WYKAD II

WYKAD IVStosunki narodowociowe i polityka etniczna pastw(opracowa dr hab. Walenty Baluk, prof.)

Literatura:K.Pudo, Studia i szkice z dziejw najnowszych politologii i socjologii, pod red. R.Gellesa i M.Wolaskiego, Wrocaw 1994;W. elazny, Etniczno. ad-Konflikt-Sprawiedliwo, Pozna 2006.

Relacje midzy wikszoci a mniejszoci: 1) stan wrogoci (przeciwko sobie); 2) stan wzajemnej tolerancji i yczliwoci; 3) stany porednie: izolacji; obojtnoci; negacji; wsppraca z koniecznoci.

Typologia stosunkw narodowociowych: 1)Stosunki interetniczne w systemie niedemokratycznym:- kolonializm wewntrzny i zewntrzny,- dyskryminacja wikszoci przez mniejszo,- dyskryminowana mniejszo dy do odwrcenia statusw;- pluralizm w nierwnoci (apartheid); - demokratycznie wybrana wikszo pozbawia wszelkich praw mniejszo.

2)Mieszany typ stosunkw interetnicznych (wikszo i mniejszo przy pomocy rodkw demokratycznych i niedemokratycznych d do wyeliminowania rde napi):a) likwidacja mniejszoci przez dobrowoln ugod wikszoci i mniejszoci (dobrowolna asymilacja mniejszoci, dobrowolne przesiedlenie si mniejszoci);b)dziaania inicjowane przez wikszo: -asymilacja pod naciskiem administracyjnym (kwestionowana);-asymilacja pod naciskiem ekonomicznym (niekwestionowana);-przesiedlenia przymusowe;-eksterminacja.c) dziaania inicjowane przez mniejszo:- utworzenie wasnego pastwa;- uzyskanie korekty granicy na rzecz innego pastwa;- uzyskanie autonomii;- maksymalne utrzymanie odrbnoci mniejszoci w istniejcych warunkach politycznych.

3)Poszanowanie pastwowego status quo:a)pluralizm w rwnoci (autonomia kulturalna);b) inne formy pluralizmu stosunkw etnicznych:- quota system (przyznanie na zasadach proporcjonalnych miejsc mniejszoci we wadzach);-respektowania praw mniejszoci w ramach oglnie obowizujcych praw czowieka;-ustanowienie wizi oglniejszych (np. wsplnota obywatelska);zbudowanie z wikszoci i mniejszoci nowego narodu (koncepcja the new nation).

Polityczne czynniki wpywajce na stosunki narodowociowe: 1)mniejszoci za ktrymi nikt nie stoi i mniejszoci za ktrymi stoi nard pastwowy albo sabszy od wikszoci w pastwie, albo silniejszy;2)narodowoci, ktre posiadaj moliwo nacisku ekonomicznego i informacyjnego;3)narodowoci, ktre dysponuj lub nie dysponuj argumentem moralnym do danego terytorium (np. autochtoni);4)dziaanie w konfliktach, ktre maj charakter ofensywny lub tylko kontrofensywy;5)odpowiedzialno za los mniejszoci tym wikszy, im bardziej ich przybycie wizao si z interesem, a nawet naciskiem wikszoci.

Polityka etniczna pastw Polityka etniczna pastw wielostronne dziaania centralnych orodkw kierowniczych pastw wobec mniejszoci narodowych i etnicznych, zmierzajcych do realizacji wobec nich okrelonych koncepcji na danym etapie rozwoju pastwa. Polityka ta okrela okresowe lub stae ich statusy przez akty normatywne i organy uprawnione do podejmowania wobec nich decyzji stanowicych, regulujcych caoksztat ycia zbiorowego etnicznych spoecznoci mniejszociowych w spoeczestwie globalnym pastwa (K. Pudo).

Definicje polityki etnicznej (W. elaznego)Etnopolityka dyscyplina prowadzca studia nad stosunkami, ktre zachodz midzy systemami etnicznymi a systemami politycznymi, innymi sowy - midzy etnosami a pastwem i odwrotnie.

Polityka etniczna praktyka polityczna, jak stosuj pastwa wobec mniejszoci i grup etnicznych.

Elementy polityki etnicznej (W. Baluk)Koncepcje polityki etnicznej Podstawy prawne, w tym status prawny grup;Podstawy instytucjonalne;Praktyka polityczna

Czynniki wewntrzne wpywajce na polityk etniczn: 1)liczba i liczebno grup etnicznych;2)czas i okolicznoci przybycia;3)okres zamieszkania w pastwie;4)posiadanie wasnych organizacji pastwowych;5)odlego od wasnych organizacji pastwowych;6)pozytywne lub negatywne stereotypy o danej grupie etnicznej;7)pozycja spoeczno-polityczna danej grupy etnicznej (lub jej przedstawicieli);8)lojalno.

Czynniki zewntrzne wpywajcena polityk etniczn: 1)polityczna i gospodarcza pozycja pastwa;2)zewntrzny wpyw na poszczeglne grupy etniczne;3)ukady bilateralne dotyczce mniejszoci narodowych;4)porozumienia globalne lub regionalne wobec mniejszoci narodowych i etnicznych.

Elementy polityki etnicznej: 1)asymilacja:- dobrowolna;- wymuszona (dyskryminacja).2)segregacja ludnoci ze wzgldu na cechy antropologiczne i etniczno-kulturowe.3)preferencja lubw mieszanych.4)polityczna i ekonomiczna izolacja.5)eliminacja spoecznoci etnicznych:- przesiedlenia;- deportacje;- wymuszenie emigracji;- czystki etniczne;- eksterminacja biologiczna.

Polityka etniczna pastwa obejmuje:

Polityka etniczna nie jest tylko i wycznie polityk wobec mniejszoci narodowych i etnicznych, poniewa pastwa w mniejszym bd wikszym zakresie prowadz take polityk wspierania narodu tytularnego, mieszkajcego w kraju i za granic (W. Baluk). Nard tytularny;Mniejszoci narodowe i etniczne;DiasporMigrantw

Polityzacja etnicznoci (J.Rotschilda)Uwiadomienie wsplnocie etnicznej moliwo wykorzystania polityki do utrwalenia wasnych wartoci i kultury etnicznejStymulowanie zainteresowania grup wasn odmiennociMobilizacja etnicznociKierowanie zachowaniem politycznym grupy etnicznej

Typologia polityki etnicznej W. elaznegoManipulacje etnicznedivide et impera (skcanie grup etnicznych, celem atwiejszego panowania nad nimi)manipulacja danymi (dostarczanie faszywych, kamliwych danych)- zmiana nazw i poj, celem doprowadzenia do wynaradawiania

Zbrodnie etniczne mikkie (etnocyd)Etnocyd (R. Jaulin) cao technik i metod, ktre bez koniecznoci fizycznego unicestwienia danej populacji, w jej rodowisku naturalnym, mog doprowadzi do wykorzenienia jej kultury i jzyka, zamieniajc j na kultur i jzyk zdobywcw.Etnocyd (R. Breton) proces wiadomie i planowo przeprowadzanych akcji wynaradawiania.

Przykad: wynaradawianie Bretoczykw we Francji. Polityk wynaradawiania mniejszoci Francja prowadzi od czasw rewolucji (1789).

Zbrodnie etniczne porednieZbrodnie etniczne znajdujce si pomidzyzbrodniami mikkimi a twardymiSegregacja rasowa;Propaganda rasizmu czy nacjonalizmu

Zbrodnie etniczne twarde (etnozagada)Zbrodnie gwatuZbrodnie ekonomiczneZbrodnie biologiczneZbrodnie koncentracji i izolacji ludnociTransfer i wymiana ludnociEksterminacja selektywna lub cakowitaDeportacje

Zbrodnie gwatuGwat jako rodek motywacji walkiGwat jako cel ekonomiczny (kobiety- niewolnice seksualne zdobywajce rodki)Gwat jako aneksja (zaznaczenie swojej obecnoci na danym terytorium)Gwat jako czystka etniczna (zohydzi ycie danej zbiorowoci na danym terytorium)

Przykady: b. Jugosawia, Rwanda, Algieria, Timor, Angola, Indonezja, Kongo, Czeczenia i inne.

Zbrodnie ekonomiczneZniszczenie ywotnego rodowiskanaturalnego grup etnicznych(celowe skaenie rodowiska naturalnego, niszczeniepastwisk, owisk, stad byda)

Przykad: Podbj Indian przez biaych w Ameryce Ponocnej

Zbrodnie biologiczneCelem takiej polityki jest zmniejszeniepopulacji danej grupy etnicznej, dokonywanejza pomoc rozdzielenia rodzin bdsterylizacji.

Przykad: Australia i Ameryka Poudniowa

Transfer i wymiana ludnociPlanowany sposb przemieszania ludnoci w celupokrywania si jednostek politycznych i etnicznych.Wymiana bya narzucana przez spoecznomidzynarodow i odbywaa si za zgod pastw.

Przykady:W wyniku I w. . 300 tys. Niemcw i 300 tys. Wgrw.Wymiana ludnoci pomidzy Polsk a ZSRR po zakoczeniu II w. .

Zbrodnie izolacji i koncentracji ludnociCelem takiej polityki nie jest zabjstwo a jedynieizolacja ludnoci. Jednak metody zarzdzania tymiobozami prowadz do wyniszczenia czci ludnociw skutek godu i chorb bd pracy niewolniczej.

Przykady: Hiszpanie na Kubie (1895-1898); Brytyjczycy wobecAfrykanerw (1899-1902); rzd Vichy dla Cyganw i ydw (1941);Francja wobec arabskich zwolennikw Algierii (1962-1968); PRL obz wJaworznie (Ukraicy i emkowie); Rosyjskie obozy w Inguszetii dlaCzeczenw.

Eksterminacje cakowite bd selektywnePlanowana zagada caego narodu bd jegoczci.

Przykady eksterminacji cakowitej:ludobjstwo Ormian (1915-1916); zagada ydwi Cyganw (II w. .)Przykady eksterminacji selektywnej:zbrodnia katyska (NKWD, ZSRR)

DeportacjeWymuszone przesiedlenie ludnoci ze swej ojczyznyw ramach pastwa.

Przykady deportacji w ZSRR:Polakw (1936); Niemcw (1941); Czeczenw (1943); Inguszw (1943); Karaczajw-Czerkiesw (1943); Kamukw; Kabardyjczykw (1944); Tatarw krymskich (1944); Grekw i Bugarw (1949).