostatku,

• 1245 o lokale do remontu, wykonywanego we własnym zakresie i na koszt przyszłego

najemcy.

Ponadto, na realizację oczekiwało 1119 prawomocnych wyroków, przyznających

uprawnienie do lokalu socjalnego, w tym:

• 761 z powództwa Gminy,

• 358 z powództwa podmiotów obcych (spółdzielni mieszkaniowych, instytucji oraz

osób fizycznych).

Aktualne zapotrzebowanie na lokale zamienne:

• około 800 lokali rocznie – z uwagi na stan techniczny zasobu,

120 Stan na 30.06.2015.

• około 100 lokali rocznie – z uwagi na planowane inwestycje.

W okresie pierwszego półrocza 2016 roku we Wrocławiu przekazano do użytkowania

4,7 tys.mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 275,3 tys. m2. W porównaniu do

analogicznego okresu 2015 roku było to więcej o 88% mieszkań. Najwięcej

mieszkańprzekazali inwestorzy budujący na sprzedaż lub wynajem – 4369 (w 2015 r. –

2202).Mieszkania oddane do użytkowania we Wrocławiu stanowiły 58,2% ogólnej

liczbymieszkań przekazanych do użytkowania na obszarze województwa

dolnośląskiego.Udział poszczególnych form budownictwa w ogólnej liczbie mieszkań

oddanych doużytkowania przedstawiał się następująco121:

• na sprzedaż lub wynajem – 93,8%,

• inwestorzy indywidualni – 4,4%,

• społeczne czynszowe – 1,0%,

• spółdzielcze –0,8%.

Tabela 20.Mieszkania oddane do użytkowania według form budownictwa w pierwszym

półroczu 2016 roku

Wyszczególnienie Mieszkania Powierzchnia użytkowa

mieszkań w m2

Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania

w m2

Ogółem 4657 275301 59,1

Indywidualne 203 29132 143,5

Przeznaczone na sprzedaż lub wynajem

4369 241760 55,3

Spółdzielcze 37 1937 52,4

Społeczne czynszowe 48 2472 51,5

Źródło: Wrocław. Sytuacja społeczno-gospodarcza, I-II kwartał 2016., wyd. cyt., s. 23. Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oddanego do użytkowania

w pierwszym półroczu 2016 roku wyniosła 59,1 m2 i była niższa od powierzchni użytkowej

mieszkaniaoddanego w pierwszej połowie 2015 roku o 2,1 m2, w tym w budownictwie

indywidualnym –143,5 m2 (w pierwszej połowie 2015 roku – 118,4 m2)122.

Od początku 2016 roku wydano pozwolenia na budowę 4607 lokali mieszkalnych.

W przeważającej liczbie były to mieszkania przeznaczone na sprzedaż lub wynajem(4354)

oraz mieszkania indywidualne (247)123.

121 Wrocław. Sytuacja społeczno-gospodarcza, I-II kwartał 2016, Informacje i opracowania statystyczne, rok XXIV, nr 2, Urząd Statystyczny we Wrocławiu, Wrocław 2016, s. 23. 122 Tamże, s. 23. 123 Tamże, s. 23.

W okresie od stycznia do czerwca 2016 roku zgłoszono fakt rozpoczęcia budowy

4199 mieszkań, których inwestorami są przede wszystkim budujący na sprzedaż lubwynajem

(4010). W ramach budownictwa indywidualnego zostanie rozpoczętych189 inwestycji124.

Największa koncentracja zabudowy mieszkaniowej występuje na obszarze

ograniczonym od zachodu rzeką Ślęzą, od północy linią kolejową przebiegającą na północ od

Karłowic,od wschodu Starą Odrą i Oławą, od południa obwodową linią kolejową łączącą

wylot kolejowyw kierunku Opola z wylotem w kierunku Poznania125.

Na obszarze miasta znajdują się osiedla i zgrupowania zabudowy mieszkaniowej

jednorodzinnej, wielorodzinnej, zagrodowej oraz obszary, na których występują razem co

najmniej dwie klasy przeznaczenia terenu spośród wymienionych126.

We Wrocławiu istnieją osiedla zabudowy kameralnej, czyli takie, w których

zabudowamieszkaniowa jednorodzinna i wielorodzinna łączą się w harmonijną całość

urbanistyczną.Wiele z nich, między innymi Sępolno i Grabiszynek, odznacza się wysokimi

waloramikompozycyjnymi i funkcjonalnymi, a także cieszy się bardzo wysokim poziomem

akceptacjimieszkańców127.

Występujące w mieście wymieszanie zabudowy zagrodowej z pozostałymi klasami

zabudowymieszkaniowej, związane z procesem umiastowienia przestrzeni o charakterze

wiejskim,uznaje się za niekorzystne128.

Zasoby mieszkaniowe są niewystarczające w stosunku do diagnozowanych

i prognozowanych potrzeb129.

Stan techniczny substancji mieszkaniowej jest niezadowalający i niewspółmierny do

diagnozowanychi prognozowanych potrzeb130.

Na wielu obszarach zabudowy mieszkaniowej brakuje131:

• wykształconych lokalnych ośrodków usługowych,

• przestrzeni publicznych służących jako miejsca spotkań mieszkańców,

• terenów wypoczynku codziennego oraz placów zabaw,

• parkingów o dostatecznej liczbie miejsc postojowych dla samochodów osobowych,

• terenów i urządzeń rekreacyjnych,

124 Tamże, s. 23. 125 Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, wyd. cyt, s. 181. 126 Tamże, s. 181-182. 127 Tamże, s. 182. 128 Tamże, s. 182. 129 Tamże, s. 182. 130 Tamże, s. 182. 131 Tamże, s. 182.

• zieleni towarzyszącej.

W wielu budynkach wielorodzinnych, w szczególności w Śródmiejskim Zespole

Dzielnicowymoraz w ośrodkach usługowych, pierwsze kondygnacje nadziemne, a także

niektórewyższe kondygnacje, przeznaczone są na cele usługowe132.

Obserwuje się zjawisko prowadzenia pracy zarobkowej, między innymi w sferze

usługlub produkcji, we własnym domu. Na obszarach zabudowy mieszkaniowej, na

którychzjawisko to jest szczególnie powszechne, występują uciążliwości związane,

m.in.ze wzmożonym hałasem, napływem klientów, większym ruchem pojazdów. Zjawiskoto

uznaje się za niekorzystne133.

Niektóre obszary zabudowy mieszkaniowej cechują bardzo wysokie walory

estetyczne,związane z malowniczym i oryginalnym ukształtowaniem ulic i zabudowy,

urozmaiconąformą krajobrazu, kompozycyjnym włączeniem zabudowy w otaczający

krajobraz, nawiązaniemdo naturalnych cech terenu, m.in. lasu, wody. Przykładami osiedli

zabudowyo takim charakterze są: Zalesie, Zacisze, Pawłowice, Grabiszynek, zachodnia

częśćNowych Stabłowic. Taki sposób kształtowania zabudowy mieszkaniowej ocenia się

pozytywnie134.

Obserwuje się zjawisko budowy niedostępnych publicznie kompleksów

zabudowyi osiedli zabudowy mieszkaniowej w mieście. Zjawisko to uznaje się za

niekorzystne135.

132 Tamże, s. 182. 133 Tamże, s. 182. 134 Tamże, s. 182. 135 Tamże, s. 182.

Część II Uwarunkowania zewnętrzne

2.1 Wprowadzenie

Uwarunkowania zewnętrze w istotny sposób wpływają na rozwój miasta.

Współczesność to różnego rodzaju zawirowania polityczne, gospodarcze czy też kulturowe co

skutkuje dużymi a przy tym skokowymi zmianami o różnym nasileniu i kierunkach we

wszystkich dziedzinach życia. Oczekiwania z początku XXI w zakresie stabilizacji sytuacji w

ujęciu globalnym, w różnych przekrojach, należy odłożyć jako mrzonki. Dzisiaj faktem jest

niestabilność i wzrastająca niepewność co do przyszłości, co skutkuje tym, że staje się ona

coraz bardziej nieprzewidywalna. W takiej sytuacji, chcąc prawidłowo programować rozwój

miasta, należy uwzględniać uwarunkowania zewnętrzne (egzogeniczne), gdyż procesy

rozwoju przebiegają w turbulentnym otoczeniu (dominującym zjawiskiem staje się

żywiołowość).

Same uwarunkowania zewnętrzne dzieli się na bliższe i dalsze. Wyróżnikiem jest nie tylko

odległość, ale też fakt możliwości wpływania na nie. Do bliższych uwarunkowań zaliczamy

uwarunkowania subregionalne, regionalne i ewentualnie krajowe, do dalszych

międzynarodowe i globalne. Niewątpliwie pomocne w ocenie wpływu tychże uwarunkowań

na miasto będą prognozy różnego rodzaju instytucji co do przyszłości w przekroju społeczno-

polityczno-ekonomicznym.

Drugim elementem analizy egzogenicznej jest ocena różnego rodzaju dokumentów

zarówno krajowych jak i międzynarodowych (w tym przede wszystkim unijnych), które mają

bezpośredni lub pośredni wpływ sytuację miasta. Różnorodność problemów i mechanizmów

kształtowania polskiej przestrzeni społeczno-ekonomicznej w XXI wieku determinuje

konieczność przezwyciężania starych schematów myślenia i działania, tak stała się ona

integralnym elementem przestrzeni europejskiej, a nie skansenem zacofania cywilizacyjnego.

2.2 Tendencje w życiu gospodarczym i społecznym - prognozy

Do oceny sytuacji w bezpośrednim i dalszym otoczeniu miasta należy uwzględnić nie

tylko obecną sytuację społeczno-ekonomiczną, ale przede wszystkim zapisy dostępnych

prognoz gospodarczych oraz programów. Według większości przeanalizowanych

dokumentów, gospodarka Polski w najbliższych kilkunastu latach będzie rozwijać się

stabilnie i będzie wyraźnym liderem zarówno w Europie Środkowej jak i w całej Unii

Europejskiej;dopiero około roku 2030 mogą wystąpić pierwsze pewne symptomy

spowolnienia, a w następnych latach pojawią się poważne zagrożenia dla naszej gospodarki

wynikające m.in. z zapaści demograficznej. W poniższej tabeli zaprezentowano wybrane

dokumenty dotyczące prognozowanych tendencji w życiu gospodarczym Polski oraz

wskazujące potencjalne źródła rozwoju.

Tabela 21. Wybrane raporty i dokumenty prognozujące rozwój polskiej gospodarki i

najważniejsze źródła tego rozwoju

Lp. Nazwa dokumentu Źródła rozwoju 1 Raporty NBP systematyczna poprawa sytuacji finansowej gospodarstw domowych (wzrost

świadczeń rodzinnych – program „Rodzina 500 plus”), dobra sytuacja na rynku pracy (dalszy spadek bezrobocia, przyspieszenie dynamiki wynagrodzeń, a także wprowadzone na początku br. regulacje dotyczące ograniczeń w przedłużaniu umów na czas określony oraz oskładkowanie umów cywilnoprawnych przyczyniły się do stabilizacji zatrudnienia), poprawa nastrojów konsumentów, możliwości finansowania konsumpcji kredytem (niskie stopy procentowe)

2 Prognozy i opinie OECD

wzrost będzie wspierany przez spożycie prywatne, dobra sytuacja na rynku pracy i wzrost eksportu, po 2030 wyraźnie spowolnienie gospodarcze (zob. Looking to 2060: A globalvision of long-term growth)

3 Prognozy i oceny Międzynarodowego Funduszu Walutowego

rozwój gospodarczy napędzany przez silny popyt krajowy poparty wzrostem płac i ekspansji kredytową, niskie bezrobocie, silna konsumpcja prywatna otwiera dodatnią lukę podażową,

4 Raport World in 2050

relatywnie atrakcyjnym kosztom pracy towarzyszy wzrost jakości kapitału ludzkiego i względna stabilność polityczna i ekonomiczna. Kontynuacja restrukturyzacji gospodarki z pracochłonnej low-tech do produkcji mid-tech i montażu wyrobów high-tech powinny przekładać się na stosunkowo dynamiczne tempo wzrostu w perspektywie średnioterminowe,

5 Raporty i opinie Komisji Europejskiej

głównym motorem wzrostu gospodarczego w Polsce pozostanie prywatna konsumpcja, Komisja prognozuje mocny wzrost prywatnych inwestycji w Polsce, choć wskazuje, że na decyzje inwestorów wpływ może mieć "niepewność co do przyszłego kierunku polityki gospodarczej". Także polski eksport ma nadal rosnąć. KE spodziewa się też utrzymywania się pozytywnych tendencji na rynku pracy, w tym zapoczątkowanego w 2015 r. wzrostu udziału stałych umów o pracę

6 Raport (model) prof. Roberta Barro

podobne ustalenia co MFW, czyli Polska rozwija się zgodnie ze swoim potencjałem

7 Plan na rzecz odpowiedzialnego rozwoju – tzw. planmorawieckiego

wskazuje działania, których celem jest intensyfikacja rozwój gospodarczego kraju

Źródło, http://www.pwc.com/gx/en/issues/economy/the-world-in-2050.html; http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/polityka_pieniezna/dokumenty/projekcja_inflacji.html; http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/eeip/pdf/ip025_en.pdf; raport R. Barro http://rbarro.com/ czy też ostatni raport MFW z lipca 2016 roku http://www.imf.org/; http://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryName=350, http://www.imf.org/external/country/POL/index.htm, https://www.oecd.org/eco/outlook/2060%20policy%20paper%20FINAL.pdf

Oceniając wymienione w tabeli opracowania, należy podkreślić, że różnią się one

często zasadniczo w podejściu i wizji co do rozwoju gospodarki globalnej, jednak w wypadku

naszej gospodarki są zgodne i wskazują na jej dalszy intensywny rozwój przynajmniej do

2030 r. Zawarte w nich tezy oraz realne procesy zachodzące w polskiej gospodarce

pozwalają na optymizm w ocenie jej perspektyw. Oprócz wspomnianych analiz do takiego

wniosku skłania także Globalny raport konkurencyjności 2015-16 Światowego Forum

Gospodarczego. Wynika z niego, że polska gospodarka przekształca się ze sterowanej przez

inwestycje w sterowaną przez innowacje136 . Niezależnie od politycznych priorytetów

kolejnych rządowych ekip rozwój ten będzie kumulował się przede wszystkim w dużych

miastach (i poprzez zjawisko dyfuzji przenosił się na otoczenie). W świetle dotychczasowych

rozważań oraz kondycji ekonomicznej Wrocławia, uzasadnionym staje się wniosek, że

jednym z liderów tych pozytywnych przekształceń w polskiej gospodarce jest i będzie stolica

Dolnego Śląska. Pogląd ten uzasadniają lokaty miasta w międzynarodowych rankingach:

a) W rankingu Global Cities of Future 2014/2015 (130 miast poddanych ocenie)

Wrocław zajął wysokie 6 miejsce w globalnym zestawieniu miast rynków wschodzących i 9

w klasyfikacji wszystkich miast z najlepszymi strategiami przyciągania inwestycji. Stolica

Dolnego Śląska otrzymała także 3 lokatę wśród dużych miast pod względem przyjazności dla

prowadzenia biznesu. W tej ostatniej kategorii, ale w globalnym zestawieniu miast

wschodzących, jest nawet liderem, ponadto sklasyfikowano ją na miejscu 5 pod względem

kapitału ludzkiego i jakości życia i na miejscu 10 w zestawieniu dostępności.

b) 100 miejsce wśród 213 miast z całego świata najlepszych do życia (tylko dwa

polskie miasta zostały ujęte w tym rankingu: Warszawa na 79 miejscu); Wrocław został także

doceniony w klasyfikacji miast, które aspirują do miana centrów biznesowych, ze względu na

takie atuty jak m.in.: wykształcenie pracowników i infrastruktura.

c) 82 miejsce w rankingu 135 najmądrzejszych miast z 55 krajów (w zestawieniu

znalazły się tylko dwie polskie metropolie – na 76 miejscu była Warszawa). Stolica Dolnego

Śląska najlepsze oceny zyskała za urbanistykę, zarządzanie miastem oraz w kryterium

kapitału ludzkiego (pod tym względem wyprzedziliśmy Warszawę). Najsłabiej Wrocław

wypadł w kategorii ekonomia. Najwyższe oceny ekspertów w tym rankingu zebrało Tokio,

następnie Londyn i Nowy Jork.

136 Szerzej http://reports.weforum.org/global-competitiveness-report-2015-2016/economies/#economy=POL, [dostęp: 14.07.2016].

d) 22 stycznia 2015 roku w „Financial Times” , w artykule „Poland draws big banks

for nearsourcing”, zaliczono Wrocław do czołówki europejskich centrów outsourcingowych,

podkreślając równocześnie pozytywną tendencję, iż wraz z popytem na usługi

outsourcingowe, rośnie oferta powierzchni biurowych.

Powyższe oceny, akcentując konkurencyjny potencjał endogeniczny miasta,

prezentują równocześnie sprzyjające uwarunkowania zewnętrzne w postaci potencjalnych

sieci współpracy Wrocławia z pozostałymi liderami międzynarodowych rankingów, a w

rezultacie konieczność uwzględnienia tych szans w planowanych działaniach strategicznych

w mieście.

Uzupełnienie analizy makrootoczenia Wrocławia stanowi syntetyczne zestawienie

różnorodnych czynników zewnętrznych (Politycznych, Ekonomicznych, Społecznych,

Technologicznych - analiza PEST), które zarówno rzeczywiście jak i tylko potencjalnie

wpływają (lub mogą wpływać) na rozwój miasta (Tabela 22). Wskazano w nim także ich

oddziaływanie na rozwój miasta - pozytywne (+),neutralne (0), negatywnie (-) (Tabela 19).

Tabela 22. Analiza PEST miasta Wrocławia

Czynniki polityczne

• Znaczenie miast i miejskich obszarów funkcjonalnych w procesach kształtowania i wdrażania polityki rozwoju (+)

• Intensywność współpracy międzynarodowej (+) • Pozycja Wrocławia w przestrzeni geopolitycznej

(+) • Sytuacja polityczna w UE i poziom finansowania

rozwoju regionów w Polsce (2014-2020 oraz po 2020) (0)

• Jakość stanowionego prawa na poziomie centralnym (np. w zakresie PPP, zagospodarowania przestrzennego, obszarów metropolitalnych, Natura 2000) (-)

• Stopień decentralizacji władzy publicznej (0) • Poziom stabilności politycznej (0)

Czynniki ekonomiczne

• Atrakcyjność inwestycyjna Polski, w tym Dolnego Śląska (+)

• Dynamika rozwoju gospodarki narodowej (+) • Postrzeganie Wrocławia przez inwestorów

krajowych i zagranicznych oraz turystów (+) • Dywersyfikacja bazy ekonomicznej i

konkurencyjność sektora egzogenicznego (+) • Deregulacja oraz liberalizacja gospodarki (0) • Polaryzacja regionalna i lokalna (-) • Stan finansów publicznych (-)

Czynniki społeczne

• Kształtowanie się zjawisk demograficznych (-) • Partycypacja społeczna i skłonność do tworzenia

partnerstw lokalnych i ponadlokalnych (+) • Poziom bezpieczeństwa publicznego (-) • Rozwój klasy kreatywnej (+) • Tempo i zakres innowacji społecznych (0) • Mobilność ludzi młodych, w tym specjalistów

(0) • Poziom finansowania sfery społecznej (-)

Czynniki technologiczne

• Rozwój infrastruktury transportowej i teleinformatycznej (+)

• Wdrażanie idei smart city i inteligentnych specjalizacji (+)

• Dynamika rozwoju innowacji technologicznych i sfery IT na świecie (0)

• Wsparcie rozwoju odnawialnych źródeł energii (0)

Źródło: Opracowanie własne

Kończąc te rozważania należy podkreślić, że uwzględniając wszelkie zagrożenia

zewnętrzne oraz zmienność cyklów koniunkturalnych i innych zmiennych (w tym zagrożeń

dla gospodarki prognozowanych około 2030 r.), priorytetem powinno być zachowanie

bieżącej i średniookresowej zdolności do regulowania swoich zobowiązań. Priorytet ten

dotyczy polityki budżetowej miast, w celu uniknięcia przez samorządy pułapki

zadłużeniowej, a w konsekwencji bankructwa.

2.3 Uwarunkowania normatywno-strategiczno-planistyczne

Uwzględnienie zapisów obowiązujących dokumentów o charakterze normatywnym

oraz opiniotwórczych jest niezbędne. Dokumenty te zwierają istotne wytyczne dotyczące

zarówno rozwoju miasta jak i ograniczeń w tym procesie. Należy dążyć nie tylko do

zachowania zgodności z ustaleniami poczynionymi w tych dokumentach, ale także do

swoistego wykorzystania efektów planowanych przedsięwzięć dla rozwoju miasta, co

niewątpliwie może wzmocnić ten proces, a z drugiej pozwoli go efektywniej go realizować.

Opracowywana strategia rozwoju musi konsekwentnie realizować zapisy dokumentów

strategicznych tego samego co ona poziomu i wyższego rzędu bądź pozostawać z nimi co

najmniej niesprzeczna. Dla czytelniejszego zobrazowania założeń tych dokumentów oraz ich

znaczenia i wydźwięku dokonano podziału ich na szczebel lokalny (subregionalny),

regionalny, krajowy, międzynarodowy/unijny (rys. 1).

Rysunek 37. Idea powiązań dokumentów strategicznych w planowaniu

wielopoziomowym rozwoju społeczno-gospodarczego miasta.

Źródło: opracowanie własne.

Poziom lokalny to głównie dwa podejścia: samorządowe oraz bezpośrednich i

pośrednich użytkowników miasta. Krajowy układ dokumentów strategicznych, mających

wpływ na funkcjonowanie miasta to prezentacja szerszego interesu władz narodowych.

Międzynarodowe uwarunkowania programowania strategicznego wynikają z przynależności

do organizacji międzynarodowych o różnym charakterze i obszarze działania. Z racji

członkostwa Polski w UE to dokumenty tego ugrupowania zyskują priorytetowe znaczenie

przy określaniu podstaw strategii rozwoju miasta. Na tym tle nowe wytyczne wynikające z

Paktu Amsterdamskiego stają się istotą działań strategicznych w najbliższych okresach. Pakt

Amsterdamski określa politykę UE wobec miast, ich system zarządzania i monitorowania.

Działania realizujące założenia dokumentu mają skutkować wzrostem roli miast w

zarządzaniu i wiedzy dotyczącej gospodarowania w mieście oraz zintegrowanymi

posunięciami odnoszącymi się do miast.

Poniższa tabela zwiera syntetyczną prezentację dokumentów natomiast szczegółowa

ich analiza została umieszczona w załączniku 1.

Tabela 23. Dokumenty planistyczno-strategiczne istotne dla rozwoju Wrocławia oraz

ich podstawowe zapisy

Poziom Nazwa dokumentu Znaczenie dla opracowania kierunków rozwoju miasta Lokalny, subregionalny

Strategia „Wrocław w perspektywie 2020 plus”

Perspektywy miasta zostały rozpatrzone w układzie: kwestie – wskazania – działania, w odniesieniu do ludzi, wspólnot, przestrzeni, samorządu. Kwestie w tym znaczeniu to strategiczne pytania związane z dylematami rozwoju w dłuższym okresie; nie dają one jasnych odpowiedzi na formułowane zagadnienia, jednak określają osie problemowe, wyznaczające ścieżkę dla poszukiwania odpowiedzi. Wskazania to kierunki przekształceń, jakie powinien przejść Wrocław, a sensu stricto to wytyczne, które mają zyskać swoje odzwierciedlenie w planach operacyjnych. Działania zostały określone jako propozycje przedsięwzięć mających na celu wsparcie realizacji Strategii, w drodze: szczegółowego rozpoznania sytuacji, prowadzenia programów pilotażowych oraz tworzenia modelowych rozwiązań. Niewątpliwie zapisy tego dokumentu powinny znaleźć swoje odwzorowanie w nowych założeniach,jednak nie powinny ich ograniczać.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia

Związanie Strategii ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia, powinno być traktowane jako priorytetowe. Obecnie trwają pracę nad wypracowaniem nowych Podstawy polityki przestrzennej miasta czyli opracowaniem nowego Studium. W trakcie budowy strategii należy bezwzględnie odnosić się do zapisów tego tworzonego dokumentu.

Strategia zintegrowanych inwestycji terytorialnych wrocławskiego obszaru funkcjonalnego

Wrocław w Strategii ZIT WrOF to obszar rdzenia, który jest odpowiedzialny za prawidłowy rozwój obszaru funkcjonalnego, zapewnienie spójności, w zróżnicowanych przekrojach, dla całej tej przestrzeni pozwoli na podniesienie jakości jego funkcjonowania i zmniejszenie różnic w strukturze społeczno-gospodarczej.

Wrocławska polityka mobilności

Wrocławska polityka mobilności jest elementem strategii rozwojowej miasta oraz kluczowym dokumentem kierunkowym z zakresu mobilności, jej kształtowania i niwelowania problemów transportowych, a także uzyskania szerokiego spojrzenia na zachowania komunikacyjne w obszarze tej infrastruktury; ma za zadanie wpływać na wysoką jakość życia mieszkańców. Przy kompleksowym spojrzeniu na możliwość przemieszczania się zmienia się podejście do tego zagadnienia – następuje ukierunkowanie nie na sam transport ale szersze ujęcie mobilności w obszarze miasta i na zewnątrz.

Regionalny, makroregionalny

Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020

Dokument określa uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne funkcjonowania województwa oraz nakreśla kierunki priorytetowe dla rozwoju społeczno-gospodarczego tej przestrzeni, z zaznaczeniem szczególnej roli Wrocławia w procesie przekształceń. Diagnoza prospektywna zawarta w SRWD 2020 podkreśla znaczenie Wrocławia jako istotnego ośrodka miejskiego w różnych przekrojach terytorialnych, upatrując w tym szansy rozwoju dla regionu.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego 2014-2020

W RPO WD 2014-2020 bezpośrednie odniesienia do Wrocławia są nieliczne; miasto traktowane jest w sposób bardziej zasobowy (węzeł, rynek pracy, zasoby ludzkie, itp.), niż strategiczny, co wynika z diagnostyczno-finansowo–zadaniowego charakteru dokumentu. Szersze nawiązanie do miasta ma miejsce w odnoszeniu zagadnień do Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, a w zasadzie do Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych.

Kontrakt Terytorialny dla Województwa Dolnośląskiego

Podmioty, chcąc wspomagać osiąganie celów i kierunków działań deklarują wzajemną współpracę przy niezbędnych przedsięwzięciach, w tym wsparcie projektów wpływających na rozwój miasta wojewódzkiego i obszarów powiązanych z nim funkcjonalnie, pomoc ukierunkowana zostanie poprzez instrument ZIT. Zdegradowane dzielnice miast, o wysokim udziale negatywnych zjawisk społecznych i gospodarczych, zgodnie z zapisami Kontraktu podlegać będą kompleksowej rewitalizacji, dotyczy to również Wrocławia.

Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020

Niewątpliwie Wrocław pełni w tym układzie przestrzennym funkcję lidera. Dodatkowo w perspektywie finansowej lat 2014–2020, realizowane są inicjatywy, będące potencjalnym źródłem dodatkowego finansowania projektów służących osiąganiu celów SRPZ: instrument „Łącząc Europę”, program „Horyzont 2020”, COSME, NER 300, LIFE, Erasmus+, EaSI, Kreatywna Europa oraz instrumenty Europejskiego Banku Inwestycyjnego

Strategie gmin sąsiadujących z miastem

Należy szczegółowo przeanalizować pod względem możliwych konfliktów oraz możliwości wzmocnienia wypracowanych kierunków rozwoju miasta

Krajowy

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

Ustawa ustala podstawowe pojęcia z zakresu rozwoju i kreowania tego procesu.Przez politykę rozwoju w myśl zapisu art. 2 ustawy: „rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej”. W ustawie następuje bezpośrednie nawiązanie do poziomu miasta ze względu na określenie podmiotu prowadzącego politykę rozwojową (związki metropolitalne; samorząd powiatowy i gminny) . W art. 3a ustawy zaznaczono, że minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego koordynuje realizację strategii rozwoju współfinansowanych ze środków budżetu państwa lub środków rozwojowych pochodzących z Unii Europejskiej, bądź z innych źródeł zagranicznych przez podejmowanie inicjatyw, programowanie i prowadzenie polityki miejskiej, co również określa podstawy prowadzenia tej polityki.

Krajowa Polityka Miejska 2023

W dokumencie wskazano na konieczność indywidualizacji instrumentów (wybór z szerokiej palety różnorodnych rozwiązań, narzędzi i instrumentów; elastyczność ich wykorzystania) stosowanych w opracowywanej ścieżce rozwoju poszczególnych podmiotów miejskich, przez co zaznaczono samodzielność jednostek miejskich i samorządu terytorialnego. W KPM 2023 określone zostały preferowane przez rząd kierunki rozwoju miast i ich obszarów funkcjonalnych a zintegrowane podejście do obszarów komplementarnych uznano za podstawę do lepszego funkcjonowania i rozwoju miast. Jednocześnie KPM 2023 traktowana jest jako swoiste źródło wiedzy o możliwościach wsparcia przez centra wiedzy, inicjujące i prowadzące projekty pilotażowe, promujące i upowszechniające dobre praktyki, przy tych działaniach podkreśla się pozytywne efekty współpracy między administracją rządową a samorządem terytorialnym spójne dla osiągnięcia celu rozwoju miast oraz koordynacji w tym zakresie różnych polityk publicznych.

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie

Jest to dokument, w którym przedstawiono cele polityki rozwoju regionalnego w długim okresie, wskazano zadania postawione przed obszarami wiejskimi i miejskimi, a także ustalono ich relacje z innymi politykami publicznymi o terytorialnym ukierunkowaniu. Dokument odwołuje się do potrzeby uzyskania efektów pozytywnej współpracy rządu i samorządów województw, mającej na celu ukierunkowanie polskiej przestrzeni na strategiczny rozwój kraju, przy efektywnym wykorzystywaniu specyficznych regionalnych oraz terytorialnych potencjałów rozwojowych, co ma prowadzić do wzrostu, zatrudnienia i spójności w długim horyzoncie

Strategia Rozwoju Kraju 2020

W SRK 2020 sformułowano wizję rozwoju Polski do roku 2020 podkreślającą aktywizację podmiotów wszystkich poziomów oraz poprawę jakości funkcjonowania gospodarki i państwa: „Polska w roku 2020 to: aktywne społeczeństwo, konkurencyjna gospodarka i sprawne państwo” . Główny cel SRK 2020 to: „wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności”. Jednak wśród przedstawionych zadań strategicznych niewiele odnosi się bezpośrednio do miast i ich rozwoju.

Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju - Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności

Dokument ma charakter analityczno-opisowy ze względu na długi okres programowania. Uwarunkowaniem determinującym powstanie dokumentu Polska 2030 był kryzys finansowy i jego skutki społeczno-gospodarcze. Próba uniknięcia „straconej dekady”, czyli rozwoju gospodarczego wolniejszego niż w poprzednim dziesięcioleciu. Istotą zapisów Strategii jest zapewnienie w długim okresie zastępowalności potencjałów rozwojowych i uzyskanie przewag konkurencyjnych. Główny cel wynikający z wdrażania zapisów Strategii Polska 2030 to: „poprawa jakości życia Polaków (wzrost PKB na mieszkańca w relacji do najbogatszego państwa UE i zwiększenie spójności społecznej) dzięki stabilnemu, wysokiemu wzrostowi gospodarczemu, co pozwala na modernizację kraju”.

Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030

W KPZK 2030 skoncentrowano się na układzie miejskim, uznając, że podstawą innowacyjności i konkurencyjności polskiej przestrzeni jest potencjał policentrycznej sieci metropolii. Struktura sieci metropolii w Polsce jest wieloszczeblowa, a poszczególne poziomy wchodzą we wzajemne relacje, co w warunkach stosunkowo szybkiego procesu urbanizacji sprzyja uzyskaniu efektu synergii powiązań funkcjonalnych. Wydzielone miejskie obszary funkcjonalne (MOF) generują wewnętrzne i zewnętrzne impulsy rozwojowe stąd cały system rozwoju społeczno-gospodarczego kraju został oparty na wspieraniu rdzeni i obszarów powiązanych funkcjonalnie.

Umowa Partnerstwa Umowa Partnerstwa w Polsce przedstawia strategię interwencji funduszy europejskich w ramach trzech polityk unijnych: polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybołówstwa na lata 2014–2020. UP staje się więc wykładnią strategicznego wymiaru tematycznego i terytorialnego, określa oczekiwane rezultaty oraz aktualne ramy finansowe i wdrożeniowe, stając się podstawą dla formułowania programów operacyjnych. W UP zawarto istotne wyzwania rozwojowe kraju, które korelują ze Strategią Europa 2020, reagują na potrzeby rozwojowe kraju i wpływają na zaangażowanie potencjałów terytorialnych oraz ich problemy.

Unijny/ międzynarodowy

Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu

Dokument programowy „Europa 2020” uważany jest za odpowiedź UE na kryzys gospodarki światowej oraz nowe ukierunkowanie krajów członkowskich na przeciwdziałanie skutkom kryzysu. Wdrażanie ustaleń dokumentu ma za zadanie: wnieść nowe możliwości rozwojowe dla obszaru Unii, wyszukać nowych źródeł potencjalnego rozwoju w trudnym okresie turbulentnych zmian, wpływać na rozwiązanie długofalowych problemów związanych z procesami globalizacji, ograniczonych zasobów i ich nadmiernego zużycia, starzenia się Europy i przyszłego wzrostu.

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej i uchylające decyzję nr 661/2010/UE

W Rozporządzeniu wskazane zostały wytyczne dotyczące transeuropejskiej sieci transportowej, których rozwój i użytkowanie przyczyniają się do osiągania głównych celów Unii, wynikających ze strategii „Europa 2020” oraz białej księgi Komisji Europejskiej „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu” – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu (zwanej „białą księgą”).Wrocław korzystając z założeń transeuropejskiej sieci transportowej buduje sieć połączeń transportowych (wraz z infrastrukturą), opartą na strukturze europejskiej, łączącą zewnętrznie i wewnętrznie miasto, intermodalną i przyjazną otoczeniu oraz społeczeństwu.

Inicjatywa INSPIRE W Programie tym podkreśla się konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na politykę ochrony środowiska i spójne działania, przebiegające w sposób zintegrowany, przy wskazaniu różnic regionalnych i lokalnych.

Nowa Karta Ateńska 2003. Wizja miast XXI wieku

Według modelowego podejścia miasto europejskie XXI wieku powinno łączy trzy czasy w jedność (przeszłość, teraźniejszość i przyszłość); miasta są spójne, innowacyjne i kreatywne w wielu dziedzinach gospodarki, nauki i kultury, jednocześnie zapewniają one wysoką jakość życia i pracy.

Karta Lipska W Karcie Lipskiej zawarto konkluzję odnośnie podstawowych celów i dążeń, jakie mają zostać zrealizowane w przestrzeni miast europejskich: „Europa potrzebuje silnych miast i regionów, w których dobrze się żyje”.

Agenda miejska UE (Pakt Amsterdamski)

W dokumencie zawarto zasady wprowadzania unijnego programu rozwoju miast (agendy miejskiej UE), które mają ułatwić miastom inwestowanie w istotne dziedziny polityki miejskiej. Dotychczas zainicjowano cztery z 12 wypracowanych partnerstw tematycznych tj., w sprawie integracji migrantów i uchodźców, jakości powietrza, mieszkalnictwa oraz ubóstwa miejskiego.


Analiza powyższych dokumentów wskazuje jednoznacznie, że miasta w XXI wieku

stoją przed trudnymi wyborami, jednocześnie borykając się z nawarstwiającymi się

problemami i barierami rozwoju, przy wysokich wymaganiach stawianych przed nimi przez

użytkowników miasta i globalną gospodarkę. Podstawowym założeniem współczesnych miast

jest ich dążenie do zrównoważonego rozwoju, wspieranego inteligentną gospodarką,

usieciowieniem, innowacjami i wysokiej jakości kapitałem ludzkim. Miasta według

wytycznych dokumentów strategicznych różnych poziomów mają dążyć do zwartego układu

przestrzennego, gdzie przestrzeń jest wykorzystana w sposób efektywny, a obszary

zaniedbane, zdegradowane lub źle zagospodarowane zostaną objęte procesem rewitalizacji

lub ponownie zagospodarowane dla uzyskania ładu przestrzennego, nowego układu

funkcjonalnego i konkurencyjnej przestrzeni. Społeczeństwo inicjuje wiele zmian, jakie mają

miejsce w nowym modelu zarządzania miastem, stąd jego rola wzrasta, nie jest ono już tylko

biorcą, ale pomysłodawcą, inspiruje, działa, tworzy, generuje potrzeby, aktywizuje się i

inwestuje. Władze miasta współpracują i współuczestniczą w kreowaniu wizerunku miasta, są

dobrymi gospodarzami. Przedsiębiorcy rozwijają innowacyjność miasta i podtrzymują

tradycyjne działy. Nauka współpracuje z biznesem dla osiągnięcia efektu synergii i

reinwestycji. Powstaje więź miasta z podmiotami w nim funkcjonującymi. Programowanie

strategiczne w długim okresie ma za zadanie stworzyć warunki i narzędzia, które pozwolą

podnieść jakość i rangę metropolii do skali europejskiej, przy wykorzystaniu zróżnicowanych

środków finansowych, jednocześnie ograniczanym dostępie do środków europejskich i niskim

dotychczas zagospodarowaniu środków prywatnych – co należy zmienić.

Część III

Analiza SWOT i scenariusze rozwoju Wrocławia

3.1 Analiza SWOT

Kompleksowość przeprowadzonych rozważań i analiz wymaga przedstawienia mocnych oraz

słabych stron miasta a także pozytywnych (szanse) i negatywnych (zagrożenia) uwarunkowań

jego funkcjonowania w ponadlokalnej przestrzeni społeczno-gospodarczej i geopolitycznej.

Przy czym szerzej omówione zostanąuwarunkowania zewnętrzne. (Tabela 21).

Tabela 21. Analiza SWOT Wrocławia

SILNE STRONY SŁABE STRONY Potencjał gospodarczy, różnorodna, zdywersyfikowana struktura rodzajowa gospodarki

Dysproporcje przestrzenne w rozwoju infrastruktury transportowej i technicznej

Pozycja w szkolnictwie wyższym i nauce w wymiarach krajowym i międzynarodowym

Regres w zakresie kształcenia przedszkolnego i po części szkolnego (zmniejszenie dofinansowania z

budżetu miasta) Potencjał kapitału ludzkiego, napływ ludzi wykształconych

Starzenie się społeczeństwa

Dynamika powstawania nowych podmiotów gospodarczych, m.in. w branżach wysoko innowacyjnych

Trudności z utrzymaniem się na rynku podmiotów gospodarczych, zwłaszcza lokalnych małych i

średnich przedsiębiorstw Zasób turystyczny miasta i jego walory historyczne

Zmniejszenie atrakcyjności centrum miasta z uwagi na zanieczyszczenie powietrza i poziom hałasu

Marka miasta -dobry system promocji miasta

SZANSE ZAGROŻENIA Wzrost rozpoznawalności miasta w skali światowej poprzez m.in. organizację ESK 2016, Euro 2012, Word Games 2017, funkcjonowanie wysokiej klasy instytucji kulturalnych (liczne muzea, teatry, galerie, Filharmonia Wrocławska, Narodowe Forum Muzyki, Opera Wrocławska), atrakcyjną ofertę imprez oraz festiwali artystycznych (m.in. Festiwal WratislaviaCantans, Międzynarodowy Festiwal Filmowy Era Nowe Horyzonty, Jazz nad Odrą, Przegląd Piosenki Aktorskiej).

Postępujące, negatywne procesy demograficzne charakteryzujące się starzeniem społeczeństwa oraz spadkiem liczby mieszkańców.

Dobrze rozbudowana sieć instytucji świadczących usługi na rzecz wspierania powiązań między gospodarką i nauką oraz rozwoju przedsiębiorczości137.

Utrzymanie niekorzystnych rozwiązań w prawie o zagospodarowaniu przestrzennym.

Funkcjonowanie w ramach WrOM-u licznych specjalnych stref ekonomicznych: Wałbrzyska SSE (miasta: Oława i Wrocław, gminy: Brzeg Dolny, Jelcz-Laskowice, Oława, Strzegom, Strzelin, Święta Katarzyna, Wiązów, Wołów), Legnicka SSE w Środzie Śląskiej i Tarnobrzeska SSE z podstrefą w

Niekontrolowany proces rozlewania się miasta na peryferia (urbansprawl), skutkujący degradacją centrum miejskiego.

137 W rankingu parków technologicznych, przygotowanym na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Wrocławski Park Technologiczny wraz z pomorskim, poznańskim i toruńskim znalazł się w czołówce najlepszych parków technologicznych w kraju.

Kobierzycach, kształtujących konkurencyjną przestrzeń gospodarczą wokół Wrocławia. Powstanie w perspektywie do roku 2020 sieci powiązań komunikacyjnych z ważnymi ośrodkami w skali regionu, kraju i międzynarodowej.

Niedokończenie inwestycji w zakresie infrastruktury komunikacyjnej planowanych w perspektywie roku 2020.

Zwiększona integracja poszczególnych rodzajów transportu, w tym szczególnie drogowego i szynowego (systemy kombinowane w transporcie towarów, park and ridew przewozach pasażerskich) oraz lotniczego i kolejowego.

Wzrost popytu na samochodowe usługi transportowe kosztem transportu kolejowego, w którym następuje pogłębianie się „luki remontowej” na liniach nieobjętych umowami międzynarodowymi.

Wzrost roli Wrocławia jako miejsca lokalizacji funkcji ponadregionalnych.

Niepewna sytuacja finansów publicznych w Polsce.

Utrzymujące się wyższe tempo wzrostu PKB względem innych miast w Polsce.

Pogłębienie problemów gospodarki światowej i rosnąca konkurencja w skali globalnej.

Uruchomienie systemowych działań władz samorządowych województwa i Dolnośląskiej Służby Dróg i Kolei na rzecz odbudowy regionalnego systemu kolei dojazdowych, w którym Wrocław pełniłby rolę głównego hub’a.

Trwały regres w dziedzinie transportu wodnego na Odrzańskiej Drodze Wodnej przy znacznym opóźnieniu realizacji zadań, przyjętych w programie „Odra 2006” oraz pogarszających się warunkach hydrologicznych.

Trend wzrostowy w ilości lotów i liczbie odprawianych pasażerów w Porcie Lotniczym Wrocław.

Brak (poza Wrocławiem) tendencji rozwojowej infrastruktury lotniczej Dolnego Śląska, determinujący jej niespójność (nie powstały żadne nowe obiekty, a niektóre dawne lotniska wojskowe straciły swoje funkcje transportowe).

Wzrost zainteresowania zbiornikami retencyjnymi na obszarze WrOMu.

Mały stopień realizacji programów minimalizacji wytwarzanych odpadów.

Atrakcyjne położenie geopolityczne Dolnego Śląska, zwiększające dostępność regionu (w tym przede wszystkim Wrocławia) i sprzyjające tworzeniu dobrego klimatu biznesowego.

Zróżnicowany poziom stanu technicznego i sprawności elementów technicznej infrastruktury przeciwpowodziowej, nie stanowiącej spójnego, w pełni wystarczającego systemu ochrony przed powodziami przy równoczesnym braku jasno określonych norm prawnych i ich skutecznego egzekwowania w tej dziedzinie.

Wyodrębnionych pięć kategorii sektorów wysokiej szansy w infrastrukturze intelektualnej Dolnego Śląska (przede wszystkim Wrocławia): 1. Sektory przemysłu wysokich technologii (produkcja środków farmaceutycznych, produkcja instrumentów medycznych i precyzyjnych, produkcja maszyn biurowych i komputerów, produkcja sprzętu oraz urządzeń radiowych i telewizyjnych). 2. Sektory przemysłu średnich technologii

Intensyfikacja procesu polaryzacji infrastruktury intelektualnej WrOMu (gentryfikacja Wrocławia kosztem peryferii), stanowiąca w konsekwencji barierę dla osiągnięcia optymalnego stopnia spójności terytorialnej Wrocławia z jego najbliższym milieu. Brak zintegrowanego systemu zarządzania rozwojem w układzie gmina-województwo-kraj. Brak systemu zarządzania rozwojem w skali Wrocławskiego Obszaru Metropolitalnego.

(produkcja środków transportu, produkcja wyrobów chemicznych, produkcja maszyn i urządzeń, produkcja maszyn i aparatury elektrycznej). 3. Sektory przemysłu tradycyjnego (przetwórstwo surowców mineralnych i zagospodarowanie odpadów surowcowych, energetyka tradycyjna i alternatywna). 4. Usługi wysokich technologii (doradztwo dotyczące sprzętu komputerowego i oprogramowania, dostęp do usług on-line, działalność badawczo-rozwojowa, prowadzona przez: szkoły wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, placówki PAN, centra badawczo-rozwojowe). 5. Pozostałe usługi (doradztwo finansowe w zakresie wspierania i powstawania firm lub ich dokapitalizowania w fazie start up, np. poprzez fundusze typu seedcapitallub venture capital, usługi turystyczne w zakresie turystyki biznesowej oraz turystyki kulturowej, usługi związane z rekrutacją pracowników, transport intermodalny, oznaczający przewóz ładunków przy wykorzystaniu więcej niż jednego środka transportu.

Różnice między zadaniami zleconymi Miastu a środkami finansowymi na ich realizację (w ramach odpowiednich ustaw).

Wzrost zainteresowania inicjatywą partnerstwa publiczno-prywatnego, ułatwiającego finansowanie inwestycji we Wrocławiu.

Zaostrzające się normy środowiskowe i rosnące ceny energii mogą spowodować trudności Wrocławia w wypełnieniu założeń europejskiego pakietu klimatyczno-energetycznego.

Możliwość osiągnięcia do 2030 roku stopniowej konwergencji-zmniejszania się intraregionalnych dysparytetów rozwojowych w przeliczeniu na 1 mieszkańca-poprzez ogólny wzrost poziomu wykształcenia ludności, rozwój infrastruktury i dostępności usług oraz poprawę jakości środowiska przyrodniczego na Dolnym Śląsku.

Nasilające się stopniowo zjawisko delokalizacji w Polsce (w tym w województwie dolnośląskim) spowoduje konieczność zmiany profilu ośrodków przemysłowych powstałych przede wszystkim we Wrocławiu.

Źródło: Opracowanie własne.

3.2 Wyzwania strategiczne i obszary krytyczne dla rozwoju Wrocławia

Wrocław jako miasto o dużej rozpoznawalności, wysokiej atrakcyjności, dobrej

reputacji, jednocześnie najczęściej (obok Warszawy i Krakowa) uwzględniane w rankingach

międzynarodowych czy różnego rodzaju analizach porównawczych będzie musiał sprostać

licznym wyzwaniom rozwojowym, które mogą pojawić się w jego najbliższym otoczeniu, ale

i dalszym, mającym zauważalny już dziś wpływ na funkcjonowanie miasta. Do

najważniejszych wyzwań strategicznych dla rozwoju Wrocławia zaliczono:

� rozszerzający się proces migracyjny i problemy związane z jej wkomponowaniem w życie

lokalnej społeczności;

� starzenie się polskiego społeczeństwa, a więc także i mieszkańców Wrocławia, a zarazem

poszukiwanie przyjaznych rozwiązań dotyczących budowania przestrzeni życiowej dla

młodych ludzi;

� restrykcyjne normy związane z ochroną środowiska, w tym dotyczące gospodarki

odpadami;

� konieczność naprawy i rozbudowy sieci dróg głównych, przebudowy szlaków kolejowych

i rozszerzenia siatki połączeń Portu Lotniczego Wrocław w celu efektywnego rozwoju

połączeń z głównymi ośrodkami życia gospodarczego Europy;

� optymalizacja liczby central międzynarodowych instytucji finansowych (ważne jest aby te

centra z jednej strony nie zdminowały rynku pracy a z drugiej strony prowadziły do

rozwoju nowczesnych usług z zakrredsu finansów),

� nisko oceniany poziom bezpieczeństwa publicznego we Wrocławiu oraz niekorzystne

statystyki w tym zakresie;

� prawdopodobne powiększanie się dystansu rozwojowego między Wrocławiem (czy szerzej

WrOM-em) a pozostałą częścią województwa, skutkujące138: „pustynnieniem” społeczno-

gospodarczym Dolnego Śląska poza WrOM-em, do czego przyczyni się (lokowanie

inwestycji zagranicznych i krajowych głównie w obrębie WrOM-u), rosnące powiązania

WrOM-u z zagranicą kosztem obszarów peryferyjnych województwa, brak

konkurencyjnych względem Wrocławia ośrodków akademickich, koncentracja środków

finansowych zarówno publicznych jak i prywatnych we Wrocławiu;

� zmierzanie miasta w kierunku profilu usługowo-edukacyjno-produkcyjnego przy

jednoczesnym utrzymywaniu się przestarzałych struktur społeczno-gospodarczych -

zdominowanych działalnością rolniczą w niektórych położonych w pobliżu Wrocławia

gminach, co w sumie pogarszaj pozycję konkurencyjną całego WrOM-u;

� dynamiczne kształtowanie się powiązań sieciowych na całym obszarze metropolitalnym,

które będzie oddziaływać na odległe peryferia, przyczyniając się do większego włączenia

w struktury gospodarcze poszczególnych jednostek terytorialnych Dolnego Śląska;

� zwiększająca się ilość czynników oddziaływania na rozwój miasta połączona z

ograniczonymi możliwościami działań władzy publicznej. Rozwiązaniem tego problemu

mogłoby być współzarządzanie i uczestnictwo w horyzontalnych sieciach koordynacji139.

Sukces zależy od uformowania się instytucjonalnego interfejsu między władzą publiczną,

przedsiębiorstwami, uczelniami i ośrodkami badawczo-rozwojowymi, którego celem

138 Foresightregionalny dla Dolnego Śląska. Scenariusze rozwoju do roku 2020. Wrocławski Obszar Metropolitalny jako lokomotywa rozwoju Dolnego Śląska, scenariusze wypracowane podczas prac paneli ekspertów utworzonych w ramach realizacji projektu UPRIS (UpgradingLower Silesia – From RegionalInnovationStrategyTowards Operating System), Wrocław 2007. 139 J. Hausner, M. Zawicki, S. Mazur, P. Kopyciński, Raport pt. Dolny Śląsk regionem wiedzy i innowacji przygotowany przez Fundację Gospodarki i Administracji Publicznej na zlecenie Ernst & Young Wrocław 2008, s. 31.

powinno być inicjowanie nowych sposobów komunikacji, współdziałania i finansowania

wspólnych projektów. Przyczyni się do intensyfikacji generowania i przyciągania

innowacyjnego kapitału ludzkiego do WrOM-u, a tym samym ułatwi realizację aspiracji

decydentów i mieszkańców tego terenu do miana wielkomiejskiego układu osadniczego

opartego na wiedzy oraz wzmocnienia jego pozycji na arenie międzynarodowej;

� budowa e-regionu dolnośląskiego140 z prężną i inteligentną stolicą (czyli realizującą ideę

urbanresilience i smart city), która byłaby gotowa na przyszłość, to znaczy mająca wolę,

koncepcje i zasoby pozwalające na sprostanie wymaganiom przyszłości, której przebieg i

uwarunkowania mogą być znacznie bardziej turbulentne niż wskazywałyby na to proste

ekstrapolacje obecnych dominujących trendów. Każda z zasadniczych zmian pociągać

będzie daleko idące, trudne do przewidzenia skutki, a już na pewno niemożliwe jest

przewidzenie skutków interferencji kilku z nich. Rozwiązaniem może być jedynie próba

sprawienia, by Wrocław mógł rozsądnie odpowiedzieć na tak zasadnicze wyzwania. Z

pewnością sprzyjać temu będzie jego atrakcyjny potencjał endogeniczny i egzogeniczny

oraz efektywne zarządzanie strategiczne na poziomie lokalnym;

� rola transportu zbiorowego, która będzie wzrastać wraz z wielkością Wrocławia oraz

bliskością jego dzielnic centralnych i równocześnie będzie ona wspierana poprzez:

integrację funkcjonalną i taryfową systemów komunikacji szynowej i autobusowej,

istnienie pełnych obwodnic drogowych gwarantujących usunięcie ze stref centralnych

ruchu tranzytowego oraz ruchu pomiędzy osiedlami podmiejskimi, rozbudowany system

parkingów „parkuj i jedź” zlokalizowanych na przecięciu obwodnic i linii komunikacji

szynowej, uruchomienie inteligentnych systemów sterowania ruchem (z preferencją dla

komunikacji zbiorowej w strefach centralnych);

� przewidywane tendencje w sektorze wrocławskiego przemysłu charakteryzujące się:

zmniejszeniem uciążliwości przemysłu dla środowiska, wzrostem zastosowania wysokich

technologii, rozwojem lokalnego transferu technologii, na co wpływ będzie miała

miejscowa kadra naukowa, nadal wysokim udziałem przemysłu w bazie gospodarczej

miasta mimo zwiększającej się roli usług oraz rosnącym zaangażowaniem sektora

prywatnego (m.in. poprzez rozpowszechnienie idei partnerstwa publiczno-prywatnego);

140 Zob. szerzej: K. Miszczak,Dylematy rozwoju regionu ekonomicznego w świetle wyzwań XXI wieku. Wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2012.

� utrzymanie zainteresowania miastem141 pod kątem ruchu turystycznego, jak i

prowadzonych w mieście inwestycji, m.in.po wydarzeniach w ramach ESK 2016 oraz

Word Games 2017;

� skuteczne i maksymalne wykorzystanie transportowe, turystyczno-rekreacyjne,

gospodarcze, integracyjne i środowiskowe zarówno wodnego szlaku Odry jak i

nadodrzańskiej przestrzeni;

� rezultaty przygraniczności polsko-czesko-niemieckiej i sąsiedztwa regionów o niżej

ocenianym poziomie rozwoju oraz umiejętność ich zastosowania przez wrocławskich

interesariuszy;

� dynamicznie dokonujące się przeobrażenia struktury przestrzennej Wrocławia, widoczne w

różnych formach zainwestowania miejskiego: zabudowie mieszkaniowej, usługach,

terenach przemysłowych, zieleni miejskiej, których niestety produktem ubocznym jest

pogłębianie się stratyfikacji społecznej i funkcjonalnej przestrzeni miejskiej;

� efektywna implementacja przedsięwzięć rewitalizacyjnych, pozwalających na

intensywniejszy rozwój metropolitalnych funkcji Wrocławia.

Uwzględniając zidentyfikowane wyzwania strategiczne, przedstawione wcześniej

wyniki badań i rozważań oraz bazując na dokumentach europejskich i krajowych proponuje

się wyróżnić następujące obszary krytyczne dla rozwoju Wrocławia, mające podstawowe

znaczenie dla funkcjonowania miasta (Tabela 22).

Tabela 22. Obszary krytyczne dla rozwoju Wrocławia

Innowacyjność142 Bezpieczeństwo publiczne Rynek pracy

Polityka energetyczna143 Sektor kreatywny Odra

Terytorium społecznie odpowiedzialne

(rewitalizacja) Tożsamość kulturowa metropolii

Wspólnotowość i więzi

lokalne

Sytuacja demograficzna Jakość życia Transport publiczny

Różnorodność jako narzędzie sukcesu Imigracja, emigracja, integracja Kapitał ludzki i społeczny

141 W badaniu reputacji marki Premium Brand wśród miast wojewódzkich Wrocław zajmuje pierwsze miejsce uzyskując aż 75 punktów na 100 możliwych. Mieszkańcy, jak i osoby odwiedzające miasto oceniały je według zestawu pięciu następujących kryteriów: zaufanie do miasta, referencje – wystawiane przez osoby odwiedzające miasto w przeciągu ostatnich dwunastu miesięcy, atmosfera medialna, zaangażowanie społeczne – działania prowadzone na rzecz poprawy życia swoich mieszkańców oraz postrzeganie miasta jako miejsca pracy. http://www.brief.pl/artykul,3796,wroclaw_cieszy_sie_najlepsza_reputacja_a_kielce_najgorsza.html(15.06.2016). 142 Ze szczególnym uwzględnieniem innowacji społecznych i ich roli w gospodarce Wrocławia. 143 Obszar polityki energetycznej, obok rynku pracy i innowacyjności, będzie priorytetowo traktowany w kolejnych latach w strategiach europejskich i krajowych. Naturalnie zagadnienia polityki energetycznej należałoby połączyć z kwestiami szeroko rozumianej ochrony środowiska i całościowo koordynować przez jeden podmiot.

metropolii

Edukacja Ruch drogowy NGO

Aktywność społeczeństwa obywatelskiego Kapitał źródeł finansowania

Wrocławia144

Baza turystyczno-

biznesowa

Źródło: Opracowanie własne

Rekapitulując, warto podkreślić, iż większe szanse na przetrwanie możliwej

nadchodzącej dekoniunktury, będą miały miasta:

• uczące się, które położą nacisk na wiedzę i rozwój ludzi (kapitał ludzki);

• które wiążą strategię wielu obszarów zarządzania z główną strategią miasta (kapitał

intelektualny);

• dbające o zaufanie (kapitał zaufania) i komunikację (kapitał relacji) między

wszystkimi użytkownikami miejskiej przestrzeni;

• innowacyjne - zmieniające swoje profile funkcjonalne, by poprawiać jakość życia i

równocześnie redukować koszty oraz znaleźć nowe możliwości zysków.

Wrocław powinien dążyć do tego, aby w optymalnym stopniu wypełniać rolę węzła w

międzynarodowych sieciach i charakteryzować się następującymi cechami145:

� dyrekcyjnością, oznaczającą zgromadzenie zdolności i możliwości rozwoju funkcji

strategicznych i decyzyjnych na najwyższym poziomie, zarówno w przypadku

przedsiębiorstw jak i innych instytucji;

� globalnością, czyli osiągnięciem pewnej masy krytycznej w zakresie kompetencji i

usług pozwalającą na względną samowystarczalność, tj. niekorzystanie z pomocy

lepiej wyposażonych ośrodków;

� prężnością (odpornością, elastycznością), rozumianą jako zdolność do: utrzymania

poziomu rozwoju przed zakłóceniami (szokiem), szybkiego powrotu do poziomu

rozwoju występującego przed zakłóceniami, zmiany struktur miasta oraz osiągnięcia

poprzedniego (tj. sprzed zakłóceń) lub wyższego poziomu rozwoju.

Są to kierunki zmian, dzięki którym Wrocław może zwiększyć swoje szanse na sukces w

kontekście nowych wyzwań, związanych z budową innowacyjnej gospodarki uczącej się oraz

w obliczu turbulentnych przemian politycznych, gospodarczych i społecznych na świecie, w

tym szczególności w Europie.

144 Miasto, pomimo wysokiej atrakcyjności inwestycyjnej nie osiągnęło jeszcze masy krytycznej w tym zakresie i wciąż potrzebuje inwestycji, a do ich sfinansowania często nie wystarczają środki własne wsparte funduszami unijnymi. Miasto powinno bardziej zdecydowanie odwoływać się do pozabilansowych form finansowania takich jak np. partnerstwo publiczno– prywatne. 145 B. Jałowiecki: Zarządzanie rozwojem aglomeracji miejskich. Wyd. Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w Białymstoku, Białystok 2002, s. 42.

3.3 Możliwe scenariusze rozwoju Wrocławia

Na podstawie dotychczasowych rozważań skonstruowano trzy scenariusze możliwych

ścieżek rozwoju Wrocławia w perspektywie 2030r. z wyróżnieniem czynników

endogenicznych i egzogenicznych (Tabela 22), tj.:

A – scenariusz optymistyczny (szybki rozwój, ekspansja, rozkwit),

B – scenariusz neutralny (kontynuacja dotychczasowych tendencji),

C – scenariusz pesymistyczny (cofanie się, spowolnienie rozwoju).

Tabela 23. Hipotetyczne scenariusze rozwoju miasta

Scenariusz optymistyczny

Czynniki egzogeniczne

(niezależne od władz miasta- dynamika wzrostu i rozwoju gospodarczego w Polsce)

- wysoka dynamika procesów integracji europejskiej i internacjonalizacji oraz wysoki poziom finansowania rozwoju regionów i metropolii w Polsce, - przyspieszenie rozwoju rynku eksportu usług oraz ożywienie międzynarodowej współpracy, - sprzyjająca rozwojowi Dolnego Śląska i Wrocławia polityka gospodarcza rządu, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa publicznego i infrastruktury transportowej, - zwiększony napływ inwestorów zewnętrznych, w tym zagranicznych, - odwrócenie lub co najmniej osłabienie obecnych niekorzystnych trendów demograficznych, - powszechna percepcja Wrocławia jako miasta bardzo dynamicznego i otwartego, - sukces programu Start In Poland, skutkujący akceleracją rozwoju start-upów wysokich technologii,

Czynniki endogeniczne

(bezpośrednio lub pośrednio zależne od władz

miasta)

- konsekwentnie budowany dobry PR zarówno miasta, jak i jego władz, - zdecydowana poprawa poziomu i poczucia bezpieczeństwa publicznego, - wyjście z pułapki średniego dochodu poprzez ograniczenie rozwju sektora outsourcingu usług biznesowych na rzecz rozwoju innowacyjności gospodarki miasta - kształtowanie się klasy kreatywnej, - wyraźne rozwój sektora kultury, - dynamizacja lokalnej przedsiębiorczości i wzrost aktywności społecznej, - rozwoju transportu zbiorowego (ekologicznego) i dostępności komunikacyjnej miasta, - wzrost znaczenia sektora ICT w bazie gospodarczej Wrocławia, - wysoki stopień sukcesu w pozyskaniu zewnętrznych środków finansowych (poza unijnych, np. azjatyckich), - bardzo korzystny klimat inwestycyjny i społeczny, - Wrocław i WrOM spójną przestrzenną całością charakteryzującą się wzrostem ruchu turystycznego, - istotny postęp w zagospodarowaniu Odry,

-intensywny rozwój sieci nauka-biznes-samorząd, Scenariusz neutralny


(niezależne od władz miasta)

- utrzymanie się tempa obecnych procesów integracji Polski z gospodarką światową oraz umiarkowane ograniczenie poziomu finansowania rozwoju regionów i metropolii w Polsce, - stały, skromny wzrost gospodarczy z małymi podokresami stagnacji gospodarczej - polityka gospodarcza rządu neutralna wobec rozwoju Dolnego Śląska i Wrocławia, - dotychczasowy poziom napływu inwestorów zewnętrznych, w tym zagranicznych z tendencją malejącą, - utrzymanie obecnych niekorzystnych trendów demograficznych, - dynamika wzrostu i rozwoju gospodarczego w Polsce (PKB w granicach poniżej 3% PKB), - utrzymanie dotychczasowego wizerunku

Wrocławia,



miasta)

- utrzymanie obecnego (nie najwyżej ocenianego) poziomu i poczucia bezpieczeństwa publicznego, - kontynuacja rozwoju sektora outsourcingu usług biznesowych i w konsekwencji trwanie w pułapce średniego dochodu, - istniejąca reprezentacja klasy kreatywnej, - rozwój sektora kultury na obecnym poziomie, - nierozwiązane, ale i nie pomnożone problemy transportu i dostępności komunikacyjnej miasta, - niezmienny poziom lokalnej przedsiębiorczości i aktywności społecznej, - utrzymanie obecnego stopnia współpracy uczelni, biznesu i władz miasta, - niewielki udział sektora ICT w bazie gospodarczej Wrocławia, - pełne wykorzystanie dostępnych środków z funduszy UE- neutralny klimat inwestycyjny i społeczny, - Wrocław i WrOM w miarę spójną przestrzenną całością charakteryzującą się umiarkowanym ruchem turystycznym, - zagospodarowanie Odry na dotychczasowym

poziomie,

Scenariusz negatywny


(niezależne od władz miasta)

- spowolnienie dynamiki rozwoju gospodarki światowej, - znaczne osłabienie i zmiana charakteru procesów integracji europejskiej, - niekorzystna dla Polski koniunktura na rynkach międzynarodowych oraz brak środków na wsparcie rozwoju lokalnego spowodują pogłębianie się zróżnicowania regionalnego, - peryferyzujące nastawienie rządu do rozwoju Dolnego Śląska i Wrocławia, jego nieprzychylna polityka zaowocuje spowolnieniem gospodarczym, a także relatywnym pogorszeniem się perspektyw dla gospodarki miasta i regionu,

- spadek tempa napływu inwestorów zewnętrznych, w tym zagranicznych, - pogłębienie się obecnych niekorzystnych trendów demograficznych, - spadek dynamiki wzrostu i rozwoju gospodarczego w Polsce (PKB około 1%), - utrata dotychczasowego poziomu reputacji Wrocławia,



miasta)

- brak odpowiedniej polityki rozwoju lokalnego, - istotne pogorszenie się stopnia wykorzystania funduszy pomocowych UE, przy jednoczesnym niepowodzeniu w aplikowaniu o środki pozaunijne, - pogłębienie się pułapki średniego dochodu poprzez intensywne wsparcie sektora outsourcingu usług biznesowych kosztem innowacyjności wrocławskiej gospodarki, - obniżenie poziomu i poczucia bezpieczeństwa publicznego, - stagnacja w sektorze kultury, - osłabianie klasy kreatywnej, - brak działań zwiększających efektywność w dziedzinie edukacji i badań naukowych, co spowoduje ograniczenie rozwoju kapitału ludzkiego i innowacyjności gospodarki, - spadek aktywności i przedsiębiorczości mieszkańców Wrocławia, - wzrastające bariery transportowe i komunikacyjne wywołane dezorganizacją i niekontrolowanym wzrostem ruchu pojazdów osobowych, - pogorszenie lub zaniechanie tworzenia sieci współpracy pomiędzy nauką, biznesem a samorządem, - zanik technologii informacyjno-komunikacyjnych w bazie gospodarczej Wrocławia, - niekorzystny klimat inwestycyjny i społeczny, - brak zagospodarowania Odry.


Diagnoza Wrocławia - · 2017-07-05 · normatyw jak i fakultatywnym ró żnego szczebla...

Documents

Transcript of Diagnoza Wrocławia - · 2017-07-05 · normatyw jak i fakultatywnym ró żnego szczebla...