Społeczne aspekty ładu gospodarczego – analiza ekonometryczna

PTE oraz EBEN-Polska

Warszawa, 22 lutego 2007

JAN JACEK SZTAUDYNGERUniwersytet Łódzki

2

Wzrost gospodarczy- inwestycje, zatrudnienie

XIALX

XILAX

/..

/

/...

gdzie: X - produkcja (PKB);L - zatrudnienie;I - inwestycje;I / X - stopa inwestycji;

A - łączna produktywność czynników produkcji;β - elastyczność wydajności pracy względem stopy inwestycji;

kropki oznaczają stopy wzrostu

3

Wzrost gospodarczy + kapitał społeczny

)(/..

/?

KSfXIALX gdzie: X - produkcja (PKB);L - zatrudnienie;I - inwestycje;I / X - stopa inwestycji;

KS - miara nierówności dochodów, zaufania, przestępczość, bezrobocie - mierniki ładu społeczno- gospodarczego

A - łączna produktywność czynników produkcji;β - elastyczność wydajności pracy względem stopy inwestycji;

kropki oznaczają stopy wzrostu

4

Zagadnienia

• Zróżnicowanie dochodów --> wzrost

(w tym inwestycje)

• Zaufanie a wzrost

• przestępczość -->wzrost

5

1. Współzależność nierówności dochodów (płac) i wzrostu gospodarczego

• Persson, Tabellini [1994]; Ferreira [1999];• Morrissey, Mbabazi, Milner [2002].

+ -

Nierówność dochodów

Wzrost gospodarczy

- +

6

PYTANIA

• Pozytywny czy negatywny?

• czy nieliniowy - z maksimum?

7

Wzrost gospodarczy jako funkcja nierówności dochodów

WL

./ LX

8

Wzrost gospodarczy jako funkcja nierówności dochodów

[J.J Sztaudynger 2003]

0WL WL

./ LX

9

Wpływ nierówności płac na wzrost gospodarczy (1986-2004)

optWL

-2

-1

0

1

20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

Współczynnik koncentracji Lorenza WL

Wzr

ost w

ydaj

nośc

i pra

cy

[Kumor, Sztaudynger 2007]

10

• Optymalne zróżnicowanie dochodów (płac)wstępne wyniki

• Polska 28,8 wspólczynnik Lorenza, 1986-2004 Kumor • UK 27.5 - 29 współczynnik Gini, 1964-2003, Pawlak, kalibrowanie

• Szwecja 22 - 26 współczynnik Gini, 1964-2003, Pawlak

• USA 46 - 48 j.w.

11

Jak interpretować WLopt

W latach 1986-2004 w Polsce średnio WLopt = 28,8% był optymalny dla tempa wzrostu gospodarczego

– bo, jak sądzimy, najlepiej odpowiadał społecznemu poczuciu różnic płac uzasadnionych różnicami wysiłku i wkładu (wykształcenia, kwalifikacje) w tworzenie PKB.

Czy efektywność (wzrost PKB/L) może wyznaczać sprawiedliwe (optymalne) nierówności płac?

12

• Nierówność płac (dochodów) a wzrost -

• wstępnie potwierdzona hipoteza o parabolicznym wpływie

• znaczne różnice optymalnego zróżnicowania płac (dochodów)

• kolejno: Szwecja, Polska i Wielka Brytania, USA

• pytanie: czy w takiej sytuacji można stosować

próby przekrojowo - czasowe?

•Polska od 1990 roku wzrost nierówności płac

- w ostatnich 5 latach spowolnienie wzrostu wydajności pracy o ok. 0,3 p.%,

- spowolnienie oszacowane dla wzrostu PKB ok. 1 p.%.

- nierówności płac działają negatywnie na zatrudnienie

13

9.1........................2.4..............

58,014,0.../

t

WLPSCHOOLXI

Zróżnicowanie dochodów a inwestycje

R2=0,51 43 krajów średnia 1960-1985• WL udział dochodów osobistych bogatszych 40% ludności

• PSCHOOL udział dzieci uczęszczających do szkoły podstawowej

w 1960 roku

Persson i G. Tabellini [1994]

14

-

+

Inwestycje

Współzależność nierówności dochodów i wzrostu gospodarczego

- +

Nierówności dochodów

Wzrost gospodarczy

Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]

15

Zaufanie a wzrost34 kraje, średnia 1970-1992, Zak Knack [2001]

dyskryminacja a zaufanie57,0

6,2..............4,4....5,1.................

...045,0/14,01,1.

/

2

R

TrustXICAPX

74,0

7,3..................2,5..................1,2...5,1.............

5,32,5/82,01,7

2

R

CorrupDISCRICAPXTrust

16

-

+

Inwestycje

Zaufanie

+

+

-

Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego

- +

Nierówności dochodów

Wzrost gospodarczy

Zaufanie a wzrost gospodarczy: Zak Knack [2001]Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]

17

• przestępczość -->wzrostPolska 1967-2001

wzrost stopy przestępczości o 10 pp

powodował spowolnienie wzrostu o ok. 2.5% (w danym roku i 4 następnych)

przestXIALX /..

/

18

-

+

Inwestycje

Zaufanie

+

+

-

Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego

-

Przestępczość, korupcja

Wzrost gospodarczy

- +

19

Zagadnienia

• Zróżnicowanie dochodów --> wzrost

(w tym inwestycje)

• Zaufanie a wzrost

• przestępczość -->wzrost

==============================• zróżnicowanie dochodów --> przestępczość

bezrobocie --> przestępczość

• Zróżnicowanie dochodów (dyskryminacja) a zaufanie

20

Nie uwzględniamy skutków wieloletnich

• dziedziczenie ubóstwa

• dziedziczenie bezrobocia

• dziedziczenia przestępczości

nie uwzględniamy efektów zniszczenia środowiska społecznego

21

-

+

Inwestycje

Zaufanie / bezrobocie

-

-

-

Współzależność przestępczości, bezrobocia i wzrostu gospodarczego

-

Przestępczość

Wzrost gospodarczy

- +

Funkcja zatrudnienia

L

)/,(..

nieparaboliczPKBIPKBfL

L = 0,20*PKB + 0,14*PKBt+1 – 0,15*W – 0,037*( I/PKBt-1 + I/PKBt-2) + tobl 15, 34 10,13 4,50 3,10

+ 0,00096*(I/PKB2t-1 + I/PKB2t-2)

tobl 1,79

R2= 0,960 DW= 1,91SEE= 0,38

23

Wpływ stopy inwestycji na tempo spadku zatrudnienia

Rysunek 3. Wpływ stopy inwestycji na tempo spadku zatrudnienia w modelu (6)

-0.750

-0.650

-0.550

-0.450

-0.350

-0.250

-0.150

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

Stopa inwestycji [w % PKB]

Tem

po

sp

ad

ku

zatr

ud

nie

nia

[w

pk

t. %

]

L(INW)

24

Nieliniowy wpływ nierówności płac na wzrost gospodarczy (1985-2004)

= − 76,35 + 0,756 * + 0,274 *I/PKB-1 − 0,092 *WL-12 + 5,29 *WL-1

(-2,49) (4,89) (1,48) (-2,14) (2,25)

R 2 = 0,820 DW = 1,98 Se = 2,17

gdzie:

− stopa wzrostu produktu krajowego brutto (ceny stałe; wyrażona w %),

− stopa zatrudnienia na podstawie stosunku pracy (dynamika zmian do roku poprzedniego, wyrażona w %),

I/PKB-1 − stopa inwestycji (relacja inwestycji do PKB w cenach bieżących, wyrażona w %), opóźniona o 1 rok,

WL-1 − współczynnik koncentracji Lorenza (miano w %), opóźniony o 1 rok;

w nawiasach podano statystyki t-Studenta.

.PKB

.PKB

.ZATR

.ZATR

25

Współzależność nierówności dochodów, zaufania i wzrostu gospodarczego

Zaufanie a wzrost gospodarczy: Zak Knack [2001]Zróżnicowanie dochodów (kapitał społeczny) a wzrost gospodarczy: Persson Tabellini [1994]

+ -

Nierówność dochodów

Wzrost gospodarczy

- +

-

+

Inwestycje

Zaufanie

+

+

-