Notatki Płockie 2012 nr 4

NOTATKI PŁOCKIE • 2012 • 4/233 1

NOTATKINOTATKINOTATKINOTATKINOTATKIPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIE

KWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWANAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGO(ukazuje się od lipca 1956 r.)

4/2334/2334/2334/2334/233 PAŹDZIERNIK– GRUDZIEŃ PAŹDZIERNIK– GRUDZIEŃ PAŹDZIERNIK– GRUDZIEŃ PAŹDZIERNIK– GRUDZIEŃ PAŹDZIERNIK– GRUDZIEŃ

20122012201220122012

KOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNE

WIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKI(REDAKTOR NACZELNY)

KRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKA(SEKRETARZ REDAKCJI)

MAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKI

RADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWA

PROF. NPROF. NPROF. NPROF. NPROF. NAAAAADZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI(PRZEWODNICZĄCY)

KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK (Słowacja)PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS (Litwa)

DR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI

PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUK

ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8

09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock

tel. (0-24) 262-26-04, 366-99-50

e-mail:[email protected]

PŁOCKPŁOCKPŁOCKPŁOCKPŁOCKNOTICESNOTICESNOTICESNOTICESNOTICES

SCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCK(published since July 1956)

4/2334/2334/2334/2334/233OCTOBER – DECEMBEROCTOBER – DECEMBEROCTOBER – DECEMBEROCTOBER – DECEMBEROCTOBER – DECEMBER

20122012201220122012

EDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARD

WIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKI(EDITOR-IN-CHIEF)

KRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKA(EDITORIAL SECRETARY)

MAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKI

SCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCIL

PPPPPROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI(CHAIRMAN)

REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK (Slovakia)PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS (Lithuania)

DR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI

PROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUK

EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8

09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock

tel. (0-24) 262-26-04, 366-99-50

e-mail:[email protected]

NOTATKI PŁOCKIE • 2012 • 4/2332

LIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTS SPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCI

JOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAHISTORY OF LOCAL GOVERNMENTOF THE CITY OF PŁOCK SINCE 1495–1975 ............ 33333

KONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚBARRACKS VOLUNTEER FIRE BRIGADE .................... 1111111111

BARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKISELECTED EXAMPLES OF THE THANKSGIVING GIFTSOF THE ORTHODOX PARISH IN PŁOCK ................. 1515151515

JANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAA CARD FROM A DIARY .......................................... 2020202020

MICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKITHE PŁOCK ORGANISATION OF THE POLISHSOCIALIST PARTY DURING THE BOLSHEVIKINVASION IN 1920 ................................................ 2424242424

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKITHE JEWISH RELIGIOUS EDUCATION ILLUSTRATEDWITH AN EXAMPLE OF ACTIVITY OF THE PRIVATEORTHODOX JEWISH SCHOOL "ISODA TORA"(BASIS OF TORAH) IN PLOCK (1921–1939) ............ 2727272727

AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,ANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIIN SERVICE TRAINING AND COACHINGOF EMPLOYEES FROM SMALL AND MEDIUMSIZE ENTERPRISES FOLLOWING THE MAZOVIANPROVINCE EXAMPLE .............................................. 3838383838

AGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKADIGITALISATION OF THE ARCHIVES OF THE ZIELIŃSKIPŁOCK SCIENTIFIC SOCIETY LIBRARY .................... 4343434343

REVIEWSREVIEWSREVIEWSREVIEWSREVIEWSTHE WAR FOR EVERYTHING. THE STORYOF THE POLISH-BOLSHEVIK WAR 1919-1920,EDITED BY: WITOLD SIENKIEWICZ, , WARSAW 2010.(RRRRRev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewski) ................................. 4646464646

REV. ANDRZEJ GRETKOWSKI, PAWEŁ KRYDZIŃSK,THE HISTORY OF PENOLOGY IN PŁOCKIN THE YEARS 1803–1991, PŁOCK 2012.(RRRRRev. Tomasz Kruszewskiev. Tomasz Kruszewskiev. Tomasz Kruszewskiev. Tomasz Kruszewskiev. Tomasz Kruszewski) ..................................... 4949494949

CENTENARY OF THE SIERPC BRANCHOF THE PŁOCK SCIENTIFIC SOCIETY.ACTIVITY OF THE SOCIETY IN THE LOCALENVIRONMENT, COLLECTIVE WORKEDITED BY. HENRYK PIEKARSKA, SIERPC 2011.(RRRRRev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewskiev. Grzegorz Gołębiewski) ................................ 5050505050

CHRONICLECHRONICLECHRONICLECHRONICLECHRONICLEANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYPRESIDENT OF THE PŁOCK SCIENTIFIC SOCIETYWINNER OF THE PRIZE OF THE MARSHALOF THE PROVINCE OF MAZOVIA .......................... 5454545454

BIBLIOGRAPHYBIBLIOGRAPHYBIBLIOGRAPHYBIBLIOGRAPHYBIBLIOGRAPHYBIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKFOR THE PERIOD 1 X – 31 XII 2011. ...................... 5656565656

JOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAHISTORIA SAMORZĄDU MIASTA PŁOCKAW LATACH 1495–1975 ........................................... 33333

KONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚKOSZAROWA OCHOTNICZA STRAŻ OGNIOWAW PŁOCKU ............................................................ 1111111111

BARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIDARY DZIĘKCZYNNEW PŁOCKIEJ PARAFII PRAWOSŁAWNEJ ..................... 1515151515

JANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAJANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKAKARTKA Z DZIENNIKA (19 SIERPNIA 1920 R.) ........... 2020202020

MICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIPŁOCKA ORGANIZACJA POLSKIEJ PARTIISOCJALISTYCZNEJ WOBEC NAJAZDUBOLSZEWICKIEGO W 1920 ROKU(PRZYCZYNEK HISTORYCZNY) .............................. 2424242424

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIŻYDOWSKIE SZKOLNICTWO RELIGIJNENA PRZYKŁADZIE DZIAŁALNOŚCI PRYWATNEJORTODOKSYJNEJ SZKOŁY ISODA TORA(PODSTAWY TORY) W PŁOCKU (1921–1939) ........ 2727272727

AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,AGNIESZKA KRZĘTOWSKA,ANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKISZKOLENIE I DOSKONALENIE PRACOWNIKÓWMAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTWNA PRZYKŁADZIE WOJEWÓDZTWAMAZOWIECKIEGO ................................................ 3838383838

AGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKAAGNIESZKA CIECHOMSKADIGITALIZACJA ARCHIWALIÓWBIBLIOTEKI IM. ZIELIŃSKICH TNP ............................ 4343434343

RECENZJERECENZJERECENZJERECENZJERECENZJEWOJNA O WSZYSTKO. OPOWIEŚĆ O WOJNIEPOLSKO–BOLSZEWICKIEJ 1919–1920,REDAKCJA: WITOLD SIENKIEWICZ, WARSZAWA 2010.(Rec. Grzegorz GołębiewskiRec. Grzegorz GołębiewskiRec. Grzegorz GołębiewskiRec. Grzegorz GołębiewskiRec. Grzegorz Gołębiewski) .................................. 4646464646

KS. ANDRZEJ GRETKOWSKI, PAWEŁ KRYDZIŃSKI, DZIE-JE WIĘZIENNICTWA W PŁOCKU W LATACH 1803–1991,PŁOCK 2012.(Rec. Tomasz KruszewskiRec. Tomasz KruszewskiRec. Tomasz KruszewskiRec. Tomasz KruszewskiRec. Tomasz Kruszewski) ..................................... 4949494949

100 LAT SIERPECKIEGO ODDZIAŁUTOWARZYSTWA NAUKOWEGO PŁOCKIEGO.DZIAŁALNOŚĆ TOWARZYSTWA W ŚRODOWISKULOKALNYM, PRACA ZBIOROWA PODRED. HENRYKI PIEKARSKIEJ, SIERPC 2011.(((((Rec. Grzegorz Gołębiewski)Rec. Grzegorz Gołębiewski)Rec. Grzegorz Gołębiewski)Rec. Grzegorz Gołębiewski)Rec. Grzegorz Gołębiewski) ................................... 5050505050

KRONIKAKRONIKAKRONIKAKRONIKAKRONIKAANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYPREZES TNP LAUREATEM NAGRODY MARSZAŁKAWOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO ...................... 5454545454

BIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIABIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOZA OKRES 1 X – 31 XII 2011 R. .............................. 5656565656


W roku 1495 po wcieleniu Mazowsza do Kró-lestwa Polskiego podzielono je na wojewódz-twa: mazowieckie, rawskie i płockie z Płockiemjako jego ośrodkiem stołecznym. Województwopłockie stanowiło obszar podzielony rzeką Wkrąi obejmujący ziemię płocką, składającą się zpięciu powiatów: płockiego, bielskiego, racią-skiego, płońskiego i sierpeckiego oraz ziemięzawkrzeńską ze stolicą w Mławie, obejmującątrzy powiaty: szreński, mławski i niedzborski.

W tym czasie ziemia gostynińska z powiata-mi: gostynińskim i gąbińskim wchodziła w składwojewództwa rawskiego, zaś ziemia wyszogrodz-ka, pokrywająca się powiatem tejże nazwy, wcho-dziła w skład województwa mazowieckiego. Zniewielkimi zmianami powyższy podział zacho-wał się do czasu rozbiorów1.

Spośród mieszczan wybierani byli rajcowie iławnicy, zaś z pomiędzy nich burmistrz (procon-sul) i wójt (advocatus). Rada z burmistrzem two-rzyła urząd administracyjny, natomiast ława zwójtem urząd sądowniczy2. Oba te urzędy wraz zniższymi urzędnikami tworzyły tak zwany magi-strat. Miasto korzystało z pełnego samorządu.Obok rajców i ławników wybierani byli tak zwa-ni gminni, którzy stanowili izbę poselską, dozo-rującą czynności rady z burmistrzem i ławy z wój-tem na czele.

Wybory do władz samorządowych odbywałysię corocznie. Te same osoby mogły być wybie-rane wielokrotnie, zaś ilość rajców wynosiła od3 do 7 osób3.

Na podstawie przepisów prawa chełmińskie-go burmistrz z radą obowiązani byli do obronyswobód i przywilejów miasta, zapobiegania spo-rom między ludźmi, rozwiązywania sporów i dogodzenia ludzi, sprawowania kontroli nad ce-nami jedzenia i picia, przez co byli zobowiąza-ni do doglądania piekarzy, rzeźników i karcz-marzów, a także do karania osób, które wykra-czały poza uchwałę.

Zgodnie z prawem chełmińskim rajcami mo-gli zostać ludzie mądrzy, dobrzy i którzy mieli

AbstraktAbstraktAbstraktAbstraktAbstrakt

W artykule omówiono jak kształtowała się władza w Płocku od roku 1495, jakie kompetencjeposiadał wójt, burmistrz i Rada Miejska.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: Płock, Mazowsze, miasto, powiat, Rada Miejska, prezydent, magistrat.

JOANNA KACPERSKA

HISTORIA SAMORZĄDU MIASTA PŁOCKAW LATACH 1495–1975

co najmniej 25 lat. Miały to być osoby średniozamożne, a także wierzący.

W roku 1589 Zygmunt III przywileje dawnychmonarchów zatwierdził dla Płocka. Dzięki tymprzywilejom handel, przede wszystkim rzecznybardzo się rozwinął, a Płock znacznie się po-większył i zaczął należeć do bardziej znaczą-cych miast w Polsce. Przemysł drobny rozkwitł,co spowodowało, iż w Płocku zaczęły funkcjo-nować fabryki sukna (stąd ulica Sukiennicza, czy-li teraźniejsza Zduńska) i płótna, a także bro-wary i gorzelnie.

Przywilej Króla Zygmunta Augusta nadany wdniu 1 sierpnia 1558 roku w Krasnymstawie re-gulował prawo swobodnego wyboru wójta i bur-mistrza. Mówił, iż co roku w święty dzień katedryśw. Piotra będą wybierani 4 mieszczanie, którzyposiadali stałe zamieszkanie w Płocku, a z nichstarosta wybierał 1 osobę na burmistrza i 1 oso-bę na wójta. Wybrani ci składali przysięgę wmagistracie wobec rajców i sprawowali władzęprzez rok4.

Pierwsze określenie „prezydent miasta” wystę-puje w dokumencie z roku 1775, w którym RadaMiejska zwracała się do biskupa o dalsze udo-stępnianie placu przy bramie Wyszogrodzkiej nakarczmę i o środki na remont kaplicy św. Kata-rzyny5.

Sejm czteroletni przyniósł zmiany dla Płocka,a mianowicie mieszczan zrównano w prawachze szlachtą. Wprowadzono wybieralność urzę-dów miejskich co dwa lata, zaś na czele miastamiał stać magistrat, który był złożony z wójta iczterech radnych oraz kasjera. Magistrat zarzą-dzał majątkiem miejskim i milicją, a także spra-wował sadownictwo dyscyplinarne. Oprócz tegowprowadzono sąd miejski (w miejsce ław i rad),który był złożony z burmistrza i czterech sędziówwybieranych na zgromadzeniach miejskich.

Po 1793 roku Płock poddany został pod sil-na kontrolę państwa. Rząd pruski zorganizowałzarząd, który pozbawił miasto swobód i upraw-nień w ustanawianiu władzy miejskiej, jakie do-


tąd miało. Żydzi również utracili swą dotych-czasową autonomię, a rabinom odebrano funk-cję sądowe i urządzono kahały.

Z dniem 7 kwietnia 1793 roku Prusy Południo-we zostały podzielone na dwa departamenty:poznański i piotrkowski. Departament piotrkow-ski rozbito na 27 powiatów, w tym na powiatpłocki i gostyniński. Funkcje administracyjne wy-pełniała kamera, zaś powiatu landrat z zespo-łem urzędników6.

W tym okresie w Płocku trwała dalsza pracanad organizacją pruskiego aparatu administra-cyjnego. Była to sprawa pilna, gdyż zamkniętowszystkie urzędy polskie, oraz opieczętowanom.in. kancelarię grodzką w Płocku. Utrudniałoto prowadzenie spraw sądowych.

Nadzór nad działalnością płockich władz miej-skich objął Bawarczyk Jan Michał Hasslinger, oddawna zamieszkały w Płocku, cieszący się zaufa-niem nowych władz pruskich. Zawieszono teżdziałalność sądownictwa polskiego, a edykt pru-ski zapowiadał utworzenie dwóch urzędów są-dowych, zwanych regencjami dla Prus Południo-wych. Jednak żadna z nich nie miała mieć sie-dziby w Płocku, co wywołało niezadowolenie,zwłaszcza wśród szlachty skłonnej do ciągłegoprocesowania7.

Początkowo władze pruskie, chcąc pozyskaćsobie szlachtę i duchowieństwo, nie ograniczałyich przywilejów i uprawnień. Nawet gwaranto-wały nienaruszalność ich majątków oraz wzywa-ły chłopów do posłuszeństwa względem dziedzi-ców. Natomiast zupełnie inną politykę zastoso-wały względem miast, gdyż odebrały im resztkisamorządu potwierdzone przez Konstytucję 3maja, zabroniły nabywania dóbr ziemskich. Wmiastach włączonych do Prus przeprowadzonoankietę, składającą się z 82 pytań, dotyczącychstanu gospodarczego i społecznego miast. An-kieta posłużyła władzom pruskim do zmiany apa-ratu administracyjnego miast, a także nałożeniana miasta nowego systemu podatkowego. Ba-dano też możliwości planowanego zasiedleniamiast przez żywioł niemiecki.

Już w lipcu 1793 roku władze pruskie miałyprzygotowany plan obsady personalnej magistra-tów. Zrobiono czystkę wśród pracowników ma-gistratów. Na ogół pozostawiono tych pracowni-ków, którzy znali język niemiecki. W Płocku spra-wa ta wyglądała źle, gdyż okazało się, że tylkotrzech rajców znało ten język i to bardzo słabo.Wobec czego zaczęto sprowadzać urzędników zestarych prowincji pruskich. Jak podaje Maria Kief-fer–Kostanecka byli to na ogół ludzie bezwarto-ściowi i karierowicze. Wkrótce też zaprzestanoużywania nazwy Prezydent Miasta Płocka, nato-miast nakazywano używania niemieckiej nazwyburmistrz miasta Płocka. Został nim znany Nie-miec Hasslinger8. Warto tu jeszcze dodać, że mia-

sta były poddane nadzorowi specjalnego urzęd-nika – radcy podatkowego.

Prawdopodobnie na jesieni 1793 roku lub napoczątku 1794 roku władze pruskie doszły downiosku, że dotychczasowe departamenty w Po-znaniu i w Piotrkowie są zbyt duże obszarowo iutrudniają sprawne administrowanie prowincjąPrus Południowych. Wówczas to śląski ministerKarol v. Hoym zaproponował utworzenie trzecie-go departamentu na prawym brzegu Wisły. Nawniosek ministra Vossa trzeci departament umiesz-czono w Płocku. W ten sposób Płock awansowałstosunkowo szybko na stolice jednego z depar-tamentów Prus Południowych9. Można przyjąć, iżbył to początek nowożytnej kariery Płocka.

Na czele departamentu stała kamera, a dojej kompetencji należało ustalanie podatków, cen,sterowanie kolonizacją, a także sprawy rzemio-sła, handlu i manufaktur. Departament płockiobejmował swym zasięgiem dawne wojewódz-two płockie i inowrocławskie, część brzeskiego irawskiego oraz ziemię dobrzyńską. W skład płoc-kiego departamentu wchodziło 15 okręgów (po-wiatów). Były to na prawym brzegu Wisły: Płock,Wyszogród, Bielak, Sierpc, Rypin, Dobrzyń nadWisłą i Lipno.

Zaś na lewym brzegu Wisły były to: Radzie-jów, Brześć, Orłów koło Kutna, i Sochaczew.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż departa-ment płocki po raz pierwszy połączył pod wzglę-dem administracyjnym tereny leżące po obu stro-nach Wisły. Pierwszym dyrektorem płockiej ka-mery został mianowany Karol Knablauch, pru-ski urzędnik znający dobrze język polski.

Na czele okręgów (powiatów) stali landraci.Pierwszym landratem płockim został Paczkow-ski. Płock stał się też siedzibą regencji (rejencji).Do jej kompetencji należały sprawy sądownic-twa, oświaty oraz wyznań10.

W niecały miesiąc po uchwaleniu przez sejmgrodzieński deklaracji rozbiorowej 21 paździer-nika 1793 roku przybył do Płocka król pruskiFryderyk Wilhelm II. W objeździe włączonychdo Prus terenów towarzyszyli mu również gene-rałowie pruscy. Zarządzający prowincją Prus Po-łudniowych gen. Wichard Joachim Moellendorfzorganizował przymusowe powitanie władcy, cowedług źródeł historycznych miało być bardzouroczyste. Wśród witających króla pruskiegozwracała uwagę liczna delegacja Żydów płoc-kich.

Zaborca pruski konsekwentnie realizował swojąantypolską działalność. Między innymi na tere-nach zagrabionych przez Prusy przeprowadzanopośpiesznie kolonizację niemiecką. Szczególnieintensywną na terenach nadwiślańskich od Do-brzykowa po Iłów11.

Na zagarniętych przez Prusy terenach polskichzauważyć można już było początki pruskiej akcji


germanizacyjnej. W Płocku przemianowano Szko-łę Podwydziałową Komisji Edukacji Narodowejna Gimnazjum Akademickie według nomenkla-tury pruskiej. Początkowo pozostawiono co praw-da polskich nauczycieli na swych stanowiskach,ale chętnie wysyłano ich na emeryturę. Natomiastwe wszystkich klasach zwiększono liczbę godzinjęzyka niemieckiego. W następnych latach akcjagermanizacyjna uległa zaostrzeniu12.

Po przejęciu władzy nad Płockiem doszło doważnych zmian organizacyjnych. Kamera zosta-ła przemianowana na Izbę Najwyższą Admini-stracji Wojenno–Ekonomicznej. Jej prezesem zo-stał Aleksander Zieliński, podkomorzy nurski, zaśdyrektorem – Hieronim Ciemniewski, generałmajor pospolitego ruszenia. Płocką regencję prze-mianowano na Izbę Sprawiedliwości. PrezesemIzby został mianowany Mikołaj Glinka, podko-morzy różański13. Natomiast zatrzymano pruskie-go urzędnika, radcę Teodora Königa, który byłznawcą spraw gospodarczych w zakresie woj-skowości, które były bardzo istotne w tym czasiew Płocku i departamencie płockim. Funkcję bur-mistrza miasta objął Piotr Jędrzejewicz, były wi-ceburmistrz z okresu rządów pruskich. Równieżstanowiska po pruskich landratach objęli Polacy.Na przykład Franciszek Zboiński, ostatni kaszte-lan płocki został mianowany prezesem kasy ofiardobrowolnych dla wojska.

W początkach stycznia 1807 roku do Płockaprzybyli gen. Stanisław Woyczyński oraz FeliksPotocki, a ich zadaniem miało być zorganizo-wanie siły zbrojnej.

Józef Wybicki pod koniec swego pobytu w Płoc-ku, w dniu 2 stycznia 1807 roku powołał nowewładze miasta Płocka. Nowym prezydentem mia-sta został Piotr Jędrzejewicz, wiceburmistrz w cza-sach pruskich, na sekretarza miasta powołanoFranciszka Budziszewskiego, zaś Radę miasta sta-nowili: Kalinowski, Trotz, Karszowiecki, Jędrze-jewicz, Regner (kwatermistrz i kasjer), Neufeld,Dobrowolski, Bethier, Waygoldt oraz Wołowski.

Ważną funkcję administracyjną spełniał Płockpo utworzeniu w 1807 roku Księstwa Warszaw-skiego. Miasto było nadal siedzibą jednego z sze-ściu departamentów. Na jego obszarze utworzo-no sześć powiatów: lipnowski, wyszogrodzki, puł-tuski, mławski, przasnyski i ostrołęcki.

Natomiast powiaty: łęczycki, orłowski (kutnow-ski), gostyniński i sochaczewski zostały włączonedo departamentu warszawskiego.

Na czele departamentu stał prefekt, zaś po-wiatu – podprefekt. Na czele gminy miejskiej bur-mistrz, z kolei gminy wiejskiej – wójt. Prócz pod-prefektów w powiatach władzę samorządowąsprawowała również rada powiatu, która skła-dała się z 9–12 członków14. Pierwszym prefektemdepartamentu płockiego został mianowany Jo-achim Moszyński z Warszawy. Należał do war-

szawskich jakobinów, był kandydatem na prezy-denta Warszawy w 1807 roku, ale nie przeszedłw wyborach. W Płocku nie przebywał długo, gdyżsię zraził do trudnej sytuacji ekonomicznej de-partamentu płockiego, postanowił zrezygnowaćz funkcji i wyjechał z Płocka.

Nowym prefektem departamentu płockiegozostał Rajmund Rembieliński, rodem z Krośniewickoło Kutna. Jak pisze Maria Kieffer–Kostanecka:„Był to pierwszy w Płocku gospodarz miasta i de-partamentu o nowoczesnych poglądach i szero-kim horyzoncie”15. Na prefekta departamentu płoc-kiego został powołany przez króla saskiego Fry-deryka Augusta 19 stycznia 1808 roku. Starał sięjak najszybciej odbudować zniszczony przez woj-nę departament płocki. Cieszył się on ogromnymuznaniem naczelnego wodza armii Księstwa War-szawskiego, księcia Józefa Poniatowskiego. Nielubiła go natomiast szlachta, gdyż był niezwyklewymagający w sprawach urzędowych. Tępił też zcałą konsekwencją wszelkie nadużycia. Nie byłlubiany przez swych urzędników, ponieważ żądałobowiązkowości i bezwzględnego posłuszeństwaw wykonywaniu zleceń. Wprowadził stałe godzinyurzędowania w siedzibie władz departamentu16.

W roku 1807 Płock został głównym miastemw departamencie płockim Księstwa Warszawskie-go. Dekretem z dnia 23 lutego 1809 roku utwo-rzono Radę Miejską, której członków w liczbiedziesięciu mianował prefekt spośród kandydatówwybranych przez posiadaczy nieruchomości umie-jących czytać i pisać. Rada sama sobie wybierałaprzewodniczącego. Zbierała się kilka razy na rokw stałych terminach lub też na wezwanie prefek-ta czy tez burmistrza mianowanego przez króla.Burmistrz rządził miastem z pomocą ławnikówmianowanych przez prefekta powiatowego, alez zatwierdzeniem ministra. Rada Miejska miałacharakter władzy obradującej i kontrolującej.Samorząd ten był silnie podporządkowany wła-dzy rządowej i niemiał własnych organów, któreby wykonywały jego uchwały17.

Natomiast w roku następnym, czyli 1810 rokuodbyły się wybory nowej Rady Miasta. Składałasię z 20 członków. Dotychczasowy prezydent ustą-pił z urzędu, zaś na burmistrza został wybranyzamożny mieszczanin Jan Betcher. Został w cza-sach pruskich posiadaczem posesji położonej przytrakcie dobrzyńskim w pobliżu dawnej kaplicy św.Jakuba i Filipa. Nowy burmistrz wsławił się tym,iż szykanował reformatorów płockich. W 1813roku umieścił w ich klasztorze (obecnie jeden zbudynków Wyższego Seminarium Duchownego)więźniów kryminalistów, a także zakaźnie chorekobiety. Te ostatnie z klasztoru wywieziono do-piero w 1816 roku.

Po klęsce Napoleona pod Moskwą w dniu 5lutego 1813 roku Płock został zajęty przez Ro-sjan. W dniach 6–13 grudnia w domu Rembie-


lińskiego przy obecnej ul. T. Kościuszki zatrzymałsię sam car Aleksander I. Płock znalazł się podokupacją rosyjską do czerwca 1815 roku. Byłyprefekt departamentu płockiego R. Rembielińskizostał teraz mianowany prezesem Komisji Woje-wództwa Mazowieckiego. Płocczanie go żałowali,gdyż okazał się dobrym gospodarzem dbającymo rozwój przemysłu na Mazowszu lewobrzeżnym(Gąbin, Gostynin, Kutno, Przedecz oraz Łódź), aPłock pod jego rządami zmienił się również bar-dzo korzystnie18.

W 1815 roku na Kongresie Wiedeńskim zo-stało utworzone Królestwo Polskie pod władzącara rosyjskiego – króla polskiego. Na mocy po-stanowienia namiestnika gen. Józefa Zajączka zdnia 16 stycznia 1816 roku, zgodnie z art. 119Konstytucji Królestwa Polskiego, departamenty za-stąpiono starymi nazwami – województwami.Płock stał się ponownie siedzibą władz wojewódz-kich, tj. Komisji Wojewódzkiej i Rady Wojewódz-kiej, Komisji Obwodowej i Sądów i Sądu Krymi-nalnego, Sądu Pokoju i Trybunału Cywilnego.

Granice województwa płockiego prawie nieróżniły się terytorialnie od dawnego departa-mentu płockiego z czasów Księstwa Warszaw-skiego. Województwa początkowo dzieliły się naobwody i powiaty. W 1816 roku w wojewódz-twie płockim było 6 obwodów: lipnowski, mław-ski, ostrołęcki, płocki, przasnyski i pułtuski.

W skład obwodu przeważnie wchodziły 2–3powiaty. Powiaty jednakże przestały być jednost-kami administracyjnymi, spełniały natomiast funk-cję okręgów wyborczych i sądowych. Były teżpunktami zbornymi dla sejmików, będących ko-legiami wyborczymi dla szlachty. Natomiast ob-wody były miejscem zgromadzeń gminnych. Naczele obwodu stał komisarz delegowany. Wyko-nywał on polecenia i rozkazy Komisji Wojewódz-kiej. Warto też nadmienić, że zamiast dawnegopowiatu wyszogrodzkiego powstałego w czasachKsięstwa Warszawskiego utworzono ponowniepowiat płocki. W Płocku miał się zbierać sejmikszlachecki powiatu płockiego19.

W Płocku na początkach Królestwa Polskiego,czyli w 1816 roku nie używano w tym czasie tytu-łu wojewody. Funkcje związane z tytułem woje-wody z czasów I Rzeczypospolitej przeszły na pre-zesa Komisji Wojewódzkiej. Natomiast tytuł wo-jewody jako honorowy przysługiwał w tym czasietylko senatorom Królestwa Polskiego.

Pierwszym prezesem Komisji Wojewódzkiej wPłocku został mianowany we wrześniu 1816 rokuFlorian Kobyliński, postać niezwykle barwna izasłużona dla kraju i województwa płockiego.Funkcję prezesa Komisji Wojewódzkiej pełnił przez18 1at do 1834 roku z krótką przerwą w okresiepowstania listopadowego. Pełniąc funkcję pre-zesa Komisji Wojewódzkiej w Płocku, okazał siędobrym gospodarzem miasta oraz województwa

płockiego. Kobyliński stał się głównym wykonawcązaleceń władz Królestwa Polskiego, aby odbu-dować podupadłe miasta. Radom miejskim wo-jewództwa płockiego nakazał opracować pro-jekty regulacji i zabudowy miast. Bez zatwierdza-nia planów rozbudowy miast przez Komisję Wo-jewódzką nie wolno było stawiać nowych do-mów ani wytyczać nowych ulic. W Płocku w la-tach 1817–1823 został opracowany nowy planmiasta przez Ludwika Mahna, budowniczego wo-jewódzkiego. Powstała wówczas zabudowa kla-sycystyczna wokół dzisiejszego placu Narutowi-cza, wówczas Rynku Kanonicznego.

W początkach Królestwa Polskiego wprowa-dzono nowy ustrój miejski. W Płocku został onwprowadzony w życie we wrześniu 1818 roku.Magistrat płocki przyjął teraz nazwę Urząd Mu-nicypalny i składał się z prezydenta i czterechradnych. Burmistrzem miasta został Jan Betcher.Przywrócono dawną nazwę urzędu prezydenckie-go Prezydent Municypalności20. Kobyliński był teżautorem świetnego planu uprzemysłowienia rol-niczego okręgu, jakim niewątpliwie było ówcze-sne województwo płockie. Starał się założyć jużw początkach lat 20. XIX stulecia fabryki włó-kiennicze na terenie województwa płockiego.Niestety, władze centralne Królestwa odmówiłyKobylińskiemu funduszy na ten cel, tłumacząc, iżprzemysł taki rozwija się już w województwachpołożonych bliżej Śląska, a możliwości rynkówzbytu są niewielkie ze względu na konkurencjęna rynkach światowych21.

W 1837 roku wzorem Cesarstwa Rosyjskiegowojewództwa przemianowano na gubernie, zaśw 1842 roku obwody zamieniono na powiaty.Następnie powiaty otrzymały nazwę okręgów22.

Ustawą z dnia 5 czerwca 1861 roku utworzo-na została w Płocku Rada Miejska złożona z dwu-nastu członków, którzy wybierani byli na sześćlat. Rada wybierała magistrat, który podlegałzatwierdzeniu przez rząd gubernialny płocki. Skła-dał się on z prezydenta miasta i trzech radnych.Do Rady Miejskiej należał zarząd gospodarczymiasta, który zarządzał jego majątkiem i spra-wował nadzór nad instytucjami publicznym i no-minował urzędników miejskich. Rada podejmo-wała uchwały, które wykonywał magistrat. Rządzastrzegł sobie silną ingerencję w sprawy miast,a w szczególności poprzez prawo zatwierdzaniabudżetu i uchwał finansowych. Rada już w 1863roku przestała funkcjonować, choć nie zostałaprawnie zniesiona.

Władze powstańcze w 1863 roku próbowałypowrócić do podziału administracyjnego Króle-stwa Polskiego, sprzed 1837 roku, jednak za-mysł ten udaremniły władze carskie. Po upadkupowstania w wyniku represji wprowadzono nowypodział terytorialny (w grudniu 1866 roku), wzo-rowany na podziale Cesarstwa Rosyjskiego. Na


terenie Królestwa Polskiego utworzono 10 guber-ni i 85 powiatów. W guberni płockiej od roku1866 było osiem powiatów: płocki, lipnowski,rypiński, sierpecki, płoński, mławski, ciechanow-ski i przasnyski23.

W okresie międzywojennym Płock jako mia-sto wydzielone z powiatu posiadał następująceorgany samorządu terytorialnego: Radę miejskąjako organ uchwalający i kontrolujący, która po-chodziła z wyborów i składała się z radnych imagistratu pod przewodnictwem prezesa radymiejskiej, a także Magistrat jako kolegialny or-gan wykonawczy wybierany przez radę miejską iskładający się z: prezydenta, wiceprezydenta iławników. Zdarzało się, iż skład polityczny RadyMiejskiej w Płocku był nie po myśli „sanacji”, wtedyto władze państwowe kilkakrotnie mianowały takzwanych prezydentów komisarycznych.

W 1893 roku powiat płoński został włączonydo guberni warszawskiej i taki podział utrzymałsię aż do czasów I wojny światowej.

Powiat płocki od 1867 roku składał się z 17gmin, tj.: Bielino, Boryszewo, Brwilno, Ciółko-wo, Drobin, Góra, Lelice, Łubki, Majki, Mąko-lin, Kleniewo, Ramotówko, Rębowo, Sikórz, Sta-roźreby, Święcice i Zągoty.

Prócz gmin w skład powiatu płockiego wcho-dziło jeszcze 5 miast, tj.: Bodzanów, Bielsk, Dro-bin, Płock i Wyszogród.

W tym czasie powiatem zarządzał naczelnikpowiatu, a do jego kompetencji należała troskao zachowanie w powiecie spokoju, porządku ibezpieczeństwa publicznego. Sprawował on rów-nież władzę policyjno–wojskową, nadzorowałgminy i Urząd Powiatowy. To właśnie Urząd Po-wiatowy był wykonawcą spraw administracyjnych,gospodarczych na terenie powiatu. Głównymjego zadaniem były sprawy bezpieczeństwa pu-blicznego między innymi rejestracja cudzoziem-ców i przyjmowanie przysięgi wiernopoddańczejoraz ściąganie różnego rodzaju podatków24.

Naczelnikami powiatowymi byli głównie wy-sokiej rangi wojskowej Rosjanie sprowadzani nate stanowiska z Rosji. Urząd powiatowy funkcjo-nował w Płocku do 1915 roku. Został ewaku-owany do Rosji razem z innymi płockimi urzęda-mi.

Po odzyskaniu niepodległości w 1919 rokupowrócono do dawnych podziałów terytorialnychna województwa i powiaty. Teren dawnej guber-ni płockiej wszedł w skład województwa warszaw-skiego. Utworzono wówczas powiat płocki z sie-dzibą w Płocku. pierwotnie powiatem zarządzalikomisarze rządowi. W lutym 1919 roku na miej-sce działających komisarzy ustanowiono urzędypowiatowe ze starostami na czele. Starosta byłprzedstawicielem władzy państwowej. Sprawowałzarząd powiatem przy udziale urzędników. Sta-rostę mianował Minister Spraw Wewnętrznych, zaś

urzędników mianowali ministrowie resortowi.Zakres spraw i kompetencji starosty zostały okre-ślone w rozporządzeniu wykonawczym z dnia 13listopada 1919 roku. Do starosty należały spra-wy: wojskowe, wyznaniowe, opieka społeczna,bezpieczeństwo publiczne, ochrona pracy, apro-wizacja, zdrowotność, przemysł i rolnictwo, we-terynaria, budownictwo, kultura i sztuka, nadzórna prasą i widowiskami, związkami zawodowy-mi i stowarzyszeniami oraz ewidencja ludności iwspółdziałanie z władzami i organami nie pod-ległymi starostowi. W skład starostwa weszły jakojego działy: powiatowe urzędy i organy państwo-we z wyjątkiem organów administracji wojsko-wej, sądowej, skarbowej, szkolnej, kolejowej,pocztowo–telefonicznej oraz urzędów ziemskich25.

Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej zdnia 19 stycznia 1918 roku określiło pozycję sta-rosty, jako szefa administracji ogólnej w powie-cie.

Już w 1918 roku w powiecie płockim funkcjo-nował komisarz rządu Kazimierz Dziewanowski,który objął funkcję starosty powiatowego. Jegonastępcą był Antoni Michalski. W lutym 1919 rokuutworzono Urząd Powiatowy w Płocku, który wsierpniu przekształcono w Starostwo Powiatowew Płocku. W 1934 roku Starostwo Powiatoweprzejęło również uprawnienia Powiatowego Urzę-du Ziemskiego. Starostwo działało do 1939 roku,a organizacyjnie podzieliło się na poszczególnereferaty: Bezpieczeństwa Publicznego, Administra-cyjno–Karny, Budżetowo–Gospodarczy, Wojsko-wy, Rolny, Wyznaniowy, Kultury i Sztuki, Samo-rządowy, Sanitarno–Lekarski, Weterynaryjny,Przemysłowy, Pracy i Opieki Społecznej, RobótPublicznych, Aprowizacji, Ogólny.

Starostwo Powiatowe w Płocku obejmowałoswym działaniem powiat złożony z gmin wiej-skich, takich jak: Bielino, Brudzeń, Brwilno, Dro-bin, Lelice, Łubki, Kleniewo, Majki, Mąkolin, Ra-motówko, Rębowo, Rogozino, Staroźreby, Świę-cice, Zągoty oraz gmin miejskich: Wyszogród iPłock. Administrowany powiat liczył 1438 km2,liczba ludności wynosiła około 135 tys. w15 gmi-nach i 2 miastach. W 1936 roku w miastachmieszkało 38 823 osób, a w gminach 94 897osób. Struktura narodowościowa była bardzozróżnicowana, choć przeważali Polacy i Żydzi.Na terenie powiaty zamieszkiwali: Rosjanie, Li-twini, Niemcy, Białorusini i innej nacje. W 1937roku w powiecie było 114 080 katolików, 14 566Żydów, prawosławnych 345, ewangelików 4 636,greko katolików 35 oraz osoby innego wyzna-nia, miedzy innymi mariawici i baptyści.

W czasach II wojny światowej obowiązywałaadministracja niemiecka. Już w 1939 roku zie-mie zachodnie polskie zostały wcielone do Rze-szy Niemieckiej, a z innej części utworzono Ge-neralne Gubernatorstwo. Powiat płocki wcielono


do Rzeszy do rejencji ciechanowskiej (Zichenau),która stanowiła część składową okręgu RzeszyPrus Wschodnich (Reichsgau Ostpreussen). Rejen-cja dzieliła się na 9 powiatów wiejskich (land-kreis), którymi kierowali starostowie (landrat) i 3powiaty miejskie (stadtkreis), zarządzanymi przeznadburmistrzów (oberbu’rgermajster). Utworzonotakże powiat płocki (Landkreis Schro’ttersburg),którym zarządzał dr Fehr26.

Polskie władze wojskowe w przededniu opusz-czenia miasta Płocka we wrześniu 1939 roku mia-nowały prezydentem miasta inż. Zygmunta Ję-drzejewskiego, którego hitlerowcy po trzech ty-godniach usunęli i wywieźli do obozu Mauthau-sen, gdzie został zamordowany.

W okresie okupacji hitlerowskiej powstała wPłocku w 1944 roku Rada Narodowa jako kon-spiracyjny organ podziemnego ruchu oporu naterenie Płocku. W latach 1945–1950 była onaorganem samorządu terytorialnego.

Po 1945 roku przywrócono podział admini-stracji z okresu międzywojennego na wojewódz-twa, powiaty i gminy. Dekret PKWN z 21 lipca1944 roku wprowadził system rad narodowychsamorządu terytorialnego nad strukturą admini-stracji rządowej reprezentowanej przez starostępowiatowego. Rada narodowa miała być repre-zentantką społeczeństwa w kształtowaniu życiapublicznego. Szerokie kompetencje przyznaneradom w zakresie planowania i ustalania budże-tu oraz kontroli organów wykonawczych (rządo-wych i samorządowych i instytucji wykonującychfunkcje zlecone administracji) sprawiły, że stałysię one terenowym organem władzy państwo-wej. Pierwsze posiedzenie Powiatowej Rady Na-rodowej w Płocku odbyło się 1 lutego 1945 rokui powołano na nim Prezydium i Komisję ReformyRolnej oraz Komisję Aprowizacji. Pierwszym prze-wodniczącym PRN został Ryszard Dobieszak, zaśna następnym posiedzeniu ustalono skład Wy-działu Powiatowego27.

W pierwszych dniach po wyzwoleniu zaczęłofunkcjonować w Płocku Starostwo Powiatowe.Pierwszym starostą był Aleksander Bartoszuk, którysprawował swój urząd do 25 marca 1946 roku.Zastąpili go: J. Wyrzykowski, E. Suchnicki, Z.Opolski i M. Maciak. Starosta z tytułu swego sta-nowiska wchodził w skład powiatowej rady na-rodowej. Był szefem administracji ogólnej i przed-stawicielem rządu (funkcje reprezentacyjne). Dozakresu działania starosty jako szefa administra-cji ogólnej należały wszystkie sprawy administra-cji państwowej. Był organem zarządzającym,orzekającym, rozstrzygającym i stawiającym wnio-ski. Starostwo Powiatowe w Płocku dzieliło się nareferaty: administracji ogólnej, społeczno–poli-tyczny, aprowizacji, przemysłowo–handlowy, woj-skowy, opieki społecznej, informacji i propagan-dy, odszkodowań wojennych, zabezpieczenia

mienia i nieruchomości, budowlany, zdrowia, kar-ny, kultury i sztuki.

W 1945 roku powiat płocki zajmował po-wierzchnię 1459,6 km2, a pod względem admi-nistracyjnym obejmował 315 osiedli wiejskich, 2osady fabryczne (Mała Wieś, Borowiczki), 4 osa-dy: Bielsk, Bodzanów, Drobin i Staroźreby, ra-zem 821 miejscowości podzielonych na 15 gmin:Biała, Bielino, Bodzanów, Drobin, Kleniewo, Le-lice, Łubki, Majki, Miszewo Murowane, Rębowo,Rogozino, Staroźreby, Święcice, Zągoty i 1 mia-sto wydzielone, czyli Wyszogród.

W wyniku ustawy z dnia 20 marca 1950 roku oterenowych organach jednolitej władzy państwo-wej zniesiono organy administracji rządowej ogól-nej (stanowiska wojewodów i starostów wraz z ichaparatem pomocniczym) oraz wydziały powiato-we. Kompetencje zlikwidowanych organów prze-jęły rady narodowe jako terenowe organy jedno-litej władzy państwowej oraz ich prezydia. Należynadmienić, iż prezydia funkcjonowały już na mocyustawy z 1944 roku, lecz pełniły wtedy wyłączniefunkcje organu wewnętrznego rady. Po 1950 rokuprezydium sprawowało funkcje wykonawcze. Pre-zydium rady narodowej składało się z przewodni-czącego, jego zastępców, sekretarza i członków.Kolegialny organ wykonawczo–zarządzający rady– prezydium spełniało nałożone na nią funkcjeprzy pomocy wydziałów, które kierowały poszcze-gólnymi dziedzinami spraw należących do wła-ściwej rady narodowej. Wydziały te były podpo-rządkowane radzie narodowej i jej prezydium orazwłaściwemu rzeczowo wydziałowi prezydium radynarodowej wyższego szczebla. Uchwała RM z 1950roku określiła pozycję ustrojową wydziałów jakoaparatu pomocniczego rady. W Płocku PrezydiumPowiatowe Rady Narodowej posiadało następu-jące wydziały: organizacyjno–prawny, finansowy,budżetowo gospodarczy, gospodarki komunalneji mieszkaniowej, handlu, przemysłu i usług, rol-nictwa i leśnictwa, skupu, spraw wewnętrznych,oświaty i kultury, komunikacji, budownictwa, za-trudnienia, zdrowia oraz Komisję Planowania Go-spodarczego i Powiatowy Komitet Kultury Fizycz-nej i Turystyki. Organem nadrzędnym była Po-wiatowa Rada Narodowa w Płocku i jej komisje.Teren powiatu płockiego obejmował 28 gmin: Bia-ła, Bielsk, Bodzanów, Borowiczki, Blichowo, Bru-dzeń, Bulkowo, Ciachcin, Daniszewo, Drobin,Góra, Kobylniki, Lelice, Łęg, Mała Wieś, MiszewoMurowane. Podgórze, Proboszczewice, Radzano-wo, Rogozino, Rębowo, Rogotwórsk, Sikórz, Sie-cień, Słupia, Słupno, Staroźreby, Zagroba i mia-sto Wyszogród. Powiat płocki obejmował 1331km2

i 89 848 ludności28.Istotne zmiany w strukturze organów i systemie

działania rad narodowych wprowadziło uchwale-nie w 1954 roku ustaw o reformie podziału admi-nistracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad


narodowych i o osiedlach i radach narodowychosiedli. W miejsce dotychczas funkcjonującychgmin jako najniższego szczebla terytorialnegopodziału kraju utworzono gromady z grodzkimiradami narodowymi. Miejscowościom liczącymponad 1 tysiąc mieszkańców przyznano statusosiedla. Organem władzy były tam osiedlowe radynarodowe o kompetencjach rad narodowychmiast nie wydzielonych z powiatów29.

Powiat płocki w 1955 roku stanowiły następu-jące gromady: Biała Stara, Bielsk, Biskupiec, Bli-chowo, Bodzanów, Bonisław, Borowiczki, Bro-mierz, Brudzeń, Bulkowo, Ciachcin, Cieśle, Ciół-kowo, Dzierżanowo, Dobrosielce, Drobin, Góra,Kobylniki, Lelice, Łęg Probostwo, Łubki, Łukoszyn,Mała Wieś, Maszewo Duże, Maszewko, Miszew-ko Murowane, Orszymowo, Pilichowo, Probosz-czewice Nowe, Piączyn, Radzanowo, Rębowo,Rembielin, Rogotwórsk, Rogozino, Sikórz, Siecień,Słupia, Słupno, Staroźreby, Starzyno, Śmiłowo,Świecie Nowe, Święcieniec, Trzepowo Duże, Tu-rza Mała, Zagroba, Zągoty, Zdziar Wielki i 1miasto Wyszogród.

Celem ustawy z 1956 roku była aktywizacjawsi i przybliżenie ośrodków władzy i administra-cji do obywatela, jednak gromady były słabegospodarczo, a stojące na ich czele organy wła-dzy miały małe kompetencje. Większość sprawzałatwiano na szczeblu powiatu. Szybko zauwa-żono słabość gromad i od 1956 roku zaczętoproces ich łączenia. Zmiany podziału terytorial-nego miały charakter korektur podziału.

Ustawa z dnia 25 stycznia 1958 roku o ra-dach narodowych30 wprowadzono trzy piony or-ganów terenowych, a mianowicie: organ władzyczyli Radę Narodową, organ wykonawczo–za-rządzający o charakterze ogólnym – PrezydiumRady, a także organy administracji o charakterzeszczególnym – Wydziały.

Prezydium Rady Narodowej było organem ja-kościowo różnym od wydziałów i posiadało pozy-cję poziomo–nadrzędną w stosunku do podległychWydziałów. Prezydium było organem przedstawi-cielskim, wybieranym przez Radę Miejską i liczyłosiedemdziesięciu radnych, a w tym siedemnaściekobiet i było podporządkowane podwójnie:

– pionowo – Prezydium Wojewódzkiej Rady Na-rodowej,

– poziomo – własnej Radzie Narodowej31.W 1959 roku skorygowano granice powiatu

płockiego i sierpeckiego, przenosząc przysiółekStradzewo z gromady Bonisław do gromadyGozdowo. Skorygowano również granicę pomię-dzy powiatami lipowskim i płockim, przenoszącdo gromady Rembielin wieś Głównię. W 1961roku z powiatu płockiego wyłączono gromadyLelice i Słupia oraz część Brudzenia i część gro-mady Proboszczewice, po czym włączono je dopowiatu sierpeckiego.

W latach 1972–1975 rozpoczęto realizowaćreformę administracyjną kraju, która polegała nawzmocnieniu władzy i administracji państwowejna wsi ze względu na rosnącą koncentrację po-tencjału produkcyjnego w rolnictwie i wzrastająceznaczenie produkcja rolnej. W 1972 roku zostaływydane dwie ustawy: o zmianie Konstytucji Pol-skiej Rzeczypospolitej Ludowej i o utworzeniu gmini zmianie ustawy o radach narodowych. Dokona-no nowego podziału terytorialnego w miejsce gro-mad tworząc gminy, jako swoiste regiony gospo-darcze. Terenowym organem administracji zostałnaczelnik gminy. Prezydium stało się organem we-wnętrznym rady gminnej. Naczelnikowi przeka-zano część kompetencji powiatowego organu ad-ministracji państwowej, co stanowiło podstawę dolikwidacji powiatów. Zniesienie powiatów uzasad-niono potrzebę nowego ukształtowania woje-wództw, ponieważ dotychczasowe uniemożliwia-ły sprawne kierowanie dużą liczbą gmin na pod-ległym terenie. Ustawa z 28 maja 1975 roku ozmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Lu-dowej i o dwustopniowym podziale administracjipaństwa i o radach narodowych zamknęła ostat-ni etap reformy administracyjnej kraju. Ukształto-wał się dwuszczeblowy model terenowych orga-nów władzy administracji, a także wprowadzonoorgany wojewódzkie i organy podstawowe w po-staci gmin wiejskich, miejskich i dzielnicowych.Na mocy wyżej wymienionej ustawy utworzonowojewództwo płockie likwidując powiat płocki32.

PrzypisyPrzypisyPrzypisyPrzypisyPrzypisy

1 M. Chudzyński, Dawne i nowe województwo płockie, „NotatkiPłockie”, 1975, nr 2, s. 35.

2 D. Poppe, Księga ławnicza miasta Płocka 1589–1517, Warsza-wa 1995, s. XIV Przedmowa

3 J. Chojnacki, Dziesięć wieków Płocka, Płock 1966, s. 394 Ibidem, s. 40.5 Ibidem, s. 41.6 Wąsicki, Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południo-

we 1793–1806, Wrocław 1967, s. 114.7 M. Chudzyński, Płock i ziemia Płocka w Insurekcji Kościuszkow-

skiej [w:] Powstanie 1794 roku Dzieje i tradycja – Studia i szkicew dwustuleciu, Warszawa 1996, s. 16.

8 Ibidem , s. 18.9 M. Kieffer–Kostanecka, Płock w okresie od zaboru pruskiego do

Królestwa Kongresowego [w:] Dzieje Płocka, Płock 1978, s. 22310 M. Chudzyński, U progu 500–lecia województwa płockiego,

„Notatki Płockie” 1992, nr1, s. 16–17.11 P. Fijałkowski, Ewangelicy na południowo–zachodnim Mazow-

szu w XVIII–XIX wieku, „Przegląd Humanistyczny” T. XXXII, 1991,z. 1, s. 125.

12 L. Sławiński, Dla tej, co nie zginęło, Poznań 1985, s. 156.13 M. Kieffer–Kostanecka, Płock w okresie od zaboru pruskiego do

Królestwa Kongresowego [w:] Dzieje Płocka, Płock 1978, s. 244.14 A. Stogowska, Z dziejów powiatu – Powiat płocki na przestrzeni


wieków [w:] Ile samorządności? Powiat płocki i gminy, s. 47.15 M. Kieffer–Kostanecka, Płock w okresie od zaboru pruskiego do

Królestwa Kongresowego [w:] Dzieje Płocka, Płock 1978, s. 249.16 Ibidem, s. 250.17 J. Chojnacki, Dziesięć wieków Płocka, Płock 1966, s. 42.18 M. Kieffer–Kostanecka, Płock w okresie od zaboru pruskiego do

Królestwa Kongresowego [w:] Dzieje Płocka, Płock 1978, s. 253.19 M. Chudzyński, Płock w okresie walk o wyzwolenie narodowe

(1793–1918) [w:] Dzieje Płocka tom II, Płock 2006, s. 47.20 M. Kieffer–Kostanecka, Płock w okresie od zaboru pruskiego do

Królestwa Kongresowego [w:] Dzieje Płocka, Płock 1978, s. 249.21 M. Chudzyński, Płock w okresie walk o wyzwolenie narodowe,

op.cit. s. 4922 M.A. Swieżawski, Zasięg terytorialny i ustroje administracyjne do

wybuchu II wojny światowej [w:] Województwo płockie, Łódź–Płock 1984, s. 178.

23 APP, C. Gąska, Płocki Rząd Gubernialny – Wstęp do inwentarzaksiążkowego, s. 1.

24 A. Stogowska, Z dziejów powiatu Powiat płocki na prze-strzeni wieków [w:] Ile samorządności? Powiat płocki i gminy, s. 48.

25 Ibidem.26 M.A. Suchanecka, Administracja północnego Mazowsza w czasie

II wojny światowej, „Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku”1986, nr 12, s. 125.

27 APP, A. Stogowska, Powiatowa Rada Narodowa i Wydział Powia-towy w Płocku 1945–1950 – wstęp do inwentarza, s. 3.

28 APP, A. Stogowska, Wstęp do inwentarza Powiatowa Rada Naro-dowa i Wydział Powiatowy, s. 14.

29 A. Swieżawski, Zasięg terytorialny i ustroje administracyjne dowybuchu II wojny światowej [w:] Województwo płockie, Łódź – Płock 1984, s. 188.

30 Ustawa z dnia 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych – Dz. U.nr 5 z 1958 r., poz. 16.

31 J. Chojnacki, Dziesięć wieków Płocka, Płock 1966, s. 4332 A. Swieżawski, Zasięg terytorialny i ustroje administracyjne do

wybuchu II wojny światowej [w:] Województwo płockie, Łódź –Płock 1984, s. 192.

HISTORY OF LOCAL GOVERNMENT OF THE CITY OF PŁOCK SINCE 1495–1975

SummarySummarySummarySummarySummary

The article discusses the development of local government in Płock since 1495–1975, whatauthority did the alderman, mayor and City Council possess.


KONRAD JAN WALUŚ, JAN HENRYK WALUŚ

KOSZAROWA OCHOTNICZA STRAŻ OGNIOWAW PŁOCKU


Pożary od wieków niszczyły całe wsie i miasta obracając w popiół dorobek materialny i kultu-ralny całych pokoleń. Były też zagrożeniem indywidualnym, niosły śmierć, kalectwo i strach. Zogniem walczono pojedynczo i zbiorowo. Na tle takich doświadczeń rozpoczęto przygotowaniado zorganizowanej obrony jak i zapobiegania powstawaniu pożaru. Wynaleziono pierwsze urzą-dzenia gaśnicze i organizowano grupy ochotników do gaszenia ognia.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: Płock, straż ogniowa, koszary, ogień, wojsko

Walka z ogniem była prowadzona od za-mierzchłych czasów, bo zawsze wiązało to się zochroną własnego dorobku gospodarczego ikulturalnego, obroną rodziny, najbliższych i dal-szych sąsiadów. Stan bezpieczeństwa pożaro-wego był uzależniony od zabudowy osiedli, ma-teriału z jakiego wznoszono budynki. Przyczy-nami powstawania pożaru była nieostrożnośćw obchodzeniu się z ogniem, wadliwa konstruk-cja przewodów kominowych, świadome podpa-lenia, wyładowania atmosferyczne. „Czerwonykur” obracał w niwecz zagrody, a czasem całewsie. W miastach ciasne zabudowania, wąskieuliczki utrudniały pomoc i walkę z płomieniami.Pożary nie omijały Płocka, w 1511 i 1545 rokuspłonęły zabudowania przy ulicy Dobrzyńskiej,Piekarskiej i Nadwiślańskiej. W 1616 ogieńzniszczył trzy czwarte miasta. Na sejmiku w Ra-ciążu uchwalono instrukcję dla posłów na sejmkoronny, w której czytamy „Mając przed oczy-ma upadek miasta Jego Królewskiej Mości Płoc-ka, ogniem zniszczonego, gdzie wszystkie do-mostwa z całej ulicy sukienniczej, jakoż kościółz wieżami i dzwonami tam stojący zgorzały doszczętu (kościół św. Ducha), a w rynku wszystkie

domostwa spalone i wieża kościoła św. Bartło-mieja wewnątrz zgorzała”1. W XVII wieku w ra-mach „porządków ogniowych” władze miastazobowiązywały do gaszenia pożarów wszystkichmieszkańców, którymi kierował wyznaczony star-szy ogniowy. W połowie XVIII stulecia rozpoczę-to organizować wyspecjalizowane grupy ochot-ników obsługujących sprzęt pożarniczy; sikawkiręczne, konne, beczkowozy, oraz umiejącychorganizować ludność do akcji gaśniczych np.metodą łańcucha wodnego2.

O dodatkowym bezpieczeństwu miały decy-dować nowe przepisy budowlane. Drewno sys-tematycznie zastępowała cegła i kamień, pale-niska w domach musiały mieć wyznaczone miej-sce, a kominy miały być wysokie ponad kaleni-ce dachu. Każdy gospodarz domu, budynkumusiał zgromadzić sprzęt gaśniczy: wiadro, dra-binę, drąg z przymocowaną płachtą, siekierę, aprzed głównym wejściem kadź, beczkę z wodą.

Rozbiory Polski, nieudolna polityka i zaha-mowanie rozwoju gospodarczego, insurekcja ko-ściuszkowska i wojny napoleońskie zatrzymałyreformowanie zasad ochrony przeciwpożarowej.Dopiero powstanie Królestwa Polskiego dałomożliwość powrotu do regulacji tej sfery pań-stwa. Rada Stanu wydała 15 czerwca 1819 rokurozporządzenie „o zaprowadzeniu narzędzi dogaszenia pożaru po miastach”3 nakładające naobywateli obowiązek utrzymywania na własnykoszt narzędzi pożarniczych oraz osobistego (lubprzez najemnika) udziału w gaszeniu pożarów,podpisane przez namiestnika gen. Józefa Za-jączka. W tym rozporządzeniu w § 1 zapiano„Każde miasto mieć powinno ugodzonego ko-miniarza, który będzie zobowiązany w miastachwiększych i handlowych co miesiąc, a w mia-steczkach rolniczych co kwartał wycierać i do-kładnie rewidować kominy”, dodatkowo komi-niarz odpowiadał za sprawdzanie sikawek miej-Rys. 1. Gaszenie pożaru „metodą łańcucha wodnego”


skich i szkolenie ludzi wyznaczonych do ich ob-sługi4. W pozostałych paragrafach miasto i wła-ściciele domów miało zabezpieczyć odpowied-nią ilość studni i ich utrzymanie5, oraz zgroma-dzić sprzęt pożarniczy w postaci sikawek, stą-gwi na wodę. Ponadto w ramach kosztów utrzy-mania posesji musieli posiadać podstawowy

sprzęt gaśniczy: sikawki ręczne, węborek6, sie-kierę, drabinę, bosaki, beczkę na wodę.

W Płocku począwszy od 1819 roku systema-tycznie były zasiedlane przez Wojsko Polskieopuszczone zabudowania kościoła św. MariiMagdaleny i klasztoru panien norbertanek za-konu premonstrateńskiego przy ulicy Warszaw-skiej. Powstające tam koszary musiały spełniaćwymagania przeciwpożarowe. Z pisma10 z dnia6 czerwca 1829 roku kierowanego do UrzęduMunicypalnego Miasta Wojewódzkiego Płockadowiadujemy się, że na terenie koszar istniejegrupa przeciwpożarowa i zgromadzony jestsprzęt do gaszenia pożarów: sikawka wielka i 4stągwie. Jednak z powodu nieobecności w da-nej chwili wojska w koszarach służba [kwater-mistrzowska] prosi Urząd w Płocku o skierowa-nie ludzi i koni do obsługi urządzeń w przypad-ku powstania pożaru na terenie wojskowym lubw budynkach bezpośrednio sąsiadujących z nimi.Z podobną prośbą wystąpiono w piśmie11 z dnia15 czerwca 1830 roku prosząc o pomoc ludzimieszkających w pobliżu. I w tym przypadkuznamy odpowiedz płockiego urzędu municypal-nego z pisma12 z dnia 19 czerwca 1830, w któ-rym zawarte jest uzasadnienie przychylnej decy-zji wraz z zaakceptowaną listą13 ochotnikówwytypowanych przez właścicieli budynków z ulicprzyległych do koszar.

Wybuch powstania listopadowego spowodo-wał, że stacjonujący żołnierze Wojska Polskiegoopuścili Płock w lutym 1831. Strażacy wojskowiodeszli razem ze swoją jednostką, a sprzęt ga-śniczy pozostał w koszarach. Z pisma15 UrzęduMunicypalnego Miasta Płocka z dnia 3 kwietnia1832 roku wiemy, że dozorca budowli koszaro-wych prosi o przeznaczenie ludzi w pobliżu miesz-kających do posługiwania się sprzętem pożaro-wym tam się znajdującym w przypadku wystą-pienia pożaru. Jednocześnie zawiadamia, żesprzęt był bardzo długo nie używany i nie prze-glądany pod względem technicznym, w stągwiach

Rys. 2. Sikawki ręczne7

Rys. 3. Sikawka czterokołowa z górną skrzynią wodną, zdwuramienną dźwignią do pompowania (1809 r.)8

Rys. 4. Węborek, kubeł drewniany z klepek i pałąkiem

Rys. 5. Beczkowóz przeciwpożarowy, przełom XVIII i XIX wieku9

Rys. 6. Dziewiętnastowieczny Płock14. Widoczna katedrai dzwonnica zamku książąt mazowieckich


też nie ma odpowiedniej ilości wody. Koszary zpowodu powstania zostały zamienione na laza-ret. Prezydent miasta Płocka do pisma załączyłlistę16 osób nominowanych do działań pożaro-wych w przypadku ich powstania. Porównującnazwiska z obu znanych list dostrzegamy, że sześćz nich to te same osoby. W maju koszary ponor-bertańskie zajęli żołnierze rosyjscy z 1 batalionusaperów17 i rozpoczęli swój pobyt w Płocku.

ZakończenieZakończenieZakończenieZakończenieZakończenieOchotnicy z koszarowej straży ogniowej byli

strażakami sezonowymi, pełnili swą służbę w cza-sie gdy żołnierze Wojska Polskiego latem udawalisię poligon. Później ponownie zostali powołani,gdy budynki stały się lazaretem dla rannych z po-

Rys. 7. Lista ochotników zaakceptowana przez UrządMunicypalny Miasta Płocka z dnia 19 czerwca 1830 r.(Maciej Gurecki, Jan Gortatowicz, Kazimierz Filipecki, KazimierzGościniak, Tomasz Szumski, Leon Kołodziejski, JakubSmiergalski, Jan Gaetz, Kazimierz Mieczkowski, WojciechDuklasiak, Tomasz Wójcik, Tomasz Szczepkowski, MarcinSztam, Benedykt Bromka, Wunderlich, Ehrenfaycht, Rechfald,Więckowski)

Rys. 8. Lista ochotników zaakceptowana przez UrządMunicypalny Miasta Płocka z dnia 3 kwietnia 1832 r.(Stanisław Shoman, Gortalewicz Jan, Filipecki Kazimierz,Goszczyński kowal, Browar Trzcińskiego, Szumski, TomaszZaglewski, Krawczyński wyrobnik, Duklasiak, Wilczyński,Dąbrowski, Polanowski, Kołodziejski, Gortalewicz Stanisław,Cierniewski, Czarnecki, Marek Sztum, Benedykt Bromka,Łakomski, Kupczyński szewc)

wstania 1831 roku. To oni umieli posługiwać sięsprzętem gaśniczym będącym na wyposażeniukoszar i zabezpieczali odpowiednią ilość wody wstągwiach. Wszyscy ci ochotnicy mieszkali w są-siedztwie18 koszar w budynkach na ulicy Warszaw-skiej, Wiatraki i Misjonarskiej(posesję z nr hipote-ki 302 zajmował Wunderlich). Stali się prekurso-rami założonego w 1875 roku Towarzystwa Stra-ży Ogniowej Ochotniczej w Płocku. Wśród zało-życieli jest Wunderlich Antoni, ochotnik o takimsamym nazwisku jak ochotnik zapisany na liścieprzy piśmie z dnia 19 czerwca 1830 roku. Kosza-rowym strażakom z przełomu lat dwudziestych itrzydziestych, i tym z końca XIX wieku przyświeca-ła ta sama zasada gasić ogień w budynkach ob-jętych pożarem, ratować mienie i ludzi.

1 AA. Z dziejów fary, „Gazeta Wyborcza” 2006, nr z 24 kwietnia,s. 5.

2 J.R. Szaflik, Dzieje Ochotniczych Straży Pożarnych, Warszawa1985.

3 Dziennik Praw Nr 22, t. 6, St. Petersburg 1820, s. 339.


4 Tamże, §7 „Dla utrzymania sikawek w stanie używalności i za-bezpieczenia ich od zepsucia, kominiarze mają być przy ugodziezobowiązani, aby za każdą rewizją kominów doświadczali sika-wek, biorąc do pomocy kilku zręcznych ludzi, których Burmistrzwyznaczy, aby na przypadek użycia sikawek nabrali potrzebnej


zdolności. Burmistrze odpowiedzialni będą za dobre utrzymaniesikawek”, s. 344.

5 Tamże, §6 „Wykopywanie i utrzymywanie studzien, których licz-bę stosownie do domów mieszkalnych Komisarz Obwodowyoznaczy, kosztem właścicieli domów uskutecznione być powin-no, oprócz studnie publiczne gdzieżby te kosztem kas miejskichdotąd były utrzymywane”, s. 343.

6 Z. Gloger, Encyklopedia staropolska ilustrowana, Warszawa 1978,t. 4, s. 424 „Węborek–kubełek drewniany z klepek, z pałąkiemczyli kabłąkiem do noszenia wody”.

7 W. Pilawski, Historia sikawek, motopomp i samochodów pożar-niczych, Warszawa 1994, fot. 8.

8 Tamże, fot. 25.

9 J. Pluciński, Ochrona pożarowa w Świnoujściu, www.iswinouj-scie.pl/im/artykuly/22180_080520122.jpg

10 Archiwum Państwowe w Płocku (dalej: APP), Akta miasta Płoc-ka, sygn. 211, k. 109.

11 APP, Akta miasta Płocka, sygn. 211, k. 124.12 APP, Akta miasta Płocka, sygn. 211, k. 125.13 APP, Akta miasta Płocka, sygn. 211, k. 125 rewers.14 Żiwopisnaja rosija, Moskwa 1896, t. 4 cz. 2 s. 15215 APP, Akta miasta Płocka, sygn. 211, k. 175.16 APP, Akta miasta Płocka, sygn. 211, k. 176.17 K.J. Waluś, 21 Muromski Pułk Piechoty. Historia i płockie ślady,

Płock 2012, s. 9.18 Kalendarz Płocki 1876, Warszawa 1875, s. 122–129.

BARRACKS VOLUNTEER FIRE BRIGADE


The struggle with the element of fire has lasted from the beginning of time. It was difficult anddangerous. Fire was caused as a result of carelessness in rural cottages and urban buildings, andsometimes it was caused deliberately. It was extinguished spontaneously by people directly con-cerned and neighbours. It destroyed lifetime achievements. At the turn of the eighteenth andnineteenth century people began to recognise need for organised help to fight the "red hen". Thefirst legal records were created. Separation of the furnace room, wooden walls protected with clay,obligatory chimney in a hut and its significant extension above the ridge. People also starteddesigning and building the first fire-fighting equipment such as extinguishers designed for horseand wagon, organising of the construction of water accumulation facilities and construction ofwells took place. Responsible chimney sweeps were appointed who were responsible for checkingchimneys and fire-fighting equipment, with which every home had to be supplied. The chimneysweep was also the first teacher-trainer, who had to teach the inhabitants of a building how to usehand extinguishers and maintain ladder, buckets and other fire fighting equipment. The first tracesof the Plock volunteer fire fighters are found in the military barracks. The military was equippedwith fire-fighting equipment, horse drawn extinguisher and other equipment used to protect watercontained in four churns. During the summer military manoeuvres and polygon training by deci-sions of the Płock Municipal Office the Barrack Volunteer Fire Brigade was organised, consisting ofcivilians living in the immediate vicinity of the barracks. We know their names from the years 1830and 1832.


BARTOSZ GRALICKI

DARY DZIĘKCZYNNE W PŁOCKIEJ PARAFIIPRAWOSŁAWNEJ


W parafii prawosławnej pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Płocku przy ulicy Ko-ściuszki 18, znajduje się wiele pamiątek stanowiących dary dziękczynne. W poniższym opracowa-niu przedstawiono kilka z nich. Są to głównie elementy wyposażenia świątyni – świeczniki i ikony,fundowane przez parafian wojskowych i cywilnych, zarówno ze względu na ważne wydarzeniapaństwowe i polityczne jak i z pobudek osobistych oraz związanych ze sprawami lokalnej spo-łeczności.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: parafia prawosławna Płock, dar dziękczynny, świecznik, ikona

Bóg zechciał nas przeprowadzić: przez próby,moralne męki, strach i ogromny smutek, i na końcuradość, i wdzięczność Zbawicielowi za wybawie-nie wszystkich drogich sercu, za ocalenie całej mejrodziny, od najmniejszych do najstarszych! Tendzień nigdy nie uleci z naszej pamięci. Był on zbytstraszny i zbyt cudowny, dlatego że Chrystus po-stanowił pokazać całej Rosji, że jest On w staniedziałać cuda i zbawić od oczywistej śmierci wie-rzących w Niego i w Jego wielką miłość – tymisłowami dziękował Bogu car Aleksander III wkrót-ce po wydarzeniu które miało miejsce dnia 17października 1888 roku, kiedy to razem z całąswoją rodziną wracał z krymskiej rezydencji. Po-ciąg którym podróżowała rodzina carska wykoleiłsię około 7 wiorst od stacji Borki w guberni char-kowskiej. Silny wstrząs spowodował, że wagon re-stauracyjny w którym car wraz z rodziną spożywa-li śniadanie spadł z nasypu i uległ całkowitemuzniszczeniu. Ocalał tylko dach, który szczęśliwieobrócił się na bok i przykrył wszystkich pasażerówpociągu. Jak się później okazało, w katastrofiezginęło 21 osób, 24 zostały ciężko ranne, a 14 –lekko. Natomiast poważnych obrażeń nie odniósłżaden członek rodziny cesarskiej1. Ocalenie to,zostało przyjęte jako cud i znak opieki boskiej nadrodziną Aleksandra III. Wydarzenie miało miejscew dzień św. Andrzeja z Krety i starotestamentowe-go proroka Ozeasza, w związku z tym na tereniecałego Imperium wybudowano dziesiątki świątyńpod ich wezwaniem. Posiada to ścisły związek ztradycją żywą i kultywowaną w łonie Cerkwi Pra-wosławnej, odnoszącą się do dziękczynienia Bogu.W kościele wschodnim zwyczaj ofiarowywania da-rów jako blagodarenija (dziękczynienia) za po-moc i realizację próśb zanoszonych w modlitwachprzyjął bardzo rozbudowaną formę. Zależnie odmajątku jakim dysponował fundator ofiarowywa-no ikony i obrazy, elementy wyposażenia świątyni,

naczynia liturgiczne, na budowaniu cerkwi koń-cząc.

Na wieść o wypadku i ocaleniu rodziny car-skiej, wierni parafii prawosławnej w Płocku, stoli-cy guberni Cesarstwa, również postanowili złożyćofiarę dziękczynną. Ufundowano dla cerkwi dwawolnostojące świeczniki. Osadzone zostały naczterech nóżkach w formie baz kolumn. Podsta-

Fot. 1. Świecznik cerkiewny


wa otrzymała kształt ostrosłupa o ściętych naroż-nikach. Na niej opiera się trzon w kształcie bizan-tyjskiej kolumny o stożkowatej bazie, z wałkiem wpołowie wysokości, o podwójnym kapitelu. Na trzo-nie osadzono tarczę z tulejami na świece trzechwielkości ułożonych w dwa rzędy, otaczającewielką centralną tuleję w formie wazonu okolone-go ażurowym płaszczem. Tarcze świeczników rów-nież ozdobiono blaszanymi, ażurowanymi płasz-czami. Zarówno podstawę jak i trzon, udekoro-wano plecionką geometryczną, którą na podsta-wie nałożono i przymocowano śrubami. Po-wierzchnię górnego kapitelu ozdobiono splatany-mi meandrem krzyżami.

Całość opatrzono grawerowanym napisem wjęzyku starocerkiewnosłowiańskim, następującejtreści: Na pamiątkę ocalenia Domu Panującegood niebezpieczeństwa w wypadku kolejowym 17października 1888 roku, dzięki staraniom para-fian soboru płockiego2. Niestety nie można do-kładnie ustalić, kiedy świeczniki znalazły się nawyposażeniu cerkwi. W dokumentach zgroma-dzonych w parafii brak jest informacji na tematofiarowywanych przedmiotów oraz tego kto jepodarował. Prowadzono tylko księgowość zwią-zaną z majątkiem stałym i nieruchomościami.Świeczniki pierwotnie znajdowały się w świątynina dawnym Placu Floriańskim, a po roku 1919,kiedy sobór zamieniono w kościół garnizonowy3,przeniesiono je do cerkwi przy ul. Kościuszki 18,gdzie aktualnie się znajdują.

W płockiej cerkwi można odnaleźć równieżinne dary ofiarowane jako blagodarenije (dzięk-czynienie). Znajduje się w niej między innymi iko-na na której zostali przedstawieni święci: JosifPiesnopisec, książę Aleksander Newski oraz Geo-rgij. Kompozycja obrazu jest prostokątna, w gór-nej części zwieńczona półokręgiem. Ponad gło-wami świętych ukazany został siedzący na sza-rym obłoku Chrystus w różowej sukni i czerwo-nym płaszczu. W centrum znajduje się postać świę-tego księcia Aleksandra Newskiego w kolczudze,niebieskiej zbroi i purpurowo-granatowym płasz-czu. Głowę kniazia otacza srebrna, sztancowanai cięta ażurowo aureola. W dłoni dzierży on miecz.Po jego prawej stronie znajduje się sylwetka siwo-brodego starca w czarnym habicie - św. JosifaPiesnopisca trzymającego zwój, a po lewej świę-tego Georgija w ciemnobrązowym stroju. Imionapostaci znajdują się w nimbach nad ich głowami.Tło jest złote, w sztancowany i ryty, stylizowanyornament roślinny i plecionkę geometryczną. Ob-ramowanie stanowi granatowy pas wzbogaconyzłotą plecionką z niebieskimi oraz czerwonymielementami. Ikonę umieszczono w drewnianogipsowej, złoconej ramie z bogatą dekoracja pla-styczną4. Piewotnie na obrazie znajdowała siętabliczka fundacyjna o następującej treści: Ob-raz ten został podarowany na wyposażenie

cerkwi, na pamiątkę ocalenia drogocennegożycia Imperatora Aleksandra II 4 kwietnia 1866roku (pierwszy z serii zamachów na cara), dziękistaraniom żołnierzy i oficerów 6–tej dywizji pie-choty. Obraz znalazł się w cerkwi PrzemienieniaPańskiego najwcześniej w drugiej połowie 1866roku, podarowany przez gen. majora WładimiraSawicza Semekę w imieniu 21 muromskiego i 22niżegarodzkiego pułków piechoty5. Aktualnieznajduje się w świątyni na ul. Kościuszki i umiesz-czony jest na tylnej ścianie, za podestem dla chó-ru.

Wśród darów znajdujących się w cerkwi jestobraz podarowany przez małżeństwo Aleksan-dra i Olgę Mass[brak dalszego członu nazwi-ska]6. 6 sierpnia 1898 roku w podzięce Najwyż-szemu za błogosławieństwo. Małżonkowie, któ-rzy uznali iż swoje życiowe powodzenie zawdzię-czają Bożej opiece postanowili ofiarować na wy-posażenie cerkwi ikonę przedstawiającą ich pa-tronów – św. księcia Aleksandra Newskiego iśw. księżną Olgę. Wizerunki świętych przedsta-wione zostały w ornamentalnej płaskiej arka-dzie, na złotym tle. Księżna ukazana jest z lewądłonią na piersi. W prawej dzierży krzyż. Ubra-na jest w białoperłową suknię i różowoczerwony

Fot. 2. Ikona świętych: Josifa Piesnopisca, AleksandraNewskiego i Georgija (fot. Jan Waluś)


płaszcz z zieloną podszewką. Na głowie ma złotąmitrę, przykrytą białą chustą. Kniaź Aleksanderubrany jest w brązowo–czerwone buty, grana-towe spodnie i niebieski kaftan, na który nało-żona została szaroniebieska, złocona zbroja płyt-kowa z kolczugą. Postać księcia okrywa czer-wony, gronostajowy płaszcz. Prawa dłoń księ-cia spoczywa na piersi, a lewa na stoliku nakry-tym biało–złotym obrusem, na którym znajdująsię również berło i mitra wielkoksiążęca. Nadgłowami świętych przedstawione zostały złote au-reole, o koronkowym obrzeżu. W dole kompo-zycji znajduje się tabliczka fundacyjna. Całośćumieszczona jest w drewniano-gipsowej, złoco-nej ramie, za szklaną gablotą7. Ikona znajdujesię w cerkwi w tyle świątyni, za filarem, po pra-wej stronie.

Do darów pochodzących z rąk wojskowychzaliczają się również ikony podarowane w 1903r. przez dowódcę I brygady strzelców stacjonują-

cej w Płocku Iwana Benedyktowicza Bogajew-skiego dla kaplicy cmentarnej. Ofiarowano wintencji zbawienia duszy Pawły Bogajewskiej, naj-prawdopodobniej żony darczyńcy, dwie ikony:Matki Bożej z Dzieciątkiem i św. Mikołaja Cudo-twórcy. Obrazy te w późniejszym okresie zostałyumieszczone we wspólnej drewnianej oprawie,sztancowanej w gipsie w ornament geometrycz-ny i promienie oraz złoconej, a także w profilo-wanej, złoconej ramie. W górnej części znajdujesię ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem, a poniżejikona św. Mikołaja Cudotwórcy. Pierwsza z nichprzedstawia typ Hodigitrii. Twarze i dłonie są ciem-

nobrązowe, a pozostałą część deski okrywa srebr-na, trybowana i sztancowana suknia. Na zewnątrzikona zdobiona jest tłoczonym rocaille i małżo-winą. Drugi z obrazów przedstawia postać św.Mikołaja w popiersiu, en face, z księgą, w sukniwykonanej w mosiądzu, trybowanej i sztanco-wanej, częściowo srebrzonej. Na głowie święte-go spoczywa mitra od której rozchodzi się pla-styczna, ażurowa aureola. W tle z lewej widniejesylwetka Chrystusa, a po prawej Matki Boskiej.W dole całej kompozycji znajduje się tabliczka zinskrypcją w językurosyjskim: Dar Naczelnika I–wszej Brygady Strzelców Iwana WienediktowiczaBogajewskiego dla cerkwi cmentarnej św. Micha-ła za zbawienie duszy służebnicy Pańskiej PawłyBogajewskiej 25 lipca 1903 r.8.

Ikonę dla płockiej cerkwi ufundowali także ofi-cerowie 2go pułku strzelców stacjonującego wPłocku i przekazali ją na wyposażenie świątyni 9

marca 1899 roku. Obraz przedstawia MatkęBoską Poczajowską, typu Eleusis (Matka Boska zDzieciątkiem są przytuleni twarzami). Ikona za-kryta jest srebrną suknią za wyjątkiem twarzy irąk. Maryja z Dzieciątkiem, trzymanym z lewejstrony znajduje się w centrum kompozycji. Twa-rze i dłonie są szarobrązowe. Na głowach spo-czywają wypukłe, złocone korony, otoczone ema-liowanymi nimbami. Po bokach i u dołu znaj-dują się również wizerunki świętych: od lewej –św. Eliasza, św. Miny, św. Paraskiewy, św. Kata-rzyny, św. Ireny, św. Stefana oraz św. Awramija.

Fot. 3. Ikona św. księżnej Olgi i św. księcia AleksandraNewskiego

Fot. 4. Ikona Matki Bożej z dzieciątkiem i św. Mikołaj


W dole ikony znajduje sie tabliczka z informacjąo fundacji: Obraz Matki Boskiej – wierna kopiaCudownej Ikony Matki Boskiej Poczajowskiej, po-darowany na wyposażenie cerkwi dzięki stara-niom oficerów 2–ego pułku strzelców i ich ro-dzin, poświęcony w Ławrze Poczajowskiej i ofia-rowany w darze płockiemu soborowi Przemie-nienia Pańskiego dnia 9 marca 1899 roku, zprośbą o modlitwę za fundatorów, na ręce pro-

tojereja Jerzego Liwotowa9. Ikona znajduje sięna ścianie ołtarza za ikonostasem.

Darem o interesującej historii jest ikona Zaśnię-cia Matki Boskiej. Przedstawia ona apostołów zgro-madzonych wokół łoża na którym leży Maryja.Między postaciami, w głębi, stoi Chrystus z dziec-kiem w powijakach na ręku. Widoczne są jedynietwarze i ręce postaci, gdyż pozostałą część ikony

1 O. Edelman, , [online][dostęp 10 wrze-śnia 2012]. Dostępny w: http://tzarskiy-khram.narod.ru/orc.html

2 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku– świecznik cerkiewny

3 E. Piórkowska, Prawosławni w Płocku w XIX wieku, [w:] DziejePłocka t. II, s. 352–354.

4 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku–


ikona św. J. Piesnopisca, A. Newskiego i Georgija5 K.J. Waluś, 21 Muromski Pułk Piechoty. Historia i płockie ślady,

Płock 2012, s. 53.6 Stan tabliczki fundacyjnej umieszczonej na ikonie nie pozwala

na odczytanie pełnego nazwiska7 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku

– ikona św. księżnej Olgi i św. księcia Aleksandra Newskiego8 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku

Fot. 5. Ikona Poczajowskiej Matki Boskiej

zakrywa posrebrzana suknia. Nad głowami Mat-ki Boskiej i Chrystusa znajdują się półkoliste, ażu-rowe nimby przynitowane do sukni. Całość opa-trzona jest tabliczką z napisem: Na pamiątkę sza-nownemu księdzu Mikołajowi Krasnikowowi odwdzięcznych parafian cerkwi w Luszniewie 2 lute-go 1903 roku10. Obraz ten, podarowany księdzuMikołajowi, znalazł się w bliżej nieznanych oko-licznościach w płockiej świątyni. Jedna z hipotez

dotyczących jego pochodzenia sugeruje iż znalazłsię tu ze względu na pokrewieństwo pomiędzy Mi-kołajem Krasnikowem a proboszczem płockiej pa-rafii z lat 1945–1966 ks. Walentym Krasnikowem.Powyższy dar znajduje się za ikonostasem.

Prawosławie jest obecne w historii Płocka, adzieje parafii prawosławnej są ściśle związane zlosami naszego miasta. Wiele pamiątek doku-mentujących życie prawosławnych płocczan i nietylko, znajduje się w posiadaniu parafii pod we-zwaniem Przemienienia Pańskiego. Jest to bo-gate źródło dla badań nad historią Płocka odXIX wieku po dzień dzisiejszy.

Fot. 6. Ikona Zaśnięcia Matki Boskiej


SELECTED EXAMPLES OF THE THANKSGIVING GIFTS OF THE ORTHODOX PARISH IN PŁOCK


The first Orthodox believers appeared in Plock at the first half of the 19th century. Their appe-arance in the local community was involved with an influx of Orthodox Russians during thepartitions. Originally there were Russian soldiers and their families, but next the number of civilianincreased. The Orthodox parish dedicated to the Transfiguration of the Lord was created for themin 1867. Initially the Orthodox church was located on Florianski Square (now Warsaw Defenders'Square) but after 1919 it was relocated to the current place – on Kosciuszki Street. Many souvenirsconnected with history of Plock's Orthodox parish are kept in the church.

– ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem i ikona św. Mikołaja9 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku

– ikona Poczajowskiej Matki Boskiej

10 Akta parafii prawosławnej w Płocku, karta ewidencyjna zabytku– ikona Zaśnięcia Matki Boskiej


JANINA ŚMIECIUSZEWSKA–ROŚCISZEWSKA

KARTKA Z DZIENNIKA (19 SIERPNIA 1920 R.)

Abstrakt

Tekst jest fragmentem dziennika, prowadzonego przez Janinę Śmieciuszewską od 1915 r.18 sierpnia 1920 r. 16–letnia wówczas Janina Śmieciuszewska, członkini Służby Narodowej

Kobiet Polskich, była jedną z organizatorek oporu wobec zajmujących Płock wojsk bolszewickich.Na czele za improwizowanego oddziału broniła rejonu Rynku Kanonicznego, a następnie pomaga-ła rannym, m.in. ratując od niechybnej śmierci jednego z żołnierzy. Za swoją postawę została 10kwietnia 1921 r. odznaczona przez marsz. Józefa Piłsudskiego Krzyżem Walecznych

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: wojna polsko–bolszewicka 1920 r., obrona Płocka w 1920 r., Janina Śmie-ciuszewska–Rościszewska

19 sierpnia 1920 r.

To ci dzionek przeżyłam. Nigdy go nie zapo-mnę! Wczoraj rano, spełniając rozkaz komen-dantki Służby Narod.[owej] Kob.[iet] Pol.[skich]1pojechałam do okopów rozdać żołnierzom czystąbieliznę i środki opatrunkowe. Byli ze mną dwajżołnierze do pomocy. Strzelali, więc konie z furązostawiliśmy na przedmieściu i ruszyliśmy polemdo okopów. Żołnierz zbierał brudną bieliznę donaszej pralni, a ja wydawałam czystą. W oko-pach nie było wesoło. Wszyscy byli bardzo przy-gnębieni. Był to oddział spieszonej Jazdy Tatar-skiej2. Starałam się dodać im otuchy, mówiąc, żewszystko będzie dobrze, choć sama nie bardzow to wierzyłam. Bo i jak może być dobrze, jeślinp. przy karabinie maszynowym nie ma wiadrado wody. Cóż oni zrobią? Postukają trochę, ka-rabin się rozgrzeje i – kaput! Także z mapamiokropność! Pytali mnie oficerowie, czy nie mamyw naszej organizacji mapy okolicy Płocka. A i teokopy – pożal się Boże jakie – ledwie głowę wnich można schować, a w dodatku nie ma łączno-ści, przerwy ogromne między jednym odcinkiema drugim. Trzeba przebiegać gołym polem. I jaktu łączność utrzymać?

Byłam niespokojna, bo starałam się tego nieokazywać. Tatarzy siedzieli ponurzy, wzdycha-jąc do swoich koni, bo to z braku piechoty wsa-dzili ich do tych okopów. Z ciężkim sercem do-brnęliśmy do ostatniego punktu. Dalej już niebyło wojska. Podobno poszli naprzód odbieraćbolszewikom jakąś wieś, zdaje się Trzepowo iokopy w tej części miasta nie były bronione.Były puste, bo rezerwa jeszcze nie nadciągnęła.Atak miał nastąpić w każdej chwili. Objuczeniworami z brudną bielizną skakaliśmy po poluod dołka do dołka, niczym żaby i tak dostali-śmy się do przedmieścia, do naszych koni.

Z oddali dochodził coraz głośniejszy grze-chot strzałów karabinowych i maszynowych, atakże grzmot artylerii. Po powrocie do gimna-zjum, gdzie mieściła się Służba Narod. KobietPolskich3, zdałam w pralni bieliznę, złożyłamraport i wracam do domu. Aż tu patrzę: corazwięcej żołnierzy zaczyna biec od strony, w którąidę. Byłam, akurat naprzeciwko cerkwi4. Patrzę– biegnie znajomy doktor wojskowy5. Pytam –„Co się stało?" On biegnie, więc i ja przyłączamsię do niego, pytając – „Co się stało?” (Nie znamjeszcze tak dobrze miasta, myślałam, że spieszydo szpitala). Nim mi zdołał odpowiedzieć, zo-baczyłam już w dole zza drzew Wisłę i zapcha-ny żołnierzami most. Na moje pytanie odpo-wiedział wreszcie: – „Widzi siostra, uciekamy!Bolszewicy w mieście!” (Nazywają mnie nierazsiostrą z racji białego fartucha i chusteczki). Po-wiedziawszy to wmieszał się w tłum uciekają-cych.

Zatrzymałam się i patrzę. Jakiś żołnierz – sa-nitariusz, uciekając wsypał mi do fartucha mocpaczek opatrunkowych. Machinalnie zawinęłamje w połach fartucha, by ich nie pogubić i pa-trzyłam dalej w osłupieniu, co to wszystko zna-czy. Nagle przypomniał mi się podobny obrazuciekającego wojska, jaki widziałam pod Wil-nem w 1919 r. Uciekali wtedy bolszewicy…Uczułam, że nie będę mogła żyć z tym wspo-mnieniem: to i nasi też tacy!... Co znaczy jednomoje życie – głupstwo!

Pobiegłam do gromady żołnierzy, którzy niemogąc się dostać na most rzucali ładownice ikarabiny, chcąc się widocznie wpław przedostaćna drugi brzeg. Ogarnął mnie taki spokój, żesłyszałam i widziałam wszystko dziwnie prędko ijasno. Wysoko nad nami z prawej strony byłosłychać trzask karabinów maszynowych. Tam wi-dać – walczą! Z lewej strony koło katedry – cisza…


Stanęłam wśród tych uciekinierów i zaczęłam immówić o tym, że trzeba tam iść, ale nikt nie słu-chał. Wtedy chwyciłam porzucony karabin woła-jąc: – „Chłopcy, to nie takie straszne! Ja wracamdo miasta! Kto ze mną?” Jakiś mały, może dwu-nastoletni łobuziak nadwiślański podniósł drugikarabin i pobiegliśmy pod górę ulicą Mostową.Żołnierze nagle otrzeźwieli. Kilkunastu chwyciłokarabiny w ręce i biegliśmy razem. Po drodzedołączyło się do nas jeszcze kilku żołnierzy i ran-ny w palec oficer, którego próżno starałam sięprzekonać, żeby objął nad nami dowództwo6.Tłumaczył się, że to „nie jego oddział”, że „niewie co ma robić i nie zna miasta”, ale biegł znami. I tak się jakoś śmiesznie złożyło, że wszy-scy robili to, co ja. Gdy zatrzymywałam się – ioni stawali, gdy biegłam – i oni biegli ze mną.Serce kołatało, pulsowało okropnie, a przez gło-wę przebiegały tysiące myśli – „Czy robię do-brze? Czy nie mieszam jakichś planów wojsko-wych? Czy może niepotrzebnie narażam tychżołnierzy, co mi zaufali? itp. itp.”.

Kule zaczynały prażyć. Dopadliśmy jakichśmurów. Żeby nie narażać życia żołnierzy posu-waliśmy się dalej ostrożnie, przykuleni. Wyjrza-łam przez druty, jakie były na tym murowanymogrodzeniu, co jest przed nami. Okazało się, żepo tym placu przed odwachem7 jeździli już nakoniach bolszewicy. Cofnęłam się do naszych izza tych murowanych ogrodzeń gruchnęliśmy donich salwą (ja nie strzelałam, bo oddałam ka-rabin i trzymałam wciąż te opatrunki). Paru za-chwiało się, jeden runął z konia, a reszta – zwiałaku placowi przed Magistratem8. Plac więc przedodwachem był w naszym ręku. Ponieważ z nie-go rozchodziło się parę ulic, trzeba była zabez-pieczyć tyły idąc naprzód. Oficer sam więc zparu żołnierzami obsadził wyloty ulic9, a ja zresztą pobiegłam w wąską uliczkę, która biegłaod sądu i teatru do placu przed Magistratem.Myślałam, że idąc tą wąską uliczką (Gimna-zjalną) obejdziemy ich i zaskoczymy, bo w tę,którą uciekali, nie warto było iść. Oczekiwalinas tam i przygotowali się, a jakby zobaczylinasze małe siły, przeszliby niechybnie do ata-ku. Gdy wbiegliśmy w Gimnazjalną, na prze-ciwległym końcu której mieścił się klasztorek sióstrMatki Bożej Miłosierdzia zobaczyliśmy, że tamwłaśnie stoi konny oddział. Z daleka wyglądałna Jazdę Tatarską (Istotnie, jak się później do-wiedziałam ubrany był w mundury pozdzieranez pozabijanych Tatarów „naszych”10).

Zrobiłam tu okropne głupstwo, którego niezrobiłby żadem prawdziwy dowódca. Zamiastzbadać kto i co, jak skończona idiotka zawoła-łam: – „Chłopcy, to nasi, Tatarzy!” Zwiodło mniei to, że oni machali do nas rękoma, wołając –„swoi, swoi”. Jak skończony bałwan rzuciłamsię naprzód w ulicę, a moi za mną! Ubiegliśmy

parę kroków, gdy gruchnęła salwa. Szczęściemzgórowali i nic nikomu się nie stało. Zdążyliśmyz powrotem dopaść murów i kryjąc się za rógulicy oddaliśmy pięknym za nadobne. Oni więcteż musieli się skryć za tamten róg. O posuwa-niu się naprzód nie można było myśleć. Trzebawięc było bronić tego placu i trzymać go zawszelką cenę, bo przecież to droga na ten za-pchany most.

Waliliśmy więc jedni do drugich, obtłukująctynki i mury tak, że w końcu kurzem okryci wy-glądaliśmy jak młynarze. Aż tu skądś z boku(jak dziś wiem od strony ogrodów mariawickich)zaczęły się na nas sypać kule. Ten i ów obejrzałsię trwożnie. Wciąż oczekiwałam, że przyjdzienam ktoś z pomocą, ale nic i nic. Zaczęłam sięw duchu niepokoić, kto wie, może źle robię,trzymając się tu, może tam w sztabie mieli inneplany, a ja tu psuję, a w dodatku narażam nie-potrzebnie życie tej gromadki, która tak dziel-nie trzyma się bez dowódcy. Ten i ów zaczął sięwycofywać za gmach sądu i wkrótce zostałamsama z dwoma żołnierzami, osłaniając ten od-wrót. Cofnęliśmy się w końcu i my do tego ogro-du. Widać już było w dole Wisłę… Tu nas dosię-gły kule. Jeden z żołnierzy padł zabity na miej-scu. Drugi ranny został w kolano. W pierwszejchwili instynktownie chciałam biec dalej, aleopanowałam się. Nic tam już po mnie, a tuobowiązek nakazuje zostać z tymi, których naśmierć prowadziłam. O jedną dziewczynę mniej– dziury w niebie nie będzie…

Temu, co upadł twarzą do ziemi nic już po-móc nie mogłam. Nachyliłam się nad drugim.Zauważyłam, że był to widocznie świeży ochot-nik, bo nie miał nawet munduru, tylko sportoweubranie. Nie biorąc się do opatrunku, zdjęłammu czym prędzej pas z ładownicami i razem zkarabinem i legitymacją żołnierską (StanisławaJeziorańskiego) wyrzuciłam to w gęste krzaki.

Wtedy dopiero zaczęłam robić mu opatrunekupominając, by mówił bolszewikom, że jest ran-nym robotnikiem, który przypadkowo tu się zna-lazł i nie ma nic wspólnego z wojskiem. Zaled-wie zdążyliśmy się umówić, gdy zza gmachu sąduwyjechał oddziałek bolszewickiej kawalerii. Zo-baczywszy nas z daleka zmierzyli do nas z ka-rabinów. Wstałam, wysunęłam się naprzód i –podnosząc ręce do góry – zawołałam: – „Niestrelajcie! Tut niet sołdat! A tot ranienyj raboczijnaszołsia zdies słuczajno!”11 Podjechali wówczasdo nas śmiało. Wiedziona dziwnym jakimś we-wnętrznym nakazem podsunęłam się do nichbliżej, poklepałam po karku pięknego konia,tego co jechał przodem pochwaliłam, że jestładny i zapytałam spokojnie, czy są z oddziałusłynnego Budionnego.

Odpowiedzieli: „Niet, Budionnyj tiepier najugu, my kubanskije kozaki”12. Powiedziałam,


że przyjemnie mi poznać kubańskich kozaków,którzy dzielnie bili Niemców, znają się na pra-wie wojennym i na pewno nie zabiją bezbron-nych. Patrzyli na mnie jakby zdziwieni. W koń-cu jeden z nich zawołał ukazując rannego: – „Aeto kto?”. Powiedziałam, że ranny robotnik, aon na to: – „Nu charaszo, tak my jego i prikoń-czym, puść nie muczitsia”13 i rzucił się na ranne-go. Zasłoniłam go rękoma, wołając: – „To wstyd,żebyście mogli podobnie myśleć!"

Zaczęli się między sobą kłócić. Jedni krzyczeli„ubić!”, inni – „niet!” W końcu jeden z nich, ten,co jechał przodem, powiedział: – „Nu charaszo!Iditie siostra wpieriod i pokazywajtie, gdie zdieswaszi”14. Powiedziałam, że jestem na froncie dlarobienia opatrunków, a nie prowadzenia żołnie-rzy, którzy wstydziliby się przecież babskiego prze-wodnictwa. Uśmiechnął się (inni też) i powiedział:– „Nu charaszo! Gawarit to wy umiejetie. No,wsio taki, wy gieroj siostra. U nas takich niet,czto pod pulami s ranienymi sidiat. – A u naswsie!”15 zawołałam za odjeżdżającymi.

Nie kończąc opatrunku, którego nie rozpo-częłam nawet, pomyślałam, że trzeba drapnąć ztego miejsca. Przyjdzie inny oddział, która nasbliżej widział i może być źle. A jeśli dadzą łupniatym, co pojechali, to wracając zemszczą się nanas. Trzeba uciekać, ale jak? Ranny iść nie może.Podciągnęłam go z trudem do muru. Mówił, żenie może stanąć, wił się z bólu. Powiedziałam,że nie ma gadania, musi i koniec. Dźwignęłamgo jakoś w górę i – nie słuchając jego jęków –ciągnęłam w uliczkę do najbliższej bramy. Szedł.Opierał się o mur i o mnie. Jak na złość pierwszabrama była zamknięta. Dopiero drugą udało misię otworzyć. Weszliśmy, a raczej – wtoczyliśmysię na podwórze. Ranny osunął się na brzuch, aja czym prędzej zatarasowałam bramę. Zoba-czyli nas ludzie z okien sutereny i wybiegli namna pomoc. Wciągnęli nas oboje półprzytomnychdo tych suteren. Tam rannym zaopiekowały siękobiety, a ja chwilę odpoczęłam, po czym po-stanowiłam iść, bo może tam, na ulicy jeszczektoś potrzebuje pomocy.

Mój dzielny żołnierzyk Stanisław Jeziorańskizaczął mnie prosić, żebym nie szła, bo mogątam być bolszewicy. Powiedziałam mu, że onbohatersko do końca spełnił swój obowiązek, aja jeszcze swego nie spełniłam, a mam pełenfartuch opatrunków. Pożegnaliśmy się. Wybie-głam na ulicę. Na placu przed odwachem, któ-ryśmy najpierw zdobyli, byli nasi. Między nimi ici, co ze mną przyszli znad Wisły. I ten ranny wpalec oficer, a obok niego drugi energicznie ko-menderował obroną i kazał budować barykady(Dowiedziałam się dziś, że to był porucznikEdward Świstelnicki). Kamień z serca mi spadł.A więc nie na próżno poszły nasze wysiłki i zro-biliśmy widać to, co trzeba było zrobić. Zgłu-

piałam z radości. Dopadłam do tego poruczni-ka Świstelnickiego i plotłam mu coś, czego niemogę sobie przypomnieć. Dowiedziałam się odniego, że sytuacja w mieście jest już opanowa-na i że będziemy się bronić do upadłego.

Okazało się, że mimo posiłków i tego dziel-nego oficera nie mogliśmy się dalej posunąć itkwiliśmy na tych pozycjach, jakeśmy za pierw-szym razem zdobyli. Rannych było tylko dwóch,a i tych zabrała do domów ludność cywilna.Byli lekko ranni, a tam był i doktor i apteka wpobliżu. W ogóle ludność cywilna, gdzie tylkomogła – pomagała. Jakaś dzielna dziewczynanosiła wodę spragnionym żołnierzom, inni znosilipaczki i ziemię na barykady. Jakiś staruszek przy-płacił to życiem i został zabity obok tego bol-szewika, co padł, gdyśmy dali pierwszą salwę.

Z papierów tego kozaka dowiedzieliśmy się,że to był „komisar Priwiezencew”. Śmierć starusz-ka spędziła z placu ludność cywilną. Ja stałamwówczas koło rannego przy słupie ogłoszenio-wym. Opatrywałam go, ale ruszyć się nie mo-głam poza ten słup, bo natychmiast z Warszaw-skiej padały salwy. I tak on leżał, a ja przy nimstałam. Z każdej bramy jednak leciały ku namżyczliwe spojrzenia i pomoc dla żołnierzy: pa-pierosy, owoce, różności. W tym współdziałaniucywili z wojskiem było coś tak wzruszającego, żeuklękłam za tym słupem Bogu dziękując za tozjednoczenie serc w wielkim pragnieniu zwycię-stwa. Przypomniało mi się, jak to u nas w Ma-ciejkowie Niemcy szydzili, że przecież gołymi rę-koma Polski nie wywalczymy. A oto Bóg sprawił,że ich karabinami wojujemy.

Takie różne myśli przychodziły mi do głowyza tym słupem ogłoszeniowym koło tego ranne-go, którego w żadem sposób nie dawało się stam-tąd zabrać, choć widziałam, że chcieli mnie znim wyciągnąć. Tak, tak, bo „Polska to wielkarzecz”. Dopiero, gdy na dobre się ściemniło, nad-biegł porucznik Świstelnicki z dwoma żołnierza-mi. Położyli rannego na kocu i tak stamtąd wy-szli cało. Żołnierze pilnowali rogów ulic i tej ba-rykady. Było ciemno. Rannych nigdzie już niebyło.

Jakaś dziewczyna, co i przedtem nam po-magała, wciągnęła mnie do bramy mówiąc: –„Niech siostra u nas odpocznie!” Poszłam zanią do jakiegoś mieszkania na piętrze. Tam,gdy ze zmęczenia usiadłam na dywanie, wyj-rzał na mnie zza kanapy chowający się tam jakiśwąsal. Moja dobra opiekunka, która była jegosłużącą, przyniosła mi gruszek, które mnie bar-dzo orzeźwiły.

Ponieważ strzelanina ucichła, pan domu wy-szedł spod kanapy i razem ze swą matką sta-ruszką uradzili, że najbezpieczniej będzie w jegoaptece16. Poszliśmy więc do jego apteki. Po dro-dze zauważyłam, że jakoś więcej zrobiło się


wojska. Przedrzemaliśmy w owej aptece do świtu.Podziękowałam gospodarzom i wyszłam na uli-cę. Rzeczywiście, widocznie nocą nadciągnęłyposiłki i moc było wojska. Byli i tacy podobnopodhalanie z piórkami17. Zajęłyśmy się z tą mojąopiekunką szykowaniem herbaty dla zmęczo-nych żołnierzy.

Tymczasem nad miastem zaczął krążyć sa-molot zza Wisły, zagrzmiały działa. Zakotłowa-ło się i nasi z placu ruszyli naprzód. Poszłam i jaza nimi, bo właśnie w uliczce za placem magi-strackim miała kwaterę uciekinierską moja mamaz rodzeństwem. Po drodze jacyś ludzie cywilniłapali mnie za ręce, za coś dziękowali, coś mó-wili. Jakiś stolarz gwałtownie wcisnął mnie z in-

nymi do swego zakładu i z trumny wyciągnąłbutelczyny tam chowane. Częstował całe to to-warzystwo wołając, że pije moje zdrowie. Led-wie się wykręciłam z całego tego towarzystwamówiąc, żem skautką i nie piję. Uciekłam. Uli-ce pełne były ludzi. Oglądano zniszczenia, opo-wiadano o dzikości kozaków. Karetka pogoto-wia zabierała rannych i zabitych. Szłam jak weśnie ze zmęczenia i wzruszenia, że jednak dali-śmy im radę.

Odpisane z dziennika prowadzonego od roku1915

Szaniec, 4/XII-74Janina ze Śmieciuszewskich–Rościszewska

Źródło - Dział Rękopisów TNP, sygn. R.- 537, spuścizna po Marceli-nie Rościszewskiej

Przygotował do druku– Grzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz Gołębiewski


1 Była nią Marcelina Rościszewska, późniejsza teściowa autorkidziennika, ponieważ Janina Landsberg–Śmieciuszewska wkrót-ce wyszła za mąż za jej syna Lecha Rościszewskiego.

2 Spieszony szwadron dowodzony przez rtm. Włodzimierza Rych-tera z tatarskiego pułku ułanów.

3 Gimnazjum Żeńskie im. Hetmanowej Reginy Żółkiewskiej przyul. Kolegialnej 23.

4 Na pl. Floriańskim.5 Mjr dr Tadeusz Mejer, oskarżony później o pozostawienie szpita-

la, tłumaczył się poleceniami gen. M. Osikowskiego, został unie-winniony.

6 Dotychczas nie udało się zidentyfikować owego oficera.7 Plac Kanoniczny.8 Stary Rynek.9 J. Landsberg–Śmieciuszewską w swoich relacjach wymieniają por.

Iskander Achmatowicz i rtm. Romuald Borycki. Zob. I. Achmato-wicz, Obrona Płocka w roku 1920 (wspomnienia uczestnika), „Rocz-nik Tatarski”, t. 1, 1932, s. 244; R. Borycki, Epizod z wojny polsko–bolszewickiej 1920 roku. Płock, VIII 1920 r., przygot. do druku G.Gołębiewski, „Notatki Płockie” 2010, nr 1, s. 28.

10 Spieszony szwadron tatarskiego pułku ułanów został rozbityw czasie walk pod Trzepowem.

11 Nie strzelajcie! Tu nie ma żołnierzy! A ten ranny robotnik znalazłsię tu przypadkowo.

12 Nie, Budionny teraz jest na południu, a my jesteśmy kubańskimikozakami.

13 No dobrze, więc my skończymy z nim, nich się nie męczy.14 No dobrze, idź siostro naprzód i pokazuj, gdzie są wasi.15 No dobrze. Mówić to wy umiecie. Ale wszystko jedno jesteście

bohaterem. My takich nie mamy, które by pod kulami opiekowa-ły się rannymi. – A u nas takie wszystkie.

16 Właścicielem apteki był wtedy Bolesław Włodkowski, założycieli pierwszy prezes Płockiego Towarzystwa Racjonalnego Polowa-nia. Strzelać więc umiał, ale widocznie odwagi starczyło mu tylkodo zabijania zwierząt (informację identyfikującą B. Włodkowskiegozawdzięczam kierowniczce Działu Historii w Muzeum Mazowiec-kim p. Barbarze Rydzewskiej). Biogram B. Włodkowskiego zob.– A.J. Papierowski, J. Stefański, Płocczanie znani i nieznani, Płock2002, s. 638–639.

17 I batalion 102 pułku strzelców podhalańskich.

A CARD FROM A DIARY


On the 18th August 1920 the 16-year–old Janina Śmieciuszewska, a member of the NationalService of Polish Women was one of the organisers of resistance to the Bolshevik forces, whichwere occupying Płock. At the head of an improvised branch she was defending an area near theCanon Market, and next she was helping the wounded, she saved one the soldiers from certaindeath. For her conduct Marshal Józef Piłsudski decorated her with the Cross of Valour by on the10th of April 1921.


MICHAŁ SOKOLNICKI

PŁOCKA ORGANIZACJA POLSKIEJ PARTIISOCJALISTYCZNEJ WOBEC NAJAZDU

BOLSZEWICKIEGO W 1920 ROKU(PRZYCZYNEK HISTORYCZNY)


Płocka organizacja Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) przed najazdem bolszewickim na Płockutworzyła Robotniczy Komitet Obrony oraz tajną organizację. Organizacja ta miała zadaniadywersyjne. PPS działała samodzielnie i nie współpracowała z organizacjami prawicowymi.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: Płock 1918–1939, 1920, wojna polsko–bolszewicka, Polska Partia Socjali-styczna

Problem stosunku płockiej organizacji PolskiejPartii Socjalistycznej do najazdu bolszewickiegojest w dotychczasowej literaturze słabo rozpozna-ny. W monumentalnej pracy Tadeusza Świeckie-go i Franciszka Wybulta1 z 1932 roku został je-dynie zasygnalizowany w kontekście rozważań oZwiązku Obrony Ojczyzny i komitecie utworzo-nym przez Tadeusza Sułowskiego oraz podroz-dziale: „Związek Obrony Ojczyzny ugrupowańlewicowych”. Autor najważniejszego jak dotych-czas opracowania dotyczącego obrony Płocka w1920 roku2 Grzegorz Gołębiewski wspomina je-dynie o wiecu wzywającym do wstępowania wszeregi Armii Ochotniczej zorganizowanym przezPPS z udziałem posła Mieczysława Niedziałkow-skiego. Nieco więcej miejsca poświęcają temuzagadnieniu A. Papierowski i J. Stefański w dwu-częściowym artykule3 opublikowanym w dwu ko-lejnych numerach „Notatek Płockich” w 1998roku, nawiązując do informacji zamieszczonychw pracy Świeckiego i Wybulta.

Tymczasem w literaturze przedmiotu funkcjo-nują jeszcze dwie prace rzucające nieco światłana omawiany temat. Nawiasem mówiąc wydajesię on wart podjęcia, gdyż dotyczy stosunku ru-chu lewicowego i robotniczego, jakim niewątpli-wie była Polska Partia Socjalistyczna do wyda-rzeń, w rezultacie których dojść miało do zapro-wadzenia w Polsce ustroju mającego przynieśćrobotnikom i innym uciskanym grupom społecz-nym wyzwolenie i powszechny dobrobyt. W isto-cie mamy w tym przypadku do czynienia ze zde-rzeniem idei socjalistycznej z komunistyczną, któreto tak często bywały później mylone.

Mówiąc o dwu innych pracach mamy na myślimonografię Artura Leinwanda pt. „Polska PartiaSocjalistyczna wobec wojny polsko–radzieckiej1919–1920”4 oraz jedno ze wspomnień płoc-

kiego działacza komunistycznego KazimierzaMariańskiego zamieszczone w historycznymkwartalniku partyjnym „Z Pola Walki”5.

Warto zwrócić uwagę na to, iż praca A. Lein-wanda, choć wydana w 1964 roku, mimo ko-niecznych i oczywistych dla tamtych lat zdańwartościujących i komentujących opisywane wy-darzenia, nie zdezaktualizowała się i pozostajewciąż podstawowym odniesieniem dla tematuudziału PPS w wojnie z bolszewikami.

Wobec postępów ofensywy bolszewickiej zczerwca–lipca 1920 roku, w PPS, „która miałatradycje i doświadczenia w dziedzinie wojskowej(Organizacja Bojowa PPS, Legiony, POW, Mili-cja Ludowa)”6 utworzony został Wydział Wojsko-wy, którego celem było m.in. prowadzenie wer-bunku oraz tworzenie – w porozumieniu z wła-dzami wojskowymi – specjalnych oddziałów woj-skowych. Wydział Wojskowy wyznaczył swychpełnomocników przy okręgowych komitetach ro-botniczych PPS, m.in. również w Płocku7. Wy-mieniliśmy powyżej tylko te dwa cele, gdyż sąone istotne kontekście działalności PPS w Płoc-ku. Na wspomnianym już wiecu, który odbył się24 lipca 1920 roku, M. Niedziałkowski wzywałrobotników do wstępowania w szeregi wojska,przy czym deklarował, iż robotnicy będą walczyćz bolszewikami pod własnym, czerwonym sztan-darem8. Realizował on w ten sposób werbunko-we zadania Wydziału Wojskowego, zaś hasłowalki pod czerwonym sztandarem, było spełnie-niem zapowiedzi, iż w oddziałach utworzonychprzez PPS zaprowadzony będzie „regulamin so-cjalistyczny”9.

Powoływanie specjalnych oddziałów wojsko-wych, w związku z pogarszającą się w końculipca 1920 roku sytuacją na froncie, przybrałopostać tzw. akcji specjalnej, tj. tworzenia „grup


wywiadowczych, oddziałów dywersyjnych i par-tyzanckich na tyłach Armii Czerwonej”10. Jest todla nas o tyle istotne, że Leinwand potwierdzadziałalność tego typu grup w Płockiem11. Po-wrócimy jeszcze do tego zagadnienia.

W tym momencie wróćmy natomiast do tychkilku zdań na temat udziału PPS w przygotowa-niach do odparcia najazdu autorstwa Świeckie-go i Wybulta. Otóż według nich lewica (konkret-nie PPS) była nieufna wobec inicjatyw prawicy tj.Związku Obrony Ojczyzny utworzonego przez T.Świeckiego na początku lipca 1920 roku i Oby-watelskiego Komitetu Obrony Państwa PowiatuPłockiego założonego przez T. Sułowskiego wdniu 16 lipca. Według obu autorów PPS (w poro-zumieniu z ludowcami z PSL „Wyzwolenie”) utwo-rzyła swój tajny Związek Obrony Ojczyzny, nie-związany z ogólnopłockim ZOO12. 1 sierpnia1920 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych po-wołało Związek Obrońców Ojczyzny, mający„tworzyć oddziały partyzanckie do działań dy-wersyjnych na tyłach Armii Czerwonej”13. Do tegożzwiązku właśnie przystąpiła PPS. Dalej Leinwandinformuje, iż tenże ZOO rozwinął działalnośćdywersyjną (o czym już wspomnieliśmy) m.in. wPłockiem14.

Wydaje się więc, iż pisząc swe opracowanieŚwiecki i Wybult nie byli dokładnie poinformo-wani o szczegółach aktywności PPS w czasienajazdu bolszewickiego.

Płocka organizacja PPS, a właściwie istnieją-cy przez niej wydział wojskowy, zorganizowałoddział Związku Obrońców Ojczyzny powstałe-go w dniu 1 sierpnia. W jego powołaniu mógłwziąć udział utworzony na początku sierpniaRobotniczy Komitet Obrony (RKO) przy Okręgo-wym Komitecie Robotniczym PPS w Płocku, któ-remu podporządkowany został okręgowy wydziałwojskowy. Płock był jednym z nielicznych okrę-gów partyjnych PPS, w których powstał RKO15.

W tym miejscu musimy przejść do relacji K.Mariańskiego, ujętej w jego artykule wspomnie-niowym. Zacytujmy dłuższy fragment: „Dowiedzie-liśmy się później, że tzw. Związek Obrony Ojczy-zny miał polecenie zgładzenia kilku towarzyszyprzed wkroczeniem albo bezpośrednio po wkro-czeniu Czerwonej Armii. Poruczono jednak to za-

danie dwu olbrzymim, co prawda, ale tchórzempodszytym braciom (byli oni w latach trzydziestychaktywistami „BBS”), którzy w roku 1908 we Frakcjiomal nie pożegnali się z życiem za ucieczkę zplacówki, ochraniającej zabójcę prowokatora”16.

Dzięki szczegółom podanym przez Mariań-skiego jesteśmy w stanie zweryfikować tę infor-mację. Bracia wymienieni powyżej to Julian iPiotr Rydzewscy, członkowie PPS, rzeczywiście wlatach 30. działacze PPS dawnej Frakcji Rewo-lucyjnej17, zaś w 1908 roku członkowie Organi-zacji Bojowej PPS Frakcji Rewolucyjnej. Bynaj-mniej nie byli podszyci tchórzem, uczestniczyliw wielu akcjach bojowych, choć rzeczywiście w1908 roku z nieznanych powodów pozostawilisamotnie jednego z bojowców, następnie schwy-tanego przez policjanta carskiego18. Relacja K.Mariańskiego świadczy dowodnie o tym, że wramach płockiej organizacji PPS – właściwie jejwydziału wojskowego lub RKO – utworzono gru-pę bojową do działań dywersyjnych.

Wskazania dla członków PPS opublikowanew „Robotniku” nakazywały członkom partii prze-ciwstawianie się Armii Czerwonej oraz utajnie-nie działalności partii na zajętych terenach19.

Świecki i Wybult przytaczają przykład JózefaZaborowskiego, członka PPS w Lipnie, który zrozkazu ZOO wszedł w skład Rewkomu w Lip-nie, ale nie dlatego, aby miał współpracować zbolszewikami, ale dla niejawnej ochrony życia imienia obywateli polskich20. Świeckiego i Wy-bulta cytuje w tej materii Leinwand21.

Pod koniec sierpnia 1920 roku, gdy front prze-sunął się daleko na wschód, Wydział WojskowyPPS został rozwiązany.

Konfrontacja prac Świeckiego i Wybulta, Le-inwanda oraz wspomnień Mariańskiego pozwo-liła nam zrekonstruować działalność płockiej or-ganizacji PPS w obliczu najazdu bolszewickie-go. Wyjaśniła niejasności związane ze skrótemZOO i udziale miejscowej PPS w tej inicjatywie.

Wykazaliśmy dzięki temu, że płocka PPS –zgodnie z zaleceniami partyjnych władz – pro-wadziła pracę niepodległościową w środowi-skach, w których miała wpływy, przygotowałasię na wkroczenie armii bolszewickiej i utworzy-ła tajny oddział dywersyjny.

1 T. Świecki, F. Wybult, Mazowsze Płockie w czasach wojny świato-wej i powstania państwa polskiego, Toruń 1932.

2 G. Gołębiewski, Obrona Płocka przed bolszewikami 18–19sierpnia 1920 r., Płock 2004.

3 A.J. Papierowski, J. Stefański, Posłowie do obrony Płocka w 1920 r.(przyczynek historyczny), cz. I, „Notatki Płockie” 1998, nr 2,s. 25–33, cz. II, 1998, nr 3, s. 12–19.

4 A. Leinwand, Polska Partia Socjalistyczna wobec wojny polsko–radzieckiej 1919–1920, Warszawa 1964.

5 K. Mariański, W okresie powstawania KPRP, „Z Pola Walki” 1958,


nr 4, s. 120–129.6 A. Leinwand, dz.cyt., s. 189.7 Tamże s. 172.8 „Kurier Płocki” 1920, nr 174, 27 VII.9 A. Leinwand, dz.cyt., s. 194.10 Tamże.11 Tamże s. 197.12 T. Swiecki, F. Wybult, dz.cyt., s. 350–351; A.J. Papierowski i J.

Stefański dość szeroko rozpisują się (s. 28–29 części pierwszejprzywołanego artykułu) na temat działalności PPS–owskiego


Związku Obrońców Ojczyzny, nie powołując się w zasadzie nażadne źródła.

13 A. Leinwand, dz.cyt., s. 195.14 Tamże s. 197 (patrz przyp. 11 niniejszego artykułu).15 Tamże s. 199.16 K. Mariański, dz.cyt., s. 126.17 BBS (Bezpartyjny Blok Socjalistyczny) to pogardliwa nazwa PPS

dawnej Frakcji Rewolucyjnej, używana przez jej przeciwnikówpolitycznych.

18 M. Sokolnicki, Działalność organizacji bojowych PPS w okręgupłockim w latach 1905–1911, „Notatki Płockie” 1997, nr 2, s. 26.

19 A. Leinwand, dz.cyt., s. 212.20 T. Świecki, F. Wybult, dz.cyt., s. 350.21 A. Leinwand, dz.cyt., s.213.

THE PŁOCK ORGANISATION OF THE POLISH SOCIALIST PARTY DURING THE BOLSHEVIKINVASION IN 1920


The Plock organisation of the Polish Socialist Party (PPS) established the Workers' DefenceCommittee and the secret organisation before the attack of the Bolsheviks. This organisation wasto conduct sabotage. PPS acted alone and did not cooperate with the right-wing parties.


ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKI

ŻYDOWSKIE SZKOLNICTWO RELIGIJNENA PRZYKŁADZIE DZIAŁALNOŚCI

PRYWATNEJ ORTODOKSYJNEJ SZKOŁY ISODA TORA(PODSTAWY TORY) W PŁOCKU (1921–1939)


W artykule omówiono dzieje szkoły religijnej ISODA TORA w Płocku prowadzonej przez partięreligijną „Agudas Israel”, zrzeszającą głównie Żydów ortodoksów. Wykorzystany został szczątko-wy materiał związany z tematem, który jest przechowywany w zasobach Archiwum Państwowegow Płocku. W narracji omawiam warunki istnienia szkoły, jej problemy, a także w sposób dośćwierny odtwarzam proces dostosowania szkolnictwa religijnego do wymogów ustawy o prywat-nym szkolnictwie powszechnym. Z uwagi na szczupłość materiału, narracja zasadniczo dotyczy lat1929–1939, choć pewne odniesienia, dotyczą również okresu powstania szkoły.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: szkolnictwo religijne w II Rzeczypospolitej, Żydzi, Płock

1. Usytuowanie prawne szkolnictwa religij-1. Usytuowanie prawne szkolnictwa religij-1. Usytuowanie prawne szkolnictwa religij-1. Usytuowanie prawne szkolnictwa religij-1. Usytuowanie prawne szkolnictwa religij-nego w II Rzeczypospolitejnego w II Rzeczypospolitejnego w II Rzeczypospolitejnego w II Rzeczypospolitejnego w II Rzeczypospolitej

W przeciwieństwie do ludności polskiej, mniej-szość żydowską cechował stosunkowo niski od-setek analfabetów. Z danych GUS z 1931 r.wynika, że wśród osób starozakonnych w wieku5 i więcej lat znajomość pisania i czytania posia-dało 79,7%, zaś dla Żydów w wieku 10 i więcejlat wskaźnik ten wynosił 82,8%. Wskaźniki te byłyjeszcze wyższe w stosunku do całej ludności Pol-ski i wynosiły odpowiednio: 69,6% oraz 72,4%.Takie ukształtowanie sytuacji wynikało przedewszystkim z przekonania panującego i kultywo-wanego wśród mniejszości żydowskiej, zgodniez którym, obowiązkiem każdego ojca było ucze-nie syna Tory oraz w miarę możliwości finanso-wych – posyłanie do szkoły, bądź zatrudnianieprywatnego nauczyciela domowego”1.

Całe szkolnictwo o profilu religijnym zasad-niczo skupione było wokół jednej partii poli-tycznej – Agudas Israel, która zrzeszała orto-doksów. Zgodnie z jej założeniami, koncentro-wała się na pielęgnowaniu i krzewieniu juda-izmu. Sprawowała opiekę nad placówkamiszkolno–wychowawczymi, a od 1929 r. patro-nat nad szkołami religijnymi dla żydowskichchłopców objęła powołana Centralna Organi-zacja Oświatowa Chorew, która działała podauspicjami Agudas Israel.

Najstarszym typem żydowskiej szkoły religij-nej były chedery, prowadzone przez ubogich na-uczycieli zwanych mełamedami. Do chederówuczęszczali chłopcy w wieku od 5 do 12 lat.

Program nauczania był dwustopniowy – obej-mował naukę języka hebrajskiego, tłumaczenieBiblii oraz naukę Talmudu. Nauka w chederachopierała się przede wszystkim na metodzie pa-mięciowej i powtarzaniu na głos, a zdobywanaw nich wiedza kształciła umysł, lecz nie byłazwiązana z codziennym życiem i do niego nieprzygotowywała2.

W okresie I wojny światowej powstały na zie-miach polskich obok już istniejących szkół religij-nych – świeckie szkoły z językiem żydowskim, któ-rych początki sięgały czasów jeszcze Królestwa Kon-gresowego. Nadano im status szkół wyłącznie pry-watnych, ale cieszyły się dużym poparciem ze stro-ny władzy. Żydowskiemu Towarzystwu Religijne-mu przyznano prawo do organizowania szkół dlamłodzieży żydowskiej, zaś chedery zaliczono doszkół początkowych, z tym jednak zastrzeżeniem,że w znacznym stopniu musiały obejmować na-uczanie przedmiotów świeckich3.

Kwestia nauki początkowej została uregulo-wana w Przepisach tymczasowych o szkołachelementarnych w Królestwie Polskim z dnia 1października 1917 r., które określiły, że dzieciwyznania mojżeszowego powinny uczęszczać dopublicznych szkół elementarnych powszechniedostępnych, lub do szkół prywatnych. Zgodniez panującą praktyką językiem wykładowym miałbyć język państwowy w przypadku szkół publicz-nych, zaś w szkołach prywatnych – język na-uczania uzależniony był zarówno od woli rodzi-ców, jak i właścicieli szkół; czyli jidysz, hebraj-ski, czy nawet przejściowo niemiecki. Przewidzia-no także możliwość tworzenia osobnych szkół


elementarnych lub oddziałów przestrzegającychszabatu, co uwarunkowano odpowiednią liczbązgłoszeń ze strony rodziców4.

Warunki panujące w chederach były złe. Zaję-cia prowadzili zazwyczaj ludzie bez kwalifikacjipedagogicznych i odbywały się one najczęściej wprywatnych domach. Wiele z nich prowadziło dzia-łalność nielegalną, ponieważ ich właściciele, nieposiadali odpowiednich koncesji. Wśród uczniówprzeważali synowie ludzi ubogich. Choć pobórnauki nie był drogi, dla wielu Żydów pochodzą-cych z najbiedniejszych warstw społeczeństwa opła-cenie nauczyciela stanowiło spory problem. Napodstawie przeprowadzonej w 1935 r. ankiety w30% szkół opłata wynosiła od 2 do 4 zł miesięcz-nie, w 62% – od 5 do 10 zł, a w 8% – powyżej 10zł. W dużej części tego typu placówek istniałamożliwość wnoszenia opłaty w naturze, tzn. żyw-nością, artykułami przemysłowymi, czy nawet wformie świadczenia usług. Natomiast przedstawi-ciele zamożnej części polskiego żydostwa zatrud-niali dla swoich dzieci prywatnych nauczycieli, któ-rych nazywano preceptorami5.

Na mocy Dekretu Naczelnika Państwa z lute-go 1919 r. o tzw. przymusie szkolnym, wszyst-kie dzieci bez względu na ich narodowość, czypoglądy religijne zobligowane zostały do reali-zacji programu nauczania, zgodnie z wymoga-mi określonymi przez państwowe władze oświa-towe. Rezultatem takiego rozwiązania była po-trzeba pogodzenia nauki w chederach z obo-wiązkami w zakresie szkolnictwa państwowego.Przyjęta wówczas pragmatyka została sprowa-dzona do dwóch wariantów. Pierwszy z nich,utrzymywał tradycyjne chedery, które zwano takżeTalmud–Torą i nie podporządkował szkół reli-gijnych państwowym wymogom w dziedzinieoświaty, nie wprowadzając do programów na-uczania świeckich przedmiotów, ani języka pol-skiego. Uczęszczanie do tych szkół nie ozna-czało wypełnienia obowiązku szkolnego i dla-tego rodzice musieli posyłać dzieci do publicz-nych szkół powszechnych. Drugi wariant zakła-dał pobór nauki w chederach zreformowanych,w których tradycyjny program nauczania wzbo-gacono o przedmioty świeckie6.

We wspomnianych chederach zreformowa-nych nauka trwała 8 lat i dzieci rozpoczynały jąw 6 roku życia. Na naukę religii przeznaczonood 27 do 37 godzin tygodniowo, a na przed-mioty świeckie – około 12 godzin. Uczniów tejszkoły zwolniono od wykonywania obowiązkuszkolnego w 1922 r.

Nauczyciele przedmiotów religijnych musieliposiadać obywatelstwo polskie i wykazywać sięnieskazitelnością. Niezbędnym wymogiem byłoodpowiednie przygotowanie zawodowe. Nauczy-cieli przedmiotów o charakterze religijnym zobo-wiązano do zdania egzaminu ustnego przed Pań-

stwową Komisją Edukacyjną w Warszawie, któryobejmował znajomość biblii wraz ze znajomościąhebrajskiej gramatyki biblijnej, historię Żydów, atakże literaturę hebrajską i dydaktykę8.

Kolejne postanowienia w zakresie programu na-uczania w chederach nowego typu zawierał okól-nik Ministerstwa Wyznań Religijnych i OświeceniaPublicznego z kwietnia 1935 r., który uzależnił zgo-dę na uznanie nauki w chederach za wypełnienieobowiązku szkolnego od warunku zapewnienia re-alizacji pierwszego i drugiego szczebla programo-wego z najważniejszymi składnikami szczebla trze-ciego zreformowanej szkoły powszechnej w ciągu8 lat. Wydany okólnik określił szereg wymogów ocharakterze organizacyjnym, do których zaliczono:ilość godzin nauki przedmiotów świeckich w ciągu8 lat nie mniejszą niż 112 godzin tygodniowo; pro-gram 8–letniej nauki przewidujący na naukę języ-ka polskiego 38 godzin, 8 godzin historii, 10 go-dzin geografii, 10 godzin przyrody, 22 godziny aryt-metyki z geometrią, 5 godzin rysunków, 8 godzinzajęć praktycznych, 5 godzin śpiewu oraz 6 godzinćwiczeń gimnastycznych.

Plan zajęć przewidywał naukę przedmiotówświeckich w porach przedobiadowych i rozpo-czynających się nie później, niż po 3 godzinachnauki przedmiotów religijnych; siatkę godzin do-stosowaną do wieku i rozwoju ucznia, nie prze-kraczającą 36 godzin. Ponadto, zajęcia świetli-cowe miały trwać po przerwie obiadowej do go-dziny 1900 oraz uwzględniono w nazwie stwier-dzenie, że szkoła jest 8–letnia, 6–klasowa9.

Inną regulację w zakresie szkolnictwa wprowa-dziło pismo Ministerstwo w listopadzie 1936 r.,które uznawało szkoły żydowskie zorganizowaneprzez inne stowarzyszenia czy osoby prywatne, jed-nakże z zastrzeżeniem, uprzedniego przedstawie-nia przez właściciela szkoły konkretnego progra-mu nauczania i wychowania10.

Szkoły żydowskie o profilu religijnym były prze-znaczone wyłącznie dla chłopców, toteż swo-istym novum w oświacie były tworzone szkołyżeńskie. Pierwszą taką placówkę utworzyła wWilnie jeszcze w 1912 r. Debora Kuperstein,gdzie językiem wykładowym był jidysz, czyli

KlasyKlasyKlasyKlasyKlasy

jęz. polskirachunkihistoria

przyrodageografiageometria

razemrazemrazemrazemrazem

PrzedmiotPrzedmiotPrzedmiotPrzedmiotPrzedmiot IIIII I II II II II I I I II I II I II I II I I IVIVIVIVIV VVVVV VIVIVIVIVI VIIVIIVIIVIIVII VIIIVIIIVIIIVIIIVIII

73––––

10

64––––

10

64––––

10

4323––

12

4323––

12

42222214

42222214

42222214

Tabela 1. Tabela 1. Tabela 1. Tabela 1. Tabela 1. Rozkład godzin przedmiotów ogól-nokształcących w chederze zreformowanym7.


żydowski. Istniały również ochronki i przedszkolaz językiem żydowskim11.

2. Tradycje szkolnictwa religijnego w Płocku2. Tradycje szkolnictwa religijnego w Płocku2. Tradycje szkolnictwa religijnego w Płocku2. Tradycje szkolnictwa religijnego w Płocku2. Tradycje szkolnictwa religijnego w Płocku

Wychowaniem religijnym chłopców w Płockuzajmowały się chedery, których w początkach nie-podległości było aż 11. W chederach, oprócznauki jidysz i hebrajskiego, prowadzona była na-uka różnych przedmiotów religijnych oraz histo-rii żydowskiej. Tradycję tego typu szkolnictwaotwiera chronologicznie najstarszy cheder „Tal-mud Tora”, który należał do występującego podtą samą nazwą oddziału stowarzyszenia. W jegoutrzymaniu partycypowała gmina żydowska. Po-bierały w nim naukę dzieci pochodzące główniez biednych rodzin. Program szkolny przewidywałwychowywanie w duchu asymilacyjnym. W za-kładzie tym, w ograniczonym zakresie prowa-dzono również naukę przedmiotów świeckich. Wokresie I wojny światowej i w latach powojen-nych, na czele Towarzystwa stał J. Kowadło, zaśkierownikiem szkoły był Jechiel Meir Krawec.Ostatni, był jednocześnie lektorem języka hebraj-skiego w płockim Seminarium Duchownym12. Sie-dziba szkoły znajdowała się przy ul. Zduńskiej 5w Płocku13.

Szczególnymi zasługami dla kształtowania toż-samości narodowej dzieci żydowskich w duchu sy-jonistycznym, słynął cheder „Mizrachi". Powstał ok.1917 r. i znajdował się pod opieką partii, wystę-pującej pod tą nazwą. Siedziba szkoły znajdowa-ła się przy ul. Sienkiewicza 20 w Płocku14. Organi-zatorami chederu, podobnie jak wcześniej Żydow-skiego Gimnazjum Humanistycznego Koedukacyj-nego w Płocku byli liderzy tej partii, tj. jej prezesIcchak Aszkenazy, Szmul Sitko i ówczesny rabinPłocka Jona Mordechaj Złotnik (1878–1922)15.Było dosyć osobliwą sprawą, że za jedną z metodwychowawczych uważano stosowanie wobecuczniów kar cielesnych, co budziło sprzeciwy za-równo ze strony rodziców, jak i żydowskich władzreligijnych. Przez cały okres istnienia szkoły, aż dolikwidacji jej przez Niemców w 1939 r., jej kie-rownikiem był Żyd litwacki Komarowski. Natomiastna czele Zarządu szkoły, w omawianym okresie,stał Józef Askanas, który w 1922 r., a więc w okresiejuż Polski Niepodległej, bezskutecznie pretendo-wał do objęcia stanowiska rabina płockiego. Prze-szkodę stanowiła niedostateczna znajomość języ-ka polskiego16.

Trzecia szkoła, występująca pod nazwą ISO-DA TORA – Podstawy Tory, powstała z inicjatywyortodoksów płockich w roku 1921. Szkołę utwo-rzyli członkowie oddziału płockiego partii religij-nej Agudas Israel. Jakkolwiek nie znamy nazwiskzałożycieli szkoły, to jednak śmiało możemy są-dzić, że znajdowali się oni wśród członków Za-rządu partii, którymi w tym okresie byli: Aron Be-

kier, A. Kurlon, Joel Morsztejn, który jednocze-śnie był członkiem „Poalej Syjon”, Chaim Ro-zenberg, nauczyciel Jakir Warszawski ps. „BenAron”, „I. Warszawski”, Całka Blumowicz, JakubJózef Głowiński, J. Kohn, Mojlech Kwaśny, I. Po-czecha oraz Lewek Kilbert17. Założyciele wyłonilize swego grona Zarząd. Przez cały okres istnie-nia szkoły na jego czele stali: L. Kilbert18 jakoprezes i S. Szafranstajn19 jako sekretarz.

3. Omówienie przedmiotowych źródeł3. Omówienie przedmiotowych źródeł3. Omówienie przedmiotowych źródeł3. Omówienie przedmiotowych źródeł3. Omówienie przedmiotowych źródeł

W zespole pn. Akta Inspektoratu SzkolnegoOkręgu Płockiego [AIS] przechowywanego w Ar-chiwom Państwowym w Płocku znajduje się tecz-ka zawierająca szereg dokumentów dotyczącychdziejów Prywatnej Szkoły Ortodoksów pn. ISODATORA – Podstawy Tory, działającej w Płocku wlatach 1921-1939. Teczka zawiera niekompletnymateriał dotyczący dziejów tej szkoły. Stanowiągo nieliczne i fragmentaryczne sprawozdania in-stytucjonalne kierowane z i do szkoły przez Kura-torium Okręgu Szkolnego Warszawskiego, Inspek-torat Szkolny Okręgu Płockiego, liczne pisma kie-rownictwa szkoły oraz społecznego Zarządu Szko-ły, który spełniał wobec niej prawa właścicielskie inadzorcze, imienne wykazy nauczycieli, korespon-dencję w różnych sprawach, notatki, podania, itp.Ważnym dokumentem jest także nowelizowany wpołowie lat 30. XX w. odpis statutu szkoły, jeden znielicznych, który przetrwał zawieruchę II wojnyświatowej. Materiał zestawiony na ok. 160 kar-tach archiwalnych, zasadniczo dotyczy okresu1929–1939, Pewne jednak fragmentaryczne iszczątkowe wzmianki zawarte w materiale, po-zwalają odnieść się, co prawda w mglisty sposób,do okresu wcześniejszego. Materiał pozwala w jakiśsposób ocenić rolę szkoły religijnej w życiu spo-łeczności żydowskich ortodoksów w Płocku, w mi-nionej już epoce. Teczka została opatrzona sy-gnaturą 135.

4. Kierownictwo szkoły4. Kierownictwo szkoły4. Kierownictwo szkoły4. Kierownictwo szkoły4. Kierownictwo szkoły

Pierwszym znanym z nazwiska kierownikiemszkoły był Bimen–Lejb Zylberberg, który podjął wniej pracę jeszcze w roku 1923. Po nim funkcjękierownika przejęła aż do 25 X 1935 r. RuchlaTaub–Kawowa. Pracowała nadal w szkole dowybuchu wojny w 1939 r. ucząc przedmiotówświeckich, w tym języka polskiego i historii. W 1937r. uzyskała od Inspektoratu Szkolnego w Płockuuprawnienia nauczyciela stałego20. W roku szkol-nym 1930/31 kierownikiem szkoły, w tym rów-nież przedmiotów świeckich, został Icchak Bern-stein21. Sprawował funkcję do 29 XI 1931 roku22.Od 25 X 1935 r. jej obowiązki przejęła Sura HanaKlejnówna, która była absolwentką SeminariumNauczycielskiego Żeńskiego w Płocku. Sprawowała


je do 1937 r23. Z nieznanych przyczyn zrezygno-wała z kierowania szkołą, jednakże kontynuowa-ła pracę nauczycielską. Ostatnim kierownikiem byłJakub–Lejb Taub, nauczyciel szkół powszechnych,absolwent Państwowego Seminarium Nauczyciel-skie im. Króla Bolesława Krzywoustego w Płocku.1 IX 1937 podjął pracę jako nauczyciel i kierow-nik w miejscowej Prywatnej Religijnej Szkole Po-wszechnej w Płocku ISODA TORA pracując dowybuchu II wojny światowej. Formalnie został za-twierdzony na stanowisku kierownika przez wła-dze oświatowe 4 II 1938 roku.

5. Statut Szkoły5. Statut Szkoły5. Statut Szkoły5. Statut Szkoły5. Statut Szkoły

Od samego początku szkoła zachowywałatrzyletni kurs nauczania. Docelowym jednak za-daniem, postawionym przez właściciela szkoły,którym był płocki oddział Organizacji Żydów Or-todoksów „Agudas Izrael” było utworzenie 8–let-niej religijnej szkoły powszechnej. Uniemożliwiałten fakt brak środków materialnych. Szkoła byłautrzymywana w drodze społecznych zbiórek do-konywanych przez tą organizację. Z materiałujednoznacznie nie wynika, czy np. w utrzymaniuszkoły partycypowała żydowska gmina wyzna-niowa w Płocku. Z pomocy Zarządu gminy ko-rzystała równolegle istniejąca w Płocku szkołareligijna „Talmud–Tora”, wobec której Zarządposiadał prawa właścicielskie24. Reforma szkol-nictwa wyznaniowego żydowskiego, którą w1935 r. przeprowadzało Ministerstwo WyznańReligijnych i Oświecenia Publicznego miała nacelu zrównanie poziomu szkolnictwa religijnegoz polskim szkolnictwem powszechnym. Pocho-dzący z tego okresu znowelizowany statut szkołyświadczy o determinacji władz oświatowych dounowocześnienia tej formy oświaty. Szkoła w Płoc-ku musiała rozszerzyć działalność wprowadzającniezwłocznie oddziały szkolne piąty i szósty.Nowe zadania zostały wyraźnie zawarte w zno-welizowanym statucie szkoły, z którego ważniej-sze fragmenty przytaczam poniżej. Statut zatwier-dziło Kuratorium Szkolne Okręgu Warszawskie-go w marcu 1936 r25.

Statut Prywatnej 8–letniej 6–klasowej męskiejStatut Prywatnej 8–letniej 6–klasowej męskiejStatut Prywatnej 8–letniej 6–klasowej męskiejStatut Prywatnej 8–letniej 6–klasowej męskiejStatut Prywatnej 8–letniej 6–klasowej męskiejpowszechnej szkoły religijnejpowszechnej szkoły religijnejpowszechnej szkoły religijnejpowszechnej szkoły religijnejpowszechnej szkoły religijnej

p.n. „Isoda–Tora” /podstawy Tory/ w Płockup.n. „Isoda–Tora” /podstawy Tory/ w Płockup.n. „Isoda–Tora” /podstawy Tory/ w Płockup.n. „Isoda–Tora” /podstawy Tory/ w Płockup.n. „Isoda–Tora” /podstawy Tory/ w Płocku

§ 1Właścicielem Szkoły jest: Organizacja Żydów

Ortodoksów „Agudas Izrael” w Polsce oddział wPłocku.

§ 2Szkoła ma siedzibę w Płocku, Stary Rynek 5.

§ 3Szkoła ma za zadanie wychowawcze i naucza-

nie dzieci w wieku obowiązku szkolnego.

Szkoła przeznaczona jest dla dzieci płci mę-skiej wyznania mojżeszowego narodowości żydow-skiej.

§ 4Całkowity kurs Szkoły obejmuje 8 lat nauki,

realizując pierwszy i drugi szczebel programowywraz z najważniejszymi składnikami szczebla trze-ciego /Szkoła drugiego stopnia/.

Nauka trwa w każdym oddziale rok i dzieli sięna 2 półroczne okresy nauki.

Maksymalna ilość uczniów w klasach /oddzia-łach, grupach/ oraz stosunek ilości uczniów dopowierzchni pomieszczenia odpowiadać będzienormom przyjętych w szkołach powszechnych.

§ 5Do najniższego oddziału Szkoły przyjmuje się

dzieci po ukończeniu 6 roku zycia, nie starszeponad 8 lat.

Przyjmowanie dzieci do innych oddziałów, kla-syfikowanie, promowanie uczniów oraz wydawa-nie im świadectw odbywa się według przepisówdla publicznych szkół powszechnych. Wzór świa-dectw szkolnych ustala władza szkolna.

§ 6W szkole obowiązują języki nauczania: dla

przedmiotów ogólnokształcących – polski, dlaprzedmiotów religijno-judaistycznych – żydowski.

§ 7Nauka przedmiotów ogólnokształcących odby-

wa się stosownie do pisma Min. W.R. i O.P. z dn.4 VI 35 Nr. II–P–1336/35, według programu pu-blicznej szkoły powszechnej drugiego stopnia zrozłożeniem materiału naukowego na osiem lat,przy czym, tygodniowa ilość godzin nauk świec-kich nie może być mniejsza od 112 godzin z roz-łożeniem materiału naukowego poszczególnychprzedmiotów według załączonego planu godzin.

Nauka przedmiotów świeckich odbywać siębędzie w porze przedobiadowej i w żadnym przy-padku nie będzie zaczynać się później, niż po 2godzinach nauki przedmiotów religijno-judaistycz-nych.

Nauczanie zaś przedmiotów judaistyczno–re-ligijnych odbywa się według programu przez nasułożonego w ramach 22 godzin tygodniowo.

Ogólna tygodniowa ilość godzin nauki szkol-nej, przeznaczona łącznie na przedmioty świec-kie i religijno–judaistyczne, nie może w żadnymroku nauki przekroczyć 36 godzin.

O ile przy szkole otworzona zostanie świetlica,to zajęcia świetlicowe rozpoczynać się będą ponależytej przerwie obiadowej i kończyć najpóź-niej o godz. 1900.

§ 8Indywidualny kierunek szkoły polega na udzie-

laniu żydowskiej młodzieży męskiej wychowaniareligijnego i obywatelskiego i przyswajaniu jejzarazem dostatecznych zasad wiedzy judaistycz-no–religijnej.


§ 9Szkoła nosi nazwę: Prywatna 8–letnia 6–kla-

sowa męska powszechna szkoła religijna p.n.ISODA–TORA /Podstawy Tory/ w Płocku.

§ 10Właściciel Szkoły:1/ zawiera i rozwiązuje umowę z kierowni-

kiem szkoły i dobranym przez kierownika per-sonelem nauczającym, oraz podaje władzyszkolnej do wiadomości normy uposażenia kie-rownika i personelu nauczającego w szkole.

Ze względu na potrzebę zachowania ciągło-ści pracy szkolnej, zwolnienie kierownika i per-sonelu nauczającego może postępować z regułyjedynie z końcem roku szkolnego.

O ile zwolnienie kierownika lub personelunauczającego nastąpiłoby w ciągu roku szkol-nego powinna o tym być zawiadomiona wła-dza szkolna z podaniem przyczyn takiego zwol-nienia.

2/ powołuje i zmienia personel administra-cyjno-gospodarczy szkoły na wniosek kierowni-ka szkoły;

3/ zwalnia kierownika na żądanie państwo-wej władzy szkolnej, stosownie do ustępu 1. Art.7 ustawy o prywatnych szkołach oraz zakładachnaukowych i wychowawczych;

4/ udziela urlopów personelowi nauczające-mu w przypadkach, przewidzianych w p. II ni-niejszego statutu;

5/ dostarcza we właściwych terminach środ-ków na utrzymanie szkoły;

6/ otrzymuje od kierownika periodyczne spra-wozdania o poziomie i wynikach nauczania i wy-chowania w szkole;

7/ ma prawo bywania na lekcjach i zaję-ciach w obecności kierownika jednakże bez pra-wa czynnego udziału i robienia uwag persone-lowi nauczającemu; spostrzeżenia, poczynionew tych wypadkach powinien właściciel wyjawićkierownikowi szkoły;

8/ ma prawo udziału w specjalnie w tym celuzarządzonym przez kierownika posiedzeniu spra-wozdawczym Rady Pedagogicznej;

9/ ma prawo wglądu w nadesłane do szkołysprawozdania wizytacyjne państwowej władzyszkolnej;

10/ odnosi się bezpośrednio do władzy w spra-wach ewentualnych zmian w statucie, w sprawielokalu i osoby kierownika szkoły;

11/ podaje do wiadomości władzy szkolnejnormy opłat szkolnych i późniejsze w nich zmia-ny;

/ W statucie szkoły, utrzymywanej przez zare-jestrowane stowarzyszenia i fundacje/. Upraw-nienia nadzorcze, przysługujące właścicielowiszkoły, spełniane będą jedynie przez stałego de-legata, na którego wyrazi zgodę władza szkol-na.

§ 11.Kierownik szkoły:1/ przewodniczy Radzie Pedagogicznej i re-

prezentuje szkołę na zewnątrz w sprawach orga-nizacji, nauczania i wychowania;

2/ jest odpowiedzialny za prawidłowy bieg życiaszkolnego, za kierunek wychowawczy szkoły i zawykonanie obowiązujących przepisów szkolnych;

3/ jest bezpośrednim zwierzchnikiem wszyst-kich osób, pracujących w szkole oraz doradcągrona nauczycielskiego;

4/ dobiera i jest odpowiedzialny za dobór per-sonelu nauczycielskiego personelu nauczające-go, zatrudnionego w szkole, oraz kwalifikuje per-sonel nauczycielski;

5/ przedstawia listę personelu nauczającegowładzy szkolnej;

6/ składa sprawozdania okresowe ze stanuszkoły pod względem naukowym i wychowaw-czym władzy szkolnej i właścicielowi szkoły;

7/ bezpośrednio porozumiewa się z władząszkolną we wszystkich sprawach szkoły, opróczwymienionych w p. 10 § 10 niniejszego statutu;

8/ układa preliminarz wydatków na potrzebyszkoły i przedstawia sprawozdanie budżetowewłaścicielowi szkoły oraz władzy szkolnej;

9/ czuwa wraz z Radą Pedagogiczną, abyszkoła zaopatrywana była we właściwe środki ipomoce naukowe oraz urządzenia, związane znauczaniem i wychowaniem;

10/ udziela urlopów personelowi nauczyciel-skiemu do 8–iu dni, a za zgoda właściciela szkołydo wyczerpania przewidzianego umowami mak-symalnego okresu urlopowego;

11/ przedstawia właścicielowi szkoły wnioseko udzielenie urlopu płatnego wybranemu przezsiebie nauczycielowi na kursy, organizowane przezpaństwową władzę szkolną, celem podniesieniakwalifikacji pedagogicznych nauczycielstwa;

12/ zwalnia personel nauczający na żądaniewładzy szkolnej, stosownie do art. 7 ust. O pry-watnych szkołach oraz zakładach naukowych iwychowawczych;

13/ zawiesza personel nauczający w czynno-ściach w wypadkach, przewidzianych w art. 7ustawy o prywatnych szkołach oraz zakładachnaukowych i wychowawczych z własnej inicjaty-wy, lub na żądanie władzy szkolnej; gdy zawie-szenie w czynnościach następuje z inicjatywy wła-snej kierownika, powinna być o tym niezwłocz-nie zawiadomiona władza szkolna z podaniem;przyczyn tego zarządzenia;

14/ zawiesza uchwały Rady Pedagogicznej,o ile nie odpowiadają one przepisom szkolnymlub też wymaganiom wychowawczym czy dy-daktycznym26.

W piśmie Zarządu Oddziału Płockiego Or-ganizacji Żydów Ortodoksów w Polsce z dnia


15 IV 1936 r. skierowanego do Kuratorium Okrę-gu Szkolnego Warszawskiego Zarząd szkoły po-wiadomił władze, że z dniem 15 IV 1936 r. szko-ła rozpoczęła zajęcia na podstawie nowego,„zreformowanego” statutu27.

6. Sprawy lokalowe szkoły6. Sprawy lokalowe szkoły6. Sprawy lokalowe szkoły6. Sprawy lokalowe szkoły6. Sprawy lokalowe szkoły

Od początku szkoła zajmowała pomieszcze-nia w budynku przy ul. Stary Rynek 5 w Płocku.W budynku tym znajdowała się również siedzibaoddziału płockiego partii religijnej „Agudas Izra-el”. Sprawa skomplikowała się w w następstwiewizytacji, przeprowadzonej w czerwcu 1934 rokuprzez Inspektorat Szkolny Okręgu Płockiego. Wsprawozdaniu powizytacyjnym czytamy m.in.: „[…]Przedstawiam podanie miejscowego oddziałuorganizacji Żydów, członków partii „Agudas Izrael”na prowadzenie szkoły pod nazwą „ISODATORA”. Wymieniona organizacja od szeregu latprowadzi tą szkołę. Lokal jest nieodpowiedni podwzględem potrzeb szkolnych, ciemny, ciasny; brakpodwórka i Sali rekreacyjnej. W czasie wizytacjiszkoly przeprowadzonej w dniu 6 czerwca 1934r. stwierdzono zupełny brak pomocy naukowych(poza mapą Polski i liczydłami); brak portretówPrezydenta Rzeczypospolitej i Marszałka Piłsud-skiego. W jednej tylko sali znajduje się orzeł herbpaństwa”.

W części merytorycznej wizytator stwierdzał, żerozkład godzin zupełnie nie odpowiada prowa-dzonym zajęciom. Dalej, że w zakresie naukświeckich, zajęcia zupełnie nie odpowiadają obo-wiązującym programom właściwym dla szkółpublicznych28.

Wcześniej, ówczesna kierownik szkoły R Tał-bówna poinformowała władze szkolne w Płocku,że z dniem 2 V 1934 r. wszystkie zajęcia zostałyprzeniesione do lokalu przy ul. Tumskiej 1429. Wmiędzyczasie, dotychczasowa siedziba szkoły przyul. Stary Rynek w Płocku została poddana grun-townemu remontowi.

Z pisma Zarządu Szkoły z dnia 3 VI 1935 r,skierowanego do Inspektoratu Szkolnego w Płockuwynika, że proszono o przysłanie Komisji Budow-lano–Technicznej w celu określenia przystosowa-nia aktualnie używanego budynku do potrzebszkolnych. Z treści pisma wynika również, że częśćzajęć jeszcze od 1933 r. była w budynku przy ul.Tumskiej 14 w Płocku.

Zarząd uzasadniał, że uzyskanie protokołuKomisji jest niezbędne do kontynuowania w nimzajęć szkolnych30. Szczegółów sprawy nie zna-my. Z załączonej korespondencji jednoznaczniewynika, że przed szkołą realnie pojawiła się groź-ba jej likwidacji. Kuratorium zażądało bowiemnadesłania akt oraz pieczęci „zlikwidowanej szko-ły”31.

Remont lokalu szkolnego wydłużył się i trwał

ponad rok. Z Pisma Zarządu Szkoły do Inspekto-ra Szkolnego Okręgu Płockiego z 23 września1935 r. wynika, że Wydział Budowlany Staro-stwa Płockiego stwierdził, że lokal przy ul. StaryRynek w Płocku spełnia już wszelkie warunki dlacelów szkolnych. Zarząd również wystąpił o po-parcie Inspektora w Kuratorium Okręgu Szkolne-go Warszawskiego o przywrócenie koncesji32.

Po wielu jeszcze przetargach prowadzonych zKuratorium Szkolnym, spowodowanym takżesprawą związaną z uchwaleniem statutu, a takżez dostosowaniem programu nauczania zgodniez wymogami ustawy o prywatnym szkolnictwiepowszechnym, 4 maja 1936 r. szkoła otrzymałakoncesję33.

Do spraw lokalowych powrócono jeszcze wroku 1938. Ze sprawozdania powizytacyjnegosporządzonego przez podinspektora OkręguSzkolnego w Płocku W. Wacławskiego w dniu29 września 1938 r. zachował się następującyopis funkcjonowania szkoły: „[…] Szkoła mieścisię w budynku wynajętym przy ul. Stary Rynek 5w Płocku. Lokal składa się z trzech izb przezna-czonych na lekcje oraz małej szatni. Boiska, czypodwórza brak. Dzieci spędzają przerwy na ryn-ku. Ustępów również brak, uczniowie korzystająz ogólnych ustępów danej posesji, utrzymywa-nych w złym stanie; brud, mokro, powyrywanedrzwi. W lokalu szkolnym brudno, ciasno, całemasy papierków i odpadków na podłogach.Umeblowanie szkoły niedostateczne. Brak po-mieszczenia na przechowywanie akt szkoły. Por-trety i godła rozrzucone lub pozdejmowane ześcian.[…] Kancelarii szkolnej brak. Akta osobo-we nosi kierownik ze sobą. Księgowość […] zarok ubiegły nie została całkowicie wypełniona.Dziennika korespondencyjnego nie prowadzisię. Zaopatrzenie szkoły w pomoce naukowe nie-dostateczne. Szkoła posiada tylko mały globus idwie mapy: Polski i Europy. Wynagrodzenie na-uczycieli bardzo niskie. Nauczycielki otrzymująpo 22.50 zl miesięcznie, a kierownik szkoły 50zl miesięcznie34. O dalszych następstwach tegostanu rzeczy brak informacji.

7. Wybrane dane statystyczne7. Wybrane dane statystyczne7. Wybrane dane statystyczne7. Wybrane dane statystyczne7. Wybrane dane statystycznei inne ilustrujące pracę szkolnąi inne ilustrujące pracę szkolnąi inne ilustrujące pracę szkolnąi inne ilustrujące pracę szkolnąi inne ilustrujące pracę szkolną

Pierwsze statystyczne dane obrazujące pracęszkolną pochodzą dopiero z roku szkolnego1929/ 30. Szkoła składała się z oddziału wstęp-nego oraz trzech oddziałów. Ze sprawozdania zdo Inspektoratu Szkolnego w Płocku z dnia 10 X1930 r. wynika35, że w 1929 r. ogółem uczęsz-czało do szkoły 73 uczniów w wieku:

– urodzonych w roku 1917 – 2– urodzonych w roku 1918 – 7– urodzonych w roku 1919 – 10– urodzonych w roku 1920 – 15


– urodzonych w roku 1921 – 10– urodzonych w roku 1922 – 12– urodzonych w roku 1923 – 17

W tym samym czasie wyniki nauczania wszkole przedstawiały się następująco:

W marcu 1931 r. Zarząd szkoły ISODA TORAzostał poinformowany o odmowie ze strony Kura-torium Okręgu Szkolnego Warszawskiego przyzna-nia zapomogi na cele szkolne, o co wcześniejczyniono starania36.

Wymogi dydaktyczne w szkole były w dość duże.W roku szkolnym 1932/33 w trzech prowadzo-nych wówczas oddziałach, sytuacja przedstawiałasię następująco:

Z roku 1932 pochodzi informacja, że ZarządSzkoły został krytycznie oceniony przez Kurato-rium Okręgu Szkolnego Warszawskiego. Kurato-rium zarzucało, że Zarząd nie spełnił wymogówzarządzenia Ministra Wyznań i Oświecenia Pu-blicznego z dnia 7 czerwca 1932 r.. Choć mate-riał nie ujawnia explicite przedmiotu kontrower-sji, zarzuty sformowane przez Kuratorium doty-czyły następujących spraw:

– niedostatecznego sprawowania przez Za-rząd praw właścicielskich wobec szkoły;

– nadmiernego wyeksponowania w progra-mie tzw. zajęć judaistycznych,

– niedbałego wykonywania obowiązującychprzepisów38.

W związku z reformą prywatnego szkolnictwareligijnego w 1933 r. wprowadzono czwarty od-dział szkolny. Jednocześnie sporządzono nowytygodniowy rozkład zajęć, który miał być dosto-

sowany do wymogów ustawy o prywatnym szkol-nictwie powszechnym. Wprowadzony nowy roz-kład zajęć ilustruje tabela nr 4.

Ruch w szkole ilustruje załączona poniżej ta-bela. Uderza duża rotacja, spowodowana róż-nymi przyczynami. Najczęściej stanowiły je prze-prowadzki rodziców dzieci do innych miejsco-wości, warunki ekonomiczne, a także inne, niewymienione przyczyny. Jedną z nich mogło byćprzenoszenie dzieci do polskich szkół powszech-nych, bądź konkatencja w postaci równolegleistniejących w Płocku religijnych szkół żydowskich,jak „Bejt Hamidrasz”, „Jawne”, czy „TalmudTora”. Uderza jednak dość duży nabór nowychuczniów, przy jednoczesnym wyrównanym na-borze nowych. Sytuacje ilustruje tabela nr 5.

W 1934 r. na tle dostosowania religijnegoszkolnictwa żydowskiego do wymogów ustawy oprywatnym szkolnictwie powszechnym, kierow-nictwo szkoły zostało zmuszone do sporządzenianowych planów lekcyjnych. Nie wiadomo dla-czego, jednakże w zaprezentowanym w tabeli nr6 zabrakło zajęć z historii Polski, której wykaza-no np. w 1933 w sprawozdaniu do Kuratorium:w oddziale IV dwie godziny i w oddziale III jednątygodniowo41. Uderza natomiast zdecydowanaprzewaga przedmiotów judaistycznych. Dziwi tenfakt zwłaszcza dlatego, że właściciel szkoły, któ-rym była partia religijna „Agudas Israel”, cha-rakteryzowała się daleko posuniętą lojalnościąwobec państwa polskiego.

WyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienie OddziałOddziałOddziałOddziałOddziałwstępnywstępnywstępnywstępnywstępny

OddziałOddziałOddziałOddziałOddziałIIIII

OddziałOddziałOddziałOddziałOddziałI II II II II I

OddziałOddziałOddziałOddziałOddziałI I II I II I II I II I I

promowanych

niepromowanych

nieklasyfikowanych

ogółemogółemogółemogółemogółem

6

8

4

18

3

8

1

12

7

13

2

22

9

11

1

21

Tabela Tabela Tabela Tabela Tabela 22222..... Sprawozdanie kierownictwa Prywat-nej Szkoły Ortodoksyjnej pn. ISODA TORA wPłocku, ul. Stary Rynek 5 w r. szk. 1928/29 we-dług danych z 14 X 1930 r.

WyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienieWyszczególnienie Stan ogólnyStan ogólnyStan ogólnyStan ogólnyStan ogólnyuczniówuczniówuczniówuczniówuczniów

LiczbaLiczbaLiczbaLiczbaLiczbapowtarzającychpowtarzającychpowtarzającychpowtarzającychpowtarzających

odział I

odział II

odział III

18

20

15

4

4

1

Tabela Tabela Tabela Tabela Tabela 33333..... Wykaz stanu uczniów w Szkole Pry-watnej ISODA TORA w roku szkolnym 1932/33z uwzględnieniem stanu liczby powtarzającychrok szkolny37.

religiajęzyk polskijęzyk hebrajskihistoria Polskigeografiarachunkirysunekrobotyśpiew

PrzedmiotyPrzedmiotyPrzedmiotyPrzedmiotyPrzedmioty Oddział IOddział IOddział IOddział IOddział I Oddział IIOddział IIOddział IIOddział IIOddział II Oddział IIIOddział IIIOddział IIIOddział IIIOddział III Oddział IVOddział IVOddział IVOddział IVOddział IV

16312––3–––

18316––3–––

18616113–––

18516213–––

Tabela 4. Tabela 4. Tabela 4. Tabela 4. Tabela 4. Tygodniowy rozkład godzin w SzkoleISODA TORA w rozbiciu na oddziały39.

wyszczególnieniewyszczególnieniewyszczególnieniewyszczególnieniewyszczególnienie llllliczbaiczbaiczbaiczbaiczbauczniówuczniówuczniówuczniówuczniów

53

37

16

121051

Uczniów w roku szkolnym 1932/33Ukończyło szkołę (najwyższy oddział)

z wynikiem pozytywnymPromowano do wyższych oddziałówPozostało na drugi rok w oddziałach dwuletnich

i na rok trzyletnichNie promowanoW tej liczbie nie klasyfikowanoOpuściło szkołę z różnych przyczyn do dnia 15 IX 1932 r.Przybyło uczniów do dnia 15 IX 1933 r.Uczniów w r. szk. 1933/34 (stan z dnia 15 IX 1933 r.

Tabela 5.Tabela 5.Tabela 5.Tabela 5.Tabela 5. Ruch uczniów w roku szkolnym 193340.


Z załączonego powyżej rozkładu zajęć wyni-ka, że kierownictwo szkoły główny nacisk poło-żyło na przedmioty o charakterze judaistycznym.

Z kolei Zarząd Szkoły w osobach: prezesa L.Kilberta i sekretarza S. Szafranstajna postulo-wał, aby pomiędzy poszczególnymi zajęciamijudaistycznymi nie było przerw, których doma-gało się Kuratorium Okręgu Warszawskiego, zaśprzedmioty świeckie były wykładane po zaję-ciach judaistycznych43. Ciekawostkę z tego okre-su stanowi fakt, że jak wynika z pisma Inspekto-ratu Szkolnego w Płocku ze stycznia 1935 r. Mi-nister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicz-nego wyraził zgodę na prowadzenie zbiórki pie-niężnej wśród uczniów na rzecz ŻydowskiegoFunduszu Narodowego. Celem Funduszu byłouzyskanie środków na zakup ziemi dla żydow-skiej kolonizacji w Palestynie44. Świadczy to, żewłaściciel szkoły, którym był oddział płocki par-tii „Agudas Israel” w Polsce wyraźnie przecho-dził na pozycje syjonistyczne.

W roku 1938 stanęło przed szkołą widmo jejlikwidacji. Powodem była sprawa czasowego za-niechania przez kierownictwo szkoły płaceniaskładek na Ubezpieczalnię Społeczną. Zaległośćwyniosła 1218 zł i 34 gr. Kurator dał dwutygo-dniowy termin na uregulowanie zaległości.Sankcją miała być natychmiastowa likwidacjaszkoły45. Z tego okresu tj. z września 1938 r. po-

chodzi niepochlebna opinia podinspektora Okrę-gu Szkolnego w Płocku na temat merytorycznejpracy szkoły. Czytamy w nim m.in. „[…] Organi-zacja pracy szkoły bez planu. Brak tygodniowe-go rozkładu zajęć. Przedmioty świeckie odbywająsię według programu dla szkół, lecz według spe-cyficznego wariantu. Zbadałem wyniki naucza-nia we wszystkich klasach, są na ogół dostatecz-ne. Z organizacji uczniowskich istnieje SKO opartena PKO. O planowanej pracy wychowawczej niemoże być mowy”46.

8. Kadra nauczycielska8. Kadra nauczycielska8. Kadra nauczycielska8. Kadra nauczycielska8. Kadra nauczycielska

Aby zostać nauczycielem w szkole religijnejżydowskiej trzeba było posiadać co najmniejświadectwo dojrzałości, a także posiadać ukoń-czone kursy kwalifikacyjne. Dodatkowymi wa-runkami były: posiadane obywatelstwo polskie,które potwierdzały organy samorządowe lub sta-rostwa. Dodatkowym warunkiem było równieżwyznawanie religii mojżeszowej. Dyplomy na-uczycieli przedmiotów świeckich musiały być po-świadczone przez uprawnione jednostki pań-stwowe. Nauczyciele przedmiotów religijnych uzy-skiwali potwierdzenie kwalifikacji zawodowych wdrodze egzaminów składanych przed uprawnio-nymi organami religijnymi wyznania mojżeszo-wego. W tym wypadku wystarczał pomyślnie zda-ny egzamin ze znajomości biblii, Talmudu i Tory,złożony przed rabinem okręgu. Wydane z tej oka-zji zaświadczenie było honorowane przez pań-stwowe władze szkolne. Nauczyciele, zwłaszczaprzedmiotów świeckich, byli zobowiązani dopodnoszenia kwalifikacji zawodowo–metodycz-nych. Koszty z tym związane ponosił pracodaw-

niedziela

poniedziałek

wtorek

ModlitwaPogadanki biblijneJęz. hebrajskiJęz. HebrajskiJęz. PolskiRachunki

ModlitwaPogadanki biblijneJęz. hebrajskiJęz. hebrajskiJęz. polskiRachunki

ModlitwaPogadanki biblijneJęz. hebrajskiJęzyk hebrajskiJęz. polskiRachunki

ModlitwaTalmudJęz. hebrajskiReligiaToraJęz. polskiRachunkiModlitwa

ModlitwaModlitwaJęz. hebrajskiReligiaToraJęz. polskiRachunkiModlitwa

ModlitwaTalmudJęz. hebrajskiBibliaJęz. polskiJęz. hebrajskiModlitwa

ModlitwaTalmudTalmudJęz. hebrajskiToraŚpiew i gimnastykaJęz. polskiRachunkiModlitwa

ModlitwaTalmudTalmudJęz. hebrajskiToraReligiaJęz. polskiRachunkiModlitwa

ModlitwaTalmudTalmudJęz. hebrajskiToraBibliaJęz. polskiRachunkiModlitwa

środa

czwartek

pIątek

ModlitwaJęz. hebrajskiJęz. hebrajskiJęz. polskiRachunki

ModlitwaPogadanki biblijneJęz. hebrajskiJęz. hebrajskiJęz. polskiRysunki

ModlitwaJęz. hebrajskiJęzyk polski

ModlitwaTalmudJęz. hebrajskiBibliaToraJęz. polskiRachunkiModlitwa

ModlitwaTalmudJęz. hebrajskiBibliaZajęcia praktyczneJęzyk polskiRysunkiModlitwa

ModlitwaTalmudŚpiewJęzyk polski

ModlitwaTalmudTalmudJęz. hebrajskiBibliaJęz. polskiPrzyroda i geografiaModlitwa

ModlitwaTalmudTalmudRysunkiJęz. polski

ModlitwaTalmudTalmudRysunkiJęz. polski

Tabela Tabela Tabela Tabela Tabela 66666..... Tygodniowy rozkład lekcyjny Szkoły Religijnej ISODA TORA w Płocku na rok 1934/3542.


ca. Z materiału wynika, że nauczyciele awanso-wani byli na równych prawach z nauczycielamipaństwowych szkół powszechnych. Za szcząt-kowego materiału udało się zestawić listę na-uczycieli pracujących w szkole. Wiadomo tylko,że nie zawiera wszystkich nazwisk.

1. Altman Zyskind (XIX/XX w.) – nauczyciel. Po-siadał wykształcenie uniwersyteckie, co po-twierdza posiadany stopień magistra. Od1932 r. pracował w szkole religijnej ISODATORA w Płocku. 11 V 1935 r. uzyskał statusnauczyciela stałego. Zastąpił nauczycielkę Ro-manerównę, która wyemigrowała do Palesty-ny47.

2. Blumowicz Całka (1914–?) – nauczyciel religiimojżeszowej. Ur. 8 II w Nowogrodzie. Upraw-nienia zawodowe uzyskał na podstawie eg-zaminu kwalifikacyjnego z przedmiotów juda-istycznych, złożonego w 1936 r. przed rabi-nem Płocka. Od tr. pracował w Prywatnej Mę-skiej Powszechnej Szkole Religijnej pn. ISODATORA, znajdującej się pod patronatem Zarzą-du Oddziału Płockiego Towarzystwa „AgudasIzrael”. Był znanym biblistą, znawcą Tory i Tal-mudu. Prowadził także lekcje jęz. hebrajskie-go. 24 II 1937 r. został zastępcą kierownikaszkoły, a 22 III tr. tamże nauczycielem sta-łym48.

3. Frendzlówna Adela (XX w.) – nauczycielkażydowskiej szkoły religijnej w Płocku ISODATORA od 1926 roku. Została zatwierdzonaprzez Inspektorat Szkolny w Płocku dniu 1 VIII1926 r.49.

4. Klejnówna Sura–Chana (XX w.) – nauczyciel-ka szkół żydowskich. Absolwentka Państwo-wego Seminarium Nauczycielskiego im. ZofiiBukowieckiej w Płocku. 25 X 1934 roku nawniosek prezesa Rady Opiekuńczej BinemaZylberberga, została kierownikiem Prywatnej8–klasowej Męskiej Powszechnej Szkoły Reli-gijnej pn. ISODA TORA w Płocku. Sprawowa-ła funkcję kierownika do roku 193750.

5. Laksówna Gitla (1907–?) – nauczycielka szkółpowszechnych. Urodzona 14 XI 1907 r. w Płoc-ku, w rodzinie żydowskiej. Ukończyła miej-scowe Seminarium Nauczycielskie im. Zofii Bu-kowieckiej w 1926 roku. Pracę rozpoczęła w1926 roku w szkole powszechnej nr 8 w Płoc-ku. Następnie w l. 1928–1931 uczyła w Gą-binie. Po powrocie do Płocka, uczyła w jednejze szkół płockich do 1937 roku. W styczniu1937 roku rozpoczęła pracę w Prywatnej Reli-gijnej Szkole Powszechnej Męskiej „Talmud–Tora”, subsydiowanej przez Zarząd GminyŻydowskiej w Płocku. Od września 1938 rokuaż do wybuchu wojny w 1939 roku uczyłaprzedmiotów świeckich również w ReligijnejSzkole Powszechnej ISODA TORA, znajdują-

cej się pod patronatem Zarządu Oddziału Płoc-kiego syjonistycznej organizacji „Agudas Izra-el”51.

6. Motylowa Fajga (XX w.) – nauczycielka szkółżydowskich. Od 1936 roku uczyła w prywat-nej szkole ortodoksów ISODA TORA w Płocku52.

7. Rozenberżanka Gitla (1914–?) – nauczycielkaszkół powszechnych w Płocku, ur. tamże.Ukończyła miejscowe Państwowe SeminariumNauczycielskie Żeńskie im. Zofii Bukowieckiej.W roku szkolnym 1937/38 podjęła pracę wPrywatnej Religijnej 8–klasowej Męskiej Szko-le Powszechnej pn. ISODA TORA. Uczyła ję-zyka polskiego, przyrody, geografii i historii53.

8. Sztulzaft Abram (1906–?) – nauczyciel religiiw szkołach żydowskich. Urodzony 14 IX 1906 r.w Kowalu, w pow. włocławskim. Ukończył stu-dia rabinackie. Posiadał dyplom wydany przezH. Michelsona, rabina II Okręgu m. st. War-szawy z 2 I 1927 roku, uprawniający do ucze-nia w żydowskich szkołach wyznaniowych. Od1933 roku pracował w szkole TowarzystwaISODA TORA w Płocku, gdzie wykładał przed-mioty judaistyczne54.

9. Taub Jakub–Lejb (1914–?) – nauczyciel szkółpowszechnych. Urodzony w Płocku. W 1935 r.ukończył Państwowe Seminarium Nauczyciel-skie im. Króla Bolesława Krzywoustego w Płoc-ku. 1 IX 1937 r. podjął pracę w miejscowejPrywatnej Religijnej Szkole Powszechnej w Płoc-ku ISODA TORA. Obok języka polskiego, uczyłwszystkich innych przedmiotów świeckich, zgod-nie z programem MWRiOP. Kierował też szkołąfaktycznie od wybuchu II wojny światowej (for-malnie zatwierdzony przez władze oświatowe4 II 1938 r.). Z inspekcji przeprowadzonej 1 X1938 r. przez Inspektorat Szkolny w Płocku wy-nika, że nie dbał o warunki bytowe dzieci, po-rządek, dokumentację szkolną, ani też o po-moce naukowe. Swoim postępowaniem dopro-wadził nawet do czasowego zamknięcia przezwładze oświatowe szkoły, co nastąpiło 6 VII1938 roku. Ponowne jej otwarcie nastąpiło pointerwencji centralnych władz organizacji55.

10. Taub–Kawowa Ruchla (1905–?) – nauczyciel-ka publicznych szkół żydowskich. Urodzona29 VI 1905 roku w Płocku. Ukończyła miej-scowe Państwowe Seminarium NauczycielskieŻeńskie im. Zofii Bukowieckiej. Ponadto kursmetodyczno–pedagogiczny w Płocku; kurs koń-cowy metodyczno–pedagogiczny przy Zjedno-czeniu Szkół Żydowskich w Warszawie orazkurs programowo–ustrojowy, również w Płoc-ku. Pracowała w szkolnictwie kolejno w: Kny-szynie (w roku szkolnym 1925/26), Goniądzu(w roku szkolnym 1926/27), ponownie w Kny-szynie (w l. 1917–1928) i w Płocku od rokuszkolnym 1928/29, angażując się w Prywat-nej 8–letniej Męskiej Powszechnej Szkole Reli-


gijnej p.n. ISODA TORA (Podstawy Tory). Do29 X 1934 r. sprawowała również funkcję kie-rownika. Uczyła przedmiotów świeckich, w tymjęz. polskiego i historii. 8 IV 1937 r. miano-wana przez Inspektorat Szkolny w Płocku na-uczycielką stałą56.

11. Taubówna Frajda vel Frania–Sura (1902–?)– nauczycielka szkół żydowskich. Urodzona 13IV 1902 roku w Płocku. Ukończyła miejscowePaństwowe Seminarium Nauczycielskie im. Zo-fii Bukowieckiej. Pracę zawodową rozpoczęław szkołach żydowskich w Dawidgródku, na te-renie Inspektoratu Szkolnego w Stolinie, na-stępnie w szkole Wyznaniowej Gminy Żydow-skiej w Nowym Dworze Maz. i Raciążu. W la-tach 1934–1936 uczyła języka polskiego i ra-chunków w żydowskiej szkole wyznaniowej„Jawne” w Płocku, znajdującej się pod patro-natem organizacji „Mizrachi”, a od paździer-nika 1937 roku aż do wybuchu wojny w 1939roku również w prywatnej szkole ISODA TORA.Uczyła języka polskiego, przyrody, historii i geo-grafii57.

12. Zylberberg Bimen–Lejb (1905–?) – nauczy-ciel, działacz społeczny i religijny. Urodzony

29 VII 1905 roku w Płocku. Ukończył 8–klaso-we Gimnazjum Humanistyczne KoedukacyjneŻydowskie w Płocku 21 VI 1924 r., a takżeSzkołę Podchorążych Rezerwy WP. Od 1 II 1926roku był nauczycielem, a także kierownikiemw Prywatnej 8–klasowej Męskiej PowszechnejSzkole Religijnej pn. ISODA TORA. Przed 1934rokiem został prezesem Rady Opiekuńczejszkoły. Należał do organizacji Żydów–Orto-doksów „Mizrachi”58.

13. Zymon Jankiel–Henoch (1887–?) – nauczy-ciel. Urodzony 10 I 1887 r. w Górze Kalwarii.Od 1922 roku uczył w Płocku w Prywatnej 8–klasowej Męskiej Powszechnej Szkole Religij-nej ISODA TORA. W 1925 roku potwierdziłkwalifikacje jako nauczyciel religii mojżeszo-wej, poprzez egzamin ze znajomości przed-miotów judaistycznych i biblijnych, złożonyprzed rabinem okręgu płockiego (ponowniew 1929 r. Wynik egzaminu uznało równieżMinisterstwo Wyznań Religijnych i OświeceniaPublicznego. 22 III 1937 roku został przez Ku-ratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiegomianowany nauczycielem stałym59.


1 J. Tomaszewski, Ojczyzna nie tylko Polaków. Mniejszości naro-dowe w Polsce w latach 1918–1939, Warszawa 1985, s. 112;S. Piątkowski, Dni życia, dni śmierci. Ludność żydowska w Rado-miu w latach 1918–1950, Warszawa 2006, s. 113–114.

2 J. Wasiluk, Szkolnictwo żydowskie w Drugiej Rzeczypospolitej,Pogranicze. Studia Społeczne. T. III, Białystok 1993, s. 166.

3 S. Mauersberg, Szkolnictwo powszechne dla mniejszości naro-dowych w Polsce w latach 1918–1939, Wrocław 1968, s. 160–161; J. Wasiluk, op. cit., 166–167.

4 S. Mauersberg , op. cit., s. 161.5 K. Zieliński, Szkolnictwo żydowskie w Polsce w latach 1918–

1939, Almanach Historyczny t. 5, Kielce 2003, s. 230–231;S. Piątkowski, Dni życia, dni śmierci. Ludność żydowska w Rado-miu w latach 1918–1950, Warszawa 2006, s. 115–116.

6 G. Kawalec, Szkolnictwo żydowskie w Drugiej Rzeczypospolitej(1918–1939), Rocznik Komisji Nauk Pedagogicznych, T. 56,Kraków 2003, s. 39; S. Piątkowski, op. cit., 116.

7 S. Mauersberg, Szkolnictwo powszechne dla mniejszości naro-dowych, op. cit., s. 173.

8 K. Zieliński, op. cit., s. 234.9 S. Mauersberg, op. cit., s. 172–173.10 Tenże, s. 173–174.11 K. Zieliński, s. 238.12 A.J. Papierowski, Organizacja i rozwój szkolnictwa i oświaty

w Płocku w czasie I wojny światowej. „Notatki Płockie” 2004, nr 4,s. 20–21.

13 APP AIS sygn. 135 Prywatna Szkoła Powszechna Religijna ISO-DA TORA” [dalej: APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135] Kura-tor Okręgu Szkolnego Warszawskiego pismo z 13 XII 1935nr 2804/35 do Starostwa Powiatowego w Płocku, k. 79.

14 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135] , Zarząd Miejski w Płockupismo znak L.XI-7-214 C z 19 VI 1936 do Inspektora Szkolnegow Płocku , k. 88.

15 APP Starostwo Powiatowe w Płocku sygn. 64 Wykaz stowarzy-szeń i organizacji w Płocku, k. 13v, 16; J. Przedpełski, Żydzipłoccy. Dzieje i martyrologia 1939–1945. Płock 1993. A.J. Pa-pierowski, J. Stefański, Płocczanie znani i nieznani. Słownik Bio-graficzny [Płocczanie]. T. 1. Płock 2002, s. 676.

16 A.J. Papierowski, Organizacja i rozwój szkolnictwa, s. 21.17 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135] , k. 2, 44, 51, 51v. APP

SPP sygn. 64 Wykaz, k. 76v, 77; Kalendarz Informator Mazow-sza płockiego i Ziem Sąsiednich na rok 1934 [KaIMP], s. 105;„Kurier Mazowiecki 1939, nr 98, 103; „Dziennik Płocki” 1926,nr 148, 1931, nr 237. Archiwum Państwowe w Płocki [APP]Starostwo Powiatowe w Płocku [SPP] sygn. 64 Wykaz stowarzy-szeń o organizacji w Płocku, k. 76v, 77. SPP sygn. 15. WydziałBezpieczeństwa, b.p.

18 Kilbert Lewek (?–po 1941) – kupiec i bankier żydowski, działaczspołeczny. W l. 20. XX w. był współorganizatorem i członkiemZarządu oddziału płockiego Centralnej Organizacji Żydów Orto-doksów w Polsce z przy Starym Rynku 5 w Płocku. W r. 1929uzyskał mandat do Rady Miejskiej Płocka, zaś w 1931 zostałczłonkiem Zarządu Obywatelskiego Komitetu Niesienia Pomo-cy Ubogim Żydom m. Płocka. W l. 1932–1938 był przewodni-czącym Zarządu Gminy Żydowskiej w Płocku. W poł. l. 30. zostałrównież prezesem Banku Kredytowego w Płocku, zaś w r. 1938,członkiem Rady i Komitetu Nadzorczego tego Towarzystwa. Jegosiedziba znajdowała się przy ul. Tumskiej 14. 23 IX 1933 wszedłw skład Żydowskiego Komitetu Propagandy Pożyczki Narodowejw Płocku. W V 1938 otrzymał karę 14 dni bezwzględnego aresz-tu za zaniechanie sprzątania swojej posesji przy ul. Tumskiej 14.W roku 1939 wykupił subskrypcję na Pożyczkę Obrony Przeciw-lotniczej za 4000 zł oraz wpłacił na Fundusz Obrony Narodowej600 zł. Zamordowany przez Niemców. Zob. A.J. Papierowski,J. Stefański, Płocczanie znani i nieznani. Słownik biograficzny,Wyd. Książnica Płocka. Płock 2002. [dalej Płocczanie] T. 1,s. 266–267.

19 Szafranstejn Szaja (XIX/XX w.) – działacz żydowski w Płocku. Wl. 20. XX. współorganizator i członek Zarządu stowarzyszenia„Szlomaj Emunej” (Pokój Wiernym Izraelitom), oddziału płoc-kiego Centralnej Organizacji Żydów Ortodoksów w Polsce. Od-dział miał siedzibę przy Starym Rynku 5. APP Starostwo Powiato-we Płockie w l. 1918–1939 [SPP] sygn. 64 Wykaz stowarzyszeńi związków działających na terenie pow. płockiego, k. 55v, 56.

20 A.J. Papierowski, J. Stefański, Płocczanie, T. 2, s. , s. 281; 637.21 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Zarządu Szkoły


Prywatnej Ortodoksów ISODA TORA do Inspektoratu Szkolnegow Płocku z dnia 20 X 1930., k. 154.

22 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 134, k. 151.23 Tamże, s. 281.24 APP AIS, PSPR ISODA TORA sygn. 135,.Pismo Kuratorium Okręgu

Warszawskiego do Zarządu Gminy Żydowskiej w Płocku w spra-wie otwarcia szkoły „Talmud–Tora” z dnia 26 VI 1935, k, 77, 78.

25 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 134 Orzeczenie KuratoriumOkręgu Szkolnego Warszawskiego sygn. Nr. I. 8786 z 1 IV 1936 r.do Zarządu Oddzxiału Organizacji Żydów Ortodoksów „AgudasIsrael” w Płocku, k. 84.

26 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Statut Prywatnej 8–iolet-niej 6–klasowej męskiej powszechnej szkoły religijnej p.n. ISO-DA–TORA /Podstawy Tory/ w Płocku., k. 87-88.

27 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Organizacji ŻydówOrtodoksów „Agudas Israel” w Polsce Oddział w Płocku z 15 IV1936 do Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego, k. 84.

28 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, Sprawozdanie powizyta-cyjne sporządzone przez Inspektorat Szkolny w Płocku w czerwcu1934, k. 120, 121; Opinia o lokalu w którym mieści się prywat-na szkoła religijna ISODA TORA z 26 VI 1934, k. 122.

29 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo kierownika szkołyISODA TORA w Płocku do Inspektoratu Szkolnego w Płockuz dnia 2 V 1934, k. 127.

30 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Zarządu szkołyz dnia 3 Vi 1935 r, do Inspektoratu Szkolnego w Płocku., b. p.

31 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Inspektoratu Szkol-nego w Płocku do Zarządu Szkoły

32 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Zarządu SzkołyISODA TORA do Inspektora Szkolnego w Płocku z dnia 23 wrze-śnia 1935, k. 103.

33 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo z dnia 15 IV 1936Organizacji Żydów Ortodoksów p. n. „Agudas Israel” w PolsceOddział w Płocku do Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszaw-skiego.

34 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Sprawozdanie powizyta-cyjne Podinspektora p. W. Wacławskiego z przeprowadzonej wi-zytacji Szkoły prywatnej „Isoda Tora” w Płocku w dniu 29 wrze-śnia 1938 r., k. 28, 29.

35 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Sprawozdanie kierownic-twa Szkoły Ortodoksyjnej pn. ISODA TORA w Płocku, ul. Stary

Rynek 5w r. szk. 1928/29 według danych z 14 X 1930, k. 135,k. 155.

36 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Kuratorium Okrę-gu Szkolnego Warszawskiego znak:I-4308/31 z 2 III 1931 doZarządu Szkoły „Isoda Tora”, k. 149.

37 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 147.38 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 113.39 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Tygodniowy rozkład go-

dzin w Szkole Ortodoksów ISODA TORA w PŁOCKU w roku szk.1933, k. 134.

40 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Ruch uczniów w rokuszkolnym 1933, k. 131.

41 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 127.42 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Tygodniowy rozkład lek-

cyjny Szkoły Religijnej ISODA TORA w Płocku na rok 1934/35,k. 103.

43 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 115.44 Podobną informację przesłano na adres kierownictwa miejsco-

wej szkoły religijnej „Mizrachi”. Inspektorat Szkolny w Płocku doPrywatnej Szkoły Religijnej ISODA TORA w Płocku., k. 128.

45 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Pismo Kuratora OkręguSzkolnego Warszawskiego do Zarządu Oddziału „Agudas Isra-el” w Płocku. Stary Rybek 5, k. 50.

46 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135 Sprawozdanie powizyta-cyjne Podinspektora W. Wacławskiego z przeprowadzonej wizy-tacji Szkoły prywatnej ISODA TORA w Płocku w dniu 29 wrze-śnia 1938 r., k. 29.

47 AS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k.48 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 2, 44, 51, 51v.49 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 159.50 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135”, k. 51, 57, 116.51 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 2.52 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 51v.53 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 27, 43.54 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 44.55 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 2, 8, 27.56 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 2, 8, 116.57 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 40, 41, 42, 43, 44.58 AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 116, 159, 161.59 APP AIS PSPR ISODA TORA sygn. 135, k. 2, 39, 43v, 44, 79.

THE JEWISH RELIGIOUS EDUCATION ILLUSTRATED WITH AN EXAMPLE OF ACTIVITYOF THE PRIVATE ORTHODOX JEWISH SCHOOL „ISODA TORA” (BASIS OF TORAH)

IN PLOCK (1921–1939)


This article discusses the history of the religious school „Isoda Tora” in Plock run by the religiousparty „Agudas Israel” open to orthodox Jews mainly. Vestigial material associated with the subjecthas been used, stored in the collection of the National Archive in Plock. The article discusses theconditions of the existence of the school and its problems and quite accurately reconstructs theprocess of adaptation of religious education to the requirements of the Private Elementary Educa-tion Act. Due to the insufficiency of material, the narrative generally concerns the years 1929–1939, although some references concern also the period of the school foundation.


AGNIESZKA KRZĘTOWSKAANDRZEJ JAGODZIŃSKI

SZKOLENIE I DOSKONALENIE PRACOWNIKÓWMAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW

NA PRZYKŁADZIE WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO

„Daj komuś rybę, a nakarmisz go na jedendzień; naucz go łowić ryby, a nakarmisz go nacałe życie”.

(S.R. Cowey)


Małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP) odgrywają główną rolę w gospodarce europejskiej. Tow nich głownie koncentrują się ludzkie umiejętności i predyspozycje w zakresie przedsiębiorczości,innowacji i zatrudnienia. Znany guru zarządzania P. Drucker uznał małe średnie przedsiębiorstwaza „sól gospodarki rynkowej”1.

W Polsce stanowią one około 99% wszystkich firm funkcjonujących na scenie gospodarczeji generują około 48% PKB. Dane te świadczą, jak znaczny jest udział MSP w tworzeniu miejscpracy.

Niemniej jednak MSP często stoją wobec niedoskonałości rynku! Niepokój budzą przede wszystkimniewystarczające zdolności konkurencyjne tego sektora2.

Niezbędne jest zatem osiągnięcie przez MSP wyższego poziomu zdolności konkurowania za-równo na rynku krajowym, jak i międzynarodowym. Eksperci z dziedziny zarządzania są zgodni,iż w nowoczesnej gospodarce ważną wartość w uzyskaniu przewagi konkurencyjnej zyskuje takiczynnik jak wiedza.

Niniejsze opracowania stara się sprostać potrzebie wzbogacenia informacji o MSP. W ramach tejproblematyki podjęto próbę sprawdzenia czy pracownicy małych i średnich przedsiębiorstw uczest-niczyli w roku 2011 w szkoleniach, w jakich dziedzinach i trybie podnosili swoje kwalifikacje, czyudział w szkoleniach uzależniony był od wielkości firmy, czy pomagały im w tym dotacje z funduszyunijnych oraz co było główną przyczyną po stronie pracodawców, że ograniczali oni inwestycjew swoich pracowników.

Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe:Słowa kluczowe: szkolenie i doskonalenie pracowników, małe i średnie przedsiębiorstwa, pra-codawca, wielkość organizacji

WprowadzenieWprowadzenieWprowadzenieWprowadzenieWprowadzenieNa wstępie niezbędne jest przybliżenie istoty

małych i średnich przedsiębiorstw. Jak wskazujeliteratura przedmiotu, studia nad małymi i śred-nimi firmami nie mają długiej historii, a szerszebadania w tym zakresie rozpoczęto dopiero wlatach 80. ubiegłego wieku. Rezultatem tych do-ciekań naukowych było rozmaite definiowanieMSP. W sposób uproszczony R.W. Griffin przyjął,że małe przedsiębiorstwo, to takie „…które maniezależnego właściciela i kierownictwo oraz wy-wiera niewielki wpływ na swoje otoczenie”3.

Według nowych uregulowań, pierwszym wa-runkiem zakwalifikowania się do kategorii MŚPjest posiadanie statusu przedsiębiorstwa. Zaprzedsiębiorstwa uważa się osoby prowadzącedziałalność na własny rachunek oraz przedsię-

biorstwa rodzinne, a także spółki lub konsorcjaprowadzące regularną działalność gospodarczą4.Po stwierdzeniu, że dana firma jest przedsiębior-stwem, należy następnie ustalić dane przedsię-biorstwa według następujących trzech kryteriów:– liczba osób zatrudnionych,– roczny obrót,– całkowity bilans roczny.

Porównanie danych przedsiębiorstwa z pro-gami i pułapami dla tych trzech kryteriów umoż-liwi ustalenie, czy konkretna firma jest mikroprzed-siębiorstwem, małym przedsiębiorstwem czy śred-nim. Ze względu na dużą trudność uzyskania wyżejwymienionych wszystkich danych różnicującychwielkość firmy, w niniejszych badaniach przyjętojedynie liczbę zatrudnionych pracowników. I takprzyjęto następujący podział przedsiębiorstw:


– za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsię-biorcę, który zatrudnia mniej niż 10 pracow-ników;

– za małego przedsiębiorcę uważa się przed-siębiorcę, który zatrudnia mniej niż 50 pra-cowników;

– za średniego przedsiębiorcę uważa się przed-siębiorcę, który zatrudnia mniej niż 250 pra-cowników.Kontynuując rozważania natury semantycznej

przyjęto, że „szkolenie pracowników”, to: „ogółcelowych i systematycznych działań występują-cych w danej organizacji i skierowanych na po-głębienie oraz poszerzenie określonych elemen-tów [kapitału ludzkiego], a także na wyposaże-nie ich w nowe elementy, niezbędne z punktuwiedzenia obecnych i przyszłych potrzeb tej or-ganizacji”5.

Natomiast „doskonalenie pracowników” możeoznaczać podwyższanie kwalifikacji pracowni-czych za pomocą dostępnych form kształcenia.

Rosnące znaczenie kapitału ludzkiego w sto-sunku do dóbr materialnych sprawia, że właści-we zarządzanie zasobami ludzkimi, w tym zwłasz-cza szkoleniami staje się w MSP jednym z klu-czowych czynników warunkujących sukces firmy6.

Podstawowe założenia badawczePodstawowe założenia badawczePodstawowe założenia badawczePodstawowe założenia badawczePodstawowe założenia badawcze

Podstawowym źródłem danych empirycznychsą przeprowadzone przez autorów badania w Ikwartale 2012 r. na grupie 222 przypadkowowybranych osób w wieku produkcyjnym, za-mieszkałych na terenie województwa mazowiec-kiego. Badana populacja, to osoby aktualniezatrudnione. Wśród respondentów liczniejszagrupę stanowiły kobiety (tj. 60%). W większościbadani legitymowali się wykształceniem śred-nim (tj.70%), pochodzili z miasta i ponad poło-wa z nich nie przekroczyła 25 roku życia. Wcelu pozyskania danych zastosowano kwestio-nariusz ankiety.

Szkolenie i doskonalenie pracownikówSzkolenie i doskonalenie pracownikówSzkolenie i doskonalenie pracownikówSzkolenie i doskonalenie pracownikówSzkolenie i doskonalenie pracownikóww świetle badańw świetle badańw świetle badańw świetle badańw świetle badań

Na temat uczestnictwa w szkoleniach swojeopnie wyraziło 100% respondentów. Jednak udzie-lone odpowiedzi nie były jednoznaczne z faktemudziału w szkoleniach. Ilustruje to wykres 1.

Analizując odpowiedzi udzielone przez respon-dentów reprezentujących różne firmy pod wzglę-dem liczby zatrudnionych pracowników, możnazauważyć różnice między dużymi firmami zatrud-niającymi powyżej 250 pracowników, średnimizatrudniającymi mniej niż 250 pracowników, ma-łymi nie przekraczającymi progu zatrudnienia 50osób oraz tzw. mikroprzedsiębiorstwami, w któ-rych pracuje mniej niż 10 osób. W świetle zebra-

nych opinii nasuwa się wniosek, iż najmniej pra-codawcy inwestowali w pracowników mikroprzed-siębiorstw (tj. 44,4%).

Rodzaje szkoleń, w których uczestniczyli re-spondenci w zależności od wielkości firmy, pre-zentuje wykres 2.

W świetle otrzymanych danych można jedno-znacznie stwierdzić, iż pracownicy w minionymroku najczęściej uczestniczyli w tzw. szkoleniachobowiązkowych, wymaganych przepisami pra-

Źródło:Źródło:Źródło:Źródło:Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań prze-prowadzonych w 2012 r.

44,4%52,5%

72,0%

86,8%

do 9 10-49 50-249 powyżej 250

Wykres 1.Wykres 1.Wykres 1.Wykres 1.Wykres 1. Zależność pomiędzy uczestnictwem w szkoleniacha wielkością firmy

inne szkoleniaszkolenia jakości1

1 informatykamarketing i sprzedażzarządz. zasob. ludzkimi12

12prawo

szkolenia BHPszkolenia branżowe

123123123

nauka języków obcychksięgowość i finanse

123123123

zarządz. menadżerskie

12345671234567

1212

123456789012123456789012

123451234512345

4%53%

11%34%

8%2%

25%11%

4%6%

8%

powyżej250

123

12341234

123456789012312345678901231234567890123123451234512345

8%30%

4%26%

4%6%

17%13%

4%6%

4%

123123

123123

123456789012341234567890123412345678901234

12345671234567

4%25%

4%19%

4%4%4%

14%3%

9%3%

1212

123456789012341234567890123412345678901234

3%14%

3%17%

3%0%

8%14%

3%0%0%

50–249

10–49

do 9

Wykres 2.Wykres 2.Wykres 2.Wykres 2.Wykres 2. Rodzaje szkoleń w zależności od wielkości firmy



wa. Szkolenie z zakresu BHP miały miejsce wdużych i średnich firmach. Są to więc szkolenia zgrupy tzw. szkoleń na stanowisku pracy (on thejob). Nieco niżej wskazano na tzw. szkoleniapoza stanowiskiem pracy (off the job), dotyczącepozyskania wiedzy specjalistycznej w danej branżyoraz szkolenia z zakresu księgowości i finansóworaz marketingu i sprzedaży. Te ostanie zdecy-dowanie najczęściej odbywały się dla pracowni-ków dużych i średnich przedsiębiorstw. Nasuwasię więc wniosek, iż respondenci wskazywaliprzede wszystkim na tzw. szkolenia obowiązko-we typu „on the job”. Nikły procent był też udziałankietowanych w szkoleniach językowych (jedy-nie 6% w średnich przedsiębiorstwach).

Formę szkoleń a wielkość organizacji, przed-stawia wykres 3.

Wśród technik szkoleń typu „off the job” po-nad połowa respondentów (tj. 68%) wymieniła se-minaria, konferencje i wykłady. Te szkolenia mia-ły miejsce przede wszystkim w dużych organiza-cjach, zatrudniających ponad 250 pracowników.Instruktaż na stanowisku pracy, zaliczany do szko-leń typu „on the job” odbyło jedynie 45% ankie-towanych osób zatrudnionych w dużych firmach iw mikroprzedsiębiorstwach 31% pracowników.Może to oznacza, że niewiele firm dba o nabywa-nie i rozwój praktycznych umiejętności wykony-wania pracy przez swoich pracowników. W pyta-niu wyodrębniono Internet i intranet (e–learning)jako metodę szkolenia. Jak wynika z pozyska-nych informacji nie jest to forma przekazywaniawiedzy jeszcze popularna wśród rodzimych firm.Występowała sporadycznie w dużych, w małychfirmach, jak również w tzw. mikroprzedsiębior-stwach, zatrudniających mniej niż 10 osób.

Co było przyczyną uczestniczenia responden-tów badanych organizacji w szkoleniach, ilu-struje wykres 4.

Według zebranych informacji, najwięcej ankie-towanych uznało, iż głównym powodem, dla któ-rego pracodawca podjął decyzje o wysłaniu ichna szkolenia była realizacja planów szkoleń przy-gotowanych wcześniej przez firmę. Dotyczyło towszystkich przedsiębiorstw. Działania te należyocenić pozytywnie. Dla 29% respondentów zatrud-nionych w mikroprzedsiębiorstwach szkolenie byłozgodne z wybraną ścieżką kariery zawodowej,natomiast 22% osób średnich organizacji uznało,iż zależne to było od zmiany dotyczącej specyfikipracy na danym stanowisku. Mimo tego, iż szko-lenia były otwarte i bezpłatne nie cieszyły się po-pularnością wśród badanej próby. Jedynie dla pra-cowników małych przedsiębiorstw były to atrak-cyjne przyczyny udziału w szkoleniach.

Kto finansował szkolenia pracowników w za-leżności o wielkości firmy, prezentuje wykres 5.

Większość badanych bez względu na wiel-kość organizacji stwierdziło, iż szkolenia, w któ-rych uczestniczyli były pokrywane z budżetu fir-

seminaria, konferencje, wykładyprzez internet/intranetinstruktaż na stanowisku pracy

do 9 10–49 50–249 powyżej 250

25%

8%

31%

39%

5%

30%

55%

8%

26%

68%

15%

45%

Wykres 3.Wykres 3.Wykres 3.Wykres 3.Wykres 3. Forma szkoleń a wielkość organizacji


szkolenie/kurs było otwarte i bezpłatne

szkolenie/kurs stanowiło jeden z elementów mojej ścieżki kariery zawodowej

szkolenie/kurs było spowodowane ostatnimi zmianami dotyczącymi specyfikacjimojej pracy

szkolenie/kurs było zaplanowane w firmie, w której pracuję

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

38%

29%

17% 17%

39%

21%18%

22%

43%

24%22%

10%

49%

22%19%

10%

Wykres 4.Wykres 4.Wykres 4.Wykres 4.Wykres 4. Przyczyny udziału respondentów w szkoleniach


do 9 10–49 5-–249 powyżej 250

inny sposób finansowaniafirma, w której pracuję

finansowanie ze środków Unii Europejskiejja samodzielnie

do 9 10–49 5-–249 powyżej 250

20

%

13

%

47

%

20

%

48

%

33

%

6%

13

% 16

%

74

%

0%

11

% 15

%

75

%

4%6

%

Wykres 5.Wykres 5.Wykres 5.Wykres 5.Wykres 5. Podmiot finansujący szkolenie pracowników



my, natomiast prawie połowa zatrudnionychpracowników w małych przedsiębiorstwach (tj.48 %) korzystała ze środków unijnych. Jest więcpozytywny sygnał, iż to małe przedsiębiorstwapotrafią pozyskiwać środki na szkolenie i do-skonalenie swoich pracowników.

Przyczyny nieuczestniczenia respondentów wszkoleniach, przedstawia wykres 6.

Wśród badanych respondentów zatrudnio-nych w małych przedsiębiorstwach 50% było zda-nia, iż w roku 2011 nie uczestniczyli w szkole-niu, ponieważ nie było takiej potrzeby, nato-miast 26% pracowników mikroprzedsiębiorstwuznało, że naczelne kierownictwo firmy nie in-teresuje się ich indywidualnymi planami zawo-dowymi. Również pracownicy tych firm uznali,iż barierą ograniczającą udział w szkoleniachbyła słaba kondycja finansowa firmy. Aspekt tennie dotyczył dużych organizacji. Odebrano teżsygnały, iż organizacje albo szukają oszczęd-ności poprzez ograniczanie szkoleń, albo mająnegatywny stosunek do tego typu działań.

Główne wnioski z badańGłówne wnioski z badańGłówne wnioski z badańGłówne wnioski z badańGłówne wnioski z badań– próba podsumowania– próba podsumowania– próba podsumowania– próba podsumowania– próba podsumowania

W świetle zebranych opinii nasunęły się na-stępujące wnioski:– najmniej inwestują w swoich pracowników mi-

kroprzedsiębiorstwa;– najczęściej spotykane szkolenia to zagadnie-

nia z zakresu BHP, odbywały się one w du-żych i średnich firmach;

– wśród technik szkoleń typu „off the job” po-nad połowa respondentów wymieniła semi-naria, konferencje i wykłady, miały one miej-

sce przede wszystkim w dużych organizacjach,zatrudniających ponad 250 pracowników;

– instruktaż na stanowisku pracy, zaliczany doszkoleń typu „on the job” odbyło jedynie 45%ankietowanych osób zatrudnionych w dużychfirmach i w mikroprzedsiębiorstwach 31% pra-cowników;

– prawie połowa ankietowanych uznała, iż głów-nym powodem, dla którego pracodawcapodjął decyzje o wysłaniu ich na szkoleniabyła realizacja planów szkoleń przygotowa-nych wcześniej przez firmę, dotyczyło to wszyst-kich przedsiębiorstw bez względu na ich wiel-kość;

– większość badanych bez względu na wiel-kość organizacji stwierdziło, iż szkolenia,w których uczestniczyli były pokrywane z bu-dżetu firmy;

– małe przedsiębiorstwa potrafią pozyskiwaćśrodki na szkolenie i doskonalenie swoichpracowników z Unii Europejskiej;

– połowa respondentów zatrudnionych w ma-łych przedsiębiorstwach było zdania, iż w roku2011 nie uczestniczyli w szkoleniu, ponieważnie było takiej potrzeby;

– odebrano też sygnały, iż organizacje alboszukają oszczędności poprzez ograniczanieszkoleń, albo mają negatywny stosunek dotego typu działań.

Jak można zauważyć potrzeba i możliwościszkolenia pracowników różne są w zależności odwielkości firm. Pomimo pomniejszonych budże-tów najczęściej ze szkoleń korzystają duże i śred-nie firmy. W mniejszym stopniu zarządzanie szko-leniami występuje w małych i tzw. mikroprzed-siębiorstwach. W tym przypadku firmy te powin-ny skupić się bardziej na szkoleniach otwartych,gdyż są tańsze i w okresie kryzysu mogą wydaćsię najbardziej ekonomicznym rozwiązaniem.

Ogólna ocena działań dotyczących szkole-nia nie może być pozytywna, przede wszystkimz powodu małej dostępności szkoleń pozaobo-wiązkowych. Należy jednak pamiętać, iż MSPczęsto nie mają wysoko wyspecjalizowanych pra-cowników w komórkach personalnych, zdolnychdo pełnego wkomponowania szkoleń w rozwójprzedsiębiorstw oraz oceny wymiernych korzyścipłynących z nich dla firmy7.

Zebrane informacje wydają się skłaniać downiosku, iż istnieje wyraźna potrzeba szerszegozajęcia się tematem, zaś ewentualne badania po-winny być prowadzone w znacznie większej skalii systematycznie wzbogacać wiedzę o funkcjono-waniu małych i średnich przedsiębiorstwach8.

1212

nie było takiej potrzeby w firmie123123123

firma nie ingeruje w indywidualne planyzawodowe i rozwój pracownikówsłaba kondycja finansowa firmyszukanie oszczędności poprzezograniczenie szkoleń

1212 negatywne nastawienie kierownictwa

do rozwoju i szkoleń pracownikównie jestem zainteresowany(a)poszerzeniem wiedzy lub umiejętnościinne przyczyny ... (jakie?)

1212121212121212

123123123123123

35

%2

6%

21

%9

%9

%

121212121212

12121212

121212

50

%8

%1

8%

6%

0%

0% 6

% 6%

5%

12121212121212

123123123123123123123

123123123123

25

%

19

%8

% 14

%6

%

19

%

8%

1212

121212

121212121212

38

%

19

%5

% 5%

0%

10

%2

4%

do 9 10–49 5–249 powyżej 250

Wykres 6.Wykres 6.Wykres 6.Wykres 6.Wykres 6. Główne przyczyny nieuczestniczenia respondentóww szkoleniach

Źródło: Źródło: Źródło: Źródło: Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań prze-prowadzonych w 2012 r.



1 K. Safin, Zarządzanie małą firmą, Wydawnictwo Akademii Eko-nomicznej, Wrocław 2003, s. 7.

2 H. Król (red.) Zarządzanie kapitałem ludzkim a konkurencyjnośćmałych i średnich przedsiębiorstw. WSPiZ im. Leona Koźmiń-skiego, Warszawa 2007, s. 3.

3 R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, War-szawa 2001, s. 732–733.

4 Szczegółowe informacje i wyjaśnienia dotyczące definicji MŚPmożna znaleźć w poradniku: Nowa definicja MŚP – poradnik dlaużytkowników i wzór oświadczenia, Wspólnoty Europejskie 2006.

5 A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie – pro-cesy – metody, PWE, Warszawa 2003, s. 299.

6 K. Piotrkowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi w małych śred-nich firmach warunkiem rozwoju przedsiębiorczości. [w:] Zarzą-dzanie zasobami ludzkimi w małych i średnich firmach. Red.K. Piotrkowski, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2002, s. 96.

7 J. Bącal: Perspektywy rozwoju zarządzania zasobami ludzkimiw małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce. [w:] Inwestycjaw kadry. Perspektywa małych i średnich przedsiębiorstw. Red.O. Konieczny, R. Schmidtke, Polska Agencja Rozwoju Przedsię-biorczości, Katowice 2007, s. 51.

8 J. Strużyna: Doskonalenie jakości zarządzania zasobami ludzki-mi w małych firmach, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Eko-nomicznej im. Karola Adamieckiego, Katowice 2002, s. 180.

Bibliografia:Bibliografia:Bibliografia:Bibliografia:Bibliografia:

1. Bącal J., Perspektywy rozwoju zarządzania zasobami ludzkimi w małych i średnich przedsiębiorstwach w Polsce [w:] Inwestycja w kadry.Perspektywa małych i średnich przedsiębiorstw. Red. O. Konieczny, R. Schmidtke, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Katowice2007.

2. Griffin W., Podstawy zarządzania organizacjami, PWN, Warszawa 2001.3. Król H. (red.), Zarządzanie kapitałem ludzkim a konkurencyjność małych i średnich przedsiębiorstw, WSPiZ im. Leona Koźmińskiego,

Warszawa 2007.4. Nowa definicja MŚP- poradnik dla użytkowników i wzór oświadczenia, Wspólnoty Europejskie 2006.5. Piotrkowski K., Zarządzanie zasobami ludzkimi w małych średnich firmach warunkiem rozwoju przedsiębiorczości [w:] Zarządzanie

zasobami ludzkimi w małych i średnich firmach. Red. K. Piotrkowski, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa 2002.6. Pocztowski A., Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie – procesy – metody, PWE, Warszawa 2003.7. Safin K., Zarządzanie małą firmą, Wyd. Akademii Ekonomicznej, Wrocław 2003.8. Strużyna J., Doskonalenie jakości zarządzania zasobami ludzkimi w małych firmach, Wydawnictwo Uczelniane Akademii Ekonomicznej

im. Karola Adamieckiego, Katowice 2002.

IN SERVICE TRAINING AND COACHING OF EMPLOYEES FROM SMALL AND MEDIUM SIZEENTERPRISES FOLLOWING THE MAZOVIAN PROVINCE EXAMPLE


Small and medium size enterprises (Polish acronym: MSP) play the main role in the Europeaneconomy. It is in just such companies that the human skills and predisposition are concentrated inthe area of entrepreneurship, innovation and employment.

The author of the paper attempted to check if in 2011 the respondents participated in anyvocational training courses, in which areas and mode they improved their qualifications, if theirparticipation in such courses was dependent on the company's size, if they were assisted withdonations coming from the EU funds as well as what caused the employers to limit investments intheir employees' training.


DIGITALIZACJA ARCHIWALIÓWBIBLIOTEKI IM. ZIELIŃSKICH TNP

„Digitalizacja archiwaliów Biblioteki im. Zie-lińskich TNP” to jeden z ważniejszych projektówrealizowanych przez Towarzystwo Naukowe Płoc-kie w 2012 r. Projekt wziął udział w konkursieogłoszonym przez Narodowy Instytut Audiowizu-alny w ramach Programu Dziedzictwo Cyfrowezyskując wysoką ocenę ekspertów i pierwsze miej-sce na liście rankingowej. Przewidywany koszt re-alizacji zadania to 62 046 zł. Narodowy InstytutAudiowizualny (NInA) wsparł TNP kwotą 55 760zł, co stanowi 89,87% całkowitych kosztów, po-zostałe środki tj. 6 286 zł pokryto z dotacji Mini-sterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Terminrealizacji zadania to sierpień–grudzień 2012 r.

Projekt polega na digitalizacji i upowszech-nieniu w Internecie archiwalnej spuścizny Wła-dysława Smoleńskiego znajdującej się w zaso-bach Biblioteki im. Zielińskich TNP.

Władysław Smoleński (1851–1926) to jeden znajwybitniejszych historyków polskich, przedsta-wiciel tzw. szkoły warszawskiej, profesor i doktorhonoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, czło-nek Polskiej Akademii Umiejętności. Specjalizo-wał się w historii XVIII–wiecznej Polski i dziejachszlachty mazowieckiej. Urodził się w Grabieniachpod Ciechanowem na Mazowszu, uczęszczał doGimnazjum Gubernialnego w Płocku. W czasienauki w Płocku mieszkał czasowo w kanonii, obec-nej siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego.Bliski związek z miastem, poparcie dla działalno-ści Towarzystwa oraz fakt, że w Towarzystwie Na-ukowym Płockim pracowała jego uczennica Hali-na Rutska miały wpływ na decyzję o testamental-nym przekazaniu jego archiwum i księgozbioruBibliotece im. Zielińskich. Tym samym Smoleńskistał się jednym z największych darczyńców TNP, aprzekazane zbiory należą do grona najcenniej-szych w kolekcji Biblioteki im. Zielińskich. Podsta-wę spuścizny Smoleńskiego tworzą głównie ręko-pisy prac historycznych. Są to przede wszystkimdzieła dotyczące historii Polski, zwłaszcza XVIII wie-ku. Grupę tę uzupełniają materiały warsztatowe inotatki uczonego wykorzystane w książkach.

Dużą część zasobu zajmują materiały źródło-we do prac badawczych, będące również od-zwierciedleniem kolekcjonerskiej pasji Władysła-wa Smoleńskiego. Możemy tu znaleźć oryginały

i odpisy dokumentów i akt z XVI–XVIII wieku jaknp.: „Akta miasta Przyrowa”, „Przywileje loka-cyjne Janowa”, bogatą kolekcję dokumentów Ra-dziwiłłów i inne.

Obok działalności naukowej spuścizna zawieraświadectwo aktywności społecznej historyka. Sąto materiały ukazujące działalność i współpracęz Towarzystwem Naukowym Warszawskim, To-warzystwem Miłośników Historii, Akademią Umie-jętności w Krakowie, Towarzystwem Historycznymwe Lwowie, Towarzystwem Pomocy Niezamoż-nym. Część dokumentów dotyczy pracy dydak-tycznej na Uniwersytecie Warszawskim. Całościarchiwum dopełniają materiały biograficzne, do-kumenty osobiste, fotografie i liczna korespon-dencja z lat 1887–1925. Cała kolekcja jest wdobrym stanie i nie wymaga obecnie zabiegówkonserwatorskich. Została przekazana Towarzy-stwu zapisem testamentalnym po śmierci autora,na przełomie 1926/27 r.

Prof. Władysław Smoleński (1851–1926) Portret uczonego zezbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego.Malowała: Kazimiera Bakka (1897 r.)


Całość spuścizny archiwalnej stanowi 161 jed-nostek. Jednostki 1–32 zostały zdigitaliowane wpierwszej połowie 2012 r. w ramach dotacji MiastaGminy Płock (zadanie publiczne pn. „Digitaliza-cja zbiorów Biblioteki im. Zielińskich TNP”). Pro-jekt dofinansowany przez NInA obejmuje kon-wersję kolejnych 111. jednostek archiwaliów zprzełomu XIX/XX wieku. Materiał nie jest objętyochroną prawno–autorską.

Najważniejszym kryterium wyboru spuściznyarchiwalnej Władysława Smoleńskiego do digita-lizacji jest unikatowość tej właśnie kolekcji. Nie-zwykle ważne archiwum Smoleńskiego obejmują-ce prace profesora, korespondencję, materiałyzwiązane z życiem i działalnością, znajdują sięwyłącznie w zasobach Biblioteki im. Zielińskich.Kolekcja prezentuje istotną wartość naukową, hi-storyczną i regionalną oraz szeroki zakres tema-tyczny i objętościowy, stąd jej ogromne znaczeniadla naukowców z kraju i regionu oraz wszystkichinnych użytkowników: studentów, nauczycieli,uczniów, historyków, regionalistów, dziennikarzy.Należy zaznaczyć, że obecnie z cennych archiwa-liów Władysława Smoleńskiego można korzystaćwyłącznie w czytelni zbiorów specjalnych Bibliote-ki TNP, w ograniczonym czasie i za zgodą dyrek-tora placówki. Cyfryzacja oryginałów ma na celuich pełniejsze wykorzystanie dla potrzeb nauki.

Celem zadania jest także budowanie społe-czeństwa wiedzy i jej upowszechnianie poprzezszerokie udostępnianie archiwaliów Biblioteki im.Zielińskich TNP. Spuścizny archiwalne należą donajcenniejszych i najrzadszych zasobów ze zbio-rów specjalnych Biblioteki. W związku z tym sąwyjątkowo chronione i zazwyczaj przeciętny czy-telnik nie ma do nich dostępu. Digitalizacja ma-

teriałów i zamieszczanie ich w Internecie, zapew-nia szybki i wygodny dostęp do nich, w miejscu iczasie dowolnie wybranym przez wszystkich użyt-kowników, w tym niepełnosprawnych oraz ichbezpieczne przeglądanie. Proces digitalizacji jestrównież sposobem na ochronę historycznegoksięgozbioru Biblioteki im. Zielińskich przed za-czytaniem, zniszczeniem, a nawet kradzieżą. Każ-dorazowe korzystanie z dzieła prymarnego na-raża je bowiem na szkodliwe działanie powie-trza, światła i innych czynników zewnętrznych.Istotny element ochrony to również stworzenietrwałej kopii cennych obiektów na wypadek de-strukcji oryginału. Dodatkowo praca z dziełemprzetworzonym cyfrowo jest korzystniejsza dlaczytelników. Można je np. powiększać, wydru-kować itd. zgodnie z potrzebami pracy nauko-wej. W końcu ważnym celem całego przedsię-wzięcia jest promowanie dziedzictwa kulturalne-go naszego kraju, a szczególnie Płocka i Ma-zowsza, zgromadzonego w zasłużonej Biblioteceim. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockie-go, a także budowanie dobrego wizerunku płoc-kiej książnicy jako instytucji szeroko udostępnia-jącej swoje wartościowe kolekcje w atrakcyjnej inowoczesnej formie.

Wybór ścieżki digitalizacyjnej został podykto-wany złożonym i różnorodnym materiałem sta-nowiącym spuściznę Smoleńskiego. Jest to mate-riał w znacznej mierze archiwalny. Dlatego, obokzaleceń zawartych w „Katalogu dobrych praktykdigitalizacyjnych dla obiektów bibliotecznych”,TNP stosuje wytyczne z Zarządzenia NaczelnegoDyrektora Archiwów Państwowych tj. „Zaleceniaw zakresie digitalizacji materiałów archiwalnychw archiwach państwowych”.

„Szkice z dziejów szlachty mazowieckiej” – rękopis Władysława Smoleńskiego ze zbiorów specjalnych Biblioteki Zielińskich TNP


Całość zasobu archiwalnego Władysława Smo-leńskiego zostanie zamieszczona w bazie cyfro-wych obiektów Biblioteki im. Zielińskich TNP iudostępniona bezpłatnie w czytelni multimedial-nej wszystkim zainteresowanym odbiorcom. Ko-lejną platformą dostępu będzie Internet, gdzieTNP zamieści 75% materiałów zdigitalizowanychw ramach projektu, obejmujących wizerunkiobiektów oraz ich metadane. Archiwalia będądostępne bezpłatnie poprzez portal Federacji Bi-bliotek Cyfrowych (WWW.fbc.pionier.net.pl) nastronie Płocka Biblioteka Cyfrowa.

Wykonanie projektu "Digitalizacja archiwaliówBiblioteki im. Zielińskich TNP" dofinansowanegoprzez Narodowy Instytut Audiowizualny w ramachProgramu Dziedzictwo Cyfrowe wpisuje się w stra-tegię działalności digitalizacyjnej książnicy TNPrealizowaną od 2002 roku. Równo dziesięć lattemu Towarzystwo Naukowe Płockie postawiło nanowoczesne technologie i wykorzystanie, nowa-torskiej wówczas metody digitalizacji, dla potrzebochrony najcenniejszej części księgozbioru Biblio-teki im. Zielińskich, a jednocześnie zwiększeniajego dostępności i popularyzacji. W latach 2002–

2011 konwersji poddano przede wszystkim „za-czytywane” archiwalne lokalne czasopisma, da-lej pozycje ze zbiorów specjalnych, wchodzącew skład Narodowego Zasobu Bibliotecznego, ta-kie jak: stare druki, inkunabuły, rękopisy, archi-walne mapy i plakaty, grafiki. Do końca roku2011 przełożono na format cyfrowy 7 765 obiek-tów. W przeważającej części cyfryzacja księgo-zbioru została zrealizowana dzięki grantom po-zyskanym przez Bibliotekę im. Zielińskich w kon-kursach organizowanych przez Urząd Miasta Płoc-ka i Fundację „Fundusz Grantowy dla Płocka”oraz dzięki dotacjom Ministerstwa Nauki i Szkol-nictwa Wyższego, najczęściej przy wykorzystaniuusług wyspecjalizowanej w tym zakresie firmy ze-wnętrznej. Kolekcja zbiorów zdigitalizowanych Bi-blioteki im. Zielińskich stanowi obecnie 2% cało-ści jej zasobu. Wszystkie „cyfrowe woluminy” do-stępne są w czytelni multimedialnej Biblioteki im.Zielińskich (Płock, pl. Narutowicza 2), znacznaczęść zbiorów również w Internecie na stronachTowarzystwa Naukowego Płockiego oraz Płoc-kiej Biblioteki Cyfrowej zrzeszonej w FederacjiBibliotek Cyfrowych.

Agnieszka CiechomskaAgnieszka CiechomskaAgnieszka CiechomskaAgnieszka CiechomskaAgnieszka CiechomskaKierownik Działu

Informacyjno–PromocyjnegoTowarzystwa Naukowego Płockiego


RECENZJE

Wojna o wszystko. Opowieść o wojnie polsko–bolszewickiej 1919–1920. Redakcja:Witold Sienkiewicz, wyd. Demart S.A., Warszawa 2010, ss. 440.

Od kilku lat Wydawnictwo „Demart”, publi-kujące mapy, przewodniki i szkolne atlasy hi-storyczne, zaczęło wydawać opracowania historiiPolski i świata w wersji albumowej z wykorzy-staniem licznych map wydanych wcześniej lubopracowanych na potrzeby konkretnej książki.

Jedną z takich publikacji jest obszerne opra-cowanie o wojnie polsko–bolszewickiej. Edytor-sko – podobnie jak inne pozycje Wydawnictwa„Demart” – album prezentuje się znakomicie iwydany jest bardzo nowocześnie. Znajdujemyw nim setki zdjęć, w tym portrety uczestnikówopisywanych wydarzeń, fotokopie dokumentówdotyczących wojny, mapy bitew i walk, plakatypropagandowe obu stron, reprodukcje obrazów,związanych z wojną. Są też współczesne zdję-cia eksponatów muzealnych, zwłaszcza pułko-wych odznak pamiątkowych. Poza archiwalny-mi fotografiami reszta ikonografii jest w kolo-rze, co bardzo uatrakcyjnia album. Pod wzglę-dem merytorycznym jest to praca zbiorowa i skła-da się z jedenastu tekstów ośmiu autorów, codaje niemal pełny obraz wojny. Redaktorempublikacji ze strony wydawcy jest Witold Sien-kiewicz, który ma już na swoim koncie wieleudanych pozycji tego typu1.

We wstępie Janusz Cisek skrótowo przedsta-wił rozwój badań historycznych nad wojną pol-sko–bolszewicką po 1989 r., szczególnie pod-kreślając znaczenie wydawanych dokumentówwojskowych. Przedstawił także pewne postulatybadawcze i wydawnicze, związane z wojną.

Omawiana książka zawiera następujące teksty:– Aleksander Smoliński – Działania zbrojne

podczas wojny polsko–sowieckiej (styczeń1919 r., październik 1920 r.),

– Michał Klimecki – Od wojny do sojuszu.Alians polsko–ukraiński 1920 roku,

– Waldemar Rezmer – Konflikt z Litwą,– Zbigniew Karpus – Wschodni sojusznicy

Polski w okresie wojny polsko–sowieckiej1920 r.,

– Tomasz Grzegorczyk – Życie codzienneżołnierza,

– Hanna Szczechowicz – Społeczeństwo pol-skie wobec inwazji bolszewickiej,

– Janusz Cisek – Stany Zjednoczone wobecRzeczypospolitej w okresie wojny z bolsze-wikami 1919-1920,

– Zbigniew Karpus – Sytuacja sowieckich jeń-ców wojennych w Polsce w latach 1919–1921,

– Michał Klimecki – Polrewkom i Galrew-kom. Sowietyzacja Polski latem 1920 roku,

– Krzysztof Filipow – „Cnocie Wojennej”. Or-der Virtuti Militari – Za Walkę o Niepodle-głość i Kształt Granic,

– Krzysztof Filipow – Wojsko Polskie w „lam-pasach i ostrogach”. Lata 1918–1939.

Tytuły poszczególnych tekstów pozwalają zo-rientować się, czego dotyczą. Łącznie tworząswego rodzaju kompendium wiedzy o wojniepolsko–bolszewickiej. Co do zawartości możnatylko mieć wątpliwości do celowości umieszcze-nia tekstu J. Ciska o stosunku USA do Polski wlatach 1919–1920. Niewątpliwie tekst ma dużywalor poznawczy, bowiem dotychczas ta kwe-stia nie była przedmiotem badań, jednak bio-rąc pod uwagę koncepcję wydawnictwa, skie-rowanego do laików i mającego być kompen-dium wiedzy o wojnie, znacznie bardziej celo-wy byłby artykuł pt. „Sąsiedzi Polski wobec woj-ny polsko–bolszewickiej”. Reakcje amerykańskiena wojnę miały znaczenie marginalne.


Teksty mają charakter popularnonaukowy,więc nie są zaopatrzone w przypisy. Żaden zautorów nie podał też wykorzystanej literatury,co jest największym minusem opracowania, boutrudnia weryfikację podawanych faktów i ewen-tualne sięgniecie po szerszą literaturę przedmiotu.Pewnym pozytywnym wyjątkiem są toruńscy pro-fesorowie. Waldemar Rezmer w przypisach po-daje źródła cytatów, a Zbigniew Karpus – źró-dła archiwalne przytoczonych danych liczbo-wych.

Oczywiście płockiego czytelnika najbardziejinteresuje, na ile w tekstach obecny jest Płock ipłocki epizod wojny. W najobszerniejszym tek-ście A. Smolińskiego o Płocku są tylko niewielkiewzmianki w kontekście marszu 4 Armii i III Kor-pusu Konnego ku Wiśle. O walkach w mieściewprawdzie nic nie ma, jednak jest mapa działańw rejonie Płocka 18 sierpnia 1920 r. i plan mia-sta z zaznaczonymi kierunkami ataku bolszewic-kiego oraz punktami polskiego oporu, a takżezdjęcie mjr. Janusza Mościckiego i jednej z bary-kad (s. 144–145). W tekście Z.Karpusa na tematwschodnich sojuszników Polski autor podał do-kładne dane liczbowe o umieszczeniu w Płockupo zakończeniu wojny ponad tysiąca oficerów iżołnierzy z białoruskiego oddziału gen. Stanisła-wa Bułak–Bałachowicza (s.274).

Najwięcej wiadomości o Płocku i płocczanachmożna znaleźć w tekście H. Szczechowicz natemat postaw społeczeństwa polskiego wobecinwazji bolszewickiej. Autorka wśród przykładówaktywnej postawy społeczeństwa wobec zagro-żenia bolszewickiego wymienia także Płock. Czy-tamy o zebraniu Związku Obrońców Ojczyzny iPogotowia Wojennego, ofiarności Rady Miejskieji pomocy żołnierzom przez płocki ObywatelskiKomitet Obrony Państwa i Służbę NarodowąKobiet Polskich. Wymieniony jest biskup A.J.Nowowiejski i płoccy klerycy - ochotnicy, pracu-jący jako sanitariusze.

Podane są przykłady patriotycznej postawyróżnych środowisk: ziemian, nauczycieli, kobiet,harcerzy, młodzieży gimnazjalnej, fabrykantów,Żydów. Wśród poetów walczących z bolszewi-kami wspomniany jest W. Broniewski. Płock wy-mieniony też został wśród miast, w których wal-czyła i wspierała żołnierzy ludność cywilna. Wpassusie dotyczącym obrony miasta wymienienizostali najbardziej zasłużeni obrońcy: mjr Ja-nusz Mościcki, Marcelina Rościszewska, HalinaRutska, Maria Macieszyna, Janina Landsberg–Śmieciuszewska, Stanisława Sujkowska; harce-rze: Stefan Zawidzki, Antoni Gradowski, Tade-usz Jeziorowski, Józef Kaczmarski. Odnotowa-na jest wizyta marsz. Józefa Piłsudskiego i od-znaczenie miasta Krzyżem Walecznych. Uzupeł-nieniem tekstu są zdjęcia Jana Bułhaka znisz-czonych budynków i barykady na ul. Kościuszki

oraz sceny z wizyty J. Piłsudskiego w Płocku.Widzimy odznaczanie przez Naczelnika Państwapoduszki z herbem miasta oraz harcerza T.Je-ziorowskiego. Obok – portret M. Rościszewskiejz krótką notką biograficzną.

Opracowanie bez wątpienia powinno przy-czynić się do spopularyzowania wiedzy o udzia-le i ofiarności płocczan w wojnie oraz obroniePłocka w sierpniu 1920 r. I wszystko byłoby wporządku, gdyby nie liczne błędy i przekręcenianazwisk.

Na mapie, ilustrującej walki w rejonie Płocka18 sierpnia 1920 r. (s. 144) zaznaczono wpraw-dzie najważniejsze pododdziały przedmościapłockiego i ich dyslokację, jednak brakuje wśródnich batalionu zapasowego 6 pułku piechotyLegionów, nacierającego na Trzepowo oraz jed-nostek Flotylli Wiślanej, operujących na Wiśle.

Na planie Płocka z naniesionymi kierunkamiataku sił bolszewickich (s. 145) występują kom-promitujące błędy w nazwach ulic i obiektów wmieście:

– kościół pro–reformacki zamiast – porefor-macki (czyli będący w przeszłości własno-ścią Zgromadzenia Ojców Reformatów),

– Sratostwo zamiast Starostwo,– dwa Stare Rynki, bo Nowy Rynek z zazna-

czonym charakterystycznym budynkiemtzw. podkowy występuje jako Stary Rynek,

– ul. Kościelna zamiast ul. Kościuszki,– ul. Dobrzyniecka zamiast ul. Dobrzyńska,– ul. Dąbrowskiego zamiast plac Dąbrow-

skiego.W legendzie na mapie jest kowieński pułk

piechoty, natomiast w legendzie do planu – ko-wieński pułk strzelców. Wypadałoby ujednolicićnazewnictwo. Nie zgadzają się też inne podod-działy. Poza tym tytuł planu miasta jest błędny –„Walki o Płock (położenie 18 VIII godz. 1000)”.Tego dnia o godz. 1000 trwały dopiero walki naprzedpolu miasta w rejonie Trzepowa i Borysze-wa–Rogozina, będące wynikiem wypadu załogiprzedmościa. Bolszewicy zaatakowali miastodopiero ok. godz. 1400.

Błędy na planie wynikają z tego, że za jegopodstawę służył plan zamieszczony w opraco-waniu Zygmunta Bohusza–Szyszko z wszystkimibłędami, jakie autor popełnił (może poza srato-stwem) oraz błędną godziną. Chociaż – byćmoże Z. Bohusz–Szyszko miał na myśli godzinę10 wieczorem, czyli – 2200. Wtedy opis z grub-sza się zgadza.

Jeszcze bardziej irytujące błędy występują wefragmencie tekstu H. Szczechowicz, poświęco-nym obronie Płocka (s. 350–351). Mjr J. Mo-ścicki określany jest jako major żandarmerii, kie-dy wiadomo, że w żandarmerii nigdy nie służył.Z Marii Szymanowiczówny zrobiły się dwie oso-by: Maria Siwaczówna i Marta Szymanowiczów-


na. W pierwszej jest przekręcone nazwisko, wdrugiej - imię. Maria Macieszyna stała się MariąMacieszyn. Stanisława Sujkowska występuje jakoSzujkowska, Margulies – jako Markqulies. T. Je-ziorowski w kwietniu 1921 r. nie miał 11 lat,jak napisano, ale ponad 12 (ur. 8 października1908 r.). 4–krotnie czytamy (w tekście i w pod-pisach zdjęć), że J. Piłsudski gościł w Płocku 11kwietnia 1921 r., kiedy łatwo sprawdzić, że byłw mieście 10 kwietnia.

W biogramie M. Rościszewskiej podano, żebyła uczestniczką walk o Lwów, co nie jest ści-słe, bo wprawdzie wyjechała do Lwowa, ale niewalczyła z bronią w ręku. Organizowała i do-starczała pomoc materiałową i żywnościowąoraz rekrutowała w Płocku żołnierzy do oddzia-łów ochotniczych. Cytowany jest fragment zdziennika W. Broniewskiego, który został okre-ślony jako „żołnierz WP”, tymczasem w sierpniu1920 r. nasz rodak był już porucznikiem, czyliw stopniu oficerskim (s. 351).

Występują też pewne niezręczności językowe,np. – J. Piłsudski odznaczył obrońców „tych żyją-cych i zmarłych”. Zamiast zmarłych powinno być– poległych. Podobnie jest z określeniami „hu-ragan bolszewickiego ognia” i „obstrzał”. Le-

piej brzmi – „huraganowy ogień bolszewicki” i„ostrzał”.

Oczywiście wymienione błędy nie deprecjo-nują omawianego wydawnictwa. Są to w istociedrobiazgi i osoba nie znająca dokładnie prze-biegu walk o Płock i nazwisk obrońców tych uchy-bień zapewne nie zauważy. Tym nie mniej – choćsam tekst sprawia pozytywne wrażenie - taka ilośćbłędów w krótkim fragmencie podważa wiary-godność innych danych podawanych w tekścieHanny Szczechowicz. Nie wiadomo dlaczego doopracowania tego zagadnienia nie wybrano Ja-nusza Szczepańskiego. Jest on autorem bardzoobszernej książki na ten temat i na pewno niepopełniłby takich błędów, bo tematyka obronyPłocka jest mu doskonale znana.

Tak więc dobrze, że Płock znalazł się na kar-tach opracowania o wojnie polsko–bolszewic-kiej, jednak szkoda, że w tak niedoskonałej po-staci. Mimo tego, opracowanie nieco przybliżai popularyzuje obronę Płocka i bohaterstwo jegomieszkańców, za co autorom należy się podzię-kowanie. Można tylko liczyć, że ewentualne dru-gie wydanie będzie już wolne od wymienionychpotknięć i zaopatrzone w bibliografię do każ-dego rozdziału.

Grzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz Gołębiewski


1 Wykaz publikacji zob. – pl.wikiedia.org/wiki/Witold_Sienkie-wicz_(historyk).

2 Z. Bohusz–Szyszko, Działania wojenne nad dolną Wisłą w 1920 r.,Warszawa 1931.

3 J. Szczepański, Społeczeństwo Polski w walce z najazdem bol-szewickim 1920 roku, Warszawa–Pułtusk 2000.

***** ***** *****


Ks. Andrzej Gretkowski, Paweł Krydziński, Dzieje więziennictwa w Płocku w latach1803–1991, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2012, ss. 296.

Ostatnie lata przyniosły szereg prac stanowią-cych monograficzne ujęcie wybranego aspektuspuścizny kulturalnej i kulturowej Płocka. Należądo nich między innymi Dzieje Płocka pod re-dakcją Mariana Kallasa i Mirosława Krajewskie-go (2000–2006), czy Dwa wieki prasy płockiejautorstwa Wiesława Adama Końskiego (2012).W nurt ten wpisuje się także w pełni monografiaks. prof. Andrzeja Gretkowskiego i dr. Pawła Kry-dzińskiego.

Nie jest to pierwsza książka podejmująca ty-tułową problematykę - wcześniej ukazało sięważne studium ks. prof. Michała Mariana Grzy-bowskiego pt. Z dziejów więziennictwa płockie-go (1991), mające jednak charakter pewnegowprowadzenia w zagadnienie, naświetlającegojedynie wybrane, zajmujące uczonego obszary.Natomiast zasadniczym celem, jaki postawiliprzed sobą autorzy omawianej pracy, to próbacałościowego przedstawienia historii ZakładuKarnego w Płocku od momentu jego powstaniapo czasy niemal najnowsze. Z próby tej bada-cze wyszli bez wątpienia zwycięsko.

Kompozycja książki została podporządkowa-na zaproponowanej przez historyków periody-zacji dziejów płockiego systemu penitencjarne-go, obejmującej dzieje do roku 1918 (rozdział I),okres międzywojenny (omówiony w rozdziale II),czasy II wojny światowej oraz okres powojenny(część III i IV książki). Jako że jest to ujęcie mono-graficzne, badaczy zajmuje całokształt funkcjo-nowania systemu więziennictwa: rozwój i prze-miany infrastruktury, personel, kategorie więź-niów, ich warunki bytowe, jak też stan zdrowiaoraz bunty, ucieczki i amnestie, przemiany regu-laminu więziennego, środki oddziaływania pe-nitencjarnego, więzienie jako miejsce represjipolitycznych, formy resocjalizacji i pomocy dusz-pasterskiej, działalność kulturalno-oświatowa iproblematyka nauczania ogólnego i zawodowe-go osadzonych. Każde z tych zagadnień – oczy-wiście z uwzględnieniem specyfiki momentu hi-storycznego – zostało scharakteryzowane w spo-sób tak pełny, jak na to pozwalały źródła, wodniesieniu do każdego z wyodrębnionych okre-sów dziejów Zakładu Karnego w Płocku.

Omówienie wskazanej problematyki nie by-łoby możliwe bez przeprowadzenia drobiazgo-wej kwerendy w szeregu archiwów państwowychi zakładowych, m.in. Archiwum Państwowym wPłocku, Archiwum Diecezjalnym w Płocku, Archi-

wum Zakładu Karnego w Płocku, Archiwum Przed-siębiorstwa Obróbki Metali w Płocku, ArchiwumInstytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Łodzi,Archiwum Głównym Akt Dawnych, Archiwum AktNowych, Muzeum Mazowieckim w Płocku i Mu-zeum Narodowym w Warszawie. Licznych cen-nych informacji dostarczyła także lektura wielulokalnych i regionalnych periodyków (zwłaszczaprzedwojennych, takich jak np. „Dziennik Płoc-ki”, „Głos Mazowiecki”, „Głos Płocki”, „Głos Zie-mi Płockiej”, „Kurier Płocki”).

Pokłosiem tego, chciałoby się rzec: benedyk-tyńskiego, wysiłku uczonych stała się więc książkabezsprzecznie ważna, będąca klasycznym przy-kładem opracowania wypełniającego zauwa-żalną lukę w wiedzy o przeszłości miasta, zbie-rająca całość dostępnych informacji na tematwyznaczony sobie przez autorów. Napisana zniekłamaną pasją poznawczą może stać się lek-turą nie tylko zajmującą historyków, czy peda-gogów specjalizujących się w problematyce re-socjalizacyjnej, ale też każdego, kogo intere-sują nie tylko wydeptane gościńce historii, aleteż niezbadane dotąd „zakamarki” przeszłości.

Tomasz KruszewskiTomasz KruszewskiTomasz KruszewskiTomasz KruszewskiTomasz Kruszewski


100 lat sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego. Działalność To-warzystwa w środowisku lokalnym, praca zbiorowa pod red. Henryki Piekarskiej, Sierpc2011, ss. 597.

W 2008 r. minęło 100 lat od utworzenia wSierpcu Oddziału Towarzystwa Naukowego Płoc-kiego. Z tej okazji członkowie tamtejszego Od-działu przygotowali obszerną okolicznościowąpublikację, ilustrującą działalność Oddziału. Trudkoordynacji działań wzięła na siebie przewod-nicząca Oddziału – dr Henryka Piekarska.

Praca składa się z jedenastu rozdziałów orazprzedmowy prezesa TNP prof. Zbigniewa Kru-szewskiego, słowa od wydawcy H. Piekarskiej iwprowadzenia burmistrza Sierpca Marka Kośmi-dra. Autorami prawie wszystkich tekstów są człon-kowie Oddziału TNP w Sierpcu. Jedyną osobąspoza tego grona jest wiceprezes TNP MarianChudzyński, który napisał jeden z podrozdzia-łów.

Praca przygotowana przez sierpecką drukar-nię jest nienaganna technicznie, wydana bardzostarannie, w twardej oprawie. Uwagę zwracapiękna okładka, projektu H. Piekarskiej. Dopeł-nieniem treści jest indeks osobowy, który znako-micie ułatwia odnajdywanie interesujących czy-telnika osób. Książka, choć datowana na 2011r., trafiła do rąk czytelników we wrześniu 2012 r.w czasie uroczystej promocji w sierpeckim Cen-trum Kultury im. J. Piłsudskiego.

W przedmowie prezes TNP Zbigniew Kruszew-ski, zachęcając do lektury, napisał m.in., że „zzachowanych archiwaliów, dotyczących powsta-nia Oddziału wynika, że – mimo zmienności cza-sów i idei – nie zmienia się motywacja szlachet-nych obywateli. Jest nią patriotyzm rozumianynajprościej – jako obowiązek wobec najbliższychwspółmieszkańców”.

Natomiast burmistrz Marek Kośmider napisał,że „przekazywana obecnie publikacja […] jestdopełnieniem wiedzy o naszej lokalnej historii.Cennym tym bardziej, że odkrywa praktycznienieznane jej karty. Cennym nie tylko dzięki wa-lorom poznawczym, ale przede wszystkim płyną-cemu z niej przesłaniu, że warto i trzeba podej-mować służący dobru wspólnemu trud”.

Przewodnicząca Oddziału Henryka Piekarskaprzypomniała powstanie Oddziału w 1908 r.,wspomniała o nieudanej reaktywacji w 1948 r. iudanej – w 1969 r. Wymieniła też główne sferyaktywności członków Oddziału: popularyzowa-nie nauki, publikacje, integrowanie lokalnego śro-dowiska intelektualnego, popularyzowanie osią-gnięć sierpczan, organizowanie wyborów „Sierp-czanina Roku” i innych.

Jak już nadmieniono, opracowanie składa sięaż z jedenastu rozdziałów. Spróbujmy zatem za-

poznać się z ich zawartością. Rozdział I – „Funk-cjonowanie Towarzystwa Naukowego Płockiegow latach 1820–2008” po syntetycznej prezenta-cji historii i działalności TNP pióra prezesa Z.Kru-szewskiego zawiera sylwetki dwóch prezesów –aktualnego – Z. Kruszewskiego i poprzedniego –Jakuba Chojnackiego, biogramy członków Za-rządu TNP, długoletniego kierownika seminariumdoktoranckiego przy TNP prof. A. Rajkiewiczaoraz pracowników Biura Zarządu TNP.

W rozdziale II – „Sierpecki Oddział TNP w la-tach 1908–1948” Marian Chudzyński przedsta-wił okoliczności utworzenia oddziału w 1908 r.na fali rewolucji 1905-1907 r. i liberalizacji prze-pisów o tworzeniu organizacji społecznych. Od-dział założyło grono sierpeckich działaczy spo-łecznych z lekarzem Franciszkiem Gumowskiem,rejentem Wacławem Gurbskim, przełożoną pen-sji dla dziewcząt Anną Piniarowicz, małżeństwemHaliny i Jana Radomyskich, Władysławem Pil-kiewiczem, Jakubem Rudowskiem, Marią Gajzle-rową i Zygmuntem Umińskim. Przewodniczącymoddziału został F. Gumowski, którego w 1909 r.zastąpił W. Gurbski.


W krótkim czasie akces zgłosiło 345 osób, jed-nak w 1914 r. oddział liczył 125 osób, co byłoilością i tak bardzo dużą. Działalność Oddziałumiała charakter głównie oświatowo–kulturalny.Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniuprzez Polskę niepodległości Oddział z niezna-nych powodów nie wznowił działalności. WedługM. Chudzyńskiego prawdopodobnie dotychcza-sowy przewodniczący W. Gurbski zbytnio zaan-gażował się w działalność polityczną i nie star-czyło już czasu i sił na TNP.

W kolejnym podrozdziale Grzegorz Radom-ski przybliżył działalność społeczną na Ziemi Sier-peckiej w pierwszych dziesięcioleciach XX w.Przypomniał organizacje działające w Sierpcuna początku XX w. oraz stan gospodarki, oświatyi kultury.

Rozdział III dotyczy funkcjonowania oddziałuTNP w Sierpcu w latach 1969–2008. GrzegorzWąsiewski przedstawił kalendarium działalno-ści Oddziału, poczynając od jego reaktywowa-nia w 1969 r. do końca 2007 r. Inicjatoremprzywrócenia Oddziału był – pochodzący zSierpca – ówczesny prezes TNP Jakub Chojnac-ki, co zostało zrealizowane przy okazji sesji na-ukowej 27 listopada 1969 r. Pierwszym prze-wodniczącym został Franciszek Midura, a doOddziału przyjęto 21 osób. Dalej G. Wąsiewskiwymienił chronologicznie najważniejsze odczy-ty oraz inne wydarzenia z życia Oddziału. Pre-lekcje dotyczyły głównie historii Sierpca i ZiemiSierpeckiej oraz tematyki ogólnej. Poza miej-scowymi prelegentami do Sierpca przyjeżdżaliuznani uczeni i ludzie kultury: historyk prof. Sta-nisław Herbst, minister łączności prof. EdwardKowalczyk, poeta i prozaik Stanisław Barańczak,prawnik prof. Brunon Hołyst, marszałek SenatuAdam Struzik, aktor Wojciech Siemion, reżyserBohdan Poręba, znawca polityki społecznej prof.Antoni Rajkiewicz. Wielokrotnie przyjeżdżał zwykładami pochodzący z Sierpca astronom prof.Andrzej Woszczyk.

Oddział sierpecki doprowadził do wydaniakilku znaczących publikacji naukowych, dotyczą-cych dziejów miasta i powiatu, z których najważ-niejszą pozycją są „Dzieje Sierpca i ziemi sier-peckiej”1. Zorganizował liczne sesje naukowe iwystawy.

W kolejnym podrozdziale Ewa Jeziórska i Kry-styna Szczepek zrelacjonowały przebieg jubile-uszu 100–lecia. Uroczystość odbyła się 28 wrze-śnia 2008 r. w Rościszewie, w dawnym dworzeJeżewskich, w którym latem 1827 r. gościł Fry-deryk Chopin. Jubileuszowi towarzyszyła sesjanaukowa oraz plenerowy koncert muzyczny.

Na rozdział IV składają się biogramy prze-wodniczących Oddziału, poczynając od Fran-ciszka Gumowskiego i Wacława Gurbskiego,przez Franciszka Midurę (jr.), Stanisława Filip-

kowskiego i Władysława Gąsiorowskiego poaktualną przewodniczącą – Henrykę Piekarską.

Rozdział V to biogramy 18 członków Zarzą-du Oddziału TNP w Sierpcu. Znajdujemy tu m.in.biogram jednego z założycieli Oddziału w 1908r. Jana Wierzbowskiego oraz Edwarda Kalinow-skiego, Barbary Korcz, Stefana Kośmidra, Zbi-gniewa Lubacza, Wacława Marszałka, Włodzi-mierza Piekarskiego, Krystyny i Huberta Szczep-ków, Grzegorza Wasilewskiego, Bożeny Wysoc-kiej i innych.

Rozdział VI obejmuje 21 biogramów najbar-dziej zasłużonych i wyróżniających się członkówOddziału, tak zmarłych, jak i żyjących. Wśródnich są biogramy: ks. Wacława Abramczyka,Jana Burakowskiego, Bogumiły Dumowskiej,Antoniego Jankowskiego, Hanny Kowalskiej,Franciszka Midury (seniora), ks. Antoniego Więc-kowskiego i wielu innych.

Rozdział VII obejmuje sylwetki 14 osób i cha-rakterystyki 7 instytucji, wspierających działalnośćOddziału. Znajdujemy tu m. in. biogramy: synaprezesa Jakuba Chojnackiego – Marka Chojnac-kiego, byłego burmistrza i prezesa Stowarzysze-nia Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej Zdzisława Dumow-skiego, Haliny Giżyńskiej – Burakowskiej, leka-rzy Heleny i Feliksa Pokutyńskich, dyrektora Mu-zeum Wsi Mazowieckiej Jana Rzeszotarskiego.Spośród sierpeckich instytucji znajdziemy rys hi-storyczny oraz charakterystyki działalności i osią-gnięcia Domu Kultury, Miejskiej Biblioteki Publicz-nej, Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Ko-munalnej, Muzeum Wsi Mazowieckiej, Okręgo-wej Spółdzielni Mleczarskiej, Samorządu Gminyi Zespołu Szkół Samorządowych w Rościszewie,Urzędu Skarbowego w Sierpcu.

Rozdział VIII to syntetyczny obraz administra-cji samorządowej w Sierpcu z tekstami Z. Du-mowskiego na temat historii i współczesności po-wiatu sierpeckiego oraz Stanisława Majchrzakana temat władz samorządowych miasta od 1990do 2009 r.

Rozdział IX – „Relacje ze spotkań Klubu Zasłu-żonych dla Miasta Sierpca” w latach 2007–2011autorstwa Magdaleny Staniszewskiej i Marii Wi-śniewskiej. W podrozdziale „Sierpeckie odznacze-nia” M. Wiśniewska zamieściła zestawienia osóbodznaczonych medalem „Zasłużony dla MiastaSierpca” w latach 1993–2010, przedsiębiorstw iosób wyróżnionych tytułem „Ambasador Gospo-darczy Miasta Sierpca”, nagrodą „Zasłużony naRzecz Dobra” oraz medalem „Pro Domo Sua im.Prokopa i Feliksa Sierpskich”.

Przedostatni rozdział X – to wykaz dorobkupiśmienniczego członków Oddziału. Jak się oka-zuje, członkowie oddziału sierpeckiego TNP mająna swoim koncie liczne publikacje. Głównie sąto artykuły w sierpeckich periodykach i prasie,ale nie brakuje także poważnych opracowań i


artykułów naukowych. Niewątpliwie wyróżnia siętutaj Jan Burakowski, mający w swoim dorobkuponad 800 publikacji, ale poważny dorobekmają także: przewodnicząca oddziału HenrykaPiekarska (w tym publikacje zagraniczne), Kaje-tan Dobrosielski, Bogumiła Dumowska, HenrykDymek, Halina Giżyńska–Burakowska, HannaKowalska, Grzegorz Radomski, Grzegorz Wą-siewski, Maria Wiśniewska.

Ostatni rozdział zawiera wykaz członków Od-działu w latach 1969–2011. Od reaktywacji w1969 r. członkami Oddziału było 119 osób, zczego 40 aktualnie. W ostatnich latach niemalco roku jego grono się powiększa. Przynależnośćdo TNP jest niewątpliwie nobilitująca i przydajeprestiżu – nie tylko zresztą w środowisku sierpec-kim – więc akces zgłaszają kolejne osoby.

Opracowanie opatrzone jest obszerną biblio-grafią wykorzystanych materiałów archiwalnych,opracowań i artykułów. Książka zawiera ogromnąilość zdjęć: w tekście czarno–białych, a we wkład-kach – kolorowych, dotyczących tak przeszłości,jak i współczesności Oddziału TNP i miasta.

Oprócz tego książka zawiera historię i cha-rakterystykę działalności wymienionych już sier-peckich instytucji i firm. I choć można się zasta-nawiać, co Miejskie Przedsiębiorstwo GospodarkiKomunalnej, czy Okręgowa Spółdzielnia Mle-czarska mają wspólnego z działalnością na-ukową, dzięki zawartym w książce informacjom,możemy zapoznać się z ich historią i współcze-snością, a teksty mają duży walor poznawczy.

Opracowanie dotyczy zatem nie tylko historii iwspółczesności sierpeckiego Oddziału TNP, aleznacznie wykracza poza temat, dając w istocieszeroką panoramę dziejów miasta w XX w. i po-czątkach XXI w. Opracowanie jest jednocześnieswoistym słownikiem biograficznym ludzi, two-rzących na przestrzeni stu lat Oddział TNP. Znaj-dujemy tu 60 biogramów osób spośród sierpec-kiej inteligencji – członków TNP i jego sympaty-ków. Absolutna większość z nich to osoby w Sierpcuznane i szanowane. Jednocześnie 90% z nich toludzie, którzy nie są rodowitymi sierpczanami,ale w Sierpcu się osiedlili i podjęli pracę, tutaj sięzakorzenili i ujawnili swoje społecznikowskie pa-sje. Wielu pochodzi z terenu powiatu sierpeckie-go i płockiego, pozostali z bardzo różnych re-gionów Polski: Mazowsza, Kujaw, Lubelszczyzny,Podlasia, Kielecczyzny, Warmii i Mazur, a nawetKresów Wschodnich. Analizując biografie sierpec-kiej inteligencji można więc wysnuć pewne wnio-ski natury socjologicznej. Analiza tego materiałubiograficznego prowadzi także do konkluzji, żenajwiększą grupę wśród nich stanowią nauczy-ciele i lekarze.

Biorąc pod uwagę, że książka jest dziełem spo-łeczników, z których tylko jeden – Grzegorz Ra-domski – jest zawodowym historykiem, powstało

dzieło nad wyraz wartościowe. Jest to kolejnaważna pozycja, dotycząca historii i współczesno-ści Sierpca, która zapewne znajdzie miejsce napółkach w wielu sierpeckich domach. Przewod-niczącej Oddziału udało się skupić i zmobilizo-wać do pracy liczne grono sierpeckiej inteligen-cji. W pracy nad monografią Oddziału uczestni-czyło 28 osób. Największy wkład wnieśli: Henry-ka Piekarska, Grzegorz Wąsiewski, AgnieszkaBorek, Halina Giżyńska–Burakowska, Maria Wi-śniewska, Krystyna Szczepek, Bożena Wysocka,Ewa Jeziórska. Dzięki temu powstało opracowa-nie, które może budzić satysfakcję i zadowolenieautorów rozdziałów i podrozdziałów oraz poczu-cie uczestnictwa w czymś ważnym i wartościo-wym. Świadczy też o dużej aktywności wydawni-czej sierpeckich regionalistów, którzy niemal coroku publikują wartościowe opracowania histo-ryczne.

Żeby jednak nie ograniczyć się wyłącznie dozalet, wskażmy pewne niedociągnięcia. RozdziałII nosi tytuł „Sierpecki oddział TNP w latach 1908–1948” i zawiera podrozdział „Utworzenie i dzia-łalność Sierpeckiego Oddziału TNP w latach1908–1914 i próba jego reaktywacji w 1948roku”. Problem polega na tym, że na temat pró-by wznowienia działalności Oddziału w 1948 nicnie ma. Z tytułu rozdziału i podrozdziału możnatylko się domyśleć, że taka próba była, ale za-kończyła się niepowodzeniem. Skoro jednak wtekście nie ma żadnej wzmianki, należało zmo-dyfikować tytuły, ograniczając ramy chronologicz-ne do lat 1908–1914. Wtedy nie byłoby proble-mu.

Na temat nieudanej próby reaktywacji dzia-łalności w 1948 r. pisała Barbara Konarska–Pabiniak w artykule w „Notatkach Płockich” ozamiejscowych oddziałach TNP2. Na podstawiedokumentów z Archiwum TNP wiadomo, że ini-cjatorem powołania Oddziału był inspektorszkolny Marian Przedpełski. W połowie 1947 r.doprowadził do utworzenia Oddziału TNP w Go-styninie, a po przeniesieniu się do Lipna, w 1948r. podjął starania o utworzenie Oddziału w Sierp-cu. 10 kwietnia 1948 r. odbyło się nawet zebra-nie organizacyjne, ale chyba na tym się zakoń-czyło i do utworzenia Oddziału nie doszło3.

Z innych niedociągnięć – w podrozdziale natemat działalności Oddziału w latach 1969–2007zabrakło nieco konsekwencji i na s. 131–132niepotrzebnie powtórzono informacje o utworze-niu Oddziału w 1908 r. Wystarczyło ograniczyćsię do tła reaktywacji Oddziału w 1969 r., cozostało zrobione.

Wymienione niedociągnięcia to jednak w isto-cie drobiazgi nie mające większego znaczenia iwpływu na bardzo pozytywną ocenę omawiane-go wydawnictwa. Książka jest wysoce wartościo-wym i cennym źródłem wiedzy o aktywności spo-


łecznej sierpeckiej inteligencji i miejscowych in-stytucji. Powinna spotkać się z dużym zaintereso-


1 Dzieje Sierpca i ziemi sierpeckiej, praca zbiorowa pod red.M. Chudzyńskiego, Sierpc 2004.

2 B. Konarska–Pabiniak, Oddziały zamiejscowe Towarzystwa Na-ukowego Płockiego w latach 1947–1957, „Notatki Płockie”2007, nr 1, s. 35–40.

3 Ibidem, s. 38.

waniem mieszkańców, którym bliska jest historiaSierpca.

Grzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz Gołębiewski

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI — dr nauk humanistycznych, nauczyciel historii w III LOw Płocku, wykładowca w Szkole Wyższej im. PawłaWłodkowica w Płocku, członek Zarządu TNP.

BARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKIBARTOSZ GRALICKI — Absolwent Liceum Ogólnokształcące im. Marszałka Sta-nisława Małachowskiego. Student MiędzyobszarowychIndywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznychna Uniwersytecie Warszawskim. Laureat–finalista IV edycjiOlimpiady „Losy żołnierza i dzieje oręża polskiego”.

ANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKIANDRZEJ JAGODZIŃSKI — doktor nauk ekonomicznych, Szkoła Wyższa im. PawłaWłodkowica w Płocku.

JOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKAJOANNA KACPERSKA ————— mgr administracji, Dyrektor Biblioteki Szkoły Wyższejim. Pawła Włodkowica w Płocku. Absolwentka Wydzia-łu Administracji Uniwersytetu Warszawskiego – CentrumStudiów Samorządu Terytorialnego i Rozwoju Lokalnego.

ANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSYANDRZEJ KANSY — dr nauk humanistycznych, dyrektor Biura TNP, członek TNP

TOMASZ KRUSZEWSKITOMASZ KRUSZEWSKITOMASZ KRUSZEWSKITOMASZ KRUSZEWSKITOMASZ KRUSZEWSKI — dr nauk humanistycznych, Kanclerz Szkoły Wyższej im.Pawła Włodkowica w Płocku, członek TNP

AGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKA — doktor nauk ekonomicznych, adiunkt, Politechnika War-szawska, Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych

ANDRZEJ J. PAPIEROWSKIANDRZEJ J. PAPIEROWSKIANDRZEJ J. PAPIEROWSKIANDRZEJ J. PAPIEROWSKIANDRZEJ J. PAPIEROWSKI — dr nauk politycznych z Płocka, członek Kolegium Redak-cyjnego „Notatek Płockich”, członek TNP

MICHAL SOKOLNICKIMICHAL SOKOLNICKIMICHAL SOKOLNICKIMICHAL SOKOLNICKIMICHAL SOKOLNICKI — mgr historii z Płocka

JAN HENRYK WALUŚJAN HENRYK WALUŚJAN HENRYK WALUŚJAN HENRYK WALUŚJAN HENRYK WALUŚ ————— kolekcjoner, organizator wystaw numizmatycznych i fa-lerystycznych. Członek TNP, działacz Polskiego Towa-rzystwa Numizmatycznego.

KONRAD JAN WALUŚKONRAD JAN WALUŚKONRAD JAN WALUŚKONRAD JAN WALUŚKONRAD JAN WALUŚ ————— doktor nauk technicznych, kolekcjoner, numizmatyk,filokartysta, projektant beznominałowych kartek pocz-towych wydanych przez Pocztę Polską.

Autorki Bibliografii:Autorki Bibliografii:Autorki Bibliografii:Autorki Bibliografii:Autorki Bibliografii: — Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń,Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń,Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń,Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń,Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń,Wiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–Kowalska

NASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZY


KRONIKA

PREZES TOWARZYSTWA NAUKOWEGO PŁOCKIEGOLAUREATEM NAGRODY MARSZAŁKA WOJEWÓDZTWA

MAZOWIECKIEGO

Nagroda Marszałka Województwa Mazowiec-kiego należy do najbardziej prestiżowych wyróż-nień w województwie. Jest przyznawana od 1999r. za szczególną aktywność społeczną, pracętwórczą, upowszechnianie oraz ochronę warto-ści i dóbr kultury. Wśród dotychczasowych laure-atów znajdują się m.in. ks. Jan Twardowski, ks.bp. dr hab. Stanisław Wielgus, Wojciech Siemion,Maja Komorowska.

19 listopada 2012 r. odbyło się wręczenieNagród Marszałka Województwa Mazowieckie-go Adama Struzika w ramach trzynastej edycjikonkursu, do którego nominowano 100 najwy-bitniejszych animatorów Mazowsza. Podczasuroczystej gali w Teatrze Kamienica w Warsza-wie nagrody wręczono dziesięciu wybranymprzez Kapitułę Nagrody zasłużonym osobom.Uroczystość prowadzona była przez prezenteratelewizyjnego Tomasza Kamela.

Jako pierwszego uhonorowano prof. nadzw.dr. hab. inż. Zbigniewa P. Kruszewskiego, preze-sa Towarzystwa Naukowego Płockiego. Podczaswręczania statuetki Marszałek Województwa Ma-zowieckiego Adam Struzik podkreślił, że prezesKruszewski jest też jego prezesem, jako członkaTowarzystwa. Wniosek o to szczególne wyróżnie-nie złożył Starosta Płocki Michał Boszko.

W uzasadnieniu wniosku możemy przeczytać,że prezes TNP Z. Kruszewski jest pracownikiem

naukowym i dydaktycznym oraz działaczem spo-łecznym i publicznym. Jest ponadto rzeczoznawcąds. techniki samochodowej, ruchu drogowego imaszyn rolniczych w Polskim Związku Motoro-wym i Stowarzyszeniu Inżynierów i TechnikówMechaników Polskich. Podejmuje także tematy-kę pedagogiczną, w szczególności związaną zorganizacją niepublicznego szkolnictwa wyższe-go. W 1991 r. założył Zespół Oświatowo–Kon-sultacyjnego „Profesor”, w ramach którego zor-ganizował Szkołę Wyższą im. Pawła Włodkowi-ca w Płocku, w której od 2007 pełni funkcję rek-tora. Prof. Z. Kruszewski napisał ponad 100 pu-blikacji naukowych. Z Towarzystwem NaukowymPłockim związany jest od 1982 r., gdzie od 2002 r.Wręczenie Nagrody Marszałka Województwa Mazowieckiego

w dniu 19 listopada 2012 r. Od lewej: Wiesław Raboszuk –członek Zarządu Województwa Mazowieckiego, prof. ZbigniewKruszewski – prezes Towarzystwa Naukowego Płockiego, AdamStruzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego, członek TNP

Zbigniew Kruszewski przemawia podczas gali wręczeniaNagród Marszałka Województwa Mazowieckiego


pełni funkcję prezesa. W ramach działalności spo-łecznej w organizacji podejmował liczne inicja-tywy na rzecz popularyzowania nauki i zacho-wania kultury Mazowsza. Zainicjował digitaliza-cję zbiorów Biblioteki Naukowej im. ZielińskichTNP w Płocku. Ponadto nadzorował i meryto-rycznie współpracował z seminarium doktoranc-kim przy Towarzystwie, zajmował się organizo-waniem wystaw, sesji, konferencji i odczytów, pro-mowaniem wybitnych postaci związanych z Ma-zowszem, wspieraniem przedsięwzięć dotyczącychMazowsza. Jako członek Rady Towarzystw Na-ukowych przy Prezydium Polskiej Akademii Naukod 2003 r., a od 2007 r. jako jej przewodniczą-cy wspierał społeczny ruch naukowy w Polsce, wtym także na Mazowszu. Profesor Kruszewski pro-wadzi badania naukowe związane z działalno-ścią pedagogiczną na Mazowszu oraz politykąpubliczną towarzystw naukowych, a w szczegól-ności Towarzystwa Naukowego Płockiego. Wy-promował trzech doktorów, co przyczyniło się dozwiększenia kapitału ludzkiego Mazowsza. Był se-natorem, a następnie posłem RP.

Z. Kruszewski jest autorem, współautorem iredaktorem wielu pozycji książkowych oraz ar-tykułów naukowych dotyczących tematyki Ma-zowsza, np.:

„Centralny Okręg Wiedzy, Edukacji, Nauki,Wysokich Technik i Technologii”, red. Z. Kru-szewski, Wydawnictwo Towarzystwo NaukowePłockie, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock2003 r.

„Kultura żydowska na Mazowszu”, red. na-ukowa Z. Kruszewski, A. Kansy, WydawnictwoTowarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2004 r.

„Animatorzy kultury muzycznej na Mazowszu”,red. naukowa Z. Kruszewski, A. Kansy, Wydaw-nictwo Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock2004 r.

„Przedsiębiorczość polska w warunkach UniiEuropejskiej”, red. naukowa Z. Kruszewski, A. Kan-sy, Wydawnictwo Towarzystwo Naukowe Płockie,Płock 2005 r.

„Skarby Towarzystwa Naukowego Płockiego”,red. naukowa Z. Kruszewski, A. Kansy, Wydawnic-two Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2005 r.

„Możliwości i ograniczenia kształcenia usta-wicznego”, redakcja naukowa Z. Kruszewski, Wy-dawnictwo Towarzystwa Naukowego Płockiego,Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2008 r.

„W trosce o zdrowe społeczeństwo – życie idziałalność prof. Marcina Kacprzaka 1888-1968”,red. naukowa Z. Kruszewski, Wydawnictwo To-warzystwo Naukowe Płockie, Płock 2008 r.

„Unia Europejska – transfer wiedzy i innowacjiw warunkach lokalnych”, red. naukowa Z. Kru-szewski, K. Waluch, Wydawnictwo Europe Direct,Płock 2008 r.

Z. Kruszewski, J. Stefański, „Mała encyklope-dia Towarzystwa Naukowego Płockiego”, Wyd.Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2011 r.

„Towarzystwo Naukowe Płockie podmiot życiapublicznego”, Wyd. PWN, Warszawa 2011 r.

Z. Kruszewski, „The Płock Learned Society”,[w:] „7 years of Poland’s presence in the Europe-an Union. Impications for the Masovian region”,red. A. Nowak, M. Szałański, Wydawnictwo Na-ukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu War-szawskiego, Warszawa 2011 r.

Z. Kruszewski, „Kształcenie kobiet inżynierówwe „Włodkowicu” dla potrzeb regionów”, [w:]„Absolwentki kierunków technicznych dla roz-woju regionu”, red. A. Krzętowska, Oficyna Wy-dawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa2011 r., s. 113–122.

Z. Kruszewski, „Szkolnictwo wyższe w rozwo-ju społeczno–gospodarczym regionu płockiegoi tworzeniu gospodarki opartej na B+R i wie-dzy”, [w:] „Dynamiczne, stałe zwiększenie na-kładów na B+R do wysokości 3% PKB”, Wy-dawnictwo Naukowe Novum, Płock 2011 r., s.201–220.

Z. Kruszewski, „Wiedzy, edukacji i innowacjinigdy nie ma za dużo, a talenty są wszędzie”,[w:] „Innowacyjne Mazowsze”, red. A. Straszak,Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock 2010 r.,s. 7–11.

Andrzej KansyAndrzej KansyAndrzej KansyAndrzej KansyAndrzej Kansy

Od lewej: Z. Kruszewski – prezes TNP, Jolanta Kruszewska –małżonka prezesa, Michał Boszko – Starosta Płocki, członek TNP


BIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOza okres 1 X – 31 XII 2011 r.za okres 1 X – 31 XII 2011 r.za okres 1 X – 31 XII 2011 r.za okres 1 X – 31 XII 2011 r.za okres 1 X – 31 XII 2011 r.

I. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYBibliografieBibliografieBibliografieBibliografieBibliografie

————— BEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYK, Rafał.: Działalność wydawnicza pracowni-ków Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej Płockiejw latach 1990–2010 = poz. 389

1.1.1.1.1. Bibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 X – 31 XIIBibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 X – 31 XIIBibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 X – 31 XIIBibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 X – 31 XIIBibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 X – 31 XII2010 r.2010 r.2010 r.2010 r.2010 r. / oprac. Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń, Wie-sława Mazurska, Iwona Typiak–Kowalska. // Notatki Płockie.– 2011, nr 4/229, s. 56–72

Czasopisma i wydawnictwa ciągłeCzasopisma i wydawnictwa ciągłeCzasopisma i wydawnictwa ciągłeCzasopisma i wydawnictwa ciągłeCzasopisma i wydawnictwa ciągłe

2.2.2.2.2. Aktualności Teatru PłockiegoAktualności Teatru PłockiegoAktualności Teatru PłockiegoAktualności Teatru PłockiegoAktualności Teatru Płockiego / red. kolegium. – 2011, [R. 4],nr wrzesień–październik, listopad–grudzień. – Płock: TeatrDramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, 2011. – Niereg.

3.3.3.3.3. Auto Kurier Płock i regionAuto Kurier Płock i regionAuto Kurier Płock i regionAuto Kurier Płock i regionAuto Kurier Płock i region: dwutygodnik informacyjno–re-klamowy. – 2011, [R. 11], nr 19(363)–24(368). – Płock: [b.w.],2011. – Dwutyg.

4.4.4.4.4. Bibliotekarz PłockiBibliotekarz PłockiBibliotekarz PłockiBibliotekarz PłockiBibliotekarz Płocki: biuletyn informacyjno–metodyczny / [red.zespół]. – 2011, [R. 17], nr 2. – Płock: Książnica Płocka im.Władysława Broniewskiego, 2011. – Półrocz. – ISSN 1234-1215

5.5.5.5.5. Bieżuńskie Zeszyty HistoryczneBieżuńskie Zeszyty HistoryczneBieżuńskie Zeszyty HistoryczneBieżuńskie Zeszyty HistoryczneBieżuńskie Zeszyty Historyczne / [Przewod. kolegium red.Wiktor Mieszkowski]. – Z. 25(2011). – Bieżuń: Muzeum Ma-łego Miasta w Bieżuniu, Oddział Muzeum Wsi Mazowieckiejw Sierpcu, 2011. – Rocz. – ISSN 1231-0212

6.6.6.6.6. Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego /red. nacz.Andrzej Adamski. – 2011, [R. 1], nr 2(2) – 3(3). – Gostynin:Powiat Gostyniński, 2011. – Mies.

7.7.7.7.7. Biuletyn.Biuletyn.Biuletyn.Biuletyn.Biuletyn. Kwartalnik Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku /red. nacz. Joanna Sokołowska. – 2011, [R.21], nr 4. – Płock:OIL, 2011. – Kwart. – ISSN 1509-0051Od numeru 2(106) zmiana tytułu „Biuletyn. Kwartalnik Okrę-gowej Izby Lekarskiej”.

8.8.8.8.8. Biuletyn MuzealnyBiuletyn MuzealnyBiuletyn MuzealnyBiuletyn MuzealnyBiuletyn Muzealny: kwartalnik Muzeum Mazowieckiegow Płocku / red. nacz. Leonard Sobieraj. – 2011, [R. 7], nr 4/25.– Płock: Muzeum Mazowieckie, 2011. – Kwart. – ISSN 1734-6835

9.9.9.9.9. Biuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego /Urząd Statystyczny w Warszawie; pod kierunkiem: AgnieszkiAjdyn, Grzegorza Stępnia. – 2011, nr 3. – Warszawa: US,2011. – Kwart. – ISSN 1508-1389Statistical Bulletin of Mazowieckie Voivodship

10.10.10.10.10. Dziejopis Sierpecki:Dziejopis Sierpecki:Dziejopis Sierpecki:Dziejopis Sierpecki:Dziejopis Sierpecki: Biuletyn Pracowni Dokumentacji Dzie-jów Miasta Sierpc / red. zespół. – 2011, [R. 1], nr 1. – Sierpc:Pracownia Dokumentacji Dziejów Miasta Sierpc, – 2011.– Kwart.

11.11.11.11.11. Echa Płocka Echa Płocka Echa Płocka Echa Płocka Echa Płocka / red. nacz. Jacek Strzeszewski. – 2011, nr 3.– Płock: 2011. – Niereg.

12.12.12.12.12. Echo GąbinaEcho GąbinaEcho GąbinaEcho GąbinaEcho Gąbina: kwartalnik miasta i gminy Gąbin / red. ze-spół. – 2011, nr 2–4. – Gąbin: UMiG, 2011. – Kwart.

13.13.13.13.13. Echo MochowaEcho MochowaEcho MochowaEcho MochowaEcho Mochowa: Biuletyn Informacyjny Samorządu Gmin-nego / red. zespół. – 2011, nr 55 (październik). – Mochowo:Urząd Gminy, 2011. – Niereg.

14.14.14.14.14. Edukacja OtwartaEdukacja OtwartaEdukacja OtwartaEdukacja OtwartaEdukacja Otwarta / Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowi-ca; [red. nacz. Anna Frąckowiak]. – 2011, [R.10], nr 2.– Płock: SWPW, 2011. – Półrocz. – ISSN 1642-5227

15.15.15.15.15. Express PłockiExpress PłockiExpress PłockiExpress PłockiExpress Płocki / red. nacz. Rafał Wereszczaka. – 2011, nr40–52. – Płock: Milenium Media, 2011. – Tyg. – ISSN 2080-3850

16.16.16.16.16. Express SochaczewskiExpress SochaczewskiExpress SochaczewskiExpress SochaczewskiExpress Sochaczewski / red. nacz. Jerzy Szostak. – 2011,nr 40–51. – Sochaczew: Milenium Media, 2011. – Tyg.

– ISSN 1643-532X17.17.17.17.17. FanFaryFanFaryFanFaryFanFaryFanFary: Czasopismo Parafii św. Bartłomieja w Płocku /

Red. zespół, opiekun ks. Wojciech Kruszewski. – 2011, [R. 7],nr 4. –Płock: Parafia św. Bartłomieja, 2011. – Niereg.

18.18.18.18.18. Fundusze Europejskie dla MazowszaFundusze Europejskie dla MazowszaFundusze Europejskie dla MazowszaFundusze Europejskie dla MazowszaFundusze Europejskie dla Mazowsza: Program OperacyjnyKapitał Ludzki 2007–2013 / red. Ilona Nasiadka [i in.]. – 2011,[R. 2], nr 4. – Warszawa: Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych, 2011. – Kwart. – ISSN 2082-3517

19.19.19.19.19. Fundusze Europejskie dla Rozwoju MazowszaFundusze Europejskie dla Rozwoju MazowszaFundusze Europejskie dla Rozwoju MazowszaFundusze Europejskie dla Rozwoju MazowszaFundusze Europejskie dla Rozwoju Mazowsza: Regio-nalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego2007–2013 / red. Ilona Nasiadka, Magdalena Kubacz, Mi-chał Nędziak. _ 2011, [R. 2], nr 4. – Warszawa: MazowieckaJednostka Wdrażania Programów Unijnych, 2011. – Kwart.– ISSN 2082-3436

20.20.20.20.20. Gazeta ŁąckaGazeta ŁąckaGazeta ŁąckaGazeta ŁąckaGazeta Łącka: Informator Urzędu i Rady Gminy w Łącku/ red. zespół, przewod. Alicja Zbyszewska. – 2011, [R. 17],nr 2(54). – Łąck: UG, 2011. – Niereg.

21.21.21.21.21. Gazeta Szkoły Wyższej im. Pawła WłodkowicaGazeta Szkoły Wyższej im. Pawła WłodkowicaGazeta Szkoły Wyższej im. Pawła WłodkowicaGazeta Szkoły Wyższej im. Pawła WłodkowicaGazeta Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica / red.nacz. Kamila Bielińska. – 2011, [R. 18], nr 34. – Płock: SWPW,2011. – Półrocz. – ISSN 1425-2740

22.22.22.22.22. GazetaGazetaGazetaGazetaGazeta Wyborcza Wyborcza Wyborcza Wyborcza Wyborcza /red. nacz. Adam Michnik. – 2011, nr229–304. – Warszawa: Agora SA, 2011. – Dz. – ISSN 0860-908XZawiera dod. „Gazeta Wyborcza Płock”; red. nacz. ArkadiuszAdamkowski.

23.23.23.23.23. Głos GostyninaGłos GostyninaGłos GostyninaGłos GostyninaGłos Gostynina: Gostynińska Wspólnota Samorządowa /red. nacz. Aleksandra Mrówka. – 2011 [R. 2], nr 8–10.– Gostynin: Gostynińska Wspólnota Samorządowa, 2011.– Mies. – ISSN 2082-2359.

24.24.24.24.24. Głos SłupnaGłos SłupnaGłos SłupnaGłos SłupnaGłos Słupna: Gminny Biuletyn Informacyjny / red. EmiliaAdamkowska. – 2011, [R. 7], grudzień (nr 25). – Słupno:UG, 2011. – Niereg.

25.25.25.25.25. Gościniec SztukiGościniec SztukiGościniec SztukiGościniec SztukiGościniec Sztuki: magazyn artystyczno–literacki / red. nacz.Andrzej Dorobek. – Nr 2/17, R. 15(2011). – Płock: PłockiOśrodek Kultury i Sztuki, 2011. – Półrocz. – ISSN 1505-5299

26.26.26.26.26. Gość NiedzielnyGość NiedzielnyGość NiedzielnyGość NiedzielnyGość Niedzielny: tygodnik katolicki / red. nacz. ks. Ma-rek Gancarczyk. – 2011, R. 88, nr 39–52. -Katowice: Wy-dawnictwo Kurii Metropolitalnej w Katowicach, 2011. – Tyg.– ISSN 0137-7604Zawiera dod. „Gość Płocki”.

27.27.27.27.27. HarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock HarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock HarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock HarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock HarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock / red.nacz. Małgorzata Folusiak. – 2011, [R. 3], nr 10. – Płock:Harcerski Krąg Akademicki „Feniks”, 2011. – Niereg.

27a.27a.27a.27a.27a. Humanizacja PracyHumanizacja PracyHumanizacja PracyHumanizacja PracyHumanizacja Pracy / Fundacja Humanizacja Pracy, Szko-ła Wyższa im. P. Włodkowica w Płocku; [red. nacz. DanutaWalczak–Duraj]. – 2011, nr 5(263), 6(264). – [S.L.]: FHP;Płock: SWPW, 2011. – Dwumies. – ISSN 1643-7446

28.28.28.28.28. Informacje SUTW w PłockuInformacje SUTW w PłockuInformacje SUTW w PłockuInformacje SUTW w PłockuInformacje SUTW w Płocku / red. zespół. – Zeszyt 7(2010/2011). – Płock: Stowarzyszenie Uniwersytetu TrzeciegoWieku, 2011. – Rocz.

29.29.29.29.29. KontaktKontaktKontaktKontaktKontakt: Biuletyn Informacyjny Burmistrza i Rady Miejskiejw Drobinie / red. nacz. Sławomir Wiśniewski. – 2011, nr 81.– Drobin: UMiG, 2011. – Kwart. – ISSN 1730-8208

30.30.30.30.30. Kronika MazowieckaKronika MazowieckaKronika MazowieckaKronika MazowieckaKronika Mazowiecka: Pismo Samorządu WojewództwaMazowieckiego / red. nacz. Elwira Kasprzak. – 2011, [R. 9],nr 10(104)–12(106). – Warszawa: Urząd Marszałkowski Wo-jewództwa Mazowieckiego, – 2011. – Mies. - ISSN 1730-749X

31.31.31.31.31. Kurier SierpeckiKurier SierpeckiKurier SierpeckiKurier SierpeckiKurier Sierpecki / red. nacz. Anna Matuszewska. – 2011,[R.3], nr 40–52. – Sierpc: Mazowiecka Agencja Prasowa,Klaudiusz Kwieciński, 2011. – Tyg. - ISSN 2080-1556

32.32.32.32.32. Lokalna Gazeta Kutna i RegionuLokalna Gazeta Kutna i RegionuLokalna Gazeta Kutna i RegionuLokalna Gazeta Kutna i RegionuLokalna Gazeta Kutna i Regionu: plus Łęczyca, Gostynin/ red. nacz. Patryk Ślęzak. – 2011, [R. 3], nr 129–138.– Kutno: „MEDIA”, 2011. – Tyg. - ISSN 2080-2269


33.33.33.33.33. M jak MiszewkoM jak MiszewkoM jak MiszewkoM jak MiszewkoM jak Miszewko /red. zespół. – 2011, [R. 6], nr 9(59) –11(61). – Miszewko Strzałkowskie : Parafia św. Mikołaja, 2011.– Mies.34.34.34.34.34. MariawitaMariawitaMariawitaMariawitaMariawita: pismo Kościoła Starokatolickiego Mariawitów

/ red. Kolegium. – 2011, [R. 53], nr 10–12. – Płock: KościółStarokatolicki Mariawitów, 2011. – Mies. – ISSN 0209- 3103

35.35.35.35.35. Mazowiecka SzwajcariaMazowiecka SzwajcariaMazowiecka SzwajcariaMazowiecka SzwajcariaMazowiecka Szwajcaria: bezpłatne pismo społeczno–kul-turalne Towarzystwa Przyjaciół Gminy Brudzeń im. Pawła Włod-kowica / red. nacz. Andrzej Dwojnych. – 2011, nr 5/6 (20–21). – Brudzeń Duży: TPGB, 2011. – Dwumies. – ISSN 1642-9214

36.36.36.36.36. Mazowiecki Rynek PracyMazowiecki Rynek PracyMazowiecki Rynek PracyMazowiecki Rynek PracyMazowiecki Rynek Pracy: Biuletyn Wojewódzkiego Urzę-du Pracy w Warszawie / red. nacz. Wiesława Lipińska.– 2011, [R. 8], nr 5(43)–6(44). – Warszawa: WojewódzkiUrząd Pracy, 2011. – Dwumies. – ISSN 2082-856X

37.37.37.37.37. MazowszeMazowszeMazowszeMazowszeMazowsze: Studia Regionalne /red. nacz. Zbigniew Strze-lecki. – 2011, nr 7, 8. – Warszawa: Mazowieckie Biuro Pla-nowania Regionalnego, 2011. – Niereg. – ISSN 1689-4774

38.38.38.38.38. MeritumMeritumMeritumMeritumMeritum: Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny /red. nacz.Janina Ziętek. – 2011, [R. 6], nr 4(23). – Warszawa: Mazo-wieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli;Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Kompute-rów, 2011. – Kwart. – ISSN 1896-2521

39.39.39.39.39. Miasto Płock i okoliceMiasto Płock i okoliceMiasto Płock i okoliceMiasto Płock i okoliceMiasto Płock i okolice: bezpłatne pismo informacyjno–promocyjne / red. nacz. Tomasz Krajewski. – 2011, [R. 5],nr 31. – Płock: Wydawnictwo TOM–PRESS, 2011. – Niereg.

40.40.40.40.40. Miejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt Statystyczny /przygot. w Zespole Strategiii Planowania w składzie Małgorzata Kansy, Maria Sierandt,pod kier. Piotra Niesłuchowskiego. – Nr 18 (2010). – Płock:Urząd Miasta Płocka Wydział Strategii Rozwoju Miasta, Urba-nistyki i Architektury, 2011. – Rocz.

41.41.41.41.41. Miesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki Warszawskiej: Pismo SpołecznościAkademickiej PW / red. nacz. Iwona Kolińska. – 2011, R. 14,nr 10(166)–12(168). – Warszawa: Politechnika Warszawska,2011. – Mies. – ISSN 1640-8411

42.42.42.42.42. Nasz GostyninNasz GostyninNasz GostyninNasz GostyninNasz Gostynin: biuletyn miejski / red. nacz. Barbara Ko-narska–Pabiniak. – 2011, nr 11–12. – Gostynin: Gmina Mia-sta Gostynina. Wydział Promocji Miasta, 2011. – Mies. – ISSN2081-4364

43.43.43.43.43. Nasz PłockNasz PłockNasz PłockNasz PłockNasz Płock: bezpłatny magazyn mieszkańców Płocka i Ma-zowsza Płockiego / red. nacz. Jan Bolesław Nycek. – 2011[R. 8], nr 5–7. – Płock: Wydawnictwo MAROW – Jan Bole-sław Nycek, 2011. – Niereg. – ISSN 1713-5484

44.44.44.44.44. Nasz SierpcNasz SierpcNasz SierpcNasz SierpcNasz Sierpc: biuletyn Rady i Burmistrza / red. kolegium.– 2011, nr 3–4. – Sierpc: Urząd Miasta, 2011. – Kwart.

45.45.45.45.45. Nasza GminaNasza GminaNasza GminaNasza GminaNasza Gmina: informator Gminy Stara Biała / red. zespół.– 2011, grudzień. – Stara Biała: Urząd Gminy, 2011. – Kwart.

46.46.46.46.46. Nasza Gmina RadzanowoNasza Gmina RadzanowoNasza Gmina RadzanowoNasza Gmina RadzanowoNasza Gmina Radzanowo: monitor samorządowy gminyRadzanowo / red. zespół. – 2011, nr 1/październik – 2/gru-dzień. – Radzanowo: Urząd Gminy, 2011. – Kwart. – ISSN2084-0853

47.47.47.47.47. Nasze KorzenieNasze KorzenieNasze KorzenieNasze KorzenieNasze Korzenie: półrocznik popularnonaukowy MuzeumMazowieckiego w Płocku / red. nacz. Tomasz Kordala. – 2011,[R. 1], nr 1. – Płock: Muzeum Mazowieckie, 2011. – Półrocz.– ISSN 2084-2600

48.48.48.48.48. Notatki PłockieNotatki PłockieNotatki PłockieNotatki PłockieNotatki Płockie: kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płoc-kiego / [red. nacz. Wiesław Koński]. – 2011, [R. 55], nr 4/229.– Płock: TNP, 2011. – Kwart. – ISSN 0029-389X

49.49.49.49.49. Orlen EkspresOrlen EkspresOrlen EkspresOrlen EkspresOrlen Ekspres: magazyn wewnętrzny Polskiego KoncernuNaftowego ORLEN Spółka Akcyjna / red. nacz. Renata Kraw-czyńska. – 2011, [R. 12], nr 14–16. – Płock: PKN ORLEN SA,2011. – Mies. - ISSN 1641-0629

50.50.50.50.50. Oświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata Mazowiecka: Biuletyn Informacyjny KuratoriumOświaty w Warszawie / red. nacz. Mariusz Dobijański. – 2011,[R. 3], nr 04(09). – Warszawa: Mazowieckie SamorządoweCentrum Doskonalenia Nauczycieli; Ośrodek Edukacji In-formatycznej i Zastosowań Komputerów, 2011. – Kwart.

– ISSN 1896-252151.51.51.51.51. Parki Krajobrazowe MazowszaParki Krajobrazowe MazowszaParki Krajobrazowe MazowszaParki Krajobrazowe MazowszaParki Krajobrazowe Mazowsza: Kwartalnik Mazowiec-

kiego Zespołu Parków Krajobrazowych / red. nacz. JolantaBrzezik. – 2011, [R. 1], nr 3(3)–4(4). – Otwock: MazowieckiZespół Parków Krajobrazowych, 2011. – Kwart. – ISSN 2083-375X

52.52.52.52.52. Powiat PłockiPowiat PłockiPowiat PłockiPowiat PłockiPowiat Płocki: Biuletyn Samorządowy / red. prow. Małgo-rzata Struzik, Elżbieta Subotowicz. – 2011, nr 50/październik–grudzień. – Płock: Rada i Zarząd Powiatu w Płocku, 2011.– Kwart. – ISSN 1507-6652

53.53.53.53.53. Rocznik Statystyczny Województwa MazowieckiegoRocznik Statystyczny Województwa MazowieckiegoRocznik Statystyczny Województwa MazowieckiegoRocznik Statystyczny Województwa MazowieckiegoRocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego20112011201120112011 /[red. główny Barbara Czerwińska–Jędrusiak]. – 2011,[R. 12](2011). – Warszawa: Urząd Statystyczny, 2011. 351 s.,[1] s. tabl.: mapy kolor.; 24 cm. – Rocz. – ISSN 1509-9652Tekst równol. pol.-ang.

54.54.54.54.54. Sierpecka FaraSierpecka FaraSierpecka FaraSierpecka FaraSierpecka Fara: pismo Parafii p.w. Św. Wita, Modesta,Krescencji. Na prawach maszynopisu / red. zespół. – 2011,nr 10–12. - Sierpc: Parafia p.w. Św. Wita, Modesta, Krescen-cji, 2011. – Mies.

55.55.55.55.55. Sierpeckie RozmaitościSierpeckie RozmaitościSierpeckie RozmaitościSierpeckie RozmaitościSierpeckie Rozmaitości: gazeta–magazyn społeczny i hi-storyczno–literacki / red. nacz. Ryszard Suty. – 2011, nr 3–4.– Sierpc: „Budexpol” Sp. z o.o. 2011. – Kwart. – ISSN 1426-7853

56.56.56.56.56. Słowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady GminySłowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady GminySłowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady GminySłowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady GminySłowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady Gminy / red.zespół. – 2011, nr 4 (czwarty kwartał). – Gozdowo: UrządGminy, 2011. – Kwart.

57.57.57.57.57. Spotkanie Spotkanie Spotkanie Spotkanie Spotkanie / red. zespół. – 2011, [R. 6], nr 12/61, nr spe-cjalny „Obrzędy wieczerzy wigilijnej”. – Rogozino: Parafia św.Faustyny Apostołki Miłosierdzia Bożego, 2011. – Mies.Poprzednio: „Wiadomości Parafialne”.

58.58.58.58.58. Studenckie Zeszyty NaukoweStudenckie Zeszyty NaukoweStudenckie Zeszyty NaukoweStudenckie Zeszyty NaukoweStudenckie Zeszyty Naukowe/ Szkoła Wyższa im. PawłaWłodkowica w Płocku Filia w Iławie; [red. Marek Borowski,Romuald Dobrzeniecki]. – Nr 8 (2011). – Płock: SWPW: Wy-dawnictwo Naukowe Novum, 2011. – ISBN 978-83-62709-07-6

59.59.59.59.59. Studia MazowieckieStudia MazowieckieStudia MazowieckieStudia MazowieckieStudia Mazowieckie / red. nacz. Zbigniew Ptasiewicz.– R.6/13(2011), nr 1–2, 3–4. – Pułtusk: Akademia Humani-styczna im. Aleksandra Gieysztora, 2011. – Niereg. – ISSN1231-2797

60.60.60.60.60. Studia Płockie Studia Płockie Studia Płockie Studia Płockie Studia Płockie / [red. nacz. Ireneusz Mroczkowski]. –T. 39 (2011). – Płock: Płocki Instytut Wydawniczy, 2011.– Rocz. – ISSN 0137-4362

61.61.61.61.61. Tygodnik PłockiTygodnik PłockiTygodnik PłockiTygodnik PłockiTygodnik Płocki / red. nacz. Tomasz Szatkowski. – 2011,[R. 39], nr 40–52. – Płock: Dziennikarsko–Wydawnicza Spół-dzielnia Pracy „AKAPIT”, 2011. – Tyg. – ISSN 0208-6992

62.62.62.62.62. U Świętego MarcinaU Świętego MarcinaU Świętego MarcinaU Świętego MarcinaU Świętego Marcina: pismo Parafii Św. Marcina w Słup-nie / red. nacz. Andrzej Dzięgielewski. – 2011, [R. 1], nr 1.– Słupno: Parafia św. Marcina, 2011. – Mies.

63.63.63.63.63. W Duchu i PrawdzieW Duchu i PrawdzieW Duchu i PrawdzieW Duchu i PrawdzieW Duchu i Prawdzie: katolicka gazeta gostynińska / red.nacz. Janina Przygocka. – 2011, [R. 18], nr 9–11. – Gosty-nin: Parafia św. Marcina, 2011. – Mies.

64.64.64.64.64. Wiadomości Parafialne Wiadomości Parafialne Wiadomości Parafialne Wiadomości Parafialne Wiadomości Parafialne / red. zespół. – 2011, [R. 6], nr58/59–59/60. – Rogozino: Parafia św. Faustyny ApostołkiMiłosierdzia Bożego, 2011. – Mies.Od numeru 12/61 zmiana tytułu na „Spotkanie”.

65.65.65.65.65. Wiadomości UczelnianeWiadomości UczelnianeWiadomości UczelnianeWiadomości UczelnianeWiadomości Uczelniane: Pismo Państwowej Wyższej SzkołyZawodowej w Płocku / [red. nacz. Małgorzata Znyk]. – 2011,[R. 8], nr 1(16)-2(17). – Płock: PWSZ, 2011. – Półrocz.– ISSN 1732-4130

66.66.66.66.66. Wieś MazowieckaWieś MazowieckaWieś MazowieckaWieś MazowieckaWieś Mazowiecka: Miesięcznik Mazowieckiego OśrodkaDoradztwa Rolniczego w Warszawie / red nacz. Ewa Gregor-czyk. – 2011, [R. 13], nr 10(139)–12(141). – Warszawa: Ma-zowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, 2011. – Mies.– ISSN 1507-4714

67.67.67.67.67. Wieści Gminne (Bielsk)Wieści Gminne (Bielsk)Wieści Gminne (Bielsk)Wieści Gminne (Bielsk)Wieści Gminne (Bielsk): pismo Urzędu Gminy Bielsk.– 2011, [R. 5], nr 19(3). – Bielsk: Urząd Gminy, 2011.– Niereg.

68.68.68.68.68. Wieści z Ziemi SochaczewskiejWieści z Ziemi SochaczewskiejWieści z Ziemi SochaczewskiejWieści z Ziemi SochaczewskiejWieści z Ziemi Sochaczewskiej: Magazyn Informacyjny Sta-rostwa Powiatowego w Sochaczewie / red. Marcin Podsędek.– 2011, [R. 4], nr 5(29)–6(30). – Sochaczew: Starostwo Powia-


towe w Sochaczewie, 2011. – Niereg. – ISSN 1643-781069.69.69.69.69. Wieści znad WisłyWieści znad WisłyWieści znad WisłyWieści znad WisłyWieści znad Wisły /red. Ewa Smuk–Stratenwerth, Renata

Maślanka. – 2011, [R. 18], nr 83/grudzień. – Grzybów: Sto-warzyszenie „Ziarno”, 2011. – Niereg. – ISSN 1643-7810

70.70.70.70.70. Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011: podregiony, powia-ty, gminy / Urząd Statystyczny; [Przewodn. zespołu red. ZofiaKozłowska]. – 2011, R. 7(2011). – Warszawa: Urząd Staty-styczny, 2011. – 461 s., [1] s. tabl.: mapy kolor.; 24 cm.– Rocz. – ISSN 1732-9736Tekst równol. pol.-ang.

71.71.71.71.71. Z Dziejów Harcerstwa na Mazowszu...Z Dziejów Harcerstwa na Mazowszu...Z Dziejów Harcerstwa na Mazowszu...Z Dziejów Harcerstwa na Mazowszu...Z Dziejów Harcerstwa na Mazowszu...: Harcmistrz Ce-zary Gedroyć: Czarek–nasz druh i przyjaciel / oprac. [z. 13(26)]Weronika Budziło; współpraca red. hm. Maciej Zaborowski.– 2011, Z. 13(26). – Warszawa: Krąg Instruktorski „Z Tum-skiego Wzgórza” przy Chorągwi Mazowieckiej ZHP, 2011.– Niereg.

72.72.72.72.72. Z Życia Naszej GminyZ Życia Naszej GminyZ Życia Naszej GminyZ Życia Naszej GminyZ Życia Naszej Gminy. – 2011, grudzień. – Nowy Duni-nów: Urząd Gminy, 2011. – Niereg.

73.73.73.73.73. Zagraj to SamZagraj to SamZagraj to SamZagraj to SamZagraj to Sam: przeboje w zapisie nutowym / red. nacz.Janusz Wiśniewski. – 2011, [R. 18], nr 4. – Płock: Studio„Bis”, 2011. – Kwart. – ISSN 1231-0980

74.74.74.74.74. Zeszyty JagiellońskieZeszyty JagiellońskieZeszyty JagiellońskieZeszyty JagiellońskieZeszyty Jagiellońskie: Pismo Uczniów, Nauczycieli i Przy-jaciół LO im. Króla Władysława Jagiełły w Płocku / opiekunzespołu Wiesław Kopeć. – 2011, [R. 11], nr 61–64. – Płock:LO im. Wł. Jagiełły, 2011. – Niereg.

75.75.75.75.75. Zeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty Naukowe – Państwowej Wyższej Szkoły Zawodo-wej w Płocku. Nauki Ekonomiczne / [red. nauk. Jacek Grzy-wacz, Sławomir Kowalski]. – T. 14 (2011). – Płock: Wydaw-nictwo PWSZ, 2011. – Niereg. – ISSN 1644-888XTyt. okł.: Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekono-miczne

76.76.76.76.76. Zeszyty Naukowe Zeszyty Naukowe Zeszyty Naukowe Zeszyty Naukowe Zeszyty Naukowe – Państwowej Wyższej Szkoły Zawodo-wej w Płocku. Neofilologia / [red. nacz. Krzysztof A. Kuczyń-ski]. – T. 6 (2011). – Płock: Wydawnictwo PWSZ, 2011.– Niereg. – ISSN 1641-9839Tyt. okł.: Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Neofilologia

77.77.77.77.77. Zeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty NaukoweZeszyty Naukowe – Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowi-ca w Płocku Filia w Iławie. – Vol. 53. – Płock: SWPW: Wy-dawnictwo Naukowe Novum, 2011. – Niereg. – ISBN 978-83-62709-22-9

78.78.78.78.78. Źródło wiaryŹródło wiaryŹródło wiaryŹródło wiaryŹródło wiary: pismo Parafii Świętego Mikołaja w Gąbinie/ red. Beata Żabka. – 2011 [R.2], nr 4(23). – Gąbin: ParafiaŚwiętego Mikołaja w Gąbinie, 2011. – Niereg.

Poszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościMazowszeMazowszeMazowszeMazowszeMazowsze

79.79.79.79.79. KALIŃSKA,KALIŃSKA,KALIŃSKA,KALIŃSKA,KALIŃSKA, Małgorzata.: Mazowsze w pigułce / [tekst: Mał-gorzata Kalińska]. – Warszawa: Samorząd Województwa Ma-zowieckiego, 2011. – 56 s.: il. kolor.; 23 cm. – (Mazowsze,Serce Polski.)Mapa na wyklejce. – Na okł. i s. tyt.: Dla podróżników. Po-znaj piękno mazowieckiej przyrody i architektury. – ISBN 978-83-62082-89-6

PłockPłockPłockPłockPłock80.80.80.80.80. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Zapachy Płocka w chmurach: nowe

książki Mirosława Łakomskiego / Rafał Kowalski. // GazetaWyborcza – Płock. – 2011, nr 255, s. 2, il.Albumy fotograficzne: „Płock z lotu ptaka” i „Szkice płockie”Płock (powiat)

81.81.81.81.81. BOSZKOBOSZKOBOSZKOBOSZKOBOSZKO, Michał.: Ocena naszych osiągnięć w latach2006–2010 / Michał Boszko. // Powiat Płocki. – 2011, nr 50,s. 7–10, il.Dot. powiatu płockiego.

Pamiętniki. WspomnieniaPamiętniki. WspomnieniaPamiętniki. WspomnieniaPamiętniki. WspomnieniaPamiętniki. Wspomnienia82.82.82.82.82. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Kolekcjonerzy wspomnień ze Stowa-

rzyszenia Tradytor: pasjonaci historii / Małgorzata Siuta. //Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 261, s. 1, 2, il.

83.83.83.83.83. SOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKI, Michał.: O Duninowie w latach II wojnyświatowej: wspomnienie / Michał Sokołowski. // Notatki Płoc-kie. – 2011, nr 4/229, s. 34–37. – Streszcz. w jęz. ang.

BiografieBiografieBiografieBiografieBiografieAntoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)

————— ROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKI, Andrzej.: Śpiew i muzyka w liturgii w wykładzieA.J. Nowowiejskiego = poz. 403

Banasiak, JoannaBanasiak, JoannaBanasiak, JoannaBanasiak, JoannaBanasiak, Joanna————— Joanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna Banasiak = poz. 416

Bąkowska–Roszkowska, KatarzynaBąkowska–Roszkowska, KatarzynaBąkowska–Roszkowska, KatarzynaBąkowska–Roszkowska, KatarzynaBąkowska–Roszkowska, Katarzyna————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ciągle zanurzona w wodzie = poz. 372

Białoskórski, StanisławBiałoskórski, StanisławBiałoskórski, StanisławBiałoskórski, StanisławBiałoskórski, Stanisław84.84.84.84.84. SZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKI, Jarosław.: Stanisław Białoskórski – przed-

wojenny malarz z Sierpca / Jarosław Szablewski. // Sierpec-kie Rozmaitości. – 2011, nr 3–4, s. 34–35, il.

Boerner, Ignacy Karol WilhelmBoerner, Ignacy Karol WilhelmBoerner, Ignacy Karol WilhelmBoerner, Ignacy Karol WilhelmBoerner, Ignacy Karol Wilhelm85.85.85.85.85. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ja, ewangelik, patriota polski / Rafał

Kowalski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 258, s. 4, il.Odsłonięcie tablicy pamiątkowej na ścianie ewangelickiej ka-plicy parafialnej w Płocku, poświęconej pastorowi i nauczy-cielowi Ignacemu Karolowi Wilhelmowi Boernerowi.

Broniewski, WładysławBroniewski, WładysławBroniewski, WładysławBroniewski, WładysławBroniewski, Władysław86.86.86.86.86. BŁAŻEJOWSKABŁAŻEJOWSKABŁAŻEJOWSKABŁAŻEJOWSKABŁAŻEJOWSKA, Kalina.: Lew w klatce: pierwsza biogra-

fia Władysława Broniewskiego / Kalina Błażejowska. // Ty-godnik Powszechny. – 2011, nr 48, s. 42, il.Zawiera rec. książki: Broniewski. Miłość, wódka, polityka /Mariusz Urbanek. – Warszawa, 2011.

87.87.87.87.87. KARPIUKKARPIUKKARPIUKKARPIUKKARPIUK, Dawid.: Powrót poety / Dawid Karpiuk. //Wprost. – 2011, nr 48, s. 100–102, il.Zawiera rec. książki: Broniewski. Miłość, wódka, polityka /Mariusz Urbanek. – Warszawa, 2011

88.88.88.88.88. MASŁOŃMASŁOŃMASŁOŃMASŁOŃMASŁOŃ, Krzysztof.: Haust Broniewskiego / Krzysztof Ma-słoń. // Rzeczpospolita. – 2011, nr 269, dod. Plus Minus,nr 46, s. P16–P17, il.Oprac. zawiera fragm. książki Mariusza Urbanka „Broniew-ski. Miłość, wódka, polityka” wyd. przez Iskry w 2011 r.

89.89.89.89.89. STOMMASTOMMASTOMMASTOMMASTOMMA, Ludwik.: A jednak o Broniewskim / LudwikStomma. // Polityka. – 2011, nr 50, s. 104, il.Zawiera rec. książki: „Broniewski. Miłość, wódka, polityka” /Mariusz Urbanek. – Warszawa, 2011.

90.90.90.90.90. URBANEKURBANEKURBANEKURBANEKURBANEK, Mariusz.: Poeta i psycho–łotrzy / Mariusz Urba-nek. // Polityka. – 2011, nr 44, s. 80–82, il.Fragment książki „Broniewski. Miłość, wódka, polityka” o przy-musowym pobycie Władysława Broniewskiego w Państwo-wym Sanatorium dla Nerwowo Chorych w Kościanie w 1954 r.,po śmierci córki Anki.

Brudziński (rodzina)Brudziński (rodzina)Brudziński (rodzina)Brudziński (rodzina)Brudziński (rodzina)91.91.91.91.91. GĄSIOROWSKIGĄSIOROWSKIGĄSIOROWSKIGĄSIOROWSKIGĄSIOROWSKI, Paweł Bogdan.: Brudzińscy: opowieści

genealogiczne / Paweł Bogdan Gąsiorowski. // SierpeckieRozmaitości. – 2011, nr 3–4, s. 23–26, il.

Historia mazowieckiej rodziny.Historia mazowieckiej rodziny.Historia mazowieckiej rodziny.Historia mazowieckiej rodziny.Historia mazowieckiej rodziny.Chojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, Jakub

92.92.92.92.92. STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI, Jerzy.: Uroczyste otwarcie ulicy oraz odsło-nięcie pomnika–ławeczki dr. inż. Jakuba Chojnackiego / Je-rzy Stefański. // Notatki Płockie. – 2011, nr 4/229, s. 51–55,il. – Streszcz. w jęz. ang.

Cieślak, BronisławCieślak, BronisławCieślak, BronisławCieślak, BronisławCieślak, Bronisław93.93.93.93.93. KULASKULASKULASKULASKULAS, Tadeusz.: Pamięci Bronisława Cieślaka: pożegna-

nie (1936–2011) / Tadeusz Kulas. // Gazeta Wyborcza–Płock.– 2011, nr 255, s. 6

Dębski, GrzegorzDębski, GrzegorzDębski, GrzegorzDębski, GrzegorzDębski, Grzegorz94.94.94.94.94. DĘBSKIDĘBSKIDĘBSKIDĘBSKIDĘBSKI, Grzegorz.: Gmina Mała Wieś / Grzegorz Dębski;

rozm. przepr. Marzena Rożniak, Elżbieta Śmigielska, NataliaBartosińska, Marta Kurowska, Michał Ostrowski. // PowiatPłocki. – 2011, nr 50, s. 31–37, il.Rozmowa z muzykiem i nauczycielem muzyki w m. in . w Ma-łachowiance, pochodzącym z Małej Wsi.


Dziewanowski (rodzina)Dziewanowski (rodzina)Dziewanowski (rodzina)Dziewanowski (rodzina)Dziewanowski (rodzina)95.95.95.95.95. JEZNACHJEZNACHJEZNACHJEZNACHJEZNACH, Andrzej.: Dziewanowscy z Grodkowa / An-

drzej Jeznach. // Nasze Korzenie. – 2011, nr 1, s. 22–25, il.Hanuszkiewicz, AdamHanuszkiewicz, AdamHanuszkiewicz, AdamHanuszkiewicz, AdamHanuszkiewicz, Adam

————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Ja bym się zamienił z Mokrowiec-kim = poz. 381

Higersberger (rodzina)Higersberger (rodzina)Higersberger (rodzina)Higersberger (rodzina)Higersberger (rodzina)96.96.96.96.96. (EG).(EG).(EG).(EG).(EG).: O rodzie Higersbergerów: spotkanie „Za zamkową

bramą...” / (eg). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 47, s. 14, il.Medal „Za zasługi dla miasta Gostynina” przyznany rodzinieHigersbergerów.

97.97.97.97.97. KONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAK, Barbara.: Dlaczego rondo Ro-dziny Higersbergerów? Barbara Konarska–Pabiniak. // NaszGostynin. – 2011, nr 12, s. 8–9, il.Dot. nazwy dla ronda na skrzyżowaniu ul. Targowej i Zam-kowej w Gostyninie.

Hińc (rodzina)Hińc (rodzina)Hińc (rodzina)Hińc (rodzina)Hińc (rodzina)98.98.98.98.98. HIŃCHIŃCHIŃCHIŃCHIŃC, Waldemar (1925–).: Czas miniony: Płock – Mała-

chowianka / Waldemar Hińc; [oprac graf. Lech Hinc]. – War-szawa: Waldemar Hińc, 2011. – 182 s.: fot. (w tym kolor.);23 cm. – Na okł. nazwa aut.: Waldemar Hinc. – ISBN 978-83-935001-0-9

Kogowski, AndrzejKogowski, AndrzejKogowski, AndrzejKogowski, AndrzejKogowski, Andrzej99.99.99.99.99. WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Andrzej Kogowski: aranżator wyglądu

Sierpca lat 70. XX . / Michał Weber. // Dziejopis Sierpecki.– 2011, nr 1, s. 20–22, il.

Kordulasińska, KatarzynaKordulasińska, KatarzynaKordulasińska, KatarzynaKordulasińska, KatarzynaKordulasińska, Katarzyna————— JAMJAMJAMJAMJAM.: Nowa komendantka = poz. 226

Kowalski (rodzina)Kowalski (rodzina)Kowalski (rodzina)Kowalski (rodzina)Kowalski (rodzina)100.100.100.100.100. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Jedenaste: ucz się i pamiętaj / Rafał

Kowalski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 241, s. 4–5, il.– (Z płockiego strychu.)

Historia żydowskiej rodziny Kowalskich z Płocka.Historia żydowskiej rodziny Kowalskich z Płocka.Historia żydowskiej rodziny Kowalskich z Płocka.Historia żydowskiej rodziny Kowalskich z Płocka.Historia żydowskiej rodziny Kowalskich z Płocka.Krzywicki, LudwikKrzywicki, LudwikKrzywicki, LudwikKrzywicki, LudwikKrzywicki, Ludwik

————— SADOWSKISADOWSKISADOWSKISADOWSKISADOWSKI, Wacław.: [Badania społeczne i ich rola w kształ-towaniu postępu... – recenzja] = poz. 239

Kucharski, JerzyKucharski, JerzyKucharski, JerzyKucharski, JerzyKucharski, Jerzy101.101.101.101.101. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: Za działalność w „Solidarności”: odznaczenia dla

opozycjonistów / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 5, il.Kunkowski, Kazimierz TadeuszKunkowski, Kazimierz TadeuszKunkowski, Kazimierz TadeuszKunkowski, Kazimierz TadeuszKunkowski, Kazimierz Tadeusz

102.102.102.102.102. KUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKI, Kazimierz Tadeusz.: Wspomnienie o Sierp-cu / Kazimierz Tadeusz Kunkowski. // Sierpeckie Rozmaito-ści. – 2011, nr 3–4, s. 51–55, 62, il.

Leszczyński, IgnacyLeszczyński, IgnacyLeszczyński, IgnacyLeszczyński, IgnacyLeszczyński, Ignacy103.103.103.103.103. MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Marcin.: Pierwszy agronom Królestwa Pol-

skiego: Ignacy Leszczyński z Belny / Marcin Matusiak. // Ty-godnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 16Sylwetka Ignacego Leszczyńskiego ze wsi Belno gm. Gosty-nin. Niszczejący jego grobowiec w Sokołowie.

Łykowski, KonradŁykowski, KonradŁykowski, KonradŁykowski, KonradŁykowski, Konrad104.104.104.104.104. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: Cieszymy się z wolności: Krzyż Kawalerski dla

Konrada Łykowskiego / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 50,s. 3, il.

Mikulski (rodzina)Mikulski (rodzina)Mikulski (rodzina)Mikulski (rodzina)Mikulski (rodzina)————— GALICKAGALICKAGALICKAGALICKAGALICKA, Izabella.: Moje gostynińskie lata (3) = poz. 270

Murzynowski, StanisławMurzynowski, StanisławMurzynowski, StanisławMurzynowski, StanisławMurzynowski, Stanisław————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Tłumacz Nowego Testamentu = poz. 284

Niweliński, AleksanderNiweliński, AleksanderNiweliński, AleksanderNiweliński, AleksanderNiweliński, Aleksander————— LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Okruchy = poz. 287

Noskowski, Andrzej (bp)Noskowski, Andrzej (bp)Noskowski, Andrzej (bp)Noskowski, Andrzej (bp)Noskowski, Andrzej (bp)105.105.105.105.105. [NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI, Andrzej].: Andrzej Noskowski: biskup

płocki / red. nauk. Adam Koseski, Krzysztof Ostrowski, Le-onard Sobieraj; [aut. Andrzej K. Banach et al.]; AkademiaHumanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, Muzeum Mazo-wieckie w Płocku. – Pułtusk: Akademia Humanistyczna im.Aleksandra Gieysztora; Płock: Muzeum Mazowieckie, [2011].– 151, [1] s. : il. (w tym kolor.); 31 cm. – (Renesans na

Mazowszu.). – ISBN 978-83-7549-201-9 (AH)Nowak, PawełNowak, PawełNowak, PawełNowak, PawełNowak, Paweł

————— SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Ojciec kombinatu = poz. 189Nyckowska, PaulinaNyckowska, PaulinaNyckowska, PaulinaNyckowska, PaulinaNyckowska, Paulina

106.106.106.106.106. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Marta A.: Z makijażem trzeba się oswo-ić: płocczanka z niezwykłym talentem / Marta A. Szatkowska.// Tygodnik Płocki. – 2011, nr 46, s. 10, il.

Patrowicz, MariuszPatrowicz, MariuszPatrowicz, MariuszPatrowicz, MariuszPatrowicz, Mariusz107.107.107.107.107. PATROWICZ, PATROWICZ, PATROWICZ, PATROWICZ, PATROWICZ, Mariusz.: Giełda bez tajemnic / Mariusz

Patrowicz; rozm. przepr. Tomasz Szatkowski. // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 49, s. 7, il.

Portalski, StanisławPortalski, StanisławPortalski, StanisławPortalski, StanisławPortalski, Stanisław108.108.108.108.108. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Bohater z zaszytymi kieszeniami:

zmarł sławny płocczanin / Rafał Kowalski. // Gazeta Wybor-cza–Płock. – 2011, nr 277, s. 2, il.Stanisław Portalski – absolwent LO im. Władysława Jagiełływ Płocku, porucznik Korpusu Lotniczego Polskich Sił Zbroj-nych w Wielkiej Brytanii (Dywizjon 307).

109.109.109.109.109. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: Stanisław Portalski (1920–2011): odszedł Jagiel-lończyk / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 9, il.

Rutska, HalinaRutska, HalinaRutska, HalinaRutska, HalinaRutska, Halina110.110.110.110.110. HORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKA, Ewa.: Sierpień 1920 roku w

Płocku w korespondencji Haliny Rutskiej / Ewa Horodyska–Gizińska. // Notatki Płockie. – 2011, nr 4/229, s. 25–30, il.– Streszcz. w jęz. ang.

Sikora, WawrzyniecSikora, WawrzyniecSikora, WawrzyniecSikora, WawrzyniecSikora, Wawrzyniec111.111.111.111.111. BOROWSKABOROWSKABOROWSKABOROWSKABOROWSKA, Jolanta.: Wawrzyniec Sikora – dokumen-

talista z „Powiśla” / Jolanta Borowska. // Nasze Korzenie –2011, nr 1, s. 32–35, il.Wawrzyniec Sikora (pseudonim Hieronim Koląbryna) – rol-nik, dziennikarz, urzędnik z Liszyna.

Skierkowski, Władysław (ks.)Skierkowski, Władysław (ks.)Skierkowski, Władysław (ks.)Skierkowski, Władysław (ks.)Skierkowski, Władysław (ks.)112.112.112.112.112. ŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKI, Tadeusz (1925–).: Ksiądz Władysław Skier-

kowski (1886–1941): folklorysta, zbieracz ludowych pieśnikurpiowskich / Tadeusz Żebrowski. // Studia Płockie. – T. 39(2011), s. 215–226. – Bibliogr. – Streszcz. w jęz. niemieckim.

Struzik, AdamStruzik, AdamStruzik, AdamStruzik, AdamStruzik, Adam113.113.113.113.113. Adam Struzik Honorowym Obywatelem gminy NowyAdam Struzik Honorowym Obywatelem gminy NowyAdam Struzik Honorowym Obywatelem gminy NowyAdam Struzik Honorowym Obywatelem gminy NowyAdam Struzik Honorowym Obywatelem gminy Nowy

Duninów.Duninów.Duninów.Duninów.Duninów. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 46, s. 18, il.Szelągowski, JózefSzelągowski, JózefSzelągowski, JózefSzelągowski, JózefSzelągowski, Józef

114.114.114.114.114. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Sołtys, który nie wykonał wyroku:by nie krzyczeli o Niepodległej Polsce / Lena Szatkowska. //Tygodnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 16, il.Sołtys Bodzanowa Józef Szelągowski (1898–1943). Egzeku-cja trzynastu żołnierzy POZ w Bodzanowie 18 września 1942 r.

Szeptycki, Hieronim Antoni (ks.)Szeptycki, Hieronim Antoni (ks.)Szeptycki, Hieronim Antoni (ks.)Szeptycki, Hieronim Antoni (ks.)Szeptycki, Hieronim Antoni (ks.)115.115.115.115.115. ŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKI, Tadeusz (1925–).: Hieronim Antoni Szep-

tycki, biskup płocki (1700-1773) / Tadeusz Żebrowski. // Stu-dia Płockie. – T. 39 (2011), s. 251–270. – Streszcz. w jęz. niem.

Szostek, MaciejSzostek, MaciejSzostek, MaciejSzostek, MaciejSzostek, Maciej116.116.116.116.116. SZOSTEKSZOSTEKSZOSTEKSZOSTEKSZOSTEK, Maciej.: Zapałki bez łebków, czyli „to nie jest

słomiany zapał”: Maciej Szostek; rozm przepr. Emilia Adam-kowska. // Głos Słupna. – 2011, grudzień (nr 25), s. 10–13, il.Modelarstwo z zapałek – hobby Macieja Szostka, pracownikaUrzędu Gminy w Słupnie.

Świtalski, MarekŚwitalski, MarekŚwitalski, MarekŚwitalski, MarekŚwitalski, Marek117.117.117.117.117. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Lekarz, nauczyciel, społecznik: nie

żyje Marek Świtalski / Małgorzata Siuta. // Gazeta Wyborcza– Płock. – 2011, nr 234, s. 2, il.

Tabaka, Mirosław (ks.)Tabaka, Mirosław (ks.)Tabaka, Mirosław (ks.)Tabaka, Mirosław (ks.)Tabaka, Mirosław (ks.)118.118.118.118.118. BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Józef.: W kurii i na parafii: sylwetki kapła-

nów / Józef Barański. // Tygodnik Płocki. - 2011, nr 52, s. 22Zawiera rec. książki: Ksiądz Mirosław Tabaka / Michał Ma-rian Grzybowski. – Płock, Sierpc, 2011.

Themerson, Franciszka i StefanThemerson, Franciszka i StefanThemerson, Franciszka i StefanThemerson, Franciszka i StefanThemerson, Franciszka i Stefan119.119.119.119.119. MAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKI, Tomasz.: Stefania i Franciszek Themerso-

nowie: laboratorium form / Tomasz Majewski. // Gościniec


Sztuki. – Nr 2/17(2011), s. 27–37Filmy Themersonów.Filmy Themersonów.Filmy Themersonów.Filmy Themersonów.Filmy Themersonów.

120.120.120.120.120. SADYSADYSADYSADYSADY, Małgorzata.: Gaberbocchus Press Londyn 1948–1979 / Małgorzata Sady. // Gościniec Sztuki. – Nr 2/17 (2011),s. 74–88, il.Oficyna wydawnicza Franciszki i Stefana Themersonów.

121.121.121.121.121. THEMERSONTHEMERSONTHEMERSONTHEMERSONTHEMERSON, Franciszka.: Rozmowa z Franciszką i Ste-fanem Themersonami / Franciszka Themerson, Stefan The-merson. // Gościniec Sztuki. – Nr 2/17 (2011), s. 6–10Przedruk z książki Jan Błoński „Błoński przekorny: dziennik,wywiady”, Kraków 2011 r., s. 177–182. Wywiad przeprowa-dzony w Krakowie w 1959 r.

Themerson, MieczysławThemerson, MieczysławThemerson, MieczysławThemerson, MieczysławThemerson, Mieczysław————— MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Ewa Lilianna.: Świat widziany inaczej... Oj-

ciec i syn – Mieczysław i Stefan Themersonowie = poz. 420————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Świat widziany inaczej = poz. 425

Themerson, StefanThemerson, StefanThemerson, StefanThemerson, StefanThemerson, Stefan122.122.122.122.122. GWIZDAŁAGWIZDAŁAGWIZDAŁAGWIZDAŁAGWIZDAŁA, Agata.: Muzyczność libretta opery seman-

tycznej Stefana Themersona „Święty Franciszek i Wilk z Gub-bio, czyli Kotlety Świętego Franciszka” / Agata Gwizdała. //Gościniec Sztuki. – Nr 2/17 (2011), s. 62–73, il.

123.123.123.123.123. PRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUS, Adriana.: Zawód: Themerson / Adriana Pro-deus. // Tygodnik Powszechny. – 2011, nr 45, dod. MagazynLiteracki, nr 10–11, s. 12–13, il.

124.124.124.124.124. REICHARDTREICHARDTREICHARDTREICHARDTREICHARDT, Jasia.: Książka, czyli album wycinkówz prasy /Jasia Reichardt. // Gościniec Sztuki. – Nr 2/17(2011),s. 15–26, il.Wycinki prasowe o awangardzie filmowej w albumie robio-nym przez Stafana Themersona.

————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Świat widziany inaczej = poz. 425125.125.125.125.125. WADLEYWADLEYWADLEYWADLEYWADLEY, Nick.: Stefan Themerson – wiele sposobów

widzenia / Nick Wadley. // Gościniec Sztuki. – Nr 2/17(2011),s. 38–53, il.

Tuszyński, FelixTuszyński, FelixTuszyński, FelixTuszyński, FelixTuszyński, Felix————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Mira i Feliks: artystyczne powroty =

poz. 334Wakulski, Franciszek KsaweryWakulski, Franciszek KsaweryWakulski, Franciszek KsaweryWakulski, Franciszek KsaweryWakulski, Franciszek Ksawery

126.126.126.126.126. KONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAK, Barbara.: Franciszek KsaweryWakulski – polski inżynier w Peru / Barbara Konarska–Pabi-niak. // Notatki Płockie. – 2011, nr 4/229, s. 8–14, il. – Streszcz.w jęz. ang.

Woszczyk Andrzej, StefanWoszczyk Andrzej, StefanWoszczyk Andrzej, StefanWoszczyk Andrzej, StefanWoszczyk Andrzej, Stefan127.127.127.127.127. BURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKA, Halina.: Obecny wśród gwiazd: An-

drzej Stefan Woszczyk (2.03.1935 -–17.07.2011) / HalinaBurakowska, Jan Burakowski. // Sierpeckie Rozmaitości.– 2011, nr 3–4, s. 20–21, il.

Wyczałkowski, Seweryn (ks.)Wyczałkowski, Seweryn (ks.)Wyczałkowski, Seweryn (ks.)Wyczałkowski, Seweryn (ks.)Wyczałkowski, Seweryn (ks.)— KOWALEWSKA— KOWALEWSKA— KOWALEWSKA— KOWALEWSKA— KOWALEWSKA, Agnieszka.: Ksiądz Seweryn Wyczałkowski

= poz. 395Zakrzewski, Tadeusz Paweł (bp)Zakrzewski, Tadeusz Paweł (bp)Zakrzewski, Tadeusz Paweł (bp)Zakrzewski, Tadeusz Paweł (bp)Zakrzewski, Tadeusz Paweł (bp)

128.128.128.128.128. GRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKI, Michał Marian (1937–).: Tadeusz PawełZakrzewski: biskup płocki 1946–1961 / ks. Michał MarianGrzybowski. – Płock: [s.n.], 2011. (Sierpc: P.P.-H. Drukar-nia”). – 142, [31] s.: il. kolor.; 24 cm. – ISBN 978-83-62081-89-9

129.129.129.129.129. GRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKI, Michał Marian (1937–).: Tadeusz PawełZakrzewski, biskup płocki (1946–1961) / Michał Marian Grzy-bowski. // Studia Płockie. – T. 39 (2011), s. 227–249. – Streszcz.w jęz. angielskim.

————— PIĘTKAPIĘTKAPIĘTKAPIĘTKAPIĘTKA, Włodzimierz.: Był jak ojciec = poz. 402Zalewska–Mikulska, MariaZalewska–Mikulska, MariaZalewska–Mikulska, MariaZalewska–Mikulska, MariaZalewska–Mikulska, Maria

————— Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci! = poz. 415Zimińska–Sygietyńska, MiraZimińska–Sygietyńska, MiraZimińska–Sygietyńska, MiraZimińska–Sygietyńska, MiraZimińska–Sygietyńska, Mira

130.130.130.130.130. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Mam taki sentyment cholerny dotego miasta...: płockie adresy Miry – Marianny Magdaleny /Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 51, s. 9, il.

————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Mira i Feliks: artystyczne powroty

= poz. 334Żandarowski, JerzyŻandarowski, JerzyŻandarowski, JerzyŻandarowski, JerzyŻandarowski, Jerzy

————— ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Nie jestem lokalnym artystą, jestem poprostu rzeźbiarzem = poz. 370

II. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEMapy. PlanyMapy. PlanyMapy. PlanyMapy. PlanyMapy. Plany

131.131.131.131.131. Weekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stąd: mapa, opis tras turystycznych,opis atrakcji turystycznych / Mazowiecka Regionalna Orga-nizacja Turystyczna. – 1:170 000. – Warszawa: Daunpol Wy-dawnictwo Kartograficzne, [2011]. – 1 k. złoż.; 68x48, pozłoż. 23 x 12 cm. – (Mazowsze, Serce Polski.). – ISBN 978-83-7475-615-0

Roślinność. Zwierzęta. Ochrona środowiskaRoślinność. Zwierzęta. Ochrona środowiskaRoślinność. Zwierzęta. Ochrona środowiskaRoślinność. Zwierzęta. Ochrona środowiskaRoślinność. Zwierzęta. Ochrona środowiska132.132.132.132.132. KAŹMIERCZAKKAŹMIERCZAKKAŹMIERCZAKKAŹMIERCZAKKAŹMIERCZAK, Bogdan.: Awifauna BPK / Bogdan Kaź-

mierczak, Krzysztof Olejnicki. // Parki Krajobrazowe Mazow-sza. – 2011, nr 4, s. 12–13, il.

Ptaki Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.Ptaki Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.Ptaki Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.Ptaki Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.Ptaki Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.133.133.133.133.133. GRABOWSKAGRABOWSKAGRABOWSKAGRABOWSKAGRABOWSKA, Aleksandra.: O początkach ochrony przy-

rody słów kilka, czyli od zniszczenia do ratunku / AleksandraGrabowska. // Nasze Korzenie. – 2011, nr 1, s. 4–5, il.

Historia ochrony przyrody na Mazowszu.Historia ochrony przyrody na Mazowszu.Historia ochrony przyrody na Mazowszu.Historia ochrony przyrody na Mazowszu.Historia ochrony przyrody na Mazowszu.————— LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Wołali: precz z wandalami!

= poz. 143134.134.134.134.134. Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej tury-Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej tury-Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej tury-Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej tury-Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej tury-

styki dla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiistyki dla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiistyki dla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiistyki dla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiistyki dla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energii / red.Janina Kawałczewska i in. – Płock: Regionalne Centrum Edu-kacji Ekologicznej w Płocku, 2011. – 106, [2] s.: il. (główniekolor.); 21 cm. – Bibliogr. s. 106. – ISBN 978-83-61177-09-8

Geografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. Turystyka135.135.135.135.135. AALTOAALTOAALTOAALTOAALTO, Zuzanna.: Mazowsze: turystyka konna / [tekst,

zdjęcia, skład: Zuzanna Aalto, Anna Deszczyńska, Ewa Za-rębska]. – Warszawa: Samorząd Województwa Mazowiec-kiego, 2011. – 61, [3] s.: il.; 23x12 cm. – (Mazowsze. SercePolski.). – Na s. tyt.: Dla aktywnych. Odkryj Mazowsze nanowo. – ISBN 978-83-63372-00-2

136.136.136.136.136. GAJEWSKIGAJEWSKIGAJEWSKIGAJEWSKIGAJEWSKI, Sławomir.: Jar Pisencja w Płocku – Imielnicy/ Sławomir Gajewski. // Nasze Korzenie. – 2011, nr 1, s. 6–10, il.

————— KALIŃSKAKALIŃSKAKALIŃSKAKALIŃSKAKALIŃSKA, Małgorzata.: Mazowsze w pigułce = poz. 79137.137.137.137.137. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze południowe: kul-

tura i zabytki / [tekst Sylwia Kulczyk.]. – Warszawa: SamorządWojewództwa Mazowieckiego, 2011. – 76 s.: il. kolor.; 12 cm.– (Mazowsze Serce Polski: miniprzewodnik). – ISBN 978-83-63372-08-8

138.138.138.138.138. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze pólnocno–wschodnie: kultura i zabytki / [tekst Sylwia Kulczyk.]. – War-szawa: Samorząd Województwa Mazowieckiego, 2011. – 64 s.:il. kolor.; 12 cm. – (Mazowsze Serce Polski: miniprzewodnik)– ISBN 978-83-63372-16-3

139.139.139.139.139. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze: turystyka piesza/ tekst Sylwia Kulczyk; zdj. Włodzimierz Echeński. – Warsza-wa: Samorząd Województwa Mazowieckiego, 2011. – 79 s.,[9] k. map złoż.: il. kolor.; 23 cm. – (Mazowsze. Serce Pol-ski.). – Na s. tyt. i okł.: Dla aktywnych. Odkryj Mazowsze nanowo. – Na wyklejce mapa. – ISBN 978-83-62082-93-3

140.140.140.140.140. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze: turystyka rowe-rowa / [tekst Sylwia Kulczyk]. – Warszawa: Samorząd Woje-wództwa Mazowieckiego, 2011. – 95, [5] s., [10] k. mapzłoż.: il. kolor.; 23 cm. – (Mazowsze. Serce Polski.). – Na s. tyt.:Dla aktywnych. Odkryj Mazowsze na nowo. – Na wyklejcemapa. – ISBN 978-83-62082-95-7

141.141.141.141.141. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze: turystyka wodna/ [tekst Sylwia Kulczyk; zdj. Włodzimierz Echeński]. – Warsza-wa: Samorząd Województwa Mazowieckiego, 2011. – 85 s.,[6] k. map złoż.: il. kolor.; 23 cm. – (Mazowsze. Serce Polski).– Na s. tyt.: Dla aktywnych. Odkryj Mazowsze na nowo.– Na wyklejce mapa. – ISBN 978-83-63372-04-0


142.142.142.142.142. KULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYKKULCZYK, Sylwia (1972–).: Mazowsze zachodnie: kul-tura i zabytki / [tekst Sylwia Kulczyk.]. – Warszawa: SamorządWojewództwa Mazowieckiego, 2011. – 84 s.: il. kolor.; 12 cm.– (Mazowsze Serce Polski: miniprzewodnik). – ISBN 978-83-63372-24-8

143.143.143.143.143. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Wołali: precz z wandalami!/Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 239, s. 1, 4, il.Rajd protestu przeciwko niszczeniu terenów rekreacyjnychw gminie Mała Wieś.

————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Do Turzy Małej, Rembielina i Rokicia =poz. 159

144.144.144.144.144. MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Lokalizacja gospodarstw agroturystycz-nych w powiecie płockim / Piotr Michalik. // Zeszyty Nauko-we Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku. NaukiEkonomiczne. – T. 14 (2011), s. 143–154, il. – Streszcz. wjęz. ang.

————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Zapraszamy do Bądkowa Kościelnegoi Sobowa = poz. 153

————— Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energii = poz. 134

————— PARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKA, Iwona.: Aktywni turyści nie-pełnosprawni z Zakrzewa = poz. 234

145.145.145.145.145. Spacer po Ziemi PłockiejSpacer po Ziemi PłockiejSpacer po Ziemi PłockiejSpacer po Ziemi PłockiejSpacer po Ziemi Płockiej / zespół red. Iwona Marczak[et al.]. – Grzybów: Fundusz Lokalny Ziemi Płockiej „MłodziRazem”, [2011]. – 44 s.: il. kolor.; 21 cm. – Bibliogr. s. 3.okł. – ISBN 978-83-923261-8-2 :

146.146.146.146.146. SUKNIEWICZSUKNIEWICZSUKNIEWICZSUKNIEWICZSUKNIEWICZ, Daniel.: Tematyczne szlaki turystyczne –pomysł na wykorzystanie i promocję zasobów dziedzictwa kul-turowego Mazowsza / Daniel Sukniewicz. // Mazowsze: Stu-dia Regionalne. – 2011, nr 7, s. 227–232, il.

Szlak Książąt MazowieckichSzlak Książąt MazowieckichSzlak Książąt MazowieckichSzlak Książąt MazowieckichSzlak Książąt Mazowieckich147.147.147.147.147. TTTTT.: Cztery gwiazdki dla płockiej placówki: Centrum In-

formacji Turystycznej / (t). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 11, il.Certyfikat przyznany podczas V Sejmiku Turystycznego Woje-wództwa Mazowieckiego.

148.148.148.148.148. TOMASZEWSKATOMASZEWSKATOMASZEWSKATOMASZEWSKATOMASZEWSKA, Elżbieta.: Najpiękniejszy zakątek zie-mi płockiej: Brudzeński Park Krajobrazowy / Elżbieta Toma-szewska. // Kronika Mazowiecka. – 2011, nr 10, s. 41–43, il.

————— Weekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stądWeekend dwa kroki stąd = poz. 131————— Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kulturyZ wybranych zagadnień metodologii i organizacji kulturyZ wybranych zagadnień metodologii i organizacji kulturyZ wybranych zagadnień metodologii i organizacji kulturyZ wybranych zagadnień metodologii i organizacji kulturyfizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscefizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscefizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscefizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscefizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polsce = poz. 348

III. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆ

————— BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Józef.: Emigracja zarobkowa z Królestwa Pol-skiego za Ocean na przełomie XIX i XX wieku = poz. 165

149.149.149.149.149. SIKORA,SIKORA,SIKORA,SIKORA,SIKORA, Wawrzyniec.: Monografia osiedli niemieckich:[przygotował do druku i przypisami opatrzył Tomasz Kordala]/ Wawrzyniec Sikora. // Nasze Korzenie. – 2011, nr 1, s. 37–39, il.Dot. kolonii niemieckich w Liszynie i okolicach Liszyna w 19 i 20 w.

IV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIAArcheologiaArcheologiaArcheologiaArcheologiaArcheologia

— KLIMEK, Leszek.: Miecz z Pilichowa – czy naprawdę zaginął= poz. 322

————— KORDALAKORDALAKORDALAKORDALAKORDALA, Tomasz.: Czwarty sezon badań wykopalisko-wych w Smorzewie = poz. 324

150.150.150.150.150. MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Krzysztof.: Historia badań grodziska wcze-snośredniowiecznego w Mokrzku / Krzysztof Matusiak. // NaszeKorzenie. – 2011, nr 1, s. 18–21, il.

151.151.151.151.151. TRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKI, Marek.: Mroki dziejów, czyli pogańskiPłock...: rekonstrukcja idei / Marek Truszczyński. // StudiaMazowieckie. – R. 6/13(2011), nr 1–2, s. 59–71

152.152.152.152.152. WYSOCKIWYSOCKIWYSOCKIWYSOCKIWYSOCKI, Jacek.: Stanowiska archeologiczne w krajo-brazie kulturowym Mazowsza: problemy zarządzania i ekspo-zycji / Jacek Wysocki. // Mazowsze: Studia Regionalne.

– 2011, nr 7, s. 103–115, il.Historia – opracowania ogólneHistoria – opracowania ogólneHistoria – opracowania ogólneHistoria – opracowania ogólneHistoria – opracowania ogólne

————— JAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAK, Marek.: Zamki na Mazowszu: historia, stan za-chowania i wykorzystania = poz. 361

————— SZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGIN, Jerzy.: Dziedzictwo kultury olęderskiej na Ma-zowszu = poz. 366

Historia miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościBądkowo Kościelne (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo Kościelne (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo Kościelne (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo Kościelne (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo Kościelne (gm. Brudzeń Duży)

153.153.153.153.153. MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Zapraszamy do Bądkowa Kościelne-go i Sobowa: spacerkiem po Mazowszu / Piotr Michalik. //Tygodnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 20, il.

BielskBielskBielskBielskBielsk154.154.154.154.154. SOBOCIŃSKISOBOCIŃSKISOBOCIŃSKISOBOCIŃSKISOBOCIŃSKI, Michał: Wybrane zagadnienia z przeszło-

ści Bielska / Michał Sobociński // Wieści Gminne (Bielsk).– 2011, nr 19(3), s. 3–4, il.

BodzanówBodzanówBodzanówBodzanówBodzanów————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Sołtys, który nie wykonał wyroku

= poz. 114Brudzeń Duży (gmina)Brudzeń Duży (gmina)Brudzeń Duży (gmina)Brudzeń Duży (gmina)Brudzeń Duży (gmina)

————— SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Kolekcjonerzy wspomnień ze Stowa-rzyszenia Tradytor = poz. 82

DrobinDrobinDrobinDrobinDrobin155.155.155.155.155. Drobin 1914–1915Drobin 1914–1915Drobin 1914–1915Drobin 1914–1915Drobin 1914–1915: kartka z historii. // Kontakt. – 2011,

nr 81, s. 10–11, il.GostyninGostyninGostyninGostyninGostynin

————— (eg)(eg)(eg)(eg)(eg).: O rodzie Higersbergerów = poz. 96Liszyno (gm. Słupno)Liszyno (gm. Słupno)Liszyno (gm. Słupno)Liszyno (gm. Słupno)Liszyno (gm. Słupno)

————— BOROWSKABOROWSKABOROWSKABOROWSKABOROWSKA, Jolanta.: Wawrzyniec Sikora – dokumentali-sta z „Powiśla” = poz. 111

Nowy DuninówNowy DuninówNowy DuninówNowy DuninówNowy Duninów————— SOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKI, Michał.: O Duninowie w latach II wojny

światowej = poz. 83PłockPłockPłockPłockPłock

156.156.156.156.156. AULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNER, Julian.: Poczta polska w Płocku po 11 li-stopada 1918 r. / Julian Auleytner. // Notatki Płockie. – 2011,nr 4/229, s. 20–24, il. – Streszcz. w jęz. ang.

————— HORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKA, Ewa.: Sierpień 1920 roku w Płoc-ku w korespondencji Haliny Rutskiej = poz. 110

————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Jedenaste: ucz się i pamiętaj = poz. 100157.157.157.157.157. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: To nie była pora na rendez–vous:

nasze miasto po 11 listopada 1918 r. / Rafał Kowalski. //Gazeta Wyborcza – Płock. - 2011, nr 264, s. 2, il.

Płock w latach 1918–1919.Płock w latach 1918–1919.Płock w latach 1918–1919.Płock w latach 1918–1919.Płock w latach 1918–1919.158.158.158.158.158. TRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKI, Marek.: Płocka lokacja na polskim pra-

wie / Marek Truszczyński. // Studia Mazowieckie. – 2011, R.6/13, nr 3–4, s. 83–96, il. – Streszcz. ang., ros.

Rembielin (gm. Brudzeń Duży)Rembielin (gm. Brudzeń Duży)Rembielin (gm. Brudzeń Duży)Rembielin (gm. Brudzeń Duży)Rembielin (gm. Brudzeń Duży)159.159.159.159.159. MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Do Turzy Małej, Rembielina i Rokicia:

spacerkiem po Mazowszu / Piotr Michalik. // Tygodnik Płoc-ki. – 2011, nr 48, s. 18, il.

Rokicie (gm. Brudzeń Duży)Rokicie (gm. Brudzeń Duży)Rokicie (gm. Brudzeń Duży)Rokicie (gm. Brudzeń Duży)Rokicie (gm. Brudzeń Duży)————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Do Turzy Małej, Rembielina i Rokicia

= poz. 159SannikiSannikiSannikiSannikiSanniki

————— ZAREMBAZAREMBAZAREMBAZAREMBAZAREMBA, Dorota.: Pałac w Sannikach: historia odzyska-na = poz. 369

SierpcSierpcSierpcSierpcSierpc160.160.160.160.160. KRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKI, Tomasz.: Słup żydowski: symboliczna ko-

lumna wstydu i kary dla sierpeckiej gminy żydowskiej / To-masz Krukowski. // Dziejopis Sierpecki. – 2011, nr 1, s. 13–19, il.Obiekt historyczny w Sierpcu w 18–20 w.

161.161.161.161.161. WĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKI, Grzegorz.: Uniwersytet Powszechny w Sierp-cu (1936 r.) / Grzegorz Wąsiewski. // Notatki Płockie. – 2011,nr 4/229, s. 31–33. – Streszcz. w jęz. ang.

162.162.162.162.162. WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Cenne, internetowe znaleziska /MichałWeber. // Dziejopis Sierpecki. – 2011, nr 1, s. 29–31, il.Artykuły prasowe, pocztówki, fotografie dotyczące historii Sierp-


ca na portalu Allegro oraz eBay.Sobowo (gm. Brudzeń Duży)Sobowo (gm. Brudzeń Duży)Sobowo (gm. Brudzeń Duży)Sobowo (gm. Brudzeń Duży)Sobowo (gm. Brudzeń Duży)

————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Zapraszamy do Bądkowa Kościelnego i So-bowa = poz. 153

Turza Mała (gm. Brudzeń Duży)Turza Mała (gm. Brudzeń Duży)Turza Mała (gm. Brudzeń Duży)Turza Mała (gm. Brudzeń Duży)Turza Mała (gm. Brudzeń Duży)————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Do Turzy Małej, Rembielina i Rokicia

= poz. 159Opracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresów

Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.163.163.163.163.163. Mazowsze w wielkiej wojnie z Zakonem KrzyżackimMazowsze w wielkiej wojnie z Zakonem KrzyżackimMazowsze w wielkiej wojnie z Zakonem KrzyżackimMazowsze w wielkiej wojnie z Zakonem KrzyżackimMazowsze w wielkiej wojnie z Zakonem Krzyżackim

1409–14111409–14111409–14111409–14111409–1411 / pod red. Krzysztofa Zwolińskiego; WyższaSzkoła Rozwoju Lokalnego w Żyrardowie [et al.]. – Żyrardów:Wyższa Szkoła Rozwoju Lokalnego; Radom: WydawnictwoNaukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – PIB, 2011.– 188, [1] s.: il.; 20 cm. – Bibliogr. przy niektórych pracach.Indeksy. – ISBN 978-83-7789-020-2

164.64.64.64.64. TRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKI, Marek.: Od Bolesława do Wacława,czyli strategie polityczne tych, którzy rządzili ziemią płockąw ostatnim czterdziestoleciu XIII wieku i pierwszym trzydziesto-leciu wieku XIV / Marek Truszczyński. // Studia Mazowieckie.– R. 6/13(2011), nr 1–2, s. 73–87

————— TRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKI, Marek.: Płocka lokacja na polskim pra-wie = poz. 158

Historia 1795–1918 r.Historia 1795–1918 r.Historia 1795–1918 r.Historia 1795–1918 r.Historia 1795–1918 r.165.165.165.165.165. BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Józef.: Emigracja zarobkowa z Królestwa Pol-

skiego za Ocean na przełomie XIX i XX wieku / Józef Barań-ski. // Studia Mazowieckie. – 2011, R. 6/13, nr 3–4, s. 11–26.– Streszcz. ang., ros.

166.166.166.166.166. KASSANKASSANKASSANKASSANKASSAN, Nina.: Polska Macierz Małorolnych w płoc-kiem / Nina Kassan. // Notatki Płockie. – 2011, nr 4/229,s. 15–20. – Streszcz. w jęz. ang.Towarzystwo „Polska Macierz Małorolnych” – 1907–1910 r.

————— MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Marcin.: Pierwszy agronom Królestwa Polskie-go = poz. 103

————— SIKORASIKORASIKORASIKORASIKORA, Wawrzyniec.: Monografia osiedli niemieckich= poz. 149

————— WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Pomnik uczestników Powstania Listopa-dowego 1830 r. = poz. 241

167.167.167.167.167. WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Powstanie listopadowe na terenie ziemisierpeckiej / Michał Weber. // Dziejopis Sierpecki. – 2011,nr 1, s. 5–9, il.1. Czarnowska, Barbara Bronisława – (1810–1891) 2. Po-

wstanie 1830 r. listopadowe – a Sierpc 3. Sierpc – historiaHistoria 1918–1939 rHistoria 1918–1939 rHistoria 1918–1939 rHistoria 1918–1939 rHistoria 1918–1939 r.

————— AULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNER, Julian.: Poczta polska w Płocku po 11 listo-pada 1918 r. = poz. 156

————— BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Józef.: Emigracja zarobkowa z Królestwa Pol-skiego za Ocean na przełomie XIX i XX wieku = poz. 165

————— HORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKAHORODYSKA–GIZIŃSKA, Ewa.: Sierpień 1920 roku w Płoc-ku w korespondencji Haliny Rutskiej = poz. 110

168.168.168.168.168. PIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKI, Paweł.: Problemy kwaterunku wojskowegow Płocku w 1920 roku / Paweł Piotrowski. // Studia Mazo-wieckie. – R. 6/13(2011), nr 1–2, s. 23–33

169.169.169.169.169. PIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKI, Paweł.: Samochody pancerne w decy-dującym okresie wojny polsko–rosyjskiej 1920 roku / PawełPiotrowski. // Studia Mazowieckie. – 2011, R. 6/13, nr 3–4,s. 57–66, il. – Streszcz. ang., ros.

————— SIKORASIKORASIKORASIKORASIKORA, Wawrzyniec.: Monografia osiedli niemieckich= poz. 149

Historia 1939–1945 r.Historia 1939–1945 r.Historia 1939–1945 r.Historia 1939–1945 r.Historia 1939–1945 r.170.170.170.170.170. DŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃ, Jerzy.: Komentarz źródłowy do roli Związku Wal-

ki Młodych w województwie warszawskim w dziedzinie kultu-ry fizycznej (do roku 1948) / Jerzy Dżereń. // W: Z dziejówkultury fizycznej Polski oraz wybranych regionów i mniejszościnarodowych / pod red. Jerzego Dżerenia. Płock, Szkoła Wy-ższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, 2011, s. 535–556

171.171.171.171.171. Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-

towej.towej.towej.towej.towej. T. 3, Zsyłki na Syberię. Powroty / oprac. red. ZbigniewDymke. – Płock: Regionalne Stowarzyszenie Wschód–Zachódw Płocku; Atlantic, 2011. – 88 s.: fot. kol.; 30 cm. – ISBN 83-89339-00-6

172.172.172.172.172. Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świa-towej.towej.towej.towej.towej. T. 2, Zsyłki na Syberię / oprac. red. Zbigniew Dymkei Marina Popowa. – Płock: Regionalne StowarzyszenieWschód-Zachód w Płocku, [2011]. – 85, [1] s.: fot. kolor.;30 cm. – ISBN 978-83-928061-1-0

————— SOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKISOKOŁOWSKI, Michał.: O Duninowie w latach II wojnyświatowej = poz. 83

————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Sołtys, który nie wykonał wyroku= poz. 114

Historia 1944–1989 r.Historia 1944–1989 r.Historia 1944–1989 r.Historia 1944–1989 r.Historia 1944–1989 r.173.173.173.173.173. DŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃ, Jerzy.: Komentarz do problematyki oświatowej

i kultury fizycznej w Związku Walki Młodych w województwiewarszawskim (1945–1948) / Jerzy Dżereń. // W: Z wybra-nych zagadnień metodologii i organizacji kultury fizycznej oraz,rehabilitacji i turystyki w Polsce / pod red. Jerzego Dżerenia].Płock, Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku, 2011,s. 349–377. – ISBN 978-83-62709-20-5

————— DŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃ, Jerzy.: Komentarz źródłowy do roli Związku WalkiMłodych w województwie warszawskim w dziedzinie kulturyfizycznej (do roku 1948) = poz. 170

174.174.174.174.174. (EG)(EG)(EG)(EG)(EG).: Obchody 30. rocznicy wprowadzenia stanu wo-jennego / (eg). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 51, s. 14, il.Obchody na Zamku w Gostyninie i w Starostwie Powiatowym.

————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Konrad Łykowski = poz. 238175.175.175.175.175. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Spotkanie ze świadkami sprzed 30

lat / Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 287,s. 1, 4, il.Płockie obchody 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojenne-go w Polsce.

————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Cieszymy się z wolności = poz. 104————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: O stanie wojennym w TNP = poz. 283————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Za działalność w „Solidarności” = poz. 101176.176.176.176.176. LEWANDOWSKA,LEWANDOWSKA,LEWANDOWSKA,LEWANDOWSKA,LEWANDOWSKA, Anna.: Opowiadają bez nienawiści:

premiera filmu „Stan wojenny w Płocku” / Anna Lewandow-ska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 291, s. 1, 2, il.Film według scenariusza i reżyserii Tadeusza Bystrama „Stanwojenny w Płocku”.

————— Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świato-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świato-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świato-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świato-Martyrologia narodu polskiego w okresie II wojny świato-wejwejwejwejwej = poz. 171, 172

177.177.177.177.177. MRÓWKAMRÓWKAMRÓWKAMRÓWKAMRÓWKA, Piotr.: Film o stanie wojennym poruszył wspo-mnienia mieszkańców / Piotr Mrówka. // Express Płocki.– 2011, nr 51–52, s. 11, il.Dot. Gostynina.

178.178.178.178.178. ORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKA, Milena.: Od Armii Czerwonej do papieża/ Milena Orłowska, Hubert Woźniak. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2011, nr 301 s. 5, il. – (Z płockiego strychu.)Historia pomnika Wdzięczności Armii Czerwonej w Płocku.

————— SEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁO, Mariusz.: Kieślowski kręcił w kombinacie = poz. 188179.179.179.179.179. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: „Nie–bohaterowie”: pierwszy film

o stanie wojennym w Płocku / Lana Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2011, nr 52, s. 9, il.Film według scenariusza i reżyserii Tadeusza Bystrama „Stanwojenny w Płocku”.

————— URBANEKURBANEKURBANEKURBANEKURBANEK, Mariusz.: Poeta i psycho–łotrzy = poz. 90

V. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIA— SYPEK, Robert.: Specjały kuchni mazowieckiej = poz. 197— WYSOCKA, Ewa.: Sierpeckie Święto Folkloru – XVI Między-narodowy Festiwal Folklorystyczny „KASZTELANIA 2011” = poz.319

VI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEPrace ogólne. PlanowaniePrace ogólne. PlanowaniePrace ogólne. PlanowaniePrace ogólne. PlanowaniePrace ogólne. Planowanie


————— (gsz)(gsz)(gsz)(gsz)(gsz).: Spełnili swoje marzenia = poz. 215————— KRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKA, Katarzyna.: Szukajmy ścieżek rozwoju = poz. 186————— ŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKI, Marcin.: Dwupasmówka, kolej, lotnisko = poz. 264

StatystykaStatystykaStatystykaStatystykaStatystyka————— Biuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa MazowieckiegoBiuletyn Statystyczny Województwa Mazowieckiego = poz. 9————— Miejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt StatystycznyMiejski Zeszyt Statystyczny = poz. 40————— Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2011Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2011Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2011Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2011Rocznik Statystyczny Województwa Mazowieckiego 2011

= poz. 53————— Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.

poz. 230————— Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011Województwo mazowieckie 2011 = poz. 70

BudownictwoBudownictwoBudownictwoBudownictwoBudownictwo————— KULASKULASKULASKULASKULAS, Tadeusz.: Pamięci Bronisława Cieślaka = poz. 93180.180.180.180.180. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: W czasie remontu kamienicy

przy ul. Tumskiej 13 odkopano garnek pełen broni / AnnaLewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 297,s. 1, il.Znalezienie garnka z 15 rewolwerami i amunicją prawdopo-dobnie z XIX w.

————— WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Anna.: Nie takie inwestycje straszne gdy gminama pieniądze = poz. 265

TechnikaTechnikaTechnikaTechnikaTechnika181.181.181.181.181. RADRADRADRADRAD.: Pomoże dobra promocja i polityka podatkowa /

debatowali chemicy, mechanicy i budowlańcy / rad. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 43, s. 6, fot.

VIII Płockie Dni Techniki.VIII Płockie Dni Techniki.VIII Płockie Dni Techniki.VIII Płockie Dni Techniki.VIII Płockie Dni Techniki.EnergetykaEnergetykaEnergetykaEnergetykaEnergetyka

————— Obszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykiObszary Natura 2000 szansą zrównoważonej turystykidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energiidla Mazowsza Płockiego a korzystanie z energii = poz. 134

182.182.182.182.182. PIOTROWICZPIOTROWICZPIOTROWICZPIOTROWICZPIOTROWICZ, Marcin.: W gminie Sanniki stanęły pierw-sze trzy elektrownie wiatrowe / Marcin Piotrowicz. // ExpressPłocki. – 2011, nr 50, s. 11, il.

PrzemysłPrzemysłPrzemysłPrzemysłPrzemysłPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemiczny

183.183.183.183.183. WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Jest BP, idzie Shell / Hubert Woź-niak, Marta Wielkopolska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 279, s. 1, il.

Stacje benzynowe w Płocku.Stacje benzynowe w Płocku.Stacje benzynowe w Płocku.Stacje benzynowe w Płocku.Stacje benzynowe w Płocku.Ośrodek Badawczo–Rozwojowy Przemysłu RafineryjnegoOśrodek Badawczo–Rozwojowy Przemysłu RafineryjnegoOśrodek Badawczo–Rozwojowy Przemysłu RafineryjnegoOśrodek Badawczo–Rozwojowy Przemysłu RafineryjnegoOśrodek Badawczo–Rozwojowy Przemysłu Rafineryjnego

184.184.184.184.184. MOSKALEWICZMOSKALEWICZMOSKALEWICZMOSKALEWICZMOSKALEWICZ, Marcin.: Najlepszy produkt eksporto-wy Płocka? / Marcin Moskalewicz; rozm. przepr. Tomasz Szat-kowski. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 40, s. 18, il.Rozmowa z prezesem OBR PR SA.

Polski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SA185.185.185.185.185. BIELICKA–PIESYKBIELICKA–PIESYKBIELICKA–PIESYKBIELICKA–PIESYKBIELICKA–PIESYK, Ewa.: Coraz mniej skarg: działania

Rzecznika ds. Etyki / Ewa Bielicka-Piesyk. // Orlen Ekspres.– 2011, nr 14, s. 17, il.Etyka biznesu na przykładzie PKN Orlen.

186.186.186.186.186. KRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKAKRZYWICKA, Katarzyna.: Szukajmy ścieżek rozwoju : PKNORLEN na Europejskim Forum Nowych Idei / Katarzyna Krzy-wicka. // Orlen Ekspres. – 2011, nr 14, s. 3–5, il.

187.187.187.187.187. KUKOWSKIKUKOWSKIKUKOWSKIKUKOWSKIKUKOWSKI, Paweł.: W zgodzie ze standardami: 15 latSystemów Zarządzania w PKN ORLEN / Paweł Kukowski. //Orlen Ekspres. – 2009, nr 1, s. 7, il.

————— (rad)(rad)(rad)(rad)(rad).: Na łóżka intensywnej opieki medycznej = poz. 274188.188.188.188.188. SEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁO, Mariusz.: Kieślowski kręcił w kombinacie /

Mariusz Sepioło. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 217,s. 5, il. – (Z płockiego strychu.)Filmy Krzysztofa Kieślowskiego o rosnącym buncie i prote-stach robotników w PRL, m. in. w MZRiP.

189.189.189.189.189. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Ojciec kombinatu / Małgorzata Siuta.// Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 269, s. 5, il. – (Zpłockiego strychu.)Paweł Nowak, pierwszy dyrektor Mazowieckich Zakładów Ra-fineryjnych i Petrochemicznych.

MleczarstwoMleczarstwoMleczarstwoMleczarstwoMleczarstwo190.190.190.190.190. (RAD)(RAD)(RAD)(RAD)(RAD).: W krajowej trójce liderów: Okręgowa Spółdziel-

nia Mleczarska zbiera laury / (rad). // Tygodnik Płocki. – 2011,nr 46, s. 13, il.

Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sierpcu.RolnictwoRolnictwoRolnictwoRolnictwoRolnictwo

191.191.191.191.191. GAZDAGAZDAGAZDAGAZDAGAZDA, Małgorzata.: Podpłocka wieś i rolnictwo po-trzebują wsparcia / Małgorzata Gazda. // Express Płocki.– 2011, nr 40, s. 7, il.

192.192.192.192.192. JAMJAMJAMJAMJAM.: Mistrzowie rolnictwa: w gospodarstwie Marii i Szcze-pana Będzikowskich / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 47,s. 13, il.Gospodarstwo Marii i Szczepana Będzikowskich – MistrzemWojewództwa Mazowieckiego w konkursie AGROLIGA 2010.

————— MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Marcin.: Pierwszy agronom Królestwa Polskie-go = poz. 103

————— MICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIKMICHALIK, Piotr.: Lokalizacja gospodarstw agroturystycz-nych w powiecie płockim = poz. 144

————— WIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKA, A.: Święto plonów w Mochowie = poz. 242ŁowiectwoŁowiectwoŁowiectwoŁowiectwoŁowiectwo

193.193.193.193.193. (GSZ)(GSZ)(GSZ)(GSZ)(GSZ).: Nie tylko polowania: jubileusz Koła Łowieckiego„Kania” w Gąbinie / (gsz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 48,s. 12, il.65–lecie koła.

Żegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowa194.194.194.194.194. DĄBROWSKIDĄBROWSKIDĄBROWSKIDĄBROWSKIDĄBROWSKI, Radosław.: Wiślany port / Radosław Dą-

browski. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 49, dod. Gość Płoc-ki, nr 49/147, s. VIII, il. – (Historie zasłyszane)

Port na Wiśle w Płocku.Port na Wiśle w Płocku.Port na Wiśle w Płocku.Port na Wiśle w Płocku.Port na Wiśle w Płocku.195.195.195.195.195. ŚLIWIŃSKIŚLIWIŃSKIŚLIWIŃSKIŚLIWIŃSKIŚLIWIŃSKI, Paweł Tomasz.: Krótka historia żeglugi pa-

rowej na Wiśle / Paweł Tomasz Śliwiński. // Notatki Płockie.– 2011, nr 4/229, s. 3–7, il. – Streszcz. w jęz. ang.

Handel i usługiHandel i usługiHandel i usługiHandel i usługiHandel i usługi196.196.196.196.196. MIRECKIMIRECKIMIRECKIMIRECKIMIRECKI, Michał.: Stawiamy na jakość / Michał Mirec-

ki, Iwona Mirecka; rozm. przepr. Jadwiga Skibowska. // WieśMazowiecka. – 2011, nr 10, s. 34, il.Wyróżnienie Marszałka Województwa Mazowieckiego dla PUHWIK–PRO – firmy Iwony i Michała Mireckich z Łącka – w kon-kursie AGROLIGA 2011.

————— WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Jest BP, idzie Shell = poz. 183Żywienie zbiorowe. GastronomiaŻywienie zbiorowe. GastronomiaŻywienie zbiorowe. GastronomiaŻywienie zbiorowe. GastronomiaŻywienie zbiorowe. Gastronomia

197.197.197.197.197. SYPEKSYPEKSYPEKSYPEKSYPEK, Robert.: Specjały kuchni mazowieckiej /[tekst Ro-bert Sypek]. – Warszawa: Województwo Mazowieckie, 2011.– 54, [6] s.: il. kolor.; 23 cm. – (Mazowsze, Serce Polski).– Na s. tyt.: Dla smakoszy czyli co i gdzie zjeść. – Spis treścina skrzydełku okł. – ISBN 978-83-62082-94-0

FinanseFinanseFinanseFinanseFinanse————— PATROWICZPATROWICZPATROWICZPATROWICZPATROWICZ, Mariusz.: Giełda bez tajemnic = poz. 107

Komunikacja. Transport. PocztaKomunikacja. Transport. PocztaKomunikacja. Transport. PocztaKomunikacja. Transport. PocztaKomunikacja. Transport. Poczta————— AULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNERAULEYTNER, Julian.: Poczta polska w Płocku po 11 listo-

pada 1918 r. = poz. 156198.198.198.198.198. BRACHBRACHBRACHBRACHBRACH, Jarosław.: Nasz gość – Jarosław Brach /Jaro-

sław Brach. // Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskie-go. – 2011, nr 3(3), s. 8, il.Rozmowa z Jarosłąwem Brachem – prezesem PKS Gostynin.

199.199.199.199.199. GAZDAGAZDAGAZDAGAZDAGAZDA, Małgorzata.: Około trzystu przeładowanych ti-rów przejeżdża dziennie przez Wyszogrodzką / MałgorzataGazda. // Express Płocki. – 2011, nr 48, s. 5, il.Wyniki badania natężenia ruchu pojazdów w Płocku.

200.200.200.200.200. JAM.JAM.JAM.JAM.JAM.: Obwodnica – odsłona 254 : nadzieja umiera ostat-nia / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 44, s. 7, il.Dot. obwodnicy Sierpca.

————— KONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAKKONARSKA–PABINIAK, Barbara.: Dlaczego rondo Rodzi-ny Higersbergerów? = poz. 97

201.201.201.201.201. KRZEWSKIKRZEWSKIKRZEWSKIKRZEWSKIKRZEWSKI, Wojciech.: 68 punktów zrobi cię kierowcą /Wojciech Krzewski, rozm. przepr. Tomasz Szatkowski. // Ty-godnik Płocki. – 2011, nr 51, s. 7, il.Rozmowa z dyrektorem Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Dro-gowego w Płocku.


202.202.202.202.202. NATKOWSKINATKOWSKINATKOWSKINATKOWSKINATKOWSKI, Paweł.: Rok po restrukturyzacji /Paweł Na-tkowski; rom. przepr. Tomasz Szatkowski. // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 50, s. 7, il.Rozmowa z prezesem PKS sp. z o.o.

203.203.203.203.203. ROGOZIŃSKIROGOZIŃSKIROGOZIŃSKIROGOZIŃSKIROGOZIŃSKI, Andrzej.: Historia pewnej ulicy: pierwszadzielnica urzędnicza w Płocku / Andrzej Rogoziński. // NaszeKorzenie. – 2011, nr 1, s. 26–27, il.Historia ulicy Zalesie.

————— ŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKIŚMIGIELSKI, Marcin.: Dwupasmówka, kolej, lotnisko = poz. 264Gospodarka komunalna. CmentarzeGospodarka komunalna. CmentarzeGospodarka komunalna. CmentarzeGospodarka komunalna. CmentarzeGospodarka komunalna. Cmentarze

204.204.204.204.204. BRZESKABRZESKABRZESKABRZESKABRZESKA, Izabela.: Jar Brzeźnicy – 2033? / Izabela Brze-ska. // Echa Płocka. – 2011, nr 3, s. 2, il.

Plany zagospodarowania terenu w Jarze Brzeźnica.205.205.205.205.205. GRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKI, Jakub.: Nowocześnie, ekonomicznie i eko-

logicznie czyli zmodernizowane składowisko odpadów / Ja-kub Grodzicki. // Express Płocki. – 2011, nr 49, s. 12, il.Regionalny Zakład Gospodarki Odpadami w Rachocinie.

206.206.206.206.206. JAM.JAM.JAM.JAM.JAM.: W trosce o środowisko: oddanie do eksploatacjiRegionalnego Zakładu Gospodarki Odpadami / JAM. // Ku-rier Sierpecki. – 2011, nr 49, s. 8, il.Regionalny Zakład Gospodarki Odpadami w Rachocinie.

207.207.207.207.207. KRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKIKRUKOWSKI, Tomasz.: Sierpecki cmentarz żołnierzy nie-mieckich z I wojny światowej / Tomasz Krukowski. // Dziejo-pis Sierpecki. – 2011, nr 1, s. 23–26, il.

208.208.208.208.208. WIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKA, Marta.: Dorobek 11 lat kwestowania/ Marta Wielkopolska, Hubert Woźniak. // Gazeta Wyborcza– Płock. – 2011, nr 254, dod. Ratujmy Płockie Powązki s. 1, 4, il.Kwesty na renowację zabytkowych nagrobków na Cmenta-rzu Rzymsko–Katolickim (Starym) przy ul. Floriana Kobyliń-skiego w Płocku.

————— WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Zaczął się remont wieży ciśnień = poz. 367————— WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Zakładka spod napornej baszni – oto

nowa płocka zagadka = poz. 368Gospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowa

209.209.209.209.209. Dokonania i zamierzenia Mazowieckiej SpółdzielniDokonania i zamierzenia Mazowieckiej SpółdzielniDokonania i zamierzenia Mazowieckiej SpółdzielniDokonania i zamierzenia Mazowieckiej SpółdzielniDokonania i zamierzenia Mazowieckiej SpółdzielniMieszkaniowej w PłockuMieszkaniowej w PłockuMieszkaniowej w PłockuMieszkaniowej w PłockuMieszkaniowej w Płocku. // Nasz Płock. – 2011, nr 5, s. 11, il.

VII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEPolityka – zagadnienia ogólnePolityka – zagadnienia ogólnePolityka – zagadnienia ogólnePolityka – zagadnienia ogólnePolityka – zagadnienia ogólne

210.210.210.210.210. GAZDAGAZDAGAZDAGAZDAGAZDA, Małgorzata.: Debiutanci idą na wiejską, czylinowe twarze w parlamencie / Małgorzata Gazda. // ExpressPłocki. – 2011, nr 42, s. 3, il.

211.211.211.211.211. GAZDAGAZDAGAZDAGAZDAGAZDA, Małgorzata.: Płock zagłosował jak Polska, aleinaczej niż powiat i okręg / Małgorzata Gazda. // ExpressPłocki. – 2011, nr 41, s. 3, il.Wybory parlamentarne 2011 r.

212.212.212.212.212. JAMJAMJAMJAMJAM.: Nasi reprezentanci: wybory do parlamentu / JAM.// Kurier Sierpecki. – 2011, nr 42, s. 3, il.Reprezentanci regionu sierpeckiego do parlamentu RP w 2011 r.

213.213.213.213.213. JAMJAMJAMJAMJAM.: PiS po raz kolejny wygrywa: wybory 2011 / JAM.// Kurier Sierpecki. – 2011, nr 41, s. 3, il.Wybory parlamentarme w 2011 r. w powiecie sierpeckim.

214.214.214.214.214. WOJNIAKWOJNIAKWOJNIAKWOJNIAKWOJNIAK, Monika.: Sprawdziliśmy majątki naszych par-lamentarzystów / Monika Wojniak. // Express Płocki. – 2011,nr 50, s. 9, il.// Express Sochaczewski. – 2011, nr 49, s. 3, il.Majątki parlamentarzystów z okręgu płockiego.

Unia EuropejskaUnia EuropejskaUnia EuropejskaUnia EuropejskaUnia Europejska————— Fundusze Europejskie…Fundusze Europejskie…Fundusze Europejskie…Fundusze Europejskie…Fundusze Europejskie… = poz. 18, 19215.215.215.215.215. (GSZ)(GSZ)(GSZ)(GSZ)(GSZ).: Spełnili swoje marzenia: Zakład Doskonalenia

Zawodowego w Płocku realizuje unijny projekt / (gsz). // Ty-godnik Płocki. – 2011, nr 46, s. 18, il.Projekt „Przedsiębiorcze Mazowsze”.

216.216.216.216.216. MARS.MARS.MARS.MARS.MARS.: Gminy stawiają na boiska, place zabaw i kulturę /MARS. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 52, s. 14, il.Dofinansowanie projektów unijnych w powiecie sierpeckimw 2012 r.

————— (rad)(rad)(rad)(rad)(rad).: Rozpoczynają się milionowe inwestycje = poz. 277

————— WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Anna.: Nie takie inwestycje straszne gdy gminama pieniądze = poz. 265

Partie politycznePartie politycznePartie politycznePartie politycznePartie polityczne————— DANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUK, Jacek.: Wybory pełne niespodzianek = poz. 266————— Poczet posłów płockich Poczet posłów płockich Poczet posłów płockich Poczet posłów płockich Poczet posłów płockich = poz. 267

Organizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczne————— ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Władze powiatu deklarują pomoc or-

ganizacjom pozarządowym = poz. 244————— BRACHBRACHBRACHBRACHBRACH, Wiesława.: Aktualnie realizowane projekty = poz. 302217.217.217.217.217. BUJALSKABUJALSKABUJALSKABUJALSKABUJALSKA, W.: Koło Emerytów Rencistów i Inwalidów

w Radzanowie / W. Bujalska. // Nasza Gmina Radzanowo.– 2011, nr 2/grudzień, s. 8, il.

218.218.218.218.218. Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego: pu-Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego: pu-Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego: pu-Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego: pu-Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego: pu-blikacja wydana w ramach projektu „Płocki Inkubator Eko-blikacja wydana w ramach projektu „Płocki Inkubator Eko-blikacja wydana w ramach projektu „Płocki Inkubator Eko-blikacja wydana w ramach projektu „Płocki Inkubator Eko-blikacja wydana w ramach projektu „Płocki Inkubator Eko-nomii Społecznej”.nomii Społecznej”.nomii Społecznej”.nomii Społecznej”.nomii Społecznej”. – Płock: [Powiatowy Urząd Pracy], 2011.– 121 s.: il.; 21 cm.

————— GRODZICKI,GRODZICKI,GRODZICKI,GRODZICKI,GRODZICKI, Jakub.: Pomagają diabetykom w walce o nor-malne życie = poz. 272

219.219.219.219.219. JOL.JOL.JOL.JOL.JOL.: Zrealizowano 27 projektów: podsumowanie IV edy-cji konkursu Funduszu Grantowego / Jol. // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 43, s. 7, il.

220.220.220.220.220. KOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNUR, Agnieszka.: Detektywi dziejów / AgnieszkaKocznur. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 46, dod. Gość Płoc-ki, nr 46/144, s. IV–V, il.Stowarzyszenie Tradytor.

221.221.221.221.221. KOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNUR, Agnieszka.: Odcięci od ludzi /AgnieszkaKocznur. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 50, dod. Gość Płoc-ki, nr 50/148, s. IV–V, il.Problemy osób niesłyszących – konferencja w Płocku zorg.przez Fundację Przerwij Ciszę.

————— MAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAK, Stanisław.: Integracja bez granic = poz. 318222.222.222.222.222. Mieszkańcy dla mieszkańców: Stowarzyszenie Wspie-Mieszkańcy dla mieszkańców: Stowarzyszenie Wspie-Mieszkańcy dla mieszkańców: Stowarzyszenie Wspie-Mieszkańcy dla mieszkańców: Stowarzyszenie Wspie-Mieszkańcy dla mieszkańców: Stowarzyszenie Wspie-

rania Inicjatyw Lokalnych „Nasze Ostrowy”rania Inicjatyw Lokalnych „Nasze Ostrowy”rania Inicjatyw Lokalnych „Nasze Ostrowy”rania Inicjatyw Lokalnych „Nasze Ostrowy”rania Inicjatyw Lokalnych „Nasze Ostrowy” / oprac. JAM.// Kurier Sierpecki. – 2011, nr 42, s. 10, il.

223.223.223.223.223. MULARCZYKMULARCZYKMULARCZYKMULARCZYKMULARCZYK, Andrzej.: Nasz Gość – Andrzej Mularczyk/ Andrzej Mularczyk, rozm. przepr. Andrzej Adamski. // Biu-letyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego. – 2011, nr 2(2),s. 1, 8, il.Rozmowa z kierownikiem Warsztatów Terapii Zajęciowejw Gostyninie.

————— NAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKA, Maria.: Z działalności Stowarzyszenia Uniwer-sytetu Trzeciego Wieku w Płocku = poz. 303

————— (rad)(rad)(rad)(rad)(rad).: Oni wiedzą, jak pomagać = poz. 235————— SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Kolekcjonerzy wspomnień ze Stowa-

rzyszenia Tradytor = poz. 82224.224.224.224.224. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Sobotni festiwal organizacji poza-

rządowych. Okazało się, że Płock jest społeczny / MałgorzataSiuta. // Gazeta Wyborcza - Płock. – 2011, nr 218, s. 1, il.Dzień Płockich Inicjatyw Pozarządowych.

Organizacje młodzieżoweOrganizacje młodzieżoweOrganizacje młodzieżoweOrganizacje młodzieżoweOrganizacje młodzieżowe225.225.225.225.225. BANASIAKBANASIAKBANASIAKBANASIAKBANASIAK, Joanna.: Zmieniaj świat, zawsze bądź spra-

wiedliwy i odważny...: harcerska metoda wychowania a pro-gram wychowawczy szkoły / Joanna Banasiak. // OświataMazowiecka. – 2011, nr 04(09), s. 11, 12–13, il.

226.226.226.226.226. JAM.JAM.JAM.JAM.JAM.: Nowa komendantka / JAM. // Kurier Sierpecki.– 2011, nr 45, s. 6, il.Katarzyna Kordulasińska – komendantka Hufca ZHP im. Ja-nusza Korczaka w Sierpcu.

————— Z Dziejów Harcerstwa na MazowszuZ Dziejów Harcerstwa na MazowszuZ Dziejów Harcerstwa na MazowszuZ Dziejów Harcerstwa na MazowszuZ Dziejów Harcerstwa na Mazowszu = poz. 71Zagadnienia społeczneZagadnienia społeczneZagadnienia społeczneZagadnienia społeczneZagadnienia społeczne

————— CHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKA, Ewa.: Gmina Szczawin Kościelny lide-rem w partycypacji społecznej = poz. 247

— Ekonomia społeczna na terenie powiatu płockiego = poz. 218Praca. Bezrobocie. Rynek pracyPraca. Bezrobocie. Rynek pracyPraca. Bezrobocie. Rynek pracyPraca. Bezrobocie. Rynek pracyPraca. Bezrobocie. Rynek pracy

227.227.227.227.227. Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-strumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójności


– raport z badań / [raport oprac. przez zespół w składzieJacek Grzywacz i in.]. – Płock: Wydawnictwo Państwowa Wy-ższa Szkoła Zawodowa, 2011. – 121 s.: rys.; 25 cm. – ISBN978-83-61601-25-8

————— BOSZKOBOSZKOBOSZKOBOSZKOBOSZKO, Michał.: Ocena naszych osiągnięć w latach 2006–2010 = poz. 81

228.228.228.228.228. KRZĘTOWSKAKRZĘTOWSKAKRZĘTOWSKAKRZĘTOWSKAKRZĘTOWSKA, Agnieszka.: Rynek pracy subregionu płoc-kiego w opinii ludzi młodych do 25 roku życia / AgnieszkaKrzętowska, Andrzej Jagodziński. // Notatki Płockie. – 2011,nr 4/229, s. 44–48. – Streszcz. w jęz. ang.

229.229.229.229.229. MUĆKAMUĆKAMUĆKAMUĆKAMUĆKA, Magdalena.: Decyzja na życie: doradca zawo-dowy uczy planowania kariery zawodowej / Magdalena Muć-ka. // Mazowiecki Rynek Pracy. – 2011, nr 6, s. 16, il.

230.230.230.230.230. Rynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 rRynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 rRynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 rRynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 rRynek pracy w województwie mazowieckim w 2010 r.= Labour market in mazowieckie voivodship in 2010 / [prze-wodn. zesp. red. Zofia Kozłowska]. – Warszawa : Urząd Sta-tystyczny, 2011. – 141, [3] s.; 30 cm. – (Informacje i Opraco-wania Statystyczne – ISSN 1643-5834)

231.231.231.231.231. Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pra-Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pra-Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pra-Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pra-Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pra-cy – „Partnerstwo drogą do sukcesu”cy – „Partnerstwo drogą do sukcesu”cy – „Partnerstwo drogą do sukcesu”cy – „Partnerstwo drogą do sukcesu”cy – „Partnerstwo drogą do sukcesu”: konferencja zorgani-zowana przez Wojewódzki Urząd Pracy Filia w Płocku. //Tygodnik Płocki. – 2011, nr 52, s. 18

Opieka społecznaOpieka społecznaOpieka społecznaOpieka społecznaOpieka społeczna232.232.232.232.232. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radzanowie /Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radzanowie /Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radzanowie /Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radzanowie /Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Radzanowie /

Pracownicy GOPS.Pracownicy GOPS.Pracownicy GOPS.Pracownicy GOPS.Pracownicy GOPS. // Nasza Gmina Radzanowo. – 2011,nr 1/październik, s. 2, il.

233.233.233.233.233. (JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.).: Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat:20 lat miejskiej świetlicy środowiskowej nr 3 / (Jol.). // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 49, s. 11

234.234.234.234.234. PARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKAPARADOWSKA–OLKOWSKA, Iwona.: Aktywni turyściniepełnosprawni z Zakrzewa / Iwona Paradowska–Olkow-ska. // Powiat Płocki. – 2011, nr 50, s. 19–20, il.Realizacja projektu dla osób niepełnosprawnych w Zakrzewie.

235.235.235.235.235. (RAD).(RAD).(RAD).(RAD).(RAD).: Oni wiedzą, jak pomagać: statuetki dla przyja-ciół / (rad). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 50, s. 10, il.Statuetka „Jesteś Przyjacielem” przyznawana przez Stowarzy-szenie „Kolory Życia”.

236.236.236.236.236. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Dla rodzinnych domów / Małgo-rzata Siuta. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 276, dod.Płockie Marki, s. 1, il.Wspieranie rodzinnych domów dziecka przez Fundację OR-LEN-Dar Serca.

237.237.237.237.237. SZKOPEKSZKOPEKSZKOPEKSZKOPEKSZKOPEK, Grzegorz.: Noclegownie i ogrzewalnia: bez-domni mogą liczyć na pomoc / Grzegorz Szkopek. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 49, s. 16

Związki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodowe————— (eg).(eg).(eg).(eg).(eg).: Obchody 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojen-

nego = poz. 174238.238.238.238.238. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Konrad Łykowski: cichy bohater po

30 latach / Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza–Płock.– 2011, nr 284, s. 1, il.Konrad Łykowski, współzałożyciel Komisji Zakładowej NSZZ„Solidarność” w płockiej Fabryce Maszyn Żniwnych, odzna-czony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Spotkanie ze świadkami sprzed 30 lat= poz. 175

————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Cieszymy się z wolności = poz. 104————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Za działalność w „Solidarności” = poz. 101————— MRÓWKAMRÓWKAMRÓWKAMRÓWKAMRÓWKA, Piotr.: Film o stanie wojennym poruszył wspo-

mnienia mieszkańców = poz. 177Zagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczne

————— MROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKI, Ireneusz: Katecheza i moralność = poz. 400239.239.239.239.239. SADOWSKISADOWSKISADOWSKISADOWSKISADOWSKI, Wacław.: [Badania społeczne i ich rola w

kształtowaniu postępu... – recenzja] / Wacław Sadowski. //Notatki Płockie. – 2011, nr 4/229, s. 49–50, il.Zawiera rec. książki: Badania społeczne i ich rola w kształto-waniu postępu. Ciągłość i zmiana. W 150. rocznicę urodzin Lu-

dwika Krzywickiego / pod red. Wiesława Końskiego. – Płock, 2011.Rocznice. Uroczystości. ObchodyRocznice. Uroczystości. ObchodyRocznice. Uroczystości. ObchodyRocznice. Uroczystości. ObchodyRocznice. Uroczystości. Obchody

————— (eg)(eg)(eg)(eg)(eg).: Obchody 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojen-nego = poz. 174


240.240.240.240.240. KURACHKURACHKURACHKURACHKURACH, Aurelia.: Gminne obchody 93. Rocznicy Od-zyskania przez Polskę Niepodległości / Aurelia Kurach. // SłowoGozdowa. – 2011 nr 4, s. 10–11, il.

————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: O stanie wojennym w TNP = poz. 283————— LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Opowiadają bez nienawiści = poz. 176————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: „Nie-bohaterowie” = poz. 179241.241.241.241.241. WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Pomnik uczestników Powstania Listo-

padowego 1830 r. / Michał Weber. // Dziejopis Sierpecki.– 2011, nr 1, s. 11–12, il.

Sierpc.Sierpc.Sierpc.Sierpc.Sierpc.242.242.242.242.242. WIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKA, A.: Święto plonów w Mochowie / A Wi-

śniewska. // Echo Mochowa. – 2011, nr 55, s. 11–13, il.Dożynki Gminne w Mochowie.

VIII. ZAGADNIENIA PRAWNO–ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO–ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO–ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO–ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO–ADMINISTRACYJNESamorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialny

243.243.243.243.243. Adam Krzysztof Struzik Honorowym ObywatelemAdam Krzysztof Struzik Honorowym ObywatelemAdam Krzysztof Struzik Honorowym ObywatelemAdam Krzysztof Struzik Honorowym ObywatelemAdam Krzysztof Struzik Honorowym ObywatelemGminy Nowy Duninów. Marszałek Mazowsza Adam Stru-Gminy Nowy Duninów. Marszałek Mazowsza Adam Stru-Gminy Nowy Duninów. Marszałek Mazowsza Adam Stru-Gminy Nowy Duninów. Marszałek Mazowsza Adam Stru-Gminy Nowy Duninów. Marszałek Mazowsza Adam Stru-zik otrzymał Honorowe Obywatelstwo Gminy Nowy Du-zik otrzymał Honorowe Obywatelstwo Gminy Nowy Du-zik otrzymał Honorowe Obywatelstwo Gminy Nowy Du-zik otrzymał Honorowe Obywatelstwo Gminy Nowy Du-zik otrzymał Honorowe Obywatelstwo Gminy Nowy Du-ninów.ninów.ninów.ninów.ninów. // Z Życia Naszej Gminy. – 2011, grudzień, s. 5–7, il.

244.244.244.244.244. ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Władze powiatu deklarują pomocorganizacjom pozarządowym / Andrzej Adamski. // BiuletynInformacyjny Powiatu Gostynińskiego. – 2011, nr 3(3), s. 1, 9, il.Dot. władz powiatu gostynińskiego.

245.245.245.245.245. ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Wydział Architektury, Budownictwai Inwestycji: prezentacje Wydziałów Starostwa [w Gostyninie]/ Andrzej Adamski. // Biuletyn Informacyjny Powiatu Gosty-nińskiego. – 2011, nr 2(2), s. 6–7, il.

246.246.246.246.246. ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Wydział Geodezji, Kartografii, Ka-tastru i Nieruchomości: prezentacje Wydziałów Starostwa[w Gostyninie]. Andrzej Adamski. // Biuletyn Informacyjny Po-wiatu Gostynińskiego. – 2011, nr 3(3), s. 6–7, il.

247.247.247.247.247. CHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKACHODOROWSKA, Ewa.: Gmina Szczawin Kościelny li-derem w partycypacji społecznej / Ewa Chodorowska. // Biu-letyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego. – 2011, nr 2(2), s. 10Realizacja projektu z funduszy unijnych „Decydujmy razem”w gminie Szczawin Kościelny.

248.248.248.248.248. CZERWIŃSKI,CZERWIŃSKI,CZERWIŃSKI,CZERWIŃSKI,CZERWIŃSKI, Krzysztof.: Rozmowa z Krzysztofem Czer-wińskim: wywiad z Przewodniczącym Rady Gminy / KrzysztofCzerwiński. // Nasz Gmina Radzanowo. – 2011, nr 1/paź-dziernik, s. 6, il.Dot. Przewodniczącego Rady Gminy Radzanowo.

249.249.249.249.249. DANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUK, Jacek.: Rok porządków: 365 dni prezydentaAndrzeja Nowakowskiego / Jacek Danieluk. // Tygodnik Płoc-ki. -–2011, nr 51, s. 10, il.

250.250.250.250.250. DYBIECDYBIECDYBIECDYBIECDYBIEC, Aleksandra.: Wystarczy zdrowy realizm: reakty-wacja Młodzieżowej Rady Gminy Płock / Aleksandra Dybiec.// Gazeta Wyborcza–Płock. - 2011, nr 279, s. 1, 2, il.

251.251.251.251.251. GAPIŃSKAGAPIŃSKAGAPIŃSKAGAPIŃSKAGAPIŃSKA, Elżbieta.: W sejmie dla Płocka i regionu:rozmowa z Elżbietą Gapińską, przewodniczącą Rady MiastaPłocka / Elżbieta Gapińska; rozm. przepr. Jacek Kędryna. //Nasz Płock. – 2011, nr 5, s. 4, il.

252.252.252.252.252. GRACZYK,GRACZYK,GRACZYK,GRACZYK,GRACZYK, Gabriel.: Gmina Bulkowo /Gabriel Graczyk.// Powiat Płocki. – 2011, nr 50, s. 24–28, il. – (Z gmin po-wiatu płockiego.)Ważniejsze imprezy w Gminie Bulkowo w 2011 r.

253.253.253.253.253. (GSZ).(GSZ).(GSZ).(GSZ).(GSZ).: Słupno najwyżej: płockie gminy w rankingu„Wspólnoty” / (gsz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 45, s. 13 , il.

254.254.254.254.254. (JAC)(JAC)(JAC)(JAC)(JAC).: List intencyjny: Rustawi trzynastym miastem part-nerskim Płocka / (jac). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 49, s. 3, il.Podpisanie listu intencyjnego w sprawie współpracy w dzie-


dzinie kultury, oświaty, sportu i gospodarki samorządowejz gruzińskim miastem Rustawi, kandydatem do miasta part-nerskiego Płocka.

255.255.255.255.255. JAROSZEWSKIJAROSZEWSKIJAROSZEWSKIJAROSZEWSKIJAROSZEWSKI, Artur.: Reprezentujemy partię Płock: roz-mowa z Arturem Jaroszewskim, nowym Przewodniczącym RadyMiasta Płocka / Artur Jaroszewski; rozm. przepr. Marcin Ka-miński. // Miasto Płock i okolice. – 2011, nr 31, s. 3, il.

256.256.256.256.256. KOLANKIEWICZ,KOLANKIEWICZ,KOLANKIEWICZ,KOLANKIEWICZ,KOLANKIEWICZ, Ewa.: Działalność wójta i rady gminy/ Ewa Kolankiewicz, Mariola Zdanowska. // Słowo Gozdo-wa. – 2011, nr 4, s. 3–4, il.Samorząd Gminy Gozdowo w okresie od 01.10.2011 do16.12.2011.

257.257.257.257.257. LASKOWSKILASKOWSKILASKOWSKILASKOWSKILASKOWSKI, Jan: Rozmowa ze starostą sierpeckim –panem Janem Laskowskim / Jan Laskowski; rozm. przepr.Mariola Kopka. // Słowo Gozdowa. – 2011, nr 4, s. 15–16, il.

258.258.258.258.258. MARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAK, Elżbieta.: Lokalna multimedialność: Gmin-ne Centrum Informacji w Małej Wsi / Elżbieta Marciniak. //Mazowiecki Rynek Pracy. – 2011, nr 6, s. 25, il.

259.259.259.259.259. MROCZYŃSKI,MROCZYŃSKI,MROCZYŃSKI,MROCZYŃSKI,MROCZYŃSKI, Maciej.: Diet przez rok nie wyjmą z lo-dówki / Maciej Mroczyński. // Express Płocki. – 2011, nr 48, s. 3, il.Dot. zarobków radnych płockich, sierpeckich i gostynińskich.

260.260.260.260.260. PIETRZAK,PIETRZAK,PIETRZAK,PIETRZAK,PIETRZAK, Adam.: Wywiady z WiceprzewodniczącymiRady Gminy Radzanowo: rozmowa z Adamem Pietrzakiemi Zbigniewem Kryjakiem / Adam Pietrzak, Zbigniew Kryjak;rozm przepr. Sylwester Ziemkiewicz. // Nasz Gmina Radza-nowo. – 2011, nr 2/grudzień, s. 6, il.

261.261.261.261.261. PYTELEWSKAPYTELEWSKAPYTELEWSKAPYTELEWSKAPYTELEWSKA, Maria.: Inwestycje w Gminie Gozdowo /prac. Maria Pytelewska. // Słowo Gozdowa. – 2011, nr 4, s. 4–7, il.

262.262.262.262.262. R. K.R. K.R. K.R. K.R. K.: Zakład Gospodarczy przy Urzędzie Gminy w Ra-dzanowie / R.K. // Nasza Gmina Radzanowo. – 2011, nr 2/grudzień, s. 5, il.

263.263.263.263.263. Składy osobowe Rad Sołeckich w gminie GąbinSkłady osobowe Rad Sołeckich w gminie GąbinSkłady osobowe Rad Sołeckich w gminie GąbinSkłady osobowe Rad Sołeckich w gminie GąbinSkłady osobowe Rad Sołeckich w gminie Gąbin 2011–2015. Składy osobowe Rad i Zarządów Osiedlowych w Gą-binie 2011–2015. // Echo Gąbina. – 2011, nr 2–3–4, s. 10–11, il.

264.264.264.264.264. ŚMIGIELSKI,ŚMIGIELSKI,ŚMIGIELSKI,ŚMIGIELSKI,ŚMIGIELSKI, Marcin.: Dwupasmówka, kolej, lotnisko:wszyscy zgodni: tego potrzeba dla rozwoju Mazowsza Płoc-kiego / Marcin Śmigielski. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 47, s. 1, 4, il.Spotkanie samorządowców w Płocku.

265.265.265.265.265. WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Anna.: Nie takie inwestycje straszne gdy gmi-na ma pieniądze / Anna Woźniak. // Express Płocki. – 2011,nr 41, s. 7, il.Dot. gminy Radzanowo w 2011 r.

Wybory parlamentarneWybory parlamentarneWybory parlamentarneWybory parlamentarneWybory parlamentarne266.266.266.266.266. DANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUKDANIELUK, Jacek.: Wybory pełne niespodzianek: nowe

twarze w parlamencie: Gapińska, Zgorzelski, Małecki, Sajak/ Jacek Danieluk, Grzegorz Szkopek. // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 41, s. 1, 4, il.Wyniki wyborów parlamentarnych w okręgu płocko–ciecha-nowskim w 2011 r.

————— GAPIŃSKA,GAPIŃSKA,GAPIŃSKA,GAPIŃSKA,GAPIŃSKA, Elżbieta.: W sejmie dla Płocka i regionu = poz. 251267.267.267.267.267. Poczet posłów płockich: PiS–4 mandaty, PO–3, PSL–2,Poczet posłów płockich: PiS–4 mandaty, PO–3, PSL–2,Poczet posłów płockich: PiS–4 mandaty, PO–3, PSL–2,Poczet posłów płockich: PiS–4 mandaty, PO–3, PSL–2,Poczet posłów płockich: PiS–4 mandaty, PO–3, PSL–2,

Ruch Palikota–1.Ruch Palikota–1.Ruch Palikota–1.Ruch Palikota–1.Ruch Palikota–1. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 237, s. 1, il.Wyniki wyborów parlamentarnych w 2011 r.

IX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKO

————— PIOTROWSKI,PIOTROWSKI,PIOTROWSKI,PIOTROWSKI,PIOTROWSKI, Paweł.: Problemy kwaterunku wojskowegow Płocku w 1920 roku = poz. 168

————— PIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKIPIOTROWSKI, Paweł.: Samochody pancerne w decydują-cym okresie wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku = poz. 169

X. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIASłużba zdrowiaSłużba zdrowiaSłużba zdrowiaSłużba zdrowiaSłużba zdrowia

268.268.268.268.268. GŁOWACKAGŁOWACKAGŁOWACKAGŁOWACKAGŁOWACKA, Genowefa.: Pikieta / Genowefa Głowac-ka. // Głos Gostynina. – 2011, nr 8, s. 4, il.Manifestacja pracowników SPZZOZ przed siedzibą gostyniń-skiego starostwa.

269.269.269.269.269. ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI, Andrzej.: Potrzebny plan naprawy szpitala /Andrzej Adamski. // Biuletyn Informacyjny Powiatu Gostyniń-skiego. – 2011, nr 3(3), s. 10, il.Zadłużenie szpitala w Gostyninie.

270.270.270.270.270. GALICKA,GALICKA,GALICKA,GALICKA,GALICKA, Izabella.: Moje gostynińskie lata (3): Izabellaz Mikulskich Galicka / Izabella Galicka. // Nasz Płock.– 2011, nr 5, s. 10, il.Wspomnienia z cyklu „Moje gostynińskie lata” dr Izabelliz Mikulskich Galickiej cd.

271.271.271.271.271. GRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKI, Jakub.: Pacjenci sierpeckiego szpitala będąsię leczyć w lepszych warunkach /Jakub Grodzicki. // ExpressPłocki. – 2011, nr 46, s. 12, il.Szpital Powiatowy im. Juliusza Babińskiego w Sierpcu

272.272.272.272.272.GRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKI, Jakub.: Pomagają diabetykom w walce o nor-malne życie / Jakub Grodzicki. // Express Płocki. – 2011, nr 47, s. 12, il.Polskie Stowarzyszenie Diabetyków w Sierpcu.

273.273.273.273.273. JAMJAMJAMJAMJAM.: Bezpieczniej, szybciej i nowocześniej: nowy sprzętw szpitalu / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 46, s. 9, il.Szpital Powiatowy im. Juliusza Babińskiego w Sierpcu.

————— KUŹNIEWSKAKUŹNIEWSKAKUŹNIEWSKAKUŹNIEWSKAKUŹNIEWSKA, Zofia.: Dominikanie w Płocku = poz. 397274.274.274.274.274. (RAD).(RAD).(RAD).(RAD).(RAD).: Na łóżka intensywnej opieki medycznej: Orlen

przekazał milion dla szpitala / (rad). // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 47, s. 3Darowizna dla Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. M.Kacprzaka w Płocku.

————— SIUTA,SIUTA,SIUTA,SIUTA,SIUTA, Małgorzata.: Lekarz, nauczyciel, społecznik = poz. 117275.275.275.275.275. WANECKI,WANECKI,WANECKI,WANECKI,WANECKI, Jarosław.: Sześć pytań na półmetku szóstej

kadencji /Jarosław Wanecki; rozm przepr. Joanna Sokołow-ska. // Biuletyn. Okręgowa Izba Lekarska w Płocku. – 2011,nr 4, s. 20–23, il.Rozmowa z prezesem Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku.

XI. NAUKA OŚWIATA KULTURAXI. NAUKA OŚWIATA KULTURAXI. NAUKA OŚWIATA KULTURAXI. NAUKA OŚWIATA KULTURAXI. NAUKA OŚWIATA KULTURANaukaNaukaNaukaNaukaNauka

276.276.276.276.276. JAM.JAM.JAM.JAM.JAM.: Dziwny jest ten świat /JAM. // Kurier Sierpecki.– 2011, nr 42, s. 13, il.Sierpecki Piknik Naukowy.

————— rad.rad.rad.rad.rad.: Pomoże dobra promocja i polityka podatkowa = poz. 181Szkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższe

————— Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracySytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracySytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracySytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracySytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracy –„Partnerstwo drogą do sukcesu” = poz. 231

Państwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa————— Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-Akademicki system wsparcia aktywizacji zawodowej stu-

dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-dentów i absolwentów subregionu płockiego istotnym in-strumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójnościstrumentem wdrażania Narodowej Strategii Spójności– raport z badań = poz. 227

————— BRACHBRACHBRACHBRACHBRACH, Wiesława.: Aktualnie realizowane projekty = poz. 302————— KAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKA, Aneta.: Hybrydowość biblioteki PWSZ w Płoc-

ku = poz. 406————— KAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAK, Aneta.: Czytelnictwo studen-

tów PWSZ w Płocku = poz. 407————— NAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKA, Maria.: Z działalności Stowarzyszenia Uniwer-

sytetu Trzeciego Wieku w Płocku = poz. 303277.277.277.277.277. (RAD)(RAD)(RAD)(RAD)(RAD).: Rozpoczynają się milionowe inwestycje: Państwo-

wa Wyższa Szkoła Zawodowa / (rad). // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 47, s. 6, il.Przebudowa Instytutu Pedagogiki przy ul. Gałczyńskiego i mo-dernizacja kompleksu głównego przy Pl. Dąbrowskiego.

Politechnika WarszawskaPolitechnika WarszawskaPolitechnika WarszawskaPolitechnika WarszawskaPolitechnika Warszawska————— Miesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki WarszawskiejMiesięcznik Politechniki Warszawskiej = poz. 41

Szkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica278.278.278.278.278. JASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKI, Tadeusz.: Deklarowana aktywność fizyczna

studentek Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku /Tadeusz Jasiński. // W: Z wybranych zagadnień metodologiii organizacji kultury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystykiw Polsce / pod red. Jerzego Dżerenia]. Płock, Szkoła Wyższaim. Pawła Włodkowica w Płocku, 2011 s. 197–278. – ISBN


978-83-62709-20-5279.279.279.279.279. MIANECKIMIANECKIMIANECKIMIANECKIMIANECKI, Adrian.: Z kart historii / Adrian Mianecki. /

Gazeta Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica. – 2011, nr 34,s. 4–5, il.

280.280.280.280.280. WODECKAWODECKAWODECKAWODECKAWODECKA, Marzena.: Droga do samorealizacji w per-spektywie edukacji ustawicznej – raport z badań / Marzena

Wodecka. // Edukacja Otwarta. – 2011, nr 2, s. 51–71, il.Badania przeprowadzono wśród studentów studiów niesta-cjonarnych na Wydziale Pedagogicznym Szkoły Wyższej im.P. Włodkowica.

Organizacje i towarzystwa naukoweOrganizacje i towarzystwa naukoweOrganizacje i towarzystwa naukoweOrganizacje i towarzystwa naukoweOrganizacje i towarzystwa naukoweTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe Płockie


281.281.281.281.281. KRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949–).: Mała encyklo-pedia Towarzystwa Naukowego Płockiego / Zbigniew PawełKruszewski, Jerzy Stefański. – Płock: Towarzystwo NaukowePłockie, 2011. – 219 s.: il.; 22 cm. – ISBN 978-83-60348-32-1

282.282.282.282.282. KRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKIKRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949–).: TowarzystwoNaukowe Płockie: podmiot życia publicznego / ZbigniewPaweł Kruszewski. – Warszawa: Wydawnictwo NaukowePWN, 2011. – 428, [8] s.: il.; 24 cm. – Zawiera tab. i rys.– Źródła i literatura s. 263–277. – Indeks. – Streszcz. w jęz.ang. – ISBN 978-83-01-16893-3

283.283.283.283.283. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: O stanie wojennym w TNP: wystawa i sesja / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 52, s. 17, il.Płockie obchody 30. rocznicy wprowadzenia stanu wojenne-go w Polsce.

284.284.284.284.284. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: Tłumacz Nowego Testamentu: w TNP o Stani-sławie Murzynowskim / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 50,s. 26, il.

————— STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI,STEFAŃSKI, Jerzy.: Uroczyste otwarcie ulicy oraz odsłonię-cie pomnika–ławeczki dr. inż. Jakuba Chojnackiego = poz. 92

285.285.285.285.285. 100 lat Sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Nauko-100 lat Sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Nauko-100 lat Sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Nauko-100 lat Sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Nauko-100 lat Sierpeckiego Oddziału Towarzystwa Nauko-wego Płockiego: działalność Towarzystwa w środowiskuwego Płockiego: działalność Towarzystwa w środowiskuwego Płockiego: działalność Towarzystwa w środowiskuwego Płockiego: działalność Towarzystwa w środowiskuwego Płockiego: działalność Towarzystwa w środowiskulokalnymlokalnymlokalnymlokalnymlokalnym: praca zbiorowa / pod red. Henryki Piekarskiej;Oddział Towarzystwa Naukowego Płockiego w Sierpcu.– Sierpc: P.P.–H. „Drukarnia”, 2011. – 598 s.: il. (w tym ko-lor.); 25 cm. – Bibliogr. s. 569–576. Indeks. – ISBN 978-83-62081-50-9

OświataOświataOświataOświataOświata286.286.286.286.286. ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI,ADAMSKI, Andrzej.: Będą nowe szkoły ponadgimnazjalne

/ Andrzej Adamski. // Biuletyn Informacyjny Powiatu Gosty-nińskiego. – 2011, nr 2(2), s. 2, il.Dot. placówek oświatowych w Specjalnym Ośrodku Szkol-no–Wychowawczym w Gostyninie przy. ul. Krośniewickiej orazw Ośrodku Wychowawczym w Mocarzewie.

————— BANASIAKBANASIAKBANASIAKBANASIAKBANASIAK, Joanna.: Zmieniaj świat, zawsze bądź spra-wiedliwy i odważny = poz. 225

————— KOCZNUR,KOCZNUR,KOCZNUR,KOCZNUR,KOCZNUR, Agnieszka.: Królewskie świętowanie = poz. 393287.287.287.287.287. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Okruchy / Anna Lewandow-

ska. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 263, s. 1, 5, il.– (Z płockiego strychu.)Płocki epizod z życia inspektora Aleksandra Niwelińskiego(1896–1980), dziadka obecnego dyrektora płockiego ZOO– Aleksandra Niwelińskiego.

————— Oświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata MazowieckaOświata Mazowiecka = poz. 50288.288.288.288.288. RAD.RAD.RAD.RAD.RAD.: Płock życzliwy oświacie: Dzień Edukacji Narodo-

wej / rad. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 3, il.Obchody Dnia Nauczyciela w Płocku i powiecie płockim.289.289.289.289.289. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Szkolne zwierzaki / Małgorzata Siu-

ta. // Gazeta Wyborcza–Płock. – 2011, nr 251, s. 4, il.TOC – Theory of Constraints (Teoria Ograniczeń) – 13. mię-dzynarodowa konferencja „Myślę-Rozumiem–Wiem. Zastoso-wanie technik TOC w uczeniu się” w Płocku.

Szkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawowe290.290.290.290.290. CHYŻYŃSKACHYŻYŃSKACHYŻYŃSKACHYŻYŃSKACHYŻYŃSKA, Jolanta.: Z życia „Trójki” / Jolanta Chy-

żyńska, [et al.]. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 4, s. 14–16, il.Szkoła Podstawowa nr 3 im. ks. Jana Twardowskiego w Sierpcu.

291.291.291.291.291. Cztery radosne szkoły.Cztery radosne szkoły.Cztery radosne szkoły.Cztery radosne szkoły.Cztery radosne szkoły. // Echo Gąbina. – 2011, nr 2–3–4, s. 5–7, il.Nowe place zabaw w ramach rządowego programu „Rado-sna Szkoła” w Gminie Gąbin.

292.292.292.292.292. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Jaki zapach jest na obrazku:kreatywni nauczyciele i kreatywni uczniowie / Anna Lewan-dowska. // Gazeta Wyborcza–Płock. –2011, nr 274, s. 2, il.Impreza „Międzyszkolny przegląd twórczych możliwości”w Szkole Podstawowej nr 6 w Płocku.

293.293.293.293.293. OSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKA, Anna.: Wieści z dwójki / Anna Ostrow-ska. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 4, s. 10–12, il.Szkoła Podstawowa nr 2 im. Armii Krajowej w Sierpcu.

294.294.294.294.294. RADECKI,RADECKI,RADECKI,RADECKI,RADECKI, Wł.: Szkoła Podstawowa im. Adama Mickie-wicza w Bożewie – podsumowanie roku szkolnego 2010/2011 / WŁ. Radecki. // Echo Mochowa. – 2011, nr 55,s. 14–16, il.

295.295.295.295.295. RADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKA, Teresa.: „Trzynastka” i Mu-zyczna najlepsze: prezentujemy punktowy wynik płockich pod-stawówek i gimnazjów / Teresa Radwańska–Justyńska. // Ty-godnik Płocki. – 2011, nr 44, s. 1, 4, il.

Gimnazja. Szkolnictwo ogólnokształcąceGimnazja. Szkolnictwo ogólnokształcąceGimnazja. Szkolnictwo ogólnokształcąceGimnazja. Szkolnictwo ogólnokształcąceGimnazja. Szkolnictwo ogólnokształcące————— DYBIEC,DYBIEC,DYBIEC,DYBIEC,DYBIEC, Aleksandra.: Wystarczy zdrowy realizm = poz. 250296.296.296.296.296. FRONCZAK–CYL,FRONCZAK–CYL,FRONCZAK–CYL,FRONCZAK–CYL,FRONCZAK–CYL, J.: Z życia Gimnazjum Miejskiego im.

Mikołaja Kopernika w Sierpcu /J. Fronczak–Cyl, [et. al]. //Nasz Sierpc. – 2011, nr 4, s. 16–18, il.

297.297.297.297.297. GRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKIGRODZICKI, Jakub.: Gratulacje ze świata dla odkrywc asteroid / Jakub Grodzicki. // Express Płocki. – 2011, nr 45,s. 13, il.Sierpeckie gimnazjum w programie obserwacji obiektów bli-skich Ziemi.

————— HIŃCHIŃCHIŃCHIŃCHIŃC, Waldemar: Czas miniony = poz. 98298.298.298.298.298. INKA.INKA.INKA.INKA.INKA.: Pięć lat z patronem / inka. // Echo Gąbina.

– 2011, nr 2–3–4, s. 38–39, il.Dni Patrona w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Gąbinie.

299.299.299.299.299. JAMJAMJAMJAMJAM.: Reymont naszym patronem: jubileusz nadania\ imienia ZSS / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 41, s. 13, il.Zespół Szkół Samorządowych w Zawidzu Kościelnym.Zespół Szkół Samorządowych w Zawidzu Kościelnym.Zespół Szkół Samorządowych w Zawidzu Kościelnym.Zespół Szkół Samorządowych w Zawidzu Kościelnym.Zespół Szkół Samorządowych w Zawidzu Kościelnym.

————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Bohater z zaszytymi kieszeniami = poz. 108————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Stanisław Portalski (1920–2011) = poz. 109————— RADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKA, Teresa. : „Trzynastka” i Mu-

zyczna najlepsze = poz. 295Szkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodowe

————— MUĆKAMUĆKAMUĆKAMUĆKAMUĆKA, Magdalena.: Decyzja na życie = poz. 229300.300.300.300.300. PAWŁOWSKAPAWŁOWSKAPAWŁOWSKAPAWŁOWSKAPAWŁOWSKA, Anna.: Spełnij swoje marzenia: Zakład

Doskonalenia Zawodowego w Płocku realizuje unijny projekt/ Pawłowska, Anna. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 49, s. 12, il.Realizacja Projektu „Przedsiębiorcze Mazowsze” w ZakładzieDoskonalenia Zawodowego w Płocku.

Szkolnictwo specjalneSzkolnictwo specjalneSzkolnictwo specjalneSzkolnictwo specjalneSzkolnictwo specjalne301.301.301.301.301. GAZDAGAZDAGAZDAGAZDAGAZDA, Małgorzata.: Niepełnosprawne dzieci muszą

uczyć się w ruinie / Małgorzata Gazda. // Express Płocki.– 2011, nr 43, s. 6, il.Zespół Szkół Ogólnokształcących Specjalnych nr 7 w Płocku.

Kształcenie ustawiczneKształcenie ustawiczneKształcenie ustawiczneKształcenie ustawiczneKształcenie ustawiczne302.302.302.302.302. BRACHBRACHBRACHBRACHBRACH, Wiesława.: Aktualnie realizowane projekty / Wie-

sława Brach, Lucyna Sadecka, Ewa Kalinowska, Janina Mi-rowska. // Informacje SUTW w Płocku. – zeszyt 7 (2010/2011), s. 9–12, il.Dot. Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Płocku.

303.303.303.303.303. NAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKANAGÓRKA, Maria.: Z działalności Stowarzyszenia Uni-wersytetu Trzeciego Wieku w Płocku / Maria Nagórka. // Wia-domości Uczelniane. – 2011, nr 1 (16), s. 35 –36, il.

304.304.304.304.304. NOWAKNOWAKNOWAKNOWAKNOWAK, Henryka.: Czwartkowe spotkania poetyckie /Henryka Nowak, Pajewska, Jolanta. // Informacje SUTW }w Płocku. – zeszyt 7 (2010/2011), s. 24–27, il.


Stowarzyszenie Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Płocku.————— WĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKIWĄSIEWSKI, Grzegorz.: Uniwersytet Powszechny w Sierp-

cu (1936 r.) = poz. 161Żłobki. PrzedszkolaŻłobki. PrzedszkolaŻłobki. PrzedszkolaŻłobki. PrzedszkolaŻłobki. Przedszkola

305.305.305.305.305. Nowinki ze „Słonecznej Jedynki”Nowinki ze „Słonecznej Jedynki”Nowinki ze „Słonecznej Jedynki”Nowinki ze „Słonecznej Jedynki”Nowinki ze „Słonecznej Jedynki”/ Dyrektor i Rada Pe-dagogiczna. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 4, s. 18–21, il.Miejskie Przedszkole nr 1 „Słoneczna Jedyneczka” w Sierpcu.

306.306.306.306.306. (RAD).(RAD).(RAD).(RAD).(RAD).: Jubilat z Międzytorza: 25 lat Żłobka Miejskiegonr 4 / (rad). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 46, s. 5, il.

307.307.307.307.307. RADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKARADWAŃSKA–JUSTYŃSKA, Teresa.: Przedszkole nr 1 masześćdziesiąt lat: jubileusz przy Kościuszki / Teresa Radwań-ska–Justyńska. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 49, s. 16, il.

KulturaKulturaKulturaKulturaKultura308.308.308.308.308. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Zarazimy was nienormalnością:

„Młody Płock” wkracza w 10 wieków historii / Anna Lewandow-ska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 299, s. 2, il.Fundacja „Młody Płock”.

Domy kulturyDomy kulturyDomy kulturyDomy kulturyDomy kultury309.309.309.309.309. BIENIEKBIENIEKBIENIEKBIENIEKBIENIEK, Magda.: „Planszówkowy” zawrót głowy / Mag-

da Bieniek, Bernard Niedzielski. // Gazeta Łącka. – 2011, nr 2(54),s. 13–14, il.Spotkania z nowoczesnymi grami planszowymi w GminnymOśrodku Kultury w Łącku.

310.310.310.310.310. KOPERKOPERKOPERKOPERKOPER, Litosława.: Chcemy mieć lepszą bazę / LitosławaKoper; rozm. przepr. Marcin Śmigielski. // Tygodnik Płocki.– 2011, nr 40, s. 19, il.Rozmowa z dyrektorem Młodzieżowego Domu Kultury.

311.311.311.311.311. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Artur Wiśniewski nowym szefem PO-KiS–u? / Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 260, s. 1, il.

————— ŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKI, Radosław.: TheMerson Projekt = poz. 317312.312.312.312.312. WIŚNIEWSKI,WIŚNIEWSKI,WIŚNIEWSKI,WIŚNIEWSKI,WIŚNIEWSKI, Artur.: Nie jestem smutnym panem: nowy

dyrektor POKiS–u / Artur Wiśniewski; rozm. przepr. Rafał Ko-walski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 281, s. 2, il.

Współpraca z zagranicąWspółpraca z zagranicąWspółpraca z zagranicąWspółpraca z zagranicąWspółpraca z zagranicą313.313.313.313.313. DYBIECDYBIECDYBIECDYBIECDYBIEC, Aleksandra.: 13. miasto partnerskie Płocka / Alek-

sandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 281, s. 4, il.Podpisanie porozumienia o współpracy miastem Rustawiz Gruzji, kandydatem na miasto partnerskie.

314.314.314.314.314. OLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKA, Halina.: Płocki teatr dramatycznyw obwodzie moskiewskim / Halina Olczak–Wierzbicka. //Kronika Mazowiecka. – 2011, nr 12, s. 26, il.Gościnne występy płockiego teatru w Nogińsku w ramachwspółpracy między województwem mazowieckim i obwodemmoskiewskim.

Imprezy artystyczneImprezy artystyczneImprezy artystyczneImprezy artystyczneImprezy artystyczne————— GRACZYKGRACZYKGRACZYKGRACZYKGRACZYK, Gabriel.: Gmina Bulkowo = poz. 252315.315.315.315.315. (LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ)(LESZ).: Cztery dni z Themersonem: po „SkArPie” / (lesz).

// Tygodnik Płocki. – 2011, nr 40, s. 22, il.316.316.316.316.316. LORENCLORENCLORENCLORENCLORENC, Ewelina.: II Mazowiecki Festiwal Kultur w Ra-

dzanowie / Ewelina Lorenc, [et.al]. // Nasza Gmina Radza-nowo. – 2011, nr 1/październik, s. 12, il.

317.317.317.317.317. ŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKIŁABARZEWSKI, Radosław.: TheMerson Projekt / Rado-sław Łabarzewski. // Gościniec Sztuki. – Nr 2/17 (2011),s. 11–14Dwie edycje Transgranicznego Festiwalu Sztuk im. StefanaThemersona „SkArPa” w Płocku w 2010 i 2011 r.

318.318.318.318.318. MAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAK, Stanisław.: Integracja bez granic / Stani-sław Majchrzak. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 3, s. 11–12, il.IV Mazowieckie Dni Integracji Osób Niepełnosprawnych w Sierpcu.

319.319.319.319.319. WYSOCKAWYSOCKAWYSOCKAWYSOCKAWYSOCKA, Ewa.: Sierpeckie Święto Folkloru – XVI Mię-dzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „KASZTELANIA 2011” /Ewa Wysocka. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 3, s. 16–18, il.

320.320.320.320.320. 3 dni święta wszystkich mieszkańców naszej gminy3 dni święta wszystkich mieszkańców naszej gminy3 dni święta wszystkich mieszkańców naszej gminy3 dni święta wszystkich mieszkańców naszej gminy3 dni święta wszystkich mieszkańców naszej gminy:Dni Gąbina 2011. // Echo Gąbina. – 2011, nr 2–3–4, s. 12–16, il.

Amatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystyczny321.321.321.321.321. SZATKOWSKA MARTA ASZATKOWSKA MARTA ASZATKOWSKA MARTA ASZATKOWSKA MARTA ASZATKOWSKA MARTA A.: Balet i dziewczyna: ładnie

chodzić jest bardzo trudno / Marta A. Szatkowska. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 19, il.Studio Baletowe „Soutenu” w Płocku prowadzone przez KingęJędrychę.

MuzeaMuzeaMuzeaMuzeaMuzeaMuzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum Diecezjalne

322.322.322.322.322. KLIMEKKLIMEKKLIMEKKLIMEKKLIMEK, Leszek.: Miecz z Pilichowa – czy naprawdę za-ginął / Leszek Klimek, Piotr Pudło. // Nasze Korzenie. – 2011,nr 1, s. 14–17, il.

Muzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum Mazowieckie323.323.323.323.323. Erwin Sówka czyli Widzieć więcejErwin Sówka czyli Widzieć więcejErwin Sówka czyli Widzieć więcejErwin Sówka czyli Widzieć więcejErwin Sówka czyli Widzieć więcej / pod red. Zbigniewa

Chlewińskiego. – Płock: Muzeum Mazowieckie, 2011. – 108,[4] s.: il. kolor.; 30 cm. – Wystawa: Muzeum Mazowieckiew Płocku, od 14 października 2011 do 15 stycznia 2012roku. – ISBN 978-83-89034-77-9

324.324.324.324.324. KORDALAKORDALAKORDALAKORDALAKORDALA, Tomasz.: Czwarty sezon badań wykopalisko-wych w Smorzewie / Tomasz Kordala. // Biuletyn Muzealny.– 2011, nr 4/25, s. 5, il.

325.325.325.325.325. KORDALAKORDALAKORDALAKORDALAKORDALA, Tomasz.: 190 lat MMP – prezentacja dzia-łów: Dział Archeologii / Tomasz Kordala. // Biuletyn Muzeal-ny. – 2011, nr 3/24, s. 14, il.

326.326.326.326.326. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Początki muzeum: rura, jajo i róg /Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 248,s. 1, 5, il.190–lecie Muzeum Mazowieckiego w Płocku.

327.327.327.327.327. KWIATKOWSKAKWIATKOWSKAKWIATKOWSKAKWIATKOWSKAKWIATKOWSKA, Mariola.: 190 lat MMP – prezentacjadziałów: Dział Sztuki / Mariola Kwiatkowska. // Biuletyn Mu-zealny. – 2011, nr 3/24, s. 12, il.

328.328.328.328.328. (LESZ).(LESZ).(LESZ).(LESZ).(LESZ).: Konkurs Fotograficzny Mehoffer rozstrzygnięty:Muzeum Mazowieckie zaprasza na wystawę / (lesz). // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 35, s. 9, il.

329.329.329.329.329. ŁOŚŁOŚŁOŚŁOŚŁOŚ, Zofia.: Feliksa Tuszyńskiego hojny dar dla MuzeumMazowieckiego w Płocku: relacje Gościńca / Zofia Łoś. //Gościniec Sztuki. – Nr 2/17 (2011), s. 137–139, il.

330.330.330.330.330. PIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKI, Grzegorz.: 190 lat MMP – prezentacja dzia-łów: Dział Etnografii / Grzegorz Piaskowski. // Biuletyn Mu-zealny. – 2011, nr 3/24, s. 15, il.Muzeum Mazowieckie w Płocku.

331.331.331.331.331. RYDZEWSKARYDZEWSKARYDZEWSKARYDZEWSKARYDZEWSKA, Barbara.: 190 lat MMP – prezentacja dzia-łów: Dział Historii / Barbara Rydzewska. // Biuletyn Muzeal-ny. – 2011, nr 3/24, s. 13, il.

332.332.332.332.332. STOŁOSKA–FUZSTOŁOSKA–FUZSTOŁOSKA–FUZSTOŁOSKA–FUZSTOŁOSKA–FUZ, Katarzyna.: 190 lat MMP – prezenta-cja działów: Dział Ewidencji i Dokumentacji Naukowej Zbio-rów / Katarzyna Stołoska–Fuz. // Biuletyn Muzealny. – 2011,nr 3/24, s. 18, il.

333.333.333.333.333. SUCHNECKASUCHNECKASUCHNECKASUCHNECKASUCHNECKA, Krystyna.: 190 lat MMP – prezentacja dzia-łów: Dział Ewidencji i Dokumentacji Naukowej Zbiorów /Krystyna Suchnecka. // Biuletyn Muzealny. – 2011, nr 3/24, s. 17, il.

334.334.334.334.334. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Mira i Feliks: artystyczne powro-ty: w Muzeum Mazowieckim / Lena Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2011, nr 40, s. 8, il.Wystawa poświęcona Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej i wysta-wa prac Feliksa Tuszyńskiego.

335.335.335.335.335. TRYKATRYKATRYKATRYKATRYKA, Grażyna.: 190 lat MMP – prezentacja działów:Gabinet Numizmatyczny / Grażyna Tryka, Magdalena Bal-ska. // Biuletyn Muzealny. – 2011, nr 3/24, s. 16, il.

Muzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi Mazowieckiej336.336.336.336.336. LANDOWSKILANDOWSKILANDOWSKILANDOWSKILANDOWSKI, Daniel.: 200 portretów jesieni: finał kon-

kursu plastycznego w MWM / Daniel Landowski. // KurierSierpecki. – 2011, nr 48, s. 13, il.Ogólnopolski konkurs plastyczny pt „Jesienny pejzaż wsi”.

————— MAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAKMAJCHRZAK, Stanisław.: Integracja bez granic = poz. 318Kultura fizyczna. SportKultura fizyczna. SportKultura fizyczna. SportKultura fizyczna. SportKultura fizyczna. Sport

————— DŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃ, Jerzy.: Komentarz do problematyki oświatoweji kultury fizycznej w Związku Walki Młodych w województwiewarszawskim (1945–1948) = poz. 173

————— DŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃDŻEREŃ, Jerzy.: Komentarz źródłowy do roli Związku Walki


Młodych w województwie warszawskim w dziedzinie kulturyfizycznej (do roku 1948) = poz. 170

————— GRACZYKGRACZYKGRACZYKGRACZYKGRACZYK, Gabriel.: Gmina Bulkowo = poz. 252337.337.337.337.337. (JAC).(JAC).(JAC).(JAC).(JAC).: Pierwszy płocki „Orlik” gotowy: kolejne boiska

nie tylko dla piłkarzy nożnych, koszykarzy i siatkarzy / (jac). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 50, s. 19, il.Boisko w ogródku jordanowskim przy ul. Kilińskiego w Płoc-ku w ramach ogólnopolskiego programu „Moje boisko – Orlik2012”.

————— JASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKIJASIŃSKI, Tadeusz.: Deklarowana aktywność fizyczna stu-dentek Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku= poz. 278

338.338.338.338.338. (JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.).: Wioślarze niedoceniani w Płocku: PTW na 131miejscu w kraju / (Jol.). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 41, il.Płockie kluby sportowe w rankingu polskich klubów sporto-wych Polskiej Federacji Sportu Młodzieżowego.

339.339.339.339.339. JOL.JOL.JOL.JOL.JOL.: Zaczynali od zera: pięć lat Mustangów / Jol. //Tygodnik Płocki. – 2011, nr 43, s. 37Mustang Płock.

340.340.340.340.340. (JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.)(JOL.).: Złoty medal Jarosińskiej: Mistrzostwa Europyw Austrii / (Jol.). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 47, s. 37, il.Kinga Jarosińska z UKS Judo Kano.

341.341.341.341.341. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ręczna i Gaelforce Dance: Płockprzyciąga Orlen Areną / Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza– Płock. – 2011, nr 276, dod. Płockie Marki, s. 2, il.

342.342.342.342.342. KUBISZTALKUBISZTALKUBISZTALKUBISZTALKUBISZTAL, Michał.: Teraz mój dom jest w Płocku / Mi-chał Kubisztal; rozm. przepr. Jola Marciniak. // Tygodnik Płoc-ki. – 2011, nr 51, s. 50, il.Rozmowa z rozgrywającym drużyny piłki ręcznej Wisły Płock.

343.343.343.343.343. MAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKI, Adam.: Dycha, czyli dystans spokojny/ Adam Małachowski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 236, s. 4, il.20. Bieg Tumski w Płocku.

344.344.344.344.344. MAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKIMAŁACHOWSKI, Adam.: Miniliga – przedszkole płoc-kiego szczypiorniaka, rozrywka dla młodzieży i przygodaz piłką ręczną / Adam Małachowski. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2011, nr 276, dod. Płockie Marki, s. 2, il.ORLEN Handball Mini Liga

————— MAŁECKAMAŁECKAMAŁECKAMAŁECKAMAŁECKA, Agnieszka.: Szach? – Dlaczego nie! = poz. 399345.345.345.345.345. MARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAK, Jola.: Kronikarz naszych czasów: Zbigniew

Pawłowski / Jola Marciniak. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 51,s. 50, il.Zbigniew Pawłowski – płocki działacz sportowy, trener, autorksiążek.

346.346.346.346.346. PAPIEROWSKIPAPIEROWSKIPAPIEROWSKIPAPIEROWSKIPAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.: Przyczynek do dziejówsportu w Płocku w latach 1882–1939 / Andrzej Jerzy Papie-rowski. // W: Z dziejów kultury fizycznej Polski oraz wybra-nych regionów i mniejszości narodowych / pod red. JerzegoDżerenia. Płock, Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płoc-ku, 2011, s. 501–534

347.347.347.347.347. WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Usiąść na Tumskim Wzgórzu i pa-trzeć na wyścig samolotów / Hubert Woźniak. // Gazeta Wy-borcza – Płock. – 2011, nr 276, dod. Płockie Marki, s. 3, il.Pikniki lotnicze w Płocku.

348. Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kul-348. Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kul-348. Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kul-348. Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kul-348. Z wybranych zagadnień metodologii i organizacji kul-tury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscetury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscetury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscetury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polscetury fizycznej oraz, rehabilitacji i turystyki w Polsce / podred. Jerzego Dżerenia. – Płock: Oficyna Wydaw. Szkoły Wy-ższej im. Pawła Włodkowica: Wydawnictwo Naukowe No-vum, 2011. – 436 s.: il.; 24 cm. – Bibliogr. przy niektórychart. – Streszcz ang. przy niektórych art. – Dwa art. w jęz. ros.– ISBN 978-83-62709-20-5

XII. JĘZYKOZNAWSTWOXII. JĘZYKOZNAWSTWOXII. JĘZYKOZNAWSTWOXII. JĘZYKOZNAWSTWOXII. JĘZYKOZNAWSTWO 349. 349. 349. 349. 349. KUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKI, Kazimierz Tadeusz (1939–).: Formacje

przymiotnikowe od nazw miejscowości w byłym powiecie sier-peckim /Kazimierz Tadeusz Kunkowski. – Sierpc: Towarzy-stwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej, 2011. – 397 s.: il.; 22 cm.

– Bibliogr. s. 347–382. – ISBN 978-83-62177-04-2————— TRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKITRUSZCZYŃSKI, Marek.: Mroki dziejów, czyli pogański

Płock...: rekonstrukcja idei = poz. 151350.350.350.350.350. Z warsztatu płockich neofilologówZ warsztatu płockich neofilologówZ warsztatu płockich neofilologówZ warsztatu płockich neofilologówZ warsztatu płockich neofilologów. T. 2 / red. Urszula

Malinowska; Instytut Neofilologii Państwowa Wyższa SzkołaZawodowa w Płocku. – Płock : Wydawnictwo PaństwowejWyższej Szkoły Zawodowej, 2011. – 176 s.; 21 cm. – Bi-bliogr. przy ref. – Streszcz. ang. – ISBN 978-83-61601-29-6

XIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAHistoria literatury. Życie literackieHistoria literatury. Życie literackieHistoria literatury. Życie literackieHistoria literatury. Życie literackieHistoria literatury. Życie literackie

————— STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Waldemar Smaszcz o po-ezji i wielkiej miłości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego z wąt-kiem sierpeckim w tle – 24.11.2011 r. = poz. 411

————— STOMMASTOMMASTOMMASTOMMASTOMMA, Ludwik.: A jednak o Broniewskim = poz. 89————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: „O Liść Dębu” = poz. 424

PoezjaPoezjaPoezjaPoezjaPoezja351.351.351.351.351. BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Krzysztof J. (1948- ).: Z tamtej strony / Krzysztof

J. Barański; [posł. Tomasz Opaliński]. – Płock : [s.n.], 2011.– 47 s. ; 21 cm. – ISBN 978-83-924450-74

————— BURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKABURAKOWSKA, Halina.: Obecny wśród gwiazd = poz. 127352.352.352.352.352. WIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKA, Alicja (1938–).: Pod pięćdziesięcioma

gwiazdami / Alicja Wiśniewska. – Płock: Płockie Stowarzysze-nie Twórców Kultury, 2011. – 88 s.; 21 cm. – ISBN 978-83-63147-01-3

353.353.353.353.353. WŁOCHOWSKAWŁOCHOWSKAWŁOCHOWSKAWŁOCHOWSKAWŁOCHOWSKA, Anna (1953–).: Rymowanki babci Anki/ Anna Włochowska; [wybór wierszy Anna Włochowska, AnnaKühn–Cichocka]. – Płock: Płockie Stowarzyszenie TwórcówKultury, 2011. – 75, [3] s.: il. kolor.; 20 cm. – ISBN 978-83-930178-8-1

ProzaProzaProzaProzaProza354.354.354.354.354. GUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYK, Małgorzata.: Cieślakowie /

Małgorzata Gutowska–Adamczyk. – Warszawa: Wydawnic-two „Nasza Księgarnia”, 2011. – 463, [9] s.: il.; 21 cm.– (Cukiernia pod Amorem / Małgorzata Gutowska–Adam-czyk; cz. 2.). – ISBN 978-83-10-11822-6

355.355.355.355.355. GUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYKGUTOWSKA–ADAMCZYK, Małgorzata.: Hryciowie /Małgorzata Gutowska–Adamczyk. – Warszawa: Wydawnic-two „Nasza Księgarnia”, 2011. – 494, [10] s.; 21 cm. – (Cu-kiernia Pod Amorem /Małgorzata Gutowska–Adamczyk; cz. 3).– ISBN 978-83-10-11830-1

356.356.356.356.356. KÜHN–CICHOCKAKÜHN–CICHOCKAKÜHN–CICHOCKAKÜHN–CICHOCKAKÜHN–CICHOCKA, Anna.: Jolka–Fasolka, Pepik i Krop-ka / Anna Kühn–Cichocka; [il. Anna Kühn–Cichocka].– Płock: Płockie Stowarzyszenie Twórców Kultury: Wydawnic-two Korepetytor Marian Gałczyński, 2011. – 33, [2] s.: il.kolor.; 24 cm. – ISBN 978-83-930178-7-4 (PSTK)

————— NOWAKNOWAKNOWAKNOWAKNOWAK, Henryka.: Czwartkowe spotkania poetyckie = poz. 304357.357.357.357.357. OLĘDRZYŃSKAOLĘDRZYŃSKAOLĘDRZYŃSKAOLĘDRZYŃSKAOLĘDRZYŃSKA, Krystyna (1942–).: Papierowe obrączki

/ Krystyna Olędrzyńska. – Płock: Płockie Stowarzyszenie Twór-ców Kultury, 2011. – 93, [2] s.; 21 cm. – ISBN 978-83-63147-00-6

————— PRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUS, Adriana.: Zawód: Themerson = poz. 123358.358.358.358.358. SMASZCZSMASZCZSMASZCZSMASZCZSMASZCZ, Waldemar.: ...bom w Płocku nie pierwszy

raz: Płock na kartach „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza /Waldemar Smaszcz. // Nasz Płock. – 2011, nr 5, s. 12, il.Fragment wykładu wygłoszonego w Książnicy Płockiej, cd.

XIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKAArchitektura.Architektura.Architektura.Architektura.Architektura.

359.359.359.359.359. BADOWSKIBADOWSKIBADOWSKIBADOWSKIBADOWSKI, Kazimierz.: Architektura płocka i jej twórcy/ [teksty] Kazimierz Badowski, Jan Bolesław Nycek; zdjęciaczęści albumowej Maciej Kowalski. – Płock: Wydawca Ma-row – Jan B. Nycek, 2011. – 296 s.: fot. kolor.; 33 cm.– ISBN 978-83-88779-11-4

————— BRZESKABRZESKABRZESKABRZESKABRZESKA, Izabela.: Jar Brzeźnicy – 2033? = poz. 204360.360.360.360.360. (JAC)(JAC)(JAC)(JAC)(JAC).: Tabliczka odmłodzi Wodociągi Płockie?: niezwy-

kłe odkrycie w Wieży Ciśnień / (jac). // Tygodnik Płocki.


– 2011, nr 50, s. 11, il.Kamień węgielny wieży w postaci miedzianej tabliczki w języ-ku rosyjskim z 1894 r. odkryty w czasie remontu.

361.361.361.361.361. JAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAK, Marek.: Zamki na Mazowszu: historia, stanzachowania i wykorzystania / Marek Jakubiak. // Mazowsze:Studia Regionalne. – 2011, nr 7 s. 117–124, il.

362.362.362.362.362. KOVALEVKOVALEVKOVALEVKOVALEVKOVALEV, Boris.: Plockije (magdeburgskije) vrata v Ve-likom Novgorode: sud`ba pamjatnika i istorija jego izuèenija/ Boris Kovalev. // Studia Mazowieckie. – 2011, R. 6/13,nr 3–4, s. 39–55. – Streszcz. pol., ang.Drzwi płockie

363.363.363.363.363. ŁAKOMSKI,ŁAKOMSKI,ŁAKOMSKI,ŁAKOMSKI,ŁAKOMSKI, Mirosław (1950–).: Płock z lotu ptaka: al-bum fotograficzny / Mirosław Łakomski; [red. Marek Grala].– Płock: ViaArtCity, 2011. – 125, [7] s.: fot. kolor.; 21 x 21 cm.

364.364.364.364.364. MARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAK, Jola.: Jaka piękna Starówka: Stary Rynekprzyjazny dla płocczan i turystów / Jola Marciniak. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 7, il.

————— ORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKA, Milena.: Od Armii Czerwonej do papieża= poz. 178

365.365.365.365.365. SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Pałac będzie jak malowany / Mał-gorzata Siuta. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 267,s. 4, il.Remont pałacu w Sannikach.

————— STEFAŃSKISTEFAŃSKISTEFAŃSKISTEFAŃSKISTEFAŃSKI, Jerzy.: Uroczyste otwarcie ulicy oraz odsłonię-cie pomnika–ławeczki dr. inż. Jakuba Chojnackiego = poz. 92

366.366.366.366.366. SZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGINSZAŁYGIN, Jerzy.: Dziedzictwo kultury olęderskiej na Ma-zowszu /Jerzy Szałygin. // Mazowsze: Studia Regionalne.– 2011, nr 7, s. 125–137, il. – Streszcz. w jęz. ang.

————— SZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKA, Margerita.: Zabytki województwa mazowiec-kiego – ochrona, zarządzanie i promocja, w świetle materia-łów i działalności merytorycznej Oddziału Terenowego Naro-dowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie = poz. 380

367.367.367.367.367. WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Zaczął się remont wieży ciśnień /Hubert Woźniak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 283,s. 4, il.

368.368.368.368.368. WOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAKWOŹNIAK, Hubert.: Zakładka spod napornej baszni – otonowa płocka zagadka: niezwykłe odkrycie w wieży ciśnień /Hubert Woźniak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 284,s. 1, 2, il.Kamień węgielny wieży w postaci miedzianej tabliczki w języ-ku rosyjskim z 1894 r. odkryty w czasie remontu.

369.369.369.369.369. ZAREMBAZAREMBAZAREMBAZAREMBAZAREMBA, Dorota.: Pałac w Sannikach: historia odzy-skana / Dorota Zaremba. // Mazowsze: Studia Regionalne.– 2011, nr 7, s. 163–173, il.Adaptacja pałacu w Sannikach na Europejskie Centrum Ar-tystyczne im. Fryderyka Chopina.

Malarstwo. Rzeźba. GalerieMalarstwo. Rzeźba. GalerieMalarstwo. Rzeźba. GalerieMalarstwo. Rzeźba. GalerieMalarstwo. Rzeźba. Galerie370.370.370.370.370. ADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKIADAMSKI, Andrzej.: Nie jestem lokalnym artystą, jestem

po prostu rzeźbiarzem / Andrzej Adamski. // Express Płocki.– 2011, nr 41, s. 14, il.Sylwetka gostynińskiego rzeźbiarza, Jerzego Żandarowskiego.

————— ErwinErwinErwinErwinErwin Sówka czyli Widzieć więcej = poz. 323371.371.371.371.371. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Chcę pogadać z Dalim / Rafał Ko-

walski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 265, s. 5, il.30–lecie Płockiej Galerii Sztuki.

372.372.372.372.372. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ciągle zanurzona w wodzie: uta-lentowana młoda malarka z Płocka / Rafał Kowalski. // Ga-zeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 273, s. 2, il.Katarzyna Bąkowska–Roszkowska – laureatka Ogólnopolskie-go Konkursu Malarstwa Młodych „Promocje” w Legnicy.

373.373.373.373.373. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Don Kichot w Płocku / Rafał Kowal-ski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 238, s. 1, 5, il.Wystawa ilustracji i rzeźb Józefa Wilkonia w Płockiej GaleriiSztuki.

————— ŁOŚŁOŚŁOŚŁOŚŁOŚ, Zofia.: Feliksa Tuszyńskiego hojny dar dla MuzeumMazowieckiego w Płocku = poz. 329

374.374.374.374.374. PŁOCKA GALERIA SZTUKIPŁOCKA GALERIA SZTUKIPŁOCKA GALERIA SZTUKIPŁOCKA GALERIA SZTUKIPŁOCKA GALERIA SZTUKI.: Kolekcja Płockiej Galerii

Sztuki = The art collection of Płock Art Gallery / [red. Miro-sław Cegłowski, Agnieszka Maćkowiak, Dorota Ożdżyńska;tł. na jęz. ang. Michał Pankowski et al.]. – Płock: PłockaGaleria Sztuki, [ca 2011]. -–127, [1] s.: il.; 30 cm + Artyściśrodowiska płockiego : 29 s.: 22 cm. – Opis wg okł. – Wy-stawa: listopad - grudzień 2011. – Tekst pol. i ang. – ISBN978-83-61256-23-6

————— SZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKISZABLEWSKI, Jarosław.: Stanisław Białoskórski – przedwo-jenny malarz z Sierpca = poz. 84

————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Mira i Feliks: artystyczne powroty= poz. 334

375.375.375.375.375. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Ryby uciekły z obrazów: Józef Wil-koń w Płockiej Galerii Sztuki / Lena Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2011, nr 43, s. 9, il.

376.376.376.376.376. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: W 379 wystaw dookoła świata:30–lecie Płockiej Galerii Sztuki / Lena Szatkowska. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 46, s. 9, il.

————— WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Andrzej Kogowski: aranżator wyglądu Sierp-ca lat 70. XX . = poz. 99

377.377.377.377.377. [WILKOŃ[WILKOŃ[WILKOŃ[WILKOŃ[WILKOŃ, Józef].: Don Kichot Józefa Wilkonia ...wy-prawa do Płocka: nowe i niepublikowane dzieła z lat 1990–2011 / [Józef Wilkoń; katalog, red. Józef Wilkoń]. – Płock:Płocka Galeria Sztuki, 2011. – [108] s.: il. kolor.; 23 cm.– Na dodatkowej s. tyt.: Płocka Galeria Sztuki, październik–listopad 2011. – ISBN 978-83-61256-22-9

378.378.378.378.378. XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011.– Płock: Płockie Towarzystwo Fotograficzne im. AleksandraMacieszy, 2011. – 40 s.: il. kolor.; 21 cm.

Zabytki. Ochrona zabytkówZabytki. Ochrona zabytkówZabytki. Ochrona zabytkówZabytki. Ochrona zabytkówZabytki. Ochrona zabytków379.379.379.379.379. ALALALALAL.: Niezwykłe odkrycie w Sannikach / al. // Biuletyn

Informacyjny Powiatu Gostynińskiego. – 2011, nr 3(3), s. 11, il.Remont Pałacu w Sannikach.

————— GUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKI, Wiesław.: Remont elewacji Fary = poz. 390––––– JAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAKJAKUBIAK, Marek.: Zamki na Mazowszu: historia, stan za-

chowania i wykorzystania = poz. 361————— MARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAKMARCINIAK, Jola.: Jaka piękna Starówka = poz. 364————— SIUTASIUTASIUTASIUTASIUTA, Małgorzata.: Pałac będzie jak malowany = poz. 365380.380.380.380.380. SZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKASZULIŃSKA, Margerita.: Zabytki województwa mazowiec-

kiego – ochrona, zarządzanie i promocja, w świetle materia-łów i działalności merytorycznej Oddziału Terenowego Naro-dowego Instytutu Dziedzictwa w Warszawie / Margerita Szu-lińska. // Mazowsze: Studia Regionalne. – 2011, nr 7, s. 67–78,tab., rys.

————— WIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKAWIELKOPOLSKA, Marta.: Dorobek 11 lat kwestowania= poz. 208

TeatrTeatrTeatrTeatrTeatrTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego

————— OLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKAOLCZAK–WIERZBICKA, Halina.: Płocki teatr dramatycznyw obwodzie moskiewskim = poz. 314

381.381.381.381.381. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Ja bym się zamienił z Mokrowiec-kim: wspomnienie o Adamie Hanuszkiewiczu (1924–2011) /Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 50, s. 9, il.

RecenzjeRecenzjeRecenzjeRecenzjeRecenzje382.382.382.382.382. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Cempura nieźle zaczarował nasto-

latki / Rafał Kowalski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 281, s. 4, il.Zawiera rec. przedstawienia: Cudowna lampa Alladyna / reż.Cezary Żołyński; Teatr Dramatyczny, Płock.

MuzykaMuzykaMuzykaMuzykaMuzyka————— BARCIŃSKIBARCIŃSKIBARCIŃSKIBARCIŃSKIBARCIŃSKI, Andrzej.: Gmina Mała Wieś = poz. 94383.383.383.383.383. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ćwierć wieku Farben Lehre: urodzi-

ny wiecznie młodego bandu / Rafał Kowalski. // GazetaWyborcza – Płock. – 2011, nr 213, s. 1, 2, il.25 lecia płockiego zespołu Farben Lehre.

384.384.384.384.384. LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Organy – duma Płocka /Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011,nr 275, s. 1, il.


Organy firmy Wilhelma Sauera w płockiej katedrze.385.385.385.385.385. ORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKAORŁOWSKA, Milena.: Awantura o Audioriver / Milena

Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 257, s. 1, il.Spór o prawo do nazwy imprezy muzycznej w Płocku pomię-dzy jej organizatorami: spółką Casting Serwice Film i Fun-dacją Jest Akcja.

386.386.386.386.386. TORMANOWSKITORMANOWSKITORMANOWSKITORMANOWSKITORMANOWSKI, Cezary.: Nie odpuścimy tego tematu:list otwarty jednego z twórców festiwalu Audioriver / CezarTormanowski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2011, nr 265, s. 2, il.Spór o prawo do nazwy imprezy muzycznej w Płocku pomię-dzy jej organizatorami: spółką Casting Serwice Film i Fun-dacją Jest Akcja.

387.387.387.387.387. WOJDAWOJDAWOJDAWOJDAWOJDA, Wojciech.: Nikomu nie składam pokłonów /Wojciech Wojda; rozm. przepr. Rafał Kowalski. // GazetaWyborcza – Płock. - 2011, nr 220, s. 4, il.Rozmowa z wokalistą Farben Lehre, Wojciechem Wojdą,z okazji 25–lecia płockiego zespołu.

FilmFilmFilmFilmFilm————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Spotkanie ze świadkami sprzed 30 lat

= poz. 175————— PRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUSPRODEUS, Adriana.: Zawód: Themerson = poz. 123————— SEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁOSEPIOŁO, Mariusz.: Kieślowski kręcił w kombinacie = poz. 188————— SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: „Nie–bohaterowie” = poz. 179

FotografikaFotografikaFotografikaFotografikaFotografika————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Zapachy Płocka w chmurach = poz. 80————— (lesz)(lesz)(lesz)(lesz)(lesz).: Konkurs Fotograficzny Mehoffer rozstrzygnięty = poz. 328————— ŁAKOMSKIŁAKOMSKIŁAKOMSKIŁAKOMSKIŁAKOMSKI, Mirosław: Płock z lotu ptaka = poz. 363388.388.388.388.388. WEBERWEBERWEBERWEBERWEBER, Michał.: Rok 1976 w obiektywie Wojciecha Wi-

śniewskiego / Michał Weber. // Dziejopis Sierpecki. – 2011,nr 1, s. 26–28, il.Sierpc w fotografii.

XV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWE————— BARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKIBARAŃSKI, Józef.: W kurii i na parafii = poz. 118389.389.389.389.389. BEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYKBEDNARCZYK, Rafał.: Działalność wydawnicza pracow-

ników Wydziału Katechetycznego Kurii Diecezjalnej Płockiejw latach 1990–2010 / Rafał Bednarczyk. // Studia Płockie.– T. 39 (2011), s. 275–305. – Streszcz. w jęz. niemieckim.

————— GRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKIGRZYBOWSKI, Michał Marian: Tadeusz Paweł Zakrzewski= poz. 128, 129

390.390.390.390.390. GUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKIGUTOWSKI, Wiesław.: Remont elewacji Fary /WiesławGutowski. // FanFary. – 2011, nr dod. Fan Fary PrzewodnikParafialny 2012, s. 7–8

391.391.391.391.391. JAM.JAM.JAM.JAM.JAM.: Obchody jubileuszu: 30–lecie parafii św. Maksy-miliana Kolbego / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2011, nr 41, s. 6, il.Historia parafii św. Maksymiliana Kolbe w Sierpcu.

392.392.392.392.392. Kartki z kalendarza.Kartki z kalendarza.Kartki z kalendarza.Kartki z kalendarza.Kartki z kalendarza. // Gość Niedzielny. – 2011, nr51/52, dod. Gość Płocki, nr 51/52/149–150, s. VII, il.Dot. ważniejszych wydarzeń w diecezji płockiej w 2011 r.

393.393.393.393.393. KOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNUR, Agnieszka.: Królewskie świętowanie: przy-łącz się do orszaku Trzech Króli w Płocku / Agnieszka Kocz-nur. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 51/52, dod. Gość Płoc-ki, nr 51/52/149–150, s. VIII, il.

394.394.394.394.394. KOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNURKOCZNUR, Agnieszka.: Zwyczajni, ale z misją / AgnieszkaKocznur. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 49, dod. Gość Płoc-ki, nr 49/147, s. IV–V, il.Szafarze Komunii Św. w diecezji płockiej.

————— KOVALEVKOVALEVKOVALEVKOVALEVKOVALEV, Boris.: Plockije (magdeburgskije) vrata v Veli-kom Novgorode: sud`ba pamjatnika i istorija jego izuèenija= poz. 362

395.395.395.395.395. KOWALEWSKAKOWALEWSKAKOWALEWSKAKOWALEWSKAKOWALEWSKA, Agnieszka.: Ksiądz Seweryn Wyczałkow-ski / Agnieszka Kowalewska. // FanFary. – 2011, nr 4, s. 8

————— KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Ja, ewangelik, patriota polski = poz. 85396.396.396.396.396. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Tomasz.: Z dziejów parafii świętego Mak-

symiliana Kolbego w Sierpcu / Tomasz Kowalski. // Sierpec-kie Rozmaitości. – 2011, nr 3-4, s. 71–73, il.

————— KUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKIKUNKOWSKI, Kazimierz Tadeusz.: Wspomnienie o Sierp-

cu = poz. 102397.397.397.397.397. KUŹNIEWSKA,KUŹNIEWSKA,KUŹNIEWSKA,KUŹNIEWSKA,KUŹNIEWSKA, Zofia.: Dominikanie w Płocku / Zofia

Kuźniewska. // Studia Mazowieckie. – R. 6/13(2011), nr 1–2,s. 89–97

————— LEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKALEWANDOWSKA, Anna.: Organy – duma Płocka = poz. 384398.398.398.398.398. MAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKIMAJEWSKI, Dariusz (1964–).: Konwersje na katolicyzm

w diecezji płockiej w latach 1945–1958 / Dariusz Majewski.// Studia Płockie. – T. 39 (2011), s. 271–274. – Streszcz.w jęz. włoskim.

399.399.399.399.399. MAŁECKAMAŁECKAMAŁECKAMAŁECKAMAŁECKA, Agnieszka.: Szach? – Dlaczego nie!: intelek-tualna rozrywka u św. Mikołaja w Gąbinie / Agnieszka Ma-łecka. // Gość Niedzielny. – 2011, nr 48, dod. Gość Płocki,nr 48/146, s. VI–VII, il.

400.400.400.400.400. MROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKIMROCZKOWSKI, Ireneusz (1949–).: Katecheza i mo-ralność : wyzwania katechetyczne w świetle raportu z badańprzeprowadzonych przez Instytut Statystyki Kościoła Katolic-kiego w diecezji płockiej / Ireneusz Mroczkowski. // StudiaPłockie. – T. 39 (2011), s. 71–80. – Streszcz. w jęz. włoskim.

————— [NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI[NOSKOWSKI, Andrzej].: Andrzej Noskowski = poz. 105401.401.401.401.401. PIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKIPIASKOWSKI, Grzegorz.: Kapliczka Matki Boskiej Skęp-

skiej w Starej Białej / Grzegorz Piaskowski. // Nasze Korzenie.– 2011, nr 1, 40–44, il.

402.402.402.402.402. PIĘTKA,PIĘTKA,PIĘTKA,PIĘTKA,PIĘTKA, Włodzimierz.: Był jak ojciec: wspomnienie o bp.Tadeuszu Pawle Zakrzewskim / Włodzimierz Piętka. // GośćNiedzielny. – 2011, nr 48, dod. Gość Płocki, nr 48/146, s. VIII, il.

403.403.403.403.403. ROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKIROJEWSKI, Andrzej.: Śpiew i muzyka w liturgii w wykła-dzie A.J. Nowowiejskiego / Andrzej Rojewski. // Studia Płoc-kie. – T. 39 (2011), s. 51–60. – Streszcz. w jęz. niemieckim.

404.404.404.404.404. WARCZACHOWSKAWARCZACHOWSKAWARCZACHOWSKAWARCZACHOWSKAWARCZACHOWSKA, Agata.: Milczący świadkowie mi-jających lat...: przewodnik po kapliczkach i figurach przy-drożnych parafii Kurowo: z dziejów parafii śś. Apostołów Piotrai Pawła w Kurowie / Agata Warczachowska, Tomasz Kowal-ski. – Sierpc: P.P.–H. „Drukarnia”, [2011]. – 50 s.: fot. ko-lor.; 20 cm. – ISBN 978-83-62081-61-5

————— ŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKI, Tadeusz: Hieronim Antoni Szeptycki, biskuppłocki (1700–1773) = poz. 115

————— ŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKIŻEBROWSKI, Tadeusz : Ksiądz Władysław Skierkowski(1886–1941) = poz. 112

XVI. KSIĄŻKA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻKA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻKA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻKA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻKA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIBiblioteki naukoweBiblioteki naukoweBiblioteki naukoweBiblioteki naukoweBiblioteki naukowe

Biblioteka im. Zielińskich TNPBiblioteka im. Zielińskich TNPBiblioteka im. Zielińskich TNPBiblioteka im. Zielińskich TNPBiblioteka im. Zielińskich TNP405.405.405.405.405. (L).(L).(L).(L).(L).: Cyfrowe archiwalia w TNP: zakończono kilkumie-

sięczny projekt / (l). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 52, s. 5Zdigitalizowana spuścizna ks. Władysława Skierkowskiegoi rodziny Zdziarskich.

Biblioteki uczelnianeBiblioteki uczelnianeBiblioteki uczelnianeBiblioteki uczelnianeBiblioteki uczelniane406.406.406.406.406. KAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKAKAMIŃSKA, Aneta.: Hybrydowość biblioteki PWSZ

w Płocku / Aneta Kamińska, Ewa Kozłowska. // WiadomościUczelniane. – 2011, nr 1(16), s. 52–56, il.

407.407.407.407.407. KAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAKKAMIŃSKA–KRYSZTOFIAK, Aneta.: Czytelnictwo stu-dentów PWSZ w Płocku / Aneta Krysztofiak-Kamińska. // Wia-domości Uczelniane. – 2011, nr 2(17), s. 25–28, il.

Biblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczne408.408.408.408.408. Gminna Biblioteka Publiczna w SłubicachGminna Biblioteka Publiczna w SłubicachGminna Biblioteka Publiczna w SłubicachGminna Biblioteka Publiczna w SłubicachGminna Biblioteka Publiczna w Słubicach / Biblioteka-

rze GBP w Słubicach. // Wieści znad Wisły. – 2011, nr 83,s. 12–16, il.

409.409.409.409.409. STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Regionalia (Sierpciana)– dziedzictwo historyczne Sierpca i Ziemi Sierpeckiej w zbio-rach Biblioteki Miejskiej / Magdalena Staniszewska. // NaszSierpc. – 2011, nr 3, s. 22–23, il.Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Nałkowskiej w Sierpcu.

410.410.410.410.410. STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Regionalia w zbiorachMiejskiej Biblioteki Publicznej w Sierpcu / Magdalena Stani-szewska. // Poradnik Bibliotekarza. – 2011, nr 11, s. 22–24, il.

411.411.411.411.411. STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Waldemar Smaszcz o po-ezji i wielkiej miłości Krzysztofa Kamila Baczyńskiego z wąt-


kiem sierpeckim w tle – 24.11.2011 r. / Magdalena Stani-szewska. // Nasz Sierpc. – 2011, nr 4, s. 31–32, il.Promocja książki Waldemara Smaszcza „Krzysztof i Barba-ra...podobni jak dwie krople łez” w MBP w Sierpcu.

412.412.412.412.412. STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Wieczór wspomnień przyokazji promocji nowej sierpeckiej publikacji w bibliotece miej-skiej – 27.10.2011 r. / Magdalena Staniszewska. // NaszSierpc. – 2011, nr 4, s. 29–30, il.Promocja książki „Formacje przymiotnikowe od nazw miej-scowości w byłym Powiecie Sierpeckim” w Miejskiej BibliotecePublicznej w Sierpcu.

413.413.413.413.413. TYBURSKATYBURSKATYBURSKATYBURSKATYBURSKA, Iwona.: Jak biblioteka niweluje różnice edu-kacyjne...: tak to robią w Słubicach / Iwona Tyburska. //Bibliotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 80–84, il.Gminna Biblioteka Publiczna w Słubicach.

Książnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława Broniewskiego414.414.414.414.414. GAWLIKGAWLIKGAWLIKGAWLIKGAWLIK, Aleksandra.: Gadu–Gadu z książką: z do-

świadczeń naszych bibliotekarzy / Aleksandra Gawlik. // Bi-bliotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 74–79, il.Cykliczne spotkania w Bibliotece dla Dzieci im. Wandy Cho-tomskiej.

415.415.415.415.415.Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci!Jak ten czas leci! // Bibliotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 5–8, il.Uroczyste pożegnanie dyrektor Książnicy Płockiej p. Marii Za-lewskiej–Mikulskiej.

416.416.416.416.416. Joanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna BanasiakJoanna Banasiak: witamy nową Panią Dyrektor. // Bi-bliotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 9–10, il.Nowy Dyrektor Książnicy Płockiej.

417.417.417.417.417. KOSEWSKAKOSEWSKAKOSEWSKAKOSEWSKAKOSEWSKA, Iwona.: Konferencja w Książnicy Płockiej:szkolimy się, szkolimy... / Iwona Kosewska. // BibliotekarzPłocki. – 2011, nr 2, s. 85–86, il.Konferencja „Biblioteki kulturalną wizytówką Mazowsza”.

418.418.418.418.418. KOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKIKOWALSKI, Rafał.: Mediateka? nie ma co czekać: no-woczesne podejście do książki / Rafał Kowalski. // GazetaWyborcza – Płock. – 2011, nr 251, s. 2, il.Planowanie zorganizowania biblioteki multimedialnej w Płoc-ku.

419.419.419.419.419. MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Ewa Lilianna.: (Czy) Miłosz byłby dumny(?)/ Ewa Lilianna Matusiak. // Bibliotekarz Płocki. – 2011, nr 2,s. 11–18, il.Obchody Roku Czesława Miłosza w Książnicy Płockiej.

420.420.420.420.420. MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Ewa Lilianna.: Świat widziany inaczej... Oj-ciec i syn – Mieczysław i Stefan Themersonowie: SkArPa 2011i nasza wystawa historyczna / Ewa Lilianna Matusiak. // Bi-liotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 47–56, il.Wystawa w Książnicy Płockiej.

421. OKRASA421. OKRASA421. OKRASA421. OKRASA421. OKRASA, Maria.: Profilaktyka w bibliotece : z doświad-czeń naszych bibliotekarzy / Maria Okrasa. // BibliotekarzPłocki. - 2011, nr 2, s. 69-73Program „Żyj zdrowo i bezpiecznie”.

422.422.422.422.422. OSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKAOSTROWSKA, Monika.: Chotomkowi właśnie 10 lat mi-nęło!...: jubileusz... jubileusz... jubileusz... / Monika Ostrow-ska. // Bibliotekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 63–68, il.Biblioteka dla Dzieci im. Wandy Chotomskiej.

423.423.423.423.423. PTASZYŃSKAPTASZYŃSKAPTASZYŃSKAPTASZYŃSKAPTASZYŃSKA, Małgorzata.: Zaczynamy nowy rozdział...:mamy nową siedzibę! / Małgorzata Ptaszyńska. // Bibliote-karz Płocki. – 2011, nr 2, s. 61–62, il.Filia nr 12 w nowym obiekcie.

————— SMASZCZSMASZCZSMASZCZSMASZCZSMASZCZ, Waldemar.: ...bom w Płocku nie pierwszy raz= poz. 358

424.424.424.424.424. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: „O Liść Dębu”: uroczyste podsu-mowanie XXIII edycji Konkursu / Lena Szatkowska. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 48, s. 9, il.

425.425.425.425.425. SZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKASZATKOWSKA, Lena.: Świat widziany inaczej: wystawahistoryczna w Książnicy Płockiej / Lena Szatkowska. // Tygo-dnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 9, il.Wystawa poświęcona Mieczysławowi i Stefanowi Themerson.

426.426.426.426.426. T.T.T.T.T.: Biblioteki wizytówką Mazowsza: konferencja w Książ-nicy Płockiej / (t). // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 47, s. 2, il.

427.427.427.427.427. TOBOTATOBOTATOBOTATOBOTATOBOTA, Bogumiła.: Ankieta „Wizerunek bibliotekarza”:jak nas widzą, tak nas piszą... / Bogumiła Tobota. // Biblio-tekarz Płocki. – 2011, nr 2, s. 91–95, il.

428.428.428.428.428. TOBOTATOBOTATOBOTATOBOTATOBOTA, Bogumiła.: Z satysfakcją i radośnie: nasze bi-bliotekarskie święto / Bogumiła Tobota. // Bibliotekarz Płocki.– 2011, nr 2, s. 87–90, il.Dzień Bibliotekarza i Bibliotek w Książnicy Płockiej.

————— XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011XVI Biennale Plakatu Fotograficznego, Płock 2011= poz. 378DrukarstwoDrukarstwoDrukarstwoDrukarstwoDrukarstwo

429.429.429.429.429. MŚMŚMŚMŚMŚ.: „Agpress” już drukuje: wieści z branży poligraficz-nej / mś. // Tygodnik Płocki. – 2011, nr 42, s. 5, il.Nowa siedziba drukarni w Nowej Białej (gm. Stara Biała).

————— STANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKASTANISZEWSKA, Magdalena.: Wieczór wspomnień przyokazji promocji nowej sierpeckiej publikacji w bibliotece miej-skiej – 27.10.2011 r. = poz. 412

CzasopiśmiennictwoCzasopiśmiennictwoCzasopiśmiennictwoCzasopiśmiennictwoCzasopiśmiennictwo430.430.430.430.430. MATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAKMATUSIAK, Krzysztof.: „Rocznik Muzeum Mazowieckie-

go w Płocku” nr 19 / Krzysztof Matusiak. // Biuletyn Muzeal-ny. – 2011, nr 4/25, s. 9Zawiera rec. czasopisma: Rocznik Muzeum Mazowieckiego,nr 19, 2011 r.

431.431.431.431.431. SZUBSKA–BIEROŃSZUBSKA–BIEROŃSZUBSKA–BIEROŃSZUBSKA–BIEROŃSZUBSKA–BIEROŃ, Elżbieta.: Niemieckojęzyczna prasawydawana w Płocku jako przykład kształtowania kompeten-cji interkulturowej nauczycieli języka niemieckiego / ElżbietaSzubska–Bieroń. // Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szko-ły Zawodowej w Płocku. Neofilologia. – T. 16 (2011), s. 283–293,il. – Streszcz. w jęz. ang.

432.432.432.432.432. WIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKAWIŚNIEWSKA, Maria.: Wykaz publikacji zamieszczonychw „Sierpeckich Rozmaitościach” w latach 1991–2011. Oprac.Maria Wiśniewska. // Sierpeckie Rozmaitości. – 2011, nr 3–4,s. 7–16, 17–19, 36–45, 75–80

Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń, Wiesława Mazurska,Iwona Typiak-KowalskaKsiążnica Płocka im. Wł. Broniewskiego09-400 Płock, ul. Kościuszki 6Tel. (024) 268 00 21 lub (024) 268 00 25e-mail: [email protected]

Notatki Płockie 2012 nr 4

Documents

Transcript of Notatki Płockie 2012 nr 4