Gwiazdy i galaktyki

Rok wietlny i parsek – jednostki odległo ci używane w astronomii

Rok wietlny - odległo ć jaką przebywa wiatło w ciągu roku

1 rok wietlny = 300 000 km/s *365,25*24*60*60 s = 9 467 000 000 000 km = 9,5*1012 km

Parsek – odległo ć z jakiej promień obity ziemskiej jest widoczny pod kątem 1 sekundy kątowej

1 pc = 3,26 roku wietlnego = 3,1*1013 km

Stosuje się również kilo i megaparseki

Gwiazdy

► wiecą własnym wiatłem

► Energia gwiazd pochodzi z reakcji jądrowych

►Różnią się jasno cią, wielko cią oraz barwą

Gwiazdy

► Najja niejsze gwiazdy nazywa się podając kolejne greckie litery według jasno ci i nazwę gwiazdozbioru, w którym dana gwiazda leży np. Ori, Eri

► Niektóre jasne gwiazdy mają swoje własne nazwy np. Gwiazda Polarna, Arktur, Altair

Gwiazdy

► Najja niejsza widoczna gwiazda nieba to Syriusz (znajduje się w odległo ci 9 lat wietlnych od Słońca)

► Najbliższa gwiazda Proxima Centauri znajduje się w odległo ci 4,22 l. . od Słońca (270 000 razy dalej niż Ziemia)

Porównanie rozmiarów gwiazd

Słońce – podstawowe dane

► rednica 1392000 km (109 razy większa od rednicy ziemskiej)

►Masa 1,99*1030 kg (334000 mas Ziemi)

►Gęsto ć 1408 kg/m3

►Temperatura powierzchni 5780 K

►Temperatura wnętrza ok. 15 mln K

Powierzchnia Słońca

► Dochodzące od Słońca żółte wiatło pochodzi z fotosfery -

warstwy atmosferycznej o grubo ci około 500 km.

► Poniżej znajduje się wnętrze Słońca, a powyżej przezroczyste, zewnętrzne warstwy atmosfery.

► Praktycznie cała docierająca do Ziemi słoneczna energia - ciepło i wiatło - pochodzi z fotosfery, ale wytworzona została we wnętrzu Słońca.

Największe gwiazdy

► Czerwony olbrzym - gwiazda o stosunkowo niewielkiej masie (od 0,5 do ok. 8-10 mas Słońca), będąca na schyłkowym etapie ewolucji. Nazwa pochodzi od obserwowanej barwy i dużych rozmiarów (setki razy większych od promienia Słońca)

Największe gwiazdy

► Błękitny nadolbrzym -gwiazda o masie w przedziale od 10 do 50 mas Słońca, promień dochodzi do 25 promieni Słońca. Błękitne olbrzymy wiecą wyjątkowo

jasno. Temperatura ich powierzchni jest wysoka, powyżej 20 000 K. Są to gwiazdy o największych masach.

Albireo - gwiazda podwójna w gwiazdobiorze Łabędzia

Gwiazdozbiory (konstelacje)

►Okre lony fragment nieba z charakterystyczną grupą ja niejszych gwiazd

►Całe niebo podzielono na 88 gwiazdozbiorów

Gwiazdy w gwiazdozbiorach

► Znajdują się w różnych odległo ciach od Słońca

► Ich położenie na sferze niebieskiej jest zbliżone

Nazwa Odległo ć (Wega) 25 l

881 l

634 l

898 l

154 l

Ważniejsze gwiazdozbiory Orion i Wielka Niedźwiedzica

Ważniejsze gwiazdozbiory Lew i Łabędź

Bliźnięta i Woźnica

Wielki Wóz

Orion na zdjęciu i na rycinie

Niebo we wrze niu

Niebo w lutym

Galaktyka – Droga Mleczna

►Galaktyka spiralna

► Zawiera 200 mld. gwiazd

► rednica 100000 l. . ►Grubo ć maksymalna

w centralnej czę ci 20 000 l. .

Droga Mleczna

► Z Ziemi widzimy zawsze tylko kawałek Drogi Mlecznej

Panorama całej Drogi Mlecznej

Inne galaktyki

►Najbliższe galaktyki to Wielki i Mały Obłok Magellana znajdujące się odpowiednio w odległo ci 179 000 i 210 000 l. .

Wielka Galaktyka Andromedy 2,2 mln l. . – najdalszy obiekt widoczny gołym okiem

Galaktyki można podzielić na spiralne jak nasza galaktyka albo M101

Galaktyki eliptyczne np. M87

Galaktyki soczewkowate M 104 - Sombrero

Galaktyki nieregularne NGC 1427A

Galaktyki są z sobą powiązane grawitacyjnie Tworzą gromady i supergromady