NOTATKI - tnp.org.pl

NOTATKINOTATKINOTATKINOTATKINOTATKIPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIEPŁOCKIE

KWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWAKWARTALNIK TOWARZYSTWANAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGONAUKOWEGO PŁOCKIEGO(ukazuje się od lipca 1956 r.)

2/2432/2432/2432/2432/243KWIECIEŃ – CZERWIECKWIECIEŃ – CZERWIECKWIECIEŃ – CZERWIECKWIECIEŃ – CZERWIECKWIECIEŃ – CZERWIEC

20152015201520152015

KOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNEKOLEGIUM REDAKCYJNE

WIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKI(REDAKTOR NACZELNY)

KRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKA(SEKRETARZ REDAKCJI)

MAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCH(REDAKTOR JĘZYKOWY)

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI

AGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKA(REDAKTOR STATYSTYCZNY)

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAK

RADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWARADA NAUKOWA

PROF. NPROF. NPROF. NPROF. NPROF. NAAAAADZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIDZW. DR HAB. INŻ. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI(PRZEWODNICZĄCY)

KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK KS. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK (Słowacja)PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS (Litwa)

DR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIKS. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI

PROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. INŻ. DANIELA ŻUK

ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:ADRES REDAKCJI:pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8

09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock

tel. (0-24) 262-26-04, 366-99-50

e-mail:[email protected]

PŁOCKPŁOCKPŁOCKPŁOCKPŁOCKNOTICESNOTICESNOTICESNOTICESNOTICES

SCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCKSCIENTIFIC SOCIETY OF PŁOCK(published since July 1956)

2/2432/2432/2432/2432/243APRILAPRILAPRILAPRILAPRIL – – – – – JUNEJUNEJUNEJUNEJUNE

20152015201520152015

EDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARDEDITORIAL BOARD

WIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKIWIESŁAW KOŃSKI(EDITOR-IN-CHIEF)

KRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKAKRYSTYNA STASZEWSKA(EDITORIAL SECRETARY)

MAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCHMAŁGORZATA DUCH(LANGUAGE EDITOR)

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI

AGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKAAGNIESZKA KRZĘTOWSKA(STATISTICAL EDITOR)

ANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIANDRZEJ JERZY PAPIEROWSKIRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAKRENATA WALCZAK

SCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCILSCIENTIFIC COUNCIL

PPPPPROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKIROF. DR HAB. SC. ZBIGNIEW KRUSZEWSKI(CHAIRMAN)

REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. REV. PROF. DR HAB. AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK AMANTIUS AKIMJAK (Slovakia)PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. PROF. DR HAB. ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS ROMUALD BRAZIS (Lithuania)

DR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIDR MARIAN CHUDZYŃSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKIREV. PROF. DR HAB. MICHAŁ M. GRZYBOWSKI

PROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. JANUSZ ZIELIŃSKIPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUKPROF. DR HAB. SC. DANIELA ŻUK

EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:EDITORIAL ADDRESS:pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8pl. Narutowicza 8

09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock09-402 Płock

tel. (0-24) 262-26-04, 366-99-50

e-mail:[email protected]

NOTATKI PŁOCKIE • 2015 • 2/2432

SPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCISPIS TREŚCI

ANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIHOSPITAL MINISTRY OF THE SISTERS OF CHARITYIN PULTUSK IN 1727-1980 .................................... 3 3 3 3 3

REINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFFROM WITTENBERG TO FROMBORKAND BACK: RHAETIAN AND KOPERNIK .................. 88888

BARBARA KONARSKA-PABNIAKBARBARA KONARSKA-PABNIAKBARBARA KONARSKA-PABNIAKBARBARA KONARSKA-PABNIAKBARBARA KONARSKA-PABNIAKSEWERYNA DUCHIŃSKA– A WRITER AND A PATRIOT ................................ 11 11 11 11 11

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIPOLICEMEN AND POSTMENIN DEFENSE OF PLOCK IN 1920 ......................... 1818181818

MICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIDECLINE OF THE PLOCK GÓRNICKI FAMILYFORTUNE IN THE YEARS 1918-1939AS AN EXAMPLE OF THIS PERIOD'SECONOMIC DOWNTURN(HISTORICAL CONTRIBUTION) ............................ 2626262626

GRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKCEMETERIES OF THE PARISHESIN RADZIWIE, IMIELNICA, TRZEPOWOAND PLOCK-PODOLSZYCE INCORPORATEDINTO THE CITY LIMITS OF PLOCKIN THE TWENTIETH CENTURY ............................. 3030303030

JAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIPOLISH AD HOC PROCEDUREIN CRIMINAL LAWOF THE INTERWAR PERIOD ................................. 3838383838

REVIEWREVIEWREVIEWREVIEWREVIEWMARCIN LUTOMIERSKI (ED.)NOBLE TRADITIONS IN THE CONTEMPORARYPOLISH CULTURE.FAMILIARIZATIONS AND RESEARCH PERSPECTIVES(Rev. Grzegorz Gołębiewski)(Rev. Grzegorz Gołębiewski)(Rev. Grzegorz Gołębiewski)(Rev. Grzegorz Gołębiewski)(Rev. Grzegorz Gołębiewski) ............................... 4242424242

CHRONICALCHRONICALCHRONICALCHRONICALCHRONICALA SCIENTIFIC CONFERENCEPERSPECTIVES OF REGIONAL SCIENTIFICASSOCIATIONS IN POLANDMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej Wróbel .................................................... 4747474747

REMINISCENCEREMINISCENCEREMINISCENCEREMINISCENCEREMINISCENCEFROM PLOCK FOR THE WARSAW INSURGENTSMarian WilkMarian WilkMarian WilkMarian WilkMarian Wilk ....................................................... 5353535353

OUR AUTHORS OUR AUTHORS OUR AUTHORS OUR AUTHORS OUR AUTHORS ................................................... 55 55 55 55 55

BIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKBIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKBIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKBIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKBIBLIOGRAPHY OF MAZOVIAN PŁOCKFOR THE PERIOD 1 IV – 30 VI 2014 FOR THE PERIOD 1 IV – 30 VI 2014 FOR THE PERIOD 1 IV – 30 VI 2014 FOR THE PERIOD 1 IV – 30 VI 2014 FOR THE PERIOD 1 IV – 30 VI 2014 ....................... 57 57 57 57 57

LIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTSLIST OF CONTENTS

ANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIPOSŁUGA SZPITALNA SIÓSTR SZARYTEKW PUŁTUSKU W LATACH 1727-1980 ..................... 3 3 3 3 3

REINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFZ WITTENBERGI DO FROMBORKAI Z POWROTEM: RETYK I KOPERNIK ........................ 8 8 8 8 8

BARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKSEWERYNA DUCHIŃSKA– LITERATKA I PATRIOTKA ...................................... 11 11 11 11 11

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIPOLICJANCI I POCZTOWCYW OBRONIE PŁOCKA W 1920 R. .......................... 1818181818

MICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKISCHYŁEK FORTUNY RODZINY GÓRNICKICHZ PŁOCKA W LATACH 1918-1939JAKO PRZYKŁAD DEKONIUNKTURYGOSPODARCZEJ TEGO OKRESU(PRZYCZYNEK HISTORYCZNY) .............................. 26 26 26 26 26

GRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKCMENTARZE PARAFIIW RADZIWIU, IMIELNICY, TRZEPOWIEI PŁOCKU-PODOLSZYCACHWŁĄCZONE W GRANICE MIASTA PŁOCKAW XX WIEKU ........................................................ 3030303030

JAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIPOSTĘPOWANIE DORAŹNEW POLSKIM PRAWIE KARNYMOKRESU MIĘDZYWOJENNEGO ........................... 3838383838

RECENZJARECENZJARECENZJARECENZJARECENZJAMARCIN LUTOMIERSKI (RED.)TRADYCJE SZLACHECKIE WE WSPÓŁCZESNEJKULTURZE POLSKIEJ.PRZYBLIŻENIA I PERSPEKTYWY BADAWCZE,(Rec. Grzegorz Gołębiewski)(Rec. Grzegorz Gołębiewski)(Rec. Grzegorz Gołębiewski)(Rec. Grzegorz Gołębiewski)(Rec. Grzegorz Gołębiewski) ................................. 4242424242

KRONIKAKRONIKAKRONIKAKRONIKAKRONIKAKONFERENCJA NAUKOWAPERSPEKTYWY REGIONALNYCHTOWARZYSTW NAUKOWYCH W POLSCEMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej Wróbel .................................................... 4747474747

WSPOMNIENIEWSPOMNIENIEWSPOMNIENIEWSPOMNIENIEWSPOMNIENIEZ PŁOCKA DLA POWSTAŃCÓW WARSZAWSKICHMarian WilkMarian WilkMarian WilkMarian WilkMarian Wilk ....................................................... 5353535353

NASI AUTORZY NASI AUTORZY NASI AUTORZY NASI AUTORZY NASI AUTORZY ................................................... 55 55 55 55 55

BIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKEGOZA OKRES 1 IV – 30 VI 2014 R. ZA OKRES 1 IV – 30 VI 2014 R. ZA OKRES 1 IV – 30 VI 2014 R. ZA OKRES 1 IV – 30 VI 2014 R. ZA OKRES 1 IV – 30 VI 2014 R. ............................. 57 57 57 57 57

NOTATKI PŁOCKIE • 2015 • 2/243 3

Druga połowa wieku XVII, to okres trudnychi bardzo bogatych w wydarzenia nie tylkow Europie, ale i w Polsce. Zniszczone wsie, mia-sta (m.in. wojna szwedzka), wyludnianie, to nie-rzadki obrazek tamtych czasów. Wszystko to wpły-nęło w ogromnym stopniu na zaistniały kryzysgospodarczy, polityczny i religijny. Nawiedza-jące ciągłe nieszczęścia, klęski i upadek gospo-darczy doprowadził do tego, że również obrazEuropy, Polski i Mazowsza – to zniszczone i zu-bożałe tereny oraz ludzkie zacofanie1.

Istniejąca trudna sytuacja wymagała praktycz-nej pomocy, zarówno ze strony osób świeckich,jak i duchownych. Ze strony Kościoła zaistniałapotrzeba erygowania nowych zgromadzeń za-konnych. Najlepszym przykładem może być po-wstanie jednego z pierwszych w Polsce Zgro-madzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentegoa Paulo, popularnie nazwanych SZARYTKAMI2,którego głównym celem było i jest (zapewnei będzie dalej) niesienie materialnej i duchowejpomocy ubogim, chorym, opuszczonym, siero-tom, starcom, rannym żołnierzom oraz wszyst-kim ludziom potrzebującym pomocy i wsparcia3.

Do Polski siostry szarytki przybyły jesienią1652 roku (koniec września 1652 r.) na wyraźnąprośbę królowej Marii Ludwiki Gonzagi, żony JanaKazimierza. Pod koniec roku wynajęły dla siebiedomek w Warszawie w pobliżu Kościoła św. Krzy-ża, w którym do 1657 roku prowadziły życietułacze, towarzysząc królowej kolejno do Grod-na, Krakowa i Opola. Nie zapomniały przy tymo pielęgnacyjnej opiece rannych żołnierzy,czego przykładem może być Kraków (1655)4.

Wkrótce siostry szarytki otwierały kolejne miej-sca swojej pracy. W roku 1727 rozpoczęły reali-zację swojego powołania szpitalnego w Pułtu-sku oraz Szczucinie Mazowieckim5. W następ-nych latach swoją działalność rozszerzyły na te-ren Płocka (1784 r.), Przasnysza (1852 r.) orazMławy (1911 r.).

Skąpe są archiwalne wiadomości dotyczącedziałalności sióstr szarytek w SZPITALU ŚW. WIN-w SZPITALU ŚW. WIN-w SZPITALU ŚW. WIN-w SZPITALU ŚW. WIN-w SZPITALU ŚW. WIN-CENTEGO A PAULOCENTEGO A PAULOCENTEGO A PAULOCENTEGO A PAULOCENTEGO A PAULO. Potwierdza to sama głów-na archiwistka zgromadzenia, siostra Anna Jur-czak, która wyjaśnia:

Niezmiernie trudno jest ująć pracę charyta-tywną sióstr miłosierdzia w obliczenia statystycz-ne. Przede wszystkim brak do tego odpowied-nich materiałów. Siostry, zazwyczaj ogromnie

ANDRZEJ GRETKOWSKI

POSŁUGA SZPITALNA SIÓSTR SZARYTEKW PUŁTUSKU W LATACH 1727-1980

AbstraktAbstraktAbstraktAbstraktAbstrakt

W historii diecezji płockiej diecezji z łatwością można dostrzec nieocenioną posługę szpitalnąsióstr szarytek. W „Notatkach Płockich” z roku 2005, nr 2/203 przedstawiłem ich działalnośćw szpitalu św. Trójcy w Płocku. Nie jest to jedyny szpital, w którym pracowały siostry, bowiem ichdziałalność odnotować należy w szpitalu św. Wincentego a Paulo w Pułtusku, Szczucinie Mazo-wieckim, św. Stanisława Kostki w Przasnyszu oraz szpitalu św. Wojciecha w Mławie. We wszystkichtych placówkach z łatwością można dostrzec różnorodne formy i metody posługi szpitalnej reali-zowanej przez siostry szarytki.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: siostry szarytki, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo, szpitalw Pułtusku

Jedna z pierwszych grup sióstr szarytek w Warszawie; źródło:http://habity-zakonne.blogspot.com/2009/10/szarytki.html(dostęp: 26 listopada 2014 r., godz. 21.24)


zajęte pracą, nie piszą o wynikach swych prac,postępują tak zresztą, jak je uczył św. Wincenty,który chciał, by czyn miłosierdzia znał tylko Bóg.Po drugie, wszędzie, gdzie siostry pracują, w ja-kimś określonym dziele, nie poprzestają na tejpracy. Chcą być po prostu „wszystkim dla wszyst-kich” i dlatego prawie zawsze opuszczają swepomieszczenia, by służyć potrzebującym6.

Jedno jest pewne, że szpital w Pułtusku nale-ży do jednych najstarszych placówek sióstr mi-łosierdzia na terenie diecezji płockiej (Mazow-sza). Pierwotnie nosił nazwę Szpitala Publiczne-go i Szpitala Serca Jezusowego. Za datę po-wstania tej placówki można przyjąć dzień fun-dacji biskupa płockiego Andrzeja Załuskiegoze specjalnym życzeniem założenia szpitala –25 sierpnia 1727 roku, choć siostra E. Choda-kowska podaje 10 października 1776 roku jakodatę założenia szpitala7.

Powstanie szpitala w Pułtusku ściśle łączy sięz historią i dziejami samego Pułtuska jako sie-dziby stolicy biskupiej płockiej, gdzie istniałoseminarium duchowne (przy Kolegiacie Pułtu-skiej). Główną zaś przyczyną pracy sióstr szary-tek w szpitalu wydaje się być fakt odłączeniasiostry Teresy Umińskiej od warszawskiego domuzgromadzenia sióstr szarytek8. Biskup płocki An-drzej Załuski w dokumencie wydanym w dniu25 sierpnia 1727 roku, tak motywuję sprowa-dzenie sióstr szarytek:

Do pasterskiej naszej powinności należy miećpilne staranie i pieczę około ubogich i sieroti chorych, po miasteczkach i wsiach diecezyi na-szej bardzo opuszczonych, a że nie ma kto ich

dojrzeć w chorobach ani córki ich ćwiczyćw pobożności i w robotach właściwych ich sta-nowi – umyśliliśmy założyć i fundować Zgroma-dzenie Sióstr Miłosierdzia na wzór Zgromadze-nia fundowanego przez Wielebnego KsiędzaWincentego a Paulo9. Mając to na uwadze, po-cząwszy od pierwszych dni działalności, szpitalobejmował nie tylko opieką chorych, ale takżestarców oraz sieroty i wszystkich potrzebującychpomocy.

Bardzo mało wiemy o personelu szpitalaw latach 1825-1824. Z tamtego okresu posia-damy jedną interesującą wzmiankę, że chwilipołączenia sióstr szarytek z siostrami w Warsza-wie (10 października 1776 r.) w szpitalu praco-wało 6 sióstr10.

Wiele osób widząc trudne warunki pracyi potrzebę istnienia i rozwoju szpitala swoimidatkami wspomagało siostry szarytki. Przykła-dem może być przekazanie w roku 1788 szpi-talowi przez biskupa płockiego Krzysztofa Szem-beka folwarku w Kacicach oraz wybudowanietam własnym kosztem domu dla chorych.

Szpital w Pułtusku w początkach swojej dzia-łalności przekraczał wszelkie limity przyjmowa-nych pod opiekę osób. Ze względu na brakdanych, trudno jest ustalić ilość sióstr pracują-cych w szpitalu w poszczególnych latach (zob.tab. 1).

Szpital, od początku swej działalności prze-chodził różne trudne sytuacje. Jedną z nichbył wybuch pożaru w Pułtusku w dniu 21 lipca1875 roku, w wyniku którego ucierpiało nie tylkomiasto, ale i szpital. Była to wprost tragiczna

L.p.L.p.L.p.L.p.L.p. RokRokRokRokRok Liczba sióstrLiczba sióstrLiczba sióstrLiczba sióstrLiczba sióstr Liczba chorychLiczba chorychLiczba chorychLiczba chorychLiczba chorych1.

2.

3.

5.4.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

1727

1793

1870

19341936

1939

19431943 (szpital przeniesiony

do Strzegocina)1945

1949

1960

26 września 1980 (zamknię-ci domu)

6

7

4

813

15

6

brak danych

11

9

3

3

brak danych

30, w tym 16 dzieci stałychbrak danych

100100

85

120

200

50

100

brak danych

brak danych11

Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1. Stan liczebny sióstr i chorych szpitala św. Wincentego a Paulo w Pułtusku


sytuacja, zmuszająca siostry do przeniesieniachorych do najmniej spalonego pomieszczenia,jakim była pralnia szpitalna. Od tego momentuaż do wybuchu II wojny światowej niewiele wie-my o pracy sióstr w pułtuskim nowo odbudowa-nym szpitalu. Można przypuszczać, że spełniałyone w pełni swoje powołanie i misje.

Wiadomość o wybuchu II wojny światowejprzyniosła kolejne trudne chwile nie tylko dlaPułtuska, ale także dla sióstr szarytek. Większośćchorych na własne życzenie opuszczało szpital.Pracujący lekarze zostawali powoływani do woj-ska. W wielkiej panice, pułtuszczanie uciekalina drugą stronę Narwi, pozostawiając przy tymswoich chorych, kaleki, starych i rannych w szpi-talu. Tych ostatnich przybywało do szpitala zgodziny na godzinę. Z relacji siostry Ireny Jan-czewskiej oraz Heleny Fabiańskiej dowiaduje-my się, że nie było komu rannych operować.Same siostry, na miarę swoich możliwości, ope-rowały rannych12.

W tak trudnych warunkach siostry pracowałydo maja 1941 roku, momentu, w którym oku-pant zajął cały gmach szpitalny i przeznaczyłgo na wojskowy szpital rezerwowy. Siostry wrazz chorymi zostały przeniesione do budynku daw-nego szpitala zakaźnego, oddalonego ok. 2 kmod centrum miasta, gdzie przebywały 3 miesią-ce.

Po utworzeniu przez Niemców w szpitalu od-działu izolacyjnego zaszła potrzeba pracy tylkotych sióstr, które znały język niemiecki. Sytuacjata spowodowała, że 14 października 1942 rokudo Pułtuska przybyła siostra Stanisława Lorentz(dotychczas pracująca w Ostrołęce). Wkrótce do-łączyła do niej (grudzień 1942 r.) siostra z Chełm-na Ludwika Łożewicz oraz s. Monika Hennig(16 listopad 1943 r.)13.

Po trzech miesiącach pracy w szpitalu zakaź-nym (budynku), siostry powróciły na swoje daw-ne miejsce. Niestety, radość trwała zbyt krótko,bowiem szczęśliwy dzień powrotu stał się jedno-cześnie dniem początku przykrych prześladowańsióstr za ich pochodzenie i katolickie wyzna-nie14. Prześladowanie przybierało różne formy.Wystarczy wspomnieć choćby ograniczanie sio-strom wychodzenia do oddalonego ok. 2 kmkościoła czy też trudności w sprawowaniu Sa-kramentów św. (wejście księdza do szpitala zposługą sakramentalną możliwe było tylko zaspecjalnym pisemnym pozwoleniem odpowied-niego lekarza).

Pracująca wówczas siostra Irena Janczew-ska z przykrością wspomina tamte dni, w którychna każdym kroku Niemcy dawali odczuć,

że jesteśmy Polkami, nie mającymi tu żadnychpraw. Trzeba było się wystrzegać, aby głośnonie mówić po polsku. Poza tym, gdy kto chciałnas odwiedzić, często nie pozwalali i asysto-wali przy rozmowie. Wejście do szpitala byłostrzeżone przez trzech zmieniających się Niem-ców15.

Można przypuszczać, że istniejąca sytuacja,w dużym stopniu przyczyniła się do kradzieżyw kaplicy szpitalnej. Niemcy wykorzystując tenfakt, zamknęli kaplicę i zniszczyli (pocięli) oł-tarz. Siostrom udało się tylko uratować taberna-kulum, portatyl i aparaty kościelne. Przeniosłyje do izdebki siostry służebnej i tam raz na ty-dzień odprawiała się Msza św., a i to tylkodo lipca 1943 roku16.

Panująca sytuacja sprawiła, że w imieniuwszystkich sióstr, s. służebna Maria Burba wniosłaprotest domagając się innego traktowania,za co została wyrzucona ze szpitala (wrzesień1943 r.) mając jedynie godzinę czasu na spa-kowanie swoich rzeczy i opuszczenia Pułtuska.Siostra służebna wyjechała niemiecką sanitarkąnajpierw do Nasielska, a stamtąd pociągiemdo Warszawy. Miejsce s. Burby zajęła s. MonikaHennig17.

We wrześniu 1943 roku kilka sióstr zostałopo raz drugi przeniesionych do szpitala zakaź-nego. Pozostały tylko te, które obsługiwały kuch-nię, pralnię i cywilny oddział niemiecki. Począw-szy zaś od sierpnia 1944 roku rozpoczęła sięakcja grabieży. Niemcy, na oczach sióstr szary-tek i społeczeństwa pułtuskiego wywozili ze szpi-tala wszystko, co się tylko dało: środki opatrun-kowe, bieliznę, lekarstwa, pościel, łózka, mate-race. Demontowano nawet urządzenia rentge-nowskie czy też lampy naświetleniowe. Skrzy-niami skradzione rzeczy przewożone były wa-gonami do Wolsztyna.

Niemcy, chcąc całkowicie zlikwidować pułtu-ski szpital, 9 października 1944 roku dokonalipodpalenia dzielnicy sąsiadującej ze szpitalem,zaś siostrom przekazali nakaz natychmiastowe-go opuszczenia szpitala. Z przyczyn zupełnie zro-zumiałych, siostry nie dostosowały się do naka-zu. Przekazały jedynie wiadomość:

Nie wyjdą, wolą razem z chorymi zginąćw płomieniach. Przecież, jak mówiły, zaufałyPanu Bogu i On ich nie opuści. Rozpoczął sięrozpaczliwy szturm do nieba – relacjonują. Cho-rzy, starcy, ubodzy nie modlili się, ale w głoswołali ratunku z nieba i pomocy. Za kilka chwilwiatr zmienił kierunek i zaczął padać drobniutkideszczyk, który, choć nie zgasił pożaru, ale goznacznie osłabił18.


Ostatecznie Niemcy ustąpili, a 13 listopada,ostatnim transportem (było ich 5: 7 września,15 września, 8 października, 5 listopadai 13 listopada) przewieźli siostry wraz z chorymido pobliskiego Strzegocina. Pomimo prób odłą-czenia sióstr od chorych, pozostały one z chory-mi w Strzegocinie, gdzie w klasztorze ojców ber-nardynów, częściowo już zajętym przez ucieki-nierów urządziły prowizoryczny szpital. Brako-wało wszystkiego: lekarstw, opatrunków a na-wet żywności. Chorzy leżeli na słomie – relacjo-nuje s. Helena Fabiańska19. Na apel miejsco-wego proboszcza, społeczność parafialna po-śpieszyła z pomocą. Dodatkowo, siostry zaczęłyzarabiać wykonując różnorodną pracę, szcze-gólnie pielęgniarską w terenie. Szpital w Strze-gocinie przetrwał do 10 grudnia 1944 roku.

Zbilżający się front spowodował, że już 8 grud-nia rozpoczął się proces wysiedlania mieszkań-ców Strzegocina. Dotyczyło to również szpitala,szczególnie jego całkowitej likwidacji. Niemcypostanowili przewieźć siostry i pozostały perso-nel do obozu pracy, zaś chorych do Płońska.Z narażeniem własnego życia, siostry szarytkipodjęły starania obrony personelu szpitalnegooraz chorych. Uprosiwszy jednego z Niemców(katolika), zostały przeniesione do pobliskiegoŁopacina, oddalonego ok. 20 km. do pomiesz-czenia w kilku domkach, w każdym po jednejizbie lub dwie izby. Ubożuchno tam było jakw stajence betlejemskiej. Izdebki niskie, że wy-soka siostra nie mogła się wyprostować, bo głowąsufitą sięgała, podłogi z gliny20.

Wkrótce podjęta została decyzja całkowitegowywiezienia z Łopacina sióstr i chorych. Rozpo-częta ofensywa temu przeszkodziła. Mieszkańcyopuścili Łopacin a pozostały w nim tylko siostrywraz ze swoimi chorymi. Niemcy uciekając pod-palili Kościół, w którym znajdowała się schowanaprzez siostry żywność. Wszystko więc spłonęło. Stra-ciliśmy wszystko – mówi s. Irena Janczewska –a chorych kilkudziesięciu. Trzeba było prawieżebrać, aby dać im jakieś pożywienie21.

Po wejściu wojsk radzieckich, na następny dzień –18 stycznia 1945 roku siostry rozpoczęły powra-cać do Pułtuska22. Trudno sobie wyobrazić wa-runki, w jakich siostry rozpoczęły pracę. Choćskrajnie ubogie i bez większej nadziei na prze-trwanie, to siostry potrafiły, niekiedy sądzącpo ludzku – cudem przetrwać te chwile.

Ogromną pomoc materialną czerpały z do-chodów majątku w Płocochowie. Kiedy wyda-wało się, że istniejąca trudna sytuacja zostałaopanowana i na miarę podstawowych potrzebzaspokojona, majątek w Płocochowie oraz szpitalśw. Wincentego a Paulo w Pułtusku ostał upań-stwowiony, zaś siostry szarytki w dniu 3 paź-dziernika zostały z nich usunięte.

Zapewne interesujące były dalsze dzieje sióstrszarytek w Pułtusku. Niestety, ze względu na brakmateriałów źródłowych trudno dokonać bliższejjego analizy. Skromne wiadomości tamtego okresumożna odnaleźć w zachowanych materiałach: Kro-nice s. Chodakowskiej (kończy się ona latach czter-dziestych), Kronice Parafii św. Krzyża w Pułtuskuoraz relacjach ustnych, szczególnie ks. kan. Sta-nisława Nowaka (obecnie emeryta), który w tam-tym okresie pełnił posługę kapelana szpitala.Pod wydarzeniami z roku 1980 napisał:

Po przeszło 250 latach pracy na terenie Puł-tuska, głównie w szpitalu, po przeszło 250 la-tach znaczącej obecności w mieście, siostry opu-ściły swoją placówkę23.

W październiku 1980 roku siostry szarytkipożegnały Pułtusk i wyjechały (bezpowrotnie)na inne placówki prowadzone przez to zgro-madzenie. Ze smutkiem wydarzenie to przyjętezostało przez społeczeństwo Pułtuska. We wszyst-kich świątyniach odprawiane były Msze św.i nabożeństwa dziękczynno-pożegnalne sióstrszarytek. Słowa, jakie wówczas padały podob-ne były do przemówienia ks. kan. St. Nowakaw Kościele św. Krzyża:

Piękna historia pracy, modlitwy i poświęce-nia skończyła się! […]. Społeczeństwo przeżywawieli żal24.

PrzypisyPrzypisyPrzypisyPrzypisyPrzypisy

1 A. Gretkowski, Dobroczynno-społeczna działalność Zgromadze-nia Sióstr oraz Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia św. Wincentegoa Paulo na terenie diecezji płockiej w latach 1727-2000,Wyd. Naukowe NOVUM, Płock 2002, s. 16 oraz Tenże, Dłoniepełne dobra. Charytatywno-społeczna działalność zgromadzeńzakonnych na terenie diecezji płockiej w I połowie XX wieku,Wyd. Naukowe NOVUM, Płock 2002, s. 17-20.

2 Założone przez św. Wincentego a Paulo (1633 rok – początki

działalności Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia). W dniu 18 stycz-nia 1655 roku, zgromadzenie sióstr szarytek zostało zatwier-dzone przez abpa Paryża, kard. Jeana Paula de Retza, zaś6 czerwca 1668 roku uzyskało pełną aprobatę Ojca św. Kle-mensa IX; zob. J. Jachimczak J., Święty Wincenty a Paulo w po-sługiwaniu ubogim dzisiaj, Warszawa 2001, s. 53-54; 70-82oraz Wielka Ilustrowana Encyklopedja Powszechna, t. XVIII,red. Victor-Żyżmory, Kraków: Gutenberga, 1932, s. 144.


HOSPITAL MINISTRY OF THE SISTERS OF CHARITYIN PULTUSK IN 1727-1980

SummarySummarySummarySummarySummary

In the history of the Diocese of Plock, the valuable hospital ministry of the Sisters of Charityis easily noticeable. In the „Notatki Płockie” [„Płock Notices”] of 2005, No. 2/203, I presentedtheir activities at the St. Trinity hospital in Plock. This was not the only hospital where the sistersworked, their activities should be noted at the St. Vincent de Paul hospital in Pultusk, SzczucinMazowiecki, the St. Stanislaus Kostka Hospital in Przasnysz and the St. Adalbert Hospitalin Mlawa. All the units exemplify a variety of forms and methods of the hospital ministryof the Sisters of Charity.

3 A. Jurczyk, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentegoa Paulo Sług Ubogich. Prowincja Warszawska, Lublin 2009, s. 9.

4 A. Gretkowski, Dobroczynno-społeczna działalność…, dz. cyt.,s. 58-75.

5 W chwili obecnej Szczuczyn Mazowiecki należy do diecezji łomżyń-skiej. Nie będzie więc on stanowił przedmiotu głębszych analiz.

6 A. Jurczak, Działalność Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulona terenie diecezji płockiej, Archiwum Sióstr Miłosierdzia w War-szawie (1966 r.), teczka nr 12, s. 13.

7 E. Chodakowska, Kronika, Archiwum Sióstr Miłosierdzia w War-szawie, s. 326.

8 A. Gretkowski, Dobroczynno-społeczna działalność…, s. 77-78.9 Za: E. Chodakowska, Kronika…, dz. cyt., s. 326 oraz Akta Domu

w Pułtusku, Archiwum Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia w War-szawie (ASMW).

10 Akta Domu w Pułtusku, ASMW.11 Relacje sióstr: Marii Burby, Heleny Fabiańskiej i Ireny Janczew-

skiej, ASMW; Książka zmian sióstr 1929-1950, ASMW, t. I,k. 188; Kwestionariusz ankiety za lata 1939-1964, ASMW,s. 41; Różnorodne materiały statystyczne, ASMW, s. 171; Wizy-tacje regularne domów, ASMW, t. V, s. 68-72; A. Jurczak, Dzia-łalność Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo na tereniediecezji płockiej, mps, teczka 12, nr 547, ASMW.

12 Relacje sióstr: Marii Burby, Heleny Fabiańskiej i Ireny Janczew-skiej…, dz. cyt.

13 Książka zmian sióstr 1929-1950…, dz. cyt. oraz Relacje sióstr:Heleny Fabiańskiej, Ireny Janczewskiej…, dz. cyt.

14 A. Jurczak, Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentegoa Paulo…, dz. cyt., s. 44.

15 Relacja siostry Ireny Janczewskiej…, dz. cyt.16 Tamże.17 A. Gretkowski, Dobroczynno-społeczna działalność…, dz. cyt.,

s. 86.18 Relacja s. Ireny Janczewskiej…, dz. cyt.19 Relacja s. Heleny Fabiańskiej…, dz. cyt.20 Relacja s. Ireny Janczewskiej…, dz. cyt.21 Tamże.22 Relacja sióstr Marii Burby i Heleny Fabiańskiej…, dz. cyt. oraz

Akta Domu w Pułtusku, poz. 22a i Kwestionariusz ankiety za lata1939-1964, ASMW.

23 St. Nowak, Kronika Parafii św. Krzyża w Pułtusku, rkp, t. II, s. 50.24 Tamże.


REINER HASELOFF

Z WITTENBERGI DO FROMBORKAI Z POWROTEM: RETYK I KOPERNIK


W grudniu 2013 miałem wielki zaszczyt i przyjemność odwiedzić na zaproszenie mojego kole-gi, pana marszałka Adama Struzika, Towarzystwo Naukowe Płockie. Wśród innych skarbówz bogatej biblioteki przedstawione zostało również jedno z niewielu zachowanych pierwszychwydań drukiem „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach sfer niebieskich) MikołajaKopernika z 1543 roku. Znaczny udział w tym, że w ogóle mogło dojść do publikacji tej książkimiał Jerzy Joachim Retyk. Jestem z nim związany w sposób szczególny – nie tylko dlatego, żeoboje mamy doświadczenie naukowe. W miejscu, gdzie dawniej stał dom, w którym Retyk miesz-kał podczas swojego pobytu w Wittenberdze, mieszkam już od 25 lat z moją rodziną. To wystar-czający powód, aby przyjrzeć się bliżej działalności Retyka, na którego cześć umieszczona zostałana moim domu tablica pamiątkowa.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: „De revolutionibus orbium coelestium”, Mikołaj Kopernik, Jerze Joachim Retyk,Wittenberga, Frombork

Astronomia odgrywała znaczącą rolę wśródeuropejskich uczonych XV i XVI wieku. Pionie-rem ery nowożytnej stał się również Jerzy Jo-achim Retyk, pierwszy kopernikanin. Jego na-zwisko przeplata się jak motyw przewodni przezokres wczesnej działalności Mikołaja Kopernika.Wittenberga, wówczas siedziba książąt, dziś le-żąca w Saksonii-Anhalt, jednym z regionów part-nerskich województwa mazowieckiego, odegraław życiu tego uczonego ważną rolę. Związki tesą niestety mało znane. Dlatego też 500. rocz-nica urodzin jest dobrą okazją, aby zwrócić uwa-gę na tego uczonego, jego życie i historię jegodziałalności.

Retyk urodził się jako Georg Joachim Iserinw Feldkirch (Vorarlberg) w 1514 roku. Jego oj-ciec, bibliofil, Georg Iserin, był miejskim medy-kiem, którego pasja do nauk przyprawiła o zgu-bę. Został on bowiem uznany winnym uprawia-nia czarów i stracony. O ojcu szybko zaczęłykrążyć plotki i legendy. Według niektórych prze-kazów był on wzorem sławnego, dążącegodo wszechwiedzy doktora Fausta. Całe życie jegosyna było również przepełnione faustowską chę-cią poznawczą.

Jego syn Georg Joachim studiował najpierwmatematykę w Zurychu, zanim w 1532 rokuna zalecenie miejskiego fizyka z Feldkirch, Achil-lesa Pirmina Gassera rozpoczął studia na Uni-wersytecie w Wittenberdze. To prawdopodob-nie w Wittenberdze przybrał też humanistycznypseudonim „Retyk” od rzymskiej prowincji Recja,

w której się urodził, a do której należał obszarVorarlberg. Mała Wittenberga stała się w krót-kim czasie centrum nauki. Na uniwersytecie wy-kładali między innymi Martin Luter i Filip Me-lanchton. Tu Retyk kontynuował studia matema-tyczne, a także ukończył astronomię. Jego naj-ważniejszym nauczycielem był Johannes Volmar,kierujący utworzoną w 1525 roku katedrą ma-tematyki wyższej.

Już podczas studiów Retyk należał do kręgubliskich przyjaciół Filipa Melanchtona. Dziękijego staraniom Retyk został w 1536 roku mia-nowany profesorem „Mathematum inferiorum”.Profesor miał w tym czasie rozległe obowiązki:dwa semestry trwały ponad pół roku, a pomię-dzy nimi był tylko krótki czas bez wykładów.W swoim przemówieniu inauguracyjnym Retykpowiedział o sobie: „Znajduje on upodobaniew cichym zajmowaniu się naukami, które wiel-bią to, co ukryte, i nie zbierają oklaskówod tłumu”. Zdanie to odzwierciedla jego życiejako uczonego i jego przekonania naukowe.W Wittenberdze Retyk w roku 1538 uzyskał rów-nież wiedzę o nowej teorii stworzonej przez pew-nego kanonika w odległym Fromborku, jeszczeniepublikowanej, lecz znanej i dyskutowanej jużw kręgach naukowych.

Tak rozpoczął się fascynujący rozdział w hi-storii nauki w Wittenberdze. Retyk pragnął bo-wiem dowiedzieć się więcej o niejakim Koperni-ku i jego nowej wizji świata. „Kiedy usłyszałemo sławie Pana Mikołaja Kopernika na dalekiej


północy, wiedziałem, że… nie poprzestanę, do-póty przez jego naukę nie dowiem się równieżczegoś nowego. Mogę powiedzieć, że nie żałujęani nakładów finansowych, ani długiej podróży,ani innych trudności”, pisał Retyk w 1542 rokudo przewodniczącego rady miejskiej w Feldkirch.

Były rektor Uniwersytetu, Melanchton, udzie-lił Retykowi jednego semestru urlopu, pozosta-wiając jego stanowisko nieobsadzone, i prze-kazał mu kilka listów polecających. Retyk chciałsię najpierw spotkać z uczonymi w Norymber-dze, Ingolstadt i Tybindze, ośrodkach badańastronomicznych w Niemczech i porozmawiaćz nimi o nowej teorii. To, czego Retyk dowie-dział się podczas swojej studyjnej podróży,utwierdziło go w jego determinacji, aby osobi-ście poznać sławnego, lecz zarazem kontrower-syjnego astronoma z Fromborka. Z semestruurlopu zrobiło się ostatecznie sześć, z którychprawdopodobnie tylko trzy zostały oficjalnie za-twierdzone.

Prawdopodobnie w maju 1539 roku Retykdotarł do Fromborka, gdzie ten młody profesorz Wittenbergi został serdecznie przyjęty przez66-letniego uczonego. Retyk przebywał u Ko-pernika we Fromborku dwa lata. Miał stać sięjego jedynym uczniem. Przy pożegnaniu, jakwspominał Retyk w swojej przedmowie dedyko-wanej cesarzowi Ferdynandowi I, Kopernik na-kazał mu dokończyć to „czego on sam, ze wzglę-du na swój wiek i nieuchronność końca, nie mógłjuż dopełnić”. Retyk przekonał astronoma, abyten opublikował swoje dzieło. I tak, świat zawdzię-cza Retykowi znajomość heliocentrycznej wizjiświata. Ogłosił tę myśl publicznie. W 1540 roku,u Franza Rhode w Gdańsku, ukazało się „Nar-ratio Prima” („Pierwsze sprawozdanie”) w for-mie listu otwartego do Johannesa Schönera sta-nowiące pierwsze drukowane wydanie teorii Ko-pernika. Zainteresowanie dziełem – które wkrótcemusiało zostać wznowione – zachęciło z koleiKopernika do opublikowania jego dzieła głów-nego.

W październiku 1541 roku Retyk powróciłdo Wittenbergi, gdzie przez siedem miesięcypełnił funkcję dziekana Wydziału Sztuki. Prowa-dził dwa wykłady o Ptolemeuszu i Afraganusie.Nie wiadomo, czy w tym kontekście wspominało teorii Kopernika. Wiele przemawia jednakza tym, że Retyk chciał wydrukować główne dziełoKopernika w Wittenberdze. Nie udało się to jed-nak przede wszystkim ze względu na opórMelanchtona. Teoria Kopernika spotkała się z nie-zrozumieniem, odrzuceniem, a czasami nawet ostrądrwiną ze strony wittenberskich reformatorów.

Luter, będący całkowicie pod wpływem średnio-wiecznego światopoglądu, nazywał Kopernika„błaznem, który chce mi wywrócić do góry no-gami całą sztukę astronomii”. A dogmatyczniewyjaśniał: „Ale Pismo Święte mówi nam, że Jo-zue nakazał zatrzymać się słońcu, a nie ziemi”.

Retyk nie podzielał tego stanowiska. Naukapowinna iść własną drogą. „Czym są bowiem –jego zdaniem – wszystkie dobre i piękne czynybez prawdy? A gdzie można znaleźć prawdę,gdy brakuje dążenia za naukami i sztukami, gdysię je zakazuje, przeinacza i obraca w zło?” Jesz-cze w Wittenberdze opublikował w 1542 roku,za zgodą Kopernika, niewielki fragment „De re-volutionibus orbium coelestium”, tzw. Trygono-metrię. Ten osobny druk zatytułowany „De late-ribus i angulis triangulorum” był literalnie zgod-ny z dwoma ostatnimi rozdziałami pierwszej księ-gi dzieła głównego, podczas gdy dodanew dwóch miejscach tablice sinusów znacznie sięod siebie różniły. Może miał on nadzieję, żew ten sposób pozyska jednak przychylność Me-lanchtona, jeśli chodzi o wydrukowanie dzieła.Jednak na próżno. Retyk powinien wnieść wię-cej sokratycznej mądrości w swój sposób myśle-nia, pisał Melanchton do przyjaciela. Tak czyinaczej, dawny promotor Retyka uważał Koper-nika za szarlatana. Nawet w kwestii nauk przy-rodniczych naukę należy sprowadzać do boskiejmanifestacji, wszędzie tam, gdzie może się prze-jawiać, argumentował Melanchton.

Wreszcie Retyk zlecił druk dzieła w Norym-berdze u Johanna Petreiusa, najlepszego no-rymberskiego drukarza. Bez zaangażowaniai wsparcia młodego profesora z Wittenbergi dziełoKopernika „De revolutionibus orbium coelestium”ukazałoby się znacznie później, z pewnością nieza życia autora, lub, czego nie można wyklu-czyć a priori, pozostałoby nieznane. Dzisiaj OpusMagnum Mikołaja Kopernika jest uważaneza jedno z najważniejszych wydarzeń w historiinauki. Jego ukazanie się było epokowym wy-darzeniem. Wraz z jego publikacją rozpoczęłasię nowa era i nowa wizja świata zaczęła stop-niowo zajmować miejsce starej.

W roku 1542 Retyk opuścił Wittenbergęi przyjął posadę na Uniwersytecie w Lipsku.Tutaj wpisał się w poczet studentów uczelni jako„Georgius de Joachimus de Porris alias RetykMagister z Wittenbergi”. W Lipsku Retyk wydałmiędzy innymi w roku 1549 ponownie „Elemen-ty” Euklidesa, a rok później opublikował „Ephe-meris ex fundamentis Copernici”. Przede wszyst-kim jednak, w swoim dziele „Canon DoctrinaeTriangulorum” (1551) stworzył pierwsze tabele


trygonometryczne wszystkich sześciu funkcji try-gonometrycznych, które po raz pierwszy zostałydodatkowo zdefiniowane na bokach trójkątówprostokątnych. Był to matematyczny krok milo-wy, który stanowił solidną podstawę rachunkowądo obliczeń przyszłych astronomów. Samo tojuż tłumaczy jego późniejszą sławę jako jedne-go z największych matematyków i astronomówswoich czasów.

Retyk zmarł 4 grudnia 1574, w Barbórkę, za-pomniany i niezauważony przez społecznośćnaukową. Zapowiedziany przez niego komen-tarz do dzieła Kopernika miał się nigdy nie po-jawić. Nie istnieje żaden jego portret (jeśli cho-dzi o Kopernika, to istnieje co najmniej jednarekonstrukcja jego twarzy). Nie wiemy zatem,jak ten wielki rewolucjonista, badacz i heroldKopernika wyglądał. Możemy jednak z całąpewnością powiedzieć, że Jerzy Joachim Retykbył jednym z wielkich naukowców i stymulato-rów intelektualnych swojego czasu. W historiinaukowej zmiany paradygmatów Retyk jest cen-tralną postacią. Jego znaczenie można sprowa-dzić do prostej formuły – bez Retyka nie byłoby

przewrotu kopernikańskiego! Bez jego zaanga-żowania, zmiana paradygmatu z geocentrycz-nej na heliocentryczną wizję świata prawdopo-dobnie długo kazałaby na siebie czekać, a głów-ne dzieło Mikołaja Kopernika być może nigdynie zostałoby opublikowane.

Również dzięki wsparciu wybitnego uczone-go z Wittenbergi już w połowie XVI wieku do-szło do rewolucji w naukowej wizji świata. W jejwyniku miało stopniowo dojść do rozwinięciasię nowego zrozumienia w naukach humani-stycznych. To nie poznanie dostosowuje się doprzedmiotu, lecz przedmiot do poznania, takKant, dobre dwa stulecia po Koperniku, nazwałjego kopernikański przewrót. A Zygmunt Freudw 1917 roku zaliczył odkrycie Kopernika do trzechciosów zadanych człowiekowi. Czy Freud kiedy-kolwiek dowiedziałby się o Koperniku, gdyby niepoświęcenie i wytrwałość młodego profesoraz Wittenbergi? Historia nie pyta w trybie przy-puszczającym. To jednak nie powinno nas po-wstrzymywać przed rozważaniem możliwychalternatyw.

FROM WITTENBERG TO FROMBORK AND BACK: RHAETIAN AND KOPERNIK


In December 2013, I was honored and had the pleasure to visit the Plock Scientific Societyat the invitation of my colleague, Mr. Marshal Adam Struzik. The many treasures presented to mefrom the rich library included one of the few surviving first printed editions of the „De revolutioni-bus Orbium Coelestium” (On the Revolutions of the Heavenly Spheres) by Nicolaus Copernicus1543. Jerzy Joachim Rheticus played a significant part in the publication of the book. I am boundwith him in a special way - not only due to our research experience. My family and I have livedfor 25 years in the place where once stood the house in which Rheticus lived during his stayin Wittenberg. It is a sufficient reason for me to take a closer look at the activities of Rheticus,in whose honor a memorial plaque was placed at my house.


BARBARA KONARSKA-PABINIAK

SEWERYNA DUCHIŃSKA– LITERATKA I PATRIOTKA


Bohaterka artykułu była aktywną działaczką na polu kultury, poetką, pisarką, tłumaczką, żyjącąw latach 1816-1905. Pierwszym jej mężem był Aleksander Tomasz Pruszak, właściciel m.in.Śleszyna i Żychlina, drugim Franciszek Duchiński, historyk, etnograf. Zaangażowana w tajnądziałalność podczas powstania styczniowego, zmuszona była na emigrację do Francji. Pisałaprzeważnie wierszem gawędy, obrazki, libretta. Tłumaczyła z języka francuskiego, hiszpańskiegoi włoskiego. W swych pracach podejmowała wiele problemów społecznych. Bardzo popularnaza życia, dziś niemal zapomniana.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Seweryna Duchińska, Śleszyn, Żychlin, Warszawa, Paryż, literatura, emigracja

Mija właśnie 110 lat od śmierci jednej z cie-kawszych i zasłużonych kobiet XIX wieku parają-cych się piórem, pochodzącej z tzw. StaregoMazowsza – Seweryny Duchińskiej 1. voto Prusza-kowej1.

Ta znana i aktywna na polu literackim poetka,publicystka, tłumaczka urodziła się w 1816 rokuw Koszajcach k. Brwinowa pod Sochaczewem2.Była córką Józefa Żochowskiego h. Brodzic, za-możnego ziemianina i Marii Trzcińskiej. BabkaŻochowska była skoligacona z Kraszewskimi.Rodzice posiadali dobra sąsiadujące z Czubinemnależącym do ziemiańskiej, znaczącej rodziny Pru-szaków. Dwór w Czubinie kupiony przez Antonie-go Pruszaka należał do Pruszaków w latach1816-18213. Imię otrzymała na pamiątkę swegodziadka Seweryna Trzcińskiego, właściciela dóbrSklęczki k. Kutna i bohaterskiego konfederata bar-skiego5. Po wczesnej śmierci ojca wychowywa-ła się pod opieką matki, swego wuja Fran-ciszka Trzcińskiego i Feliksa Żochowskiego5.W 1832 roku w wieku 16 lat poślubiła TomaszaAleksandra Pruszaka, syna Aleksandra Pawła Pru-szaka (1777-1847), właściciela m.in. Żychlina,Sannik, Śleszyna oraz pałacu w Warszawieprzy ulicy Marszałkowskiej, prezesa Komitetu Cen-tralnego w Warszawie przy Radzie Najwyższej Tym-czasowej (1813) oraz członka Komitetu Umorze-nia Długu Krajowego w Królestwie Polskim.

Pruszakowie brali czynny udział w powstaniulistopadowym. Antoni Pruszak w dniu 9 grudnia1830 roku otrzymał nominację na ppłkownikai dowódcę szwadronu w Pułku 1. Mazurów, for-mującym się w Łęczycy. W lutym 1831 rokuuczestniczył w bitwie pod Białołęką, a w lipcu

tego roku został mianowany prezesem Nad-zwyczajnego Sądu Wojennego w Warszawie.Udział w powstaniu brali też jego synowieTomasz Aleksander oraz Jan. Natomiast To-masz Pruszak, późniejszy mąż Seweryny, wal-czył w 27. Pułku Strzelców Konnych, m.in.w bitwach pod Grochowem, Wawrem i Ostrołęką.

Seweryna Duchińska, reprodukcja ze zbiorów Jana B. Nycka


W dniu 3 kwietnia 1831 roku został mianowanyporucznikiem i adiutantem polowym przy swo-im wuju, gen. Ambrożym baronie Skarzyńskim.Za zasługi dla powstania 15 kwietnia otrzymałZłoty Krzyż Virtuti Militari. Po powstaniu dobraPruszaków zostały obłożone przez Rosjan sekwe-strem6.

Ślub Seweryny Żochowskiej z Tomaszem Alek-sandrem przypuszczalnie odbył się w kościelew Brwinowie, a wesele w Koszajcu. Sewerynabyła absolwentką pensji Zuzanny Wilczyńskiejw Warszawie. Uczyła się razem z Narcyzą Żmi-chowską (1819-1876), późniejszą prekursorkąfeminizmu w Polsce i Ludwiką Linde (1829-1847),prawdopodobnie córką Samuela Bogumiła Lin-de, autora Słownika języka polskiego.

Tomasz Aleksander i Seweryna początkowozamieszkali w Warszawie przy ulicy Podwale.Utrzymywali wówczas żywy kontakt z Jędrzeje-wiczami – Ludwiką, siostrą Fryderyka Chopinai Józefem Kalasantym. Około 1834 roku Pru-szakowie przenieśli się do Śleszyna niedalekoŻychlina. Dobra Śleszyn Tomasz Aleksander Pru-szak nabył w 1832 roku. Dwór, istniejącydo dziś, zbudowany został w latach 1833-1834według projektu Adama Idźkowskiego7. Jest topóźnoklasycystyczny parterowy, murowany, roz-łożysty budynek uważany za jeden z najpięk-niejszych dworów polskich8. Puszakowie mielisześcioro dzieci: Jadwigę Marię Aleksandrę, Ga-brielę Józefę Aleksandrę Mariannę, Anielę Pul-cherię Aleksandrę, Feliksa Aleksandra Piotrai dwóch kolejnych Janów zmarłych w wieku dzie-cięcym9. Jako żona właściciela miasta Żychlinazwiązała się ściśle z regionem kutnowskim, gdziemieszkała. Wcześniej w dzieciństwie wychowy-wała się w podkutnowskich Sklęczkach. W Śle-szynie czas dzieliła między wykonywanie zajęćdomowych, a lekturą najnowszych dzieł auto-rów polskich i europejskich. Z czasem życie

na wsi wraz z mężem i dziećmi młodej paniPruszakowej przestało odpowiadać, nie mieści-ła się w ciasnych ramach mentalności i sposobużycia sąsiadów – okolicznych ziemian.

W 1847 roku, po śmierci teścia AleksandraPawła Pruszaka, podjęła decyzję o separacjii przeniosła się do Warszawy. Początkowo za-mieszkała w oficynie hr. Zamoyskich przy ulicySenatorskiej, następnie przeprowadziła siędo pałacu Andrzeja hr. Zamoyskiego przy ulicyNowy Świat10. To z tego pałacu po nieudanymzamachu na namiestnika Królestwa Polskiegogen. Fiodora hr. Berga dokonanym 19 wrze-śnia 1863 roku, w ramach odwetu zamieszka-łych tam mężczyzn aresztowano, a należącedo mieszkańców ruchomości wyrzucono przezokno i spalono, w tym buchholtzowski fortepianFryderyka Chopina. Prawdopodobnie wtedyzniszczono też mieszkanie Seweryny Pruszako-wej, przede wszystkim bogatą bibliotekę i byćmoże rodzinne pamiątki11.

Na decyzję wyjazdu do Warszawy prawdo-podobnie miał wpływ Cyprian Walewski (1820--1872), historyk literatury, bibliofil i kolekcjonerksiążek, którego poznała „u wód”12, mąż Karo-liny z Nakwaskich (1798-1875, autorki powie-ści dla dzieci i dorosłych, m.in. Dworu wiejskie-go, wszechstronnego poradnika dla kobiet.Z jego sugestii postanowiła poświęcić się pracyliterackiej. Rok później zaczęła prowadzić wie-lostronną działalność m.in. w Związku Patrio-tycznym Dobroczynności z Izabellą oraz LudwikąChopinównami13. Przyjmowała u siebie światliteracko-muzyczny. W karnawale zwykleod 8 stycznia organizowała w swoim saloniespotkania, które były liczne i kończyły się „tań-cami trwającymi do północy”. Julian Bartosze-wicz zapamiętał, że Pruszakowa „nie miałafigury”, ale „żywe spojrzenie”, była „kochliwa”,lubiła „taniec i poezję”14. W jej salonie bywali

Dwór w Śleszynie, foto współczesne Artur Andziak


literaci, artyści, naukowcy, wysocy urzędnicy,m.in.: Julian Bartoszewicz, Hieronim Ciemie-niewski, Franciszek Salezy Dmochowski, LudwikJenike, Oskar Kolberg, Teofil Aleksander Lenar-towicz, Fryderyk Henryk Lewestam, WładysławaRogozińska, Wacław Szymanowski, AleksanderTyszyński, Karol Witte, Włodzimierz Wolski15.Bywali też ziemianie: Pintowscy, Skarzyńscy, Za-borowscy, Dąbrowscy. Paulina Wilkońska (1815--1875), powieściopisarka, pamiętnikarka w swo-ich wspomnieniach napisała, że Seweryna Pru-szakowa była „pełna życia, inteligentna, uprzej-ma, umiała szczególniej ożywić zebrania swoje.Zamiłowana w piśmiennictwie i w pracy literac-kiej, jako też i w muzyce, gromadziła wokołosiebie pierwsze na tym polu talenta”16.

Pierwsze dwa utwory ogłosiła w 1847 rokuw „Albumie Literackim”, wydawanym przezKazimierza W. Wójcickiego (1807-1879), lite-rata i wydawcy, który żywo zainteresował się jejtwórczością. To on był tym, który „oszlifował jejsamorodny talent”17. Te początkowe wprawkiliterackie nisko ocenił krytyk Karol Witte, który– jak sama po latach napisała, „radził mi, bymrzuciła pióro, gdyż go utrzymać nie zdołam”18.Ten sąd potwierdził również Józef Ignacy Kra-szewski w listach z Żytomierza drukowanychw Warszawie. Wtedy więc, w ramach samokształ-cenia, zaczęła studiować pisarzy Zygmuntow-skich czasów i „temu to zawdzięcza ów językprawdziwie polski i styl pełen życia i barwy sta-ropolskiej, które tak mocno powlekają jej po-wieści poetyczne” – jak pisał Samuel Orgelbrandw swojej Encyklopedii19. W 1848 roku opubli-kowała dwa opowiadania Ojciec Salezy i Fan-tazja, a w następnym roku powieść pt. Dwie sio-stry. W 1853 roku ogłosiła w „Bibliotece War-szawskiej” wiersze pt. Pogrzeb kmiotka i inne.Kolejne utwory z lat 1853-1857 to: Powieścinaszych czasów – cztery tomy, Gawędy i po-wieści – dwa tomy, Powieści poetyczne – czterytomy, Obrazki dramatyczne. Dokonała przekła-du dzieła Fryderyka Ozanama, francuskiegohistoryka i filozofa, profesora obcych literaturw Sorbonie o poezji włoskiej. Po śmierci przyja-ciółki Ludwiki Jędrzejewiczowej 29 październi-ka 1855 roku dla uczczenia jej pamięci napisa-ła wiersz, który opublikowała 8 listopada w „Ga-zecie Codziennej” pt. Wiersz ku czci Ludwikiz Chopinów Jędrzejewiczowej20. W tym samymroku wydała pierwszą biograficzną powieść po-etycką zatytułowaną Elżbieta Drużbacka, poświę-coną literatce, autorce głównie poematów epic-kich o treści romansowej, żyjącej w latach 1698--1765. Joachim Lelewel (1786-1861), polski

historyk, zachwycił się tym utworem, piszącpo jego wydaniu: „Urok wiersza mię przejął sło-dyczą i napoił, w strapieniach żywota pociechąsię stał…”21. Wówczas też dokonała przekładudwóch tomów dzieła Fryderyka Gustawa Eich-hoffa pt. Obraz literatury średniowiecznych lu-dów, a mianowicie Słowian i Niemców, wyda-nego w Warszawie w 1856 roku. Z angielskie-go przetłumaczyła w 1859 roku niezwykle po-pularną powieść angielskiej pisarki Marii SusannCummins pt. Latarnik z Bostonu (w oryginaleTajemnica Gerty).

W dniu 25 sierpnia 1856 roku zmarł w wieku50 lat Tomasz Aleksander Pruszak we dworzew Budzyniu, należącym do dóbr Żychlin. W Bu-dzyniu Pruszak zbudował około 1832 roku Cu-krownię „Budzyń-Pruszak”, w 1853 roku prze-kształconą w cukrownię i rafinerię „Walenty-nów”22. Pochowany został w grobach rodzin-nych w Żychlinie. Po jego śmierci miasto i dobraŻychlin stały się własnością Seweryny Pruszako-wej, które podzieliła pomiędzy sukcesorów23.

Sytuacja rodzinna nie zmieniła zainteresowańpani Seweryny. W latach 1856-1863 wydawałana wzór Klementyny z Tańskich Hoffmanowej(1798-1845) pionierskie pismo dla dzieci. „Roz-rywki dla Młodocianego Wieku”, które w cało-ści obejmowało 15 tomów. Duchińska w więk-szości sama zasilała pismo swoimi utworami.Przykładem jest korespondencja z podróżydo Krakowa. Zwiedzając Wawel, napisała m.in.relację pobudzającą dziecięcą wyobraźnię:

„Wspaniale wygląda ów trzypiętrowy rządkrużganków wspartych na kolumnach okrąża-jących wkoło wielki czworoboczny dziedziniec,któremi wchodzono w królewskie komnaty;na tych krużgankach zasiadali królowie otocze-ni wspaniałym orszakiem panów koronnychi królowe w gronie matron i dziewic, podczasgdy młode rycerstwo w zbrojach i przyłbicachna głowie, wyprawiało na dziedzińcu zamko-wym zręczne turnieje, i gonitwy, zaprawiającw nich młodzieńcze ramię do walki z nieprzyja-cielem. Nie można było zwiedzać komnat zam-kowych, które obecnie odnawiają na koszary,musiałyśmy więc poprzestać na obejrzeniu stro-ny zewnętrznej murów, dźwignionych ręką Ka-zimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły i sta-rego Zygmunta”24. Ogłosiła też powieści poetyc-kie Sebastian Klonowic i Dwie gwiazdy, a takżenajwcześniejsze w polskiej literaturze tłumacze-nie dzieła M.J. Boldenyi‘ego pt. Dzieje Węgierpod względem historycznym, artystycznym, lite-rackim i społecznym (Warszawa 1863 r.). W stycz-niu 1863 roku w operze warszawskiej odbyło


się prawykonanie opery w trzech aktach Mon-bar, czyli Flibustierowie Jana Feliksa Dobrzyń-skiego (1807-1867), do której libretto napisaliSeweryna z Żochowskich Pruszakowa i LudwikPaprocki. Bohaterami utworu są piraci różnychnarodowości grasujący po morzach AmerykiŚrodkowej. Opera wykonywana była wcześniejwe fragmentach (uwertura i duet głównych bo-haterów) w Poznaniu, Berlinie i Dreźnie. Dobrzyń-ski bezskutecznie zabiegał o jej przedstawieniew całości. Stało się to tuż przed wybuchem po-wstania styczniowego, ale wkrótce spadła z afi-sza, by powrócić na scenę dopiero po blisko150 latach w 2010 roku.

Postawa patriotyczna Seweryny Pruszakowejzaznaczyła się wyraźnie w czasie powstania stycz-niowego. Literatka zaangażowała się w organi-zowanie tajnej pomocy dla rodzin powstańców.Była przewodniczącą tajnego stowarzyszeniagrup kobiecych, tzw. piątek, które powstałow 1863 roku i objęło swoim zasięgiem terenKrólestwa Polskiego oraz zaboru pruskiego.Seweryna kierowała „piątką” warszawską, któ-ra była równocześnie Główną Radą Opiekuńcząpodlegającą Rządowi Narodowemu. Ochotniczkiz „piątek” wykonywały przeróżne zadaniana rzecz powstania, zbierały podatek narodo-wy i opiekowały się rodzinami rannych i pole-głych powstańców25.

Powstanie ostatecznie upadło w końcu1864 roku. Wobec powstańców i ludzi z nimiwspółpracujących wydawano liczne wyrokiśmierci, więzienia lub zsyłki na katorgę. Sewe-ryna Pruszakowa na polecenie Rządu Narodo-wego, by uchronić się przed aresztowaniem,opuściła w listopadzie 1863 roku kraj i udałasię do Paryża. Prawdopodobnie pomógł jej zięćFeliks Higersberger ze Skrzan k. Gostyninadotrzeć w przebraniu służącej do granicy Króle-stwa Polskiego26.

W Paryżu „załamana, trawiona niepokojemi tęsknotą” zamieszkała przy ulicy Arcade, obokinnej rodziny polskiej, która co wieczór groma-dziła u siebie grono ziomków mieszkającychw Paryżu. Kontakt z Polonią francuską nie na-pawał ją optymizmem. Pisała: „Smutnoż byłopatrzeć na tę garstkę, niedawno pełną życiai nadziei, dziś wytrąconą z gniazda: ten upadana nogę, tamten nosi rękę na chustce, inni wy-bladli od krwi wytoczonej, wszyscy niepewni ju-tra, dręczeni tęsknotą za krajem”27.

We Francji wdowa po Tomaszu AleksandrzePruszaku poślubiła 26 listopada 1864 rokuFranciszka Duchińskiego (1817-1893), urodzo-nego na Ukrainie kontrowersyjnego etnografa,

historyka, publicystę, od 1846 roku także poli-tycznego działacza emigracyjnego. Był on twórcąteorii o niesłowiańskim pochodzeniu Rosjan, ak-tywnym przeciwnikiem teorii panslawistycznej.Zanim poznała swego przyszłego męża, cho-dziła na jego odczyty oraz z dużym zaintereso-waniem i fascynacją czytała jego prace docie-rające do Paryża. Kościół, w którym odbywałasię ceremonia ślubna Duchińskich, przyozdobio-ny był „w polskie herby i trofea”. Ślubu udzielało. Aleksander Jałowiecki, a świadkami byliposeł białostocki Jan Joachim Karwowski (1798--1870) i znany rytownik Antoni Oleszczyński(1806-1889). Po ślubie nowożeńcy zamieszkaliw domu przy ulicy de l,Ouest (d,Assas). W związ-ku z wybuchem wojny francusko-pruskiej Duchiń-scy opuścili Francję i w latach 1870-1876 prze-bywali w Wiedniu, Zurychu, Karlsbadzie i Dreź-nie. Na ten okres przypadała choroba synai śmierć córki.

W Szwajcarii Seweryna obchodziła 13 lipca1872 roku jubileusz pracy pisarskiej, zorganizo-wany z inicjatywy jej męża i młodzieży polskiejw Zurychu. Uroczystość odbywała się w jednejz sal Muzeum Narodowego Polskiego w Rap-perswilu założonego przez Władysława hr. Pla-tera (1806-1889), ozdobionej w chorągwiei godła. Otwarcia dokonał i przemowę wygło-sił hr. Plater, a także dr Curti, prezes Rady Miej-skiej Rapperswilu, który Duchińską nazwał„księżną z Bożej łaski”. Towarzystwo Histo-ryczno-Literackie przysłało z Paryża Atlas Polskigen. Wojciecha Chrzanowskiego z podpisamiwszystkich członków. Z różnych stron Polski nad-syłano adresy gratulacyjne. Z Warszawy np. przy-słano album z wierszami i widokami Warszawy.Młodzież polska z Zurychu wręczyła jej złote pió-ro, a także odegrała sztukę Eugene'a Manuela,tłumaczoną przez Duchińską Robotnicy. Dramatten dwukrotnie w 1872 i 1880 wystawiony byłteż w teatrze w Płocku28. Od męża zaś otrzyma-ła złotą obrączkę z srebrnym piórem jako „go-dło zawartego ślubu”29. Pokłosiem jubileuszu byłaksięga pamiątkowa Literacki jubileusz PaniDuchińskiej obchodzony w Szwajcarii 13 lipca1872 roku, wydana w w Zurychu w 1872 r.We Wstępie napisano m.in., że jubileusz miał„dobitną cechę w uznaniu zasług solenizantkinie tylko przez ziomków, ale nawet przez cu-dzoziemców, a kształcąca się młodzież polskaz Zurychu, urządzając ten obchód, objawiła swąwierność narodowej tradycji”30.

Mieszkając na obczyźnie, nadal czynnie uczest-niczyła w życiu literackim emigracji. W 1865 rokuw „Bibliotece Warszawskiej" opublikowała


obszerne sprawozdanie o pierwszym tomie mo-numentalnego dzieła cesarza Napoleona III Bo-naparte Historia Juliusza Cezara, wydanegow dwóch częściach w Paryżu w 1862 roku.Po śmierci Zofii Węgierskiej (1822-1869) pro-wadziła Kroniki paryskie i Kroniki zagranicznedla „Biblioteki Warszawskiej”. Kroniki te nota-bene krytykował w 1874 roku warszawski „Wiek”.

Tłumaczyła także z języka hiszpańskiegoi francuskiego poezje, m.in. Pieśn o Rolandziei hiszpański poemat o Cydzie, węgierskiego po-ety Sandora Petöfiego [Aleksandra Petrovicsa],uczestnika rewolucji, który zginął w 1849 rokujako adiutant Józefa Bema31, czy Antologię po-etów francuskich, w której znaczną część stano-wiły wiersze Wiktora Hugo. Napisała wiele opo-wiadań popularnych oraz szkiców literackich,np. o Kazimierzu Brodzińskim, Janie Kochanow-skim, Bohdanie Zaleskim, czy Marii z Czartory-skich Wirtemberskiej. Wygłaszała też odczytyna temat ich twórczości. Na obchodach 30. rocz-nicy śmierci Adama Mickiewicza, urządzonych26 listopada 1885 roku staraniem Stowarzysze-nia Byłych Uczniów Szkoły Narodowej w Pary-żu, odczytała wiersz Latarnik z Aspinwalu.Około 1893 roku wydała wierszowaną opowieśćo dziejach Polski pt. Królowie polscy w obra-zach i pieśniach zilustrowaną rysunkami Wale-rego Eljasza (1840-1905), z przedmową zna-nego polityka, filozofa i eseisty Wojciecha Dzie-duszyckiego (1848-1909). Pisała też wierszei opowiadania do „Tygodnika Mód i Powieści”,„Kłosów” oraz „Kroniki Rodzinnej”. Wiersze z tegookresu zostały zebrane w tomie Z tułactwa 1893--1897. Często używała pseudonimu S.Z.Ż.D.32

Po śmierci drugiego męża w 1893 r.33 niemaldo końca życia gromadziła w swoim mieszka-niu w Passy w pobliżu Lasku Bulońskiego przyBulwarze Saint Michel, polską kolonię emigra-cyjną, gdzie, jak pisze Waleria Marrené-Morz-kowska (1837-1903), przyjmowano gości takserdecznie, iż odnajdowali tu jakby kawałek oj-czyzny34. W latach 1893-1905 była prezesemTowarzystwa Kobiet Polskich im. KlaudynyPotockiej. W 1897 r. we Lwowie wydała pracępoświęconą pamięci swego męża: Młode lataFranciszka Duchińskiego, uzupełnione rzutemoka na jego działalność naukową36.

Ziemianka i literatka Seweryna Duchińskażyła długo, zmarła w wieku 89 lat 21 sierpnia1905 roku w Passy37. Pochowana została w Pa-ryżu na polskim cmentarzu Montmorency. Spo-częła w grobowcu obok męża FranciszkaDuchińskiego. Deotyma (Jadwiga Łuszczewska1834-1908) zamieściła inskrypcję:

„Sewerynie Duchińskiej, wieszce narodowejna tułactwie, hołd i cześć składają towarzyszewygnania.

Kochająca, kochana, długie kwitła lata,Na skowronkowej lutni grała pieśń uroczą.Znicz Polski pośród obcych wzniecała

dla świata,Niechże tu wianki polskie jej kamień otoczą.W ziemi twe ciało, w niebie – twa dusza,

w nas – pamięć o tobie”38.Jak czytamy w opracowaniu J. Skowronka, po-

święconemu temu cmentarzowi, grobowiec jest„bardzo okazały, w formie krzyża stojącegona płycie nagrobnej – wszystko z piaskowca.Na alabastrowej tabliczce u podnóża krzyżaumieszczono inskrypcję obejmującą dwa pierw-sze wiersze, czterowiersz Deotymy – na płycie na-grobka pozostały tekst od słów „W ziemi… (w ję-zyku francuskim) na małej tabliczce marmurowejustawionej na nagrobku, która w 1984 r. już nieistniała. Nagrobek był przebudowany w 1974 r.z zachowaniem dawnej formy i inskrypcji39.

Seweryna Duchińska 1. voto Pruszakowa byłakobietą o wzniosłych ideałach i zasadach,

Strona tytułowa dramatu tłumaczonego przez SewerynęDuchińską, egz. Biblioteki im. Zielińskich w Płocku, sygn. 4357


o głębokim poczuciu patriotyzmu. Pisała prze-ważnie wierszem gawędy, obrazki, libretta i innegatunki literackie typowe dla produkcji swoichczasów. Dokonywała również przekładów z ję-zyka francuskiego i włoskiego, interesowała sięliteraturą węgierską. Prowadziła szeroką kore-spondencję z przedstawicielami literatury40.W swym pisarstwie podejmowała wiele ówcze-snych problemów społecznych. Ujmowała sięza losem chłopów, występowała z umiarkowa-nymi ideami emancypacji, pochwałami cnót ro-dzinnych, prostoty życia, spokoju i pokory.

Grobowiec (w głębi) Seweryny i Franciszka Duchińskichna polskim cmentarzu w Montmercy we Francji, foto Piotr Rausz

Doceniali ją współcześni, np. Czesław Pienią-żek wydał w Poznaniu w 1872 roku pracę Au-torki polskie, a w szczególności o S. Duchiń-skiej. Henryk Lewestam (1817-1878) oceniającjej powieści poetyckie, pisał: „W ogóle wysokamoralność rozlana po wszystkich tych powie-ściach, tkliwość obrazów, rzewność uczuć, czy-nią z nich jedną z najzacniejszych ozdób na-szej teraźniejszej literatury kobiecej i autorkę.Z tą czystością pojęć zostaje również w zgodziewprawność i czystość formy”41. Jednak jej twór-czość nie wytrzymała próby czasu. Była bowiempisarką, jak ocenił Adam Bar „średniej miary”42.Podobnie Henryk Markiewicz zalicza ją do pi-sarzy emigracyjnych „o miernym talencie”43.Duchińska nie była bowiem zwolenniczką no-wych prądów, jej idealizm był „mdły” i małoatrakcyjny. Oprócz szlachetności i szczerościuczuć, twórczość jej, oceniając z dzisiejszej per-spektywy, nie wyszła poza przeciętną tamtych lat.Sama też nie starała się wyjść poza przecięt-ność, jak na przykład współczesna jej NarcyzaŻmichowska. Nie można jednak nie wyrazić po-dziwu dla pracowitości, szerokiej gamy zainte-resowań i zasług w popularyzowaniu piśmien-nictwa polskiego i europejskiego, często pionier-skiego, a także dla jej wierności ideałów, któreprzez całe życie głosiła.


1 Postać Seweryny Pruszakowej-Duchińskiej pierwszy przypomniałw przestrzeni regionu Jan B. Nycek. Sylwetkę pisarki nakre-ślił w „Wiadomościach Kutnowskich” w cyklu „Ludzie naszegoregion” (1975 r.) i po raz drugi szerzej w „Tygodniku Płockim”(1979 r.) w cyklu „Z nich jesteśmy dumni”. W 1983 r. zamieściłbiogram Duchińskiej w opracowanym przez siebie słownikuLudzie i Książki. Słownik biograficzny ludzi książki i pióra woje-wództwa płockiego, Płock 1983. Obecny artykuł powstałprzy okazji prac nad Kutnowskim Słownikiem Biograficznympod red. Jana B. Nycka.

2 W innych źródłach podawana jest błędna data urodzenia 1825 r.i 1827 r.

3 A. Pruszak, Relacje rodzin Pruszaków i Chopinów od końca XVIIIdo lat 60. XIX wieku ze szczególnym uwzględnieniem losówrodziny Pruszaków, Warszawa 2010, s. 71.

4 Ibidem, s. 114.5 A. Bar, Duchińska Seweryna, w: Polski Słownik Biograficzny, t. V,

Kraków 1939-1946, s. 440.6 A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 109-110.7 Ibidem.8 A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 122; H. Lesiak, Wieś i dwór.

powiatu kutnowskiego, cz. II, Kutno 2003, s. 339.9 A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 114.10 Ibidem, s. 149.11 Ibidem, s. 181.12 Ibidem, s. 148.

13 Ibidem, s. 114.14 J. Bartoszewicz, Wspomnienia, „Przegląd Historyczny” 1912. Cytat

za A. Pruszak, Relacje… op.cit., s. 148.15 A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 149; H. Markiewicz, Pozyty-

wizm, Warszawa 1980, s. 416, 466.16 P. Wilkońska, Moje wspomnienia o życiu towarzyskim w War-

szawie, pod red. J.W. Gomulickiego, Warszawa 1959, s. 133.Cytat za A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 149.

17 S. Orgelbrand, Encyklopedia Powszechna, Warszawa 1865,t. XXI, s. 647-647.

18 S. Duchińska, Wspomnienie z 29-cio letniego pożycia z mężemmoim 1864-1893, Paryż 1894, s. 108.

19 Ibidem.20 S. Pruszakowa, Wiersz ku czci Ludwiki z Chopinów Jędrzejewi-

czowej, „Gazeta Codzienna” 1855, nr 296.21 S. Orgelbrand, Encyklopedia… op. cit.22 H. Lesiak, Wieś… op. cit., s. 313.23 Ibidem, s. 336.24 Cytat za J.B. Nycek, Z nich jesteśmy dumni. Seweryna Pruszakowa-

-Duchińska, „Tygodnik Płocki” 1979, nr 47.25 J. Siwkowska, Nokturn, czyli rodzina Fryderyka Chopina i War-

szawa w latach 1832-1881, t. 1, s. 441, t. 3, s. 144, Warszawa1986-1996. Cytat za A. Pruszak, Relacje… op. cit., s. 181.

26 B. Konarska-Pabiniak, Higersbergerowie, saga z Rataj, w: Go-stynin. Szkice z przeszłości, Gostynin 2004, s. 207-218; A. Pru-szak, Relacje… op. cit., s. 183.


SEWERYNA DUCHIŃSKA – A WRITER AND A PATRIOT


The heroine of the article was an active member in the field of culture, a poet, a writer,translator, living in the years 1816-1905. Her first husband was Aleksander Thomas Pruszak,the owner of, among others, Śleszyn and Żychlina, the second was Franciszek Duchiński,a historian, an ethnographer. She was involved in secret activities during the January Uprising,which forced her to emigrate to France. She wrote mostly tales, images, librettos in verse.She translated from French, Spanish and Italian. Her works dealt with social issues. Very popularduring her lifetime, almost forgotten today.

27 S. Duchińska, Wspomnienie… op. cit., s. 15-16.28 W Bibliotece im. Zielińskich w Płocku zachował się w tłumacze-

niu S. Duchińskiej dramat w jednym alcie A. Theurietapt. Marynarz, wydany przez Bibliotekę Miłośników Sceny (bdw),sygn. F. 4357. W Płocku grano także w 1876 r. w tłumaczeniuDuchińskiej sztukę Adolphe'a Belota i Eugene'a Nusa Miss Mul-ton. B. Konarska-Pabiniak, Repertuar teatru w Płocku 1808--1939, cz. II, Warszawa 1982, s. 381, 437.

29 S. Duchińska, Wspomnienia… op. cit., s. 124-125.30 Literacki jubileusz Pani Duchińskiej obchodzony w Szwajcarii

13 lipca 1872 roku, Zurych 1872.31 Z. Lewinówna, Duchińska Seweryna z Żochowskich, 1.v. Prusza-

kowa, w: Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, War-szawa 1985, s. 215.

32 Pseudonim S.Z.Ż.D. to Seweryna z Żochowskich Duchińska.33 W 1890 r. we Lwowie ukazała się publikacja Srebrne gody

25 listopada 1889 ku czci Seweryny i Franciszka Duchińskiego.34 W. Marrené-Morzkowska, „Tygodnik Ilustrowany” 1905, nr 35.

W Passy przygotowywano w 1889 r. wystawę międzynarodowąi budowano wieżę Eiffla na uwieńczenie tego wydarzenia.

35 Cmentarz polski w Montmorency, oprac. J. Skowronek, Warsza-wa 1986, s. 141.

36 Ibidem. Wcześniej wydała w Paryżu w 1894 roku Wspomnieniaz 29cio-letniego pożycia z mężem moim 1864-1893.

37 A. Bar, Duchińska… op. cit., s. 441.38 Cmentarz polski… op. cit., s. 140-141; S. Kaszyński, Gopło nad

Sekwaną, „Przekrój” 1980, nr 1847, s. 8, w: Z Polski ze Świata,Kraków 2002, s. 66.

39 Cmentarz polski… op. cit., s. 141. Przy nazwisku FranciszekDuchiński obok dat umieszczony jest napis „Kijowianin”. Zacho-wały się dwie inskrypcje poświęcone Franciszkowi Duchińskiemu.„Pierwszy czterowiersz autorstwa Duchińskiej na podstawiekrzyża stojącego u głów, drugi – w języku ukraińskim, alealfabetem łacińskim – na odrębnej niewielkiej płytce marmu-rowej na nagrobku”.

40 W Bibliotece Polskiej w Paryżu zachowały się listy pisanedo Duchińskiej m.in. od Wojciecha Sowińskiego (1805-1880),pianisty i kompozytora, który przyjaźnił się z pisarką. Zob. Cmen-tarz polski… op. cit., s. 141.

41 S. Orgelbrand, Encyklopedia… op. cit.42 A. Bar, Duchińska… op. cit., s. 440.43 H. Markiewicz, Pozytywizm, Warszawa 1999, s. 26.


GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI

POLICJANCI I POCZTOWCYW OBRONIE PŁOCKA W 1920 R.


W obronie Płocka w 1920 r. poza wojskiem uczestniczyła też ludność cywilna, wśród niejpolicjanci i pocztowcy. Niedawno odnalezione dokumenty pozwalają na dokładne określenie,na czym polegał ich udział w obronie miasta. Policjanci brali bezpośredni udział w walkach orazstarali się zaprowadzić porządek w pierwszej fazie ataku wojsk bolszewickich. Pocztowcy zapew-niali łączność oraz bronili barykady przy poczcie.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: wojna polsko-bolszewicka 1920 r., obrona Płocka 1920 r., policja w 1920 r.,pocztowcy w 1920 r.

W sierpniu 1920 r. poza regularnymi oddzia-łami wojska Płocka broniły także inne grupy „mun-durowych” i cywili. Powszechnie znane są czynykobiet, harcerzy i żandarmerii wojskowej. W do-tychczasowych publikacjach marginalnie pojawialisię policjanci i pocztowcy. Tę lukę w naszej wie-dzy wypełniają materiały z Działu Zbiorów Spe-cjalnych TNP. Dzięki nim możemy nieco przybli-żyć udział tych dwu grup zawodowych w obroniePłocka w sierpniu 1920 r. Ważnym uzupełnieniemdokumentów są artykuły z „Kuriera Płockiego”i „Gazety Policji Państwowej” z 1920 r.

1.1.1.1.1. Udział policjantów w walkach w rejonieUdział policjantów w walkach w rejonieUdział policjantów w walkach w rejonieUdział policjantów w walkach w rejonieUdział policjantów w walkach w rejoniePłocka oraz w obronie miastaPłocka oraz w obronie miastaPłocka oraz w obronie miastaPłocka oraz w obronie miastaPłocka oraz w obronie miastaw sierpniu 1920 r.w sierpniu 1920 r.w sierpniu 1920 r.w sierpniu 1920 r.w sierpniu 1920 r.

Wiosną i latem 1920 r., kiedy front znajdowałsię jeszcze stosunkowo daleko na wschód od po-wiatu płockiego miejscowa, policja – poza nor-malnymi zadaniami zapewnienia ładu i porząd-ku – zajmowała się także zwalczaniem szmuglutowarów oraz rekwizycjami na cele wojenne skór,zboża i żywca w okolicznych folwarkachi gospodarstwach chłopskich. Efekty tej akcji byłychyba mierne, bo w meldunkach policjanci skar-żyli się na ukrywanie skór, bądź ich niszczenie.Na podobne trudności natrafiała rekwizycjazboża. Większość właścicieli folwarków wykazy-wała, że zboża nie ma. Wyznaczona zaś na 16lipca 1920 r. rekwizycja samochodów i motocyklikompletnie się nie udała z powodu ich ukryciaprzez właścicieli. Poza tym swoistą konkurencjędla policjantów stanowił Wojskowy Urząd Gospo-darczy, rekwirujący zboże według własnych po-trzeb1.

Zadania policji zmieniły się w sierpniu 1920 r.wraz ze zbliżaniem się frontu. Na podstawierozporządzenia Rady Obrony Państwa z 6 sierp-nia 1920 r. Policja Państwowa została zmilitary-zowana i podporządkowana władzom wojskowymna swoim terenie. Poza właściwymi dla siebie za-daniami w warunkach wojennych miała też prze-ciwdziałać nastrojom paniki i destrukcji na zaple-czu frontu. Dochodziło do tego zwłaszcza w cza-sie ewakuacji i ucieczki ludności w obliczu zbliża-nia się oddziałów bolszewickich. Obecność poli-cjantów na terenach objętych bezpośrednim za-grożeniem miała wpływać uspokajająco na lud-ność i powściągać kradzieże i grabieże. Policjancimieli też wyłapywać dezerterów, pomagać przyewakuacji ludzi i mienia, wspierać wojsko w bu-dowie umocnień przez dostarczanie podwód i ro-botników2.

Wraz z ujawnieniem się niebezpieczeństwa bol-szewickiego policjanci gremialnie zgłaszali chęćwalki w oddziałach liniowych, np. w Płocku 7 lip-ca na łamach „Kuriera Płockiego” do czynnegoudziału w obronie kraju wzywał przodownik Wła-dysław Paderewski3. Jednak komendant głównyPolicji Państwowej Władysław Henszel zakazał imwstępowania do wojska, aby nie ogołocić zaple-cza z policji. W wydanym do nich rozkazie pisałm.in.: „Służbie waszej oddacie wszystkie swoje siłyi wszystek swój czas, nieprzespane noce i dni znoj-ne, uczynicie ofiarę ze swego zapału wojennego iczujni, baczni z bronią u nogi staniecie na strażyładu i porządku – na tym okopie wewnętrznegofrontu wobec Ojczyzny spełnicie służbę równą służ-bie żołnierza.

Wyście tyłami armii. W Was więc skrytobójczabroń wroga przede wszystkim godzić będzie


podżeganiem, zniechęceniem, dyskredytowaniemWaszych ideałów.

To Was nie zniechęci, Wyście ostatnimi szere-gami armii. Gdyby przyszła ostateczność, pój-dziecie jako ostatni żołnierze Najjaśniejszej Rze-czypospolitej po zwycięstwo lub śmierć w oko-pach. Niech to będzie do czasu uciszenia Wa-szego porywu wojskowego. Na posterunki, poli-cjanci! Szczegółowe polecenia wydadzą Wamwasi komendanci”4.

Wyjątkiem od tej zasady była zgoda na sfor-mowanie 213 ochotniczego pułku piechoty poddowództwem nadkom. płk. Brunona Betchera orazkonnego szwadronu łódzkich policjantów, którzywzięli bezpośredni udział w walkach. Takżew powiatach objętych najazdem bolszewickim po-licjanci brali bezpośredni udział w walkach, byłoto jednak wymuszone sytuacją. Na północnymMazowszu i ziemi dobrzyńskiej dotyczyło to szcze-gólnie powiatów: płońskiego, sierpeckiego, rypiń-skiego, lipnowskiego, płockiego i włocławskiego.Policjanci zwykle wycofywali się z zajmowanychterenów jako ostatni i podejmowali walkę z ata-kującymi oddziałami bolszewickimi. W krytycznychchwilach obrony linii Wisły we Włocławku walczy-li wspólnie z wojskiem w okopach5.

Płoccy policjanci zadania, związane z nadcią-gającą wojną zaczęli wykonywać w sierpniu1920 r. Stanęli wtedy wobec nowych dla siebieproblemów, związanych z tysiącami uchodźców,napływających do Płocka i podążających za Wi-słę. W tych okolicznościach musieli dbać o porzą-dek i bezpieczeństwo nie tylko mieszkańców mia-sta, ale również ludzi uciekających przed ofen-sywą bolszewicką. Wystąpiło to szczególnie 9 sierp-nia 1920 r., kiedy w mieście doszło do panikii ucieczki tak uchodźców, jak i wielu mieszkań-ców za most. Ponieważ wśród uciekinierów bylirównież policjanci z ewakuowanych powiatów pół-nocnego Mazowsza6, pojawiły się pogłoskio ucieczce płockiej policji, co jeszcze wzmagałopanikę i nastroje niepewności. Dopiero dementiw „Kurierze Płockim” zaprzeczyło tym pogłoskom:„Wbrew krążącym po mieście pogłoskom skon-statować nam wypada, że policja całego pow.płockiego i m. Płocka sprostała swemu zadaniui w dniu paniki, postępując zgodnie ze swą in-strukcją”7. Płoccy policjanci nie tylko pozostalina miejscu, ale aresztowali ludzi żerującychna nieszczęściu innych i okradali, bądź oszukiwa-li uciekających. Ponoć byli wśród nich także poli-cjanci z ewakuowanych terenów8.

Jednak godzina próby dla płockich policjan-tów nadeszła 18 sierpnia 1920 r., kiedy miastozaatakowały oddziały bolszewickie. Wysłany

w celu zorientowania się w sytuacji na przedpoluwywiadowca Franciszek Karczewski przekazałkomendantowi Z. Tołpyho wiadomość o przerwa-niu przez wojska bolszewickie okopów koło roga-tek dobrzyńskich. Dalej wiadomość tę otrzymałszef sztabu Grupy Dolnej Wisły ppłk MieczysławWyżeł-Ścieżyński, który początkowo w to nie uwie-rzył. Dopiero potwierdzenie tej wiadomości przezrtm. Romualda Boryckiego z Tatarskiego pułku uła-nów spowodowało ewakuację sztabu za Wisłę9.

Po zakończeniu walk do wiadomości publicz-nej stopniowo zaczęły docierać wiadomościo zachowaniu się policji w tych dramatycznychdla miasta chwilach. W jednym z pierwszych arty-kułów prasowych na ten temat czytamy, że „za-sługuje na uznanie zachowanie się policji naszej,która z p. [Zygmuntem] Tołpyhą na czele – utrzy-mywała się na powierzonych sobie stanowiskachw dniach najkrytyczniejszych”10.

W pożegnalnym rozkazie z 25 sierpnia 1920 r.,wydanym na okoliczność likwidacji przyczółkamostowego w Płocku, jego dowódca – mjr JanuszMościcki – tak dziękował policjantom:„[…] Szczerze dziękuję komendantowi policji miej-scowej p. Zygm. Tołpyho za utrzymanie ładui porządku w mieście do ostatniej chwili oraz jegofunkcjonariuszom za udzielanie cennych wiado-mości o ruchach nieprzyjaciela w powiecie”11.

Zasługi policjantów docenił też dowódca plu-tonu żandarmerii wojskowej por. Edward Czu-ruk. 30 sierpnia 1920 r. wysłał do DowództwaI Dywizjonu Żandarmerii Wojskowej w Warsza-wie następujący raport: „Policja Powiatu Płoc-kiego na czele z komendantem Zygmuntem Toł-pyho przez cały czas trwania stanu wojennegow powiecie płockim, dzielnie spełniała swojeobowiązki służbowe. Posterunki Policji takw mieście, jak i w powiecie pozostawałyna miejscu do ostatniej chwili, pełniąc służbębezpieczeństwa. W chwili zajęcia miasta przezbolszewików część Policji przeszedłszy most za-jęła kordony wraz z Żandarmerią, reszta wrazz komendantem obok Żandarmerii wstrzymy-wała uciekających przez most, będąc ciągle podogniem karabinów i artylerii bolszewickiej.Po wypędzeniu bolszewików Policja również odrazu zajęła swoje posterunki i z energią przy-stąpiła do czynności służbowych.

O powyższym melduję z prośbą przesłaniado wiadomości Komendy Okręgu Warszawskiegopolicji państwowej”12.

Już wcześniej informacje o chlubnej postawiepłockich policjantów dotarły do wiadomo-ści zwierzchników w Warszawie, bo 28 sierpnia1920 r. w „Gazecie Policji Państwowej” czytamy,


że „W Płocku d. 19 sierpnia b.m. policjapo wyparciu bolszewików natychmiast powróciłana miejsce i pomagała przy oczyszczaniu ulicze zwłok ludzkich i końskich. Przy następnej na-paści bolszewików na Płock policja już urzędowa-ła normalnie i zdaniem władz zachowywała sięzupełnie poprawnie”13.

Wiadomości o postawie płockiej policji w sierp-niu 1920 r. pochodziły m.in. od członków komi-sji, utworzonej przez ministra spraw wewnętrznychLeopolda Skulskiego i komendanta głównego Po-licji Państwowej Władysława Henszela. Komisjawizytowała powiaty, na terenie których trwały walkiz wojskami bolszewickimi, sprawdzając zachowa-nie się policji.

W rezultacie sprawozdania komisji na wniosekkomendanta głównego Policji Państwowej Wł. Hen-szela minister spraw wewnętrznych L. Skulski wy-raził swoje uznanie i udzielił pochwały funkcjona-riuszom z powiatów płońskiego, płockiego, rypiń-skiego i włocławskiego oraz imiennie komendan-tom policji z tych powiatów. Wśród wyróżnionychznalazł się komendant powiatu płockiego Zyg-munt Tołpyho „za gorliwość i energię”. Członekkomisji ministerialnej insp. Krzyżanowski równieżpodnosił zasługi inspektora Z. Tołpyho, powołu-jąc się na – znane już nam – podziękowanie do-wódcy przedmościa płockiego mjr. J. Mościckie-go oraz uznanie dowódcy plutonu żandarmeriiwojskowej por. E. Czuruka14.

W rozkazie pochwalnym z 18 września 1920 r.komendanta Policji Państwowej Okręgu Warszaw-skiego Henryka Wardęskiego czytamy, że „pod-czas najazdu dziczy bolszewickiej na ziemie oj-czyste policja okręgu warszawskiego powiatówchwilowo okupowanych i zagrożonych, w zrozu-mieniu powagi chwili, spełniła swój trudny, leczszczytny obowiązek względem obywateli i pań-stwa z całą sumiennością, przyjmując czynny udziałw odpieraniu wroga i niosąc nieraz swe życiew ofierze.

Z prawdziwym zadowoleniem stwierdzić mu-szę, iż zachowaniem swojem policja złożyła nie-zbite dowody patriotyzmu, jak na prawdziwychobywateli – policjantów przystało”15.

W dalszym ciągu rozkazu komendant przyta-czał przykłady właściwego zachowania się poli-cjantów w poszczególnych powiatach. W dosyćobszernej relacji z wydarzeń na terenie powiatupłockiego czytamy: „Komendant powiatu komi-sarz Tołpyho wytrwał podczas całej akcji najazdubolszewickiego na swym stanowisku, krzepiąc swymspokojem podwładnych mu funkcjonariuszy.Na wyszczególnienie zasługują funkcjonariusze po-sterunków: Lelice, Staroźreby, Drobin i Raciąż

(pow. sierpecki). Posterunek Lelice ustępował,staczając potyczki z podjazdami bolszewickimi,ratując mienie obywateli. W potyczkach został za-bity jeden kozak i jeden koń ranny.

Funkcjonariusze poster. Staroźreby, Drobini Raciąż, połączywszy się staczali potyczki z bol-szewikami, przy czym kilku z policjantów dostałosię do niewoli. Część ich zdołała zbiec, część zo-stała odbitą z powrotem przez wojsko.

Na wyróżnienie zasługują posterunkowi: Dzierz-ba (dwukrotnie brany do niewoli), Jeżewski, Ferszt,Bednarski, Pejta i przodownik Bielski.

Funkcjonariusze urzędu śledczego: Maliszew-ski, Kamiński, Wyczliński i Piórkowski odznaczylisię odwagą, sprytem i poświęceniem, czyniąc wy-wiady o ruchach nieprzyjacielskich i donosząco nich władzom wojskowym.

Wywiadowca Karczewski i inni funkcjonariuszezbierali rannych z pola walki wśród gradu kul.Męstwem i gorliwą służbą odznaczył się równieżst. przodownik Kłosiński, tworząc samorzutnie kor-don policji i wstrzymując popłoch podczas wtar-gnięcia bolszewików do Płocka.

Policja wodna Płocka i Nieszawy pełniła służ-bę w okopach, będąc pod ogniem nieprzyjaciel-skim, przy czym posterunkowy Skandaj został rannyodłamkiem granatu w głowę”16.

W nieco późniejszym numerze „Gazety PolicjiPaństwowej” znowu czytamy o waleczności płoc-kich policjantów: „Z pomiędzy opisywanych po-przednio faktów, na wyróżnienie zasługuje zacho-wanie się niektórych policjantów m. Płocka w cza-sie walk o obronę ojczyzny.

Przodownik Bielski, starzec 60-letni w czasienajazdu konnicy bolszewickiej na Staroźreby, oto-czony ze wszystkich stron, gdy mu się kazano pod-dać zabił bagnetem kozaka, drugiego śmiertelniezranił. Wzięty do niewoli, zemknął na trzeci dzieńi powrócił do szeregu. Dnia 18 bm. z broniąw ręku znowu wpadł w niewolę i znów zemknął,powracając do swoich.

Posterunek pod komendą Gilasiewicza w Leli-cach w walce z wrogiem zabił kozaka. Nieoce-nione usługi sztabowi V armii i dowództwa odcin-ka na przyczółku mostowym płockim przyniósłurząd śledczy swemi wywiadami. Funkcjonariuszeprzenikając na tyły bolszewickie dawali nader cen-ne wskazówki. Odznaczyli się wywiad. Kamińskii Piórkowski, przod. Wyczliński i Maliszewski; tenostatni dostał się do niewoli. Wywiad. Karczewskipod gradem kul zbierał rannych. St. przodownikKłosiński, w dniu oblegania Płocka, w porę ostrzegłsztab o grożącym niebezpieczeństwie”17.

Tak chwalebne czyny i pozytywne oceny udzia-łu policjantów w obronie Płocka powinny


zaowocować wyróżnieniami i orderami wojsko-wymi. Okazją do tego była dekoracja 20 marca1921 r. osób zasłużonych w obronie Płocka Krzy-żem za Męstwo i Odwagę 206 ochotniczego puł-ku piechoty. Wśród odznaczonych nie znalazł sięjednak żaden policjant, co musiało ich osobiściedotknąć. Stąd starania o odznaczenia ze stronykomendanta Policji Państwowej w powiecie płoc-kim komisarza Zygmunta Tołpyho. W liściez 4 kwietnia 1921 r. do kapituły Krzyża za Męstwoi Odwagę pisze: „Z listy odznaczonych daje sięzauważyć, że spośród wszystkich, kto był w tychciężkich chwilach w Płocku pominięto jedną tylkoinstytucję – Policję Państwową, która na równiz żandarmerią, wojskiem, Strażą Obywatelskąi innymi osobami już udekorowanymi pamiątko-wymi orderami za męstwo i odwagę, wykazanew dniu 18 sierpnia 1920 r., pełniła czynności po-wierzone wojsku – wobec czego proszę o rozpa-trzenie sprawy przyznania tych odznaczeń i funk-cjonariuszom podwładnej mi Policji, wychodzącz tego założenia, że Policja wówczas wcielona doŻandarmerii, wraz z takową i Strażą Obywatelskąpełniła wspólną służbę z całym poświęceniem.

Do poruszenia tej sprawy czuję się w obowiąz-ku jedynie ze względu na pokrzywdzenie funkcjo-nariuszów policji państwowej, którzy swym dziel-nym i pełnym poświęcenia postępowaniemw swoim czasie zasłużyli sobie na uznanie władzwojskowych (pochwalny rozkaz Dow. PrzyczółkaMostowego z dn. 25/VIII – 20 r.) i obecnie wedługmego zdania nie powinni być ominięci przy roz-dawaniu odznaczeń rzeczonych”18.

Do pisma komisarz Z. Tołpyho dołączył– w formie tabeli – wykaz funkcjonariuszy, którzyuczestniczyli w walkach w sierpniu 1920 r. (zob.aneks – tabela 1).

Oprócz wymienionych w tabeli, Z. Tołpyhodopisał jeszcze podkomisarza Policji PaństwowejRzecznej Jana Szolca oraz inwalidę wojskowegoWładysława Nowaka19.

Z. Tołpyho sporządził również szczegółowywykaz najbardziej wyróżniających się funkcjona-riuszy płockiej policji – również w formie tabeli –z opisem ich zasług20 (zob. aneks – tabela 2).

Oprócz starań komendanta Z. Tołpyho, dwóchbyłych policjantów – Jan Kamiński i BolesławMaliszewski – zwróciło się bezpośrednio do członkakapituły Krzyża za Męstwo i Odwagę i byłegokomendanta Straży Obywatelskiej w Płocku Ksa-werego Cygańskiego z prośbą o przyznanieim odznaki pamiątkowej za obronę Płocka.Jan Kamiński był niemal weteranem walk niepod-ległościowych, bowiem w 1919 r. zgłosił siędo obrony Lwowa i w stopniu plutonowego walczył

w oddziale rtm. Romana Abrahama. O swoimudziale w walkach w sierpniu 1920 r. pisał: „Pod-czas inwazji bolszewickiej na Płock dnia 12 sierp-nia po otrzymaniu na moją usilną prośbę urlopuod Komendanta P.P. m. Płocka, udałem sięna ochotnika na wywiady wraz z wywiadowcąBolesławem Maliszewskim i przodownikiemP.P. gminy Lelice Gelusiewiczem w stronę Sierp-ca. Po zauważeniu większego podjazdu bol-szewickiego cofnęliśmy się do Lelic, zawiada-miając właściciela folwarku Gościckiego, że bol-szewicy są już blisko Lelic. Po chwili bolszewicyzaatakowali Lelice, my we trzech ostrzeliwali-śmy się, ratując życie i mienie p. Gościckiego,co stwierdzić może pan Gościcki. Dnia 17 i 18sierpnia 1920 r. brałem udział w bitwie podfolwarkiem Trzepowo, z bitwy spod Trzepowawyniosłem rannego w nogę podporucznika6 p.p. Leg. pana Piekarskiego do punktu sani-tarnego na Kostrogaju, co stwierdzić może pod-porucznik Piekarski”. Na dowód J. Kamińskizałączył wycinek z „Gazety Policji Państwowej”z fragmentem znanego już nam artykułu orazprzepustkę z 12 sierpnia 1920 r.21.

Z kolei w prośbie B. Maliszewskiego czyta-my, że „w dniu 12 sierpnia 1920 r. na mojąprośbę u p. Komendanta P.P. w Płocku dosta-łem urlop, wobec czego udałem się jako ochot-nik wraz z Kamińskim Janem na wywiadyza Lelice celem zbadania o ruchach wojsk bol-szewickich, przy czym zostaliśmy zaatakowaniz dwóch stron przez bolszewików, ratując mie-nie p. Gościckiego oraz jego żony. Zdołaliśmyzbiec wraz z rodziną p. Gościckich po drodzeostrzeliwując się. W dniu zaś 17 i 18 sierpnia1920 r. brałem czynny udział wraz z Kamiń-skim Janem w bitwie pod folwarkiem Trzepo-wo, pod którym to folwarkiem byłem wziętydo niewoli, w której byłem 24 godzin i zdoła-łem zbiec z folwarku Sikórz. Wszelkie dowody,którymi bym mógł się udowodnić zostały mi zra-bowane wraz z ubraniem przez bolszewików”.Dalej B. Maliszewski powoływał się na kilkuświadków oraz wycinek z „Gazety Policji Pań-stwowej”, dołączony do prośby J. Kamińskiegoze znanym nam już fragmentem, dotyczącymudziału płockich policjantów w walkach w re-jonie Płocka w sierpniu 1920 r.22.

W świetle powyższych relacji rzeczywiściemożna uznać, że pominięcie policjantów wśródodznaczonych było dla nich krzywdzące. We-dług aktualnego stanu wiedzy żaden z nichnie otrzymał ani Krzyża za Męstwo i Odwagę,ani też nikt z nich nie został odznaczonyw czasie wizyty marsz. J. Piłsudskiego w Płocku


10 kwietnia 1921 r. Dlatego warto dopisać ichdo bohaterów obrony Płocka przed atakiem bol-szewickim.

2.2.2.2.2. Pocztowcy w obronie PłockaPocztowcy w obronie PłockaPocztowcy w obronie PłockaPocztowcy w obronie PłockaPocztowcy w obronie Płocka18-19 sierpnia 1920 r.18-19 sierpnia 1920 r.18-19 sierpnia 1920 r.18-19 sierpnia 1920 r.18-19 sierpnia 1920 r.

Drugą grupą zawodową, o udziale którejw obronie Płocka dotychczas było mało wiadomosą pocztowcy. Już na początku sierpnia 1920 r.wyróżnili się patriotyczną postawą, wpłacającna Armię Ochotniczą 2 700 mk pl. Poza tym zo-bowiązali się do comiesięcznej wpłaty swego jed-nodniowego zarobku na Związek Obrony Ojczy-zny i Armię Ochotniczą. Za lipiec dało to sumę570 mk pl. 48 pracowników zapisało się takżedo płockiego Związku Obrony Ojczyzny23.

Ich postawę 18-19 sierpnia 1920 r. doceniłmjr J. Mościcki, wspominając o nich w swoim roz-kazie pożegnalnym: „W pochwale swej nie mogępominąć pracownic stacji telefonicznejza wytrwanie na stanowisku i za podawanie pod-słuchanych bolszewickich rozmów telefonicznychdo wiadomości Dowództwa”24.

Jednak podobnie jak policjanci, również i onizostali pominięci przy rozdzielaniu Krzyży za Mę-stwo i Odwagę i innych odznaczeń wojskowych.Dlatego w piśmie z 6 kwietnia 1921 r., adresowa-nym do Ksawerego Cygańskiego, upomniał sięo nich kierownik stacji telefonicznej w Płocku tech-nik Jan Łubieński. W jego piśmie czytamy, że„przed inwazją bolszewicką, jak wiadomo, UrządPocztowo-Telegraficzny był ewakuowany za Wi-słę. Na stanowiskach jednak pozostało kilku z pra-cowników telefonów i telegrafu do ostatniej chwi-li. Dyżurni urzędnicy pp. J. Staniszewska, E. Pę-ska, W. Bernatowicz, F. Adamski, P. Sztonerti technik E. Blekicki nie bacząc na grożące nie-bezpieczeństwo pracowali do chwili wejściado miasta bolszewików na równi z telefonistamiwojskowymi i opuścili stację jednocześnie z żoł-nierzami.

Ja, urzędnicy telegrafu Rogulski, Sztonerti monter Kurzawa, schroniwszy do mieszkań częśćinwentarza technicznego powróciliśmyna stację, gdzie do chwili ostatecznej, tj. zbom-bardowania barykady przed pocztą pełniliśmyobowiązki służbowe.

Wobec nieobecności na stacji obsługi wojsko-wej do chwili zniszczenia przez pociski przewodukomunikowałem o toku walki do sztabu, który byłw Radziwiu (o tym może zaświadczyć technik,p. Blekicki, znajdujący się w tym czasie w sztabie).Kiedy komunikacja telefoniczna i telegraficznabyły zupełnie zniszczone, brałem czynny udział

w obronie barykady na ulicy Dominikańskiej, gdziebyłem czynny przy naprawie, a następnie użyciu,zdobytego na bolszewikach kulomiotu […]”. Da-lej J. Łubieński pytał o możliwość przyznania jemui pozostałym pocztowcom pamiątkowych krzyży25.

Do pisma dołączone były cztery wnioskina formularzu Krzyża Walecznych, sporządzoneprzez kierownika Zarządu Technicznego Telegra-fu i Telefonów Obwodu Płockiego – Gumińskie-go. Jednak wnioskodawcom chyba chodziło oKrzyże za Męstwo i Odwagę, bo adresatem był K.Cygański, błędnie zresztą tytułowany prezesemKapituły Krzyża Walecznych. Jak wiadomo nada-wanie Krzyża Walecznych leżało w gestii władz idowódców wojskowych, jakim komendant StrażyObywatelskiej nie był. Tym niemniej wnioski za-wierają nieco szczegółów, dotyczących walkw Płocku i udziału w nich pocztowców.

We wniosku dla technika Jana Łubieńskiego(ur. 24 czerwca 1888 r. w Mławie), pełniącegofunkcję kierownika sieci telefonicznej w Płocku,w opisie czynów czytamy:

„1) Zawdzięczając pewnym kombinacjom tech-nicznym ułatwiał władzom wojskowym podsłuchi-wanie rozmów i rozkazów dowództw armii bol-szewickiej, rozlokowanej przed napadem w oko-licy Płocka (zaświadczą dowódcy 2 i 9 komp. te-legr. jazdy porucznik Paciorek, Prużański i podp.[Zbigniew] Brodziński, jak również pracownicy Urzę-du).

2) Po opuszczeniu stacji przez telefonistów woj-skowych, komunikował do sztabu obrony [Grupy]dolnej Wisły o toku walki w mieście. Sztab w tymczasie kwaterował za Wisłą we wsi Radziwie.

3) Schronił przed bolszewikami w ostatniej chwilinarzędzia i przyrządy techniczne czynne na stacjitelegrafu i telefonów.

4) Po ostatecznym zniszczeniu linii telegraficz-nych i telefonicznych pociskami brał czynny udziałw obronie barykady na ulicy Dominikańskiej przygmachu poczty. Pod ostrzałem reperował zdobytyna bolszewikach kulomiot i pewien czas nim kie-rował.

5) Po wypędzeniu z miasta bolszewików pierw-szy zajął się porządkowaniem stacji”26.

We wniosku dla Eugeniusza Wacława Blekic-kiego (ur. 14 grudnia 1891 r. w Płocku) czytamy,że „od dnia 14 sierpnia 1920 r. Urząd pocztowo-telegr. w Płocku otrzymał polecenie ewakuowaniasię na lewy brzeg Wisły, poświęciłem się służbiełączności Armii Polskiej, otrzymawszy na to za-świadczenie od majora Mościckiego, dowódcyVI rejonu obrony przyczółka mostowego w Płockui pracowałem do chwili wkroczenia bolszewikówdo miasta pamiętnej środy dn. 18 sierpnia r. ub.,


skąd pod gradem kul z narażeniem życia przedo-stałem się na lewy brzeg Wisły do Radziwia i usta-wiłem tam centralę telefoniczną dla sztabu grupygenerała Osikowskiego, skąd komunikowałem sięz technikiem Łubieńskiem, będącym w Płocku, któ-ry to dawał telefoniczne wiadomości dla grupyo przebiegu walk w Płocku.

Od tej chwili nie rozłączałem się ze sztabem,co mogą potwierdzić porucznik Prużański,dowódca komp. telegr. 2 [Dywizji] Litewsko-Bia-łoruskiej i por. [Zbigniew] Brodziński, dowódca9 komp. [telegraficznej] Jazdy, którym to poma-gałem w szybkiej łączności, znając dokładnie kie-runek przewodów telegr.-telefonicznych. Po wy-pędzeniu bolszewików pierwszy powróciłem i za-jąłem się z żołnierzami naprawą zniszczonych li-nii w mieście, jak i w kierunku Sierpca dla daniałączności naszym wojskom, ścigającym nieprzyja-ciela”27.

Natomiast starszy monter Ignacy Kurzawa(ur. 1 lutego 1886 r. w Makowie k/Łomży)

„1) Schronił część inwentarza technicznegow chwili napadu na miasto bolszewików

2) przez cały czas walki z bolszewikami pełniłobowiązki i obsługiwał centralę telefoniczną wspól-nie z kierownikiem sieci telefonicznej Łubieńskim.Opuścił służbę w chwili ostatecznej po zbombar-dowaniu barykady na ulicy Dominikańskiej”28.

We wniosku dla Wojciecha Rogulskiego (ur. 18listopada 1890 r. w Bodzanowie) czytamy, że:

„1) po ewakuacji urzędu pozostał na miejscui pełnił służbę telegraficzną aparatu Morse'ado ostatniej chwili.

2) Przy pomocy kombinacji technicznych łączniez technikiem Łubieńskim przejmował rozmowysztabów bolszewickich i takowe meldował do Dow.„Dolna Wisła”, jak również przejmował telegra-my dywizji bolszewickich o rozlokowaniu wojskbolszewickich i polskich, które doręczał temuż szta-bowi. Fakty powyższe zaświadczyć może pułkow-nik [Mieczysław] Ścieżyński, ówczesny szef sztabu„Dolna Wisła”.

3) Przez czas walki przy barykadzie był obecnyi pełnił częściowo obsługę stacji telefonicznejw czasie nieobecności technika Łubieńskiego. Mel-dował o sytuacji do Dow. Frontu Północnego,skąd otrzymawszy zawiadomienie o pomyślniej-szym przebiegu naszej ofensywy, takową zako-munikował obrońcom, czem dodał im duchai wzbudzi entuzjazm. Obecny temu był por. [Jan]Matuszek ze sztabu Dywizji Litewsko-Białoruskiej,którego łączył telefon. ze sztabem Frontu i Dow.w Łodzi.

4) Brał czynny udział z bronią w ręku przy obro-nie barykady przed pocztą.

5) W czasie bitwy donosił do barykady przedpocztą chleb, owoce, mleko, herbatę, papierosy,co mogą poświadczyć wszyscy obrońcy tejżebarykady (których nazwisk nie zna)”29.

Nie wiemy, czy wymienieni pocztowcy otrzy-mali odznaczenia, bądź odznaki o jakie wystę-pował Gumiński. Być może w przyszłości udasię te dane uzupełnić. Tym niemniej warto od-notować ich zasługi w obronie miasta w sierp-niu 1920 r.

ANEKSANEKSANEKSANEKSANEKS

Lp.Lp.Lp.Lp.Lp. Nazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imię

Tołpyho Zygmunt

Kłosiński JanKamiński WładysławSzondelmejer JózefCzudiń WłodzimierzJedwabny LeonBielski JanMarkowski StanisławDzierzba JanFerszt JulianBednarski WładysławPejta FranciszekKarczewski WładysławMaliszewski BolesławKamiński JanWyczliński KazimierzPiórkowski Wincenty

SzarżaSzarżaSzarżaSzarżaSzarża

komendant

starszy przodownikstarszy przodownikstarszy przodownikprzodownikprzodownikprzodownikposterunkowyposterunkowyposterunkowyposterunkowyposterunkowywywiadowcawywiadowcawywiadowcawywiadowcawywiadowca

UwagiUwagiUwagiUwagiUwagi

1.

2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.12.13.14.15.16.17.

Pochwała Pana Ministra SprawWewnętrznych "Monitor" nr 216/20

w policji nie służyw policji nie służyzwolnieni ze służbyw Policjizwolnieni ze służbyw Policji

Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1.Tabela 1. Wykaz policjantów pow. płockiego uczestniczących w walkach w sierpniu 1920 r.


Lp.Lp.Lp.Lp.Lp. Nazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imięNazwisko i imię

Szolc Jan

SzarżaSzarżaSzarżaSzarżaSzarża

były podkomisarz po-licji wodnej w Płocku

Opis czynówOpis czynówOpis czynówOpis czynówOpis czynów

1. W dniu 18-VIII-20 r. pod ogniem nie-przyjacielskim przez cały czas oblęże-nia utrzymywał się na stanowisku i brałudział w akcji obrony miasta na Wiśle.

2. Kłosiński Jan

Czudiń Włodzimierz

Kamiński WładysławSzondelmejer JózefJedwabny Leon

Karczewski Władysław

Markowski Stanisław

Bielski Jan

Ferszt JulianBednarski WładysławPejta Franciszek

Dzierzba Jan

st. posterunkowy

przodownik (wówczasurzędnik policji)

st. posterunkowyst. posterunkowyprzodownik

wywiadowca

posterunkowy

przodownik

posterunkowyposterunkowyposterunkowy

posterunkowy

W dniu 18-VIII-20 r. zachowując rów-nowagę w chwilach najkrytyczniej-szych, pod ogniem nieprzyjaciela,przywracając porządek na mościew dużej mierze przyczynił się do zlo-kalizowania pierwotnego popłochu.Dnia następnego, staczając potyczkęz wrogiem wziął jeńców.

W dniu 13-VIII-20 r. przyjmując udziałw potyczce z bolszewikami we wsi Sta-roźreby dostał się do niewoli. Zbiegł.W dniu 18-VIII-20 r. stojąc na poste-runku w mieście Płocku powtórnie zo-stał wzięty do niewoli i zbiegł po upły-wie kilku dni.

W dniu 18-VIII-20 r. na ochotnika, zła-pawszy za broń, bronił miasta dziar-sko i trzymał się na stanowisku pod-czas największego ognia i niebezpie-czeństwa ze strony nieprzyjaciela.Wykazał męstwo i odwagę.

W dniu 18-VIII-20 r. pod ogniem nie-przyjaciela, przywracając porządekna zjeździe do mostu oraz broniącprzyczółek spokojem i dzielną równo-wagą dali przykład poświęcenia i od-wagi.

W dniu 18-VIII-20 r. pod ogniem nie-przyjaciela zbierał rannych na pozycjipod Płockiem i przeprowadził szeregcennych wywiadów w rejonie nieprzy-jaciela.

W dniu 18-VIII-20 r. podczas atakubolszewickiego, przyłączywszy siędo baterii poznańskiej wraz z takowąwalczył w Płocku.

W dniu 13-VIII-20 r. dowodząc od-działem policji w potyczce z bolszewi-kami we wsi Staroźreby walczył z wro-giem na białą broń zabijając 2-ch bol-szewików. Został wzięty do niewoli, leczzbiegł.

W dniu 13-VIII-20 r. stoczyli potyczkęz kawalerią bolszewicką we wsi Sta-roźreby. Zostali wzięci do niewoli, leczzbiegli.

3.

4.5.6.

7.

8.

9.

10.11.12.

13.

Tabela 2.Tabela 2.Tabela 2.Tabela 2.Tabela 2. Wykaz najbardziej zasłużonych policjantów pow. płockiego z opisem ich czynów



1 Archiwum Państwowe Miasta Stołecznego Warszawy, KomendaPowiatowa Policji Państwowej w Płocku, sygn. 12, akta PolicjiPaństwowej powiatu płockiego w sprawach konfiskowania i re-kwizycji surowców i różnych produktów od 13 lutego do 30 grud-nia 1920 r.

2 J. Szczepański, Wojna 1920 roku na Mazowszu i Podlasiu, War-szawa-Pułtusk 1995, s. 111-112; idem, Społeczeństwo Polskiw walce z najazdem bolszewickim 1920 roku, Warszawa-Puł-tusk 2000, s. 303; P. Majer, Policja w wojnie polsko-sowieckiej(1919-1920), w: Rok 1920 z perspektywy osiemdziesięciole-cia, red. nauk. A. Ajnenkiel, Warszawa 2000, s. 92-93.

3 Płock na pomoc Ojczyźnie, „Kurier Płocki” 1920, nr 156 z 7 lipca,s. 1.

4 Policja nie pójdzie na front, „Kurier Płocki” 1920, nr 146 z 16 lipca,s. 3. Zob. też: T. Świecki, F. Wybult, Mazowsze Płockie w czasachwojny światowej i powstania państwa polskiego, Toruń 1932,s. 333.

5 Wyjazd rezerwy policyjnej, „Kurier Płocki” 1920, nr 146 z 16 lipca,s. 3; Policjanci w bojach, „Gazeta Policji Państwowej” 1920,nr 37 z 18 września, s. 12; Działalność wojskowa policji, „Gaze-ta Policji Państwowej” 1920, nr 43 z 23 października, s. 8; nr 49z 4 grudnia, s. 11; A. Misiuk, Rola Policji w kształtowaniu pań-stwowości polskiej po I wojnie światowej, w: Udział Policjiw wojnie polsko-radzieckiej 1919-1920. Materiały pokonferen-cyjne, pod red. A. Misiuka, Szczytno 1999, s. 15; J. Tuliszka,Policja Państwowa w procesie kształtowania wschodniej granicyDrugiej Rzeczypospolitej, w: Udział Policji…, s. 61-62; P. Majer,Policja w wojnie polsko-sowieckiej, op. cit., s.94-95; J. Szcze-pański, Społeczeństwo Polski…, op. cit., s. 304.

6 Np. do Radziwia ewakuowano policję z Pułtuska („Gazeta PolicjiPaństwowej” 1920, nr 33 z 14 sierpnia, s. 8).

7 Policja sprostała swemu zadaniu!, „Kurier Płocki” 1920, nr 187z 12 sierpnia, s. 3.

8 Różne nadużycia nad uchodźcami, „Kurier Płocki” 1920, nr 189z 13 sierpnia, s. 2.

9 H. Wardęski, Moje wspomnienia policyjne, Warszawa 1926,s. 329.

10 Echa krwawych walk w Płocku, „Kurier Płocki” 1920, nr 199z 25 sierpnia, s. 2. Z. Tołpyho był naczelnikiem policji na MiastoPłock i pow. płocki od 1.10.1919 r. (Osobiste, „Kur. Pł.” 1919,nr 238, s. 3).

11 Z dokumentów chwili. Rozkaz, „Kurier Płocki” 1920, nr 205z 31 sierpnia, s. 1; także: ks. M. M. Grzybowski, Wojna polsko--rosyjska 1920 r. w Płocku i na Mazowszu. Studium historyczno--pastoralne, Płock 1990, s. 70-71; G. Gołębiewski, ObronaPłocka przed bolszewikami 18-19 sierpnia 1920 r., Płock 2004,s.151.

12 Dział Zbiorów Specjalnych Biblioteki im. Zielińskich TNP (dalej –Dz. Zb. Specj. BZ TNP), sygn. 1779, pismo por. E.Czurukaz 30 sierpnia 1920 r. do Dowództwa I Dywizjonu ŻandarmeriiWojskowej w Warszawie.

13 Wojskowa działalność policji, „Gazeta Policji Państwowej” 1920,nr 35 z 28 sierpnia, s. 8.

14 Wojskowa działalność policji. Pochwała, „Gazeta Policji Państwo-wej” 1920, nr 40 z 2 października, s. 11.

15 Rozkazy dzienne Komendantów Okręgowych Policji Państwo-wej. Okręg Warszawski. Rozkaz z d.18-IX-1920 r. nr 123, „Ga-zeta Policji Państwowej” 1920, nr 41 z 9 października, s. 8.

16 Ibidem, s. 9. Zob. też: H. Wardęski, op. cit., s. 328-330.17 Wojskowa działalność policji, „Gazeta Policji Państwowej” 1920,

nr 43 z 23 października, s. 8.18 Dz. Zb. Specj. BZ TNP, sygn. 1779, k. , pismo kom. Z. Tołpyhy

z 4 kwietnia 1921 r. do kapituły Krzyża za Męstwo i Odwagę.19 Ibidem, k. 8, wykaz funkcjonariuszów Policji Państwowej Staro-

stwa Płockiego, którzy przyjmowali czynny udział w obronie Płoc-ka w sierpniu 1902 r., sporządzony przez Z.Tołpyho 24 marca1921 r.

20 Ibidem, k. 9, wykaz funkcjonariuszów Policji Państwowej Staro-stwa Płockiego, którzy odznaczyli się podczas walki z bolszewi-kami w m-cu sierpniu 1920 r. z 4 kwietnia 1921 r.

21 Ibidem, k. 4, prośba J.Kamińskiego z 24 marca 1921 r.do komendanta Straży Obywatelskiej w Płocku.

22 Ibidem, k. 2, prośba B. Maliszewskiego z 24 marca 1921 r.do komendanta Straży Obywatelskiej w Płocku.

23 Patriotyczny czyn, „Kurier Płocki” 1920, nr 179 z 3 sierpnia,s. 3; Wyjaśnienie, „Kurier Płocki” 1920, nr 181 z 5 sierpnia, s. 4.

24 Z dokumentów chwili. Rozkaz, „Kurier Płocki” 1920, nr 205z 31 sierpnia, s. 1; także: ks. M. M. Grzybowski, op. cit., s. 71;G. Gołębiewski, op. cit., s. 151.

25 Dz. Zb. Specj. BZ TNP, sygn. 1779, k.13, pismo J. Łubieńskiegodo K. Cygańskiego z 6 kwietnia 1921 r.

26 Ibidem, k. wniosek na odznaczenie J. Łubieńskiego, wystawiony6 kwietnia 1921 r. przez Gumińskiego. Opisane czyny potwier-dzili podpisami Staniszewski, Wojciech Rogulski, Wiktor Berna-towicz, Ludwik Maliszewski.

27 Ibidem, k. 16, wniosek z 6 kwietnia 1921 r. dla W.Blekickiego.Opisane przez E. W. Blekickiego czyny potwierdzili podpisamiJ. Łubieński, W. Roguski, W. Bernatowicz i Apolo…?

28 Ibidem, k. 11, wniosek na odznaczenie I. Kurzawy, wystawiony6 kwietnia 1921 r. Opisane czyny potwierdzili Jan Łubieńskii Ludwik Maliszewski.

29 Ibidem, k. 20, wniosek na KW dla W.Rogulskiego. Załączonepodpisy świadków: J. Łubieńskiego, W. Blekickiego i Apolono…(b.d.).

POLICEMEN AND POSTMEN IN DEFENSE OF PLOCK IN 1920


Apart from the army, civilians participated in the defense of Plock in 1920, policemenand postmen were among them. Recently discovered documents enables precise determinationof the nature of their involvement in the defense of the city. The policemen directly participatedin the fighting and tried to impose order in the first phase of the attack of Bolshevik troops.The postmen assured communication and defended their barricade at the post office.


MICHAŁ SOKOLNICKI

SCHYŁEK FORTUNY RODZINY GÓRNICKICHZ PŁOCKA W LATACH 1918-1939

JAKO PRZYKŁAD DEKONIUNKTURY GOSPODARCZEJTEGO OKRESU

(PRZYCZYNEK HISTORYCZNY)


Lata 1918-1939 to okres niesprzyjającej koniunktury gospodarczej w Płocku. Ilustracją ogól-nych losów gospodarki, są losy majątku rodziny Górnickich z Płocka, który uległ wydatnemuzmniejszeniu w ciągu tego dwudziestolecia.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: gospodarka, Górniccy, Płock, 1918-1939

Rodzina Górnickich z Płocka należała podkoniec XIX wieku oraz w pierwszych czterechdekadach następnego wieku do najbogatszychrodzin płockich. W jej ręku znajdowała się elek-trownia, żegluga rzeczna, szereg nieruchomościoraz udziały w wielu innych przedsiębiorstwach.Nina Kassan zatytułowała poświeconą im książkę„Górniccy – płoccy przemysłowcy XIX/XX wieku”1.Można powiedzieć, iż – przy zachowaniu odpo-wiednich proporcji – byli płockimi Kronenber-gami, Natansonami czy Poznańskimi. Osiągnęlisukces gospodarczy i majątek. Dali się poznaćna niwie działalności filantropijnej. W niniej-szym szkicu chcielibyśmy, na ich przykładzie zi-lustrować, niepomyślny generalnie trend ko-niunktury gospodarczej w latach 1918-1939.Wydaje się to zabiegiem celowym, gdyż ich losysą doskonałą ilustracją generalnie „złych” cza-sów dla wszelkiej inicjatywy gospodarczejw Płocku tego okresu.

Na początku XX wieku w mieście istniały dwieelektrownie: braci Stanisława i Józefa Górnic-kich oraz Kazimierza Kühna, prowadząceze sobą walkę konkurencyjną, z której zwycię-sko wyszli ostatecznie bracia Górniccy nabywa-jąc w 1921 r. zakład K. Kühna. W tym też rokuGórniccy zawarli umowę (wcześniejsze umowyzawarte były w 1917 i 1919 r.) z magistratemmiasta na oświetlenie ulic i dostarczanie prądu,ważną do 1926 r. Zasilanie miasta w energięprzejęła ich elektrownia, mająca siedzibę przyul. Kościuszki 5. W latach 1923-1924 rozbudo-wali oni i zmodernizowali sieć elektryczną

miasta zastępując przewody stalowe miedzia-nymi i doprowadzając linię przez most do Ra-dziwia. Rozbudowana w 1925 r. o sąsiednią dział-kę przy ul. Kościuszki 3 (wydzierżawioną od mia-sta) elektrownia miała wówczas na wyposażeniu:dwie lokomobile o łącznej mocy 376 KM, dwiemaszyny parowe (razem 210 KM) oraz silnik Die-sla o mocy 80 KM. Jak pisze Stefan Kieffer, „elek-trownia Górnickich była jednak przestarzałegojuż typu, przytem wskutek braku długotermino-wej umowy łatana z roku na rok i przy projek-tach na dalszą metę trzeba było myśleć o zmo-dernizowaniu całego przedsiębiorstwa”2.

Dążenie Górnickich do zmodernizowania za-kładu celem zapewnienia sobie dalszego mo-nopolu na dostawy energii zderzyło sięw 1926 r. z całkowicie odmienną koncepcją ów-czesnego zarządu miasta Płocka, reprezento-waną przez prezydenta Stefana Zbrożynę. Kon-cepcja ta polegała na dążeniu do powiększe-nia majątku komunalnego w celu oparcia na nimi ustabilizowania wpływów budżetowych. Z jegoinicjatywy rada miejska upoważniła magistratdo wystąpienia z wnioskiem o nadanie upraw-nienia do budowy elektrowni komunalnej. Upo-ważnienie takie uchwaliła rada miejska na po-siedzeniu 7 czerwca 1926 r.3

Pod pretekstem zbyt wysokich cen za do-starczaną przez Górnickich energię, magistratwszczął z nimi „wojnę”. Sprzeciw władz miastaco do nowych cen za energię i wezwania tegożdo mieszkańców o regulowanie opłat na dotych-czasowych zasadach, spowodował rozpoczęcie


przez Górnickich akcji wyłączania dopływu ener-gii, poczynając od mieszkania prezydenta Ste-fana Zbrożyny. Obie strony składały na siebiezawiadomienia o popełnieniu przestępstwa,a do prowizorycznego porozumienia doszło do-piero w 1928 r., w zbliżającej się perspektywyoddania do użytku elektrowni miejskiej4.

Ministrem właściwym dla wydania decyzji byłJędrzej Moraczewski, który faktycznie poparł eta-tystyczne plany prezydenta Płocka i uprawnieniena budowę elektrowni wydał w maju 1927 r.miastu, nie prywatnej firmie Górnickich5.

W październiku 1927 r. rozpoczęto budowęelektrowni, normalna eksploatacja zaczęła sięod września 1929 r. Z tą chwilą elektrowniaGórnickich zakończyła pracę6. Tym samym ro-dzina utraciła jeden z filarów stanowiącycho wielkości jej majątku. Jeszcze tylko należącydo nich zakład elektryczny uzyskał koncesjęna zakładanie instalacji elektrycznych, przyłą-czanie do sieci oraz wykonywanie napraw7.

Kolejnym przedsiębiorstwem, należącymdo rodziny była cegielnia w Górach, przy czymStanisław Górnicki (senior) miał udziały w spół-ce z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwąSpółka Eksploatacji Cegielni „Góry” założonejw 1920 r. Po jego śmierci w 1927 r. udziały teprzejęli spadkobiercy (synowie). Syn Józef i wnukJerzy wchodzili w skład zarządu firmy, której biu-ro mieściło się w należącej do Górnickich ka-mienicy przy ul. Kościuszki 5. W latach 30. jejkapitał wynosił 44 000 zł. Pod koniec poprzed-niej dekady, cegielnia posiadająca dwie ma-szyny parowe o mocy łącznej 72 HP, była przed-siębiorstwem zatrudniającym 55 robotników. Jejobrót wynosił w 1930 r. – 186 000 zł8.

Stanisław Górnicki był również udziałowcemTowarzystwa Handlowo-Przemysłowego „Żar” (fa-bryka brykietów), zlokalizowanego w jednej z nie-ruchomości należącej do rodziny przy ul. Rybaki(biuro przy ul. Kościuszki 5). W zarządzie firmyzasiadał przez wiele lat m.in. jego syn Józef9.

Do rodziny Górnickich, należała największaw mieście, secesyjna kamienica przy ul. Tum-skiej 8 oraz kilka innych nieruchomości i bu-dynków (głównie w dzielnicy Rybaki)10.

Jednak przedsiębiorstwem z którym najczę-ściej, z wyjątkiem elektrowni, łączy się nazwiskoGórnickich, jest należąca do tej rodziny żeglu-ga rzeczna. Swoje przedsiębiorstwo założyłw Płocku Stanisław Górnicki w 1885 r. (w 1884 r.wg Rocznika polskiego przemysłu i handlu).Zarówno wówczas, jak i u progu niepodległo-ści jedynym szlakiem komunikacyjnym łączą-cym Płock z resztą kraju była Wisła. W trakcie

I wojny światowej statki armatorów wiślanychzostały zajęte, a po jej zakończeniu rząd upań-stwowił żeglugę i powołał do życia Polską Żeglu-gę Państwową. W kwietniu 1922 r. zdecydowa-no o oddaniu żeglugi prywatnym właścicielom.W połowie lat 20., po otrzymaniu koncesjina prowadzenie przedsiębiorstwa żeglugowegofirma „St. i J. Górniccy – Żegluga na Wiśle”powróciła do dawnej działalności11.

W 1925 r. jednostki firmy kursowały na trasiePłock-Warszawa. Już po dwóch latach dociera-ły również do Włocławka, a własność firmy sta-nowiło 9 statków parowych, 13 barek i 15 przy-stani. Gospodarcza prosperity drugiej połowy lat20. (w tym łatwość uzyskania kredytu) sprzyjałainwestycjom. Górniccy nabyli wówczas tabori majątek mniejszej płockiej spółki rzecznej– Wołkogonienki i Staniszewskiego12.

Wśród działających wówczas niewielkichwarsztatów szkutniczych i naprawczych funkcjo-nował, niejako „przy żegludze”, warsztat żeglu-gi Górnickich, wykonujący naprawy lub inne nie-zbędne prace przy statkach wchodzących w składmacierzystego przedsiębiorstwa13.

Ale sprzyjająca dotychczas Górnickim kartazaczęła się odwracać. Nadszedł światowy kry-zys gospodarczy, największy – jak się okazało –w dotychczasowej historii. Przyniósł kres dotych-czasowym, układającym się lepiej lub gorzej(w drugiej połowie lat 20. znacznie i wyraźnielepiej) stosunkom gospodarczym. Szczyt powo-dzenia Górniccy zaczynali mieć za sobą. Od tejchwili mamy do czynienia z równią pochyłą.

Jak zauważają najwybitniejsi badacze hi-storii gospodarczej dwudziestolecia międzywo-jennego Zbigniew Landau i Jerzy Tomaszew-ski: „trudności kryzysowe przeżywane przezprzemysł wpłynęły na przyśpieszenie procesówkartelizacyjnych”14. Jednym z karteli powsta-łych w tym okresie był kartel żeglugi wiślanej.Jego powstanie położyło kres rywalizacji po-między kilkoma przedsiębiorstwami żeglugo-wymi na środkowej Wiśle. Powstała w marcu1930 r. spółka „Polska Żegluga Rzeczna – Vi-stula” skupiała, oprócz firmy Górnickich,płocką żeglugę spadkobierców Chaima Rogo-zika, jak również przedsiębiorstwa warszaw-skie. Dyrektorem wspólnego przedsiębiorstwazostał Jerzy Górnicki. „Vistula” dzierżawiłatabor płockich firm do wybuchu wojny. W po-łowie lat 30. dziennie kursowały: trzy statkido Warszawy, trzy do Włocławka, dwa do Gdynii jeden do Gdańska. Spadek liczby kursów wyni-kał ze zmniejszenia się przewozów pasażerskichw latach kryzysu gospodarczego15.


Zawiązanie kartelu wynikało z przekona-nia o potrzebie konsolidacji w obliczu kryzysugrożącego spadkiem zysków, wyeliminowaniazjawiska wzajemnej konkurencji jako ze swejistoty grożącej obniżeniem dochodów (kon-kurujące firmy mogłyby obniżać ceny dla po-zyskania klientów, co groziło pozostałym ob-niżeniem dochodów i z kolei wymuszałobyrównież zastosowanie obniżek cen, co oczy-wiście skutkowałoby zmniejszaniem się ich do-chodów).

Mimo zachowania zasady dobrowolności przypodejmowaniu decyzji o utworzeniu kartelu, zo-stała ona faktycznie wymuszona przez zaistnia-łe warunki ekonomiczne. O trudnościach finan-sowych firmy Górnickich można się było bowiemprzekonać już wkrótce. Jeszcze w marcu 1930 r.(a więc w tym samym miesiącu, gdy związanyzostał kartel „Vistula”), chcąc zapobiec upadło-ści, firma złożyła do sądu wniosek o odroczeniewypłat i przystąpiła do układów z wierzyciela-mi. Po roku zmuszona była wystawić na licyta-cję jeden ze statków („Stanisław” – wartość osza-cowana na 45 000 zł) w celu pokrycia zaległo-ści podatkowych. Wkrótce sąd zarządził otwar-cie postępowania układowego z wierzycielami.Jednocześnie wzywano do zgłaszania się wie-rzycieli, sąd wyznaczył nadzorców sądowych.Krach finansowy doprowadził do tego, iż w dru-giej połowie lat 30. – jak świadczą o tym ob-wieszczenia komornika – Górniccy muszą wy-przedawać majątek na pokrycie długów firmyżeglugowej. Licytowany był kolejny parostatek„Lech”, ruchomości należące do majątku firmy16.

Krytyczne położenie w jakim się znaleźli, zmu-siło Górnickich do wydzierżawienia młynu wod-nego na rzece Skrwie w Radotkach, którego byliwspółwłaścicielami oraz – po wielu bojach są-dowych – do zlicytowania wyposażenia dawnejelektrowni oraz budynku przy ul. Kościuszki 5,w którym niegdyś mieściła się elektrownia wła-śnie oraz biura należących do nich firm17. Nie-co później przedmiotem licytacji stały się nieru-chomości przy ul. Rybaki należące do spółki„Żar” oraz będące dotychczas własnością człon-ków rodziny18. Ukoronowaniem procesu degra-dacji materialnej było zlicytowanie cegielni Górywiosną 1938 r.19 Kolejne licytacje trwały prawiedo samego wybuchu wojny20.

Znani z działalności filantropijnej, w obliczukryzysu i rozpaczliwego poszukiwania źródełoszczędności, Górniccy zmuszeni zostali do prze-kazania miastu ufundowanego przez siebie

przedszkola im. Marysieńki Górnickiej funkcjo-nującego na Rybakach21.

Przedstawione wydarzenia wyraźnie wskazująna upadek finansowej potęgi rodziny Górnic-kich w latach 30. XX wieku. Z pewnością człon-kowie rodziny wciąż żyli na znacznie wyższejstopie życiowej od zdecydowanej większościmieszkańców Płocka. Ale interesy zaczęły siępsuć, nie przynosiły już zysków takich jak wcze-śniej. A już wkrótce trzeba było rozpaczliwie szu-kać środków na pokrycie długów i zaległościfinansowych. Żeby spłacać zobowiązania trze-ba było zacząć – jak widzieliśmy – wyprzeda-wać majątek.

Czy gdyby żył senior rodu i twórca majątkuStanisław Górnicki sytuacja wyglądałaby ina-czej? Należy w to wątpić. Zadecydowała sytu-acja obiektywna, koniunktura, na którą nie miaływpływu jednostki.

W wartościowej pracy Niny Kassan znajduje-my co prawda informacje o zamknięciu elek-trowni czy włączeniu żeglugi do przedsiębior-stwa „Vistula” 22 (ale już nie o konieczności sprze-daży czy licytacji innych składników majątku),ale w sumie autorka nie ukazuje faktycznegoznaczenia tych wydarzeń, czyli upadku ekono-micznej potęgi rodziny, która miała miejscew okresie międzywojennym, a zwłaszcza w la-tach 30. Czytając jej pracę nie odnosimy wra-żenia, że mamy do czynienia ze zmierzchem jejdotychczasowej pozycji materialnej. Mimo – po-wtórzmy – wciąż wysokiego statusu opisywanelata stanowiły w stosunku do okresu poprzedza-jącego niewątpliwy regres.

Losy majątku rodziny Górnickich jak w so-czewce skupiają koleje ogólnie niepomyślnejkoniunktury okresu dwudziestolecia międzywo-jennego. Stanowić mogą idealny przykład ter-minu pars pro toto (całość przez część) dla opi-sania stosunków gospodarczych tego okresu.W dwudziestolecie międzywojenne Górniccywchodzili jako jedni z największych – posłuż-my się tu tytułem pracy Niny Kassan – „płoc-kich przemysłowców”, posiadacze żeglugirzecznej, elektrowni, szeregu innych firm i nie-ruchomości. W ciągu dwudziestu lat niepodle-głości miasto wybudowało własną elektrownię,sytuacja ekonomiczna wymusiła wstąpieniedo kartelu i zaniechanie walki konkurencyjnej,wreszcie doprowadziła do ustanowienia nad-zoru sądowego i konieczności pozbywania sięposiadanych nieruchomości i innych części ma-jątku.



1 N. Kassan, Płoccy przemysłowcy XIX/XX wieku, Płock 2001.2 S. Kieffer, O początkach elektryfikacji Płocka, „Życie Mazowsza”

1935, nr 6, s. 175; Archiwum Państwowe w Płocku: Akta MiastaPłocka, t. 24746; Problemy energetyki płockiej, Płock 1978,s. 9-13; Historia i współczesność elektroenergetyki na Mazow-szu Płockim, Płock 1998, s. 5-8; „Kurier Płocki” [dalej: KP] 1921,nr 3, 5 I, nr 17, 22 I, nr 43, 23 II.

3 S. Kieffer, dz. cyt., s. 175; Płocka elektrownia miejska, „Mazow-sze Płockie i Kujawy [dalej: MPiK] 1929, nr 10-11, s.119-120.

4 S. Kieffer, dz.cyt., s. 176-177.5 W osobie prezydenta Stefana Zbrożyny widzimy zwolennika filo-

zofii etatyzmu, który trafił na dobry moment, gdy gospodarczyster kraju trzymała Pierwsza Brygada Gospodarcza, a ministrembył socjalista (co prawda wkrótce poróżniony z PPS, ale z pewno-ścią socjalista) Jędrzej Moraczewski.

6 S. Kieffer, dz. cyt., s. 177; Płocka elektrownia…, s. 120-122;„Głos Mazowiecki” [dalej: GM] 1937, nr 301, 31 XII.

7 „Dziennik Płocki” [dalej: DP] 1929, nr 268, 20 XII, 1930, nr 55,7 III, 1931, nr 80, 9 IV.

8 DP 1924, nr 180, 6 VIII, 1928, 1927, nr 249, 28 X, 1928,nr 99, 27 IV nr 155, 7 VII, „Głos Ziemi Płockiej” 1928, nr 244,10 XI; „Głos Mazowiecki” [dalej: GM] 1934, nr 179, 7 VIII;Rocznik polskiego przemysłu i handlu, Warszawa 1932,nr 1273, 1934, nr 2768, 1936, nr 3158, 1938, nr 4143.

9 KP nr 1920, 246, 19 X, 1921, nr 254, 20 XI, DP 1927, nr 249,28 X.

10 K. Askanas. Sztuka Płocka, Płock 1991, s. 230-231; N. Kassan,dz. cyt., s. 20, 30, 36.

11 DP 1925, nr 37, 13 II, nr 50, 28 II, nr 121, 25 V, 1927, nr 236,13 X; Na szlakach rozwoju żeglugi parowej na Wiśle, MPiK 1927,nr 5-6, s. 53.

12 DP 1925, nr 37, 13 II, 1928, nr 57, 8 III; Na szlakach…, s. 53;}gruntownemu remontowi poddana została wówczas również ka-mienica przy ul. Tumskiej 8 – DP 1927, nr 183, 11 VIII.

13 B. Rydzewska, Wisła – z dziejów miasta i rzeki w dwudziestymwieku, Płock 2000, s. 13; S. Kieffer, dz. cyt., „Życie Mazowsza”1935, nr 4, s. 128.

14 Z. Landau, J. Tomaszewski, Gospodarka Polski Międzywojennej,tom III: Wielki kryzys 1930-1935, Warszawa 1982, s. 80.

15 B. Rydzewska, dz. cyt., s. 6; DP 1930, nr 70, 24 III, 1934,nr 167, 24 VII; Rocznik…, Warszawa 1932, nr 5687, 5693,5695; W. Arkuszewski, Wiślane statki pasażerskie, Gdańsk1973, s. 131.

16 DP 1930, nr 64, 17 III, nr 256, 4 XI, 1931, nr 23, 28 I, nr 59,12 III, nr 131, 9 VI, nr 188, 17 VIII, 1932, nr 18, 22 I, nr 94,22 VI, nr 204, 15 IX, KP 1931, nr 33, 5 II, GM 1936, nr 21,27 I; „Kurier Mazowiecki” [dalej: KM] 1938, nr 68, 24 III,nr 199, 2 IX, nr 233, 12 X; Rocznik… 1934, nr 9536, 1936,nr 10475, 1938, nr 14264.

17 DP 1932, nr 204, 15 IX , 1934 nr 67, 21 III; GM 1936, nr 21,27 I.

18 KM 1936, nr 221, 23 IX, 1938, nr 44, 24 II.19 GM 1938, nr 88, 17 IV.20 KM 1939, nr 160, 17 VII.21 DP 1934, nr 73, 28 III, GM 1934, nr 72, 28 III.22 N. Kassan, dz. cyt., s. 100, 128, 130, 132.

DECLINE OF THE PLOCK GÓRNICKI FAMILY FORTUNE IN THE YEARS 1918-1939AS AN EXAMPLE OF THIS PERIOD'S ECONOMIC DOWNTURN

(HISTORICAL CONTRIBUTION)


The period of 1918-1939 was a period of unfavorable economic conditions in Plock.The economic downturn of that time is illustrated by the fate of the Plock Górnicki family assets,diminished over the two decades.


GRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIK

CMENTARZE PARAFII W RADZIWIU, IMIELNICY,TRZEPOWIE I PŁOCKU-PODOLSZYCACH

WŁĄCZONE W GRANICE MIASTA PŁOCKAW XX WIEKU


W XX wieku do obszaru administracyjnego Płocka włączono Radziwie (1923 r.), Trzepowo(1961 r.), oraz Imielnicę, Borowiczki i Podolszyce (1982 r.). Miejscowości te posiadają swojecmentarze parafialne, których historia sięga czasów średniowiecza.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Radziwie, Imielnica, Trzepowo, Płock-Podolszyce, cmentarze

Naturalną konsekwencją rozwoju demogra-ficznego, społecznego, gospodarczego, a takżeprzeobrażeń architektonicznych jest zjawiskourbanizacji, czyli przestrzennego rozwoju miast.Ze względu na delimitację ich granic poprzezwłączanie terenów wiejskich razem z zamiesz-kiwaną przez nie ludnością, obszary miast sąpowiększane.

Jest to zjawisko powszechne, w którym Płocktakże ma swój udział. W ciągu XIX i XX stulecianastąpił znaczny wzrost liczby ludności (1830 r.– 10 tys. mieszkańców, 1913 r. – 30,6 tys., 1964 r.– 57,8 tys.1, 1999 r. – 128,7 tys.2), a miastow okresie 1961-1980 zwiększyło swój obszar bli-sko dwukrotnie3. Rozrastając się coraz bardziej,wchłonęło tereny podmiejskie, tworząc w ostat-nich dziesiątkach lat nową strukturę administra-cyjną, zarówno świecką, jak i kościelną.

W obrębie Gminy Płock od 1923 r. znalazłosię Radziwie4, następnie w roku 1961 r. – Trze-powo, a w 1982 r. – Imielnica, Borowiczkii Podolszyce, co sprawiło, że granice miasta roz-szerzono o 1450 ha5. W czterech z wymienio-nych miejscowości znajdują się kościoły para-fialne, które posiadają swoje cmentarze. Są toparafie: św. Benedykta w Radziwiu, św. Alek-sego w Trzepowie, św. Jakuba w Imielnicyi św. Wojciecha w Płocku-Podolszycach.

1.1.1.1.1. Cmentarz parafii św. Benedykta w RadziwiuCmentarz parafii św. Benedykta w RadziwiuCmentarz parafii św. Benedykta w RadziwiuCmentarz parafii św. Benedykta w RadziwiuCmentarz parafii św. Benedykta w Radziwiu

Historia Radziwia, położonego na lewym brze-gu Wisły, prawdopodobnie tak samo starego jakPłock, sięga początkami około X wieku6. Z histo-rią wsi, obecnie dzielnicy Płocka związane są rów-nież dzieje kościoła i parafii. Struktura parafialna

została dość szybko stworzona, choć nie zacho-wały się żadne dokumenty związane z erekcjąświątyni.

Pierwsze wzmianki o kościele, a raczej kapli-cy pod wezwaniem św. Benedykta w Radziwiupochodzą z 1166 r., kiedy została zniszczonaprzez najazd Prusów. Znajdowała się na lewymbrzegu Wisły, na terenie dzisiejszego stadionuw Radziwiu7, naprzeciw kościoła dominikanówpłockich. Biorąc pod uwagę jej patrona – św. Be-nedykta, można przyjąć hipotezę, że do jej po-wstania mogli przyczynić się benedyktyni.

Niektórzy historycy przyjmują, że fundatoremradziwskiego kościoła był palatyn księcia Wła-dysława Hermana, Sieciech8, a świątynia mo-gła być murowaną kaplicą jego rezydencji.Po zniszczeniach została odbudowana w 1187 r.w tym samym miejscu już jako kościół parafial-ny. Potwierdza to dokument opisujący przebiegsporu między wnukami Sieciecha a kapitułąpłocką o prawo własności do tegoż kościoła9.

Przy kościele św. Benedykta funkcjonowałaośmioosobowa grupa kanonicka wraz z prepo-zytem, stanowiąca kolegiatę. Prawdopodobniew 1144 r., w związku z konsekracją katedry ko-legiata ta została podarowana biskupowi i ka-tedrze10. Radziwie stanowiło uposażenie człon-ków kapituły, a jego mieszkańcy obowiązani bylipełnić straż przy katedrze.

Kolejna wzmianka o radziwskim kościele po-jawiła się w roku 1228, kiedy książę KonradMazowiecki podczas układów z zakonem BraciDobrzyńskich wydał dokument, w którym miej-sce spotkania określił: w porcie płockim kołokościoła św. Benedykta11. Z kolei rok 1239 przy-nosi przekaz opisujący, jak Konrad Mazowiecki


po straceniu swojego kanclerza scholastyka JanaCzapli kazał jego ciało wywiesić przy kościeleśw. Benedykta, na wybrzeżu rzeki Wisły, naprze-ciw katedry12.

Niewiele wiadomo o samym kościele czy pa-rafii w tym okresie. W roku 1253 został całkowi-cie zniszczony przez wielką powódź Wisły. Ka-tastrofa musiała być znaczna, skoro następnykościół został zbudowany dopiero około roku1329 w miejscu zresztą już oddalonym od rzeki.Niestety, i ten kościół podobnie jak cała wieśRadziwie został zniszczony tym razem przez na-jazd Krzyżaków i Czechów.

Czwarty z kolei kościół pobudowała kapitułapłocka przy wydatnej pomocy mieszkańców Ra-dziwia na wzgórzu oddalonym od koryta Wisły.Nieznana jest bliższa data tej budowy. Niestety,podobnie jak poprzednie, kościół św. Benedyktazostał zrujnowany, tym razem przez Szwedóww 1656 r.

Wkrótce wzniesiono nową świątynię, którąw 1716 r. zniszczyła kolejna powódź. Wtedy prze-niesiono ją z dala od rzeki, na miejsce piaszczy-ste, obok tego, na którym stoi obecny kościół.Była to świątynia niewielka, drewniana13. Konse-krował ją w 1722 r. sufragan kujawsko-pomor-ski bp Wojciech Ignacy Bardziński. Remontowa-na pod koniec XVIII wieku oraz w 1856 r., do-trwała do końca XIX wieku14.

Ks. Piotr Dzieniakowski, proboszcz parafiiw latach 1887-1912 zdecydował o rozbiórce sta-rego, małego, niszczejącego, drewnianego ko-ścioła i budowie murowanego z palonej cegły.Konsekrował go w 1902 r. abp Wincenty Cho-ściak Popiel. Pracownicy papierni „Soczewka”ufundowali figurę Matki Boskiej NiepokalanegoPoczęcia, która została umieszczona przed ko-ściołem i stoi tu do dnia dzisiejszego15.

W 1939 r. wieżę kościoła uszkodziły pociskiarmatnie. Niemcy urządzili w świątyni skład żyw-ności i zaopatrzenia dla wojska. W 1945 r. wy-cofując się podpalili kościół, chcąc zniszczyć na-gromadzone tam zapasy. Po pożarze trwającymkilkanaście dni, z kościoła pozostały tylko mury.Dzieła jego odbudowy podjął się ks. AleksanderStrużyński (1945-1991). Już 11 sierpnia 1945 r.odprawiono pierwszą Mszę św., wnętrze kościo-ła zaś wyremontowano w następnych latach16.

Zgodnie ze średniowiecznym zwyczajempierwszym miejscem pochówków mieszkańcówRadziwia było otoczenie kościoła. Świadcząo tym ślady zachowanych szczątków ludzkichwydobytych w późniejszych okresach na tere-nach, gdzie pierwotnie były wznoszone kolejnekościoły Radziwia. Miejsca pierwszych kościołów

zasypały piaski wiślane, a w kilkaset lat późniejmłodzi chłopcy radziwscy pasący tu krowy za-częli dokopywać się szczątków ludzkich, co […]potwierdzałoby istnienie w tym miejscu jakichśprzykościelnych cmentarzy17.

Najstarsze zapiski archiwalne, jakie się za-chowały na temat cmentarza w Radziwiu po-chodzą z 1775 r., kiedy to z polecenia bpa Mi-chała Jerzego Poniatowskiego odbyła się w die-cezji płockiej wizytacja generalna. Kanonik ka-tedralny płocki Jan Paweł Bykowski, pełniącyfunkcję wizytatora w parafii Radziwie odnoto-wał wówczas, że drewniane ogrodzenie cmen-tarza było bardzo zniszczone. Wykonane daw-no, najprawdopodobniej sumptem parafian, wy-magało naprawy bądź wystawienia nowegoparkanu. Do cmentarza prowadziły dwie furtki,co zabezpieczało go przed wtargnięciem zwie-rząt. Nie było jednak żadnego ossuarium, przezco dało się zauważyć na powierzchni kości ludz-kie wydobyte podczas ponownych pochówków18.

Z ksiąg parafialnych wynikało, że była wy-znaczona taksa za pochówki, zróżnicowanadla osób dorosłych i dzieci. Z pewnością, takjak wszędzie, dokonywano także bezpłatnegogrzebania osób bezdomnych i biednych. Wizy-tator zanotował, że wewnątrz świątyni nie byłożadnego murowanego grobu, zaś na cmenta-rzu znajdowała się murowana z cegły figura19.

W latach 30. XX wieku powstało nowe ogro-dzenie dla terenu dawnego cmentarza przyko-ścielnego, które zachowało się do czasów obec-nych. Składa się ono z bramy wjazdowej, umiej-scowionej od strony północnej z dwiema furtka-mi po bokach i dwóch dodatkowych furt, z któ-rych jedna prowadzi do plebanii, a drugado organistówki oraz z 48 przęseł. Wszystkiesłupy wykonane są z czerwonej cegły i pokryteblaszanymi czterospadowymi daszkami. Górnączęść ogrodzenia stanowią przęsła z kształtow-ników stalowych łączonych nitami, dolną zaśmur, pierwotnie wykonany z cegły, a obecniez kamienia polnego. Remont ogrodzenia prze-prowadzono z inicjatywy ks. proboszcza Alek-sandra Strużyńskiego20. Na niektórych przęsłachmożna odnaleźć napisy mówiące o ofiarodaw-cach i czasie ofiary.

Zgodnie z przyjętymi nowymi regulacjamiw zakresie miejsc grzebalnych, wyznaczonow trzecim ćwierćwieczu XIX wieku dla parafiipw. św. Benedykta w Radziwiu teren między ulica-mi: Kolejową, Spokojną i Krakówki dla celówfuneralnych. Ze względu na rozbudowę parafiijego powierzchnia była powiększana, obecnie wy-nosi 2,5 ha. Z przekazu obecnego proboszcza,


ks. Krzysztofa Jaroszewskiego (2000- ) wynika, żeparafianie dobrowolnie przekazywali paski ziemiw zamian za zwolnienie z opłaty „placowego”na cmentarzu.

Cmentarz, położony na naturalnych pagór-kach, z bogatym drzewostanem jest bardzo in-teresujący krajobrazowo. Kształtem zbliżonydo przełamanego prostokąta z aleją głównąna osi bramy i prostopadłymi alejkami poprzecz-nymi. Znajduje się na nim 5 mogił z drugiejpołowy XIX wieku i 300 z pierwszej połowyXX wieku oraz 1 500 nagrobków wolnostojącychz tego samego okresu, a także krzyż z 1909 r.

Najstarszy istniejący nagrobek znajduje sięna grobie Adolfa Fidelskiego, zmarłego w 1871r. Znaczenie historyczne mają groby: Jana MarkaRóży Lajourdie21, zm. 1881 r., ks. Piotra Dzienia-kowskiego, proboszcza i fundatora radziwskiegokościoła, zm. w 1912 r., Wincentego Kossopo-lańskiego, Naczelnika Wydziału Izby SkarbowejPłockiej, zm. w 1879 r., 23-letniego lwowianinaWiktora Nitki, bosmanmata Flotylli Wiślanej, któ-ry zginął w czasie ostrzału statku Stefan Batoryw 1920 r.22, mogiła zbiorowa z tablicą: Bohate-rom z roku 1920, drużyna harcerska przy szkolew Radziwiu, mogiła zbiorowa i pomnik ku czci113 żołnierzy 19 pp im. Obrońców Lwowa pole-głych w 1939 r. na terenie Radziwia i najbliższychokolic. W czasie II wojny światowej zarządzeniemwładz okupacyjnych większość pogrzebów płoc-czan kierowano na ten właśnie cmentarz (a częśćna cmentarz w Imielnicy).

Osobliwością cmentarza radziwskiego jestduża kwatera dziecięca, pełna urokliwych, wy-pielęgnowanych nagrobków. Nekropolia jestzadbana, ogrodzona murem z bramą i furtka-mi. Sukcesywnie, co dwa lata wykonywane sąnowe utwardzone alejki. Źródło finansowaniatego przedsięwzięcia stanowią środki pochodzą-ce z ofiar zbieranych podczas pogrzebów (tzw.„połowa tacy”)23. Planowana jest zmiana stare-go „ażurowego” ogrodzenia z cegły na ogro-dzenie kamienne, z materiału gromadzonegojeszcze przez ks. Aleksandra Strużyńskiego.

Zdaniem obecnego proboszcza ks. K. Jaro-szewskiego parafianie są gorliwi w opiece nadnekropolią, pamiętają o rocznicach, palą zni-cze i porządkują także te grobowce, które po-zostają bez opieki rodzin, a Towarzystwo Miło-śników Radziwia stara się pozyskiwać funduszena odnawianie zabytkowych nagrobków.

Kancelaria parafialna przechowuje księgizmarłych od 1902 r. Rocznie dokonuje się nacmentarzu radziwskim ok. 70 pochówków. Jestto dość znaczna liczba, która wynika z faktu,

iż grzebani są tutaj w grobowcach rodzinnychnie tylko mieszkańcy Radziwia, ale również ci,którzy zostali w 1982 r. przesiedleni do Płockaw wyniku powodzi.

2.2.2.2.2. Cmentarz parafii św. Jakuba w ImielnicyCmentarz parafii św. Jakuba w ImielnicyCmentarz parafii św. Jakuba w ImielnicyCmentarz parafii św. Jakuba w ImielnicyCmentarz parafii św. Jakuba w Imielnicy

Parafia pw. św. Jakuba w Imielnicy należytakże do starych parafii związanych z katedrąi kapitułą płocką. Kościół św. Jakuba powstałprawdopodobnie w XII wieku z fundacji bisku-pów płockich, gdyż wieś aż do początku XIX wie-ku stanowiła uposażenie biskupa.

Pierwsza wiadomość o kościele pochodzi jed-nak dopiero z 1323 r.24 W 1418 r. kościół uzyskałodpusty papieża Marcina V. W XVI wieku probo-stwo w Imielnicy należało do mansjonarzy kate-dralnych. Odtąd jeden z nich był proboszczem.

Pierwotny kościół, zlokalizowany nad Wisłą,na terenie wsi Ośnica, był drewniany. Świątynia,często remontowana, przetrwała po rozebraniubocznych kaplic do 1835 r. Nowy kościół zbu-dowano w latach 1836-1837 według projektuMichała Miklaszewskiego. Ogromnym zaanga-żowaniem wykazał się ówczesny proboszcz,ks. Jana Weynerth (1824-1842), który starał sięo zatwierdzanie planów i kosztorysów oraz gro-madził drewno i inne materiały budowlane25.

Wokół kościoła znajdował się cmentarz, o któ-rym informują protokoły wizytacyjne z 1817 r.,sporządzone z polecenia bpa Adama MichałaPrażmowskiego. Wizytator tejże parafii, ks. ka-nonik Józef Chudzyński zapisał, że cmentarzo wymiarach: 86 łokci długości i szerokości75,5 łokcia częściowo był ogrodzony parkanem,jednak stan tego ogrodzenia był zły. Na cmen-tarzu znajdował się stary drewniany krzyż. Byłotam również ossuarium, które wymagało zało-żenia pokrycia dachowego. W protokóle odno-towano, że na cmentarzu nie było wyznaczone-go oddzielnego miejsca na pochówki dzieci nie-ochrzczonych26.

Od 1900 r., kiedy w Borowiczkach powstałacukrownia, przybywało ludności, toteż niezbęd-ne stało się zbudowanie znacznie obszerniejszejświątyni. Dzieła tego podjął się proboszcz ks.Władysław Skierkowski (1925-1941), któryw 1927 r. rozpoczął budowę murowanego ko-ścioła pw. Najświętszego Serca Jezusowego przyszosie warszawskiej, jak wówczas mówiono.Działka o powierzchni 25 morgów została na-byta od dziedzica dóbr gulczewskich, Włady-sława Sztembarta za kwotę 9508 rubli27. Pracetrwały osiem lat, do roku 1935, to jest do konse-kracji, której dokonał bp Leon Wetmański28.


W czasie II wojny światowej, po aresztowaniuw marcu 1941 r. ks. W. Skierkowskiego, któryzginął w Działdowie, kościół był zamkniętyi zamieniony na magazyn.

W związku z erekcją nowej świątyni, a takżerozbudową Imielnicy należało wyznaczyć nowyplac na pochówki dla parafii św. Jakuba. Dys-ponowano rozległym obszarem, a więc nie byłoproblemów z wyborem lokalizacji. W roku 1935,a więc w tym samym, w którym miała miejscekonsekracja imielnickiego kościoła pw. Najświęt-szego Serca Jezusowego, uformowano do ce-lów funeralnych teren o pow. 4,05 ha29, przyobecnej ul. Harcerskiej. Jak wynika z przekazuobecnego proboszcza parafii ks. kanonikaRyszarda Paradowskiego (2002- ) grunty te byłyniegdyś również własnością dziedzica Sztembar-ta. Nie posiadamy jednak informacji w jaki spo-sób zostały one nabyte, czy była to forma darowi-zny, czy raczej zakupu. Skoro jednak został ku-piony teren o znacznej powierzchni pod budowękościoła, być może obejmował on także gruntycmentarne.

W czasie II wojny światowej władze niemiec-kie część pogrzebów płocczan kierowały wła-śnie na ten cmentarz. Zachowało się na nim300 nagrobków wolnostojących z pierwszej po-łowy XX wieku oraz kilkanaście z 1946 r. Niewyróżniają się one jednak cechami artystyczny-mi. W związku z tym, że jest to dość „nowa”nekropolia nie występuje na niej dużo grobówo znaczeniu historycznym. Warto wymienić mo-giłę skrywającą bezimienne szczątki z okresuII wojny światowej, określaną jako grób niezna-nego żołnierza. Opiekują się nią uczniowieze szkoły podstawowej w Borowiczkach. Za naj-starszy nagrobek uznaje się ten na grobowcu An-toniego Zalewskiego, zamordowanego w 1945 r.przez komunistów.

Na cmentarzu w Imielnicy znajduje się kilkagrobów księży związanych z parafią, m.in.ks. Józefa Latarskiego, zm. 1940 r., ks. AndrzejaKowalskiego, zm. 1971 r., ks. Onufrego Zalew-skiego, zm. 1993 r. i ks. kanonika Jana Goła-szewskiego, zm. 1999 r. Część mogił przenie-siono tutaj ze starego cmentarza w Ośnicy, zlo-kalizowanego przy pierwotnej świątyni św. Ja-kuba.

Obecnie cmentarz przyjmuje rocznie ok. 60pochówków osób zamieszkujących parafięi ok. 40 – z terenów odłączonych od parafiiw wyniku podziałów administracyjnych Kościoław Płocku30. Obecny proboszcz, ks. kanonik Ry-szard Paradowski ocenia ilość miejsc na pochów-ki jako dostateczną.

Cmentarz jest należycie administrowany, za-dbany, z dobrze zachowanym drzewostanem,ogrodzony murem z bramą wjazdową. W ostat-nim czasie utwardzono kostką brukową 1/3 alejekoraz wykonano nowe ogrodzenie od strony ul. Lesz-czynowej. Planowana jest sukcesywna wymiana po-zostałej części parkanu od strony Borowiczek.

Podobnie jak w przypadku innych nekropoliiproblemem pozostaje sprawa wysokich kosztówwywożenia nieczystości. Środki na ten cel w pa-rafii imielnickiej pochodzą w części z opłat po-grzebowych oraz z ofiar zbieranych w dniuWszystkich Świętych31. Cmentarz ma swój spe-cyficzny „urok”, dzięki falistemu położeniu, opa-dającemu w kierunku pobliskiego jaru i rzeczkiRosicy.

3.3.3.3.3. Cmentarz parafii pw. św. AleksegoCmentarz parafii pw. św. AleksegoCmentarz parafii pw. św. AleksegoCmentarz parafii pw. św. AleksegoCmentarz parafii pw. św. Aleksegow Trzepowiew Trzepowiew Trzepowiew Trzepowiew Trzepowie

Parafia w Trzepowie być może była kontynu-acją parafii św. Marcina, która po 1322 r. zna-lazła się w granicach miasta Płocka na skutekumowy pomiędzy Wacławem, księciem mazo-wieckim a Florianem, biskupem płockim doty-czącej zamiany pewnych wsi i gruntów32.

Pod koniec XIV wieku Trzepowo stało się wła-snością kapituły katedralnej, która wybudowałakościół i uposażyła parafię. Erygował ją bp Ja-kub z Korzkwi ok. 1410 r. Pierwsza wzmiankao kościele zachowała się z 1418 r., kiedy topapież Marcin V nadał mu odpusty33.

Obecny kościół powstał prawdopodobniew XV lub na początku XVI wieku. Według infor-macji zamieszczonej w aktach wizytacji z 1776 r.kościół parafialny był drewniany, zbudowanyw kwadrat i konsekrowany, o czym świadcząwizytacje: z 1609 r. – przeprowadzona przezks. Pawła Biedkowskiego – kanonika płockie-go; z 1653 r. – przez archidiakona płockiegoJalemowskiego oraz z 1664 r. – przez archidia-kona płockiego Stanisława Dumbskiego34.Wprawdzie nie jest znana data konsekracji, aleze wspomnianej wizytacji z 1776 r. wynika,że dzień konsekracji kościoła parafialnegow Trzepowie był obchodzony razem z kościo-łem katedralnym w Płocku35.

W drugiej połowie XVIII wieku stan kościołamusiał wzbudzać zaniepokojenie, skoro wizytu-jący parafię w 1776 r. określił go jako mizer-ny36. Świątynia, chociaż wielokrotnie wcześniej od-nawiana, wymagała dalszych remontów, któreostatecznie przeprowadzono, o czym informująprotokoły wizytacyjne37. Kolejnej renowacji kościółzostał poddany w 1857 r. staraniem proboszcza


Piotra Reichla, dzięki któremu dobudowano ka-plicę pod wezwaniem Niepokalanego PoczęciaNMP, a następnie – w 1887 r. oraz w latach1963-196538.

W bezpośrednim sąsiedztwie drewnianegokościoła parafialnego pw. św. Aleksego znaj-dował się cmentarz. Pierwsze wyraźne zapisyo nim pochodzą z wizytacji odbytej w 1783 r.Zawierają one informacje o tym, że cmentarzznajdował się w średnim stanie utrzymania, furtkiwejściowe wymagały koniecznych remontów oraznależałoby zatroszczyć się o wydobyte już kości,tzn. wybudować kostnicę39.

Więcej informacji o cmentarzu zawiera wizy-tacja z 1817 r. Mówi ona, że dookoła kościołaznajdował się cmentarz o długości 40 i szeroko-ści 70 łokci40. Ogrodzony nakładem miejscowe-go proboszcza, ks. Ignacego Koskowskiego, byłjednak zaniedbany, podobnie jak znajdujący sięna nim krzyż i kostnica, która wymagała zamon-towania pokrycia dachowego. Wizytator, ks. Jó-zef Chudzyński zapisał, że na cmentarzu nie byłowyodrębnionego miejsca na pochówki dzieci nie-ochrzczonych. Dokonywano takowych pod figurąśw. Antoniego w polu egzystującą41. W kancela-rii parafialnej przechowywano, jak ocenił wizy-tator, porządnie utrzymywane księgi pogrzebów.

Pozostałości tego cmentarza zachowały siędo czasów obecnych. Aktualnie jego powierzch-nia o kształcie wieloboku wynosi 0,24 ha.Usytuowany jest na wzgórzu wokół kościoła,5 km na północny-zachód od Płocka i ok. 300 mna zachód od drogi Płock-Zągoty.

Na cmentarzu przetrwało sześć nagrobkówwolnostojących z pierwszej połowy XX wieku.Najstarszym jest grób ks. Antoniego Kamińskie-go, proboszcza parafii w Trzepowie, zm. 1905 r.,choć tablica epitafijna wykonana jest współcze-śnie42. Ponadto następujące grobowce możnazaliczyć do tych o znaczeniu historycznym: ro-dziny Dębskich (Henryka, zm. 1910 r., Julia,zm. 1912 r.), rodziny Kijewskich (1916 r.), ro-dziny Kownackich (lata 20. XX wieku), Leonar-da Popławskiego (1914 r.), Romana Świtalskie-go (1918 r.).

Według przekazów, na cmentarzu przykościel-nym jest pochowanych bezimiennie sześciu obroń-ców poległych w wojnie 1920 r.43 Choć istniejetakże hipoteza, że są to obrońcy z 1939 r. Mogiłęich wyróżnia figura Chrystusa siejącego groch,którą przeniesiono tutaj w czasie II wojny świato-wej ze szkoły rolniczej w Trzepowie44. Cmentarzjest ogrodzony murem z bramą i furtkami.

Ciekawostką cmentarza przykościelnegow Trzepowie jest jedyny w Polsce, wykonany

współcześnie pomnik Irlandczyka MateuszaTalbota (1856-1925) – alkoholika, który zostałapostołem trzeźwości i patronem osób zmagają-cych się z nałogami alkoholizmu i narkomanii.

W pierwszym ćwierćwieczu XX wieku zostałzałożony nowy cmentarz dla parafii pw. św. Alek-sego w Trzepowie. Przyjęło się podawać, że zo-stał oddany do użytku w 1924 r., choć cieka-wostką są znajdujące się na nim groby pocho-dzące z roku 1920. Proboszcz parafii, ks. Zbi-gniew Kaniecki (1997-) przypuszcza, że być możezostały one tu przeniesione. Cmentarz ma kształttrójkąta i jest usytuowany przy wschodniej stro-nie drogi prowadzącej z Płocka do Zągot przezTrzepowo. Składa się z dwóch działek (nr 141i nr 142) o łącznej powierzchni 1,7 ha. Jest towystarczająca powierzchnia dla miejscowychpotrzeb.

W 1965 r. ważnym wydarzeniem w życiu pa-rafii Trzepowo była wizytacja biskupa BogdanaSikorskiego. Stała się ona dodatkowym impul-sem do wykonania, planowanego już wcześ-niej nowego ogrodzenia cmentarza. O etapach

Bezimienna mogiła obrońców z 1920 lub 1939 r., cmentarzprzykościelny w Trzepowie (fot. G. Szumlicka-Rychlik)


tego przedsięwzięcia zapisał w Kronice parafial-nej, ówczesny proboszcz, ks. Tadeusz Goleniew-ski (1962-1973): Dotychczasowe ogrodzeniena cmentarzu grzebalnym pozostawia wiele dożyczenia, siatka zardzewiała, podniszczonamocno, poobciągana, prawie z każdej stronymożna wejść na cmentarz, który dla wielu stajesię tzw. „przechodniakiem”, dzikie krzewy ro-snące przy ogrodzeniu poprzechodziły na drugąstronę siatki. Najpierw karczowano krzewy, nie-potrzebne drzewa, niektóre bardzo duże i twar-de, np. olbrzymie akacje. Trzeba było wywieźćśmieci, wyrównać, „odciąć” i wysypać żwiremalejki. Praca żmudna i uciążliwa, ale przecieżcmentarz, to rzecz święta, miejsce na którym spo-czywają zmarli, no i oprócz tego w tym rokuwizytacja45.

Ks. Goleniewski zanotował, że chętnychdo pomocy przy pracach na cmentarzu nie bra-kowało wśród parafian, co zobrazował doku-mentacją fotograficzną zamieszczoną w Kroni-ce. Kolejnej renowacji w zakresie estetyzacji ne-kropolii podjął się ks. Ryszard Dybiński(1979-1982), z inicjatywy którego w latach 80.XX wieku utwardzono alejki. Dzięki staraniomobecnego proboszcza, ks. Z. Kanieckiego w roku2014 zamontowano nową bramę i furtkido cmentarza, trwają też prace przy budowienowego ogrodzenia.

Rocznie na cmentarzu w Trzepowie grzeba-nych jest ok. 25 zmarłych. W okresie 2004-2014liczba grobów wynosiła 350, ale w międzycza-sie niektóre z nich zostały przeniesione. Naj-starszych nagrobków wolnostojących oraz mogiłz pierwszej połowy XX wieku jest tu ok. 210.Należałoby wymienić następujące groby o zna-czeniu historycznym, znajdujące się na tej nekro-polii: grób z napisem Trzynastu Bohaterom pole-głym w walkach o wolność Ojczyzny w 1920 r. –młodzież strzelecka z Trzepowa, obelisk z napi-sem: śp. Polegli w obronie Ojczyzny odpierającnawałę bolszewicką w 1918-1920 r.: ŚwitalskiFranciszek, Stawicki Józef z Trzepowa – ku czcibohaterom na pamiątkę dziesięciolecia poświę-cają tę tablicę rodacy 19 X 1930 r., grób Le-okadii Berger – założycielki i pierwszej dyrek-torki Szkoły Rolniczej w Trzepowie, zm. 1933 r.Najstarszy nagrobek znajduje się na grobie Ma-rianny Grobickiej, zm. 1928 r. Materiałem,z którego wykonano zdecydowaną większośćgrobowców jest lastriko, a w przypadku tych,pochodzących z ostatniego wieku – granit.

Cmentarz jest starannie utrzymany. W jegocentralnym miejscu znajduje się krzyż. Brak jestkaplicy cmentarnej. Grobowce usytuowane sąw otoczeniu lip, kasztanowców, klonów, robiniii wierzb. Sukcesywnie usuwane są drzewa, któreuschły. Za porządek na cmentarzu odpowiedzial-ny jest kościelny. Przy generalnym zaś porząd-kowaniu nekropolii służą pomocą mieszkańcyposzczególnych wiosek. Miejscowość, pełniącadyżur, wywozi śmieci trzy razy w roku: w sobotęprzed piątą niedzielą Wielkiego Postu, w pierwsząsobotę lipca oraz w ostatnią sobotę września47.

4.4.4.4.4. Cmentarz parafii św. WojciechaCmentarz parafii św. WojciechaCmentarz parafii św. WojciechaCmentarz parafii św. WojciechaCmentarz parafii św. Wojciechaw Płocku-Podolszycacw Płocku-Podolszycacw Płocku-Podolszycacw Płocku-Podolszycacw Płocku-Podolszycach

13 listopada 1988 r. bp Zygmunt Kamińskierygował parafię pw. św. Wojciecha48, wyod-rębnioną z części terenów parafii św. Jakubaw Imielnicy. Pierwszym jej proboszczem został

Pomnik Mateusza Talbota, cmentarz przykościelny w Trzepo-wie (fot. G. Szumlicka-Rychlik)

Prace przy grodzeniu cmentarza w Trzepowie w 1965 r.46


ks. Henryk Zagórowicz (1988-2004), który roz-począł starania o budowę kościoła i plebanii.Budowa świątyni zaczęła się dziewięć lat póź-niej, w 1998 r. i trwała dziesięć lat. Od 2004 r.nad przebiegiem prac czuwał ks. kanonik JerzyŁawicki (2004- ). Kościół dedykowany Najświęt-szej Maryi Królowej Polski został poświęconyprzez bpa Piotra Liberę w październiku 2008 r.

Dla nowo powstałej parafii należało rozwią-zać sprawę pochówków. Ostatecznie wygospo-darowano na ten cel miejsce po dawnej posesjikościelnej św. Jakuba i cmentarzu w Ośnicy. Te-ren był bardzo zaniedbany, częściowo zajętyprzez wysypisko śmieci, a krzewy i zielsko pora-stały stare grobowce. Po uporządkowaniu ne-kropolii, przystąpiono do jej grodzenia. Pierwot-nie cmentarz był otoczony murem kamiennym,który w czasie II wojny światowej rozebrali Niem-cy i użyli do rozbudowy drogi49.

19 sierpnia 2000 r. dzięki zaangażowaniufirmy Mistmar z Płocka postawiono 120 m par-kanu od strony ulicy Gościniec. Ostatecznie gro-dzenie cmentarza zakończono w 2013 r.

Cały teren cmentarza został wyrównany, wy-tyczono i utwardzono alejki, oczyszczono staremogiły, doprowadzono sieć wodociągową,a Urząd Miasta Płocka sfinansował koszty za-montowania oświetlenia.

Cmentarz jest malowniczo położony na kra-wędzi lasu, ok. 600 m na wschód od drogi pro-wadzącej z Borowiczek do Ośnicy. Jego po-wierzchnia o kształcie prostokąta wynosi 1,35 ha.Rocznie odbywa się tu ok. 30-40 pochówków.Cmentarz dysponuje jeszcze wieloma wolnymimiejscami, które parafianie mogą wybierać

Porządkowanie terenu cmentarza w Ośnicy50

dowolnie, korzystając z planu przestrzennegonekropolii.

Najstarszy nagrobek znajduje się na grobowcurodziny Plewińskich: Salomeja z Suskich,zm. 1898 r. i Stanisław, zm. 1919 r. Inne grobyo znaczeniu historycznym skrywają szczą-tki następujących osób: Pelagii Pękalskiej,zm. 1903 r., Tomasza Markiewicza, zm. 1907 r.,Franciszki Rozalskiej, zm. 1907 r., ks. WacławaMorawskiego, zm. 1908 r., Wacława Wolibne-ra, jednego z założycieli i pierwszych dyrekto-rów cukrowni Borowiczki, zm. 1908 r., JuljannyKozicińskiej, zm. 1908 r. i Feliksa Kozicińskie-go, zm. 1910 r., Salomei Majerowej, zm. 1910 r.,sygnowany Szylling, Jasia Jezuska, zm. 1944 r.,sygnowany Zdunek. Niektóre nagrobki przed-stawiają znaczną wartość artystyczną. Znajdujesię tu również płyta o metalowym obejściu z na-pisem: Bohaterom o wolność Ojczyzny – kołoZBOWID Borowiczki.


1 Płock 1965 w liczbach, „Notatki Płockie” 1965, nr 1, s. 12.2 Miejski Zeszyt Statystyczny 2012, Płock 2013, nr 20, s. 33.3 B. Czarnecki, Możliwości i kierunki rozwoju m. Płocka, „Notatki

Płockie” 1983, nr 1, s. 56.4 A. Panek, Połączenie Radziwia z Płockiem, „Notatki Płockie”

1982, nr 2-3, s. 42-48; J. Szczepański, Problemy społeczno--gospodarcze Płocka w okresie międzywojennym, [w:] DziejePłocka, T. 2, pod red. M. Krajewskiego, Płock 2006, s. 589-590.

5 J.B. Nycek, Płock ulicami tysiącletniego miasta, Płock 2005,s. 105.

6 T. Piekarski, Kościół św. Benedykta w Radziwiu, Płock-Radziwie2002, s. 5.

7 Tamże.8 Tamże.9 Zbiór dokumentów i listów miasta Płocka, T. 1, oprac. S.M. Sza-

cherska, Warszawa 1975, s. 7, dok. 4; Diecezja Płocka. Strukturapersonalno-administracyjna. Stan z dnia 1 października 1977 r.,Płock 1978, s. 88.

10 T. Żebrowski, Kościół X-XIII w., [w:] Dzieje Mazowsza, T. 1,pod red. H. Samsonowicza, Pułtusk 2006, s. 178.

11 Zbiór dokumentów i listów…, dz. cyt., T. 1, s. 12, dok. 7;T. Piekarski, dz. cyt., s. 6.

12 Z. Kozłowska-Budkowa, Czapla Jan, [w:] Polski Słownik Biogra-ficzny, T. 4, Kraków 1938, s. 165-166.

13 Protokoły z wizytacji generalnej diecezji płockiej, odbytej w 1775 r.z polecenia bpa Michała Jerzego Poniatowskiego, podaję za Ma-teriały do dziejów ziemi płockiej, T. 11: Ziemia Gostynińska,oprac. M. Grzybowski, Płock 2000, s. 129.

14 Diecezja Płocka…, dz. cyt., s. 89.15 Neoklasycystyczna figura Matki Boskiej wykonana z piaskowca

po roku 1889. Znajduje się po prawej stronie alei prowadzącejdo drzwi głównych kościoła św. Benedykta. Na pięciostopniowejpodstawie ustawiona jest bryła zasadnicza w formie prostopa-dłościanu z umieszczonymi z czterech stron napisami. Powyżejoddzielona gzymsem znajduje się figura Matki Boskiej w aureoliz gwiazdek.

16 Diecezja Płocka…, dz. cyt., s. 89.17 S. Chrzanowski, Radziwie bliskie i nieznane. Wyspa na niebez-

piecznej rzece, „Notatki Płockie” 1963, nr 26, s. 18.18 Protokoły z wizytacji… 1775 r., dz. cyt., s. 133.


19 Tamże, s. 133 i 136.20 P. Statkiewicz, Ogrodzenie Kościoła, [w:] T. Piekarski, Kościół

św. Benedykta…, dz. cyt., s. 28.21 Jan Marek Róża Lajourdie (1787-1881) – inżynier, hydrolog,

publicysta, twórca mostu łyżwowego łączącego Płock z Radzi-wiem (1838).

22 G. Gołębiewski, Starty obrońców Płocka w sierpniu 1920 r.,„Notatki Płockie” 2014, nr 3, s. 5.

23 Informacja od proboszcza, ks. Krzysztofa Jaroszewskiegoz dn. 13.11.2014 r.

24 Diecezja Płocka…, dz. cyt., s. 95.25 T. Ogończyk, Stary i nowy kościół parafialny w Imielnicy, „Głos

Maz.” 1935, nr 138, s. 3.26 Protokoły z wizytacji, odbytej z polecenia bpa Adama Michała

Prażmowskiego w 1817 r., podaję za Z archiwaliów diecezjal-nych płockich XIX w., z. 1: Dekanat Płocki, oprac. M. Grzybowski,Płock 1987, s. 19.

27 T. Ogończyk, dz. cyt., s. 4.28 M. Grzybowski, Ksiądz Władysław Skierkowski, etnograf Kur-

piowszczyzny 1886-1941, Myszyniec 2011, s. 28-30; Wielkidzień w podpłockiej parafii Imielnickiej, „Głos Maz.” 1935,nr 139, s. 1; Konsekracja kościoła parafialnego w Imielnicy,„Miesięcznik Pasterski Płocki” 1935, nr 6, s. 281.

29 Archiwum Parafii pw. św. Jakuba w Imielnicy, Wypis z rejestrugruntów.

30 Do 1 stycznia 1931 r. parafia pw. św. Jakuba w Imielnicy obej-mowała tereny aż do rogatek warszawskich w Płocku, kiedy toutworzono nowa parafię pw. św. Stanisława Kostki.

31 Informacja od proboszcza ks. Ryszarda Paradowskiegoz dn. 21.11.2014 r.

32 Zbiór dokumentów i listów…, dz. cyt., T. 1, s. 27, dok. 20.33 Diecezja Płocka…, dz. cyt., s. 90.

34 W. Graczyk, Parafia Trzepowo w świetle wizytacji z przełomuXVIII i XIX wieku, „Studia Płockie”, T. 32, 2004, s. 207.

35 Archiwum Diecezjalne w Płocku (dalej ADP), Visitatio decanalisecclesiae parochialis in Trzepowo anno 1783, sygn. 312, k. 93,podaję za W. Graczyk, Parafia Trzepowo…, dz. cyt., s. 207.

36 ADP, Akta wizytacji parafii Trzepowo z 1776 r., sygn. 290,k. 337-338, podaję za W. Graczyk, Parafia Trzepowo…, dz. cyt.,s. 208.

37 ADP, Akta wizytacji parafii Trzepowo z 1817 r., sygn. 414,k. 186, podaję za W. Graczyk, Parafia Trzepowo…, dz. cyt.,s. 208.

38 W. Graczyk, Parafia Trzepowo…, dz. cyt., s. 208.39 ADP, Visitatio decanalis ecclesiae parochialis in Trzepowo anno

1783, sygn. 312, k. 93, podaję za W. Graczyk, Parafia Trzepo-wo…, dz. cyt., s. 208-209.

40 Protokoły z wizytacji, odbytej z polecenia bpa Adama MichałaPrażmowskiego w 1817 r…, dz. cyt., s. 96.

41 Tamże.42 Informacja od proboszcza, ks. Zbigniewa Kanieckiego

z dn. 12.11.2014 r.43 J. Dziubak, Moje wspomnienia o 1920 roku, „Nowy Tygodnik

Płocki” 1998, nr 33, s. 7.44 Informacja od proboszcza ks. Zbigniewa Kanieckiego.45 Kronika parafialna 1946-2014.46 Tamże.47 Informacja od proboszcza, ks. Z. Kanieckiego z dn. 12.11.2014 r.48 Archiwum Parafii pw. św. Wojciecha w Płocku-Podolszycach,

Akt erekcyjny parafii.49 I. Szychowski, Płockie cmentarze, Płock 1993, s. 32.50 Archiwum Parafii pw. św. Wojciecha w Płocku-Podolszycach,

Akt erekcyjny parafii.

CEMETERIES OF THE PARISHES IN RADZIWIE, IMIELNICA, TRZEPOWOAND PLOCK-PODOLSZYCE INCORPORATED INTO THE CITY LIMITS OF PLOCK

IN THE TWENTIETH CENTURY


Radziwie (1923), Trzepowo (1961), and Imielnica, Borowiczki and Podolszyce (1982) wereincluded in the administrative area of Plock in the twentieth century. These villages have their ownparish cemeteries dating back to the Middle Ages.



Po zakończeniu I wojny światowej i wojen o utrwalenie granic RP na terenie całego krajuodnotowano znaczny wzrost przestępczości. Przestępczość ta miała charakter zarówno kryminal-ny, jak i polityczny, czego jaskrawym przykładem było zabójstwo Prezydenta Gabriela Narutowi-cza w dniu 16 grudnia 1922 roku. Po zamachu stanu dokonanym w maju 1926 roku wystąpiłytendencje do wzmocnienia władzy państwowej i tworzenia restrykcyjnego, ale skutecznego pra-wa, które powstrzymałoby te niekorzystne zjawiska. Ciekawym przykładem takiego aktu norma-tywnego jest rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 19 marca 1928 roku o postę-powaniu doraźnym.

Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: Słowa kluczowe: prawo karne, postępowanie doraźne, 1918-1939

JAN ŚWIECKI

POSTĘPOWANIE DORAŹNEW POLSKIM PRAWIE KARNYMOKRESU MIĘDZYWOJENNEGO

1.1.1.1.1. Uwagi wstępneUwagi wstępneUwagi wstępneUwagi wstępneUwagi wstępne

Minęła właśnie setna rocznica wybuchu I woj-ny światowej, w wyniku której uległy ogromne-mu osłabieniu wszystkie trzy mocarstwa zabor-cze, co w efekcie umożliwiło Polsce odzyskanieniepodległości w listopadzie 1918 roku. Czasten nie był jednak dla Polski końcem wojny,która trwała tu do połowy 1921 roku. TraktatRyski z 18 marca 1921 roku położył dopierokres wojnie polsko-rosyjskiej, a III powstanie ślą-skie zakończyło się w miesiącach letnich tegożroku. Każdej wojnie towarzyszą z zasady różneskutki negatywne, a do nich należy zaliczyćwzrost przestępczości. Spowodowane to jest wie-loma czynnikami, poczynając od zniszczeńi nędzy wywołanej działaniami wojennymi,a kończąc na zachodzących u wielu ludzi zmia-nach w psychice i postawach moralnych.Nie bez znaczenia jest też znaczna łatwośćdostępu do broni, materiałów wybuchowychi temu podobnych środków. W warunkach pol-skich dwa wydarzenia miały zwłaszcza wpływna taki stan rzeczy. Pierwszym z nich było roz-brajanie armii niemieckiej jesienią 1918 roku,drugim zaś pospieszne, często panicznewycofywanie się wojsk rosyjskich po klęsce nadWisłą w 1920 roku.

W tych warunkach rozwijała się groźna prze-stępczość kryminalna, a równocześnie zbrodniawkraczała również do życia politycznego.Drastycznym tego przykładem było zabójstwo

I Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej GabrielaNarutowicza w dniu 16 grudnia 1922 roku. Opi-nia publiczna stolicy była też wstrząśnięta doko-nanym w biały dzień w jej centrum zamachemna agenta policji Cechnowskiego w 1925 rokuprzez trzech bojówkarzy komunistycznych: Wła-dysława Hibnera, Henryka Rutkowskiego i Wła-dysława Kniewskiego. Na wschodnich rubieżachkraju rozwijał się nacjonalistyczny ruch ukraiń-ski. Mordowano polskich urzędników i funkcjo-nariuszy policji. Już po wejściu w życie przepi-sów o postępowaniu doraźnym, bo w roku 1931,nacjonaliści ukraińscy dokonali zabójstwa po-sła na sejm Tadeusza Hołówki, a w roku 1934Ministra Spraw Wewnętrznych Bronisława Pie-rackiego. Tym wszystkim negatywnym zjawiskomspołecznym musiała stawić czoła polska władzapaństwowa, która wówczas tworzyła się i byław stadium organizacyjnym. W maju 1926 rokudoszło do zamachu stanu, po którym uwidocz-niła się tendencja do tworzenia się silnej władzypaństwowej i odpowiadającego tym potrzebomsystemu prawnego. W tych konkretnych okolicz-nościach ukazało się rozporządzenie Prezyden-ta RP z dnia 19 marca 1928 roku o posteępo-waniu doraźnym. Opublikowano je w Dzienni-ku Ustaw nr 33 z tegoż 1928 roku, pod pozycją315. Zostało ono podpisane przez Prezydenta RPIgnacego Mościckiego, Prezesa Rady Ministrówi Ministra Spraw Wojskowych Józefa Piłsudskie-go, Ministra Spraw Wewnętrznych Sławoja Skład-kowskiego, Ministra K. Bartla i innych.


2.2.2.2.2. Założenia wstępneZałożenia wstępneZałożenia wstępneZałożenia wstępneZałożenia wstępne

Postępowanie doraźne miało charakter szcze-gólny. Jego celem było zaostrzenie represji kar-nej w odniesieniu do przestępstw szerzących sięw sposób szczególnie niebezpieczny dla porząd-ku i bezpieczeństwa publicznego. Postępowa-nie to mogło obejmować tylko przestępstwa wy-raźnie w rozporządzeniu określone. Miało obo-wiązywać wyłącznie w miejscu i w czasie ściśleustalonym.

Organem uprawnionym do wprowadzeniapostępowania doraźnego była Rada Ministrów,na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w poro-zumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych(art. 1). Postępowanie doraźne można było za-rządzić bądź na całym obszarze państwa, bądźna jego poszczególnych częściach, w zależno-ści od panujących tam warunków (art. 2). Postę-powanie doraźne należało natychmiast uchylićw wypadku ustania przyczyn dla których je wpro-wadzono (art. 8 § 1).

Przepisy rozporządzenia o postępowaniu do-raźnym wkraczały zarówno w zakres prawa kar-nego materialnego jak i procesowego.

3.3.3.3.3. Postanowienia dotyczące przepisówPostanowienia dotyczące przepisówPostanowienia dotyczące przepisówPostanowienia dotyczące przepisówPostanowienia dotyczące przepisówproceduralnychproceduralnychproceduralnychproceduralnychproceduralnych

W zakresie prawa procesowego omawianyakt normatywny zmierzał w pierwszym rzędziedo maksymalnego skrócenia i uproszczenia po-stępowania. Prowadzenie śledztwa było niedo-puszczalne, a dochodzenie mogło być ograni-czone do niezbędnego minimum (art. 11 § 1).Akt oskarżenia należało złożyć najpóźniej21 dnia po ujęciu sprawcy, a dnia 90-tegood chwili popełnienia przestępstwa (art. 13), przyczym uzasadnianie aktu oskarżenia nie było ko-nieczne (art. 20 § 1).

W procesie znacznemu wzmocnieniu uległarola prokuratora. Wszystkie władze bezpieczeń-stwa miały obowiązek zawiadamiania właści-wego miejscowo prokuratora Sądu Okręgowe-go o każdym przestępstwie ściganym w trybiedoraźnym (art. 10). Prokuratorowi przysługiwałoprawo zlecania dokonania poszczególnych czyn-ności dochodzeniowych nie tylko policji, ale rów-nież sędziom śledczym bądź sędziom grodzkim(art. 11 § 1). Wnioskami prokuratora co do zasto-sowania uchylenia bądź zmiany środka zapobie-gawczego sędziowie śledczy i sędziowie grodzcybyli związani (art. 11 § 2). Stosowanie aresztu tym-czasowego w postępowaniu doraźnym było obli-gatoryjne (art. 12 § 1, art. 21 § 3).

Niedopuszczalność postępowania doraźnegoze względu na osobę oskarżonego była bardzowąska i ograniczała się do osób, które popełni-ły przestępstwo przed ukończeniem 17 rokużycia, obłożnie chorych i kobiet w ciąży.

Dla zapewnienia wysokiego poziomu orze-kania w tych sprawach do ich rozpoznania wy-znaczono sądy okręgowe w składzie trzech sę-dziów okręgowych (art. 16 § 1), a więc osóbo dużym doświadczeniu zawodowym.

Rozporządzenie zapewniało oskarżonemuprawo do obrony. W wypadku gdy nie miał onobrońcy z wyboru (art. 21 § 4) otrzymywał obroń-cę z urzędu. Udział obrońcy w rozprawie byłobowiązkowy (art. 23 § 1).

Jednym z najistotniejszych rozstrzygnięćw postępowaniu doraźnym był tryb jednoinstan-cyjny. Wyrok musiał zapaść niezwłoczniepo odbyciu narady i nie podlegał zaskarżeniu(art. 25 § 1). Wyrok śmierci zapadły w tym po-stępowaniu musiał być wykonany w ciągu24 godzin po jego ogłoszeniu (art. 26), a faktten podlegał niezwłocznemu podaniu do pu-blicznej wiadomości (art. 27).

Na marginesie należy też wspomnieć o treściart. 19 rozporządzenia. Przewidywał on, że wła-dze administracyjne na żądanie przewodniczą-cego sądu, dla zapewnienia bezpieczeństwai porządku rozprawy, miały obowiązek przysłaćoddział Policji Państwowej. Gdyby to nie wy-starczało najbliższa władza wojskowa miała za-pewnić „asystencję” wojskową. Przepis ten pozastroną porządkową niewątpliwie spełniał rolęprewencyjno-demonstracyjną pokazując,że za sądami i wyrokami stoi całe państwo wrazze swymi siłami zbrojnymi. Było to istotne zwłasz-cza wobec elementów kryminalnych uznającychjedynie autorytet siły.

4.4.4.4.4. Rozstrzygnięcia w zakresieRozstrzygnięcia w zakresieRozstrzygnięcia w zakresieRozstrzygnięcia w zakresieRozstrzygnięcia w zakresieprawa karnego materialnegoprawa karnego materialnegoprawa karnego materialnegoprawa karnego materialnegoprawa karnego materialnego

Ściganiu w trybie doraźnym podlegały wy-łącznie przestępstwa wyszczególnione enume-ratywnie w omawianym rozporządzeniu. Począt-kowo, ponieważ w roku 1928 na terenach pol-skich obowiązywały trzy ustawy karne państwzaborczych, tj. kodeks karny rosyjski z 1903 roku,ustawa karna austriacka z 1852 roku i kodekskarny niemiecki z 1871 roku – powoływano sięna przepisy tam zamieszczone. W zakresie karprzewidzianych w postępowaniu doraźnym przy-jęto wówczas w artykule 32, że przestępstwazagrożone co najmniej karą ciężkiego więzie-nia będą w trybie doraźnym karane wyłącznie


śmiercią, zaś za czyny zagrożone karą łagod-niejszą będzie wymierzana kara ciężkiego wię-zienia w granicach od 10 do 15 lat. W roku1932 wprowadzono kodeks karny obowiązują-cy na terenie całego kraju. Był on uważany wów-czas za wzorową ustawę karną europejską.Przepisy wprowadzające tenże kodeks karnyz dnia 11 lipca 1932 roku (Dz. U. nr 60 poz.573) w art. 24 wniosły stosowne zmiany w roz-porządzeniu o postępowaniu doraźnym. Przyję-to, że przewidziane w nowym kodeksie karnymzbrodnie tj. czyny zagrożone w trybie zwykłymgórną granicą kary przekraczającą 5 lat mogąbyć karane wyłącznie śmiercią, zaś za występkizagrożone karą łagodniejszą można sprawcywymierzyć karę więzienia od lat 10 do 15.

Wśród przestępstw podlegających ściganiuw trybie doraźnym rozporządzenie wymieniaszereg przestępstw kryminalnych takich jak za-bójstwa, rozboje i kradzieże rozbójnicze, wy-muszenia rozbójnicze i kradzieże, jeśli sprawcamiał przy sobie broń lub niebezpieczne narzę-dzie, umyślne sprowadzenie niebezpieczeństwapowszechnego pożaru, katastrofy itp., umyślnesprowadzenie niebezpieczeństwa powszechne-go przy użyciu materiałów wybuchowych, ga-zów lub podobnych środków. Wśród zbrodni sta-nu rozporządzenie wymienia zamach na nie-podległość państwa, jego ustrój, nienaruszalnośćgranic, dopuszczenie się zamachu na życie Pre-zydenta RP i temu podobne.

5.5.5.5.5. Postępowanie doraźne w praktycePostępowanie doraźne w praktycePostępowanie doraźne w praktycePostępowanie doraźne w praktycePostępowanie doraźne w praktyce

Postępowanie doraźne zostało wprowadzoneRozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 wrze-śnia 1931 roku ( Dz. U. nr 79 poz. 622). Obej-mowało obszar całego Państwa. Ten akt nor-matywny został następnie uchylony Rozporządze-niem Rady Ministrów z dnia 26 sierpnia 1932 r.(Dz. U. nr 74 poz. 669), które jednocześnie po-nownie wprowadziło postępowanie doraźnena całym obszarze Państwa z dostosowaniemjego przepisów do nowego systemu prawno-kar-nego związanego z wejściem w życie kodeksukarnego z 1932 r. W § 2 tegoż rozporządzeniawymieniono przestępstwa podlegające ściganiuna tym etapie.

Następnie Rozporządzenie Rady Ministrówz dnia 6 marca 1934 r. (Dz. U. nr 20 poz. 159)uchyliło postępowanie doraźne we wszystkichsprawach z wyjątkiem szpiegostwa i niektórychspraw przeciw Państwu. To rozporządzenie zdą-żył jeszcze podpisać minister Pieracki, przed swątragiczną śmiercią. Kolejne Rozporządzenie Rady

Ministrów z dnia 12 października 1934 r.(Dz. U. nr 94 poz. 852) całkowicie uchyliło po-stępowanie doraźne.

Ponieważ postępowanie doraźne obejmowałoobszar całego Państwa, dotyczyło oczywiścierównież terenu podlegającego właściwości SąduOkręgowego w Płocku. Jedyna rzecz jaka wy-różniała Płock wraz z trzema innymi miastami,a mianowicie Pińskiem, Piotrkowem i Siedlcamito fakt, iż minister sprawiedliwości skorzystałz możliwości przewidzianej w art. 18 § 2 Rozpo-rządzenia Prezydenta R. P. z 19 marca 1928 r.Wyznaczył on mianowicie stałą siedzibę wydzia-łowi drugiemu Sądu Okręgowego w Płocku, po-wołanemu do rozpoznawania spraw w trybiedoraźnym – w Mławie. Miało to jednak charak-ter wyłącznie organizacyjny, bez istotniejszegoznaczenia.

Osoby nie wprowadzone w niuanse prawaw żadnym wypadku nie powinny kojarzyć tegoz jakimikolwiek sprawami personalnymi. W tymmiejscu trudno mi powstrzymać się od uwagi na-tury osobistej na ten temat. Przez wiele lat mia-łem zaszczyt współpracować z kolegami, którzybyli zatrudnieni w płockim sądownictwie okresumiędzywojennego. Środowisku Towarzystwa Na-ukowego Płockiego nie potrzeba przedstawiaćmecenasa Tadeusza Gierzyńskiego, byłego sę-dziego śledczego, a następnie wieloletniego Pre-zesa TNP oraz posła na sejm, czy też mecenasaKazimierza Askanasa, byłego prokuratora SąduOkręgowego w Płocku, wieloletniego bardzoaktywnego członka TNP i autora książki „Sztu-ka Płocka”. Wielu innych sędziów i prokurato-rów z tego okresu znałem z ich opowiadań.Wszyscy prezentowali bardzo wysoki poziomzarówno zawodowy jak i etyczny. Z całą odpo-wiedzialnością można stwierdzić, że sądownic-two płockie okresu międzywojennego nie masię czego wstydzić.

Oczywiście niektórzy, co jest rzeczą naturalną,nie byli wolni od pewnych śmiesznostek. Jedenz sędziów był bardzo nerwowy. Zirytowany kie-dyś na woźnego ukarał go karą porządkowąw wysokości 50 zł, co było wówczas kwotą znacz-nej wysokości, zwłaszcza dla człowieka o skrom-nej pensji. Kara nie podlegała zaskarżeniu i byłanatychmiast wykonalna. Woźny był zrozpaczo-ny. Pan sędzia ochłonąwszy z gniewu poszedłdo kasy sądowej i z własnej kieszeni karęza woźnego zapłacił, co naraziło go na żartykolegów, ale świadczyło o nim bardzo ładnie.

Niewątpliwie celowe byłoby zbadanie spraw,przeprowadzonych w latach 1931-1934 w trybiedoraźnym z terenu nalężącego do właściwości


Sądu Okręgowego w Płocku. Wydaje się jed-nak, że możliwość zachowania tych akt przezblisko wiek naszej ostatnio wyjątkowo burzliwejhistorii jest bardzo nikła. Badanie takie prze-kraczałoby oczywiście znacznie ramy jednegoartykułu, który może co najwyżej zasygnalizo-wać pewne kwestie, wydaje się ciekawe dla hi-storii naszego prawa.

6.6.6.6.6. ZakończenieZakończenieZakończenieZakończenieZakończenie

Współczesnego czytelnika może zaskakiwaćsurowość rozwiązań prawnych przyjętych w oma-wianym rozporządzeniu Prezydenta RP o postę-powaniu doraźnym. Pamiętać jednak należy,że podstawową zasadą polityki kryminalnej jestkształtowanie surowości prawa w zależnościod wzrostu lub spadku przestępczości. W historiiprawa nieustannie ścierały się dwa poglądy.Jeden z nich uznawał za priorytet obronę prawoskarżonego i zapewnienie mu maksymalnych

gwarancji procesowych. Drugi stał na stanowi-sku, że podstawowym zadaniem systemu praw-nego jest zapewnienie bezpieczeństwa publicz-nego i ochrona praw pokrzywdzonych. Przykła-dowo można wymienić jako przedstawicielapierwszego poglądu powszechnie znanegoosiemnastowiecznego włoskiego filozofa prawajakim był Cesar Bonsana markiz de Beccaria,który postulował zniesienie kary śmierci, kar cie-lesnych itp. Jest natomiast faktem mniej zna-nym, iż drugim osiemnastowiecznym zwolenni-kiem liberalizacji prawa i bezwzględnym prze-ciwnikiem kary śmierci był francuski prawniki adwokat, a późniejszy jeden z największychprzywódców rewolucji francuskiej – Maksymiliende Robespierre. Nie potrzeba przypominać, żepo dojściu do władzy radykalnie zmienił on swo-je poglądy w zakresie prawa karnego, a za jegorządów gilotyna pracowała wyjątkowo intensyw-nie. Panta rhei jak powiedziałby Heraklit z Efezu.

POLISH AD HOC PROCEDURE IN CRIMINAL LAWOF THE INTERWAR PERIOD


After the end of World War I and the wars to consolidate the Polish borders, a significantincrease in crime was recorded throughout the country. This crime was both criminal and politicalin nature, as exemplified by the assassination of President Narutowicz on December 16, 1922.After the May 1926 coup d'état, there were tendencies to strengthen state power and createrestrictive, but effective, laws that would stop these negative phenomena. An interesting exampleof such a normative act was the Regulation of the President of the Polish Republic dated March 19,1928 on ad-hoc procedures.


Tradycje szlacheckie we współczesnej kulturze polskiej. Przybliżenia i perspektywy ba-dawcze, pod redakcją Marcina Lutomierskiego, wyd. Polskie Towarzystwo Ludoznaw-cze Oddział w Toruniu, Toruń 2014, ss. 186.

RECENZJA

Recenzowana książka wprawdzie bezpo-średnio nie dotyczy Mazowsza Płockiego, alepojawiają się w niej wątki mazowieckie,a wśród Autorów znajdujemy osoby związanez Płockiem i Ziemią Płocką. Pomysłodawcąksiążki i jej redaktorem jest literaturoznawcaz Uniwersytetu Mikołaja Kopernika z płockimikorzeniami – dr Marcin Lutomierski. Jak napi-sał we wstępie „zamierzeniem niniejszej książkijest próba interdyscyplinarnego ujęcia różno-rodnych zjawisk świadczących o żywotnościtradycji szlacheckich: za pomocą metod hi-storycznych, kulturoznawczych, filmoznawczychi literaturoznawczych”. Według Redaktora ce-lem książki jest zachęta do dyskusji o „for-mach obecności i znaczeniu kultury szlachec-kiej w kulturze polskiej po II wojnie światowej:w kraju i poza jego granicami”.

Do podjęcia tematu udało mu się namówić9 Autorów, głównie młodych doktorów z róż-nych uczelni i instytucji kultury. Są wśród nichprzedstawiciele etnologii, historii, historii lite-ratury i filmoznawstwa. W tym gronie jest dyrek-tor Archiwum Państwowego w Płocku i wykładow-ca Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica TomaszPiekarski oraz kierownik Działu EtnograficznegoMuzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu Robert Pio-trowski. Marcin Lutomierski, który także napisałjeden z tekstów, jest również wykładowcą SzkołyWyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku.

Opracowanie składa się z trzech części: Re-fleksje historyczne, Z badań terenowych, Ana-lizy tekstów kultury. Na poszczególne częściprzypada odpowiednio po 2, 3 i 4 teksty. Spró-bujmy zatem pokrótce przybliżyć tematykę po-szczególnych artykułów.

Andrzej Bogucki w artykule Trwanie trady-cji szlachecko-ziemiańskiej na Pomorzu i Ku-jawach po 1945 r. stawia pytania „w jakichformach przetrwała tradycja kultury szlachec-ko-ziemiańskiej, jaki ma wpływ na obyczajo-wość mieszkańców regionu, jakie pozostałodziedzictwo kultury duchowej i materialnej?”.

Z województwa kujawsko-pomorskiego, botego terenu głównie dotyczy artykuł, wywodziłosię wiele rodów ziemiańskich – tak polskich, jaki niemieckich. Najbardziej znani i zasłużeni

dla Polski i polskości to Sierakowscy, Czarliń-scy, Skórzewscy. Spośród ziemian niemieckich,to polakożercy Alvenslebenowie czy Guderia-nowie ze słynnym gen. Heinzem Guderianem,urodzonym w Chełmnie.

Po objęciu władzy w Polsce przez komunistówmajątki, dwory i pałace ziemiańskie – tak polskie,jak i niemieckie – zostały przejęte przez państwo.Dopiero po 1989 r. dawni ziemianie i ich rodzinymogli wyjść z cienia. Reaktywowano lub utworzo-no nowe organizacje i stowarzyszenia, kultywują-ce tradycje szlacheckie i ziemiańskie. Na czołowybija się tu, działający od 1995 r., ZwiązekSzlachty Polskiej, mający na celu propagowaniei promowanie kultury szlacheckiej oraz dążeniedo zachowania i utrwalenia jej dorobku. Zbliżonądziałalność prowadzi Bydgoskie TowarzystwoGenealogiczno-Heraldyczne, którego prezesemjest sierpczanin Paweł Bogdan Gąsiorowski,


oraz Kujawska Brać Szlachecka. Wymienioneorganizacje przygotowują różne imprezy po-pularyzujące kulturę i obyczaje szlacheckie,wydają też szereg publikacji.

Współcześnie potomkowie rodów szlachec-kich młodszego pokolenia w dalszym ciągustarają się żyć według wskazań swoich przod-ków. Wyróżnia ich ponadprzeciętne wykształ-cenie, większa aktywność zawodowa i społecz-na, budowa domów w stylu dworkowym lubtypowe dla ziemiaństwa wyposażenie miesz-kań, kultywowanie dawnych obyczajów świą-tecznych i rodzinnych. Dotyczy to zwłaszczaślubów i wesel, prowadzenia księgi gości czywykorzystywania starych przepisów kulinarnych.

Tomasz Piekarski zajął się powojennymi losa-mi dworków ziemiańskich na Mazowszu, którepo 1945 r. podlegały nacjonalizacji i przejęciuna różne cele. W 1945 r. w pow. płockim pań-stwo przejęło 219 majątków ziemskich, w pow.ciechanowskim – 136, a w pow. sierpeckim – 97.Przytoczone liczby dają wyobrażenie o skali zja-wiska i liczbie rodzin ziemiańskich na terenie Pół-nocnego Mazowsza. Zgodnie z obowiązującą za-sadą „sprawiedliwości społecznej” umieszczanow nich szkoły, biura PGR-ów, biblioteki, domypomocy społecznej, czy po prostu – lokatorów.Często więc nadal stanowiły centrum wiejskiegożycia kulturalnego. Dzisiaj nieliczne dwory utrzy-mane są w dobrym stanie, większość jest mocnozniszczona lub popadła w kompletną ruinę i ichlos jest przesądzony.

Irena Kotowicz-Borowy zamieściła tekst Pol-skie rody drobnoszlacheckie po 1945 roku.Tradycja i współczesność. Autorka przybliżyłahistorię osadnictwa drobnoszlacheckiego w daw-nej Rzeczypospolitej oraz jej współczesną sytu-ację. Powojenne przesiedlenia z Kresów II RPw dużym stopniu dotyczyły właśnie rodzino korzeniach drobnoszlacheckich, choć jed-nocześnie znaczna część pozostała na miej-scu, wtłoczona w realia systemu komunistycz-no-sowieckiego. Mimo niesprzyjających uwa-runkowań grupa ta starała się zachować swojątożsamość narodową, religię i obyczaje.

Autorka zwraca uwagę, że współcześniez rodów drobnoszlacheckich wyrastają lokalnii regionalni liderzy. Wiąże się to z obejmowaniemróżnych ważnych funkcji i stanowisk. Tak jest nietylko w Polsce, ale również na terenie dawnychKresów Rzeczypospolitej: na Litwie, Białorusi,Ukrainie czy nawet w Mołdawii.

Magdalena Kwiecińska zwróciła uwagęna problem wpływu tradycji szlacheckichna tożsamość narodową na obszarze dawnej

Galicji Wschodniej. Szlachta zaczęła zasiedlaćte tereny – wtedy Rusi Halickiej – już w XIV w.Na przełomie XIX i XX w. szlachta zagrodowazaczęła się różnicować pod względem naro-dowym i dzielić na Polaków i Ukraińców (Ru-sinów). W II RP władze dążyły do swoistej re-polonizacji tej grupy, z miernym zresztą rezul-tatem. Także w czasach sowieckich grupa tabyła narażona na różne szykany. Mimo tychniesprzyjających czasów dawne zaścianki szla-checkie do dzisiaj zachowały pewną odręb-ność i tradycje, np. podział wsi na częśćchłopską i szlachecką, osobne ławki w ko-ściołach i cerkwiach. Współcześnie na Ukra-inie odżywają dawne tradycje szlacheckie, alezwiązane z ukraińskością. Potomkowie daw-nej szlachty zagrodowej utrzymują się głów-nie z pracy w urzędach i szkołach.

Katarzyna Orszulak-Dudkowska pokazaławpływ kultury szlacheckiej na polską tradycjęimieninową. Według niej biesiadowanie imie-ninowe wyrasta właśnie z polskiej tradycji szla-checkiej. Autorka powołując się na literaturę,przybliżyła obyczaje imieninowe, które mimoproblemów z zaopatrzeniem, przeniosły sięna czasy PRL-u. Jak zauważyła w zakończeniuobecnie tradycja imieninowa upada. Pojawiłysię nowe mody, rodzime dania ustępują kuch-ni światowej, uroczystości rodzinne przenie-siono z domów do lokali gastronomicznych,zamiast imienin częściej świętuje się urodziny.

Robert Piotrowski scharakteryzował współ-czesne naśladownictwo wybranych elementówarchitektury szlacheckiej Mazowsza. Zwróciłuwagę na to, że aktualnie projekty architek-toniczne w dużej mierze bazują na tradycjidworków szlacheckim. Bez badań terenowychtrudno jednak jednoznacznie wyrokować, ja-kie są tego przyczyny: świadome odwoływa-nie się do przeszłości, dążenie do oryginalno-ści czy też inne czynniki.

Paweł Bohuszewicz w Hermeneutykach sarma-tyzmu zwraca uwagę na swoisty renesans sarma-tyzmu w kręgach współczesnej polskiej prawicy.Rzeczpospolitą przedrozbiorową i II RP przedsta-wia się jako niemal idealne i idylliczne twory.Natomiast przykładem polemiki z mitem Rze-czypospolitej szlacheckiej jest opracowanieJana Sowy Fantomowe ciało króla, będące de-mitologizacją szlachty i jej państwa. W rezul-tacie jesteśmy świadkami sporu między neo-sarmatyzmem a antysarmatyzmem.

Prof. Krzysztof Obremski napisał tekstKs. Piotr Skarga, jubileuszowy rok 2012 i (post)sar-macka dominacja Kościoła katolickiego.


Inspiracją do napisania artykułu były dwa do-kumenty: uchwała Sejmu z 16 września 2011r. „w sprawie ustanowienia roku 2012 RokiemKsiędza Piotra Skargi” i stanowisko w tej spra-wie synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskie-go.

W swojej uchwale synod zwracał uwagęna niezbyt trafny wybór patrona roku 2012,który przez środowiska niekatolickie postrze-gany jest jako postać działająca w sprzeczno-ści z ideą państwa wielowyznaniowego i przed-stawiciel radykalnego nurtu kontrreformacji.Według synodu uchwała zrywa z konstytucyjnązasadą neutralności państwa w sprawach re-ligijnych.

W zasadniczej części artykułu K. Obremskiporównał treść obu uchwał. Jak zauważa „sej-mowa uchwała […] wpisuje się w taki właśnie»sielankowy« nastrój postrzegania XVI stulecia,w którym to Kościół katolicki bez wykorzysty-wania środków represji politycznych, respek-tując wolności stanu szlacheckiego, nie zaś ar-gumentem siły zwyciężył reformację”. Dla zwo-lenników rzeczywistej neutralności światopo-glądowej państwa stawianie na piedestałks. Piotra Skargi jest nie do zaakceptowaniai stanowi wręcz przykład zakwestionowaniademokratycznych zasad III RP.

Radosław Osiński przeanalizował tradycję„zastaw się a postaw się” w dwóch współcze-snych filmach: Wesele Wojciecha Smarzowskie-go i Futro Tomasza Drozdowicza. Autor zwra-ca uwagę na teatralizację i rytualizację tytułowe-go wesela i przyjęcia komunijnego oraz pokaza-nie nieco tylko przerysowanego obrazu współ-czesnych polskich kapitalistów w pierwszym po-koleniu. Według R. Osińskiego oba filmy „ob-razują zjawisko dewaluacji szlacheckiej tradycjiwystawnego biesiadowania” w czasach „upo-wszechnienia się konsumpcyjnego modelużycia”.

Ostatnim tekstem omawianej pozycji jest arty-kuł Marcina Lutomierskiego Tradycje szlachecko-ziemiańskie w kulturze literackiej powojennego„polskiego Londynu”. Rekonesans. Autor zwracauwagę na kulturotwórczą rolę emigracji polskiejw Londynie, gdzie funkcjonowały polskie instytu-cje z rządem emigracyjnym na czele, wydawanowiele gazet i czasopism, obchodzono rocznicenarodowe. Pojawiło się też wiele publikacji wspo-mnieniowych opisujących przedwojenne czasyz perspektywy przedstawicieli ziemiaństwa.Zwykle dominuje w nich nostalgiczny i idyllicz-ny obraz przedwojennej Polski i stosunkóww niej panujących jako raju utraconego.

Jest to zrozumiałe, bo ludzie ci stracili nie tylkodom rodzinny i swoją małą ojczyznę, ale jesz-cze zostali zmuszeni do życia poza krajem oj-czystym. Autor przywołuje szereg przykładówutworów literackich, publikowanych na łamachlondyńskich „Wiadomości”, oddających tenszczególny stan ducha polskich emigrantów.

W zakończeniu tekstu M. Lutomierski stawiaważne postulaty badawcze, dotyczące roli tra-dycji romantycznej „w przywoływaniu i upo-wszechnianiu tradycji szlachecko-ziemiańskich[…] Czy pod jej wpływem nie dokonano wtór-nej mitologizacji »kraju lat dziecinnych« i sa-kralizacji ojczyzny?”. Odpowiedzi wymaga teżpytanie o postawy ziemian pozbawionych swo-ich korzeni wobec nowej rzeczywistości w krajui sytuacji, w jakiej się znaleźli na obczyźnie.

Niewątpliwą zaletą książki, wydanej przywsparciu finansowym Urzędu Województwa Ku-jawsko-Pomorskiego jest bardzo dobrze dobra-na okładka. Kolorowe zdjęcie szlacheckiej fa-milii z kuflami – zapewne – miodu pitnego jestkwintesencją tematu. Ważnym uzupełnieniemtekstu są także kolorowe fotografie wewnątrzopracowania.

Omawiana książka jest bardzo interesują-cym i inspirującym wkładem do rozpoczyna-jącej się dopiero dyskusji na temat wartościi współczesnej roli polskiej tradycji szlachec-kiej. Wniosek z jej lektury generalny jest taki,że wraz z odejściem przedwojennej rzeczywi-stości i likwidacji przez komunistów warstwyziemiańskiej tradycje szlacheckie również stop-niowo odchodzą w przeszłość. Wynika to m.in.z prostego faktu wymierania pokolenia, którejeszcze pamięta przedwojenną rzeczywistość.Proces ten nasilił się szczególnie po 1989 r.,w sytuacji ekspansji społeczeństwa konsump-cyjnego. We współczesnej rzeczywistości jest co-raz mniej miejsca na kultywowanie tradycji,choć pozostały pewne rytuały, coraz bardziejoderwane od korzeni.

Odnosząc się do tych wniosków – przykła-dem zaniku tradycji szlacheckiej jest miód pit-ny, który – mimo rodzimego rodowodu – jesttrunkiem raczej niszowym, ustępując pola innymnapojom alkoholowym. Oczywiście ogromnywpływ na upadek tradycji szlacheckiej w Polscemiały rządy komunistów i reforma rolna, podci-nająca podstawy egzystencji warstwy ziemiańskiej,która była naturalnym kontynuatorem tradycji szla-checkiej w II RP. Do tego dochodziło propagan-dowe podkreślanie negatywnych cech szlachtyi jej rządów w Rzeczypospolitej przedrozbioro-wej oraz patrzenie na stosunki społeczne


z perspektywy pańszczyźnianego chłopa, ponadmiarę wykorzystywanego przez szlachcica. Dzi-siaj tradycje i pewne cechy szlacheckie tkwią jesz-cze w mentalności Polaków, czego część społe-czeństwa już sobie nie do końca uświadamia.

Choć z drugiej strony odzyskana w 1989 r.wolność stworzyła też możliwość odrodzenia róż-nych stowarzyszeń kultywujących tradycje szla-checkie. I właściwie tylko to pozostało potom-kom ziemiaństwa. Nic nie wskazuje na to, by tagrupa mogła się odrodzić. Potomkowie szlachtysą wprawdzie obecni w życiu publicznym, jed-nak dzisiaj nikt już nie eksponuje swego pocho-dzenia. Przypominanie Bronisławowi Komorow-skiemu jego szlachecko-ziemiańskich korzeniw kampanii wyborczej 2010 r. było raczej formąataku na niego i nie działało na jego korzyść.Tak więc tradycje szlacheckie nie zawsze postrze-gane są pozytywnie. Społeczeństwo mocno sięzdemokratyzowało, świat przedwojennej ziemiań-skiej Polski odszedł bezpowrotnie i niewielu chcia-łoby jego powrotu.

Co do braków książki, to trudno je wskazać.Można jedynie zwrócić uwagę, że tytuły niektó-rych tekstów można było nieco doprecyzować,np. artykuł M. Kwiecińskiej poświęcony jest głów-nie tożsamości narodowej współczesnych potom-ków szlachty w dawnej Galicji Wschodniej, czy-li na dzisiejszej Ukrainie zachodniej.

Wskazując na potrzebę poszerzenia dyskusjio spuściźnie szlachecko-ziemiańskiej można za-proponować (może w następnych wydaniu) so-cjologiczno-politologiczne ujęcie negatywnychaspektów tradycji szlacheckich w mentalnościi życiu politycznym Polaków. Bo tradycje szla-checkie to nie tylko służba ojczyźnie i wiernośćtradycji, ale także awanturnictwo, kłótliwość,pieniactwo, wręcz warcholstwo, zrywanie sej-mów i obstrukcja obrad sejmowych. Do tegodochodzi prywata i prymat interesów grupo-wych nad państwowymi. Wpływ takiego zacho-wania w polityce doskonale było widać w począt-kach II Rzeczypospolitej – zwłaszcza do 1926 r.,kiedy tzw. partyjniactwo stało się jednym z powo-dów przewrotu majowego.

Podobnych zachowań nie brakuje takżew życiu politycznym III RP. Awanturnictwo, ob-strukcja obrad Sejmu, wykorzystywanie stano-wisk państwowych dla celów prywatnych jakożywo przypominają czasy szlacheckie. Awan-turnictwo polityczne jest obecne szczególniepo prawej stronie sceny politycznej, która uwa-ża się za spadkobierców polskiej tradycji.Mamy tu przykłady gremialnego opuszczaniasali obrad, bojkotowania osób sprawujących

najwyższe funkcje państwowe czy zgłaszaniaogromnej liczby poprawek do ustawy tylkopo to, aby uniemożliwić jej uchwalenie. Do tegodochodzą bliskie związki prawicy z Kościołemi religią. Natomiast prymat interesów grupowych(czyt. partyjnych) nad państwowymi jest cechąwłaściwie wszystkich ugrupowań politycznych.Tak więc tradycje szlacheckie w polskim Sejmiei polskiej polityce mają się bardzo dobrze.

Negatywne elementy tradycji szlacheckiej zo-stały zresztą już wykorzystane w polityce, i tow czasach komunistycznych. Dotyczy to wiecówpoparcia dla Edwarda Gierka po protestach ro-botniczych w czerwcu 1976 r. Nie jest przypad-kiem, że jako ich głównych sprawców wskazy-wano „elementy warcholskie”, co było jedno-znacznym odniesieniem do zjawisk szlacheckie-go warcholstwa w XVII-XVIII w. Taki zabieg miałoczywiście kompromitować przeciwników politycz-nych i legitymizować działania władz, wzbudzaćzrozumienie dla interwencji sił porządkowychi tłumienia protestów i rozruchów.

W tym kontekście osobnego potraktowania wy-maga rola tradycji szlacheckiej w latach PRL-u.Ogromną – z kolei pozytywną – rolę w jej pro-pagowaniu odegrały wtedy ekranizacje „Trylo-gii” Henryka Sienkiewicza w reżyserii JerzegoHoffmana: „Pan Wołodyjowski” i „Potop”1. Ichsukces spowodował swoisty boom zainteresowa-nia szlachetczyzną i jej dużą popularność. Mi-chał Wołodyjowski stał się symbolem szlachet-ności i poświęcenia dla ojczyzny, Zagłoba – ru-basznego humoru, a Kmicic – szlacheckiej za-dziorności i waleczności oraz pozytywnej prze-miany z awanturnika i zdrajcy w patriotę. Pew-ne powiedzenia z filmów J. Hoffmana weszłyna wiele lat do języka potocznego (np. słynne„kończ waść, wstydu oszczędź”). Filmy zainspi-rowały znanego satyryka Marcina Wolskiegodo przygotowania bardzo popularnej serii au-dycji radiowych – do dzisiaj przypominanych –dla programu III Polskiego Radia.

Natomiast ze współczesnych zjawisk moż-na by przyjrzeć się bliżej popularności gruphistorycznych i rekonstrukcyjnych, odtwarza-jących także czasy i bitwy szlacheckiej Rzeczy-pospolitej (vide: okładka książki). Takie insce-nizacje zawsze gromadzą rzesze widzów. Przy-kładem może być popularność imprezy pn.„Dzień Tradycji Rzeczypospolitej”, organizo-wanej od kilku lat w Pułtusku. Są to propozy-cje na kolejne – rozszerzone – wydanie Tra-dycji szlacheckich.

Podsumowując – książkę można uznać za bar-dzo wartościowy i interesujący wkład do dyskusji


o polskich tradycjach szlacheckich i ziemiańskich,które przez kilkaset lat oddziaływały na nasząkulturę, obyczajowość i mentalność. I mimo tego,że jest to karta zamknięta, pozostaje jednymz elementów polskiej tożsamości narodowej.A Marcinowi Lutomierskiemu – pomysłodawcy

i realizatorowi koncepcji książki – należy pogra-tulować pomysłu i doboru tematyki, bo poza war-tością naukową, książka sprawdza się także jakoznakomita lektura, skłaniająca do wielu refleksji.

Grzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz GołębiewskiGrzegorz Gołębiewski


1 Film „Ogniem i mieczem”, zrealizowany w czasach wolnej Pol-ski już takich emocji nie wzbudził.

SPROSTOWANIESPROSTOWANIESPROSTOWANIESPROSTOWANIESPROSTOWANIE

W artykule Tomasza Kowalskiego „Ambona łodziowa w Sierpcu – geneza zjawiskaartystycznego i jego sierpeckie echa”, zamieszczonym w poprzednim numerze „NotatekPłockich” (nr 1/2015) chochlik drukarski zniekształcił brzmienie ostatniego zdania. Końców-ka artykułu powinna brzmieć następująco:

„Szkoda, że tak ciekawy zabytek nie zachował się do naszych czasów. Pozostaje czekaćna dalsze odkrycia, które pozwolą wyprowadzić genezę artystyczną i ustalić bezsprzeczniepochodzenie łodziowej kazalnicy z Sierpca”.

Autora i Czytelników przepraszamy.

Redakcja


KRONIKA

KONFERENCJA NAUKOWAPERSPEKTYWY REGIONALNYCH

TOWARZYSTW NAUKOWYCH W POLSCE

W dniach 12-13 czerwca 2015 r. w siedzibieTowarzystwa Naukowego Płockiego odbyła sięogólnopolska konferencja naukowa zatytułowa-na Perspektywy regionalnych towarzystw nauko-wych w Polsce. Jej inicjatorem był prof. ZbigniewKruszewski, Prezes Towarzystwa NaukowegoPłockiego, Przewodniczący Rady TowarzystwNaukowych przy Prezydium PAN, Rektor SzkołyWyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku. Wszyst-kie trzy wymienione instytucje były współorgani-zatorami konferencji. Patronat Honorowy nadobradami objął Prezydent Miasta Płocka AndrzejNowakowski. Konferencja wpisana zostaław obchody 195. rocznicy powstania Towarzy-stwa Naukowego Płockiego (1820-2015).

Dwudniowe wydarzenie zostało poprzedzo-ne kilkumiesięcznymi przygotowaniami. Powo-łano Komitet Honorowy konferencji, w skład

Konferencja naukowa pt. Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce, sala obrad

którego weszli przedstawiciele nauki, reprezen-tujący niemal wszystkie stowarzyszenia regio-nalne działające obecnie w Polsce oraz inneplacówki naukowe. W gronie tym znaleźli sięprof. Zbigniew Kruszewski jako przewodniczącyi prof. Henryk Samsonowicz, Członek Honoro-wy TNP jako wiceprzewodniczący oraz (alfabe-tycznie): prof. Marek Bieliński – Prezes Bydgo-skiego Towarzystwa Naukowego, prof. Jerzy Bła-żejowski – Prezes Gdańskiego Towarzystwa Na-ukowego, prof. Andrzej Chodubski z Uniwersy-tetu Gdańskiego, Członek Honorowy Towarzy-stwa Naukowego Płockiego, mgr inż. GrażynaCzerwińska – Prezes Towarzystwa Przyjaciół Mu-zeum Wsi Kieleckiej w Kielcach, ks. prof. Augu-styn Eckmann – Prezes Towarzystwa NaukowegoKatolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Paw-ła II, prof. Andrzej Gąsiorowski – Przewodniczący


Instytutu Bałtyckiego – Stowarzyszenia Nauko-wo-Badawczego, prof. Janusz Gołota – Pre-zes Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowegoim. Adama Chętnika, ks. prof. Michał M. Grzy-bowski – Wiceprezes Towarzystwa Naukowe-go Płockiego, prof. Andrzej Gulczyński – Pre-zes Poznańskiego Towarzystwa PrzyjaciółNauk, mgr Marcin Kępa – Prezes Radomskie-go Towarzystwa Naukowego, dr Grzegorz Kle-bowicz – Prezes Towarzystwa Przyjaciół Naukw Przemyślu, prof. Ewa Komorowska – PrezesSzczecińskiego Towarzystwa Naukowego, prof.Jan Kopcewicz – Prezes Towarzystwa Nauko-wego w Toruniu, prof. Józef Korbicz – PrezesLubuskiego Towarzystwa Naukowego, prof.Artur Korobowicz – Prezes Lubelskiego Towa-rzystwa Naukowego, prof. Stanisław Kunikow-ski – Rektor Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku, członek Towa-rzystwa Naukowego Płockiego, prof. JanuszLipkowski – Prezes Towarzystwa NaukowegoWarszawskiego, prof. Stanisław Liszewski– Prezes Łódzkiego Towarzystwa Naukowego,mgr Witold Łaszewski – Prezes TowarzystwaPrzyjaciół Nauk w Legnicy, prof. Grzegorz Maj-kowski – Prezes Częstochowskiego Towarzy-stwa Naukowego, prof. Andrzej Mulak – Pre-zes Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego,prof. Zbigniew Otremba – Prezes TowarzystwaPrzyjaciół Nauk w Gdyni, dr Zbigniew Ptasie-wicz – Prezes Ciechanowskiego TowarzystwaNaukowego, prof. Zbigniew Puchajda – Pre-zes Towarzystwa Naukowego im. WojciechaKętrzyńskiego w Olsztynie, prof. Krzysztof Wal-czak – Prezes Kaliskiego Towarzystwa Przyja-ciół Nauk, dr inż. Katarzyna Widera – Dyrek-tor PIN (Państwowego Instytutu Naukowego)– Instytutu Śląskiego w Opolu, prof. HenrykWnorowski – Prezes Łomżyńskiego Towarzy-stwa Naukowego im. Wagów, dr Zdzisław JanZasada – Prezes Włocławskiego TowarzystwaNaukowego.

W skład Komitetu Naukowego, który czuwałnad merytoryczną stroną konferencji i na pod-stawie zgłoszeń prelegentów opracował pro-gram obrad, weszli: prof. Jerzy Damrosz (prze-wodniczący), prof. Marek Kowalczyk (wiceprze-wodniczący), dr Andrzej Kansy (wiceprzewod-niczący), prof. Anna Frąckowiak, dr GrzegorzGołębiewski, dr Joanna Kacperska, dr RafałKania, dr Julia Mianecka, dr Liliana Tomaszew-ska.

Obsługa kancelaryjna i administracyjna, pro-mocja i logistyka związana z przygotowa-niem konferencji, imprez towarzyszących

i materiałów dla uczestników to zadania Komite-tu Organizacyjnego, któremu przewodniczyładr Grażyna Szumlicka-Rychlik. W jego składweszli również: Jan Milner (wiceprzewodniczą-cy ds. finansowych), Maciej Wróbel (wiceprze-wodniczący ds. organizacyjnych), Edyta Bog-dańska, Agnieszka Ciechomska, Tadeusz Maj-sterkiewicz.

Na konferencję przybyło do Płocka ponad80 osób z całej Polski. Obrady otworzył PrezesTNP prof. Zbigniew Kruszewski. Następniena jego ręce gratulacje z okazji 195. rocznicypowstania Towarzystwa Naukowego Płockiegoprzekazali przedstawiciele władz samorządo-wych, instytucji działających na polu naukii kultury oraz stowarzyszeń regionalnych.Michał Twardy, Dyrektor Delegatury UrzęduMarszałkowskiego Województwa Mazowieckie-go, w imieniu Marszałka Województwa Mazo-wieckiego Adama Struzika, wręczył MedalPro Masovia wraz z dyplomem „za wybitne za-sługi oraz całokształt działalności na rzecz wo-jewództwa mazowieckiego”. Medal Towarzy-stwa Naukowego Warszawskiego przekazałjego Prezes prof. Janusz Lipkowski. Z gratula-cjami i życzeniami wystąpili również: prof. Sta-nisław Kunikowski, Rektor Wyższej Szkoły Hu-manistyczno-Ekonomicznej we Włocławku orazprzedstawiciele Włocławskiego TowarzystwaNaukowego dr Zdzisław Jan Zasada (Prezes)i dr Adam Wróbel (Wiceprezes), prof. MariaMendel z Gdańskiego Towarzystwa Naukowe-go, Elżbieta Żegalska, Dyrektor Biura Łomżyń-skiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów,prof. Janusz Gołota (Prezes) i dr Jerzy Kijow-ski (Wiceprezes) z Ostrołęckiego Towarzys-twa Naukowego im. Adama Chętnika orazdr Edward Karasiński, Dyrektor Biura Zarzą-du Łódzkiego Towarzystwa Naukowego.

Prezes TNP prof. Zbigniew Kruszewski (z lewej) odbieragratulacje i medal Towarzystwa Naukowego Warszawskiegood prof. Janusza Lipkowskiego, Prezesa TNW


List Prezydenta RP skierowany do uczestników konferencji naukowej pt. Perspektywy regionalnych towarzystw naukowychw Polsce


Okolicznościowe adresy osobiście złożyli przed-stawiciele dwóch powiązanych historyczniez TNP i blisko współpracujących z nim instytu-cji: Leonard Sobieraj, Dyrektor Muzeum Mazo-wieckiego w Płocku i dr Tomasz Piekarski, Dy-rektor Archiwum Państwowego w Płocku.Dr Alicja Jagielska-Burduk z Uniwersytetu Ka-zimierza Wielkiego w Bydgoszczy przekazałalist od Rektora uczelni prof. Janusza Ostoi-Za-górskiego. W imieniu władz Politechniki War-szawskiej Filii w Płocku głos zabrał prof. Ro-man Marcinkowski. Odczytano również pismaokolicznościowe dostarczone drogą pocztową:od Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego,

Referat nt. perspektyw regionalnych towarzystw naukowychwygłasza Członek Honorowy TNP prof. Henryk Samsonowicz

Medal Pro Masovia, którym Marszałek WojewództwaMazowieckiego Adam Struzik uhonorował TowarzystwoNaukowe Płockie z okazji 195. rocznicy powstania

od Wiceministra Nauki i Szkolnictwa Wyższegoprof. Marka Ratajczaka, od posła na Sejm RPAndrzeja Smirnowa oraz od Prezes NaczelnejOrganizacji Technicznej Ewy Mańkiewicz-Cud-ny.

Oprócz wyżej wymienionych osób oraz pre-legentów reprezentujących różne środowiska na-ukowe, na konferencję przybyli również, m.in.:prof. Marek Kowalczyk, WiceprzewodniczącyRady Towarzystw Naukowych przy PrezydiumPAN oraz jej Sekretarz Tadeusz Majsterkiewicz,Bożena Konikowska, Wiceprzewodnicząca RadyKrajowej Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP,Piotr Dyśkiewicz, Sekretarz Powiatu Płockiegooraz Maria Nagórka, Prezes Stowarzyszenia Uni-wersytetu Trzeciego Wieku w Płocku.

Referat wprowadzający pt. Regionalne towa-rzystwa naukowe w społeczeństwie obywatelskim.Wolność i odpowiedzialność wygłosił prof. Zbi-gniew Kruszewski. Następnie wystąpił CzłonekHonorowy TNP prof. Henryk Samsonowicz, któ-ry mówił na temat perspektyw regionalnych to-warzystw naukowych.

Ważnym punktem w inauguracyjnej części kon-ferencji było wręczenie dyplomu Członka Hono-rowego TNP (decyzja Walnego Zgromadzeniaz kwietnia 2015 r.) prof. Andrzejowi Chodub-skiemu. Laudację wygłosił prof. Zbigniew Kru-szewski – Prezes TNP:

Prof. zw. dr hab. Andrzej Chodubski urodziłsię 1 stycznia 1952 r. w Grabienicach Małychna Mazowszu. Jeden z najwybitniejszych pol-skich politologów, profesor zwyczajny w Insty-tucie Politologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Członek Komitetu Nauk Politycznych PolskiejAkademii Nauk. Od 1984 r., czyli od 31 lat,członek Towarzystwa Naukowego Płockiego.Przyczynił się do rozwoju kadr naukowych Płoc-ka i Mazowsza, zawsze gotowy służyć pomocąi radą członkom TNP. Przekazał Biblioteceim. Zielińskich TNP swój cenny księgozbiór.

Promotor i recenzent licznych prac doktor-skich, recenzent w postępowaniach habilitacyj-nych i profesorskich. Wypromował 33 doktorów,uczestniczył jako recenzent w postępowaniach34 doktorów habilitowanych i 31 profesorów.Był recenzentem 93 prac doktorskich. Wycho-wał wiele pokoleń polskich politologów.

Kierował wieloma pracami badawczo-nauko-wymi, m.in.: Tożsamość polonijna na tle prze-mian cywilizacyjnych świata (1998), Komunika-cja życia politycznego. Kategorie teoretycznei ich przewartościowania (1999), Stosunki spo-łeczne na Kaukazie w recepcji polskich zesłań-ców (2000).


Prof. Andrzej Chodubski jest autorem ponad500 ważnych prac naukowych m.in. z zakresumetodologii badań politologicznych, przemiankulturowych i cywilizacyjnych świata, w tym mniej-szości narodowych i etnicznych. Należą do nichnp. wielokrotnie wydawane pozycje Wstępdo badań politologicznych, czy Witold Zglenicki– „Polski Nobel”. Autor publikacji na temat Ma-zowsza Płockiego na łamach „Notatek Płockich”.

W 2001 roku otrzymał Nagrodę im. Irenyi Franciszka Skowyrów (tzw. „Lubelski Nobel”)na KUL.

Po odebraniu wyróżnienia prof. A. Chodub-skiwygłosił referat zatytułowany Towarzystwa na-ukowe a unifikacja i jednoczesna dywersyfika-cja lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej.

Dalsze obrady odbywały się w ramach trzechsesji plenarnych. W pierwszej z nich, pod prze-wodnictwem prof. Marii Mendel i prof. Stanisła-wa Kunikowskiego, wygłoszone zostały nastę-pujące referaty:

– prof. Stanisław Kunikowski, Wyższa Szko-ła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku,Regionalny ruch naukowy – zmierzch czy reak-tywizacja?;

– prof. Krzysztof Walczak (referat przygoto-wany we współpracy z prof. Ewą Andrysiak),Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Księgo-zbiory regionalnych towarzystw naukowych i ichznaczenie dla społecznego ruchu naukowego;

– prof. Andrzej Gulczyński, Poznańskie To-warzystwo Przyjaciół Nauk, Między przeszłościąa przyszłością. Integracyjna rola PoznańskiegoTowarzystwa Przyjaciół Nauk;

Prof. Andrzej Chodubski, Członek Honorowy TNP

– prof. Maria Mendel, Gdańskie Towarzy-stwo Naukowe, W stronę uczenia się przez całeżycie. O nowych polach aktywności Gdańskie-go Towarzystwa Naukowego;

– prof. Benon Dymek, Mazowieckie Towa-rzystwo Naukowe, Rola Mazowieckiego Ośrod-ka Badań Naukowych (1968-2004) i Mazowiec-kiego Towarzystwa Naukowego (od 1995) w ba-daniach regionalnych na Mazowszu.

Drugą sesję plenarną poprowadzili doc. dr Le-szek Zygner i dr Radosław Lolo, a z referatamiwystąpili:

– doc. dr Leszek Zygner, Państwowa WyższaSzkoła Zawodowa w Ciechanowie, Udział du-chowieństwa w powstaniu i reaktywowaniu To-warzystwa Naukowego w Płocku i w Toruniu;

– dr Radosław Lolo, Akademia Humanistycz-na im. A. Gieysztora w Pułtusku, Akademia Hu-manistyczna jako ośrodek badań nad Mazow-szem;

– dr Marta Milewska, Akademia Humani-styczna im. A. Gieysztora w Pułtusku, Regiona-lizm a dydaktyka historii;

– dr Tomasz Piekarski, Archiwum Państwo-we w Płocku, Formy i możliwości współpracy ar-chiwów państwowych i towarzystw naukowych.

Sesja plenarna III odbyła się w drugim dniukonferencji (13 czerwca). Przewodniczyli jejprof. Daniela Żuk i prof. Ryszard Parzęcki.Uczestnicy wysłuchali następujących referatów:

– prof. Ryszard Parzęcki, Gdańska WyższaSzkoła Humanistyczna, Oczekiwania wobec pra-cowników w pierwszym ćwierćwieczu XXI wieku;

– prof. Daniela Żuk, Towarzystwo NaukowePłockie, Uwarunkowania skutecznej działalno-ści Sekcji Naukowych na przykładzie TNP;

– dr Zdzisław Jan Zasada, Włocławskie To-warzystwo Naukowe, Włocławskie TowarzystwoNaukowe stymulatorem życia naukowego naKujawach Wschodnich i w ziemi dobrzyńskiej;

– dr Jerzy Kijowski, Ostrołęckie TowarzystwoNaukowe im. A. Chętnika, Ostrołęckie Towa-rzystwo Naukowe im. Adama Chętnika w przed-dzień swego 30-lecia. Dokonania i perspektywy.

Konferencji naukowej towarzyszyły dwie wy-stawy. W pierwszym dniu, po zakończeniu ob-rad, uczestnicy obejrzeli najpierw prezentacjędorobku wydawniczego Towarzystwa Naukowe-go Płockiego, którą przygotowano w sali wysta-wowej w siedzibie TNP. W gablotach zaprezen-towano wszystkie druki zwarte jakie ukazały sięod początku istnienia stowarzyszenia: dziewięt-nastowieczne, z okresu po reaktywowaniu dzia-łalności w 1907 r. do wybuchu II wojny świato-wej, powojenne z podziałem na poszczególne


dziesięciolecia i najnowsze wydane po roku 2000.Odrębną część ekspozycji stanowiły czasopisma:kolejne numery kwartalnika „Notatki Płockie”wydawanego nieustannie od 1956 r., wszystkietomy „Rocznika Towarzystwa Naukowego Płoc-kiego” z 1929 r., 1931 r., 1934 r. oraz powo-jenne z 1983 r., 2013 r. i 2014 r., a także wy-dania corocznych sprawozdań z działalnościTNP, drukowane od 1968 r. do chwili obecnej.Zaprezentowano również wybrane publikacje do-tyczące Towarzystwa Naukowego Płockiego, któ-re ukazały się w innych oficynach.

Prezes TNP prof. Zbigniew Kruszewski opro-wadził również gości po zabytkowych wnętrzachna pierwszym piętrze XV-wiecznej kamienicy To-warzystwa (m.in. sala posiedzeń zarządu z rene-sansowym polichromowanym stropem z drewnamodrzewiowego oraz sala im. Gustawa Zieliń-skiego).

Następnie uczestnicy konferencji udali siędo Muzeum Mazowieckiego w Płocku, gdzie spe-cjalnie z tej okazji zaprezentowano 10 wybranychgrafik z cyklu Kaprysy (wyd. 1799) hiszpańskiegoartysty Francisco Goi (1746-1828). To jedenz najcenniejszych zabytków znajdujących sięw zbiorach specjalnych Towarzystwa Naukowego

Płockiego. Oprócz tej wystawy goście obejrzeliteż część stałej ekspozycji historycznej zatytuło-wanej X wieków Płocka, po której oprowadziłaMałgorzata Kwiatkowska z Działu Upowszech-niania i Promocji Muzeum.

Kolejną atrakcją było zwiedzanie Liceum Ogól-nokształcącego im. Marsz. St. Małachowskiego,w którego murach w 1820 r. (wówczas SzkołaWojewódzka Płocka), z inicjatywy grona pedago-gicznego zawiązało się Towarzystwo NaukowePłockie. W najstarszej, średniowiecznej części szko-ły, której renowacja zakończyła się w 2014 r.,uczestnicy obejrzeli, m.in. zachowane romańskiei gotyckie elementy architektoniczne w podzie-miach mieszczących szkolne muzeum oraz odre-staurowaną aulę z bogatą polichromią. Szkołę,otwartą specjalnie z tej okazji, zaprezentowałajej Dyrektor Renata Kutyło-Utzig (uczestniczącaw konferencji) oraz prowadząca szkolne archi-wum dr Elżbieta Ciesielska-Zając.

W sobotę 13 czerwca, po zamknięciu obrad,zainteresowani mieli jeszcze możliwość obejrze-nia wszystkich ekspozycji Muzeum Mazowieckie-go w Płocku, w towarzystwie Prezesa TNP zwie-dzili płocką katedrę oraz Muzeum Diecezjalne,którego zbiory zaprezentował ks. Artur Ciuba.

Maciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej WróbelMaciej Wróbel


WSPOMNIENIE

Z PŁOCKA DLA POWSTAŃCÓW WARSZAWSKICH

Niemcy na kilka godzin przed swoją ucieczkąz Płocka w styczniu 1945 r dokonali bestialskie-go mordu przy ul. Sienkiewicza 28 W sutereniepiętrowego domu umieścili 79 Polaków, zwią-zanych drutem kolczastym, zastrzelili, oblalipalną cieczą i podpalili. Wśród zgromadzonychludzi z moim ojcem Franciszkiem patrzyliśmyz przerażeniem i bezsilnością jak dopalały sięludzkie ciała.

Potworna zbrodnia u części Płocczan spotę-gowała taką nienawiść do okupanta, że za-częli „na własną rękę” poszukiwać tych, którzyNiemcom się wysługiwali. Zatrzymywano folks-dojczów (volksdeutsch), szpiegów, donosicieli,sympatyków i kobiety świadczące hitlerowcomusługi.

Złapanych przetrzymywano w stajenkach,komórkach, piwnicach i niemieszkalnych pod-daszach pod zamknięciem. Zdarzały się corazczęściej pobicia i głodzenie uwięzionych. Ludziez biało-czerwonymi opaskami z literami MO niebyli w stanie zapobiec bezprawiu, choć wzbu-rzenie niektórych mieszkańców mogło być zro-zumiałe.

Prezydent miasta Franciszek Kozłowski i po-spiesznie powstała rada narodowa zaniepoko-jeni możliwością samosądów, przy bezradnościwładz miasta chcieli spowodować posiedzeniesądu dla jakiegoś prawnego działania. Sowiec-ki, wojenny komendant miasta mjr Cyganownie wyraził zgody. Polecił „swołocz ustawić podścianą i rozstrzelać”. Po co jakieś sądy? (opo-wiadał o tym Szymon Dziarnowski – uczestnikrozmowy z sowieckim komendantem). Kozłow-ski nie ustępował i po długich przekonywaniachi prośbach zniecierpliwiony Cyganow machnąłręką i kazał Polakom wynosić się z komendatury.W kilka dni później w porozklejanych ogłosze-niach informowano o miejscu i czasie posiedze-nia sądu, który orzeknie o winie osób podejrze-wanych o współpracę z okupantem. Wśród za-trzymanych znajdował się inż. Rajchert, koloni-sta niemiecki osiadły w podpłockiej wsi Masze-wo. Przez kilka tygodni był zamknięty w stajen-ce, często bez jedzenia.

Po zajęciu Płocka, niemieckie władze prze-niosły biura płockiego ZEMWAR-u (energetyków)z ratusza od strony Zduńskiej do budynkuna Starym Rynku pod numer 22. Głównym

inżynierem w ZEMWAR-rze został wyznaczonyprzez Niemców Rajchert. Dyrektorem naczelnymbył gestapowiec Papiest. To właśnie on, wspól-nie z gestapowcami z ulicy 1-go Maja rozpraco-wał i wysłał na śmierć kilku pracowników-patrio-tów z radziwskiej elektrowni. Rajchert w przeci-wieństwie do zwierzchnika nigdy do pracy nieprzychodził w niemieckim mundurze (z opowia-dań mojego ojca-pracownika ZEMWAR-u i in-nych świadków tamtych dni np. Szymona Dziar-nowskiego).

Pracownicy zauważyli, że Rajchert przechodzącczęsto w ich pobliżu słyszeć musiał ich złorzecze-nia na niemieckich okupantów, lecz nigdy ina-czej nie reagował, tylko z przyganą palcami.A może ostrzegał?

Zapamiętałem ten dzień, było to wczesnąwiosną 1945 roku (miałem 13 lat), w którymz ojcem poszedłem na sądową rozprawę posłu-chać jaka kara „spotka” doprowadzonych. Podgmachem sądu było dużo ludzi. Wewnątrz,na korytarzach ciasno. Przy wejściu na salkę ściski przepychanki. Udało nam się z trudem przeci-snąć do środka. Poczułem rozgrzane, duszne,przesycone potem powietrze. Sala była „nabi-ta” ludźmi. Słychać było: uwolnić Rajcherta!.To pracownicy płockiej energetyki, którzy przy-szli bronić byłego, głównego inżyniera. Widzia-łem długi stół, przy którym siedziało trzech męż-czyzn. W środku, w todze to sędzia, nieco z bokustał człowiek z opaską biało-czerwoną. Podoknem ustawieni byli doprowadzeni ze związa-nymi rękami. Wśród nich zauważyłem kobiety.Sędzia ustalał personalia podejrzanych, od cza-su do czasu przywoływał zgromadzonych do za-chowania spokoju. Nagle w drzwiach wejścio-wych poruszenie. Zamieszanie wywołał przeci-skający się mężczyzna, zatrzymywany, posztur-chiwany z trudem dotarł do sędziowskiego stołu.Wyciągnął z wewnętrznej kieszeni ubrania zwi-nięte papiery i podał sędziemu, który zaczął roz-wijać, prostować, wygładzać kartki. Pochylonyoglądał i długo czytał. Potem papiery przesunąłdo ławników, którzy jeszcze dłużej zapoznawalisię z treścią. Wreszcie włożył sędziowskie nakry-cie głowy, poprawił togę i wstał, wstali ławnicy.Zapytał, czy wśród doprowadzonych jest panRajchert? Jeden z nich odpowiedział. Wówczassędzia polecił rozwiązać ręce panu Rajchertowi


i zapowiedział ogłoszenie wyroku, wzywającdo powstania i zachowania ciszy. Mówił, że panRajchert z obecnym tu, stojącym przed sędziow-skim stołem obywatelem Marianem Buciakiemw okresie (podawał z kartek daty i miejsca)samochodem firmy ZEMWAR wozili broń po-wstańcom w Warszawie, co potwierdzają do-wódcy warszawskiej Armii Krajowej. Podkreślałniezwykłą odwagę tych ludzi w obliczu śmierci,która im i ich rodzinom groziła z rąk niemiec-kich. Zakończył słowami: „Jest pan wolny panieRajchert”. Sędzia przerwał posiedzenie do następ-nego dnia. Sala zareagowała okrzykami, owacjąna cześć sędziego i płockich bohaterów.

Wtedy po raz pierwszy i ostatni widziałem tegoCzłowieka, Wymizerowany, zarośnięty, przygar-biony, w wygniecionym ubraniu z trudem stałna nogach. Otoczony rodziną, przyjaciółmi, zna-jomymi wzruszony nie mógł mówić… MarianaBuciaka na rękach wyniesiono z sali. Przed bu-dynkiem sądu odpowiadał na pytania.

Płocka firma ZEMWAR nie posiadała samo-chodu osobowego. Rejcherta woził pan MarianBuciak samochodem ciężarowym o ładowności2,5 t marki Renault.

Częste wyjazdy zbliżyły do siebie tych panówtak dalece, że inżynier podzielił się ze swoimkierowcą wiedzą o możliwości zakupu broniu Niemców. Inżynier Rajchert wszedł w porozu-mienie ze strażnikami, którzy stacjonowali gdzieśpod Sierpcem jako niemiecka tzw. Cywilna StrażOchrony. Byli uzbrojeni, z dobrze wyposażony-mi magazynami ze sprzętem wojskowym.

W szoferce samochodu Renault, pod siedze-niem kierowcy znajdował się schowek na pod-ręczne narzędzia. Pan Marian schowek maksy-malnie powiększył i dobrze zamaskował. Raj-chert płacił markami podobno „podebranymi”z firmy i łakociami. Tłumaczył strażnikom, żebroń jest potrzebna niemieckim mieszkańcomPłocka dla obrony przed polskimi bandytami.W obecności strażników zakupioną broń ukła-dali na skrzyni ładunkowej, żeby nie ujawnićschowka. Dopiero kilkanaście kilometrów dalejodsłaniali i wkładali do schowka: pięć pistole-tów maszynowych typu szmajser (schmeisser),magazynki z nabojami dla tychże, trzy pistoletyparabellum. Wolne przestrzenie wypełniali luźnąamunicją tego kalibru i dwunastoma ręcznymigranatami zaczepnymi typu „jajko”.

Już dawniej zdecydowali, że broń będą do-starczać warszawskim powstańcom. W każdą taką„podróż” inż. Rajchert z odpowiednimi papiera-mi podpisanymi przez Papiesta dla odbioruw Warszawie przewodów z odzysku – ubierał się

w oliwkowy mundur ze swastyką na rękawiei siodełkową czapkę. Wyjeżdżali z Płocka póź-nym wieczorem, żeby dotrzeć do celu przed pół-nocą, kiedy walki w stolicy nieco ustawały. Za-trzymywani przez gęsto rozstawione niemieckieposterunki – legitymowani, sprawdzani tłuma-czyli zgodnie z wystawionymi pismami, że jadąpo przewody, druty i inny sprzęt elektrycznyz odzysku leżący na ulicach miasta, a któregotak brakuje Niemcom na zapleczu frontu. Kiedyutracili kontakt wzrokowy ze strażą niemieckąwjeżdżali do strefy z powstańcami, którzy przej-mowali broń za pokwitowaniem, wrzucającna skrzynię ładunkową złomowy drut i inne żela-stwo. Tylko raz zostali ostrzelani. Wracalido Płocka „żegnani” przez niemieckich wartow-ników hitlerowskich – heil Hitler! Z zaświadczeńwynikało, że takich wyjazdów z takim „arsena-łem” dla powstańców w Warszawie odbyli dzie-więć.

MARIAN BUCIAK – po wojnie odszedł z Za-kładu Energetycznego i do emerytury pracowałw pogotowiu ratunkowym jako kierowca.Do skromnej emerytury „dorabiał” na targowiskuprzy ulicy Królewieckiej sprzedając używanąodzież ochronną, którą przynosili przyjaciele,znajomi. Mieszkał z żoną i synem Ryszardemw Płocku przy ul. Bielskiej. Po śmierci najbliż-szych ciężko chory zmarł zapomniany.

Inż. Rajchert i Marian Buciak przy samochodzie Renault.Rok 1942


Inż. RAJCHERT inż. (imienia nie zapamięta-łem) – nie chciał mieszkać w Płocku, rozgory-czony przejściami, których doświadczył, wyje-

chał na Ziemie Odzyskane by tam w którymśz miast kierować zakładami młynarskimi.

Marian WilkMarian WilkMarian WilkMarian WilkMarian Wilk

GRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKIGRZEGORZ GOŁĘBIEWSKI — doktor nauk humanistycznych, nauczyciel historiiw III LO w Płocku, wykładowca w Szkole Wyższejim. Pawła Włodkowica w Płocku, wiceprezes TNP

ANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKIANDRZEJ GRETKOWSKI — ks. prof. dr hab. nauk humanistycznych, nauczy-ciel akademicki i pracownik naukowy Wyższej SzkołyPedagogicznej im. Janusza Korczaka w Warszawieoraz Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku

REINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFFREINER HASELOFF — doktor, Premier Kraju Związkowego Saksonia--Anhalt (Niemcy), cżłonek parlamentu krajowego

BARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAKBARBARA KONARSKA-PABINIAK ————— doktor nauk humanistycznych, prezes Gostyniń-skiego Towarzystwa Kulturalno-Naukowego, członekTNP

MICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKIMICHAŁ SOKOLNICKI — mgr historii, absolwent Uniwersytetu MikołajaKopernika w Toruniu

GRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIKGRAŻYNA SZUMLICKA-RYCHLIK — doktor nauk humanistycznych w zakresie historii,Dyrektor Biblioteki im. Zielińskich TNP

JAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKIJAN ŚWIECKI — mgr prawa, prokurator Prokuratury Okręgowejw Płocku w stanie spoczynku

MARIAN WILKMARIAN WILKMARIAN WILKMARIAN WILKMARIAN WILK — społecznik, regionalista, kronikarz Płocka i Ma-zowsza, inicjator budowy pomnika BolesławaKrzywoustego w Płocku

MACIEJ WRÓBELMACIEJ WRÓBELMACIEJ WRÓBELMACIEJ WRÓBELMACIEJ WRÓBEL — absolwent Wydziału Historii Sztuki UniwersytetuWarszawskiego, pracownik TNP

Autorki BibliografiiAutorki BibliografiiAutorki BibliografiiAutorki BibliografiiAutorki Bibliografii — Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń,Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń,Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń,Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń,Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń,Wiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–KowalskaWiesława Mazurska, Iwona Typiak–Kowalska

NASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZYNASI AUTORZY


BIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOBIBLIOGRAFIA MAZOWSZA PŁOCKIEGOza okres 1 IV - 30 VI 2014 r.za okres 1 IV - 30 VI 2014 r.za okres 1 IV - 30 VI 2014 r.za okres 1 IV - 30 VI 2014 r.za okres 1 IV - 30 VI 2014 r.

I. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNYI. DZIAŁ OGÓLNY

BibliografieBibliografieBibliografieBibliografieBibliografie1.1.1.1.1. BibliografiaBibliografiaBibliografiaBibliografiaBibliografia Mazowsza Płockiego za okres 1 IV - 30 VI 2013 r./ oprac. Małgorzata Bielak, Elżbieta Dobroń, Wiesława Mazur-ska, Iwona Typiak-Kowalska. // Notatki Płockie. – 2014, nr 2/239, s. 56-71

Czasopisma regionalne. Wydawnictwa ciągłeCzasopisma regionalne. Wydawnictwa ciągłeCzasopisma regionalne. Wydawnictwa ciągłeCzasopisma regionalne. Wydawnictwa ciągłeCzasopisma regionalne. Wydawnictwa ciągłe2.2.2.2.2. AktualnościAktualnościAktualnościAktualnościAktualności Teatru Płockiego / red. kolegium. – 2014,[R. 7], nr marzec-kwiecień, maj-czerwiec. – Płock: TeatrDramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego, 2014. -– Niereg. –ISSN 1641-73563.3.3.3.3. AutoAutoAutoAutoAuto Kurier Płock i region: dwutygodnik informacyjno-re-klamowy. – 2014, [R. 15], nr 7(421)-12(426). – Płock: [b.w.],2014. – Dwutyg.4.4.4.4.4. BiuletynBiuletynBiuletynBiuletynBiuletyn Informacyjny Powiatu Gostynińskiego / red. nacz.Andrzej Adamski. – 2014, [R. 4], nr 20. – Gostynin: PowiatGostyniński, 2014. – Mies. – ISSN 2084-08965.5.5.5.5. BiuletynBiuletynBiuletynBiuletynBiuletyn. Kwartalnik Okręgowej Izby Lekarskiej w Płocku /red. nacz. Joanna Sokołowska. – 2014, [R. 24], nr 1(122). –Płock: OIL, 2014. – Kwart. – ISSN 1509-00516.6.6.6.6. BiuletynBiuletynBiuletynBiuletynBiuletyn Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy /red. Magdalena Kołomańska, Katarzyna Kozakowska. –2014, nr 2(11). – Warszawa: Mazowieckie Obserwator-ium Rynku Pracy; Wojewódzki Urząd Pracy, 2014. –Kwart.7.7.7.7.7. CzasCzasCzasCzasCzas Wisły: bezpłatny magazyn piłkarskiej Wisły. – 2014,nr 20-25. – Płock: Wisła Płock S.A., 2014. – Niereg.8.8.8.8.8. EchoEchoEchoEchoEcho Mochowa: Biuletyn Informacyjny Samorządu Gmin-nego / red. zespół. – 2014, nr 60. – Mochowo: Urząd Gminy,2014. – Niereg.9.9.9.9.9. ExpressExpressExpressExpressExpress Tumski / red. zespół. – 2014, R. 5, nr 1/17-3/19. –Płock: Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Mazowieckiego,2014. – ISSN 2084-743210.10.10.10.10. FreeFreeFreeFreeFree TV: gazeta bezpłatna / red. nacz. Konrad Wasz-czyk; red. wydania Adam Klimkiewicz. – 2014, nr 4, 5. – Pro-chowice-Płock: Wall Street Invest Group Konrad Waszczyk;realizacja wydawnicza: Akademickie Inkubatory Przedsiębior-czości, 2014. – Mies.11.11.11.11.11. FunduszeFunduszeFunduszeFunduszeFundusze Europejskie na Mazowszu / red. Paulina Gu-towska-Jarosz, Michał Nędziak. – 2014, [R. 1], nr 2. – Warsza-wa: Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych,2014. – Kwart. – ISSN 2391-462912.12.12.12.12. GazetaGazetaGazetaGazetaGazeta Samorządność.pl: Gazeta Mazowieckiej Wspól-noty Samorządowej / red. nacz. Paweł Dąbrowski. – 2014,nr 9, 10. – Warszawa: WADIDASACH.PL, 2014. – Niereg. Ga-zeta bezpłatna. – ISSN 2299-700813.13.13.13.13. GazetaGazetaGazetaGazetaGazeta Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica / red. nacz.Kamila Bielińska. – 2014, [R. 21], nr 40. – Płock: SWPW,2014. – Półrocz. – ISSN 1425-274014.14.14.14.14. GazetaGazetaGazetaGazetaGazeta Wyborcza / red. nacz. Adam Michnik. – 2014,nr 76-149. – Warszawa: Agora SA, 2014. – Dz. Zawiera dod.„Gazeta Wyborcza Płock”; red. nacz. Arkadiusz Adamkowski. –ISSN 0860-908X15.15.15.15.15. GazetkaGazetkaGazetkaGazetkaGazetka Akowska: pismo Związku Żołnierzy Armii Krajo-wej „Mazowsze” w Płocku / red. Lesław Wojno, Zenon Kluczyń-ski. – 2011 [R. 11], nr 1(112)-12(123); 2012, [R. 12], nr 1(124)-12(135); 2013, [R. 13], nr 1(136)-12(147); 2014, [R. 14], nr1(148)-6(153). – Płock: Związek Żołnierzy AK „Mazowsze”, 2014.– Mies.16.16.16.16.16. GłosGłosGłosGłosGłos Trzepowa. – 2013, nr 21. – Płock: Parafia św. Alek-sego, 2014. – Mies.

17.17.17.17.17. GośćGośćGośćGośćGość Niedzielny: tygodnik katolicki / red. nacz. ks. MarekGancarczyk. – 2014, R. 91, nr 14-26. – Katowice: Wydawnic-two Kurii Metropolitalnej w Katowicach, 2014. – Tyg. – Zawie-ra dod. „Gość Płocki”. – ISSN 0137-760418.18.18.18.18. GrupaGrupaGrupaGrupaGrupa Orlen: magazyn wewnętrzny Grupy KapitałowejPKN ORLEN. – 2014, [R. 1], nr 4,5. – Płock: PKN ORLEN SA,2014. – Mies.19.19.19.19.19. HarcWieściHarcWieściHarcWieściHarcWieściHarcWieści Płockie: magazyn Hufca ZHP Płock / red. nacz.Małgorzata Folusiak. – 2014, [R. 6], nr 17. – Płock: HarcerskiKrąg Akademicki „Feniks”, 2014. – Niereg.20.20.20.20.20. HumanizacjaHumanizacjaHumanizacjaHumanizacjaHumanizacja Pracy / Fundacja Humanizacja Pracy, Szko-ła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku; [red. nacz. DanutaWalczak-Duraj]. – 2014, nr 2(276). -– [S.l.]: FHP; Płock: SWPW,2014. – Kwart. – ISSN 1643-744621.21.21.21.21. InformacjeInformacjeInformacjeInformacjeInformacje z Gostynina: czasopismo Inicjatywy dla Gosty-nina / [Inicjatywa dla Gostynina]. – 2014, nr 1-3. – Gostynin:Agnieszka Korajczyk-Szyperska, 2014. – Dwumies. – ISSN 2353--649722.22.22.22.22. InnowacjaInnowacjaInnowacjaInnowacjaInnowacja i Rozwój: magazyn o zrównoważonym rozwo-ju miast / red. nacz. Krzysztof Buczkowski. – 2014, nr 2(3). –Płock: Międzynarodowe Centrum Rozwoju Lokalnego CIFALPłock Sp. z o.o., 2014. – Kwart. – ISSN 2353-326923.23.23.23.23. KontaktKontaktKontaktKontaktKontakt: Biuletyn Informacyjny Burmistrza i Rady Miejskiejw Drobinie / red. nacz. Sławomir Wiśniewski. – 2014, nr 90(czerwiec). – Drobin: UMiG, 2014. – Kwart. – ISSN 1730-820824.24.24.24.24. KronikaKronikaKronikaKronikaKronika Mazowiecka: Pismo Samorządu Województwa Ma-zowieckiego / red. nacz. Iwona Dybowska. – 2014, [R. 12],nr 4(134)-6(136). – Warszawa: Urząd Marszałkowski Woje-wództwa Mazowieckiego, 2014. – Mies. – ISSN 1730-749X25.25.25.25.25. KurierKurierKurierKurierKurier Sierpecki / red. nacz. Anna Matuszewska. – 2014[R. 6], nr 13-25. – Sierpc: Mazowiecka Agencja Prasowa, Klau-diusz Kwieciński 2014. – Tyg. – ISSN 2080-155626.26.26.26.26. LokalnaLokalnaLokalnaLokalnaLokalna Gazeta Kutna i Regionu: plus Łęczyca, Gostynin /red. nacz. Patryk Ślęzak. – 2014, [R. 6], nr 253-265. – Kutno:„IMEDIA”, 2014. – Tyg. – ISSN 2080-226927.27.27.27.27. M 4M 4M 4M 4M 4: gazeta Mazowieckiej Spółdzielni Mieszkaniowej / red.zespół. – 2014, R. 3, nr 1(6) kwiecień. – Płock: WydawnictwoMarow Jan B. Nycek, 2014. – Niereg.28.28.28.28.28. MariawitaMariawitaMariawitaMariawitaMariawita: pismo Kościoła Starokatolickiego Mariawitów/ red. kolegium. – 2014, [R. 56], nr 4-6. – Płock: Kościół Staro-katolicki Mariawitów, 2014. – Mies. – ISSN 0209-310329.29.29.29.29. MazowieckaMazowieckaMazowieckaMazowieckaMazowiecka Szwajcaria: Brudzeń Duży zaprasza: bezpłatnepismo społeczno-kulturalne Towarzystwa Przyjaciół Gminy Bru-dzeń im. Pawła Włodkowica / red. nacz. Andrzej Dwojnych. –2014, R. 14 [właśc. R. 12], nr 2(39-40). – Brudzeń Duży: TPGB,2014. – Dwumies. – ISSN 1642-921430.30.30.30.30. MazowieckiMazowieckiMazowieckiMazowieckiMazowiecki Rynek Pracy: Biuletyn Wojewódzkiego UrzęduPracy w Warszawie / red. nacz. Wiesława Lipińska. – 2014,R. 11, nr 3(59). – Warszawa: Wojewódzki Urząd Pracy, 2014. –Dwumies. – ISSN 2082-856X31.31.31.31.31. MeritumMeritumMeritumMeritumMeritum: Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny / red. nacz.Janina Ziętek. – 2014, [R. 9], nr 2(33). – Warszawa: Mazo-wieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli;Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów,2014. – Kwart. – ISSN 1896-252132.32.32.32.32. MiastoMiastoMiastoMiastoMiasto Płock i okolice: bezpłatne pismo informacyjno--promocyjne / red. nacz. Tomasz Krajewski. – 2014, R. 7,nr 38-39 – Płock: Wydawnictwo TOM-PRESS, 2014. – Niereg.33.33.33.33.33. MiastO!ŻyjeMiastO!ŻyjeMiastO!ŻyjeMiastO!ŻyjeMiastO!Żyje: płocki miesięcznik kulturalny / oprac. PłockiOśrodek Kultury i Sztuki i Wydział Promocji i Informacji UrzęduMiasta Płocka. – [R. 3], nr 4-6 + Informator społeczny: 10 latw Unii Europejskiej, XVI Piknik Europejski, Płockie Dni Rodziny,Płock dla seniora. – Płock: Urząd Miasta, 2014. – Mies.


34.34.34.34.34. NaszNaszNaszNaszNasz Płock: bezpłatny magazyn mieszkańców Płocka i Ma-zowsza Płockiego / red. nacz. Jan Bolesław Nycek. – 2014,[R. 11], nr 2(95). – Płock: Wydawnictwo MAROW – Jan Bole-sław Nycek, 2014. – Mies. – ISSN 1731-548435.35.35.35.35. NaszaNaszaNaszaNaszaNasza Gmina: informator Gminy Stara Biała / red. zespół. –2014, [R. 4], nr 2(11). – Stara Biała: Urząd Gminy, 2014. – Kwart.36.36.36.36.36. NaszaNaszaNaszaNaszaNasza Katedra: biuletyn informacyjny Parafii pw. św. Zyg-munta przy Bazylice Katedralnej pw. Wniebowzięcia NMPw Płocku. – 2014, [R. 5], nr 7(81). – Płock: Parafia św. Zyg-munta, 2014. – Niereg.37.37.37.37.37. NaszeNaszeNaszeNaszeNasze Korzenie: półrocznik popularnonaukowy MuzeumMazowieckiego w Płocku / red. nacz. Tomasz Kordala. – 2014,[R. 4], nr 6. – Płock: Muzeum Mazowieckie, 2014. – Półrocz. –ISSN 2084-260038.38.38.38.38. NotatkiNotatkiNotatkiNotatkiNotatki Płockie: kwartalnik Towarzystwa NaukowegoPłockiego / [red. nacz. Wiesław Koński]. – 2014, [R. 58],nr 2/239. – Płock: TNP, 2014. – Kwart. – ISSN 0029-389X39.39.39.39.39. OświataOświataOświataOświataOświata Mazowiecka: Biuletyn Informacyjny KuratoriumOświaty w Warszawie / red. nacz. Mariusz Dobijański. – 2014,[R. 5], nr 01(19). – Warszawa: Mazowieckie Samorządowe Cen-trum Doskonalenia Nauczycieli; Ośrodek Edukacji Informatyczneji Zastosowań Komputerów, 2014. – Kwart. – ISSN 1896-252140.40.40.40.40. PetroNews.plPetroNews.plPetroNews.plPetroNews.plPetroNews.pl / [red. nacz. Agnieszka Stachurska]. – 2013,nr 13-18. – Płock: PR-image na podstawie umowy franczyzo-wej z Extra Media Sp. z o.o., 2014. – Dwutyg.41.41.41.41.41. PłockiPłockiPłockiPłockiPłocki Lider: biuletyn informacyjny Biura Poselskiego Pio-tra Zgorzelskiego. – 2014, [R.2], nr 9-11. – Płock: Biuro Posel-skie Piotra Zgorzelskiego, 2014. – Niereg. – ISSN 1507-665242.42.42.42.42. RaportRaportRaportRaportRaport o Sytuacji Społeczno-Gospodarczej WojewództwaMazowieckiego w 2013 r. = Report on the Socio-EconomicSituation of Mazowieckie Voivodship in 2013 / [przewodn. zesp.red. Zofia Kozłowska]; Urząd Statystyczny w Warszawie. – 2013. –Warszawa: Urząd Statystyczny, 2014. – 29 cm. – Rocz. –Tyt. równoległy w jęz. ang. – ISSN 2084-688643.43.43.43.43. SierpeckaSierpeckaSierpeckaSierpeckaSierpecka Fara: pismo Parafii p.w. Św. Wita, Modestai Krescencji. Na prawach maszynopisu / red. zespół. – 2014,nr 4(209)-6(211). – Sierpc: Parafia p.w. Św. Wita, Modestai Krescencji, 2014. – Mies.44.44.44.44.44. SłowoSłowoSłowoSłowoSłowo Gozdowa: biuletyn Wójta i Rady Gminy / red. ze-spół. – 2014, nr 2(57). – Gozdowo: Urząd Gminy, 2014. –Kwart. – ISSN 1896-172X45.45.45.45.45. SocjalistaSocjalistaSocjalistaSocjalistaSocjalista: biuletyn informacyjny Okręgu Płockiego Pol-skiej Partii Socjalistycznej / red. nacz. Anna Pawłowska. – 2014,[R. 1], nr 001. – Płock: Okręg Płocki PPS, 2014. – Niereg. –Błędnie wydrukowano datę pierwszego numeru (06/2012).46.46.46.46.46. SpichlerzSpichlerzSpichlerzSpichlerzSpichlerz Pamięci: Archiwum Państwowe w Płocku. – 2014,[R. 1], nr 1. – Płock: Archiwum Państwowe w Płocku. – Niereg.47. Spotkanie47. Spotkanie47. Spotkanie47. Spotkanie47. Spotkanie / red. zespół. – 2014, [R. 9], nr 4/88-6/90. –Rogozino: Parafia św. Faustyny Apostołki Bożego Miłosierdzia,2014. – Mies.48.48.48.48.48. StudiaStudiaStudiaStudiaStudia Mazowieckie / red. nacz. Zbigniew Ptasiewicz. –R. 9/23(2014), nr 2. – Pułtusk: Akademia Humanistycznaim. Aleksandra Gieysztora, Ciechanów: Państwowa Wyższa Szko-ła Zawodowa, 2014. – Niereg. – ISSN 1231-279749.49.49.49.49. TygodnikTygodnikTygodnikTygodnikTygodnik Płocki / red. nacz. Tomasz Szatkowski. – 2014,[R. 42], nr 13-25. – Płock: Dziennikarsko-Wydawnicza Spół-dzielnia Pracy „AKAPIT”, 2014. – Tyg. – ISSN 0208-699250.50.50.50.50. U ŚwiętegoU ŚwiętegoU ŚwiętegoU ŚwiętegoU Świętego Marcina: pismo Parafii Św. Marcina w Słup-nie / red. nacz. Andrzej Dzięgielewski /. – 2014, [R. 5], nr 3(26)--5(28). – Słupno: Parafia św. Marcina, 2014. – Mies.51.51.51.51.51. W DuchuW DuchuW DuchuW DuchuW Duchu i Prawdzie: katolicka gazeta gostynińska / red.nacz. Janina Przygocka. – 2014, R. 21, nr 4(225)-6(227). –Gostynin: Parafia św. Marcina, 2014. – Mies. – ISSN 1425-472752.52.52.52.52. W PromieniachW PromieniachW PromieniachW PromieniachW Promieniach Miłosierdzia: miesięcznik Parafii Miłosier-dzia Bożego w Gostyninie / red. nacz. Andrzej F. Ziółkowski. –2014, R. 4, nr 4(35)-6(37). – Gostynin: Parafia MiłosierdziaBożego, 2014. – Mies. – ISSN 2083-411X

53.53.53.53.53. WieśWieśWieśWieśWieś Mazowiecka: Miesięcznik Mazowieckiego OśrodkaDoradztwa Rolniczego w Warszawie / red nacz. Ewa Gregor-czyk. – 2014 [R. 16], nr 4(167)-6(169). – Warszawa: Mazo-wiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, 2014. – Mies. – ISSN1507-471454.54.54.54.54. WieściWieściWieściWieściWieści Gminne: pismo Urzędu Gminy Bielsk. – 2014,[R. 8], nr 30(2). – Bielsk: Urząd Gminy, 2014. – Niereg.55.55.55.55.55. WieściWieściWieściWieściWieści Muzealne: Kulturalny Magazyn Muzealny / red.zespół. – 2014, [R. 3], nr 1(5). – Sierpc: Muzeum Wsi Mazo-wieckiej, 2014. – Półrocz. – ISSN 2299-937X56.56.56.56.56. WieściWieściWieściWieściWieści z Ziemi Sochaczewskiej: Magazyn Informacyjny Sta-rostwa Powiatowego w Sochaczewie / red. Marcin Podsędek. –R. [7], nr 2(46)-3(47). – Sochaczew: Starostwo Powiatowew Sochaczewie, 2014. – Niereg. – ISSN 1898-975657.57.57.57.57. WieściWieściWieściWieściWieści znad Wisły / red. Ewa Smuk-Stratenwerth, Malwi-na Rzepecka. – 2014, [R. 21], nr 91. – Grzybów: Stowarzysze-nie „Ziarno”, 2014. – Niereg. – ISSN 1643-781058.58.58.58.58. ZagrajZagrajZagrajZagrajZagraj to Sam: przeboje w zapisie nutowym / red. nacz.Janusz Wiśniewski. – 2014, [R. 21], nr II(228). – Płock: Studio„Bis”, 2014. – Kwart. – ISSN 1231-098059.59.59.59.59. ZeszytyZeszytyZeszytyZeszytyZeszyty Jagiellońskie: Pismo Uczniów, Nauczycieli i Przy-jaciół LO im. Króla Władysława Jagiełły w Płocku / opiekunzespołu Wiesław Kopeć. – 2014, [R. 14], nr 92-95. – Płock:LO im. Wł. Jagiełły, 2014. – Niereg.60.60.60.60.60. ZiemiaZiemiaZiemiaZiemiaZiemia Wyszogrodzka: biuletyn informacyjny / red. zespół. –2014, R. 4, nr 1/(12). – Wyszogród: Urząd Gminy i MiastaWyszogród, 2014. – Niereg.

Poszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościPoszczególne okręgi i miejscowościDrobinDrobinDrobinDrobinDrobin

— ANDRZEJEWSKI, Aleksander.: Renesans w drobińskich piw-nicach = poz. 298

Miszewo MurowaneMiszewo MurowaneMiszewo MurowaneMiszewo MurowaneMiszewo Murowane— MUSZALSKI, Andrzej.: Gotyckie korzenie podpłockiej świąty-ni = poz. 299

PłockPłockPłockPłockPłock— PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.: Trzy szczęśliwe siódemki= poz. 209— Statystyczny portret Płocka w latach 2005-2012= poz. 133

Biografie. Pamiętniki. WspomnieniaBiografie. Pamiętniki. WspomnieniaBiografie. Pamiętniki. WspomnieniaBiografie. Pamiętniki. WspomnieniaBiografie. Pamiętniki. Wspomnienia61.61.61.61.61. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Plebiscyt „Wyborczej” i ratuszarozstrzygnięty: Płocczaninem Roku 2013 został fan Wisły PawełŚliwiński / Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 119, s. 34, il.— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Życie bez muzyki?: tragedia!= poz. 30962.62.62.62.62. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: Kto Płocczaninem Roku 2013 /Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 88, s. 27, il.Plebiscyt "Gazety Wyborczej" i Urzędu Miasta.— Pamiętnik inż. Tadeusza Krzechowskiego = poz. 7763.63.63.63.63. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Od jazzu do teatru: Kazimierz Chle-bowski: W wielu spektaklach graliśmy z kolegami na żywo /Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 17,s. 23, il.— ZAKRZEWSKI, Andrzej.: Kapłani diecezji płockiej założycie-lami straży ogniowych = poz. 174

Adamski, AndrzejAdamski, AndrzejAdamski, AndrzejAdamski, AndrzejAdamski, Andrzej64.64.64.64.64. SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.: Z łódką na latającym potworze / Ma-riusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 96, s. 6, il.Ppłk. Andrzej Adamski, dowódca eskadry lotniczej w 23. BazieLotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim.


Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)Antoni Julian Nowowiejski (bł.)65.65.65.65.65. SZAREK, Jarosław.:SZAREK, Jarosław.:SZAREK, Jarosław.:SZAREK, Jarosław.:SZAREK, Jarosław.: W obronie sponiewieranego krzyża /Jarosław Szarek. // Nasz Dziennik. – 2014, nr 137, s. M5, il.73.rocznica męczeńskiej śmierci bł. abpa Antoniego JulianaNowowiejskiego i bł. bp. Leona Wetmańskiego.

Błoński, PiotrBłoński, PiotrBłoński, PiotrBłoński, PiotrBłoński, Piotr66.66.66.66.66. BŁOŃSKI, Piotr.:BŁOŃSKI, Piotr.:BŁOŃSKI, Piotr.:BŁOŃSKI, Piotr.:BŁOŃSKI, Piotr.: Niebo istnieje… naprawdę: świadec-two księdza Piotra / Piotr Błoński ; rozm. przepr. AleksandraDybiec. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 101, s. 1, il.Rozmowa z chorym na raka wikariuszem parafii katedralnejw Płocku – ks. Piotrem Błońskim.

Chojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, JakubChojnacki, Jakub67.67.67.67.67. PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.:PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.:PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.:PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.:PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.: Doktor inżynier JakubChojnacki / Andrzej Papierowski, Jerzy Stefański. // NaszPłock. – 2014, nr 2(95), s. 12, il.

Długokięcka-Kałuża, AldonaDługokięcka-Kałuża, AldonaDługokięcka-Kałuża, AldonaDługokięcka-Kałuża, AldonaDługokięcka-Kałuża, Aldona68.68.68.68.68. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Jest mnie teraz 200 procent / Mi-lena Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 136,s. 1, 6, il.Laureatka francuskiej edycji konkursu Fundacji „Teraz Polska”w kategorii Wybitny Polak za granicą.

Dobies, MarianDobies, MarianDobies, MarianDobies, MarianDobies, Marian69.69.69.69.69. WesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczyk ze Zgagowa: nie zapominają o bohate-rach / oprac. JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 20, s. 12, il.Marian Dobies – Westerplatczyk ze Zgagowa (gm. Zawidz).

Górnicki, StanisławGórnicki, StanisławGórnicki, StanisławGórnicki, StanisławGórnicki, Stanisław70.70.70.70.70. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Święto Wisły i wielkich wodniaków: z pełnym wia-trem w żagle / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 20, il.Bulwar Stanisława Górnickiego nad Wisłą w Płocku.71.71.71.71.71. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Nabrzeże ma patrona / KrzysztofBlinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 82, s. 26, il.Stanisław Górnicki patronem bulwaru nad Wisłą w Płocku.

Jarosiński, TomaszJarosiński, TomaszJarosiński, TomaszJarosiński, TomaszJarosiński, Tomasz72.72.72.72.72. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: 25 lat w świecie paluszków i chru-pek / Aleksandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 136, s. 1, 4-5, il.PPH „Okruszek” Tomasza Jarosińskiego z Rogozina.73.73.73.73.73. (GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).: Laur dla Okruszka: ćwierć wieku podpłockiej firmy/ (gsz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 2, il.PPH „Okruszek” Tomasza Jarosińskiego z Rogozina.

Karasek, JanuszKarasek, JanuszKarasek, JanuszKarasek, JanuszKarasek, Janusz74.74.74.74.74. (WK).:(WK).:(WK).:(WK).:(WK).: Młody pisarz z Gostynina / (wk). // Lokalna Gaze-ta Kutna i Regionu. – 2014, nr 265, s. 8, il.Pierwsza książka gostynińskiego pisarza Janusza Karaska „Dru-gie narodzenie”.

Koszewski, JacekKoszewski, JacekKoszewski, JacekKoszewski, JacekKoszewski, Jacek75.75.75.75.75. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Powraca big-bitowy Płock: szykujcie się na szałową prywatkę / Blanka Sta-nuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 24, s.25, il.

Kowalski, Jan Maria Michał (bp)Kowalski, Jan Maria Michał (bp)Kowalski, Jan Maria Michał (bp)Kowalski, Jan Maria Michał (bp)Kowalski, Jan Maria Michał (bp)— GOŁĘBIOWSKI, Sławomir: W poszukiwaniu prawdy = poz. 321

Kowalski, Wiesław JózefKowalski, Wiesław JózefKowalski, Wiesław JózefKowalski, Wiesław JózefKowalski, Wiesław Józef76.76.76.76.76. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Płock – jego pasja: Wiesław Józef Kowalski wydałkolejną książkę / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 21, s. 19, il.Zawiera rec. książki: Odkrywanie Płocka w XXI wieku / Wie-sław Józef Kowalski. – Płock, 2013.

Kryski (rodzina)Kryski (rodzina)Kryski (rodzina)Kryski (rodzina)Kryski (rodzina)— ANDRZEJEWSKI, Aleksander.: Renesans w drobińskich piw-nicach = poz. 298

Krzechowski, TadeuszKrzechowski, TadeuszKrzechowski, TadeuszKrzechowski, TadeuszKrzechowski, Tadeusz77.77.77.77.77. PamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnik inż. Tadeusza Krzechowskiego. // Nasze Ko-rzenie. – 2014, nr 6, s. 106-109, il.Pamiętnik przekazany Muzeum Mazowieckiemu w Płocku przezT. Krzechowskiego.

Kwiatek, JózefKwiatek, JózefKwiatek, JózefKwiatek, JózefKwiatek, Józef78.78.78.78.78. CICHOCKI, Wojciech.:CICHOCKI, Wojciech.:CICHOCKI, Wojciech.:CICHOCKI, Wojciech.:CICHOCKI, Wojciech.: List do redakcji / Wojciech Ci-chocki. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 19, s. 17Dot. artykułu: Marciniak, Jola: Sporna Gwardia Ludowa / Ty-godnik Płocki. – 2014, nr 17, s. 1, 4.

Leon Wetmański (bł.)Leon Wetmański (bł.)Leon Wetmański (bł.)Leon Wetmański (bł.)Leon Wetmański (bł.)— SZAREK, Jarosław.: W obronie sponiewieranego krzyża= poz. 65

Maciesza, AleksanderMaciesza, AleksanderMaciesza, AleksanderMaciesza, AleksanderMaciesza, Aleksander79.79.79.79.79. GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.: [W służbie ludzi i Ojczyzny-recenzja] / Grzegorz Gołębiewski. // Notatki Płockie. – 2014,nr 2/239, s. 50-52, il.Zawiera rec. książki: W służbie ludzi i ojczyzny. Aleksander Ma-ciesza (1875-1945) / Anna Maria Stogowska. – Płock, 2013.

Malczewski (rodzina)Malczewski (rodzina)Malczewski (rodzina)Malczewski (rodzina)Malczewski (rodzina)80.80.80.80.80. MOSZCZYŃSKA, Ewa.:MOSZCZYŃSKA, Ewa.:MOSZCZYŃSKA, Ewa.:MOSZCZYŃSKA, Ewa.:MOSZCZYŃSKA, Ewa.: Dwór Bądkowo-Rochny i jegomieszkańcy / Ewa Moszczyńska. // Nasze Korzenie. - 2014,nr 6, s. 51-56, il.Bądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)

Milke, WacławMilke, WacławMilke, WacławMilke, WacławMilke, Wacław— BeeS.: Trochę historii, dużo zabawy = poz. 23881.81.81.81.81. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: 100-lecie urodzin druha Wacława: uroczysty koncertpokoleń / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 24, s. 6, il.Wacław Milke – twórca HZPiT "Dzieci Płocka".82.82.82.82.82. [MILKE, Wacław].:[MILKE, Wacław].:[MILKE, Wacław].:[MILKE, Wacław].:[MILKE, Wacław].: Dziadek to nie był pomnik / WacławMilke; oprac. Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 136, s. 1, 5, il.Wspomnienia dh. Wacława Milke oprac. na podst. audiobo-oka, którego kod zamieszczono na pomniku-ławeczce druha.Obchody setnej rocznicy urodzin założyciela zespołu „Dzieci Płoc-ka”.

Neuman-Nowicki, AdamNeuman-Nowicki, AdamNeuman-Nowicki, AdamNeuman-Nowicki, AdamNeuman-Nowicki, Adam83.83.83.83.83. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Płock oczami żydowskiegodziecka / Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 43, s. 1, 4-5, il.Wspomnienia Adama Neuman-Nowickiego oprac. na podsta-wie książki „Płock we wspomnieniach”, Płock 2006.

Osiński, TadeuszOsiński, TadeuszOsiński, TadeuszOsiński, TadeuszOsiński, Tadeusz— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Akwarele na sprzedaż = poz. 295

Pawłowski, PatrykPawłowski, PatrykPawłowski, PatrykPawłowski, PatrykPawłowski, Patryk84.84.84.84.84. SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.: Marynarz, władca całego świata /Mariusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 141,s. 6, il.

Pietruszewski, BartoszPietruszewski, BartoszPietruszewski, BartoszPietruszewski, BartoszPietruszewski, Bartosz85.85.85.85.85. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Teraz Bartek oddaje serce / Mile-na Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 106,s. 4-5, il.Bartosz Pietruszewski z Płocka – psycholog i wolontariusz w Cen-tralnym Szpitalu Klinicznym MSW w Warszawie.


Pietrzak, AleksanderPietrzak, AleksanderPietrzak, AleksanderPietrzak, AleksanderPietrzak, Aleksander86.86.86.86.86. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Mocna kawa jest bardzo dobra: premiera filmupłocczanina / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 20, s. 9, il.Prapremiera filmu „Mocna kawa wcale nie jest taka zła” w reży-serii płocczanina Alka Pietrzaka w płockim kinie „Przedwiośnie”.87.87.87.87.87. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Chłopak z Płocka i gwiazdy /Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 102, s. 23, il.Film „Mocna kawa wcale nie jest taka zła” w reżyserii płoccza-nina Aleksandra Pietrzaka.

Popiel, WincentyPopiel, WincentyPopiel, WincentyPopiel, WincentyPopiel, Wincenty88.88.88.88.88. KOWALIOW, Borys.:KOWALIOW, Borys.:KOWALIOW, Borys.:KOWALIOW, Borys.:KOWALIOW, Borys.: Biskup płocki i arcybiskup warszaw-ski Wincenty Teofil Popiel: siedem lat zesłania w Nowogrodziew świetle korespondencji i policyjnych dokumentów / Borys Ko-waliow. // Nasze Korzenie. – 2014, nr 6, s. 40-45, il.

Rembieliński, RajmundRembieliński, RajmundRembieliński, RajmundRembieliński, RajmundRembieliński, Rajmund89.89.89.89.89. KANIA, Rafał.:KANIA, Rafał.:KANIA, Rafał.:KANIA, Rafał.:KANIA, Rafał.: Założenia systemu podatkowego w po-glądach Rajmunda Rembielińskiego / Rafał Kania. // NotatkiPłockie. – 2014, nr 2/239, s. 3-13. – Streszcz. w jęz. ang.

Rycharski, DanielRycharski, DanielRycharski, DanielRycharski, DanielRycharski, Daniel90.90.90.90.90. RYCHARSKI, Daniel.:RYCHARSKI, Daniel.:RYCHARSKI, Daniel.:RYCHARSKI, Daniel.:RYCHARSKI, Daniel.: Rozmowa z artystą plastykiem / Da-niel Rycharski; rozm. przepr. Mariola Kopka. // Słowo Gozdo-wa. – 2014, nr 2, s. 16-17, il.

Słyszko, PiotrSłyszko, PiotrSłyszko, PiotrSłyszko, PiotrSłyszko, Piotr— GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.: Plutonowy żandarmerii Piotr Słysz-ko (1898-1920) – nieznany bohater obrony Płocka w 1920 roku= poz. 124

Staniszewska, MagdalenaStaniszewska, MagdalenaStaniszewska, MagdalenaStaniszewska, MagdalenaStaniszewska, Magdalena— JAM.: O uczniach, nauczycielach i szkołach = poz. 226

Staszewski, StanisławStaszewski, StanisławStaszewski, StanisławStaszewski, StanisławStaszewski, Stanisław— STASZEWSKI, Kazimierz.: Jeździłem tu jak do siebie: Kazik= poz. 31691.91.91.91.91. STASZEWSKI, Stanisław (1925-1973).:STASZEWSKI, Stanisław (1925-1973).:STASZEWSKI, Stanisław (1925-1973).:STASZEWSKI, Stanisław (1925-1973).:STASZEWSKI, Stanisław (1925-1973).: Tata mimo woli /Stanisław Staszewski, Kazik Staszewski, Jarosław Duś. – War-szawa: Wydawnictwo Kosmos Kosmos, 2014. – 544 s.: il. (rów-nież kolor.); 20 cm + płyta CD.Druk dwuszpaltowy. – Płyta zawiera oryg. wykonania utworówStanisława Staszewskiego, wydane po raz pierwszy w 1997 r.na płycie pt. „Staszek”. - ISBN 978-83-926991-5-6

Taub, LiberTaub, LiberTaub, LiberTaub, LiberTaub, Liber92.92.92.92.92. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Żydowskie szlagiery / KrzysztofBlinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 88,s. 29, il.Piosenki Libera Tauba w zbiorach Muzeum Żydów Mazowiec-kich w Płocku.

Urbankowski, BohdanUrbankowski, BohdanUrbankowski, BohdanUrbankowski, BohdanUrbankowski, Bohdan93.93.93.93.93. URBANKOWSKI, Bohdan.:URBANKOWSKI, Bohdan.:URBANKOWSKI, Bohdan.:URBANKOWSKI, Bohdan.:URBANKOWSKI, Bohdan.: Ojciec płockiego Romanty-zmu / Bohdan Urbankowski; rozm. przepr. Monika Mioduszew-ska-Olszewska. // Aktualności Teatru Płockiego. – 2014, maj--czerwiec, s. 4-6, il.

Walczak, MarekWalczak, MarekWalczak, MarekWalczak, MarekWalczak, Marek94.94.94.94.94. WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.: Czy ja aby na pewno chcę być księ-ciem? / Marek Walczak; rozm. przepr. Monika Mioduszewska-Olszewska. // Aktualności Teatru Płockiego. – 2014, maj-czer-wiec, s. 7-8, il.95.95.95.95.95. WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.:WALCZAK, Marek.: Publiczność powinna wymagać /Marek Walczak; rozm. przepr. Lena Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 13, s. 8, il.

Fragment książki: Z widowni, zza kulis : Rozmowy i recenzjez lat 1984-2014 / Lena Szatkowska. - Płock: Książnica Płocka,2014.

Walewska-Randak, MagdalenaWalewska-Randak, MagdalenaWalewska-Randak, MagdalenaWalewska-Randak, MagdalenaWalewska-Randak, Magdalena96.96.96.96.96. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Żegnaj Mag-do!: grono płockich dziennikarzy poniosło ogromną stratę… /Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 25 s. 6, il.

Wojtulanis (rodzina)Wojtulanis (rodzina)Wojtulanis (rodzina)Wojtulanis (rodzina)Wojtulanis (rodzina)— MOSZCZYŃSKA, Ewa.: Dwór Bądkowo-Rochny i jego miesz-kańcy = poz. 80

Zacharewicz, WitoldZacharewicz, WitoldZacharewicz, WitoldZacharewicz, WitoldZacharewicz, Witold97.97.97.97.97. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Hitler zamknął mu drogędo Hollywood / Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 141, s. 1, 4-5, il.Aktor filmowy ze Stanowa k. Płocka.

Zimińska-Sygietyńska, MiraZimińska-Sygietyńska, MiraZimińska-Sygietyńska, MiraZimińska-Sygietyńska, MiraZimińska-Sygietyńska, Mira— (lesz).: Kawa z Mirą Zimińską-Sygietyńską = poz. 26598.98.98.98.98. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: Jak Mania Burzyńska stała sięsławną Mirą / Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 130, s. 1, 4-5, il.Odsłonięcie pomnika Miry Zimińskiej-Sygietyńskiejw Płocku.99.99.99.99.99. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Czerwona chusta w kratę: śpie-wałam stare piosenki, a ona tylko grała je rękami… / LenaSzatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 22, s. 9, il.Wspomnienia Zdzisławy Grąbkowskiej – jednej z pierwszychmazowszanek.100. SZATKOWSKA, Lena.:100. SZATKOWSKA, Lena.:100. SZATKOWSKA, Lena.:100. SZATKOWSKA, Lena.:100. SZATKOWSKA, Lena.: Nie wiem, jaką aktorką byłam,zarabiałam najwięcej…: Ryszard Barcikowski: Mira lubiła sięfotografować / Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 21, s. 9, il.Wspomnienia Ryszarda Barcikowskiego – muzyka zespołu „Ma-zowsze”.101.101.101.101.101. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Ona, zawsze ona: choreografo Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej / Lena Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 24, s. 17, il.Wspomnienia Witolda Zapały choreografa „Mazowsza”.102.102.102.102.102. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Pierwsza płocczanka na pomni-ku: Mira Zimińska-Sygietyńska na zawsze wróciła do Płocka /Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 23,s. 3, il.Odsłonięcie pomnika Miry Zimińskiej -Sygietyńskiej w Płocku.103.103.103.103.103. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Profesor i pani Mira: ZdzisławaGrąbkowska: Wyciągała pomadkę i mówiła „Pomaluj trochęusta” / Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 19,s. 9, il.Wspomnienia Zdzisławy Grąbkowskiej – solistki baletu i kroni-karza „Mazowsza”.104.104.104.104.104. ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira (1901-1997).:ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira (1901-1997).:ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira (1901-1997).:ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira (1901-1997).:ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira (1901-1997).: MiraZimińska-Sygietyńska: Płock 8 czerwca 2014 / [red. JoannaBanasiak; zdjęcia Jan Waćkowski]. – Płock: Książnica Płockaim. Władysława Broniewskiego, 2014. – [12] s.: il. kolor.;21 cm. - ISBN 978-83-88028-72-4

Zumbach, JanZumbach, JanZumbach, JanZumbach, JanZumbach, Jan105.105.105.105.105. ZUMBACH, Jan Eugeniusz (1915-1986).:ZUMBACH, Jan Eugeniusz (1915-1986).:ZUMBACH, Jan Eugeniusz (1915-1986).:ZUMBACH, Jan Eugeniusz (1915-1986).:ZUMBACH, Jan Eugeniusz (1915-1986).: Ostatniawalka: moje życie jako lotnika, przemytnika i poszukiwa-cza przygód / Jan Zumbach; przekł. Ryszard Witkowski. – [War-szawa]: Oficyna Wydawnicza Echo: Espadon Publishing,[2014]. – 399 s.: il.; 18 cm. – Miejsce i r. wyd. wg strony dystry-butora: www.wydawnictwoolesiejuk.pl. – U dołu okł.: Dowód-ca Dywizjonu 303. – ISBN 978-83-274-1783-1


II. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNEII. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE

Hydrologia. Meteorologia. Klęski żywiołoweHydrologia. Meteorologia. Klęski żywiołoweHydrologia. Meteorologia. Klęski żywiołoweHydrologia. Meteorologia. Klęski żywiołoweHydrologia. Meteorologia. Klęski żywiołowe106.106.106.106.106. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Żeby nie bać sięWisły: co dla bezpieczeństwa zrobiono od 2010 roku? / TeresaRadwańska-Justyńska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 18, s. 1,4, il.Umacnianie wałów i przebudowa zapór bocznych okolicachBorowiczek.— WAĆKOWSKI, Jan.: Płockie oblicza Wisły = poz. 319— WOLIŃSKI, Dariusz.: Wspólnota na ciężkie czasy = poz.213

Roślinność. ZwierzętaRoślinność. ZwierzętaRoślinność. ZwierzętaRoślinność. ZwierzętaRoślinność. Zwierzęta107.107.107.107.107. JARZYŃSKI, Piotr.:JARZYŃSKI, Piotr.:JARZYŃSKI, Piotr.:JARZYŃSKI, Piotr.:JARZYŃSKI, Piotr.: Lasy Łąckie / Piotr Jarzyński. // Na-sze Korzenie. – 2014, nr 6, s. 4-8, il.108.108.108.108.108. KALETA, Anna.:KALETA, Anna.:KALETA, Anna.:KALETA, Anna.:KALETA, Anna.: Flora Ziemi Płockiej / [tekst Anna Kale-ta, Bogdan Kaźmierczak; zdjęcia Bogdan Kaźmierczak]. – Płock:Płocka Lokalna Organizacja Turystyczna, [2014?]. – 92 s.: fot.;21 x 26 cm. – ISBN 978-83-936104-3-3

Ochrona środowiska. EkologiaOchrona środowiska. EkologiaOchrona środowiska. EkologiaOchrona środowiska. EkologiaOchrona środowiska. Ekologia— DZIUREWICZ, Wojciech.: Budujemy namiot obywatelski= poz. 242— (gsz).: Kompostownia niezgody = poz. 166— ORŁOWSKA, Milena.: Zablokowali Bielską, bo nie chcą Eco-river = poz. 170

Geografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. TurystykaGeografia. Krajoznawstwo. Turystyka109.109.109.109.109. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Trzeba odkryć Płock przed płocczanami: PłockaOrganizacja Turystyczna ma już 5 lat / BeeS. // Tygodnik Płoc-ki. – 2014, nr 16, s. 9, il.— JARZYŃSKI, Piotr.: Lasy Łąckie = poz. 107110.110.110.110.110. MiastoMiastoMiastoMiastoMiasto i Gmina Gąbin: informator turystyczny / UrządMiasta i Gminy w Gąbinie. – Gąbin: Miasto i Gmina Gąbin,2014. – 63 s.: il.; 20x30 cm.Gąbin.— ORŁOWSKA, Milena.: Statek dla Płocka – kto za, kto prze-ciw? = poz. 157

III. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆIII. LUDNOŚĆ

Demografia. MigracjeDemografia. MigracjeDemografia. MigracjeDemografia. MigracjeDemografia. Migracje111.111.111.111.111. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Płockie święto Romów: sąsiedzka zabawa przymuzyce, tańcu i śpiewie / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 15, s. 6, il.Koncert zespołu „Romen” w SDK z okazji 50-lecia osiedlenia sięRomów w Płocku.— DYBIEC, Aleksandra.: Aktywni przy urnach i w łóżku= poz. 195— DYBIEC, Aleksandra.: Płocczanie piją i się… awanturują= poz. 196— DzieciDzieciDzieciDzieciDzieci w województwie mazowieckim 2008-2012 = poz. 132112.112.112.112.112. GospodarstwaGospodarstwaGospodarstwaGospodarstwaGospodarstwa domowe i rodziny w województwiemazowieckim: charakterystyka demograficzna: NarodowySpis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 / [aut. oprac. Małgo-rzata Bieńkowska, Anna Cacko, Joanna Podolska]. – Warszawa:Urząd Statystyczny, 2014. – 203 s.: il., mapy; 30 cm. – Przedm. ispis treści w jęz. ang. – ISBN 978-83-63246-25-9— KOZŁOWSKI, Jacek.: Migracje prorozwojowe… = poz. 199113.113.113.113.113. KRZĘTOWSKA, Agnieszka.:KRZĘTOWSKA, Agnieszka.:KRZĘTOWSKA, Agnieszka.:KRZĘTOWSKA, Agnieszka.:KRZĘTOWSKA, Agnieszka.: Sytuacja demograficznaw Płocku i powiecie płockim / Agnieszka Krzętowska. // NotatkiPłockie. – 2014, nr 2/239, s. 40-44, il. – Streszcz. w jęz. ang.114.114.114.114.114. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Płock, czyli koniec wielkiej cy-gańskiej drogi / Milena Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 85, s. 1, 4-5, il.50-lecie osiedlenia się Romów w Płocku.

IV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIAIV. HISTORIA

Nauki pomocnicze: medalierstwo, archiwistykaNauki pomocnicze: medalierstwo, archiwistykaNauki pomocnicze: medalierstwo, archiwistykaNauki pomocnicze: medalierstwo, archiwistykaNauki pomocnicze: medalierstwo, archiwistyka— BOREK, Agnieszka.: Nowa wystawa w ratuszu = poz. 121115.115.115.115.115. LEMANOWICZ, Dariusz.:LEMANOWICZ, Dariusz.:LEMANOWICZ, Dariusz.:LEMANOWICZ, Dariusz.:LEMANOWICZ, Dariusz.: Piastowie na płockich meda-lach / Dariusz Lemanowicz. // Express Tumski. – 2014,nr 1/17, s. 5, il.— LudzieLudzieLudzieLudzieLudzie i statki = poz. 198116.116.116.116.116. PIEKARSKI, Tomasz.:PIEKARSKI, Tomasz.:PIEKARSKI, Tomasz.:PIEKARSKI, Tomasz.:PIEKARSKI, Tomasz.: Archiwum Państwowe w Płocku1919-2014 / Tomasz Piekarski. // Express Tumski. – 2014,nr 2/18, s. 7

Historia miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościHistoria miejscowościBądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)Bądkowo-Rochny (gm. Brudzeń Duży)

— MOSZCZYŃSKA, Ewa.: Dwór Bądkowo-Rochny i jego miesz-kańcy = poz. 80

GostyninGostyninGostyninGostyninGostynin117.117.117.117.117. HEINRICH-KUMPF, Johann.:HEINRICH-KUMPF, Johann.:HEINRICH-KUMPF, Johann.:HEINRICH-KUMPF, Johann.:HEINRICH-KUMPF, Johann.: Gostynin pod zarządemniemieckim 1939-1945 / Johann Heinrich Kumpf, Elżbieta Szub-ska-Bieroń. // Notatki Płockie. – 2014, nr 2/239, s. 21-32, il. –Streszcz. w jęz. ang.

Osówka (gm. Sierpc)Osówka (gm. Sierpc)Osówka (gm. Sierpc)Osówka (gm. Sierpc)Osówka (gm. Sierpc)118.118.118.118.118. KOWALSKI, Tomasz.:KOWALSKI, Tomasz.:KOWALSKI, Tomasz.:KOWALSKI, Tomasz.:KOWALSKI, Tomasz.: Problematyka badawcza wiejskichcmentarzy ewangelickich na Mazowszu na przykładzie cmenta-rza w Osówce, pow. sierpecki / Tomasz Kowalski. // NaszeKorzenie. – 2014, nr 6, s. 72-76, il.

PłockPłockPłockPłockPłock— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Płock oczami żydowskiego dziec-ka = poz. 83— GRYSZPANOWICZ, Piotr.: Czy PKP winne jest nam budowęjednego wiaduktu? = poz. 161— LEMANOWICZ, Dariusz.: Piastowie na płockich medalach= poz. 115119.119.119.119.119. MIESZKOWICZ, Paweł.:MIESZKOWICZ, Paweł.:MIESZKOWICZ, Paweł.:MIESZKOWICZ, Paweł.:MIESZKOWICZ, Paweł.: Stara poczta / Paweł Mieszko-wicz. // Express Tumski. – 2014, nr 1/17, s. 11, il.Najstarszy budynek po poczcie na Mazowszu przy ul. Kościusz-ki 13.120.120.120.120.120. UMIŃSKI, Michał.:UMIŃSKI, Michał.:UMIŃSKI, Michał.:UMIŃSKI, Michał.:UMIŃSKI, Michał.: Rok 1920 w naszej gminie / MichałUmiński. // Nasza Gmina. – 2014, nr 2(11), s. 12-13, il.Obrona Płocka 1920 i miejsca pamięci w gminie Stara Biała.

SierpcSierpcSierpcSierpcSierpc121.121.121.121.121. BOREK, Agnieszka.:BOREK, Agnieszka.:BOREK, Agnieszka.:BOREK, Agnieszka.:BOREK, Agnieszka.: Nowa wystawa w ratuszu / AgnieszkaBorek. // Wieści Muzealne. – 2014, nr 1, s. 5, il.Wystawa pt. „Sierpc i ziemia sierpecka na przestrzeni wieków”.— rad.: Kości mamuta i mundur legionisty = poz. 257— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Jaka jest sierpeckaoświata? = poz. 227

Opracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresówOpracowania według okresówHistoria do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.Historia do 1795 r.

122.122.122.122.122. OSIŃSKI, Jacek.:OSIŃSKI, Jacek.:OSIŃSKI, Jacek.:OSIŃSKI, Jacek.:OSIŃSKI, Jacek.: Statut Bolesława Krzywoustego / Ja-cek Osiński. - Kraków: Wydawnictwo Avalon, 2014. – 270, [1]s.: il.; 21 cm. – Bibliogr. s. 233-252. Indeksy. – ISBN 978-83--7730-111-1

Historia 1795-1918 r.Historia 1795-1918 r.Historia 1795-1918 r.Historia 1795-1918 r.Historia 1795-1918 r.123.123.123.123.123. FUCHS, Günther.:FUCHS, Günther.:FUCHS, Günther.:FUCHS, Günther.:FUCHS, Günther.: Korespondencja z Gostynina /Günther Fuchs. // Nasze Korzenie. – 2014, nr 6, s. 62-71, il.Zawiera wykaz żołnierzy niemieckich wymienionych na pomni-ku na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Gostyninie, po-ległych podczas I wojny światowej.— KOWALIOW, Borys.: Biskup płocki i arcybiskup warszawskiWincenty Teofil Popiel = poz. 88


Historia 1918-1939 r.Historia 1918-1939 r.Historia 1918-1939 r.Historia 1918-1939 r.Historia 1918-1939 r.— GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.: Lista żołnierzy garnizonu płoc-kiego, zmarłych w latach 1918-1920 = poz. 219124.124.124.124.124. GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.: Plutonowy żandarmerii PiotrSłyszko (1898-1920) – nieznany bohater obrony Płockaw 1920 roku / Grzegorz Gołębiewski. // Nasze Korzenie. – 2014,nr 6, s. 77-82, il.

Historia 1939-1945 r.Historia 1939-1945 r.Historia 1939-1945 r.Historia 1939-1945 r.Historia 1939-1945 r.— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Hitler zamknął mu drogę do Hol-lywood = poz. 97125.125.125.125.125. CHOJNACKI, Mieczysław (1924- ).:CHOJNACKI, Mieczysław (1924- ).:CHOJNACKI, Mieczysław (1924- ).:CHOJNACKI, Mieczysław (1924- ).:CHOJNACKI, Mieczysław (1924- ).: Losy Oddziału Spe-cjalnego ogniomistrza „Wyboja” / Mieczysław Chojnacki. –Sierpc: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Sierpeckiej, 2014. – 259,[1] s.; 22 cm. – ISBN 978-83-62177-12-7— DYBIEC, Aleksandra.: Ekshumacja niemieckich żołnierzyz 1939 r. = poz. 165— HEINRICH-KUMPF, Johann.: Gostynin pod zarządem nie-mieckim 1939-1945 = poz. 117126.126.126.126.126. KUJAWA, Zofia.:KUJAWA, Zofia.:KUJAWA, Zofia.:KUJAWA, Zofia.:KUJAWA, Zofia.: W hołdzie bohaterowi / Zofia Kuja-wa, Jadwiga Banasiak. // Wieści znad Wisły. – 2014, nr 91,s. 27-28, il.Dot. Jana Olaka – nauczyciela, kierownika szkoły w Słubicachzamordowanego w obozie koncentracyjnym w czasie okupacjihitlerowskiej.— PamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnik inż. Tadeusza Krzechowskiego = poz. 77— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: 12 niemieckich mogił= poz. 172— WesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczyk ze Zgagowa = poz. 69— ZUMBACH, Jan Eugeniusz: Ostatnia walka = poz. 105

Historia 1944-1989 r.Historia 1944-1989 r.Historia 1944-1989 r.Historia 1944-1989 r.Historia 1944-1989 r.— CHOJNACKI, Mieczysław: Losy Oddziału Specjalnegoogniomistrza „Wyboja” = poz. 125— LEWANDOWSKA, Anna.: Żołnierze stali w szeregu = poz. 176— rad.: PWSZ zaprasza na wystawę o wolności = poz. 223

V. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIAV. ETNOGRAFIA

Zagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólne127.127.127.127.127.PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.: 200-rocznica urodzin Oskara Kol-berga / Robert Piotrowski. // Wieści Muzealne. – 2014, nr 1, s. 2-3, il.Obchody 200-rocznicy urodzin Oskara Kolberga w MuzeumMazowieckim w Sierpcu.

ObyczajeObyczajeObyczajeObyczajeObyczaje— ASZTEMBORSKI, Jarosław.: Niedziela Palmowa w skanse-nie = poz. 254128.128.128.128.128. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: Wianki, czarownice i ogień: Noc Świętojańska /JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 25, s. 9, il.129.129.129.129.129. JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.: Wielkanocne gryi zabawy: śmigus-dyngus w Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierp-cu / Agnieszka Jezierska-Chalicka. // Nasz Płock. – 2014,nr 2(95), s. 1,3, il.Zwyczaje wielkanocne na Mazowszu.— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Tu pachnie prawdzi-wymi świętami = poz. 260

VI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZEVI. ZAGADNIENIA GOSPODARCZE

Zagadnienia ogólne. PlanowanieZagadnienia ogólne. PlanowanieZagadnienia ogólne. PlanowanieZagadnienia ogólne. PlanowanieZagadnienia ogólne. Planowanie130.130.130.130.130. NaukaNaukaNaukaNaukaNauka gospodarce, gospodarka nauce: praca zbiorowa/ pod red. Marleny Piekut. – Warszawa: Oficyna WydawniczaPolitechniki Warszawskiej, 2014. – 374, [1] s.: il. (w tym kolor.);24 cm. – Bibliogr. przy rozdz. – ISBN 978-83-7814-298-0— PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.: Trzy szczęśliwe siódemki= poz. 209

131.131.131.131.131. PIETRZAK, Adam.:PIETRZAK, Adam.:PIETRZAK, Adam.:PIETRZAK, Adam.:PIETRZAK, Adam.: Najważniejsze są szkoły i drogi / AdamPietrzak. // Gazeta Samorządność.pl. – 2014, nr 9, s. 6, il.Rozmowa z wiceprzewodniczącym Rady Gminy w Radza-nowie.— RaportRaportRaportRaportRaport o Sytuacji Społeczno-Gospodarczej WojewództwaMazowieckiego w 2013 r. = poz. 42

StatystykaStatystykaStatystykaStatystykaStatystyka132.132.132.132.132. DzieciDzieciDzieciDzieciDzieci w województwie mazowieckim 2008-2012 = Chil-dren in mazowieckie voivodship 2008-2012 / [publ. przygot.pod kier. Agnieszki Ajdyn]. – Warszawa: Urząd Statystyczny,2014. – 74 s.: wykr.; 30 cm. – Tyt. równol.: Children in mazo-wieckie voivodship 2008-2012. – ISSN 2081-7126— GospodarstwaGospodarstwaGospodarstwaGospodarstwaGospodarstwa domowe i rodziny w województwie mazo-wieckim = poz. 112— RaportRaportRaportRaportRaport o Sytuacji Społeczno-Gospodarczej WojewództwaMazowieckiego w 2013 r. = poz. 42133.133.133.133.133. StatystycznyStatystycznyStatystycznyStatystycznyStatystyczny portret Płocka w latach 2005-2012 / [red.główny Barbara Czerwińska-Jędrusiak; tł. Weronika Kloc-No-wak]; Urząd Statystyczny w Warszawie. – Warszawa: Urząd Sta-tystyczny, 2014. – 167 s.: il.; 30 cm. – Tekst przedm. i spisrozdz. także w jęz. ang. – ISBN 978-83-63246-37-2

Budownictwo. InwestycjeBudownictwo. InwestycjeBudownictwo. InwestycjeBudownictwo. InwestycjeBudownictwo. Inwestycje134.134.134.134.134. FRANKOWSKI, Mariusz.:FRANKOWSKI, Mariusz.:FRANKOWSKI, Mariusz.:FRANKOWSKI, Mariusz.:FRANKOWSKI, Mariusz.: Jak w Płocku wykorzystanośrodki unijne? / Mariusz Frankowski ; rozm. przepr. Michał Sie-dlecki. // PetroNews.pl. – 2014, nr 16, s. 1, 2, il.Rozmowa z dyrektorem Mazowieckiej Jednostki Wdrażania Pro-jektów Unijnych.135.135.135.135.135. SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.: Unia, co dała nam najlepszego? /Mariusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 106,s. 6, il.Płockie inwestycje zrealizowane przy pomocy dotacji unijnychw okresie 10-lecia członkowstwa Polski w UE.— STASZEWSKI, Stanisław: Tata mimo woli = poz. 91

EnergetykaEnergetykaEnergetykaEnergetykaEnergetyka136.136.136.136.136. SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.: Nie chcą wiatraków: akcja pro-testacyjna w Drobinie / Grzegorz Szkopek. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 13, s. 15, il.137.137.137.137.137. WERESZCZYŃSKI, Grzegorz.:WERESZCZYŃSKI, Grzegorz.:WERESZCZYŃSKI, Grzegorz.:WERESZCZYŃSKI, Grzegorz.:WERESZCZYŃSKI, Grzegorz.: Chcą układu z wierzy-cielami: płocka firma w tarapatach / Grzegorz Wereszczyński;rozm. przepr. Mariusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 96, s. 2, il.Rozmowa z właścicielem Przedsiębiorstwa Instalacyjno-Usługo-wego „Wereszczyński”.

Przemysł kosmetycznyPrzemysł kosmetycznyPrzemysł kosmetycznyPrzemysł kosmetycznyPrzemysł kosmetyczny138.138.138.138.138. SIEDLECKI, Michał.:SIEDLECKI, Michał.:SIEDLECKI, Michał.:SIEDLECKI, Michał.:SIEDLECKI, Michał.: Rentgen: Kosmetyki DLA / MichałSiedlecki. // PetroNews.pl. - 2014, nr 17, s. 13, il.Firma Kosmetyki DLA Marty Remplewicz i Zofii Marciniakz Płocka.

Przemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPrzemysł chemicznyPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SAPolski Koncern Naftowy ORLEN SA

139.139.139.139.139. BIELECKI, Jędrzej.:BIELECKI, Jędrzej.:BIELECKI, Jędrzej.:BIELECKI, Jędrzej.:BIELECKI, Jędrzej.: Prezes nie od geopolityki / Ję-drzej Bielecki. // Rzeczpospolita. – 2014, nr 106, s. A1,A4, il.140.140.140.140.140. GRANISZEWSKA, Magdalena.:GRANISZEWSKA, Magdalena.:GRANISZEWSKA, Magdalena.:GRANISZEWSKA, Magdalena.:GRANISZEWSKA, Magdalena.: Litwa oczekuje wysiłkuod Orlenu / Magdalena Graniszewska. // Puls Biznesu. – 2014,nr 91, s. 1, 4, il.Problem modernizacji rafinerii w Możejkach.141.141.141.141.141. JASKÓŁA, Konrad (1944- ).:JASKÓŁA, Konrad (1944- ).:JASKÓŁA, Konrad (1944- ).:JASKÓŁA, Konrad (1944- ).:JASKÓŁA, Konrad (1944- ).: Geneza sukcesu: dyna-miczne zarządzanie korporacjami przemysłowymi / Konrad Ja-skóła. – Radom: Wydawnictwo Naukowe Instytutu TechnologiiEksploatacji – PIB, cop. 2014. – 171, [1] s.: il.; 24 cm. –Bibliogr. s. 167-[172]. – ISBN 978-83-7789-265-7


142.142.142.142.142. KOZŁOWSKI, Andrzej.:KOZŁOWSKI, Andrzej.:KOZŁOWSKI, Andrzej.:KOZŁOWSKI, Andrzej.:KOZŁOWSKI, Andrzej.: To był rok wyzwań dla GrupyOrlen / Andrzej Kozłowski. // Puls Biznesu. – 2014, nr 72, dod.PB+, s. V, il.Rozmowa z dyrektorem ds. strategii i zarządzania projektamiw PKN ORLEN SA143.143.143.143.143. MANYS, Karol.:MANYS, Karol.:MANYS, Karol.:MANYS, Karol.:MANYS, Karol.: Operacja „Możejki” / Karol Manys,TRF. // Bloomberg Businessweek. – 2014, nr 24, s. 28-33, il.Problemy finansowe i logistyczne rafinerii Orlenu w Możejkachna Litwie.— MARCINIAK, Jola.: Zmęczeni, ale szczęśliwi = poz. 272144.144.144.144.144. MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.: Orlen rozwija się, powoli / Bartło-miej Mayer. // Dziennik Gazeta Prawna. – 2014, nr 90,s. A15, il.145.145.145.145.145. MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.:MAYER, Bartłomiej.: Z łupków może nam popłynąć nietylko gaz, ale i ropa / Bartłomiej Mayer. // Dziennik GazetaPrawna. – 2014, nr 113, s. A11, il.III. Międzynarodowa Konferencja ShaleScience w Warszawie.146.146.146.146.146. MRÓWKA, Agnieszka.:MRÓWKA, Agnieszka.:MRÓWKA, Agnieszka.:MRÓWKA, Agnieszka.:MRÓWKA, Agnieszka.: Wynagrodzenia w ORLENIEatrakcyjne i konkurencyjne / Agnieszka Mrówka. // Grupa Or-len. – 2014, nr 4, s. 18-19, il147.147.147.147.147. STUPECKI, Kamil.:STUPECKI, Kamil.:STUPECKI, Kamil.:STUPECKI, Kamil.:STUPECKI, Kamil.: Urodziny ORLEN Wir / Kamil Stu-pecki. // Grupa Orlen. – 2014, nr 4, s. 40-41, il.— SZAŁKOWSKI, Grzegorz.: 31688 zwycięzców! = poz. 283

Przedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów NaftowychPrzedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów NaftowychPrzedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów NaftowychPrzedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów NaftowychPrzedsiębiorstwo Eksploatacji Rurociągów Naftowych„„„„„PrzyjaźńPrzyjaźńPrzyjaźńPrzyjaźńPrzyjaźń””””” SA SA SA SA SA

— rad.: PERN obdarował szpital = poz. 220

Przemysł maszynowyPrzemysł maszynowyPrzemysł maszynowyPrzemysł maszynowyPrzemysł maszynowy148.148.148.148.148. MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.: Kilkaset miejsc pracy: tu na razie jestlotnisko, ale będzie… / Mariusz Sobczak. // Tygodnik Płocki. –2015, nr 19, s. 1, 4, il.Nowa koncepcja zagospodarowania lotniska, CNH Polskazainteresowany zakupem działki na lotnisku.

Przemysł rolno-spożywczyPrzemysł rolno-spożywczyPrzemysł rolno-spożywczyPrzemysł rolno-spożywczyPrzemysł rolno-spożywczy— DYBIEC, Aleksandra.: 25 lat w świecie paluszków i chru-pek = poz. 72— (gsz).: Laur dla Okruszka = poz. 73149.149.149.149.149. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: Co zyska miasto na rozbudowie browaru?: inwesty-cje w browarze / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 15,s. 13, il.Rozbudowa i nowe wyposażenie browaru w Sierpcu.150.150.150.150.150. SYLWIA.:SYLWIA.:SYLWIA.:SYLWIA.:SYLWIA.: Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska nie zwal-nia tempa : podsumowanie działalności zakładu / Sylwia. //Kurier Sierpecki. – 2014, nr 16, s. 5, il.Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska w Sierpcu.151.151.151.151.151. SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.: Obdarowani strażacy z Sierpca: piwa z nowejwarzelni spróbujemy już w lipcu / szat. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 14, s. 13, il.Rozbudowa i nowe wyposażenie Browaru Kasztelan w Sierpcu,należącego do koncernu Carlsberg Polska.

Spółdzielczość pracy. RzemiosłoSpółdzielczość pracy. RzemiosłoSpółdzielczość pracy. RzemiosłoSpółdzielczość pracy. RzemiosłoSpółdzielczość pracy. Rzemiosło152.152.152.152.152. NOWAK GABRIELA.:NOWAK GABRIELA.:NOWAK GABRIELA.:NOWAK GABRIELA.:NOWAK GABRIELA.: Spółdzielnia Pracy Dziewiarskiejim. Gerszona Dua w Płocku (1949-1969) / Gabriela Nowak. //Nasze Korzenie. – 2014, nr 6, 101-105, il.

RolnictwoRolnictwoRolnictwoRolnictwoRolnictwoZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólne

153. BEES.:153. BEES.:153. BEES.:153. BEES.:153. BEES.: Koperty, kwiaty i kamienie: hitów na Giełdzie Rol-niczej w Łącku nie brakowało / BeeS. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 20, s. 22, il.

Gospodarstwo rolneGospodarstwo rolneGospodarstwo rolneGospodarstwo rolneGospodarstwo rolne— SMUK-STRATENWERTH, Ewa. : Drobne projekty budują spo-łeczeństwo obywatelskie = poz. 182

Ogrodnictwo. Sadownictwo. ZielarstwoOgrodnictwo. Sadownictwo. ZielarstwoOgrodnictwo. Sadownictwo. ZielarstwoOgrodnictwo. Sadownictwo. ZielarstwoOgrodnictwo. Sadownictwo. Zielarstwo154.154.154.154.154. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: Lawenda zamiast korporacji /Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 147, s. 6, il.Uprawa lawendy w Borowiczkach Pieńkach (gm. Słupno).

Gospodarka wodnaGospodarka wodnaGospodarka wodnaGospodarka wodnaGospodarka wodna— SOBCZAK, Mariusz.: Marynarz, władca całego świata= poz. 84

StocznieStocznieStocznieStocznieStocznie155.155.155.155.155. ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.: Płocki „Centromost” tonie? / LenaRowicka. // PetroNews.pl. – 2014, nr 13, s. 5, il.

Żegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowaŻegluga śródlądowa— BeeS.: Święto Wisły i wielkich wodniaków = poz. 70— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Nabrzeże ma patrona = poz. 71156.156.156.156.156. FIDELIS, Stanisław.:FIDELIS, Stanisław.:FIDELIS, Stanisław.:FIDELIS, Stanisław.:FIDELIS, Stanisław.: Czy Wisła jest dziką rzeką? /Stanisław Fidelis. // Express Tumski. – 2014, nr 2/18,s. 5, il.156a. Ludzie 156a. Ludzie 156a. Ludzie 156a. Ludzie 156a. Ludzie i statki: historia Płocka Wisłą pisana: katalogwystawy / [teksty i oprac. Krystyna Bańka, Paweł Śliwiński];Archiwum Państwowe w Płocku, Towarzystwo PrzyjaciółPłocka. – Wyd. 2. – Płock: Archiwum Państwowe, 2014. –255, [1] s.: il. kolor.; 24 cm + 1 dysk optyczny (CD-ROM)[brak]. – Wystawa zorganizowana przez Archiwum Państwo-we w Płocku w dn. 23.07.-15.10 2013 r. – ISBN 978-83--929779-9-5157.157.157.157.157. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Statek dla Płocka – kto za, ktoprzeciw? / Milena Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 147, s. 1, 4-5, il.

Handel. UsługiHandel. UsługiHandel. UsługiHandel. UsługiHandel. Usługi158.158.158.158.158. KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.: Katarynki i stragany: szóstyJarmark Tumski / Agnieszka Kocznur. // Gość Niedzielny. –2014, nr 20, dod. Gość Płocki, nr 20/274, s. VIII, il.— LEWANDOWSKA, Anna.: Lawenda zamiast korporacji= poz. 154159.159.159.159.159. SEPIOŁO, Mariusz.:SEPIOŁO, Mariusz.:SEPIOŁO, Mariusz.:SEPIOŁO, Mariusz.:SEPIOŁO, Mariusz.: Mróz nie mróz, trzeba było jechać /Mariusz Sepioło. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 101,s. 6, il.Giełda towarowa przy ul. Bielskiej w Płocku.160.160.160.160.160. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Cudana Jarmarku Tumskim…: kto nie był, niech żałuje / Blanka Sta-nuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 21,s. 17, il.

Żywienie zbioroweŻywienie zbioroweŻywienie zbioroweŻywienie zbioroweŻywienie zbiorowe— JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.: Majówka w Skansenie= poz. 255— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.: Zagraj Marysi ze spyrą boczku= poz. 259

Finanse. BudżetFinanse. BudżetFinanse. BudżetFinanse. BudżetFinanse. Budżet— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Jednoprocentowi kre-zusi = poz. 181

Komunikacja. Transport. ŁącznośćKomunikacja. Transport. ŁącznośćKomunikacja. Transport. ŁącznośćKomunikacja. Transport. ŁącznośćKomunikacja. Transport. Łączność— BOSZKO, Michał.: Rozmowa ze Starostą Michałem Boszko= poz. 200— DĄBROWSKI, Lech.: Rozmowa z radnym powiatu LechemDąbrowskim = poz. 202161.161.161.161.161. GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.: Czy PKP winne jest nam bu-dowę jednego wiaduktu? / Piotr Gryszpanowicz. // Petro-News.pl. – 2014, nr 17, s. 8, il.Dot. projektów ruchu drogowo-kolejowego w Płocku latach mię-dzywojennych.


162.162.162.162.162. GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.:GRYSZPANOWICZ, Piotr.: Płock 1974 – będzie 250 ty-sięcy mieszkańców i… tramwaj / Piotr Gryszpanowicz. // Petro-News.pl. – 2014, nr 16, s. 12, il.Plan Przestrzennego Zagospodarowania Kraju z 1974 r., „Opra-cowanie układu komunikacyjnego do planu ogólnego zago-spodarowania przestrzennego Płocka” mgr. inż. Andrzeja Czap-skiego z lat 1977 i 1978. Powrót prezydenta Mirosława Milew-skiego do koncepcji budowy linii kolejowej i rezygnacja z niejprzez prezydenta Andrzeja Nowakowskiego.163.163.163.163.163. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: Żegnaj, stary dworcu / AnnaLewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 81,s. 26, il.Rozbudowa i modernizacja dworca PKP/PKS w Płocku.— MIESZKOWICZ, Paweł.: Stara poczta = poz. 119164.164.164.164.164. SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.: Nowe autobusy, bilety, inteligentne tablice: czaspodsumowań w Komunikacji Miejskiej / szat. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 24, s. 6, il.Konferencja prasowa dot. realizacji projektu współfinansowa-nego ze środków Unii Europejskiej.

Gospodarka komunalna. Pożarnictwo. CmentarzeGospodarka komunalna. Pożarnictwo. CmentarzeGospodarka komunalna. Pożarnictwo. CmentarzeGospodarka komunalna. Pożarnictwo. CmentarzeGospodarka komunalna. Pożarnictwo. Cmentarze165.165.165.165.165. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: Ekshumacja niemieckich żołnie-rzy z 1939 r. / Aleksandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 95, s. 35Ekshumacja żołnierzy niemieckich z okresu II wojny światowejna terenie cmentarza polowego w Belnie k. Gostynina.— DYBIEC, Aleksandra.: Płocka wieża ciśnień jest do wzięcia= poz. 294— FUCHS, Günther.: Korespondencja z Gostynina = poz. 123166.166.166.166.166. (GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).: Kompostownia niezgody: protest mieszkańcówCiółkowa i Śniegocina / (gsz). // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 22, s. 11, il.Kompostownia firmy Ecoriver.— KOWALSKI, Tomasz.: Problematyka badawcza wiejskichcmentarzy ewangelickich na Mazowszu na przykładzie cmenta-rza w Osówce, pow. sierpecki = poz. 118— LEWANDOWSKA, Anna.: Żegnaj, stary dworcu = poz. 163167.167.167.167.167. NOWAK, Gabriela.:NOWAK, Gabriela.:NOWAK, Gabriela.:NOWAK, Gabriela.:NOWAK, Gabriela.: O żydowskich stellach nagrobnychw Płocku / Nowak Gabriela. // Nasze Korzenie. - 2014, nr 6,s. 96-100, il.168.168.168.168.168. NowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesna infrastruktura komunalna w Płocku przywsparciu unijnym… // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 124, s. 16, il.Budowa sieci kanalizacji sanitarnej w lewobrzeżnej częściPłocka.169.169.169.169.169. NowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesna infrastruktura komunalna w Płocku przywsparciu unijnym: ponad 18 km nowej kanalizacji w Górach--Ciechomicach i przerzut ścieków pod dnem Wisły! // TygodnikPłocki. – 2014, nr 21, s. 26, il.170.170.170.170.170. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Zablokowali Bielską, bo nie chcąEcoriver / Milena Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. –2014, nr 145, s. 33, il.Protest mieszkańców Ciółkowa przed Starostwem Powiatowymprzeciwko niewłaściwemu składowaniu odpadów organicznychw firmie Ecoriver.171.171.171.171.171. PomocPomocPomocPomocPomoc unijna otwiera drogę do rozwiązania najpilniej-szych problemów płockiej „deszczówki”. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 17, s. 22, il.Inwestycja Wodociągów Płockich „Uporządkowanie gospodar-ki ściekowej na terenie miasta Płocka”.172.172.172.172.172. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: 12 niemieckichmogił: w Belnie szukano szczątków po żołnierzach poległychw roku 1939 / Teresa Radwańska-Justyńska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 17, s. 17, il.173.173.173.173.173. SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.:SZAT.: Na Ziemi Płockiej same czyściochy…: ile śmieciwytwarza się na Mazowszu? / szat. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 14, s. 18

174.174.174.174.174. ZAKRZEWSKI, Andrzej.:ZAKRZEWSKI, Andrzej.:ZAKRZEWSKI, Andrzej.:ZAKRZEWSKI, Andrzej.:ZAKRZEWSKI, Andrzej.: Kapłani diecezji płockiej zało-życielami straży ogniowych (cz. 1-3) / Andrzej Zakrzewski. //Tłuchowskie Zeszyty Historyczno-Społeczne. – 2012, nr 8,s. 67-73 ; 2013, nr 9, s. 61-67 ; 2014, nr 10, s. 55-61

Gospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowaGospodarka mieszkaniowa175.175.175.175.175. BERENT, Przemysław.:BERENT, Przemysław.:BERENT, Przemysław.:BERENT, Przemysław.:BERENT, Przemysław.: Spółdzielnia ma służyć jej człon-kom / Przemysław Berent; rozm. przepr. Bolesław Gustow-ski. // M 4. – 2014, nr 1(6), s. 4-5, il.Rozmowa z wiceprezesem MTBS, senatorem VI kadencji, kan-dydatem do Parlamentu Europejskiego.

VII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNEVII. ZAGADNIENIA POLITYCZNE I SPOŁECZNE

Zagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólne— BERENT, Przemysław.: Spółdzielnia ma służyć jej członkom= poz. 175176.176.176.176.176. LLLLLEWANDOWSKA, Anna.:EWANDOWSKA, Anna.:EWANDOWSKA, Anna.:EWANDOWSKA, Anna.:EWANDOWSKA, Anna.: Żołnierze stali w szeregu / AnnaLewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 128,s. 21, il.25. rocznica wolnych wyborów parlamentarnych w 1989 r.

Unia EuropejskaUnia EuropejskaUnia EuropejskaUnia EuropejskaUnia Europejska— DANIELUK, Jacek.: Razem po unijne pieniądze = poz. 201— FRANKOWSKI, Mariusz.: Jak w Płocku wykorzystano środkiunijne? = poz. 134— FunduszeFunduszeFunduszeFunduszeFundusze Europejskie na Mazowszu = poz. 11177.177.177.177.177. GRĄCZESKA, Anna.:GRĄCZESKA, Anna.:GRĄCZESKA, Anna.:GRĄCZESKA, Anna.:GRĄCZESKA, Anna.: 10 lat w Unii Europejskiej / AnnaGrączeska. // Kontakt. – 2014, nr 90, s. 4-6, il.Inwestycje współfinansowane ze środków UE w gminie Drobin.— JAM.: Kolejne zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości = poz. 214— LEWANDOWSKA, Anna.: Żegnaj, stary dworcu = poz. 163— NowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesna infrastruktura komunalna w Płocku przy wspar-ciu unijnym = poz. 168— NowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesnaNowoczesna infrastruktura komunalna w Płocku przy wspar-ciu unijnym: ponad 18 km nowej kanalizacji w Górach-Cie-chomicach i przerzut ścieków pod dnem Wisły! = poz. 169— PomocPomocPomocPomocPomoc unijna otwiera drogę do rozwiązania najpilniejszychproblemów płockiej „deszczówki” = poz. 171— PowiatPowiatPowiatPowiatPowiat płocki = poz. 212— RewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacja płockiej Małachowianki = poz. 232, 233— SOBCZAK, Mariusz.: Unia, co dała nam najlepszego?= poz. 135— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Starcie 7 euro-kandydatów: debata Loży Płockiej BCC i Tygodnika Płockiego= poz.216— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Żyjemy w jed-nej rodzinie = poz. 248

Partie politycznePartie politycznePartie politycznePartie politycznePartie polityczne— CICHOCKI, Wojciech.: List do redakcji = poz. 78— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Starcie 7 euro-kandydatów = poz. 216

Organizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczneOrganizacje społeczne— BeeS.: Mamy nowych rycerzy = poz. 237— BeeS.: Trzeba odkryć Płock przed płocczanami = poz. 109178.178.178.178.178. JOL.:JOL.:JOL.:JOL.:JOL.: Rozpoczęcie sezonu wioślarskiego: Klub Olimpij-czyka reaktywowany / Jol. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 20,s. 44, il.— KOCZNUR, Agnieszka.: Ona jest spoko = poz. 193179.179.179.179.179. LokalnaLokalnaLokalnaLokalnaLokalna Grupa Działania „Aktywni Razem” zapraszado działania / opr. (gsz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 13,s. 18, il.180.180.180.180.180. MIERZEJEWSKI, Grzegorz.:MIERZEJEWSKI, Grzegorz.:MIERZEJEWSKI, Grzegorz.:MIERZEJEWSKI, Grzegorz.:MIERZEJEWSKI, Grzegorz.: Parafialna Grupa Rekon-strukcji Historycznej „Święty Marcin” w Mochowie / GrzegorzMierzejewski. // Nasze Korzenie. – 2014, nr 6, s. 113, il.


— NOWAK GABRIELA.: Spółdzielnia Pracy Dziewiarskiej im.Gerszona Dua w Płocku (1949-1969) = poz. 152181.181.181.181.181. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Jednoprocentowikrezusi: które organizacje pozarządowe płocczanie wspierająnajchętniej / Teresa Radwańska-Justyńska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 13, s. 1, 4, il.182.182.182.182.182. SMUK-STRATENWERTH, Ewa.:SMUK-STRATENWERTH, Ewa.:SMUK-STRATENWERTH, Ewa.:SMUK-STRATENWERTH, Ewa.:SMUK-STRATENWERTH, Ewa.: Drobne projekty budująspołeczeństwo obywatelskie / Ewa Smuk-Stratenwerth; rozm.przepr. Łukasz Perzyna. // Gazeta Samorządność.pl. – 2014,nr 9, s. 10, il.Rozmowa ze współzałożycielką Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego „Ziarno” i współwłaścicielką gospodarstwa eko-logicznego w Grzybowie.183.183.183.183.183. SMUK-STRATENWERTH, Ewa:SMUK-STRATENWERTH, Ewa:SMUK-STRATENWERTH, Ewa:SMUK-STRATENWERTH, Ewa:SMUK-STRATENWERTH, Ewa: Raport Ziarna za rok2013 r. / Ewa Smuk-Stratenwert. // Wieści znad Wisły. – 2013,nr 90, s. 28-31, il.— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Dajcie im tylkodziałać! = poz. 190184.184.184.184.184. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Płoccy se-niorzy są jak pszczoły: na życie z pasją nigdy nie jest za późno /Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 18, s. 23, il.Sekcja plastyczna i taneczna Stowarzyszenia Uniwersytetu Trze-ciego Wieku.

Organizacje młodzieżowe. HarcerstwoOrganizacje młodzieżowe. HarcerstwoOrganizacje młodzieżowe. HarcerstwoOrganizacje młodzieżowe. HarcerstwoOrganizacje młodzieżowe. Harcerstwo185.185.185.185.185. BANASIAK, Joanna (1967- ).:BANASIAK, Joanna (1967- ).:BANASIAK, Joanna (1967- ).:BANASIAK, Joanna (1967- ).:BANASIAK, Joanna (1967- ).: Płoccy harcerze w Rzy-mie / Joanna Banasiak. // PetroNews.pl. – 2014, nr 15,s. 13, il.Harcerze i instruktorzy Hufca ZHP Płock im. Obrońców Płocka1920 roku na kanonizacji Jana Pawła II i na Monte Cassino.186.186.186.186.186. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Harcerzepokonali Wisłę i niż Yvette : pod patronatem Tygodnika Płockie-go / Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 21, s. 11, il.37. Ogólnopolski Harcerski Rajd Wisła.

Polityka społecznaPolityka społecznaPolityka społecznaPolityka społecznaPolityka społeczna— DYBIEC, Aleksandra.: Nie o takiej obywatelskości marzyliPłocczanie = poz. 203— DZIUREWICZ, Wojciech.: Budujemy namiot obywatelski= poz. 242— LEWANDOWSKA, Anna.: Władza i mieszkańcy muszą siędogadywać = poz. 206— MAJCZYNA, Leszek.: Ludzie trochę szaleni są potrzebni= poz. 207— SMUK-STRATENWERTH, Ewa.: Drobne projekty budują spo-łeczeństwo obywatelskie = poz. 182

Praca. BezrobociePraca. BezrobociePraca. BezrobociePraca. BezrobociePraca. Bezrobocie187.187.187.187.187. BezrobocieBezrobocieBezrobocieBezrobocieBezrobocie na Mazowszu: w Płocku najwięcej kobiet bezpracy. Dlaczego młodzi mają trudniej? / opr. T. Szatkowski. //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 21, s. 24, il.— BOSZKO, Michał.: Rozmowa ze Starostą Michałem Boszko= poz. 200— DĄBROWSKI, Lech.: Rozmowa z radnym powiatu LechemDąbrowskim = poz. 202188.188.188.188.188. EdukacjaEdukacjaEdukacjaEdukacjaEdukacja a rynek pracy: kształcenie a kariera zawodo-wa / praca zbiorowa pod red. Ewy Wiśniewskiej, MałgorzatyJagodzińskiej, Kingi Przybyszewskiej. – Płock: Wydawnictwo Pań-stwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku, 2014. – 346 s.:il.; 21 cm – Bibliogr. przy pracach. – Streszcz. ang., pol., ros.przy pracach. – ISBN 978-83-61601-50-0189.189.189.189.189. MAZUR, Anna.:MAZUR, Anna.:MAZUR, Anna.:MAZUR, Anna.:MAZUR, Anna.: Dzień Otwarty WUP z unijnymi akcenta-mi / Anna Mazur. // Mazowiecki Rynek Pracy. – 2014, nr 3(59),s. 6-7, il.— MłodziMłodziMłodziMłodziMłodzi Polacy w XXI wieku = poz. 197

190.190.190.190.190. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Dajcie imtylko działać!: posprzątają, pomogą i otworzą w Płocku sklepcharytatywny / Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 16, s. 21, il.Spółdzielnia Socjalna „Emetus” z Brudzenia Dużego.191.191.191.191.191. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Interesy, za-bawa i ratowanie zdrowia : pierwsze dwa miesiące we własnymbiznesie, czyli / Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 14, s. 11Spółdzielnia Socjalna „Szansa” w Płocku.192.192.192.192.192. TakTakTakTakTak wygląda rynek pracy na Mazowszu: więcej kobietczy mężczyzn? Sektor publiczny czy prywatny? Jakie branże wy-bieramy? / oprac. Tomasz Szatkowski. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 20, s. 33, il.

Opieka społeczna. Ubezpieczenia społeczneOpieka społeczna. Ubezpieczenia społeczneOpieka społeczna. Ubezpieczenia społeczneOpieka społeczna. Ubezpieczenia społeczneOpieka społeczna. Ubezpieczenia społeczne— BOSZKO, Michał.: Rozmowa ze Starostą Michałem Boszko= poz. 200193.193.193.193.193. KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.: Ona jest spoko: pierwsi płoccystreetworkerzy / Agnieszka Kocznur. // Gość Niedzielny. – 2014,nr 17, dod. Gość Płocki, nr 17/271 s. VI, il.194.194.194.194.194. SMARDZEWSKA-CZMIEL, Barbara.:SMARDZEWSKA-CZMIEL, Barbara.:SMARDZEWSKA-CZMIEL, Barbara.:SMARDZEWSKA-CZMIEL, Barbara.:SMARDZEWSKA-CZMIEL, Barbara.: O ZUS bez tajem-nic: rozmowa z Barbarą Smardzewską-Czmiel, rzecznikiem pra-sowym płockiego oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,radną miasta Płocka / Barbara Smardzewska-Czmiel; rozm.przepr. Jan B. Nycek. // Nasz Płock. – 2014, nr 2(95), s. 11, il.

Związki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodoweZwiązki zawodowe— KB.: Pamiątki z narodzin demokracji = poz. 330— LEWANDOWSKA, Anna.: A my wciąż brykamy = poz. 338— LEWANDOWSKA, Anna.: Żołnierze stali w szeregu = poz. 176— SZPERKOWICZ, Jerzy.: Główny pątnik, czyli krępy elektrykna płockim bruku = poz. 339

Zagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczneZagadnienia socjologiczne195.195.195.195.195. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: Aktywni przy urnach i w łóżku:ostatnie grzechy miast: gniew i lenistwo / Aleksandra Dybiec. //Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 89, s. 32, il.Cykl „Gazety Wyborczej” – „Miasto grzechu”.196.196.196.196.196. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: Płocczanie piją i się… awantu-rują / Aleksandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 88, s. 28, il.Cykl „Gazety Wyborczej” – „Miasto grzechu”.— JASIŃSKI, Tadeusz.: Poczucie kontroli wewnętrznej u pracu-jących i niepracujących studentów Szkoły Wyższej im. PawłaWłodkowica w Płocku = poz. 224197.197.197.197.197. MłodziMłodziMłodziMłodziMłodzi Polacy w XXI wieku / red. nauk. Sławomir Ko-walski, Anna Schulz, Anna Nowacka; Instytut Nauk Ekono-micznych i Informatyki. – Płock: Wydawnictwo Państwowej Wy-ższej Szkoły Zawodowej w Płocku, 2014. – 281 s.: il.; 24 cm.Bibliogr. przy pracach. – Tekst pol., ukr., streszcz. ang. przypracach. – ISBN 978-83-61601-74-6

Uroczystości i obchody. Miejsca pamięci narodowejUroczystości i obchody. Miejsca pamięci narodowejUroczystości i obchody. Miejsca pamięci narodowejUroczystości i obchody. Miejsca pamięci narodowejUroczystości i obchody. Miejsca pamięci narodowej— DZIUREWICZ, Wojciech.: Budujemy namiot obywatelski= poz. 242— FUCHS, Günther.: Korespondencja z Gostynina = poz. 123— JARZYŃSKI, Piotr.: Lasy Łąckie = poz. 107— UMIŃSKI, Michał.: Rok 1920 w naszej gminie = poz. 120— WesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczykWesterplatczyk ze Zgagowa = poz. 69

VIII. ZAGADNIENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNEVIII. ZAGADNIENIA PRAWNO-ADMINISTRACYJNE

Zagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólneZagadnienia ogólne199.199.199.199.199. KOZŁOWSKI, Jacek.:KOZŁOWSKI, Jacek.:KOZŁOWSKI, Jacek.:KOZŁOWSKI, Jacek.:KOZŁOWSKI, Jacek.: Migracje prorozwojowe… / Ja-cek Kozłowski; rozm. przepr. Krzysztof Buczkowski. // Innowa-cja i Rozwój. – 2014, nr 2(3), s. 11-13, il.


Rozmowa z wojewodą mazowieckim.

Samorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialnySamorząd terytorialny— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Plebiscyt „Wyborczej” i ratusza roz-strzygnięty = poz. 61200.200.200.200.200. BOSZKO, Michał.:BOSZKO, Michał.:BOSZKO, Michał.:BOSZKO, Michał.:BOSZKO, Michał.: Rozmowa ze Starostą Michałem Bosz-ko / Michał Boszko; rozm. // Miasto Płock i okolice. – 2014,nr 39, s. 9, il.Podsumowanie działań Starostwa Powiatowego w Płockuw 2013 roku.201.201.201.201.201. DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.: Razem po unijne pieniądze: Płock,okoliczne miasta, powiaty, gminy… / Jacek Danieluk. // Tygo-dnik Płocki. – 2014, nr 15, s. 29, il.Podpisanie porozumienia w ramach Regionalnego InstrumentuTerytorialnego.202.202.202.202.202. DĄBROWSKI, Lech.:DĄBROWSKI, Lech.:DĄBROWSKI, Lech.:DĄBROWSKI, Lech.:DĄBROWSKI, Lech.: Rozmowa z radnym powiatu Le-chem Dąbrowskim / Lech Dąbrowski; rozm. przepr. TomaszKrajewski. // Miasto Płock i okolice. – 2014, nr 39, s. 8, il.203.203.203.203.203. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: Nie o takiej obywatelskości ma-rzyli Płocczanie / Aleksandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 79, s. 4-5, il.Podsumowanie rocznej działalności Młodzieżowej Rady GminyPłock, problem konsultacji społecznych.204.204.204.204.204. GÓRSKI, Sylwester.:GÓRSKI, Sylwester.:GÓRSKI, Sylwester.:GÓRSKI, Sylwester.:GÓRSKI, Sylwester.: 15 lat pracy w Radzie Powiatuwspominają radni / Sylwester Górski, [et al.]. // Biuletyn Infor-macyjny Powiatu Gostynińskiego. – 2014, nr 20, s. 6, il.Piętnaście lat pracy w Radzie Powiatu wspominają radni.— GRYSZPANOWICZ, Piotr.: Płock 1974 – będzie 250 tysięcymieszkańców i… tramwaj = poz. 162205.205.205.205.205. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: Piętnastolecie powiatu sierpeckiego: obchody ju-bileuszu / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 23, s. 12, il.— LEWANDOWSKA, Anna.: Kto Płocczaninem Roku 2013 =poz. 62206.206.206.206.206. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: Władza i mieszkańcy musząsię dogadywać / Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 124, s. 4-5, il.Konferencja w związku z projektem uchwały w sprawie zasadi trybu przeprowadzania konsultacji społecznych na terenie miastaPłocka.207.207.207.207.207. MAJCZYNA, Leszek.:MAJCZYNA, Leszek.:MAJCZYNA, Leszek.:MAJCZYNA, Leszek.:MAJCZYNA, Leszek.: Ludzie trochę szaleni są potrze-bni / Leszek Majczyna. // Gazeta Samorządność.pl. – 2014,nr 10, s. 13, il.Rozmowa z sołtysem wsi Ulaszewo-Ludwikowo, gmina Stara Biała.— MARCINIAK, Jola.: Kilkaset miejsc pracy = poz. 148208.208.208.208.208. NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.: Kadencja się jeszcze nie skoń-czyła / Andrzej Nowakowski; rozm. przepr. Jan Bolesław Ny-cek. // M 4. – 2014, nr 1(6), s. 2, il.Rozmowa z prezydentem Płocka.209.209.209.209.209. PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.:PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.:PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.:PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.:PIEŃCZYKOWSKA, Joanna.: Trzy szczęśliwe siódemki:II miejsce – Płock / Joanna Pieńczykowska. // Dziennik GazetaPrawna. – 2014, nr 121, s. C10II miejsce Płocka w rankingu „Perły Samorządu 2014” w kate-gorii miasta powyżej 100 tys. – samorządy.— PIETRZAK, Adam.: Najważniejsze są szkoły i drogi = poz. 131210.210.210.210.210. PIETRZAK, Grażyna.:PIETRZAK, Grażyna.:PIETRZAK, Grażyna.:PIETRZAK, Grażyna.:PIETRZAK, Grażyna.: Władza wójta oznacza ciągłość /Grażyna Pietrzak. // Gazeta Samorządność.pl. - 2014, nr 9,s. 11, il.Rozmowa z wójtem gminy Bodzanów211.211.211.211.211. Płock: MiastO!ŻyjePłock: MiastO!ŻyjePłock: MiastO!ŻyjePłock: MiastO!ŻyjePłock: MiastO!Żyje: wydanie specjalne – Na co wydaje-my nasze pieniądze. – Płock: Urząd Miasta Płocka, 2014. –34 s.: il.; 21 cm.Na co wydajemy nasze pieniądze.212.212.212.212.212. PowiatPowiatPowiatPowiatPowiat płocki: 10 lat w Unii Europejskiej / [red. AnnaJaniszewska, Elżbieta Subotowicz, Agnieszka Brańka; zdj. To-masz Gałązka i in.]. – Płock: Agencja Reklamowo-WydawniczaArkadiusz Grzegorczyk, 2014. – 111, [1] s.: il.; 26 cm. –ISBN 978-83-7585-232-5

— SZKOPEK, Grzegorz.: Nie chcą wiatraków = poz. 136213.213.213.213.213. WOLIŃSKI, Dariusz.:WOLIŃSKI, Dariusz.:WOLIŃSKI, Dariusz.:WOLIŃSKI, Dariusz.:WOLIŃSKI, Dariusz.: Wspólnota na ciężkie czasy / Da-riusz Woliński. // Gazeta Samorządność.pl. – 2014, nr 9, s. 12, il.Rozmowa z sołtysem wsi Juliszew-Sady.

WyboryWyboryWyboryWyboryWybory214.214.214.214.214. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: Kolejne zwycięstwo Prawa i Sprawiedliwości: wy-bory do parlamentu europejskiego 2014 / JAM. // Kurier Sier-pecki. – 2014, nr 21, s. 6, il.Dot. powiatu sierpeckiego.215.215.215.215.215. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: Nowe okręgi wyborcze: wybory samorządowe /JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 17, s. 6, il.— KB.: Pamiątki z narodzin demokracji = poz. 330— LEWANDOWSKA, Anna.: A my wciąż brykamy = poz. 338— LEWANDOWSKA, Anna.: Żołnierze stali w szeregu= poz. 176216.216.216.216.216. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Starcie 7eurokandydatów: debata Loży Płockiej BCC i Tygodnika Płoc-kiego: kogo przekonali politycy / Blanka Stanuszkiewicz-Ce-głowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 15, s. 10, il.— SZPERKOWICZ, Jerzy.: Główny pątnik, czyli krępy elektrykna płockim bruku = poz. 339

SądownictwoSądownictwoSądownictwoSądownictwoSądownictwo— GOŁĘBIOWSKI, Sławomir: W poszukiwaniu prawdy = poz. 321

Policja. Bezpieczeństwo publicznePolicja. Bezpieczeństwo publicznePolicja. Bezpieczeństwo publicznePolicja. Bezpieczeństwo publicznePolicja. Bezpieczeństwo publiczne217.217.217.217.217. MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.: Nowa komenda w Płocku: orkiestraprzeprowadzi się do dawnego gmachu policji / Jola Marci-niak. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 3, il.218.218.218.218.218. MIECZYKOWSKI, Adam.:MIECZYKOWSKI, Adam.:MIECZYKOWSKI, Adam.:MIECZYKOWSKI, Adam.:MIECZYKOWSKI, Adam.: Nie przespać filharmonii /Adam Mieczykowski; rozm. przepr. Krzysztof Blinkiewicz. //Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 136, s. 2, il.Rozmowa z Adamem Mieczykowskim, dyrektorem Płockiej Or-kiestry Symfonicznej nt. braku sali koncertowej i przyszłej siedzi-by filharmonii w budynku Komendy Miejskiej Policji w Płocku.

IX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKOIX. WOJSKO

219.219.219.219.219. GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.:GOŁĘBIEWSKI, Grzegorz.: Lista żołnierzy garnizonupłockiego, zmarłych w latach 1918-1920 / Grzegorz Gołębiew-ski. // Notatki Płockie. – 2014, nr 2/239, s. 14-20, il. – Streszcz.w jęz. ang.— SOBCZAK, Mariusz.: Z łódką na latającym potworze = poz. 64— ZUMBACH, Jan Eugeniusz: Ostatnia walka = poz. 105

X. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIAX. OCHRONA ZDROWIA

Służba zdrowia. SzpitaleSłużba zdrowia. SzpitaleSłużba zdrowia. SzpitaleSłużba zdrowia. SzpitaleSłużba zdrowia. Szpitale— ORŁOWSKA, Milena.: Teraz Bartek oddaje serce = poz. 85220.220.220.220.220. RAD.:RAD.:RAD.:RAD.:RAD.: PERN obdarował szpital: fundacja dla zdrowia /rad. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 5, il.Darowizna Fundacji Grupa PERN „Przyjaźń” dla Wojewódzkie-go Szpitala Zespolonego w Płocku.221.221.221.221.221. RAD.:RAD.:RAD.:RAD.:RAD.: Sierpeckie inwestycje w infrastrukturę leczniczą: lau-reaci plebiscytu „Z Tumskiego Wzgórza” – region / rad, gsz. //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 21, s. 5Inwestycje w sierpeckim szpitalu.

XI. NAUKA. OŚWIATA. KULTURAXI. NAUKA. OŚWIATA. KULTURAXI. NAUKA. OŚWIATA. KULTURAXI. NAUKA. OŚWIATA. KULTURAXI. NAUKA. OŚWIATA. KULTURA

Nauka. Zagadnienia ogólneNauka. Zagadnienia ogólneNauka. Zagadnienia ogólneNauka. Zagadnienia ogólneNauka. Zagadnienia ogólne— NaukaNaukaNaukaNaukaNauka gospodarce, gospodarka nauce = poz. 130— StudiaStudiaStudiaStudiaStudia Mazowieckie = poz. 48

Szkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższeSzkolnictwo wyższe— EdukacjaEdukacjaEdukacjaEdukacjaEdukacja a rynek pracy = poz. 188


222.222.222.222.222. KRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949- ).:KRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949- ).:KRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949- ).:KRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949- ).:KRUSZEWSKI, Zbigniew Paweł (1949- ).: Współcze-sne dylematy kształcenia wyższego w przestrzeni Płocka / Zbi-gniew Kruszewski. // Notatki Płockie. – 2014, nr 2/239,s. 33-39, il. – Streszcz. w jęz. ang.

Państwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła ZawodowaPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa223.223.223.223.223. RAD.:RAD.:RAD.:RAD.:RAD.: PWSZ zaprasza na wystawę o wolności: drogado wolnych wyborów / rad. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 20,s. 17, il.Wystawa „Pamiętamy Rok 1989”.

Politechnika Warszawska Filia w PłockuPolitechnika Warszawska Filia w PłockuPolitechnika Warszawska Filia w PłockuPolitechnika Warszawska Filia w PłockuPolitechnika Warszawska Filia w Płocku— NaukaNaukaNaukaNaukaNauka gospodarce, gospodarka nauce = poz. 130

Szkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła WłodkowicaSzkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica224.224.224.224.224. JASIŃSKI, Tadeusz.:JASIŃSKI, Tadeusz.:JASIŃSKI, Tadeusz.:JASIŃSKI, Tadeusz.:JASIŃSKI, Tadeusz.: Poczucie kontroli wewnętrznej u pra-cujących i niepracujących studentów Szkoły Wyższej im. PawłaWłodkowica w Płocku / Tadeusz Jasiński. // HumanizacjaPracy. – 2014, nr 2 (276), s. 95-106, il. – Streszcz. w jęz. ang.Badania wśród studentek Wydziału Pedagogiki, Filii w Wyszko-wie i studentów Wydziału Wychowania Fizycznego.— ORŁOWSKA, Milena.: Jest mnie teraz 200 procent= poz. 68225.225.225.225.225. SzkołaSzkołaSzkołaSzkołaSzkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku: Płock,Iława, Wyszków: informator. – Płock : Szkoła Wyższa im. PawłaWłodkowica, [2014]. – 39 s.: il. kolor.; 15 x 21 cm.

Nauka - organizacjeNauka - organizacjeNauka - organizacjeNauka - organizacjeNauka - organizacjeTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe PłockieTowarzystwo Naukowe Płockie

— PAPIEROWSKI, Andrzej Jerzy.: Doktor inżynier Jakub Choj-nacki = poz. 67

Szkolnictwo. OświataSzkolnictwo. OświataSzkolnictwo. OświataSzkolnictwo. OświataSzkolnictwo. Oświata226.226.226.226.226. JAM.:JAM.:JAM.:JAM.:JAM.: O uczniach, nauczycielach i szkołach: nowa publi-kacja o mieście / JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 23, s. 8, il.Promocja książki Magdaleny Staniszewskiej „Sierpeckie szkol-nictwo i oświata od XIV wieku do pierwszej połowy XX wieku”w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Sierpcu.— KUJAWA, Zofia.: W hołdzie bohaterowi = poz. 126— OświataOświataOświataOświataOświata Mazowiecka = poz. 39— PIETRZAK, Adam.: Najważniejsze są szkoły i drogi = poz. 131227.227.227.227.227. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Jaka jest sierpec-ka oświata?: nowości wydawnicze / Teresa Radwańska-Justyń-ska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 23, s. 13, il.Promocja książki Magdaleny Staniszewskiej „Sierpeckie szkol-nictwo i oświata od XIV wieku do pierwszej połowy XX wieku”w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Sierpcu.

Szkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawoweSzkolnictwo podstawowe228.228.228.228.228. BANACH-KAŹMIERCZAK, Aleksandra.:BANACH-KAŹMIERCZAK, Aleksandra.:BANACH-KAŹMIERCZAK, Aleksandra.:BANACH-KAŹMIERCZAK, Aleksandra.:BANACH-KAŹMIERCZAK, Aleksandra.: Prawdziwegoprzyjaciela najlepiej poznać po… lekcji z TOC / AleksandraBanach-Kaźmierczak, Małgorzata Gasik. // Meritum. – 2014,nr 2(33), s. 79-81, il.TOC – Theory of Constraints (Teoria Ograniczeń). Zastosowa-nie technik TOC w rozwiązywaniu problemów przez dzieciw Płocku.

Szkolnictwo ogólnokształcące. GimnazjaSzkolnictwo ogólnokształcące. GimnazjaSzkolnictwo ogólnokształcące. GimnazjaSzkolnictwo ogólnokształcące. GimnazjaSzkolnictwo ogólnokształcące. Gimnazja229.229.229.229.229. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Teraz wszyscy chcą się uczyć angielskiego: mię-dzynarodowe działania w Gimnazjum w Wyszogrodzie / BeeS. //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 15, s. 14, il.Wizyta uczestników wspólnego projektu Comenius.230.230.230.230.230. GASIK, Małgorzata.:GASIK, Małgorzata.:GASIK, Małgorzata.:GASIK, Małgorzata.:GASIK, Małgorzata.: Najbardziej przedsiębiorczy gim-nazjaliści pochodzą z Płocka, a pingwiny… z Madagaskaru /Małgorzata Gasik. // Meritum. – 2014, nr 2(33), s. 99-100, il.Budowa placu dydaktycznego na terenie Gimnazjum nr 5ze środków budżetu obywatelskiego miasta Płocka.

231.231.231.231.231. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Udowodnili, żekosmonauci nie płaczą: fizycy z Małachowianki znów najlepsi /Teresa Radwańska-Justyńska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 20, s. 10, il.Pierwsze miejsce w kategorii „praca naukowa” w IX Ogólno-polskim Konkursie „Fizyczne ścieżki” organizowanym przez Na-rodowe Centrum Badań Jądrowych i Instytut Fizyki PAN.232.232.232.232.232. RewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacja płockiej Małachowianki. // Gazeta Wybor-cza – Płock. – 2014, nr 91, s. 7, il.Remont średniowiecznej Kolegiaty św. Michała i XVII-wieczne-go Kolegium jezuickiego współfinansowany przez Europejski Fun-dusz Rozwoju Regionalnego.233.233.233.233.233. RewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacja płockiej Małachowianki. // PetroNews.pl. –2014, nr 13, s. 12, il.— SOBCZAK, Mariusz.: Marynarz, władca całego świata= poz. 84— SZATKOWSKA, Lena.: „Mnie ta ziemia od innych droższa…”= poz. 335234.234.234.234.234. SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.:SZKOPEK, Grzegorz.: Patron i sztandar : historyczny dzieńLO w Drobinie / Grzegorz Szkopek. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 15, s. 15, il.Liceum Ogólnokształcące im. Wojciecha Kryskiego w Drobinie.

Szkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodoweSzkolnictwo zawodowe235.235.235.235.235. ZAŁĘCZNY, Jolanta.:ZAŁĘCZNY, Jolanta.:ZAŁĘCZNY, Jolanta.:ZAŁĘCZNY, Jolanta.:ZAŁĘCZNY, Jolanta.: Rozwój szkolnictwa zawodowegow Płocku w latach 1918-1922 / Jolanta Załęczny. // NaszeKorzenie. – 2014, nr 6, s. 82-88, il.

Szkolnictwo artystyczneSzkolnictwo artystyczneSzkolnictwo artystyczneSzkolnictwo artystyczneSzkolnictwo artystyczne— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Życie bez muzyki?: tragedia!= poz. 309— MIECZYKOWSKI, Adam.: Nie przespać filharmonii= poz. 218

Kształcenie ustawiczne. Oświata dorosłychształcenie ustawiczne. Oświata dorosłychształcenie ustawiczne. Oświata dorosłychształcenie ustawiczne. Oświata dorosłychształcenie ustawiczne. Oświata dorosłych— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, B.: Płoccy seniorzy są jakpszczoły = poz. 184

KulturaKulturaKulturaKulturaKultura— MiastO!Żyje = poz. 33

Domy kultury. KlubyDomy kultury. KlubyDomy kultury. KlubyDomy kultury. KlubyDomy kultury. Kluby236.236.236.236.236. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Międzynarodowa, jubileuszowa, wyjątkowaHeca / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 24, s. 6, il.25. Ogólnopolski Festiwal Teatrów Dziecięcych i Młodzieżo-wych „Heca 2014”.— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Powraca bigbi-towy Płock = poz. 75

Współpraca kulturalna z zagranicąWspółpraca kulturalna z zagranicąWspółpraca kulturalna z zagranicąWspółpraca kulturalna z zagranicąWspółpraca kulturalna z zagranicą— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Żyjemy w jed-nej rodzinie = poz. 248

Imprezy kulturalneImprezy kulturalneImprezy kulturalneImprezy kulturalneImprezy kulturalne237.237.237.237.237. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Mamy nowych rycerzy: z herbem, mieczem, pa-sem i ostrogami… / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 22,s. 17, il.XXII Turniej o Miecz Bolesława III Krzywoustego, pasowanie trzechczłonków Płockiej Drużyny Kuszniczej na rycerzy w ramach DniHistorii Płocka.— BeeS.: Płockie święto Romów = poz. 111— BeeS.: Święto Wisły i wielkich wodniaków = poz. 70238.238.238.238.238. BEES.:BEES.:BEES.:BEES.:BEES.: Trochę historii, dużo zabawy: Dni Wisły w Wy-szogrodzie / BeeS. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 22,s. 14, il.M. in. obchody 100-lecia urodzin druha Wacława Milke.


239.239.239.239.239. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Spędźmy noc z kulturą: mu-zea, galerie, zabytki / Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wybor-cza – Płock. – 2014, nr 112, s. 7, il.Noc Muzeów w Płocku.240.240.240.240.240. BBBBBLINKIEWICZ, Krzysztof.:LINKIEWICZ, Krzysztof.:LINKIEWICZ, Krzysztof.:LINKIEWICZ, Krzysztof.:LINKIEWICZ, Krzysztof.: Wieczorne megaatrakcje / KrzysztofBlinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 113, s. 35, il.Noc Muzeów w Płocku.241.241.241.241.241. DniDniDniDniDni Bielska 2014. // Wieści Gminne (Bielsk). – 2014,nr 30(2), s. 2-3, il.242.242.242.242.242. DZIUREWICZ, Wojciech.:DZIUREWICZ, Wojciech.:DZIUREWICZ, Wojciech.:DZIUREWICZ, Wojciech.:DZIUREWICZ, Wojciech.: Budujemy namiot obywatel-ski / Wojciech Dziurewicz. // Gazeta Samorządność.pl. – 2014,nr 9, s. 8-9, il.Rozmowa z założycielem Stowarzyszenia „Droga 3838 W –TraktatPamięci 1939” i współorganizatorem imprezy „Eko Dolina”.243.243.243.243.243. (GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).: Bawił się Gąbin / (gsz). // Tygodnik Płocki. –2014, nr 22, s. 14, il.Dni Gąbina.— JAM.: Wianki, czarownice i ogień = poz. 128244.244.244.244.244. KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.:KOCZNUR, Agnieszka.: Dobry klimat dla familii: proro-dzinny Płock / Agnieszka Kocznur. // Gość Niedzielny. – 2014,nr 20, dod. Gość Płocki, nr 20/274, s. V, il.Płockie Dni Rodziny.— KOCZNUR, Agnieszka.: Katarynki i stragany = poz. 158— LEWANDOWSKA, Anna.: To miasto można pokochać= poz. 312— ORŁOWSKA, Milena.: Płock, czyli koniec wielkiej cygań-skiej drogi = poz. 114245.245.245.245.245. RAD.:RAD.:RAD.:RAD.:RAD.: Na Jarmarku Norbertańskim: miodowe smaki, szy-dełkowe cuda w Bodzanowie / rad. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 23, s. 21, il.246.246.246.246.246. RazemRazemRazemRazemRazem panowie bracia: pierwszy Piknik Historyczny /oprac. JAM. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 20, s. 13, il.I Piknik Historyczny w Sierpcu.247.247.247.247.247. ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.: Igrzyska pełne łez… ze śmiechu / LenaRowicka. // PetroNews.pl. – 2014, nr 15, s. 12, il.VIII Płocka Noc Kabaretowa.— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Cuda na Jar-marku Tumskim… = poz. 160248.248.248.248.248. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Żyjemyw jednej rodzinie: 16. Piknik Europejski: goście, zabawa i samekorzyści dla mieszkańców / Blanka Stanuszkiewicz-Cegłow-ska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 19, s. 6, il.M.in. 20-lecie partnerstwa z Możejkami, 10-lecie przystąpieniaPolski do Unii Europejskiej, nadanie sali koncertowej DomuDarmstadt imienia Günthera Metzgera.

Amatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystycznyAmatorski ruch artystyczny— (lesz).: 100-lecie urodzin druha Wacława = poz. 81— [MILKE, Wacław].: Dziadek to nie był pomnik = poz. 82

Muzea i wystawyMuzea i wystawyMuzea i wystawyMuzea i wystawyMuzea i wystawy— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Spędźmy noc z kulturą: muzea,galerie, zabytki = poz. 239— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Wieczorne megaatrakcje = poz. 240

Muzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum DiecezjalneMuzeum Diecezjalne249.249.249.249.249. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Ex libris, czyli z książek: nowa wystawa w MuzeumDiecezjalnym / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 19, s. 8, il.Wystawa ze zbiorów Ryszarda Wagnera.

Muzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum MazowieckieMuzeum Mazowieckie250.250.250.250.250. ADAMSKA,ADAMSKA,ADAMSKA,ADAMSKA,ADAMSKA, Mariola.:Mariola.:Mariola.:Mariola.:Mariola.: Uroda, higiena i zdrowie: akceso-ria toaletowe i sprzęty łazienkowe od połowy XIX do połowyXX wieku / Mariola Adamska. – Płock: Muzeum Mazowieckie,2014. – 15, [1] s.: il. kolor.; 27 cm. – Publikacja towarzyszy wysta-wie ze zbiorów prywatnych „Uroda, higiena i zdrowie…” otwartejod 7 lutego do 4 maja 2014 r. – ISBN 978-83-89034-95-3

— KOCZNUR, Agnieszka.: Katarynki i stragany = poz. 158— (l).: Początki wszystkich rzeczy są małe = poz. 337250a.250a.250a.250a.250a. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Kawa z Mirą Zimińską-Sygietyńską: inaugu-racja „Ziemiańskiej” w Galerii Kino / (lesz). // Tygodnik Pło-cki. – 2014, nr 14, s. 9, il.Spotkanie z krytykiem teatralnym i dziennikarzem TomaszemMościckim poświęcone Mirze Zimińskiej-Sygietyńskiej.251.251.251.251.251. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Koreańskie malarstwo świątynne: w Spichlerzu /Lena Rowicka. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 9, il.252.252.252.252.252. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Płocczanie dla Niepodległej: Muzeum Mazowiec-kie otworzyło nową wystawę / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 23, s. 9, il.Wystawa „Płocczanie dla Niepodległej. 1914-1939-1944-1989”.253.253.253.253.253. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Do widzenia, Biegasie / MilenaOrłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 143, s. 26, il.Zamknięcie wystawy rzeźb i malarstwa Bolesława Biegasaw NovymKinie „Przedwiośnie” z powodu tworzenia muzeum dziełartysty w Warszawie.— PamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnikPamiętnik inż. Tadeusza Krzechowskiego = poz. 77— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Cuda na Jar-marku Tumskim… = poz. 160

Muzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi MazowieckiejMuzeum Wsi Mazowieckiej254.254.254.254.254. ASZTEMBORSKI, Jarosław.:ASZTEMBORSKI, Jarosław.:ASZTEMBORSKI, Jarosław.:ASZTEMBORSKI, Jarosław.:ASZTEMBORSKI, Jarosław.: Niedziela Palmowa w skan-senie: zwyczaje na mazowieckiej wsi / Jarosław Asztembor-ski. // Kurier Sierpecki. – 2014, nr 15, s. 12, il.— BOREK, Agnieszka.: Nowa wystawa w ratuszu = poz. 121255.255.255.255.255. JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.:JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.: Majówka w Skan-senie: rodzinne konkursy i zabawy, kiermasze i pokazy daw-nych prac / Agnieszka Jezierska-Chalicka. // Kurier Sierpecki. –2014, nr 16, s. 8, il.— JEZIERSKA-CHALICKA, Agnieszka.: Wielkanocne gry i za-bawy = poz. 129256.256.256.256.256. PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.:PIOTROWSKI, Robert.: Muzeum Wsi Mazowieckiejw Sierpcu – muzeum rejestrowanym / Robert Piotrowski. // Wie-ści Muzealne. – 2014, nr 1, s. 4, il.Wpisanie Muzeum Wsi Mazowieckiej do Państwowego RejestruMuzeów.— PIOTROWSKI, Robert.: 200-rocznica urodzin Oskara Kol-berga = poz. 127257.257.257.257.257. RAD.:RAD.:RAD.:RAD.:RAD.: Kości mamuta i mundur legionisty: Wystawa.Od paleolitu do naszych czasów / rad. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 21, s. 13Wystawa „Sierpc i ziemia sierpecka na przestrzeni wieków”w ratuszu.258.258.258.258.258. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.: Skansen pod rządamidzieci: lali, telefony i szatańska motorówa / T. Radwańska-Ju-styńska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 22, s. 13, il.Dzień Dziecka w sierpeckim skansenie.259.259.259.259.259. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, T.: Zagraj Marysi ze spyrąboczku: smaki ze skansenowskiej polany / T. Radwańska-Ju-styńska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 18, s. 13, il.Impreza „Gotowanie na Polanie” w sierpeckim skansenie.260.260.260.260.260. RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.:RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Tu pachnie praw-dziwymi świętami: Niedziela Palmowa w Muzeum Mazowiec-kim / Teresa Radwańska-Justyńska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 15, s. 13, il.261.261.261.261.261. RUMIŃSKA, Joanna.:RUMIŃSKA, Joanna.:RUMIŃSKA, Joanna.:RUMIŃSKA, Joanna.:RUMIŃSKA, Joanna.: Kącik kolekcjonera: „Napiętnowa-ne” / Joanna Rumińska. // Wieści Muzealne. – 2014, nr 1,s. 8-9, il.Porcelana z sygnaturą opatrzoną faszystowską swastyką w zbio-rach Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu.

Muzeum Żydów MazowieckichMuzeum Żydów MazowieckichMuzeum Żydów MazowieckichMuzeum Żydów MazowieckichMuzeum Żydów Mazowieckich— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Żydowskie szlagiery = poz. 92262.262.262.262.262. (L.).:(L.).:(L.).:(L.).:(L.).: Czasem spotykam się z Schulzem w snach: wysta-wa / (l.). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 9, il.Wystawa o Brunonie Schulzu i Drohobyczu.


263.263.263.263.263. ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.: Złoty medal i poruszająca lekcja hi-storii / Lena Rowicka. // PetroNews.pl. – 2014, nr 14, s. 21, il.Medal „Powstanie w Gettcie Warszawskim” dla Muzeum ŻydówMazowieckich.264.264.264.264.264. SOBIERAJ, Leonard.:SOBIERAJ, Leonard.:SOBIERAJ, Leonard.:SOBIERAJ, Leonard.:SOBIERAJ, Leonard.: Osiemnaście miesięcy po otwar-ciu Muzeum Żydów Mazowieckich / Leonard Sobieraj. // NaszeKorzenie. – 2014, nr 6, s. 89-91, il.

Radiofonia. TelewizjaRadiofonia. TelewizjaRadiofonia. TelewizjaRadiofonia. TelewizjaRadiofonia. Telewizja— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Żegnaj Magdo!= poz. 96

Sport. Kultura fizycznaSport. Kultura fizycznaSport. Kultura fizycznaSport. Kultura fizycznaSport. Kultura fizyczna266.266.266.266.266. DAMBANDARJA, Enkhbaatar.:DAMBANDARJA, Enkhbaatar.:DAMBANDARJA, Enkhbaatar.:DAMBANDARJA, Enkhbaatar.:DAMBANDARJA, Enkhbaatar.: Sport sposobemna życie / Enkhbaatar, Dambandarja. // Innowacja i Rozwój. –2014, nr 2(3), s. 29-30, il.Rozmowa z prezesem stowarzyszenia MON-POL Płock.— Jol.: Rozpoczęcie sezonu wioślarskiego = poz. 178267.267.267.267.267. KĄPIŃSKI, Sławomir.:KĄPIŃSKI, Sławomir.:KĄPIŃSKI, Sławomir.:KĄPIŃSKI, Sławomir.:KĄPIŃSKI, Sławomir.: Orlen Cup to za mało: jak na-mówić dzieci i młodzież do biegania / Sławomir Kąpiński; rozm.przepr. Mariusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 106, s. 2, il.Rozmowa z trenerem lekkoatletycznym.268.268.268.268.268. MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.: Moje wielkie marzenie: XXPłock Orlen Polish Open / Adam Małachowski. // Gazeta Wy-borcza – Płock. – 2014, nr 126, dod. XX Płock Orlen PolishOpen, s. 6, il.Wspomnienia Wiesława Chrobota, dyrektora turnieju Płock OrlenPolish Open w tenisie na wózkach.269.269.269.269.269. MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.: Najlepsi wózkarze światana kortach Wisły / XX Płock Orlen Polish Open / Adam Mała-chowski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 126, dod. XXPłock Orlen Polish Open, s. 4-5, il.XX Płock Orlen Polish Open w tenisie na wózkach.270.270.270.270.270. MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.:MAŁACHOWSKI, Adam.: Srebrni nafciarze: brawo! /Adam Małachowski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 120, s. 1, il.PGNiG Superliga Mężczyzn w piłce ręcznej.271.271.271.271.271. MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.: Walka do utraty sił: 25. medal Or-len Wisły w srebrnym kolorze / Jola Marciniak. // Tygodnik Pło-cki. – 2014, nr 21, s. 39, il.PGNiG Superliga Mężczyzn.272.272.272.272.272. MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.:MARCINIAK, Jola.: Zmęczeni, ale szczęśliwi: ponad 400płocczan wzięło udział w Orlen Warsaw Marathon / Jola Mar-ciniak. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 16, s. 39, il.273.273.273.273.273. MARZEC, Tomasz.:MARZEC, Tomasz.:MARZEC, Tomasz.:MARZEC, Tomasz.:MARZEC, Tomasz.: Drugi sezon w pierwszej lidze: ko-szykarki płockiego Mon-Pol-u z Międzytorza pewnie utrzymałysię w rozgrywkach centralnych / Tomasz Marzec; rozm. przepr.Jerzy Tuchanowicz. // M 4. – 2014, nr 1(6), s. 11, il.Rozmowa z wiceprezesem Mon-Pol Płock.274.274.274.274.274. NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.:NOWAKOWSKI, Andrzej.: Chcę Wisły płocko-europej-skiej / Andrzej Nowakowski; rozm. przepr. Adam Małachow-ski. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 101, s. 12, il.Rozmowa z prezydentem Płocka – Andrzejem Nowakowskim nt.sytuacji finansowej Sekcji Piłki Ręcznej Wisły Płock.275.275.275.275.275. OSIŃSKI, Wojciech.:OSIŃSKI, Wojciech.:OSIŃSKI, Wojciech.:OSIŃSKI, Wojciech.:OSIŃSKI, Wojciech.: Jurecki bohaterem ostatniej akcji:PGNiG Puchar Polski / Wojciech Osiński. // Przegląd Spor-towy. – 2014, nr 87, s. 26, il.Orlen Wisła Płock wicemistrzem Polski w piłce ręcznej.276.276.276.276.276. PAWŁOWSKI, Zbigniew (1959- ).:PAWŁOWSKI, Zbigniew (1959- ).:PAWŁOWSKI, Zbigniew (1959- ).:PAWŁOWSKI, Zbigniew (1959- ).:PAWŁOWSKI, Zbigniew (1959- ).: Duma Mazowsza:Wisła Płock 1947-2012 : 65 lat tradycji / Zbigniew Pawłowski;[współpr. Katarzyna Fiołna i in. ; tł. Przemysław Berent i in.]. –Płock: Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki , 2014. – 479, [5] s.: il.kolor.; 24 cm. – Wisła Płock 1947-2012: 65 lat tradycji. – ISBN83-86464-37-1277.277.277.277.277. PłockaPłockaPłockaPłockaPłocka piłka ręczna skończyła 50 lat. // Express Tum-ski. – 2014, nr 1/17, s. 12-15, il.

278.278.278.278.278. RÓŻALSKI, Marcin.:RÓŻALSKI, Marcin.:RÓŻALSKI, Marcin.:RÓŻALSKI, Marcin.:RÓŻALSKI, Marcin.: Jak nie będę sportowcem, to będęnikim… / Marcin Różalski; rozm. przepr. Dominik Jaroszew-ski. // PetroNews.pl. – 2014, nr 14, s. 1, 6, il.Rozmowa z podwójnym mistrzem świata w kick-boxingu.279.279.279.279.279. SekcjaSekcjaSekcjaSekcjaSekcja Piłki Ręcznej Wisła Płock S.A.… łączy ludzi. //Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 118, s. 10, il.50-lecie piłki ręcznej w Płocku.280.280.280.280.280. SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.: Grywali na klepisku, czasem mu-sieli biegać boso… / Mariusz Sobczak. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 118, s. 1, 4-5, il.50-lecie piłki ręcznej w Płocku.281.281.281.281.281. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Bo ryby sąjak kobiety…: kapryśny VII Puchar Wisły w Wyszogrodzie / Blan-ka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 18, s. 14, il.282.282.282.282.282. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Każdy mer-cedes jest piękny: trójramienna gwiazda znów nad Płockiem /Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. – 2014,nr 22, s. 6, il.11. Zlot „Mercedesem po Wiśle”.283.283.283.283.283. SZAŁKOWSKI, Grzegorz.:SZAŁKOWSKI, Grzegorz.:SZAŁKOWSKI, Grzegorz.:SZAŁKOWSKI, Grzegorz.:SZAŁKOWSKI, Grzegorz.: 31688 zwycięzców! / Grze-gorz Szałkowski. // Grupa Orlen. – 2014, nr 4, s. 6-7, il.Orlen Warsaw Marathon.284.284.284.284.284. WERESZCZAKA, Rafał.:WERESZCZAKA, Rafał.:WERESZCZAKA, Rafał.:WERESZCZAKA, Rafał.:WERESZCZAKA, Rafał.: Nadwiślanin wróci za rok?: te-nis stołowy / RafałRozmowa z prezesem MLUKS Nadwiślanin Płock.

XIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNAXIII. LITERATURA PIĘKNA

Życie literackieŻycie literackieŻycie literackieŻycie literackieŻycie literackie— SZATKOWSKA, Lena.: „Mnie ta ziemia od innych droższa…”= poz. 335

PoezjaPoezjaPoezjaPoezjaPoezja285.285.285.285.285. DEJNECKI, Tadeusz.:DEJNECKI, Tadeusz.:DEJNECKI, Tadeusz.:DEJNECKI, Tadeusz.:DEJNECKI, Tadeusz.: Pasterz / Tadeusz Dejnecki. – Płock:Płocki Instytut Wydawniczy, 2014. – 33, [5] s.; 17 cm. – ISBN978-83-63012-48-9286.286.286.286.286. DYMOWSKI, Eligiusz.:DYMOWSKI, Eligiusz.:DYMOWSKI, Eligiusz.:DYMOWSKI, Eligiusz.:DYMOWSKI, Eligiusz.: Dotyk pamięci: (wiersze wybra-ne) / Eligiusz Dymowski. – Białystok: Wydawnictwo Prymat,2014. – 210 s.; 21 cm. – ISBN 978-83-7657-169-0287.287.287.287.287. KALINOWSKI, Jan Ryszard (1957- ).:KALINOWSKI, Jan Ryszard (1957- ).:KALINOWSKI, Jan Ryszard (1957- ).:KALINOWSKI, Jan Ryszard (1957- ).:KALINOWSKI, Jan Ryszard (1957- ).: Zezem w bliź-niego / Jan Ryszard Kalinowski; [fot. Jan Drzewiecki]. – Płock:Wydawnictwo Stowarzyszenia Autorów Polskich. Oddział.: Wy-dawnictwo Korepetytor Marian Gałczyński, 2014. – 111, [2] s.:il. (gł. kolor.); 18 cm. – Na książce wyłącznie błędny ISBN. –ISBN 978-83-62822-04-1 (SAP)— THEMERSON, Stefan: Poczta = poz. 291

ProzaProzaProzaProzaProza288.288.288.288.288. DZIEDZIC-CHOJNACKA, Dorota (1977- ).:DZIEDZIC-CHOJNACKA, Dorota (1977- ).:DZIEDZIC-CHOJNACKA, Dorota (1977- ).:DZIEDZIC-CHOJNACKA, Dorota (1977- ).:DZIEDZIC-CHOJNACKA, Dorota (1977- ).: Zbrodniana boku / Dorota Dziedzic-Chojnacka. – Chorzów: Wydawnic-twa Videograf, 2014. – 298, [1] s.; 21 cm. – Na okł. podtyt.:powieść kryminalna. – ISBN 978-83-7835-280-8289.289.289.289.289. KARASEK, Janusz (1985- ).:KARASEK, Janusz (1985- ).:KARASEK, Janusz (1985- ).:KARASEK, Janusz (1985- ).:KARASEK, Janusz (1985- ).: Drugie narodzenie / Ja-nusz Karasek. – Warszawa: Warszawska Firma Wydawnicza,2014. – 340, [2] s.; 21 cm. – ISBN 978-83-7805-412-2290.290.290.290.290. KOZŁOWSKI, Marcin.:KOZŁOWSKI, Marcin.:KOZŁOWSKI, Marcin.:KOZŁOWSKI, Marcin.:KOZŁOWSKI, Marcin.: Egzorcyzm / Marcin Kozłow-ski. – Warszawa: Warszawska Firma Wydawnicza, 2014. –146 s.; 21 cm. – ISBN 978-83-8011-641-2291.291.291.291.291. THEMERSON, Stefan (1910-1988).:THEMERSON, Stefan (1910-1988).:THEMERSON, Stefan (1910-1988).:THEMERSON, Stefan (1910-1988).:THEMERSON, Stefan (1910-1988).: Poczta / StefanThemerson; rys. Franciszka W. Themerson. – Piaseczno: Wy-dawnictwo Widnokrąg, 2014. – [44] s.: il. kolor.; 25 cm. –Repr. części obrazkowej. – ISBN 978-83-938-6522-2292.292.292.292.292. WEGNER, Ola.:WEGNER, Ola.:WEGNER, Ola.:WEGNER, Ola.:WEGNER, Ola.: Mała dziewczynka / Ola Wegner. //Twórczość. – R. 70(2014), nr 6, s. 127-129Zawiera rec. książki: Pamiętnik / Władysław Broniewski. – War-szawa, 2013.


— (wk).: Młody pisarz z Gostynina = poz. 74

XIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKAXIV. SZTUKA

Architektura. UrbanistykaArchitektura. UrbanistykaArchitektura. UrbanistykaArchitektura. UrbanistykaArchitektura. Urbanistyka— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Niech wróci „Zygmunt” = poz. 320293.293.293.293.293. BOGUCKA, Agnieszka.:BOGUCKA, Agnieszka.:BOGUCKA, Agnieszka.:BOGUCKA, Agnieszka.:BOGUCKA, Agnieszka.: Ile lat ma Plastuś? / AgnieszkaBogucka. // Kronika Mazowiecka. – 2014, nr 6, s. 23-25, il.Kościoły i pałace w powiecie gostynińskim.294.294.294.294.294. DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.:DYBIEC, Aleksandra.: Płocka wieża ciśnień jest do wzię-cia: kto chętny? / Aleksandra Dybiec. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 101, s. 4-5, il.— GRYSZPANOWICZ, Piotr.: Płock 1974 – będzie 250 tysięcymieszkańców i… tramwaj = poz. 162— LEWANDOWSKA, Anna.: Jak Mania Burzyńska stała sięsławną Mirą = poz. 98— STASZEWSKI, Stanisław: Tata mimo woli = poz. 91— SZATKOWSKA, Lena.: Pierwsza płocczanka na pomniku= poz. 102— ZIMIŃSKA-SYGIETYŃSKA, Mira: Mira Zimińska-Sygietyńska= poz. 104

Malarstwo. Rzeźba. Galerie sztukiMalarstwo. Rzeźba. Galerie sztukiMalarstwo. Rzeźba. Galerie sztukiMalarstwo. Rzeźba. Galerie sztukiMalarstwo. Rzeźba. Galerie sztuki295.295.295.295.295. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Akwarele na sprzedaż / Krzysz-tof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 103,s. 24, il.Wystawa akwareli Tadeusza Osińskiego w Galerii P w płockimratuszu.— ORŁOWSKA, Milena.: Do widzenia, Biegasie = poz. 253296.296.296.296.296. ROBAK, Waldemar.:ROBAK, Waldemar.:ROBAK, Waldemar.:ROBAK, Waldemar.:ROBAK, Waldemar.: Barwny świat Jana Młodożeńca /Waldemar Robak. // PetroNews.pl. – 2014, nr 15, s. 20, il.— RUMIŃSKA, Joanna.: Kącik kolekcjonera = poz. 261— RYCHARSKI, Daniel.: Rozmowa z Panem Danielem Rychar-skim – artystą plastykiem = poz. 90297.297.297.297.297. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: „Droga do wolności”: Płocka Ga-leria Sztuki zaprasza na wystawę / Lena Szatkowska. // Tygo-dnik Płocki. – 2014, nr 24, s. 9, il.Wystawa „Droga do wolności” z okazji 25-lecia wolnych wybo-rów.

ZabytkiZabytkiZabytkiZabytkiZabytki298.298.298.298.298. ANDRZEJEWSKI, Aleksander.:ANDRZEJEWSKI, Aleksander.:ANDRZEJEWSKI, Aleksander.:ANDRZEJEWSKI, Aleksander.:ANDRZEJEWSKI, Aleksander.: Renesans w drobińskichpiwnicach / Aleksander Andrzejewski, Leszek Kajzer. // NaszeKorzenie. – 2014, nr 6, s. 29-32, il.Dot. dworu Kryskich.299.299.299.299.299. MUSZALSKI, Andrzej.:MUSZALSKI, Andrzej.:MUSZALSKI, Andrzej.:MUSZALSKI, Andrzej.:MUSZALSKI, Andrzej.: Gotyckie korzenie podpłockiejświątyni / Andrzej Muszalski. // Nasze Korzenie. – 2014, nr 6,s. 25-28, il.Kościół w Miszewie Murowanym.— NOWAK, Gabriela.: O żydowskich stellach nagrobnychw Płocku = poz. 167— RewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacjaRewitalizacja płockiej Małachowianki = poz. 232, 233300.300.300.300.300. ROGOZIŃSKI, Andrzej.:ROGOZIŃSKI, Andrzej.:ROGOZIŃSKI, Andrzej.:ROGOZIŃSKI, Andrzej.:ROGOZIŃSKI, Andrzej.: Płockie zegary / Andrzej Ro-goziński. // Nasze Korzenie. – 2014, nr 6, s. 33-39, il.

TeatrTeatrTeatrTeatrTeatrTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego SzaniawskiegoTeatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego

301.301.301.301.301. LESZ.:LESZ.:LESZ.:LESZ.:LESZ.: Teatr potrzebuje życzliwych widzów: premiera Pro-cesu uświetniła obchody Międzynarodowego Dnia Teatru /lesz. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 13, s. 9, il.31. uroczystość wręczenia Srebrnych Masek dla a1ktorów płoc-kiego teatru - Marka Walczaka i Aurelii Greń.302.302.302.302.302. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Płocki teatr ma sposób na KarolaWojtyłę / Milena Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 96, s. 1, 4-5, il.Inscenizacje teatralne dramatów Karola Wojtyły w teatrze płoc-kim.

303.303.303.303.303. ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.:ROWICKA, Lena.: „Proces” z Maskami w roli głównej /Lena Rowicka. // PetroNews.pl. – 2014, nr 13, s. 20, il.Srebrna Maska dla Marka Walczaka, Złota Maska Masek dlaAurelii Greń.— STASZEWSKI, Kazimierz.: Jeździłem tu jak do siebie: Kazik= poz. 316304.304.304.304.304. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Miejsce uwodzenia: Henryk I. Ro-gacki: Tworzymy pamięć teatru / Lena Szatkowska. // TygodnikPłocki. – 2014, nr 18, s. 9, il.Promocja książki „Sceny z życia sceny” Henryka Izydora Rogac-kiego, który pracował w płockim teatrze dwa lata za czasówdyrektora Jana Skotnickiego.— SZATKOWSKA, Lena.: Od jazzu do teatru = poz. 63— URBANKOWSKI, Bohdan.: Ojciec płockiego Romantyzmu= poz. 93— WALCZAK, Marek.: Czy ja aby na pewno chcę być księ-ciem? = poz. 94— WALCZAK, Marek.: Publiczność powinna wymagać= poz. 95305.305.305.305.305. WANECKI, Jarosław.:WANECKI, Jarosław.:WANECKI, Jarosław.:WANECKI, Jarosław.:WANECKI, Jarosław.: Głucha Dolna / Jarosław Wa-necki. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 147, s. 2, il.Ocena repertuaru płockiego teatru.

Recenzje teatralneRecenzje teatralneRecenzje teatralneRecenzje teatralneRecenzje teatralne306.306.306.306.306. KONARSKA-PABINIAK, Barbara.:KONARSKA-PABINIAK, Barbara.:KONARSKA-PABINIAK, Barbara.:KONARSKA-PABINIAK, Barbara.:KONARSKA-PABINIAK, Barbara.: "Hamlet" w Płockuraz jeszcze, ale inaczej / Barbara Konarska-Pabiniak. // NaszPłock. – 2014, nr 2 (95), s. 4, il.Zawiera rec. przedstawienia: Przedstawienie Hamleta we wsiGłucha Dolna / Ivo Brešan; reż. Grzegorz Reszka; Teatr Dra-matyczny, Płock.307.307.307.307.307. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Kto usłyszy Józefa K.?: premiera /Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 14, s. 9, il.Zawiera rec. przedstawienia: Proces / Franz Kafka; reż. MarekMokrowiecki, Teatr Dramatyczny, Płock 2014.

MuzykaMuzykaMuzykaMuzykaMuzyka308.308.308.308.308. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Muzyka żywa, choć dawna /Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 80, s. 35, il.20. Festiwal Muzyki Jednogłosowej w płockiej katedrze.309.309.309.309.309. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Życie bez muzyki?: tragedia! /Krzysztof Blinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014,nr 112, s. 6, il.Koncert Płockiej Orkiestry Symfonicznej z udziałem utalentowa-nych uczniów płockiej szkoły muzycznej: Norberta Celiana, Rok-sany Dąbkowskiej, Wiktora Mieczykowskiego i Szymona Parul-skiego, zatytułowany „Płockie talenty”.— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Żydowskie szlagiery = poz. 92310.310.310.310.310. CHYLIŃSKA, Magdalena.:CHYLIŃSKA, Magdalena.:CHYLIŃSKA, Magdalena.:CHYLIŃSKA, Magdalena.:CHYLIŃSKA, Magdalena.: Te występy musicie zobaczyć:Reggaeland / Magdalena Chylińska. // Gazeta Wyborcza –Płock. – 2014, nr 140, dod. Reggaeland s. 2, il.Uczestnicy 9. festiwalu muzyki reggae w Płocku.311.311.311.311.311. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Śpiewy o św. Zygmuncie i „Ludus Passionis”:jubileuszowa edycja Festiwalu Muzyki Jednogłosowej / (lesz). //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 15, s. 18, il.312.312.312.312.312. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: To miasto można pokochać /Anna Lewandowska. // Gazeta Wyborcza. – 2014, nr 94, dod.Weekend w Płocku, s. 1, 2, il.313.313.313.313.313. MAŁECKA, Agnieszka.:MAŁECKA, Agnieszka.:MAŁECKA, Agnieszka.:MAŁECKA, Agnieszka.:MAŁECKA, Agnieszka.: Gwiazdy w programie: koncer-towy Płock / Agnieszka Małecka. // Gość Niedzielny. – 2014,nr 22, dod. Gość Płocki, nr 22/276, s. IV, il.Płockie Dni Muzyki Chóralnej— MARCINIAK, Jola.: Nowa komenda w Płocku = poz. 217— MIECZYKOWSKI, Adam.: Nie przespać filharmonii = poz. 218314.314.314.314.314. MISIAK, Krzysztof.:MISIAK, Krzysztof.:MISIAK, Krzysztof.:MISIAK, Krzysztof.:MISIAK, Krzysztof.: Nowe okoliczności [Dokument dźwię-kowy] / Krzysztof of Misiak. – Płock: POKIS, 2014. – 1 płyta CD(44'39): digital, stereo.; 12 cm.


315.315.315.315.315. ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.:ORŁOWSKA, Milena.: Reggae na płockiej plaży / Mile-na Orłowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 140,dod. Reggaeland s. 1, il.9. festiwal muzyki reggae w Płocku.— STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Powraca bigbi-towy Płock = poz. 75316.316.316.316.316. STASZEWSKI, Kazimierz.:STASZEWSKI, Kazimierz.:STASZEWSKI, Kazimierz.:STASZEWSKI, Kazimierz.:STASZEWSKI, Kazimierz.: Jeździłem tu jak do siebie:Kazik… / Kazimierz Staszewski; rozm. przepr. Milena Orłow-ska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 115, s. 26, il.Koncert Kazika i wspomnienia o ojcu, Stanisławie Staszewskim,naczelnym architekcie Płocka w latach 60-tych XX w.— STASZEWSKI, Stanisław: Tata mimo woli = poz. 91— SZATKOWSKA, Lena.: Od jazzu do teatru = poz. 63317.317.317.317.317. WÓJCIK, Paweł.:WÓJCIK, Paweł.:WÓJCIK, Paweł.:WÓJCIK, Paweł.:WÓJCIK, Paweł.: Obrazki [Dokument dźwiękowy] / mu-zyka i słowa Paweł Wójcik, oprac. muz. Tomasz Sarniak. – Płock:POKIS, 2014. – 1 płyta CD (64'44): digital, stereo.; 12 cm.

FilmFilmFilmFilmFilm— BeeS.: Mocna kawa jest bardzo dobra = poz. 86— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Chłopak z Płocka i gwiazdy= poz. 87— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Hitler zamknął mu drogę do Hol-lywood = poz. 97— MAJCZYNA, Leszek.: Ludzie trochę szaleni są potrzebni= poz. 207

FotografiaFotografiaFotografiaFotografiaFotografia318.318.318.318.318. AUGUSTYNIAK, Piotr.:AUGUSTYNIAK, Piotr.:AUGUSTYNIAK, Piotr.:AUGUSTYNIAK, Piotr.:AUGUSTYNIAK, Piotr.: Sesja w więzieniu wbrew pozo-rom to nie straszna robota / Piotr Augustyniak; rozm. przepr.Michał Siedlecki. // PetroNews.pl. – 2014, nr 13, s. 13, il.Piotr Augustyniak nagrodzony w ogólnopolskim konkursie foto-graficznym „BZ WBK Press Foto 2014” w kategorii Portrety.319.319.319.319.319. WAĆKOWSKI, Jan.:WAĆKOWSKI, Jan.:WAĆKOWSKI, Jan.:WAĆKOWSKI, Jan.:WAĆKOWSKI, Jan.: Płockie oblicza Wisły: [fotografie] /Jan Waćkowski. – Płock: Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum Mazo-wieckiego w Płocku, 2014. – 118 s.: fot. kolor.; 21 X 24 cm. – ISBN978-83-934894-1-1

XV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWEXV. ZAGADNIENIA WYZNANIOWE

— BANASIAK, Joanna: Płoccy harcerze w Rzymie = poz. 185— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Muzyka żywa, choć dawna= poz. 308320.320.320.320.320. BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.:BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Niech wróci „Zygmunt”/ KrzysztofBlinkiewicz. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 149, s. 23, il.Dzwon św. Zygmunta z płockiej katedry zniszczony przez Niem-ców w 1918 i 1941 r.— BŁOŃSKI, Piotr.: Niebo istnieje… naprawdę = poz. 66— BOGUCKA, Agnieszka.: Ile lat ma Plastuś? = poz. 293321.321.321.321.321. GOŁĘBIOWSKI, Sławomir.:GOŁĘBIOWSKI, Sławomir.:GOŁĘBIOWSKI, Sławomir.:GOŁĘBIOWSKI, Sławomir.:GOŁĘBIOWSKI, Sławomir.: W poszukiwaniu prawdy…:sądowe procesy arcybiskupa Jana M. Michała Kowalskiego /Sławomir Gołębiowski. – Felicjanów: Wydawnictwo Kościo-ła Katolickiego Mariawitów, 2014. – 133 s.; 21 cm. – ISBN83-917843-7-1322.322.322.322.322. (GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).:(GSZ).: Batalia o kapliczkę: protestują w Drobinie / (gsz). //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 22, s. 15, il.Kapliczka z 1832 roku na przy ul. Sierpeckiej .— KOCZNUR, Agnieszka.: Dobry klimat dla familii = poz. 244— KOWALIOW, Borys.: Biskup płocki i arcybiskup warszawskiWincenty Teofil Popiel = poz. 88— ORŁOWSKA, Milena.: Płocki teatr ma sposób na KarolaWojtyłę = poz. 302323.323.323.323.323. SEWERYNIAK, Henryk (1951- ).:SEWERYNIAK, Henryk (1951- ).:SEWERYNIAK, Henryk (1951- ).:SEWERYNIAK, Henryk (1951- ).:SEWERYNIAK, Henryk (1951- ).: Święte Oficjum a ma-riawici / Henryk Seweryniak. – Płock: Płocki Instytut Wydaw-niczy, 2014. – 437, [3] s., [24] s. tabl.: il.; 24 cm. – Indeks. –Tekst głównie w jęz. pol., zawiera także dokumenty w jęz łac.i wł. – Zawiera teksty tł. z jęz. łac., wł. i fr. – ISBN 978-83-63012--46-5

324.324.324.324.324. SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.:SOBCZAK, Mariusz.: Jesteśmy w Watykanie / MariuszSobczak. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 97, s. 36, il.Pielgrzymi z diecezji płockiej na uroczystości kanonizacji papie-ży Jana Pawła II i Jana XXIII w Watykanie.— SZAREK, Jarosław.: W obronie sponiewieranego krzyża= poz. 65325.325.325.325.325. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: Oto człowiek: Misterium Męki Pań-skiej w Czerwińsku / Lena Szatkowska. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 14, s. 22, il.326.326.326.326.326. SZKUDLARSKA, Anna.:SZKUDLARSKA, Anna.:SZKUDLARSKA, Anna.:SZKUDLARSKA, Anna.:SZKUDLARSKA, Anna.: Dobrzyków – miejsce kultu ob-razu Matki Bożej Pocieszenia z Dzieciątkiem Jezus / Anna Szku-dlarska. // W Promieniach Miłosierdzia. – 2014, nr 5(36),s. 13, il.— ZAKRZEWSKI, Andrzej.: Kapłani diecezji płockiej założycie-lami straży ogniowych = poz. 174

XVI. KSIĄŻA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKIXVI. KSIĄŻA I CZYTELNICTWO. BIBLIOTEKI

Biblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczneBiblioteki publiczne327.327.327.327.327. (eg).:(eg).:(eg).:(eg).:(eg).: Jan Paweł II – Pielgrzym Świata: zdjęcia, dokumen-ty, pamiątki / (eg). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 20, s. 13, il.Wystawa w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gostyninie.328.328.328.328.328. GminnaGminnaGminnaGminnaGminna Biblioteka Publiczna w Słubicach / Bibliotekarze zGBP w Słubicach. // Wieści znad Wisły. – 2014, nr 91, s. 20-26, il.— JAM.: O uczniach, nauczycielach i szkołach = poz. 226— RADWAŃSKA-JUSTYŃSKA, Teresa.: Jaka jest sierpeckaoświata? = poz. 227

Książnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława Broniewskiego— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Spędźmy noc z kulturą = poz. 239— BLINKIEWICZ, Krzysztof.: Wieczorne megaatrakcje = poz. 240329.329.329.329.329. JAROSZEWSKI, Dominik.:JAROSZEWSKI, Dominik.:JAROSZEWSKI, Dominik.:JAROSZEWSKI, Dominik.:JAROSZEWSKI, Dominik.: Oskarżona: Wiera Granoczami autorki / Dominik Jaroszewski. // PetroNews.pl. - 2014,nr 13, s. 21, il.Promocja książki Agaty Tuszyńskiej „Oskarżona: Wiera Gran”.330.330.330.330.330. KB.:KB.:KB.:KB.:KB.: Pamiątki z narodzin demokracji / KB. // Gazeta Wy-borcza – Płock. – 2014, nr 106, s. 1, il.Wystawa fotografii i plakatów z pierwszych wyborów parlamen-tarnych w 1989 r. zatytułowana „Z ziemi płockiej po wolnośći demokrację… 1989-1994” w Książnicy Płockiej.331.331.331.331.331. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Historia śpiewaczki z getta: spotkanie z AgatąTuszyńską / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 16, s. 19, il.Promocja książki Agaty Tuszyńskiej „Oskarżona: Wiera Gran”.332.332.332.332.332. (LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).:(LESZ).: Pięknie być człowiekiem i recytować: w Książni-cy Płockiej nagrodzono najlepszych interpretatorów poezjii prozy / (lesz). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 23, s. 10, il.333.333.333.333.333. O bibliotekachO bibliotekachO bibliotekachO bibliotekachO bibliotekach w prasie: Mediateka. Spotkanie z Walde-marem Smaszczem. „Mój Płock”. Marcin Meller w Książnicy Płoc-kiej / wybór Elżbieta Dobroń. // Bibliotekarz. – 2014, nr 5,s. 29-30334.334.334.334.334. STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.:STANUSZKIEWICZ-CEGŁOWSKA, Blanka.: Trzeba czy-tać, czytać i jeszcze raz czytać: rekordowa „Rzepka” na starów-ce / Blanka Stanuszkiewicz-Cegłowska. // Tygodnik Płocki. –2014, nr 23, s. 17, il.335.335.335.335.335. SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.:SZATKOWSKA, Lena.: „Mnie ta ziemia od innych droż-sza…”: przyznano nagrody w konkursie / Lena Szatkowska. //Tygodnik Płocki. – 2014, nr 25, s. 19, il.III edycja konkursu dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgim-nazjalnych „Mnie ta ziemia od innych droższa” poświęconegotwórczości Władysława Broniewskiego.

Czasopiśmiennictwo. DziennikarstwoCzasopiśmiennictwo. DziennikarstwoCzasopiśmiennictwo. DziennikarstwoCzasopiśmiennictwo. DziennikarstwoCzasopiśmiennictwo. Dziennikarstwo336.336.336.336.336. DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.:DANIELUK, Jacek.: Pokazujemy to, co pozytywne:„Z Tumskiego Wzgórza” – wydarzenie roku 2013 / Jacek Da-nieluk. // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 17, s. 6-7, il.337.337.337.337.337. (L).:(L).:(L).:(L).:(L).: Początki wszystkich rzeczy są małe: jubileusz „Na-szych Korzeni” / (l). // Tygodnik Płocki. – 2014, nr 15, s. 18, il.


Zawiera recenzję piątego numeru "Naszych Korzeni" wydawa-nych przez Muzeum Mazowieckie.338.338.338.338.338. LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.:LEWANDOWSKA, Anna.: A my wciąż brykamy / AnnaLewandowska. // Gazeta Wyborcza – Płock. – 2014, nr 106,s. 1, il.Wspomnienia Jerzego Szperkowicza, dziennikarza, którego ar-tykuł o spotkaniu przedwyborczym Lecha Wałęsy w Płockuw 1989 r. opublikowała w pierwszym numerze Gazeta Wybor-cza.339.339.339.339.339. SZPERKOWICZ, Jerzy.:SZPERKOWICZ, Jerzy.:SZPERKOWICZ, Jerzy.:SZPERKOWICZ, Jerzy.:SZPERKOWICZ, Jerzy.: Główny pątnik, czyli krępy elek-tryk na płockim bruku / Jerzy Szperkowicz. // Gazeta Wybor-cza – Płock. – 2014, nr 118, s. 6-7, il.Relacja Jerzego Szperkowicza, dziennikarza Gazety Wyborczej,z wiecu przedwyborczego Lecha Wałęsy w Płocku 7 maja 1989 r.

INDEKS OSOBOWYINDEKS OSOBOWYINDEKS OSOBOWYINDEKS OSOBOWYINDEKS OSOBOWY

Adamkowski, Arkadiusz 14Adamska, Mariola. 250Adamski, Andrzej 4Ajdyn, Agnieszka 132Andrzejewski, Aleksander 298Asztemborski, Jarosław 254Augustyniak, Piotr 318Banach-Kaźmierczak, Aleksandra 228Banasiak, Joanna 104, 185Bańka, Krystyna 156 aBeeS. 70, 76, 86, 109, 111, 153, 229, 236, 237, 238Berent, Przemysław 175, 276Bielak, Małgorzata 1Bielecki, Jędrzej 139Bielińska, Kamila 13Bieńkowska, Małgorzata 112Blinkiewicz, Krzysztof 61, 71, 83, 87, 92, 97, 218, 239, 240,295, 308, 309, 320Błoński, Piotr 66Bogucka, Agnieszka 293Borek, Agnieszka 121Boszko, Michał 200Brańka, Agnieszka 212Buczkowski, Krzysztof 22, 199Cacko, Anna 112Cegłowska, Blanka. zob. Stanuszkiewicz-Cegłowska, Blanka.Chalicka, Agnieszka. zob. Jezierska-Chalicka, Agnieszka.Chojnacka, Dorota zob. Dziedzic-Chojnacka, DorotaChojnacki, Mieczysław 125Chylińska, Magdalena 310Cichocki, Wojciech 78Czerwińska-Jędrusiak, Barbara 133Czmiel, Barbara. zob. Smardzewska-Czmiel, Barbara.Dambandarja, Enkhbaatar 266Danieluk, Jacek 201, 336Dąbrowski, Lech 202Dąbrowski, Paweł 12Dejnecki, Tadeusz 285Dobijański, Mariusz 39Dobroń, Elżbieta 1, 333Drzewiecki, Jan 287Duraj, Danuta. zob. Walczak-Duraj, Danuta.Duś, Jarosław 91Dwojnych, Andrzej 29Dybiec, Aleksandra 66, 72, 165, 195, 196, 203, 294Dybowska, Iwona 24Dymowski, Eligiusz 286Dziedzic-Chojnacka, Dorota 288Dzięgielewski, Andrzej 50

Dziurewicz, Wojciech 242(eg) 327Fidelis, Stanisław 156Fiołna, Katarzyna 276Folusiak, Małgorzata 19Frankowski, Mariusz 134Fuchs, Günther 123Gałązka, Tomasz Jacek 212Gancarczyk, Marek 17Gasik, Małgorzata 228, 230Gołębiewski, Grzegorz.79, 124, 219Gołębiowski, Sławomir 321Górski, Sylwester.204Graniszewska, Magdalena.140Grączeska, Anna.177Gregorczyk, Ewa 53Gryszpanowicz, Piotr.161, 162(gsz) 73, 166, 179, 221, 243, 322Gustowski, Bolesław 175Gutowska-Jarosz, Paulina 11Heinrich-Kumpf, Johann 117Jagodzińska, Małgorzata 188JAM 69, 128, 149, 205, 214, 215, 226, 246Janiszewska, Anna 212Jarosz, Paulina. zob. Gutowska-Jarosz, Paulina.Jaroszewski, Dominik 278, 329Jarzyński, Piotr 107Jasiński, Tadeusz 224Jaskóła, Konrad 141Jezierska-Chalicka, Agnieszka 129, 255Jędrusiak, Barbara. zob. Czerwińska-Jędrusiak, Barbara.Jol. 178Justyńska, Teresa. zob. Radwańska-Justyńska, Teresa.Kajzer, Leszek 298Kaleta, Anna 108Kalinowski, Jan Ryszard 287Kania, Rafał 89Karasek, Janusz 289Kaźmierczak, Aleksandra. zob. Banach-Kaźmierczak, Aleksan-dra.Kaźmierczak, Bogdan 108Kąpiński, Sławomir 267KB. 330Klimkiewicz, Adam 10Kloc-Nowak, Weronika 133Kluczyński, Zenon 15Kocznur, Agnieszka 158, 193, 244Kołomańska, Magdalena 6Konarska-Pabiniak, Barbara 306Koński, Wiesław 38Kopeć, Wiesław 59Kopka, Mariola 90Kordala, Tomasz 37Korycka, Zofia 204Kowaliow, Borys 88Kowalska, Iwona. zob. Typiak-Kowalska, Iwona.Kowalski, Sławomir 197Kowalski, Tomasz 118Kozakowska, Katarzyna 6Kozłowski, Andrzej 142Kozłowski, Jacek 199Kozłowski, Marcin 290Krajewski, Tomasz 32, 202Kruszewski, Zbigniew Paweł 222Krzętowska, Agnieszka 113Kujawa, Zofia 126Kujawski, Andrzej 204


Kumpf, Johann. zob. Heinrich-Kumpf, Johann. (l.). 262, 337Lemanowicz, Dariusz. 115(lesz). 81, 249, 250 a, 251, 252, 301, 311, 331, 332Lewandowska, Anna. 62, 82, 98, 154, 163, 176, 206, 312, 338Lipińska, Wiesława 30Majczyna, Leszek 207Małachowski, Adam 268, 269, 270, 274Małecka, Agnieszka 313Manys, Karol. 143Marciniak, Jola 148, 217, 271, 272Marzec, Tomasz 273Matuszewska, Anna 25Mayer, Bartłomiej 144, 145Mazur, Anna 189Mazurska, Wiesława 1Michnik, Adam 14Mieczykowski, Adam 218Mierzejewski, Grzegorz 180Mieszkowicz, Paweł 119[Milke, Wacław] 82Mioduszewska-Olszewska, Monika 93, 94Misiak, Krzysztof 314Moszczyńska, Ewa 80Mrówka, Agnieszka 146Muszalski, Andrzej 299Nędziak, Michał 11Nowacka, Anna 197Nowak, Gabriela. 152, 167Nowak, Weronika zob. Kloc-Nowak, WeronikaNowakowski, Andrzej 208, 274Nycek, Jan Bolesław 34, 194, 208Olszewska, Monika. zob. Mioduszewska-Olszewska, Monika.Orłowska, Milena 68, 85, 114, 157, 170, 253, 302, 315, 316Osiński, Jacek 122Osiński, Wojciech 275Pabiniak, Barbara. zob. Konarska-Pabiniak, Barbara.Pagórek, Marian 204Papierowski, Andrzej Jerzy 67Pawłowska, Anna 45Pawłowski, Zbigniew 276Piekarski, Tomasz 116Piekut, Marlena 130Pieńczykowska, Joanna 209Pietrzak, Adam. 131Pietrzak, Grażyna 210Piotrowski, Robert 127, 256Podolska, Joanna 112Podsędek, Marcin 56Przybyszewska, Kinga 188Przygocka, Janina 51Ptasiewicz, Zbigniew 48rad. 220, 221, 223, 245, 257Radwańska-Justyńska, Teresa. 106, 172, 181, 227, 231, 258,259, 260Robak, Waldemar 296Rogoziński, Andrzej 300Rowicka, Lena 155, 247, 263, 303Różalski, Marcin 278Rumińska, Joanna 261Rycharski, Daniel 90Rzepecka, Malwina 57Sarniak, Tomasz 317Schulz, Anna 197Sepioło, Mariusz 159Seweryniak, Henryk 323Siedlecki, Mariusz 134

Siedlecki, Michał 138, 318Smardzewska-Czmiel, Barbara 194Smuk-Stratenwerth, Ewa 57, 182, 183Sobczak, Mariusz 64, 84, 135, 137, 280, 324Sobieraj, Leonard 264Sokołowska, Joanna 5Stachurska, Agnieszka 40Stanuszkiewicz-Cegłowska, Blanka 75, 96, 160, 184, 186, 190,191, 216, 248, 281, 282, 334Staszewski, Kazimierz 91, 316Staszewski, Stanisław 91Stefański, Jerzy 67Stratenwerth, Ewa zob. Smuk-Stratenwerth, EwaStupecki, Kamil 147Subotowicz, Elżbieta 212Sygietyńska, Mira zob. Zimińska-Sygietyńska, MiraSylwia 150Szałkowski, Grzegorz 283Szarek, Jarosław 65szat 151, 164, 173Szatkowska, Lena 63, 99, 100, 101, 102, 103, 297, 304, 307,325, 335Szatkowski, Tomasz 49, 192Szkopek, Grzegorz 136, 234Szkudlarska, Anna 326Szperkowicz, Jerzy 339Szubska, Bieroń, Elżbieta 117Ślęzak, Patryk 26Śliwiński, Paweł 156 aThemerson, Franciszka 291Themerson, Stefan 291Typiak-Kowalska, Iwona 1Umiński, Michał 120Urbankowski, Bohdan 93Waćkowski, Jan 104, 319Walczak-Duraj, Danuta 20Walczak, Marek 94, 95Wanecki, Jarosław 305Waszczyk, Konrad 10Wegner, Ola 292Wereszczaka, Rafał 284Wereszczyński, Grzegorz 137Wiśniewska, Ewa 188Wiśniewski, Janusz 58Wiśniewski, Sławomir 23Witkowski, Ryszard 105(wk). 74Wojno, Lesław 15Wojtalewicz, Wiesław 204Woliński, Dariusz 213Wójcik, Paweł 317Wróblewska, Maria 204Zakrzewski, Andrzej 174Załęczny, Jolanta 235Ziętek, Janina 31Zimińska-Sygietyńska, Mira 104Ziółkowski, Andrzej F 52Zumbach, Jan Eugeniusz 105

Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Opracowanie:Justyna Bziuk, Elżbieta Dobroń, WiesławaMazurska, Iwona Typiak-Kowalska

Książnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława BroniewskiegoKsiążnica Płocka im. Władysława Broniewskiego09-400 Płock, ul. Kościuszki 6Tel. (024) 268 00 21 lub (024) 268 00 25e-mail: [email protected]

NOTATKI - tnp.org.pl

Documents

Transcript of NOTATKI - tnp.org.pl