szlaki

w n u m e r z e

Nowa taryfa Śląskiej Karty Usług Publicznych została przyjęta przez Zarząd KZK GOP 8 września 2015 roku. O nowych rozwiązaniach, które daje, opowiada Anna Koteras, rzecznik KZK GOP.

nowościw taryfie ŚKuP3

Od listopada 2015 roku uruchomiona zostanie funkcjonalność zapłaty za przejazd elektronicznymi biletami okresowymi. Będzie można kupić bilety na określoną liczbę dni, dostępna będzie też opcja z limitem przejazdów.

Już od 1,20 złotegoza przejazd!4

Jastrzębie-Zdrój, miasto na Górnym Śląsku znane z nowoczesnych kopalń, strajków i historycznych Porozumień Sierpniowych z 1980 roku. Tylko skąd ten „zdrój”, skoro go tam nie ma?

uzdrowiskoJastrzębie8

szlaki 10/2015

Miesięcznik Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

nr 10

(92)

/201

5

Fot.

Stud

io P

ress

i KZ

K G

OP

kąte

m o

ka

W tym numerze „Szlaków” piszemy więcej o nowej taryfie ŚKUP, ponieważ projekt Śląskiej Karty Usług Publicznych wcho­dzi właśnie w ostatnią fazę realizacji. Jego uru­chomienie podzielone zostało na kilka etapów.

W pierwszym, który rozpocznie się w październiku, użytkownicy będą mogli wyrobić swoje kar­ty, doładowywać je oraz płacić nimi w parkomatach i automa­tach biletowych, POK, POP i 800 kioskach. Uruchomione zostaną wszystkie punkty obsługi klienta oraz Portal Klienta. Od listopa­da karty będzie można używać w autobusach i tramwajach KZK GOP – do kupowania i używania biletów okresowych. Od 1 stycz­nia 2016 roku uruchomiona zo­stanie funkcjonalność zakupu biletów jednorazowych i doko­nywania opłat podatkowych i za usługi gminne.Od 1 października br. urucho­miona została nowa linia autobu­sowa, która zapewnia bezpośred­nie połączenie południowych dzielnic Mysłowic z centrum Katowic. Linia oznaczona jest numerem 162 i umożliwia szybszy dojazd z południowych dzielnic My­słowic (Brzezinka i Morgi) oraz katowickiej dzielnicy Janów do centrum Katowic. Połączenie realizowane jest w relacji „Brze­zinka Pętla” – „Katowice Aleja Korfantego”. Autobus w Mysłowi­cach jedzie ulicami: Laryską, Sien­kiewicza, Wybickiego, Obrzeżną Zachodnią i Bończyka; w Kato­wicach: Oswobodzenia, Szopie­nicką, Bagienną, Roździeńskiego, Uniwersytecką, Moniuszki, do alei Korfantego. Dzięki uruchomieniu nowego połączenia pasażerowie z po­łudniowych dzielnic Mysłowic mają znacznie ułatwiony dojazd do centrum Katowic. Czas prze­jazdu linii numer 162 jest prawie o połowę krótszy niż dotychczas dostępne połączenie (poprzed­nie połączenie na trasie „Morgi Kościół” – „Katowice Aleja Kor­fantego”, obsługiwane przez linię numer 76, zajmowało 54 minuty, nowa linia zapewnia połączenie na poziomie 32 minut).

Redakcja

Przypomnijmy, że wykonawcą systemu ŚKUP jest konsor-

cjum Asseco oraz mBanku. KZK GOP jest zleceniodawcą, sam nie buduje tego systemu. Sys-tem ŚKUP to jeden z najbardziej skomplikowanych projektów tego typu. Projektowany jest od pod-staw, a ze względu na złożoność samej aglomeracji musi być bar-dzo rozległy. Z powodu jego ogromnej złożoności, uruchamia-nie projektu zostało podzielone na kilka etapów. W październiku ruszy wydawanie kart ŚKUP oraz możliwość dokonywania za ich pomocą płatności w 40 punktach obsługi klienta, 6 punktach obsłu-gi pasażera, 800 punktach dystry-bucji (kioskach), 109 automatach biletowych ŚKUP i parkomatach w Katowicach, Bytomiu, Pieka-rach Śląskich oraz Zabrzu. Uru-chomiony zostanie także Portal Klienta. Używanie w pojazdach komunikacji elektronicznego bi-letu okresowego możliwe będzie od listopada. Możliwość zapłaty za przejazdy jednorazowe (bilety jednorazowe na karcie) oraz opła-ty i usługi gminne uruchomione zostaną od stycznia 2016 roku.

Nowa taryfaW nowej taryfie znalazły się zapisy dotyczące zarówno biletów pa-pierowych, jak i nowych biletów elektronicznych. Nadal w sprze-daży pozostaną wszystkie rodzaje biletów papierowych. Nie zmie-niają się również ich ceny. W dal-szym ciągu dostępne będą również bilety sprzedawane za pomocą telefonów komórkowych. Nowo-

ścią są bilety elektroniczne, które kodowane będą na karcie ŚKUP.

Bilety elektroniczne Docelowo wśród biletów elektro-nicznych dostępne będą zarówno bilety okresowe, jak i jednorazo-we. Tych pierwszych w pojazdach KZK GOP będzie można używać już od listopada. Możliwość za-płaty elektronicznymi biletami jednorazowymi uruchomiona zostanie w styczniu 2016 roku. Bilety papierowe będą w użyciu przez około 6-12 kolejnych mie-sięcy, po tym czasie będą wycofywane. Na stałe w sprzedaży pozostaną papierowe bilety jednorazowe, które będzie można ku-pić u kierowców i w automa-tach biletowych ŚKUP. Będą one również rejestrowane w systemie ŚKUP.

Bilety okresoweTrzeba pamiętać, że możli-wość zakupu konkretnego typu biletów uzależniona jest od rodzaju karty. Do wy-boru będą jej dwa rodzaje:

spersonalizowana i niespersona-lizowana. Ta pierwsza zawierać będzie dane osobowe – nadruko-wane na niej będzie imię, nazwi-sko oraz zdjęcie użytkownika. Aby ją uzyskać, trzeba będzie złożyć wniosek. Wyłącznie na tej kar-cie będzie można kodować bilety imienne. Dodatkowo umożliwi ona również zakodowanie pra-wa do posiadanych ulg. Będzie można to wykonać w dowolnym pun-

cie obsługi klienta lub punkcie obsługi pasażera. Wystarczy po-kazać pracownikowi dokument uprawniający do ulgi (na przy-kład legitymację studencką), a od-powiednie dane zostaną wpisane do systemu i podczas kontroli nie trzeba będzie mieć przy sobie żad-nych dodatkowych dokumentów. Karty spersonalizowanej będzie mogła używać wyłącznie osoba, której dane będą na niej nadru-

kowane. Karta niesperso-nalizowana wydawana będzie bez żadnych do-datkowych formalności. Jest to karta na okazicie-la, nie zawiera żadnych danych osobowych. Będzie mogła jej uży-wać dowolna osoba, która w danej chwili

będzie posiadać kartę. Na tej karcie będą mogły

być kodowane wyłącznie bilety na okaziciela. Nie bę-

dzie możliwości zakodowania na niej prawa do ulgi. Korzysta-

jąc z niej, będzie można kupować bilety ulgowe, ale podczas kontro-li trzeba będzie pokazywać odpo-wiednie dokumenty.

Anna Koteras

Nowa taryfa opisująca zasady i ceny korzysta-nia z biletów elektronicznych przyjęta została

przez Zarząd KZK GOP 8 września 2015 roku. Nadal w sprze daży będą wszystkie bilety pa-pierowe, których ceny pozostają takie same jak dotychczas. Nowością są bilety elektro-niczne (kodowane na karcie ŚKUP). Można je będzie kupować w nieco niższej cenie niż ich papierowe odpowiedniki. Pojawią się także nowe rozwiązania, które pozwo-lą lepiej dostosować rodzaj biletu do indy-widualnych potrzeb użytkowników.

Nowataryfa ŚKUP

Awers spersonalizowanej karty ŚKUP

Czym żyJą gminyszlaki 10/20152 KzK goP

Redaktor naczelna Katarzyna Migdoł-Rogóż

Redakcja Anna Koteras, Paweł Wieczorek

KorektaRenata Chrzanowska

Opracowanie graficzneM-art poligrafia Marcin Korus

Druk:COMSOFT Sp. z o.o.

Nakład:20 000 egzemplarzy

Wydawca:Komunikacyjny Związek Komunalny GOP

Adres redakcji:Komunikacyjny Związek Komunalny GOP40-053 Katowice, ul. Barbary 21atel. 32 743 84 14szlaki@kzkgop.com.plwww.kzkgop.com.pl

szlakiWpisane do rejestru dzienników

i czasopism pod poz. Pr 1979

KATOWICE 1 października o 12.00 na ka-towickim Rynku otwarto wy-stawę „Katowice – miasto wolności”. Ekspozycja skła-da się z 12 dwustronnych plansz – ze zdjęciami zna-nych śląskich fotoreporte-rów (między innymi Stanisła-wa Jakubowskiego i Bogdana Kułakowskiego), którzy do-kumentowali ważne, burzliwe i tragiczne wydarzenia w cza-sie ostatniej dekady PRL-u.

GLIWICEOd 3 października zmieni się organizacja ruchu na uli-cy Jagiellońskiej. Na odcinku od ulicy Dworcowej do Mi-tręgi wprowadzony zosta-nie ruch jednokierunkowy. Zmiany dotyczą również ko-munikacji miejskiej. W stro-nę centrum kierowcy będą musieli kierować się na uli-cę Mitręgi, dojechać do Piw-nej i dalej do placu Piastów. Planowane zmiany są zwią-zanie z przebudową kanaliza-cji w ramach budowy DTŚ. Utrudnienia mają potrwać około tygodnia. Na czas zmienionej organizacji ru-chu wprowadzone zostaną również zmiany w funkcjo-nowaniu komunikacji miej-skiej; szczegóły na www.kzk-gop.com.pl.

w skrócie... ChOrzóWCEZ Chorzów zaprasza na Dzień Drzwi Otwartych, podczas którego „od kuchni” zaprezentuje wszystkim za-interesowanym, jak powsta-je energia elektryczna i ciepl-na. To już kolejna edycja wydarzenia, które każdej je-sieni przyciąga tłumy miesz-kańców nie tylko Chorzowa, ale całej aglomeracji śląskiej. I nic w tym dziwnego, ponie-waż należąca do Grupy CEZ elektrociepłownia CEZ Cho-rzów to miejsce na co dzień niedostępne. Dzień Drzwi Otwartych w CEZ Chorzów odbędzie się 10 października w godzinach 9.00- 14.30. In-formacje o wydarzeniu także na www.cezpolska.pl.

rADzIONKóWUrząd Miasta w Radzionko-wie ma nową stronę interne-tową. Serwis został zaprojek-towany tak, aby był możliwy do obsłużenia jak najszerszej grupy użytkowników, nieza-leżnie od używanej techno-logii, oprogramowania lub posiadanej dysfunkcji. Jest wyposażony w mechanizmy ułatwiające przeglądanie tre-ści przez osoby niedowi-dzące, to znaczy umożliwia zmianę wielkości czcionki i kontrastu.

Fot.

Tram

waj

e Śl

ąski

e

W dwuetapowym głosowaniu pasażerowie wybrali imię dla nowych tramwajów typu Moderus Beta. Na 12 nowych wagonach widnieć będzie jedno imię – Skar-

bek. Oficjalna prezentacja wagonu odbyła się w sobotę 19 września 2015 roku w Chorzowie-Batorym.

Oficjalna prezentacja Skarbka – tramwaju typu Moderus Beta – odbyła się 19 września 2015 roku

chorzów

Zgodnie z zapowiedziami, imię dla nowych tramwa-

jów – wyłonione w drodze kon-sultacji społecznych – zaprezen-towane zostało w trakcie Dnia Otwartego Warsztatów Tramwa-jowych w Chorzowie-Batorym, 19 września 2015 roku. Wów-czas, w obecności zaproszonych gości i tłumu zwiedzających, wszyscy mogli zobaczyć wagon w pełnej krasie. Uroczystego od-słonięcia imienia dokonał prezes Zarządu Tramwajów Śląskich SA Tadeusz Freisler.

Dwie propozycjeW drugim etapie konsulta-cji pasażerowie mogli głoso-wać na jedną z dwóch propo-

zycji – Skarbka lub Katarzynkę. W pierwszych dniach wynik głosowania oscylował wokół re-misu, jednak później przewaga Skarbka zaczęła systematycznie rosnąć i ostatecznie ta propo-zycja zyskała 1/3 głosów więcej niż Katarzynka. Skarbek, czy-li – zgodnie z podaniami i le-gendami – duch zamieszkujący kopalnie, strzegący pracujących górników i podziemnych zaso-bów naturalnych, będzie zatem woził pasażerów, a na torach po-jawi się już tej jesieni.

Nowe wagony już są12 dwukierunkowych wago-nów typu Moderus Beta zaku-pionych zostało przez Tramwa-

je Śląskie SA w ramach etapu II projektu „Modernizacja infra-struktury tramwajowej i trolej-busowej w aglomeracji górno-śląskiej wraz z infrastrukturą towarzyszącą”, współfinanso-wanego przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójno-ści w ramach Programu Ope-racyjnego Infrastruktura i Śro-dowisko. Skarbki są wagonami dwukierunkowymi, ze środ-kowym członem niskopodło-gowym i jedno razowo mogą przewieźć maksymalnie 198 pa-sażerów, w tym 46 na miejscach siedzących. Koszt zakupu 12 no-wych wagonów wynosi 47,4 mi-lionów złotych netto.

Andrzej Zowada

Pasażerów będzie wozić Skarbek

Jak wygląda nowa taryfa ŚKUP? Od listopada tego roku planuje się wprowadzić bilety elektroniczne okresowe, które będą zapisywane na karcie ŚKUP. W kolejnej fazie uruchamiania projektu, od stycz-nia 2016 roku, kartą będzie można płacić za przejazdy jednorazowe. Jednocześnie w sprzedaży pozosta-ną dostępne bilety papierowe.

A czy w ogóle bilety papierowe zostaną wycofane?Obecnie dostępne są wszystkie rodzaje biletów papierowych. Będą one sukcesywnie wycofy-wane, ale proces ten przewidziany jest na okres od 6 do 12 miesię-cy. Dodatkowo jednorazowe bi-lety papierowe pozostaną w stałej sprzedaży w SAD-ach oraz u kie-rujących pojazdami.

Jakie nowości zawiera ta taryfa?Przede wszystkim okresowy bi-let elektroniczny będzie obowią-zywał przez wskazaną liczbę ko-lejnych dni, na przykład przez 30 lub 90 od daty zakupu, a nie przez miesiąc bądź kolejne trzy ka-lendarzowe. Będą dostępne tak-że bilety krótkookresowe: od 24-godzinnych do 14-dniowych. Nowością są bilety z limitem prze-jazdów. Jeśli ktoś jeździ mniej, będzie mógł kupić bilet, który pozwoli na określoną liczbę prze-jazdów. Będzie on tańszy od bile-tu bez limitu przejazdów.

Na karcie można zakodować również ulgi.Dokładnie tak. Na karcie spersona-lizowanej będzie można zakodować prawo do posiadanej ulgi, na przy-kład 50-procentowej, lub upraw-nienie do przejazdów bezpłatnych. W takim przypadku w trakcie kon-troli biletowej nie trzeba będzie okazywać dokumentów potwier-dzających prawo do ulgi lub prze-jazdów bezpłatnych.

W jaki sposób zakodować ulgi na karcie ŚKUP?Odpowiednią ulgę – na przy-kład studencką, uczniowską 50-procentową lub uprawnienie do przejazdów bezpłatnych pa-sażer będzie mógł zakodować na swojej karcie spersonalizo-wanej po okazaniu dokumen-

tów uprawniających do ulgi w punkcie obsługi klienta (POK) lub w punkcie obsługi pasażera (POP). Uprawnienia te będą wi-doczne na kontrolerce, którą dys-ponuje kontrolujący bilety.

A co z pasażerami, którzy będą posiadać karty niespersonalizo-wane, czy im także przysługują ulgowe przejazdy?Pasażer, który będzie posługiwał się kartą niespersonalizowaną, również może korzystać z bile-tów ulgowych. W przypadku po-siadania uprawnienia do ulgi lub przejazdów bezpłatnych w trakcie kontroli trzeba będzie okazać (tak jak dotychczas) odpowiednie do-kumenty, które to potwierdzą.

Posiadaczy karty ŚKUP w po-jazdach będzie obowiązywa-ła również rejestracja wejścia i wyjścia.Zgodnie z taryfą do przejazdu uprawniać będzie łącznie – waż-ny bilet elektroniczny na kar-cie ŚKUP oraz przyłożenie karty do czytnika przy wejściu. W przy-padku biletów okresowych z limi-tem przejazdu rejestracja wejścia do pojazdu oznacza wykonanie jednego przejazdu i pomniejsze-nie dostępnego limitu przejaz-dów. Natomiast rejestracja wyj-ścia z pojazdu przez przyłożenie karty ŚKUP do czytnika w pojeź-dzie będzie nieobowiązkowa dla posiadaczy biletów okresowych.

Ale rejestracja wyjścia da pasa-żerowi pewne korzyści – jakie?KZK GOP chce zachęcić pasaże-rów do rejestracji wyjścia z pojaz-du. Dlatego wszyscy, którzy regu-larnie będą rejestrowali również wyjście z pojazdu, zostaną nagro-dzeni zniżką na zakup kolejnego biletu okresowego, obowiązują-cego na okres nie dłuższy od po-przedniego.

Dlaczego rejestracja wejścia i wyjścia z pojazdu jest ważna dla KZK GOP?

Wdrożenie systemu ŚKUP umoż-liwi KZK GOP pozyskanie do-kładnych danych o liczbie oraz strukturze pasażerów na poszcze-gólnych liniach. Dzięki temu bar-dziej efektywnie będzie można za-rządzać ofertą przewozową. Dane te są istotne również z punktu wi-dzenia finansowania komunikacji miejskiej i rozliczania gmin.

Co z biletami szkolnymi – trzy-dziestodniowymi?W nowej taryfie znajdują się wszystkie obecnie dostępne bi-lety. Pasażerowie uczący się w dziennych szkołach podsta-wowych, zawodowych, gimna-zjalnych i średnich będą mogli zakodować na karcie ŚKUP bi-let szkolny.

Gdzie kupić bilet okresowy?Pasażer będzie mógł kupić elektro-niczny bilet okresowy: w punkcie obsługi klienta (POK), w punk-cie obsługi pasażera (POP), w sta-cjonarnym automacie dołado-wania kart (SADK), w punkcie sprzedaży (800 punktów Kolpor-tera i RUCH SA) oraz za pośred-nictwem Portalu Klienta – karta-skup.pl. Warunkiem jego zakupu będzie oczywiście posiadanie kar-ty ŚKUP.

Co to jest taryfa odległościo-wa? Jest to taryfa, w której opłata za przejazd uzależniona będzie od długości przejechanej trasy. Ta taryfa uruchomiona zosta-nie w kolejnej fazie wdrażania projektu.

Jak będą wyglądały opłaty w tej taryfie?Pasażer, który posiada środki pie-niężne w elektronicznej portmo-netce na karcie ŚKUP, będzie mógł zapłacić za przejazd komu-nikacją miejską według taryfy od-ległościowej. Po zarejestrowaniu wejścia do pojazdu z karty zosta-nie pobrana maksymalna możli-wa opłata, za przejazd do końca

rozmowa „szlaKów”szlaki 10/2015 3KzK goP

Fot.

Mar

cin

Maz

urki

ewic

z

Fot.

Mar

cin

Maz

urki

ewic

z

Fot.

Stud

io P

ress

Nowa taryfa ŚKUP została przyjęta przez Zarząd KZK GOP 8 września 2015 roku. Nowością są bilety elektroniczne, które będzie można kupować w nieco niższej

cenie niż bilety papierowe. O nowych rozwiązaniach, które daje taryfa ŚKUP, opo-wiada Anna Koteras, rzecznik KZK GOP.

trasy danej linii autobusowej lub tramwajowej. W trakcie wysia-dania z pojazdu pasażer rejestruje wyjście z pojazdu – wówczas nali-czona zostanie opłata za faktycz-nie przejechaną odległość i odpo-wiednia kwota wróci na kartę.

Co się stanie, jeśli zapomnimy o rejestracji wyjścia?Jeżeli pasażer nie zarejestruje wyjścia z pojazdu, zapłaci za od-ległość do końca kursu. I jesz-cze jedna ważna sprawa. Pasażer, który będzie korzystał z elektro-nicznego biletu strefowo-czaso-wego i będzie chciał w ramach posiadanego biletu przesiąść się do kolejnego środka transportu, będzie musiał zarejestrować wyj-ście z jednego pojazdu i wejście do kolejnego. Jeżeli pasażer nie

zarejestruje wyjścia z pojazdu, po dokonaniu przesiadki jego bi-let stanie się nieważny.

Gdzie będzie można kupić elek-troniczne bilety jednorazowe? Bilety jednorazowe kupowane będą z elektronicznej portmonet-ki dostępnej na karcie ŚKUP.Elektroniczna portmonetka musi zostać wcześniej zasilona środka-mi pieniężnymi: za pośrednic-twem Portalu Klienta (przelew bankowy), w SADK, w POP i POK, w punktach sprzedaży. Opłaty w taryfie odległościowej pobierane będą „domyślnie” bez ingerencji pasażera. Jeżeli pasażer będzie chciał kupić bilet w tary-fie strefowo-czasowej w pojeź-dzie, wyboru będzie dokonywał przy czytniku. Będzie również możliwe wcześniejsze zakupie-nie jednorazowych biletów elek-tronicznych strefowo-czasowych i zakodowanie ich na karcie. n

RozmawiałaKatarzyna Migdoł-Rogóż

W listopadzie zostaną wprowadzone elektroniczne bilety okresowe Bilety elektroniczne będą tańsze od papierowych Anna Koteras – rzecznik KZK GOP

Nowości w taryfie ŚKUP

raPort „szlaKów”szlaki 10/20154 KzK goP

Już od 1,20 złotegoza przejazd!

Fot.

Stud

io P

ress

Dotychczasowe najpopu-larniejsze bilety okreso-

we – miesięczne oraz kwartal-ne (papierowe) uzależnione są od miesięcy kalendarzowych. Bilety elektroniczne obowiązy-wać będą kolejno 30 i 90 dni. Dzięki temu pasażer, który kupi bilet na przykład 5. dnia mie-siąca, będzie mógł z niego ko-rzystać do 4. dnia kolejnego miesiąca (w przypadku biletu 30-dniowego). Bilet papierowy nadal będzie obowiązywał wy-łącznie do końca miesiąca kalen-darzowego, niezależnie od tego, kiedy został kupiony. Dodat-kowo elektroniczny bilet okre-sowy będzie można aktywo-wać od pierwszego użycia lub od wskazanej daty (wyboru pa-sażer będzie dokonywał przy za-kupie biletu). Oprócz biletów 30- i 90-dniowych wśród bile-tów elektronicznych znajdą się odpowiedniki wszystkich po-zostałych biletów wieloprzejaz-dowych – od 24-godzinnych do 14-dniowych.Zarówno wśród biletów imien-nych, jak i biletów na okaziciela dostępna będzie nowa wersja – bilety z limitem przejazdów. Li-mity te ustalone zostały w spo-sób umożliwiający swobodne korzystanie z komunika-cji publicznej. Elektro-niczna wersja najpo-pularniejszego biletu KZK GOP – sieciowe-go miesięcznego (który obecnie kosztuje 150 zło-tych), będzie kosztować 144 złote (wer-sja na 30 dni), natomiast wer-sja z limi-tem przejazdów (do 80 przejaz-dów) – 132 zło-te. W przypadku sieciowego biletu kwartalne-go cena wersji papierowej wy-nosi 376 złotych, wersja elek-troniczna to koszt 358 złotych, natomiast opcja z limitem prze-jazdów (266 przejazdów) koszto-wać będzie 328 złotych. Dzięki

niku. Następnie należy przy-łożyć kartę – pojawi się ekran, na którym widoczne będą za-pisane bilety. Wyboru należy dokonać lewym górnym przy-ciskiem. Po pojawieniu się żą-

danego biletu, wybór należy zaakceptować prawym gór-nym przyciskiem.

Wybierzkartę!

Pamiętaj, że bilety imienne można zakodować tyl-

ko na karcie sperso-nalizowanej. Moż-

na na niej również zapisać prawo do ulg, dzię-

temu rozwiązaniu pasażer, któ-ry zdecyduje się na wariant bi-letu z limitem, za pojedynczy przejazd zapłaci w przypadku biletu kwartalnego 1,20 złotego, a w przypadku biletu miesięcz-nego – 1,65 złotego (odpowied-nio 0,60 złotego i 0,80 złotego w przypadku biletów ulgowych). Bilety z limitem przejazdów po-zwolą więc zaoszczędzić. Zysk, w porównaniu do biletów pa-pierowych, może wynieść nawet kilkaset złotych w ciągu roku!

Jak zapłacićza przejazd kartą?Jeśli masz zapisany na karcie ŚKUP bilet okresowy, wystar-czy przyłożyć ją do kasownika przy wejściu i wyjściu. Uwaga! Do przejazdu uprawnia łącz-nie bilet okresowy i przyło-żenie karty do czytnika przy wejściu. Pamiętaj, przyłoże-nie karty przy wyjściu po-zwoli Ci kupić kolejny bi-let z PROMOCJĄ!

Przykładaj dwa razy i oszczę-dzaj!Jeśli na karcie masz zakodowa-ną większą liczbę biletów okre-sowych, np. 30-dniowy na jed-no miasto, 5-dniowy oraz 24-godzinny, przed przyłoże-niem karty należy przycisnąć lewy dolny przycisk na czyt-

Od listopada 2015 roku uruchomiona zostanie funkcjonalność zapłaty za prze-jazd elektronicznymi biletami okresowymi. Wśród tych biletów można wymienić dwa najbardziej korzystne dla pasażerów rozwiązania: bilety na nieograniczoną liczbę przejazdów oraz bilety z limitem przejazdów. Wszystkie okresowe bilety elek-troniczne będą dostępne na określoną liczbę dni.

ki czemu przy kontroli nie trze-ba będzie mieć żadnych dodat-kowych dokumentów. Wniosek o wydanie takiej karty można złożyć w punkcie obsługi klien-ta lub przez Portal Klienta (kar-taskup.pl). Na karcie niesper-sonalizowanej można kodować wyłącznie bilety na okazicie-la. Wydawana jest ona bez żad-nych dodatkowych formalności we wszystkich punktach dystry-bucji ŚKUP.

Obowiązek rejestracji wejścia i wyjściaKażdy pasażer korzystający z elektronicznego biletu okre-sowego ma obowiązek rejestra-cji wejścia do pojazdu komu-nikacji (przez przyłożenie karty do czytnika). Zgodnie z przy-jętą taryfą, bilet okresowy jest ważny tylko wtedy, gdy pasa-żer zarejestruje wejście do po-jazdu. W przypadku biletów okresowych z limitem przejaz-dów rejestracja wejścia do po-jazdu oznacza wykonanie jed-nego przejazdu i pomniejszenie dostępnego limitu. Rejestra-cja wyjścia z pojazdu jest nie-obowiązkowa, jednak dzięki tej czynności można zyskać kolej-

ną zniżkę! Podróżu-jący, którzy re-

gularnie będą rejestrowali wyjście z po-

jazdu, kolejny bi-let będą mogli kupić ze zniżką. Jeśli w czasie obowiązywania

danego biletu okresowego

p a s a ż e r zarejestru-

je co najmniej 95 procent prze-jazdów zarówno przy wejściu, jak

i wyjściu, przy za-kupie kolejnego biletu okreso-wego (na okres obowiązywania nie dłuższy niż wskazany na bi-lecie poprzednio wykorzysta-nym) otrzyma 5 procent zniżki.

Anna Koteras

raPort „szlaKów”szlaki 10/2015 5KzK goP

SYMBOL UPrAWNIENIA

Elektroniczne bilety okresowe imienne dla pasażerów korzystających

ze spersonalizowanej karty ŚKUP bez limitu przejazdów

Elektroniczne bilety okresowe imienne dla pasażerów korzystających

ze spersonalizowanej karty ŚKUP z limitem przejazdów

Normalny Ulgowy Normalny Ulgowy

24 h Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 24-godzinny

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 5 przejazdów

16 zł 8 zł 13 zł 6,50 zł

48 h Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 48-godzinny

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 9 przejazdów

26 zł 13 zł 23 zł 11,50 zł

A-5 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 5-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 16 przejazdów

42 zł 21 zł 39 zł 19,50 zł

A-7 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 7-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 20 przejazdów

48 zł 24 zł 44 zł 22 zł

A-14 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 14-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 40 przejazdów

85 zł 42,50 zł 79 zł 39,50 zł

SM/AT Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie jednego, wybranego miasta (gminy). Bilet autobusowo-tramwajowy, 30-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 66 przejazdów

122 zł 61 zł 114 zł 57 zł

SC/AT Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 30-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 80 przejazdów

144 zł 72 zł 132 zł 66 zł

SM Upoważnia do przejazdu wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie tramwajowymi na terenie jednego, wybranego miasta (gminy), 30-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 66 przejazdów

104 zł 52 zł 96 zł 48 zł

SC Upoważnia do przejazdu wyłącznie liniami autobusowymi lub wyłącznie tramwajowymi na terenie dwóch i więcej miast (gmin), 30-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 80 przejazdów

126 zł 63 zł 114 zł 57 zł

WSCUpoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch lub więcej miast (gmin) przez okres dwóch miesięcy wakacyjnych (lipiec i sierpień).

Dwumiesięczny bilet autobusowo-tramwajowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 170 przejazdów

250 zł 125 zł 230 zł 115 zł

SM/AT Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie jednego, wybranego miasta (gminy). Bilet autobusowo-tramwajowy, 90-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 220 przejazdów

310 zł 155 zł 286 zł 143 zł

SC/AT Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 90-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 266 przejazdów

358 zł 179 zł 328 zł 164 zł

Elektroniczne bilety okresowe imienne zapisane na spersonalizowanej karcie ŚKUP

SYMBOL UPrAWNIENIA

Elektroniczne bilety okresowe na okaziciela dla pasażerów

korzystających z niespersonalizowanej Karty ŚKUP bez limitu przejazdów

Elektroniczne bilety okresowe na okaziciela dla pasażerów

korzystających z niespersonalizowanej Karty ŚKUP z limitem przejazdów

Normalny Ulgowy Normalny Ulgowy

24 h Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 24-godzinny

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 5 przejazdów

17 zł 8,50 zł 14 zł 7 zł

48 h Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 48-godzinny

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 9 przejazdów

27 zł 13,50 zł 24 zł 12 zł

A-5 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 5-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 16 przejazdów

43 zł 21,50 zł 40 zł 20 zł

A-7 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 7-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 20 przejazdów

49 zł 24,50 zł 45 zł 22,50 zł

A-14 Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 14-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 40 przejazdów

86 zł 43 zł 80 zł 40 zł

SC/AT Upoważnia do przejazdu wszystkimi liniami na terenie dwóch i więcej miast (gmin). Bilet autobusowo-tramwajowy, 30-dniowy

Bez limitu przejazdów nie więcej niż 80 przejazdów

168 zł 84 zł 156 zł 78 zł

Elektroniczne bilety okresowe na okaziciela zapisane na niespersonalizowanej karcie ŚKUP

Elektroniczny bilet szkolny 30-dniowy imienny dostępny na spersonalizowanej karcie ŚKUP

SYMBOL UPrAWNIENIA CENA

TS/AT

Bilet uprawniający do przejazdu w relacji pomiędzy miejscem zamieszkania oraz szkołą (miejscem nauki) i z powrotem, od poniedziałku do piątku, a w przypadku gdy nauka odbywa się w sobotę, również w soboty. Bilet obowiązuje przez kolejne

30 dni w okresie od września do czerwca. Bilet przeznaczony jest wyłącznie dla uczniów szkół dziennych (podstawowych, gimnazjalnych, zawodowych oraz średnich) oraz dzieci w wieku 5 i 6 lat, objętych obowiązkiem rocznego przygotowania

przedszkolnego (na podstawie zaświadczenia wydanego przez przedszkole/szkołę).Bilet autobusowo-tramwajowy, bez limitu przejazdów

48 zł

ELEKTrONICzNE BILETY OKrESOWE zAPISANE NA ŚLĄSKIEJ KArCIE USłUG PUBLICzNYCh

– Dlaczego blondynka prze-chodzi przez aptekę na palusz-kach?– Bo nie chce obudzić table-tek nasennych!!!

Mrówka kupiła sobie wielki te-lewizor, ale była tak mała, że nie dała rady go unieść. Akurat szedł jej kolega słoń, więc po-prosiła go o pomoc, a słoń na to:– A co będę miał w zamian? Mrówka mówi:– Na każdym piętrze opo-wiem ci żart.A słoń pyta:– Na którym piętrze miesz-kasz?Mrówka mówi:– Na ósmym.Słoń się zgodził. W trak-cie wchodzenia po schodach

mrówka opowiada i opowiada kawały. Gdy doszli, mrówka mówi: – A teraz opowiem ci najśmiesz-niejszy żart.Słoń pyta:– Jaki?A mrówka mówi:– Pomyliłam bloki.

Przychodzi pijany student na eg-zamin z matematyki i pyta pro-fesora, czy może pisać z innymi. Profesor, niezbyt zadowolony z jego stanu, po długich błaga-niach zgadza się. Wszyscy gotowi do pisania i pada pierwsze zadanie:– Proszę narysować sinusoidę!Nikomu nie wychodzi tak, jak powinna, aż profesor podcho-dzi do pijanego studenta i widzi piękną sinusoidę:

– No wspaniale, jestem pod wrażeniem.A student na to:– Spokojnie, to dopiero układ współrzędnych!

Do wytwórni pasztetów przyje-chała kontrola z sanepidu.

– Czy ten pasztet zajęczy jest na-prawdę z zająca?– Tak, ale prawdę mówiąc do-dajemy jeszcze trochę koniny.– Tak? A w jakich proporcjach?– Pół na pół... Jeden zając, jeden koń.

Rozmawiają dwaj studenci – Wiesz, dziś w parku jakiś facet wziął mnie za kobietę – zwierza się pierwszy.– I co, dałeś mu po gębie?– Nie! – To może zacząłeś uciekać?– Na wysokich obcasach?!

Dyrektor do sprzątaczki:– Pani Jadziu, gdzie się podział kurz z mojego biurka?– No starłam... A czemu Pan dyrektor pyta?

– Miałem na nim zapisane ważne telefony!

Żona do męża stojącego na wadze:– Myślisz, że jak wciągniesz brzuch, to ci coś pomoże?– Tak – będę widział wagę...

Siostra na religii pyta się Jasia:– Jasiu, kto zbudował arkę?– No... eee...– Dobrze, siadaj, piątka.

Co studiujesz?– Filozofię, na UJ.– A gdzie można po tym pra-cować?– No wszędzie! W Makdonal-dzie, na budowie, w sklepie RTV, w spożywczaku...

taKie ByŁy PoCzątKiszlaki 10/20156 KzK goP

Fot.

Paw

eł W

iecz

orek

Fot.

Zesp

ół „Ś

ląsk

”

Fot.

Zesp

ół „Ś

ląsk

”

Działalność Zespołu „Śląsk” stała się unikatowym przy-

kładem harmonii pomiędzy śmiałą indywidualną wizją twór-cy a jej scenicznym urzeczywist-nieniem przez wielki skład wy-konawczy. O sukcesie „Śląska” zadecydowała ogromna pasja kre-atora, jego autorytet i niezwykły talent pedagogiczny.

Góralska muzykaw genachOjciec, Jerzy Hadyna, był zna-nym na Zaolziu zbieraczem pie-śni ludowych, kompozytorem i nauczycielem muzyki. Moment narodzin Stanisława był dla jego krainy szczególny: w 1919 roku po rozpadzie Cesarstwa Habsbur-gów całe te ziemie, aż po prze-łęcz Jabłonkowską, źródła Olzy i Odry, zostały przyznane po-wstającej z ruin Polsce. Niestety, gdy wolna już Polska była zajęta obroną swych granic na wscho-dzie, tereny, znane dziś jako Za-olzie, zostały zbrojnie opanowane przez Czechów. Wojska czeskie doszły wówczas aż do Skoczowa i Strumienia, tam dopiero nie-liczne, ale bitne oddziały pod dowództwem pułkownika Fran-ciszka Latinika odparły natar-cie i przeszły do kontruderzenia. Ta zapomniana dziś wojna skoń-

szechniej znanych w świecie zja-wisk polskiej kultury narodowej.

Twórczość literackaI ta dziedzina sztuki nie była Sta-nisławowi Hadynie obca. Już w 1948 roku otrzymał I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Filmowym w Warszawie za po-wieść o Chopinie „Niezatarte śla-dy”, a sztuka o Martinie Lutherze Kingu została doceniona w USA. W Polsce najbardziej znane były jego dramaty, powieści, reportaże, eseje, słuchowiska radiowe i audy-cje telewizyjne. Fascynacje auto-ra najbardziej egzotycznymi dzie-dzinami życia na jego rodzinnym śląskim pograniczu reprezentuje książka: „Przez okna czasu: jasno-widząca z Wisły” – poświęcona Agnieszce Pilchowej, beskidzkiej wieszczce, słynącej jako polska ja-snowidząca, bioenergoterapeutka i zielarka. Bogaty plon reporter-sko-literacki przyniosły też licz-ne podróże po świecie z zespołem „Śląsk”, który zresztą też doczekał się swojego opisu w pamiętniku „W pogoni za wiosną”.Imieniem Stanisława Hadyny zo-stały nazwane ulice w wielu mia-stach i amfiteatr w Wiśle, jednak najważniejszym jego pomnikiem został Zespół „Śląsk”.

Paweł Wieczorek

W sezonie letnim, w tym roku dłuższym niż zwykle, w parku przy Pałacu w Ko-szęcinie każdy chętny może się przysiąść do Stanisława Hadyny, bo jego pomnik

ma kształt odlanej z brązu ławeczki. Na zimę ławeczka jest przenoszona do wnę-trza pałacu, gdzie mieści się przecież siedziba Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”, naj-ukochańszego dziecka wielkiego kompozytora, noszącego zresztą jego imię.

go kunsztu artystycznego „Ślą-ska”. Biorąc pod uwagę dzisiejsze bogactwo repertuaru, niezliczo-ne nagrody i ponad 120 koncer-tów wykonywanych corocznie – widać wyraźnie, jak bardzo ze-spół pracował nad kontynuacją wieloletniego dążenia do perfek-cji i najwyższej maestrii. Te dwa pojęcia były zawsze hasłem prze-wodnim kilku pokoleń wspania-łych pedagogów i tysięcy mło-dych ludzi, dla których „Śląsk” był pasją i sposobem na życie. Zespołem kierował aż do swo-jej śmierci 1 stycznia 1999 roku, z krótką, wymuszoną przerwą w końcu lat sześćdziesiątych, kie-dy władze odsunęły go od tej pracy. Stworzona przez niego ar-tystyczna synteza – wywodzących się ze źródeł ludowych – muzyki, śpiewu, tańca, kolorytu kostiu-mów stała się jednym z najpow-

czyła się kompromisowym usta-leniem nowej granicy na Ol-zie, zostawiając rodzinne strony kompozytora po czeskiej stro-nie. Jednak w muzyce Stanisła-wa Hadyny, związanego później z Cieszynem i Wisłą, pobrzmie-wają echa beskidzkich pieśni. Po śmierci został pochowany na starym cmentarzu ewange-lickim w Wiśle, która przyznała mu honorowe obywatelstwo.

Talent niezmarnowanyUczył się w Cieszynie, najpierw w gimnazjum, potem w Instytu-cie Muzycznym im. Ignacego Pa-derewskiego w klasie fortepianu Aleksandra Brachockiego. W la-tach 1938-1939 studiował psy-chologię i socjologię na Uniwer-sytecie Warszawskim; w latach 1942-1944 kontynuował studia konspiracyjnie, był także wykła-

dowcą na tajnych kursach gimna-zjalnych. Po wojnie podjął studia u Ludomira Różyckiego w Wyż-szej Szkole Muzycznej (obecnie Akademia Muzyczna) w Katowi-cach. Zachował jednak swój dom na stoku góry Bukowej w Wiśle. Odpoczywał tam chętnie w nie-licznych przerwach swej niezwy-kłej aktywności życiowej.Wśród wielu funkcji zawodo-wych i społecznych, jakie spra-wował, na pierwszy plan wybija się trud utworzenia i wieloletnie-go kierowania Państwowym Ze-społem Ludowym Pieśni i Tańca „Śląsk”, którego był kierowni-kiem artystycznym, dyrygentem i reżyserem. Droga do dzisiejszej wielkości Zespołu Pieśni i Tań-ca „Śląsk” rozpoczęła się 1 lip-ca 1953 roku. Stanisław Hadyna wraz z Elwirą Kamińską stworzy-li solidne podstawy współczesne-

PAtrONi NASZych Ulic

Wielki hadynaUlica hadyny w Katowicach tablica w Pałacu w Koszęcinie Ławeczka Pomnik Stanisława hadyny w parku w Koszęcinie

uŚmieChniJ się!

inFormator KzK goPszlaki 10/2015 7KzK goP

Elektroniczne bilety jednorazowe będą sprzedawane od stycznia 2016 roku. Podobnie jak w przypadku bile-

tów okresowych, nadal będzie można kupować wszyst-kie obecnie dostępne rodzaje papierowych biletów jed-norazowych.

Chyba powinniśmy bardziej doceniać Unię Europejską i profi-ty z niej płynące. Korzystamy z nich nawet szerzej, niż może się na pierwszą myśl wydawać. Korzystamy z nich również w komu-nikacji miejskiej, w naszej aglomeracji.Nie sposób wyliczyć wspartych przez UE zakupów autobu-sów i tramwajów – w kraju i naszym regionie. W znacznej czę-ści przedsiębiorstw komunikacyjnych złotych gwiazdek na grana-towym tle można doszukać się na większości taboru. Tablice czy naklejki z tymi samymi gwiazdkami zdobią nowe tory i przystan-ki. I ozdobią ich więcej, jeszcze przez kilka lat.Komunikacji miejskiej przestajemy się wstydzić. Unijne wsparcie dla związanych z nią inwestycji stało się wręcz oczywiste. Ale spró-bujmy wejść głębiej. Zazwyczaj kilkudziesięcioprocentowe dofi-nansowanie oznacza, że miasta wykładają znacznie niższe sumy, niż wynikają z rynkowych czy przetargowych wartości. Jednocze-śnie samorządy wciąż narzekają na rosnący z roku na rok koszt komunikacji publicznej.Czy jej oferta proporcjonalnie się poprawia? Poprawia, ale nieko-niecznie proporcjonalnie do wzrostu nakładów. Po prostu obsługa nowego taboru i infrastruktury kosztuje. Jednocześnie utrzymuje się silna presja społeczna na możliwie niskie ceny dostępu do ko-munikacji. Czy da się to pogodzić? Weźmy dwie duże metropolie. Podstawowy bilet komunikacji pu-blicznej w zamożnym i mocno dotującym komunikację Mediolanie kosztuje 1,50 euro; porównywalny bilet w patrzącym pewnie bar-dziej rynkowo Berlinie – 2,70 euro. Nasz to niespełna 1,10 euro. Sieciowe bilety dobowe to odpowiednio 4,50 euro; 6,90 euro, a w naszym przypadku – 4,20 euro. Ceny mamy zatem porówny-walne do włoskich; jakość usług, częstotliwość kursowania i tempo podróży (pomijając mediolańskie metro) – moim zdaniem też. Być może zbyt często odnosimy się do względnie zamożnych Niemców. Oni jednak, podobnie zresztą jak Włosi, nieporów-nywalnie mniej niż my w ostatnich latach korzystają z zewnętrz-nego wsparcia. Fakt, że na rozwój mieli znacznie więcej czasu, a i społeczeństwa zamożniejsze, z większą siłą nabywczą. Sko-ro tamtejsze samorządy mogą liczyć na większe wpływy z podat-ków, pewnie pokrywa to wyższe niż u nas koszty pracy czy pa-liwa. Patrząc jednak na naszą sytuację tu i teraz, jest ona dość korzystna. Wyobraźmy sobie brak unijnego wsparcia przy tych samych potrzebach inwestycyjnych. Taryfy musiałyby sięgnąć pewnie niemieckich (przy niemal pewnym w polskich warun-kach skutku w postaci spadku wpływów). Teraz wprowadzamy nową kartę elektroniczną. Zachętą do po-sługiwania się nią w określony sposób będą upusty taryfowe i han-dlowe. Kodowany na niej bilet miesięczny będzie kosztował blisko 34 euro. Podobna oferta w Mediolanie opiewa na 35 euro, nato-miast w Berlinie – na 80 euro. Dodatkowo jednak weźmy pod uwa-gę sposób korzystania z komunikacji miejskiej (nie piszę, aglome-racyjnej czy regionalnej, bo to inna, droższa sprawa). W wielkich metropoliach europejskich pasażerowie – mimo wszystko – rzad-ko pokonują duże odległości komunikacją miejską. Skala wymiany pasażerów (a co za tym idzie przychodów) jest większa niż u nas. W naszej konurbacji często komunikacja miejska pełni rolę re-gionalnej. Płacąc jak za jazdę po mieście, możemy pokonywać duże odległości i mijać granice kilku miast. Faktycznie cena dla pasażera jest zatem stosunkowo niska, różnicę wobec realne-go kosztu jego przejazdu pokrywają sa-morządy.Czy zatem nasze samorządy mogłyby przy niższych niż na Zachodzie wpływach z podatków, a niewiele mniejszych kosz-tach, ustalać niższe taryfy za przejazdy? Widząc liczbę osób, które niedawno kasowały bilety w jednym z naszych nocnych autobusów, jestem przekona-ny, że już teraz nasze miasta finansują na tyle dużą część przejazdów, że bez pomocy UE przy inwestycjach nie da-łyby sobie rady. Komunikacja miejska nadal może opierałaby się w lwiej części na mozolnie podtrzymywanych przy życiu ikarusach 280 i konsta-lach 105N. Autobusach z siedze-niami z dermy i tramwajach z fote-lami z twardego tworzywa. n

Doceniajmy bardziejUnię Europejską

FelietonMateusz Babak, Polska Agencja Prasowa

W wersji elektronicznej dostępne będą bilety za-

równo w dotychczas dostęp-nej taryfie strefowo-czasowej, jak i w nowej taryfie – odle-głościowej. W tym przypadku koszt biletu uzależniony będzie od przejechanej odległości. Co istotne, bilety na naj-krótszych odcinkach w tary-

Elektronicznebilety jednorazowe

OPłATY zA PrzEJAzD JEDNOrAzOWYOpłaty wnoszone na podstawie biletów papierowych – ceny tych biletów pozostają bez zmian.

StrefaCena biletu za przewóz osób Cena biletu

za przewóz bagażuNormalny Ulgowy

1. W granicach jednego miasta (gminy) lub przez 15 minut od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

3,20 zł 1,60 zł 3,20 zł

2. W granicach dwóch sąsiadujących miast (gmin) lub przez 30 minut od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

3,80 zł 1,90 zł 3,20 zł

3. W granicach trzech i więcej miast (gmin) lub przez godzinę od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

4,80 zł 2,40 zł 3,20 zł

Opłaty promocyjne dla pasażerów korzystających z elektronicznej portmonetki dostępnej na Śląskiej Karcie Usług Publicznych – funkcjonalność ta uruchomiona zostanie od 2016 roku.

Opłaty promocyjne według taryfy odległościowej

OdległośćCena biletu za przewóz osób Cena biletu

za przewóz bagażuNormalny Ulgowy

do 1,0 km 2,20 zł 1,10 zł 2,20 zł

Powyżej 1,0 km do 2,0 km 2,80 zł 1,40 zł 2,80 zł

Powyżej 2,0 km do 5,0 km 3,40 zł 1,70 zł 3,40 zł

Powyżej 5,0 km do 9,0 km 3,80 zł 1,90 zł 3,80 zł

Powyżej 9,0 km do 14,0 km 4,20 zł 2,10 zł 4,20 zł

Powyżej 14,0 km do 20,0 km 4,60 zł 2,30 zł 4,60 zł

Powyżej 20,0 km 4,80 zł 2,40 zł 4,80 zł

Opłaty promocyjne według taryfy strefowo-czasowej

StrefaCena biletu za przewóz osób Cena biletu

za przewóz bagażuNormalny Ulgowy

1. W granicach jednego miasta (gminy) lub przez 15 minut od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

3,10 zł 1,55 zł 2,80 zł

2. W granicach dwóch sąsiadujących miast (gmin) lub przez 30 minut od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

3,70 zł 1,85 zł 3,00 zł

3. W granicach trzech i więcej miast (gmin) lub przez godzinę od momentu skasowania (z możliwością przesiadek)

4,60 zł 2,30 zł 3,20 zł

fie odległościowej będą tańsze od najtańszego biletu w taryfie strefowo-czasowej, natomiast bilet na odcinku najdłuższym (ponad 20 kilometrów) po-zostanie w takiej samej cenie, jak obowiązujące bilety strefo-wo-czasowe na trzy lub więcej miast.

Anna KoterasFo

t. A

rkad

iusz

Ław

ryw

iani

ec

Zdję

cia

Paw

eł W

iecz

orek

na szlaKaCh z KzK goPszlaki 10/20158 KzK goP

To właśnie odkrycie w tym miejscu źródeł solankowych

stało się początkiem świetno-ści i dalszego rozwoju Jastrzębia od połowy XIX wieku. W 1861 roku powstała pierwsza pijalnia wód mineralnych, zlokalizowa-na w Parku Zdrojowym, a rok później otwarto pierwszy budy-nek sanatoryjny.

zasługirodziny WitczakówNajciekawszy etap w historii zdrojowiska w Jastrzębiu roz-począł się w 1896 roku, kiedy to Juliusz Landau odsprzedał doktorowi Mikołajowi Wit-czakowi majątek ziemski wraz z uzdrowiskiem. Witczak był je-dynym Polakiem spośród kilku-nastu lekarzy pracujących wtedy w powiecie rybnickim. Doktor Witczak, a później jego spad-kobiercy, byli właścicielami Ja-strzębia aż do momentu nacjo-nalizacji uzdrowiska w 1946 roku. Właśnie na czasy tej ro-dziny przypada okres najwięk-szej świetności Zdroju. Umie-jętne zarządzanie i przemyślane inwestycje uczyniły z Jastrzębia ceniony i modny kurort.Początkowo, za władzy dokto-ra Mikołaja Witczaka, leczo-no tam przede wszystkim reu-matyzm u dzieci, plagę tamtych czasów. Największym ośrodkiem leczącym małych pacjentów był wówczas Zakład im. Naj-świętszej Maryi Panny, istnieją-cy zresztą do dziś. Leczono tam również dzieci ewangelickie i ży-dowskie. Istniały tu zresztą także niekatolickie lecznice: Żydowski Zakład dla Dzieci i Ewangelicki Zakład dla Dzieci „Betania” Ja-strzębie pełniło wówczas podob-ną rolę, jak dziś Rabka.Z roku na rok pojawiało się tak-że coraz więcej dorosłych ku-racjuszy. Z myślą o nich po-wstawały kolejne pensjonaty i restauracje. Miasto wzbogaca-ło się i unowocześniało. Zain-stalowano wodociągi i kanaliza-cję, linie telefoniczne, a w 1911 roku zbudowano linię kolejową, łączącą Jastrzębie z Rybnikiem i Wodzisławiem. Już w 1861 roku powstała pierwsza pijalnia wód mineralnych, zlokalizowana w Parku Zdrojowym, a rok póź-niej otwarto pierwszy budynek sanatoryjny, tak zwaną Szwaj-carkę (niestety nie zachowała się

do dnia dzisiejszego), oraz Dom Zdrojowy. Na początku lat 70. XIX wieku w Parku Zdrojo-wym wybudowano muszlę kon-certową, w której odbywały się codzienne koncerty, a naprze-ciwko Domu Zdrojowego, zwa-nego później Kasynem, powsta-ła promenada spacerowa dla kuracjuszy. Po wybudowaniu za-kładów kąpielowych („Łazien-ki” I, II i III), do Jastrzębia za-częli przybywać licznie pacjenci na leczenie tutejszymi solanka-mi i borowinami. W 1913 roku było ich już ponad trzy tysią-ce, z czego aż 1281 stanowiły dzieci przebywające na leczeniu u sióstr boromeuszek. Już kil-ka lat po otwarciu jastrzębskie uzdrowisko zyskało międzyna-rodowy rozgłos.

Czas wojenJeszcze przed sprzedażą Witcza-kom źle zarządzane uzdrowisko zaczęło podupadać. Przyczyni-ły się do tego także zawirowa-nia polityczne, a w szczegól-ności wojna prusko-francuska. Nie bez znaczenia była też an-typolska polityka kulturkamp-fu, prowadzona przez Bismarc-ka, co powodowało, że polscy kuracjusze z Kongresówki, sta-nowiący dotąd większość gości, wybierali inne modne uzdro-wiska. Zmiana właściciela wie-le poprawiła, ale doktor Miko-łaj Witczak już po kilkunastu latach prosperity natknął się na kolejne przeszkody natury politycznej: w 1914 roku wy-buchła wielka wojna. Mimo że uzdrowisko było w peł-

ni przygotowane na przyjmo-wanie gości, to na odwiedziny decydowało się niewielu kura-cjuszy. W związku z nikłym za-interesowaniem jastrzębskim Zdrojem, większość pawilonów zakładu kąpielowego i pen-sjonatów została zamieniona na szpitale wojskowe i sana-toria dla rannych. W samym tylko 1915 roku w Jastrzębiu leczyło się aż 700 żołnierzy. Za-razem działalność dziecięcych zakładów katolickiego i ewan-gelickiego została w znacznym stopniu ograniczona, a zakład żydowski zlikwidowano. Dwudziestolecie międzywo-jenne było najlepszym okresem w historii jastrzębskiego Zdro-ju. Po odbudowaniu zdewasto-wanych w czasie I wojny i po-

wstań urządzeń i budynków uzdrowiskowych, zarząd kuror-tu inwestował w jego rozwój. Dzięki staraniom właścicieli Ja-strzębia oświetlono i wyasfalto-wano główną ulicę. Uzdrowisko miało nawet swoją własną elek-trownię.Jastrzębie-Zdrój stawało się coraz bardziej cenionym ku-rortem. Na początku lat 30. uzdrowisko zarządzane przez braci Witczaków odwiedzi-ło więcej kuracjuszy, niż który-kolwiek z innych śląskich ku-rortów. Dzięki znakomitym wynikom w leczeniu i wielu atrakcjom dla kuracjuszy, Ja-strzębie-Zdrój zyskało określe-nie „perła śląskich uzdrowisk”. W przededniu wybuchu II woj-ny światowej w mieście czynne były 54 obiekty uzdrowiskowe, a liczba odwiedzających Zdrój sięgnęła 6 tysięcy kuracju-szy rocznie. Z tamtych czasów pochodzą piękne pensjonaty i domy uzdrowiskowe w stylu modernistycznym, wśród nich Sanatorium im. Marszałka Jó-zefa Piłsudskiego z 1928 roku.Kolejna wojna przyniosła Ja-strzębiu ogromne zniszczenia, a po niej, 6 listopada 1947 roku jastrzębskie uzdrowisko zostało upaństwowione. Zgodnie z po-leceniem Urzędu Śląsko-Dą-browskiego, majątek Jastrzębia-Zdroju został przejęty na cele reformy rolnej i oddany w pro-wizoryczny zarząd Ministerstwa Zdrowia. Zmiany społeczno-polityczne w kraju i postępu-jąca stalinizacja przyczyniły się do zmiany nazwy głównej alei w uzdrowisku i nadania nowe-go imienia Parkowi Zdrojowe-mu. Odtąd najważniejsza uli-ca nosiła nazwę Stalina, a Park Zdrojowy nazwano Parkiem im. Przyjaźni Polsko-Radziec-kiej. W centralnej części par-ku ustawiono kamienny obe-lisk upamiętniający odwieczną przyjaźń obu narodów. Am-bitne próby dalszej rozbudo-wy uzdrowiska na potrzeby kla-sy robotniczej zakończyły się w momencie, kiedy w okolicy Jastrzębia odkryto bogate zło-ża węgla kamiennego. Solanki przegrały z górnictwem, a dziś możemy jedynie oglądać ma-lowniczą, choć podniszczoną architekturę uzdrowiska.

Paweł Wieczorek

Uzdrowisko Jastrzębie

Jastrzębie-Zdrój, miasto na Górnym Śląsku znane z nowoczesnych kopalń, strajków i historycznych Porozumień Sierpniowych z 1980 roku. Tylko skąd ten „zdrój”, skoro

go tam nie ma? Faktycznie, już nie ma. Kopalnie pochłonęły wody o leczniczych wła-ściwościach, odkryte sto pięćdziesiąt lat temu. Ale stare centrum miasta to Zespół Uzdrowiskowy z Parkiem Zdrojowym, wpisane do rejestru zabytków…

Willa Masnówka, dawny Zarząd Uzdrowiska (1912)

Willa hoppenów (1929)

Pijalnia Wód w parku (1861) Zrujnowana Willa Opolanka (1028)

Dom Zdrojowy (1862)