Język, logika i soteriologia
1
Język, logika i soteriologia Michal Lipnicki Zaklad Logiki Stosowanej UAM [email protected] W historii myśli Zachodu zestawienie ze sobą hasel „ język” i „logika” moż- na odnaleźć w tytulach wielu poważnych dziel, gdzie rozważania nad istotą ich wzajemnych relacji zostaly dosyć gruntownie omówione. Jednak dolą- czenie do tej dwójki „soteriologii” może wydawać się do pewnego stopnia ekscentryzmem niebezpiecznie ocierającym się o pseudonaukowość i irracjo- nalność literatury ezoterycznej. Inaczej rzecz się ma w refleksji Wschodu. Teleologicznie nastawiona filo- zofia buddyjska wszelkie rozważania sprowadza do ostatecznego celu każdego pojedynczego życia ludzkiego, którym jest wyzwolenie z kolowrotu wcieleń (san . sara ). Skoro wszelkie dzialy filozofii rozwijane przez buddystów mają nas przybliżać do tego celu, to warunkowi temu musi również być podpo- rządkowana refleksja logiczna i filozoficznojęzykowa. Co więcej, okazuje się, iż nić zależności lącząca trzy interesujące nas dziedziny jest w tym zakre- sie niezwykle istotna, a poprawne rozpoznanie jej natury staje się ważnym krokiem na ścieżce wiodącej ku „ostatecznej wolności wyzwolenia”. W odczycie rozważamy fragment filozofii szkoly madhjamaka (m¯adhya- maka ), zwanej filozofią „środka”, której idee po raz pierwszy w systematyczny sposób zostaly wylożone w dzielach Nagardżuny (N¯ag¯arjuna ) żyjącego w In- diach prawdopodobnie w II wieku n. e. Myśli madhjamaki skupiają się na pojęciu „pustki” (ś¯ unya ) wszelkich obiektów i konstruktów intelektualnych, a donioslą funkcję na drodze do jej doświadczenia stanowi logiczna analiza pojęć językowych, w efekcie której tak one same, jak i świat ich desygnatów, rysują się jako pozbawione samoistnego bytu (svabh¯ava ). Ostatecznie podwa- ża się możliwości obiektywnego istnienia świata postrzeganego w kategoriach esencjalistycznych i uzyskuje wlaściwy pogląd na jego naturę. 1
-
Upload
doankhuong -
Category
Documents
-
view
220 -
download
1
Transcript of Język, logika i soteriologia
Język, logika i soteriologia
Michał LipnickiZakład Logiki Stosowanej UAM
W historii myśli Zachodu zestawienie ze sobą haseł „ język” i „logika” moż-na odnaleźć w tytułach wielu poważnych dzieł, gdzie rozważania nad istotąich wzajemnych relacji zostały dosyć gruntownie omówione. Jednak dołą-czenie do tej dwójki „soteriologii” może wydawać się do pewnego stopniaekscentryzmem niebezpiecznie ocierającym się o pseudonaukowość i irracjo-nalność literatury ezoterycznej.
Inaczej rzecz się ma w refleksji Wschodu. Teleologicznie nastawiona filo-zofia buddyjska wszelkie rozważania sprowadza do ostatecznego celu każdegopojedynczego życia ludzkiego, którym jest wyzwolenie z kołowrotu wcieleń(san. sara). Skoro wszelkie działy filozofii rozwijane przez buddystów mająnas przybliżać do tego celu, to warunkowi temu musi również być podpo-rządkowana refleksja logiczna i filozoficznojęzykowa. Co więcej, okazuje się,iż nić zależności łącząca trzy interesujące nas dziedziny jest w tym zakre-sie niezwykle istotna, a poprawne rozpoznanie jej natury staje się ważnymkrokiem na ścieżce wiodącej ku „ostatecznej wolności wyzwolenia”.
W odczycie rozważamy fragment filozofii szkoły madhjamaka (madhya-maka), zwanej filozofią „środka”, której idee po raz pierwszy w systematycznysposób zostały wyłożone w dziełach Nagardżuny (Nagarjuna) żyjącego w In-diach prawdopodobnie w II wieku n. e. Myśli madhjamaki skupiają się napojęciu „pustki” (śunya) wszelkich obiektów i konstruktów intelektualnych,a doniosłą funkcję na drodze do jej doświadczenia stanowi logiczna analizapojęć językowych, w efekcie której tak one same, jak i świat ich desygnatów,rysują się jako pozbawione samoistnego bytu (svabhava). Ostatecznie podwa-ża się możliwości obiektywnego istnienia świata postrzeganego w kategoriachesencjalistycznych i uzyskuje właściwy pogląd na jego naturę.
1
