PLANOWANIE ROZWOJU ZAWODOWEGO

W BRANŻY TURYSTYCZNEJ

1

SPIS TREŚCI

WSTĘP…………...…………………………………………………………………………... 5

R o z d z i a ł 1

Kariera zawodowa …………………………………………………………….......................8

1.1. Filozofia planowania – dlaczego warto planować karierę zawodową…………………...11

1.2. Czynniki warunkujące właściwe planowanie kariery w turystyce……………………....12

1.2.1. Czynniki wewnętrzne……………………………………………………………...13

1.2.2. Czynniki zewnętrzne………………………………………………………………15

1.3. Etapy kariery zawodowej………………………………………………………………...17

1.4. Strategie i korzyści planowania……...…………………………………………………..20

1.6. Kompetencje……………………………………………………………………………...23

1.7. Zawody przyszłości………………………………………………………………………26

R o z d z i a ł 2

Charakterystyka pracy w branży turystycznej……………………………………………28

2.1. Hotelarstwo i gastronomia……………………………………………………………...28

2.2. Obsługa ruchu turystycznego…………………………………………………………….35

2.3. Odnowa psychosomatyczna………………………………………………………………39

2.4. Rekreacja ruchowa………………………………………………………………………..41

R o z d z i a ł 3

Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w branży turystycznej……………...42

3.1. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w hotelarstwie i gastronomii……..…42

3.2. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w obsłudze ruchu turystycznego……47

3.3. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w odnowie psychosomatycznej..……55

3.4. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w rekreacji ruchowej………………..61

2

R o z d z i a ł 4

Analiza ofert pracy dla branży turystycznej na portalach internetowych…………66

4.1. Metodologia badań własnych………………………………………………………...66

4.2. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla hotelarstwa

i gastronomi…………………………………………………………………………………

4.3. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla ruchu

turystycznego………………………………………………………………………………

4.4. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla rekreacji ruchowej

i sportu……………………………………………………………………………………

4.5. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla odnowy

psychosomatycznej………………………………………………………………………..

ZAKOŃCZENIE…………………………………………………………………….………

BIBLIOGRAFIA………………………………………………………………………….....

SPIS TABEL…………………………………………………………………………….……

3

WSTĘP

Planowanie kariery zawodowej jest jednym z decydujących procesów wpływających

bezpośrednio na życie, który można porównać do toku rozwoju biologicznego,

emocjonalnego i społecznego każdego człowieka. Jest to pewien model racjonalnego

postępowania jednostki dążącej do awansu, zakładający, że ma ona duże możliwości kontroli

wyników swego działania i spostrzega sytuację jako zależną od własnych stałych cech

i własnego zachowania. Człowiek wybiera sobie cele, do których dąży i ma dużą pewność,

że ich osiągnięcie stanie się następstwem jego działań, wysiłku i pracy, a nie tylko

korzystnych okoliczności zewnętrznych. Planowanie kariery oparte jest na założeniu,

że jednostka jest samodzielnym podmiotem badającym rzeczywistość, nie jest sterowana

wyłącznie przez środowisko i spośród wielu możliwych działań wybiera te, które najbardziej

zbliżają ją do celu.

Jedna z przyczyn bezrobocia absolwentów oprócz braku ofert pracy oraz posiadania

niezgodnych z oczekiwaniami rynku kwalifikacji to brak odpowiedniego przygotowania do

podejmowania zatrudnienia. Jest ono jednym z najważniejszych wskaźników świadczących

o nieumiejętności planowania przyszłej kariery zawodowej. Podjęcie pracy jest startem do

przyszłej kariery zawodowej, lecz zanim nastąpi ten moment, w życiu człowieka jest taki

etap, w którym kształtują się cele, plany i umiejętności ich realizacji. Jest to właśnie etap

planowania kariery, który powinien poprzedzać podjęcie pracy zawodowej.

Zaplanowanie ścieżki kariery to długotrwały, bardzo dynamiczny i dość złożony

proces. Długotrwały, ponieważ rozpoczęty wcześnie, jeszcze na etapie wyboru szkoły

szczebla średniego i kontynuowany przez dalsze lata nauki i pracy zawodowej. Dynamiczny

dlatego, że w czasie zdobywania wiedzy i umiejętności zmienia się koniunktura na rynku

pracy i z punktu widzenia przyszłego pracownika konieczne jest nadążanie za jego

potrzebami. Złożony, ponieważ wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników, których jako

jeszcze niedoświadczeni ludzie sami często nie zauważamy.

Droga rozwoju zawodowego lub awansu społecznego to kolejne zdobywanie coraz

wyższych stanowisk (kariera pionowa) i specjalizacji (kariera pozioma). Kariera jest pojęciem

wieloznacznym, kojarzonym najczęściej z sukcesem zawodowym. Obecnie słowo to ma

raczej negatywną konotację. Zawrotne "kariery" wcześniejszej i obecnej nomenklatury

wypaczyły rozumienie tego słowa. Kariera nie stanowi dla wielu ludzi właściwej drogi do 4

samorealizacji oraz spełnienia swych marzeń i aspiracji, często bowiem nie wiedza

i kwalifikacje oraz cechy osobowości są podstawą do robienia kariery, lecz takie czynniki jak:

solidarność uczuciowa, identyczność akceptowanych norm i poglądów, wspólnie przeżyte

wydarzenia, itp. Kryteria robienia kariery nie są już jasne i czytelne. Kariery nie można

budować na przypadku, szczęściu czy "układach", lecz na swych umiejętnościach,

zdolnościach i zainteresowaniach, które powinniśmy stale rozwijać i doskonalić, pamiętając

o tym, że wielkość człowieka tkwi w jego aspiracjach i w poczuciu odpowiedzialności oraz

sekwencjach kolejnych stanowisk, jakie muszą objąć poszczególni pracownicy, aby dojść do

stanowisk zgodnych z ich aspiracjami.

Każda firma powinna określić potrzeby i możliwości awansowania, a zatrudniając

pracownika na danym stanowisku, rozpoczynającym ścieżkę kariery, powinna jasno określić

stanowiska, które mieszczą się w tej sekwencji. Powinna stworzyć możliwości szkoleń dla

pracowników, aby mogli oni sprostać wymaganiom stanowiska, do którego aspirują, a także

powinna stworzyć określony system motywacji zachęcający do szybkiego awansowania.

Sukces jest jednym z praw przyrody, naturalnym instynktem, z którym ludzie się rodzą. To

właśnie on popycha nas do tego, byśmy zdobywali wszystko, czego pragniemy.

Do napisania pracy magisterskiej związanej w rozwojem kariery zawodowej skłoniła

mnie pasja i zainteresowania związane z turystyką, a w szczególności zagadnienia dotyczące

rozwoju kariery zawodowej w jednej z najprężniej rozwijających się gałęzi gospodarki.

Celem pracy jest ukazanie możliwości planowania kariery zawodowej w branży

turystycznej oraz zdiagnozowanie potrzeb pracodawców, dotyczących poszukiwanych

kwalifikacji przyszłych pracowników branży turystycznej. Ma także na celu ukazanie

teoretycznych zagadnień dotyczących kariery zawodowej, etapów jej powstawania oraz

rozwoju na przykładzie konkretnej branży.

Biorąc pod uwagę powyższe założenia, problem główny sformułowano następująco:

Jak kierować swoją karierę zawodową w branży turystycznej, aby sprostać wymaganiom

pracodawców.

W rozdziale pierwszym przedstawiono podstawowe informacje dotyczące kariery, jej

etapów, czynników mających na nią wpływ, strategii planowania, wymaganych kompetencji,

a także korzyści, jakie dają. Rozdział drugi zawiera charakterystykę pracy w poszczególnych

sektorach branży turystycznej. Pełniejszy opis możliwości, stanowiska pracy oraz przydatne

kwalifikacje w branży ukazano w rozdziale trzecim. Rozdział czwarty poświęcony jest

analizie internetowych ofert pracy, która daje zarys kwalifikacji poszukiwanych przez

pracodawców z branży turystycznej.

5

Rozdział I

Kariera zawodowa

W miarę jak gospodarka światowa ulega przekształceniu, przed kadrą pracowników

stają zupełnie nowe wymagania. Z długofalowych planów oraz strategicznych celów rozwoju

ekonomicznego poszczególnych krajów, dyskusji na forum międzynarodowym i informacji

przekazywanych przez światowe mass media wynika, że zasadniczym czynnikiem

wpływającym na zdolności konkurowania jest jakość siły roboczej, określona jej

zdolnościami językowymi, matematycznymi, elastyczności, zdolnościami przyswajania

wiedzy i zdobywania zatrudnienia1.

"Jeżeli nie wiesz, dokąd zmierzasz, zajdziesz gdzie indziej", to bardzo znane wśród doradców

personalnych powiedzenie zwraca nam uwagę, jak ważne jest wyznaczanie sobie celów

i działanie według wyznaczonego planu. Jeżeli zależy nam na sukcesach zawodowych,

powinniśmy świadomie planować własny rozwój. Zanim przystąpimy do poszukiwania pracy,

warto się zastanowić, co chcemy robić w życiu, poznać siebie, swoje cechy osobowości,

umiejętności, zdolności i kwalifikacje.

Pojecie kariery (z języka łacińskiego cirrus - wóz) może oznaczać funkcjonujące

w danym społeczeństwie modele życiowego sukcesu ukierunkowujące ludzkie działania.

W ujęciu socjologicznym odnosi się do pewnej strefy obiektywnych faktów społecznych -

zmiany pozycji społecznej i zawodowej jednostek, z reguły z niższych na wyższe (Bauman,

1960). Według E. Rokickiej (1995) kariera zawodowa to „sekwencja ról i pozycji

zawodowych obejmowanych przez jednostki w różnych fazach cyklu .życiowego". W tym

znaczeniu kariera jest wiec biografią zawodową, wspinaniem sie poprzez szereg pozycji

zawodowych ułożonych w hierarchii pionowej, z których każda następna znajduje się wyżej

od poprzednich w odczuciu społecznym, opartym na prestiżu społecznym, bogactwie i sławie

(Najduchowska, 1969)2.

W ujęciu zaproponowanym przez Donalda E. Supera rozwój kariery jest to

„obejmujący całe życie proces rozwoju postaw, wartości, umiejętności, zdolności,

zainteresowań, cech osobowości i wiedzy, odnoszących się do pracy”. Natomiast według

koncepcji Edgara Scheina i C. Brooklyna Derra proces ten jest dużo bardziej skomplikowany

i postrzegany trójwymiarowo. Ci dwaj znani psychologowie opracowali koncepcję rozwoju

kariery zawodowej, w której wydzielili kilka różnych ścieżek rozwoju. Główna różnica

polega na innym postrzeganiu i możliwości rozwoju kariery poziomo, pionowo lub "w głąb" 1 E. L. Herr, S. H. Cramer, Planowanie Kariery Zawodowej r.2001 cz.12 A. Małecka, Doradztwo zawodowe w procesie kreowania indywidualnej kariery zawodowej r.2011

6

organizacji. Kariera pozioma zakłada nieustanne poszerzenie swoich kompetencji, dopuszcza

zmianę stanowisk i zakresu wykonywanych obowiązków, przy karierze "w głąb" organizacji

na sukces składa się zdobywanie władzy i wpływów, które wynikają z wieloletniej pracy w tej

samej firmie. Ostatni rodzaj to kariera pionowa, która oznacza ciągłe pięcie się w górę

drabiny organizacyjnej, polegająca na systematycznym podnoszeniu swoich umiejętności

w ściśle określonych dziedzinach wiedzy3.

Wykresy szczebli kariery to dokładne opisy przedstawiające możliwe zmiany

stanowisk w wyniku przesunięć poziomych lub pionowych, pojawiające się w ramach danej

organizacji. Jest to graficzny obraz dróg prowadzących do różnych pozycji w organizacyjnej

hierarchii. Zawierają informacje przydatne głównie dla kadry wysoko wykwalifikowanych

specjalistów, kadry technicznej i menedżerskiej. Według McRae (1985) istnieją trzy ścieżki

kariery.

Ścieżki historyczne są nieformalnymi ścieżkami kariery, które łatwo wyznaczymy, badając

życiorysy osób pracujących na danym stanowisku. Stanowią uwiecznienie dotychczasowych

doświadczeń.

Ścieżki organizacyjne wyznaczone są przez kierownictwo firmy i widoczne w biznes planach,

potrzebach i strukturach organizacyjnych.

Ścieżki behawioralne obrazują logiczną i możliwą sekwencję pozycji zawodowych, które

dana osoba mogłaby zajmować w świetle analizy aktualnie przez nią wykonywanych

obowiązków4.

Stwierdzono także, że im wyższy poziom przekonania o własnym sukcesie, tym

niższy poziom opisywanego przez daną osobę stresu wynikającego z wykonywania wielu ról

– w rodzinie i w miejscu pracy5.

Koncepcja kotwic kariery Edgara H. Scheina wskazuje na stosunkowo trwałe

ukierunkowanie życia zawodowego. Według niego, kotwicę kariery stanowią zdolności,

potrzeby i motywacje oraz postawy i wartości człowieka, które wnosi ze sobą do pracy.

W oparciu o obszerne badania wyodrębnił on osiem kluczowych ukierunkowań

wpływających na to, czego człowiek chce i oczekuje od życia zawodowego.

Biegłość specjalistyczna - kotwicę tą charakteryzują ludzie dążący do specjalizacji i bycia

ekspertem w swej dziedzinie. Całkowicie utożsamiają się z wykonywaną pracą, a do działania

motywuje ich docenianie umiejętności zawodowych, jakie posiadają oraz umożliwianie

rozwoju w tej dziedzinie.

3 Testy Zawodowe, cz. Psychologia pracy, Rozwój kariery zawodowej r.20094 Testy Zawodowe, cz. Psychologia pracy, Rozwój kariery zawodowej r.20095 Testy Zawodowe, cz. Psychologia pracy, Rozwój kariery zawodowej r.2009

7

Kompetencje w zarządzaniu ogólnym - ludzi, dla których ta kotwica jest najważniejsza,

charakteryzuje silna potrzeba wpływu na biznes i branie odpowiedzialności za strategiczne

decyzje w organizacji. Ich cel to coraz wyższe stanowiska dające większe uprawnienia,

dlatego awans jest najlepszym środkiem motywacji.

Autonomia i niezależność to kotwica najważniejsza dla ludzi, którzy dążą do posiadania

swobody w podejmowaniu decyzji związanych z wykonywanymi zadaniami czy też

planowaniem swojego rozkładu zajęć. Oczekują bycia wynagradzanym za efektywność, a nie

za czas spędzony w pracy.

Bezpieczeństwo i stabilizacja to kotwica dla ceniących stałe, przewidywalne zajęcia,

utożsamiających się z firmą i szybko dostosowujących się do poleceń przełożonych

i procedur w zamian za poczucie bezpieczeństwa. Osoby, dla których ta kotwica jest

najważniejsza, oczekują stałego przewidywalnego wzrostu płac i awansów w oparciu o staż

pracy.

Kreatywność przedsiębiorcy - osoby utożsamiające się z tą kotwicą szukają pracy, która da im

możliwość zaspokojenia potrzeby tworzenia, dążą do własności i publicznego uznania ich

wkładu w budowanie sukcesu przedsiębiorstw.

Poczucie służby i poświęcenie dla sprawy - kotwica charakterystyczna dla dążących do

ciągłego udoskonalania świata i pomagania innym oraz poszukujących takiej pracy, w której

będą mogli wcielać w życie wartości, w które wierzą. Oczekują godziwej zapłaty za swój

wkład w wypełnianą misję, a także poszanowania przez innych dla wyznawanych wartości.

Wyzwanie - kotwica idealna dla ludzi, którzy realizują się w prowadzeniu trudnych zadań oraz

w znajdowaniu rozwiązań dla skomplikowanych spraw. Szukają takiej pracy, która pozwala

na ciągłe sprawdzanie się i potwierdzanie ich możliwości.

Styl życia - kotwica najważniejsza dla dążących do osiągnięcia równowagi pomiędzy życiem

osobistym i zawodowym. Osoby te szukają pracy dającej elastyczność, pozwalającej na

godzenie pracy, zainteresowań i życia rodzinnego6.

1.1. Filozofia planowania – dlaczego warto planować karierę zawodową

6 Kotwice kariery a moja ścieżka zawodowa, artykuł DBM8

Planowanie to ustalanie celów, poszukiwanie rozwiązań i podejmowanie decyzji. To

wybór najodpowiedniejszej drogi pomiędzy różnymi rozwiązaniami w celu osiągnięcia

sukcesu w szybkim czasie. To również rozsądne gospodarowanie czasem7.

Główną zasadą planowania kariery jest posiadanie jasnej wizji tego, co chcemy robić

i co chcemy osiągnąć. Tym, co wyróżnia ludzi sukcesu, jest umiejętność precyzowania celów

i planowania kariery zawodowej. Osoby te wiedzą, czego chcą i dzięki temu udaje im się to

osiągnąć. Karierę – z definicji rozumianej jako droga zawodowego rozwoju człowieka, która

dokonuje się w wyniku wykonywania różnych prac, pełnienia rozmaitych funkcji

i zajmowania stanowisk w strukturze jednego lub wielu przedsiębiorstw - można postrzegać

jako cel sam w sobie, jako środek służący uzyskaniu wartości materialnych, prestiżu lub

władzy lub jako produkt uboczny codziennej pracy zawodowej. Można ograniczyć swój

rozwój do wykonywania bieżących zadań, w trakcie których nabywa się nowe umiejętności

i poszerza swoje kwalifikacje, jednak na dłuższą metę takie działanie okaże się

niewystarczające8.

Według A. Kargulowej: „kariera zawodowa to lista wydarzeń składających się na

życie, sekwencja zawodów i innych ról życiowych, które razem wyrażają stosunek danej

osoby do pracy w aspekcie jej całkowitego procesu rozwoju osobowości. Także stanowiska

zajmowane przez jednostkę od okresu dojrzewania po emeryturę, wśród których stanowisko

zawodowe jest tylko jednym z wielu. Kariera zawodowa istnieje tylko w takim stopniu,

w jakim jednostki dążą do jej realizacji”9.

Definicja kariery zawodowej D. Brown i L. Brooks wiąże ją z poradnictwem. Według

nich „poradnictwo zawodowe jest procesem interpersonalnym, którego celem jest

towarzyszenie jednostce w sytuacji rozwoju kariery. Jej rozwój jest rozumiany jako proces

wyboru i przystosowania do zawodu, który trwa całe życie i pozostaje w interakcji z innymi

rolami człowieka”10.

Im bardziej sprecyzowane mamy cele i oczekiwania zawodowe, cenimy wartości

w przyszłej pracy zawodowej, nasza wiara w siebie i przyszłe osiągnięcia jest większa, nasze

aspiracje edukacyjne i zawodowe są wyższe, tym posiadamy wyższy poziom umiejętności

planowania kariery, który będzie miał wpływ na jej rozwój w przyszłości11.

7 B. Alejziak, Planowanie kariery zawodowe,j r.20038 Biuro Karier, Politechnika Warszawska, Planowanie kariery zawodowej, r.20089 K. Lelińska, Zawodoznawstwo w planowaniu kariery zawodowej, cyt. za A. Kargulowa, r.2005, s. 2110K. Lelińska, Zawodoznawstwo w planowaniu kariery zawodowej, cyt. za Paszkowska-Rogacz, r.2002, s.13-1411 K. Lelińska, Zawodoznawstwo w planowaniu kariery zawodowej”.

9

Seneka powiedział: "Jeśli ktoś nie wie, do którego portu płynie - żaden wiatr nie jest dobry"12.

1.2. Czynniki warunkujące właściwe planowanie kariery w turystyce

Zaawansowane technologie w perspektywie globalnej są podstawą każdego etapu prac

w handlu międzynarodowym, komunikacji, produkcji i dystrybucji, gdyż surowce, siła

robocza stanowią integralne elementy światowego systemu interakcji komercyjnych. Nowe

technologie pozwalają obecnie przesyłać pracowników lub towary po całym świecie w ciągu

kilku godzin oraz komunikować się z całym światem w ułamku sekundy. Tak rozumiany

rozwój technologii stworzył więc zapotrzebowanie na siłę roboczą wykwalifikowaną,

elastyczną, zdolną do przystosowania się i zdobywania wiedzy13.

Dlatego w ostatnich latach nastąpiła bardzo gwałtowana zmiana w rozumieniu

i postrzeganiu życia zawodowego ludzi. Kiedyś obowiązywał model społeczno-zawodowy,

którego niezmiennymi składnikami był etap przed zawodowy, czyli uczenie się, zdobywanie

zawodu, etap zawodowy czyli działalność zawodowa, praca przez cały czas w jednym

zawodzie i w jednym miejscu oraz etap post zawodowy czyli wycofanie z pracy i przejście

na emeryturę. Zmieniająca się rzeczywistość oraz szereg czynników ekonomicznych,

gospodarczych, politycznych i społecznych zastąpiły trójetapowy model modelem opartym

na rozumieniu życia zawodowego w aspekcie planowania i realizowania. Przejawiało się to

poszerzeniem ścieżki zawodowej, brakiem typowego etapu przygotowania do zawodu

i wydłużeniem czasu edukacji, który pozwoli człowiekowi zdobyć jak najwięcej doświadczeń

i umiejętności,  przydatnych mu w pracy.

Znany pisarz i nauczyciel Peter Drucker mawiał: "Jeśli przez całe swoje życie

zawodowe robiłeś jedno, to znaczy że nigdy nie dowiedziałeś się, kim byłeś"14.

Analizując to stwierdzenie, można powiedzieć, że im lepiej sami siebie poznamy, tym

łatwiej odnajdziemy się w różnych sytuacjach. Na każdym etapie naszego rozwoju możemy

zdobyć cenne umiejętności. Karierę zawodową najlepiej świadomie zaplanować, wyznaczyć

sobie cele, do których będziemy dążyć. Aby tego dokonać, trzeba poznać szereg czynników

warunkujących właściwe zaplanowanie kariery, co pozwoli nam wybrać ścieżkę zawodową

zgodną z naszymi własnymi możliwościami, predyspozycjami, przekonaniami. Nieustannie

zmieniająca się rzeczywistość rynku pracy wymaga dużej mobilności, przystosowania,

12 Seneka13 Fundacja Rady Uczelni ds. Pośrednictwa, Korporacja Rand-College Placement Council Foundation/Rand Corporation, r.1994, str.514 P. Ducker myśl

10

umiejętności przekwalifikowania się. Jest bardzo ważne, by człowiek świadomie podjął swoją

pierwszą decyzję. Wyróżniamy dwie grupy czynników decydujących o trafnym wyborze

zawodowym. Są to czynniki wewnętrzne oraz czynniki zewnętrzne.

Przemyślane planowanie własnej kariery zawodowej składa się więc z kilku etapów.

Pierwszym z nich jest poznanie siebie, kolejnym poznanie zawodów i rynku pracy, następnie

konfrontacja obu czynników i na końcu określenie drogi rozwoju zawodowego15.

1.2.1. Czynniki wewnętrzne

Przy planowaniu kariery zawodowej bardzo ważne jest realne spojrzenie na własną

osobę, umiejętność określenia, jakimi jesteśmy w rzeczywistości, a nie jakimi nam się

wydaje, że jesteśmy. Pomocne są w tym narzędzia badawcze (testy, kwestionariusze),

możemy również skonfrontować swoją ocenę z tym, jak postrzegają nas inni. Musimy sobie

uświadomić, że tylko rzetelne poznanie siebie gwarantuje dokonanie jak najbardziej

skutecznych wyborów.

Czynniki wewnętrzne związane są bezpośrednio z człowiekiem, z jego

indywidualnymi cechami i rozwojem.

Pierwszy czynnik to zainteresowania. Są one siłą napędową, która pobudza nas

do działania, Ważne, by umieć rozróżnić trwałe od tych przelotnych, od chwilowego

zaciekawienia czymś, bo może to prowadzić do błędnych decyzji. Można powiedzieć, że

zainteresowania to stan wzmożonej uwagi i skupienie na czymś, a gdy kierunek naszej

aktywności jest wyznaczany przede wszystkim zaangażowaniem emocjonalnym, mamy

do czynienia z zamiłowaniem. Kolejnym z czynników są zdolności, czyli predyspozycje

do łatwego opanowywania pewnych umiejętności, zdobywania wiedzy, uczenia się lub

wykonywania pewnych czynności lepiej od innych. Poziom zdolności jest wrodzony,

uwarunkowany wychowaniem lub własną aktywnością.

Temperament to cecha, którą ludzie bardzo różnią się od siebie. Niektóre osoby są np.

wyjątkowo wytrwałe, inne szybko się męczą, niektóre reagują bardzo spokojnie na trudne

sytuacje, inne gwałtownie. To uwarunkowana siła biologiczna, charakterystyczna dla danej

osoby. Chodzi tu głównie o reagowanie emocjonalne, z którym związana jest ogólna

ruchliwość człowieka. Jednak temperament przejawia się nie tylko w emocjach, lecz też

w innych procesach psychicznych, np. w spostrzeganiu, myśleniu. Temperament jest

wrodzony i w bardzo niewielkim stopniu ulega zmianom w wyniku oddziaływania czynników

15 Doradca zawodowy A. Breś art., Czynniki ważne przy planowaniu kariery zawodowej11

zewnętrznych. W II wieku n.e. grecki lekarza Galenus, na podstawie poglądów Hipokratesa

stworzył najbardziej znaną typologię temperamentów. Wyróżnił takie typy: choleryk,

sangwinik, melancholik, flegmatyk. Bardzo ważne są parametry poszczególnych składowych

temperamentu, tj.: siła procesu pobudzania i hamowania, równowaga procesów nerwowych

oraz ruchliwość tych procesów, ponieważ dzięki nim możemy ustalić rodzaj naszego

temperamentu oraz odnieść parametry temperamentu do wymagań zawodów, które nas

interesują.

Cechy charakteru to kolejny z czynników wewnętrznych. Według def. „Słownika

Języka Polskiego” charakter to „właściwy danemu człowiekowi zespół względnie stałych

podstawowych cech psychicznych, określających jego stosunek do rzeczywistości, motywację

jego czynów i przyjmowany system wartości oraz wynikające stąd zachowanie

i usposobienie”, który obok temperamentu jest jednym z najistotniejszych wymiarów naszej

osobowości. Przejawia się w naszym zachowaniu, postępowaniu względem innych osób,

stosunkiem do wykonywanych zadań. Jest to cały wachlarz cech negatywnych

i pozytywnych, które posiadamy w mniejszym bądź w większym stopniu.

Wartości są źródłem wyznaczanych priorytetów i standardów funkcjonowania

w świecie. Nie ulega wątpliwości, że system wartości należy do podstawowych przekonań

człowieka, dlatego jest kolejnym z czynników wewnętrznych warunkującym planowanie

kariery. Wartości nie występują pojedynczo, lecz tworzą u danego człowieka systemy.

System jest zbudowany hierarchicznie, ale nie musi być stały i może ulegać zmianie. Ocena

własnego systemu wartości pozwala na określenie prawidłowych wyborów życiowych oraz

przyczynia się dorozwoju samoświadomości.

Stan zdrowia ma bardzo istotne znaczenie przy planowaniu swojej zawodowej kariery

czy też przy wyborze zawodu. Należy poznać przeciwwskazania do wykonywania danego

zawodu, co pozwoli nam uniknąć niewłaściwych wyborów w tym zakresie. Ważna jest

tu konsultacja lekarska, aby ocena stanu zdrowia była jak najbardziej rzetelna.

Poznanie wszystkich wymienionych czynników i wiedza o samym sobie sprawia, że

możliwe jest ukształtowanie obrazu własnej osoby. Obraz ten kształtuje się już w dzieciństwie

i z czasem staje się coraz bardziej stabilny. Ważna jest też nasza otwartość jako warunek

własnego samopoznania oraz rozwoju16.

1.2.2. Czynniki zewnętrzne

Gdy poznamy obraz własnej osoby, musimy zająć się poznaniem czynników 16 A. Paszowska-Rogacz, Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, Warszawa: KOWEZiU, 2002

12

niedotyczących jej bezpośrednio, czyli czynników zewnętrznych. Ich znajomość jest

niezbędna do tego, by właściwie pokierować swoją karierą zawodową. Praca jest głównym

rodzajem aktywności człowieka w dorosłym życiu. Określa jego znaczenie i pozycję

w społeczeństwie, jest źródłem dochodów, kształtuje jego środowisko społeczne i styl życia,

przyczynia się również do jego rozwoju i wywiera wpływ na  system wartości. Patrzymy na

nią nie tylko w kontekście tego, co możemy z siebie dać, ale również w jaki sposób praca

może przyczynić się do rozwoju naszej osoby. Planując karierę zawodową, za podstawowy

cel stawiamy sobie zdobycie zawodu. Zanim jednak rozpoczniemy zdobywanie kwalifikacji,

musimy poznać jego specyfikę i wymagania. Jest wiele klasyfikacji zawodów, jednak

najbardziej popularne są dwie z nich. Klasyfikacja opracowana przez Departament Pracy

USA dzieli zawody na trzy grupy, w zależności od tego, czego dotyczą: zawody dotyczące

danych (informacji), zawody dotyczące ludzi i zawody dotyczące przedmiotów, rzeczy.

Klasyfikacja zaproponowana przez Johna L. Hollanda wyróżnia 6 typów środowisk

zawodowych odpowiadających 6 typom osobowości. Obie klasyfikacje posiadają testy,

diagnozujące predyspozycje do wykonywania zawodu z danej grupy. By poznać swój

dominujący typ osobowości, musimy poddać się diagnozie. Następnie za pomocą specjalnego

"Przewodnika po zawodach" musimy znaleźć zawody, których kod odpowiada kodowi

uzyskanemu przez nas w teście.

W Polsce istnieje "Klasyfikacja zawodów i specjalności", której struktura porządkuje

1636 zawodów w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej złożone grupy średnie, duże

i wielkie. Zapoznanie się z klasyfikacjami to jeden element omawianej grupy czynników,

natomiast znacznie ważniejsze jest poznanie cech charakterystycznych interesujących nas

zawodów. Istnieje wiele przewodników po zawodach, które zawierają opis zadań i czynności,

środowiska pracy, wymagania psychologiczne, fizyczne i zdrowotne, warunki podjęcia pracy,

ścieżki rozwoju oraz możliwości awansu. Zapoznanie się z nimi może być sposobem, by

uniknąć niewłaściwych wyborów. Przez kolejny czynnik zewnętrzny, czyli poznanie ścieżek

kształcenia rozumie się poznanie systemu oświaty, specyfiki poszczególnych szczebli

kształcenia, korzystanie z Targów Edukacyjnych oraz ze specjalnych informatorów.

Rynek pracy to specyficzna sfera rzeczywistości, na której dochodzi do spotkania

pracodawcy i pracownika, dlatego bardzo istotnym czynnikiem jest poznanie aktualnych

tendencji na rynku pracy. Ważne jest, abyśmy poznali lokalny rynek pracy, wiedzieli, jakie

zawody są zanikające, a które są przyszłościowe. Obecnie rynek pracy, zatrudnienie, formy

pracy i płace są coraz bardziej elastyczne. Konsekwencją zmian na rynku pracy są zmiany

w polityce firm, zmienia się model organizacji, zmieniają się wymagania pracodawców wobec

13

pracowników, formy organizacji pracy i polityka socjalna firm. Aby dobrze funkcjonować

na rynku pracy, należy poznać te zmiany i uwarunkowania. Jak widać, jest wiele czynników

istotnych przy planowaniu kariery zawodowej. Gdy już wszystkie poznamy, najlepiej je

ze sobą skonfrontować. Następnie możemy w pełni świadomie zaplanować poszczególne

etapy naszej kariery  zawodowej, aby po ich zrealizowaniu nasze wysiłki zaowocowały

zdobyciem dobrej, satysfakcjonującej pracy17.

Wykres 2. Czynniki składające się na wyznaczniki kariery zawodowej

Źródło: D. Super, Kariera zawodowa

1.3. Etapy kariery zawodowej

B. Alejziak w swojej pracy „Planowanie kariery zawodowej” pisze, że kariera 17 A. Paszowska-Rogacz: Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej, Warszawa: KOWEZiU, 2002,

14

zawodowa każdego człowieka składa się z kilku następujących po sobie etapów.

Pierwszy etap to początki. Charakteryzuje się on wysokim poziomem energii, ale też dużą

ilością popełnianych błędów. Jednak silny optymizm w połączeniu z silnym niepokojem

wpływa na aktywność zawodową – mimo popełnianych błędów następuje jej stały rozwój.

W drugim etapie poprawie - energia nie jest już taka żywiołowa, dalej popełniamy

błędy, ale mniejszej wagi. Bardziej koncentrujemy się na działaniu i jesteśmy bardziej

wydajni – wzrasta nasza pewność siebie.

Szczytową wydajność, czyli etap trzeci powinniśmy starać się utrzymać jak najdłużej,

gdyż znamy już wszystkie przeszkody, jakie możemy napotkać.

Gdy energia nieco opadnie, wpadamy w rutynę, nie jesteśmy już tak zaangażowani, za

czym idą słabsze wyniki, zaczyna się frustracja, rozczarowania i znudzenie. To oznaka, że

rozpoczął się etap czwarty – pustka.

Skutkiem jest etap piąty - problem, w którym następuje spadek poczucia własnej

wartości, mogą nawet pojawić się dolegliwości fizyczne i to jest sygnał do podjęcia kolejnego

kroku na drodze do samorealizacji, wykorzystując zdobyte doświadczenie18.

Wielu psychologów łączy wzorce kariery z indywidualnym rozwojem człowieka,

dokonującym się na różnych etapach jego życia. Zgodnie z modelem cyklu życia

przynależność do określonej grupy wiekowej determinuje nie tylko rodzaj zachowań

ludzkich, wyrosłych na gruncie zdobytego doświadczenia, ale przede wszystkim stawia różne

charakterystyczne zadania, obowiązki i problemy19.

Poszukiwanie, środek kariery, późna kariera i jej schyłek to etapy, przez które

przechodzi każdy z nas na swojej ścieżce kariery zawodowej.

Poszukiwanie oznacza okres mniej więcej do 25 roku życia. Na tym poziomie

decydujemy się na wybór ścieżki kształcenia, który później będzie miał decydujące znaczenie

dla wykonywanej pracy.

Na etapie środkowej kariery przeprowadzamy samoocenę zarówno pracy zawodowej,

jak i efektów całego swojego dotychczasowego życia.

Etap późnej kariery to czas, w którym przekazujemy swoje doświadczenie zawodowe

młodszym współpracownikom.

Natomiast schyłek kariery jest etapem końcowym pracy zawodowej, często przejściem

na emeryturę.

18 B. Alejziak, Planowanie kariery zawodowej” r.200319 A. Walczyna, Psychospołeczne aspekty planowania kariery zawodowej

15

Wykres 1. Etapy Kariery Zawodowej

Źródło: Cz. Zając, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wyd. Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2007,s. 192, rys. 40.

Schemat porównawczy niektórych koncepcji rozwoju kariery zawodowej

I koncepcja

(Miller i Fromm, 1951)

I etap: przygotowanie do pracy (0-15 lat)

II etap: początek pracy (16-18 lat)

III etap: próby (19-24 lata)

IV etap: stabilizacja (35-64 lat)

V etap: spoczynek (65 i więcej)

II koncepcja

(Hall i Nougoim, 1968)

I etap: przed pracą (0-25 lat)

II etap: wprowadzenie do pracy (15-30 lat)

III etap: osiągnięcia w pracy (31-45 lat)

IV etap: utrzymywanie osiągnięć (46-65 lat)

16

V etap: schyłek (65 i więcej)

III koncepcja

(Weber, 1979)

I etap: wyrywanie korzeni (16-22 lata)

II etap: osobista dojrzałość (23-29 lat)

III etap: okres przejścia (30-32 lata)

IV etap: stabilizacja (33-39 lat)

V etap: potencjalny kryzys wieku średniego

(40-43 lata)

VI etap: ponowna stabilizacja i rozkwit

(44-50 lat)

IV koncepcja

(Super, 1980)

I etap: wzrost (0-14 lat)

II etap: eksploracja (15-24 lata)

III etap: wprowadzenie (25-44 lata)

IV etap: utrzymywanie (45-64 lata)

V etap: schyłek (65 i więcej)

V koncepcja

(Greenhaus i Allan, 1994)

I etap: przygotowanie do pracy (0-25 lat)

II etap: wejście do organizacji (18-25 lat)

III etap: wczesna kariera (26-40 lat)

IV etap: środkowa kariera (41-55 lat)

V etap: późna kariera (56 i więcej)

VI koncepcja

(Pocztowski, 1998)

I etap: przygotowanie do kariery (0-25 lat)

II etap: wczesna kariera (18-35 lat)

III etap: środkowa kariera (35-55 lat)

IV etap: późna kariera (50 - emerytura)

Źródło: A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Zarys problematyki i metod, Antykwa, Kraków 1998

1.4. Strategie i korzyści planowania

Strategie planowania

17

By być konkurencyjnym na podlegającym ciągłym zmianom i rządzonym prawami

ostrej konkurencji współczesnym rynku pracy, konieczne są kierunkowe i systematyczne

działania. Nie wystarczy podjęcie prostej refleksji nad aktualną sytuacją, potrzebne jest

opracowanie strategii planowania kariery zawodowej.

W strategii planowania ważne jest określenie własnych zainteresowań, które są siłą

napędową do podejmowania działań w określonej dziedzinie. Przyczynia się to do

pogłębiania wiedzy i bezpośrednio wpływa na osiąganie sukcesów w pracy zawodowej.

Kolejnym ważnym elementem są uzdolnienia, a także predyspozycje oraz cechy

psychofizyczne, które predysponują nas lub dyskwalifikują przy wyborze określonego

zawodu. Priorytetowe jest określenie celu w swojej pracy zawodowej20.

Określanie celów to cały czas powtarzający się proces, nie można ich wytyczyć raz na

zawsze, ponieważ ulegają ciągłym przeobrażeniom. Znajomość własnych celów oraz ich

konsekwentna realizacja oznacza angażowanie całej energii do robienia rzeczy ważnych

zamiast dzielenia jej na drobne, nieistotne sprawy. Wyznaczanie celów to inaczej

uświadamianie sobie, do czego ma prowadzić konkretne działanie21.

„Ci, którzy nie mają własnych celów, zawsze będą pracować dla tych, którzy je mają"22.

Planowanie kariery najlepiej rozpocząć od zadania sobie pytania, co chcemy robić

w przyszłości. Młode osoby studiujące kierunki, po ukończeniu których możliwy jest szeroki

wybór aktywności zawodowych, często nie wiedzą, co chciałyby robić. Z jednej strony jest to

duża zaleta na obecnym rynku pracy, który wymaga elastyczności, ale też i wada, bo sprawia

problemy z podjęciem decyzji. Aby ułatwić wybór odpowiedniego zawodu, najlepiej

wytyczyć sobie pewien obszar aktywności poprzez określenie kilku potencjalnych zawodów,

można też określić, czego na pewno nie chcemy robić.

Aby wybrać właściwy cel zawodowy, konieczna jest analiza siebie, tak aby obrana

ścieżka kariery była zgodna z oczekiwaniami. Na początku trzeba się zastanowić nad

systemem wartości, określić, co jest najważniejsze w życiu, jakimi zasadami się kierujemy,

jakie mamy priorytety, czy jesteśmy gotowi zrezygnować z naszych pasji czy rodziny na

rzecz pracy i kariery zawodowej, czy praca będzie przede wszystkim źródłem pieniędzy czy

raczej prestiżu i osobistej satysfakcji. Ale ważne są też zainteresowania – to, co lubimy robić,

20 A. Małecka, Doradztwo zawodowe w procesie kreowania indywidualnej kariery zawodowe,j r.201121 S. Filkiewicz, Strategie Budowania Kariery Zawodowej, WSFM w Białymstoku, Program Aktywizacji Studentów i Absolwentów „Pierwsza Praca”22 J. E. Karney, Człowiek i praca. Międzynarodowa Szkoła Menadżerów, Warszawa 1998

18

co popycha do działania i motywuje. Idealnym rozwiązaniem byłaby praca, która jest pasją.

Trzeba także określić umiejętności i predyspozycje – elastyczność, kontaktowość, odporność

na stres oraz kompetencje – zdobyte doświadczenie, dyplomy, kursy, znajomość języków.

Ważne jest określenie, jaki rodzaj pracy preferujemy, zdalną czy na miejscu, w pojedynkę czy

w zespole, na stanowisku wymagającym umiejętności przywódczych czy może jako

organizator. Określenie predyspozycji warunkuje wybory23.

Kolejnym krokiem jest określenie słabych i mocnych stron. Na początek najlepiej

określić mocne strony – umiejętności, kompetencje, to co nas wyróżnia spośród innych osób

szukających pracy w danej dziedzinie, atuty związane z cechami charakteru, np. kreatywność

czy samodyscyplina, umiejętności społeczne, praca w zespole. Następnie należy

przeanalizować słabe strony – zadania, do których się nie nadajemy, prace, których się nie

podejmiemy, czego nie potrafimy zrobić w porównaniu do pozostałych potencjalnych

kandydatów na dane stanowisko – brak doświadczenia zawodowego, brak wymaganych

umiejętności, brak odporności na stres. Następnie oceńmy szanse, czy wyuczony zawód jest

zawodem z przyszłością, jakie są możliwości awansu zawodowego, czy pojawiły się nowe

możliwości po otwarciu rynku pracy w UE. Rozważmy także zagrożenia braku pracy

w wyuczonym zawodzie, konkurencję ze strony rówieśników, tendencje na rynku24.

Taka analiza pomoże doprecyzować cele w kontekście planowania kariery. Będziemy

znali nasze atuty i wiedzieli, nad czym trzeba jeszcze popracować. Jest to niezbędne przy

podejmowaniu kolejnego kroku, jakim jest wyznaczenie celu.

Gdy znamy już mocne i słabe strony oraz wiemy, jaki zawód chcemy wykonywać,

można sprecyzować cele i przygotować plan ich realizacji. Pomocna może w tym być

technika – SMART, która podpowie, jaki powinien być nasz cel, aby miał szansę na

realizację. Po pierwsze, cel musi być jasno określony i konkretny (Specific). Po drugie,

mierzalny (Measurable), by można było sprawdzić, na ile osiągalne są plany. Cel musi być

także ambitny (Ambitious), możliwy do zrealizowania po zdobyciu nowych umiejętności oraz

realistyczny (Realistic). Ważne jest również, aby był określony w czasie (Timed)25.

Jeżeli cel jest określony, należy się zastanowić nad kolejnymi krokami, które trzeba

podjąć, aby jego realizacja była możliwa. Aby zdobyć wymarzoną pracę, potrzebne jest nie

tylko wykształcenie, ale też doświadczenie – praktyki zawodowe, wolontariat, praca

w organizacjach studenckich, itp. Zaletą takich prac dorywczych jest to, że dzięki nim

poznaje się ludzi i tworzy bazę kontaktów przydatnych później w szukaniu pracy. Oczywiście

23 G. Jancik, Jak zaplanować karierę24 G. Jancik, Jak zaplanować karierę25 G. Jancik, Jak zaplanować karier, http://www.praca.eurostudent.pl/index

19

to nie wystarcza, trzeba posiadać umiejętności wymagane na danym stanowisku, dlatego

planując zdobycie pracy, trzeba je kształtować poprzez kursy, szkolenia, naukę języków,

drugi kierunek, studia podyplomowe, MBA26.

Precyzując cele, trzeba wziąć pod uwagę tendencje panujące na rynku pracy i jego

dynamikę. Jakie zawody i jacy specjaliści są poszukiwani, a także w jaki sposób potencjalny

zawód ewoluuje. W realizowaniu zaplanowanej ścieżki kariery ważne jest umiejętne szukanie

pracy. Osoby, które myślą perspektywicznie i mogą zrezygnować z zarabiania większych

pieniędzy na początku kariery, powinny wybrać taką pracę, w której można się sporo

nauczyć, gdzie zakres obowiązków i odpowiedzialności jest szeroki, a w przyszłości

zaprocentuje to nie tylko wyższym wynagrodzeniem, ale i atrakcyjną pozycją zawodową. 

Plan nie jest wartością samą w sobie – to narzędzie, a nie zobowiązanie i gdy przestaje

być adekwatny do rzeczywistości, należy go zmodyfikować.

Chińczycy mawiają: „Jeśli nie wiesz, dokąd chcesz dojść, to z pewnością gdzieś

zajdziesz, ale nigdy nie będziesz wiedział, czy jesteś tam, gdzie chciałeś”27.

Korzyści planowania

Planując swoją karierę zawodową, zwiększamy skuteczność dzięki kierunkowym

i usystematyzowanym działaniom, zwiększamy swoją konkurencyjność na rynku pracy,

efektywnie kształtujemy swoje życie zawodowe, nie zdając się w nim na przypadek, lecz na

ściśle zaplanowane z góry działania, przezwyciężamy lęk, poczucie bierności oraz

bezradności  związane z trudną sytuacją na rynku pracy28. Opracowanie strategii planowania

nie jest łatwym zadaniem i wymaga sumiennej pracy nad sobą, ale korzyści są

niezaprzeczalne i istotne dla rozwoju.

Planując, wytaczamy tor, po którym możemy się szybko i sprawnie poruszać. Gdy

droga do celu jest jasno wytyczona, możemy się lepiej skoncentrować na tempie i mecie. Plan

pozwala na wytyczenie priorytetów, ponieważ nie można zrobić wszystkiego naraz. Nawet

zadania, którym przyznajemy priorytety, nie mogą być wszystkie wykonane w jednym czasie.

Mając plan, wie się, co należy zrobić najpierw, a co potem. Planując, można uniknąć

niemiłych niespodzianek i skoncentrować umiejętności na poszczególnych zadaniach.

26 G. Jancik, Jak zaplanować karierę, http://www.praca.eurostudent.pl/index27 Przysłowie chińskie28 Aktywne metody poszukiwania pracy. Planowanie kariery zawodowej, Biuro Projektu, Podkarpacka Izba Gospodarcza

20

Zabierając się do rzeczy w odpowiedniej kolejności, można pracować wydajniej. Dobry plan

pozwala uniknąć nadmiernej pracy, błędów i marnotrawstwa pieniędzy oraz wysiłków ludzi,

rozdziela zadania, przewiduje problemy i wychwytuje nadarzające się okazje. Wykorzystuje

również mocne strony, kwalifikacje, zdolności i możliwości ludzi. Każdy człowiek ma jakieś

„talenty”, ale często pozostają one niezauważone, niedocenione i niewykorzystane, plan

pomaga odkrywać te cenne zasoby i wykorzystać je w sposób konstruktywny. Każdy

potrzebuje poczucia bezpieczeństwa, planując swoją karierę, a dobry plan stwarza wrażenie,

że przyszłość nie jest zagadką, daje możliwość kształtowania życia zawodowego, a nie

zdawania się na przypadek29.

 

1.5. Kompetencje

Przemiany jakie obecnie zachodzą w społeczeństwie, związane ze zmianami

warunków społecznych, ekonomicznych, naukowo-technicznych XXI wieku spowodowały,

że istnieje konieczność, aby młody człowiek posiadał nowy zasób kompetencji, które są

niezbędne w samodzielnym, odpowiedzialnym życiu. Bardzo ważne stało się rozwijanie

aktywności intelektualnej, sprawności w podejmowaniu i realizowaniu działań, rozwijanie

odpowiednich postaw, odpowiedzialności oraz samodoskonalenie się.

Przygotowanie do radzenia sobie z wyzwaniami społeczeństwa decyduje o sukcesie

późniejszego uczestnictwa jednostki w społeczeństwie. Pojęcie kompetencji ma duże

znaczenie, ponieważ wiąże się ściśle z efektami działania.

Pierwotnie kompetencje określane były w „Słowniku Języka Polskiego” jako zakres

czyjejś wiedzy, umiejętności lub odpowiedzialności30. Jednak najnowszy „Słownik Języka

Polskiego”, określa to pojęcie jako „zakres pełnomocnictw i uprawnień, zakres działania

organu władzy lub jednostki organizacyjnej; zakres czyjejś władzy, umiejętności

i odpowiedzialności31”. Pojęcie kompetentny definiowane jest jako „uprawniony,

upełnomocniony do działania, do wydawania decyzji, mający podstawy, kwalifikacje do

wypowiadania sądów i ocen32”.

Osoba kompetentna to taka, która do określonych działań jest odpowiednio

przygotowana33.

29 Planowanie Strategiczne, rozdział II, www.zb.eco.pl30 Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 1994, s. 977. 31 Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2005, s. 348. 32 Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2005, s. 348.33 W. Furmanek, Kompetencje-próba określenia pojęcia, Edukacja Ogólnotechniczna 7/1997, s. 14

21

Kompetencja to „zdolność i gotowość do wykonywania zadań na określonym

poziomie” (wg O. H.Tenkinsa) czy „wyuczalna umiejętność robienia rzeczy dobrze,

sprawności niezbędne do radzenia sobie z problemami” (wg D. Fontany). Natomiast

M. Czerepniak - Walczak określa kompetencje jako „szczególną właściwość, wyrażającą się

w demonstrowaniu na wyznaczonym przez społeczne standardy poziomie, umiejętności

adekwatnego zachowania się, w świadomości potrzeby i konsekwencji takiego właśnie

zachowania oraz w przyjmowaniu na siebie odpowiedzialności za nie”34.

Według L. i S. Spencer, kompetencje indywidualne obejmują wiedzę, umiejętności,

wartości i standardy, motywy, etykę pracy, entuzjazm oraz własny wizerunek. Obecnie

konieczne jest takie przygotowanie człowieka, aby był on zdolny do ciągłego uczenia się

i samorozwoju, co warunkuje jego adaptowanie się do zmieniających się warunków w czasie

całego okresu aktywności życiowej i zawodowej.

Termin kompetencje w języku obiegowym stosowany jest dla określania takiej

sytuacji, w której jeśli dany podmiot należycie dokona określonej czynności, to ze względu na

wynik tej czynności szacujemy, czy sprawca był kompetentny35.

Mansfield definiuje kompetencje jako „zbiór cech danej osoby decydujący o tym, że

osiąga ona w swojej pracy dobre lub ponadprzeciętne efekty”36.

Istnieją dwa znaczenia terminu kompetencja – competency oraz competence.

Kompetencje behawioralne - „miękkie” (competency) określają sposób, w jaki mamy się

zachowywać, by dobrze wykonać pracę, natomiast kompetencje funkcjonalne - „twarde”

(competence) informują o tym, co musimy wiedzieć, aby dobrze wykonywać pracę37.

Struktura kompetencji stanowi podstawę posługiwania się nimi w rekrutacji, rozwoju

i wynagradzaniu pracowników.

Z rankingu przeprowadzonego przez „Competency and Emotional Intelligence”

w 2002 roku wynika, że aż 94% organizacji posługuje się w swych działaniach

kompetencjami behawioralnymi, a 70% kompetencjami technicznymi38.

Przeprowadzona również w 2002 roku przez Rankina analiza podstawowych struktur

kompetencji stosowanych przez 40 pracodawców wykazała łącznie 433 nazwanych

kompetencje. Poniżej zaprezentowane jest 22 najpopularniejszych:

34 W. Strykowski, J. Strykowska, J. Pielachowski, Kompetencje nauczyciela szkoły współczesnej, Poznań 2003, s. 22-23. 35 W. Furmanek, Kompetencje-próba określenia pojęcia, Edukacja Ogólnotechniczna 7, 1997, s. 14. 36 M. Armstrong, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, r. 2007, rozdz.10, str152 37 M. Armstrong, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, r. 2007, rozdz.10, str15338 M. Armstrong, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, r. 2007, rozdz.10, str155

22

orientacja na pracę zawodową,

komunikacja,

skupianie się na kliencie,

zarządzanie ludźmi,

orientacja na wyniki,

umiejętność rozwiązywania problemów,

świadomość biznesowa,

podejmowanie decyzji,

umiejętności techniczne,

stymulowanie rozwoju innych ludzi,

inicjatywa,

kreatywność,

umiejętność perswazji i wpływania na innych,

ukierunkowanie na jakość,

umiejętność nawiązywania relacji,

orientacja na zmianę,

zarządzanie informacjami,

zdolności interpersonalne,

orientacja strategiczna,

samodoskonalenie,

zaangażowanie,

asertywność i wiara we własne możliwości.

Powyższe kompetencje stanowią ponad 18% struktur. Uporządkowane są według

częstotliwości występowania39.

1.7. Zawody przyszłości

39 M. Armstrong, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, r. 2007, rozdz.10, str156

23

Dynamika zmian istniejących na rynku pracy zawodów jest ściśle związana

z tendencjami społeczno-gospodarczymi Europy i świata. Nowe zawody i specjalności

powstają już nie na przestrzeni stulecia, a miesięcy. W przyszłości pojawią się z pewnością

nowe profesje, których nazw nie potrafimy przytoczyć. Na podstawie prognozy Centralnego

Instytutu Ochrony Pracy i doradców zawodowych powstała lista zawodów, które będą

atrakcyjne w przyszłości. Na liście tej znalazła się turystyka jako ta, która ma „pozytywny

trend rozwojowy”, czyli zatrudniane jest w niej coraz więcej osób40.

Dla Europy dużym wzorem w procesie planowania rozwoju rynku pracy są Stany

Zjednoczone, dlatego prognozy dotyczące tamtejszego rynku pracy są ważne. Najszybszy

wzrost i wytworzenie największej liczby miejsc pracy przewiduje się wśród grup

zawodowych świadczących usługi – czyli również w turystyce41.

Do wszelkich zmian na w rynku pracy trzeba będzie się dostosować. Kluczem do

zatrudnienia w tym sektorze jest przede wszystkim szeroka wiedza, poparta umiejętnościami

praktycznymi, a nie jedynie dyplom uczelni. Nowością będzie telepraca, która w potocznym

rozumieniu sprowadza się do pracy wykonywanej poza biurem lub w domu, przy

wykorzystaniu technologii informacyjnych i komunikacyjnych. W dobie globalizacji życia

społecznego, a przede wszystkim gospodarczego, w okresie podbojów Internetu i czasie

nazywanym przez naukowców erą informacyjną, miejsce i przestrzeń nabierają innego

znaczenia. Miejsce pracy również. Biorąc pod uwagę korzyści wynikające ze stosowania

telepracy dla pracodawców – mniejsze nakłady na przygotowanie i utrzymanie stanowiska

pracy, umożliwienie wykonywania pracy bez zakłóceń, nieproduktywnych spotkań,

umożliwienie pracownikom dogodnych dla nich rozwiązań organizacji pracy, eliminację

kosztów przejazdu pracownika czy wreszcie zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska nie

dziwi fakt coraz większej popularności tej formy aktywności zawodowej.

Według badań przeprowadzonych w 18 krajach Europy przez The Institute for

Employment Studies do końca obecnej dekady na Starym Kontynencie będzie przeszło 27

mln telepracowników42.

Stanowisko telepracownika jest o 30-40% tańsze od zwykłego stanowiska pracy.

40 W. Gonciarz, Personel, Materiały szkoleniowe OSBK, Informator Praca 2004, wyd.: Agencja Promocji Modus, Kraków 2004,dostępne na: www.1praca.gov.pl, serwis programu rządowego MGiP41 J. Kowalski, Zawody przyszłości - dla kogo będzie praca za 10 lat, dostępne na: http://wyborcza.pl/1,77072,3610602.html, data 2006-09-11, 42 W. Gonciarz, Personel, Materiały szkoleniowe OSBK, Informator Praca 2004, wyd.: Agencja Promocji Modus, Kraków 2004,dostępne na: www.1praca.gov.pl, serwis programu rządowego MGiP

24

Telepracę można wykonywać w domu, siedzibie firmy oraz coraz bardziej popularnych

telecentrach. Są to stanowiące własność firmy stanowiska pracy zlokalizowane bliżej

oferentów usług niż biuro główne przedsiębiorstwa. W Polsce telepracę wprowadziło już

wiele firm, chociaż jest to u nas nadal zjawisko o relatywnie małej skali. Niektóre z tych firm

współpracują z osobami niepełnosprawnymi. W ten sposób młody, dobrze wykształcony

Polak zostanie w kraju i dla niego będzie wytwarzał zyski.

Potrzeby podróżowania, zwiedzania oraz odpoczynku są dla współczesnego człowieka

niczym powietrze i nie zakłóci ich strach społeczny, wywołany atakami terrorystycznymi

i innymi tego typu przeszkodami. Polska ze swoim turystycznym potencjałem (ciągle jeszcze

słabo wykorzystywanym) może stać się w tej dziedzinie europejską potęgą. Świeże powietrze,

ekologiczna żywność, wciąż żywy folklor to tylko niektóre walory turystyczne naszego kraju.

Poza tym Europa Zachodnia stająca się „Europą emerytów” musi gdzieś wypoczywać i

korzystać z odnowy biologicznej. W związku z powyższym także zawód wykonywany po

skończeniu kierunku zdrowie publiczne wydaje się przyszłościowy. Biorąc pod uwagę

procesy demograficzne – potrzeba będzie pracowników zajmujących się chorymi,

niepełnosprawnymi lub osobami starszymi – stąd personel medyczny i pracownicy socjalni,

ale też ci, którzy będą dbać o piękno i zachowanie zdrowia ludzkiego ciała i duszy, np.

chirurg plastyczny czy kosmetyczki, instruktorzy fitnesu, dietetycy, fizjoterapeuci,

logopedzi43.

Reasumując, w najbliższych latach, według Rządowego Centrum Studiów

Strategicznych, do obszarów, które będą rozwijać się najszybciej, należą : obszar informatyki,

telekomunikacji, Internetu i technologii informacyjnych, obszar ochrony środowiska, obszar

obsługi procesów integracji regionalnej, obszar ochrony zdrowia i opieki społecznej, obszar

informacji, kultury w popularnej i przemysłu rozrywkowego oraz obszar edukacji.

Dzisiaj najbardziej pożądaną cechą pracownika jest zdolność szybkiego

przystosowania się do zmian, elastyczność i chęć uczenia się. Wiek XXI, wiek informacji,

wymaga od pracowników sprawnego w władania wszystkimi zdobyczami techniki i

posiadania umiejętności w zakresie komunikacji międzyludzkiej. Idealny model kształtowania

młodego kandydata do pracy dzisiaj to taki, który potrafi harmonijnie łączyć technikę i

człowieka.

43 J. Kowalski, Zawody przyszłości - dla kogo będzie praca za 10 lat, dostępne na: http://wyborcza.pl/1,77072,3610602.html, data 2006-09-11,

25

Rozdział II

Charakterystyka pracy w branży turystycznej

Według prognoz w ekspertów ekonomicznych w nadchodzących latach w sektor usług

będzie rozwijał się w tempie w szybszym niż cała gospodarka, a turystyka będzie jednym z

najszybciej z rozwijających się w segmentów tego sektora. Rynek turystyczny jest bardzo

rozbudowany, wiąże się z mnóstwem inwestycji, jest wielkim przedsięwzięciem

ekonomicznym. Zapotrzebowanie na podróże wciąż rośnie i coraz to więcej

międzynarodowych w korporacji decyduje w się na inwestycje związane z tą w branżą.

Powstaje coraz w więcej miejsc pracy, dlatego Ci w którzy chcą pracować w tej

branży, mają duże w możliwości wyboru. Mogą w starać się o pracę w biurach w podróży,

ośrodkach w wypoczynkowych, hotelach, świadczyć usługi przewodnickie lub nawet

zajmować się turystyką w ramach w administracji państwowej.

2.1. Hotelarstwo i gastronomia.

Hotelarstwo wg. G. Konsewicz jest to społecznie zorganizowana działalność,

polegająca na udzielaniu gościny przyjezdnym w przeznaczonych do tego obiektach bazy

noclegowej. Zaspokaja potrzebę wypoczynku, noclegu, wyżywienia, utrzymania higieny

osobistej, ochrony zdrowia i mienia, łączności z otoczeniem oraz rozrywek kulturalnych. Jest

podstawową branżą turystyki jako gałęzi gospodarki narodowej. W wyniku działalności

hotelarskiej nie powstają nowe wyroby. Jego istotą jest gościnność, a więc przede wszystkim

zapewnienie wygody, dobrej atmosfery oraz wysokich kwalifikacji zawodowych i poziomu

etyczno-moralnego pracowników. Hotelarstwo jest sferą usług niematerialnych, a jego rozwój

uwarunkowany jest od zarobków konsumentów, lokalizacji jednostek hotelarskich, jakości

świadczonych usług, demografii, konkurencji, reklamy i kultury kraju.

Dynamiczny rozwój bazy hotelowej na świecie zarówno pod względem ilościowym, jak

i jakościowym wyraźnie pokazuje tendencję do powstawania wielu różnorodnych struktur

obejmujących nawet kilka tysięcy hoteli i dysponujących kilkuset tysiącami pokoi. Struktury

te mogą mieć charakter organizacyjny, funkcjonalny czy własnościowy. Mogą być

powoływane w sposób formalny lub funkcjonować na zasadzie niepisanych porozumień. Ich

tworzeniu przyświeca zawsze określony cel, np. poprawa zarządzania, osiągnięcie lepszych

wyników ekonomicznych, bardziej skuteczna promocja lub obrona przed konkurencją44.44 B. Włodarczyk, Systemy, łańcuchy hotelowe oraz inne struktury funkcjonalno-organizacyjne w hotelarstwie – próba definicji, Turystyka i Hotelarstwo, r.2003 nr 3.

26

Wraz z ożywieniem gospodarczym po II wojnie światowej, z rozwojem i nasileniem

turystyki, a szczególnie komunikacji wystąpiły na świecie różne formy akumulacji kapitału

w formie spółek i innych powiązań finansowych. Powstają potężne łańcuchy hotelowe

i międzynarodowe systemy hotelowe powiązane z liniami lotniczymi i innymi

przedsiębiorstwami komunikacyjnymi. Powstają małe i duże spółki osób krajowych

i zagranicznych, które inwestują w rozwój hotelarstwa, widząc w tym możliwość szybkiego

pomnożenia kapitału. Inwestycje te powodują powstawanie konkurencyjnych łańcuchów.

Łańcuch hotelowy to zespół hoteli prowadzący jednolitą politykę ekonomiczną i marketing,

utrzymując jednolity standard i zakres usług. Posiadają również własny system rezerwacji

miejsc noclegowych lub funkcjonują w przynajmniej jednym z ogólnie dostępnych systemów

rezerwacji (w tym rezerwacja poprzez Internet). Hotele wchodzące w skład łańcucha mają

wspólną nazwę, powinny posługiwać się tym samym znakiem firmowym lub towarowym

(logo) i posiadać podobne cechy użytkowe - lokalizacja, architektura, kategoria, itp. oraz

funkcjonować, wykorzystując określone formy własności, zarządzania lub koncesji45.

Łańcuch hotelowy może być częścią systemu hotelowego lub funkcjonować samodzielnie.

Podstawową cechą łańcucha hotelowego jest to, że tworzy go określony typ hoteli, które dają

mu odrębność od innych struktur. W ujęciu terytorialnym lub własnościowym łańcuch może

być synonimem sieci hotelowej, a w ujęciu funkcjonalnym spełnia kryteria silnej grupy

markowej. Z obserwacji łańcuchów hotelowych funkcjonujących na świecie możemy

zauważyć, że pod względem funkcjonalnym są one jednymi z najbardziej stałych struktur,

pomimo częstych zmian przynależności organizacyjnej46.

System hotelowy jest pojęciem najbardziej ogólnym, często używanym zamiennikiem tego

terminu jest grupa hotelowa. Wg B. Włodarczyka „system hotelowy to zespół obiektów

hotelowych i/lub łańcuchów hotelowych kierujących się w swym działaniu nadrzędną ideą,

kierowanych lub nadzorowanych przez centralny zarząd, który prowadzi wspólną politykę

ekonomiczną i marketing.” Wewnętrzne struktury systemów hotelowych mogą być bardzo

zróżnicowane. Spotykamy systemy złożone tylko z jednorodnych łańcuchów, łańcuchy

heterogeniczne, zawierające kilka różnych typów hoteli oraz struktury zawierające wszystkie

elementy jednocześnie47.

Wzrost aktywności gospodarczej na świecie oraz perspektywy stosunkowo szybko

zwracających się nakładów stanowią bodziec dla rozwoju istniejących i powstawania nowych

45 B. Włodarczyk, Systemy, łańcuchy hotelowe oraz inne struktury funkcjonalno-organizacyjne w hotelarstwie – próba definicji, Turystyka i Hotelarstwo, r.2003 nr 3.46 B. Włodarczyk, Systemy, łańcuchy hotelowe oraz inne struktury funkcjonalno-organizacyjne w hotelarstwie – próba definicji, Turystyka i Hotelarstwo, r.2003 nr 3.47 W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków, 2000r.

27

międzynarodowych systemów i łańcuchów hotelowych. Umasowienie ruchu turystycznego na

świecie oraz jego gwałtowny wzrost doprowadziło do inwestowania wielkich kapitałów

w hotelarstwo. W wyniku tych inwestycji na niektórych terenach powstał przerost bazy

hotelowej, co stało się przyczyną ostrej konkurencji pomiędzy istniejącymi łańcuchami

hotelowymi. Wymogi turystów stale rosną i hotele muszą za nimi nadążyć, jeżeli chcą

utrzymać kategorię i wysoki poziom usług. Funkcjonowanie w systemie, łańcuchu czy grupie

markowej zdecydowanie ułatwia „podpatrywanie” innych i wzajemną wymianę doświadczeń,

co w efekcie usprawnia działanie, organizację, kreując pozytywny wizerunek hotelu stale

poprawiającego jakość swoich usług48.

Kolejnym hasłem wymagającym zdefiniowania są usługi hotelarskie, które w myśl

Ustawy o Usługach Turystycznych z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 roku to krótkotrwałe,

ogólno dostępne wynajmowanie domów, mieszkań, pokoi, miejsc noclegowych, także miejsc

na ustawianie namiotów lub przyczep samochodowych oraz świadczenie w obrębie obiektu

usług z tym związanych49.

Ustawa stanowi też, że usługi hotelarskie mogą być świadczone w obiektach hotelarskich,

które spełniają wymagania co do wielkości obiektu, jego wyposażenia oraz zakresu

świadczonych usług, ustalone dla rodzaju i kategorii, do których obiekt został zaszeregowany

oraz wymagania sanitarne, przeciwpożarowe i inne określone odrębnymi przepisami. Ustawa

o usługach turystycznych ustala następujące rodzaje obiektów hotelarskich:

Hotele - obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach

jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów,

zlokalizowane głównie w zabudowie miejskiej, każdy musi świadczyć usługi gastronomiczne.

W zależności od wyposażenia i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii

hoteli, najwyższa - pięć gwiazdek, najniższa – jedna gwiazdka50.

Motele - obiekty hotelarskie zlokalizowane przy trasach komunikacji drogowej, zapewniające

możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych, dysponujące parkingiem i świadczące

usługi gastronomiczne. Podlegają kategoryzacji tak jak hotele51.

Pensjonaty - obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich klientów

całodzienne wyżywienie52.

48 B. Włodarczyk, Systemy, łańcuchy hotelowe oraz inne struktury funkcjonalno-organizacyjne w hotelarstwie – próba definicji, Turystyka i Hotelarstwo, r.2003 nr 3.49 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych50 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych51 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych52 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych

28

Kempingi - obiekty strzeżone, oświetlone, mające stałą obsługę recepcyjną, zwykle

zlokalizowane na terenach zadrzewionych, wyposażone w urządzenia (sanitarne,

gastronomiczne, rekreacyjne) umożliwiające nocleg w namiotach i przyczepach

samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych oraz przyrządzanie

posiłków i parkowanie samochodów. Wyróżnia się cztery kategorie kempingów, najwyższa –

cztery gwiazdki, najniższa – jedna gwiazdka53.

Domy wycieczkowe - obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclegowych, położone na

obszarach zabudowanych lub w pobliżu zabudowy, dostosowane do samoobsługi klientów

oraz świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Dom wycieczkowy

musi posiadać przynajmniej jedną placówkę gastronomiczną. W zależności od wyposażenia

i zakresu świadczonych usług wyróżnia się trzy kategorie domów wycieczkowych, najwyższa

– kat. I, najniższa – kat. III54.

Pola biwakowe - najczęściej są to miejsca wydzielone na terenach zadrzewionych,

prowizorycznie oznakowane i ogrodzone, niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.

Posiadają punkty poboru wody pitnej, podstawowe urządzenia sanitarne i tereny

rekreacyjne55.

Schroniska młodzieżowe - obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupowej turystyki

młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów, zlokalizowane w samodzielnym

budynku lub w jego wydzielonej części. Podlegają takiej samej kategoryzacji co domy

wycieczkowe56.

Schroniska - obiekty najczęściej zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy

szlakach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów,

nie obejmują schronisk młodzieżowych57.

Świadczenie usług hotelarskich dopuszcza się również w innych obiektach, ale pod

warunkiem, że obiekty te spełniają minimalne wymagania co do wyposażenia, określone

przez właściwego ministra do spraw turystyki oraz spełniają wymagania sanitarne,

przeciwpożarowe oraz inne określone odrębnymi przepisami (art. 35 ust. 2):

Ośrodki wczasowe - obiekty (lub zespoły obiektów) noclegowe przeznaczone

i przystosowane do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z wczasami58.

53 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.54 Wł. Gaworecki, Turystyka, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.55 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.56 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.57 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.58 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych

29

Ośrodki kolonijne - obiekty (lub zespoły obiektów) noclegowe przeznaczone

i przystosowane do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z koloniami59.

Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe - obiekty (lub zespoły obiektów) noclegowe

przeznaczone i przystosowane do przeprowadzania kursów, konferencji, szkoleń, zjazdów,

itp. Mogą być także przystosowane do świadczenia usług wczasowych60.

Domy pracy twórczej - obiekty posiadające właściwe warunki do wykonywania pracy

twórczej oraz wypoczynku twórców, często wykorzystywane również (głównie przez ich

rodziny) jako ośrodki wczasowe61.

Ośrodki wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego - zespół obiektów i urządzeń

zlokalizowanych w niedużej odległości od aglomeracji miejskiej. Najczęściej położonych

w bezpośrednim sąsiedztwie terenów o walorach przyrodniczych, korzystnych dla rekreacji

oraz z dostępem do komunikacji środkami przewozu publicznego. Wyposażone są zgodnie

z potrzebami krótkotrwałego wypoczynku i rekreacji, umożliwiają obsłużenie jednocześnie

znacznej liczby osób o różnych upodobaniach. Obiekty noclegowe wchodzące w skład

ośrodka mogą być wykorzystywane na potrzeby wczasów62.

Zakłady uzdrowiskowe - zakłady opieki zdrowotnej, świadczące usługi noclegowe,

położone na terenach uzdrowisk. Udzielając świadczeń zdrowotnych, wykorzystują naturalne

zasoby lecznicze uzdrowisk63.

Internaty, domy studenckie, hotele robotnicze, itp. czyli obiekty, które w czasie niepełnego

wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem lub w części pełnią funkcję obiektów

noclegowych dla turystów i są zaliczane do grupy obiektów niesklasyfikowanych. Do 2004

roku do tej grupy zaliczano również obiekty, które nie spełniają wymogów kategoryzacyjnych

dla poszczególnych rodzajów obiektów.

W zakładach hotelarskich świadczy się wiele usług. Główną jest oczywiście wynajem

pokoi hotelowych, za czym idą następne - usługi recepcji, usługi informacji, gastronomii,

usługi pralni. Kolejną bardzo istotną usługą jest kompleks produkcji i usług

gastronomicznych świadczonych m.in. w restauracjach, kawiarniach, kafeteriach, koktajl-

barach, winiarniach. Zakłady hotelarskie często prowadzą działalność rozrywkową, np.

dyskoteki, dansingi, zespoły muzyczne, kabarety, rewie, itp. Do tego dochodzą typowe usługi

portierów, bagażowych, boyów hotelowych, przechowalnie bagaży, czyszczenie, pranie,

prasowanie garderoby i bielizny, usługi telekomunikacyjne, rezerwowanie miejsc hotelowych

59 Ibidem 60 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.61 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.62 Wł. Gaworecki, Turystyka, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.63 Wł. Gaworecki, Turystyka, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.

30

w innych hotelach, wynajem samochodów, wymiana walut, organizowanie w ramach

własnych lub za pośrednictwem biur podróży wycieczek lokalnych, transferów wycieczek

krajoznawczych, załatwianie biletów komunikacyjnych, imprezowych, udzielanie informacji

turystycznej. Na terenie hoteli pojawiają się również punkty handlowe i usługowe, np.

zakłady fryzjersko-kosmetyczne, sklepy z pamiątkami, kwiaciarnie, kioski z prasą, galerie

obrazów, sklepy z biżuterią czy odzieżą64.

Aby zapewnić podróżnym odpoczynek w najwyższym stopniu, hotele często oferują

opiekę nad dziećmi, atrakcyjne programy turystyczne i rekreacyjne dla całych rodzin lub

dzieci. Normą jest wynajem miejsc parkingowych, sprzedaż map i informatorów. Większość

hoteli dysponuje salami i urządzeniami do odbycia kongresów, konferencji, szkoleń,

równocześnie z tą usługą występuje kompleksowa obsługa konferencji. Normą są też usługi o

charakterze sportowo-rekreacyjnym, baseny zamknięte i otwarte, sauny, siłownie, boiska dla

tenisa i siatkówki, zagospodarowane i urządzone plaże, wynajem rowerów, wynajem sprzętu,

urządzeń rekreacyjnych, np. sprzętu wędkarskiego, itp65.

W obiektach i regionach do tego przystosowanych zapewnia się świadczenie usług

sanatoryjnych z udziałem zakładów przyrodo-leczniczych, usługi personelu medycznego i

szerokie pakiety zabiegów. Obiekty hotelarskie świadczą również wiele usług poza głównym

obiektem, w jego otoczeniu. Do usług takich należą np. usługi rekreacyjne poza obiektami:

przystanie, pola golfowe, korty, prowadzenie punktów gastronomicznych66.

Hotelarstwo tak jak każda inna działalność gospodarcza ma swoje cechy szczególne,

niezależnie od tego, czy nazwiemy ją przemysłem czy działalnością usługową. Najbardziej

charakterystyczne cechy branży, wyróżniające ją od innych rodzajów działalności

gospodarczej to m.in. podstawowe znaczenie lokalizacji, uzależnienie od decyzji gościa –

wyboru miejsca, terminu, czasu pobytu, konieczność utrzymania obiektu w stałej gotowości

do świadczenia usług, w odniesieniu do noclegów, brak możliwości produkcji na zapas,

sezonowość, która prowadzi do niestabilności popytu – w miejscowościach turystyczno-

wypoczynkowych oraz dużych aglomeracjach (tu występuje zjawisko zanikania popytu

w soboty, niedziele i święta ze strony ruchu biznesowego), wysokie koszty eksploatacji,

w tym robocizny – płac i pochodnych, specyficzna struktura kosztów, wysoki udział kosztów

stałych, wysokie nakłady inwestycyjne na budowę lub modernizację, co wymusza

poświęcenie uwagi przede wszystkim na dochody działalności.

Gastronomia definiowana jest jako rodzaj działalności gospodarczej o charakterze

64 Wł. Gaworecki, Turystyka, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.65 P. Różycki, Zarys wiedzy o turystyce, wydawnictwo Proksenia, 2009r.66 Ibidem

31

usługowym, polegającej na prowadzeniu otwartych zakładów żywienia zbiorowego,

np. restauracji, barów, stołówek i innych jadłodajni. Polega na przygotowaniu wyrobów

kulinarnych do konsumpcji na miejscu i na wynos, sprzedaży tych wyrobów oraz towarów

handlowych, zapewnieniu warunków umożliwiających ich konsumpcję na miejscu ich

sprzedaży oraz świadczeniu usług o charakterze rozrywkowym i innych. Jest to także sztuka

przyrządzania i podawania potraw w oparciu o fachową wiedzę kulinarną. Gastronomia to

również wiedza o produktach, ich wartości odżywczej, o racjonalnym przygotowaniu potraw,

komponowaniu posiłków, o tradycjach kulinarnych oraz zwyczajach i obyczajach związanych

z jedzeniem. Podstawowe usługi gastronomiczne obejmują usługi żywieniowe, polegające na

przygotowaniu potraw i napojów oraz dostarczeniu ich konsumentom wyłącznie na terenie

zakładu. Aby było to możliwe, potrzebne są zakłady gastronomiczne, które posiadają

odpowiednią bazę materialno – techniczną, sale konferencyjne, zaplecza produkcyjne i

obsługę. Częścią składową usług podstawowych są usługi kulturalno-rozrywkowe obejmujące

usługi estetyczne, wystrój wnętrz, formę i poziom usług, asortyment potraw, kulturę i estetyką

obsługi, usługi rozrywkowe świadczone na rzecz konsumenta, właściwą informację i

reklamację w zakresie asortymentu potraw i napojów. Z pośrednią lub bezpośrednią obsługą

konsumentów na zewnątrz zakładu związane są usługi uzupełniające. Zaliczamy do nich

zaopatrzenie innych zakładów w produkcję gastronomiczną, sprzedaż potraw na wynos,

organizowanie przyjęć dziennych, weselnych i innych u zleceniodawcy, dostarczenie

posiłków do zakładów pracy, usługi związane z przechowywaniem garderoby oraz usługi

higieniczne67.

2.2. Obsługa ruchu turystycznego

Sektor organizatorów turystyki jest jednym z podstawowych sektorów przemysłu

turystycznego. Obejmuje on działalność touroperatorów, agencji turystycznych, stowarzyszeń

turystycznych i innych turystycznych organizacji społecznych. Mianem organizatora turystyki

określa się podmiot gospodarczy, którego działalność polega na łączeniu pojedynczych usług

turystycznych w pakiety turystyczne w celu ich dalszej sprzedaży68.

Touroperator jest jednym z głównych organizatorów turystyki działającym na skalę

masową. Jego działalność polega na skupowaniu w dużych ilościach (a przez to po

korzystnych cenach) pojedynczych usług od bezpośrednich producentów dóbr i usług oraz

67 W. Kurek „Turystyka”, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r., W. Gaworecki „Turystyka” rozdz. 6.5. Usługi gastronomiczne, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.68 W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków, 2000r.

32

tworzeniu z nich kompleksowych produktów turystycznych sprzedawanych po

zryczałtowanej cenie. Touroperator oprócz kompletowania poszczególnych elementów

i tworzenia produktu finalnego w postaci pakietu turystycznego bierze na siebie

odpowiedzialność za jego jakość. Zapewnia wszystkie niezbędne usługi składające się na

imprezę turystyczną, wykupuje miejsca w hotelach, organizuje wyżywienie i transport,

zapewnia dostęp do wyciągów narciarskich, czarteruje loty, itp. Touroperator tworzy imprezy

turystyczne, które następnie w skatalogowanej postaci trafiają do dystrybucji. Część oferty

sprzedawana jest poprzez własne punkty sprzedaży, w ramach tzw. sprzedaży bezpośredniej,

natomiast zdecydowana większość oddawana jest do dystrybucji współpracującym

z touroperatorem pośrednikom69.

Kolejni organizatorzy turystyki to agenci podróży. Są pośrednim ogniwem

w systemie dystrybucji usług turystycznych, zajmują się bezpośrednią dystrybucją imprez

turystycznych. Sprzedają oni pakiety udostępnione przez touroperatorów lub też pojedyncze

usługi otrzymane bezpośrednio od dostawców, a nie wytworzone przez siebie. Podstawą

zysku agentów podróży jest prowizja od sprzedanych imprez, otrzymywana od kontrahenta,

z których zysk waha się na poziomie 2 – 4%. Dlatego też większość agentów prowadzi usługi

dodatkowe, takie jak załatwianie paszportów i wiz, ubezpieczeń komunikacyjnych i

turystycznych, itp. Ich rolą jest zapewnienie zleceniodawcy dostępu do rynku, a klientowi

miejsca, gdzie może nabyć usługi turystyczne70.

Występują także organizatorzy turystyki, działający na zasadach podobnych do

touroperatorów, ale sprzedających swoje produkty wyłącznie we własnych punktach

sprzedaży. Największym organizatorem tego typu jest Thomas Cook Group, posiadający

ponad tysiąc przedstawicielstw i własnych punków sprzedaży w kilkudziesięciu krajach

świata. Różnica pomiędzy agentem a touroperatorem jest taka, że agent pracuje w imieniu

firmy, od której otrzymuje do sprzedania określone produkty i jest wynagradzany od każdej

sprzedaży, a touroperator kupuje cząstkowe elementy produktu turystycznego na własny

rachunek i zestawia je w taki sposób, aby sprzedać w postaci pakietu. Sektor organizatorów

turystyki to również takie osoby jak dostawca i pośrednik turystyczny.

Pośrednik turystyczny to przedsiębiorca, którego działalność polega na

wykonywaniu na zlecenie klienta czynności faktycznych i prawnych związanych

z zawieraniem umów o świadczenie usług turystycznych. W ostatnim okresie zanika podział

na dostawców, touroperatorów i agencje turystyczne, a wiele firm prowadzi działalność

o charakterze wielofunkcyjnym. Dzieje się tak na skutek koncentracji kapitału, rozszerzania 69 W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków, 2000r.70 Ustawa z dnia 29 kwietnia 2010 r. o zmianie Ustawy o Usługach Turystycznych

33

sfer wpływów oraz zakresu działalności prowadzonej przez poszczególne podmioty rynku

turystycznego. Przykładem mogą być linie lotnicze, które albo nawiązują bliską współpracę

z największymi firmami turystycznymi, albo same przejmują funkcje dawnych biur podróży.

Wiele z nich oferuje kompleksową obsługę podróżnych, dotyczącą już nie tylko samej

podróży, ale również noclegu, programu turystycznego, rozrywki, itd. Najbardziej

charakterystyczną cechą rynku organizatorów turystyki są bliskie kontakty touroperatorów,

agencji turystycznych oraz linii lotniczych71.

Przedsiębiorstwa obsługujące komputerowe systemy rezerwacyjne, tzw. CRS

(Computerised Reservation Systems) to zdecydowanie największa rewolucja w branży

turystycznej. Linie lotnicze American Airlines w 1962 roku opracowały dosyć prosty system

komputerowej rezerwacji i sprzedaży biletów lotniczych, który pomógł w uzyskaniu

dominującej pozycji nie tylko na rynku lotniczym, ale także pozwolił na skuteczniejszą

działalność tej firmy na rynku turystycznym. Szybko zorientowano się, jakie korzyści może

mieć umieszczenie terminali systemu w biurach turystycznych oraz rozszerzenie ich

możliwości o wiele innych funkcji rezerwacyjnych. Wprowadzenie CRS przyczyniło się do

znacznego wzrostu efektywności działalności turystycznej i uczyniło z nich jeden

z podstawowych elementów funkcjonowania współczesnego systemu organizacji i obsługi

ruchu turystycznego. Nieodłącznie kojarzące się z branżą turystyczną rekwizyty, jak grafiki,

plansze i tablice dyspozycyjne zostały wyeliminowane. Tradycyjny system rezerwacji

charakteryzował się małą elastycznością i opóźnioną realizacją transakcji. Wymagał

potwierdzenia rezerwacji, co praktycznie uniemożliwiało ponowną sprzedaż anulowanego

świadczenia. W chwili obecnej żaden touroperator nie jest w stanie funkcjonować bez

skomputeryzowanego systemu rezerwacyjnego, w którym są zgromadzone istotne informacje

i mogą być błyskawicznie przywołane. Znakomicie wpłynęło to na proces tworzenia

produktów turystycznych przez firmy touroperatorskie. Korzyści z CRS-ów czerpią także

agencje turystyczne, które nie muszą już każdorazowo telefonować do touroperatora w celu

rezerwacji konkretnych świadczeń. Bardzo ważna jest także możliwość dokonania szybkiej

zmiany w programie oraz sprzedaży imprez w systemie „last minut” (w ostatniej chwili).

W chwili obecnej największe znaczenie na rynku turystycznym mają systemy komputerowe

o zasięgu globalnym – GDS (Global Distribution Systems)72.

Największe z nich to:

AMADEUS – został uruchomiony w 1987 roku w wyniku współpracy linii lotniczych Air

71 W. Kurek „Turystyka”, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r., W. Gaworecki „Turystyka” rozdz. 6.5. Usługi gastronomiczne, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r.72 Zastosowanie Systemów rezerwacyjnych, dostępne na: http://www.swo.ae.katowice.pl/_pdf/243.pdf

34

France, Lufthansa, Iberia i SAS. Zasięg systemu wyznacza ponad 40 000 terminali, co

stanowi około 60% ogólnej sieci komputerowych systemów rezerwacyjnych w Europie.

SABRE – uruchomiony w 1976 roku przez American Airlines. Obejmuje głównie USA, gdzie

jego udział wynosi 45% wszystkich rezerwacji,

APOLLO – system wykorzystywany przez United Airlines, US Airlines, Air Canada, British

Airlines, SAS i KLM, głównie w USA, gdzie opanował 30% rynku.

GALILEO – powstał w 1987 r. dla obsługi rynków: Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii,

Włoch, Szwajcarii, Grecji, Portugalii i USA. Obsługuje ponad 40% rynku europejskiego

CRS73.

Globalne systemy rezerwacyjne są drogie, ale jednocześnie ich przewaga nad

zwykłym systemem rezerwacji polega przede wszystkim na integracji wszystkich możliwych

jego elementów oraz na globalności dostępu. System jest szczególnie efektywny w sytuacji,

gdy chcemy zindywidualizować ofertę, pozwala agencjom na szybkie odnalezienie oferty

i dostosowanie jej do wymogów nawet najbardziej wymagającego klienta. Każdy jednak

system, nawet ten najlepszy, mimo swoich zalet ma również wady, które czasem bardzo

przeszkadzają w korzystaniu. Jedna płaszczyzna do porównywania wszystkich pakietów

różnych touroperatorów, taki sam format danych i szybka reakcja na dokonywane zmiany to

najbardziej pożądane cechy takich systemów74.

Obok systemów rezerwacyjnych dostarczanych przez dostawców istnieją też własne

systemy touroperatorów pozwalające zachować równowagę na rynku. Niekwestionowanym

liderem jest Merlin.X. Zmiana systemu przez touroperatora nie jest najłatwiejsza i wiąże się

z wieloma potencjalnymi błędami, które mogą się w tym czasie pojawić. Dlatego

touroperatorzy wolą własne programy, jest to dla nich oszczędność, przede wszystkim

finansowa. Nowe rozwiązania idą nie tylko w kierunku ulepszania systemów, za pomocą

których można dokonać rezerwacji, ale również uatrakcyjnienia prezentowanej oferty75.

Nie można zapomnieć, że oprócz touroperatów, agencji turystycznych czy

przedsiębiorstw obsługujących komputerowe systemy rezerwacyjne istnieją jeszcze

stowarzyszenia turystyczne czy też różnego rodzaju turystyczne organizacje społeczne.

Należą do nich: Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze, Polskie Towarzystwo

Schronisk Młodzieżowych, Polskie Zrzeszenie Hoteli oraz Polskie Stowarzyszenie Campingu

i Caravaningu. Do organizatorów turystyki możemy również zaliczyć wiele organizacji

studenckich, młodzieżowych, religijnych, naukowych czy też sportowych. Przynajmniej z

73 Wiadomości Turystyczne, Nr 10, 16-31 maja 2010r.,74 Ibidem,75 http://www.merlinx.pl/merlin.htm

35

jedną z takich organizacji każdy z nas miał kiedyś kontakt.

Charakteryzując sektor organizatorów turystyki, trzeba wspomnieć o Polskiej

Organizacji Turystycznej, która jest jedną z ponad 200 działających na świecie narodowych

organizacji turystycznych, współpracującą z regionalnymi i lokalnymi organizacjami

turystycznymi. Organizuje liczne imprezy promocyjne, seminaria, szkolenia, a także zajmuje

się drukiem wydawnictw promocyjnych o Polsce. Podróże edukacyjne dla touroperatorów

owocują natomiast nowymi ofertami wyjazdów do Polski w poszczególnych krajach. Polska

Organizacja Turystyczna realizuje cele na poszczególnych rynkach poprzez swoje

przedstawicielstwa (POIT) w 14 krajach świata. Polskie Ośrodki Informacji Turystycznej

pełnią funkcję narodowych punktów informacji turystycznej, są organizatorami licznych

imprez, wystaw i stoisk wystawienniczych na największych targach turystycznych76.

Przydatne może być przedstawienie sposobu, w jaki każdy z nas może znaleźć

poszczególne informacje o organizatorach turystyki, pośrednikach turystycznych i to, jak nimi

zostać. Wpisu do rejestru dokonuje się na wniosek przedsiębiorcy. Zawiera on kilka danych,

m.in. firmę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, numer identyfikacji podatkowej, określenie

przedmiotu działalności, określenie zasięgu terytorialnego wykonywanej działalności,

wskazanie głównego miejsca wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru oraz

oddziałów, imiona i nazwiska osób upoważnionych do kierowania działalnością

przedsiębiorcy oraz działalnością jego oddziałów. Warto byłoby też wiedzieć, kto może być

organizatorem turystyki i jakie musi spełnić wymagania. Dokładnie opisuje to ustawa

o usługach turystycznych z roku 1997. W myśl art. 4 wymagane jest uzyskanie wpisu

w rejestrze organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Przedsiębiorca taki musi

zapewniać kierowanie działalnością przedsiębiorstwa oraz działalnością jego jednostek

organizacyjnych, samodzielnie dokonujących czynności prawnych. Dodatkowo musi zawrzeć

umowę gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo umowę ubezpieczenia na rzecz

klientów, złożyć wojewodzie oryginały dokumentów potwierdzających zawarcie kolejnych

umów gwarancji lub ubezpieczenia przed upływem terminu obowiązywania umowy

poprzedniej. Działalnością w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz działalnością

w zakresie pośrednictwa w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych mogą

kierować osoby posiadające:

a) rok praktyki w obsłudze turystów i ukończone studia wyższe z zakresu turystyki

i rekreacji, prawa, ekonomii lub zarządzania i marketingu,

b) 2 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią z zakresu obsługi

76 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.36

turystów lub ukończone studia wyższe inne niż z zakresu turystyki i rekreacji, prawa,

ekonomii lub zarządzania i marketingu

c) 4 lata praktyki w obsłudze turystów i ukończoną szkołę średnią inną niż z zakresu

obsługi turystów

d) 6 lat praktyki w obsłudze turystów77.

Bardzo przydatne może być samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie

organizowania imprez turystycznych lub pośrednictwo w zawieraniu umów o świadczenie

usług turystycznych, kierowanie jednostkami organizującymi imprezy turystyczne, praca na

stanowiskach związanych z przygotowywaniem i zawieraniem umów o świadczenie usług

turystycznych, samodzielne przygotowywanie programów imprez turystycznych, a także

wykonywanie zadań przewodnika i pilota wycieczek. Aby potwierdzić praktykę, należy

posiadać zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej albo zaświadczenie

wydane przez jednostkę organizacyjną powierzającą zainteresowanemu czynności przy

obsłudze turystów.

3.3. Odnowa psychosomatyczna

Odnowa psychosomatyczna jest młodą nauką, opiera się na całościowym spojrzeniu na

człowieka. Kierunek filozoficzny zwany holizmem, który zakłada, że dusza i ciało zdrowego

człowieka składają się na spójny system, odegrał znaczną rolę w rozwoju zarówno medycyny

psychosomatycznej, jak i odnowy psychosomatycznej. Dlatego zaburzenie funkcjonowania któregoś

z elementów stanowi dysfunkcje w całym organizmie. Odnowa psychiczna oznacza zabiegi mające

na celu wyrównanie ubytków sił psychicznych, przywrócenie sprawności umysłowej i emocjonalnej,

by uniknąć wyczerpania i zachorowania na jedną z chorób psychosomatycznych.

Dr hab. Jan Fenczyn w odnowie psychosomatycznej wyróżnia cel terapeutyczny i profilaktyczny.

Cel terapeutyczny to przywrócenie utraconego zdrowia, a cel profilaktyczny to działania

zapobiegawcze podejmowane wobec potencjalnej możliwości zadziałania czynników, które

wpływają negatywnie na stan zdrowia człowieka. Stała aktywność fizyczna powoduje wzrost

odporności psychicznej, poprawę kondycji fizycznej, wzmocnienie pracy serca, umiejętność radzenia

sobie ze stresem i zmniejszenie skłonności do depresji. Zastosowanie takiego czy innego sposobu

zależy od potrzeb danego człowieka i jego aktualnych możliwości78.

Integralną częścią odnowy psychosomatycznej jest odnowa biologiczna, która poprzez

oddziaływanie na ciało oddziałuje również na psychikę. Jest to aktywizacja i optymalizacja 77 Ustawa o Usługach Turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997r. 78 Ż. Kluczowska, M. Kamińska, Odnowa Biologiczna

37

procesów wypoczynkowych, hartowanie organizmu na zmiany warunków środowiskowych poprzez

aktywizację mechanizmów obronnych i adaptacyjnych, ułatwienie i przyspieszenie naturalnych,

wewnątrzustrojowych procesów oraz profilaktyka i zmniejszenie skutków powolnych przeciążeń,

które powstają w narządzie ruchu w wyniku mikro urazów79.

Innymi słowy odnowa biologiczna z jednej strony przyspiesza proces regeneracji sił

ustrojowych, zaburzonych zbyt dużymi obciążeniami fizycznymi bądź psychicznymi, z drugiej

strony spełnia cel profilaktyczny, utrzymując organizm w homeostazie. Tryb życia ma nierozerwalny

związek z naszym zdrowiem, dlatego stres, niewłaściwy sposób odżywiania, niedostatek ruchu,

konflikty z otoczeniem, palenie tytoniu, nadmierne picie alkoholu, wszystkie te czynniki są

przyczyną najczęstszych dolegliwości, tzw. chorób cywilizacyjnych. W rozwoju ewolucyjnym

organizm człowieka dostosowany został do znacznej aktywności fizycznej i odpowiedniego zużycia

energii. Tymczasem coraz więcej czasu spędzamy przed TV, w samochodzie, a czas wolny

przeznaczamy na rekreację bierną80.

Chcąc w pełni korzystać z dobrostanu zdrowia, należy rozpocząć zmiany od uświadomienia

sobie tej ścisłej zależności pomiędzy ciałem a psychiką. Pozwoli to nam samym dobrać zestaw

odpowiednich metod odnowy. Czasem może to być spacer, masaż, system ćwiczeń fizycznych,

oddechowych i medytacyjnych czy specyficzne odżywianie. Determinacja i cierpliwość są

niezbędne w dążeniu do zmaksymalizowania rezultatów zabiegów odnowy. Należy jednak pamiętać,

że stała aktywność powoduje wzrost odporności psychicznej, poprawę tężyzny fizycznej, poprawę

krążenia oraz wzmocnienie pracy serca, umiejętności radzenia sobie ze stresem czy zmniejszenie

skłonności do depresji81.

Świadomość odnowy psychosomatycznej jest coraz większa, klienci oczekują

indywidualnego podejścia a nie z góry narzuconych programów.

3.4. Rekreacja ruchowa

Zgodnie z definicją francuskiego socjologa J. Dumazediera czas wolny to „wszelkie

zajęcia, jakim może oddawać się jednostka z własnej ochoty bądź dla rozrywki, bądź dla

rozwijania swych wiadomości lub dla bezinteresownego kształcenia się, dobrowolnego udziału

w życiu społecznym, poza obowiązkami zawodowymi, rodzinnymi i społecznymi”.

Czas wolny to taki czas, który pozostaje po wypełnieniu wszystkich obowiązków,

w którym możemy wykonywać czynności według swych upodobań oraz zgodnie z potrzebami 79 Dr Z. Szyguła, Medical Tribune nr 10/2006 14.06, Odnowa biologiczna – moda czy konieczność80 Ż. Kluczewska, M. Kamińska, Odnowa Biologiczna, wyd. 1, Medical Tribune Polska 2009r.81 K. Janik, A. Stefańska, A. Niedzielska Odnowa Biologiczna

38

psychospołecznymi. Przeznacza się go na odpoczynek, który sprawia przyjemność, działalność

społeczną o charakterze dobrowolnym i bezinteresownym lub na rozwój zainteresowań

i uzdolnień. Jego brak może mieć silny i ujemny wpływ na zdrowie, stosunek do ludzi

i osiągnięcia osobiste. Gdy mądrze go wypełnimy, może mieć pozytywne znaczenie dla naszego

rozwoju osobowości. Regeneracja sił fizycznych i psychicznych to jedna z podstawowych funkcji

czasu wolnego. Funkcja rozrywki natomiast kompensuje monotonię dnia, obowiązków rodzinnych

i szkolnych, nudy, powtarzających się codziennie czynności. Ważną funkcją czasu wolnego jest

także rozwijanie zainteresowań82.

Czas wolny można ująć w różnych aspektach: socjologicznym, psychologicznym

i pedagogicznym. Aspekt socjologiczny zwraca uwagę na spędzanie czasu wolnego w grupie,

które prowadzi do bardziej wydajnego i wytrwałego działania niż działanie indywidualne.

W aspekcie psychologicznym widzi się poszukiwacza nowych wrażeń, odkrywcę nowych

obszarów, który rozbudza i rozwija swoje zainteresowania i uzdolnienia. Natomiast funkcja

społeczna wolnego czasu polega na aktywizowaniu człowieka, włączeniu go do życia

w społeczeństwie, aby wykształcić w nim umiejętność świadomego wyboru partnerów,

podporządkowania się przepisom i obyczajom83.

Rozdział III

Stanowiska pracy i przydatne kwalifikacje w branży turystycznej

Turystyka jest w jednym z ważniejszych sektorów gospodarki w światowej, z który może

w istotny sposób wspomóc w realizację programów walki z bezrobociem. Jest ona wskazywana

również jako jeden z sektorów mogących zapewnić dynamiczny rozwój gospodarczy,

minimalizując z negatywne skutki w koniecznych z przekształceń.

Sektor w usług w turystycznych w reprezentują 22 zawody mieszczące się w czterech 82 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,83 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,

39

dużych grupach oraz siedmiu podgrupach zawodowych takich jak specjaliści do spraw

ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej w niesklasyfikowani, organizatorzy turystyki

i pokrewni, informatorzy, w pracownicy biur podróży i pokrewni, przewodnicy turystyczni i piloci

wycieczek, pracownicy usług domowych i pokrewnych, kucharze, kelnerzy i pokrewni

zawodów84.

3.1. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w hotelarstwie i gastronomii

Stanowiska pracy

Branża hotelarska i gastronomiczna daje bardzo szeroki wachlarz możliwości rozwoju

zawodowego.

Dyrektor Hotelu kieruje hotelem i ponosi odpowiedzialność za całokształt jego

działalności, jest jego przedstawicielem na zewnątrz. Wszelkie polecenia, zarządzenia, regulaminy

oraz pisma dotyczące spraw osobowych pracowników hotelu muszą być przez niego

zatwierdzone. W czasie nieobecności dyrektora jego obowiązki pełni wyznaczony przez niego

zastępca. Stanowisko to wymaga dużego doświadczenia zawodowego, znajomości branży i wielu

lat pracy najlepiej na różnych stanowiskach. Konieczne jest wykształcenie wyższe, dobry stan

zdrowia, określone uprawnienia oraz znajomość języków obcych. Stanowisko dyrektora niesie za

sobą obowiązki i dużą odpowiedzialność. Do dyrektora należy organizacja wewnętrzna hotelu

i określenie zasad współpracy poszczególnych działów, koordynacja i monitorowanie pracy

poszczególnych działów, określenie kierunków polityki handlowej hotelu. Dyrektor wydaje

również zarządzenia i polecenia, rozpatruje skargi pracowników. Niezbędne na tym stanowisku są:

umiejętność kierowania ludźmi, podejmowania decyzji, motywowania innych, nawiązywania

kontaktów oraz przedsiębiorczość85.

Osoba zatrudniona na stanowisku Zastępcy Dyrektora Hotelu współpracuje

z Dyrektorem Hotelu w zakresie spraw związanych z zarządzaniem i administrowaniem obiektu

hotelowego, jest odpowiedzialna za organizację procedur związanych z funkcjonowaniem

wszystkich działów w hotelu oraz nadzorowanie jakości świadczonych usług hotelowych.

Stanowisko to wymaga doskonale rozwiniętych zdolności kierowniczych oraz interpersonalnych.

84 B. Alejziak, Analiza ofert pracy oraz poszukiwanych kwalifikacji w sektorze usług turystycznych, raport z badań przeprowadzonych w 2003r.85 W. Alejziak, Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku, Albis, Kraków, 2000r.

40

Pracownik Business Corner odpowiada za obsługę klientów hotelu w „Businnes Corner”.

Pomaga w przygotowaniu pism i dokumentów, udziela informacji związanych

z funkcjonowaniem hotelu, obsługuje spotkania i konferencje, dba o prawidłowe planowanie

pracy, gwarantujące odpowiedni poziom usług86.

Kierownik Recepcji jest odpowiedzialny za nadzorowanie pracy zespołu pracowników

recepcji, troszczy się o najwyższy poziom świadczonych usług, kontroluje wszystkie sprawy

związane z realizacją potrzeb klientów oraz dba o zapewnienie maksimum satysfakcji gości

hotelowych. Bardzo przydatna na tym stanowisku jest cierpliwość, wyrozumiałość oraz

umiejętność sprawnego rozwiązywania konfliktów.

Podstawowym zadaniem recepcji oraz Recepcjonisty jest świadczenie usług związanych

z zakwaterowaniem i obsługa gości hotelowych w czasie ich pobytu w hotelu. Do zakresu działań

recepcji należy przyjmowanie gości oraz wystawianie kart pobytu, sporządzanie codziennych

grafików obłożenia pokoi, prowadzenie ewidencji gości zgodnie z obowiązującymi w hotelu

zasadami, weryfikowanie stanu zajętości wykazanych pokoi i stanu kasy ze stanem faktycznym,

analiza i kontrola stanu zadłużenia gości, rozliczeń voucherów i rozliczeń imprez kredytowych,

wydawanie kluczy do pokoi, prowadzenie właściwej ich ewidencji oraz ich zabezpieczenie,

organizowanie pomocy przy przyjazdach i wyjazdach, ze szczególnym uwzględnieniem opieki

nad bagażem gości, udzielanie informacji oraz realizowanie dodatkowych usług na ich prośbę.

Powszechnym obowiązkiem recepcjonistów stało się świadczenie usług w zakresie informacji

turystycznej dotyczącej rozkładów jazdy, godzin otwarcia muzeów, wystaw, repertuarów teatrów,

kin, imprez artystycznych czy kulturalnych oraz ewentualnej możliwości zamieszkania

w obiektach noclegowych w mieście, na terenie województwa i w całym kraju87.

Recepcjonista - Consierge zajmuje się bezpośrednią obsługą gości w zakresie udzielania

informacji (lekarzy domowych, dyżurów aptek) i załatwiania ich spraw. Do jego obowiązków

i zakresu odpowiedzialności należy obsługa korespondencji i przesyłek gości, osobiście zajmuje

się spełnieniem ich próśb, w razie potrzeby kontaktuje się w ich imieniu z innymi działami hotelu.

Zna i poleca gościom korzystanie ze wszystkich usług oferowanych przez hotel, na życzenie

gościa dokonuje rezerwacji hotelowej restauracji lub poza hotelem. Jest to praca stojąca

z wykorzystaniem sprzętu komputerowego. Osoba na tym stanowisku musi doskonale znać zasady

savoir – vivre’ u88.

Portier odpowiedzialny jest za powitanie gości, organizowanie pobytu i ich wyjazdu.

86 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.87 Ibidem,88 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.

41

Dostarcza wszelkich informacji i reaguje na potrzeby.

Osoba na stanowisku Kierownika Służby Pięter odpowiedzialna jest za nadzorowanie

czystości w pomieszczeniach gościnnych i służbowych hotelu, koordynuje realizację zadań

pracowników Służby Pięter oraz utrzymuje odpowiednią atmosferę pracy przez rozwiązywanie

wszelkich problemów. Musi cechować się bardzo wysoką kulturą osobistą oraz doskonale

rozwiniętymi umiejętnościami interpersonalnymi, planistycznymi i organizatorskimi89.

Kierownik Restauracji dba o prawidłowe funkcjonowanie restauracji poprzez efektywne

zarządzanie, organizację i kontrolę pracy, zapewnia doskonałą jakość obsługi klientów

w restauracji. Prowadzi również dokumentację finansową i rozliczenia, przygotowuje i realizuje

zamówienia90.

Szef kuchni w nowoczesnych zakładach gastronomicznych to przede wszystkim

menedżer operacyjny. Reprezentuje on kuchnię wobec gościa. Osoba na tym stanowisku

odpowiedzialna jest za całą kuchnię i przydzielanie zadań. Opracowuje oraz aktualizuje kartę dań,

kalkuluje ceny i pilnuje zakupów. Do szefa kuchni należy również nadzorowanie

przygotowywanych potraw oraz sprawdzanie, jak prezentują się gotowe dania, ponieważ muszą

one odpowiadać standardowi, ustalonemu przez niego wcześniej. Razem z kierownikiem

restauracji omawia nowe przepisy. Jego obowiązkiem jest orientacja w nowościach i trendach

w gastronomii, aby dopasowywać do nich swoją ofertę. W zakresie jego obowiązków

i odpowiedzialności znajduje się również kontrola jakości surowców i produktów, nadzór nad

przygotowaniem potraw. Odpowiada też za jakość potraw i wagę deklarowaną zgodną z recepturą

oraz estetykę potraw wydawanych, sprawdza przestrzeganie norm i receptur przez swoich

podopiecznych91.

Kucharz pod okiem szefa kuchni planuje, organizuje i przygotowuje zaplanowaną

dzienną produkcję kuchenną. Odpowiada za przestrzeganie kolejności wydawanych zamówień i za

jakość produkcji zamówionych potraw. Wraz z szefem kuchni prowadzi szkolenia dla młodych

kucharzy i praktykantów.

Kelner jest tak jakby wizytówką restauracji, obsługuje gości zgodnie ze standardami

zakładu gastronomicznego i wymogami gości. Zakres obowiązków i odpowiedzialności kelnera

jest bardzo szeroki. Należy do niego przygotowanie sal restauracyjnych, najwyższy standard

obsługi, doskonała znajomość aktualnej karty menu, jak również sposobu przyrządzania

89 D. Pląder, Organizacja pracy w hotelarstwie, wydawnictwo Krakowska Szkoła Hotelarska90 D. Pląder, Organizacja pracy w hotelarstwie, wydawnictwo Krakowska Szkoła Hotelarska91 D. Pląder, Organizacja pracy w hotelarstwie, wydawnictwo Krakowska Szkoła Hotelarska

42

poszczególnych potraw oraz bieżąca aktualizacja informacji o daniach i napojach92.

Barman obsługuje drink bar, oprócz przyrządzania i podawania napojów czasami

przygotowuje również drobne zakąski. Odpowiada za wyposażenia baru w sprzęt, szkło i inne

potrzebne naczynia, ścisłe przestrzeganie obowiązujących norm i receptur podawanych cocktaili,

drinków i napoi bezalkoholowych. Warunki pracy zarówno kelnerów, jak i barmanów to praca

w ruchu, często wymagany jest pośpiech. Praca wykonywana jest najczęściej w pomieszczeniach

zamkniętych, uzależniona od godzin otwarcia zakładu –godziny popołudniowe i nocne93.

Zadaniem Sommeliera jest tworzenie karty win i zaopatrzanie piwnicy z winem. Jest

odpowiedzialny nie tylko za jej zawartość, ale także za jej stan. Doradza gościom przy wyborze

odpowiedniego wina i dba o jego właściwe nalewanie. W większych restauracjach jako Chef

Sommelier lub Chef Caviste kieruje małym zespołem kelnerów od wina94.

Przydatne kursy i kwalifikacje

Szkolenia przygotowane dla pracowników branży hotelarskiej można podzielić na otwarte

i zamknięte. Szkolenia otwarte dotyczą przede wszystkim szkoleń menedżerskich, marketingu,

usług hotelarskich i gastronomicznych, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wdrażania systemu

HACCP. Szkolenia zamknięte to przede wszystkim kursy doszkalające odpowiednie grupy osób

(art. recepcjonistów czy kelnerów), a także szkolenia językowe. Ze względu na specyfikę branży

częściej korzystamy ze szkoleń zamkniętych dla określonych grup pracowniczych, które realizują

dla nas lokalne firmy szkoleniowe.

Kurs Barmański powstał z myślą o osobach chcących rozpocząć swoją przygodę

z gastronomią, a także dla tych, którzy chcą podnieść własne kwalifikacje w zawodzie. Obecnie

barmaństwo jest zajęciem interdyscyplinarnym, od osoby pracującej za barem coraz częściej

wymaga się zdolności ekwilibrystycznych, znajomości zasad miksologii, towaroznawstwa, obsługi

konsumenta, a nawet psychologii sprzedaży. Dlatego, aby sprostać wymaganiom rynku, warto

ukończyć taki kurs, pozwala on na opanowanie wiadomości zarówno teoretycznych, jak

i praktycznych niezbędnych do pracy w zawodzie barmana. Do kursu może przystąpić każda

osoba pełnoletnia, nie jest wymagane żadne wykształcenie95.

Kurs Latte Art to sztuka tworzenia rysunków i wzorów z mleka na powierzchni kawy

92 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.,93 W. Gaworecki „Turystyka”, wydawnictwo PWN Warszawa 2007r.,94 Ibidem,95 http://www.msbis.com/intro.php,

43

espresso. Szkolenie baristyczne Latte Art powstało na podstawie obserwacji polskiego rynku

kawy. W ostatnich latach zauważamy znaczący wzrost kultury picia kawy oraz jej konsumpcji,

a poziom umiejętności wśród osób pracujących w restauracjach i kawiarniach jest niezwykle

zróżnicowany. W dalszym ciągu profesjonalnie przeszkolony barista to w Polsce rzadkość.

Szkolenia „Latte Art” prowadzone jest przez doświadczonych baristów i ma na celu podnoszenie

kwalifikacji.

Kurs Sommelierski przeznaczony jest zarówno dla osób, które z racji wykonywanego

zawodu (kelner, barman, manager restauracji, sprzedawca) napotykają na swej drodze sprawy

związane z winem, jak również dla tych, którzy po prostu pokochali ten trunek i chcą

dowiedzieć się o nim więcej. Kurs podzielony jest na części teoretyczne i praktyczne. Teoria

zawiera wszystko, co powinien wiedzieć sommelier pracujący w restauracji, a cześć praktyczna

wszystko to, co powinien umieć wykonać przed gościem w zakresie wina96.

Kolejny przydatny kurs to Kurs Kelnerski. Obsługa gości w restauracji jest równie ważna

jak dobre jedzenie. Jeżeli kelner jest wykwalifikowany, umie obchodzić się z klientami, to gość

restauracji jest zadowolony, a co za tym idzie, zostawia większy napiwek. Goście przychodzą do

restauracji nie tylko po to, aby zjeść, chcą przede wszystkim spędzić miło czas i poczuć się

wyjątkowo. Gdy gość nie jest do końca zadowolony z kuchni, to dobry serwis jest to w stanie

zrekompensować. Dlatego jeżeli chce się pracować w wykwintnej restauracji, bardzo ważne jest,

aby ukończyć kurs kelnerski. Jest on oferowany przez wyższe szkoły hotelarstwa i gastronomii

oraz przez różne prywatne szkoły. Kurs jest dwuetapowy. W pierwszym etapie przedstawiana jest

zasada obsługiwania gości indywidualnych, kładzie się bardzo duży nacisk na restauracyjny savoir

vivre oraz techniczne umiejętności słuchaczy. Poznajemy takie elementy, jak obsługa konsumenta,

serwis dań, serwis wina, serwis champagne i inne istotne zagadnienia. Podczas drugiego etapu

kursu przybliżamy zagadnienia związane z obsługą imprez okolicznościowych, organizacji

bankietów, obsługi konferencji, przerw kawowych i innych istotnych zagadnień związanych

z obsługą imprez zorganizowanych. Kelner to nie tylko osoba, która zbierze zamówienie, sprawnie

obsłuży gości oraz na czas przyniesie rachunek. To osoba, która potrafi swoją wiedzą sprostać

wymaganiom każdego gościa i sprawi, że gość w przyszłości wróci97.

Praca w hotelu polega przede wszystkim na świadczeniu usług przez ludzi dla ludzi, a

ponieważ recepcja jest pierwszym miejscem kontaktu z gościem, określana się ją często jako

„serce” hotelu. Odpowiednio przygotowany, profesjonalny personel recepcyjny, który potrafi

96 Ibidem,97 http://www.ksr.net.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=8,

44

sprostać potrzebom i oczekiwaniom gości, dbając jednocześnie o interesy i wizerunek hotelu,

stanowi zatem podstawę do wdrożenia systemu zarządzania jakością usług. Systemu, który w

polskim hotelarstwie stał się powszechnie oczekiwanym, wręcz niezbędnym. Aby sprostać temu

trudnemu zadaniu, warto ukończyć Kurs Recepcjonisty98.

Kurs Motywowania Pracowników w Branży Hotelarsko-Gastronomicznej.

Motywowanie pracowników do efektywnej pracy jest procesem ciągłym i niezmiernie ważnym

dla zwiększania efektywności przedsiębiorstwa hotelarsko-gastronomicznego. Chodzi tu

oczywiście o motywatory pozafinansowe, ale również o stworzenie takiego system

wynagrodzenia, aby w pewnym stopniu spełniał rolę motywacyjną. Szkolenie to pozwala na

zdobycie wiedzy i umiejętności w zakresie budowania silnej i trwałej motywacji oraz poznanie

skutecznych narzędzi. Kurs skierowany jest głównie do osób kierujących zespołem pracowników,

menadżerów średniego i wyższego szczebla, szefów, dyrektorów i właścicieli99.

Kurs Animatora Czasu Wolnego w Obiekcie Hotelowym jest skierowany dla osób

początkujących, podczas szkolenia przekazywana jest wiedza praktyczna i teoretyczna. Możemy

się nauczyć organizowania konkursów i gier sportowych dla dorosłych, dzieci i młodzieży,

występowania na scenie, pracy z mikrofonem, tańców klubowych oraz radzenia sobie

i postępowania w różnych sytuacjach w kontaktach z gośćmi hotelowymi. Warunkiem jest

ukończenie 18 lat i dobra znajomość przynajmniej jednego języka100.

3.2. Stanowiska pracy, przydatne kursy i kwalifikacje w obsłudze ruchu turystycznego

Stanowiska pracy

Przewodnik turystyczny to osoba, która ma odpowiednie uprawnienia do udzielenia

informacji turystycznych i krajoznawczych oraz oprowadzenia wycieczek i turystów

indywidualnych po obiektach, trasach i miejscowości, wydawane przez marszałka województwa

właściwego dla miejsca zamieszkania, potwierdzone legitymacją i odznaką. Funkcja przewodnika

turystycznego to przede wszystkim sumienne sprawowanie opieki nad uczestnikami podczas

oprowadzania wycieczek101.

98 http://www.edu.edu.pl/doskonaly-recepcjonista-szkolenie-dla-pracownikow-recepcji,kurs,5146.htm99 http://www.cedeka.pl/szkolenia_otwarte,13,motywowanie-pracownikow-w-branzy-hotelarsko-gastronomicznej.html100 http://www.stageman.pl/szkolenie-animatorow,d97.html 101 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r.

45

Uprawnienia przewodników górskich102 podzielone są na 3 klasy:

I klasa posiada uprawnienia do prowadzenia wycieczek górskich w warunkach letnich i zimowych

wszystkimi szlakami turystycznymi na obszarze uprawnień, wycieczek autokarowych oraz

pieszych wycieczek górskich po drogach taternickich do IV stopnia trudności w warunkach letnich

i do III stopnia trudności w warunkach zimowych.

II klasa posiada uprawnienia do prowadzenia pieszych wycieczek górskich wszystkimi szlakami

turystycznymi w warunkach letnich oraz szlakami oznakowanymi w warunkach zimowych,

wycieczek autokarowych oraz pieszych wycieczek górskich po drogach taternickich do III stopnia

trudności w warunkach letnich i do II stopnia trudności w warunkach zimowych.

III klasa posiada uprawnienia do prowadzenia pieszych wycieczek górskich w warunkach letnich

szlakami oznakowanymi, pieszych wycieczek w warunkach zimowych szlakami określonymi

w programach szkolenia oraz wycieczek autokarowych.

Przewodnicy miejscy dla poszczególnych miast posiadają uprawnienia do oprowadzania

wycieczek w miastach. Przewodnicy terenowi - dla poszczególnych województw lub regionów,

w tym obejmują również miasta położone w obrębie województwa lub regionu.

Zadaniem przewodnika muzealnego jest przedstawienie ekspozycji muzealnej w sposób

przystępny dla słuchaczy.

Organizatorzy turystyki przygotowujący wycieczki, realizujący wspólny program, w

których uczestniczy co najmniej 10 osób, są obowiązani ustawowo, jeżeli umowa nie stanowi

inaczej, zapewnić uczestnikom opiekę osób posiadających uprawnienia przewodnika

turystycznego lub pilota wycieczek. Organizator turystyki organizujący wycieczki za granicą jest

obowiązany zapewnić opiekę pilota wycieczek posiadającego znajomość języka powszechnie

znanego w kraju odwiedzanym lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym.

Organizując wycieczki dla turystów z zagranicy, organizator jest zobowiązany zapewnić usługi

opiekę pilota wycieczek posiadających znajomość języka obcego umożliwiającą swobodny

kontakt z uczestnikami lub języka uzgodnionego z kontrahentem zagranicznym. Uprawnienia dla

przewodników wycieczek turystycznych wydają, odmawiają wydania, zawieszają i przywracają

oraz cofają marszałkowie województw, właściwi dla miejsca zamieszkania przewodnika

turystycznego na drodze decyzji administracyjnej. Uprawnienia takie może otrzymać osoba, która

ukończyła 18 lat i szkołę średnią, posiada stan zdrowia umożliwiający wykonywanie zadań

przewodnika (potwierdza to odpowiednia komisja lekarska), nie była karana za przestępstwa

102 K. Mikucki, Status Prawny Przewodnika, dostępne na: http://www.wgorach.com/index.html?id=32788&location=f&msg=1

46

umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika turystycznego lub

pilota wycieczek, odbyła szkolenie i praktykę przewodnicką oraz zdała egzamin na przewodnika

turystycznego103.

Pilot wycieczek nie jest odpowiedzialny za oprowadzanie turystów, odpowiada on

głównie za ich bezpiecznie dotarcie na miejsce przeznaczenia oraz organizuje im przyjazd i pobyt

wraz ze zwiedzaniem, noclegami, wyżywieniem, a nawet - jeśli to konieczne - opiekę lekarską.

Predyspozycje, jakie powinna posiadać osoba chcąca być pilotem wycieczek, dzielą się na

formalne i nieformalne. Pilotem turystycznym nie może, niestety, zostać osoba niepełnoletnia,

o złym stanie zdrowia, bez znajomości przynajmniej jednego języka obcego w mowie i piśmie

(pilot wycieczek zagranicznych). Osoba taka musi być otwarta na ludzi i ich potrzeby, powinna

być lubiana, ponieważ osoby trudne do zaakceptowania mogą zepsuć każdą imprezę. Niezbędna

jest też odpowiedzialność, znajomość geografii i kultury krajów, do których pilotuje wycieczki.

Czasami musi być także przewodnikiem, dlatego powinna posiadać wiedzę o zabytkach, kulturze

oraz historii odwiedzanych krajów. Musi umieć działać w sytuacjach awaryjnych i nietypowych

oraz być niezłym psychologiem, żeby móc odczytać potrzeby uczestników imprezy.

Najważniejsze zadania pilota wycieczek to sprawowanie opieki nad uczestnikami imprezy

turystycznej oraz udzielanie im niezbędnej pomocy. Pilot powinien również zadbać o właściwą

realizację programu imprezy, udzielić informacji o przepisach obowiązujących turystów oraz

podstawowej informacji krajoznawczej. Do jego obowiązków należy również reprezentowanie

organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi w trakcie trwania imprezy,

dbanie o dobre imię organizatora i nienarażanie go na straty, czuwanie nad sposobem

wykonywania usług oraz przyjmowanie reklamacji od uczestników, a w wypadku jej

niezałatwienia - przekazania niezwłocznie organizatorowi turystyki. W przypadku występowania

sytuacji konfliktowych w grupie pilot pełni funkcję negocjatora i warunkowo tłumacza podczas

imprezy za granicą oraz dla turystów z zagranicy104.

Rezydent stanowi element łączący biuro podróży z klientem. Jest on przedstawicielem

firmy, musi dbać o jej wizerunek i interesy. Przede wszystkim jednak jest opiekunem

powierzonych mu osób. Ma sprawić, że ludzie czują się bezpiecznie, komfortowo i zapominają

o codziennym stresie. Podstawowym obowiązkiem rezydenta jest opieka nad gośćmi oraz

informowanie o miejscu wypoczynku, hotelu, posiłkach, sposobach spędzania wolnego czasu.

W niektórych biurach podróży widoczna jest specjalizacja zakresu wykonywanych

103 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,104 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r,

47

obowiązków105.

Na przykład, wśród pracowników pracujących na destynacji wyróżnia się service

managerów, pilotów i animatorów.

Service managerowie odpowiadają za sprawne funkcjonowanie serwisu wakacyjnego.

Dysponowanie środkami finansowymi, organizowanie i nadzór pracy pilotów oraz kontrolowanie,

czy kontrahenci danego biura podróży właściwie wypełniają warunki umowy z biurem - to ich

główne obowiązki. Piloci to osoby dbające o bezpieczeństwo i udany wypoczynek gości.

Nadzorują transfery z i na lotnisko, organizują spotkania informacyjne oraz wycieczki

fakultatywne, pełnią też dyżury w hotelach. Są do dyspozycji gości i pomagają im rozwiązywać

pojawiające się podczas wakacji problemy106.

Z kolei do zadań animatorów należy prowadzenie zajęć sportowych i kulturalnych.

Osoby, które chcą wykonywać zawód rezydenta, powinny być otwarte, przebojowe, ciekawe

świata, lubiące pracować z ludźmi - nie mogą wstydzić się publicznych wystąpień. Muszą mieć

dużo cierpliwości, nie mogą nikogo wyróżniać, aby ktoś inny nie poczuł się urażony. W tym

zawodzie sprawdzają się ludzie z łatwością nawiązujący kontakty, bezproblemowi, myślący

pozytywnie i czerpiący przyjemność z rozwiązywania problemów. Zazwyczaj rezydentami są

osoby w wieku 22 - 32 lat, biegle władający przynajmniej jednym językiem obcym. Rezydenta

powinna cechować rozległa wiedza turystyczno - krajoznawcza dotycząca obszaru, na którym

przebywają goście. Aby zostać rezydentem, należy przejść odpowiednie przeszkolenie. Zwykle

odbywają się one za granicą, niekiedy część zajęć teoretycznych ma miejsce w kraju107.

Stewardesa to członek załogi statku wodnego lub powietrznego, obsługujący załogę

i pasażerów podczas rejsu lub lotu. Zawód stewardessy wymaga zarówno szczególnych cech

osobowości, jak i pewnych umiejętności oraz wiedzy. Istnieją szkoły policealne czy kursy

przygotowujące do zawodu, jednakże ich ukończenie nie jest przepustką na pokład samolotu.

Zawód ten wymaga dużej samodyscypliny. Konieczna jest umiejętność dostosowania się do

warunków i elastyczność, by zawsze w pracy prezentować się dobrze i być otwartą na uwagi

pasażerów. Niebagatelną cechą jest też dyspozycyjność. Stewardesa powinna być doskonale

zorientowana, jak postępować w sytuacjach awaryjnych, w udzielaniu pierwszej pomocy,

w przepisach bezpieczeństwa i procedurach serwisowych. Poza tym musi mieć bardzo dobre

zdrowie i kondycję fizyczną, co sprawdza co roku Komisja Lotniczo-Lekarska. Z doświadczenia

osób, które pracują jako stewardessy czy stewardzi, wynika, że jedyna droga zatrudnienia to

105 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r,106 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r,107 D. Pląder, Organizacja pracy w hotelarstwie, wydawnictwo Krakowska Szkoła Hotelarska,

48

złożenie kompletu dokumentów w biurze kadr i długie czekanie, aż powstanie zapotrzebowanie na

takie osoby. Warto śledzić ogłoszenia prasowe, gdzie pojawiają się informacje o naborze do pracy

w charakterze personelu pokładowego. Selekcja jest wieloetapowa i obejmuje m.in. egzaminy

językowe, rozwiązywanie zadań grupowych, testy psychologiczne. Po pomyślnie zdanym

egzaminie i wykazaniu się nienaganną aparycją rozpoczyna się kilkutygodniowe szkolenie108.

Wychowawca kolonijny to zajęcie sezonowe związane z wakacyjnymi czy zimowymi

wyjazdami dzieci na wypoczynek zorganizowany. Wychowawca wyjeżdża razem z dziećmi,

opiekuje się nimi i organizuje im zajęcia. Oczywiście wychowawca musi posiadać odpowiednie

kwalifikacje, powinien być odpowiedzialny, świadomy swych zadań i zaradny. Musi cechować się

umiejętnością podejmowania decyzji i kontrolowania ich wykonania, sumiennością, poczuciem

odpowiedzialności i troskliwością. Na początku kolonii wychowawcy tworzą grupy kolonijne,

ustalają obowiązujący w nich porządek, określają obowiązki oraz wprowadzają dyscyplinę

(oczywiście w granicach rozsądku). Pełniąc rolę opiekunów, czuwają nad zdrowiem

i bezpieczeństwem wychowanków, dobierają i organizują dla nich zabawy i zajęcia, a także

kontrolują czystość i odpowiedni ubiór dzieci. Szczególną uwagę powinni kierować na młodsze

dzieci, które często nie potrafią samodzielnie wykonywać wielu czynności109.

Kierownik kolonijny powinien znać całokształt spraw związanych z organizacją,

prowadzeniem i rozliczeniem kolonii, bowiem od jego umiejętności zależy właściwe prowadzenie

placówki. Powinien mieć autorytet i stwarzać atmosferę równowagi. bez czego nie do pomyślenia

jest prawidłowe funkcjonowanie całości. Do niego należy nadzór nad organizacją życia kolonii

oraz podejmowanie wszystkich zasadniczych decyzji wychowawczych. Kierownik placówki

odpowiedzialny jest za właściwy poziom prac, dając rękojmię bezpieczeństwa, zdrowia i życia

dzieci i młodzieży. Na koloniach obowiązuje zasada jednoosobowego kierownictwa

i odpowiedzialności za podjęte decyzje. Wskazane jest jednak, aby trudne decyzje wychowawcze

omawiane były na forum rady pedagogicznej110.

Pracownik biura podróży jest wizytówką biura, prezentuje i sprzedaje ofertę klientom

zgodnie z systemami handlowo-eksploatacyjnymi biura. Prowadzi dokumentację usług

oferowanych, zamówionych, sprzedanych, anulowanych i realizowanych. Jego obowiązkiem jest

zapoznanie się z zasadami kultury i jakości obsługi klienta, zasadami gwarancji oraz warunkami

umów z usługodawcami i klientami. Do niego należy również gromadzenie i systematyzacja

informacji przydatnych w programowaniu sprzedaży i świadczeniu usług turystycznych oraz

108 http://www.stewardessa.pl/,109 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,110 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,

49

wnioskowanie w sprawie niezbędnych materiałów, dokumentów czy innych źródeł informacji111.

Pracownik informacji turystycznej informuje klientów o typowych usługach

turystycznych i specjalistycznych, atrakcjach podróży, walorach krajobrazowych miejsca pobytu

oraz o warunkach świadczenia usług - wykorzystując gromadzone oferty, informatory, mapy,

przewodniki i inne materiały oraz doświadczenia własne.

Instruktor rekreacji ruchowej prowadzi dobrowolnie podejmowane ćwiczenia ruchowe

o charakterze zabawowym i towarzyskim, różnego rodzaju wędrówki i gry w plenerze oraz

w pomieszczeniach zamkniętych, w celu zaspokojenia potrzeb rekreacyjnych, korekcyjnych,

kompensacyjnych uczestników ćwiczeń.

Account manager to inaczej „opiekun klienta”. Zawód ten narodził się w branży

reklamowej, a potem rozprzestrzenił na inne branże. Stąd osoba na tym stanowisku jest

odpowiedzialna za utrzymywanie kontaktów z klientami firmy, za przekazywanie zleceń i uwag

do odpowiednich działów firmy lub zamówień od klienta. Account manager to jedno z niższych

stanowisk kierowniczych w usługach i handlu. Stanowisko wymaga dużego doświadczenia,

umiejętności handlowych i negocjacyjnych. Niezbędne jest wykształcenie wyższe (najlepiej

o specjalizacji marketing lub reklama) i zdolności przywódcze112.

Customer Service Manager to inaczej kierownik ds. obsługi klienta / kierownik biura

obsługi klienta. Do jego podstawowych obowiązków należą negocjacje i kontakty z kluczowymi

klientami, współpraca z partnerami i kontrahentami, konsultacje zarówno dla klientów

wewnętrznych, jak i zewnętrznych, zarządzanie zespołem osób pracujących bezpośrednio

i pośrednio z klientami, monitorowanie i analiza jakości obsługi klientów oraz zastosowanych

systemów mających ją usprawnić. Wymagane jest wykształcenie wyższe (najczęściej

ekonomiczne z zakresu marketingu i zarządzania), doświadczenie w obsłudze klienta (praca

w Help Desk czy Call Center), znajomość języka obcego, umiejętność nawiązywania bardzo

dobrych relacji z klientami indywidualnymi i instytucjonalnymi, umiejętność zarządzania

procesami, bardzo dobre zdolności organizacyjne, analityczne oraz planistyczne, umiejętność

podejmowania ważnych decyzji, zdolności negocjacyjne, umiejętność koordynacji działań często

wieloosobowego zespołu, doświadczenie w doborze zespołu, zdolność radzenia sobie

w sytuacjach awaryjnych oraz umiejętność skutecznego ich przezwyciężania. Bardzo przydatna

jest umiejętność prowadzenia szkoleń, prezentacji i wykładów113.

111 Wł. Kurek, Turystyka, wydawnictwo PWN, Warszawa 2008r, 112 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r., dostępne na: http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,74896,2973343.html,113 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,

50

Chief Knowledge Oficer - inaczej dyrektor ds. zarządzania wiedzą ma za zadanie

zaplanować i wprowadzić "system przekazywania wiedzy" wewnątrz i na zewnątrz firmy. Musi

dbać o infrastrukturę informacyjną firmy zarówno w sensie technicznym (poczta e-mailowa,

wewnętrzna poczta pracownicza, Internet, tematyczne bazy danych), jak i socjalnym, z pogranicza

marketingu i PR. Wymagane jest wykształcenie wyższe, dodatkowo dyplom MBA. Przydatna jest

wiedza z zakresu systemów informacyjnych oraz wymagana doskonała znajomość angielskiego

i przynajmniej dobra drugiego języka obcego. Trzeba mieć minimum kilkuletni staż

w międzynarodowych korporacjach, doświadczenie w zarządzaniu projektami, cechy przywódcze,

zdolności analityczne i planistyczne, bardzo dobre zdolności organizacyjne114.

Organizator obsługi turystycznej ustala, koordynuje i nadzoruje realizację obsługi

turystycznej w celu uzyskania maksymalnych efektów finansowych i społecznych firmy, bada

popyt oraz kreuje podaż usług turystycznych dla klientów krajowych i zagranicznych,

współpracując z innymi uczestnikami rynku oraz stymulując rozwój i racjonalizację infrastruktury

turystycznej i paraturystycznej.

Organizator usług cateringowych na zlecenie firm i osób prywatnych przygotowuje

różnego rodzaju przyjęcia i imprezy, w obiektach zamkniętych i w plenerze. Dobiera menu,

zapewnia obsługę kucharską i kelnerską, wynajem mebli bankietowych, mebli i sprzętu

ogrodowego, oświetlenia i nagłośnienia przyjęć i imprez.

Organizator usług gastronomicznych planuje, organizuje i prowadzi produkcję

w zakładach gastronomicznych. Sporządza plan produkcji, kalkulację oraz prowadzi produkcję

wszystkich asortymentów potraw i posiłków. Rozlicza także produkcję zakładów

gastronomicznych, organizuje i nadzoruje pracę magazynu oraz obsługę konsumenta.

Organizator usług hotelarskich planuje, oferuje, koordynuje oraz wykonuje usługi

hotelarskie. Ustala zestaw oferowanych usług hotelarskich, sposób ich świadczenia oraz

opracowuje politykę handlową. Współpracuje także z innymi instytucjami oferującymi usługi

hotelarskie oraz zbiera opinie o preferencjach klientów, analizuje oferty konkurencji, obserwuje

rynek hotelarski115.

Organizator imprez sportowych działając samodzielnie lub jako przedstawiciel klubu,

związku sportowego bądź zawodnika, inicjuje i utrzymuje kontakty pomiędzy instytucjami

sportowymi, innymi osobami prawnymi i fizycznymi. Pośredniczy również w zawieraniu umów

dotyczących organizacji imprez sportowych, sponsorowania i reklamowania działalności

114 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,115 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,

51

sportowej, pozyskiwania reklamy dla zysku oraz przeniesień (transferów) zawodników na terenie

kraju i poza jego granicami.

Przydatne kursy i kwalifikacje

Kursy Pilotów Wycieczek przeprowadzają podmioty upoważnione do przeprowadzenia

szkolenia przewodników turystycznych lub pilotów wycieczek. Szkolenia prowadzi kadra

wykładowców i instruktorów, którzy ukończyli studia wyższe i posiadają poświadczoną praktykę

zawodową. Kurs odbywa się według regulaminu przedstawionego uczestnikom, a organizator

szkolenia, zanim je rozpocznie, pisemnie informuje o tym marszałka województwa właściwego

dla miejsca odbywania szkolenia, przedkładając kopię upoważnienia do prowadzenia szkoleń.

Marszałek może przeprowadzić kontrolę organizatora polegającą na sprawdzeniu dokumentacji

szkolenia i ocenie zgodności harmonogramu zajęć z procesem jego realizacji. W programach

szkolenia są zajęcia teoretyczne oraz ćwiczenia prowadzone przez instruktorów, które polegają na

aktywnym udziale w wycieczce i samodzielnym realizowaniu przez uczestników szkolenia

wskazanych jej etapów, oczywiście pod nadzorem instruktora. Egzamin składa się z dwóch części

teoretycznej – pisemnej i ustnej - obejmującej zagadnienia, dla których programy szkolenia

przewidują zajęcia teoretyczne oraz praktyczne, realizowane w terenie. Osobie, która zdała

egzamin z wynikiem pozytywnym, wydaje się świadectwo116.

Do Kursu Wychowawcy Kolonijnego może przystąpić każdy, kto ma ukończone 18 lat.

Zajęcia prowadzone są przez przedstawiciela Komendy Miejskiej Policji, ratownika medycznego

PCK, nauczyciela WF, pracowników biur turystycznych, Kierowników Placówek Wypoczynku

Dzieci i Młodzieży, Instruktora Sportowego i Instruktora BHP. Polegają głównie na praktycznych

poradach wynikających z własnego doświadczenia, jakie można nabyć w trakcie wykonywania

tego zawodu. To bogata wiedza praktyczna o odpowiedzialności, psychologii, współpracy w

grupie, a tak naprawdę wspaniała możliwość sprawdzenia siebie jako przywódcy, opiekuna,

wychowawcy i przyjaciela. Zawód wychowawcy to również szansa na poznanie i zwiedzenie

wielu miejsc w Polsce i Europie. Wynikiem szkolenia jest prawo wykonywania zawodu jako

wychowawcy-opiekuna na koloniach, zimowiskach, obozach młodzieżowych organizowanych w

Polsce i poza granicami RP117.

116 Wł. Gaworecki, Turystyka, wydawnictwo PWE, Warszawa 2007r., http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,74896,2973587.html,117 http://www.gaudeamus.com.pl/kursy/kurs_wychowawcow_kolonijnych/

52

Podobnie Kurs Kierownika Kolonii przeznaczony jest dla osób pełnoletnich, z minimum

średnim wykształceniem, kilkuletnim doświadczeniem jako wychowawca kolonijny oraz

koniecznie dla osób niekaranych. Natomiast kurs wychowawcy można obecnie ukończyć na

Internecie - ma pozwolenie wydane przez Kuratorium Oświaty we Wrocławiu – na koniec

otrzymuje się świadectwo akceptowane w całym kraju.

Kurs Kasjera Lotniczego skierowany jest do osób pracujących w biurach podróży IATA.

Program kursu zależy od systemu rezerwacyjnego – Galileo, Amadeus, Sabre - na którym kasjer

będzie pracował. Uczestnicy kursu są przeszkoleni w zakresie tworzenia i modyfikacji rezerwacji

lotniczych oraz przeprowadzenia kalkulacji taryfowych. Uczą się dokonywania kalkulacji taryf

normalnych i specjalnych, sposobów wystawiania biletów i innych dokumentów lotniczych

w oparciu o wybrany system. Kurs przeznaczony jest zarówno dla osób początkujących, jak i tych,

które miały już wcześniej styczność z systemami. Kończy się egzaminem oraz każdy uczestnik

otrzymuje certyfikat118.

3.3. Stanowiska pracy w odnowie psychosomatycznej

Stanowiska pracy

Aby podjąć pracę w zawodzie specjalisty odnowy biologicznej, należy posiadać

minimum wykształcenie policealne. Kandydaci do tego zawodu mogą się kształcić w Medycznych

Studiach Zawodowych na wydziale Fizjoterapii oraz w prywatnych uczelniach mających w ofercie

kierunek Fizjoterapia ze specjalnością Rehabilitacja ruchowa. Niestety, w tym zawodzie istnieje

ograniczona możliwość rozwoju kariery zawodowej, można pogłębiać swoją wiedzę, będąc

pracownikiem naukowym lub dydaktycznym wyższej uczelni. Największe szanse na podjęcie

pracy mają osoby do 40 roku życia, ale tylko te, które nie miały dłuższej przerwy w pracy.

Głównym zadaniem specjalisty odnowy biologicznej jest oddziaływanie na organizm człowieka w

celu najefektywniejszej jego regeneracji oraz podniesienia wydolności psychofizycznej. Charakter

wykonywanych czynności zależy od placówki, w jakiej pracuje. Może to być klub sportowy,

poradnia sportowo-lekarska lub gabinet odnowy biologicznej. Specjalista odnowy biologicznej

zatrudniony w poradni sportowo-lekarskiej lub przychodni rehabilitacyjnej regeneruje sprawność

fizyczną zawodników po przebytych stanach chorobowych i przeciążeniach narządów.

Wykorzystuje kinezyterapię (leczenie ruchem), fizykoterapię (leczenie bodźcami fizycznymi -

118 http://www.amadeus.com/pl/x16479.xml53

cieplnymi, elektrycznymi, mechanicznymi i promieniowanie), masaż, hydroterapię (leczenie

wodą).Wykonuje także zabiegi terapii ultradźwiękowej, elektrostymulacji i elektroterapii

(tj. stosowanie prądów elektrycznych w rozmaitych metodach leczenia). W sytuacjach, gdy po

przebytej kontuzji potrzebne jest usprawnienie któregoś z elementów narządu ruchu, specjalista

odnowy poleca wykonywanie różnego typu ćwiczeń fizycznych, pozwalających odzyskać

sprawność. Z gabinetów odnowy biologicznej korzystają osoby w różnym wieku, dlatego

specjalista odnowy sprawuje nadzór i udziela instruktażu osobom ćwiczącym na siłowni,

korzystającym z solarium i sauny. Dla dorosłych prowadzi w gabinecie odnowy gimnastykę

odchudzającą, gimnastykę dla osób z bólami kręgosłupa, ćwiczenia relaksujące119.

Masażysta wspomaga rehabilitację, oddziałuje na mięśnie, układ krążenia, układ nerwowy

i narządy wewnętrzne. Masaż działa odprężająco i relaksująco, łagodzi napięcia i wspomaga

proces odpoczynku po wysiłku fizycznym, dlatego z usług masażysty bardzo często korzystają

także wyczynowi sportowcy. Ponieważ masażysta pracuje z różnymi ludźmi, musi umieć

nawiązać z nimi kontakt, a także potrafić z nimi postępować. Ważna jest zdolność empatii oraz

odczytywania niewerbalnych reakcji na masaż. Wśród cech niezbędnych znajdują się: cierpliwość,

dokładność i wytrwałość, a także zdolności manualne. Masażysta musi posiadać rozległą wiedzę

na temat budowy i funkcjonowania ludzkiego organizmu oraz koniecznie wyobraźnię

przestrzenną, by w trakcie masażu miał świadomość tego, co masuje i ewentualnych tego skutków.

Masażysta może też stosować akupresurę oraz inne techniki pochodzące z odległych kultur.

Oprócz masażu ręcznego masażysta może wprowadzać też takie techniki, jak hydroterapia

(leczenie wodą), elektroterapia (leczenie prądem), zabiegi ciepłownicze (okłady parafinowe),

kinezyterapia (leczenie ruchem). Praca odbywa się zazwyczaj na stojąco, stąd masażyści są

narażeni na choroby kręgosłupa i nóg, a przez bezpośredni kontakt dłoni ze skórą pacjentów są

narażeni na schorzenia dermatologiczne. Masażysta sam dobiera odpowiedni sposób i techniki

masażu. W przypadku masażu leczniczego może pozostawać w kontakcie z lekarzem, stosując

jego zalecenia. Miejscem pracy masażysty może być instytucja służby zdrowia, gabinet odnowy

biologicznej lub prywatny gabinet masażu. Czas pracy zależy od miejsca zatrudnienia. Wielu

masażystów łączy np. pracę w szpitalu z prywatnym gabinetem120. Jest to zawód wymagający

dużej sprawności fizycznej, nie oznacza to jednak, że masażysta musi być bardzo dobrze

zbudowany, wystarczą wyćwiczone mięśnie i odpowiednia technika masażu. Masażysta musi

spełnić wszystkie wymagania zdrowotne stawiane pracownikom służby zdrowia, jest to jednak

119 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,120 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,

54

jeden z zawodów, gdzie bez przeszkód mogą pracować niektóre osoby niepełnosprawne. Chodzi

tu przede wszystkim o osoby niewidome, które dzięki większej wrażliwości dłoni często

przewyższają umiejętnościami osoby zdrowe. Masażystą może zostać technik fizykoterapii oraz

absolwent Akademii Wychowania Fizycznego na kierunku rehabilitacji ruchowej. Te same

uczelnie oferują też kursy masażu w ramach studiów podyplomowych121.

Biomasażysta wykonuje zabiegi z zakresu biomasażu w celach relaksacyjnych,

profilaktycznych i biostymulujących, tj. przyspieszających procesy regeneracji psychofizycznej

organizmu człowieka. Zabiegi umożliwiają niezakłócony przepływ energii w celu przywrócenia

bioenergetycznej równowagi organizmu.

Gerontologia jest wiedzą znacznie bogatszą, ponieważ dotyczy nie tylko chorób wieku

starszego, ale i warunków życia starszych ludzi, dochodów, wypoczynku, rekreacji, organizacji

wolnego czasu, a także problemów psychologiczno - społecznych. Gerontolog przede wszystkim

powinien mieć bardzo rozległą wiedzę z socjologii, psychologii, medycyny, sportu i rekreacji, a

nawet turystyki. Oprócz tego musi być osobą łatwo nawiązującą kontakty z innymi oraz

posiadającą zdolność empatii. To umiejętność kluczowa dla niego, podobnie jak umiejętność

wpływania na czyjeś postawy.

Instruktor fitness prowadzi zajęcia ruchowe, oparte na intensywnym wysiłku fizycznym

oraz naucza ćwiczeń odprężających i korekcyjnych. Poprzez zajęcia oparte na grach, zabawach,

sportach, tańcach, układach choreograficznych i innych formach aktywności ruchowej propaguje

zdrowy tryb życia. Jednak jego praca nie kończy się tylko na ćwiczeniach. Rozpoczyna pracę dużo

wcześniej od przygotowania układów i programów zajęć. Musi przy tym kierować się wieloma

czynnikami, takimi jak cel ćwiczeń, analiza warunków pracy, warunki czasowe prowadzenia zajęć,

możliwości wykorzystania dużej ilości form rekreacyjnych, informacje dotyczące odbiorcy

i bariery udziału w rekreacji ruchowej, które mogą występować wśród uczestników. Instruktor

fitness podejmujący pracę w tym zawodzie musi być świadomy odpowiedzialności, jaka ciąży na

nim jako na kierowniku procesu treningowego wielu osób, które mu zaufały. Rolą instruktora

fitness jest przede wszystkim uświadamianie ludziom przychodzącym na zajęcia, kim są, jakich

wyborów dokonywać powinni w zakresie swego stylu życia oraz jak mogą dbać o swoje ciało

i psychikę. Praca instruktora obejmuje swym wpływem wszystkie sfery osobowości uczestnika

zajęć – fizyczną, psychiczną, motoryczną i emocjonalną. Zawód ten charakteryzuje się dużą

121 http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/fragmenty_tekstu/219980110.pdf, 55

samodzielnością, jednak wspólne zaangażowanie prowadzącego i uczestnika zajęć przynosi

pozytywne efekty procesu treningowego. Osoba instruktora bardzo silnie oddziałuje na psychikę

uczestników zajęć. Jest to praca z ludźmi, więc jedną z najważniejszych umiejętności, jakie musi

posiadać, jest łatwość nawiązywania dobrego kontaktu. Jednym z głównych zadań instruktora jest

dbałość o stale wysoki poziom motywacji do ćwiczeń każdego z podopiecznych, jak również swej

własnej motywacji do pracy. Instruktor ma wiele możliwości podjęcia pracy, najczęściej znajdzie

ją w ośrodkach rekreacyjnych i fitness, na basenie, w ośrodkach odnowy biologicznej oraz

ośrodkach SPA122.

Dietetyk to specjalista interdyscyplinarny, skupiający się na badaniu produktów

żywnościowych, planowaniu, nadzorowaniu i stosowaniu na podstawach naukowych żywienia

indywidualnego i zbiorowego dla wszystkich grup ludności. Zajmuje się prawidłowym

i racjonalnym odżywianiem, zwłaszcza w czasie choroby i w specjalnych stanach organizmu

ludzkiego. Jego wiedza obejmuje zarówno pochodzenie żywności, jak i proces przygotowania

potraw, a także problematykę jej dostosowania do potrzeb organizmu w zależności od jego stanu i

wieku. W Polsce można uzyskać tytuł licencjata bądź magistra dietetyki, kończąc ten kierunek na

akademii lub uniwersytecie medycznym. Pokrewnym kierunkiem jest technologia żywności

i żywienie człowieka. Istnieją jeszcze miasta, w których można ukończyć szkołę zawodową,

uzyskując tytuł technika dietetyki. Praca ma charakter zespołowy, najczęściej spotykana jest

w placówkach żywienia zbiorowego jak szpitale, sanatoria i w zakładach przemysłu spożywczego.

Od dietetyka wymaga się otwartości na potrzeby, cierpliwości i wyrozumiałości, przydatna będzie

też łatwość nawiązywania kontaktu z ludźmi oraz umiejętność wczuwania się w ich problemy i

oczekiwania. Zadania, którym będzie musiał sprostać dietetyk, będą wymagać od niego szerokiej

wiedzy interdyscyplinarnej123.

Przydatne kursy i kwalifikacje

Program Kursu Instruktora Fitness realizowany jest w formie wykładów, seminariów

oraz instruktażowych zajęć praktycznych. Długość kursu jest uzależniona od placówki i jej

programu. Zawsze kończy się egzaminem praktycznym i teoretycznym, każdy otrzymuje

zaświadczenie oraz dyplom ukończenia kursu. Zakres tematyczny obejmuje:

• Charakterystykę, wprowadzenie i przygotowanie do zawodu instruktora rekreacji,

122 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją, Bielsko Biała 2004r.,123 http://animal.sggw.pl/files/egzaminy/zagadnienia_AGRO-dzienne.pdf,

56

• Anatomię, ratownictwo medyczne oraz pierwszą pomoc,

• Formy prozdrowotne, relaksację (m.in.: Pilates, yoga, tai-chi),

• Aerobowe i mieszane formy treningu (m. in.: low impact aerobic, hi-lo, TBC, step, fit dance,

taebo),

• Ćwiczenia z przyborami, przyrządami i różnorodne formy siłowe,

• Rekreację i wypoczynek,

• Praktyki i hospitacje,

Aby ukończyć Kurs Instruktora Siłowni, należy przejść dwuczęściowe szkolenie.

Z części ogólnej zwolnieni są absolwenci Akademii Wychowania Fizycznego oraz osoby

posiadające uprawnienia instruktora rekreacji w innej specjalności, natomiast studentom

kierunków sportowo - rekreacyjnych zaliczane są niektóre przedmioty. Część specjalistyczna

obejmuje szkolenie kierunkowe - teorię i praktykę dyscypliny kierunkowej. Aby przystąpić do

kursu, należy mieć ukończone 18 lat, praktykę w danej dyscyplinie lub należy zdać egzamin

wstępny, wykształcenie minimum średnie, ubezpieczenie NW, zaświadczenie lekarskie o braku

przeciwwskazań do udziału w kursie. Po ukończeniu kursu i zdaniu egzaminu końcowego

uczestnicy otrzymują zaświadczenie oraz tytuł instruktora. Następnie otrzymują legitymację

instruktora wydaną przez Ministerstwo Sportu w Warszawie, która uprawnia do prowadzenia

wszystkich zajęć w zakresie specjalności. Jest to jedyne uprawnienie funkcjonujące w Polsce w

myśl Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 20 grudnia 2002r. zmieniające

rozporządzenie w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury

fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania (Dz. U. Nr 8, poz. 93)124.

Kurs Masażu prowadzi zespół specjalistów o wieloletnim doświadczeniu. Program kursu

w zależności od placówki obejmuje:

Teorię masażu - wykłady

Anatomię i fizjologię - wykłady i seminaria

Masaż klasyczny - wykłady i ćwiczenia

Masaż izometryczny - wykłady i ćwiczenia

Elementy masażu sportowego - wykłady i ćwiczenia

Elementy masażu kosmetycznego twarzy - wykłady i ćwiczenia

Elementy masażu odchudzającego - wykłady i ćwiczenia

Elementy drenażu limfatycznego - wykłady i ćwiczenia

Refleksoterapię stopy - wykłady i ćwiczenia

124 Ż. Kluczewska, M. Kamińska, Odnowa Biologiczna57

Aromatoterapię - wykłady125

Kurs kończy się egzaminem, po którym absolwenci otrzymują zaświadczenie ukończenia kursu

z wyszczególnieniem wszystkich przedmiotów oraz dyplom wydany przez Ośrodek Edukacyjny.

Warunkiem przyjęcia na Kurs Odnowy Biologicznej jest ukończenie szkoły średniej i

zawodowej oraz zaświadczenie lekarskie potwierdzające dobry stan zdrowia. Po ukończeniu kursu

każdy uczestnik otrzymuje zaświadczenie oraz dyplom.

Program kursu dietetyka w zależności od placówki obejmuje:

Ekonomikę i organizację gastronomii

Zasady żywienia

Diety odchudzające

Zabiegi kosmetyczne podczas diet

Planowanie i organizację żywienia dietetycznego

Podział i źródła wybranych składników odżywczych

Biochemiczne podstawy żywienia

Technologie gastronomiczne

Zalecane sposoby przyrządzania posiłków i łączenia produktów

Podstawy psychologii żywienia

Po ukończeniu kursu uczestnik otrzymuje zaświadczenie o ukończeniu szkolenia na druku

państwowym Ministerstwa Edukacji Narodowej zgodnie z wymogami dla Placówek Oświatowych

o ukończeniu kursu lub seminarium, certyfikat w języku polskim i angielskim oraz zaświadczenie

o przebytych praktykach126.

Do kurs gerontologa mogą przystąpić osoby, które ukończyły studia wyższe. Program

obejmuje edukację ustawiczną i kształcenie na odległość, pedagogikę społeczną, metodologię

badań pedagogicznych oraz pedagogikę pracy i podstawy pracy socjalnej. Przyszli gerontolodzy

uczą się komunikacji społecznej, terapii zajęciowej, a także nowoczesnych form rekreacji, jak

pedagogika zabawy czy poradnictwo wychowawczo-socjalne.

Podstawowym celem kształcenia opiekuna, który chce pracować w domu pomocy

społecznej, jest przygotowanie go do:

aktywizacji osób przebywających w domu pomocy społecznej oraz wykorzystywania w tym

celu różnorodnych metod i narzędzi rehabilitacji lub terapii;

towarzyszenia i pomocy podopiecznemu domu pomocy społecznej w wykonywaniu różnych

125 http://www.biostudio.pl/126 http://www.dobrestudium.pl/kursy_dokumenty_dyplomy.html.php

58

czynności z zakresu samoobsługi i higieny osobistej,

organizacji i wykorzystania przez podopiecznego czasu wolnego w sposób konstruktywny,

rozwijający zainteresowania oraz integrację z rodziną i innymi osobami przebywającymi w domu

pomocy społecznej127.

Dostrzegając potrzeby i problemy osób z domów opieki społecznej oraz podejmując

profesjonalne działania na ich rzecz, opiekun zatrudniony w domu pomocy społecznej będzie

doskonalić i rozwijać świadczone usługi oraz kształtować różnorodne formy działalności instytucji

świadczących pomoc. Może też przyczyniać się do powstawania indywidualnych programów

skierowanych na osobę korzystającą z pomocy instytucjonalnej128.

3.4. Stanowiska pracy w rekreacji ruchowej

Stanowiska pracy

W branży rekreacyjnej możemy spotkać się z takimi stanowiskami pracy jak: trener,

opiekun, ratownik, instruktor, animator, itp. Ogólnie możemy powiedzieć, że wszystkie te zawody

możemy połączyć ze sobą i nazwać ich organizatorami. Są to osoby, które zapewniają nam

bezpieczeństwo w trakcie różnych zajęć, instruują nas, w jaki sposób zajęcia mają się odbywać, tak

aby mogły służyć naszemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu. Osoby na tych stanowiskach

łączy to, że muszą posiadać gruntowną wiedzę na temat obsługi klienta, kontaktu z ludźmi

niepełnosprawnymi, muszą wyróżniać się łagodnym charakterem, pomysłowością oraz łatwością

w nawiązywaniu kontaktów. Nie każdy posiada cechy odpowiednie do tego typu pracy, dlatego

też zanim będziemy mogli podjąć pracę w tej branży, musimy ukończyć kilka kursów.

Najczęściej spotykaną osobą w branży rekreacyjnej jest trener. To osoba zajmująca się

przygotowaniem fizycznym i psychicznym swoich podopiecznych w wielu dziedzinach życia, ale

przede wszystkim sportu. Najczęściej wyspecjalizowany jest w jednej, konkretnej dyscyplinie.

Jego zadaniem jest umotywowanie i wyszkolenie osób, z którymi pracuje. W kształceniu

ustawicznym trenerem nazywa się osobę prowadzącą szkolenie, którego celem jest trenowanie

odpowiednich umiejętności i zachowań. Zawód trenera nie jest jednoznaczny z zawodem coacha,

gdyż jego rolą jest głównie odkrycie w kliencie wiedzy, jego własnych rozwiązań oraz jego

potencjału. Rola trenera stawia przed nim bardzo wysokie wymagania. Każdy trener musi mieć

świadomość tego, co sobą reprezentuje, co może zaoferować innym, jakie ma ograniczenia i jak

127 http://www.dobrestudium.pl/kursy_dokumenty_dyplomy.html.php128 http://www.dobrestudium.pl/kursy_dokumenty_dyplomy.html.php

59

podchodzi do oczekiwań innych. Bardzo ważne jest, by potrafił zbliżyć do siebie uczestników, ale

też potrafił zachować dystans, a przede wszystkim musi mieć świadomość ryzyka i ewentualnych

zagrożeń129.

„Nieważne jest to czego trener nauczył (wkład), ale czego nauczył się uczeń (wynik)”130.

Kolejne stanowisko to opiekun – nauczyciel, który pełni funkcję dydaktyczną,

wychowawczą, opiekuńczą i twórczą jednocześnie. Wszystkie te funkcje mają ogromny wpływ na

przebieg, usprawnienie i udoskonalenie procesu nauczania. Na szczególną uwagę zasługuje

funkcja opiekuna – wychowawcy, która jako jedyna wymaga zrozumienia istoty potrzeb dziecka

i znaczenia społecznej wartości opieki i wychowania. Dobrego wychowawcę cechuje postawa

opiekuńczości, czyli „stała, jednolita linia postępowania opiekuńczego względem dziecka

wynikająca z zamiłowania do opiekowania się nim, zamiłowania stale podtrzymywanego

w napięciu przez ukochanie dziecka, a jednolitość warunkowała ustalona zasada

wypośrodkowania ze znajomości i zrozumienia dziecka”131.

Wychowawca jest „rzecznikiem dziecka, uznaje jego niedoświadczenie, prawo do

swobodnego poznawania świata, pracy nad sobą oraz do sprawiedliwego traktowania”132.

W koncepcji J. Babickiego wychowawca był nie tylko towarzyszem dzieci, ale także

uważnym obserwatorem ich rozwoju oraz rzecznikiem ich praw i interesów.

J. Maciaszkowa pisze „wychowawcę winny charakteryzować dyspozycje osobowościowe

umożliwiające prawidłowe, życzliwe interakcje między wychowawcą a wychowankiem oraz między

wychowawcą a rodzicami wychowanków. Wychowawca winien więc posiadać pogodne

usposobienie, cierpliwość, takt, życzliwość, być zrównoważonym, o dużej odporności psychicznej

i nerwowej. Ponadto powinna go cechować silna identyfikacja z zawodem”133.

W społeczeństwie demokratycznym znacznej wartości nabierają takie cechy, jak wolność,

autonomia, niezależność w myśleniu i działaniu oraz potrzeba „bycia sobą” i ustawicznego

wyrażania własnej osobowości. Każdy pedagog powinien postrzegać dziecko podmiotowo,

szanować godność osobistą i niezależność podopiecznych, pomagać im w odkrywaniu

i zrozumieniu świata i ludzi.

Zdaniem J. Maciaszkowej za obowiązek wychowawcy względem dzieci uznaje się

„przywrócenie im możliwości prawidłowego i harmonijnego rozwoju, radości życia, zaufania do 129 R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r.130 Training essentials toolkit no6. Council of Europe and European Commission, Training – Youth131 R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r., s. 269132 R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r., s. 269133 R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r., s. 284

60

ludzi, tworzenie warunków do zaspokajania podstawowych potrzeb fizycznych, psychicznych

i emocjonalnych, zgodnie z wymogami współżycia społecznego, rozbudzanie zainteresowań,

nauczenie aktywnego uczestnictwa w kulturze, zapewnienie udanego startu życiowego i wyboru

zawodu zgodnie z możliwościami i upodobaniami dzieci134.

Bez wątpienia można stwierdzić, że rola nauczyciela – wychowawcy i opiekuna zmieniała

się wraz z zachodzącymi przemianami społecznymi, panującą ideologią i światopoglądem. Od

tego, jak on sam się spostrzegał w tych zmieniających się warunkach, zależały jego relacje

z drugim człowiekiem. Niewątpliwie jednak najważniejszą wartością w działalności pedagogicznej

każdego wychowawcy powinno być dobro dziecka, jego samopoczucie, prawidłowy rozwój oraz

stawanie się pełnowartościowym człowiekiem.

Animator czasu wolnego odgrywa bardzo ważną rolę w rekreacji. Animacją nazywamy

świadome kierowanie ludźmi do wykonywania danych czynności wiążących się z zaspokajaniem

ich potrzeb. Działania animacyjne zawierają m.in. inicjowanie, pobudzanie, motywowanie oraz

instruowanie. Animator jest osobą centralną w grupie, jest otwarty na świat i ludzi, z łatwością

nawiązuje kontakty. Posiada w sobie dużo entuzjazmu, inicjatyw, wrażliwości uczuciowej

i intelektualnej, poczucie humoru oraz tolerancyjność. Umie angażować sie emocjonalnie w swoją

pracę oraz jest osobą elastyczną. Cechują go umiejętności sportowo-ruchowe, ale także wiedza

krajoznawcza, historyczna i kulturowa, cierpliwość, troskliwość, sumienność, elastyczność,

uśmiech i serdeczność, punktualność, radość, empatia, pomysłowość, entuzjazm i zapał. Rzeczą

absolutnie konieczną jest duża znajomość otaczającego świata i przynajmniej jednego języka

obcego. Wiedza historyczna, geograficzno-geologiczna, ogólna oraz znajomość kultur jest

determinantem wyboru animatora. W przypadku pracy za granicą lub z turystami z innych kręgów

kulturowych takie wiadomości w znacznym stopniu pomogą i wpłyną na ustalany program zajęć

danej grupy. Jego rola polega na gospodarowaniu czasem wolnym gości hotelowym tak, aby

każdy z nich był usatysfakcjonowany i zadowolony z pobytu. Pozwala to, by hotel wzbogacił

usługi niskim kosztem oraz podwyższył ich jakość, co daje możliwość zwiększenia przychodów

oraz wyprzedzenie konkurencji. Daje także korzyść długoterminową , którą jest szansa na powrót

turystów z powodu ciekawego zagospodarowania ich czasu wolnego135.

Reasumując, dobra animacja może stać się wizytówką i reklamą hotelu, na dodatek nie

wymaga ona od właściciela dużego nakładu kosztów. Praca animatora jest pracą odpowiedzialną,

134 R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r., s. 293135 B. Solarek, Wychowujemy razem, Wyd. Mini Cipium S.A., Warszawa 2000r.

61

ale dającą też wiele satysfakcji. Przygotowując zajęcia lub programy rozrywki dla turystów, trzeba

się dokładnie zastanowić, z jakimi ludźmi będziemy mieli do czynienia i czy będą one

odpowiednie do pracy z ludźmi z poszczególnych środowisk społecznych oraz grupami. Animator

musi pamiętać, że jest wizytówką hotelu, w którym pracuje i wystawia mu świadectwo. Musi być

zawsze uśmiechnięty i serdeczny, skory do rozwiązywania problemów i okazywania pomocy

i wsparcia turystom. Pracodawcy stawiają wiele warunków kandydatom, np. pełną

dyspozycyjność, podporządkowania się regulaminowi hotelu, umiejętności współpracy oraz

wypełniania instrukcji przełożonych, a także szacunku i lojalności w stosunku do kolegów z pracy.

Praca w charakterze ratownika wodnego oprócz licznych niebezpieczeństw naturalnie

przypisanych do tego zawodu niesie za sobą również ogromną odpowiedzialność. Każdy z nas

powinien mieć świadomość, że jego praca służy przede wszystkim ochronie życia i zdrowia

ludzkiego, a wszelkie zaniedbania i błędy popełnione w toku jej wykonywania w świetle prawa

urastają do rangi przestępstw lub wykroczeń. Ratownik może za nie odpowiadać również

z powództwa cywilnego oraz dyscyplinarnie przed organami WOPR, a także przed swoim

pracodawcą. Do podstawowych obowiązków ratowników należy stałe obserwowanie obszaru

kąpieliska i niezwłoczne reagowanie na każdy sygnał wzywania pomocy oraz podejmowanie akcji

ratowniczej, kontrola stref dla umiejących i nieumiejących pływać, kontrola stanu urządzeń oraz

sprzętu, które zapewniają bezpieczeństwo osób kąpiących się, wywieszanie na maszcie

odpowiedniego koloru flag informacyjnych, opisywanie na tablicy informacyjnej temperatury

wody, powietrza oraz innych aktualnych informacji, codzienne kontrolowanie głębokości wody

przed otwarciem kąpieliska, a w razie potrzeby - przesunięcie miejsca kąpieli lub czasowe

wyłączenie określonych obszarów kąpieliska z używalności, prowadzenie dziennika pracy136.

Oprócz odpowiedzialności wynikającej z przepisów prawa ratownik musi mieć

świadomość, iż podlega również odpowiedzialności dyscyplinarnej wynikającej z Regulaminu

Dyscyplinarnego WOPR. Organami sprawującymi władzę dyscyplinarną WOPR są Komisje

Dyscyplinarne, Sądy Koleżeńskie na szczeblu wojewódzkim i Sąd Honorowy krajowego WOPR.

Poza odpowiedzialnością prawną i dyscyplinarną trzeba być świadomym odpowiedzialności

moralnej137.

Przydatne kursy i kwalifikacje

136 rozp. RM z dnia 6 maja 1997 r. załącznik nr 4 § 9 (Dz. U. Nr 57 poz. 358)137 rozp. RM z dnia 6 maja 1997 r. załącznik nr 4 § 9 (Dz. U. Nr 57 poz. 358)

62

Zarząd Wojewódzki Małopolskiego TKKF przyjmuje do realizacji jako zadania własne

kursy instruktorów rekreacji ruchowej w następujących specjalnościach:

fitness ćwiczenia siłowe, fitness nowoczesne formy gimnastyki, pływanie, tenis, jazda konna,

koszykówka, siatkówka, narciarstwo zjazdowe, kinezygerontoprofilaktyka138.

Kurs przygotowawczy na Starszego Ratownika WOPR przygotowuje do pracy na

kąpieliskach, pływalniach krytych i odkrytych oraz w czasie imprez wodnych i nad wodami

zgodnie z obowiązującymi przepisami do pełnienia funkcji kierownika grupy ratowników.

Organizatorem szkolenia na stopień starszego ratownika WOPR jest Zarząd Główny WOPR, tylko

on może zlecić przeprowadzenie kursu na stopień starszego ratownika WOPR uprawnionej

jednostce WOPR, posiadającej właściwe warunki do przeprowadzenia szkolenia. Kandydaci na

kurs rekrutują się spośród wyróżniających się ratowników WOPR, a zgłoszenia dokonuje

uprawniona jednostka WOPR. Przyjmowani są na podstawie protokołu z wstępnego egzaminu

kwalifikacyjnego. Na każdym kursie jest prowadzony dziennik zajęć, stanowiący jedyny

dokument świadczący o prawidłowości przeprowadzenia zajęć i zaliczeń egzaminów. Wszystkie

oceny z egzaminów i sprawdzianów wpisuje się do dziennika zajęć. Za stronę formalną kursu,

realizację programu oraz prawidłowe prowadzenie zajęć odpowiedzialny jest kierownik kursu,

pełniący funkcję Przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej, w której skład wchodzą również

osoby prowadzące zajęcia na kursie. Przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej jest instruktor-

wykładowca WOPR, powołany przez Prezydium ZG WOPR139.

138 P. Hebda, J. Madejski, Zawód z pasją139 Ustawa o Usługach Turystycznych z dnia 29 sierpnia 1997r.

63

Rozdział IV

Analiza ofert pracy dla branży turystycznej na portalach internetowych.

4.1. Metodologia badań własnych

Celem analizy jest diagnoza ofert pracy i wymaganych kompetencji w branży

turystycznej. Biorąc pod uwagę powyższe założenie problem główny sformułowano

następująco: Jakie stanowiska pracy najczęściej oferują pracodawcy oraz jakich

oczekują kwalifikacji od przyszłych kandydatów?

Aby przebadać powyższy problem przeanalizowano oferty na najbardziej

popularnych portalach internetowych, takich jak tur-info.pl, gazeta.pl, gazetapraca.pl,

pracuj.pl, praca.pl oraz infopraca.pl.

Aby zdiagnozować problem główny sformułowano następujące problemy

szczegółowe: Jakie wykształcenie, jakie kursy, jakie języki obce, jakie cechy osobowe

pracodawcy preferują najczęściej? Czy i jakiego doświadczenia oczekują? Jakie formy

zatrudnienia oferują?

Analizy przeprowadzono w okresie dwóch tygodni na przełomie kwietnia i maja

2011 roku.

Przed przystąpieniem do rekrutacji, pracodawcy zazwyczaj opracowują profil

poszukiwanego kandydata na dane stanowisko, według następujących kategorii

64

wykształcenie, znajomość języków obcych, doświadczenie zawodowe, umiejętności

techniczne, umiejętności miękkie (są to pewne cechy, które człowiek nabywa poprzez

pracę nad sobą, w ciągu całego swojego życia, np. zdolności interpersonalne,

umiejętność pracy w grupie, odporność na stres), cechy osobowe, wiek, wygląd

zewnętrzny, inne.

Zaprezentowana analiza dostarczyła informacji o najczęściej poszukiwanych

kwalifikacjach, przydatnych w sektorze usług turystycznych. Badania wykazały, że w

okresie dwóch tygodni na przełomie kwietnia i maja 2011 roku na najbardziej

popularnych portalach internetowych, takich jak tur-info.pl, gazeta.pl, gazetapraca.pl,

pracuj.pl, praca.pl oraz infopraca.pl. zamieszczono 458 ogłoszeń z ofertami pracy,

przeznaczone dla sektora usług turystycznych. Ilość ofert pracy zgłaszanych w

poszczególnych sektorach turystyki przedstawiono w tabeli nr 1.

Tabela 1. . Liczbowe i procentowe zestawienie zaproponowanych ofert pracy dla sektora usług

turystycznych w okresie dwóch tygodni, na przełomie kwietnia i maja, wg branż.

Lp. Nazwa branży Liczba ofert %

1. Hotelarstwo 125 27,292. Gastronomia 85 18,553. Obsługa ruchu turystycznego 123 26,854. Odnowa psychosomatyczna 18 3,935. Rekreacja ruchowa 107 23,36

Razem 458 100,00Źródło: opracowanie własne

Jak wynika z powyższego zestawienia, sektorem który generuje największą

liczbę miejsc pracy jest hotelarstwo, na które przypada ponad 27% wszystkich ofert

zgłoszonych przez pracodawców. Duże zapotrzebowanie na kadrę dotyczyło także

obsługi ruchu turystycznego, na którą przypadło ponad 26% wszystkich ofert. Co

czwarta oferta dotyczyła pracy w rekreacji ruchowej, a co szósta gastronomii.

Zatrudnienie w sektorze odnowy psychosomatycznej stanowiło najmniejszą część

zgłoszonych ofert, bo tylko 3,93%.

W ogłoszeniach o pracę nie zawsze podawany jest pełny profil kandydata, ale

najważniejsze jego cechy. Dlatego opis poszczególnych wymagań w niniejszym

opracowaniu nie zawsze jest pełny, szczególnie dotyczy to wieku czy wyglądu

65

zewnętrznego kandydata.

Na początku badań wyodrębniono zawody związane z funkcjonowaniem

hotelarstwa, gastronomii, obsługi ruchu turystycznego, rekreacji ruchowej oraz odnowy

psychosomatycznej. Do każdej z tych grup opracowano zestawienie najczęściej

poszukiwanych przez pracodawców kwalifikacji.

4.1. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla obsługi ruchu

turystycznego.

Przeprowadzone analizy wykazały, że w ciągu tych dwóch tygodni, na przełomie

kwietnia i maja 2011 roku pracodawcy wygenerowali 123 oferty pracy dla sektora obsługi

ruchu turystycznego. Szczegółowe informacje na temat publikowanych ofert zaprezentowano

w tabeli nr 2.

Tabela 2. Proponowane stanowiska dla obsługi ruchu turystycznego.

LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

% LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

%

Stanowiska dyrektorskie 4. Rezydent 8 6,5

1. Dyrektor biura podróży 1 0,8 5. Pilot, przewodnik 28 22,7

Stanowiska kierownicze 6. Kasjer lotniczy 18 14,6

2. Kierownik biura podróży 2 1,6 7. Recepcjonista 18 14,6

Stanowiska szeregowe 8. Informacja

turystyczna

8 6,5

3. Specjalista ds. turystyki 40 32,5

Źródło: opracowanie własne

Jak wynika z powyższej tabeli, najwięcej ofert pracy dotyczy stanowisk

szeregowych (ponad 87%). Najczęściej poszukiwano specjalistów do spraw turystyki

(ponad 32%) oraz przewodników i pilotów wycieczek (ponad 22%). Niewielki odsetek

ofert dla tej grupy zawodowej może być spowodowany faktem, że piloci i przewodnicy

sami dostarczają aplikacje do biur podróży, zwalniając tym samym pracodawców z

konieczności zamieszczania ogłoszeń prasowych.

Takie samo zapotrzebowanie na pracowników, bo aż 14,6% dotyczyło kasjerów

66

lotniczych oraz recepcjonistów. Wśród ofert pojawiła się jeszcze praca dla rezydentów

oraz informacji turystycznej po 6,5%. Niestety wystąpiło bardzo niskie zapotrzebowanie

na stanowiska kierownicze (2 oferty) i tylko jedna oferta dla dyrektora biura podróży.

W tabelach prezentujących wymagania pracodawców zamieszczane w ofertach o

pracę, za 100% przyjęto liczbę ofert dla pracowników danego sektora (np. dla obsługi

ruchu turystycznego - 123; dla hotelarstwa – 125, dla gastronomii - 85, dla rekreacji

ruchowej - 107, dla odnowy psychosomatycznej - 18).

3. Wymagania pracodawców dla kandydatów chcących podjąć pracę w obsłudze ruchu turystycznego.

LP. Wymagania Liczba

ofert

% LP. Wymagania Liczba

ofert

%

1. Wiek 5 4,1 9. Język obcy 30 24,4

2. Status studenta 21 14,1 10. Dyspozycyjność 47 38,2

3. Wykształcenie 11. Rodzaj umowy

Średnie 31 25,2 Zlecenie 11 8,9

Wyższe 25 20,3 Umowa o pracę 10 8,1

Kierunkowe 20 16,3 Sezonowa/okres próbny 21 17,1

4. Doświadczenie 47 38,2 12. Zdolności interpersonalne 50 40,5

5. Miejsce zamieszkania 7 5,7 13. Wygląd zewnętrzny 8 6,5

6. Mobilność 7 5,7 14. Obsługa komputera 46 37,4

7. Kursy 10 8,1 15. Prawo jazdy 16 13,0

8. Systemy rezerwacyjne 16 13,0 16. Inne 70 56,9

Źródło: opracowanie własne

Wśród wymagań jakie pojawiały się w ofertach dla sektora obsługi ruchu

turystycznego, wykształcenie było najczęstszym kryterium przyjęcia do pracy.

Najczęściej poszukiwano pracowników z wykształceniem średnim i wyższym, co

dotyczyło około 45% ofert oraz z wykształceniem średnim kierunkowym (20%). Mimo

zdecydowanej przewagi ofert na stanowiska szeregowe, wymagania co do wykształcenia

67

są zbliżone.

Do najbardziej przydatnych w opinii pracodawców umiejętności ułatwiających

pracę z ludźmi, należą zdolności interpersonalne, ponad 40%, a około 38%

pracodawców poszukuje osób dyspozycyjnych, doświadczonych i z dobrą znajomością

obsługi komputera oraz systemów rezerwacyjnych (13%). Nie precyzowano jednak

jego specyfiki doświadczenia, ale domyślać się można, że głównie powinno to być

doświadczenie związane z obsługo ruchu turystycznego.

Co czwarty ogłaszający się pracodawca poszukiwał do obsługi ruchu

turystycznego osób ze znajomością języków obcych. Podkreślano jego znajomość,

stanowiącą na pewno dodatkowy atut podczas rozmów kwalifikacyjnych.

Bardzo częstym kryterium branym pod uwagę w czasie rekrutacji jest status

studenta oraz prawo jazdy, które uwzględniono w 14% ogłoszeń. Od kandydatów

oczekuje się również ukończenia odpowiednich kursów (8%), mobilności oraz

odpowiedniego miejsca zamieszkania (5,7%).

Niestety znalezienie pracy ułatwia wygląd zewnętrzny, który był brany pod

uwagę aż w 6,5% ofert pracy. Wiek to kryterium, które pojawiało się sporadycznie, bo

tylko w 5% ofert.

Aż w 56% ofert pojawiły się dodatkowo inne wymagania decydujące o przyjęciu

do pracy. Najczęściej były to: posiadanie własnego samochodu, telefonu komórkowego

itp.

4.2. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla hotelarstwa i

gastronomii.

Przeprowadzone analizy wykazały, że w ciągu tych dwóch tygodni, na przełomie

kwietnia i maja 2011 roku pracodawcy wygenerowali 125 oferty pracy dla sektora

hotelarstwa. Szczegółowe informacje na temat publikowanych ofert zaprezentowano w tabeli

nr 4.

Tabela 4. Proponowane stanowiska pracy w hotelarstwie.

LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

% LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

%

Stanowiska dyrektorskie 8. Pokojówka 16 12,8

68

1. Dyrektor hotelu 6 4,8 9. Konsultant ds.

sprzedaży

4 3,2

2. Zastępca dyrektora hotelu 1 0,8 10. Hostessa 4 3,2

Stanowiska kierownicze 11. Informacja turystyczna 4 3,2

3. Kierownik hotelu 6 4,8 12. Barista 2 1,6

4. Manager hotelu 8 6,4 13. Portier 4 3,2

5. Kierownik recepcji 5 4,0 14. Przedstawiciel

handlowy

4 3,2

6. Kierownik restauracji 2 1,6 15. Specjalista ds.

marketingu

2 1,6

Stanowiska szeregowe 16. Specjalista ds.

konferencji

3 2,4

7. Recepcjonista 46 36,8 17. Osoba sprzątająca 8 6,4

Źródło: opracowanie własne

Największe szanse na zatrudnienia w hotelarstwie mają osoby planujące podjąć

pracę na stanowiskach szeregowych. Dla tej grupy przeznaczonych było ponad 77,5%

wszystkich ofert. Najczęściej poszukiwano recepcjonistów (36,8%), pokojówek (12,8%)

oraz managerów i osób sprzątających (6,4%). Pozostałe 22,5% ofert pracy, na które

przypada w sumie 12 różnorodnych stanowisk, to konsultanci ds. sprzedaży, Hostessy,

pracownicy informacji turystycznej, portierzy, przedstawiciele handlowi oraz specjaliści

ds. konferencji i marketingu. W tym kontekście warto podkreślić, że sektor usług

hotelarskich stwarza również możliwości pracy dla wielu specjalności nie związanych

z turystyką (np. specjalista ds. BHP, specjalista ds. personalnych itp.).

Nie najgorzej przedstawia się również sytuacja dla osób starających się o pracę

na stanowiska kierownicze, które stanowiły ponad 16,5% spośród wszystkich ofert dla

hotelarzy. Największą ich część przeznaczono dla managerów (osiem miejsc pracy )oraz

kierowników hotelu (sześć miejsc pracy), co łącznie stanowi ponad 11% ofert. Pięć

oferty pracy przypadło na kierownika recepcji i tylko dwie na kierownika restauracji.

Niewielka ilość miejsc pracy dotyczyła stanowisk dyrektorskich. Zgłoszono tutaj tylko

siedem miejsc pracy, sześć na stanowisko dyrektora hotelu i tylko jedno dla jego

zastępcy.

Tabela 5. Wymagania pracodawców dla kandydatów chcących podjąć pracę w hotelarstwie..

69

LP. Wymagania Liczba

ofert

% LP. Wymagania Liczba

ofert

%

1. Wiek 25 20 9. Język obcy 33 26,4

2. Status studenta 20 16 10. Dyspozycyjność 42 33,6

3. Wykształcenie 11. Rodzaj umowy

Średnie 41 32,8 Zlecenie 21 16,8

Wyższe 10 8 Umowa o pracę 9 7,2

Kierunkowe 20 16 Sezonowa/okres próbny 18 14,4

4. Doświadczenie 55 44 12. Zdolności

interpersonalne

42 33,6

5. Miejsce zamieszkania 2 1,6 13. Wygląd zewnętrzny 20 16

6. Mobilność 7 5,6 14. Obsługa komputera 16 12,8

7. Kursy 7 5,6 15. Prawo jazdy 10 8

8. Systemy rezerwacyjne 8 6,4 16. Inne 66 52,8

Źródło: opracowanie własne

W przypadku hotelarstwa, pracodawcy również określali wykształcenie oraz

doświadczenie (44%) jako kryterium przyjęcia do pracy. Najczęściej poszukiwano

pracowników z wykształceniem średnim (32%) oraz kierunkowym (hotelarskim,

gastronomicznym 16%), co dotyczyło ponad 56%. Kandydaci z wykształceniem

wyższym, byli poszukiwani w dziesięciu przypadkach, co stanowi 8% wszystkich ofert

pracy. Dysproporcja może wynikać z faktu, iż najwięcej ofert dotyczyło stanowisk

szeregowych, gdzie posiadanie wykształcenia wyższego nie jest konieczne.

Co czwarty ogłaszający się pracodawca poszukiwał do hotelu pracowników ze

znajomością języków obcych. Bardzo częstym kryterium branym pod uwagę w czasie

rekrutacji jest dyspozycyjność, którą uwzględniono w 33% ogłoszeń. Od kandydatów

oczekuje się również statusu studenta (16%) i za czym idzie odpowiedniego wieku

(20%).

Umiejętności ułatwiających pracę z ludźmi, czyli zdolności interpersonalne

poszukiwane były, aż w jednej czwartej ofert. Do najbardziej przydatnych w opinii

pracodawców należy umiejętność pracy w zespole, umiejętności organizatorskie i

planistyczne.

Wygląd zewnętrzny i obsługa komputera to kryteria wymieniane również

często. Dotyczą odpowiednio 16% i ponad 12% wszystkich ogłoszeń o pracę. W połowie

ofert pojawiły się dodatkowo inne wymagania decydujące o przyjęciu do pracy.

70

Tabela 6. Proponowane stanowiska pracy w gastronomii.

LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

% LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

%

Stanowiska dyrektorskie Stanowiska szeregowe

1. Dyrektor restauracji 1 1,1 5. Kucharz 12 14,1

Stanowiska kierownicze 6. Kelnerka 48 56,4

2. Kierownik restauracji 2 2,3 7. Cukiernik 4 4,7

3. Manager 3 3,5 8. Pomoc kuchenna 5 5,8

4. Szef kuchni 5 5,8 Pracownik fast food 4 4,7

Pizzer 1 1,1

Źródło: opracowanie własne

Tabela 6 zawierająca proponowane stanowiska pracy w gastronomii pokazuje, że

największe szanse na zatrudnienia w gastronomii mają również osoby planujące podjąć

pracę na stanowiskach szeregowych. Dla tej grupy przeznaczonych było ponad 87%

wszystkich ofert. Najczęściej poszukiwano kelnerów oraz kelnerek (56,4%), kucharzy

(14,1%) oraz pomocy kuchennej (5,8%). Około 5,7% ofert przeznaczonych było dla

cukierników oraz pracowników fast food. Pozostałe 1% ofert pracy przeznaczone było

dla pizzerów.

Nie najgorzej przedstawia się również sytuacja dla osób starających się o pracę

na stanowiska kierownicze, które stanowiły ponad 11% spośród wszystkich ofert dla

gastronomii. Największą ich część przeznaczono dla szefa kuchni (pięć miejsc pracy)

oraz managerów (trzy miejsca pracy), co łącznie stanowi ponad 9,5% ofert. Tylko dwie

oferty pracy przypadło na kierownika. Tylko jedno miejsce pracy dotyczyło stanowiska

dyrektora restauracji.

Tabela 7. Wymagania pracodawców dla kandydatów chcących podjąć pracę w gastronomii.

LP. Wymagania Liczba

ofert

% LP. Wymagania Liczba

ofert

%

1. Wiek 10 11,7 9. Język obcy 48 56,5

2. Status studenta 50 58,8 10. Dyspozycyjność 31 36,5

3. Wykształcenie 11. Rodzaj umowy

71

Średnie 28 32,9 Zlecenie 64 75,3

Wyższe 18 21,1 Umowa o pracę 12 14,1

Kierunkowe 54 63,5 Sezonowa/okres próbny 29 34,1

4. Doświadczenie 29 34,1 12. Zdolności

interpersonalne

19 22,3

5. Miejsce zamieszkania 2 2,3 13. Wygląd zewnętrzny 5 5,8

6. Mobilność 6 7,0 14. Obsługa komputera 16 18,8

7. Kursy 21 24,7 15. Prawo jazdy 18 21,1

8. Systemy rezerwacyjne 5 5,8 16. Inne 58 68,2

Źródło: opracowanie własne

Powyższa tabela 7 pokazuje, że w przypadku gastronomii wykształcenie

kierunkowe oraz status studenta (prawie 59%) były głównym kryterium przyjęcia do

pracy. Najczęściej poszukiwano pracowników z wykształceniem średnim kierunkowym

co dotyczyło aż 63% ofert oraz wykształceniem średnim (prawie 33%). Kandydaci z

wykształceniem wyższym, byli poszukiwani w osiemnastu przypadkach, co stanowi 21%

wszystkich ofert pracy. Dysproporcja może wynikać z faktu, iż najwięcej ofert

dotyczyło stanowisk szeregowych, gdzie posiadanie wykształcenia wyższego nie jest

konieczne. Ponad połowa pracodawców poszukiwała pracowników ze znajomością

języków obcych. Dyspozycyjność była kolejnym kryterium, które pojawiło się 36%

ogłoszeń, wynikało to z pewnością ze specyfiki pracy w gastronomii.

Bardzo częstym kryterium branym pod uwagę w czasie rekrutacji jest

doświadczenie zawodowe, które uwzględniono w 34% ogłoszeń oraz kursy (prawie

25%). Nie precyzowano jednak specyfiki doświadczenia i kursów, jednak tak jak w

każdym sektorze możemy się domyślić, że głównie powinno to być doświadczenie

związane z branżą gastronomiczną. Od kandydatów oczekuje się również umiejętności

obsługi komputera (około 18,8% ofert) oraz zdolności interpersonalnych (około 22%

ofert). Do najbardziej przydatnych w opinii pracodawców należy umiejętność pracy w

zespole, umiejętności organizatorskie i planistyczne.

Dość częstym kryterium było posiadanie prawa jazdy (21%), wiek (11,7%),

wygląd zewnętrzny, mobilność oraz miejsce zamieszkania, to kryteria wymieniane

raczej sporadycznie Dotyczyły zaledwie paru procent ofert. Jeżeli jednak wymóg taki

wystąpił, to najczęściej poszukiwano pracowników do 30 roku życia, posiadających

dobrą prezencję. W 68% ofert pojawiły się dodatkowo inne wymagania decydujące o

przyjęciu do pracy.

72

4.3. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla rekreacji

ruchowej i sportu.

Tabela 8 zawierająca proponowane stanowiska pracy dla rekreacji ruchowej

pokazuje, że największe szanse na zatrudnienia w tym sektorze mają animatorzy aż

37% oraz wychowawcy kolonijni 32%, czyli osoby planujące podjąć pracę na

stanowiskach szeregowych. Dla tej grupy przeznaczonych było ponad 85% wszystkich

ofert. Po 7,5% ofert przeznaczonych było dla pracowników wypożyczalni rowerów oraz

kajaków

Nie najgorzej przedstawia się również sytuacja dla osób starających się o pracę

na stanowiska kierownicze, które stanowiły około 15% spośród wszystkich ofert dla

rekreacji. Dziewięć miejsc pracy przeznaczono dla kierownika obozu i siedem miejsc

pracy dla kierownika kolonii.

Niestety dla dyrektorskich stanowisk pracy w rekreacji ruchowej nie

wygenerowano w okresie tych dwóch tygodni ani jednej oferty.

Tabela 8. Proponowane stanowiska pracy w rekreacji ruchowej

LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

% LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

%

Stanowiska kierownicze 3. Pracownik

wypożyczalni kajaków

8 7,5

1. Kierownik obozu 9 8,4 4. Wychowawca kolonii 35 32,7

2. Kierownik kolonii 7 6,5 5. Animator 40 37,4

Stanowiska szeregowe 6. Pracownik

wypożyczalni rowerów

8 7,5

Źródło: opracowanie własne

Tabela poniżej przedstawia wymagania pracodawców dla chcących podjąć pracę

w rekreacji ruchowej. Z jej analizy wynika, że najczęstszym kryterium przyjęcia do

pracy jest status studenta oraz mobilność. Kolejnym kryterium jakie pojawiało się w

ponad 19% ofert jest doświadczenie oraz ukończone kursy. Najczęściej poszukiwano

pracowników z wykształceniem średnim kierunkowym, co dotyczyło prawie 16% ofert.

73

Tabela 9. Wymagania pracodawców dla kandydatów chcących podjąć pracę w rekreacji ruchowej.

LP. Wymagania Liczba

ofert

% LP. Wymagania Liczba

ofert

%

1. Wiek 6 5,6 9. Język obcy 24 22,4

2. Status studenta 24 22,4 10. Dyspozycyjność 19 17,7

3. Wykształcenie 11. Rodzaj umowy

Średnie 12 11,2 Zlecenie 6 5,6

Wyższe 12 11,2 Umowa o pracę 0 0

Kierunkowe 17 15,9 Sezonowa/okres próbny 18 16,8

4. Doświadczenie 21 19,6 12. Zdolności

interpersonalne

23 21,5

5. Miejsce zamieszkania 2 1,9 13. Wygląd zewnętrzny 6 5,6

6. Mobilność 24 22,4 14. Obsługa komputera 12 11,2

7. Kursy 21 19,6 15. Prawo jazdy 15 14,0

8. Systemy rezerwacyjne 2 1,9 16. Inne 54 50,5

Źródło: opracowanie własne

Wykształcenie ogólnie średnie i wyższe dotyczyło 11% ogłoszeń.

Co trzeci ogłaszający się pracodawca poszukiwał pracowników ze znajomością

języków obcych, prawem jazdy (14%) i znajomością obsługi komputera (11%).

Bardzo częstym kryterium branym pod uwagę w czasie rekrutacji jest dyspozycyjność

ponad 17,5% oraz zdolności interpersonalne (21,5%).

Wygląd zewnętrzny oraz wiek to kryteria wymieniane raczej sporadycznie,

dotyczą zaledwie 5,6% wszystkich ogłoszeń o pracę. Miejsce zamieszkania oraz

znajomość systemów rezerwacyjnych pojawiły się tylko w 1,9% ogłoszeń.

4.4. Proponowane oferty pracy oraz poszukiwane kwalifikacje dla odnowy

biologicznej uzdrowiska.

Wśród osiemnastu wygenerowanych ofert dla odnowy biologicznej, które

przedstawia tabela 10 widzimy, że największe szanse na zatrudnienia w tym sektorze

mają rehabilitanci (14 ofert) oraz masażyści (10 ofert).

Nie najlepiej przedstawia się sytuacja dla osób starających się o pracę na

stanowiskach kierowniczych i dyrektorskich.. W sumie wygenerowano tylko dwie oferty

dla kierownika obiektu Spa oraz jedno ogłoszenie dla dyrektora obiektu Spa.

Tabela 10. Proponowane stanowiska pracy w odnowie biologicznej.

74

LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

% LP. Stanowisko pracy Liczba

ofert

%

Stanowiska dyrektorskie 4. Stanowiska szeregowe

1. Dyrektor obiektu SPA 1 5,5 5. Masażysta 10 55,5

Stanowiska kierownicze 6. Rehabilitant 14 77,8

2. Kierownik obiektu SPA 2 11,1 7. Fizjoterapeuta 1 5,5

Źródło: opracowanie własne

Jeśli chodzi o wymagania pracodawców w sektorze odnowy biologicznej,

najważniejsze zdecydowanie jest doświadczenie, które pojawiło się prawie w 90% ogłoszeń.

Bardzo ważne jest również wykształcenie wyższe (83%) oraz kierunkowe (77,8%) oraz

ukończone kursy kierunkowe pojawiały się w 72% ofert. Kandydaci z wykształceniem

średnim, byli poszukiwani tylko w jednym przypadku. Dysproporcja może wynikać z

faktu, iż w tej branży, doświadczenie oraz posiadanie wykształcenia wyższego jest

konieczne.

Tabela 11. Wymagania pracodawców dla kandydatów chcących podjąć pracę w odnowie biologicznej.

LP. Wymagania Liczba

ofert

% LP. Wymagania Liczba

ofert

%

1. Wiek 2 11,1 9. Język obcy 6 33,3

2. Status studenta 3 16,7 10. Dyspozycyjność 9 50

3. Wykształcenie 11. Rodzaj umowy

Średnie 1 5,5 Zlecenie 2 11,1

Wyższe 15 83,3 Umowa o pracę 8 44,4

Kierunkowe 14 77,8 Sezonowa/okres próbny 6 33,3

4. Doświadczenie 16 88,9 12. Zdolności

interpersonalne

9 50

5. Miejsce zamieszkania 1 5,5 13. Wygląd zewnętrzny 5 27,8

6. Mobilność 2 11,1 14. Obsługa komputera 2 11,1

7. Kursy 13 72,2 15. Prawo jazdy 5 27,8

8. Systemy rezerwacyjne 2 11,1 16. Inne 14 77,8

Źródło: badania i opracowanie własne

Co drugi ogłaszający się pracodawca poszukiwał pracowników dyspozycyjnych i

75

posiadających duże zdolności interpersonalne, ze znajomością języków obcych

(33%), z odpowiednim wyglądem zewnętrznym oraz prawem jazdy pojawiającym się

w pięciu ofertach. Kolejnym kryterium branym pod uwagę w czasie rekrutacji jest

status studenta (3 oferty), mobilność, dobra obsługa komputera oraz wiek wystąpiły

tylko w dwóch ofertach.

Wygląd zewnętrzny to kryterium wymieniane pięciokrotnie w ofertach, dotyczył

głównie dobrej prezencji.

76

ZAKOŃCZENIE

Turystyka stanowi jedną z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki, o czym

świadczy jej rosnący udział w światowym PKB oraz zatrudnieniu, a także wpływ na rozwój

dziedzin niezwiązanych z turystyką, m.in. rolnictwa, budownictwa, transportu i wielu innych.

Planowanie kariery zawodowej w turystyce i jej rozwój przebiega na dwóch

płaszczyznach. Zarówno rozwój pionowy, jak i poziomy daje szeroki wachlarz możliwości.

Z uwagi jednak na stale rosnącą konkurencję w branży turystycznej oraz globalizację tego

rynku najbardziej odpowiedni wydaje się być rozwój poziomy wymagający specjalizacji

z uwagi na stale rosnącą konkurencję. Możliwość rozwoju zawodowego stanowi dla

pracowników jedną z podstawowych wartości w życiu zawodowym. Nieadekwatne działania

rozwojowe mogą rodzić poczucie frustracji i prowadzić do odejścia dobrych, wartościowych

pracowników, którzy być może w innej pracy dostrzegą możliwości wykorzystania własnych

kompetencji. Bardzo istotne jest tworzenie odpowiednich warunków wspierających

pracowników w realizacji ich planów rozwojowych, integracji celów pracowników z celami

organizacji. Jest wiele korzyści z takiego pojmowania rozwoju, m.in.: podniesienie

efektywności pracy, zmniejszenie rotacji pracowników, urealnienie planów zawodowych,

radzenie sobie z wypaleniem zawodowym.

77

Rozwój zawodowy to termin coraz bardziej popularny i modny. Firmy doradztwa

personalnego wprowadzają na rynek różnorodne szkolenia, kursy, które pomagają ludziom

świadomie i w odpowiedni sposób rozwijać swoją drogę zawodową. Tworzone są specjalne

programy, które zarządzają rozwojem pracowników.

Rozwój kariery zawodowej wymaga odpowiedniego, długofalowego zarządzania.

Pracownik usatysfakcjonowany, zadowolony, doceniony to dobry i wydajny pracownik.

Dzisiejszy rynek pracy stwarza coraz więcej możliwości dla pracownika. Firmy kuszą swoich

potencjalnych pracowników szerokim pakietem pozafinansowych korzyści, które są niczym

innym jak inwestowaniem w rozwój zawodowy. Kluczowym aspektem staje się zadowolenie

pracownika i motywowanie go w taki sposób, aby związał się z firmą na dłużej.

BIBLIOGRAFIA

1. E. L. Herr, S. H. Cramer „Planowanie Kariery Zawodowej” 2001r., cz.1

2. A. Małecka, „Doradztwo zawodowe w procesie kreowania indywidualnej kariery

zawodowej” 2011r.

3. M. Armstrong, Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 2007r.,

4. Testy Zawodowe, cz. „Psychologia pracy, Rozwój kariery zawodowej” 2009r.

5. „Kotwice kariery a moja ścieżka zawodowa”, artykuł DBM

6. B. Alejziak, „Planowanie kariery zawodowej” 2003r.

7. K. Lelińska, „Zawodoznawstwo w planowaniu kariery zawodowej”

8. A. Paszowska-Rogacz: „Warsztat pracy europejskiego doradcy kariery zawodowej”

9. Fundacja Rady Uczelni ds. Pośrednictwa, Korporacja Rand-College Placement

Council Foundation/Rand Corporation, 1994r.

10. A. Breś, art. „Czynniki ważne przy planowaniu kariery zawodowej”

11. S. Filkiewicz „Strategie Budowania Kariery Zawodowej”, WSFM w Białymstoku,

Program Aktywizacji Studentów i Absolwentów „Pierwsza Praca”

12. A. Walczyna, „Psychospołeczne aspekty planowania kariery zawodowej”

13. J. E. Karney, Człowiek i praca. Międzynarodowa Szkoła Menadżerów, Warszawa

78

1998r.

14. W. Gonciarz „Personel”, Materiały szkoleniowe OSBK, Informator Praca 2004, wyd.:

Agencja Promocji Modus, Kraków 2004, dostępne na: www.1praca.gov.pl, serwis

programu rządowego MGiP

15. Biuro Karier, Politechnika Warszawska, „Planowanie kariery zawodowej”, 2008r.,

16. Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2005r.,

17. G. Jancik, „Jak zaplanować karier”, http://www.praca.eurostudent.pl/index,

18. K. Świętochowska „Planowanie Kariery Zawodowej”,

dostępne: http://www.wup.lodz.pl/files/ciz/ciz_poradnik_planowanie_kariery.pdf

19. J. Jantura (1994): „Rozwój zawodowy człowieka”. Zeszyty informacyjno –

metodyczne doradcy zawodowego nr 3. Warszawa, Krajowy Urząd Pracy.

20. G. Bartkowiak, „Orientacja nastawiona na rozwój i uczenie się osób zatrudnionych w

organizacji”, Poznań 1998r.,

21. Herr E., Cramer S. (2001) „Planowanie kariery zawodowej”, cz.1, Zeszyty

informacyjno – metodyczne doradcy zawodowego nr 15. Warszawa, Krajowy Urząd

Pracy,

22. K. Janik, A. Stefańska, A. Niedzielska „Odnowa Biologiczna”, Warszawa 2001r.,

„Aktywne metody poszukiwania pracy. Planowanie kariery zawodowej”, Biuro

Projektu, Podkarpacka Izba Gospodarcza,

23. W. Furmanek „Kompetencje-próba określenia pojęcia”, Edukacja Ogólnotechniczna

7/1997r.

24. A. Małecka „Doradztwo zawodowe w procesie kreowania indywidualnej kariery

zawodowej” 2001r., dostępne: www.doradca-zawodowy.pl,

25. I. Korcz, B. Pietralewicz, „Kariera zawodowa”, Zielona Góra 2003r., Pod. Red. D.

M. Stewart, „Polityka kierowania”, Warszawa 1994r.,

26. W. Strykowski, J. Strykowska, J. Pielachowski „Kompetencje nauczyciela szkoły

współczesnej”, Poznań 2003r.

27. B. Włodarczyk, Systemy, łańcuchy hotelowe oraz inne struktury funkcjonalno-

organizacyjne w hotelarstwie – próba definicji, „Turystyka i Hotelarstwo”,

2003r. nr 3.

28. W. Kurek „Turystyka”, PWN Warszawa 2008r.,

29. W. Alejziak „Turystyka w obliczu wyzwań XXI wieku” ,

30. K. Gądek „Charakterystyka sektora – hotelarstwo i gastronomia”.

31. W. Gaworecki „Turystyka” PWN Warszawa 2007r.

79

32. P. Różycki „Zarys wiedzy o turystyce”, Proksenia 2009r.

33. Wiadomości Turystyczne, Nr 10, „Raport: GDS i inne systemy rezerwacyjne”, 16-31

maja 2010

34. P. Hebda, J. Madejski „Zawód z pasją”, Wyd. Park, Bielsko- Biała 2004r.,

35. D. Pląder, „Organizacja pracy w hotelarstwie”, Kraków 2001r.,

36. Dr Z. Szyguła, Medical Tribune, Nr 10/2006 14.06, „Odnowa biologiczna – moda czy

konieczność”, dostępny: http://www.ptms.org.pl/admin/zdjecia/file/MT_10_06.pdf,

37. S. Możdżeń „Historia wychowania 1795-1918 r.”, Kielce 2000r.,

38. R. Wroczyński, I. Lepalczyk, T. Wujek, E. Trempała, A. Kamiński: „Czas wolny:

jego problematyka społeczno – wychowawcza” .

39. K. Przecławski „Człowiek a turystyka zarys socjologii turystyki” Albis, Kraków

1997r.

40. K. Mikucki „Status Prawny Przewodnika”, dostępne na:

http://www.wgorach.com/index.html?id=32788&location=f&msg=1

41. K. Przecławski: „Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce”, „Po pracy i nauce”,

42. E. Wnuk – Lipiński: „Czas wolny – współczesność i perspektywy”,

43. J. Izdebska: „Czynniki różnicujące strukturę budżetu czasu wolnego uczniów”,

44. Ż. Kluczewska, M. Kamińska „Odnowa Biologiczna”,

45. B. Solarek „Wychowujemy razem, Wyd. Mini Cipium S.A”, Warszawa 2000r.,

46. USTAWA z dnia 29 kwietnia 2010r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych,

47. R. Stankiewicz, Nauczyciel - Opiekun – Wychowawca, Poznań 2002r.,

48. M. Knowles, 1984, za: M.K. Smith, “'Andragogy', the encyclopedia of

informal education”, 1996; 1999,

49. „Definiowanie i Ocena Kluczowych Kompetencji Trenera Polska”, dostępne:

http://www.aaenfe.org/pdf/ulm/rola-trenera-doc4.pdf,

STRONY INTERNETOWE

1. www.studiuj.pl/rozwoj.php?lp=101 - 31k

2. www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/2000/03/kariery.html - 21k

3. www.kariera.wseia.edu.pl/ksiazki/k1/2.html

4. www.praca.gov.pl (Menu -> Klasyfikacja zawodów)

5. www.zb.eco.pl

80

6. http://www.dobrestudium.pl/kursy_dokumenty_dyplomy.html.php

7. http://www.msbis.com/intro.php

8. http://www.ksr.net.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=8&Itemid=8,

9. http://www.edu.edu.pl/doskonaly-recepcjonista-szkolenie-dla-pracownikow-

recepcji,kurs,5146.htm

10. http://www.stageman.pl/szkolenie-animatorow,d97.html

11. http://www.stewardessa.pl/

12. http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,74896,2973343.html

13. http://gazetapraca.pl/gazetapraca/1,74896,2973587.html

14. http://www.amadeus.com/pl/x16479.xml

15. http://www.wydawnictwopzwl.pl/download/fragmenty_tekstu/219980110.pdf

16. http://animal.sggw.pl/files/egzaminy/zagadnienia_AGRO-dzienne.pdf

17. http://www.cedeka.pl/szkolenia_otwarte,13,motywowanie-pracownikow-w-branzy-

hotelarsko-gastronomicznej.html

18. http://www.gaudeamus.com.pl/kursy/kurs_wychowawcow_kolonijnych/

19. http://www.biostudio.pl/

81