[MM2015-2-022] Zespół Redakcyjny „Medycyny Metabolicznej”: Diabetologia „4P”: jak...

2
Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 2 www.medycyna-metaboliczna.pl 22 Postępy badań naukowych, praktykowanie opieki dia- betologicznej opartej na dowodach (EBM), systemowa organizacja i oceny jakości wyników leczenia są dzia- łaniami, które wskazują optymalne kierunki ujmowania kontroli cukrzycy. Stwierdzenie powyższe odnosi się tak do aspektów epidemiologicznych, jak i indywidualnych o klinicznym charakterze (1, 2, 3). Kierunki te można by dla celów propagacyjnych okre- ślić mianem diabetologii 4P. P to pierwsza litera pojęć określających pożądaną praktykę tej specjalności. Jakie treści obejmuje to określenie? Diabetologia przewidująca. Obejmuje ona działalność mającą na celu ustala- nie ryzyka powstania cukrzycy czyli diagnostykę stanu przedcukrzycowego i zaburzeń pojawiających się w tym okresie. Dotyczy także prognozy przebiegu już istniejącej cukrzycy, w tym szczególnie powikłań i pojawienia się chorób dodatkowych. Do tych celów określa się kliniczne, biochemiczne oraz etniczne i społeczne czynniki ryzyka. Należą do nich – między innymi – oznaczenia wielu genów, które sprzy- jają powstawaniu cukrzycy i jej przewlekłych powikłań oraz określają reaktywność na leki. Tego rodzaju badania są coraz bardziej powszechne i dostępne. Istnieją także pomyślne zapowiedzi polepszenia ich prognostycznej przydatności. Nowe informacje przynoszą badania regulacji ekspre- sji genów czyli ich funkcjonalnej efektywności. Dzięki takim badaniom „klasyczna” genetyka uzyskuje nowe możliwości, które rozwija dalej epigenetyka. Należą do nich badania różnych wpływów na ekspresję genów okre- ślane mianem wpływów „omicznych”. Obejmują one np. stopień kondensacji chromatyny i dostępności czynnoś- ciowej genu (metylacje DNA, modyfikacje histonów) - genomika (4, 5). Są to także wpływy wielu nowo odkrytych regulacyj- nych białek – proteonomika. Na podstawie przewidywania ryzyka powstania cuk- rzycy lub jej powikłań ustala się odpowiednie zalecenia wchodzące w zakres profilaktyki pierwszorzędowej. Diabetologia profilaktyczna. Jak to wynika z wielu badań (EBM) intensyfikacja leczenia cukrzycy i osiąganie celów dobrej korekty za- burzeń metabolicznych ustalanych w wielu zaleceniach (IDF, ADA, EASD, PTD) w istotny sposób zmniejsza ryzyko powstawania przewlekłych powikłań cukrzycy. Jak wiadomo stanowią one główną przyczynę nadumie- ralności w populacji osób z cukrzycą. Z tego względu całokształt terapii cukrzycy powinien mieć charakter pro- filaktyki drugorzędowej (6, 7, 8). Diabetologia personalistyczna. Zalecana przez WHO i obecnie stosowana klasyfika- cja cukrzycy jest dla celów klinicznych, w tym szczegól- nie dla indywidualnie kształtowanej terapii niewystar- czająca. Według obecnych ustaleń wielu grup ekspertów (np. ADA i EASD) w ustalaniu planu profilaktyki i lecze- nia należy kierować się ogólną zasadą „patient centered care”, to jest ustalać opieką skupioną na indywidualnych cechach patofizjologicznych i klinicznych każdego przy- padku cukrzycy. Zwiększa się wtedy w istotny sposób skuteczność i bezpieczeństwo leczenia oraz jakość życia pacjentów (9, 10). Diabetologia partnerska. W długotrwałym leczeniu przewlekłej choroby jaką jest cukrzyca szczególna rola przypada pacjentom. Są oni realizatorami całego kręgu zachowań i zaleceń lecz- niczych. W tym celu na podstawie odpowiedniej eduka- cji terapeutycznej prowadzą domową kontrolę cukrzycy. Powinna się ona cechować wysoką przestrzegalnością zaleceń („compliance”) oraz ich zrozumieniem („adhe- rence”). Skuteczne działania pacjentów w tym zakresie ZESPÓŁ REDAKCYJNY „MEDYCYNY METABOLICZNEJ” DIABETOLOGIA „4P”: JAK CAŁOŚCIOWO UJMOWAĆ OPIEKĄ DIABETOLOGICZNĄ W PRAKTYCE? DIABETOLOGY „4P”: HOW TO CONSOLIDATE THE MULTIFACTORIAL, DIABETOLOGICAL CARE IN PRACTICE? Warszawski Uniwersytet Medyczny

description

Postępy badań naukowych, praktykowanie opieki diabetologicznejopartej na dowodach (EBM), systemowa organizacja i oceny jakości wyników leczenia są działaniami, które wskazują optymalne kierunki ujmowania kontroli cukrzycy. Stwierdzenie powyższe odnosi się takdo aspektów epidemiologicznych, jak i indywidualnych o klinicznym charakterze (1, 2, 3).

Transcript of [MM2015-2-022] Zespół Redakcyjny „Medycyny Metabolicznej”: Diabetologia „4P”: jak...

  • Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 2www.medycyna-metaboliczna.pl

    22

    Postpy bada naukowych, praktykowanie opieki dia-betologicznej opartej na dowodach (EBM), systemowa organizacja i oceny jakoci wynikw leczenia s dzia-aniami, ktre wskazuj optymalne kierunki ujmowania kontroli cukrzycy. Stwierdzenie powysze odnosi si tak do aspektw epidemiologicznych, jak i indywidualnych o klinicznym charakterze (1, 2, 3).

    Kierunki te mona by dla celw propagacyjnych okre-li mianem diabetologii 4P. P to pierwsza litera poj okrelajcych podan praktyk tej specjalnoci.

    Jakie treci obejmuje to okrelenie? Diabetologia przewidujca.

    Obejmuje ona dziaalno majc na celu ustala-nie ryzyka powstania cukrzycy czyli diagnostyk stanu przedcukrzycowego i zaburze pojawiajcych si w tym okresie. Dotyczy take prognozy przebiegu ju istniejcej cukrzycy, w tym szczeglnie powika i pojawienia si chorb dodatkowych.

    Do tych celw okrela si kliniczne, biochemiczne oraz etniczne i spoeczne czynniki ryzyka. Nale do nich midzy innymi oznaczenia wielu genw, ktre sprzy-jaj powstawaniu cukrzycy i jej przewlekych powika oraz okrelaj reaktywno na leki. Tego rodzaju badania s coraz bardziej powszechne i dostpne. Istniej take pomylne zapowiedzi polepszenia ich prognostycznej przydatnoci.

    Nowe informacje przynosz badania regulacji ekspre-sji genw czyli ich funkcjonalnej efektywnoci. Dziki takim badaniom klasyczna genetyka uzyskuje nowe moliwoci, ktre rozwija dalej epigenetyka. Nale do nich badania rnych wpyww na ekspresj genw okre-lane mianem wpyww omicznych. Obejmuj one np. stopie kondensacji chromatyny i dostpnoci czynno-ciowej genu (metylacje DNA, modyfikacje histonw) - genomika (4, 5).

    S to take wpywy wielu nowo odkrytych regulacyj-nych biaek proteonomika.

    Na podstawie przewidywania ryzyka powstania cuk-rzycy lub jej powika ustala si odpowiednie zalecenia wchodzce w zakres profilaktyki pierwszorzdowej. Diabetologia profilaktyczna.

    Jak to wynika z wielu bada (EBM) intensyfikacja leczenia cukrzycy i osiganie celw dobrej korekty za-burze metabolicznych ustalanych w wielu zaleceniach (IDF, ADA, EASD, PTD) w istotny sposb zmniejsza ryzyko powstawania przewlekych powika cukrzycy. Jak wiadomo stanowi one gwn przyczyn nadumie-ralnoci w populacji osb z cukrzyc. Z tego wzgldu caoksztat terapii cukrzycy powinien mie charakter pro-filaktyki drugorzdowej (6, 7, 8). Diabetologia personalistyczna.

    Zalecana przez WHO i obecnie stosowana klasyfika-cja cukrzycy jest dla celw klinicznych, w tym szczegl-nie dla indywidualnie ksztatowanej terapii niewystar-czajca. Wedug obecnych ustale wielu grup ekspertw (np. ADA i EASD) w ustalaniu planu profilaktyki i lecze-nia naley kierowa si ogln zasad patient centered care, to jest ustala opiek skupion na indywidualnych cechach patofizjologicznych i klinicznych kadego przy-padku cukrzycy. Zwiksza si wtedy w istotny sposb skuteczno i bezpieczestwo leczenia oraz jako ycia pacjentw (9, 10). Diabetologia partnerska.

    W dugotrwaym leczeniu przewlekej choroby jak jest cukrzyca szczeglna rola przypada pacjentom. S oni realizatorami caego krgu zachowa i zalece lecz-niczych. W tym celu na podstawie odpowiedniej eduka-cji terapeutycznej prowadz domow kontrol cukrzycy. Powinna si ona cechowa wysok przestrzegalnoci zalece (compliance) oraz ich zrozumieniem (adhe-rence). Skuteczne dziaania pacjentw w tym zakresie

    ZESP REDAKCYJNY MEDYCYNY METABOLICZNEJ

    DIABETOLOGIA 4P: JAK CAOCIOWO UJMOWA OPIEK DIABETOLOGICZN W PRAKTYCE?

    DIABETOLOGY 4P: HOW TO CONSOLIDATE THE MULTIFACTORIAL, DIABETOLOGICAL CARE IN PRACTICE?

    Warszawski Uniwersytet Medyczny

  • Medycyna Metaboliczna, 2015, tom XIX, nr 2www.medycyna-metaboliczna.pl

    23

    zwikszaj jako wynikw leczenia i ycia. Staj si oni w ten sposb partnerami lekarza i zespow medycznych. Wsppracuj z nimi.

    Interpretacja powyej wymienionych 4 cech penoza-kresowej i wieloskadnikowej terapii cukrzycy czyli dia-betologii 4P powinna by upowszechniona. Dodatkowo ma ona zdolno szybkiego, skutecznego wykorzysty-wania postpw naukowych do celw indywidualnego leczenia w praktyce (9, 11, 12).

    PIMIENNICTWO

    1 Little P, Everitt H, Williamson L i wsp: Observatio-nal study of effect of patient centredness and positive approach on outcomes of general practice consulta-tions, BMJ, 323, 908-911, 2001

    2 Little P, Everitt H, Williamson L i wsp: Preferences of patients for patients centered approach to consulta-tion in primary care: observational study BMJ 2001, 322, 468-472

    3 Stewart M.: Towards a global definition of patient cen-tered care BMJ, 2001, 322, 444-445

    4 Dankner R, Roth J: Predicting Diabetes, w: LeRoith D. (red.), Prevention of Type 2 Diabetes, wyd. Sprin-ger, New York etc., 2012.

    5 Research for a Future without Diabetes, German Cen-ter for Diabetes Research, Deutsches Zentrum fr Dia-betes Forschung, 2012

    6 World Health Organization 2008-2013 Action Plan for the Global Strategy for the Prevention and Control of Noncommunicable Diseases, WHO, Geneva, 2008.

    7 Tuomilehto H., Lindstrm J., Eriksson J. G. i wsp.: Prevention of type 2 diabetes mellitus by changes in lifestyle among subjects with impaired glucose intole-rance 2001, New Eng J Med, 344, 1343

    Diabetes Prevention Program Group: Reduction in the incidence of type 2 diabetes with lifestyle intervention or metformin 2002, New Engl J Med, 346, 6, 393

    8 DCCT, The Diabetes Control and Complications Trial Research Group, 1993, The effect of intensive treat-ment of diabetes on the development and progression of long-term complications in insulin dependent dia-betes mellitus, N Engl J Med, 329, 977

    9 Tato J.: Podrcznik edukacji terapeutycznej, PWN, Warszawa, 2000.

    10 Tato J., Czech A., Bernas M. Szczeklik-Kumala Z., Biernacka E: Socjologia cukrzycy, Wyd. Tow. Eduka-cji Terapeutycznej i Sekcji Spoecznej Pol. Tow. Dia-betologicznego, Esculap, d, 2013.

    11 The National Collaborating Centre for Chronic Con-ditions. Type 2 diabetes: the management of type 2 diabetes NICE clinical guideline 87, London, College of Physicians, 2009

    12 Canadian Diabetes Association Clinical Practice Gu-idelines, Expert Committee, Canadian Diabetes Asso-ciation, Can J Diabetes, 2008, 32, S95-S98

    Adres do korespondencji:Redakcja Medycyny Metabolicznej

    ul. Pocka 15C/73

    01-231 Warszawa

    (c/o [email protected])