Makroekonomia I

Ćwiczenia 8Rynek pieniężny i Bank Centralny

Katedra Makroekonomii WNE UW 2

Pieniądz i podaż pieniądza Pieniądz:

Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany

Podaż pieniądza: Podaż pieniądza ustalana jest przez bank centralny (w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP).

Katedra Makroekonomii WNE UW 3

Rodzaje pieniądza

Pieniądz towarowy (np. złoto, muszelki, skóry itp.)

Pieniądz symboliczny (banknoty, monety).

Pieniądz bezgotówkowy

Katedra Makroekonomii WNE UW 4

Funkcje pieniądza Środek wymiany

Jednostka rozrachunkowa

Środek przechowywania wartości (tezauryzacji)

Płynność pieniądza to łatwość z jaką dane aktywo można zamienić na gotówkę (przez łatwość rozumiemy szybkość i pewność takiej zamiany).

Katedra Makroekonomii WNE UW 5

Miary pieniądza M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) +

rezerwy gotówkowe banków (R) = baza monetarna (H)

M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) + depozyty na żądanie (D) = C + D

M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie

M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie

Katedra Makroekonomii WNE UW 6

Przykładowy bilans banku centralnego

Aktywa Pasywa

Aktywa zagraniczne netto NFA Pieniądz rezerwowy RM

Aktywa krajowe netto NDAGotówka w obiegu

pozabankowymC

Kredyt krajowy netto NDCRezerwy gotówkowe w bankach komercyjnych

R

Kredyt udzielony sektorowi rządowemu

NCG    

Kredyt udzielony sektorowi bankowemu

CDMB    

Kredyt udzielony pozostałym sektorom

CPS    

Pozostałe aktywa OIN    

Razem aktywa NFA+NDA+OIN Razem pasywa RM

Katedra Makroekonomii WNE UW 7

Bilans banku centralnego

Ograniczenie budżetowe banku centralnego to:RM ≡ NFA + NDA + OIN = NFA + NCG + CDMB + CPS + OIN

lub:ΔRM ≡ ΔNFA + ΔNCG + ΔCDMB + ΔCPS + ΔOIN

Katedra Makroekonomii WNE UW 8

Mnożnik kreacji pieniądza Zmiana którejkolwiek wielkości po stronie pasywów

wiąże się z taką samą zmianą po stronie aktywów. Podaż wąskiego pieniądza (czyli M1) to C+D. Czyli:

M = C + D

gdzie: C to gotówka w obiegu pozabankowym, zaś D to depozyty na żądanie. Aby mieć pieniądze na pokrycie depozytów banki komercyjne utrzymują pewną ilość rezerw gotówkowych R:

R = cB∙D

Gdzie: 0<cB<1.

Katedra Makroekonomii WNE UW 9

Mnożnik kreacji pieniądza Oznaczając stosunek gotówki w

obiegu do depozytów przez:cP= C/D

oraz dzieląc zasób wąskiego pieniądza przez bazę monetarną (czyli pieniądz rezerwowy) otrzymamy:

Gdzie: M = m∙H

Katedra Makroekonomii WNE UW 10

Mnożnik kreacji pieniądza

Mnożnik kreacji pieniądza:

H = RM = C + R = baza monetarna (zasób pieniądza wielkiej mocy)

Katedra Makroekonomii WNE UW 11

Narzędzia polityki monetarnej Bank centralny może regulować podaż pieniądza

zmieniając bazę monetarną lub mnożnik.

Zmiana bazy monetarnej dokonywana jest poprzez operacje otwartego rynku (skup/sprzedaż obligacji skarbowych, aktywów zagranicznych).

Zmiana mnożnika dokonywana jest poprzez wpływ na parametry cB oraz cP. Parametr cP można zmienić wpływając np. na zaufanie obywateli do sektora bankowego (np. poprzez gwarancje depozytów itp.). Parametr cB można zmienić ustalając: stopę rezerw obowiązkowych stopę dyskontową

Katedra Makroekonomii WNE UW 12

Popyt na pieniądz

Motywy trzymania pieniądza

Motyw transakcyjny (wymiana) Motyw przezornościowy Motyw portfelowy (unikanie ryzyka)

Katedra Makroekonomii WNE UW 13

Popyt na pieniądz Popyt na pieniądz zależy dodatnio od

dochodu (Y) oraz ujemnie od stopy procentowej (R). Stopa procentowa to koszt alternatywny trzymania pieniędzy. Pod pojęciem popytu na pieniądz będziemy rozumieli popyt na gotówkę oraz depozyty na żądanie (czyli popyt na M1). Tak więc całkowity popyt na pieniądz składa się z popytu na gotówkę (C) oraz wkłady na żądanie (D).

Katedra Makroekonomii WNE UW 14

Popyt na pieniądz Najprostszą funkcją popytu na pieniądz jest

funkcja liniowa:L = k∙Y −h ∙r

Gdzie: L - popyt na pieniądz, Y - dochód, r - rynkowa stopa procentowa, k - wrażliwość L na zmiany Y, h - wrażliwość L na zmiany r.

Mówiąc o popycie na pieniądz mamy na myśli popyt na realne zasoby pieniądza (tzn. uwzględniające poziom cen).

Katedra Makroekonomii WNE UW 15

Popyt na pieniądz - analiza graficzna

r

L

L2 = kY2 - hr

LL11 = kY = kY11 - hr - hr

kΔYkΔY

Im wyższy dochód, tym

większy popyt na pieniądz

przy każdym poziomie

stopy procentowej.

Katedra Makroekonomii WNE UW 16

Równowaga na rynku pieniężnym

Równowaga na rynku pieniężnym oznacza, że popyt na pieniądz równy jest realnej podaży pieniądza, czyli:

L = M/P Rozwijając funkcję popytu na pieniądz

otrzymamy:

M / P = k∙Y −h ∙r

Katedra Makroekonomii WNE UW 17

Równowaga na rynku pieniężnym

co po przekształceniach da nam:

r = (k/h)∙Y −(1/h) ∙(M/P)

Otrzymamy w ten sposób równanie krzywej LM, która pokazuje wszystkie kombinacje dochodu (Y) i stopy procentowej (R), dla których popyt na pieniądz równy jest podaży czyli dla których rynek pieniężny jest w równowadze.