Gwiazdy Comeniusa

Gwiazdy Comeniusaczyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów realizujacych projekty w Programie Socrates-Comenius

…Lektura opracowania wywiera duże wrażenie. Jestem przekonana o jego użyteczności dla przyszłych beneficjentów programu. Jest ono bowiem skarbnicą wiedzy o programiei pomysłów na jego realizację. Emanujący z niego entuzjazm i przekonanie na pewno będą zachętą do realizacji projektów, udziału w kursach i stażach asystenckich – verba docent, exempla trahunt.

Dla szkół, uczestniczących w programie publikacja z pewnością stanie się inspiracją, po-zwoli na zobaczenie siebie na tle innych.

Można gratulować poniższej inicjatywy wydawniczej – prezentowane doświadczenia sta-nowią bogactwo, które nie powinno pozostać tylko własnością szkoły, realizującej projekt i jej środowiska lokalnego.

Publikacja daje także możliwość odpowiedzi na pytanie o korzyści, wynikające z naszego członkostwa w Unii Europejskiej. Widzimy, jak oto poznanie rodzinnej Europy, współpraca międzynarodowa, mobilność, które dla większości Polaków długo nie były możliwe – teraz się ziściły. W raportach nauczycieli znajdziemy związane z tym wielkie słowa i emocje. Do-strzegamy ogromną przemianę polskiej mentalności – samodzielność, aktywność i kreatyw-ność, umiejętność wykorzystywania istniejących szans. Zauważamy także, że współpraca z zagranicą to nie tylko spotkania z innymi, ale i refleksja nad tym, kim jesteśmy my sami,duma z własnej tożsamości i chęć promowania naszej ojczyzny za granicą. W publikacji wi-dzimy zatem nie tylko przebieg projektów, czy rozdział z życia szkół czy nauczycieli, ale też fragment historii Polski, przemian, które w niej nastąpiły w ostatnich dekadach.

Opracowanie wskazuje także dalsze kierunki współpracy, wielkie wyzywania współcze-sności – upowszechnianie korzystania z nowych technologii, znajomość języków obcych, ekologię. Pokazuje wagę takich kwestii, jak umiejętność współdziałania, tolerancja, miejsce osób niepełnosprawnych w społeczeństwie, wyrównywanie szans, tak ważnych w państwie demokratycznym.

Prezentacja dotychczasowego dorobku programu na pewno będzie pomocna w realizacji nowej edycji programu Comenius, którą zaprezentowano w ostatniej części publikacji, dąże-niu ku nowym horyzontom. Wielkie podziękowanie należy złożyć osobom, które sprawiły, że europejska przygoda polskich szkół – spotkanie z ludźmi, reprezentującymi inne narody, języki i kultury oraz spojrzenie na siebie, swoje obowiązki, życie i kraj z innej perspektywy stała się możliwa.

Niechaj europejska podróż edukacyjna trwa.

Joanna SobotnikWizytator Kuratorium Oświaty w KatowicachKoordynator Wojewódzki programu Comenius

G W I A Z D Y C O M E N I U S A

GWIAZDY COMENIUSAczyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów

realizujących projekty w programie Socrates-Comenius

F U N D A C J A R O Z W O J U S Y S T E M U E D U K A C J IA G E N C J A N A R O D O W A

P R O G R A M U S O C R A T E S – C O M E N I U SW A R S Z A W A 2 0 0 7

W opracowaniu wykorzystano dane z raportu Instytutu Badania Opinii i Rynku „Pentor” na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej w 2003 roku.

Koncepcja i redakcja wydaniaTadeusz Wojciechowski

WaloryzacjaTadeusz Wojciechowski

Wybór danych i opracowanie statystyczneWanda Burdecka

Opracowanie opisu programu Socrates-ComeniusAnna Klimowicz

Wybór i przygotowanie przykładów dobrej praktyki realizacji Partnerskich Projektów ComeniusaAnna Klimowicz

Wybór i opracowanie przykładów dobrej praktyki realizacji kursów doskonalenia nauczycieli i asystentury językowejTadeusz Wojciechowski

KonsultacjaMagdalena GesselEwa Kolasińska

RecenzjaJoanna Sobotnik

Redakcja technicznaKrzysztof Trzewiczek

KorektaMaciej ByliniakJoanna Sobotnik

Projekt okładkiPiotr Bukowski

Projekt typograficzny, skład i łamanieKrzysztof Trzewiczek

Druk Drukarnia ŻAK sp. z o.oul.Okólnik 1100-368 Warszawawww.zak.home.pl

ISBN 978-83-60058-20-6

Przedmowa

Waloryzacja, czyli upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów projektów

Program Socrates-Comenius europejską ofertą dla szkół, uczniów, nauczycieli i studentów

Realizacja programu Comenius w świetle badań Instytutu Badań Opinii i Rynku Pentor

Comenius w ujęciu statystycznymProgram Comenius Akcja 1

Liczba projektów realizowanych w ramach programu Comenius Akcja 1Charakterystyka beneficjentów programu Comenius Akcja 1Dziedziny tematyczne realizowanych projektówUdział nauczycieli i uczniów w realizacji projektów programu Comenius Akcja 1Informacje na temat krajów partnerskichInformacje na temat środków finansowych przyznanych i wykorzystanych na realizację projektów ComeniusAkcja 1 w latach 2001−2006

Comenius Akcja 2.2.c – kursy doskonalenia zawodowego dla nauczycieliCharakterystyka beneficjentów Comenius Akcji 2.2.cCharakterystyka tematyki kursów, informacja na temat miejsca realizacji i wsparcia finansowego przyznanegoprzez Agencję Narodową

Comenius Akcja 2.2.b – asystenci językowiInformacje na temat asystentów, szkół goszczących, czasu trwania praktyk i języka komunikacji oraz przyzna-nych środków

Spis wykresów i tabel zamieszczonych w opracowaniu

Gwiazdy Comeniusa, czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów realizujących projekty w programie Socrates-Comenius

Droga do gwiazd, czyli europejski wymiar jakości w polskich szkołach realizujących Partnerskie Projekty w pro-gramie Comenius Akcja 1Przykłady dobrej praktyki realizacji Partnerskich Projektów Comeniusa

Kształtowanie postaw patriotycznych w edukacji obywatelskiej i europejskiejEdukacja interkulturowaEdukacja środowiskowa-ekologicznaSpecjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieżyPrzygotowanie młodzieży do wyzwań świata pracy

Droga do gwiazd, czyli europejski wymiar jakości realizowany w doskonaleniu zawodowym i asystenturze języ-kowej Comeniusa

Przykłady dobrej praktyki w doskonaleniu zawodowym nauczycieli – Comenius Akcja 2.2.cPrzykłady dobrej praktyki realizacji asystentury językowej za granicą – Comenius Akcja 2.2.b

Odkrywamy nowe konstelacje, czyli perspektywy programu Comenius na lata 2007−2013

Zakończenie

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

7

11

13

19

27

41

165

169

7

Niedługo minie dziesięć lat od czasu, gdy polskie szkoły, uczniowie i nauczyciele rozpoczęli udział w programie Socrates-Comenius. Pierwsza edycja programu była realizowana w latach 1995−1999. Polska formalnie przystąpiła do programu w 1998 roku. Druga edycja rozpoczęła się w 2000 roku, a zakończyła w 2006. Każdego roku obserwowa-liśmy coraz większe zainteresowanie programem; coraz więcej instytucji edukacyjnych różnego typu rozpoczynało swoją „przygodę z Comeniu-sem”. Realizacja programu w Polce jest historią realizacji licznych projektów międzynarodowych przez polskich uczniów i nauczycieli we współ-pracy ze szkołami partnerskimi z wszystkich kra-jów Europy, a także nauczycieli uczestniczących w kursach doskonalenia zawodowego i studen-tów odbywających staże za granicą.

Wdrażanie programu Comenius w naszym kraju jest również powiązane z historią pracowników Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji – Narodowej Agencji Programu Socrates-Comenius, ich peł-nego zaangażowania we wprowadzanie polskich szkół, uczniów i nauczycieli w europejski wymiar edukacji. Agencja Narodowa Programu Socrates, odpowiadająca za realizację programu w Polsce, prowadziła zakrojoną na szeroką skalę kampa-nię informacyjną, organizowała liczne konferen-cje, seminaria i szkolenia, a pracownicy zespołu Comeniusa w Agencji Narodowej uczestniczyli

w spotkaniach organizowanych lokalnie i udzie-lali wskazówek na etapie przygotowywania wnio-sków. Realizowane projekty były monitorowane, a ich efekty Agencja prezentowała w różnego rodzaju publikacjach. Czy zatem polskie szkoły, uczniowie i nauczyciele odnieśli sukces w pro-gramie Comenius? Dla nas, pracowników Agen-cji Narodowej Programu Socrates-Comenius jest to pytanie odnoszące się do sensu naszej pracy, podejmowanych przez nas działań i ich skutecz-ności. Liczne kontakty z beneficjentami, monito-ringi i audyty w szkołach, nadsyłane do Agencji Narodowej raporty na temat realizacji projektów, udziału w kursach zagranicznych, stażach zagra-nicznych studentów czy wizytach studyjnych po-twierdzają skuteczność naszych działań i wielora-kie korzyści wynikające z udziału polskich szkół w programie Socrates.

Należy także podkreślić znaczącą rolę, jaką we wspomnianym okresie pełnili wojewódzcy ko-ordynatorzy i promotorzy programu Comenius. Promowali oni współpracę międzynarodową w ramach programu, służyli radami na etapie przygotowania projektów, następnie monitoro-wali stan i przebieg ich realizacji oraz wskazywa-li przykłady dobrej praktyki w swoim regionie. Ściśle współpracując z Agencją Narodową, swoją działalnością z pewnością przyczynili się do osią-gania zarówno ilościowych, jak i jakościowych efektów programu Comenius.

PRZEDMOWA

8

przedmowa

Jakie są efekty realizacji programu? Co Come-nius wniósł do polskiej edukacji? Czy i jakie korzyści wynikają z uczestnictwa Polski w pro-gramie? Tego typu pytania są niezwykle ważne, szczególnie w perspektywie inauguracji progra-mu „Uczenie się przez całe życie”, który będzie realizowany w latach 2007−2013.

W niniejszej publikacji podejmujemy próbę prezentacji dotychczasowych osiągnięć progra-mu Socrates-Comenius w Polsce, ukazując za-równo efekty „ilościowe” („Comenius w ujęciu statystycznym”), jak i korzyści płynące z udzia-łu w programie przedstawione w raportach na temat realizacji międzynarodowych projektów Comeniusa, kursów doskonalenia zawodowego nauczycieli i staży studentów za granicą.

Comenius dał polskim placówkom oświatowym pierwszą wielką szansę zaistnienia w „europej-skim obszarze edukacji” i włączenia się w szer-szą wielostronną współpracę międzynarodo-wą. Systematycznie wzrastała liczba wniosków o przyznanie środków na realizację projektów z udziałem polskich placówek oświatowych, ro-sła również ich jakość i w efekcie liczba projek-tów zatwierdzanych do realizacji. Projekty reali-zowały wszystkie rodzaje placówek oświatowych – od przedszkoli, poprzez szkoły podstawowe i gimnazja, po licea, szkoły zawodowe i technika oraz szkoły integracyjne i specjalne ze wszyst-kich regionów Polski.

Europejskie projekty współpracy Comeniusa ze względu na swe założenia rozwijają i pozwala-ją zastosować w praktyce wszystkie umiejętności, jakich wymaga projekt jako metoda pracy. Już na etapie przygotowań nauczyciele, którzy chcieli skorzystać z oferty Comeniusa, byli zobowiąza-ni starannie przemyśleć koncepcję współpracy i uzgodnić swoje plany z przełożonymi, koleżan-kami i kolegami, ale też i z partnerami w innych krajach, określić cele i założenia projektu, dzia-łania prowadzące do osiągnięcia zamierzonych efektów, przewidywane rezultaty oraz metody ich oceny. Same przygotowania były dla nich sprawdzianem twórczego myślenia, umiejętno-

ści planowania i pracy w grupie. Równocześnie, ze względu na międzynarodowy wymiar pro-jektów, stanowiły one nierzadko pierwszą oka-zję do zastosowania w praktyce i doskonalenia umiejętności językowych, a ponadto wymagały sprawnego korzystania z poczty elektronicznej w komunikacji z partnerami zagranicznymi. Wszystkie te umiejętności, jak również kompe-tencje w dziedzinie zarządzania, rozwiązywania problemów i krytycznej oceny działań własnych i innych uczestnicy rozwijali następnie w trakcie realizacji projektu Comeniusa, pracując nad wy-branym zagadnieniem stanowiącym przewodni temat projektu, uzgadniając szczegóły i zajmując się sprawami organizacyjnymi związanymi z wi-zytami zagranicznymi i goszczeniem partnerów we własnej szkole oraz zarządzaniem projektem na co dzień, a następnie dokonując podsumowa-nia efektów swoich działań.

W raportach przesyłanych przez szkoły podkre-śla się również, że przełamanie barier językowych, głębokie poczucie satysfakcji z opracowania pro-duktów końcowych, nierzadko publikowanych i rozpowszechnianych w wersji drukowanej lub za pośrednictwem Internetu, oraz uznanie w oczach partnerów z innych krajów Europy przyczyniły się do wzmocnienia poczucia własnej wartości tak u uczniów, jak i u nauczycieli. Często udział w projekcie Comeniusa w połączeniu ze zdobyty-mi umiejętnościami i wiedzą oraz zwiększonym poczuciem własnej wartości wyzwala zarówno w nauczycielach, jak i uczniach przedsiębiorczość, która przejawia się poszukiwaniem nowych moż-liwości działania i aktywnym udziałem w różnych inicjatywach i przedsięwzięciach realizowanych w środowisku lokalnym, regionie i w kraju.

Nauczyciele wprowadzają lub stosują na szer-szą skalę metody kształcenia, które poznali lub z powodzeniem stosowali w trakcie realizacji projektu Comeniusa czy kursów doskonalenia zawodowego za granicą. Są to przede wszystkim metody wykorzystujące multimedia, nowe tech-nologii informacji i komunikacji oraz metody aktywizujące ucznia, zakładające jego podmio-

9

przedmowa

towość, uwzględniające jego indywidualne po-trzeby i oparte na zasadzie „uczenia się poprzez doświadczenie”. Wszystkie projekty Comeniu-sa z założenia wykraczają poza treści naucza-nia poszczególnych przedmiotów. Na przykład projekt dotyczący interkulturowości często jest realizowany w czasie lekcji języka polskiego, hi-storii, geografii i wychowania obywatelskiego,języka obcego – angielskiego, francuskiego czy niemieckiego lub innego, nauczanego w szkole. W ten sposób projekty wprowadzają lub rozsze-rzają ofertę kształcenia interdyscyplinarnego, funkcjonując w programie dydaktyczno-wycho-wawczym jako międzyprzedmiotowa ścieżka edukacyjna.

Niezależnie od tego, czy takie zmiany stanowią element nowej strategii zarządzania wprowadza-nej przez dyrektorów szkół, czy też wynikają z inicjatywy samych uczestników projektu, szko-ły integrują się też dzięki projektom Comeniu-sa ze swym najbliższym otoczeniem. W bardzo wielu projektach rodzice stają się w ramach zajęć pozalekcyjnych aktywnymi członkami szkolnej społeczności, współorganizując, a nierzadko i współfinansując różne przedsięwzięcia będąceintegralną częścią projektu, goszcząc w domach uczniów i nauczycieli ze szkół partnerskich oraz zajmując się licznymi sprawami organizacyjnymi związanymi z wyjazdem polskiej grupy do kra-jów partnerskich. Do powiększonej społeczności szkolnej dołączają na zasadzie „partnerów sto-warzyszonych” także przedstawiciele lokalnych władz oświatowych i licznych instytucji lokal-nych zajmujących się edukacją, którzy uczest-niczą w pracy nad projektem lub są zapraszani do udziału w prezentacji produktów końcowych wytworzonych w szkołach. Tym samym rośnie prestiż szkoły w środowisku. Składają się na to zarówno sukcesy polskich szkół w międzynaro-dowych projektach Comeniusa, o czym naocz-nie przekonują się „partnerzy stowarzyszeni” społeczności szkolnej, jak i szeroka promocja dokonań w lokalnych mediach i w materiałach prezentowanych przez szkoły w formie publika-cji oraz zamieszczanych w sieci.

Program Comenius stwarza także nauczycie-lom możliwość doskonalenia zawodowego. Jest ono realizowane w ramach licznych kursów za-granicznych. Studentom – przyszłym nauczy-cielom języków obcych – daje szansę odbycia kilkumiesięcznego stażu w charakterze asystenta językowego w szkole za granicą. Przemyślana decyzja wyboru kursu spełniającego wymagania i potrzeby nauczyciela oraz możliwość spraw-dzenia swoich umiejętności podczas stażu w ra-mach asystentury językowej dają podstawy, aby oczekiwać długofalowego, pozytywnego wpływu na dalszy rozwój zawodowy beneficjenta, jak i narozwój środowiska, w którym nauczyciel pracu-je. Comenius jest również niepowtarzalną oka-zją do podejmowania działań promujących nasz kraj, jego język i kulturę, dzięki czemu można oczekiwać, że Polska będzie postrzegana jako ważny i atrakcyjny partner mający ważny udział w rozwoju kultury, edukacji i nauki w Europie.

Począwszy od 2007 roku realizowany jest pro-gram „Uczenie się przez całe życie” (Lifelong Learning Programme). Doświadczenia wynie-sione z programu Socrates-Comenius powinny stać się inspiracją i służyć wszystkim osobom podejmującym współpracę międzynarodową w osiągnięciu wysokiej jakości realizowanych projektów. Aby pomóc w osiągnięciu sukcesu w realizacji programu Comenius przekazuje-my Państwu obszerne kompendium „Gwiazdy Comeniusa”, historię sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów, którzy uczest-niczyli w programie Socrates-Comenius.

Tadeusz WojciechowskiKoordynator Programu Comenius w latach 1998−2006

11

Procesy integracji europejskiej i intensyfikacja współpracy międzynarodowej w coraz bardziej znaczący sposób oddziałują na system oświaty w Polsce. Program Unii Europejskiej Socrates--Comenius pełni w tej dziedzinie szczególną rolę. Partnerskie Projekty Comeniusa stają się integralną częścią programu dydaktyczno-wy-chowawczego szkoły i planów jej rozwoju. Praca w projekcie wyzwala potencjał twórczy zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli. Nauczyciele doskonalą swój warsztat zawodowy, sięgają czę-ściej do aktywnych metod nauczania. Uczniom realizacja projektu umożliwia wykazanie się ini-cjatywą, różnorodnymi talentami i zdolnościa-mi. Zarówno nauczycieli, jak i uczniów współ-praca międzynarodowa w programie Comenius motywuje do nauki i doskonalenia kompetencji językowych.

Praca metodą projektu europejskiego jest nie-zwykle twórcza. Wymaga działania zespołowego, wyzwala kreatywność, rozwija umiejętności pla-nowania i zarządzania – także środkami finan-sowymi, doskonali umiejętności komunikacyj-ne, rozwija kompetencje językowe. Dotyczy to również nauczycieli uczestniczących w kursach doskonalenia zawodowego za granicą.

Projekty dają możliwość wymiany doświad-czeń, wdrożenia nowoczesnych rozwiązań dy-daktycznych oraz poznania systemów oświaty w Europie.

Niniejsze kompendium jest przykładem przed-sięwzięcia w dziedzinie waloryzacji, czyli upo-wszechniania projektów realizowanych przez różne szkoły, doświadczeń nauczycieli biorących udział w kursach doskonalenia zawodowego i studentów uczestniczących w stażach języko-wych w szkołach za granicą, które są przykłada-mi dobrej praktyki.

Pochodzące z języka francuskiego pojęcie jest obecnie powszechnie przyjęte i stosowane w eu-ropejskich środowiskach edukacyjnych. Walo-ryzacja wiąże się z procesem upowszechniania i wykorzystywania rezultatów projektów w celu podniesienia ich jakości, jak również aktywnego z nich korzystania oraz wprowadzenia na trwałe do systemów oświaty i praktyki na poziomie lo-kalnym, regionalnym, krajowym i europejskim. Aby osiągnąć te cele waloryzacja powinna być oparta na przeprowadzonej na wczesnym etapie planowania projektu diagnozie potrzeb. Należy również zapewnić aktywny udział potencjalnych użytkowników docelowych w opracowywaniu projektu.

Krótko mówiąc, waloryzacja oznacza monito-rowanie i upowszechnianie najbardziej innowa-cyjnych praktyk, wykorzystanie ich i rozwijanie w różnych kontekstach oraz stopniowe wprowa-dzanie do formalnych i nieformalnych systemów kształcenia.

r o z d z i a ł p i e r w s z y

WALORYZACJA, CZYLI UPOWSZECHNIANIE I WYKORZYSTYWANIE REZULTATÓW PROJEKTÓW

12

waloryzacja, czyli upowszechnianie i wykorzystywanie rezultatów projektów

Waloryzacja dzięki efektywnemu wykorzystaniu rezultatów projektów jest potwierdzeniem właści-wie wykorzystanych środków finansowych.

Działania waloryzacyjne istotnie wpływają na:· wzbogacenie procesu wdrażania rezultatów

projektów;· zapewnienie trwałości rezultatów projek-

tów;· wzmocnienie wpływu finansowanych przez

Unię Europejską programów i projektów na poziomie krajowym;

· skrócenie czasu potrzebnego na wdrażanie innowacji pedagogicznych.

W Partnerskich Projektach Comeniusa naj-częściej występującymi rodzajami produktów końcowych są publikacje, prace plastyczne, ma-teriały multimedialne i audiowizualne, wyroby rękodzieła i inne prace wykonane na rzecz szko-ły lub lokalnego środowiska.

Publikacje to najczęściej scenariusze lekcji, sce-nariusze spotkań z rodzicami, scenariusze imprez szkolnych, opisy metod nauczania, gier, zabaw, książki kucharskie, minisłowniki, przewodniki turystyczne, zbiory wierszy, opowiadań, bajek i le-gend, gazetki, biuletyny, foldery, ulotki reklamowe, albumy ze zdjęciami i ich opisem, opracowania me-rytoryczne różnych zagadnień, dokumentacja tech-niczna wykonanych przedmiotów, wzory ankiet, wywiady, kroniki, dzienniki, pamiętniki, opracowa-nia wyników przeprowadzonych badań. Uczniowie wykonują następujące prace plastyczne: obrazy, ry-sunki, plakaty, rzeźby, komiksy, biżuterię, karty świą-teczne, dekoracje pomieszczeń szkolnych. Najpopu-larniejsze produkty multimedialne i audiowizualne to prezentacje multimedialne, filmy krótkometra-żowe, nagrania wywiadów, inscenizacji, występów, musicali, konferencji, spotkań, seminariów, strony internetowe, wideokonferencje, bazy danych na przykład baza gospodarstw agroturystycznych w re-gionie. Bardzo często uczniowie wykonują wyroby rękodzieła, takie jak makiety, ozdoby, lalki, kukiełki, maskotki, stroje teatralne i ludowe, a także inne pra-ce na rzecz szkoły, jak założenie ogrodu czy wyre-montowanie starej fontanny.

Produkty powinny być ściśle powiązane z reali-zacją tematu projektu. Stanowią jego dokumen-tację, świadczą o sposobie, w jaki go realizowa-no, mówią wiele o oryginalności, kreatywności, racjonalności realizatorów projektu.

Nauczyciele uczestniczący w kursach doskona-lenia zawodowego często wykorzystują zdobytą wiedzę i umiejętności wprowadzając nowe treści dydaktyczne, programy autorskie lub innowacje pedagogiczne, organizując dodatkowe zajęcia, przez co uatrakcyjniają i wzbogacają ofertę edu-kacyjną szkoły. Są też inicjatorami działań w za-kresie współpracy międzynarodowej.

Odbiorcami prac uczniów i nauczycieli oraz studentów – przyszłych nauczycieli języka obce-go – realizujących projekty Comeniusa są:

· uczniowie i nauczyciele – realizatorzy pro-jektu i pozostali uczniowie i nauczyciele z tej samej szkoły;

· uczniowie i nauczyciele z innych szkół;· rodzice, dziadkowie, rodzeństwo uczniów;· lokalne władze samorządowe i oświatowe;· mieszkańcy (miejscowości, regionu, kraju).

Proces waloryzacji może zachodzić w skali mi-kro, aby zaspokoić szczególne potrzeby danej in-stytucji lub organizacji, lub w skali makro, czyli na poziomie lokalnym, regionalnym, krajowym lub europejskim, w danym sektorze. Nadrzęd-nym celem waloryzacji jest pełne i trwałe zasto-sowanie rezultatów i produktów projektów na wszystkich wymienionych poziomach. Agencja Narodowa podejmuje działania służące określe-niu i wdrożeniu waloryzacji poprzez organizację spotkań, wydanie publikacji promujących pro-dukty projektów wysokiej jakości realizowanych w ramach programu Comenius, konkursy oraz monitorowanie przebiegu projektów i planów ich waloryzacji, a także prowadzenie baz danych na temat zakończonych projektów. Działania po-dejmowane w ramach procesu waloryzacji przez koordynatora projektu powinny obejmować opracowanie planów upowszechnienia i wyko-rzystania rezultatów projektu oraz regularne ich aktualizowanie.

13

Niniejsza publikacja przedstawia główne założe-nia programu Socrates, który został ustanowio-ny przez Wspólnotę Europejską i zainicjowany w 1995 roku w celu rozwijania współpracy eu-ropejskiej w sferze edukacji. Poniżej prezentu-jemy jeden z komponentów Programu Socrates – akcję Comenius, pragnąc ukazać możliwości, jakie daje szkołom realizacja międzynarodowych projektów.

Podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Lizbo-nie w marcu 2000 roku określono cele strategicz-ne Unii Europejskiej na najbliższą dekadę. Jednym z nich jest dążenie, by gospodarka Wspólnoty Europejskiej stała się „najbardziej konkurencyjną i dynamiczną na świecie – gospodarką opartą na wiedzy, zdolną do trwałego wzrostu, tworzącą co-raz większą liczbę lepszych miejsc pracy i zapew-niającą większą spójność społeczną” (Komunikat Komisji Europejskiej „Skuteczne inwestowanie w edukację: imperatyw dla Europy”, Warszawa 2003).

W powyższy cel wpisują się działania wcześniej ustanowionych programów Socrates i Leonardo da Vinci, które zostały zatwierdzone i wprowa-dzone w życie w 1995 roku na podstawie art. 149 oraz 150 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Formalne przystąpienie Polski do

programu Socrates nastąpiło w marcu 1998 roku. Obecnie kończy się druga faza realizacji progra-mu (lata 2000−2006). Wykorzystano w niej do-świadczenia z pierwszej edycji (lata 1995−1999), wprowadzając jednocześnie szereg innowacji. W programie obecnie uczestniczy trzydzieści jeden krajów – kraje członkowskie Unii Europej-skiej oraz Islandia, Lichtenstein, Norwegia (kraje EOG) i kandydująca do członkostwa Turcja.

W decyzji1 ustanawiającej program Socrates zapisano następujące jego cele: wzmacnianie wy-miaru europejskiego w nauczaniu na wszystkich etapach edukacji, zapewnienie szerokiego dostę-pu do istniejących w Europie zasobów edukacyj-nych przy równoczesnym promowaniu równości szans we wszystkich dziedzinach edukacji, wdra-żanie idei uczenia się przez całe życie, promowa-nie podnoszenia poziomu znajomości języków obcych, współpracy i mobilności w dziedzinie edukacji, zachęcanie osób uczestniczących w pro-gramie do stosowania innowacyjnych metod na-uczania i materiałów edukacyjnych, wdrażanie technologii informacji i komunikacji w edukacji oraz przeciwdziałanie marginalizacji społecznej, rasizmowi i ksenofobii.

Program Socrates wspiera szkoły w osiągnięciu wyżej wymienionych celów poprzez przyznawa-

1 Decyzja nr 253/2000/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 stycznia 2000 roku, Dz. UWE nr L28 z 03 lutego 2000 roku

r o z d z i a ł d r u g i

PROGRAM SOCRATES-COMENIUS EUROPEJSKĄ OFERTĄ DLA SZKÓŁ, UCZNIÓW, NAUCZYCIELI I STUDENTÓW

14

program socrates-comenius europejską ofertą dla szkół, uczniów, nauczycieli i studentów

nie środków na realizację następujących działań: seminariów kontaktowych i wizyt przygotowaw-czych umożliwiających nawiązanie współpracy międzynarodowej, bilateralnych i wielostronnych projektów międzynarodowych, kursów i staży za-granicznych, projektów dotyczących innowacyj-nych rozwiązań i podnoszenia poziomu kształce-nia realizowanych przez międzynarodowe grupy partnerskie, działań na rzecz podnoszenia pozio-mu znajomości języków obcych, tworzenia mię-dzynarodowych sieci współpracy ułatwiających wymianę doświadczeń i upowszechnianie spraw-dzonych rozwiązań, analizy porównawczej syste-mów oświaty i polityki edukacyjnej oraz wymiany informacji i upowszechniania sprawdzonych roz-wiązań i innowacji.

Adresatami programu są wszelkiego typu placówki edukacyjne, uczniowie szkół podsta-wowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych2 oraz studenci, nauczyciele czynni zawodowo – także nauczyciele akademiccy, kadra kierow-nicza oraz personel administracyjny placówek edukacyjnych, urzędnicy władz lokalnych, re-gionalnych, przedstawiciele stowarzyszeń i or-ganizacji pozarządowych. Program Socrates obejmuje osiem akcji3 przeznaczonych dla róż-nych szczebli edukacji i dotyczących różnych jej aspektów.

Celem programu Comenius jest wzrost jakości edukacji szkolnej, wzmacnianie wymiaru euro-pejskiego w nauczaniu, promowanie nauki języ-ków obcych oraz podnoszenie świadomości in-terkulturowej. Działania podejmowane w ramach programu obejmują wspieranie międzynarodo-wej współpracy szkół, umożliwienie podnoszenia kwalifikacji kadry nauczycielskiej, a także promo-wanie nowoczesnych i innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie edukacji.

Program daje szkołom autonomię w wyborze tematyki, metod pracy, charakteru współpracy partnerskiej. Wybrany obszar działań powinien być zgodny z potrzebami i zainteresowaniami partnerów projektu, a jego realizacja przyczyniać się do stałego podnoszenia jakości pracy szkoły.

Comenius – akcje zdecentralizowane

W ramach akcji zdecentralizowanej4 Comenius Akcja 1 wyróżniamy trzy rodzaje projektów: Szkolne Projekty Comeniusa, Językowe Projekty Comeniusa oraz Projekty Rozwoju Szkoły. Za-równo w przypadku pierwszego, jak i trzeciego typu projektów grupę realizującą projekt powin-ny tworzyć co najmniej trzy placówki z trzech różnych krajów uczestniczących w programie Socrates. Natomiast projekty językowe Come-niusa mają charakter bilateralny – uczestniczą w nich dwie szkoły z dwóch krajów.

Szkolne Projekty Comeniusa, dotychczas cie-szące się największą popularnością, najczęściej są realizowane w cyklu trzyletnim; uczniowie oraz nauczyciele ze szkół partnerskich wspólnie pracują nad wybranymi przez siebie zagadnie-niami podczas zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Współpraca umożliwia uczestnikom wymianę doświadczeń oraz poznanie zagadnień z dziedzi-ny kultury, wiedzy o społeczeństwie, ekonomii etc. Umożliwia również poznawanie i stosowa-nie narzędzi z zakresu technik informacji i ko-munikacji, kształtowanie takich umiejętności, jak praca w grupie, prowadzenie negocjacji, roz-wiązywanie konfliktów, podejmowanie decyzji. Pozwala także na pogłębienie rozumienia part-nerów zagranicznych oraz poznanie ich języków ojczystych.

2 Uwaga: uczniowie mogą korzystać z programu jako docelowi odbiorcy, ale nie jako grantobiorcy.3 Comenius – edukacja szkolna; Erasmus – szkolnictwo wyższe; Grundtvig – kształcenie dorosłych; Lingua – promowanie

nauki języków obcych; Minerva – zastosowanie ICT w edukacji; Arion – wizyty studyjne; Eurydice – informacja o systemach edukacji; Naric – informacja o uznawalności wykształcenia.

4 W akcjach zdecentralizowanych przyjmowaniem, selekcją wniosków oraz wydawaniem i obsługą kontraktów zajmuje się Agencja Narodowa Programu Socrates.

15


Istotną cechą Szkolnych Projektów Comeniusa, jak i dwóch pozostałych rodzajów projektów jest możliwość udziału w nich wszystkich uczniów danej szkoły. Jeśli jest to wykonalne, uczniowie powinni brać udział we wszystkich zadaniach projektu na wszystkich jego etapach, począwszy od planowania, poprzez organizację i realizację, skończywszy na ocenie podjętych działań i ich rezultatów.

Celem Językowych Projektów Comeniusa jest promowanie nauki języków europejskich. Pro-jekt językowy realizują grupy uczniów składające się z co najmniej dziesięciu osób z dwóch szkół z różnych krajów. Mogą w nim uczestniczyć uczniowie, którzy ukończyli dwunasty rok życia. Głównym celem projektów językowych jest prak-tyczna nauka języka obcego realizowana poprzez wspólną pracę młodzieży nad wybranym zagad-nieniem. Projekty takie dają uczniom możliwość posługiwania się językiem obcym w sytuacjach życia codziennego, a nauczycielom pozwalają na doskonalenie warsztatu pracy.

Integralnym i najważniejszym elementem Językowych Projektów Comeniusa jest dwu-stronna wymiana uczniów, trwająca co najmniej czternaście dni. Wymiana ta jest „intensywnym okresem nauki” i pozwala na ścisłą współpracę w ramach projektu dzięki posługiwaniu się języ-kiem obcym jako środkiem komunikacji i zdo-bywania wiedzy i umiejętności.

Projekty Rozwoju Szkoły koncentrują się (jak wskazuje ich nazwa) na rozwoju placówki edu-kacyjnej i nie powinny być mylone z działaniami, podejmowanymi w ramach Szkolnych Projektów Comeniusa. Ten rodzaj projektów stwarza dy-rekcji szkół i nauczycielom możliwość wymiany doświadczeń, wspólnego poszukiwania i wypra-cowania metod zarządzania dostosowanych do potrzeb szkoły, wdrożenia najbardziej efektyw-nych rozwiązań organizacyjnych i dydaktycz-

nych. Oto przykłady tematów Projektów Rozwoju Szkoły: „Udział rodziców w życiu szkoły”, „Meto-dy i formy prezentacji szkoły”, „Praca z uczniem trudnym”, „Zapobieganie agresji na terenie szko-ły”, „Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci ze środowisk defaworyzowanych i małych mia-steczek”, „Precz z kredą – ciekawe lekcje w na-szej szkole”, „Modele pomocy uczniom w wieku 14−16 lat doświadczającym różnorodnych trud-ności szkolnych”.

Są to projekty, których celem jest pomoc w do-skonaleniu warsztatu pracy nauczycieli – służą one wymianie doświadczeń w stosowaniu metod nauczania, w sferze działań wychowawczych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokal-nym. Projekty Rozwoju Szkoły stają się również bardzo często inspiracją do wprowadzania szere-gu innowacji.

Wszystkie wymienione rodzaje projektów pro-gramu Comenius Akcja 1 łączą cechy wspólne.

Wnioski szkół o udział w programie są roz-patrywane w ramach konkursu ogłaszanego co roku przez Agencję Narodową. Formularze apli-kacyjne dla wszystkich typów projektów są iden-tyczne i zawierają takie elementy, jak informacje o projekcie, dane szkół posiadających status part-nera i koordynatora, cele, zadania i organiza-cja projektu, budżet, składający się z tak zwanej kwoty stałej i zmiennej oraz Plan Comeniusa5. Wszystkie projekty opierają się na współpracy międzynarodowej. Wymagana jest także ścisła współpraca uczniów i nauczycieli. Realizacja pro-jektu może trwać minimum rok, maksimum trzy lata i powinna być uwieńczona opracowaniem konkretnych „produktów” w postaci dzienników projektów, prezentacji artystycznych, publikacji, stron internetowych, CD-ROM-ów, itp. Wszyst-kie projekty mogą uzyskać wsparcie finansowe sięgające do 100% kosztów ich realizacji, chociaż zachęca się szkoły do poszukiwania dodatkowych źródeł finansowania.

5 Jest to część formularza aplikacyjnego, w której należy przedstawić szkołę, środowisko w którym pracuje, obecne lub przy-szłe działania w zakresie współpracy międzynarodowej, podejmowane przez szkołę.

16


Kolejnymi wspólnymi elementami wszystkich trzech rodzajów projektów są ewaluacja i upo-wszechnienie.

Ewaluacja

Agencje Narodowe zwracają szczególną uwagę na znaczenie oceny projektu, zarówno w trak-cie realizacji, jak i po jej zakończeniu. Ewaluacja (zarówno wewnętrzna, jak i zewnętrzna) ozna-cza tu bieżącą analizę zachodzących procesów i ich rezultatów. Pozwala ona na monitorowanie projektu w czasie jego realizacji, na jego właści-we ukierunkowanie oraz na dokonanie ewentu-alnych zmian wynikających z potrzeb pojawiają-cych się w trakcie jego trwania.

Upowszechnianie

Może ono dotyczyć nie tylko rezultatów pracy w projekcie, ale także informacji na temat partne-rów, tematyki, głównych działań i jego etapów. Do takiej „reklamy” projektu mogą posłużyć publika-cje w gazetkach szkolnych, zebrania z rodzicami i uczniami, artykuły w prasie lokalnej, wywiady dla lokalnej telewizji, udział w konferencjach, se-minariach, targach edukacyjnych etc.

Ważną rolę w projektach mogą odgrywać tak-że lokalne organizacje i instytucje, uczestnicząc w projekcie w roli „partnerów stowarzyszonych”. Mogą nimi być władze oświatowe, placówki kształcenia i doskonalenia nauczycieli, ośrod-ki badawcze, stowarzyszenia, firmy. Wprawdzie instytucje te nie są bezpośrednio zaangażowane

w realizację projektu, ale mogą udzielać wsparcia zarówno merytorycznego, jak i logistycznego lub finansowego. Warto dołączyć do grupy „partne-rów stowarzyszonych” także lokalne media i tym samym zapewnić upowszechnienie informacji na temat projektu.

Sposoby poszukiwania partnerów

Zainteresowanie realizacją projektów w ramach programu Comenius Akcji 1 wciąż rośnie (patrz: tabela poniżej). Coraz większa liczba szkół, czę-sto zachęconych powodzeniem sąsiednich pla-cówek, przystępuje do programu. Ciągle jednak jednym z poważniejszych problemów, na jakie natrafiają nauczyciele, jest trudność w pozyska-niu zagranicznych szkół partnerskich do realiza-cji projektu.

Pomimo to liczba składanych wniosków co-rocznie znacznie przekracza liczbę zatwierdzo-nych do realizacji projektów, wyczerpujących całkowicie budżet programu, jakim dysponuje Polska. Zatwierdzane są projekty o wysokiej ja-kości, spełniające wszystkie wymagania partner-stwa europejskiego.

Sposobów na pozyskanie partnerów jest kil-ka – kontakty osobiste, zarówno prywatne, jak i zawodowe, pomoc władz lokalnych lub regio-nalnych (współpraca miast bliźniaczych), udział w indywidualnych kursach doskonalenia zawo-dowego dla nauczycieli w ramach akcji Come-nius 2.2.c (patrz: informacje na sąsiedniej stronie) lub w wizytach studyjnych w ramach programu Arion. Agencja Narodowa programu Comenius umożliwia także szkołom pozyskiwanie partne-

L IC ZBA REAL I Z OWANYCH PROJEK TÓW W LATACH 2001−2006

Rok budżetowy 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Szkolne Projekty Comeniusa 435 418 403 679 858 902

Projekty Rozwoju Szkół 12 39 74 119 138 118

Projekty Językowe Comeniusa 26 30 42 60 78 99

Łącznie projektów 473 487 519 858 1074 1119

17


rów poprzez udział w seminariach kontakto-wych organizowanych w krajach uczestniczących w programie. Są to spotkania międzynarodowe, podczas których nauczyciele mają szansę nawią-zać kontakt z kolegami z zagranicy i rozpocząć z nimi pracę nad przyszłym projektem. Udział w seminariach jest finansowany w formie gran-tu przez Agencję Narodową. Inną możliwością przygotowania projektu jest udział nauczycieli w wizytach przygotowawczych, na który środki można uzyskać także dzięki programowi Come-nius. Na wizyty wyjeżdżają nauczyciele, którym udało się znaleźć szkoły partnerskie do realizacji przyszłego projektu; spotkanie służy wzajem-nemu poznaniu oraz przygotowaniu wniosku aplikacyjnego. Szkoły mogą także korzystać z in-ternetowych baz danych szkół poszukujących partnerów za granicą PartBase oraz Comenius Space6. Dają one możliwość nie tylko wyszuki-wania potencjalnych szkół partnerskich, lecz tak-że zamieszczenia oferty własnej szkoły.

Rozpatrując korzyści płynące z udziału w pro-gramie Socrates-Comenius, nie można pominąć akcji zdecentralizowanych programu Comenius – asystentury językowej oraz kursów doskonale-nia zawodowego.

Comenius Akcja 2.2.b – Asystentura Językowa adresowana jest zarówno do szkół, które mogą gościć u siebie asystenta językowego, jak i do stu-dentów – przyszłych nauczycieli języków obcych, którzy mogą się ubiegać o stypendia na realizację staży w szkołach zagranicznych.

Spójrzmy na tę akcję z perspektywy potencjal-nej placówki goszczącej – przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum, szkoły ponadgimna-zjalnej lub placówki kształcenia dorosłych. Staże asystenckie trwają od trzech do ośmiu miesięcy. Zakwaterowanie, wyżywienie oraz przejazdy asystenta opłacane są ze stypendium przyzna-wanego przez Agencję Narodową w jego kraju ojczystym. Szkoła goszcząca nie ponosi zatem

kosztów wynagrodzenia asystenta, nie otrzymuje także grantu na jego utrzymanie. Szkoła korzy-sta z pracy asystenta, która polega na nauczaniu języka obcego oraz języka ojczystego studenta, pomocy w przygotowaniu i realizacji projektów programu Comenius oraz rozwijaniu umiejęt-ności komunikacyjnych uczniów. Zadaniem asy-stenta jest także promowanie jego kraju ojczyste-go, kultury, historii, a także włączenie się w życie szkoły goszczącej. Asystentura jest interesującym sposobem na wzbogacenie zajęć z zakresu języka obcego, którego naucza asystent, a także na po-znanie jego kraju i języka.

Aby pozyskać asystenta językowego, szkoła powinna przesłać we właściwym terminie od-powiedni wniosek do właściwego kuratorium oświaty, które dokonuje wstępnej oceny doku-mentacji i przesyła zakwalifikowane wnioski do Agencji Narodowej. Warto, aby szkoła starannie zaplanowała pracę przyszłego asystenta oraz wy-znaczyła opiekuna, który będzie monitorował pracę asystenta, oceniał jego postępy i służył mu pomocą.

Indywidualnie nauczyciele mogą ubiegać się o granty na udział w zagranicznych kursach do-skonalenia zawodowego w ramach programu Comenius Akcja 2.2.c. Dostępne są trzy rodzaje kursów – tematyczne dla nauczycieli języków ob-cych, metodyczno-językowe dla nauczycieli języ-ków obcych oraz kursy językowe dla nauczycieli przedmiotów wykładanych w języku obcym.

Wykaz kursów tematycznych będących rezul-tatem Europejskich Projektów Współpracy7 za-mieszczono w „Katalogu Comeniusa”. Dostęp do niego można uzyskać poprzez stronę inter-netową Agencji Narodowej. Kursy językowe oraz metodyczno-językowe mogą także pochodzić z „wolnego rynku”. Przy wyborze kursu należy ocenić jego program i przydatność dla rozwoju zawodowego nauczyciela. Wybór nieodpowied-niego kursu może spowodować negatywną ocenę wniosku o grant. Warto także pamiętać, że można

6 Linki do tych stron dostępne są na stronie internetowej Agencji Narodowej.7 Są to projekty akcji Comenius 2.1, w których wyniku jako „produkty końcowe” często powstają kursy tematyczne.

18


uzyskać grant w ramach programu Comenius Akcji 2.2.c nie częściej niż raz na trzy lata, dlatego warto poświęcić więcej czasu na wyszukanie od-powiedniego dla danej osoby kursu, który jedno-cześnie będzie spełniał wymogi określone przez Komisję Europejską8.

Comenius – akcje scentralizowane

Inną możliwością współpracy w ramach pro-gramu Socrates-Comenius jest udział szkół w Europejskich Projektach Współpracy (Co-menius 2.1). Jest to akcja scentralizowana9, w ramach której projekty realizowane są przez grupy partnerskie (podobnie jak w przypadku projektów szkolnych), zakłada się udział w pro-jektach głównie instytucji kształcących lub do-skonalących nauczycieli. Partnerami w tego typu projektach mogą być także szkoły, fundacje, sto-warzyszenia, muzea, instytuty badawcze, firmy prywatne.

Celem tej akcji jest rozwijanie współpracy w dziedzinach o szczególnym znaczeniu dla edu-kacji szkolnej w kontekście europejskim (eduka-cja interkulturowa, europejski wymiar edukacji szkolnej, nauka języków obcych oraz innowacje w edukacji szkolnej, w tym zastosowanie no-wych technik informacji i komunikacji). Akcja ta stwarza także możliwość wdrażania systemo-wych rozwiązań w dziedzinie edukacji. Umoż-liwia wzrost jakości oferty edukacyjnej szkoły poprzez wzbogacenie form podnoszenia kwa-lifikacji nauczycieli. Nauczycielom szkół będą-cych partnerami w projekcie daje szansę udziału we współtworzeniu materiałów dydaktycznych lub modułów kursów, które często testowane są właśnie w uczestniczących w projekcie szko-łach. Projekty centralne wymagają współpracy na szerszą skalę i charakteryzują się wyższym stopniem trudności, ich wyniki są skrupulatnie

oceniane przez Komisję Europejską oraz Biuro Pomocy Technicznej. Ważne w ich realizacji są zatem kompetencje eksperckie instytucji uczest-niczących w projekcie, ale i przemyślany plan działania oraz starannie zaplanowany budżet. W ramach tego typu projektów mogą powstać następujące produkty końcowe: programy na-uczania, kursy doskonalenia zawodowego, pro-gramy wymiany studentów kierunków nauczy-cielskich lub metody i materiały dydaktyczne dla określonych grup odbiorców.

W ramach akcji scentralizowanej Comenius Akcja 3 Sieci Tematyczne mogą być realizowane projekty, których celem jest gromadzenie infor-macji na temat współpracy międzynarodowej i wspieranie i promowanie projektów programu Comenius Akcja 1 i 2 w wybranej dziedzinie te-matycznej. Sieci Tematyczne są przede wszyst-kim propozycją dla szkół już realizujących inne projekty w ramach programu Comenius. Pozwa-lają na kontynuację współpracy, upowszechnia-nie produktów, pracę na szerszą skalę w wybra-nej dziedzinie.

Tak oto w krótki sposób przedstawione zostały akcje programu Socrates-Comenius. Oczywiście nie są to jedyne propozycje programu Socrates dla nauczycieli i szkół, choć z pewnością Come-nius, związany ściśle z edukacją szkolną, daje największe możliwości korzystania z funduszy Unii Europejskiej przeznaczonych dla oświaty. Należy podkreślić, że podane przykłady współ-pracy nie wyczerpują możliwości, jakie daje udział w poszczególnych akcjach. W przypadku akcji scentralizowanych przedstawione zostały jedynie ogólne założenia; dokładna ich prezenta-cja wymagałaby oddzielnego artykułu. Szczegó-łowe informacje zamieszczono na stronie inter-netowej Agencji Narodowej Programu Socrates: www.socrates.org.pl, a także na serwerze Euro-pa http://europa.eu.int/comm/education/pro-grammes/socrates/comenius/index_en.html.

8 Więcej informacji można znaleźć na stronie www.socrates.org.pl lub na stronie Komisji Europejskiej http://europa.eu.int/comm/education/programmes/socrates/comenius/index_en.html.

9 W akcjach scentralizowanych przyjmowaniem, selekcją wniosków oraz wydawaniem i obsługą kontraktów zajmuje się Komisja Europejska, wspomagana przez Biuro Pomocy Technicznej (Technical Assistance Office)

19

W 2003 roku na zlecenie Ministerstwa Eduka-cji Narodowej Instytut Badania Opinii i Rynku Pentor przeprowadził ewaluację zewnętrzną programu Socrates. Z przeprowadzonych badań wynika między innymi, iż nauczyciele zaangażo-wani w realizację projektów w ramach programu Comenius wśród korzyści płynących z udziału w programie najczęściej dostrzegali poszerzenie oferty dydaktycznej szkoły, zmiany w dziedzinie wykorzystania technik informacji i komunikacji. Prawie wszyscy zaczęli stosować w swojej pracy nowe pomoce dydaktyczne i metody nauczania. Stwierdzili także doskonalenie znajomości języ-ków obcych, kompetencji merytorycznych i or-ganizacji pracy. Zauważyli wzrost umiejętności pracy w zespole oraz zaangażowania i motywacji do pracy. Ponad 87% ankietowanych uznało, że udział w programie Socrates-Comenius będzie miał wpływ na ich dalszą karierę zawodową, a około 59%, że zdecydowałoby się podjąć dzięki niemu pracę w innym kraju. Agencja Narodowa Programu Socrates, upowszechniając wyniki ni-niejszych badań, pragnie nie tylko ukazać korzy-ści wynikające z udziału w programie, ale także zachęcić inne szkoły do realizacji projektów. Ko-rzyści wymierne (opisane powyżej) jak i niewy-mierne (na przykład przyjaźnie zawierane z na-uczycielami z krajów partnerskich, które trwają po zakończeniu pracy nad projektem) świadczą, że warto rozpocząć przygodę z Comeniusem. Fakt,

że aż 63% ankietowanych nauczycieli stwierdziło, że udział w programie dał im więcej, niż oczeki-wali, jest argumentem dla niezdecydowanych, że warto podjąć wysiłek realizacji programu.

Realizowane działania

Założenia programu Comenius wynikają z ogól-nych celów programu Socrates, a zarazem stano-wią ich konkretyzację. Do podstawowych celów programu Comenius należą:

· zwiększenie jakości i efektywności edukacji szkolnej;

· wzmocnienie jej europejskiego wymiaru po-przez wspieranie międzynarodowej współ-pracy szkół i działań na rzecz podniesienia kwalifikacji nauczycieli;

· promowanie nauki języków obcych;· rozwijanie świadomości interkulturowej, ro-

zumianej jako walka z dyskryminacją, margi-nalizacją, rasizmem i ksenofobią.

Działania realizowane w ramach programu Comenius nawiązują właśnie do tych celów, zgodnych z zadaniami strategicznymi określony-mi w raporcie Komisji Europejskiej odnoszącymi się do przyszłych wyzwań edukacji. Należy także podkreślić, że podejmowane działania nie tylko wpływają na wzmocnienie europejskiego wy-miaru nauczania, lecz także stanowią odpowiedź

r o z d z i a ł t r z e c i

REALIZACJA PROGRAMU COMENIUS W ŚWIETLE BADAŃ INSTYTUTU BADAŃ OPINII I RYNKU PENTOR

20

realizacja programu comenius w świetle badań instytutu badań opinii i rynku pentor

na potrzeby danego systemu oświaty, ponieważ wiążą się z upowszechnianiem nowoczesnych technologii informacji i komunikacji, zdoby-waniem nowych umiejętności zarówno przez nauczycieli, jak i uczniów oraz zmianą sposobu nauczania na bardziej kompleksowy, wymaga-jący od uczniów samodzielności i umiejętności współpracy. Realizowane cele odpowiadają tak-że indywidualnym potrzebom beneficjentów,o czym z pewnością świadczy bardzo wysoki odsetek (98%) osób wyrażających zadowolenie z tytułu udziału w programie Comenius. Bene-ficjenci podkreślają nie tylko przydatność tego typu działań, ale również konieczność ich konty-nuowania i rozwijania.

Główne motywy uczestnictwa w programie Comenius według beneficjentów to:

· możliwość nawiązania nowych znajomości i kontaktów zawodowych;

· chęć poznania nauczycieli z innych krajów w celu wymiany doświadczeń zawodowych;

· możliwość poznania kultury innych krajów;· chęć zapoznania się z innymi metodami

nauczania i warunkami nauki oraz pracy w szkolnictwie;

· chęć zdobywania nowych doświadczeń;· zainteresowanie europejskim wymiarem edu-

kacji;· możliwość doskonalenia znajomości języków

obcych. Zdaniem beneficjentów program Comenius

zdecydowanie przyczynia się do poprawy i po-szerzenia oferty edukacyjnej szkoły, w szczegól-ności do opracowania i wprowadzenia nowych pomocy i treści dydaktycznych oraz nowych metod nauczania. Rezultatem udziału w progra-mie jest również znaczący wzrost umiejętności wykorzystywania nowych technik informacji i komunikacji. Beneficjenci programu Come-nius są zdania, że uczestnictwo w programie przyczynia się do doskonalenia takich umiejęt-ności i kompetencji zawodowych, jak znajomość języków obcych, umiejętności pedagogiczne, warsztat pracy dydaktycznej oraz kompetencje merytoryczne (zdobycie nowej wiedzy). Istot-

ną korzyścią wynikającą z udziału w programie Comenius jest również doskonalenie metod pracy i nauki oraz jej organizacji poprzez popra-wę umiejętności wykorzystania nowatorskich metod w pracy pedagogów, zwiększenie zaan-gażowania i motywacji do pracy oraz rozwój umiejętności pracy w grupie. Udział w progra-mie Comenius przynosił również beneficjentompoczucie większej identyfikacji z Europą, lepsząznajomość kultury innych krajów europejskich oraz wprowadzenie wymiaru europejskiego do nauczanych treści.

Beneficjenci programu Comenius uważają, żeudział w tak prestiżowych projektach z pewno-ścią będzie miał pozytywny wpływ na ich dalszą karierę zawodową, a ponad połowa badanych za-deklarowała, że dzięki programowi zdecydowa-łaby się na podjęcie pracy w innym kraju euro-pejskim. Świadczy to o wzroście wiary we własne umiejętności, kompetencje zawodowe i językowe uczestników uczestników programu.

Za najważniejsze długofalowe rezultaty progra-mu Comenius beneficjenci uznali:

· wzrost prestiżu szkoły;· doskonalenie oferty edukacyjnej szkoły;· poczucie porozumienia interkulturowego

i większej identyfikacji z Europą;· zmianę wizerunku szkoły;· możliwość działania w europejskiej przestrze-

ni edukacyjnej. Beneficjenci programu są świadomi uczestnic-

twa w działaniach o zakrojonym na szeroką ska-lę charakterze europejskim.

W celu dokonania oceny rezultatów programu Comenius Akcja 1 przeprowadzone zostały zgod-nie z zaleceniami Komisji Europejskiej wizyty monitorujące w szkołach realizujących projekty. Podczas wizyt analizowano organizację projektu oraz jego wpływ na uczniów i nauczycieli, szkołę oraz społeczność lokalną. W wyniku przeprowa-dzonych monitoringów stwierdzono, że:

· Tematyka projektów jest różnorodna, jednak najchętniej wybierane są tematy z dziedziny

21


dziedzictwa kulturowego, ochrony środowi-ska, dotyczące mediów i komunikacji.

· Realizowane projekty mają wpływ na zawar-tość programów nauczania, stają się integral-ną częścią całego programu dydaktyczno--wychowawczego szkoły.

· W gimnazjach projekty wspomagają reali-zację międzyprzedmiotowych ścieżek edu-kacyjnych, takich jak edukacja europejska, regionalna, medialna, ekologiczna i prozdro-wotna.

· Projekty wpływają na rozwój edukacji inter-kulturowej, widoczne jest wzmocnienie po-czucia tożsamości regionalnej i narodowej uczniów przy jednoczesnym kształtowaniu się poczucia przynależności do Wspólnoty Europejskiej.

· Następuje znacząca poprawa znajomości ję-zyków obcych wśród uczniów oraz wzrost motywacji do dalszej nauki.

· W wyniku realizacji projektów obserwuje się upowszechnienie stosowania aktywizujących metod nauczania oraz większy stopień wyko-rzystywania technik informacji i komunika-cji, co niewątpliwie przyczynia się do zwięk-szenia atrakcyjności zajęć.

Ogólne cele i zadania programu Comenius zo-stały zdefiniowane w sposób jasny, przejrzystyi zrozumiały, tworzą spójną całość. Jednak jest wysoce prawdopodobne, że cele oraz realizowa-ne zadania staną się zrozumiałe dla beneficjen-tów programu dopiero z perspektywy dłuższego czasu. Obecnie najatrakcyjniejsze wydają się beneficjentom wymiany, staże i kursy zagra-niczne. Działania te należałoby kontynuować ze względu na duże zainteresowanie potencjalnych odbiorców, podobnie jak organizowanie mię-dzynarodowych wizyt roboczych, ułatwiających wymianę doświadczeń dydaktycznych. W celu poszerzenia obszaru działania w ramach pro-gramu Comenius można by organizować obozy międzynarodowe dla uczniów i różnego rodzaju wymiany zagraniczne, które dałyby młodzieży możliwość samodzielnego poszukiwania infor-

macji, współdziałania w grupie oraz doskonale-nia w praktyce znajomości języków obcych. Inną innowacją, zdaniem beneficjentów programu,mogłaby być zmiana kierunku podejmowanych działań i skoncentrowanie się na wybranych gru-pach uczniów, a nie, jak dotychczas na szkołach.

Mocne strony programu Comenius:

· bardzo wysoki odsetek osób deklarujących zadowolenie z tytułu udziału w programie;

· jasno i precyzyjnie sformułowane cele pro-gramu

· stały wzrost jakości wniosków o udział w pro-gramie, co świadczy o lepszej znajomości wśród beneficjentów procedur obowiązują-cych w programie;

· wysoki poziom wykorzystania środków przy-znanych przez Komisję Europejską;

· wysoki poziom efektywności programu, czyli relacji pomiędzy nakładami a osiągniętymi rezultatami;

· realizacja krajowych priorytetów związanych z dążeniem do aktywizacji osób z terenów wiejskich i o niższym stopniu urbanizacji;

· zgodność podejmowanych działań z prioryte-tami określonymi przez Komisję Europejską;

· rozbudowany i efektywny system informo-wania na temat programu;

· opracowanie skutecznego i wystandaryzowa-nego narzędzia służącego do monitorowania efektów realizacji projektów („Arkusz obser-wacji stanu i przebiegu projektu”).

22


Wyniki badania przeprowadzonego wśród beneficjentówprogramu Socrates-Comenius

61,0%

58,0%

50,0%

45,0%

38,0%

35,0%

34,0%

24,0%

22,0%

20,0%

12,0%

7,0%

5,0%Inne*

Nawiązanie nowychznajomości/kontaktów zawodowych

Poznanie kultury innych krajów

Chęć zdobywania nowych doświadczeń

Poprawa znajomości języków obcych

Poznanie perspektyw międzynarodowych

Możliwość sfinansowania udziału w Programie

* Inne: Chęć wyrównania szans uczniów z terenów wiejskich – 1,0%, motywowanie uczniów do nauki języków obcych – 1,0%, walka z ksenofobią – 1,0%, chęć zwiększenia prestiżu szkoły – 1,0%, chęć współpracy ze szkołami specjalnymi za granicą – 1,0%

Motywy uczestnictwa w Programie Socrates-Comenius

23


Ogólna poprawa jakości oferty dydaktycznej

Poprawa znajomości technik informacyjno-komunikacyjnych

Opracowanie i wprowadzenie nowych pomocy dydaktycznych

Opracowanie i wprowadzenie nowych treści dydaktycznych

Opracowanie i wprowadzenie nowych metod nauczania

Tak Nie Trudno powiedziec

Rezultaty/korzyści Programu Socrates-Comenius w zakresie rozwoju i poszerzenia oferty edukacyjnej.


Rezultaty/korzyści Programu Socrates-Comenius w zakresie doskonalenia umiejętności i kompetencji.

Poprawa warsztatu pracy dydaktycznej

Poprawa kompetencji merytorycznych (zdobycie nowej wiedzy)

Poprawa umiejętności pedagogicznych

Poprawa znajomości języków obcych w mowie

Poprawa znajomości języków obcych w piśmie

Ogólna poprawa znajomości języków obcych

24


Poprawa umiejętności wykorzystania nowatorskich metod pracy/nauki

Poprawa umiejętności pracy w zespole/grupie

Poprawa zaangażowania i motywacji do nauki/pracy


5,0%92,0%

84,0%

97,0%

Rezultaty/korzyści Programu Socrates-Comenius w zakresie sposobu pracy i jej organizacji.

Większa identyfikacja z Europą

Poprawa znajomości kultur innych państw europejskich

Opracowanie i wprowadzenie elementów wymiaru europejskiego do nauczanych treści


Rezultaty/korzyści Programu Socrates-Comenius w zakresie poszerzenia wymiaru europejskiego.

97,0%

97,0%

93,0% 8,0%

Poprawa oferty dydaktycznej skierowanej do uczniów z terenów wiejskich

Poprawa oferty dydaktycznej skierowanej so niepełnosprawnych uczniów/nauczycieli

Poprawa równości szans kobiet i mężczyzn


Rezultaty/korzyści Programu Socrates-Comenius w zakresie wyrównywania szans.

Zwalczanie rasizmu i dyskryminacji rasowej

22,0%18,0%60,0%

28,0%11,0%61,0%

20,0%11,0%69,0%

38,0%16,0%46,0%

25


62,0%

53,0%

44,0%

32,0%

31,0%

29,0%

26,0%

12,0%

12,0%

11,0%

10,0%

5,0%

4,0%

3,0%

Wzrost prestiżu szkoły

Rozpowszechnienie efektów projektu wśród innych szkół i grup zawodowych

Profesjonalizacja szkoły

Rozpowszechnianie informacji o polskiej kulturze i edukacji

Uczestnictwo w europejskiej przestrzeni edukacyjnej

Poprawa sposobu postrzegania szkoły z zewnątrz

Zrozumienie międzykulturowe/identyfikacja z Europą

Ogólna poprawa oferty dydaktycznej

K ontynuacja współpracy w ramach Programu

Poprawa umiejętności dydaktycznych u nauczycieli

Internacjonalizacja nauczania

Zwalczanie podziałów socjalnych

Poprawa równości szans kobiet i mężczyzn

Inne

Które z rezultatów udziału w programie Socrates-Comenius uważa Pan/i za długofalowe?

27

Comenius Akcja 1

Program Socrates–Comenius Akcja 1 funkcjo-nował w latach 2000−2006. W okresie realizacji programu prowadzono rejestrację projektów edu-kacyjnych i danych placówek oświatowych wystę-pujących o ich zatwierdzenie. Zgromadzone infor-macje stały się podstawą prezentowanych poniżej zestawień statystycznych, które przedstawiają pro-gram w formie graficznej. Opracowanie zestawień przypadło na moment, gdy kończy się rozliczenie roku finansowego 2005 i realizowane są projekty zatwierdzone na rok szkolny 2006/2007.

Liczba projektów realizowanych w ramach programu Comenius Akcja 1W okresie realizacji programu będącym przed-miotem analizy przeważały pod względem licz-bowym Szkolne Projekty Comeniusa. W roku 2000/2001 zrealizowano 473 projektów, znaczny wzrost liczby aplikacji nastąpił w edycji 2004/2005 – było ich wówczas 856. W roku szkolnym 2005/2006 Agencja Narodowa przyznała środki finan-sowe na realizację 1 071 projektów. W roku 2006 zatwierdzono do realizacji 1 119 projektów. Rosła popularność programu (patrz: wykres 1), utrzy-mywała się przewaga liczebna Szkolnych Projek-tów Comeniusa (SPC) nad Językowymi Projekta-mi Comeniusa (JPC) i Projektami Rozwoju Szkoły (PRS). W pierwszej edycji programu szkoły wystą-

r o z d z i a ł c z w a r t y

COMENIUS W UJĘCIU STATYSTYCZNYM

piły o realizację 26 Językowych Projektów Come-niusa i 12 Projektów Rozwoju Szkoły. W ostatnim roku, będącym przedmiotem analizy do Agencji Narodowej wpłynęły wnioski 76 Językowych Pro-jektów Comeniusa i 137 Projektów Rozwoju Szko-ły. W opinii pracowników dokonujących oceny przedłożonych projektów z każdą edycją zwięk-szała się jakość projektów.

Wysokość wsparcia finansowego dla szkół przyznawanego przez Agencję Narodową w ko-lejnych latach była niższa od wysokości środków, o jaką wnioskowały szkoły.

Charakterystyka beneficjentów programu Co-menius Akcja 1Beneficjentami programu są placówki oświatowe; wśród nich przeważają gimnazja i szkoły podsta-wowe. W programie uczestniczą również placów-ki edukacji przedszkolnej, technika i szkoły o pro-filu zawodowym. Najwyższy procentowo udział placówek edukacji przedszkolnej odnotowano w 2005 roku – wynosił on 4,1% ogółu projektów. Dane te wskazują na rosnące zainteresowanie przedszkoli realizacją Szkolnych Projektów Co-meniusa i Projektów Rozwoju Szkoły.

Największą grupę aplikujących stanowią szko-ły średnie i podstawowe; w grupie szkół średnich szkoły o profilu ogólnokształcącym przeważająpod względem liczby nad szkołami o profilu za-wodowym.

28

comenius w ujęciu statystycznym

Wykres 1. Zestawienie liczby projektów, realizowanych w ramach programu Socrates–Comenius akcja 1 w latach 2001-2006

Źródło danych: dane własne FRSE

84 95146

198 211

813

16 31 42 41 370

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Wieś Miasto Obszar podmiejski

656

871

53

381372382

73

Wykres 2. Lokalizacja beneficjentów programu Socrates-Comenius akcja 1 (SPC, JPC, PRS) w latach 2001-2006


Większość placówek oświatowych biorących udział w programie usytuowanych jest na obsza-rze miast. Pragniemy podkreślić, że systematycz-nie rosła liczba beneficjentów programu z obsza-rów wiejskich. Wykres nr 2 obrazuje lokalizację placówek, realizujących projekty w ramach pro-gramu Comenius Akcja 1.

We wszystkich latach realizacji programu najliczniejsza grupa beneficjentów pochodziłaz województw: śląskiego, mazowieckiego, ma-łopolskiego i wielkopolskiego, przy czym wo-jewództwo śląskie wyraźnie wyprzedzało pod względem liczbowym pozostałe regiony kraju. W roku szkolnym 2006/2007 w województwie

0

250

500

750

1000

1250

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Projekty Językowe Projekty Rozwoju Szkoły Szkolne Projekty Razem

29


tym projekty realizują 283 placówki, podczas gdy w województwie mazowieckim (następnym w kolejności) tylko 104 placówki. Najmniej licz-ną grupę stanowią beneficjenci z województwpodlaskiego i lubuskiego (patrz: wykres 3).

Dziedziny tematyczne realizowanych pro-jektówSzkolne Projekty Comeniusa, Językowe Projek-ty Comeniusa i Projekty Rozwoju Szkoły mogą odnosić się do 27 dziedzin tematycznych. We wszystkich krajach Unii Europejskiej projekty podlegają jednakowej klasyfikacji według dzie-dzin tematycznych i przedmiotów nauczania włączonych do projektu. Projekt jest zwykle związany z kilkoma dziedzinami tematycznymi, jednak wyraźnie widoczna jest duża popularność pewnych tematów i mniejsze zainteresowanie innymi. Poniżej przedstawiamy analizę wybie-ralności poszczególnych dziedzin tematycznych Szkolnych Projektów Comeniusa, stanowiących najliczniejszą grupę pośród trzech rodzajów pro-jektów (patrz: tabela 1 i wykres 4).

W trzech edycjach programu – w roku 2004/2005, 2005/2006 i 2006/2007 największym zain-teresowaniem szkół starających się o realizację

Szkolnych Projektów Comeniusa cieszyły się na-stępujące dziedziny:

· dziedzictwo kulturowe;· historia/tradycje;· obywatelstwo europejskie, demokracja, toż-

samość regionalna;· języki obce;· technologie informacji i komunikacji;· edukacja środowiskowa.Zdecydowanie najwięcej projektów dotyczyło

dziedzictwa kulturowego oraz historii/tradycji, w 2005 roku pierwszą z dziedzin zadeklarowano w ponad 430 projektach, a w roku 2006 – w po-nad 350. Nieco mniejszą popularnością cieszyły się projekty podejmujące temat obywatelstwa europejskiego, demokracji i tożsamości regional-nej – w formularzach aplikacyjnych odnotowa-no 371 wskazań na tę dziedzinę w roku 2005, a 304 – w roku następnym. Warto podkreślić duże zainteresowanie aplikujących technolo-giami informacji i komunikacji – 286 w grupie 858 projektów w 2005 roku dotyczyło głównie tej dziedziny lub była ona jednym z realizowa-nych w ich ramach tematów. W kolejnej edy-cji w przypadku 225 projektów na 902 dekla-rowano tę dziedzinę tematyczną. Najrzadziej

88

274940

283

81365433

10495

3539415262

050

100150200250300

Dolno

śląski

e

Kujaw

sko-Po

morskie

Łódzki

e

Lubels

kie

Lubusk

ie

Małopol

skie

Mazowiec

kie

Opols

kie

Podkar

packie

Podlas

kie

Pomors

kieŚlą

skie

Święt

okrzys

kie

Warmińs

ko-Mazu

rskie

Wielkopo

lskie

Zachod

niopom

orskie

Rok 2001 Rok 2002 Rok 2003 Rok 2004 Rok 2005 Rok 2006

Wykres 3. Placówki oświatowe, realizujące projekty (SPC, JPC, PRS) Programu Socrates-Comenius Akcja 1 w latach 2001—2006 z podziałem na regiony


30


Tabela 1. Dziedziny tematyczne wg formularza aplikacyjnego

1. Cultural Heritage Dziedzictwo kulturowe

2. History/Traditions Historia/tradycje

3. Tourism Turystyka

4. Theatre, Music, Dance Teatr, muzyka, taniec

5. Literature Literatura

6. Foreign Languages Języki obce

7. Crafts/Professions Rzemiosło artystyczne

8. Media/Communication Media/Komunikacja

9. Health Zdrowie

10. Consumer Education Edukacja konsumencka

11. Environment/Ecology Edukacja środowiskowa/ekologia

12. Social Integration/Exclusion Integracja/marginalizacja społeczna

13. European Citizenship Obywatelstwo europejskie, demokracja, tożsamość regionalna

14. Science/Technology Nauka/technologia

15. Information and Communication Technologies Technologie informacji i komunikacji

16. Industry/Economy/World of Work Przemysł/ekonomia/świat pracy

17. Violence at School Zapobieganie przemocy w szkole

18. Interculturalism/Ethnic Minorities Interkulturowość/mniejszości narodowe i etniczne

19. Comparing Educational Systems Porównanie systemów edukacyjnych

20. School Management Zarządzanie szkołą

21. Raising Pupil Achievements Podnoszenie osiągnięć uczniów

22. School Cooperation with the Local Community Współpraca szkoły z władzami lokalnymi

23. Pedagogical Methods Metodologia nauczania/dydaktyka

24. Disabilities/Special Needs Niepełnosprawność/specjalne potrzeby edukacyjne

25. Equal Opportunities for Men/Women Równość szans kobiet i mężczyzn

26. Quality of Education Jakość w edukacji

27. Other Inne

31


podejmowane były takie tematy, jak edukacja konsumencka, zapobieganie przemocy w szkole i zarządzanie szkołą. Dużym zainteresowaniem cieszyły się projekty z zakresu takich dziedzin, jak: teatr, muzyka, taniec (4); media i komunika-cja (8) czy też interkulturowość/mniejszości naro-dowe i etniczne (18).

W trzech ostatnich latach realizacji programu w Językowych Projektach Comeniusa poza dzie-dziną tematyczną języki obce najczęściej wskazy-wano na następujące obszary tematyczne:

· obywatelstwo europejskie, demokracja i tożsa-mość regionalna (średnia wskazań: 24,7);

· dziedzictwo kulturowe (średnia wskazań: 32,7);· historia/tradycje (średnia wskazań: 35);· technologie informacji i komunikacji. Najrzadziej zaś projekty tego typu związane są

z takimi dziedzinami tematycznymi, jak: zapobie-ganie przemocy w szkole, zarządzanie szkołą, nie-pełnosprawność/specjalne potrzeby edukacyjne.

Projekty Rozwoju Szkoły w trzech ostatnich latach realizacji programu najczęściej powiązane były z następującymi obszarami tematycznymi:

· jakość w edukacji (średnia wskazań: 59,3);· metodologia nauczania/dydaktyka (średnia

wskazań: 58);· porównanie systemów edukacyjnych (średnia

wskazań: 54,7).

Najrzadziej zaś wybierano edukację konsu-mencką, rzemiosło artystyczne, turystykę oraz dziedzinę przemył/ekonomia/świat pracy.

Udział nauczycieli i uczniów w realizacji pro-jektów programu Comenius Akcja 1W trakcie realizacji projektów kadra szko-ły i uczniowie mogą uczestniczyć w wizytach w krajach partnerskich. Takie mobilności, jak wi-zyta robocza koordynatora i nauczycieli, wymia-na nauczycieli i wizyta studyjna dyrektora szkoły zarezerwowane były dla nauczycieli, uczniowie mogli uczestniczyć w wizycie roboczej uczniów i w wymianie uczniów w projekcie językowym.

W ramach zakończonych pod względem fi-nansowym projektów (projekty z lat 2001−2005) w wizytach zagranicznych wzięło udział łącz-nie 14 110 osób reprezentujących kadra szkoły i 13 749 uczniów. Liczba osób wyjeżdżających wyraźnie wzrosła w roku 2004 w porównaniu z rokiem 2003. Wówczas w wizytach zagra-nicznych wzięło udział 4 023 nauczycieli i 3 905 uczniów. Skalę mobilności nauczycieli i uczniów ilustruje wykres nr 5.

W roku szkolnym 2006/2007 zatwierdzono wyjazdy 4 069 nauczycieli i 4 233 uczniów. Wraz z rosnącą liczbą beneficjentów programu rosła teżliczba osób wyjeżdżających za granicę. Przy czym

0

100

200

300

400

500

600

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27

Rok 2004 Rok 2005 Rok 2006

Wykres 4. Zestawienie wybranych przez szkoły dziedzin tematycznych w Szkolnych Projektach Comeniusa w ramach programu Socrates-Comenius 1 w latach 2004-2006

Źródło danych: dane własne FRSE na podstawie formularzy wniosków

32


z perspektywy całego programu liczebność obu grup uczestniczących w wizytach zagranicznych – nauczycieli i uczniów była porównywalna.

Informacje na temat krajów partnerskichProjekty programu Socrates-Comenius Akcja 1 realizowane są w grupach partnerskich. Dobór partnerów dokonywany jest przez szkoły apliku-jące. Istnieją limity odnoszące się do liczebności grup partnerskich. I tak w Szkolnych Projektach Comeniusa i Projektach Rozwoju Szkoły grupa liczy minimum trzy szkoły, z czego dwa pod-mioty to partnerzy zagraniczni. Wyjątek stano-wią Językowe Porjekty Comeniusa, w których uczestniczą jedynie dwie szkoły.

W latach 2001−2006 partnerami szkół polskich były najczęściej placówki oświatowe z Włoch, Niemiec, Hiszpanii, następnie z Francji i Wielkiej Brytanii, nieco rzadziej z Turcji i Rumunii. W ro-ku 2003 do grona krajów partnerskich najczęściej uczestniczących w projektach realizowanych prze szkoły polskie doszła Rumunia i to ten kraj w 2004 roku „wyprzedził” Wielką Brytanię. Turcja dołą-czyła do grupy krajów partnerskich w roku 2004

i wówczas 47 placówek z tego kraju realizowało projekty programu we współpracy ze szkołami polskimi. W 2005 roku liczba ta wzrosła do 244.

Ponadto w latach 2001−2006 szkoły często podejmowały współpracę z partnerami z Czech, Słowacji, Finlandii, Grecji i Portugalii. Uczest-nictwo krajów partnerskich w realizacji projek-tów programu przedstawia wykres 6, zestawienie obejmuje lata 2003−2006.

Jedna ze szkół biorących udział w Szkolnym Projekcie Comeniusa lub Projekcie Rozwoju Szkoły jest jego koordynatorem. W analizowa-nym okresie realizacji programu udział szkół polskich koordynujących SPC w grupie benefi-cjentów z Polski wahał się od 7% do 18%, naj-wyższy odsetek (18%) wystąpił w 2006 roku. Liczba szkół polskich koordynujących SPC rosła systematycznie, skokowo zwiększyła się w roku 2004 – do 103 z 59 w roku 2003.

W 2006 roku w grupie polskich szkół realizu-jących Projekty Rozwoju Szkoły koordynuje je 13% beneficjentów (jest to najwyższy procento-wy udział w grupie szkół realizujących ten rodzaj projektów w latach 2001−2006).

1 600

1 944

2 118

4 023

4 425

1 366

2 116

2 066

3 905

4 296

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 5000

2001

2002

2003

2004

2005

Mobilność nauczycieliMobilność uczniów

Wykres 5. Zestawienie wyjazdów kadry i uczniów w projektach w ramach programu Comenius akcja 1 zakończonych pod względem finansowym według lat realizacji

33


AT Austria FR Francja MT Malta

BE Belgia GR Grecja NL Holandia

BG Bułgaria HU Węgry NO Norwegia

CY Cypr IE Irlandia PT Portugalia

CZ Czechy IS Islandia RO Rumunia

DE Niemcy IT Włochy SE Szwecja

DK Dania LI Lichtenstein SI Słowenia

EE Estonia LT Litwa SK Słowacja

ES Hiszpania LU Luksemburg TR Turcja

FI Finlandia LV Łotwa UK Wielka Brytania

Rok 2003 Rok 2004 Rok 2005 Rok 2006

0

100

200

300

400

500

600

AT BE BG CY CZ DE DK EE ES FI FR GR HU IE IS IT LI LT LU LV MT NL NO PT RO SE SI SK TR UK

2003 66 59 28 9 67 272

47 13 166

59 144

54 52 23 8 269 0 36 5 27 12 69 36 49 112

51 28 34 0 122

2004 104

85 72 18 128

427

64 28 294

96 231

115

101

36 8 451 0 93 8 47 21 85 67 118

293

103

47 71 47 223

2005 105

112

101

32 139

485

68 47 364

118

283

138

118

49 13 544 1 123 5 50 38 85 69 145

317

130

49 119

244

334

2006 91 126

120

31 139

485

46 50 388

124

294

151

119

50 15 552 1 122 6 58 36 85 57 158

322

112

56 116

318

374

Średnia w latach 2001-2006

050

100150200250300350400

AT BE BG CY CZ DE DK EE ES FI FR GR HU IE IS IT LI LT LU LV MT NL NO PT RO SE SI SK TR UK

2006 82,8

81,3

59,2

17,7

98,3

372,

852

,327

,224

2,2

88,8

203,

594

,881

,336

,58,

537

8,3

1,0

70,5

5,5

38,3

20,8

80,3

51,8

96,0

188,

085

,536

,764

,020

3,0

218,

5

Wykres nr 6 Zestawienie liczby krajów partnerskich, realizujących projekty w ramach programu Socrates–Comenius akcja 1 we współpracy z placówkami polskimi:

a) zestawienie liczby placówek z poszczególnych krajów partnerskich w latach 2003—2006

b) średnia liczba szkół partnerskich, uczestniczących w realizacji projektów według krajów

34


2 121 535 ,20

2 413 584 ,442 356 087 ,56

4 496 029 ,41

5 267 706 ,91

6 178 625 ,00

0

1 000 000

2 000 000

3 000 000

4 000 000

5 000 000

6 000 000

7 000 000

2001 2002 2003 2004 2005 2006

Przydzielone środki finansowe Wykorzystana kwota zmiennaWykorzystane środki finansowe

Wykres 7. Zestawienie środków finansowych, przyznanych i wykorzystanych w programie Comenius Akcja 1 w euro według lat realizacji

Źródło danych: dane własne FRSEKwota zmienna - środki finansowe przeznaczone na wyjazdy nauczycieli i uczniów

1 136 010,33

348 108,39208 421,08

2 145 006,32

521 986,59451 416,71

2 592 159,45

660 182,65459 531,04

0

500 000

1 000 000

1 500 000

2 000 000

2 500 000

SPC-2003 JPC-2003 PRS-2003 SPC-2004 JPC-2004 PRS-2004 SPC-2005 JPC-2005 PRS-2005

Kwota standardowa Kwota zmienna

Wykres 8. Zestawienie środków finansowych, wydatkowanych w programie Comenius Akcja 1 z podziałem na kwotę standardową i zmienną w euro w latach 2003—2005

Źródło danych: dane własne FRSEKwota standardowa – środki finansowe, wydatkowane na realizację projektu w euro; Kwota zmienna – środki finansowe, wydatkowane na realizację wizyt zagranicznych w euro.

35


Grupa partnerska w SPC i PRS średnio liczyła czterech partnerów, choć grupy partnerskie nie-których projektów liczyły ponad 20 podmiotów.

W projektach uczestniczyli także tzw. partnerzy stowarzyszeni. Partnerami stowarzyszonymi są in-stytucje aktywnie i na zasadzie non-profit wspiera-jące prace i działania związane z projektem, niepo-siadające statusu oficjalnego uczestnika projektu.

W roku szkolnym 2005/2006 zadeklarowano udział 1 862 partnerów stowarzyszonych w reali-zacji 548 projektów; były to jednostki samorządu terytorialnego, kuratoria oświaty, ośrodki dosko-nalenia nauczycieli, stowarzyszenia i kluby oraz muzea, ośrodki kultury, biblioteki, drukarnie, a także uczelnie, przedsiębiorstwa, a nawet ban-ki. W kolejnej edycji programu w 515 projektach zgłoszono 1 990 partnerów stowarzyszonych. Świadczy to o coraz intensywniejszej współpracy ze środowiskiem lokalnym.

Informacje na temat środków finansowych, przyznanych i wykorzystanych na realizację projektów w ramach programu Comenius Ak-cja 1 w latach 2001−2006Całkowita wysokość środków finansowych,przyznanych beneficjentom na realizację pro-jektów w latach 2001−2003 mieści się w prze-dziale pomiędzy 2 115 363 euro i 2 360 230 euro. Środki te zostały w całości wykorzystane przez beneficjentów (patrz: wykres 7). W roku 2004 kwota alokowanych środków wzrosła do wyso-kości 4 775 119 euro, by w roku 2006 osiągnąć poziom 6 178 625 euro, w tym okresie nieznacz-nie spadła skuteczność wykorzystania środków. Średnia kwota wykorzystana przez beneficjentaprogramu była najniższa w roku 2001 i wynosiła 4 504,32 euro. Najkorzystniejszy pod względem finansowym dla realizowanych projektów byłrok 2004 – średnia kwota przypadająca na polską szkołę wynosiła wówczas 5 259 euro.

Płatności realizowane były w dwóch ratach – 80% przyznanych środków wypłacano bene-ficjentom programu po podpisaniu umowy, po-zostałą kwotę – po dokonaniu finansowego roz-liczenia projektu i przedstawieniu sprawozdania

merytorycznego. Środki przeznaczone są na dwa cele: realizację projektu i wizyty zagraniczne na-uczycieli i uczniów. Przyznany grant składa się z kwoty standardowej i kwoty zmiennej; więk-szość przyznanych na realizację projektu środ-ków finansowych stanowi kwota zmienna.

Na wykresie 8 przedstawione zostały środki fi-nansowe z podziałem na nakłady przeznaczone na realizację projektu (kwota standardowa) i na realizację wizyt zagranicznych (kwota zmienna) w latach 2003−2005.

Najwięcej środków finansowych przyznawa-no na realizację Językowych Projektów Come-niusa, średni grant w latach 2001−2005 wynosił 9 663,21−11 343,42 euro, co umożliwiało wyjaz-dy 17−20 uczniów. Pod względem wysokości przyznanych środków finansowych w przypadkuJPC najkorzystniejszy był rok 2004.

Średnie wsparcie finansowe dla ProjektówRozwoju Szkoły w latach 2001−2006 zawierało się w przedziale 4 062,59−5 746,32 euro (patrz: wykres 9). Kwota ta umożliwiała średnio wy-jazdy zagraniczne 3−5 nauczycieli. Najkorzyst-niejszym finansowo dla tego typu projektów byłtakże rok 2004.

Comenius Akcja 2.2.c – kursy dosko-nalenia zawodowego dla nauczycieli

Charakterystyka beneficjentów Comenius Ak-cji 2.2.cZ kursów doskonalenia zawodowego w latach 2001−2006 skorzystały 2 792 osoby, w tym 253 mężczyzn. Beneficjentami programu są ludzie młodzi, wiek 1 172 nauczycieli plasował się w przedziale od 26 do 34 lat.

Najwięcej aplikujących do programu pocho-dziło z województwa mazowieckiego (553), ślą-skiego (543), małopolskiego (242) i pomorskie-go, najmniej z województwa lubuskiego (36), co ilustruje wykres 10. Z programu korzystali w większości mieszkańcy miast, 2 216 instytucji rekomendujących uczestników kursów jest usy-tuowanych na terenach miejskich lub podmiej-

36


10 982,54 10 683,43

9 663,21

11 343,42 11 179,29 11 030,66

4 100,84 4 610,164 118,37

5 055,934 757,34

4 887,50

0

2 000

4 000

6 000

8 000

10 000

12 000

2001 2002 2003 2004 2005 2006

JPC PRS SPC

Wykres 9. Zestawienie średnich grantów w programie Comenius Akcja 1 w euro w latach 2001—2006


dolnoś

ląskie

kujaw

sko-po

morskie

łódzki

e

lubels

kie

lubusk

ie

małopol

skie

mazowiec

kie

opolsk

ie

podkar

packie

podlas

kie

pomors

kieślą

skie

święt

okrzys

kie

warmińs

ko-mazu

rskie

wielkopo

lskie

zachod

niopom

orskie

Lata 2001-2006

72

543

198

65124 103

553

242

108124177

108 87139

36110

0

100

200

300

400

500

600

Wykres 10. Zestawienie liczby beneficjentów akcji Comenius 2.2 c według regionów, w których usytuowane są instytucje ich zatrudniające


skich. Dominującymi grupami zawodowymi wśród beneficjentów jest kadra nauczycielskaszkół ponadgimnazjalnych (1 067), nauczyciele gimnazjów (716) i nauczyciele szkół podstawo-wych (537) .

Charakterystyka tematyki kursów, informacja na temat miejsca realizacji i wsparcia finanso-wego przyznanego przez Agencję NarodowąBeneficjenci wybierali kursy z katalogu Come-niusa publikowanego na stronach internetowych

37


2276 (81%)

162 (6%)131 (5%)

212 (8%)

tematyczny – ogólny (general)metodyczno-językowy i językowy (languages)

tematyczny – nowe technologie (new technologies)tematyczny – specjalnego przeznaczenia (special/specific)

Wykres nr 11 Zestawienie rodzajów kursów, wybieranych w ramach akcji Comenius 2.2 c w latach 2001—2006


Komisji Europejskiej oraz z wolnego rynku. Dużą popularnością cieszyła się druga kategoria kursów, było ich aż 1 985, pozostałe 807 kursów pochodzi-ło z katalogu Comeniusa. Kursy z wolnego rynku są przeważnie kursami metodyczno-językowymi lub językowymi przeznaczonymi głównie dla na-uczycieli nauczających bilingualnie.

Z dostępnych typów kursów najczęściej wska-zywano kursy metodyczno-językowe i językowe – ten typ kursów wybrało 81% beneficjentów(patrz: wykres 11). Grupa 6% uczestników zain-teresowana była kursami tematycznymi poświę-conymi nowym technologiom.

Językami wykładowymi w trakcie kursów najczęściej były: angielski (2 031 wskazań), nie-miecki (366) i francuski (351). W nielicznych przypadkach językiem roboczym kursu był hisz-pański (29) i włoski (9).

Najczęściej beneficjenci wybierali kursy orga-nizowane w Wielkiej Brytanii (1 548 kursów). Ponisze zestawienie krajów, w których były or-ganizowane kursy (wykres 12) nie uwzględnia krajów, w których kursy odbyło dziesięć i mniej osób. Do tej grupy krajów zaliczamy Cypr, Por-

tugalię, Czechy, Słowację, Belgię, Islandię, Łotwę a także Danię i Norwegię.

W analizowanym okresie średnia wysokość środków finansowych przypadających na jedne-go beneficjenta w akcji Comenius 2.2.c wyniosła1 447,67 euro (dane z marca 2007 roku). Agencja Narodowa wydatkowała ogółem 4 041 870 euro; wysokość tej kwoty może ulec zmianie po za-kończeniu rozliczeń grantów przeznaczonych na kursy zagraniczne nauczycieli.

Comenius Akcja 2.2.b – asystenci ję-zykowi

Informacje na temat asystentów, szkół gosz-czących, czasu trwania praktyk i języka komu-nikacji oraz przyznanych środkówW latach 2001−2006 praktyki językowe za grani-cą odbyło 508 beneficjentów akcji z Polski. Ak-cja cieszyła się największą popularnością w wo-jewództwach: śląskim, mazowieckim, lubelskim i dolnośląskim, co ilustruje wykres 13.

Polskich asystentów językowych przyjmowa-

38


101259

52 11

351 301

34 11 44 17 8 23

1548

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

AT DE ES FI FR IE IT MT NL PL PT SE UK

Wykres 12. Zestawienie krajów, w których beneficjenci odbywali kurs w ramach programu Comenius Akcja 2.2 c w latach 2001—2006


AT Austria IE Irlandia PT Portugalia

DE Niemcy IT Włochy SE Szwecja

ES Hiszpania MT Malta UK Wielka Brytania

FI Finlandia NL Holandia

FR Francja PL Polska

4131 33

54

4

34

62

5

26

7

36

95

820

37

15

0

20

40

60

80

100

dolnoś

ląskie

kujaw

sko-po

morskie

łódzki

e

lubels

kie

lubusk

ie

małopol

skie

mazowiec

kie

opolsk

ie

podkar

packie

podlas

kie

pomors

kieślą

skie

święt

okrzys

kie

warmińs

ko-mazu

rskie

wielkopo

lskie

zachod

niopom

orskie

Lata 2001-2006

Wykres 13. Zestawienie liczby beneficjentów programu Comenius Akcja 2.2 b według regionów


39


ły przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne oraz placówki kształ-cenia dorosłych z wyjątkiem szkół wyższych. Wśród szkół goszczących przeważały gimnazja (general secondary school, 234 osób wskazało ten typ szkoły) oraz szkoły podstawowe (185) i przedszkola (73).

W ramach programu Comenius Akcja 2.2.b re-alizowane były staże za granicą trwające od trzech do ośmiu miesięcy. W analizowanym okresie 54% wszystkich asystentur językowych trwało osiem miesięcy, 18% stanowiły praktyki siedmiomie-sięczne, a 11% – sześciomiesięczne.

Najczęściej używanymi językami komunikacji były angielski (259 wskazań), niemiecki (122) i francuski (85). Poza tą grupą wymieniane zo-stały język włoski, hiszpański, grecki, portugalski i duński.

Praktyki odbywały się w 24 krajach. 92 prak-tyki miały miejsce w Niemczech, 53 w Wiel-kiej Brytanii, około 50 w Hiszpanii i Włoszech

(patrz: wykres 15). Mniej niż 10 staży miało miejsce w Grecji, Norwegii, Czechosłowacji, na Węgrzech, w Luksemburgu, Estonii, Islandii, na Cyprze, w Słowacji, Słowenii i Turcji.

W analizowanym okresie do 68 polskich szkół przybyli asystenci z krajów uczestniczących w programie Socrates. Najwięcej asystentów (14) pochodziło z Niemiec. Z Francji, Włoch i Turcji praktyki w polskich szkołach odbyło po osiem osób. Poza tym polskie szkoły przyjęły asysten-tów z Portugalii, Czech, Wielkiej Brytanii, Cy-pru, Belgii, Bułgarii, Finlandii, Grecji, Norwegii i Słowacji. Zapotrzebowanie szkół polskich na asystentów z zagranicy w całym okresie realizacji programu przewyższało zainteresowanie studen-tów zagranicznych praktykami w naszym kraju.

W ramach akcji Comenius 2.2.c wydatkowane środki finansowe wyniosły 2 364 126 euro (stanz marca 2007 roku), średnia przyznana kwota wynosiła 4 653,79 euro. Rozpiętość wysokości dofinansowania w latach 2001−2006 wahała się pomiędzy 1 387 euro i 7 932 euro.

3 miesiące4 miesiące5 miesięcy6 miesięcy7 miesięcy8 miesięcy

8%

11%

2%54%

11%

7%

Wykres 14. Zestawienie czasu trwania staży asystenckich w latach 2001—2006


40


Spis wykresów, zamieszczonych w opracowaniu:1. Zestawienie liczby projektów realizowanych w ramach programu Socrates–Comenius Akcja 1 w latach 2001—20062. Lokalizacja beneficjentów programu Socrates-Comenius Akcja 1 (SPC, JPC, PRS) w latach 2001—20063. Placówki oświatowe realizujące projekty (SPC, JPC, PRS) programu Socrates-Comenius Akcja 1 w latach 2001—2006 z podziałem na

województwa4. Zestawienie wybranych przez szkoły dziedzin tematycznych w Szkolnych Projektach Comeniusa w ramach programu Socrates-Comenius

Akacja 1 w latach 2004—20065. Zestawienie wyjazdów kadry i uczniów w projektach w ramach programu Socrates-Comenius Akcja 1 zakończonych pod względem finanso-

wym według lat realizacji6. Zestawienie liczby krajów partnerskich realizujących projekty w ramach programu Socrates–Comenius Akcja 1 we współpracy z placówkami

polskimi:a. zestawienie liczby placówek z poszczególnych krajów partnerskich w latach 2003—2006 b. średnia liczba szkół partnerskich uczestniczących w realizacji projektów według krajów

7. Zestawienie środków finansowych przyznanych i wykorzystanych w programie Socrates-Comenius Akcja 1 w euro według lat realizacji8. Zestawienie środków finansowych wydatkowanych w programie Socrates- Comenius Akcja 1 z podziałem na kwotę standardową i zmienną

w euro w latach 2003—20059. Zestawienie średnich grantów w programie Socrates-Comenius Akcja 1 w euro w latach 2001—200610. Zestawienie liczby beneficjentów akcji Comenius 2.2.c według województw, w których usytuowane są instytucje ich zatrudniające11. Zestawienie rodzajów kursów wybieranych w ramach akcji Comenius 2.2.c w latach 2001—200612. Zestawienie krajów, w których beneficjenci odbywali kurs w ramach programu Comenius Akcja 2.2.c w latach 2001—200613. Zestawienie liczby beneficjentów programu Comenius Akcja 2.2.b według województw14. Zestawienie czasu trwania staży asystenckich w latach 2001—200615. Zestawienie krajów, w których studenci odbyli więcej niż 10 asystentur językowych

Spis tabel zamieszczonych w opracowaniu:1. Dziedziny tematyczne według formularza aplikacyjnego

37

1927

18

4550

30

13

92

1623

53 52

0

10203040

50

607080

90100

Austria

Belgia

Dania

Finlan

diaFra

ncja

Hiszpa

nia

Holan

dia

Irlandi

aNie

mcy

Portug

alia

Szwecj

a

Wielka B

rytani

aWłoc

hy

Wykres 15. Zestawienie krajów, w których studenci odbyli więcej, niż 10 asystentur językowych.


41

Droga do gwiazd, czyli europejski wymiar jakości w polskich szkołach realizujących Partnerskie Projekty w programie Comenius Akcja 1

Opis celów i oferta programu zostały wyczer-pująco przedstawione w rozdziale „Program Socrates-Comenius – europejska oferta dla szkół, uczniów, nauczycieli i studentów”. Warto przypomnieć, że program służy wzmacnianiu wymiaru europejskiego na wszystkich szcze-blach edukacji oraz zapewnieniu szerokiego dostępu do istniejących w Europie zasobów edukacyjnych, przy równoczesnym promowa-niu równości szans we wszystkich dziedzinach edukacji. Promowanie współpracy instytucjo-nalnej w dziedzinie edukacji oraz mobilności kadry edukacyjnej, uczniów i studentów wspie-ra proces kształcenia, podnosząc kompetencje językowe w zakresie znajomości języków Unii Europejskiej. Najistotniejsze jest jednak to, że program Comenius wpływa na system edukacji przede wszystkim w sferze sposobu myślenia, przełamywania barier, stereotypów i działania na rzecz jakości.

Projekty międzynarodowe są efektem wielu przygotowań i dużego wysiłku szkół w dążeniu do osiągnięcia końcowego sukcesu. W wielu przypadkach pierwszy impuls do zaangażowa-

nia się szkół w Partnerski Projekt Comeniusa pochodzi od jednej osoby lub od małej grupy zainteresowanych nauczycieli. To jednak nie wy-starcza, aby z sukcesem przygotować wniosek o udział w programie i efektywnie realizować projekt w szkole. Dopiero dokonanie wspólnej analizy możliwości oraz potrzeb szkoły, najlepiej podczas posiedzenia rady pedagogicznej, poma-ga podjąć właściwą decyzję. W dyskusji na temat udziału szkoły, uczniów i nauczycieli w progra-mie Comenius należy zadać sobie następujące pytania:

· Jakie są atuty naszej szkoły?· Co powinniśmy poprawić, zmienić, aby przy-

stąpić do programu Comenius? · Jakie możliwości otworzą się przed naszą

szkołą?· Jakie są nasze obawy?Odpowiedzi będą służyć najodpowiedniej-

szemu dobraniu projektu do naszych możliwo-ści i potrzeb, a w trakcie jego realizacji – wła-ściwemu rozwojowi szkoły. Należy pamiętać, że głównym źródłem pomocy, zarówno w po-czątkowej fazie współpracy, jak i podczas reali-zacji Europejskich Programów Edukacyjnych jest Narodowa Agencja Programu Comenius oraz koordynatorzy wojewódzcy programu. Pomocne też będą wszelkie informacje za-mieszczone na stronach internetowych Komi-sji Europejskiej.

r o z d z i a ł p i ą t y

GWIAZDY COMENIUSA, CZYLI HISTORIA SUKCESU POLSKICH SZKÓŁ, UCZNIÓW, NAUCZYCIELI I STUDENTÓW

REALIZUJĄCYCH PROJEKTY W PROGRAMIE SOCRATES-COMENIUS

42

gwiazdy comeniusa, czyli historia sukcesu polskich szkół, uczniów, nauczycieli i studentów…

Należy pamiętać, że międzynarodowa współ-praca szkół powinna:

· być zintegrowana z regularnymi działaniami szkoły;

· być realizowana w ramach programu na-uczania;

· angażować jedną lub więcej klas;· mieć wpływ na całą społeczność szkoły;· istotnie wpływać na motywację uczniów do

nauki.Powyższe założenia dają możliwość współpra-

cy z nauczycielami różnych przedmiotów w wielu dziedzinach, a także możliwość rozwijania inter-dyscyplinarnego i międzynarodowego podejścia do podejmowanych zagadnień. W szkole, mimo wyznaczenia koordynatora szkolnego, odpowie-dzialność za projekt musi być udziałem całego zespołu. Projekt nie powinien zasadniczo doty-czyć tylko jednego tematu i angażować jednego nauczyciela. Istota, zakres, organizacja i rodzaj działań w ramach projektu powinny zostać okre-ślone wspólnie przez koordynujących nauczycieli ze wszystkich szkół, uczestniczących w projekcie, którzy omówili ze swoimi uczniami i kolegami pomysły, potrzeby i oczekiwania wobec projektu.

Zmierzając do efektywnej realizacji projektu, na-leży świadomie nim zarządzać. Zarządzanie jest procesem planowania, organizacji, kierowania i kontroli pracy członków zespołu przy wykorzy-staniu dostępnych środków dla osiągnięcia celu. Mając powyższe na uwadze, należy pamiętać, że projekty wymagają zwrócenia szczególnej uwagi na potrzebę:

· osiągnięcia określonego wyniku końcowego o uzgodnionej jakości, koszcie i w określo-nym czasie,

· stworzenia zespołu projektowego, który zo-stanie rozwiązany po zakończeniu projektu;

Powoduje to konieczność specjalnego podej-ścia w celu zapewnienia warunków, aby:

· projekt był zaplanowany efektywnie;· został zaplanowany harmonogram zadań;· plan projektu został wdrożony, a wszystkie

problemy rozwiązane.

Uczestników programu Comenius zachęca się do wprowadzania podejść interdyscyplinarnych. Zatem przygotowując projekt, należy zastanowić się nad związkiem między treścią i organizacją projektu, sposobem prowadzenia lekcji, w cza-sie których będziemy wykorzystywać doświad-czenia projektu, wyborem metod i materiałów dydaktycznych stosowanych w podejściu inter-dyscyplinarnym oraz rolą nowych technologii w realizacji projektu. Projekt powinien zaowo-cować konkretnymi wynikami. Już w procesie planowania realizatorzy powinni móc wskazać co najmniej kilka konkretnych oczekiwanych re-zultatów projektu, na przykład:

· przyswojenie przez uczestników projektu no-wych treści;

· osiągnięcie wyższych wyników w nauce okre-ślonych przedmiotów/w określonych dziedzi-nach;

· nabycie przez uczestników projektu nowych umiejętności praktycznych;

· mierzalna poprawa kompetencji językowych uczniów i nauczycieli;

· przygotowanie konkretnych „produktów” w ramach projektu;

· przygotowanie dokumentacji dotyczącej tych aspektów projektu, które są związane z proce-sem realizacji; innymi słowy – zapis doświad-czeń z realizacji projektu uwzględniający takie aspekty, jak organizacja, komunikacja i treści projektu;

· udokumentowanie konkretnych działań upo-wszechniających rezultaty projektu w szkole oraz w środowisku lokalnym.

Jeżeli zakłada się wpływ projektu na całą szko-łę, zasadnicze znaczenie ma aktywne wsparcie dyrektora szkoły, rady pedagogicznej, a także udział środowiska lokalnego. Służy temu właści-wie przygotowana informacja na temat projek-tu, której adresatem powinna być cała społecz-ność szkolna. Projekt powinien być „widoczny” w szkole. Gazetki ścienne, strona internetowa, spotkania informacyjne znakomicie wypełnią takie zadanie. Zapewnienie udziału społeczności

43


lokalnej – włączenie do realizacji projektu ro-dziców, stowarzyszeń lokalnych, władz – znako-micie zwiększy efektywność realizacji projektu. Uczestnictwo szkoły powinno być przemyślane i zaplanowane. Dlatego warto zastanowić się nad następującymi pytaniami:

· Jak i w jakich obszarach można włączyć kole-gów i koleżanki ze wszystkich szkół w działa-nia grupy partnerskiej?

· W jaki sposób wszyscy uczniowie w szkołach partnerskich będą informowani o postępie działań w ramach projektu i jak będą uczest-niczyć w jego realizacji?

Każdy projekt programu Comenius ma cha-rakter wielostronny (angażuje kilku partne-rów z różnych krajów), co oznacza, że wszyscy uczestnicy projektu powinni współpracować ze sobą. Warto wcześniej pomyśleć o praktycznych elementach takiej współpracy, takich jak sposób i jakość komunikacji. Właściwa komunikacja, zarówno w szkole, jak i pomiędzy partnerami jest gwarancją dobrze zrealizowanego projektu. Jeżeli wymiana informacji, refleksji i doświad-czeń jest udziałem wszystkich uczestników pro-jektu, temat projektu odpowiada naszym zain-teresowaniom i potrzebom, a współpraca ma autentycznie wielostronny, europejski charakter, nad którym wszyscy wspólnie pracują, możemy mówić o wysokiej jakości projektu i europejskim wymiarze edukacji.

Przedstawione praktyczne aspekty i podstawo-we wymagania są niezbędne zarówno na etapie przygotowania, jak i realizacji każdego projek-tu programu Comenius. Ich spełnienie będzie w istotny sposób pomagać w osiągnięciu sukcesu i stworzeniu projektu będącego przykładem do-brej praktyki. Są to trudne zadania stające przed wszystkimi szkołami podejmującymi wyzwania współpracy europejskiej. Jednak warto je podjąć. To droga do gwiazd w programie Comenius.

Przykłady dobrej praktyki realiza-cji Partnerskich Projektów Come-niusa

W rozdziale tym znajdą Państwo prezentacje trzydziestu czterech przykładów dobrej prakty-ki realizacji Partnerskich Projektów Szkół przez polskie szkoły ze 118 szkołami partnerskimi z całej Europy. Wybrane przykłady zostały za-prezentowane w pięciu grupach tematycznych: kształtowanie postaw patriotycznych w edukacji obywatelskiej i europejskiej, edukacja interkul-turowa, edukacja środowiskowa/ekologiczna, specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzie-ży oraz przygotowanie dzieci i młodzieży do wy-zwań świata pracy.

Przedstawione projekty zostały wybrane spośród bardzo wielu znakomicie realizowanych projek-tów Comeniusa. Wszystkie opisy zostały przygo-towane przez szkoły według jednolitej struktury na podstawie raportów opisowych przesyłanych przez beneficjentów po zakończeniu roku re-alizacji projektu. Warto zwrócić uwagę na naj-ważniejszą cechę projektów Comeniusa, to jest wymiar europejski w edukacji. Aktywny udział polskich szkół, bardzo liczne wymiany uczniów i nauczycieli realizowane ze szkołami partner-skimi z całej Europy i zdobyte doświadczenia w realizacji europejskich projektów pozwala-ją zakładać długofalowy, pozytywny wpływ na efektywność pracy szkoły i tworzenie warunków do dalszego rozwoju zarówno indywidualnego – ucznia i nauczyciela, jak i środowiska lokalne-go szkoły.

Każdy opis realizacji projektu zawiera:· informacje wstępne:

– tytuł projektu, – numer umowy, – nazwę i adres szkoły realizującej projekt, – typ projektu, – informacje o partnerach projektu;

· opis doświadczeń beneficjenta odnoszący siędo następujących obszarów realizacji projektu:

44


– cele projektu,– zadania zrealizowane przez uczniów i na-

uczycieli w ramach projektu, – osiągnięte rezultaty, czyli wpływ projektu

na szkołę (nauczycieli, uczniów, rodziców, środowisko lokalne),

– produkty końcowe powstałe w wyniku re-alizacji projektu,

– sposoby upowszechniania projektu,– wartościowość i użyteczność projektu, czyli

w jaki sposób można wykorzystać rezultaty projektu.

Kilkadziesiąt przykładów, „Gwiazd Comeniusa”, zaprezentowanych poniżej powinno przybliżyć bogaty zakres doświadczeń, które zdobyły setki polskich szkół, uczniów i nauczycieli biorących udział w programie Comenius, oraz zachęcić do korzystania z oferty programu Comenius w przyszłości.

45

i. kształtowanie postaw patriotycznych w edukacji obywatelskiej i europejskiej

Cele projektu· poznanie w krajach partnerskich miejsc, w któ-

rych można poza szkołą zdobywać wiedzę; · poznanie dziedzictwa kulturowego miast

partnerskich, prezentacja własnego miasta i regionu;

· dostrzeżenie wspólnych cech różnych naro-dów i cech wyróżniających poszczególne na-rody w Europie, kształtowanie tolerancji;

· praca z wykorzystaniem nowych technik in-formacji i komunikacji (zarówno w przypad-ku uczniów, jak i nauczycieli);

· włączenie do realizacji projektu uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, róż-nych narodowości – projekt jest wspólnym zadaniem całej szkoły, wszystkie uczennice i wszyscy uczniowie współpracują przy reali-zacji zadań.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· Przeprowadzano zajęcia edukacyjne poza

szkołą – w skansenie, elektrowni „Opole”, Archiwum Państwowym, bibliotekach miej-skich, Muzeum Śląska Opolskiego, Galerii Sztuki „Na Cyplu”, na dworcu kolejowym, w filharmonii, w kinie, na poczcie, w sklepie, w zamkach (Moszna, Prószków), nad Odrą, w „Agrochatce”, w czasie „zielonej szkoły”,

EUROPA – JEDNA PODRÓŻ„Inny i swój świat odkryć w czasie podróży przez Europę”

Numer umowy:

04/SPC/04-0700/P1 – Szkolny Projekt Comeniusa

Beneficjent:

Publiczna Szkoła Podstawowa nr 15ul. Małopolska 20, 45-334 Opolewww.psp15.opol.pl, [email protected]

Kraje uczestniczące w projekcie:

Estonia, Francja, Hiszpania, Niemcy, Polska, Portugalia-Azory, Słowenia, Włochy

w Karkonoskim Parku Narodowym, w Cha-cie Walońskiej, w Muzeum Ziemi, w Parku Miniatur Zabytków, kontynuowano rozpo-częte w czasie wizyty roboczej w Hoče w Sło-wenii poznawanie pracy kopalń – Kopalni Złota w Złotym Stoku, Kopalni Węgla w Tar-nowskich Górach i Kopalni Soli „Wieliczka”, dokumentowano działania w programie Mi-crosoft PowerPoint i przesyłano materiały szkołom partnerskim (co dwa miesiące rela-cja na temat realizacji zadań projektu).

· Prezentowano szkołom partnerskim polską szkołę, Opole i region, a nowym uczestni-kom projektu (Portugalia, Włochy) – Polskę, poznawano systemy oświaty w krajach part-nerskich.

· Współpracowano przy przygotowaniu wie-lojęzycznego kalendarza (prace plastyczne przedstawiające zajęcia w terenie, opracowa-nie i tłumaczenia tekstów do kalendarza).

· Współpracowano przy przygotowaniu pla-katu projektu i wspólnej strony internetowej projektu www.europe-un-voyage.net.

· Wspólnie obchodzono Dzień Wiosny w Eu-ropie w 2005 roku, przesłano partnerom na-pisany przez ucznia wiersz poświęcony wio-śnie i zdjęcie, przedstawiające typowy polski wiosenny kwiat.

I. Kształtowanie postaw patriotycznych w edukacji obywatelskiej i europejskiej

46


· Przygotowano relację na stronę interneto-wą www.futurum2005.eun.org „Europejski Dzień Wiosny”.

· Goszczono Feliksa – maskotkę projektu – po-dróżującego od szkoły do szkoły partnerskiej, który razem z dziećmi brał udział w zajęciach w terenie, a relacje w postaci fotoreportażu „gromadził” w swojej walizce.

· Przygotowano wystawę makiet przedstawia-jących średniowieczne miasto.

· Przygotowano „Ścianę Comeniusa” w szkole.· Przygotowano wspólną prezentację projektu

„Europa – jedna podróż” z udziałem przed-stawicieli szkół partnerskich – dyrektorów, nauczycieli i uczniów (prezentacja w pro-gramie Microsoft PowerPoint, wielojęzyczny kalendarz, wystawa produktów powstałych w wyniku realizacji projektu i festyn szkolny) dla środowiska lokalnego.

· Zorganizowano zajęcia otwarte dla przedsta-wicieli szkół partnerskich – szkolny koordy-nator projektu wziął udział w wizycie roboczej w Hoče w Słowenii i wraz z dyrektorem szkoły w wizycie studyjnej w Bar-le-Duc we Francji.

Osiągnięte rezultatyNie tylko szkoły partnerskie oficjalnie realizują-ce Szkolny Projekt Comeniusa współpracowały efektywnie. Nowi partnerzy z Tabasalu w Estonii, Bettoli we Włoszech i Jägersburgu w Niemczech, którzy nie otrzymali grantu, także wnieśli wkład do projektu. Uczniowie nawiązali bezpośredni kontakt z uczniami z Estonii i Portugalii w cza-sie prezentacji projektu „Europa – jedna podróż” z udziałem przedstawicieli szkół partnerskich, gościli ich w domach, razem brali udział w za-jęciach. Osiągnięto zamierzone cele i wspólnie przygotowano produkty końcowe, które zapre-zentowano w Opolu w maju 2005. Nauczyciele, uczniowie i rodzice z wielkim zaangażowaniem włączali się w prace w ramach projektu. Znacz-nie poszerzono listę „pozaszkolnych instytucji i miejsc o charakterze edukacyjnym”, w których odbywały się zajęcia uatrakcyjniające proces na-uczania; uczniowie zdobywali tam nowe wiado-

mości i umiejętności, ale szkoła prezentowała je także partnerom. W ten sposób poszerzano wia-domości o mieście, regionie, kraju i o szkołach partnerskich, podobieństwach i różnicach w me-todach nauczania, życiu codziennym uczniów, spędzaniu czasu wolnego. Ważny w projekcie był udział uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych i uczniów niepełnosprawnych. Do realizacji zadań projektu włączono także uczące się w szkole dzieci Romów oraz uczniów z pobli-skiego Ośrodka Readaptacji Społecznej „Szansa”. Ogromnym sukcesem była prezentacja projektu i festyn szkolny z udziałem przedstawicieli szkół partnerskich, rodziców, środowiska lokalnego, władz. Zdecydowanie zwiększyły się umiejętno-ści nauczycieli i uczniów w dziedzinie nowocze-snych technologii informacji i komunikacji i ich kompetencje językowe. Coraz mniej problemów stwarza zarządzanie projektem, ale pojawiają się nowości, z którymi nie zawsze można so-bie poradzić, na przykład problemy ze wspólną ewaluacją, z przygotowaniem (każdy partner zrobił to inaczej) i przesłaniem pocztą elektro-niczną wspólnego raportu z realizacji projektu. W związku z realizacją projektu wprowadzono zmiany w organizacji pracy szkoły, nowe pro-gramy i innowacje (język polski, informatyka, kształcenie zintegrowane). Realizowany był „Program Edukacji Europejskiej w PSP nr 15 w Opolu”. Działały dwa kółka europejskie – jed-no z nich, skupiające trzydzieści trzy osoby, sta-nowiło zespół realizujący projekt, odpowiedzial-ny za kontakty ze szkołami partnerskimi.

Produkty końcowe· kalendarz „Pozaszkolne instytucje i miejsca

o charakterze edukacyjnym” z wielojęzycz-nym tekstem;

· portal internetowy, strona www.europe-un--voyage.net;

· plakat projektu zaprezentowany w czasie ob-chodów dziesięciolecia programu Comenius w Bonn;

· dokumentacja podróży Feliksa, maskotki projektu – „FELIX w Opolu”;

47


· płyta CD-ROM z prezentacjami w programie Microsoft PowerPoint, reportaże fotograficz-ne „Ściana Comeniusa” w szkole;

· tablica informacyjna poświęcona projektowi – zdjęcia www.futurum2005.eun.org;

· Europejski Dzień Wiosny; · makiety prezentujące średniowieczne miasto,

prace plastyczne prezentujące pozaszkolne in-stytucje i miejsca o charakterze edukacyjnym;

· „Podróż po Europie” – innowacja pedago-giczna w zakresie nauczania języka polskiego w klasach od czwartej do szóstej – rozsze-rzenie programu nauczania języka polskiego o elementy wiedzy o Europie przekazywa-ne metodą dramy „Oglądam świat” autor-stwa Danuty Chwastek i Krystyny Bogdan (DKW−4014−203/99).

Sposoby upowszechniania projektu· spotkania w ratuszu z wiceprezydentem

miasta Opola Arkadiuszem Karbowiakiem, z wicemarszałkiem województwa opolskie-go Ryszardem Galą, posiedzenia rady peda-gogicznej, spotkania z rodzicami w Domu Europejskim, w Bibliotece Miejskiej, w Wo-jewódzkim Ośrodku Doskonalenia Infor-matycznego i Politechnicznego, posiedzenia Opolskiej Rady Szkolnych Klubów Euro-pejskich, spotkania z uczniami z Publicznej Szkoły Podstawowej z Tarnowa Opolskiego, z nauczycielami z Kędzierzyna-Koźla i Zale-sia Śląskiego;

· prezentacja projektu „Europa – jedna podróż” i festyn szkolny w maju 2005 roku z udziałem

przedstawicieli szkół partnerskich – dyrekto-rów, nauczycieli, uczniów (wystawa produk-tów końcowych, prezentacje w programie Microsoft PowerPoint dla gości, uczniówi rodziców);

· „Ściana Comeniusa”, gazetka ścienna, kro-nika szkoły, tablica informacyjna na ścianie szkoły, baner;

· strony internetowe: – www.psp15.opol.pl,– www.europe-un-voyage.net,– http://europe-a-journey.net,– www.futurum2005.eun.org

„Europejski Dzień Wiosny”;· współpraca z prasą i telewizją regionalną;· udział w II Pikniku Edukacyjnym Miejskiego

Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli;· udział uczniów klasy I c w paradzie oraz

w pikniku europejskim zorganizowanych przez Urząd Miasta Opola z okazji „Dni Eu-ropejskich” – uczniowie prezentowali Słowe-nię, zajęli III miejsce.

Wartościowość i użyteczność projektu· uatrakcyjnienie procesu zdobywania wiedzy;· wykorzystanie umiejętności nauczycieli

i uczniów w zakresie nowoczesnych techno-logii informacji i komunikacji i kompetencji językowych w „e-szkole” (na lekcjach i pod-czas zajęć pozalekcyjnych);

· poprzez kontakt bezpośredni i korespon-dencyjny z uczniami ze szkół partnerskich uczniowie zyskali większą motywację do na-uki języków obcych.

48


Cele projektówGłównym celem projektu „Nasze małe ojczyzny” było kształtowanie świadomości przynależenia do społeczności lokalnej, narodowej i europej-skiej poprzez poznawanie historii, poszukiwanie wspólnych korzeni, kształtowanie świadomości proekologicznej środowiska lokalnego, kształto-wanie charakteru, osobowości, uczenie młodych ludzi tolerancji oraz podnoszenie motywacji i umiejętności posługiwania się językiem angiel-skim. Projekt przyczynił się do promowania szko-ły w środowisku lokalnym oraz promocji naszego regionu w jednoczącej się Europie.

Realizując projekt „Kapsuła kulturowa”, sku-piamy się na wzbogacaniu wiedzy uczniów i na-uczycieli na temat innych kultur. Projekt wpływa na kształtowanie świadomości kulturowej i ta-kich postaw, jak otwartość i akceptacja, promuje powszechnie uznawane wartości, takie jak życz-liwość, egalitaryzm, lojalność, szacunek dla dru-giego człowieka, rzetelność, uczciwość, godność, samodzielność, ciekawość poznawcza i przyczynia się do rozwijania owocnego dialogu interkulturo-wego pomiędzy uczestniczącymi w projekcie szko-łami. Poznając wybrane aspekty różnorodności

kulturowej, zarówno uczniowie, jak i nauczycie-le poznają lepiej rodzimą kulturę. W rezultacie zwiększa się ich poczucie tożsamości regionalnej oraz poszanowanie miejscowych tradycji. Szkoła podejmuje odpowiednie kroki w celu zainspiro-wania uczniów do przedstawienia własnej kul-tury, tradycji i obyczajów oraz zaangażowania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjny-mi, co podnosi ich poczucie wartości.

Zadania zrealizowane w ramach projektówUczniowie brali aktywny udział w projekcie „Na-sze małe ojczyzny” pod nadzorem nauczycieli; zadania projektu były realizowane na lekcjach techniki, informatyki oraz w czasie zajęć w pra-cowni komputerowej. Opracowano szczegółowy harmonogram projektu, co umożliwiło uczniom poszerzenie wiedzy, wykazanie się umiejętno-ściami językowymi i kreatywnością. Realizując poszczególne tematy projektu, uczniowie groma-dzili informacje, zbierali i suszyli rośliny, doko-nywali obserwacji pogody, dokarmiali zwierzęta, przeprowadzali wywiady z mieszkańcami, robili zdjęcia, wykonywali prace plastyczne i techniczne oraz prezentacje multimedialne, korzystali z zaso-

NASZE MAŁE OJCZYZNY KAPSUŁA KULTUROWANumery umów:

„Nasze małe ojczyzny”: P288-1/2002/SPC, P286-2/2003/SPC, 04/SPC/0401693 – Szkolny Pro-jekt Comeniusa

„Kapsuła kulturowa”: 05/SPC/05-5013/C1 – Szkolny Projekt Comeniusa

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa im. Henryka Sienkiewicza ul. Krakowska 110, 43-330 [email protected]

Kraje uczestniczące w projektach:

„Nasze małe ojczyzny”:Bułgaria, Finlandia, Norwegia

„Kapsuła kulturowa”:Islandia, Turcja

49


bów Internetu. Utworzenie w szkole we wrześniu 2002 roku Klubu Comeniusa pozwoliło lepiej zor-ganizować pracę nad projektem i przyczyniło się do zwiększenia jakości i różnorodności prac.

Wymiana doświadczeń z nauczycielami ze szkół partnerskich zaowocowała wprowadze-niem nowych metod nauczania oraz nowych rozwiązań, które ułatwiły realizację projektu. Umożliwiło to nauczycielom bliższe poznanie potrzeb i możliwości uczniów. Praca z tekstem autentycznym dała uczniom możliwość inne-go spojrzenia na naukę języka obcego. W pra-cy z uczniami stosowano aktywizujące metody nauczania, takie jak mapa pojęciowa (mental-na), praca w grupach, debata korespondencyj-na, portfolio, metoda projektu, burza mózgów, śnieżna kula. Stosowanie tych metod ułatwiło pracę nad projektem i dało szersze pole do popi-su samym uczniom. Europejski wymiar projek-tu został zaakcentowany przez innowacyjność, wszechstronność, partnerstwo, promowanie sza-cunku dla innych kultur, pogłębianie znajomo-ści języka obcego, wpływ na życie społeczności lokalnej. Dzięki udziałowi w programie Come-nius idea integracji europejskiej stała się bliższa uczniom i bardziej dla nich zrozumiała.

Osiągnięte rezultatyW prace nad projektem „Nasze małe ojczy-zny” zaangażowała się cała społeczność szkolna – uczniowie i nauczyciele oraz rodzice.

Uczniowie przygotowywali materiały w ję-zyku polskim i angielskim, dzięki czemu po-szerzali swoje umiejętności językowe (nowe słownictwo, komunikowanie się), poznali śro-dowisko geograficzne i przyrodnicze wybra-nych regionów Finlandii, Norwegii i Bułgarii, poznali rośliny i zwierzęta charakterystyczne dla danego kraju oraz kwestie ochrony środowi-ska naturalnego.

Nauczyciele ściśle ze sobą współpracowali, wymieniali na bieżąco uwagi, spostrzeżenia, pomysły; konsultowali podejmowane działania z koordynatorem projektu oraz dyrekcją szkoły. Dyskusje odbywały się także podczas posiedzeń

rady pedagogicznej, w czasie których dyrektor szkoły lub koordynator przedstawiali zaplano-wane działania oraz sprawozdania z już wykona-nych zadań.

Rodzice aktywnie wspierali i nadal wspierają realizację projektów, pozytywnie wypowiadają się o ich wpływie na uczniów i na działalność szkoły, przeznaczają drobne sumy na potrzeby programu, pomagają przy organizowaniu szkol-nych wycieczek w ramach projektu.

Projekty spotykają się z uznaniem władz gmin-nych i lokalnych, ich przedstawiciele wspierają działania szkoły w ramach projektów.

We wrześniu 2004 roku zgłosiliśmy się do udziału w konkursie Europrodukt 2004 w ka-tegorii „Inicjatywa Edukacyjna”. W konkursie tym projekt „Nasze małe ojczyzny” otrzymał wyróżnienie. W listopadzie 2005 otrzymaliśmy wyróżnienie w kategorii projektów szkolnych w konkursie na produkt końcowy dla szkół wo-jewództwa śląskiego, które brały udział w pro-gramie Comenius w roku szkolnym 2004/2005.

W maju 2005 w szkole odbyła się wizyta mo-nitorująca przedstawiciela Kuratorium Oświaty w Katowicach, której celem była diagnoza stanu i przebiegu realizacji projektu. W skali 1−5 re-alizowany projekt otrzymał ocenę 5 – przykład dobrej praktyki. W ocenie zaznaczono, iż pro-jekt wyróżnia jakość podjętych działań, zwróco-no uwagę na sposób realizacji celów, na fakt, że wypracowane metody, formy i materiały służące upowszechnianiu efektów projektu pozwalają na wykorzystanie osiągnięć szkoły w celu promocji programu Comenius w Polsce.

Produkty końcoweW czasie prac nad projektem „Nasze małe ojczy-zny” uczniowie wykonywali różnorodne prace: gazetki ścienne, albumy, prace plastyczne (pla-katy, rysunki itp.), zdjęcia, zielniki, kalendarze, kartki, listy do przyjaciół ze szkół partnerskich, międzynarodowe książki kucharskie, prezentacje multimedialne, opisy i opowiadania.

Podczas realizacji projektu uczniowie realizo-wali zadania zgodnie z opracowanym harmono-

50


gramem. W pierwszym roku projektu ucznio-wie skupili się na tematach im najbliższych. Wykonywane zadania dotyczyły tematów: „Ja i moja rodzina”, „Mój szkolny dzień”, „Moja ulubiona bajka”, „Kim chcę zostać, gdy dorosnę”. Uczniowie wykonywali słowniczki obrazkowe zawierające terminy związane z rodziną, prace literackie, w których opisywali jeden dzień z ży-cia szkoły. W ramach realizacji tematu, „Kim chcę zostać, gdy dorosnę” odbyła się wycieczka do Milówki, której celem było spotkanie z Łu-kaszem Golcem. Efektem tego spotkania było wykonanie szkolnej gazetki ściennej. W drugim roku projektu pracowano nad takimi tematami, jak „Nasze piękne krajobrazy”, „Jak korzystamy z przyrody i jak o nią dbamy”, „Mój ulubiony ptak/zwierzę”. Opracowując poszczególne te-maty, uczniowie wykonywali kartki pocztowe, prace plastyczne i literackie prezentujące kra-jobraz, jaki można zobaczyć z okien szkoły, z uwzględnieniem roślinności i świata zwierząt, zdjęcia przedstawiające najbliższą okolicę, albu-my fotograficzne ze zdjęciami o tematyce przy-rodniczej, zielniki z zasuszonymi roślinami ty-powymi dla polskich lasów, łąk i ogrodów, pisali listy, wysyłali za pośrednictwem poczty elektro-nicznej raporty o stanie pogody, wymieniali widokówki, przedstawiające ojczystą przyrodę. Przeprowadzono konkurs plastyczny na plakat promujący zachowania proekologiczne, ucznio-wie zajęli się także dokarmianiem ptaków zimą, a w klasach powstały gazetki ścienne na temat ochrony przyrody i pomocy dla zwierząt w zi-mie. Wykonano opisy i rysunki wybranych dzi-kich zwierząt, opracowano piosenki o zwierzę-tach (nuty, słowa, opracowanie AV i wysłanie do szkół partnerskich). Podsumowaniem pracy w drugim roku realizacji projektu była wyciecz-ka do Leśnego Parku Niespodzianek w Ustro-niu. Zdjęcia z tej wycieczki zostały nagrane na płytę CD-ROM i wysłane do szkół partner-skich. W trzecim roku projektu realizowano ta-kie tematy, jak „Nasze tradycje”, „Witajcie w na-szym kraju”, „Nasza mała książka kucharska”. Zadaniem uczniów było stworzenie albumu

zawierającego opis świąt oraz tradycji oraz ob-rzędów świątecznych. Ponadto powstała książ-ka kucharska zawierająca przepisy na potrawy regionalne. W ramach realizacji tematu „Nasze tradycje” zorganizowano wycieczkę do Wygieł-zowa, gdzie uczniowie uczestniczyli w warszta-tach, w czasie których poznawali dawne zwy-czaje, prace wykonywane przez mieszkańców wsi (garncarstwo, tkactwo itp.) oraz elementy stroju ludowego.

W roku szkolnym 2005/2006 rozpoczęła się pra-ca nad projektem „Kapsuła kulturowa”. Uczniowie pracują nad następującymi tematami: „Witajcie w mojej szkole”, „Kartki świąteczne”, „Mój wolny czas”, „Przedziwna książka kucharska”.

Uczniowie wykonali albumy na temat:· „Moje szkolne wycieczki” – zdjęcia przed-

stawiające wycieczki szkolne i klasowe, które odbyły się w roku 2004/2005, wraz z opisem w języku angielskim przesłano kolegom ze szkół partnerskich;

· „Jesień, zima, wiosna, lato w naszej szkole” – uczniowie klas I−III w wybranej przez siebie technice plastycznej przedstawili wydarzenia z życia szkoły, np. Dzień Babci, konkurs „Eu-ropa – nasz wspólny dom”, „Ekologuś”, Dzień Comeniusa;

· „Mój ulubiony przedmiot” – powstałe pra-ce miały na celu zapoznanie uczniów ze szkół partnerskich z planem zajęć naszych uczniów. Uczniowie opisali i przedstawili w formie prac plastycznych swoje ulubione szkolne przedmioty.

W związku ze zbliżającymi się świętami Bo-żego Narodzenia uczniowie wykonali kartki świąteczne dla kolegów ze szkół partnerskich przedstawiające polskie tradycje i zwyczaje świą-teczne. Dzięki temu poznali słownictwo w języ-ku angielskim związane ze świętami Bożego Na-rodzenia.

Podczas realizacji poszczególnych zadań za-kończonego już projektu „Nasze małe ojczyzny” i realizowanego obecnie projektu „Kapsuła kul-turowa” powstały i planowane są następujące produkty końcowe:

51


· witryna internetowa Comeniusa (Comenius homepage) wzbogacona o następne artykuły przygotowane przez nauczycieli („moje do-świadczenia związane z realizacją projektu”, „utworzenie szkolnego Klubu Comeniusa”);

· artykuły w prasie lokalnej (relacje z wizyt ro-boczych w krajach partnerskich i z Dnia Co-meniusa);

· albumy „Nasze piękne krajobrazy”, „Nasze tradycje”, „Jesień, zima, wiosna, lato w naszej szkole”, „Mój ulubiony przedmiot”);

· album „Witajcie w naszym kraju” wykonany w formie kolażu prac, które powstały w trak-cie całego projektu, i album „Moje szkolne wycieczki” zamieszczono zdjęcia i opisy wy-cieczek klasowych i szkolnych. W wykonanie tych prac zostały zaangażowane wszystkie klasy;

· kalendarz na rok 2005, w którym umiesz-czono prace plastyczne uczniów wykonane podczas realizacji projektu, zdjęcia przesłane przez szkoły partnerskie oraz opisy wybra-nych wydarzeń z życia szkoły;

· multimedialne prezentacje podsumowujące działania w projekcie zaprezentowane rodzi-com podczas jednego z zebrań. Tematyka tych prezentacji dotyczyła wycieczek, im-prez szkolnych i działań, jakie podejmowano w ramach programu Comenius (prezentacja „Dzień Comeniusa 2003”, „Dzień Comeniusa 2004”, „Moja miejscowość”, prezentacja mul-timedialna „Moja przygoda z Sokratesem”, zaprezentowana w czasie II Ogólnopolskiego Spotkania Nauczycieli Języka Angielskiego w Starych Jabłonkach).

Sposoby upowszechniania projektówJednym ze sposobów upowszechniania projektu było organizowanie dorocznego Dnia Comeniu-sa, przeprowadzanie prezentacji dla rodziców, uczestnictwo w konferencjach z udziałem przed-stawicieli władz Kuratorium Oświaty. Szko-ły w naszym regionie zostały poinformowane

o projekcie – dyrektorzy w czasie konferencji dla dyrektorów szkół, nauczyciele – podczas spotkań formalnych i nieformalnych z kolegami z innych placówek w gminie, o projekcie informowały też publikacje w prasie lokalnej. Dzięki staraniom koordynatora również sąsiednia szkoła z gminy Wilamowice przystąpiła do programu Socrates--Comenius. Dotychczasowe działania związane z realizacją projektu oraz zdobyte doświadczenia zostały przedstawione przez szkolnego koordy-natora w czasie II Ogólnopolskiego Spotkania Nauczycieli Języka Angielskiego w Starych Ja-błonkach. Reprezentanci uczniów wraz z opie-kunami uczestniczyli w Targach Szkolnych Projektów Programu Socrates-Comenius. Za-prezentowano wówczas efekty dotychczasowej pracy (listy, rysunki, zdjęcia, foldery, kasety AV, albumy z materiałami z krajów partnerskich).

Wartościowość i użyteczność projektówDzięki projektowi nasi uczniowie mogą korzy-stać z materiałów autentycznych do nauki języka angielskiego nadsyłanych przez szkoły partner-skie. Zdobywają też i doskonalą umiejętności w zakresie posługiwania się technologiami infor-macji i komunikacji. Dzięki realizacji projektu szkoła wzbogaciła się o jeden zestaw komputero-wy, oprogramowanie, zakupiono również aparat cyfrowy, nagrywarkę. Prace uczniów zdobią ścia-ny korytarzy i klas. Uczniowie chętnie pracują nad projektem i w rezultacie wzrasta ich motywa-cja do nauki języków obcych, gdyż odczuwają na-turalną potrzebę porozumiewania się z kolegami z innych krajów. Dodatkowo w pracę nad projek-tem zaangażowane są Klub Małego Europejczy-ka, Klub Comeniusa, Klub Podróżnika. W ra-mach realizacji projektu co roku organizowane są następujące imprezy szkolne: Dzień Comeniusa, gminny konkurs „Europa – nasz wspólny dom”, gminny konkurs ekologiczny „Ekologuś”. Praca nad projektem przyczynia się do promocji szkoły w środowisku oraz do rozwijania dobrych relacji ze społecznością lokalną.

52


Cele projektu· poznawanie kluczowych wydarzeń naszej hi-

storii;· zrozumienie, czym jest pamięć historyczna

i jak jest przekazywana;· umiejętność sprawnego posługiwania się na-

rzędziami informatycznymi;· doskonalenie znajomości języków obcych;· refleksja nad kwestią szacunku dla istoty

ludzkiej;· nawiązanie współpracy pomiędzy uczniami

pochodzącymi z różnych krajów, ze szczegól-nym naciskiem na ideę obywatelstwa europej-skiego i na przyjaźń pomiędzy narodami.

Zadania zrealizowaneW I roku realizacji projektu:

· gromadzenie materiału faktograficznego oraz fotograficznego w celu skatalogowania miejsc pamięci na ziemi pszczyńskiej i prze-syłanie ich do partnerów we Włoszech i we Francji;

· spotkania z autorami książek poświęconych „marszowi śmierci” i wydarzeniom z okresu II wojny światowej na Śląsku;

· wizyta studyjna w Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, praca z tekstami źró-dłowymi;

· wycieczki do miejsc pamięci (przejazd trasą Auschwitz-Wodzisław w 59. rocznicę Marszu Śmierci);

· spotkania ze świadkami wydarzeń II wojny światowej;

· opracowanie materiałów dydaktycznych – teczka edukacyjna nr 1 „Marsz Śmierci – sty-czeń 1945”;

· rejestracja zgromadzonych materiałów na płytach CD-ROM i przesłanie ich do szkół partnerskich.

W II roku realizacji projektu:· wizyta robocza w La Mure we Francji w paź-

dzierniku 2004 – omówienie wykonanych zadań oraz opracowanie szczegółowego har-monogramu realizacji kolejnych działań;

· kontynuacja korespondencji drogą elektro-niczną pomiędzy uczniami uczestniczącymi w projekcie;

· dodatkowe zajęcia z języka angielskiego i francuskiego;

· organizacja uroczystości wmurowania tabli-cy pamiątkowej ufundowanej przez uczniów Zespołu Szkół Ekonomicznych w 60. rocz-nicę „marszu śmierci”; w uroczystości wzięli udział uczestnicy „marszu śmierci”, władze wojewódzkie i lokalne, jak również ucznio-wie szkół powiatu pszczyńskiego – odbył się symboliczny Marsz Żywych;

· organizacja sesji popularnonaukowej i spo-tkanie ze świadkami historii w Sali Rady Po-wiatu w Pszczynie;

· wyjazdy na wykłady do Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach w celu zgromadze-nia informacji niezbędnych do wykonania teczek edukacyjnych nr 2 i 3;

· kolejne wycieczki do miejsc pamięci w celu sfi-nalizowania prac nad teczkami edukacyjnymi;

MIEJSCA PAMIĘCINumer umowy:


Beneficjent:

Zespół Szkół Ekonomicznych im. Powstańców Śląskichul. ks. bpa Bogedaina 20, 43-200 Pszczynawww.zse.pless.pl, [email protected], [email protected]


Francja, Polska, Włochy

53


· artykuły pisane przez uczniów i publikowane w prasie lokalnej;

· wykonanie i przesłanie partnerom teczek edu-kacyjnych „Ziemia Pszczyńska 1939−1945” oraz „Auschwitz”;

· organizacja wystawy dostępnej dla społecz-ności lokalnej w Sali Rady Powiatu Starostwa Powiatowego w Pszczynie w celu upowszech-nienia materiałów zebranych przez trzy współ-pracujące szkoły; wystawa obejmowała nie tyl-ko zdjęcia i teksty, lecz także wiele oryginalnych eksponatów z czasów II wojny światowej i re-plik wykonanych przez uczniów (maj 2005);

· analiza wybranych fragmentów książki Prima Leviego „Czy to jest człowiek?”.

W III roku realizacji projektu:· udział w uroczystościach upamiętniających

wydarzenia z 1939 roku (wrzesień 2005, Pszczyna i Tarnów) – wystąpienia młodzieży;

· wizyta robocza nauczycieli we Włoszech (wrzesień 2005) w celu przygotowania szcze-gółowego harmonogramu planowanej wy-miany młodzieży oraz działań przewidzia-nych w trzecim roku projektu;

· wymiana młodzieży, spotkanie uczniów z ko-respondentami we Włoszech i we Francji (październik 2005);

· spektakl teatralny „Gość Hotelu du Parc”, oparty na materiałach otrzymanych z Fran-cji przedstawiających historię mieszkańca Pszczyny przebywającego w polskim liceum w Villard-de-Lans;

· opracowywanie dzienników podróży – wra-żenia uczniów po zwiedzaniu miejsc pamięci we Francji i we Włoszech;

· prace nad organizacją pobytu młodzieży fran-cuskiej i włoskiej (marzec−kwiecień 2006).

Osiągnięte rezultatyUczniowie zdobyli nowe umiejętności bądź do-skonalili już nabyte w zakresie:

· języków obcych:– tłumaczenie tekstów,– pisanie listów,– praca ze słownikiem;

· stosowania nowych technologii informacji i komunikacji:

– posługiwanie się pocztą elektroniczną,– pozyskiwanie potrzebnych informacji

z Internetu,– uzupełnianie bazowego centrum informa-

cyjnego – folder Company,– obsługa cyfrowego aparatu fotograficznego,– ćwiczenie umiejętności tworzenia tabel

oraz plików tekstowych w programie Mi-crosoft Word,

– ćwiczenie umiejętności drukowania;· tematyki projektu:

– pogłębienie wiedzy na temat historii ziemi pszczyńskiej, zobaczenie jej na tle historii innych regionów Europy,

– ćwiczenie umiejętności prezentacji zgro-madzonych informacji.

Członkowie Koła Związku Kombatantów Pol-skich w Pszczynie udostępnili młodzieży doku-menty i eksponaty, które zostały zaprezentowane w ramach wystawy. Młodzież korzystała rów-nież z dokumentów Archiwum Państwowego w Pszczynie, a także z eksponatów, wypożyczo-nych przez Państwowe Muzeum Auschwitz--Birkenau. Muzeum to udostępniło również li-teraturę pomocną w realizacji projektu. Rodzice uczestników projektu włączyli się do działań po-przez poszukiwanie wraz z uczniami dokumen-tów, fotografii, ułatwianie kontaktów ze świad-kami wydarzeń. Nawiązano kontakt z firmami rzemieślniczymi, które pomagały w pracach nad przygotowaniem wystawy.

Od początku realizacji projekt posiadał wspar-cie Starostwa Powiatowego w Pszczynie.

Produkty końcoweW ramach prac nad projektem powstały nastę-pujące produkty końcowe:

· po I roku:– katalog miejsc pamięci na ziemi pszczyń-

skiej,– teczka edukacyjna nr 1 „Marsz Śmierci

– styczeń 1945” wraz z płytą CD-ROM,– scenariusze lekcji;

54


· po II roku:– tablica pamiątkowa (styczeń 2005),– płyta CD (materiał przesłany do szkół

partnerskich) zawierająca scenariusz uro-czystości,

– prezentacja w programie Microsoft Po-werPoint dotycząca pracy uczniów nad projektem,

– materiały dydaktyczne (płyta CD-ROM i wydruk komputerowy) przygotowane w trzech wersjach językowych (w języku polskim, angielskim i francuskim) i prze-słane do szkół partnerskich,

– teczka edukacyjna nr 2 „Ziemia pszczyń-ska. Lata okupacji 1939−1945” wraz z pły-tą CD-ROM,

– wystawa „Niepokorni czasów pogardy” wraz z płytą CD-ROM.

Sposoby upowszechniania projektuInformacje na temat projektu upowszechniane były na różnych płaszczyznach:

· szkoła polska:– spotkania organizacyjne, których celem

był nabór uczniów do grupy realizującej projekt;

– prowadzenie systematycznie aktualizowa-nej gazetki ściennej obrazującej prace nad projektem;

– zaproszenie uczniów i nauczycieli nie uczestniczących w realizacji projektu do udziału w konkursach, sesjach naukowych pomocy w organizacji wystawy;

– upowszechnianie informacji na temat partnerów – szkół we Francji i we Wło-szech – prezentacja regionów, informacji na temat ich charakterystyki geograficznej i kultury;

– informowanie o bieżących działaniach w projekcie podczas posiedzeń Rady Pe-dagogicznej oraz zebrań Zespołu Języków Obcych;

· inne szkoły – upowszechnianie informacji do-tyczących poszczególnych działań w projek-cie wśród szkół gimnazjalnych i ponadgim-

nazjalnych, zaproszenie do udziału w Marszu Żywych i do zwiedzenia wystawy;

· miasto/powiat – Starostwo Powiatowe jako organ prowadzący szkołę na bieżąco wspiera wszystkie działania prowadzone w ramach realizacji projektu. We wszystkich uroczysto-ściach zorganizowanych w ramach projektu biorą udział przedstawiciele władz powia-towych i gminnych. Zarówno wystawa, jak i uroczystość wmurowania tablicy pamiąt-kowej otwarte były dla całej społeczności lokalnej.

W ciągu trzech lat realizacji projektu uczniowie regularnie publikują artykuły w prasie lokalnej.

Wszystkie informacje przesyłane były do szkół partnerskich ściśle według ustalonego harmono-gramu.

W listopadzie 2004 roku efekty pracy uczniów nad projektem zaprezentowane zostały podczas targów edukacyjnych w Bielsku-Białej (makieta przedstawiająca trasę „marszu śmierci”).

Wartościowość i użyteczność projektu Dwukrotnie, w październiku 2004 i 2005 gości-liśmy dyrektorów szkół z różnych krajów Eu-ropy przybyłych do Polski w ramach programu Arion. Młodzież realizująca projekt dokonała prezentacji podjętych działań oraz wykonanych produktów końcowych. W wyniku ogromnego zainteresowania naszym projektem ze strony dy-rektora szkoły włoskiej w listopadzie 2004 roku gościliśmy młodzież z jednej ze szkół w Bari.

Wszystkie produkty mogą być wykorzystywa-ne w kolejnych latach w nauczaniu historii małej ojczyzny. Teczki edukacyjne wraz ze scenariusza-mi lekcji mogą służyć nauczycielom historii, jak również być wykorzystywane podczas lekcji ję-zyka polskiego oraz godzin wychowawczych. Ze względu na fakt, że zostały one przetłumaczone na język francuski i angielski, mogą one być wy-korzystywane jako teksty do ćwiczenia czytania ze zrozumieniem w czasie lekcji języków obcych. Co więcej, materiały przygotowane przez grupę Comeniusa zostały przesłane do Francji i Włoch, mogą więc służyć jako materiały uzupełniające

55


lub źródło informacji dla uczniów zajmujących się zagadnieniem II wojny światowej. Zarówno we Francji, jak i we Włoszech wzrasta zainte-

resowanie Polską, wierzymy więc, że materiały przygotowane przez nas będą pomocne również w naszych krajach partnerskich.

OJCZYZNANumer umowy:

P031-1/2002/JPC

Beneficjent:

Gimnazjum nr 2 w Rydułtowachul. Raciborska 270, 44-280 Ryduł[email protected]


Dania, Polska

Cele projektu· doskonalenie umiejętności komunikowania

się w mowie i w piśmie w języku angielskim;· zwiększenie motywacji do uczenia się języka

angielskiego i innych języków obcych;· poszerzenie wiedzy na temat Danii i Polski;· poznanie i uczenie się akceptowania innych

zwyczajów oraz wartości;· rozwijanie poczucia przynależności do rodzi-

ny narodów europejskich.

Zadania zrealizowane w ramach projektuPrzed wymianą:

· prowadzona przez cały rok za pomocą poczty elektronicznej korespondencja uczniów za-angażowanych w realizację projektu w czasie zajęć pozalekcyjnych finansowanych przez Urząd Miasta oraz w czasie spotkań Klubu Europejskiego, a także w czasie wolnym;

· przygotowanie kulturowe i językowe uczniów (w tym lekcje języka duńskiego dla uczniów i nauczycieli uczestniczących w projekcie przeprowadzone przez pracownika Uniwer-sytetu Gdańskiego, a także zajęcia z geografii, wiedzy o społeczeństwie i historii poświęco-ne warunkom geograficznym, realiom spo-łecznym i przeszłości Danii);

· opracowanie śpiewnika piosenek polskich i angielskich;

· udział młodzieży całej szkoły w lekcjach ję-zyka polskiego („Życie i twórczość Williama Szekspira. Teatr elżbietański”, zajęcia zreali-zowane w związku z planowaną wizytą grupy uczestniczącej w wymianie w zamku Kron-borg) oraz religii („Religia w Danii”);

· prowadzenie prac nad „Przewodnikiem po Polsce” („Poland, The Mother Country – A Tourist Guide and A Travel Survival Kit”) – opracowanym przez uczniów bedekerem zawierającym informacje o naszym kraju, jego geografii, historii, kulturze i języku wraz z rozmówkami polsko-angielsko-duńskimi, który był wykorzystywany przez młodzież duńską w czasie pobytu w Polsce;

· wykonanie prezentacji multimedialnej „Wel-come to Poland”.

W czasie pobytu grupy uczniów z Danii w Polsce:· przedstawienie historii i tradycji Śląska po-

przez prezentację dawnych sprzętów, strojów, pokaz tradycyjnych prac, na przykład kisze-nia kapusty, skubania pierza, a także prezen-tacja kuchni regionalnej (Dzień Śląski);

· poznanie specyfiki przemysłu górniczego oraz tradycji śląskiego górnictwa poprzez zwiedze-

56


nie Kopalni Węgla Kamiennego „Rydułtowy” oraz wizytę w kopalnianej Izbie Pamięci;

· udział w warsztatach tanecznych (tańce re-gionalne i współczesne), muzycznych (nauka tradycyjnych piosenek regionalnych, pio-senek duńskich oraz utworów popularnych młodzieżowych zespołów anglojęzycznych), plastycznych (impresje dotyczące polskiego krajobrazu) i sportowych (przedstawianie sportów popularnych w szkołach partner-skich – judo, piłka ręczna, piłka nożna) zależ-nie od zainteresowań uczniów;

· spotkanie z władzami miasta Rydułtowy oraz zapoznanie uczniów ze sposobem działania samorządu lokalnego – wizyta w Urzędzie Miasta Rydułtowy;

· przygotowanie wystaw: „Rydułtowy – nasze miasto”, „Śląsk – nasza mała ojczyzna” (praca metodą projektu);

· poznanie ważnych dla kultury Śląska i Polski miejsc (Pszczyna, Tarnowskie Góry, Kraków, Oświęcim);

· wymiana informacji na temat systemów oświaty Polski i Danii;

· podsumowanie projektu – Dzień Polsko-Duń-ski – degustacja potraw polskich i duńskich, prezentacja osiągnięć uczestników wymiany (zademonstrowanie polskich tańców ludo-wych, pokaz judo, prezentacja prac plastycz-nych – polskie pejzaże, koncert piosenek pol-skich, duńskich i angielskich);

· Dzień Europejski, podczas którego odbyły się między innymi quiz z wiedzy o Unii Europej-skiej oraz spotkanie ze studentami uczącymi się za granicą dzięki europejskim programom edukacyjnym.

W czasie pobytu grupy polskiej młodzieży w Da-nii:

· poznanie miasta Hvidovre i Kopenhagi – w czasie zwiedzania role przewodników pełnili duńscy uczniowie, opowiadając po angielsku o swoim mieście i jego zabytkach;

· prezentacja funkcjonowania samorządu – pre-lekcja w języku angielskim w Urzędzie Miasta Hvidovre;

· wycieczki umożliwiające poznanie historii i geografii Danii (między innymi Roskilde – dawna stolica Danii, wyspa Mon, Helsingor);

· wspólne gotowanie tradycyjnych potraw pol-skich i duńskich oraz opracowywanie przepi-sów kulinarnych w języku angielskim;

· tworzenie strony internetowej na temat pro-jektu;

· spotkanie z rodzicami duńskich uczniów – okazja do degustacji potraw oraz wykona-nia „rodzinnych portretów”, wspólnych fo-tografii pamiątkowych rodziców oraz dzieci z Polski i Danii.

Po wymianie:· opracowanie dokumentacji fotograficznej

i wystawy zdjęć z wymiany młodzieży;· wydanie specjalnego numeru gazetki szkol-

nej – „Gimzetki” – z relacjami uczestników wymiany z pobytu w Danii oraz z zapisem ich wrażeń;

· opublikowanie uczniowskich artykułów w ty-godniku „Nowiny” w ramach projektu „Unia na szkolnym podwórku”.

Osiągnięte rezultaty· zwiększenie motywacji uczniów (z przepro-

wadzonej ankiety wynika, że w 100% przy-padków), nauczycieli i rodziców do nauki ję-zyków obcych;

· nawiązanie trwającej do dziś przyjaźni mię-dzy młodymi ludźmi z Polski i Danii;

· zyskanie większej pewności siebie, otwartości i asertywności przez młodzież biorącą udział w projekcie;

· wzrost poczucia przynależności do Europy;· niezwykła popularność wszystkich realizo-

wanych w szkole projektów edukacyjnych;· zaktywizowanie środowiska – pozyskanie

środków na realizację dodatkowych zajęć pozalekcyjnych z budżetu miasta i od indy-widualnych sponsorów, zainteresowanych projektem, uhonorowanie koordynatora pro-jektu nagrodą burmistrza;

· otwarcie klas z poszerzonym programem na-uczania języka angielskiego i niemieckiego;

57


· sięganie przez młodzież po lektury w języku angielskim – zaprenumerowanie wydaw-nictw w tym języku;

· regularne prowadzenie przez nauczycieli za-jęć interdyscyplinarnych z zakresu historii, wiedzy o kulturze, sztuki i języków obcych metodą projektu: „Tudor’s Age”, „The Com-monwealth of Nations”, „The Vikings”;

· założenie zespołu teatralnego „A-TO-MY” prezentującego sztuki w języku polskim i an-gielskim („Romeo i Julia”);

· udział szkoły w projektach: „Asystentura Języ-kowa Comeniusa” (04-POL01-S2C05-00092-1), „European Label” 2005, „Dzień Europejski” (w ramach programu PHARE, 2003);

· systematyczna współpraca nauczycieli z Cen-trum Pedagogicznym do spraw Polskiego Szkolnictwa Narodowościowego w Czeskim Cieszynie (warsztaty dla nauczycieli, konkur-sy transgraniczne);

· regularne uczestniczenie uczniów szkoły w „Konkursie wiedzy o Wielkiej Brytanii”, konkursach recytacji prozy i poezji w języku Szekspira, konkursach na temat Unii Euro-pejskiej;

· stworzenie w „Gimzetce” stałego kącika po-rad dla uczniów zainteresowanych nauką ję-zyka angielskiego.

Produkty końcowe· przewodnik po Polsce w języku angielskim-

„Poland, The Mother Country – A Tourist Guide and A Travel Survival Kit”, zawierający między innymi rozmówki polsko-angielsko--duńskie opracowane przez uczniów polskich i duńskich;

· śpiewnik z piosenkami w języku polskim, angielskim oraz duńskim wykorzystywany w czasie wymiany;

· kaseta audio zawierająca użyteczne zwroty w języku polskim i duńskim;

· stała ekspozycja fotograficzna, wystawa prac plastycznych „Impressions of Poland”;

· wystawy „Christmas traditions”, „Our trip to Denmark”, „Śląsk – nasza mała ojczyzna”,

„Stare śląskie tradycje”, „Rydułtowy – moje miasto”;

· kaseta wideo z zapisem „Dnia polsko-duń-skiego”;

· koszulki z napisem „Socrates-Comenius. Hvidovre-Rydułtowy – Friends forever” (pro-jekt koszulki został wykonany przez jedną z uczestniczek programu w ramach konkursu plastycznego ogłoszonego w czasie przygoto-wań do wymiany);

· numer specjalny gazetki szkolnej „Gimzetka” poświęcony wizycie w Danii, strona interne-towa na temat projektu – link ze strony inter-netowej szkoły (www.g2r.republika.pl).

Sposoby upowszechniania projektu· stała ekspozycja zdjęć na korytarzach szkol-

nych, służąca informowaniu społeczności uczniowskiej o projekcie;

· publikacja artykułów, zawierających wraże-nia i spostrzeżenia uczniów na temat pobytu w Danii i uczestnictwa w projekcie w szkol-nej gazetce „Gimzetka”;

· upowszechnianie projektu w czasie lekcji wy-chowawczych oraz na zorganizowanej po po-wrocie z Danii konferencji dla uczniów całej szkoły;

· przekazanie informacji o projekcie innym szkołom w regionie;

· udział w Targach Programu Socrates-Co-menius organizowanych przez Kuratorium Oświaty w Katowicach;

· liczne publikacje w prasie („Nowiny Wodzi-sławskie”, „Nowiny Rybnickie”, „Gazeta Wy-borcza”, „Dziennik Zachodni”, „Kluka” oraz biuletyny metodyczne); zorganizowanie spo-tkania dla nauczycieli, biorących udział w wi-zycie studyjnej w ramach programu „Socra-tes Arion” organizowanej przez Kuratorium Oświaty w Katowicach (2003);

· przedstawienie informacji o projekcie w cza-sie konferencji na temat programu Socrates organizowanej dla nauczycieli przez Delega-turę Kuratorium Oświaty w Rybniku;

· publikacje na stronie internetowej szkoły;

58


Cele projektu:Głównym celem projektu było wzbogacanie wie-dzy uczniów na temat własnego regionu oraz regionów, w których znajdują się ich szkoły part-nerskie. Praca nad projektem umożliwiała na-szym uczniom poznanie tego, co dzieje się poza granicami ich wioski, regionu, ojczyzny oraz uka-zała im, jakie mają szanse w Europie. Mieli rów-nież okazję nauczyć się, jak pracować w zespole, gromadzić informacje, prowadzić dokumentację

· publikacje artykułów uczniowskich w „No-winach Wodzisławskich”;

· udział w projekcie zatytułowanym „Unia na szkolnym podwórku”;

· wystąpienie dyrektora szkoły poświęcone re-alizacji projektu podczas sesji Rady Miasta.

Wartościowość i użyteczność projektuMaterialne rezultaty projektu wykorzystywa-ne są do dziś przez nauczycieli języków obcych (przewodnik polsko-angielski, śpiewnik), infor-matyki (przykłady prezentacji multimedialnych), nauczycieli historii, języka polskiego i wiedzy o społeczeństwie (stałe ekspozycje fotograficz-ne, artykuły w prasie) oraz geografii (zdjęcia i przewodniki po Danii, informacje o Unii Euro-pejskiej). Doświadczenia związane z projektem zaowocowały między innymi zrealizowaniem ko-lejnego projektu – „Asystentura Językowa Come-niusa” (04-POL01-S2C05-00092-1, rok szkolny

2004/2005), próbą uzyskania certyfikatu „Euro-pean Label” (2004/2005), nawiązaniem kontaktu ze szkołami w Szkocji i Czechach w celu wzię-cia udziału w Szkolnym Projekcie Comeniusa, ukończeniem przez sześciu nauczycieli kursu ję-zyka angielskiego, posługiwaniem się na lekcjach metodą projektu, zorganizowaniem pracowni do nauki języków obcych, zwiększeniem popular-ności nauki języków obcych i zorganizowaniem kolejnych klas z rozszerzonym programem na-uki języków obcych, chęcią uczestniczenia przez uczniów w kolejnych projektach Socratesa, spo-strzeganiem przez uczniów korzyści płynących dla Polski z przynależności do Unii Europejskiej. Przekazanie wiedzy o programie Socrates-Co-menius innym szkołom zaowocowało w naszym mieście realizacją kolejnych trzech projektów. Obecnie Gimnazjum nr 2 poszukuje niemiecko-języcznego partnera do realizacji kolejnego pro-jektu językowego.

MOJE MIEJSCE W EUROPIENumer umowy:

05/SPC/05-0243/C3 – Szkolny Projekt Comeniusa

Beneficjent:

Publiczne Gimnazjum im. św. Kingiul. Rzeszowska 33 a, 38-120 [email protected]


Cypr, Niemcy, Polska, Włochy

i zaprezentować wyniki swojej pracy. Projekt realizowany w języku angielskim cały czas mo-tywował uczniów do bardziej intensywnej na-uki tego języka. Podczas kontaktu z kolegami z zagranicy, opracowywania materiałów infor-macyjnych i ich prezentacji uczniowie przeko-nali się, jak przydatna i ważna jest umiejętność posługiwania się językiem międzynarodowym, zwłaszcza gdy nasz kraj stał się członkiem Unii Europejskiej.

59


Zadania zrealizowane w ramach projektu· badania terenowe i gromadzenie informacji

na temat regionów – własnego i szkół part-nerskich;

· prezentacja wyników pracy na forum szkoły, na stronie internetowej oraz w środowisku lokalnym;

· przeprowadzenie International Quiz dotyczą-cego znajomości regionów szkół partnerskich;

· wymiana flag narodowych;· współpraca z partnerami w zakresie plano-

wania i realizacji zadań wynikających z zało-żeń projektu. Bieżące kontakty i omawianie efektów działań za pośrednictwem poczty elektronicznej;

· wizyty robocze przedstawicieli wszystkich szkół partnerskich w Niemczech i Włoszech poświęcone omówieniu i ocenie działań, pla-nowaniu kolejnych etapów pracy, a także in-tegrowaniu uczestników projektu.

Osiągnięte rezultatyW wyniku podejmowanych działań uczniowie:

· na bieżąco zdobywali nowe informacje na temat swojego regionu i regionów szkół part-nerskich;

· stali się chętni do współpracy, otwarci na innych ludzi i nowe perspektywy, bardziej tolerancyjni wobec innych kultur, religii, za-chowań;

· rozwinęli umiejętności językowe, artystyczne, fotograficzne, literackie oraz w dziedzinie no-wych technologii informacji i komunikacji.

Udział w projekcie, bezpośrednie kontakty z part-nerami oraz korespondencja wpłynęły mobilizu-jąco na nauczycieli, którzy:

· podjęli naukę języka angielskiego bądź też doskonalili nabyte wcześniej umiejętności ję-zykowe;

· mając na uwadze konieczność gromadzenia i wymiany informacji oraz tworzenia doku-mentacji, doskonalili umiejętność posługi-wania się nowymi technologiami informacji i komunikacji i stosowali je na lekcjach na-uczanych przez siebie przedmiotów;

· w związku z zadaniami wynikającymi z re-alizacji projektu wprowadzali nowe metody i treści nauczania.

W realizację projektu włączona została rów-nież społeczność lokalna. Rodzice naszych uczniów wykazali życzliwość i wyrazili poparcie dla udziału swoich dzieci w projekcie. Aktyw-nie włączyli się w przygotowania do wyjazdu do Niemiec i Włoch. Uzyskaliśmy również wsparcie (merytoryczne i finansowe) lokalnych władz sa-morządowych – gminnych, powiatowych i woje-wódzkich.

Produkty końcowePodczas realizacji całego projektu systematycznie prowadzone działania i sporządzana dokumen-tacja pozwoliły na opracowanie wielu produktów końcowych w postaci zdjęć, prac plastycznych, filmów, prezentacji multimedialnych, folderów, strony internetowej, kalendarza i albumu.

Sposoby upowszechniania projektuInformacje o projekcie i jego realizacji były roz-powszechniane w następujący sposób:

· tablica informacyjna o projekcie;· szkolna strona internetowa;· stała ekspozycja prac artystycznych;· wystawy w Domu Kultury „Sokół” w Strzy-

żowie;· wystawy w Domu Kultury w Czudcu podczas

Dni Czudca;· wystawa podczas Targów Programu Socrates-

-Comenius w Rzeszowie;· wystawa podczas Festiwalu Comeniusa

w Czudcu;· wystawy towarzyszące zebraniom z rodzica-

mi w szkole;· wystawy podczas Święta Szkoły;· artykuły w prasie lokalnej („Kwartalnik Czu-

decki”) i regionalnej („Nowiny”);· prezentacje multimedialne i filmowe w czasie

zebrań z rodzicami, podczas Święta Szkoły, w czasie wizyty roboczej w Niemczech i we Włoszech.

60


Wartościowość i użyteczność projektu Dzięki udziałowi w projekcie uczniowie i na-uczyciele naszej szkoły zyskali wiele nowych doświadczeń i rozwinęli szereg umiejętności, co ma znaczący wpływ na podniesienie poziomu i zwiększenie efektywności nauczania i uczenia się w naszej placówce. Bezpośrednie kontakty uczniów i nauczycieli podczas wizyt roboczych w Niemczech i we Włoszech wpłynęły na in-tegrację uczestników projektu i tym samym

podniosły jakość współpracy. Kontakty między szkołami partnerskimi cechowała wzajemna sympatia; układały się one tak dobrze, że nawią-zaliśmy trwałe więzi – uzyskaliśmy deklarację chęci kontynuowania współpracy po zakończe-niu realizacji projektu. Bogate pod względem tematycznym i różnorodne produkty końcowe powstałe w wyniku realizacji projektu mogą służyć jako materiały promujące szkołę, gminę i atrakcje turystyczne naszego regionu.

STYLE ŻYCIA W EUROPIENumer umowy:


Beneficjent:

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 17 Specjalnychul. Urzędnicza 16, 25-729 Kielce www.zsos17kielce.prv.pl, [email protected]


Belgia, Dania, Hiszpania, Polska, Portugalia, Rumunia

II. Edukacja interkulturowa

Cele projektu· edukacja interkulturowa (odnalezienie różnic

i podobieństw pomiędzy kulturami, przeła-mywanie stereotypów i uprzedzeń, kształto-wanie postawy tolerancji;

· kształtowanie postawy otwartości na inne kultury;

· uświadomienie każdemu dziecku jego tożsa-mości europejskiej;

· rozwój umiejętności komunikacyjnych na-uczycieli i uczniów;

· kształtowanie umiejętności nawiązywania znajomości i przyjaźni.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· ukonstytuowanie się zespołu uczniów i na-

uczycieli zaangażowanych w realizację pro-jektu, ustalenie zasad współpracy, omówienie

szczegółowych celów i przygotowanie pro-jektu;

· utworzenie strony internetowej przez infor-matyka ze szkoły duńskiej;

· przygotowanie paczek świątecznych („iden-tyfikatory” uczniów, prezentacje uczniów i nauczycieli, listy, upominki z okazji Bożego Narodzenia: słodycze, kartki, bibeloty) i prze-słanie ich do wszystkich szkół partnerskich;

· zorganizowanie wystawy prezentującej mate-riały nadesłane przez szkoły partnerskie;

· opracowanie prezentacji krajów partnerskich (zebranie informacji na temat geografii, lud-ności, kultury, zwyczajów itp., przygotowanie prezentacji w programie Microsoft PowerPo-int, w formie filmów wideo i fotografii);

· wystawa wszystkich produktów podsumowu-jąca rok pracy (Festyn Europejski – wystawa

61

ii. edukacja interkulturowa

„Style życia w Europie”, zawody sportowe, quiz, pokaz prezentacji przygotowanych przez szkoły partnerskie, wykonywanie prac plastycznych, degustacja tortu Comenius).

Projekt był realizowany w ramach następujących zajęć przedmiotowych:

· język polski: uczniowie doskonalili swoje umiejętności komunikacyjne, tak aby potrafić właściwie się zaprezentować, uzupełniali swoj wiedzę z zakresu kultury i zwyczajów polskich, folkloru regionalnego, legend, podań;

· język obcy (angielski): w ramach tych zajęć wykonywana była większość zadań projektu – pisanie listów, przygotowywanie krótkich pre-zentacji, redagowanie tekstów i wypowiedzi w ramach realizacji projektu, wykonywanie tłumaczeń prezentacji uczniów, nauczycieli i szkoły, omawianie otrzymanych produktów i prezentacji szkół partnerskich, prezentacje na temat stylów życia w krajach partnerskich (terminy związane z tym tematem);

· informatyka: użycie komputera, skanera, Internetu, obsługa elektronicznej skrzynki pocztowej;

· prace ręczne (plastyka i technika): wykonywa-nie upominków i bibelotów dla szkół partner-skich, elementów wystaw, gazetek ściennych;

· geografia: podstawowe informacje na temat geografii krajów partnerskich, wykonywanie map.

Realizacja projektu z grupą uczniów odbywa-ła się w ramach zajęć pozalekcyjnych. Spotkania nauczycieli tworzących zespół Comeniusa rów-nież miały miejsce po zajęciach lekcyjnych bądź w trakcie długich przerw obiadowych. Apele poświęcone projektowi i wydarzenia związane z realizacją projektu (wizyta partnerów, Festyn Europejski) zostały włączone w program imprez szkolnych.

Osiągnięte rezultatyPraca nad projektem wpłynęła pozytywnie na rozwój umiejętności społecznych i komunika-cyjnych uczniów i nauczycieli naszych szkół. Nastąpiło znaczne poszerzenie wiedzy o Europie,

zwłaszcza o krajach partnerskich. Wzbogaciliśmy nasze doświadczenia zawodowe w dziedzinie pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edu-kacyjnych i umocniliśmy więzi przyjaźni. Projekt został dobrze odebrany przez społeczność szkol-ną. Nastąpił odczuwalny wzrost zainteresowania i zaangażowania pośród uczniów, którzy chcą wiedzieć więcej o szkołach partnerskich, krajach, uczniach, nauczycielach. Ponadto realizacja pro-jektu zaskakująco pozytywnie wpłynęła na moty-wację uczniów do nauki języka angielskiego i za-interesowanie tym przedmiotem. Wychowanków naszej placówki charakteryzuje zaburzona zdol-ność logicznego i abstrakcyjnego myślenia, dlate-go nauka języka obcego jest dla nich szczególnie trudnym i niezrozumiałym obowiązkiem. Dzię-ki działaniom realizowanym w ramach projektu nasi uczniowie mogli przekonać się, że nauka ję-zyka angielskiego ma duże znaczenie dla komu-nikacji z innymi ludźmi. Udział w projekcie jest dla nich dowodem na to, że znajomość języka obcego „do czegoś się przydaje” i że ich rówie-śnicy mający podobne problemy również się tego języka uczą i nim posługują. Wzrost motywacji wpłynął oczywiście na stopień przyswajania wie-dzy przekazywanej podczas lekcji tego przed-miotu. Jednakże, biorąc pod uwagę charakter naszej placówki, nie należy oczekiwać zaskaku-jących rezultatów w zakresie rozwoju umiejętno-ści naszych uczniów w dziedzinie języka obcego i nowych technologii informacji i komunikacji. Dzięki realizowanym zadaniom uczniowie mogli poznać praktyczne zastosowanie komputera do pisania listów, Internetu – do wysyłania i odbie-rania wiadomości pocztą elektroniczną, skanera – do skanowania i obróbki zdjęć i dokumentów. Nastąpiło zauważalne zwiększenie zainteresowa-nia nowymi technologiami oraz wzrost wiedzy i umiejętności w tym zakresie. Bardzo ważnym czynnikiem motywującym naszych uczniów był fakt, że wszystkie czynności, które wykony-wali, służyły konkretnemu, rzeczywistemu ce-lowi. W znacznym stopniu pomogło to naszym uczniom zrozumieć potrzebę wykorzystywania nowych technologii.

62


Podczas wizyt zacieśniły się więzi między szko-łami, co miało pozytywny wpływ na motywację, i, co za tym idzie, jakość naszej pracy. Wyjazdy to niepowtarzalna okazja do poznania różnic kulturowych i różnych stylów życia w naszych krajach. Własne doświadczenia i obserwacje są najlepszym źródłem wiedzy, którą później prze-kazujemy naszym uczniom.

Dla dziecka upośledzonego umysłowo istnieje to, czego może bezpośrednio doświadczyć. Dla-tego nasi uczniowie mają wielkie problemy ze zrozumieniem takich pojęć, jak kraj, język, naro-dowość. Często całym światem dla takiego dziec-ka jest jego własne podwórko. Wiedza o świecie, którą zdobywają na zajęciach geografii, historii czy języka angielskiego, jest dla nich bardzo abs-trakcyjna. Realizacja zadań, związanych z pro-jektem oraz wizyta partnerów w naszej szkole pozwoliły większości naszych wychowanków zrozumieć, że poza ich otoczeniem istnieje jesz-cze inny świat, gdzie ludzie może trochę inaczej wyglądają i inaczej mówią, ale mają podobne problemy, zainteresowania i możliwe jest po-rozumiewanie się z nimi. Zaobserwowaliśmy znaczne postępy w zakresie wiedzy o naszych partnerach, jak i o całej Unii Europejskiej (bar-dzo dobre wyniki quizu na ten temat, zorgani-zowanego w naszej szkole). Nasi uczniowie, któ-rych bardzo trudno było początkowo namówić do jakiejkolwiek współpracy, z coraz większym entuzjazmem podchodzą do realizacji projektu. Świadomi własnej przynależności narodowej, są otwarci na poznawanie stylów życia naszych partnerów.

Realizacja projektu, kontakty za pośrednic-twem Internetu, a szczególnie wizyty zagranicz-ne w znacznym stopniu wpłynęły na motywację i umiejętności językowe naszych nauczycieli. Nasza szkoła była gospodarzem pierwszej wi-zyty roboczej. Jednym z elementów przygoto-wań do przyjęcia partnerów było podnoszenie kompetencji językowych – nauczyciel języka angielskiego był odpowiedzialny za organizację wizyty i wykonywanie wszystkich tłumaczeń (wzrost kompetencji w zakresie słownictwa

specjalistycznego – systemy oświaty, geogra-fia, architektura, sztuka). Podczas obu wizyt nauczyciele starali się nawiązać bezpośredni kontakt z naszymi partnerami, co pozwoliło na doskonalenie posiadanych już umiejętności językowych. Należy również dodać, iż fakt, że nauczyciele ze szkół partnerskich wykazali się o wiele lepszą znajomością języka angielskiego, ma ogromny wpływ na wzrost motywacji do nauki tego języka wśród pracowników naszej szkoły.

Działania w ramach projektu w znacznej mie-rze opierały się na wykorzystywaniu nowych technologii informacji i komunikacji (aparat cy-frowy, kamera, Internet, skaner, rzutnik cyfrowy, program Microsoft PowerPoint do tworzenia prezentacji multimedialnych). Nauczyciele reali-zujący projekt znacząco poszerzyli swoje umie-jętności w tym zakresie oraz odkryli, że w prosty sposób można tworzyć doskonałe pomoce dy-daktyczne (na przykład za pomocą skanera czy programu MS PowerPoint), które mogą urozma-icić zajęcia lekcyjne i wpływają pozytywnie na ich efektywność.

Duże zainteresowanie projektem wśród spo-łeczności naszej szkoły spowodowało, że nauczy-ciele dostrzegli potrzebę i poznali zasady włą-czania tematyki i treści projektu do nauczania przedmiotowego. Informacje o naszych krajach partnerskich i różnych stylach życia są przekazy-wane na lekcjach języka polskiego, angielskiego, historii, geografii. Dzieci również „oswoiły się” z nowymi technologiami, co wpłynęło na efek-tywność zajęć informatyczno-technicznych. Za-tem zaangażowanie uczniów wpłynęło również na wzrost motywacji nauczycieli.

Realizacja projektu wpłynęła na znaczny wzrost zainteresowania społeczności lokalnej naszą placówką. Nie jesteśmy już anonimowi, ale kojarzeni z realizacją projektu międzynaro-dowego. Wielu przedstawicieli społeczności lo-kalnej zaoferowało nam swoją pomoc i wsparcie oraz obiecywało dalszą współpracę. Zwrócono większą uwagę na problemy dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

63


Produkty końcowe· „identyfikatory” dla wszystkich uczniów za-

angażowanych w realizację projektu;· listy od uczniów, krótkie prezentacje, prezen-

tacje nauczycieli realizujących projekt ;· wspólna skrzynka kontaktowa;· paczki bożonarodzeniowe zawierające lokal-

ne przysmaki, pocztówki, gadżety itp.;· strona internetowa skonstruowana przez

szkołę duńską;· płyty CD-ROM i kasety wideo zawierające

prezentacje naszych szkół;· wystawy fotografii;· broszury, ulotki, rysunki; · rzeźby (wykonane przez belgijską szkołę Ter

Strepe);· występy artystyczne podczas wizyty w Polsce;· artykuły prasowe, wywiady radiowe (Polska

i Portugalia);· quiz z wiedzy o projekcie i krajach partner-

skich (polska szkoła).

Sposoby upowszechniania projektuSpołeczność szkolna informowana była o pra-cach, realizowanych w ramach projektu w czasie posiedzeń rady pedagogicznej, apeli, uroczysto-ści okolicznościowych oraz za pośrednictwem ogłoszeń i gazetki szkolnej „Gadułek”. Wśród społeczności lokalnej informacje te rozpo-wszechnialiśmy dzięki współpracy z lokalnymi mediami: prasą („Słowo Ludu”, „Echo Dnia”, kieleckie wydanie „Gazety Wyborczej”), radiem (Polskie Radio Kielce) oraz regionalnym od-działem Telewizji Polskiej. Dość aktywny udział w realizacji projektu brała społeczność lokalna.

Podczas wizyty partnerów w naszej szkole uda-ło nam się nakłonić do współpracy i pomocy władze lokalne, które przekazały nam foldery i gadżety związane z naszym regionem, oraz me-dia. Ukazały się artykuły w dwóch dziennikach, krótki reportaż w regionalnej telewizji i wywiady w lokalnym radiu. Także podczas Festynu Euro-pejskiego podsumowującego naszą roczną pra-cę mogliśmy liczyć na obecność przedstawicieli władz miasta, mediów, Kuratorium Oświaty, po-licji, sióstr zakonnych i rodziców naszych dzieci.

Wartościowość i użyteczność projektuDzieci realizujące projekt są uczniami różnych klas. Wszyscy nasi uczniowie są upośledzeni umysłowo co najmniej w stopniu lekkim, więk-szość z nich przejawia ogromne trudności komu-nikacyjne i brak przystosowania społecznego. Do realizacji projektu staraliśmy się wybrać takich uczniów, których można byłoby zainteresować projektem. Osiągnęliśmy ten cel, gdyż większość osób z wybranej grupy wykazała się ogromnym zaangażowaniem i entuzjazmem. Uczniowie bio-rący udział w projekcie wyróżniają się również na tle swoich klas zdolnościami w nauce języka angielskiego. Ze względu na dosyć liczną grupę szkół partnerskich (siedem szkół) grupy uczniów bezpośrednio realizujących projekt są niewielkie. Należy jednak dodać, że treści projektu przekazy-wane są prawie całej społeczności uczniowskiej naszej szkoły, wzbudzają zainteresowanie i wie-le dzieci bardzo chętnie bierze udział w różnych przedsięwzięciach związanych z realizacją projek-tu (takich jak Festyn Europejski, w który zaanga-żowały się wszystkie klasy gimnazjalne).

64


Cele projektu· poznawanie obyczajów, tradycji i kultury kra-

jów partnerskich;· kształcenie kompetencji językowych i infor-

matycznych;· wzbogacanie oferty edukacyjnej szkoły;· promocja osiągnięć szkoły w zakresie eduka-

cji regionalnej;· wymiana doświadczeń pedagogicznych;· nawiązywanie więzi przyjaźni pomiędzy dzieć-

mi i nauczycielami z różnych krajów Europy.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· wizyty robocze:

– Ustka (marzec 2003, listopad 2004),– Grossraming (maj 2003),– Wittering (czerwiec 2004),– Moravskié Budějovice (kwiecień 2005),– Korkeaojan Koulu (maj 2005);

· opracowanie „Tradycje i zwyczaje kaszubskie w oczach uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 w Ustce” w formie albumu i prezentacji mul-timedialnej w języku angielskim i polskim;

· wydanie kalendarza na rok 2004 ilustrowa-nego pracami plastycznymi dzieci o tematyce regionalnej;

· opracowanie zbioru legend wybranych regio-nów w języku polskim i angielskim – wyda-nie książki zawierającej bajki i legendy;

· nakręcenie filmu „O utraconym jednorożcu i królu mrówek” – prezentacja w szkołach partnerskich i podczas Festiwalu Filmów Amatorskich;

· Tydzień Comeniusa – przedstawienie do-robku i osiągnięć projektu w środowisku lo-kalnym – wystawy, konkursy, lekcje otwarte, występy artystyczne;

· korespondencja – wymiana listów, zdjęć, pa-miątek.

Osiągnięte rezultaty· uczniowie wzbogacili wiedzę o folklorze

i tradycjach krajów partnerskich;· nauczyciele i uczniowie zdobyli umiejętność

pracy metodą projektu, prowadzenia kore-spondencji drogą elektroniczną, organizacji wizyt międzynarodowych;

· nauczyciele poznali systemy oświaty oraz me-tody pracy z uczniami w zaprzyjaźnionych krajach;

· jeden z nauczycieli uczestniczących w projekcie zdobywał doświadczenia pedagogiczne pod-czas miesięcznego stażu w szkole angielskiej;

· uczniowie odnosili sukcesy w konkursach i przeglądach scenicznych o tematyce re-gionalnej – „Pomorzacy”, Przegląd Filmów Amatorskich, „Ustka, moja mała Ojczyzna”;

· społeczność szkolna została zintegrowana wokół problematyki europejskiej;

· zajęcia prowadzone w ramach projektu stały się atrakcyjną formą spędzania wolnego czasu;

· szkoła otrzymała Certyfikat Jakości Pomor-skiego Kuratora Oświaty w uznaniu za współ-pracę ze środowiskiem, w szczególności za działania edukacyjne w ramach programu Comenius;

FOLKLOR I TRADYCJE WIĘKSZOŚCI I MNIEJSZOŚCI W EUROPIENumer umowy:


Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 1 im. kpt. Leonida Teligi ul. Darłowska 18, Ustkawww.sp1ustka.neostrada.pl, [email protected]


Austria, Czechy, Finlandia, Wielka Brytania, Włochy

65


· koordynator projektu otrzymał nagrodę Bur-mistrza Miasta Ustki;

· szkoła została nagrodzona Pucharem Prezesa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego za pro-pagowanie kultury kaszubskiej.

Produkty końcowe· album „Tradycje i zwyczaje kaszubskie

w oczach uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 w Ustce”;

· płyta CD-ROM z opracowaniem w języku angielskim;

· film pod tytułem „Baśń o Jednorożcu i królu mrówek”;

· kalendarze;· książka „Bajki i legendy”;· prace plastyczne;· albumy fotografii;· banery;· korespondencja;· płyty z nagranymi piosenkami.

Sposoby upowszechniania projektu:· strona internetowa szkoły;· prasa lokalna – „Dziennik Bałtycki”, „Głos

Pomorza”, „Ziemia Ustecka”;

· gazetka szkolna „1-k@”;· II Wojewódzkie Targi Programu Socrates-Co-

menius;· przeglądy i konkursy;· Festiwal Nauki;· Forum Europejskie.

Wartościowość i użyteczność projektu: · wzbogacenie oferty edukacyjnej szkoły;· kontynuacja współpracy z nauczycielami

z zagranicy w ramach kolejnego projektu „Europa w oczach dzieci” (szkoła bułgarska i turecka);

· podniesienie jakości pracy szkoły poprzez rozwój kompetencji zawodowych nauczy-cieli;

· promocja szkoły w środowisku, konkuren-cyjność;

· stwarzanie uczniom możliwości wszech-stronnego rozwoju – w dziedzinie multime-diów, edukacji regionalnej, nauki języków obcych i umiejętności pracy zespołowej;

· krzewienie patriotyzmu lokalnego – idei „małej ojczyzny”.

66


Cele projektu: Znalezienie odpowiedzi na pytania:

· Jakie charakterystyczne cechy społeczeństwa tworzą tożsamość danego narodu?

· Czy narody powinny starać się zachować swoją tożsamość, na ile jest to możliwe i od czego zależy?

· Na czym polega odrębność narodowa i do ja-kiego stopnia powinna być zachowana w zin-tegrowanej Europie?

Zadania zrealizowane w ramach projektu:· przegląd literatury i wybór tradycji i obrzędów

Warmii i Mazur oraz Flandrii dotyczących ślu-bu i biesiady weselnej – wykonanie ludowego stroju ślubnego pary młodej i drużby;

· nauka tańców i przyśpiewek ludowych obu regionów;

· przygotowanie potraw i napojów weselnych charakterystycznych dla regionu Mazur i Flandrii;

· wykonanie dekoracji domu weselnego i ozdób bryczek;

· udział w lekcji religii na temat ,,Powaga i rola sakramentu małżeńskiego’’ oraz w lekcji hi-storii dotyczącej przeszłości i zwyczajów obu narodów;

· opracowanie i realizacja scenariusza cere-monii zaślubin – ślubu kościelnego, biesiady weselnej i poprawin (kapela ludowa, rodzice

pary młodej, drużba – uzyskanie zgody władz kościelnych na udzielenie fikcyjnego ślubu, uzyskanie zgody władz miejskich na przejazd orszaku weselnego przez miasto);

· organizacja orszaku weselnego – zaprzęgów konnych i bryczek;

· wykonanie książki kucharskiej zawierają-cej przepisy na tradycyjne potrawy polskie i flandryjskie w języku polskim i języku an-gielskim;

· pozyskanie sponsorów;· poznanie podstawowych informacji na temat

geografii, środowiska przyrodniczego, wizyty w miejscach związanych z historią obu krajów;

· wizyty robocze w Belgii i Polsce.

Osiągnięte rezultaty· przełamanie bariery językowej przez uczniów

i nauczycieli;· doskonalenie umiejętności posługiwania się

językiem angielskim, wzbogacenie zasobu słownictwa o terminy fachowe;

· poznanie tradycji, obrzędów, obyczajów obu regionów i ich upowszechnianie;

· wzbogacenie wiedzy młodzieży na temat dziedzictwa kulturowego Europy, poznanie historii obu krajów partnerskich;

· integracja z uczniami i nauczycielami ze szkoły z Flandrii, nawiązanie przyjaźni;

· pokonywanie uprzedzeń i stereotypów;

TOŻSAMOŚĆ NARODOWA W ZINTEGROWANEJ EUROPIE, TRADYCJE I OBRZĘDY NA PRZYKŁADZIE POLSKO--BELGIJSKIEJ BIESIADY WESELNEJNumer umowy:

02/99/L „E”

Beneficjent:

Zespół Szkół nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiegoul. Polska 18, 12-100 Szczytnowww.zs2szczytno.pl, [email protected]


Belgia, Polska

67


finansowany ze środków Unii Europejskiej (w ramach programu Socrates-Lingua i So-crates-Comenius); dzięki różnorodności te-matyki projektów poszerza się grono entu-zjastów programu Comenius wśród uczniów, nauczycieli i rodziców.

· wzbogacenie oferty edukacyjnej szkoły;· rozwój osobowości uczestników projektu;· uznanie w środowisku lokalnym za kreatyw-

ność, otwartość i chęć do podejmowania zadań wykraczających poza obowiązki służbowe.

Produkty końcowe· uroczysta ceremonia zaślubin (panna mło-

da – uczennica naszej szkoły; pan młody – uczeń szkoły z Flandrii) oraz biesiada we-selna i poprawiny uwzględniające tradycje i obyczaje regionów (uroczystość w Belgii i Szczytnie);

· kronika całego projektu – film wideo;· książki kucharskie w języku polskim i języku

angielskim zawierające przepisy na tradycyj-ne potrawy.

Sposoby upowszechniania projektu· artykuły, felietony w prasie lokalnej i regio-

nalnej;· program edukacyjny w telewizji regionalnej;· udział w Targach Programu Socrates-Come-

nius:– Nagroda Warmińsko-Mazurskiego Kura-

tora Oświaty za najlepszą prezentację pro-jektu Comenius (2004),

– Nagroda Warmińsko-Mazurskiego Kura-tora Oświaty za przykład dobrej praktyki w realizacji projektów współpracy mię-dzynarodowej w programie Comenius (2005);

· strój weselny pary młodej umieszczony jest w Szkolnej Izbie Pamięci;

· książki kucharskie wykorzystywane są na lekcjach języka angielskiego i technologii ży-wienia;

· film wideo wykorzystywany jest w czasie or-ganizowanych corocznie dla gimnazjalistów Dni Otwartych Szkoły;

· ukształtowanie pozytywnego wizerunku szkoły wśród partnerów europejskich;

· realizacja kolejnych projektów – Zespół Szkół nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego w Szczytnie obecnie realizuje piąty projekt edukacyjny

68


Cele projektu· pogłębienie wiedzy o kulturze Europy;· poznanie różnych aspektów kultury regional-

nej i narodowej;· rozwijanie poczucia jedności z Europą po-

przez refleksję na temat własnej tożsamości w kontekście wybranych świąt religijnych, państwowych i szkolnych;

· kształtowanie postaw młodzieży w duchu wzajemnego zrozumienia i tolerancji;

· promowanie nauki języków obcych;· promowanie zastosowań nowych technologii

informacji i komunikacji w edukacji szkolnej;· promowanie własnej szkoły, miasta i kraju.

Zadania zrealizowane w ramach projektu: W realizację projektu bezpośrednio zaangażo-wanych było trzydzieścioro uczniów i sześcioro nauczycieli nauczających języka angielskiego, polskiego, informatyki i sztuki.

Pierwszym etapem, przybliżającym naszą szkołę do rozpoczęcia realizacji projektu, była zorganizowana w naszej szkole wizyta przygoto-wawcza, która odbyła się w grudniu 2003 roku. Przyjechali do nas przedstawiciele szkoły fran-cuskiej. W trakcie spotkania z nimi dokonaliśmy niezbędnych ustaleń programowych, szczegól-nie dotyczących zakresu tematycznego projektu, metod i technik pracy w projekcie, formy i za-wartości produktów końcowych. Wypełniliśmy wspólnie formularz aplikacyjny, który następnie został wysłany do Agencji Narodowej Programu

POZNA JMY NASZE KORZENIE, ŚWIĘTUJĄC RAZEM PRZY EUROPEJSKIM STOLENumer umowy:

06/SPC/06-0528/C3 – Szkolny Projekt Comeniusa

Beneficjent:

Zespół Szkół w Halinowie – Gimnazjumul. Okuniewska 115, 05-074 Halinówwww.gimhal.webpark.pl , [email protected]


Czechy, Francja, Litwa, Polska

Socrates-Comenius. Ustaliliśmy, że praca w pro-jekcie „Poznajmy nasze korzenie, świętując razem przy europejskim stole”, której tema-tem będą wybrane święta religijne, państwowe i szkolne, będzie przebiegała z zaangażowaniem środowiska uczniowskiego, nauczycielskiego oraz rodzicielskiego i że w trakcie realizacji pro-jektu zostanie przygotowana nasza wspólna „Eu-ropejska opowieść fotograficzna”.

We wszystkich szkołach partnerskich ucznio-wie w zespołach zadaniowych rozpoczęli reali-zację projektu od opracowania folderów zatytu-łowanych „Moja szkoła, moje miasto, mój kraj”. Poszukiwali materiałów w różnych dostępnych źródłach. W tym celu odbyła się również wy-cieczka do Torunia i Ciechocinka. Uczniowie przeprowadzili selekcję zebranych materiałów i w rezultacie opracowali folder w języku angiel-skim, który został przesłany do naszych partne-rów z Francji, Litwy i Czech. Komplet materia-łów zawierał wydrukowany egzemplarz folderu, płytkę z prezentacją multimedialną oraz prace plastyczne uczniów. Otrzymaliśmy podobne prace ze szkół partnerskich. Uczniowie i nauczy-ciele zaangażowani w projekt wybrali święta, na których temat uczniowie gromadzili materiały i sukcesywnie przesyłali je do szkół partnerskich za pośrednictwem Internetu.

Jednym z wybranych świąt było Święto Nie-podległości. Uczniowie udali się do Muzeum Na-rodowego, tam zdobyli materiały faktograficzne i fotograficzne. Dnia 11 listopada uczestniczyli

69


w uroczystych obchodach Święta Niepodległości na placu Piłsudskiego w Warszawie, gdzie mieli okazję zobaczyć przedstawicieli polskiego rządu. Również akademia zorganizowana w szkole stała się cennym źródłem informacji, które mogliśmy wykorzystać w naszej opowieści fotograficznej. W rezultacie został opracowany i wydrukowany egzemplarz naszej publikacji wraz z nagraniem obchodów na płycie DVD.

Kolejnym świętem, jakim się zajęliśmy w ra-mach projektu było Boże Narodzenie. Uczniowie wykazali niezwykłą aktywność w przygotowy-waniu paczek świątecznych dla kolegów z zagra-nicy. Umieścili w nich zgromadzone przez siebie materiały informacyjne na temat świąt, jak rów-nież własnoręcznie przygotowane wypieki świą-teczne, pocztówki, ozdoby choinkowe, a nawet miniaturową stajenkę. Szkoły z Francji, Litwy i Czech również przysłały opracowanie na temat świąt wraz z życzeniami i tradycyjnymi świą-tecznymi słodyczami. Szkoła z Czech przysłała nam fotografie i opis obchodzonych tradycyjnie mikołajek, szkoła z Litwy opis Święta Niepod-ległości i opis zakończenia karnawału zwanego Zapustami.

Później opracowaliśmy informacje na temat Pierwszego Dnia Wiosny, tradycyjnego dnia swobody uczniowskiej zwanego wśród uczniów Dniem Wagarowicza, a następnie przesłaliśmy swoje prace do szkół partnerskich. Później zaj-mowaliśmy się świętami wielkanocnymi. Zor-ganizowaliśmy wyjazd uczniów do Kalwarii Ze-brzydowskiej, aby w Wielki Piątek wzięli udział w Misterium Męki Pańskiej. Na zakończenie pierwszego roku projektu wykonaliśmy prace na temat Dnia Matki. Opracowanie na ten temat przesłaliśmy do szkół partnerskich. Pod koniec roku szkolnego nauczyciele opracowali kwestio-nariusz i przeprowadzili ankietę ewaluacyjną wśród uczniów, nauczycieli i rodziców. W każ-dym roku w celu podsumowania rocznej pracy opracowywaliśmy również raport.

W maju pięcioro uczniów i troje nauczycieli wyjechało do Paryża w ramach wymiany mię-dzynarodowej. Była to okazja do poznania fran-

cuskich zwyczajów i życia francuskiej młodzieży, a także do porównania systemów oświaty w Pol-sce i Francji. Ostatnim znaczącym wydarzeniem w pierwszym roku realizacji projektu, było spo-tkanie podsumowujące pracę w ramach pro-jektu, które odbyło się w naszej szkole. W maju 2005 roku przybyli do nas przedstawiciele part-nerskich szkół z Francji, Litwy i Czech. W poro-zumieniu z francuskim koordynatorem projektu przygotowaliśmy program wizyty obejmujący obowiązkową ewaluację oraz poznanie naszego miasta i stolicy. Goście zostali zaproszeni przez władze miasta do Urzędu Miejskiego, zwiedzili Zakłady Mięsne, Zakłady Graficzne „Taurus” oraz firmę Colgate-Palmolive. Na zorganizowa-nie wizyty uzyskaliśmy hojne wsparcie właścicie-li wymienionych wyżej firm. Międzynarodowe spotkanie młodzieży wniosło wiele ożywienia w życie codzienne naszej szkoły i miasta, po-zwoliło nam lepiej się poznać i utrwalić przy-jaźnie, a jednocześnie doskonalić umiejętności językowe.

W drugim roku realizacji projektu, zgod-nie z harmonogramem działań zaplanowanych w projekcie na rok szkolny 2005/2006, odbyła się wizyta robocza koordynatorów projektu w Kow-nie na Litwie (październik 2005). Program wizyty obejmował szczegółowe omówienie planu pracy, ustalenia dotyczące produktów końcowych oraz wyznaczenie dokładnego terminu spotkania podsumowującego pracę w projekcie w dru-gim roku jego realizacji. Zgodnie z ustaleniami pierwszym zadaniem było wspólne opracowanie kalendarza ściennego na rok 2007 uwzględniają-cego najważniejsze święta państwowe i religijne obchodzone w krajach partnerskich. Każda szko-ła partnerska opracowała treści i stronę graficzną trzech miesięcznych kart kalendarza, uwzględ-niając informacje nadesłane przez współpracu-jące szkoły. W terminie do 1 kwietnia materiały zostały przesłane do szkoły koordynującej, która wydrukowała dla każdej partnerskiej szkoły po dziesięć egzemplarzy kalendarza.

Kolejnym zadaniem było opracowanie wielka-nocnej opowieści fotograficznej oraz przygoto-

70


wanie przedstawienia związanego z wybranym świętem. Nasza szkoła wybrała dzień Wszyst-kich Świętych i przedstawienie „Dziadów czę-ści II” Adama Mickiewicza. Gimnazjaliści za-angażowani w pracę w projekcie w zespołach zadaniowych pracowali intensywnie, formułu-jąc lapidarne treści na temat najważniejszych polskich świąt w języku roboczym projektu, wyszukiwali odpowiednie fotografie, odbywali próby przedstawienia, opracowali szczegóło-we informacje na temat świąt wielkanocnych. Wszystkie materiały zostały przetłumaczone na język angielski. Grupa uczniów wyjechała na wycieczkę do Warszawy na cmentarz Po-wązkowski w przeddzień Święta Zmarłych, aby zebrać materiał fotograficzny. W opowie-ści fotograficznej o dniu wszystkich świętych nie zabrakło też zdjęć z naszego miejscowego cmentarza.

Dodatkowym zadaniem, jakie grupa Come-niusa wraz z opiekunami zaplanowała na drugi rok pracy w projekcie, było wydanie w formie jednej publikacji wszystkich materiałów opra-cowanych w pierwszym roku projektu. Publi-kację opatrzono tytułem „Socrates in Halinów 2004/2005”. Publikacja ukazała się drukiem dzię-ki pomocy sponsorskiej właściciela Zakładów Graficznych „Taurus”. Dzięki jego uprzejmości mogliśmy korzystać z komputerów Macintosh i oprogramowania niezbędnego do przygotowa-nia wydawnictwa do druku.

Kolejnym działaniem podjętym przez grupę uczniów było wysłanie tradycyjnych kart świą-tecznych do kolegów i koleżanek ze szkół part-nerskich. W okresie przedświątecznym nasi uczniowie złożyli życzenia Pani Burmistrz oraz sponsorom, wspierającym nasze działania pod-czas realizacji projektu, załączając egzemplarz publikacji „Socrates in Halinów” tym samym upowszechniając rezultaty projektu.

Wszystkie zaplanowane prace zostały wyko-nane terminowo, zaś opisane powyżej produkty końcowe powstałe w roku szkolnym 2005/2006 zostały przekazane partnerskim szkołom z Fran-cji, Litwy i Czech podczas wizyty podsumowu-

jącej pracę w drugim roku realizacji projektu. Spotkanie to odbyło się w końcu maja 2006 roku w Orlovej-Lutyne w Czechach. Do Czech wy-jechała wraz z nauczycielami sześcioosobowa grupa najaktywniejszych w realizacji projektu uczniów. Przejazd dwójki uczniów sfinansował właściciel firmy „Taurus”, pan Stanisław Rosz-kowski.

Spotkanie w Orlovej-Lutyne zacieśniło mię-dzynarodowe więzi, utrwaliło przyjaźnie; uczniowie mieli możliwości doskonalenia umie-jętności językowych. W drugim roku pracy w ramach programu Comenius uczniowie gim-nazjum korespondowali z kolegami z zagranicy drogą elektroniczną, prezentowali prace swoje i kolegów w gablocie w głównym holu szkoły, prowadzili kronikę Socratesa. Ważnym wyda-rzeniem było także zorganizowanie szkolenia w ramach programów Unii Europejskiej dla nauczycieli ze szkoły podstawowej z Halinowa, Chobotu i Okuniewa. Gościliśmy pana Michała Waszczuka z Agencji Narodowej Programu So-crates z Warszawy, który zapoznał uczestników szkolenia z aktualnymi wymaganiami dotyczą-cymi przygotowania wniosków o udział w pro-gramie Comenius. W drugiej części programu uczniowie zaprezentowali prace swoje i kolegów ze szkół partnerskich, a nauczyciele zaangażo-wani w realizację projektu podzielili się swoimi doświadczeniami.

Realizując ścieżkę edukacyjną „Edukacja eu-ropejska”, poszerzyliśmy jej zakres tematyczny o świat antyczny. Odbył się Wieczór Grecki, który stanowił podsumowanie projektu między-przedmiotowego „Na początku była Starożytna Grecja”. Do udziału w spotkaniu zaproszona została dyrekcja szkoły, nauczyciele, rodzice oraz gość specjalny – przewodnik wycieczek po Grecji. Uczniowie klas drugich zaprezento-wali swoją wiedzę na temat kolebki cywilizacji europejskiej, łącząc treści z zakresu historii, ję-zyka polskiego, sztuki, geografii, biologii, religii i języka angielskiego. Odbyła się także degu-stacja owoców i sałatek przygotowanych przez uczniów według greckich przepisów oraz pre-

71


zentacja multimedialna z wycieczki gimnazjali-stów do Grecji.

Osiągnięte rezultatyPraca nad projektem ma wpływ na poziom kompetencji językowych uczniów i pogłębia ich wiedzę o kulturze krajów partnerskich. Nasi partnerzy zyskują zaś szerszą wiedzę o naszej ojczyźnie. Utrzymując kontakty koleżeńskie ze swoimi rówieśnikami, uczniowie wymieniają doświadczenia w duchu wzajemnej akceptacji i zrozumienia. Nauczyciele wszystkich krajów partnerskich doskonalą warsztat pracy oraz wy-mieniają swoje doświadczenia i wiedzę z kole-gami. Wszyscy promujemy swoje szkoły, miasta i kraje.

Udział w projekcie Comeniusa ma pozytyw-ny wpływ na wizerunek naszego gimnazjum. Uczniowie zaangażowani w pracę doskonalą znajomość języka angielskiego, poznają tak-że różne aspekty kultury krajów partnerskich, równocześnie pogłębiając wiedzę o przeszłości własnego kraju, świętach państwowych, religij-nych, szkolnych. Nasz projekt pozwolił również uczniom doskonalić się w technikach przygo-towywania komiksów. Na podstawie wyników ankiety ewaluacyjnej oraz obserwacji uczniów w sytuacjach komunikacyjnych wymagają-cych posługiwania się językiem angielskim na-uczyciele stwierdzili, że nastąpił wzrost wiedzy i umiejętności językowych młodzieży, co z kolei wpłynęło na zwiększenie motywacji do nauki ję-zyka angielskiego.

Podstawowym narzędziem pracy nad pro-jektem był komputer. Uczniowie korzystali ze składowych pakietu Microsoft Office XP – MS Word, MS Excel, MS PowerPoint, Publisher oraz Outlook (poczta elektroniczna). Poznali także profesjonalne programy służące do przy-gotowania materiałów do druku – Adobe In-Design, Adobe Photoshop, jak również zasady obsługi komputerów Macintosh. Poznali etapy procesu technologicznego druku – skład i łama-nie tekstu, przygotowanie fotografii do druku, proces druku (naświetlanie płyt, druk), proces

oprawy. Uczniowie bardzo chętnie wykonywali prace merytoryczne w projekcie. Były to między innymi prezentacje zarejestrowane na płytach CD-ROM; poziom ich wykonania w ocenie na-uczycieli naszej szkoły i szkół partnerskich był wysoki.

Założyliśmy stronę internetową: www.sokra-teswhalinowie.prv.pl, którą regularnie aktualizu-jemy. Informacje o działaniach podejmowanych w ramach projektu przekazujemy także do Urzę-du Miejskiego, są one umieszczane na interneto-wej stronie miasta www.halinow.pl. Zakupiliśmy cyfrowy aparat fotograficzny oraz kamerę, które pozwoliły nam tworzyć publikacje w wersji tra-dycyjnej i elektronicznej oraz je upowszechniać.

Sposoby upowszechniania projektu:Wszystkie prace swoje i kolegów uczniowie umieszczali w specjalnej gablocie w głównym holu szkoły, publikowali też artykuły w szkol-nej gazetce oraz w specjalnej gazetce Comeniu-sa w języku angielskim. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie pisali do prasy lokalnej artykuły informujące środowisko lokalne o działaniach w ramach projektu i produktach końcowych, powstałych w trakcie jego realizacji. Uczniowie prowadzili też kronikę projektu.

W końcu roku szkolnego wizytator Kuratorium Oświaty przeprowadził monitoring diagnozujący przebieg realizacji projektu. Podczas przeprowa-dzonej analizy dokumentacji i oglądu produktów końcowych oceniano zgodność realizacji projek-tu z zakładanymi celami, treściami, metodami oraz adekwatność produktów końcowych do zakładanych celów. Badano wpływ projektu na uczniów, nauczycieli, szkołę i środowisko lokal-ne. Odbyły się spotkania z dyrektorem, z koor-dynatorem projektu, z nauczycielami i uczniami. W wyniku przeprowadzonego monitoringu na-sza szkoła otrzymała najwyższą ocenę – projekt został uznany za przykład dobrej praktyki.

Wartościowość i użyteczność projektu: Projekt przyczynia się do wychowania młodzie-ży w duchu wzajemnego zrozumienia, tolerancji

72


PORÓWNANIE KUCHNI ŚLĄSKIEJ I SAKSOŃSKIEJNumer umowy:

04/JPC/ 04-0014

Beneficjent:

Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego im. Józefa Rymera – I Wojewody Śląskiegoul. ks. bpa H. Bednorza 15, 40-384 Katowice


Niemcy, Polska

i szacunku. Kadra pedagogiczna, zdobywając nowe doświadczenia, wzbogaca swój warsztat pracy. Program miał duży wpływ na zacieśnie-nie współpracy między nauczycielami na płasz-czyźnie poszukiwań interdyscyplinarnych w na-uczaniu przedmiotowym. Ponadto nauczyciele

wykorzystywali otrzymywane materiały ze szkół partnerskich, a także materiały przygotowywane przez uczniów jako pomoce dydaktyczne, upo-wszechniając tym samym produkty powstałe w wyniku działań podejmowanych w projekcie międzynarodowym.

Cele projektu· Uświadomiliśmy młodym ludziom, że „fast

food” we współczesnej Europie jest symbo-lem sposobu życia większości ludzi (pośpiech, brak czasu, dużo obowiązków).

· Ukazaliśmy młodzieży, że poprzez taki spo-sób życia jesteśmy zagrożeni gamą chorób cywilizacyjnych – cukrzycą, rakiem, bulimią, anoreksją.

· Zwróciliśmy uwagę uczniów na wartość tra-dycyjnej produkcji żywności w Europie na przykładzie Polski i Niemiec (pozwala ona zachować odpowiednią wartość odżywczą spożywanych przez nas produktów).

· Promowaliśmy racjonalne odżywianie się i regularne uprawianie sportu.

· Daliśmy uczniom możliwość udziału w do-świadczeniu interdyscyplinarnym i interkul-turowym.

· Uczniowie rozwinęli umiejętności zawo-dowe, językowe oraz życiowe potrzebne we współczesnym świecie.

Zadania zrealizowane w ramach projektuUczniowie:

· Poznawali historię, kulturę i tradycje kraju partnerskiego podczas wspólnych warsztatów edukacyjnych, co pozwoliło im wzajemnie się do siebie zbliżyć.

· Podczas wspólnych warsztatów edukacyjnych w Polsce i w Niemczech opracowali słow-nik „Food guide” i książkę „Recipe book” w trzech językach (polskim, niemieckim i angielskim).

· Współpracowali w międzynarodowych gru-pach w pracowni żywienia w szkole niemiec-kiej (nauczyli się, jak przygotować potrawy będące przedmiotem projektu).

· Przygotowali prezentację potraw śląskich i saksońskich dla pracowników i uczniów szkoły niemieckiej.

· Systematycznie promowali projekt na stro-nach internetowych swoich szkół i w gablocie programu Comenius.

· Przygotowali prezentację multimedialną na te-mat przebiegu projektu w programie Microsoft

73


PowerPoint i przedstawili ją nauczycielom oraz uczniom swoich szkół.

· Prowadzili przez cały czas trwania projektu korespondencję w języku angielskim drogą elektroniczną.

· Pkutecznie zachęcili swoich rodziców do udziału w projekcie (razem z rodzicami bra-li udział w Międzynarodowym Dniu Sportu w szkole polskiej).

Nauczyciele:· Wspierali i animowali współpracę uczniów

na każdym etapie projektu.· Podczas wymiany uczniów zorganizowali

i poprowadzili warsztaty edukacyjne w języ-ku angielskim z wykorzystaniem wielu ak-tywnych metod pracy.

· Zorganizowali międzynarodowy Dzień Spor-tu w celu promocji zdrowego stylu życia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców.

· Dbali o właściwe relacje pomiędzy uczniami, nauczycielami i rodzicami.

· Opiekunowie młodzieży, zarówno ze stro-ny polskiej, jak i niemieckiej, uczyli się od siebie, jak pracować z młodzieżą w sposób aktywny i interesujący (poprzez obserwację zajęć prowadzonych przez innych nauczy-cieli).

· Przeprowadzili po każdej wymianie testy wie-dzy i umiejętności zdobytych przez uczniów podczas trwania projektu.

· Prowadzili systematyczną ewaluację projek-tu poprzez rozmowy z uczniami na każdym etapie projektu, przeprowadzanie ankiet i ich analizę oraz rozmowy z rodzicami uczniów.

· Byli odpowiedzialni ze zarządzanie budżetem projektu.

· Zachęcili nauczycieli w swoich szkołach do realizacji projektów europejskich.

Osiągnięte rezultatyWpływ projektu na uczniów:

· poznanie zasad zdrowego stylu życia dzięki udziałowi we wspólnych warsztatach edu-kacyjnych, zajęciach sportowych, spacerach i wycieczkach;

· rozwijanie kompetencji językowych, a w szcze-gólności poznanie słownictwa związanego z tematyką projektu, pomocnego w doskona-leniu umiejętności zawodowych uczniów;

· poznanie przez młodzież dziedzictwa kultu-rowego dwóch regionów – Śląska i Saksonii;

· wykształcenie wśród młodzieży umiejętności autoprezentacji, współpracy w grupie, współ-pracy międzynarodowej, tolerancji dla różnic kulturowych, przełamywania istniejących ste-reotypów oraz organizowania czasu wolnego.

Wpływ projektu na nauczycieli:· poszerzenie znajomości nowych metod pracy

z uczniem (zwłaszcza metod aktywnych);· wymiana doświadczeń w pracy dydaktycznej

i wychowawczej;· lepsze poznanie zarówno edukacyjnych,

jak i wychowawczych potrzeb i oczekiwań uczniów;

· pogłębienie umiejętności organizacyjnych;· poszerzenie umiejętności zarządzania budże-

tem.Wpływ projektu na środowisko lokalne:

· możliwość wyjazdu zagranicznego w ce-lu kształtowania umiejętności językowych, zwłaszcza dla uczniów żyjących w trudnych warunkach socjalnych;

· promowanie edukacji interkulturowej;· popularyzacja wiedzy o Unii Europejskiej;· przeciwdziałanie rasizmowi i ksenofobii.

Wpływ projektu na rodziców:· zwiększenie zaangażowania rodziców w pra-

cę szkoły; · możliwość współdecydowania o przebiegu

projektu;· pogłębienie tolerancji.

Produkty końcowe· publikacja zawierająca przepisy na tradycyjne

potrawy śląskie i saksońskie „Recipe book”, opracowana w języku polskim, niemieckim i angielskim;

· multimedialna prezentacja przebiegu projek-tu, przygotowana za pomocą nowych techno-logii informacji i komunikacji;

74


· polsko-niemiecko-angielski słowniczek ter-minologii fachowej „Food guide”;

· połączona z degustacją prezentacja potraw śląskich i saksońskich przygotowanych przez uczniów w szkole niemieckiej z udziałem pracowników.

Sposoby upowszechniania projektu:· umieszczenie informacji o przebiegu projek-

tu na stronach internetowych szkół partner-skich;

· systematyczne umieszczanie wszelkich in-formacji związanych z przebiegiem projek-tu i jego efektami w gablocie Comeniusa w szkołach uczestniczących w projekcie;

· prezentacja potraw śląskich i saksońskich przyrządzonych przez uczniów z udziałem nauczycieli i uczniów szkoły niemieckiej;

· przeprowadzenie prezentacji multimedialnej dla grona pedagogicznego i uczniów szkoły polskiej i niemieckiej;

· przeprowadzenie prezentacji projektu w szkołach programowo niższych oraz na targach edukacyjnych, w celu promocji szko-ły w regionie;

· przekazanie kilku egzemplarzy „Food guide” oraz „Recipe book” do bibliotek szkół uczest-niczących w projekcie;

· prezentacja projektu podczas „Festiwalu Co-meniusa” w celu promocji programu;

· dzielenie się doświadczeniami i wrażeniami z przebiegu projektu z nauczycielami z róż-nych szkół w Polsce podczas szkolenia Efek-tywna realizacja Projektów Językowych Co-meniusa, zorganizowanego przez Fundację Rozwoju Systemu Edukacji.

Wartościowość i użyteczność projektu· „Food guide” oraz „Recipe book” są wyko-

rzystywane przez nauczycieli jako pomoce dydaktyczne podczas prowadzonych w szkole zajęć z technologii żywności, analizy żywno-ści, języka angielskiego i języka niemieckiego;

· kilka egzemplarzy „Food guide” oraz „Reci-pe book” znajduje się w bibliotece szkolnej, dzięki czemu uczniowie szkoły mogą z nich korzystać w domu;

· „Food guide” oraz „Recipe book” są również pomocne w przygotowaniu uczniów do ko-lejnych projektów, które szkoła będzie reali-zować (zajęcia prowadzone są w ramach prac Szkolnego Klubu Europejskiego);

· owocna realizacja projektu zachęciła uczniów i nauczycieli szkół polskiej i niemieckiej do kontynuowania współpracy europejskiej w ra-mach programu Comenius oraz innych pro-gramów europejskich;

· szkoła polska zrealizowała projekt w ramach Programu Młodzież, w którym brały udział cztery kraje – Polska, Litwa, Czechy i Dania (od sierpnia do grudnia 2005);

· szkoła polska przygotowuje się do kolejne-go projektu w ramach Programu Młodzież, w którym wezmą udział Polska, Dania, Cze-chy i Hiszpania;

· projekt w dużym stopniu zaktywizował gro-no pedagogiczne (kolejni nauczyciele chcą włączyć się do następnych projektów);

· pogłębiła się współpraca szkoły z rodzicami uczniów (rodzice chcą włączyć się do realiza-cji kolejnych projektów);

· w środowisku lokalnym zauważono aktywność szkoły polskiej na arenie międzynarodowej.

75


Cele projektu· zwiększenie zainteresowania innymi krajami

oraz stworzenie wielowymiarowego obrazu młodzieży w Europie;

· poznanie krajów i regionów szkół partner-skich;

· wzmocnienie poczucia tożsamości narodo-wej i odpowiedzialności za region i kraj;

· przybliżenie problematyki europejskiej i nadanie jej wymiaru praktycznego;

· uświadomienie istnienia stereotypów i uprze-dzeń oraz kształtowanie postawy tolerancji w kontaktach z osobami z innych krajów;

· zwiększenie motywacji uczniów i nauczycieli do nauki języków obcych;

· promocja kraju i szkoły w innych krajach Europy.

Zadania zrealizowane w ramach projektu I rok:

· konkurs na logo i maskotkę projektu;· projekt kwestionariusza i analizy statystyczne

umożliwiające stworzenie portretu nastolatka w każdym kraju uczestniczącym w projekcie;

· film wideo prezentujący każdą ze szkół, re-gion, w którym się znajduje, i jego miesz-kańców;

· konkurs literacki pod nazwą „Dzień z ży-cia…”, prezentujący dzień powszedni ucznia każdej ze szkół uczestniczących w projekcie;

· słownik podstawowych zwrotów w sześciu językach;

· kalendarz najważniejszych świąt obchodzo-nych w każdym z sześciu krajów partner-skich.

II rok:Wszystkie działania drugiego roku realizowane były jako przygotowanie do finału, którym był Festiwal Młodzieży w Stolzenau w Niemczech. W ciągu ośmiu miesięcy poprzedzających festi-wal wykonano szereg zadań, między innymi:

· przewodnik turystyczny po miejscowościach, w których znajdują się szkoły uczestniczące w projekcie;

· książka kucharska z przepisami z sześciu krajów;

· płyta CD-ROM zawierająca przebój mię-dzynarodowy, narodowy i ludowy z każdego kraju;

· stroje (historyczny, ludowy i współczesny) oraz układ taneczny wykorzystany podczas pokazu mody;

· sztuka teatralna na podstawie tekstów opra-cowanych w pierwszym roku projektu pod nazwą „Dzień z życia…”, prezentująca dzień powszedni europejskich nastolatków;

· wystawa fotograficzna: „Ludzie i miejsca. Wczoraj i dziś”;

· słowa piosenki Comeniusa w sześciu języ-kach projektu;

PORÓWNANIA MIĘDZY KULTURĄ MŁODZIEŻY W EUROPIE Numer umowy:


Beneficjent:

Gimnazjum nr 1 w Twardogórzeul. Batorego 5, 56-416 Twardogóra


Hiszpania, Niemcy, Polska, Rumunia, Wielka Brytania, Włochy

W 2004 roku projekt otrzymał wyróżnienie Europrodukt w kategorii „Inicjatywa edukacyjna”.

76


· prezentacja wszystkich produktów na Festi-walu Młodzieży w Stolzenau;

· gazeta festiwalowa i film o Festiwalu Mło-dzieży.

III rok:W trzecim roku trwania projektu wszystkie działania były skupione wokół tematu „Miłość”. W ramach tego tematu zrealizowano następują-ce zadania:

· płyta CD-ROM z trzema poświęconymi mi-łości piosenkami z każdego kraju (ludowej, narodowej i międzynarodowej);

· ankieta na temat uczuć nastolatków i opraco-wanie jej wyników;

· czasopismo poświęcone uczuciu miłości oraz dotychczasowym doświadczeniom w pracy nad projektem;

· podczas wizyty w Motilla del Palancar w Hisz-panii uczniowie pod opieką nauczycieli przy-gotowali i zaprezentowali w ich ojczystym języku fragment sztuki teatralnej poświęco-nej miłości; pokazano tam także prezentację multimedialną na temat wystawy „Ludzie i miejsca. Wczoraj i dziś” oraz dokonano ewaluacji projektu.

Osiągnięte rezultatyPodczas realizacji projektu, szczególnie w cza-sie wizyt, grupa najbardziej zaangażowanych uczniów miała okazję do doskonalenia umiejęt-ności komunikacyjnych w zakresie języka an-gielskiego uczniowie zdobyli wiedzę o krajach uczestniczących w projekcie, nauczyli się korzy-stać z Internetu i innych źródeł informacji. Umie-ją posłużyć się technologią informacyjną i kamerą wideo. Młodzież uczestnicząca w projekcie poza wzrostem zainteresowania tematyką europejską oraz wykształcaniem tolerancji i otwartości wo-bec innych kultur sygnalizowała również wzrost poczucia tożsamości narodowej, zainteresowanie własnym regionem i chęć prezentacji go z jak naj-lepszej strony. Projekt ukazał wymiar praktyczny niektórych nauczanych przedmiotów. Był intere-sującą formą realizacji edukacji europejskiej na terenie szkoły. Szczególne znaczenie miała dla

szkoły wizyta trzynastu nauczycieli i czternastu uczniów ze szkół partnerskich, którzy odwiedzili Polskę w maju 2003 roku. W organizację spotka-nia zaangażowali się praktycznie wszyscy nauczy-ciele. Wielu z nich prowadziło zajęcia otwarte dla kolegów z innych krajów. Dwa spotkania nauczycieli polskich i zagranicznych pozwoliły na wymianę doświadczeń, przybliżenie gościom polskiego systemu oświaty, jak również kultury i tradycji.

Produkty końcowe:I rok:

· logo projektu i maskotka projektu – owieczka Gerpis;

· analiza statystyczna kwestionariusza dotyczą-cego kultury młodzieżowej i życia młodych ludzi w poszczególnych krajach uczestniczą-cych w projekcie oraz ich porównanie i inter-pretacja wyników;

· film wideo prezentujący sześć szkół projektu, regiony, w których się znajdują, i ich miesz-kańców;

· zbiór opowiadań pod tytułem „Dzień w mo-im życiu…”;

· sześciojęzyczny słownik podstawowych zwrotów.

II rok:· broszura turystyczna prezentująca miasta,

w których znajdują się szkoły;· książka kucharska zawierająca przepisy kuli-

narne z sześciu krajów;· „Comenius CD” z przebojami z sześciu kra-

jów;· scenariusz sztuki teatralnej pod tytułem

„Dzień w moim życiu…”;· wystawa fotograficzna „Ludzie i miejsca.

Wczoraj i dziś”;· „Comenius song” ze zwrotkami w sześciu ję-

zykach;· gazeta festiwalowa i film o Festiwalu Mło-

dzieży w niemieckim Stolzenau.III rok:

· płyta CD-ROM z piosenkami o miłości „Co-menius Love Songs”;

77


· CD-ROM z wynikami ankiety na temat uczuć;· magazyn z materiałami dotyczącymi trze-

ciego roku projektu w formie elektronicznej i tradycyjnej publikacji;

· film na płycie DVD – zapis wizyty w Wielkiej Brytanii;

· film na płycie DVD i prezentacje w programie MS PowerPoint – zapis wizyty w Hiszpanii;

· broszura zawierająca scenariusze scenek o miłości przedstawionych podczas wizyty w Hiszpanii.

Sposoby upowszechniania projektu:Projekt był prezentowany:

· w gablocie szkolnej i na stronie internetowej szkoły;

· podczas apeli szkolnych, posiedzeń rady pe-dagogicznej i rady rodziców;

Cele projektu· nawiązanie stałej współpracy zarówno po-

między uczniami, jak i nauczycielami po-szczególnych szkół – wymiana doświad-czeń;

· poznanie specyfiki funkcjonowania szkół, warsztatu pracy nauczycieli w czasie wizyt roboczych, których rezultatem jest wpro-wadzenie nowych rozwiązań we własnej pracy;

· wzbudzenie wśród uczniów zainteresowa-nia życiem rówieśników z innych krajów; ukazanie różnic i podobieństw dotyczących

· w czasie narad pracowników nadzoru pe-dagogicznego, dyrektorów szkół i spotkań z władzami miasta;

· w prasie lokalnej i fachowej;· podczas Festiwalu Comeniusa we Wrocławiu

w grudniu 2005 roku.

Wartościowość i użyteczność projektu:W wyniku pracy nad projektem powstało wie-le produktów, które mogą być wykorzystywane w czasie lekcji języka angielskiego i lekcji innych przedmiotów. Wizyty robocze zaowocowały na-wiązaniem kontaktów między szkołami, ucznia-mi oraz społecznościami lokalnymi, przyczyniły się do przybliżenia regionów partnerskich. Wi-zyty w szkołach partnerskich stały się inspiracją do wprowadzenia innowacji pedagogicznych i organizacyjnych.

życia codziennego, kultury, tradycji, zwycza-jów, uwypuklenie wartości europejskich, po-nadnarodowych;

· wzbudzenie wśród uczniów potrzeby nauki języków obcych jako podstawowego narzę-dzia komunikacji w Europie;

· ukazanie uczniom zastosowania nowych technologii i ich znaczenia w porozumiewa-niu się z innymi ludźmi.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· opracowanie przez wszystkie szkoły kalenda-

rza zadań projektowych;

TRZY DNI Z ŻYCIA EUROPEJCZYKA Numer umowy:

04/SPC/04-0460-C2

Beneficjent:

Zespół Szkół z Oddziałami Sportowymi nr 1, Os. Pod Lipami 106, 61-638 Poznań


Grecja, Hiszpania, Węgry, Włochy

78


· przygotowanie artykułów, zaproszeń i ulotek informacyjnych dla mediów, społeczności lo kalnej i innych szkół;

· gromadzenie materiałów i opracowań zwią-zanych z tematyką projektu, zwiedzanie mu-zeum, spotkania z historykami, etnografami, uczestnictwo w uroczystościach związanych z kulturą i tradycją;

· organizacja wideokonferencji;· opracowanie plastyczne i literackie omawia-

nych zagadnień (prowadzenie pamiętników, malowanie witraży, reżyserowanie filmów, tworzenie „mega-mapy” Europy);

· organizacja Dni Europy we wszystkich szko-łach partnerskich;

· przygotowanie wystaw okolicznościowych prezentujących pracę i osiągnięcia uczniów z udziałem rodziców, mediów lokalnych, władz samorządowych, lokalnych szkół;

· organizacja wizyt roboczych nauczycieli i uczniów, wizyta studyjna dyrektora szkoły.

Osiągnięte rezultatySzkoła promuje ideę integracji europejskiej już od kilku lat, zarówno wśród uczniów, jak i rodziców. Poprzez organizację Dni Kultury Europy, wycie-czek szkolnych pod hasłem „Zwiedzamy Europę” czy przeprowadzanie referendów szkoła stara się przybliżyć uczniom cele i procesy jednoczenia Europy. Nie zawsze działania te spotykają się z powszechną aprobatą (uprzedzenia narodowo-ściowe, wielopokoleniowe wychowanie zgodnie z kanonem wartości socjalistycznych, negatywne nastawienie do kultury Zachodu). Program Co-menius pozwala na autentyczne poznanie życia rówieśników z innych krajów, na wykorzystanie szans i korzyści płynących z kontaktów między-narodowych. Poprzez wymianę informacji i opi-nii uczniowie szkoły stali się otwarci na Europę. Zyskali wiarę w siebie, poczucie własnej wartości. Wiedzą, że mają czym się pochwalić. Nabrali tak-że obycia i „osłuchania” z językiem obcym. Pro-gram Comenius dał naszym uczniom dużo moż-liwości doskonalenia znajomości języków obcych nie tylko w czasie zajęć, ale przede wszystkim

w rzeczywistych sytuacjach komunikacyjnych. Doświadczenia takie motywują do uczenia się języków. Priorytetem szkoły jest dostosowa-nie sposobu kształcenia uczniów do wymogów i standardów europejskich. Dzięki wizytom robo-czym – spotkaniom z nauczycielami w miejscach ich pracy – nasi nauczyciele mają możliwość po-znania i zastosowania w swojej szkole ciekawych rozwiązań i metod pracy z uczniem.

Produkty końcowe· publikacja „Pamiętnik Europejczyka”, zawie-

rająca opowiadania i wspomnienia wszyst-kich uczestników projektu;

· filmy wideo „Mój dzień w obiektywie” (zare-jestrowane na płytach CD-ROM), w których aktorami i reżyserami byli uczniowie, pre-zentacja filmów w lokalnych mediach;

· strona internetowa poświęcona zwyczajom ludowym w każdym kraju – www.obyczaje.europa;

· stworzenie „megamapy” Europy z informa-cjami na temat miejsc wypoczynku wakacyj-nego uczniów;

· malowanie techniką witraża „Okna na Europę”;· publikacje w regionalnej prasie, prezentacje

w telewizji;· informacje zamieszczane na stronach inter-

netowych i tablicach ogłoszeń szkół;· stroje, plakaty, utwory muzyczne powstałe

z okazji Dni Europy.

Sposoby upowszechniania projektu· dystrybucja publikacji „Pamiętnik Europej-

czyka” wśród zaprzyjaźnionych szkół i insty-tucji ;

· projekcja filmów „Mój dzień w obiektywie” w telewizji lokalnej;

· aktualizacja bieżących informacji o projekcie na szkolnych stronach internetowych;

· wystawy prac plastycznych z udziałem rodzi-ców, władz lokalnych i lokalnych szkół;

· publikacje na temat realizacji projektu, jego etapów, wywiady w środkach masowego przekazu;

79


· spotkania organizowane przez szkołę dla szkół nieuczestniczących dotychczas w pro-gramie Comenius.

Wartość i użyteczność projektuNauczyciele mogą korzystać ze scenariuszy za-jęć, wdrażać poznane metody i techniki pracy z uczniem, rozwijać współpracę ze środowiskiem lokalnym.

HOMO EUROPEAUSNumer umowy:

04/SPC/04-0605/P1

Beneficjent:

Zespół Szkół im. Jana III Sobieskiegoul. Śląska 20, 66-400 Gorzów Wielkopolskiwww.sobieski.phg.pl, [email protected]


Finlandia, Holandia, Polska, Włochy

Cele projektu· przezwyciężanie uprzedzeń w stosunku do

obcokrajowców;· doskonalenie znajomości języków obcych

wśród uczniów i nauczycieli;· stworzenie młodzieży możliwości korzysta-

nia z nowoczesnych technik informacji i ko-munikacji;

· przybliżanie uczniom i nauczycielom kultur innych państw Unii Europejskiej;

· podniesienie prestiżu szkoły w środowisku lokalnym.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· nawiązanie kontaktów z kolegami z zagrani-

cy za pośrednictwem poczty elektronicznej;· zebranie i opracowanie materiałów do „Tourist

guide” – przewodnika Comeniusa po miastach, w których mieszczą się szkoły partnerskie;

· broszura prezentująca osiągnięcia szkoły w programie Comenius.

Osiągnięte rezultaty · Przezwyciężanie uprzedzeń w stosunku do

obcokrajowców: Nasza szkoła uczestniczy

w programie Comenius po raz drugi. Każdy kolejny rok realizacji projektu pozwala nam obserwować zmiany zachodzące w stosunku naszych uczniów i nauczycieli do obcokra-jowców. O ile w pierwszym roku pierwszego projektu mieliśmy problem ze znalezieniem uczniów chętnych do współpracy, o tyle obecnie „problem” stanowi ich nadmiar (oby więcej takich problemów). Coraz łatwiejsze staje się nawiązywanie kontaktów z obco-krajowcami, coraz mniejsza obawa przed używaniem języka obcego. Jest to szczególnie widoczne w czasie pierwszych chwil między-narodowych spotkań uczniów. Bardzo waż-nym rezultatem projektu jest wyzbywanie się kompleksów. Uczniowie biorący udział w wi-zytach ze zdziwieniem stwierdzają, a później często opowiadają kolegom, że ludzie za gra-nicą są podobni do nas, że ich poziom życia nie jest wcale wyższy od naszego, a nawet że wiele rzeczy u nas przedstawia się lepiej.

· Nauka języków obcych: W projekcie biorą udział nie tylko nauczyciele języków obcych, lecz także języka polskiego, historii, geogra-fii i informatyki. Korespondencja i kontak-

80


ty osobiste z przedstawicielami szkół part-nerskich spowodowały wzrost motywacji nauczycieli do nauki języka angielskiego. W bieżącym roku była to głównie praca sa-mokształceniowa wspomagana koleżeńsko przez nauczycieli języka angielskiego z na-szej szkoły. Wśród uczniów również obser-wowaliśmy wzrost motywacji do nauki ję-zyka angielskiego, szczególnie od momentu, kiedy uczniowie dowiedzieli się, że jednym z kryteriów wyboru grupy reprezentującej szkołę podczas wizyt zagranicznych będzie ocena kompetencji językowych. Motywacja uczniów została następnie wzmocniona po-przez kontakty z kolegami z zagranicy. Pod-czas wizyt u naszych partnerów zarówno na-uczyciele, jak i uczniowie próbowali również stosować podstawowe zwroty w języku wło-skim i holenderskim. W naszym przypadku trudno mówić o nauce tych języków, ale teraz nie brzmią już one tak obco.

· Umożliwienie młodzieży korzystania z no-woczesnych technik informacji i komunika-cji: Praca nad projektem nie byłaby możliwa bez ich stosowania. Uczniowie korzystali po lekcjach ze szkolnej pracowni kompute-rowej, jak również ze swoich komputerów osobistych. Młodzież posługiwała się nastę-pującymi narzędziami: poczta elektroniczna, komunikatory (najskuteczniejszy okazał się polski komunikator „Gadu-Gadu”), program Microsoft PowerPoint do tworzenia prezen-tacji multimedialnych, fotograficzny aparat cyfrowy, programy służące do obróbki gra-fiki i do tworzenia stron internetowych (za-równo Microsoft FrontPage, jak i edytory HTML).

· Przybliżanie uczniom i nauczycielom kultury innych krajów Unii Europejskiej: Głównym źródłem wiedzy na temat kultury naszych partnerów był pobyt młodzieży w Neapo-lu we Włoszech i w Drachten w Holandii. Uczniowie praktycznie cały czas spędzali z kolegami zagranicznymi. Pozwoliło im to zbliżyć się do siebie, zaobserwować i zrozu-

mieć podobieństwa i różnice w kulturze, tra-dycji, wychowaniu.

· Podniesienie prestiżu szkoły w środowisku lokalnym: Podstawową metodą realizacji tego celu było upowszechnianie informacji na te-mat projektu poprzez bezpośrednie relacje uczniów i nauczycieli biorących udział w pro-jekcie, umieszczanie informacji na szkolnej stronie internetowej i w regularnie wydawa-nej gazetce szkolnej oraz kolportaż broszury prezentującej dokonania w projekcie.

Produkty końcoweWspólnym dla wszystkich szkół partnerskich produktem końcowym jest „Tourist guide” – młodzieżowy przewodnik Comeniusa po mia-stach partnerskich opublikowany na wspólnej stronie internetowej. Ponadto polska szkoła wy-dała broszurę, prezentującą przebieg i osiągnię-cia programu.

Sposoby upowszechniania projektu· informowanie lokalnych mediów o odbywa-

jących się wizytach roboczych;· publikacje na temat programu w regularnie

ukazującej się gazetce szkolnej i na szkolnej stronie internetowej, wydanie broszury po-święconej historii realizacji programu Come-nius w naszej szkole.

Wartościowość i użyteczność projektu· nawiązanie trwałych kontaktów ze szkoła-

mi z krajów partnerskich (współpracujemy ze szkołą w Eberswalde, która wraz z nami uczestniczyła w realizacji poprzedniego pro-jektu);

· wypracowanie nowych form współpracy ze szkołami partnerskimi;

· wzrost prestiżu szkoły w środowisku lokal-nym;

· entuzjazm młodzieży biorącej udział w reali-zacji programu stanowi istotny czynnik mo-tywujący do nauki języka obcego.

81


Cele projektuNauczyciele przystąpili do realizacji projektu ze względu na rozwój własny, uczniów oraz szkoły. W projekcie widzieli szansę na nawiązanie re-lacji zawodowych i osobistych z nauczycielami ze szkół partnerskich w celu wymiany doświad-czeń, wzbogacenia warsztatu pracy. Najważniej-sze w realizacji projektu było zainteresowanie dzieci światem wartości, a poprzez poznanie kultur krajów partnerskich (tańce, piosenki, tradycje) – kształtowanie postawy otwartości na inne kultury, przełamywanie uprzedzeń i stereo-typów.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW roku szkolnym 2003/2004 uczniowie i na-uczyciele ze szkół partnerskich poznawali się nawzajem oraz zdobywali informacje na temat systemów oświaty, programów wychowawczych i misji szkół krajów partnerskich. W pierwszym roku trwania projektu zaplanowano działania, które miały pomóc w zainteresowaniu dzieci światem wartości. Odbyła się wizyta robocza w Polsce, podczas której zaplanowano działa-nia projektowe. Nauczyciele z krajów partner-skich mieli też możliwość poznania polskiego systemu oświaty w praktyce. We wszystkich szkołach partnerskich zaplanowano wysyłanie kartek świątecznych (inicjatywa szkoły z Nor-wegii), zorganizowanie Dnia Europy (inicjatywa szkoły rumuńskiej), przeprowadzenie konkursu „Europa bez granic” (inicjatywa szkoły polskiej) i Europejskiego Dnia Książki (inicjatywa szkoły z Hiszpanii).

W grudniu szkoła norweska zajęła się koor-dynacją zadania, które polegało na wykonaniu przez dzieci kartek świątecznych. Dzieci sa-modzielnie wykonały kartki, napisały życzenia w języku ojczystym oraz w języku angielskim i wysłały kartki do szkół partnerskich. Następnie zorganizowano wystawę kartek, które otrzymali-śmy od dzieci z krajów partnerskich.

W marcu szkoła z Rumunii koordynowała Dzień Europy. Przygotowania do niego objęły wykonanie modeli obiektów ważnych instytucji europejskich, utworzenie zespołów koordynują-cych (złożonych z nauczycieli i uczniów) w celu opracowania bibliografii i przygotowania róż-nych konkursów, naukę tańców i piosenek kra-jów Europy. Dnia 10 maja w Szkole Podstawowej nr 39 odbyły się konkursy wiedzy o Unii Euro-pejskiej i krajach wchodzących w jej skład.

W kwietniu 2004 roku w szkołach państw part-nerskich zorganizowano Dzień Książki. Odby-wał się on pod hasłem „Zdobądź przyjaciół przy wspólnym czytaniu”. W dniach 19−23 kwietnia 2004 w szkołach biorących udział w projekcie przeprowadzono szereg działań, takich jak wy-konanie przez klasy okładek – puzzli, wspólne czytanie bajek, przygotowanie zajęć lekcyjnych na temat książki, wykonanie przez dzieci stro-jów, które posłużyły im jako kostiumy w czasie wielkiej finałowej parady postaci z bajek.

W maju szkoła polska koordynowała konkurs „Europa bez granic”, w którym udział wzięli uczniowie lubelskich szkół podstawowych. Kon-kurs ten przyprowadzono również w szkołach partnerskich projektu. Polegał on na prezentacji

WARTOŚCI W NOWEJ EUROPIENumer umowy:

04/PRS/04-0036/C2 – Projekt Rozwoju Szkoły

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 39 ul. Krężnicka 156, 20-518 Lublinhttp://www.sp39.lublin.pl, [email protected]


Norwegia, Hiszpania, Polska

82


wybranego kraju Europy, jego kultury i tradycji. Prezentacje odbywały się w języku ojczystym, angielskim lub języku państwa, które prezento-wano.

W maju odbyła się także wizyta studyjna dy-rektorów szkół w Hiszpanii, podczas której prze-prowadzono ewaluację projektu.

W roku szkolnym 2004/2005 zostały podjęte i zrealizowane przez wszystkie szkoły następują-ce działania:

· Gra edukacyjna „Cichy przyjaciel”, której koordynatorem była Polska. Celem gry było zwrócenie uczniom uwagi na takie wartości, jak dobroć, wrażliwość, życzliwość, przyjaźń, odpowiedzialność i tolerancja. Został także przeprowadzony konkurs na najpiękniejsze podziękowanie dla „cichego przyjaciela”.

· „Dziękuję Ci” – zabawa dydaktyczna trwająca cały rok szkolny, której inicjatorem i koordy-natorem była Hiszpania. Polega na wręczaniu uczniom piktogramów lub naklejek ze zda-niami zaczynającymi się od słów „Dziękuję Ci za…”. Jej celem jest kształtowanie grzecz-ności, szacunku, uczenie współpracy. Naklej-ki są nagrodą za wysiłek, pracę, aktywność.

· W październiku podczas wizyty w Rumunii jej uczestnicy omówili plan działań na nad-chodzący rok szkolny, odwiedzili szkoły pań-stwowe i prywatne, uczestniczyli w różnych zajęciach i działaniach edukacyjnych. Zacie-śniły się więzi pomiędzy nauczycielami czte-rech krajów partnerskich.

· W grudniu we współpracy ze szkołami part-nerskimi przygotowany został „Kalendarz Europejski na rok 2005”. Koordynatorem zadania była szkoła rumuńska. Wykonanie kalendarza poprzedziły dwa konkursy pro-mujące pokój i przyjaźń. Wyróżnione prace zostały umieszczone w kalendarzu.

· W lutym odbył się Dzień Aktywności Fizycz-nej, którego pomysłodawcą i koordynatorem była szkoła norweska. W rozgrywkach i za-bawach sportowych uczestniczyli uczniowie, nauczyciele i rodzice. Rozwijały one takie

wartości, jak koleżeństwo, współpraca, zaufa-nie, szacunek, uczciwa konkurencja, toleran-cja.

· W kwietniu szkoła polska koordynowała konkurs międzyszkolny dla szkół podstawo-wych i gimnazjów „Europa bez granic – łączy nas taniec” pod honorowym patronatem Lu-belskiego Kuratora Oświaty. Konkurs polegał na prezentacji wybranego tańca europejskie-go. W skład jury weszli przedstawiciele szkół partnerskich projektu (uczestniczący w wizy-cie studyjnej) oraz wojewódzki koordynator programu Comenius.

· W kwietniu odbyła się także wizyta studyj-na wszystkich partnerów projektu w Polsce. Została przeprowadzona ewaluacja realizo-wanego w trakcie roku szkolnego projektu. Nauczyciele ze szkół partnerskich hospito-wali zajęcia, uczestniczyli w obchodach Eu-ropejskiego Dnia Wiosny, pracowali w jury konkursu.

· W kwietniu odbyła się także wymiana na-uczycieli – polscy nauczyciele hospitowali i prowadzili zajęcia w Norwegii, zaś w Szkole Podstawowej nr 39 realizowali i obserwowali zajęcia nauczyciele z Rumunii i Norwegii.

· W maju nauczyciele z lubelskiej szkoły odby-li staż w Hiszpanii.

Osiągnięte rezultatyProjekt stworzył partnerom możliwości wyko-rzystania doświadczeń płynących ze współpracy międzynarodowej w procesie dydaktyczno-wy-chowawczym. Nauczyciele i uczniowie chętnie podejmowali działania realizowane w ramach projektu. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie nauczyli się efektywniej wykorzystywać tech-nologie informacji i komunikacji. Udoskonalili swoje umiejętności językowe (komunikowanie się w języku angielskim, rozpoczęcie nauki ję-zyka hiszpańskiego). Pogłębili też wiedzę na te-mat krajów partnerskich, poznali różne systemy oświaty, formy i metody nauczania. Praca w pro-jekcie zwiększyła stopień współpracy między klasami oraz integracji w zespołach klasowych.

83


Rodzice i mieszkańcy osiedla często włączali się w prace projektowe. Duże zaangażowanie rodzi-ców, nauczycieli i uczniów w realizację projektu zbliżyło ich do siebie. Projekt zwrócił uwagę na takie wartości, jak koleżeństwo, przyjaźń, odwa-ga, tolerancja, wrażliwość.

Nauczyciele dzielili się swoją wiedzą i umiejęt-nościami poprzez systematyczną wymianę sce-nariuszy zajęć i prowadzenie zajęć w obecności kolegów ze szkół partnerskich. Nabywali nowych umiejętności, zdobywali nowe doświadczenia. Poznali i wprowadzili w życie nowe i sprawdzo-ne metody pracy oraz sposoby rozwiązywania problemów oparte na doświadczeniach państw partnerskich. Bardzo cennym efektem projektu była też promocja szkoły i jej działalności w pra-sie, radiu, telewizji oraz podczas organizowanych przez szkołę konferencji promujących program Comenius.

Produkty końcoweW wyniku realizacji projektu powstały scenariu-sze imprez szkolnych i zajęć lekcyjnych wyko-rzystywane we wszystkich krajach partnerskich. Produktami są również kartki świąteczne, okład-ki ulubionych książek, spektakle słowno-mu-zyczne, prezentacje multimedialne, filmy wi-deo, kalendarz na 2005 rok, fotografie, naklejki „Dziękuję Ci za…”. Końcowym produktem pro-jektu jest interdyscyplinarny program „Wartości w nowej Europie”.

Sposoby upowszechniania projektuProjekt upowszechniany był na wiele sposobów – poprzez artykuły prasowe, informacje w te-lewizji lokalnej i ogólnopolskiej, umieszczanie informacji na stronie internetowej szkoły (www.sp39.lublin.pl) i w szkolnych gazetkach ścien-nych, informowanie rodziców podczas zebrań, przekazywanie informacji zaprzyjaźnionym szkołom, przekazywanie informacji podczas wo-jewódzkich konferencji (na przykład wojewódz-ka konferencja promująca program eTwinning).

Na bieżąco przekazywano też informacje orga-nowi nadzorującemu i prowadzącemu szkołę. Od dwóch lat szkoła jest również współorgani-zatorem Wojewódzkich Targów Programu So-crates-Comenius (w 2004 roku – dla dyrektorów i nauczycieli szkół województwa lubelskiego, w 2005 roku – także dla uczniów), podczas któ-rych prezentowany jest dorobek szkoły związany z udziałem w programie Comenius.

Wartościowość i użyteczność projektuJednym z najważniejszych efektów projektu jest interdyscyplinarny program „Wartości w nowej Europie”, którego głównym celem jest zaintereso-wanie uczniów takimi wartościami, jak: przyjaźń, koleżeństwo, odwaga, pomoc, tolerancja, do-broć, solidarność itp., i zachęcanie ich do kiero-wania się tymi wartościami w życiu. Scenariusze imprez, uroczystości i zajęć z uczniami, ciekawe rozwiązania metodyczne wykorzystywane będą przez wiele lat przez nauczycieli szkół partner-skich. Uczniowie zainspirowani przez kolegów ze szkoły hiszpańskiej nadal będą uczyć się języ-ka hiszpańskiego, a nauczyciele będą doskonalić umiejętność porozumiewania się w języku an-gielskim. Zarówno nauczyciele, jak i uczniowie w dalszym ciągu doskonalić będą umiejętność wykorzystywania technologii informacji i komu-nikacji. Szkoły partnerskie będą współpracować ze sobą w ramach programu eTwinning. Więź, która połączyła uczniów, rodziców i nauczycieli, będzie stawała się coraz silniejsza.

Szkoła realizuje jednocześnie dwa projekty w ramach programu Comenius. Drugi projekt to „Bajki w sieci”; jest on koordynowany przez szkołę fińską, partnerami są szkoły z Finlan-dii, Niemiec, Grecji, Słowacji i Włoch. Mimo że szkoła lubelska nie otrzymała funduszy na udział w tym projekcie, czynnie w nim uczestni-czyła, jako że większość zadań realizowana była za pośrednictwem Internetu. Ze wspólnymi do-konaniami szkół można się zapoznać na stronie internetowej www.nettales.net.

84


SZTUKA NIE ZNA GRANICNumery umów:

04/SPC/04-0088/C1, 05/SPC/05-5388/C2

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 22 im. G. Narutowicza ul. Żabia 1, 42-200 Częstochowa


Niemcy, Francja, Austria, Polska

Cele projektuWspieranie i rozwijanie kreatywności dzieci, ukazanie im alternatywy dla gier komputero-wych i telewizji. Sztuka, z którą uczniowie mają kontakt i którą sami tworzą, jest niezastąpioną przeciwwagą dla świata techniki. Celem projektu jest także kształtowanie postawy tolerancji wo-bec innych kultur poprzez poznawanie ich spe-cyfiki. Poprzez systematyczną wymianę między szkołami partnerskimi chcemy uatrakcyjnić ży-cie szkoły.

Zadania zrealizowane w ramach projektuUczniowie: W pierwszym roku projektu zadaniem uczniów była autoprezentacja. Przesyłaliśmy sobie mate-riały na następujące tematy:

· „Przedstawiamy się – moje miasto, mój re-gion” – uczniowie opracowali informacje o sobie, brali udział w plenerach malarskich;

· „Święta Bożego Narodzenia w krajach part-nerskich” – uczniowie przygotownie kartki świąteczne i jasełka;

· „Obiekt sztuki charakterystyczny dla regio-nu” – uczniowie wybrali znany obiekt zabyt-kowy, poznawali jego historię i walory (Jasna Góra).

W drugim roku projektu realizowane były za-dania związane z tematem „Malarz, malarka”. Uczniowie odwiedzili Miejska Galerię Sztu-ki w Częstochowie, poznawali różne kierunki w malarstwie, brali udział w spotkaniach w pra-cowniach częstochowskich artystów oraz w Pra-cowni Malarstwa Akademii im Jana Długosza,

uczestniczyli w plenerach malarskich, samo-dzielnie wykonywali prace inspirowane pozna-nymi dziełami sztuki.

Nauczyciele:Wspólne zaplanowanie działań umożliwiających realizację kolejnych etapów projektu i realizacja działań z uczniami – wycieczki na Jasną Górę i wspólne przygotowanie materiałów o klaszto-rze jasnogórskim, wizyty z uczniami w pracow-niach malarzy, przygotowanie prezentacji i wy-staw prac uczniów.

Osiągnięte rezultatyNauczyciele:Poznawanie innych systemów oświaty, metod pracy stosowanych przez nauczycieli w krajach partnerskich, integracja grona pedagogiczne-go poprzez planowanie i realizację wspólnych zadań przewidzianych w projekcie, zachęta do współpracy z innymi szkołami, włączenie me-tody projektu do własnej praktyki dydaktycz-nej, doskonalenie umiejętności korzystania z Internetu, podwyższenie jakości pracy szkoły – bardzo dobre wyniki Zewnętrznego Mierzenia Jakości Pracy Szkoły przeprowadzonego przez Delegaturę w Częstochowie Kuratorium Oświa-ty w Katowicach.

Uczniowie:Poznawanie tradycji narodowych (Boże Narodze-nie w Polsce), historii Częstochowy i Jasnej Góry, udział w konkursach i projektach na skalę miasta: „Częstochowa to dobre miasto” i „350-lecie obrony

85


Jasnej Góry”, rozwinięcie umiejętności korzystania z komputera i Internetu, poznawanie rówieśników z innych krajów, ich środowiska szkolnego i ro-dzinnego, tradycji i odrębności krajów partner-skich.

Rodzice:Silniejsza więź ze szkołą poprzez udział w orga-nizowaniu wystaw szkolnych, festynu szkolnego, wigilii klasowych, wigilii środowiskowej, udział w wycieczkach tematycznych.

Środowisko lokalne: Projekty Comeniusa (realizujemy już trzeci pro-jekt w ramach programu Socrates-Comenius) promują naszą szkołę w środowiku lokalnym. Szkoła położona jest w dzielnicy zagrożonej al-koholizmem i cierpiącej ubóstwo wskutek bezro-bocia i nieporadności wychowawczej rodziców. Udział w projekcie pozwala uczniom i rodzicom budować poczucie własnej wartości i wyzwala dumę z przynależności do „małej ojczyzny”, któ-rą jest Częstochowa i jej okolice.

Produkty końcoweI rok realizacji projektu:

· prezentacja partnerów projektu w formie Te-leexpressu na żywo;

· „Przedstawiamy się – moje miasto, mój re-gion”:

– prace plastyczne prezentujące Częstocho-wę i okolice – I miejsce w Wojewódzkim Konkursie Plastycznym Comenius „Moje miasto, mój region” zorganizowanym przez Kuratorium Oświaty w Katowicach,

– leporella i albumy ze zdjęciami uczniów, ich rodziców, domów, mieszkań, ulubio-nej zabawki, albumy z prezentacjami klas (imiona i nazwiska uczniów, ich hobby, adresy),

– kasety audio z tekstem we własnym języku – podstawowe zwroty;

· „Święta Bożego Narodzenia w krajach partner-skich” – kartki świąteczne, życzenia świąteczne w języku polskim, niemieckim i francuskim,

kasety wideo (jasełka w Polsce, świąteczna lek-cja w Niemczech);

· „Obiekt sztuki charakterystyczny dla regionu”:– Polska – plakaty, albumy, konkursy wie-

dzy o historii klasztoru jasnogórskiego i kalendarz ze zdjęciami z wycieczki na Jasną Górę,

– Niemcy – kalendarz ze zdjęciami z foto-graficznego safari w Gera Lusan,

– Austria – opracowania na temat świętych, których figury znajdują się w Perchtolds-dorfie, relacje z wycieczek po mieście, szlakiem świętych z Perchtoldsdorfu,

– Francja – dwie legendy na temat Pchlej Wieży w Thionville.

II rok realizacji projektu: · prezentacja działań i produktów końcowych

partnerów projektu – Teleexpress na żywo· „Malarz i malarka” – prace plastyczne wyko-

nane podczas wizyt w Pracowni Malarstwa Akademii im. J. Długosza w Częstochowie:

– prace plastyczne wykonane w pracow-niach częstochowskich artystów,

– zdjęcia wykonane podczas spotkań naszych uczniów z częstochowskimi artystami,

– prezentacja multimedialna na temat pro-jektu.

Sposoby upowszechniania projektu· prezentacja projektu i jego partnerów w szko-

le w formie stałych wystaw w klasach, analiza podczas zajęć materiałów przesyłanych przez partnerów;

· artykuły w biuletynie informacyjnym Regio-nalnego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli „WOM” w Częstochowie i w biuletynie Sa-morządowego Ośrodka Doskonalenia w Czę-stochowie;

· szkolenia dla nauczycieli na temat projektów szkolnych prowadzone przez koordynatora projektu Marię Dalecką;

· zajęcia prowadzone przez dyrektora szkoły Iwonę Bieniewską w ramach studiów pody-plomowych z zakresu Edukacji Europejskiej i Zarządzania Oświatą w Częstochowie;

86


· przedstawienia i inscenizacje prezentowa-ne okolicznym szkołom i przedszkolom oraz społeczności lokalnej podczas festynu szkolnego, Dnia Dziecka i Wigilii Środowi-skowej;

· promowanie prac dzieci wśród studentów przez prof. Macieja Leona, wykładowcę Akade-mii im. J. Długosza w Częstochowie, który po-magał uczniom przy tworzeniu ich obrazów;

· kalendarze promujące projekt, wręczane go-ściom i przyjaciołom szkoły oraz dyrektorom innych szkół;

· strona internetowa szkoły, prezentacja multi-medialna na temat projektu.

Wartościowość i użyteczność projektu· albumy służą do prezentowania kolejnym

rocznikom uczniów, jak żyją i uczą się ich ró-wieśnicy w Europie;

· polsko-angielsko-niemieckie słowniki obraz-kowe, które powstaną w trzecim roku reali-

zacji projektu, służyć będą do nauki języków obcych;

· trwałe wzbogacenie bazy materialnej szkoły: słowniki, albumy, podręczniki do nauki języ-ków obcych;

· budzenie zainteresowania nauką języków ob-cych poprzez stałą wymianę materiałów ze szkołami partnerskimi;

· zdobycie umiejętności pozyskiwania fundu-szy Unii Europejskiej;

· promowanie szkoły i projektu w środowisku lokalnym;

· poprawa wizerunku naszej szkoły, pracującej w środowisku o trudnych warunkach spo-łeczno-ekonomicznych, zagrożonym alkoho-lizmem i bezrobociem;

· wykorzystanie doświadczeń z poprzednich projektów szkolnych pozwoliło nam zostać szkołą koordynującą obecny projekt.

EDUKACYJNA ROLA KOMIKSUNumer umowy:

04/SPC /04-0449/P3

Beneficjent:

Gimnazjum nr 36 im. Krzysztofa Kieślowskiegoul. Polna 7, 00-625 [email protected]


Hiszpania, Polska, Portugalia, Włochy

Cele projektuCelem naszego projektu było ukazanie możliwo-ści zastosowania komiksu jako narzędzia edu-kacyjnego i wykorzystanie nowych technologii we wzbogacaniu procesu nauczania. Praca nad projektem miała w założeniu poszerzyć hory-zonty uczniów, pogłębić ich umiejętności so-cjolingwistyczne, pobudzić kreatywność i wraż-liwość oraz, między innymi dzięki wymianie materiałów (wspólne wystawy), utrwalać posta-

wy tolerancji i szacunku dla kultury i zwyczajów panujących w innych krajach, przy szczególnym podkreśleniu i pobudzeniu świadomości naszej przynależności do Europy.

Zadania zrealizowane w ramach projektu: · komiksy o różnorodnej tematyce opracowane

głównie w języku roboczym projektu, a także po polsku;

· wspólne wystawy komiksów;

87


· prezentacja na płytach CD-ROM komiksów przeznaczonych na wystawę w krajach part-nerskich;

· wymiana korespondencji.

Osiągnięte rezultatyPonieważ w naszej szkole kładziemy duży nacisk na naukę języków obcych, udział w projekcie dodatnio wpłynął na motywację i doskonalenie praktycznych umiejętności językowych, zarów-no uczniów, jak i nauczycieli. Projekt przyczynił się do dalszego doskonalenia metod nauczania, pozwolił wykorzystywać komiks jako atrak-cyjne narzędzie pracy z uczniami. Nauczyciele doskonalili swoje umiejętności językowe dzięki wymianie korespondencji (w pięciu językach) z koordynatorem i pozostałymi partnerami oraz dzięki kontaktowi z żywym słowem w trakcie wizyt studyjnych i roboczych. Ponadto, dzięki bliższemu poznaniu dziedzin życia interesują-cych uczniów nauczyciele mogli nie tylko reali-zować treści zawarte w podręczniku, lecz także przedstawiać w tym względzie własne propozy-cje. Prace nad komiksem dostosowano do wy-magań programowych, powiązano z tematyką lekcji i ścieżkami edukacyjnymi. Podczas dwóch pierwszych lat współpracy uczniowie wykony-wali komiksy na lekcjach, korzystali z wiedzy nauczyciela i poszukiwali informacji w tere-nie. W trzecim roku przygotowywali komiksy w ramach prac domowych, ale ich tłumaczenie często było wykonywane w czasie konsultacji lub ćwiczeń na lekcjach (na przykład zajęcia ze słownikiem), co także pogłębiało umiejętności uczniów. W naszym gimnazjum przywiązujemy wielką wagę do europejskiego wymiaru kształ-cenia – dzięki projektowi nasi uczniowie mogli lepiej poznać regiony, w których znajdują się szkoły partnerskie, ich historię, kulturę, zwyczaje i języki państw Unii Europejskiej.

Podczas realizacji projektu co roku doko-nywaliśmy ewaluacji wewnętrznej zgodnie ze sporządzonym w pierwszym roku współpracy „Planem autoewaluacji projektu Comenius”. Jej narzędziem były ankiety, przeprowadzone

w pierwszym roku wśród uczniów, w drugim wśród nauczycieli, a w trzecim wśród rodziców. Wszystkie ankiety wykazały pozytywny wpływ projektu i duże zainteresowanie współpracą międzynarodową w naszej szkole, zarówno ze strony uczniów i nauczycieli, jak i rodziców. Ankieta z ostatniego roku współpracy obejmuje dziesięć pytań; jej wyniki przedstawiono w for-mie diagramów kołowych. Ponieważ odpowie-dzi stanowią dobry i miarodajny komentarz dotyczący wpływu projektu, podajemy je w na-wiasach:

· czy wiedział Pan, że szkoła realizuje lub za-mierza realizować Program Socrates-Come-nius? (55% – tak);

· jeśli w pytaniu 1 odpowiedziano „Tak” – jaki to miało wpływ na Pana decyzję dotyczącą wyboru szkoły? (51% – bardzo duży);

· skąd dowiedział się Pan o realizacji Programu Socrates-Comenius? (34% – od wychowawcy, 25% – w czasie zebranie dla kandydatów, 25% – ze strony internetowej szkoły, 15% – od dziecka);

· czy Pana dziecko brało czynny udział w reali-zacji projektu? (72% – tak);

· jeśli tak, to, w jakiej formie? (43% – wykona-nie komiksu, 33% – przygotowanie dekoracji, 24% – udział w przedstawieniach lub spotka-niach z gośćmi ze szkół partnerskich);

· czy pomagał Pan swojemu dziecku w realiza-cji projektu? (90% – nie);

· czy Pana zdaniem praca nad realizacją pro-jektu wpłynęła na pracę uczniów w szkole? (67% – tak);

· jeśli tak, to w jaki sposób? (41% – posze-rzenie wiedzy o krajach partnerskich, 34% – motywacja do nauki języków obcych, 12% – świetna forma zabawy, 12% – zainteresowa-nie komiksem, 1% – inne);

· czy według Pana praca nad projektem tego typu jest godną polecenia formą współpracy międzynarodowej? (95% – tak);

· czy uważa Pan, że szkoła powinna w przy-szłości włączać się w realizację podobnych projektów? (97% – tak);

88


W bieżącym roku udział rodziców w realizacji projektu wzrósł o około 3% w porównaniu z la-tami ubiegłymi.

Lokalne władze samorządowe i oświatowe go-rąco popierały udział naszej szkoły w projekcie i umożliwiały organizację naszych wyjazdów za-granicznych.

Okoliczne szkoły przejawiały spore zaintereso-wanie naszym projektem, zaś przyszli uczniowie – możliwością uczenia się kilku języków obcych w naszym gimnazjum.

Produkty końcowe:Ogółem wykonano 166 komiksów, pracowało nad nimi ponad 200 osób; w tym w ostatnim roku projektu, odpowiednio, 35 komiksów i 42 osoby – uczennice i uczniowie z klas I, II i III. Ogółem 69 komiksów (w tym 19 tegorocznych) przeka-zano partnerom w formie elektronicznej.

Młodym autorom pozostawiono swobo-dę w wyborze języka, preferowany był jednak język hiszpański lub angielski. Nie organi-zowaliśmy konkursów, motywację do pracy zwiększały oceny. Udział procentowy poszcze-gólnych języków (angielskiego, hiszpańskiego i polskiego) w komiksach wynosił po około 33%, komiks o Madrycie wykonano w języku rosyjskim.

Tematyka prac była urozmaicona – od spraw codziennych, kuchni, poprzez wycieczki zagra-niczne, w czasie których miały miejsce zabawne wydarzenia i sytuacje (na przykład zetknięcie

z folklorem miejskim, pomylenie lotu itp.), po rodzące się pierwsze uczucia.

Produktem końcowym będzie wspólna pu-blikacja wybranych komiksów ze wszystkich krajów partnerskich, którą przygotowuje koor-dynator hiszpański we współpracy z władzami lokalnymi.

Sposoby upowszechniania projektuInformacje na temat projektu przekazywaliśmy w czasie Dni Otwartych w naszym gimnazjum, podczas wystaw komiksów, wizyty przygotowaw-czej, wizyt roboczych i wizyty podsumowują-cej i przy okazji ogłoszenia wyników wszystkich trzech ankiet (z trzech lat współpracy). Informacje te zamieszczaliśmy na tablicach informacyjnych w szkole przeznaczonych do prezentacji założeń projektu, w gazetce szkolnej „Pausa” oraz na naszej stronie internetowej: www.gim36.pl/socrates.

Wartościowość i użyteczność projektu: Wykorzystanie rezultatów projektu w naszej szkole już się w dużej mierze dokonało – zorga-nizowaliśmy stałą wystawę komiksów, prezen-tujemy w antyramach reportaże z wizyt, wyko-rzystujemy prezentacje komiksów na płytach CD-ROM itp., co jest motywujące zarówno dla uczniów, jak i dla nauczycieli. Naszymi doświad-czeniami chętnie dzielimy się z zainteresowany-mi szkołami. Wiedza i umiejętności, które zdo-byliśmy będą nieocenione przy ewentualnym udziale w następnym projekcie.

89


Cele projektuRozwijanie kreatywności uczniów poprzez wy-konywanie prac plastycznych, dla których in-spiracją są miejsca, budowle i obiekty o wartości historycznej i kulturowej danego kraju.

Zadania zrealizowane w ramach projektuRok szkolny 2004/05:

· strona internetowa szkoły; · projekt kartki pocztowej ze znaczkiem przed-

stawiającym zabytki polskiego gotyku;· komiks o Kazimierzu Wielkim, legenda o Cze-

chu, Lechu i Rusie;· prezentacja multimedialna przedstawiająca

zabytki gotyku w Polsce.Rok szkolny 2005/06:

· legenda o powstaniu Gorzowa Wielkopol-skiego;

· kalendarz „Polska w epokach historycznych”;· album „W pracowni mistrza” przedstawiający

sylwetki wielkich polskich artystów;· prezentacja multimedialna przedstawiająca

zabytki Gorzowa Wielkopolskiego;· aktualizacja strony internetowej szkoły.

Osiągnięte rezultatyDo realizacji projektu zaangażowano wszystkich nauczycieli i uczniów. Nauczyciele poszerzyli programy nauczania o treści zawarte w projekcie. Uczniowie pogłębiają swoją wiedzę na temat kra-jów partnerskich, ich kultury, historii i tradycji.

Poprzez uczestnictwo w projekcie wzrósł rów-nież prestiż szkoły w środowisku lokalnym.

Produkty końcoweProduktem końcowym projektu będzie seria trzech płyt CD-ROM przedstawiających szkoły biorące udział w projekcie, a także historię i kul-turę krajów partnerskich. Na płytach znajdują się informacje na temat uczniów, ich zdjęcia oraz opisy zainteresowań, życia codziennego, a także informacje na temat szkół i krajów partnerskich.

Sposoby upowszechniania projektuStrona internetowa szkoły, wystawy, gazetka szkolna, gazetki ścienne, artykuły i audycje w lo-kalnych mediach, Dni Comeniusa, szkolenia w ramach programu Socrates-Comenius.

Wartościowość i użyteczność projektu Wytworzone produkty są doskonałym środkiem dydaktycznym, wykorzystywanym podczas lek-cji oraz zajęć pozalekcyjnych.

PAŃSTWA W SZTUCE. SZTUKA I HISTORIA SZTUKI JAKO FORMA UKAZANIA CZASÓW I MIEJSCNumer umowy:

05/SPC/05-0139/P

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 15 im. Wojska Polskiegoul. Kotsisa 1, 6–400 Gorzów Wielkopolski [email protected]


Austria, Malta, Niemcy, Polska, Rumunia, Włochy

90


DZIECI CHCĄ I ZASŁUGUJĄ NA LEPSZY ŚWIATNumer umowy:

P009-1/2003/SPC

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 15ul. Kętrzyńskiego 10, 10-507 Olsztynhttp://euro15.w.interia.pl, [email protected]


Bułgaria, Grecja, Finlandia, Polska, Włochy

Cele projektu· kształtowanie świadomości międzykulturowej;· promowanie prawa dzieci do życia, nauki,

wypoczynku;· kształtowanie u uczniów zrozumienia i tole-

rancji dla różnic kulturowych, narodowościo-wych, uświadomienie dzieciom ich własnych praw oraz wpajanie poszanowania dla praw innych;

· zaangażowanie uczniów we wszystkie etapy realizacji projektu;

· poznanie kierunków rozwoju oświaty w Europie.

Zadania realizowane w ramach projektu:W szkole został utworzony zespół odpowiedzialny za realizację głównych celów projektu. Opracowano zakres zadań i działań związanych z programem, nauczycielom powierzono opiekę nad grupami odpowiedzialnymi za realizację poszczególnych prac. Takie podejście dało wymierne efekty:

· uczniowie zaangażowani byli we wszystkie etapy realizacji projektu, od planowania dzia-łań, poprzez wdrażanie, aż do ich ewaluacji;

· w ramach projektu nauczyciele doskonalili warsztat zawodowy – opracowywali scena-riusze lekcji, zajęć pozalekcyjnych, spotkań z rodzicami, regulaminy konkursów;

· Zespół Wsparcia i Aktywizacji Rodziców działający w naszej szkole przeprowadził warsztaty dla rodziców, uczniów i nauczycie-li „Wokół praw dziecka” i „Sztuka bez granic – śpiewające rodziny”;

· Szkolny Klub Europejski „Euro 15”, nawiązu-jąc do tematyki projektu, zorganizował Dzień Uśmiechu i Dzień Europy. Obie uroczystości zostały wpisane do kalendarza cyklicznych imprez szkolnych.

Osiągnięte rezultatyOprócz członków Szkolnego Klubu Europejskie-go „Euro 15” w realizacji projektu wzięli aktywny udział wszyscy uczniowie. Wymiernym efektem były konkursy plastyczne, wystawy prac dzie-ci, stworzenie szkolnych gazetek tematycznych, plakatów o tematyce europejskiej lub przedsta-wiających szkoły partnerskie, zorganizowanie Dnia Uśmiechu, a także prace nad scenariuszem przedstawienia w języku angielskim. W działa-niach tych uczniowie wykazali się dużym zaan-gażowaniem i kreatywnością oraz umiejętnością poszukiwania i przetwarzania informacji oraz tworzenia prezentacji. W szkole została stworzo-na baza danych uczniów chętnych do prowadze-nia korespondencji drogą internetową z rówie-śnikami z krajów partnerskich.

Realizacja Szkolnego Projektu Comeniusa wywarła duży wpływ na szkołę i znalazła odbi-cie w planowaniu jej pracy. Dzięki programowi powstała nowa edukacyjna ścieżka europejska realizowana w klasach od czwartej do szóstej, a także program autorski zatytułowany „ABC filmu”. W ramach ścieżki „Edukacja czytelnicza i medialna” uczniowie wykonują szereg zadań związanych z projektem.

91


W realizację projektu zaangażowani byli wszy-scy członkowie społeczności szkolnej (ucznio-wie, pracownicy szkoły, rodzice i – co za tym idzie – społeczność lokalna). Ogromne znacze-nie miała tu pełna akceptacja działań przez dy-rektora szkoły, panią Grażynę Sorokę.

Produkty końcoweW wyniku realizowanego projektu zostały przy-gotowane następujące produkty końcowe:

· ilustrowana książeczka „Prawa dziecka”;· przedstawienie teatralne zarejestrowane na

kasetach wideo.Ponadto powstały: albumy prac dziecięcych, pla-katy przedstawiające kraje partnerskie, „Dekalog rodzica i dziecka”, kronika projektu, materiały i sprawozdania umieszczone na stronie interne-towej szkoły, folder szkoły, fotodokumentacja, publikacje, prezentacja multimedialna.

Sposoby upowszechniania projektuBy promować w środowisku realizowane przez nas projekty partnerskiej współpracy szkół w ra-mach programu Comenius (od 2004 roku re-alizujemy kolejny, tym razem dwuletni projekt „Sztuka bez granic”), podjęliśmy szereg działań:

· Braliśmy czynny udział w Tygodniu Co-meniusa (na forum została przedstawiona prezentacja multimedialna dotycząca zarzą-dzania budżetem projektu) Wojewódzkich Targach Programu Socrates-Comenius (sto-isko naszej szkoły zajęło II miejsce w kon-kursie na najciekawszą prezentację projektu) organizowanych przez Komisję Europejską i Agencję Narodową Programu Socrates-Co-menius.

· Wszystkie nasze działania prezentowane były w lokalnej prasie i mediach (przedstawienie teatralne poświęcone prawom dzieci zostało sfilmowane przez pracowników Telewizji Re-gionalnej w Olsztynie i przedstawione szero-kiemu gronu widzów).

· Nauczyciele zaangażowani w projekt prze-prowadzili cykl szkoleń dotyczących pro-gramu Comenius. Przeszkolono Szkołę Pod-

stawową nr 30, Szkołę Podstawową nr 18 (realizuje projekt), Szkołę Podstawową nr 19, Szkołę Podstawową nr 22 (realizuje projekt), Szkołę Podstawową w Bukwałdzie. By wspo-móc inne szkoły, opracowaliśmy prezentację multimedialną dotyczącą przygotowania for-mularza aplikacyjnego.

Wartościowość i użyteczność projektuUkazanie prawa dzieci do życia, nauki i wy-poczynku jest bardzo ważną kwestią. Wypra-cowane w tym projekcie produkty końcowe (książeczka „Prawa Dziecka”) warte są opubli-kowania i przedstawienia ich szerszemu gronu odbiorców.

Największym naszym sukcesem była jednak nagroda w konkursie Europrodukt w kategorii „Inicjatywa edukacyjna” pod honorowym patro-natem Ministra Edukacji Narodowej. Pokonali-śmy 150 szkół. Nasz projekt „Dzieci chcą i zasłu-gują na lepszy świat” został nagrodzony, gdyż jest przykładem dobrej praktyki realizującym cele stawiane przed oświatą w Europie – edukację obywatelską uczącą poszanowania różnorodno-ści kulturowej i językowej.

Nie chcemy spocząć na laurach. W następ-nym roku szkolnym przystępujemy do nowego projektu. Tym razem będzie to Projekt Rozwo-ju Szkoły. Jako koordynatorzy projektu mamy już wiele pomysłów. Chcemy zająć się promocją szkoły w szerokim tego słowa znaczeniu. Wie-rzymy, że nam się to uda.

92


DARY NATURYNumer umowy:

04\SPC\04-0276\P1

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 18 im Arkadego Fiedleraul. Francuska 10, Zielona Góra www.sp18.zgora.pl, [email protected]


Słowacja, Niemcy

Cele projektu:· zdobywanie przez uczniów gruntownej wie-

dzy przyrodniczej poprzez samodzielne po-szukiwanie, gromadzenie i opracowywanie informacji;

· poznawanie tradycji, zwyczajów i wytworów kultury związanych z wykorzystaniem bo-gactw naturalnych krajów partnerskich;

· doskonalenie umiejętności posługiwania się językami obcymi przez uczniów i nauczycieli;

· promowanie ekologicznego stylu życia ze szczególnym zwróceniem uwagi na ochronę środowiska;

· doskonalenie kompetencji nauczycieli i uczniów w dziedzinie multimediów;

· integracja uczestników projektu poprzez pro-mowanie i upowszechnianie postaw proeu-ropejskich i tolerancji.

Zadania zrealizowane w ramach projektuProjekt był poświęcony wykorzystywaniu lnu przez człowieka. W czasie realizacji projektu uczniowie zdobywali gruntowną wiedzę w zakre-sie realizowanego tematu. Treści projektu zostały włączone w program nauczania i były uwzględ-niane na lekcjach poszczególnych przedmiotów, natomiast w ramach zajęć pozalekcyjnych i infor-matyki w klasach czwartych zastosowano podej-ście interdyscyplinarne.

We wszystkich fazach realizacji stosowano róż-ne metody pracy, głównie aktywizujące uczniów,

łączące teorię z praktyką. Uczniowie nauczania zintegrowanego pisali sprawozdania z warszta-tów, które odbyły się w Muzeum Etnograficznymw Ochli, i wykonywali w grupach prace plastycz-ne. W czasie lekcji przyrody poznawali len z per-spektywy botaniki, jego rozwój „od ziarenka do płócienka”, podczas lekcji historii poznawali tra-dycyjne metody obróbki tej rośliny oraz jej za-stosowanie w życiu codziennym dawniej i dziś.

Podczas lekcji języka polskiego uczniowie szu-kali związków frazeologicznych, w których wystę-puje słowo „len”, tworzyli wiersze, baśnie, komiksy. W ramach zajęć z informatyki przygotowywali prezentacje w formie albumów, wykorzystując wie-dzę zdobytą na lekcjach różnych przedmiotów, sa-modzielnie szukając informacji na określony temat w Internecie, opracowując zgromadzone materiały z wykorzystaniem komputera.

Redaktorzy gazetek szkolnych poszukiwali in-formacji, opracowywali je, korzystając z kompu-tera oraz przygotowywali ich publikację. Podczas zajęć koła teatralnego uczniowie przygotowali inscenizację baśni Andersena „Len” i utworu Marii Konopnickiej „Jak to ze lnem było”.

Koło historyczne zorganizowało wycieczkę do skansenu w Ochli, gdzie uczniowie zapozna-li się z tradycyjnymi metodami obróbki lnu, po to aby zaprezentować zdobytą wiedzę kolegom, koleżankom, rodzicom oraz zielonogórskim mediom w formie pokazu w trakcie festynu osiedlowego.

III. Edukacja środowiskowa/ekologiczna

93

iii. edukacja środowiskowa – ekologiczna

Na lekcjach plastyki i muzyki poznawano tań-ce i piosenki ludowe, w których pojawia się te-mat projektu.

Koło krawieckie i tkackie przygotowało kolek-cję strojów z lnu. Dzieci wyszywały także lniane serwetki. W szkole organizowane były wycieczki do skansenu w Ochli, konkursy plastyczne, po-etyckie, literackie, muzyczne oraz konkursy wie-dzy na temat lnu. Podczas lekcji języka niemiec-kiego i w ramach zajęć kół językowych uczniowie doskonalili znajomość języka niemieckiego, po-szerzali ją o słownictwo poznane w czasie reali-zacji projektu.

Pomysłem uczniów z koła „Młody Przyrodnik” było założenie niewielkiej uprawy lnu i prowa-dzenie dziennika uprawy. Uczniowie opiekowali się osobiście zasadzonymi roślinami, dzięki cze-mu poszerzali swoją wiedzę poprzez działanie.

W ciągu całego roku szkolnego uczniowie sa-modzielnie poszukiwali informacji związanych z realizowanym przez szkołę tematem, a także dotyczących tradycji i zwyczajów krajów part-nerskich, gromadzili je, opracowywali i przeka-zywali swoim kolegom.

Osiągnięte rezultatyW wyniku realizacji projektu uczniowie (w pro-jekt zaangażowana była cała szkoła, to jest 916 uczniów):

· poznali tradycje, zwyczaje i wytwory kultury w krajach partnerskich związane z realizowa-nym tematem (Polska – len, Niemcy – zioła, Słowacja – drewno);

· doskonalili umiejętność porozumiewania się w mowie i piśmie z kolegami ze szkół part-nerskich;

· doskonalili umiejętność pracy w grupie; · samodzielnie zdobywali informacje, selekcjo-

nowali je i przetwarzali oraz umiejętnie wy-korzystywali;

· dostrzegali wartość ekologicznego stylu życia;· chętniej uczyli się języka niemieckiego, wie-

dząc, że mogą go wykorzystać w pracy twór-czej (na przykład przy tłumaczeniach) lub w życiu codziennym;

· nabywali umiejętności posługiwania się nowy-mi technologiami informacji i komunikacji.

W projekt zaangażowani byli wszyscy nauczy-ciele (czyli 76 osób). Nauczyciele:

· wzbogacali wiedzę na temat kultury krajów partnerskich;

· doskonalili umiejętność posługiwania się ję-zykami obcymi;

· wzbogacili warsztat pracy, wykonywali samo-dzielnie ciekawe pomoce dydaktyczne i opra-cowali kompleksowy zestaw scenariuszy lekcji;

· dzięki projektowi nauczyciele doskonalili umiejętność pracy w grupie, wspólnie reali-zując określone przez siebie zadania, wykaza-li się kreatywnością i pomysłowością;

· doskonalili umiejętności pedagogiczne, po-szerzali swoją wiedzę poprzez wykorzystywa-nie technologii informacyjnej.

Wpływ projektu na szkołę:Jakość pracy w szkole poprawiła się poprzez wy-korzystanie umiejętności językowych w prak-tyce, wymianę doświadczeń pedagogicznych, nabycie kompetencji w zarządzaniu projektami edukacyjnymi oraz wzbogacenie warsztatu pracy nauczycieli. Dzięki stosowaniu metody projektu zajęcia stały się atrakcyjniejsze dla młodzieży i zobligowały nauczycieli do częstszego stosowa-nia innowacyjnych rozwiązań.

Wpływ projektu na środowisko lokalne: Spółdzielnia Mieszkaniowa Osiedla Przyjaźni współfinansowała festyn osiedlowy, w czasie któ-rego zaprezentowany został projekt Comeniusa. Okoliczne sklepy i instytucje wspomogły szkołę, przekazując nagrody dla uczniów zaangażowa-nych w projekt.

W realizację projektu chętnie włączają się rodzice, pomagając w organizowaniu imprez szkolnych oraz finansując nagrody dla uczniów biorących udział w różnych konkursach zapla-nowanych w ramach projektu. Przykładem może być kolekcja strojów z lnu uszyta specjalnie dla potrzeb projektu przez słynną polską projek-tantkę mody panią Ewę Minge, prywatnie matkę

94


naszego ucznia. Kolekcję wystawiono na aukcji w czasie festynu osiedlowego, a pieniądze z jej sprzedaży zostały przekazane na potrzeby biblio-teki szkolnej. Muzeum Etnograficzne w Ochli zorganizowało nieodpłatnie warsztaty „Jak to ze lnem było?” dla szkolnego koła historycznego oraz wypożyczyło szkole eksponaty, które umoż-liwiły członkom koła zaprezentowanie mieszkań-com osiedla tradycyjnych metod obróbki lnu.

Produkty końcowe· publikacja nosząca tytuł „Len’’;· strona internetowa szkoły;· prezentacja projektu na płycie CD-ROM;· folder szkoły;· galeria prac plastycznych dzieci;· pokaz mody młodzieżowej wykonanej z lnu

przez uczniów szkoły;· prace literackie;· przedstawienia teatralne;· gazetki szkolne.

Sposoby upowszechniania projektu:Projekt w ciągu całego roku szkolnego był upo-wszechniany na terenie miasta za pośrednic-twem:

· strony internetowej szkoły www.SP18.zgora.pl;· artykułów w prasie lokalnej i gazetce szkol-

nej; · telewizji kablowej (relacja z prezentacji pro-

jektu w czasie festynu osiedlowego);· audycji radiowęzła szkolnego;· gazetek szkolnych (chętnie nabywanych przez

rodziców);· folderu szkoły (jedna jego strona poświęcona

jest projektowi);· wystaw, aukcji, konkursów związanych z te-

matyką projektu;

· konferencji edukacyjnych (w czasie konfe-rencji dyrektorów szkół miast partnerskich zaprezentowano projekt w formie wystawy);

· prezentacji wyników projektu przez dzieci w czasie Wiosennego Festynu Osiedlowego;

· całorocznej gazetki ściennej w holu szkol-nym;

· wernisażu prac dzieci.Wartość, użyteczność projektuDzięki spotkaniom młodzieży i nauczycieli z trzech krajów partnerskich przełamywane były stereotypy związane z przynależnością do okre-ślonego narodu, umocniły się znajomości i przy-jaźnie, konkretnego wymiaru nabrało pojęcie tolerancji. Niewątpliwie projekt zacieśnił współ-pracę szkoły ze społecznością lokalną.

Realizacja wspólnych celów wyznaczanych przez Unię Europejską jest przyjmowana z po-wszechnym zrozumieniem, idee programu Co-menius zyskują uznanie wśród różnych instytucji lokalnych cieszą się coraz większą popularnością. Współudział środowiska lokalnego w projekcie realizowanym przez naszą szkołę jest widoczny. Ponadto w czasie realizacji projektu uczniowie i nauczyciele rozwijali kompetencje językowe. Nauczyciele i uczniowie wspólnie tworzyli pro-jekt, czuli się za niego odpowiedzialni, wszyst-kich łączył wspólny cel.

Reasumując, z całą stanowczością można stwierdzić, iż projekt mocno zintegrował spo-łeczność szkolną i lokalną, a jego rezultaty już są widoczne. Nasza szkoła jest postrzegana w mie-ście jako kreatywna, nowoczesna, pracująca we-dług najnowszych metod, wykorzystująca środki Unii Europejskiej do podniesienia jakości edu-kacji, co przekłada się na dużą liczbę zapisów do klas pierwszych dzieci z całego miasta i okolicz-nych gmin.

95


Cele projektuTemat projektu był związany z realizowanymi w szkole innowacjami pedagogicznymi „Przyro-da Gorzowa i okolic”. Oprócz problemów, istot-nych dla gospodarki wodnej na całym świecie uczniowie poznali na zajęciach naturalne zbior-niki wodne naszego regionu. Poznali także naj-nowsze narzędzia komunikacji i podejmowali działania proekologiczne.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· logo projektu;· ilustracje do utworów muzycznych poświę-

conych tematowi wody;· ilustracje do podania związanego tematycz-

nie z wodą – legendy o Warsie i Sawie;· korespondencja z uczniami szkół z Austrii

i Hiszpanii;· tableau przedstawiające współpracę ze szkołą

w Eberswalde; · kolaż przedstawiający obiekt historyczny

związany z wodą; · broszura z informacjami na temat znanego

sportowca uprawiającego sporty wodne;· kartki świąteczne; · kalendarz szkolny;· film o naszym projekcie; · słowniczek zawierający terminy związane

z wodą; · album o Gorzowie Wielkopolskim, książecz-

ka o państwach partnerskich, książeczka ob-razkowa „Woda w domu”.

Osiągnięte rezultatyW realizację projektu zaangażowali się wszyscy nauczyciele i uczniowie. Nauczyciele poszerzy-li programy nauczania różnych przedmiotów o treści projektu. Uczniowie pogłębili wiedzę na temat państw partnerskich, ich kultury, historii i tradycji. Uczestnictwo w projekcie przyczyniło się również do wzrostu prestiżu szkoły w środo-wisku lokalnym.

Produkty końcowePakiet pomocy dydaktycznych zawierający mapy, puzzle, kasety wideo, albumy, plansze, koloro-wanki, kalendarze, słowniczek tematyczny.

Sposoby upowszechniania projektu:Wystawy, gazetka szkolna, gazetki ścienne, kon-takt z lokalnymi mediami, Dni Comeniusa.

Wartościowość i użyteczność projektu:Wytworzone produkty są znakomitą pomocą dydaktyczną. Wykonane materiały są wykorzy-stywane w ramach zajęć edukacyjnych oraz po-zalekcyjnych.

WODA – I CO DALEJ?Numer umowy:

P029-1/2002/SPC

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 15 im. Wojska Polskiegoul. Kotsisa 1, 66-400 Gorzów [email protected]


Austria, Hiszpania, Irlandia Północna, Niemcy, Polska

96


WODA I JEJ ZNACZENIE W ŚRODOWISKUNumer umowy:

04/JPC/04-0061

Beneficjent:

Gimnazjum nr 142 im. R. Schumanaul. Olgierda 35/41, 03-536 [email protected]


Francja, Polska

Cele projektu· doskonalenie umiejętności posługiwania się

językami obcymi;· poszerzenie wiedzy na temat środowiska

wodnego i jego ochrony;· poznanie sposobów wykorzystania wody

w gospodarce w Polsce i we Francji;· uczenie się zasad pracy w grupie;· zdobywanie doświadczeń w korzystaniu z no-

woczesnych technik informacji i komunikacji;· kształtowanie u uczniów twórczego myślenia

oraz praktycznego podejścia do analizowa-nych tematów;

· kontynuacja współpracy między Institution Beaupeyrat w Limoges i Gimnazjum nr 142 w Warszawie.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW ramach projektu zrealizowano wymiany uczniów polskich i francuskich (09−23 paździer-nika 2004 – wizyta grupy francuskiej w Polsce; 28 maja 2005−11 czerwca 2005 – wizyta grupy polskiej we Francji).

Podczas zajęć warsztatowych na Mazurach uczniowie badali czystość wody jeziora Plusz-nego, uczestniczyli w prelekcjach prowadzo-nych przez pracowników gospodarstwa rybnego w Szwaderkach oraz w zajęciach w Oceanarium Gdyńskim, podczas wizyty w Oczyszczalni Ście-ków w Olsztynku poznali proces oczyszczania ścieków. Ponadto na terenie szkoły uczniowie brali udział w lekcjach fizyki, chemii i geografii przygotowanych przez młodzież pod kierunkiem nauczycieli. Dodatkowo mieli możność zapozna-

nia się ze sposobami oczyszczania wody pitnej podczas wycieczki do Filtrów Warszawskich.

W trakcie pobytu we Francji młodzież za-poznała się ze sposobami wykorzystania wody w gospodarce. Uczniowie odwiedzili solarnię, w której uzyskuje się sól z wody morskiej, oraz port rybacki specjalizujący się w połowach mał-żów i ostryg. Zobaczyli, jak funkcjonują młyny wodne oraz jak można je wykorzystać do pro-dukcji papieru czerpanego. Poza tym uczniowie zapoznali się z wykorzystaniem wód podziem-nych do produkcji wody Perrier. Byli również zaangażowani w przeprowadzenie ankiety na temat wykorzystania wody w gospodarstwie do-mowym, w przygotowanie prac plastycznych, związanych ze sposobami wykorzystania wody w gospodarce i w stworzenie polsko-francusko--angielskiego słownika terminów związanych z wodą. Ponadto ułożyli szereg krzyżówek i qu-izów na temat wody, które zostaną wykorzystane jako ćwiczenia uzupełniające na lekcjach. Na za-kończenie pobytu w Polsce i we Francji ucznio-wie zaprezentowali efekty swojej pracy rodzicom i przygotowali prezentację artystyczną przedsta-wioną podczas wieczorku pożegnalnego.

Osiągnięte rezultatyW wyniku realizacji projektu uczniowie kształ-towali świadomość ekologiczną i wymieni-li się ze swoimi zagranicznymi rówieśnikami doświadczeniami dotyczącymi wykorzystania i ochrony wód. Obie grupy uczniów podczas wymian zaprezentowały regiony turystyczne swojego kraju (w Polsce: Warszawę, Pojezierze

97


Mazurskie i wybrzeże; we Francji: wybrzeże Morza Śródziemnego i okolice Limoges). Dzięki bezpośrednim kontaktom oraz korespondencji z francuskimi rówieśnikami uczniowie dosko-nalili swoje umiejętności językowe i komunika-cyjne. Ugruntowali w ten sposób wiedzę zdoby-tą na lekcjach, ponadto chętnie poszerzali zasób słownictwa, korzystając z pomocy nauczyciela oraz podręczników i słowników. Zawarte przy-jaźnie przyczyniły się do przełamania obaw przed wypowiadaniem się w języku obcym i po-zwoliły zrozumieć, że znajomość języków ob-cych jest niezbędna.

Uczniowie z klasy uczącej się języka angiel-skiego zadeklarowali chęć uczestniczenia w zaję-ciach koła języka francuskiego.

Młodzież bardzo chętnie korzysta z technologii informacyjno-komunikacyjnych. W trakcie reali-zacji projektu uczniowie korespondowali ze sobą za pośrednictwem Internetu oraz SMS-ów. Na spe-cjalnie stworzonej stronie internetowej wymieniali się poglądami na temat pobytu we Francji.

Poprzez uczestnictwo w tym projekcie ucznio-wie poszerzyli swoją wiedzę na temat ochrony i wykorzystania wody zarówno w gospodarce, jak i w gospodarstwie domowym. Liczne wizy-ty w obiektach związanych z wodą pozwoliły im na zrozumienie, jak ważną rolę odgrywa ona w środowisku. Zadania, jakie przewidziano dla uczniów obligowały ich do poszukiwania i gro-madzenia dodatkowych informacji. Ponadto podczas zajęć warsztatowych zdobyli umiejętno-ści badania czystości wody.

Wymiana korespondencji i kontakty bezpo-średnie pozwoliły nauczycielom na doskonalenie umiejętności językowych, poszerzenie zasobu słownictwa oraz poznanie języka codziennego. Ponadto ich zasób słownictwa wzbogacił się o terminy związane z tematyką projektu.

Przygotowane materiały, prezentacje multi-medialne, strony internetowe zachęciły wielu nauczycieli do korzystania z podobnych źródeł informacji na zajęciach oraz zainspirowały do wykorzystywania technologii informacyji i ko-munikacji w nauczaniu.

Nauczyciele wzbogacili warsztat pracy o do-datkowe scenariusze lekcji, materiały dydak-tyczne oraz wiadomości – nauczyciel języka francuskiego wykorzystuje zdobyte we Francji materiały i wiedzę o kulturze francuskiej na lek-cjach i w ramach zajęć pozalekcyjnych, nauczy-ciele przedmiotów przyrodniczych prowadzą zajęcia na temat ochrony wód i przeprowadzają doświadczenia na podstawie opracowanych ma-teriałów.

Ponadto dwoje nauczycieli brało udział w szko-leniu zorganizowanym przez Agencję Narodową Programu Socrates-Comenius dla nauczycieli przedmiotów ścisłych. Godny wspomnienia jest również fakt, że nauczyciele języka niemieckiego nawiązali kontakty ze szkołą w Niemczech i re-alizują podobny projekt.

Projekt niewątpliwie przyczynił się do zacie-śnieniu współpracy z rodzicami. Przekonaliśmy się, że można na nich liczyć podczas organiza-cji różnych imprez i ważnych wydarzeń w życiu szkoły. Ponadto nauczyciele dzielili się informa-cjami i doświadczeniem z nauczycielami z są-siednich szkół, starając się zachęcić ich do wzię-cia udziału w podobnym projekcie.

Produkty końcowe· szkolna gazetka ścienna poświęcona wymia-

nom;· informacje na stronie internetowej szkoły

i Targówka;· dziennik wymiany na szkolnej stronie inter-

netowej koła kultury francuskiej;· ankieta na temat wykorzystania wody w go-

spodarstwach domowych;· karty pracy uczniów i nauczycieli;· plakaty i prace plastyczne;· polsko-francusko-angielski słownik tematy-

czny;· uczniowskie prezentacje multimedialne.

Sposoby upowszechniania projektuInformacje na temat realizacji projektu zostały umieszczone na tablicach informacyjnych po-święconych programowi Comenius. Na stronie

98


EDENNumer umowy:

04/SPC/04-0178/P1

Beneficjent:

IV Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiegoul. Korczaka 7, 32-300 Olkusz


Belgia, Czechy, Francja, Łotwa, Norwegia, Polska, Włochy

internetowej szkoły regularnie były zamiesz-czane informacje na temat przebiegu działań w projekcie. Ponadto została utworzona specjal-na strona internetowa, na której uczniowie dzie-lili się wrażeniami z pobytu we Francji wysłano też sprawozdanie do Urzędu Gminy Targówek. W ramach promocji wystosowano również za-proszenie do przedstawicieli władz lokalnych do wzięcia udziału w wieczorku pożegnalnym.

Informacje na temat udziału szkoły w pro-gramie Comenius były przekazywane podczas konferencji metodycznych dla nauczycieli oraz spotkań informacyjnych dla szkół zaintereso-wanych udziałem w projekcie organizowanych przez Agencję Narodową Programu Socrates--Comenius.

Uznaliśmy również, że warto rozpropagować program Comenius podczas spotkania z rodzi-cami kandydatów do klas pierwszych i podc zas spotkania z szóstoklasistami w sąsiedniej szkole podstawowej.

Wartościowość i użyteczność projektuProdukty końcowe, takie jak polsko-francu-sko-angielski słownik tematyczny, prezentacje multimedialne, scenariusze zajęć, karty pracy, można wykorzystać jako pomoce dydaktyczne na lekcjach biologii, chemii, geografii, fizyki i ję-zyka angielskiego i francuskiego.

Poza tym doświadczenia zdobyte w czasie realizacji zadań i wymian mogą być pomocne w kolejnych tego typu przedsięwzięciach.

Cele projektu· poznanie przez młodzież uwarunkowań

i różnych metod rozwiązywania problemów ekologicznych, nawiązanie współpracy z lo-kalnymi instytucjami odpowiedzialnymi za ochronę środowiska;

· stworzenie interesującej dla uczniów płasz-czyzny partnerskiej współpracy z rówieśni-kami z innych krajów;

· poszerzenie możliwości wykorzystania w pro-cesie edukacyjnym nowoczesnych środków dydaktycznych i technologii informacji i ko-munikacji;

· poszerzenie możliwości rozwijania i prak-tycznego wykorzystania kompetencji języko-wych uczniów i nauczycieli;

· integracja społeczności szkolnej;· rozwijanie zainteresowania naukami przy-

rodniczymi.

Zadania zrealizowane w ramach projektu: · W każdym roku uczniowie badali jakość wody

z lokalnej rzeki i porównywali uzyskane rezul-taty z danymi posiadanymi przez instytucje.

· Uczniowie wybrali typowy dla ich regionu gatunek rośliny występujący w pobliżu lo-kalnej rzeki i przeprowadzili jego badanie. Młodzież z IV LO przeprowadziła obserwa-cje przyrodnicze endemitu warzuchy polskiej (Cochlearia polonica).

· Uczniowie opracowali miniprojekt dotyczący ochrony lokalnej flory.

99


· Uczniowie współpracowali z władzami lokal-nymi, przeprowadzili debatę na temat pro-blemów ekologicznych regionu, przedstawili władzom lokalnym wyniki badań lokalnej rzeki, sporządzili raport i przedstawili go burmistrzowi miasta z prośbą o jego sygno-wanie.

· Wspólnie z władzami lokalnymi uczniowie zorganizowali dzień Ogrody Edenu, którego celem jest upowszechnianie działań na rzecz ochrony środowiska – dzień Ogrody Edenu został zorganizowany we wszystkich krajach partnerskich w tym samym czasie.

· Uczniowie porównali własne wyniki badań z wynikami uzyskanymi przez partnerów – poznali sytuację ekologiczną każdego kraju;

· Uczniowie sporządzili „Europejską listę prze-trwania” dla badanych rzek i wybranych ro-ślin.

· Uczniowie przygotowali wystawę prac arty-stycznych „Ogrody Edenu” wykorzystując swoje własne wizje artystyczne na ten temat. Każda ze szkół stworzy swój własny „Eden”. W trzecim roku realizacji projektu zostanie zorganizowana centralna wystawa w Geel.

· Uczniowie przygotują grę dydaktyczną dla młodszych kolegów (uczniów gimnazjów), dotyczącą problemów ekologicznych regio-nu.

· Używają technologie informacji i komu-nikacji – przygotowują stronę internetową i gazetkę cyfrową, zawierającą informacje, dotyczące projektu, komunikują się za po-średnictwem poczty elektronicznej;

· podejmują, w podstawowym zakresie, naukę języka partnerów.

Osiągnięte rezultatyUczniowie zdobyli lub udoskonalili umiejętno-ści pracy metodą projektu i pracy zespołowej, samodzielnego poszukiwania informacji, pro-wadzenia obserwacji, wykorzystywania tech-nologii informacyjnych oraz umiejętności ko-munikacyjne. W zauważalny sposób zwiększyła się motywacja uczniów i nauczycieli do nauki

języków obcych – uczniowie rozwinęli swoje kompetencje komunikacyjne i wzbogacili słow-nictwo o terminologię specjalistyczną (z dzie-dziny przyrody i ekologii). Szkoła uczestniczyła już w czterech projektach Comeniusa i nauczy-ciele nie mają trudności z bieżącą komunikacją ze szkołami partnerskimi. Pierwszy rok projektu zaowocował nowymi formami edukacji regio-nalnej i ekologicznej sprzyjającej budowaniu więzi emocjonalnych z regionem i zaintereso-waniu uczniów jego problemami. Nauczyciele wdrażają nowe metody pracy zaobserwowane w czasie kontaktów ze szkołami partnerskimi. Częściej stosują metody aktywizujące uczniów oraz nowoczesne urządzenia techniczne, pier-wotnie wykorzystywane dla potrzeb projektu (rzutnik multimedialny, komputer, mikroskop do pracy w terenie, kamera, aparat cyfrowy). Projekt wpłynął na zarządzanie szkołą, głównie w sferze organizacji pracy i zarządzania zasoba-mi materialnymi. Widoczne jest wzbogacenie szkolnych zasobów bibliotecznych, a także ukie-runkowanie nadzoru pedagogicznego i dosko-nalenia zawodowego na efektywne stosowanie przez nauczycieli nowoczesnych środków i po-mocy dydaktycznych.

Materialne produkty projektu, formy wspólnej pracy uczniów i nauczycieli, sposób prezentacji osiągnięć i organizacja wymiany osób wskazują na znaczną integrację całej społeczności szkolnej wokół zadań przewidzianych w projekcie. Zda-niem dyrektora liceum społeczność szkolna naj-pierw utożsamiła się z celami projektu, a następnie zintegrowała poprzez wspólną pracę. Rezultatem projektu jest również pogłębienie więzi pomię-dzy szkołą a jej środowiskiem. Projektem żywo interesują się władze samorządowe, szczególnie Wydział Ochrony Środowiska, zarząd Jurajskich Parków Krajobrazowych, Instytut Meteorologii, rodzice uczniów, gimnazjaliści i uczniowie oko-licznych szkół. Zwraca uwagę obecność projektu i jego problematyki w codziennym życiu liceum i w środowisku, a także osobiste zaangażowanie dyrektora, koordynatora szkolnego i nauczycieli, co stymuluje zaangażowanie uczniów.

100


Produkty końcoweZajmowanie się endemiczną rośliną warzuchą polską, która była głównym przedmiotem badań uczestników projektu w polskiej szkole, stwa-rzało wielorakie możliwości pracy z uczniami i rozwijania ich ciekawości poznawczej, nada-jąc zaplanowanym działaniom unikatową war-tość badawczą. Dzięki temu produkty końcowe mają wartość naukową, choć cały projekt jest mocno osadzony w założeniach programu na-uczania szkoły średniej. Są to foldery i opra-cowania naukowe, zdjęcia, płyty CD-ROM, materiały i pomoce dydaktyczne, bibliografia tematyczna, dokumentacja faktograficzna wy-darzeń związanych z projektem oraz kronika projektu.

Sposoby upowszechniania projektuDorobek pierwszego roku realizacji projek-tu został zaprezentowany gimnazjalistom oraz uczniom szkół z Trzebini i Śląska. Uczniowie liceum zaangażowani w projekt, uczestniczyli

w wykładach na Uniwersytecie Śląskim. Lokalna prasa zamieściła publikacje dotyczące spotkania koordynatorów ze szkół partnerskich, a także in-formacje o szkołach partnerskich.

Wartościowość i użyteczność projektuOryginalność tematyki projektu, jej różnorod-ność i kompleksowość wyrażają się działaniami zarówno w sferze dydaktyki (nauki przyrodni-cze, edukacja ekologiczna, języki obce, techno-logia informacyjna), jak i wychowania (edukacja regionalna, edukacja europejska, kształtowanie postaw proekologicznych, współpraca ze środo-wiskiem szkoły). W wyniku realizacji tych dzia-łań szkoła, nauczyciele i uczniowie odnieśli sze-reg zauważalnych korzyści zgodnie z założonymi celami projektu. Trwałe efekty, które można upo-wszechnić i spożytkować w celu zapewnienia żywotności projektu i uzyskania konkretnych zmian na lepsze, to przede wszystkim opraco-wane przez uczniów materiały na temat rzadkich okazów przyrodniczych.

WODA W ŚRODOWISKU ROLNICZYMNumer umowy:

P200-2/2003/SPC

Beneficjent:

Zespół Szkół Licealnych i Zawodowych w Karolewie 11-400 Kętrzynwww.karolewo.com, [email protected]


Francja, Polska, Rumunia

Cele projektu· Głównym celem projektu było zebranie

informacji o stanie zanieczyszczenia wód w zlewiskach lokalnych rzek oraz podjęcie działań zmierzających do poprawy ich czy-stości. Wody gruntowe i powierzchniowe są zanieczyszczane między innymi przez gospo-darstwa rolne. Stopień tego zanieczyszczenia zależy w znacznej mierze od intensywności

produkcji i stosowanych technologii, a także od wielokierunkowych działań w zakresie ochrony środowiska.

· Uczniowie szkół rolniczych z krajów partner-skich uzyskali dane o czystości wody w środo-wisku lokalnym. Zebrali również informacje na temat realizowanych w środowisku rolni-czym przedsięwzięć mających na celu ochronę i poprawę jakości wody. Młodzież dokonała

101


zestawiania i podsumowania dotychczaso-wych działań, a następnie włączyła się aktyw-nie w prace na rzecz ochrony środowiska.

Zadania zrealizowane w ramach projektu· zgromadzenie dotychczasowych opracowań

wykonanych przez różne instytucje zajmują-ce się ochroną środowiska na temat ogólnego stanu rzeki Guber, głównych źródeł zanie-czyszczeń i wyników badań czystości wody oraz zapoznanie uczniów i nauczycieli z tymi opracowaniami;

· poznanie norm i metod badania jakości wód powierzchniowych i gruntowych;

· wykonanie badań stopnia zanieczyszczenia wody metodami chemicznymi i biologiczny-mi w wybranych miejscach rzeki Guber;

· dokonanie zestawienia i opracowania wyni-ków badań;

· dokonanie zestawienia i opracowania danych na temat jakości wód pitnych w zlewisku rze-ki Guber uzyskanych z Powiatowej Stacji Sa-nitarno-Epiedemiologicznej w Kętrzynie;

· poznanie obowiązujących aktów prawnych re-gulujących ograniczenie dopływu zanieczysz-czeń ze źródeł rolniczych do rzek i jezior;

· opracowanie i przeprowadzenie wśród rolni-ków ankiety na temat stopnia przestrzegania zaleceń w dziedzinie ochrony środowiska;

· dokonanie zestawienia wyników ankiety;· stworzenie pasa ochronnego – zasadzenie

krzewów wzdłuż cieku odwadniającego od-prowadzającego wodę z pól gospodarstwa szkolnego do rzeki Guber;

· opracowanie w formie prezentacji multime-dialnych oraz ulotek informacyjnych nastę-pujących zagadnień związanych z ochroną wód w środowisku rolniczym:

– „Wymagania techniczne, stawiane opry-skiwaczom rolniczym”,

– „Zasady użytkowania opryskiwaczy”,– „Analiza stopnia zanieczyszczenia wód

pitnych azotanami w wodociągach pu-blicznych i studniach przydomowych w powiecie kętrzyńskim”,

– „Analiza naturalnego zabezpieczenia śródpolowego i zadrzewienia wokół wód w zlewisku rzeki Guber”,

– „Metody ograniczenia dopływu azotu ze źródeł rolniczych do wód gruntowych i powierzchniowych”;

· upowszechnienie wyników ankiety i ulotek informacyjnych wśród rolników;

· zapoznanie uczniów z systemem pracy Kę-trzyńskiej Oczyszczalni Ścieków;

· przygotowanie prezentacji multimedialnych i biuletynów informacyjnych w języku pol-skim i angielskim na temat realizacji projektu.

Podobne działania przeprowadziły w swoich regionach szkoły partnerskie z Francji i Rumunii.

Osiągnięte rezultatyNajważniejszym osiągnięciem zrealizowanego projektu jest wzrost świadomości ekologicznej wśród społeczności lokalnej oraz stworzenie pasa ochronnego zmniejszającego zanieczysz-czenie wody azotanami.

W realizacji projektu uczestniczyło 85 uczniów. Przygotowując opracowania i sprawozdania uczniowie doskonalili język angielski. Nawiązy-wali kontakty z młodzieżą ze szkół partnerskich. Poznali metody pracy w zakresie ochrony środo-wiska w szkole francuskiej i rumuńskiej. Dzielili się z uczniami tych szkół wiedzą z zakresu eko-logii i kultury swoich regionów. Poznali metody badania jakości wody, uczyli się pracy zespoło-wej, doskonalili umiejętność opracowywania an-kiet i wyników badań, a także przygotowywania sprawozdań oraz korzystania z Internetu i pro-gramów komputerowych.

Główną motywacją do udziału w projekcie była chęć rozwijania własnych zainteresowań i możliwość nawiązania kontaktów z młodzieżą z innych krajów.

Nawiązaliśmy stałą współpracę z nauczyciela-mi ze szkół partnerskich. Realizacja zadań po-zwoliła na wdrożenie metody projektu w ramach zajęć lekcyjnych. Dzięki wizytom roboczym po-znaliśmy metody pracy kolegów z Francji i Ru-munii, które wykorzystujemy w naszej szkole.

102


Systematycznie wymieniamy różne materiały i opracowania. Udział w projekcie stał się dla wielu nauczycieli motywacją do podjęcia podob-nych działań i włączenia naszej szkoły w realiza-cję następnych projektów europejskich. W pla-nie pracy szkoły uwzględniono liczne imprezy przybliżające historię, kulturę i obyczaje krajów partnerskich.

W trakcie realizacji projektu szkoła współpra-cowała z:

· Fundacją Ochrony Wielkich Jezior Mazur-skich w Giżycku – materiały informacyjne i szkolenia;

· Związkiem Gmin „Barcja” w Kętrzynie – ma-teriały informacyjne o stanie wód;

· Wojewódzkim Inspektoratem Ochrony Śro-dowiska w Olsztynie – akty prawne i normy;

· Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologicz-ną w Kętrzynie – wyniki badań stanu zanie-czyszczenia wód w studniach i wodociągach;

· Stacją Kontroli Opryskiwaczy w Karolewie – wymogi techniczne i zasady użytkowania opryskiwaczy.

Rodzice uczniów współpracowali przy prze-prowadzaniu ankiety wśród rolników oraz przy przyjmowaniu uczniów ze szkół partnerskich.

Produkty końcowe· biuletyny informacyjne na temat realizacji

projektu w języku polskim i angielskim;· ulotki informujące o zasadach wykonywania

prac w rolnictwie z uwzględnieniem wymo-gów ekologicznych.

Wartościowość i użyteczność projektuInformacje o pracach realizowanych w projekcie upowszechniane były poprzez:

· stałą wystawę w szkole prezentującą bieżącą realizację projektu i wyniki badań uczniów;

· ankietę przeprowadzoną wśród rolników;· stronę internetową szkoły;

· wystawy i prezentacje multimedialne projek-tu podczas:

– „Comenius Week” w Olsztynie – 13 listopa-da 2003,

– Powiatowej Konferencji Oceniania w Ka-rolewie – 16 grudnia 2003,

– spotkania nauczycieli-doradców w War-mińsko-Mazurskim Ośrodku Doskonale-nia Nauczycieli w Olsztynie – 23 stycznia 2004,

– szkolenia, zorganizowanego przez Powia-tową Pracownię Metodyczną w Kętrzynie – 07 czerwca 2004,

– Targów Programu Socrates-Comenius w Olsztynie – 23 października 2004;

· artykuły w prasie lokalnej i krajowej.Na podstawie dotychczasowych doświadczeń

uważamy, że realizacja projektu Comeniusa daje nauczycielom i uczniom duże możliwości roz-woju, głównie poznawania nowych metod pra-cy, doskonalenia znajomości języków obcych i umiejętności publicznych prezentacji. Projekt przyczynił się do rozszerzenia współpracy po-między szkołami partnerskimi również w innych obszarach:

· Jedna z klas naszej szkoły i jedna klasa z Pom-merit-Jaudy rozpoczęły współpracę polegającą na wymianie za pośrednictwwem Internetu in-formacji o uczniach, szkole, środowisku i zain-teresowaniach młodzieży. Została utworzona specjalna strona internetowa, za której pośred-nictwem młodzież wymienia swoje opinie – w korespondencji obowiązuje język angielski.

· Uczniowie z Francji przyjeżdżają na praktyki zawodowe do Karolewa, natomiast młodzież z naszej szkoły udaje się do Pommerit-Jaudy.

· Realizujemy kolejny projekt Comeniusa – „Agroturystyka szansą dla rolnictwa” – we współpracy z tymi samymi szkołami z Francji i Rumunii oraz ze szkołami z Litwy, Włoch i Portugalii.

103


Cele projektu· działania związane z zagadnieniami środowi-

ska naturalnego;· organizacja wspólnej akcji „Sprzątamy świat”

i „Wiosna w naszej szkole”; · przeprowadzenie ankiet „Moje ulubione zwie-

rzę” oraz „Czy twój dom jest ekologiczny?”;· wzajemne poznanie dzieci poprzez nawiąza-

nie korespondencji, wymiana informacji na temat środowisk szkolnych, rodzinnych i lo-kalnych;

· dokumentacja wspólnych działań za pomocą zdjęć, wystaw, nagrań wideo, kronik;

· przygotowanie do życia w zjednoczonej Eu-ropie.

Zadania zrealizowane w ramch projektuSzkoła Podstawowa nr 1 w Zielonej Górze włączyła się do programu Comenius, aby na-wiązać ze szkołami europejskimi współpracę mającą na celu podniesienie jakości kształce-nia oraz budzenie w dzieciach poczucia jed-ności z Europą. Realizacja projektów „Dzieci przyrodzie”(1997−2000) oraz „Strefa dzieci” (2000−2003) umożliwiła nam wyznaczenie no-wych celów nauczania i wychowania.

Do określenia celów i priorytetów współpra-cy międzynarodowej dyrekcja naszej szkoły po-wołała zespół do spraw integracji europejskiej, którego przewodniczącym jest szkolny koordy-nator programu Comenius. Członkowie zespo-łu proponują, prezentują i formułują priorytety i cele, wybierają spośród nic te, które uważają za najistotniejsze, a ostateczną decyzję podejmuje

i projekt zatwierdza dyrektor szkoły. W pracach nad projektem mają swój udział również ucznio-wie. Do zadań zespołu należy opracowywanie pod kierunkiem szkolnego koordynatora Co-meniusa ankiety oceniającej projekt, jego rolę i przydatność w życiu szkoły, wykonywanie prac plastycznych i literackich związanych z tematy-ką projektu, współredagowanie szkolnej gazet-ki europejskiej, projektowanie i wykonywanie ściennych gazetek europejskich prezentujących prace wszystkich partnerów, prowadzenie kroni-ki współpracy z zagranicą oraz pomoc i aktywny udział w organizacji i przebiegu Dnia Europej-skiego w szkole.

Zgodnie z założeniami programu Comenius realizujemy przedsięwzięcia edukacyjne promu-jące wymiar europejski w szkole. Nasi uczniowie uczestniczą w zajęciach lekcyjnych z zakresu edukacji europejskiej według programu autor-skiego oraz w warsztatach Szkolnego Klubu Małego i Młodego Europejczyka. Poznają dzie-dzictwo kulturowe państw Europy, ich wspólne korzenie i tradycje.

Nawiązaliśmy partnerską współpracę ze szko-łami z Niemiec, Irlandii, Finlandii, Francji i Gre-cji. W celu wzmocnienia kontaktów prowadzona jest korespondencja w języku niemieckim i an-gielskim oraz międzynarodowa wymiana dzieci i nauczycieli. W realizację kolejnych projektów Comeniusa zaangażowane są wszystkie gru-py wiekowe. Utrzymywanie kontaktów między dziećmi z różnych państw Europy rozwija po-czucie utożsamienia z projektem, a także umoż-liwia doskonalenie umiejętności praktycznego

DZIECI PRZYRODZIENumer umowy:

114/99/Com-1/09-99-P/PL

Beneficjent:

Szkoła podstawowa nr 1Zielona Górawww.sp1.zgora.pl, [email protected]


Finlandia, Francja, Irlandia, Niemcy

104


posługiwania się językiem angielskim i niemiec-kim. Efekty działań uczniowskich w postaci prac plastycznych i redakcyjnych wysyłane są do szkół partnerskich. Dotychczasowe działania wzbudzi-ły duże zainteresowanie i zaangażowanie dzieci, pogłębiły ich ciekawość świata.

Do tej pory zrealizowaliśmy w ramach progra-mu Socrates-Comenius dwa trzyletnie projekty.

Osiągnięte rezultaty:· album fotograficzny „Wiosna w naszej szkole”;· program telewizyjny z cyklu „Na granicy”,

emitowany przez telewizję regionalną – relacja

na temat pobytu naszych uczniów w Cottbus w ramach tygodnia europejskiego w tamtej-szej szkole;

· artykuły prasowe (szkolna gazetka „Jedynka”, gazety regionalne, czasopisma pedagogiczne) opisujące współpracę naszej szkoły z placów-kami zagranicznymi oraz pobyt grupy dzieci w Cottbus;

· fotografie, plakaty, gazetki ścienne, filmy wideo.

Produkt końcowy Plakat poświęcony ochronie środowiska wyko-nany dla każdej szkoły partnerskiej.

Cele projektu· poznanie szkół partnerskich uczestniczących

w projekcie;· poznanie zasobów naturalnych własnych re-

gionów oraz regionów, w których znajdują się szkoły partnerskie;

· kształcenie umiejętności świadomego współ-istnienia z przyrodą;

· podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców wszystkich partnerskich gmin poprzez prezentację wyników pracy nad pro-jektem w mediach;

· kształcenie kluczowych umiejętności, takich jak praca w grupie, zarządzanie własną pracą,

umiejętności organizacyjne, znajomość języ-ków obcych.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW pierwszym roku realizacji projektu poznawa-liśmy zasoby wodne najbliższej okolicy. Jednym z działań był konkurs plastyczny na najciekaw-sze prace ukazujące różne sposoby wykorzysta-nia wody. W konkursie wzięli udział wszyscy uczniowie. Najciekawsze rysunki znalazły się w szkolnym kalendarzu na rok 2005, inne zosta-ły zaprezentowane na wystawie.

Podczas całego roku szkolnego uczniowie poznawali okoliczne zbiorniki wodne (między

RACJONALNE WYKORZYSTANIE ZASOBÓW NATURALNYCH – POZNA JEMY NOWE TECHNOLOGIE. WODA – LAS – NOWE TECHNOLOGIENumer umowy:

04/SPC/04-0405/P1

Beneficjent:

Gimnazjum im. Jana Pawła II ul. Łagowska 25, 26-035 Rakó[email protected]


Czechy, Francja, Niemcy, Polska

105


innymi rzeki Łagowicę, Czarną Staszowską oraz największy w regionie zbiornik rekreacyjno-re-tencyjny „Chańcza”). Odbyły się wycieczki do miejscowej oczyszczalni ścieków, gdzie gimna-zjaliści poznali proces biologicznego oczyszcza-nia wody. Nauczyciele poszczególnych przed-miotów zrealizowali na swoich zajęciach różne tematy związane z wodą – na lekcji geografii powstały szkice geograficzne i mapy lokalnych cieków wodnych, na lekcjach języka polskiego i języka angielskiego uczniowie wyszukiwali związki frazeologiczne, powiedzenia i przysło-wia związane z terminem „woda”.

Jednym z zadań, które w tym samym terminie wykonały wszystkie szkoły partnerskie było prze-prowadzenie ankiety na temat zapotrzebowania na wodę. Ankietę opracowali uczniowie klasy ósmej ze szkoły w Burgthann. W naszej gminie badaniami objęliśmy łącznie sto osób w różnym wieku. Pytania ankiety dotyczyły zużycia wody w gospodarstwach domowych. Opracowane w formie wykresów wyniki zostały przesłane do szkoły koordynującej, która wykonała zesta-wienie zbiorcze. Pozwala ono porównać zużycie wody w gospodarstwach domowych w różnych krajach. Dane na ten temat są dostępne na stro-nie internetowej szkoły w Burgthann.

W szkole działa Koło Socratesa, które jest od-powiedzialne między innymi za promocję pro-jektu. Członkowie Koła przygotowali wystawę fotografii przedstawiających lokalne zbiorniki wodne, wykonali dwujęzyczną gazetkę przed-stawiającą związki frazeologiczne, powiedzenia i przysłowia ze słowem „woda”. Prowadzili rów-nież pamiętnik ilustrowany licznymi fotografiami na temat „Wspólny język? Tak!”. W pamiętniku opisywali swoje wrażenia, związane z realizacją projektu, dotyczące głównie spotkań z nauczy-cielami i uczniami z zaprzyjaźnionych szkół.

Najatrakcyjniejsze dla młodzieży są spotkania z rówieśnikami ze szkół partnerskich. Co roku naszą szkołę odwiedza grupa dwudziestu osób z czeskiego Zdikova. Grupa z naszej szkoły (pięt-naścioro uczniów i czterech nauczycieli) wyjeż-dża z rewizytą. Podczas takich spotkań odbywa

się wiele zajęć związanych z tematem projektu, jak również zajęć integracyjnych sprzyjających wzajemnemu poznaniu i pogłębieniu znajomo-ści języka angielskiego i rosyjskiego.

W drugim roku pracujemy nad tematem „las”. Najważniejszym wspólnym przedsięwzięciem było opracowanie i wydanie międzynarodowe-go kalendarza na ten temat. Kalendarz na rok 2006 (wydany w Polsce) jest efektem współpracy wszystkich szkół partnerskich. Zawiera on prace plastyczne przedstawiające las w różnych porach roku. Autorami rysunków są tym razem ucznio-wie ze szkół partnerskich. W kalendarzu znajdu-ją się również informacje (w czterech językach) na temat projektu, szkół i miejscowości, w któ-rych się one znajdują.

Osiągnięte rezultatyRealizacja projektu wpłynęła pozytywnie na pra-cę naszej szkoły. Zajęcia z poszczególnych przed-miotów zostały wzbogacone o treści związane z tematem projektu, co podniosło ich atrakcyj-ność. Dzięki temu, że projekt stał się częścią na-szej codziennej szkolnej pracy (został uwzględ-niony w Planie Rozwoju Szkoły i w programach nauczania przedmiotów) udało nam się uniknąć zakłóceń w organizacji pracy gimnazjum. Naj-ważniejszym rezultatem osiągniętym w czasie realizacji projektu jest zwiększenie poziomu wiedzy uczniów na temat zasobów naturalnych (zbiorniki wodne, lasy) w najbliższej okolicy, wykorzystania tych zasobów w gospodarce, tu-rystyce i w gospodarstwach domowych oraz po-znanie analogicznych wiadomości dotyczących gmin, w których znajdują się szkoły partnerskie. Zgodnie z tematem projektu uczniowie poznali, jak racjonalnie korzystać z zasobów naturalnych, aby nie doprowadzić do ich szybkiego wyczerpa-nia. Podniosła się ich świadomość ekologiczna.

Ważny jest również wzrost motywacji do nauki języków obcych u naszych uczniów oraz podnie-sienie ich samooceny i zwiększenie wiary we wła-sne możliwości (dotyczy to głównie praktycznego wykorzystania języka obcego podczas kontaktów z nauczycielami i uczniami ze szkół partnerskich).

106


Realizowany przez nas projekt ma bardzo duży wpływ na poznanie nowych technologii informa-cji i komunikacji oraz na doskonalenie umiejęt-ności pracy w grupie, zarówno wśród uczniów, jak i nauczycieli, mobilizuje do przestrzegania terminów, uczy odpowiedzialności.

Projekt spowodował zacieśnienie współpracy szkoły ze społecznością lokalną. Sądzimy, że do-bre relacje ze środowiskiem lokalnym wynikają z wymiernych korzyści, jakie nasza młodzież czerpie w udziału w programie Comenius.

Produkty końcowe· kalendarz na rok 2005 zawierający prace pla-

styczne i fotografie uczniów (temat: woda);· strona internetowa zawierająca informacje

o działaniach w ramach projektu (www.gim-nazjum.rakow.pl);

· wystawa prac plastycznych przedstawiają-cych akweny wodne w naszym regionie;

· mapki wód lokalnych;· wystawa fotografii prezentujących rzeki

i zbiorniki wodne w regionie;· dwujęzyczna gazetka przedstawiająca związ-

ki frazeologiczne zawierające słowo „woda”;· opracowanie dotyczące zużycia wody w gmi-

nach, w których znajdują się szkoły partner-skie (płyta CD-ROM),

· praca literacka (pamiętnik: „Wspólny język? Tak!”) – wspomnienia uczniów dotyczące kontaktów z rówieśnikami ze szkół partner-skich;

· wydany w Polsce czterojęzyczny kalendarz na rok 2006 będący efektem wspólnej pracy i za-wierający rysunki uczniów ze szkół partner-skich przedstawiające las w różnych porach

roku oraz informacje (w językach ojczystych szkół partnerskich) na temat realizowanego projektu oraz uczestniczących w nim szkół i miejscowości, w których się znajdują.

Sposoby upowszechniania projektu: Osoby odpowiedzialne za realizację projektu w szkole informują o nim rodziców i uczniów podczas szkolnych apeli i zebrań z rodzicami. Informacje o działaniach przeprowadzonych w ramach programu są również prezentowa-ne na gazetkach ściennych, w gazetce szkolnej i w lokalnych mediach (prasa – między innymi lokalny „Przegląd Rakowski”, radio, telewizja). Produkty końcowe, prezentacje multimedialne i fotoreportaże przedstawiające wyniki pracy są co roku prezentowane podczas Wojewódzkich Targów Programu Socrates-Comenius. Zainte-resowani naszym projektem mogą również zna-leźć informacje na jego temat na szkolnej stronie internetowej.

Wartościowość i użyteczność projektuJest to kolejny projekt realizowany przez naszą szkołę, użyteczny dla całego środowiska. Korzyści płynące z udziału w programie są przede wszyst-kim niematerialne (ugruntowanie wysokiej pozy-cji szkoły w kraju – jesteśmy znani i pozytywnie kojarzeni dzięki Socratesowi, wysoka samoocena uczniów i nauczycieli, wyrównywanie szans naszej młodzieży w konfrontacji z uczniami szkół miej-skich, praktyczna znajomość realiów innych kra-jów członkowskich Unii Europejskiej). Korzyści materialne są dla naszej niezamożnej szkoły rów-nież ogromne – dzięki nim możemy realizować różne atrakcyjne działania.

107


Cele projektu· poznawanie zależności zachodzących między

środowiskiem naturalnym a życiem i gospo-darką człowieka;

· poszerzanie wiedzy o własnym regionie i kra-jach partnerskich;

· doskonalenie umiejętności pracy w grupie;· doskonalenie znajomości języków obcych;· kształtowanie wizerunku szkoły w środowi-

sku lokalnym.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW roku szkolnym 2002/2003 uczniowie pozna-wali na przykładzie Rudy Śląskiej kolejne etapy przeobrażania krajobrazu naturalnego w krajo-braz rolniczy, przemysłowy, a następnie postin-dustrialny. W trakcie roku szkolnego zrealizowa-ne zostały następujące zadania:

· konkurs na plakat prezentujący kraje oraz miasta biorące udział w projekcie;

· organizacja wizyty roboczej nauczycieli ze szkół partnerskich w Rudzie Śląskiej;

· wycieczka objazdowa uczniów po Rudzie Śląskiej, której celem było gromadzenie do-kumentacji fotograficznej;

· rozpoczęcie korespondencji uczniów szkoły polskiej z rówieśnikami ze szkół partnerskich;

· przygotowanie przez uczniów albumu po-święconego Rudzie Śląskiej – jej historii, dniu dzisiejszemu oraz przekształceniom krajo-

brazu – w polskiej oraz angielskiej wersji językowej (album zawiera dokumentację ry-sunkową, zdjęcia oraz mapy);

· utworzenie strony internetowej poświęconej realizowanemu tematowi;

· wizyta robocza nauczycieli w Espoo, w czasie której zaprezentowano efekty pracy uczniów i wymieniono uwagi oraz spostrzeżenia na temat realizacji projektu;

· wycieczka uczniów biorących udział w reali-zacji projektu do Wieliczki, Lanckorony oraz Kalwarii Zebrzydowskiej.

W roku szkolnym 2003/2004 uczniowie za-poznawali się z przykładami wykorzystywania przez człowieka naturalnych warunków tereno-wych do osadnictwa, prowadzania działalności gospodarczej i ochrony granic w przeszłości (ze szczególnym uwzględnieniem zamków i in-nych obiektów architektonicznych). W trakcie roku szkolnego zrealizowane zostały następu-jące zadania:

· wizyta robocza w Swansea, podczas której ustalono plan pracy (w wizycie brało udział dwoje uczniów liceum wyróżniających się w realizacji projektu);

· prezentacja wystawy z okazji Tygodnia Co-meniusa;

· wizyta uczniów oraz nauczycieli ze szkoły partnerskiej w Espoo w Rudzie Śląskiej w ra-mach wymiany uczniów;

OBSZARY GĘSTO ZALUDNIONE W EUROPIE. RELACJA POMIĘDZY ŚRODOWISKIEM NATURALNYM I CZŁOWIEKIEMNumer umowy:

04/SPC/04-0061/C3

Beneficjent:

Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3 im. Jana Pawła IIul. Oświęcimska 90, 41-707 Ruda Ślą[email protected]


Finlandia, Polska, Rumunia, Wielka Brytania, Włochy

108


· rewizyta uczniów naszej szkoły w Espoo; · przygotowanie albumu w polskiej i angiel-

skiej wersji językowej zawierającego opra-cowania dotyczące Gródka kochłowickiego, zamków w Będzinie, Ogrodzieńcu, Chudo-wie oraz Obszaru Warownego Śląsk, przygo-towane pod kątem położenia geograficzne-go, historii oraz wykorzystania rzeźby terenu do budowy założenia obronnego (album zawiera dokumentację rysunkową, zdjęcia oraz mapy);

· realizacja prezentacji multimedialnej przedsta-wiającej zagadnienia opracowane w albumie;

· wycieczka uczniów biorących udział w re-alizacji projektu szlakiem zamków Dolne-go Śląska, której celem było zapoznanie się uczniów z wykorzystaniem rzeźby terenu przy wznoszeniu budowli obronnych na ob-szarach nizinnych, przedgórskich oraz gór-skich, poznanie wpływu powstałych założeń na sieć osadniczą danego obszaru, groma-dzenie materiałów niezbędnych do realizacji projektu;

· opracowanie strony internetowej poświęco-nej realizowanym zagadnieniom;

· wizyta robocza nauczycieli w Neapolu, w czasie której zaprezentowano efekty pra-cy uczniów (w wizycie brało udział dwo-je uczniów gimnazjum wyróżniających się w realizacji projektu).

W roku szkolnym 2004/2005 uczniowie zapo-znawali się z problemami ochrony obiektów o szczególnej wartości przyrodniczej i kulturo-wej (rezerwaty przyrody, lasy, zbiorniki wod-ne, zabytki) znajdujących się na terenach gęsto zaludnionych, wykorzystywanych jako miejsca wypoczynku i rekreacji przez mieszkańców te-renów wysoko zurbanizowanych. Staraliśmy się podkreślić znaczenie ekologii dla przyszłości człowieka. W trakcie roku szkolnego zrealizowa-ne zostały następujące zadania:

· wystawa prezentująca dorobek szkoły w pro-gramie Comenius w ramach Targów Progra-mu Socrates-Comenius, organizowanych pod patronatem Kuratorium Oświaty w Gliwicach;

· opracowanie albumu zawierającego doro-bek szkoły w ramach realizowanych w latach 1999−2005 Szkolnych Projektów Comeniusa;

· wizyta robocza w Konstancy, w trakcie której ustalono plan pracy (w wizycie brali udział nauczyciele koordynujący prace nad projek-tem oraz dwoje uczniów gimnazjum wyróż-niających się w jego realizacji);

· wyjazd grupy uczniów naszej szkoły wraz z opiekunami do Acerry w ramach realizo-wanej wymiany uczniowskiej ze szkołą part-nerską;

· uczestnictwo przedstawiciela szkoły w spo-tkaniu koordynatorów międzynarodowych projektów;

· udział w konferencji „Młodzież na europej-skim rynku pracy – szanse i możliwości”, wygłoszenie przez przedstawiciela szkoły prelekcji na temat doświadczeń szkoły oraz korzyści dla uczniów wynikających z realiza-cji trzech Szkolnych Projektów Comeniusa;

· zorganizowanie wizyty nauczycieli oraz uczniów szkoły włoskiej w ramach realizo-wanej wymiany uczniowskiej;

· wycieczki uczniów mające na celu gromadze-nie informacji oraz materiałów, niezbędnych do opracowania tematu – do Muzeum Zam-kowego w Pszczynie, skansenu w Wojewódz-kim Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzo-wie, do Wrocławia, do Ośrodka Sportowego „Dolomity Sportowa Dolina” w Bytomiu, do Kopalni Zabytkowej w Tarnowskich Górach;

· opracowanie albumu w polskiej i angielskiej wersji językowej na temat miejsc wypoczyn-ku mieszkańców konurbacji katowickiej, a więc Palmiarni w Gliwicach, ośrodków re-kreacyjnych w Rudzie Śląskiej, zoo w Rudzie Śląskiej, Skansenu Górniczego w Zabrzu, Wo-jewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku w Chorzowie, Pałacu Młodzieży i parku Ko-ściuszki w Katowicach, ogrodu botanicznego w Bujakowie, rezerwatów przyrody w Katowi-cach oraz ośrodka „Dolomity Sportowa Doli-na” w Bytomiu (album zawiera dokumentację rysunkową);

109


· zorganizowanie w szkole wizyty roboczej na-uczycieli oraz uczniów w ramach Szkolnego Projektu Comeniusa, prezentacja i wymiana pomiędzy szkołami efektów pracy w postaci albumów, prezentacji multimedialnych oraz innych produktów końcowych (zdjęcia, pra-ce plastyczne, postery) w trakcie konferencji towarzyszącej wizycie, podsumowanie pracy w ciągu wszystkich lat realizacji projektu.

Osiągnięte rezultatyUczniowie mogli poszerzyć swoją wiedzę na te-mat innych kultur poprzez zdobywanie informa-cji na lekcjach geografii, historii i historii sztuki, udział w konkursie na poster prezentujący kraje i miasta szkół partnerskich, zapoznanie się z al-bumami przygotowanymi przez szkoły partner-skie, korespondencję z rówieśnikami z tych szkół oraz wyjazdy zagraniczne.

Poprzez stały kontakt z nauczycielami koordy-nującymi realizację projektu oraz podział pracy na etapy gromadzenia, opracowywania, tłumaczenia i prezentowania informacji uczniowie mieli oka-zję rozwijania umiejętności samodzielnego po-szukiwania i opracowywania potrzebnych infor-macji oraz tworzenia fotograficznej dokumentacji badanego zjawiska. Pracując grupowo, rozwijali również umiejętność pracy w zespole i poczucie odpowiedzialności za podjęte zadanie.

Praca nad projektem niewątpliwie wpłynęła na kształtowanie poczucia samodzielności i wiary we własne możliwości, a także utożsamianie się ze swoją szkołą, regionem i krajem.

Uczniów pracujących nad albumem cecho-wała wysoka motywacja, oprócz interesującego tematu dodatkowym atutem zadania były spo-tkania poza lekcjami, zajęcia w terenie oraz wy-cieczki.

Produkty końcowe· albumy w polskiej i angielskiej wersji języ-

kowej („Przekształcenia krajobrazu Rudy Śląskiej”, „Wykorzystanie rzeźby terenu do budowy założeń obronnych”, „Wypoczynek mieszkańców konurbacji katowickiej”);

· plakaty oraz postery;· dokumentacja fotograficzna;· prezentacje multimedialne;· strona internetowa;· prace plastyczne (obrazy olejne, akwarele,

w tuszu, kresce, grafiki);· ilustrowane zbiory podań; · zbiory legend;· prace opisujące zwyczaje i obyczaje – „cykle

roku i cykle życia”;· album o wielkich Europejczykach zawierają-

cy ilustracje, biografie i uzasadnienie wyborupostaci w wersji angielskiej i polskiej.

Sposoby upowszechniania projektuInformacje o projekcie były rozpowszechniane poprzez:

· prasę i telewizję lokalną; · wystawy i gazetki szkolne, między innymi

pokaz z okazji Tygodnia Comeniusa obej-mujący wystawę zdjęć i albumu wykonanego przez uczniów, prezentacje multimedialne, scenki dotyczące współpracujących z nami krajów zaprezentowane przez szkolne kół-ko teatralne, wystawę poświęconą dwóm projektom szkolnym zrealizowanym w ubie-głych latach, wypuszczenie przed naszą szkołą w powietrze baloników z przesłaniem do Europy z okazji Dnia Comeniusa, stronę internetową szkoły oraz realizowanego pro-jektu;

· spotkania z rodzicami w szkole;· Targi Programu Socrates-Comenius;· konferencje dla nauczycieli miast podległych

Delegaturze Kuratorium Oświaty w Gliwi-cach;

· konferencje organizowane dla nauczycieli szkół z Rudy Śląskiej;

· informowanie społeczności szkolnej o regio-nie, zabytkach, zwyczajach poszczególnych szkół partnerskich w ramach organizowa-nych w szkole imprez: Dnia Portugalii, Dnia Neapolu, Dnia Toledo.

110


Wartościowość i użyteczność projektu:Wnioski dyrektora szkoły:

Projekty Comeniusa realizowane są w szko-le od 1989 roku przez uczniów liceum ogólno-kształcącego i gimnazjum. Realizowane były na lekcjach języka polskiego, języków obcych, historii, geografii, plastyki, muzyki, a także pod-czas zajęć pozalekcyjnych. Stworzono innowację programową, na podstawie której powstał autor-ski program nauczania historii sztuki realizowa-ny na lekcjach historii. Powstała baza materiałów i pomocy naukowych do lekcji o historii sztuki i geografii.

Uczniowie i nauczyciele doskonalili swoje umiejętności językowe i kompetencje z zakre-su nowych technologii informacji i komunika-cji bądź poprzez udział w kursach (nauczyciele przedmiotu), bądź poprzez wykonywanie tłu-maczeń tekstów albumów, uczestnictwo w wizy-tach, pełnienie funkcji tłumacza. Projekty były inspiracją do utworzenia klas z rozszerzonym programem nauczania języków obcych oraz hi-storii sztuki, a także do utworzenia klasy dwuję-zycznej z językiem francuskim. Ponadto szkoła uczestniczyła dwukrotnie w programie Socrates--Arion, goszcząc dyrektorów szkół z krajów Unii Europejskiej. Wizyty te zaowocowały utworze-niem nowych projektów.

Roczna praca asystenta językowego z Finlandii stworzyła w szkole atmosferę sprzyjającą nauce języków obcych, jak również wywołała chęć po-znania Finlandii.

Wizyty uczniów szkół partnerskich sprzyjały tworzeniu atmosfery zainteresowania krajem. Or-ganizowano dni danego kraju i tydzień języków obcych, wykorzystywano szkolny radiowęzeł do prezentacji wiedzy o kraju, odtwarzano muzykę, prezentowano wystawy fotograficzne, filmy itp.

Realizacja programów pobudza do nowych pomysłów (obserwacja systemów zarządzania szkołą w krajach partnerskich). Ułatwia tak-że zarządzanie szkołą dzięki zacieśnianiu więzi między nauczycielami i dyrekcją szkoły łatwiej rozwiązuje się problemy, gdy wszyscy zmierza-ją do wspólnego celu. Łatwiejszy jest także kon-takt z władzami miasta, gdyż szkoła prowadząca program jest w mieście placówką szczególną, interesującą również dla lokalnej społeczności. Będąc w mieście pionierami programu, upo-wszechnialiśmy go poprzez przedstawianie spra-wozdań z realizacji programu władzom miasta i informowanie o projekcie w trakcie konferencji miejskich dyrektorów szkół oraz podczas spo-tkania władz miasta z młodzieżą i nauczycielami szkół partnerskich w trakcie wizyt roboczych i wymian. W ten sposób przyczyniliśmy się do przystąpienia do programu dwóch liceów ogól-nokształcących w naszymm mieście.

Należy również podkreślić, że realizacja Szkol-nego Projektu Comeniusa wpłynęła na wzrost zainteresowania młodzieży gimnazjalnej z te-renu Rudy Śląskiej oraz miast ościennych po-dejmowaniem nauki w naszym liceum ogólno-kształcącym.

111


Cele projektu· zwiększenie świadomości interkulturowej

poprzez wymianę uczniów i nauczycieli ze szkół partnerskich;

· analiza i porównanie regionów każdego kraju partnerskiego pod względem kultury, tury-styki ekologicznej i zdrowia w celu stworze-nia wspólnej strategii europejskiej w dziedzi-nie turystyki ekologicznej i zdrowia;

· rozwijanie współpracy z lokalnymi firmami w krajach partnerskich oraz pomiędzy krajami szkół biorących udział w projekcie w celu inte-gracji i rozwijania w uczniach samodzielności;

· doskonalenie metod nauczania i zwiększanie motywacji uczniów do nauki poprzez współ-pracę, integrację i wymianę nauczycieli;

· rozwijanie umiejętności językowych uczniów w celu swobodnego porozumiewania się w krajach anglojęzycznych.

Zadania zrealizowane w ramach projektu:Pierwszym wspólnym przedsięwzięciem wszyst-kich partnerów była wystawa na temat naszych krajów, regionów, miast oraz szkół. Kolejnym była zorganizowana przez naszych uczniów wystawa pod tytułem „Nasza mała i duża ojczyzna”, która po uroczystym otwarciu w Bramie Pyrzyckiej była dostępna dla wszystkich chętnych do 23 listopada 2004 w godzinach 10.00−16.00. Podczas wizyty roboczej w Braintree w grudniu 2004 wspól-nie przygotowaliśmy wystawę, w ramach której zarówno nasza szkoła, jak i szkoły partnerskie

przedstawiły informacje na temat swojej kultury, tradycji, najciekawszych miejsc i potraw. Kolejna ekspozycja przygotowana przez naszych uczniów prezentowała zakątki ekoturystyczne w Polsce i w regionie. Prace nad przygotowaniem wystawy „Ekoturystyka w Polsce i w regionie” rozpoczęli-śmy od gromadzenia potrzebnych materiałów, co okazało się dość trudnym przedsięwzięciem, ale i ciekawym doświadczeniem. W celu ich zdoby-cia wyjeżdżaliśmy za miasto, szukaliśmy ośrod-ków turystycznych w okolicy, wykonywaliśmy zdjęcia. Rozesłaliśmy wiele listów do instytucji w całej Polsce z prośbą o przesłanie folderów bądź innych informacji na temat różnych ośrod-ków. Nad wystawą pracowaliśmy w ramach zajęć pozalekcyjnych. Było to dla nas duże wyzwanie. Wystawę przygotowaliśmy w dwóch językach – polskim i angielskim. Na przełomie maja i czerw-ca pojechaliśmy z wizytą do naszych partnerów na wyspę Tjörn w Szwecji. Celem spotkania było zaprezentowanie wystaw na temat turystyki eko-logicznej przygotowanych w poszczególnych krajach biorących udział w projekcie. Wędrówka po zakątkach ekoturystycznych naszych czterech krajów była niezwykłym przeżyciem. Wszystkie prezentacje były przygotowane profesjonalnie i można było się z nich wiele nauczyć. Z racji tego, że pojęcie turystyki ekologicznej w naszym kraju jest nowe, a sama ekoturystyka się rozwija, szczególnie dla delegacji polskiej była to ciekawa lekcja. Ponadto nasi szwedzcy partnerzy zapewni-li nam wiele innych atrakcji. W Rönnäng i Göte-

ZDROWIE I EKOTURYSTYKA W CZTERECH REGIONACH UNII EUROPEJSKIEJNumer umowy:

06-POL01-S2C01-01272-3

Beneficjent:

Zespół Szkół nr 2os. Zachód B15a, 73-110 Stargard Szczecińskiwww.zs2-stargard.edu.pl


Niemcy, Polska, Szwecja, Wielka Brytania

112


borgu zorganizowali wykłady na temat turystyki ekologicznej prowadzone przez specjalistów w tej dziedzinie. Odwiedziliśmy też Word Culture Mu-seum. Uczniowie mieli okazję pływać kajakiem i brać udział w grach zespołowych na plaży. Tak-że i tym razem wykazali się świetną znajomością języka, nawiązali kontakty z innymi uczniami i chętnie brali udział w różnych zajęciach, które miały miejsce podczas naszego pobytu.

Nawiażały się nowe przyjaźnie, uczniowie nadal utrzymują kontakt z kolegami z zagranicy, a co dla nas najważniejsze, mają dużą motywację zarówno do nauki języka angielskiego, jak i do pracy nad projektem, a ich zaangażowanie jest godne podziwu.

W drugim roku współpracy przygotowaliśmy wystawę na temat związku zdrowia z turystyką ekologiczną. Drugie półrocze roku szkolnego 2005/2006 rozpoczęło się od gromadzenia mate-riałów do kolejnej wystawy oraz organizacji Ty-godnia Europejskiego w naszej szkole. Ucznio-wie pracujący nad projektem zdecydowali się przedstawić materiały dotyczące zdrowia i tury-styki ekologicznej w Szwecji. Ponadto przygoto-wali dodatkowe materiały na temat tego kraju, jego tradycji, historii oraz potraw, jakie można znaleźć na szwedzkim stole.

Osiągnięte rezultatyPodczas realizacji projektu uczniowie zdoby-li wiele nowych wiadomości i umiejętności, przede wszystkim dowiedzieli się dużo na temat turystyki ekologicznej, zdrowia i kultury krajów partnerskich. Potrafią przygotować i przedsta-wić prezentację w programie Microsoft Power-Point. Podniósł się poziom znajomości języka angielskiego. Najważniejsze jednak są zawarte podczas realizacji projektu przyjaźnie, które co-raz bardziej się zacieśniają, czego dowodem są częste kontakty i wizyty poza realizacją projektu. Nauczyciele wymienili doświadczenia, pozna-li nowe metody pracy. Udało im się rozwinąć własne zainteresowania, relacje pomiędzy na-uczycielami i uczniami uległy zmianie. Niektó-rzy nauczyciele zdecydowali się na zastosowanie

zdobytych doświadczeń we własnych zajęciach edukacyjnych i wychowawczych. Wśród grona pedagogicznego można zaobserwować większe zainteresowanie nauką języków obcych, częstszą wymianę materiałów dydaktycznych. Rodzice naszych uczniów uważają, że projekt jest dla ich dzieci wspaniałym doświadczeniem i przygodą. Dzięki współpracy międzynarodowej uczniowie mają możliwość poznania innych krajów, kultur oraz pogłębienia znajomości języka obcego. Pro-jekt umożliwił nam również promocję naszego regionu za granicą.

Produkty końcowe· filmy o naszym mieście, wystawy;· przedstawienie o zdrowiu „Power of the fruit”;· albumy, mapy, plakaty, ulotki;· strona internetowa;· prezentacje w programie Microsoft Power-

Point;· dokumentacja w formie tradycyjnej publika-

cji i płyty CD-ROM;· konferencje.

Sposoby upowszechniania projektuNasz projekt został szczegółowo przedstawiony na stronie internetowej naszej szkoły www.zs2--stargard.edu.pl oraz na wspólnej stronie inter-netowej przygotowanej przez szkołę angielską – www.braintree.ac.uk (links – Project-Come-nius). Ważniejsze działania opisywane były w lo-kalnej prasie i prezentowane w lokalnej telewizji i radiu. O ważniejszych wydarzeniach związa-nych z projektem informowały społeczność na-szego miasta banery. Na wszystkie uroczystości zapraszaliśmy władze samorządowe i zaprzyjaź-nionych dyrektorów pobliskich szkół ponadgim-nazjalnych.

Wartościowość i użyteczność projektu:W wyniku pracy nad projektem powstało wiele prezentacji w programie Microsoft PowerPoint, płyt DVD oraz albumów. Są one wykorzysty-wane podczas lekcji i dostępne dla społeczności szkoły, rodziców i wszystkich zainteresowanych.

113


Powstałe broszurki i ulotki promują nasz region w Polsce i za granicą. Prace plastyczne służą do wzbogacenia wystroju sal lekcyjnych. Planuje-my zorganizowanie na terenie szkoły stałej eks-pozycji prezentującej przebieg projektu. Mamy

zamiar stworzyć w szkolnej bibliotece dział o nazwie Comenius, w którym uczniowie będą mogli zapoznać się z informacjami dotyczącymi przebiegu naszej współpracy międzynarodowej i obejrzeć produkty końcowe projektu.

MYŚLĄCE DZIECINumer umowy:

05/SPC/05-6043/P2

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 10 im. Armii Krajowejul. Sportowa 2, 42-500 Będzin


Hiszpania, Polska, Wielka Brytania

Cele projektuI rok:Poznawanie stylu życia w krajach partnerskich. Uczenie się o klimacie, florze, faunie i geografiifizycznej regionów, w których znajdują się szkołypartnerskie.II rok: Poznawanie historii najbliższej okolicy, rozwo-ju każdego z regionów ze zwróceniem uwagi na wpływ działalności ludzkiej na środowisko natu-ralne.III rok: Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, jak chro-nić środowisko naturalne – recykling.

Zadania zrealizowane w ramach projektu:Od początku realizacji projektu nauczyciele i uczniowie ze szkół partnerskich prowadzili korespondencję, szkoły przesyłały sobie albumy i zdjęcia w celu pozyskania informacji na temat stylu życia rówieśników w krajach partnerskich.

Każdej z klas przyporządkowaliśmy po jed-nej klasie ze szkół partnerskich w celu wymiany kwestionariuszy dotyczących stylu życia rówie-śników. Wiek uczniów w równorzędnych klasach

nieco się różnił, ale nie stanowiło to problemu. Uczniowie ze szkół partnerskich wymieniali bez-pośrednio między sobą kartki i listy, co było dla nich ważniejsze niż korzystanie z nadsyłanych z krajów partnerskich materiałów przeznaczo-nych do powszechnego wykorzystania w szkole.

Każda ze szkół opracowała kwestionariusze dla szkół partnerskich. Pytania dotyczyły mię-dzy innymi zajęć szkolnych, sposobu spędzania wolnego czasu, ulubionych książek, filmów, gier komputerowych, zwierząt itp., czyli tego wszyst-kiego, co interesuje uczniów w wieku od szóste-go do trzynastego roku życia. Odpowiedzi wyko-rzystaliśmy do wykazania podobieństw i różnic w stylu życia rówieśników ze szkół partnerskich. W tym celu w każdej klasie w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Polsce odbył się cykl lekcji na pod-stawie o otrzymane ankiety. Uczniowie przeko-nali się, że ich zainteresowania prawie nie różnią się od zainteresowań ich rówieśników z Anglii i Hiszpanii.

Wiele źródeł informacji, takich jak książki, albumy ze zdjęciami, kasety wideo, płyty CD--ROM, przesłaliśmy do szkół partnerskich jako materiały wspomagające nauczanie dyscyplinar-

114


ne w kształceniu zintegrowanym w klasach od pierwszej do trzeciej oraz nauczanie przyrody, geografii, historii.

Uzupełnialiśmy na bieżąco stronę interneto-wą poświęconą realizacji projektu Comeniusa. Uczniowie ze wszystkich szkół partnerskich wy-konali kartki bożonarodzeniowe i napisali listy, uczyli się również kolęd w językach ojczystych. Kasety z tymi nagraniami zostały wysłane do szkół partnerskich.

We wszystkich klasach w każdej ze szkół prze-prowadzony został cykl lekcji poświęconych kul-turze i historii krajów partnerskich, co spotkało się z wielkim zainteresowaniem ze strony uczniów.

W ramach projektu uczniowie ze szkół part-nerskich wykonali kilka albumów.

Pierwszym z nich był „Dziennik pogody”. Uczniowie klas trzecich piętnastego dnia każde-go miesiąca fotografowali to samo miejsce przed budynkiem szkoły. Następnie opisywali w albu-mie pogodę, jaka panowała tego dnia, temperatu-rę, jak zmieniło się otoczenie, jakie ubrania nosi-ły dzieci itp. Szkoły wymieniły albumy i omówiły różnice klimatu, jakie występują między krajami partnerskimi. Było to dla uczniów niezwykłe do-świadczenie, zwłaszcza dla uczniów klas młod-szych, którzy w ten sposób dowiedzieli się, jak bardzo różni się pogoda w tym samym czasie w Polsce i Hiszpanii czy Anglii, i że na przykład na południu Hiszpanii, w miejscowości La Linea, gdzie znajduje się nasza szkoła partnerska, nigdy nie pada śnieg. Natomiast dla małych Hiszpanów informacja, że w Polsce w zimie panują tempera-tury poniżej zera, była wręcz szokiem.

Drugim zrealizowanym projektem był album poświęcony miastu i najbliższej okolicy. Ucznio-wie klas czwartych gromadzili w ciągu kilku mie-sięcy informacje o florze i faunie najbliższej oko-licy oraz o najciekawszych miejscach godnych polecenia rówieśnikom z krajów partnerskich. Następnie wykonali pod kierunkiem nauczycieli fotografie zabytków i przygotowali ich opis; wy-konali samodzielnie rysunki roślin oraz zwierząt, jakie występują w najbliższej okolicy. Projekt zo-stał poprzedzony krótką historią miasta.

Kolejny album był poświęcony szkole i zawie-rał zdjęcia wszystkich uczniów wraz z nauczy-cielami, kalendarz roku szkolnego, informacje o zajęciach pozalekcyjnych, wyposażeniu sal lekcyjnych itp. Ciekawostką dla dzieci ze szko-ły angielskiej było, że w naszej szkole jest basen i wszyscy uczniowie uczestniczą w lekcjach pły-wania w ramach zajęć z kultury fizycznej.

Osiągnięte rezultatyPodczas trzech wizyt roboczych (w Polsce, Hisz-panii i Anglii) wspólnie z partnerami przeprowa-dziliśmy ewaluację projektu. Przed każdą z tych wizyt liderzy zespołów przedmiotowych omówili rezultaty projektu z pozostałymi nauczycielami, oceniając korzyści, jakie płyną dla uczniów z re-alizacji projektu. Podczas wszystkich wizyt ro-boczych ich uczestnicy doświadczali w szkołach partnerskich gościnności i przyjaźni ze strony uczniów i nauczycieli.

Pozytywnym rezultatem projektu było zaanga-żowanie w pracę wszystkich uczniów w szkołach partnerskich, niezależnie od wieku i możliwości. Podobnie jak uczniowie, również wszyscy na-uczyciele w szkołach partnerskich bardziej zin-tegrowali się, pracując nad realizacją projektu i uczestnicząc czynnie we wszystkich zadaniach. Wiele zaangażowania wykazali również rodzice, którzy pracowali wspólnie z uczniami i nauczy-cielami podczas przygotowywania w szkole Dni Comeniusa (dekorowali klasy, szyli kostiumy, gotowali tradycyjne potrawy). Zachęcaliśmy uczniów do wykazania się swoimi umiejętno-ściami, takimi jak wykonywanie narodowych tańców, śpiewanie piosenek w językach partner-skich krajów itp.

Konieczność kontaktowania się z nauczycie-lami z innych krajów partnerskich motywowała nauczycieli do nauki języka angielskiego oraz podstaw języka hiszpańskiego. Dzięki temu wię-cej nauczycieli może uczestniczyć w wizytach roboczych. To pozwoliło sporej grupie nauczy-cieli poznać bliżej systemy oświaty w krajach partnerskich oraz metody nauczania stosowane podczas lekcji.

115


W poprzednim projekcie „Wiedza dziecięca nie zna granic” (numer umowy: C186-3/2002/SPC; czas realizacji: 2000−2003; kraje uczest-niczące: Polska, Hiszpania, Szkocja, Norwegia) zorganizowaliśmy kilka spotkań poświęconych krajom partnerskim, ich kulturze i tradycji. Podczas tych imprez uczniowie zaprezentowa-li zwyczaje i tradycje różnych regionów Polski, wykonywali polskie tańce narodowe (polonez, krakowiak, trojak), szkocki taniec („Millenium Square”), norweską pantomimę na podstawie bajki „Dlaczego woda morska jest słona?”, szkoc-ką legendę „Kowal i elfy”, przedstawiali tradycje związane z Bożym Narodzeniem, śpiewali ko-lędy i prezentowali sceny z historii jednoczącej się Europy. Wszystkie klasy zostały zamienione w kraje partnerskie – charakterystyczne budynki i pomniki zostały wykonane z papieru, ucznio-wie grali na różnych instrumentach, rodzice przygotowali narodowe potrawy krajów part-nerskich. Przedstawienia te zaprezentowaliśmy uczniom, rodzicom, społeczności lokalnej oraz władzom lokalnym.

Wiele ciekawych książek i materiałów dydak-tycznych otrzymaliśmy od partnerów lub za-kupiliśmy ze środków otrzymanych w ramach grantu otrzymanych na realizację projektu. Projekt przyczynił się również do informatyza-cji placówki (swobodny dostęp do Internetu dla uczniów) oraz opanowania przez uczniów umie-jętności korzystania z technologii informatycz-nych.

Jedna z lekcji wychowania fizycznego w kla-sach została przeznaczona na naukę tańców narodowych krajów partnerskich, co dostarczy-ło uczniom wiele radości i satysfakcji. Wiedza i umiejętności, jakie przyswoili sobie uczniowie podczas tych zajęć, były wielokrotnie wykorzy-stywane podczas Dni Comeniusa.

Produkty końcoweWszystkie szkoły partnerskie indywidualnie wy-konały w kilku egzemplarzach opracowania na temat klimatu, flory, fauny i geografii rodzime-go regionu; zostały one przesłane do partnerów.

W ten sposób każda ze szkół otrzymała mate-riały, które zostały wykorzystane do omówienia różnic między klimatami panującymi w Polsce, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Wszystkie prace zostały wykonane w różnorodnych formach: książeczek, albumów ze zdjęciami, CD-ROM--ów. Dodatkowo wykonane zostały prezentacje szkół jako uzupełnienie odpowiedzi, podanych w ankietach, dotyczących stylu życia rówieśni-ków ze szkół partnerskich.

Sposoby upowszechniania projektuEfekty realizacji projektu pod wieloma względa-mi przekroczyły oczekiwania nauczycieli. Arku-sze ewaluacyjne ujawniły w każdej ze szkół part-nerskich bardzo duży postęp w rozumieniu stylu życia krajów partnerskich oraz nabycie wiedzy na temat flory, fauny i geografii każdego z regionów, w których leżą szkoły partnerskie. Nauczyciele, uczniowie i rodzice byli informowani o realiza-cji projektu poprzez wystawy prac i spotkania. Wszystkie szkoły partnerskie regularnie infor-mowały lokalne media o postępach w realizacji projektu. Wszystkie informacje o projekcie były publikowane na stronach internetowych szkół.

Uczniowie mieli możliwość podzielenia się zdobytą wiedzą i nabytymi umiejętności podczas Dni Comeniusa w 2004 i 2005 roku, organizowa-nych przez Kuratorium Oświaty w Katowicach. Zaprezentowali wówczas tańce krajów partner-skich, których nauczyli się w ramach dodatkowej godziny wychowania fizycznego, a także małe formy teatralne na podstawie legend i bajek krajów partnerskich. Nauczyciele wielokrotnie dzielili się swoimi doświadczeniami z realizacji projektu z nauczycielami z innych szkół regionu (podczas Targów Programu Socrates-Comenius organizowanych przez władze szczebla powiato-wego, spotkań i warsztatów metodycznych), za-chęcając ich do realizacji projektów, pomagając w wypełnianiu wniosków aplikacyjnych itp.

Wartościowość i użyteczność projektuW rezultacie współpracy nawiązała się przyjaźń między szkołami partnerskimi. Przez cały rok

116


szkoły wymieniały się materiałami. Były to mię-dzy innymi kasety wideo z zapisem tańców re-gionalnych, mapy, plakaty, piosenki. Materiały te wykorzystano podczas Dni Comeniusa, zostały one przesłane do partnerów pocztą tradycyjną lub elektroniczną, były także wykorzystywane podczas lekcji geografii, historii, sztuki itd., a w klasach od pierwszej do trzeciej w ramach na-uczania wszystkich przedmiotów. Uczniowie i nauczyciele nauczyli się wiele o krajach i szko-łach partnerskich, a wiedzę tę będą mogli wyko-rzystać w przyszłości.

Wprowadzono w klasach pracę metodą projek-tu, wymagającą wiele kreatywności od uczniów i nauczycieli. Praca metodą projektu dawała uczniom wiele satysfakcji, a świadomość, że ich prace zostaną wysłane do szkół partnerskich, motywowała ich do większego zaangażowania w realizację projektu.

Realizacja projektu podlegała bieżącemu mo-nitorowaniu przez władze oświatowe. Podczas monitoringu przeprowadzonego w roku 2002 uznano, że projekt jest realizowany wzorowo.

W 2002 roku szkoła gościła kadrę kierowniczą szkół z krajów Unii Europejskiej w ramach pro-gramu Socrates-Arion. Zaprezentowano wów-czas sposób realizacji projektu, produkty końco-we oraz jego wpływ na szkołę.

Pozytywna ocena projektu, doświadczenie w jego realizacji oraz zaangażowanie całego gro-

na pedagogicznego zachęciło szkołę do udzia-łu w innym komponencie programu Socrates – programie Comenius 2.2.b Asystentura Języ-kowa. Wystąpiliśmy z wnioskiem o zatrudnie-nie asystenta językowego do Agencji Narodowej Programu Socrates. W rezultacie naszych starań w roku szkolnym 2002/2003 szkoła gościła sześć miesięcy asystentkę językową z Portugalii. Dało to uczniom możliwość uczenia się języka por-tugalskiego oraz poznania kultury i zwyczajów portugalskich. Rezultatem tej wizyty było wysta-wienie bajki portugalskiej „O kogucie z Barcelos” oraz prezentacja tańca portugalskiego podczas Dnia Comeniusa. Szkoła zyskała w ten sposób kolejne doświadczenie.

W związku z realizacją projektu rozszerzyliśmy tematykę organizowanego w szkole od ośmiu lat Konkursu Grafiki Komputerowej o tematy zwią-zane z krajami partnerskimi i integracją europej-ską (legendy i mity Europy, historia jednoczącej się Europy, nasze małe ojczyzny itp.).

Informacje na temat realizacji projektu były na bieżąco zamieszczane na stronie interneto-wej szkoły, co między innymi przyczyniło się do wybrania szkoły przez Ministerstwo Gospodarki do współpracy z japońską gazetą „Yomiuri Shim-bun”. Projekt ten był związany z targami EXPO 2005. Uczniowie ze szkoły polskiej i japońskiej wymieniali prace plastyczne poświęcone stylowi życia, zwyczajom i tradycjom narodowym.

117

iii. specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży

Cele projektu· doskonalenie metod rozwijania czytelnictwa

wśród dzieci z wadą słuchu;· wymiana doświadczeń.

Zadania zrealizowane w ramach projektu Praca nad projektem zakładała dwie wizyty robo-cze rocznie – każdą w innej szkole partnerskiej. Każda szkoła partnerska wybierała tematykę wi-zyty oraz sama proponowała jej formę pod kątem poznawania poszczególnych zagadnień w ramach określonego przez nas tematu projektu. W przy-gotowanie placówek do poszczególnych wizyt angażowali się nauczyciele, uczniowie, a często również rodzice. Wizyty robocze były poświęcone prezentacji placówek i ich osiągnięć, metod pra-cy oraz rozwiązań w wybranym przez partnerów obszarze związanym z rozwijaniem umiejętno-ści posługiwania się tekstem pisanym przez nie-słyszących. Wymieniano pomoce metodyczne, opisy metod, prace dzieci powstałe w ramach projektu. Organizowane były cieszące się dużym zainteresowaniem międzynarodowe konferencje surdopedagogów, pozwalające na dzielenie się do-świadczeniami i spostrzeżeniami z osobami nie zaangażowanymi bezpośrednio w projekt. W ich trakcie wszyscy partnerzy prezentowali swoje prace realizowane w ramach projektu. Również uczniowie mieli okazję do przedstawienia wła-snych prezentacji, a wizyty nauczycieli z krajów

partnerskich były okazją do przeprowadzenia licz-nych lekcji o tematyce europejskiej, w szczególno-ści związanej z edukacją osób niesłyszących.

Po każdej z wizyt na posiedzeniu rady pedago-gicznej prezentowane było sprawozdanie – oma-wiane były wszelkie nowinki, które pozwalały na zobrazowanie pracy partnerów, i pomysły na-dające się do zastosowania w pracy. Planowane były również prace przygotowujące do kolejnych wizyt, angażujące kolejne grupy nauczycieli i ich uczniów.

Osiągnięte rezultatyPoza okresem przygotowawczym odbyło się sześć wizyt w różnych szkołach partnerskich. Spośród polskich nauczycieli i wychowawców w wizytach roboczych za granicą uczestniczyło dwadzieścia osób. W prace szkoły nad projektem włączyło się bezpośrednio około czterdzieści osób, a w przygo-towaniach do podsumowującego spotkania, które odbyło się w Polsce w dniu wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej uczestniczyło ponad 90% kadry pedagogicznej naszego ośrodka. W ramach projek-tu dwadzieścia cztery osoby zostały przeszkolone w zakresie obsługi komputera i wykorzystania go do unowocześnienia procesu dydaktycznego. Produkty końcowe

· kompendium projektu zawierające dokumen-tację pedagogiczną (materiały metodyczne,

NOWE TECHNIKI CZY TANIA – EKSPLOROWANIE WSPÓLNEJ PROBLEMATYKI CZY TELNICTWA POŚRÓD UCZNIÓW Z WADĄ SŁUCHU W EUROPEJSKICH SZKOŁACHNumer umowy:

C023-3/2003/PRS

Beneficjent:

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Dzieci Niesłyszącychul. Dworska 8, 54-144 Wrocław


Austria, Belgia, Litwa, Polska , Wielka Brytania

118


prezentacje itp.) sporządzoną w formie ze-szytów po każdej wizycie – wszystkie szkoły partnerskie posiadają kopie materiałów w ce-lu dalszego wykorzystywania rezultatów pro-jektu;

· strona internetowa projektu http://proread.ifreepages.com w języku angielskim i pol-skim, na której umieszczono wszystkie do-kumenty, prezentacje i materiały powstałe w ramach projektu w celu udostępnienia ich jak najszerszemu gronu surdopedagogów.

Wartościwość i użyteczność projektuPo zakończeniu projektu ProRead kontynuuje-my współpracę w ramach nowego projektu Co-meniusa – prace przygotowawcze trwają. Jest to jedno z wielkich osiągnięć – w trakcie trwania ProRead wszystkie szkoły były dla siebie nawza-jem atrakcyjnymi partnerami pod względem me-rytorycznym i organizacyjnym. Korzyści, jakie przyniosło wspólne przedsięwzięcie i realizacja programu, są oceniane na tyle wysoko, że part-nerzy zamierzają nadal ze sobą współpracować, dzielić się wiedzą i umiejętnościami. Tematyka przyszłego projektu jest również efektem wspól-

nych spostrzeżeń i wyrazem zapotrzebowania na sięganie do wspólnych, choć tak odmiennych doświadczeń. Deklarację współpracy złożyły wszystkie szkoły uczestniczące w projekcie Pro-Read oraz kilka nowych szkół z innych krajów.

Po złożeniu sprawozdań końcowych Agencja Narodowa Europejskich Programów Edukacyj-nych Socrates-Comenius rekomendowała pro-jekt ProRead do konkursu Europrodukt 2004 w kategorii „Inicjatywa edukacyjna”. Projekt zdobył główną nagrodę.

Najważniejszym osiągnięciem ProRead są wielowątkowe warsztaty dla nauczycieli, które pozwoliły podpatrzeć wiele znakomitych po-mysłów metodycznych i surdopedagogicznych u partnerów. Były to zajęcia, w czasie których wszyscy byli nie tylko uczniami, ale i doceniony-mi nauczycielami.

Z perspektywy czasu łatwiej zaobserwować ogromny wpływ projektu na naszą codzienną pracę z niesłyszącymi. Materiały przygotowane w trakcie projektu oraz jego produkty końcowe (na przykład „Księga Sugestii”) będą pomocne dla wszystkich zajmujących się nauczaniem osób niesłyszących.

119


Cele projektu· zwiększenie jakości kształcenia specjalnego

i nadanie mu wymiaru europejskiego;· promowanie współpracy międzynarodowej; · doskonalenie zawodowe nauczycieli;· podnoszenie poziomu kształcenia dzieci

upośledzonych umysłowo;· poznanie pozytywnych aspektów rozwoju

oświaty dla niepełnosprawnych w krajach partnerskich i przenoszenie ich na własny grunt;

· uzyskanie odpowiedzi na pytania: „Czym jest samorealizacja osób upośledzonych umy-słowo w Europie?”, „Jakie drogi są dla nich dostępne?”, „Jakie szlaki możemy utorować naszym podopiecznym, opierając się na do-świadczeniach krajów partnerskich?”.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW pierwszym roku trwania projektu zrealizowa-liśmy następujące zadania:

· „To jest nasza szkoła”. Realizując ten temat, dzieci wykonały w każdej uczestniczącej w projekcie klasie makietę szkoły, wykonały album fotograficzny, razem z koordynatorem projektu przygotowały film wideo, w którym zaprezentowały szkołę, pomieszczenia klaso-we i ulubione miejsca, nauczycieli i różno-rodne zajęcia odbywające się w szkole.

· „To jesteśmy my”. Ten temat dzieci zrealizowa-ły, prezentując swój wygląd i przedstawiając siebie w różnych sytuacjach życia codziennego.

Każde z nich przygotowało album, w którym umieściło swoje zdjęcie, narysowało siebie, określając kolor oczu, włosów, styl ubierania się, ulubione formy aktywności, muzykę, po-trawy.

· „Tak przygotowujemy Boże Narodzenie”. Re-alizując ten temat, nasi uczniowie zaprezen-towali kolegom z Niemiec, Holandii, Łotwy i Węgier rodzaje ozdób, które wykonuje się z okazji Bożego Narodzenia w naszym kraju i tradycyjne polskie świąteczne potrawy. Ca-łości dopełniła kaseta z kolędami.

· „Co robię w wolnym czasie”. Uczniowie biorą-cy udział w projekcie wybrali swoje ulubione zajęcia i przedstawili je w formie plastycznej oraz fotograficznej stworzyli w ten sposób piękne albumy.

Następnie rozpoczęliśmy wspólnie realiza-cję filmu, który pokazuje, że czas wolny spę-dzany razem z klasą daje naszym uczniom wiele radości.

· „Jakie są moje ulubione zajęcia w szkole”. Oczywiście ulubionymi zajęciami w szko-le dzieci okrzyknęły zajęcia z muzyki, pracę z komputerem i sport. Niektóre stwierdziły, że lubią „czytać”, inne lubią gry planszowe. Dzieci przedstawiły ulubione zajęcia w formie zdjęć, które wykonały od początku do końca samodzielnie, w związku z czym były z sie-bie bardzo dumne. Kolejny raz uwierzyły, że mogą robić coś „wielkiego”. Taka wiara jest dla naszych podopiecznych bardzo ważna i jest

ŻYCIE I NAUKA DZIECI I MŁODZIEŻY UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO W RÓŻNYCH KRA JACH EUROPEJSKICHNumery umów:

P133-1/2001/SPC; P172-2/2002/SPC; P335-3/2003/SPC

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa Specjalna ul. Piastowska 22, 66-620 Gubin


Holandia, Łotwa, Niemcy, Polska, Węgry

120


to jedno z większych i ważniejszych osiągnięć związanych z projektem.

· „Piosenki i tańce w czasie lekcji”. Był to te-mat, który sprawił dzieciom najwięcej rado-ści, gdyż jest to jedna z ich ulubionych form aktywności. Uczniowie wraz z nauczycielami przygotowali swoje ulubione piosenki i za-bawy ruchowe. Nakręciliśmy film, w którym uczniowie zaprezentowali tańce, zabawy ru-chowe i piosenki wykorzystywane w czasie zajęć lekcyjnych. Uczniowie i ich nauczyciele przygotowali albumy zawierające teksty i nu-ty ulubionych piosenek oraz opisy zabaw ru-chowych. Dzieci wkleiły do albumów zdjęcia przedstawiające ich występy i przesłały je do krajów partnerskich.

· Tydzień Comeniusa. W ostatnim tygodniu listopada klasy uczestniczące w projekcie zorganizowały Tydzień Comeniusa w na-szej, szkole. W tym celu dzieci gromadziły wiadomości na temat krajów partnerskich. Uczniowie poznawali położenie tych kra-jów w Europie, ich flagi, godła, stolice, góry, rzeki, tradycje, obyczaje, muzykę, tańce lu-dowe, potrawy, znanych artystów, charak-terystyczne dla danego kraju przedmioty, uczyli się piosenki „Panie Janie” w językach ojczystych krajów partnerskich. Efekty swo-jej tygodniowej pracy zaprezentowali w cza-sie „Podsumowania Tygodnia Comeniusa”, na które zaprosiliśmy wszystkich rodziców, władze miasta, powiatu i władze oświatowe. Oczywiście zainteresowaliśmy też naszym projektem miejscowe media – lokalną prasę i radio.

W drugim roku projektu nasi uczniowie i na-uczyciele zrealizowali następujące tematy:

· „Moja wieś / Moje miasto”. Ten temat dzie-ci zrealizowały, przedstawiając swoje miasto (Gubin) lub swoją rodzinną wieś w formie prac plastycznych wykonanych różnymi technikami. Nakręciliśmy też film o naszym mieście „Our City”, który otrzymali wszyscy nasi partnerzy.

· Tydzień Comeniusa odbył się w naszej szkole z udziałem rodziców, nauczycieli, władz, pra-sy lokalnej.

· „Moja rodzina”. W realizację tego tematu zaangażowały się bardzo mocno całe rodzi-ny uczniów. Uczniowie w ramach lekcji wy-konali drzewa genealogiczne swoich rodzin, opowiedzieli o swoich dziadkach, rodzicach, rodzeństwie i przekazali te prace kolegom z krajów partnerskich.

· „Moje hobby i ulubione zajęcia w domu” – uczniowie wykonywali albumy z pomocą rodziców.

· W szkole prezentowane były wystawa prac projektowych i stała wystawa osiągnięć i wy-ników pracy uczniów w Szkole Podstawowej Specjalnej w Gubinie.

· Film pod tytułem „Tak spędzam czas wolny” został zrealizowany wspólnie z uczniami, którzy coraz sprawniej posługują się kamerą.

· Wystawa osiągnięć i wyników pracy uczniów w holu ratusza pokazała, że osiągnięcia na-szych dzieci są czymś znaczącym w życiu miasta;

· Powstał kalendarz „Socrates-Comenius w Szkole Podstawowej Specjalnej i u part-nerów” obejmujący prace plastyczne dzieci z wszystkich krajów partnerskich – materiał promocyjny.

W trzecim roku trwania projektu nasi uczniowie i nauczyciele zrealizowali następujące tematy:

· Tydzień Comeniusa w naszej szkole; · przygotowanie elementów do gry „Ponad

granicami”, podsumowującej trzyletnie dzia-łania w programie Comenius (od listopada 2003 do kwietnia 2004).

W celu podsumowania naszych osiągnięć i stwo-rzenia materiału promocyjnego naszego projek-tu postanowiliśmy stworzyć grę, która będzie służyć naszym podopiecznym, a jednocześnie wzbogaci ich wiedzę o państwach partnerskich.

Na spotkaniu koordynatorów w Budapeszcie opracowaliśmy wspólnie zasady gry i rozdzieli-

121


koro z głębszym). Przy realizacji projektu dzieci posługiwały się tylko językiem ojczystym, nato-miast nauczyciele uczestniczący w projekcie – ję-zykiem polskim, angielskim i niemieckim, byli więc zobligowani do rozwijania swoich umiejęt-ności językowych.

Zadania projektowe dały uczniom szansę po-znania krajów naszych partnerów projektowych (prezentacja krajów partnerskich w czasie Ty-godnia Comeniusa), ich obyczajów, tradycji (na przykład „Jak przygotowujemy święta Bożego Narodzenia?”). Realizując zadania projektowe, dzieci przekazywały partnerom wiele informacji o swoim kraju, jego tradycjach, zwyczajach, ulu-bionych piosenkach, zabawach.

Nauczyciele uzyskali bogatą wiedzę na temat systemów oświaty w krajach partnerskich, mie-li szansę poznać metodykę nauczania w tych krajach w czasie wizyt roboczych, podobnie jak uczniowie zdobyli wiele nowych informa-cji na temat Niemiec, Holandii, Łotwy, Węgier. Wszystkie nowinki dydaktyczne nauczyciele na-tychmiast wprowadzali w swojej pracy.

W trakcie realizacji zadań projektowych uczniowie znacznie umocnili wiarę w siebie i swoje możliwości, co pozwoliło im wykonywać czasem zadania tak trudne, że nawet nam, na-uczycielom, trudno było uwierzyć w osiągnięte rezultaty (filmowanie kamerą wideo, fotografo-wanie).

Wzrosła też ich umiejętność dokonywania wyborów, definiowania zadań, samodzielnego tworzenia prac plastycznych, prezentacji swoich osiągnięć (tańce, piosenki itp.).

Oglądając prace uczniów z krajów partner-skich, dzieci wypowiadały się z zachwytem o umiejętnościach swoich kolegów, chciały znać ich imiona, wiedzieć o nich jak najwięcej.

Informacje, które nasi uczniowie uzyskali na podstawie zdjęć i filmów, spowodowały, że dzie-ci z zagranicy zaczęły być naszym podopiecz-nym równie bliskie, jak kolega z klasy, ze szkoły, kolega z podwórka.

Uczniowie uczestniczący w projekcie stali się we własnych oczach kimś ważnym, bo robią coś

liśmy zadania. Szczegóły uzgadnialiśmy na bie-żąco za pośrednictwem poczty elektronicznej. Październik był miesiącem korespondencji in-ternetowej i uzgadniania szczegółów.

Kolejność i zakres prac wyglądały następująco:· listopad 2003 – pocięcie sklejki na kostki

o wymiarach 40 mm x 40 mm (500 sztuk);· grudzień 2003 – oszlifowanie przez dzieci

brzegów kostek papierem ściernym;· grudzień 2003 – zamówienie stempli z sym-

bolami poszczególnych państw;· od stycznia do lutego 2004 – kolorowanie

symboli kredkami akwarelowymi, poprawia-nie konturów eddingiem, lakierowanie po-wierzchni z namalowanym symbolem (500 sztuk);

· marzec 2004 – wpisanie do edytora tekstów nazw poszczególnych symboli w językach pięciu krajów partnerskich, wydrukowanie napisów na folii samoprzylepnej, pocięcie fo-lii na kwadraty o wymiarach 40 mm x 40 mm; naklejenie napisów na kostki;

· kwiecień 2004 – pocięcie na odpowiednie wymiary zabezpieczającej folii kartograficz-nej; naklejenie folii zabezpieczającej na kost-ki, zapakowanie wykonanych elementów.

Przygotowanie z naszymi podopiecznymi 500 elementów do gry obejmowało okres od paź-dziernika 2003 roku do kwietnia 2004 roku, po-nieważ prace wymagały precyzji i skupienia, co dla naszych dzieci czasami jest trudne do osią-gnięcia. Jednocześnie liczba i poziom kompli-kacji elementów wymagały podzielenia prac na etapy. Jednak osiągnięty efekt świadczy o tym, że warto było wykonać tę pracę.

Nasza gra może być świetnym materiałem podsumowującym trzyletnią pracę nad projek-tem oraz jednocześnie materiałem promującym projekt i wspólną Europę.

Osiągnięte rezultatyW projekcie uczestniczyło 29 uczniów z Ze-społów Edukacyjno-Terapeutycznych (dzieci z umiarkowanym stopniem upośledzenia, kil-

122


ważnego, bo mają kolegów w Niemczech, Ho-landii, na Węgrzech i Łotwie.

Książki oraz narzędzia informacji i komunika-cji, takie jak komputer, Internet, film, były wyko-rzystywane w czasie realizacji wszystkich zadań projektowych, co znacznie poszerzyło warsztat pracy ucznia.

Uczniowie kilkakrotnie nawiązali ze sobą kon-takt za pośrednictwem telekonferencji, co było dla nich ogromnym przeżyciem. W naszych te-lekonferencjach brali udział także rodzice, któ-rzy stwierdzili, że nie myśleli, iż ich dzieci będą kiedyś brały udział w takich działaniach.

Produkty końcowe· albumy poświęcone każdemu realizowanemu

w projekcie tematowi;· wystawy:

– wystawy otrzymywanych od partnerów prac w szkole,

– wystawa prac projektowych w holu Urzę-du Miasta;

· prace fotograficzne;· filmy wideo poświęcone większości realizo-

wanych w projekcie tematów;· artykuły w prasie – „Gazeta Gubińska”;· audycja radiowa – Radio „Zachód”;

· wyroby rzemiosła artystycznego, na przykład ozdoby i podarunki świąteczne;

· kalendarz;· gra planszowa „Ponad granicami”.

Sposoby upowszechniania projektuNasz projekt upowszechnialiśmy organizując prezentacje i wystawy dla rodziców, społecz-ności lokalnej, władz miasta, powiatu i woje-wództwa, publikując artykuły w prasie lokalnej, jak również zapraszając redaktorów lokalnych gazet i radia. Wszystkie szkoły, urzędy i więk-sze firmy w mieście i okolicy otrzymały nasze kalendarze.

Wartościowość i użyteczność projektu:Rezultaty projektu wykorzystujemy w szkole do dziś, gdyż wykonane albumy, filmy i zdjęcia oraz nasza europejska gra są stosowane w codzien-nych sytuacjach edukacyjnych jako znacząca pomoc.

Umiejętności, które zdobyli uczniowie przyno-szą, widoczne rezultaty w ich codziennym życiu.

Nowe umiejętności nauczycieli (przepro-wadzanie telekonferencji) znacznie poszerzają i urozmaicają możliwości naszych kontaktów zagranicznych.

123


Cele ogólne projektu· wzajemne uczenie się od siebie kadry szkół

partnerskich, jak ICT mogą być wykorzysty-wane w procesie edukacyjnym dzieci z róż-norodnymi specjalnymi potrzebami eduka-cyjnymi (czytanie, komunikacja za pomocą piktogramów, pisanie, liczenie);

· prezentacja wykorzystywanego oprogramo-wania;

· rozwój nowych programów edukacyjnych, które będą stosowane we wszystkich szkołach partnerskich;

· tłumaczenie programów na języki ojczyste wszystkich uczestniczących krajów (pisemne i/lub ustne – udźwiękowienie);

· nauka instalowania i użycia nowego oprogra-mowania, praca z wykorzystaniem nowego oprogramowania w klasach we wszystkich uczestniczących szkołach i wymiana do-świadczeń;

· zastosowanie nowego oprogramowania do organizacji pracy w klasie;

· wzajemne uczenie się od siebie sposobów pracy;

· poznanie systemów edukacyjnych;· poznanie organizacji pracy w innych szko-

łach;· poznanie kultury innych narodów.

Cele szczegółowe:2005−2006:

· Zostaje określona sytuacja wyjściowa szkół – zasoby ICT.

· Kadra szkół określa potrzebne w przyszłości umiejętności, posługując się kwestionariuszem.

· Kadra wszystkich uczestniczących szkół uczy się instalowania i obsługi oprogramowania, które zostanie stworzone (mysz, jeden przy-cisk, dwa przyciski).

· Uczniowie posługują się oprogramowaniem i oprzyrządowaniem (mysz, jeden przycisk, dwa przyciski).

· Szkoły (kadra) wymieniają doświadczenia i uwagi.

2006−2007:· Kadra wszystkich uczestniczących szkół uczy

się instalowania i praktycznego używania ko-lejnych programów.

· Dzieci posługują się zaadaptowanymi progra-mami, szkoły wymieniają uwagi i doświad-czenia.

· Szkoły (kadra) wymieniają swoje ICT w kon-tekście przygotowania wniosku o środki na realizację trzeciego roku projektu.

2007−2008:· Kadra wszystkich uczestniczących szkół uczy

się instalowania i praktycznego używania stworzonego oprogramowania.

UŻYCIE I PRZYSTOSOWANIE ICT (TECHNIK INFORMACYJNO--KOMUNIKACYJNYCH) W NAUCZANIU DZIECI ZE SPECJALNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI W RÓŻNYCH SZKOŁACH EUROPEJSKICHNumer umowy:

05/PRS/05-5860/P1

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa Specjalna ul. Piastowska 22, 66-620 Gubin


Grecja, Hiszpania, Holandia, Łotwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Węgry

124


· Dzieci posługują się oprogramowaniem (mysz, jeden przycisk, dwa przyciski);

· Kadra szkół wymienia uwagi i doświadcze-nia;

· Szkoły (kadra) wymieniają oprogramowanie i określają formę wymiany oprogramowania w przyszłości.

· Odbywa się dalsza wymiana oprogramowa-nia.

Zadania zrealizowane w ramach projektuW pierwszym roku realizacji projektu koordyna-tor przygotował i przeprowadził w szkole ankie-tę diagnozującą obecne zasoby ICT i stan wiedzy naszych nauczycieli w tej dziedzinie.

Następnie, wykorzystując program Microsoft PowerPoint, wraz z nauczycielem informatyki w szkole przygotowaliśmy prezentację na spo-tkanie koordynatorów w Hannoverze.

W czasie pierwszej wizyty roboczej stworzy-liśmy dwa proste programy edukacyjne, które wszystkie szkoły wykorzystują w procesie edu-kacyjnym uczniów z głębszym upośledzeniem umysłowym lub uczniów niższych etapów edu-kacyjnych szkół specjalnych. Każdy z koordyna-torów uczestniczących w pierwszym spotkaniu w Hannoverze stworzył, wykorzystując kreator Tailor Made oraz sprzęt typu odtwarzacz MP3 Player i laptop, dwa programy doskonalące umiejętność zapamiętywania i porównywania (gra typu memory, słuchanie ze zrozumieniem, odszukiwanie). Zakres tematyczny programu: flagi państw uczestniczących w projekcie, Boże Narodzenie.

Osiągnięte rezultatyObecnie uczniowie naszej szkoły posługują się stworzonymi programami, doskonaląc swoje możliwości percepcyjne, między innymi umie-jętność zapamiętywania i poszerzają swoją wiedzę o otaczającym świecie i krajach, które uczestniczą wraz z nami w projekcie.

Językiem roboczym projektu jest angielski, co zachęca nauczycieli do doskonalenia kompeten-cji językowych.

Ze względu na specyfikę projektu nauczyciele są zobligowani do rozwijania umiejętności w za-kresie obsługi komputera i wykorzystywania komputera na lekcjach, a osoby zaangażowane bezpośrednio w prace projektowe muszą dosko-nalić swoje umiejętności informatyczne.

Nauczyciele poszerzają swoją wiedzę na temat systemów kształcenia w krajach partnerskich hospitując lekcje kolegów z Niemiec w czasie wizyty roboczej mieli szansę poznać metodykę nauczania w tym kraju. W czasie nieformalnych spotkań i dyskusji zyskują wiele informacji na te-mat systemów kształcenia we wszystkich krajach partnerskich. Wszelkie nowinki natychmiast wprowadzają do swojej pracy.

Uczniowie nawiązują ze sobą kontakt pod-czas telekonferencji, co nadal sprawia im wiele radości.

Trwałym rezultatem projektu jest współpraca naszej szkoły ze szkołą z partnerskiego miasta Gubina Laatzen (Hannover). Razem z uczniami tej szkoły odbyliśmy już trzy piękne wyprawy – dwie w polskie góry zimą i jedną do Laatzen w maju. W tym roku wybieramy się również z wizytą do Niemiec, gdzie już czekają na nas nasi przyjaciele.

Produkty końcowe· ankieta diagnozująca stan wiedzy i umiejęt-

ności nauczycieli oraz stan sprzętu w naszej szkole;

· prezentacja i podsumowanie wyników ankie-ty w programie Microsoft PowerPoint;

· program edukacyjny typu memory „Boże Narodzenie”;

· program edukacyjny „Flagi”.

Sposoby upowszechnianiaNasz projekt upowszechniamy, publikując arty-kuły w prasie lokalnej, prezentując go w innych placówkach oświatowych oraz wśród rodziców, organizując pokazy i spotkania oraz prezentacje dla władz powiatu i miasta.

125


Wartościowość i użyteczność projektuRezultaty projektu wykorzystujemy w szkole w edukacji dzieci z różnym stopniem upośledze-nia. Nasze programy wykorzystujemy zarówno w czasie lekcji w klasach, jak i w czasie zajęć zin-

Cele projektuStworzenie w szkole klimatu, który pozytywnie wpłynie na całe środowisko szkolne i lokalne. Lepsze współdziałanie członków społeczności szkolnej i podjęcie współpracy z instytucjami pozaszkolnymi. Uczniowie:

· kształtowanie właściwych postaw, · rozwijanie osobowości, · zdobywanie umiejętności społecznych, · kontakt z kulturą innych krajów, · rozwój tożsamości europejskiej, · motywacja do nauki języków obcych

Nauczyciele: · porównanie doświadczeń zawodowych, osią-

gnięć, · porównanie sposobów rozwiązywania bieżą-

cych problemów ze standardami Unii Euro-pejskiej,

· wykorzystanie nowych technik informacji i komunikacji.

Szkoła: · podniesienie jakości wychowania i pracy

szkoły, · zdobywanie doświadczeń w zarządzaniu pro-

jektami europejskimi.

KLIMAT SZKOŁY W ROZWOJU OSOBOWOŚCINumer umowy:

P025-1/2002/PRS, C010-2/2003/PRS, 04/PRS/04-0026/C3

Beneficjent:

Szkoła Podstawowa nr 5 im. Adama Mickiewicza ul. Michałkowicka 15, 41-100 Siemianowice Śląskie


Polska, Niemcy, Norwegia, Islandia

dywidualizowanych. Jest to dla nas znacząca po-moc. Wykorzystujemy programy w codziennych sytuacjach edukacyjnych; urozmaicają one nasze działania edukacyjne.

Zadania realizowaneDziałania poprawiające klimat szkoły:

· wypracowane metody i środki wychowawcze: patronat – opieka uczniów klasy szóstej nad uczniami klasy pierwszej, wspólne przedsię-wzięcia patronów i podopiecznych, zajęcia integracyjne – losowo dobierani uczniowie z całej szkoły poznają się wzajemnie podczas zajęć w dwudziestoosobowych grupach pod opieką nauczyciela; spotkania z babcią – babcia jednego z uczniów w każdej klasie przychodzi raz w miesiącu na spotkanie z uczniami, zapo-znaje dzieci z tradycjami, obyczajami, kuchnią śląską, czyta im bajki; zabawy ruchowe podczas przerw – zabawy uczniów starszych z młodszy-mi i zajęcia klas równoległych – gry i zabawy uczniów w tym samym wieku z różnych od-działów klasowych; projekt Choinka Europej-ska – prezentacja zwyczajów związanych z Bo-żym Narodzeniem w krajach Unii Europejskiej; projekt Dzień Europy – konkurs wiedzy o Unii Europejskiej, prezentacja tańców, piosenek, literatury, dekorowanie klas – prezentacja kra-jów Unii Europejskiej, kiermasz potraw;

· obserwacja i analiza zachowań agresywnych, podejmowanie działań w celu ich ograniczenia.

126


Działania doskonalące wykorzystywanie nowo-czesnych technik informacji i komunikacji:

· prowadzenie korespondencji elektronicznej przez uczniów i nauczycieli, informowanie o realizacji Projektu Rozwoju Szkoły, upo-wszechnienie rezultatów projektu na stronie internetowej szkoły oraz miasta, wykorzy-stanie komputera i Internetu na lekcjach nie tylko informatyki;

· współpraca ze środowiskiem lokalnym – przedstawicielami władz miasta, wykładow-cami Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, Poradnią Pedagogiczno-Psychologiczną, Ośrodkiem Humanizacji Warunków Rozwo-ju Człowieka;

· doskonalenie zawodowe nauczycieli – szkole-nia w zakresie radzenia sobie z agresywnymi zachowaniami uczniów, kursy języków obcych;

· wizyty robocze i studyjne w ramach projektu, wymiana nauczycieli – poznanie infrastruk-tury i warunków socjalnych szkół partner-skich, prezentacja wypracowanych metod, realizacja działań, wymiana doświadczeń oraz uzgodnienia dotyczące opracowania produktów końcowych;

· promocja szkół;· wzmocnienie pozycji szkoły w środowisku

lokalnym, zwiększenie ilości zajęć pozalek-cyjnych;

· wymiana doświadczeń – porównywanie spo-sobów zwalczania mobbingu, przemocy i agre-sji w szkołach partnerskich, porównanie me-tod wychowawczych stosowanych w szkołach, podniesienie jakości wychowania w szkole, zarządzanie projektami europejskimi.

Osiągnięte rezultatyDzięki realizacji projektu rozwoju szkoły „Kli-mat szkoły w rozwoju osobowości” osiągnięto zamierzone cele:

· Zmniejszono ilość zachowań agresywnych.· Kształtowano pozytywne postawy uczniow-

skie.· Zintegrowano środowisko szkolne uczniów,

nauczycieli i rodziców: w wyniku likwidacji

sąsiedniej szkoły w drugim roku realizacji projektu liczba uczniów szkoły wzrosła z 250 do 418. Panowała trudna sytuacja. Dzieci nie znały się, były do siebie wrogo nastawione. Rodzice nie akceptowali zaistniałej sytuacji. Objęcie nowych uczniów działaniami w pro-jekcie zaowocowało ich zintegrowaniem ze środowiskiem szkolnym, poprawą kli-matu i pozytywnym nastawieniem nowych uczniów i rodziców do szkoły.

· Wykorzystano doświadczenia zawodowe na-uczycieli szkół partnerskich w pracy.

· Poznano warunki pracy i nauki w poszcze-gólnych krajach.

· Poznano kulturę innych krajów, poszerzono wiadomości.

· Uczono tolerancji wobec odmienności.

Produkty końcowe· prezentacja multimedialna na płycie CD-

-ROM – zawiera dane o szkołach partner-skich i informacje na temat działań prowa-dzących do zmiany klimatu szkoły podjętych przez poszczególne szkoły z państw uczestni-czących w projekcie,

· „Księga pomysłów” – zawiera szczegółowy opis i sposoby wykorzystania działań wpły-wających na klimat szkoły;

· taniec inspirowany muzyką krajów partner-skich – układ taneczny wykonywany przez uczniów polskich oparty na fragmentach tra-dycyjnej muzyki krajów partnerskich – Nie-miec, Norwegii, Islandii i Polski.

Sposoby upowszechniania projektuRozmowy w środowisku szkolnym, spotkanie z przedstawicielami Urzędu Miasta, spotkanie z przedstawicielami siemianowickich szkół, za-mieszczanie informacji na stronach interne-towych szkoły i miasta, redagowanie gazetki szkolnej, organizowanie wystaw tematycznych w szkole, udostępnianie w bibliotece szkolnej materiałów uzyskanych dzięki programowi, pre-zentowanie zadań i rezultatów projektu na tere-nie województwa śląskiego.

127


Wartościowość i użyteczność projektu· pozytywny wpływ zajęć zorganizowanych

w ramach projektu na rozwój osobowości i za-chowania dzieci z rodzin o niskim standardzie życia, często niepełnych, rozbitych, zrekonstru-owanych i niewydolnych wychowawczo;

· włączenie wypracowanych środków zarad-czych – patronatu szóstoklasistów, spotkań z babcią, zajęć klas równoległych, projektów szkolnych Choinki Europejskiej i Dnia Euro-py – do programu wychowawczego szkoły;

· utrzymywanie kontaktów ze szkołami part-nerskimi w celu obserwacji i doskonalenia uzyskanych rezultatów – dyskusje, wymiana doświadczeń, metod rozwiązywania trud-nych sytuacji;

· wykorzystanie doświadczeń do realizowa-nia od września 2005 roku Szkolnego Pro-jektu Comeniusa „Głos i ciało człowieka to najlepsze instrumenty – nasze drogi do wolności” – projektu artystycznego opartego na tradycji, kulturze i sztuce Polski, Czech i Włoch;

· stworzenie szkolnej strony internetowej i przedstawianie na niej informacji na temat realizacji projektu;

· informowanie prasy lokalnej o podejmowa-nych działaniach („Dziennik Zachodni”, pra-sa w Niemczech i Norwegii);

· organizowanie konferencji o zasięgu woje-wódzkim, przedstawienie efektów realizacji projektu podczas konferencji programu Socra-tes 1 grudnia 2005 roku w Piekarach Śląskich;

· zorganizowanie Tygodnia Socratesa w listo-padzie 2003 roku;

· wizyta w szkole w dniu 7 października 2005 roku przedstawicieli nadzoru pedagogiczne-go z jedenastu krajów Europy w ramach wi-zyty studyjnej Socrates-Arion – zaprezento-wanie produktów końcowych opracowanych podczas realizacji projektu, zorganizowanie zajęć i dyskusji;

· udział dyrektora szkoły w wizycie studyjnej Sokrates-Arion we Francji w marcu 2006 roku – dzielenie się doświadczeniami, zyska-nie nowych inspiracji.

128


Cele projektu:· doskonalenie umiejętności nauczycieli jako

osób umożliwiająch uczniom uczenie się po-przez działanie;

· uczenie uczniów, jak korzystać z różnych źródeł informacji, w tym zasobów bibliotecz-nych i elektronicznych (Internet, programy multimedialne), uczenie techniki czytania, sporządzania notatek i pisania;

· przygotowanie uczniów do samodzielnego uczenia się;

· rozwijanie u uczniów umiejętności komuni-kowania się i pracy w grupach;

· aktywizowanie i motywowanie uczniów i na-uczycieli;

· doskonalenie jakości nauczania i procesu dy-daktycznego;

· włączanie rodziców, społeczności lokalnej i instytucji pracujących na rzecz edukacji do współpracy;

· ułatwienie współpracy pomiędzy różnymi instytucjami edukacyjnymi w Unii Europej-skiej.

Zadania zrealizowaneNauczyciele przygotowywali scenariusze lekcji, uwzględniając metody aktywizujące oraz odpo-wiednie pomoce dydaktyczne (w tym również multimedialne) w oparciu o metody Klipperta. Rozwijali autonomię uczniów, ucząc ich strategii i metod czytania, pracy z tekstem, uczenia się, pracy w grupie oraz komunikowania się. Wdra-

żali uczniów do wykonywania projektów, prac plastycznych lub przygotowywania inscenizacji teatralnych w grupie z wykorzystaniem różnych źródeł informacji oraz technologii komputero-wych. Aby doskonalić umiejętności językowe uczniów i ich wiedzę o kulturze innych krajów, nauczyciele organizowali konkursy z języków obcych, konkurs wiedzy o krajach anglojęzycz-nych, wdrażali uczniów do przygotowywania projektów, prezentacji multimedialnych oraz przedstawień teatralnych w języku angielskim i niemieckim. Zadaniem nauczycieli było rów-nież dzielenie się wiedzą i doświadczeniami z kolegami ze szkół partnerskich. Było to reali-zowane w ramach wizyt roboczych i wymiany nauczycieli, podczas których goście uczestniczyli w lekcjach otwartych, szkoleniach i seminariach, stanowiących okazję do dzielenia się wiedzą i do-świadczeniami. Współpraca ze środowiskiem lokalnym i instytucjami pracującymi na rzecz edukacji była realizowana poprzez angażowanie różnych instytucji, środowiska lokalnego i rodzi-ców w prace związane z projektem, ich udział w organizowaniu wizyt roboczych, Dni Europej-skich i wystaw, szkoleń dla gości.

Zadaniem uczniów było przede wszystkim poznanie metod i strategii uczenia się, czytania, poszukiwania informacji, jej selekcji i wyko-rzystania w pracach nad projektem. Uczniowie wykonywali projekty w grupach, wykorzystując źródła biblioteczne, Internet i techniki kompute-rowe. Uczniowie przygotowywali również przed-

NAUCZYCIEL JAKO OSOBA UMOŻLIWIA JĄCA UCZNIOM UCZENIE SIĘ POPRZEZ DZIAŁANIENumer umowy:

04/PRS/04-0032/P3

Beneficjent:

Publiczne Gimnazjum nr 10ul. Długojowska 6, 26-600 Radom


Polska, Austria, Grecja

129


stawienia teatralne, wystawy i Dni Europejskie, w czasie których prezentowali swoje prace pro-jektowe i przedstawienia poświęcone krajom Eu-ropy, igrzyskom olimpijskim oraz miejscowym zwyczajom. Zadaniem uczniów było również korespondowanie z kolegami z partnerskich szkół za pomocą poczty elektronicznej, co stało się możliwe po wymianie adresów skrzynek elek-tronicznych. Uczennice, które wyjechały do Au-strii na spotkanie robocze, przedstawiły uczniom szkoły partnerskiej prezentację Polski, a po po-wrocie dzieliły się wiedzą o Austrii z uczniami naszej szkoły.

Osiągnięte rezultatyProjekt miał duży wpływ na wzrost motywacji, wiedzy i umiejętności uczniów. Uczniowie na-uczyli się korzystać z różnych źródeł informacji, selekcjonować zdobyte informacje i wykorzysty-wać je w projektach i inscenizacjach. Przygoto-wując je w języku angielskim lub niemieckim, rozwijali umiejętności językowe. Duży wpływ na wzrost wiedzy i umiejętności językowych oraz wiedzy o kulturze innych krajów miały też orga-nizowane konkursy, wyjazd uczniów na spotka-nie robocze oraz korespondencja drogą elektro-niczną z uczniami szkół partnerskich. Uczniowie rozwinęli również swoje umiejętności w zakresie stosowania technologii informacji i komunika-cji. Zróżnicowana tematyka projektu pozwoliła uczniom na rozwój wiedzy w tych dziedzinach zarówno w odniesieniu do Polski, jak i krajów partnerskich i Europy, zaś metody stosowane w realizacji projektu pozwoliły uczniom na roz-wój ich autonomii i umiejętności komunikowa-nia się oraz pracy w grupie.

Projekt miał również duży wpływ na wzrost motywacji i umiejętności nauczycieli. Wzrosło ich zainteresowanie nauką języków obcych i wy-korzystywaniem technologii informacji i ko-munikacji w nauczaniu. Przygotowywanie zajęć lekcyjnych z wykorzystaniem metod aktywnych, obserwacja sposobów pracy stosowanych w kra-jach partnerskich, wymiana doświadczeń miały duży wpływ na wzrost umiejętności nauczycieli

w zakresie nauczania przedmiotowego. Podczas wizyt goście hospitowali wiele lekcji przygo-towanych przez szkoły goszczące i brali udział w szkoleniach, w czasie których prezentowane były metody stosowane przez nauczycieli tych szkół, co wpłynęło na doskonalenie warsztatu zawodowego nauczycieli.

Projekt miał pozytywny wpływ na zarządzanie szkołą. Ułatwił realizację wielu zadań zawartych w planie rozwoju szkoły. Zadania realizowane w projekcie zintegrowały grono nauczycielskie i uczniów, pozwoliły na wprowadzenie europej-skiego wymiaru nauczania.

Projekt wpłynął również na społeczność lo-kalną i instytucje pracujące na rzecz edukacji. Rodzice uczniów brali udział w spotkaniach roboczych organizowanych w naszej szkole i wspierali szkołę finansowo. Rodzice i przed-stawiciele społeczności lokalnej uczestniczyli w wystawach, Dniach Europejskich i pomagali je organizować. Radomski Ośrodek Doskonale-nia Nauczycieli przygotował szkolenie dla gości z krajów partnerskich podczas wizyty roboczej, udostępniał sprzęt, zaś wydawnictwo Pearson Education dostarczało nam pomoce dydaktycz-ne i nagrody na konkursy. Projekt ułatwił zacie-śnienie współpracy z rodzicami i instytucjami pracującymi na rzecz edukacji oraz ułatwił pro-mocję szkoły w środowisku.

Produkty końcowe· folder szkoły zawierający informacje o pro-

jekcie;· ulotki dla rodziców informujące o celach

i zadaniach szkoły w ramach projektu; · plakaty przedstawiające realizowany projekt; · scenariusze lekcji prowadzonych metodami

aktywnymi i pomoce dydaktyczne wykonane przez nauczycieli;

· scenariusze prezentacji teatralnych uczniów;· prace projektowe uczniów (albumy, plakaty,

prezentacje multimedialne, film);· przedstawienia teatralne na płytach CD-

-ROM;· gazetka szkolna;

130


· prace plastyczne;· informacje na stronie internetowej;· publikacje i artykuły w periodykach pedago-

gicznych i prasie.

Sposoby upowszechniania projektuPublikacje dotyczące projektu w czasopismach pedagogicznych „Pedagogika” i „Orbi”, a artykuły na temat projektu i wizyt roboczych w prasie lo-kalnej (w „Echu Dnia” i „Słowie Ludu”), raporty z prac w projekcie i wizyt roboczych przedsta-wiane radzie pedagogicznej, wymiana produk-tów z partnerami i udostępnianie ich w bibliotece szkolnej, organizowanie wystaw prac uczniów Dnia Europejskiego, w czasie którego uczniowie prezentowali przygotowane przedstawienia te-atralne, prezentacje multimedialne i projekty całej społeczności szkolnej i przedstawicielom rodzi-ców oraz środowiska lokalnego. Rodzice i przed-stawiciele środowiska lokalnego oraz współpra-cujących instytucji brali też udział w wizytach roboczych oraz ewaluacji projektu i otrzymywali foldery informacyjne o szkole i realizowanym

projekcie. Szkoła brała udział w prezentacji szkół biorących udział w programie Socrates-Come-nius, zamieściła informacje o projekcie na stronie internetowej oraz udzielała informacji szkołom zainteresowanym udziałem w programie.

Wartościowość i użyteczność projektuProjekt był wysoce użyteczny dla wszystkich szkół biorących w nim udział. Dał on możli-wość poznania metod nauczania i wychowania w krajach partnerskich i dostosowania ich do warunków własnej szkoły. Dzięki temu wpro-wadzony został do szkoły europejski wymiar na-uczania. Wiedza i doświadczenie nabyte w pro-jekcie mogą być wykorzystane przez nauczycieli w dalszej pracy dydaktycznej, a przez uczniów w dalszym procesie kształcenia. Nauczyciele mogą też dzielić się zdobytą wiedzą z kolegami w szkole, organizując lekcje otwarte lub szkole-nia w ramach zespołu samokształcącego. Zawar-te znajomości i przyjaźnie z nauczycielami szkół partnerskich umożliwią dalszą współpracę i wy-mianę doświadczeń.

131

v. Przygotowanie młodzieży do wyzwań świata pracy

Cele projektuGłównym celem projektu jest opracowanie programu nauczania dotyczącego biznesplanu, który przygotuje kadrę i młodzież do wyzwań współczesności, pozwoli zaktualizować metody nauczania, stworzyć nowy wizerunek szkoły po-móc absolwentom odnaleźć się na europejskim rynku pracy.Przyjęty sposób realizacji celu to:

· opracowanie i wdrożenie programu naucza-nia dotyczącego biznesplanu;

· opracowanie materiałów potrzebnych do re-alizacji projektu (podręcznik ucznia i nauczy-ciela, płyta CD-ROM, strona internetowa);

· wybór metod nauczania (nacisk na competence based learning, czyli rozwijanie umiejętności, a nie przekazywanie wiedzy teoretycznej).

Zadania zrealizowane w ramach projektuZadania zrealizowane przez nauczycieli wraz z partnerami z Finlandii, Holandii, Węgier i Włoch:

· porównanie programów nauczania przed-miotów zawodowych we wszystkich szkołach partnerskich;

· opracowanie listy umiejętności (core compe-tences) niezbędnych do skutecznego prowa-dzenia biznesu;

· uruchomienie platformy internetowej Mo-odle specjalnie na potrzeby projektu;

· utworzenie testowej i ostatecznej elektro-

nicznej wersji podręcznika „Jak zarobić na własnym hobby?”, podręcznika „Miniprzed-siębiorstwo” oraz testowej elektronicznej wersji podręcznika „Biznesplan” dla ucznia i nauczyciela;

· pilotażowe wdrożenie realizacji podręcznika „Jak zarobić na własnym hobby?” oraz pod-ręcznika „Miniprzedsiębiorstwo”;

· utrzymywanie kontaktów z partnerami za pomocą sieci WebCt;

· spotkania wirtualne za pomocą programu LearnLinc;

· wizyty robocze w Holandii, we Włoszech, na Węgrzech, w Finlandii i w Polsce.

Zadania zrealizowane przez uczniów:Uczniowie indywidualnie opracowali biznesplany międzynarodowego przedsięwzięcia gospodarcze-go opartego na własnym hobby w języku polskim i angielskim. W konkursie na najlepiej sporządzo-ny biznesplan, do którego przystąpili uczniowie ze wszystkich szkół partnerskich, drugie miejsce zajęła uczennica naszej szkoły Magdalena Ol-szewska. W bieżącym roku szkolnym uczniowie zakładają własne miniprzedsiębiorstwo i będą je prowadzić przez kolejne sześć miesięcy.

Osiągnięte rezultatyWpływ projektu na szkołę:

· Nauczyciele doskonalą kwalifikacje zawodo-we, dzięki czemu szkoła stała się dla uczniów

E-WORK – MIĘDZYNARODOWE WYKORZYSTANIE INTERNETU DLA KSZTAŁCENIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCINumer umowy:

PO63-1/2003/PRS

Beneficjent:

Zespół Szkół Handlowo-Ekonomicznych im. Mikołaja Kopernika ul. Bema 105, 15-370 Białystok


Finlandia, Holandia, Polska, Węgry, Włochy

132


bardziej atrakcyjna;· Wprowadzono nowy program nauczania

(bardziej elastyczny i dostosowany do nastę-pujących zmian).

· Udział lokalnego biznesu w realizacji projek-tu uatrakcyjnia zajęcia lekcyjne, a szkoła jest znana w lokalnym środowisku jako placówka otwarta na zmiany, wprowadzająca europej-skie metody nauczania oparte na rozwijaniu umiejętności praktycznych.

Wpływ projektu na nauczycieli:· Nauczyciele wymieniają swoje doświadczenia,

związane z systemami oświaty, programem nauczania, nowymi metodami nauczania.

· Zdobywają i doskonalą swoje umiejętności edukacyjne związane z nowymi technologia-mi informacji i komunikacji oraz posługiwa-niem się językiem angielskim.

· Bezpośrednio zapoznają się z kulturą Europy i międzynarodowym biznesem.

Wpływ projektu na uczniów:· Uczniowie gromadzą niezbędne informacje

ze źródeł dostępnych w polsce i za granicą, dokonują ich selekcji oraz dzielą się infor-macjami, w optymalny sposób wykorzystując Internet.

· Uczą się tworzyć biznesplan oraz zakładać i prowadzić działalność gospodarczą (nie w teorii, ale w praktyce), co pozwoli w przy-szłości absolwentom szkoły zaistnieć na eu-ropejskim rynku pracy.

· W przyszłości będą mogli odbywać praktyki zawodowe także za granicą w zaprzyjaźnio-nych firmach.

Wpływ projektu na środowisko lokalne:· Lokalny biznes zyska lepiej przygotowanych

do pracy absolwentów.· Przedsiębiorczy absolwenci posiadający

praktyczne umiejętności prowadzenia bizne-su będą tworzyć nowe miejsca pracy, podej-mując własną działalność gospodarczą.

Produkty końcoweEfektem końcowym realizacji projektu jest ze-staw trzech elektronicznych podręczników:

· „Jak zarobić na własnym hobby?” – podręcz-nik zawiera wskazówki dla ucznia i przedsta-wia etapy prac związanych z opracowaniem minibiznesplanu realnego przedsięwzięcia. Przedsięwzięcie to jest oparte na hobby ucznia i zrealizowane za granicą, w jednym z uczest-niczących w projekcie krajów.

· „Miniprzedsiębiorstwo” – podręcznik zawie-ra wskazówki dla ucznia i etapy prac, zwią-zanych z uruchomieniem własnej firmy i jej praktycznym prowadzeniem przez sześć mie-sięcy.

· „Biznesplan” – podręcznik pozwala uczniom opracować profesjonalny biznesplan wybra-nego przedsięwzięcia.

Każdy podręcznik posiada dwie wersje – dla ucznia i dla nauczyciela – i każdy jest zgodny z założeniami nauczania opartego na kompeten-cjach (competence based learning).

Sposoby upowszechniania projektuW trakcie realizacji projektu E-Work szczególną uwagę zwracano na upowszechnianie informacji na temat programu Comenius wśród społeczno-ści lokalnej, w tym wśród szkół z terenu woje-wództwa. Było to możliwe przez podjęcie nastę-pujących działań:

· udział w dniach 7−14 listopada 2003 roku w Tygodniu Comeniusa, zorganizowanym w III Liceum Ogólnokształcącym w Białym-stoku przez Kuratorium Oświaty w ramach III Forum Klubów Europejskich;

· zorganizowanie debaty na temat „Szkoła ekonomiczna – realia i perspektywy w Unii Europejskiej” 13 listopada 2003 roku, w któ-rej udział wzięli przedstawiciele Wydziału Oświaty Urzędu Miasta w Białymstoku oraz regionalnego biznesu;

· udział w Targach programu Socrates-Come-nius w województwie podlaskim, zorgani-zowanych 14 listopada 2003 roku przez Ku-ratorium Oświaty w Białymstoku w Zespole Szkół Elektrycznych w Białymstoku;

· udział w festynie „Podlaskie w Unii Euro-pejskiej” zorganizowanym 1 maja 2004 roku

133

v. Przygotowanie młodzieży do wyzwań świata pracy

przez Wojewodę Podlaskiego i Kuratorium Oświaty w Białymstoku;

· udział w zorganizowanej przez naszą szkołę wraz z Podlaskim Kuratorem Oświaty konfe-rencji wojewódzkiej Targi Programów – So-crates-Comenius i Leonardo da Vinci, która odbyła się 2 października 2004 roku i została zrelacjonowana przez lokalną Telewizję Bia-łystok w programie informacyjnym „Obiek-tyw” oraz odnotowana przez dziennikarzy „Kuriera Porannego”;

· w trakcie Białostockiego Forum Szkół na stoisku naszej szkoły umieszczaliśmy czytel-ne informacje na temat udziału w projekcie i postępów w jego realizacji;

· na stronie internetowej naszej szkoły za-mieszczamy bieżące informacje i zdjęcia prezentujące realizację projektu i związane z tym wydarzenia, na przykład wizyty robo-cze w szkołach partnerskich;

· poza tym każda osoba zainteresowana pro-jektem już teraz może zapoznać się ze zreali-zowanymi zadaniami na stronie internetowej udostępnionej przez partnerów z Finlandii (moodle.tokem.fi).

Wyżej wymienione działania umożliwiały pro-mocję szkoły i informowanie o jej udziale w pro-jekcie E-Work. Udział szkoły został w pełnym tego słowa znaczeniu upowszechniony wśród społeczności lokalnej i na terenie całego naszego województwa

Wartościowość i użyteczność projektuWypracowane w ramach projektu podręczni-ki dla ucznia i nauczyciela stanowią doskonałą podstawę do nauczania przedsiębiorczości (mię-dzy innymi do sporządzania biznes planu oraz podejmowania i prowadzenia działalności go-spodarczej). Nowe metody i techniki nauczania rozbudziły w uczniach postawy przedsiębiorczo-ści i wpłynęły motywująco na chęć podejmowa-nia własnej działalności gospodarczej. Ponadto realizacja projektu wpłynęła na poprawę jakości pracy nauczycieli w naszej szkole.

134


Droga do gwiazd, czyli europejski wymiar jakości realizowany w do-skonaleniu zawodowym i asystentu-rze językowej Comeniusa

Coraz większe znaczenie w życiu zawodowym zyskują wysokie kwalifikacje. Dostrzegana jest konieczność solidnego przygotowania do pra-cy zawodowej oraz nieustannego doskonalenia zawodowego. Dla naszych partnerów z krajów Unii Europejskiej niezrozumiała jest często spo-tykana w Polsce sytuacja, w której nauczyciel języka obcego nigdy nie odwiedził kraju, gdzie językiem urzędowym jest nauczany przez niego język. możliwości skonfrontowania swojej wie-dzy, zdobytej w trakcie nauki z rzeczywistością. Nie sposób zatem przecenić udziału nauczycieli języka obcego w kursie metodyczno-językowym w kraju, którego obywatele posługują się tym językiem, bezpośredniego kontaktu z kulturą i poznania życia codziennego jego mieszkań-ców. Udział w kursie, odbywającym się w Wiel-kiej Brytanii czy w Niemczech jest kosztownym przedsięwzięciem, w którym nauczycieli wspiera finansowo nauczycieli Fundacja Rozwoju Sys-temu Edukacji – Agencja Narodowa Programu Socrates-Comenius.

Comenius Akcja 2.2.c jest programem dosko-nalenia zawodowego nauczycieli. Nauczyciele języków obcych mogli uzyskać środki na opłace-nie kosztów udziału w przeznaczonych dla nich kursach metodyczno-językowych. Nauczyciele innych przedmiotów, legitymujący się znajo-mością języka obcego mogli skorzystać z oferty programu Comenius Akcja 2.2.c poprzez udział w kursach tematycznych. Można zaryzykować twierdzenie, że nauczyciele języków obcych znajdowali się w sytuacji uprzywilejowanej, gdyż mogli wybierać pomiędzy obydwoma wymie-nionymi rodzajami kursów. Najważniejszym warunkiem przyznania grantu była zgodność kursu z profilem zawodowym kandydata oraz przydatność szkolenia dla rozwoju zawodowego nauczyciela i dla szkoły. Przykładem kursu tema-tycznego, który może być użyteczny dla nauczy-

cieli języków może być szkolenie na temat wyko-rzystania Internetu w podczas zajęć lekcyjnych, czy realizacji projektów w ramach programu Comenius Akcja 1.

Chcielibyśmy, aby wszyscy mogli docenić ko-rzyści płynące z uczestnictwa w kursach. Najczę-ściej są one organizowane przez współpracujące ze sobą edukacyjne instytucje badawcze z róż-nych krajów Europy, co gwarantuje innowacyjny program szkoleń, a przede wszystkim możliwość poznania najnowszych osiągnięć w wybranych dziedzinach edukacji i nowych metod pracy w szkole. Z kursów nauczyciele powracają z no-wymi pomysłami, z materiałami autentycznymi, które wykorzystują w czasie lekcji i z motywa-cją do podejmowania nowych wyzwań w pracy zawodowej. W trakcie kursów spotykają się na-uczyciele z różnych krajów Europy, co umożliwia nawiązanie kontaktów ze szkołami za granicą; w dalszej perspektywie kontakty te owocują wy-mianą uczniów lub współpracą międzynarodową w ramach projektów programu Comenius Akcja 1. Możliwość znalezienia partnerów do realizacji projektów Comeniusa stanowi bezsprzecznie do-datkową korzyść płynącą z udziału w kursie.

Z kolei program Comenius Akcja 2.2.b jest adresowany do studentów, przygotowujących się do zawodu nauczyciela języka obcego w nauczy-cielskich kolegiach językowych lub na wydziałach neofilologicznych. Akcja ta umożliwia odbycie asystentury językowej za granicą, czyli trwającej od trzech do ośmiu miesięcy w jednym z krajów uczestniczących w programie Socrates. W akcji tej mógł wziąć udział każdy student wytypowany przez macierzystą uczelnię, który ukończył drugi rok studiów. W trakcie pobytu w szkole goszczą-cej oprócz pogłębiania znajomości języka i kul-tury danego kraju student podnosił swoje kwa-lifikacje pedagogiczne, a okres przepracowany w charakterze asystenta językowego często był traktowany jako praktyka zawodowa.

Poniżej przedstawiamy wybrane raporty nauczy-cieli beneficjentów akcji Comenius Akcji 2.2.c oraz studentów korzystających z programu

135

doskonalenie zawodowe nauczycieli

Comenius Akcja 2.2.b. Prezentowany materiał obrazuje przebieg kursu i asystentury, przedsta-wia zakres uzyskanych doświadczeń oraz plany wykorzystania zdobytej wiedzy i umiejętności w przyszłości. Należy podkreślić, że osób ko-rzystających z obu rodzajów grantów w latach 2000−2006 było prawie cztery tysiące. Kryte-rium wyboru prezentowanych raportów była chęć ukazaniu różnorodnych doświadczeń, mo-gących stać się inspiracją dla zainteresowanych nową edycją programu Comenius – programem „Uczenie się przez całe życie” (Longlife Learning Programme).

Przykłady dobrej praktyki w dosko-naleniu zawodowym nauczycieli – Comenius Akcja 2.2.c

W tym rozdziale znajdziecie Państwo prezenta-cje dziewięciu kursów odbytych w ośmiu kra-jach europejskich. Wybrane przykłady dotyczą zarówno kursów metodyczno-językowych jak i kursów tematycznych. Znakomicie ilustrują doświadczenia nauczycieli zdobyte podczas kur-su, ich atmosferę, indywidualne korzyści osoby uczestniczącej w danym kursie oraz podkreślają wartość, jaką odbyte szkolenie wnosi do ich pra-cy zawodowej.

Wszystkie opisy są przygotowane według jed-nolitej struktury. Prezentowane doświadczenia są wyciągiem z raportów opisowych składanych przez wszystkich beneficjentów. Warto pod-kreślić najważniejszą cechę, jaka powinna być zawsze spełniona, tj. zgodność tematyki kursu z potrzebami wnioskodawcy, dzięki czemu moż-na zakładać długofalowy, pozytywny wpływ na efektywność pracy nauczyciela i tworzenie wa-runków do dalszego rozwoju zarówno indywi-dualnego, jak i rozwoju środowiska, w którym nauczyciel pracuje.

Każdy opis zawiera następujące informacje: · informacje podstawowe: nazwisko bene-

ficjenta, miejscowość, rodzaj i tytuł kursu, miejsce organizacji kursu;

· opis doświadczeń beneficjenta odnoszący siędo następujących obszarów:

– doświadczenie zdobyte podczas kursu i jego wpływu na organizację pracy w da-nej instytucji;

– zdobycie nowych lub rozwinięcie dotych-czas posiadanych umiejętności zawodo-wych;

– nowe umiejętności, które będą mogły być wykorzystane w praktyce szkolnej;

– możliwości rozszerzenia treści nauczane-go przedmiotu;

– wpływ kursu na nauczanie języków rzad-kich, lub na róznorodnośc językową;

– przebieg i organizacja kursu;– główna zaleta kursu;– plany w zakresie dzielenia się doświadcze-

niami zdobytymi podczas kursu;– nawiązanie międzynarodowych kontak-

tów i współpracy międzyszkolnej w ra-mach programu Comenius.

Mamy nadzieję, że przykłady, zaprezentowane poniżej, przybliżą państwu bogaty zakres do-świadczeń, które zdobyły setki polskich nauczy-cieli korzystających z udziału w doskonaleniu zawodowym w ramach programu Comenius oraz zachęcą do korzystania z oferty programu Comenius w przyszłości.

136


MARZENA RACHWAŁ SANOKKurs metodyczno-językowy dla nauczycieli języka angielskiego „New Trends”Hastings, Wielka Brytania, 2006

Kurs niewątpliwie pozwolił mi uaktualnić i po-szerzyć wiadomości z zakresu metodyki na-uczania, doskonalić praktyczną znajomość języka angielskiego oraz dał mi pewność w po-ruszaniu się w sferze kultury brytyjskiej. Trendy w tej dziedzinie były mi co prawda znane, ale w czasie kursu ukazano je z innej perspektywy. Wzbogaciłam też swój warsztat metodyczny, gdyż kurs okazał się prawdziwą kopalnią pomy-słów na twórcze i zajmujące lekcje. Wspaniały, doświadczony wykładowca oraz dzielenie się doświadczeniami w międzynarodowej grupie miały wpływ na to, że inaczej zaczęłam postrze-gać rolę nauczyciela w procesie nauczania. Po-znałam techniki pozwalające na efektywniejsze przekazywanie nauczanych treści, których za-stosowanie z pewnością pomoże moim uczniom zwiększyć pewność w wyrażaniu własnego „ja” i będzie prowadziło do większej biegłości w po-sługiwaniu się językiem obcym. Zdobyte umie-jętności z całą pewnością będę mogła wykorzy-stać w praktyce szkolnej. Niezwykle interesujące wydało mi się zastosowanie podejścia leksykal-nego (The Lexical Approach). Poznałam wiele praktycznych zastosowań tej teorii w praktyce szkolnej. Zwróciłam uwagę, że posługiwanie się klockami „Cuisenaire Boris” uczy nauczyciela precyzji w wyrażaniu myśli, umiejętności zada-wania właściwych pytań, ograniczania własnych wypowiedzi na korzyść czasu przeznaczonego dla ucznia i obliguje do bycia twórczym. Dzię-ki kursowi mogę porównywać „Task Based Le-arning” z innymi strategiami nauczania języka, a także zaplanować wiarygodne formy ewalu-acji postępów uczniów w czasie zajęć. Nie tylko zaktualizowałam wiedzę teoretyczną z zakresu nauczania języka obcego, ale przede wszystkim poznałam wiele jej praktycznych zastosowań –

konkretne ćwiczenia, zadania, gotowe scenariu-sze lekcji, nowe pomysły wykorzystania piose-nek, ilustracji, Internetu itp., które wykorzystuję w pracy z uczniami i które naprawdę rewelacyj-nie się sprawdzają.

Udział w kursie pozwolił mi również na rozszerzenie treści nauczanego przedmiotu – przede wszystkim o komponent kulturowy, gdyż dał mi możliwość bezpośredniego kontak-tu z kulturą brytyjską, był swoistą konfrontacją wiedzy podręcznikowej z realiami. Obserwacja codziennego życia, oglądanie telewizji brytyj-skiej, słuchanie radia, czytanie prasy, wycieczki do różnych miejsc (Rye, Brighton, Londyn), roz-mowy z rodzimymi użytkownikami języka na różne tematy sprawiły, że znacznie poszerzyłam horyzonty, a przysłowie „podróże kształcą” z ca-łą pewnością w moim przypadku się sprawdziło. Wróciłam bogatsza o wiedzę na temat Wielkiej Brytanii, a zwłaszcza jej południowo-wschodniej części, lepiej poznałam też codzienny język, któ-ry odbiega od szkolnej angielszczyzny. Zajęcia poświęcone „International English” utwierdziły mnie w przekonaniu, że jak wszystko wokół nas, język również podlega ciągłym, coraz szybszym zmianom. Wiele z dotychczas nieakceptowanych zmian w sferze gramatyki (tzw. puryzm grama-tyczny) czy fonetyki zadomowiło się na dobre w języku i nie są one już traktowane jako błąd czy odstępstwo od normy. Zdaję sobie sprawę, że współcześnie w nauczaniu kładzie się nacisk na komunikację językową, dlatego bardzo istot-ne były dla mnie zajęcia, poświęcone cechom języka mówionego. Wiedzę na ten temat zamie-rzam przekazać swoim uczniom, aby mogli le-piej zrozumieć rodzimych użytkowników języka oraz swobodnie nim operować. Ponadto moja angielszczyzna wzbogaciła się o nowe zwroty, wyrażenia, idiomy, co wpłynie na podniesienie jakości mojej pracy.

Główną zaletą kursu był interaktywny cha-rakter zajęć, przy jednoczesnym zachowaniu właściwych proporcji pomiędzy wiedzą teore-tyczną, a jej praktycznym zastosowaniem. Nie-liczna i zróżnicowana pod względem narodowo-

137


ściowym grupa stwarzała okazję do poszerzenia wiedzy na temat innych krajów oraz rozwijania poczucia jedności z innymi narodami. Uczestni-cy kursu mogli przedstawiać własne propozycje dotyczące jego programu; dzięki temu mógł on w pełni zaspokoić nasze oczekiwania. Organiza-torzy kursu i wykładowcy byli zdyscyplinowani, pomocni, otwarci i bardzo przyjaźnie nastawieni do uczestników. Dali się poznać nie tylko jako doświadczeni pedagodzy, lecz także jako osoby o rożnych pasjach i talentach.

Zamierzam podzielić się doświadczeniami, zdobytymi podczas kursu z koleżankami i ko-legami ze szkoły, w której pracuję, a także z na-uczycielami z innych szkół na terenie miasta. Przedstawię sprawozdanie na temat kursu w cza-sie posiedzenia rady pedagogicznej, a także pla-nuję zorganizowanie szkolenia dla nauczycieli języka angielskiego w ramach Wewnątrzszkol-nego Doskonalenia Nauczycieli.

Kurs przyczynił się do nawiązania międzyna-rodowych kontaktów i zainicjowania współpra-cy między szkołami. Uczestnicy kursu tworzyli bogatą mozaikę osobowości pochodzących z całego świata, o czym mogliśmy się przekonać nie tylko podczas pracy w grupach, lecz także w czasie dodatkowych zajęć, mających charak-ter integracyjny (wykłady, wieczory z piosenką, kursy tańca, wycieczki, dyskoteki), które sprzy-jały bliższemu wzajemnemu poznaniu, zawiera-niu przyjaźni, wymianie doświadczeń, adresów. Oprócz osób z Chin, Niemiec, Portugalii, Rosji, Białorusi i Bułgarii pracujących ze mną w jednej grupie poznałam nauczycieli z Hiszpanii, Japo-nii, Słowacji i Włoch. Z wieloma z nich z całą pewnością będę utrzymywać kontakt.

Udział w kursie był dla mnie, osoby młodej, ważnym doświadczeniem życiowym i w zna-czący sposób wpłynął na mój rozwój osobisty i zawodowy. Otworzył mi oczy na wiele ważnych kwestii i pomógł w przygotowaniu do odnalezie-nia się w nowej rzeczywistości społecznej i eko-nomicznej Zjednoczonej Europy. Przyczynił się do poznania nowych miejsc i interesujących ludzi. Dał mi dużo pewności siebie i wzmocnił

moją pozycję jako nauczyciela języka angiel-skiego, którego wiedza teoretyczna idzie w parze z umiejętnościami praktycznymi.

MARIUSZ SZYMA CZĘSTOCHOWAKurs metodyczno-językowy dla nauczycieli języka hiszpańskiego „Cur-sos de metodologia Espanola”Salamanca, Hiszpania, sierpień 2006

Udział w kursie językowo-metodycznym w Uni-wersytecie w Salamance był dla mnie niepo-wtarzalną okazją do poznania specyfiki języka hiszpańskiego w kraju, który jest jego kolebką. W najbliższym czasie przewiduję przystąpienie do egzaminu „Intermedio” w Instytucie Cervan-tesa, co przyczyni się do uzyskania uprawnień do nauczania języka hiszpańskiego, a tym samym umożliwi w najbliższej przyszłości poszerzenie oferty językowej naszej szkoły. Udział w kursie pozwolił mi na doskonalenie kompetencji ję-zykowych i wzbogacenie mojej dotychczasowej wiedzy na temat Hiszpanii, a w szczególności jej historii, tradycji, literatury, jak również umożli-wił mi poznanie nieznanych metod pracy i spo-sobów wykorzystania podczas zajęć nowocze-snych pomocy dydaktycznych. Biorąc aktywny udział w kursie w Salamance, miałem możliwość zapoznania się z nowoczesnymi metodami pro-wadzenia zajęć, doskonalenia mojej wiedzy na temat metod nauczania języków obcych i jed-nocześnie pogłębienia znajomości języka hisz-pańskiego. Jako nauczyciel języka obcego będę mógł wykorzystać nabyte umiejętności w mojej dotychczasowej pracy, a w przyszłości również prowadząc zajęcia z języka hiszpańskiego w ma-cierzystej szkole.

Kurs w Salamance obejmował głównie prak-tyczną naukę języka hiszpańskiego, ale część za-jęć była poświęcona historii, kulturze i realiom życia codziennego Hiszpanii. Ponadto podczas pobytu w Salamance uczestniczyłem w wielu

138


prelekcjach na temat tego uniwersyteckiego mia-sta oraz w wycieczkach krajoznawczych, poza tym brałem udział we wszelkich zajęciach kul-turalnych proponowanych przez uniwersytet. Uważam, że mój pobyt w Hiszpanii w znacznym stopniu przyczyni się do poszerzenia programu nauczania. Uczestnictwo w kursie na uniwer-sytecie w Salamance znacznie pogłębiło moje kompetencje językowe i dlatego przewiduję po uzyskaniu stosownych uprawnień rozszerzenie w mojej szkole oferty nauczania języków ob-cych o tak popularny w świecie język hiszpański. W Polsce należy on jeszcze do grupy języków rzadko nauczanych i szczególnie w mniejszych ośrodkach wymaga popularyzacji. Podczas kur-su poznałem wielu nauczycieli z innych krajów i być może niektóre nowe kontakty zaowocują w przyszłości międzynarodową współpracą na-szych szkół. Chciałbym wyrazić ogromne zado-wolenie z możliwości uczestnictwa w tym zna-komitym kursie.

DARIA DUDZIK CZECHOWICE-DZIEDZICEKurs tematyczny „Identity Formation for Europe”Helsinki, Finlandia, 2006

Dzięki udziałowi w kursie i zdobytym w jego trakcie doświadczeniom łatwiej będzie mi współ-pracować z koleżankami w szkole. Zaprezento-wane metody aktywizujące opierają się w dużej mierze na współpracy – na pracy w grupach lub w parach. Dzięki udziałowi w kursie miałam okazję poznać ludzi z innych krajów, ich meto-dy pracy z uczniami i sposoby, w jaki organizują pracę w swojej szkole. Wiele nowych sposobów przekazywania wiedzy zaprezentowali prowa-dzący kurs. Wykładowcy kursu „Identity Forma-tion for Europe” zachęcili mnie do aktywnego przekazywania wiedzy, do poszukiwania w in-stytucjach, takich jak biuro podróży, skansen, muzeum, rezerwat przyrody, materiałów stymu-

lujących przyswajanie wiedzy nie tylko w zakre-sie języka obcego, lecz także takich przedmiotów, jak geografia, historia, biologia, ekologia, chemia czy regionalizm.

Mam nadzieję, że dzięki udziałowi w kursie zorganizuję wraz z koleżankami wycieczki ma-jące na celu promowanie nauki języków obcych, uczenie tolerancji i poznawanie własnej „małej ojczyzny”. Planujemy również organizację kon-kursów o tematyce europejskiej i ekologicznej oraz zachęcenie uczniów do pracy w Między-szkolnym Kole Naukowym Chemików i Szkol-nym Klubie Europejskim.

Jestem nauczycielem języka angielskiego. Po-nadtygodniowe przebywanie w wielonarodowej grupie, w której głównym językiem komunikacji był język angielski, niewątpliwie przyczyniło się do doskonalenia moich umiejętności komunika-cyjnych, a także poszerzyło zasób słownictwa.

Drugim językiem roboczym kursu był język niemiecki, dzięki czemu miałam okazję do wy-korzystania w praktyce moich elementarnych umiejętności komunikacyjnych w tym języku. Dzięki współpracy z nauczycielami informatyki miałam możliwość zapoznania się z zasadami przygotowywania prezentacji w programie Mi-crosoft PowerPoint. Jak już wspomniałam, orga-nizatorzy kursu szczególną wagę przywiązywali do zapoznania nas z metodami aktywnymi i,co się z tym wiąże, z praktycznym wykorzystaniem nabytej wiedzy na lekcjach.

Udział w szkoleniu zdecydowanie wzbogacił mój warsztat pracy.

Organizatorzy kursu zapewnili każdemu z nas materiały dydaktyczne w postaci publikacji, jak również w formie elektronicznej. Każdy z nas otrzymał pakiet, w którym znajdowały się szcze-gółowe opisy metod zaprezentowanych pod-czas kursu. Przekazano nam również skrypty wykładów. Będzie to z pewnością cenna pomoc w przygotowaniu lekcji.

Osobiście jestem przekonana, że prowadząc lekcje, skorzystam z niemal wszystkich materia-łów, a szczególnie z metod aktywizujących, takich

139


jak „Statues”, „Stills”, „Visual momentum”, „What is it that comes to your mind?”, oraz „Momentum, moderation cards”, „Activating corners”, „Lear-ning journals”. Otrzymaliśmy również plakaty i mapy, które z przyjemnością wykorzystam w ce-lu nauczania leksyki i komunikacji podczas lekcji języka angielskiego. Ponadto wszyscy nauczycie-le, którzy przygotowywali prezentacje multime-dialne przesłali je pozostałym uczestnikom drogą elektroniczną. Prezentacje będą niewątpliwie dużą atrakcją nie tylko lekcji języka angielskiego. Up-per Secondary School of Ivalo także przygotowała prezentację na temat fińskiego systemu oświaty ze szczególnym uwzględnieniem reprezentowa-nego przez nią typu szkoły i chętnie udostępniła ją uczestnikom kursu. Skorzystam z tej prezenta-cji w czasie prowadzenia lekcji metodą projektu. Mam nadzieję, iż uczniowie z moją pomocą przy-gotują równie interesujące informacje o swojej szkole, oczywiście w języku angielskim.

Szkolenie zachęciło mnie do przeprowadzenia większej liczby lekcji opierających się na materia-łach autentycznych, dzięki czemu moi uczniowie docenią umiejętność posługiwania się językiem obcym. Z pewnością do programu nauczania włączę więcej treści związanych z kulturą innych krajów Europy, co, jak mam nadzieję, sprawi, że moi uczniowie będę bardziej tolerancyjni i otwarci na ludzi innych narodowości. Uczę ję-zyka obcego, który jest jednym z oficjalnych ję-zyków Unii Europejskiej, ale także swego rodzaju lingua franca XXI wieku. W związku z tym mam możliwość ukazania procesów zjednoczenio-wych Europy, z drugiej strony moim zadaniem jest podkreślanie jej zróżnicowania kulturowe-go. Dzięki udziałowi w kursie doskonalenia za-wodowego poświęconym poczuciu tożsamości europejskiej, a także nawiązanym w jego trakcie kontaktom mam możliwości przekonania moich wychowanków, aby nie postrzegali innych kra-jów poprzez pryzmat stereotypów i by skorzy-stali z możliwości, jakie daje członkostwo w Unii Europejskiej. Świetną pomocą dydaktyczną w realizacji tego celu będą prezentacje multime-dialne otrzymane od uczestników kursu.

Korzystając z pomysłów na prezentację La-ponii, chciałabym we współpracy z nauczycie-lami innych przedmiotów przedstawić moim uczniom regiony Polski, w szczególności Śląsk i Małopolskę.

Kurs przyczynił się do nawiązania kontaktów międzynarodowych i wymiany doświadczeń.

Pozostaję w stałym kontakcie internetowym ze wszystkimi uczestnikami kursu i wykładowcami. Być może uda się nawiązać współpracę w ramach programu Comenius Akcja 1.

DOROTA SOBOLEWSKA BIAŁYSTOKKurs metodyczno-językowy „Lebendige sprache — DAF — Fortbildungs-seminar mit fokus auf sprache und kultur in Osterreich”Salzburg, Austria, 2006

Doświadczenia zdobyte przeze mnie w trakcie kursu będą miały ewidentny wpływ na jakość pracy mojej szkoły. Zaprezentowane przeze mnie zespołom przedmiotowym i wprowadzone nowo poznane metody nauczania języków ob-cych przyczynią się do podwyższenia jakości na-uczania w szkole, a tym samym do wzrostu mo-tywacji uczniów i widocznych efektów w postaci lepszych wyników w nauce. Poszerzenie progra-mu pracy Koła Integracji Europejskiej o wiedzę o kulturze i realiach Austrii przyczyni się do jego sprawniejszego funkcjonowania.

Zgodnie z oczekiwaniami kurs pozwolił mi na zdobycie nowych i rozwinięcie dotychczas po-siadanych kompetencji zawodowych. Poznałam czynniki wpływające na rozwój języka niemiec-kiego – w przeszłości i obecnie, ze szczególnym uwzględnieniem posługiwania się językiem niemieckim na obszarze Austrii, wraz z pre-zentacją dialektowych odmian języka i języka urzędowego. Poznałam problemy Austriaków ze stosowaniem norm językowych w codziennym posługiwaniu się językiem wraz z elementami,

140


różnicującymi język potoczny od języka nie-mieckiego urzędowego.

Wspaniałym doświadczeniem było również poznanie różnic między językiem literackim, ję-zykiem mediów, reklamy a językiem potocznym. Zdobyłam także ogromną wiedzę kulturoznaw-cą i realioznawczą z uwzględnieniem tradycji, świąt, zwyczajów oraz historii Austrii. Poszerzy-łam wiadomości na temat literatury, sztuki i kina austriackiego. Zdobyłam wiedzę krajoznawczą na temat Salzburga i jego okolic oraz sąsiadującej z Austrią Bawarii.

Od powrotu z kursu wielokrotnie już wy-korzystywałam zdobyte umiejętności w pracy w szkole. Zastosowałam nowo poznane metody kinestetyczne, wprowadziłam nowe mnemo-techniczne metody nauczania. Zdobyte doświad-czenia, wiedzę i materiały wykorzystam w pracy z młodzieżą, zarówno zdolniejszą, jak i mającą trudności z nauką. Oczywiście dzięki udziałowi w kursie będę mogła również poszerzyć treść na-uczanego przedmiotu o wiedzę kulturoznawczą i realioznawczą na temat Austrii. Przekażę mło-dzieży wiedzę o tradycjach, zwyczajach i o kuch-ni austriackiej.

Zaprezentuję Austrię jako kraj o bogatej kul-turze i niezwykłych walorach turystycznych. Przedstawię młodzieży różnice językowe między językiem niemieckim urzędowym i literackim, a „austriackim” niemieckim oraz przedstawię ich uwarunkowania. Postaram się, wykorzystu-jąc zdobytą wiedzę, przybliżyć młodzieży ten niemieckojęzyczny kraj tak często pomijany lub tylko wzmiankowany w szkole. Mam rów-nież nadzieję na nawiązanie kontaktów między uczniami mojej szkoły i uczniami ze szkół z in-nych krajów Europy, co wpłynie na wzrost mo-tywacji młodzieży do nauki rzadziej używanych języków europejskich.

Główną zaletą kursu były doskonale dobrane tematy zajęć, które pozwoliły mi na poszerzenie wiadomości dotyczących Austrii, oraz jego wy-miar europejski. W grupie nauczycieli uczest-niczących w seminarium znaleźli się obywatele sześciu krajów, co pozwoliło mi na poznanie

nie tylko kultury austriackiej, ale również kul-tur innych krajów. Zdobytymi doświadczeniami będę mogła dzielić się z kolegami i koleżanka-mi z zespołu przedmiotowego w mojej szkole i z koleżankami należącymi do Stowarzyszenia Nauczycieli Języka Niemieckiego w Białymstoku poprzez rozmowy, przeprowadzenie lekcji otwar-tych, wygłoszenie prelekcji i referatów.

Mam nadzieję, że nawiązane przeze mnie kon-takty międzynarodowe zaowocują stworzeniem projektu międzynarodowego i udziałem naszej młodzieży w jednym z programów europejskich, gdyż wstępne ustalenia zostały już dokonane w trakcie trwania kursu w Salzburgu. Chciała-bym także, aby udział w kursie przyczynił się do rozwoju działalności prowadzonego przeze mnie Koła Integracji Europejskiej.

MAŁGORZATA KUŁAKOWSKA KIELCEKurs językowo-metodyczny „Effective use of the Internet In language teaching: what & how”Amsterdam, Holandia, 2005

Kurs poświęcony był efektywnemu wykorzy-staniu Internetu w nauczania języków obcych. Chociaż w szkole, w której pracuję, od dawna były podejmowane próby wykorzystania Inter-netu w nauczaniu, to jednak nikt nie znał na-rzędzi, które mogłam poznać w czasie kursu: „Hotpotatoes” – programu do tworzenia zadań językowych oraz „Webquest” – techniki, która otwiera ogromne możliwości nauczania poprzez pracę w internecie. Wprowadzenie takich na-rzędzi, nawet na małą skalę, w mojej szkole ra-dykalnie zmieni podejście do wykorzystania In-ternetu. Przede wszystkim więcej lekcji różnych przedmiotów będzie się odbywało w pracow-niach komputerowych, co z pewnością wpłynie na większą indywidualizację procesu nauczania – uczeń będzie pracował w dostosowanym do siebie tempie, nastąpi odejście od nauczania

141


frontalnego, podniesienie poziomu nauczania oraz uatrakcyjnienie prowadzonych zajęć.

Zawsze doceniałam możliwości, jakie niesie ze sobą wykorzystanie komputera w pracy nauczy-ciela, na przykład do przygotowania ćwiczeń, wykonania obliczeń statystycznych w celu pod-sumowania semestru itp. Z czasem pojawiały się na rynku stojące na coraz wyższym poziomie programy do nauczania języka obcego z wyko-rzystaniem komputera i narzędzia do ich tworze-nia. Wprowadzenie Internetu poszerzyło jeszcze i tak już bogatą ofertę narzędzi do tego stopnia, że przeciętny człowiek nie potrafi nadążyć za zmia-nami w tej dziedzinie. Udział w kursie dał mi możliwość poszerzenia wiedzy na temat możli-wości wykorzystania przeglądarek internetowych w nauczaniu, poznania programu „Hotpotatoes” – wspaniałej pomocy do tworzenia typowych ćwiczeń wykorzystywanych na lekcji języka obce-go oraz metody „Webquest” – techniki poprowa-dzenia ucznia w wykonaniu określonych zadań za pomocą podsieci stron internetowych przygo-towanych przez nauczyciela, uporządkowanych w określony sposób (wprowadzenie, zadania, strony źródłowe, ewaluacja itp.).

Ponieważ jestem w szkole koordynatorem projektu językowego w ramach programu Socra-tes-Comenius i projektu eTwinning, na pewno wykorzystam poznane możliwości zastosowania Internetu przede wszystkim w trakcie realizacji wymienionych projektów, a w dalszej kolejności podczas regularnych lekcji języka angielskiego.

Oczywiście wykorzystanie Internetu na co dzień będzie w dużym stopniu uzależnione od dostępu do pracowni komputerowej. Dostęp do Internetu daje szansę na wykorzystywanie w czasie lekcji języka angielskiego różnorodnych materiałów, jakie będę potrafiła znaleźć w sieci, a zatem zdecydowanie poszerzy treści nauczane-go przedmiotu i pozwoli na wyjście poza mate-riał zawarty w podręczniku.

Dotychczas w naszej szkole nauczany jest ję-zyk angielski, niemiecki i rosyjski. W bieżącym roku szkolnym ze względu na realizację projek-

tu we współpracy ze szkołą we Francji w jednej grupie został wprowadzony język francuski. Planuję wykorzystanie poznanych technik do umożliwienia większej liczbie uczniów, w tym również grupie zaangażowanej w realizację pro-jektu, nauki języka francuskiego w ramach zajęć samokształceniowych.

Ponieważ kurs dotyczył wykorzystania Inter-netu, kontakty nawiązane z innymi uczestni-kami miały głównie na celu realizację projektu typu eTwinning, ale może w przyszłości projekty te będą kontynuowane w ramach programu Co-menius.

Międzynarodowy kurs tematyczny jest jedną z najwartościowszych form szkolenia, ponieważ łączy doskonalenie z zakresu określonej dzie-dziny, doskonalenie znajomości języka obcego, seminarium kontaktowe, przeżycie kulturowe, poznanie kraju, w którym odbywa się kurs, i spo-sobność lepszego poznanie samego siebie.

Jestem naprawdę zadowolona z udziału w tym kursie i dopiero teraz jestem przekonana, że wiem, jak prowadzić klub europejski, na którego stworzeniu bardzo zależało naszej szkole.

ANNA SKÓRKA KRAKÓWKurs tematyczny „Astronomy at the school activities and experiments”Skara, Szwecja, 2005

Jedną z głównych zalet kursu jest to, że mogłam nauczyć się, jak przeprowadzić zajęcia, w czasie których uczniowie będą mogli sami dokonywać obserwacji i pomiarów pozwalających zrozu-mieć zjawiska astronomiczne, samodzielnie wykonywać obliczenia różnych wielkości astro-nomicznych oraz wyciągać na tej podstawie wnioski. Prowadzący warsztaty pokazali, jak można to robić przy użyciu tanich, łatwo do-stępnych materiałów (konstruowanie modeli, prostych przyrządów), a także przy wykorzysta-

142


niu danych zamieszczonych w internecie (foto-grafie, dane liczbowe).

Dzięki bogatym materiałom dydaktycznym przywiezionym z kursu (programy komputero-we, filmy na płytach DVD, przeźrocza, prezenta-cje, broszury, artykuły, plakaty itp.) będę mogła prowadzić podobne zajęcia.

Sądzę, że doświadczenia wyniesione z kursu staną się również inspiracją do realizacji moich własnych pomysłów. Dzięki warsztatom i wy-kładom prowadzonym przez naukowców i na-uczycieli miałam okazję poszerzyć swoją wiedzę z astronomii, zwłaszcza na temat nowych odkryć w tej dziedzinie (na przykład ewolucji gwiazd, odkryca nowych układów planetarnych, wła-ściwości układów podwójnych). Mam zamiar wprowadzić te tematy na lekcjach w szerszym zakresie, niż przewiduje to program nauczania, szczególnie w pracy z uczniami, którzy przy-gotowują się do egzaminu maturalnego z fizyki i astronomii.

Największymi zaletami kursu były zapoznanie się z doświadczeniami nauczycieli z innych krajów dotyczącymi nauczania astronomii i przedmio-tów przyrodniczych w szkole (zwłaszcza z wyko-rzystaniem metod aktywizujących uczniów), na-wiązanie kontaktów, które będą mogły być dalej rozwijane również w ramach programu Socrates, doskonalenie umiejętności językowych, zwłasz-cza w zakresie słownictwa specjalistycznego, zdo-bycie informacji na temat międzynarodowych instytucji i programów wspierających nauczanie przedmiotów przyrodniczych w szkole (na przy-kład European Space Agency).

Zamierzam zaprezentować doświadczenia z kursu podczas najbliższego posiedzenia rady pedagogicznej naszej szkoły, szczegółowo przed-stawić przebieg kursu podczas spotkania zespołu przedmiotowego nauczycieli matematyki, fizyki i informatyki. Planuję również napisanie na ten temat artykułu do jednego z czasopism dla na-uczycieli przedmiotów przyrodniczych („Foton”, „Nauczanie Przedmiotów Przyrodniczych”, Biu-letyn PSNPP). Kurs był cenną formą doskona-lenia zawodowego dla nauczycieli fizyki, którzy

przygotowują uczniów do egzaminu maturalne-go z fizyki i astronomii (wiele prezentowanych zagadnień pokrywa się z tymi, które znajdują się w obowiązującej obecnie podstawie programo-wej dla tego przedmiotu).

Zamierzam również uwzględnić w planie pra-cy zespołu przedmiotowego nawiązanie regu-larnych kontaktów z jednym z najbliższych ob-serwatoriów astronomicznych – organizowanie wycieczek z młodzieżą w celu przeprowadzania obserwacji astronomicznych, wysłuchania wy-kładów itp.

EWA PRÓCHNIEWICZ RADZYŃ PODLASKIKurs tematyczny „Actualisation des connaisances en civilisation fra-nçaise”Vichy, Francja, 2005

Kurs pozwolił mi zarówno na rozwinięcie i zak-tualizowanie dotychczas posiadanych umiejęt-ności zawodowych, jak i na zdobycie nowych. Poszerzyłam wiedzę na temat współczesnego społeczeństwa francuskiego, a szczególnie mło-dzieży, jej wartości, problemów i języka, jakim się posługuje. Zaktualizowałam wiedzę na temat Unii Europejskiej, a analiza i ocena wydarzeń, jakie miały miejsce we Francji i w Europie w la-tach 2004−2005, przyczyniła się do refleksji nad przyszłością Europy.

Kurs pozwolił mi też prześledzić ewolucję współczesnego języka francuskiego. Zaletą szko-lenia było zaprezentowanie konkretnych me-tod pracy, na przykład wykorzystania technik teatralnych, piosenek, pracy na kanwie bajek La Fontaine’a, oraz przedstawienie nowości wy-dawniczych w dziedzinie nauczania języka fran-cuskiego. Udział w kursie pozwoli mi na rozsze-rzenie treści nauczanych przedmiotów. Zdobyta wiedza na temat współczesnego społeczeństwa francuskiego stanowić będzie podstawę do dys-

143


kusji ze studentami w ramach konwersacji. Licz-ne sondaże, dane i wypowiedzi na temat war-tości, problemów, języka młodzieży francuskiej oraz aktualnych wydarzeń zostaną z pewnością wykorzystane w trakcie zajęć.

Podejmę również próbę wprowadzenia niektó-rych technik pracy zaproponowanych na kursie, i wykorzystania technik teatralnych w ramach konwersacji.

Doświadczenia zdobyte podczas kursu będą miały wpływ na organizację pracy Nauczyciel-skiego Kolegium Języków Obcych. Nowe do-świadczenia i obserwacje pozwolą na skorygo-wanie i zaktualizowanie programu nauczania z wykorzystaniem elementów zdobytej wiedzy. Zdobyte umiejętności będę mogła wykorzystać w ramach zajęć prowadzonych w NKJO, to jest konwersacji i pracy z tekstem. Zebrane materia-ły (artykuły prasowe, adresy stron internetowych przydatnych w nauce języka francuskiego, płyta zawierająca Kodeks Praw Człowieka) oraz liczne propozycje pracy z młodzieżą posłużą mi w co-dziennej pracy.

Uważam również, że doświadczenia zdobyte podczas kursu będą miały wpływ na dywersyfi-kację językową w NKJO w Siedlcach, zważywszy na to, że język francuski nie jest językiem popu-larnym na tym terenie.

Podejmę próby promowania kultury i cywili-zacji Francji w Siedlcach, na przykład poprzez projekcje filmów francuskich czy zorganizo-wanie dnia kultury francuskiej. Liczne zajęcia kulturalne zaproponowane przez organizatorów kursu, między innymi projekcje filmów francu-skich, wieczorki z muzyką francuską, degustacja produktów regionalnych, posłużą mi jako wzór. Za główną zaletę kursu uważam możliwość wy-miany doświadczeń i opinii z nauczycielami ję-zyka francuskiego z całego świata pozwalającą na zaktualizowanie wiedzy i metod pracy oraz zajęcia na temat współczesnego języka francu-skiego.

EWA BORGOSZ WARSZAWAKurs językowo–metodyczny „Deutsch fur Lehrer”Gottingen, Niemcy, 2005

Dzięki zdobytym doświadczeniom planuję wpro-wadzenie zmian dotyczących posługiwania się językiem obcym, na przykład w niektórych sa-lach lekcyjnych. W rocznym kalendarzu imprez szkolnych dotychczas zapisane były Dni Języka Niemieckiego i Kultury Krajów Niemieckojęzycz-nych. Zamierzam zmienić ich formułę tak, by były w większym stopniu związane z komunikacją w języku obcym (przedstawienia teatralne, insce-nizacja fragmentów utworów literackich itp.).

Dzięki uczestnictwu w kursie opanowałam w większym stopniu niektóre struktury grama-tyczne (tryb przypuszczający, mowa zależna). Niezwykle ważna była możliwość doskonalenia wymowy pod kierunkiem lektora na zajęciach, jak również po zajęciach w mediotece. Nie bez znaczenia jest też wzbogacenie słownictwa, głównie w zakresie neologizmów i języka, któ-rym posługuje się młodzież. Szczególnie cenne było, że Instytut w Getyndze zadbał, by w po-szczególnych grupach nie było osób tej samej narodowości. Zatem zarówno w czasie zajęć, jak i w czasie wolnym porozumiewaliśmy się w języ-ku niemieckim, a nie ma lepszej możliwości do-skonalenia znajomości języka obcego, jak stałe posługiwanie się nim w różnych sytuacjach.

Z kursu przywiozłam pomysły ćwiczenia wła-ściwej wymowy. Dotychczas mało uwagi po-święcałam fonetyce jako takiej, a myślę, że moi uczniowie osiągnęli już taki poziom zaawanso-wania językowego, że można o ten aspekt bar-dziej zadbać. Zajęcia prowadzone były metodami aktywizującymi, niektóre propozycje tematów do dyskusji i gier będę mogła wykorzystać na lekcjach.

Jak zwykle jednak najbardziej liczą się inspira-cje – i tych mam wiele.

Dzięki poznanej leksyce będę mogła zaspokoić potrzeby uczniów, więcej uwagi poświęcając inte-

144


resującym ich tematom, o których chętnie będą rozmawiać z rówieśnikami (skateboard, muzyka hip-hopowa).

W czasie kursu szukaliśmy odpowiedzi na in-teresujące nas tematy (system oświaty w Niem-czech, który jest skomplikowany i niejednolity, zagadnienia z przeszłości Niemiec i historii ich stosunków z sąsiadami, współczesna muzyka, zainteresowania młodzieży). Zajęcia polegały między innymi na przeprowadzaniu wywiadów z przechodniami na ulicach. Informacje zdobyte w ten sposób poszerzyły naszą wiedzę na wymie-nione tematy.

Ponadto kurs dał mi możliwość uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych (filmy, przedsta-wienia, koncerty, obcowanie z literaturą – biblio-teka, księgarnie) oraz poznania zabytków i cie-kawostek krajoznawczych (tzw. Landeskunde – wiedza na temat realiów kraju), poza tym sama Getynga jest interesująca i piękna.

W przyszłości będę gorąco zachęcać moje ko-leżanki germanistki do skorzystania z możliwo-ści udziału w podobnych kursach. Przekażę in-formacje i pomysły moim współpracownikom, jednak atmosfery ani przyjaźni, które się zawią-zały, przekazać nie można. W szkole, w której pracuję, zespół nauczycieli języków obcych liczy sześć osób. Spotykamy się nie całkiem formal-nie, za to często i chętnie. Dzielimy się pomy-słami i wspólnie „rozpracowujemy” trudności i pomysły. Myślę, że nasza szkoła będzie mogła w przyszłości wziąć udział w programie Come-nius. Pierwsze pomysły i ustalenia pojawiły się w czasie kursu. Teraz przystąpimy do uzgodnień w naszych szkołach z dyrekcją i radami pedago-gicznymi oraz rodzicami i uczniami.

Jestem bardzo wdzięczna za to, że na dwa ty-godnie mogłam powrócić do studenckich czasów przeżyłam ten okres pracowicie, ale za to w świet-nym towarzystwie i w pięknym miejscu.

ANNA CHOLEWA-PURGAŁ CZĘSTOCHOWAKurs metodyczno-językowy „NLP – Neuro-Linguistic Programming”Canterbury, Wielka Brytania, 2006

Kurs, który ukończyłam, pozwoli mi na urozma-icenie oferty edukacyjnej szkoły, w której pracu-ję, poprzez organizację warsztatów i szkoleń dla nauczycieli na temat NLP i jego zastosowania w edukacji, a także w nauczaniu języków obcych. Elementy NLP pragnę także wprowadzić do zajęć z uczniami, zarówno w sferze dydaktyki języka angielskiego, którego uczę, jak i do zajęć wycho-wawczych. Dzięki zdobytej wiedzy organizacja zajęć może stać się jeszcze bardziej przyjazna uczniom i podnieść efektywność kształcenia.

Kurs był dla mnie unikatową szansą poznania istoty NLP i zgłębienia jego zastosowania w edu-kacji, co pozwoliło mi znacznie, w mojej opinii, podwyższyć kwalifikacje zawodowe, zwłaszcza w sferze psychologii, pedagogiki i metodyki. Dzięki kursowi poznałam skomplikowane me-chanizmy neurolingwistyczne i psychologiczne rządzące mózgiem, wyobraźnią, percepcją i re-akcjami człowieka, kształtujące procesy uczenia się i funkcjonowania ucznia w szkole i rodzinie. Prócz znacznie pogłębionej wiedzy z zakresu neurolingwistyki miałam okazję rozwinąć swe umiejętności językowe poprzez żywe i inten-sywne interakcje z wykładowcą prowadzącym kurs, specjalistą w dziedzinie NLP, oraz z inny-mi uczestnikami, nauczycielami z całego świa-ta. Kurs pozwolił mi poznać najnowsze trendy i techniki NLP, stosowane w najbardziej nowo-czesnych centrach edukacyjnych i terapeutycz-nych świata. Zdobyta wiedza z zakresu progra-mowania neurolingwistycznego (NLP) pozwoli mi niewątpliwie lepiej zrozumieć typy osobowo-ści, sposoby uczenia się, zapamiętywania i prze-twarzania informacji, a także różnorodne po-trzeby psychologiczne uczniów w procesie nauki języka obcego. Dzięki odbytemu kursowi będę mogła łatwiej rozpoznać profile neurolingwi-

145

asystentura językowa w szkołach zagranicznych

styczne moich uczniów, dostosować zajęcia do ich specyfiki i wymagań, a także znacznie uroz-maicić zajęcia języka angielskiego, maksymali-zując korzyści edukacyjne czerpane z zajęć przez uczniów. Będę także starała się pomóc uczniom świadomie rozpoznać ich własne mechanizmy myślenia i typy neurolingwistyczne, sugerując sposoby pokonania ewentualnych problemów w nauce i interakcji w grupie.

Stosując NLP w nauczaniu języka angielskiego, powinnam wzmocnić motywację uczniów i za-inspirować ich do nauki, nawiązując do ich roz-maitych zainteresowań, rozwijając uzdolnienia i pobudzając wiarę w siebie i swoje możliwości.

Do treści nauczanego przeze mnie przedmiotu (język angielski) dodam zapewne najważniejsze w kontekście nauki języków obcych elemen-ty NLP, stwarzając uczniom możliwość pogłę-bienia wiedzy o ich własnych osobowościach i najbardziej efektywnych sposobach uczenia się. Prócz materiału dotyczącego samego języka angielskiego wprowadzę także elementy ćwiczeń NLP pozwalające uczniom na odkrycie swych preferencyjnych modeli uczenia się (słuchowy, wizualny, kinestetyczny) i inteligencji (egzysten-cjalna, werbalna/lingwistyczna, logiczna/mate-matyczna, wizualna/przestrzenna, muzyczna/rytmiczna, kinestetyczna, naturalistyczna, intra-personalna, interpersonalna). Ćwiczenia NLP będą również znakomitą okazją do rozwijania wszystkich umiejętności językowych uczniów w zakresie mówienia, czytania, pisania i słucha-nia, a także integracji i interakcji w grupie, w pa-rach i na forum.

Kurs NLP nie pozwoli na wprowadzenie no-wego, rzadko nauczanego języka do oferty edu-kacyjnej szkoły, ale z pewnością pozwoli na dy-wersyfikację i doskonalenie modelu nauczania języka angielskiego w szkole, w której pracuję. Jest to możliwe za sprawą wiedzy z zakresu NLP, którą zdobyłam na kursie, a także kontaktu z na-uczycielami posługującymi się rzadko naucza-nymi językami ojczystymi (na przykład turecki, arabski czy chiński), z którymi nawiązałam kon-takt. Kurs prowadzony był przez wykwalifiko-

wanego, doświadczonego specjalistę z dziedziny NLP znającego świetnie specyfikę pracy nauczy-ciela. Zajęcia obejmowały znakomitą prezentację podstaw teoretycznych ilustrowaną ciekawymi ćwiczeniami i warsztatami. Kursowi towarzyszył szereg dodatkowych zajęć uzupełniających i roz-wijających wiedzę i umiejętności nauczycieli. Czas kursu został zagospodarowany w intensyw-ny i urozmaicony sposób, zapewniając zdobycie maksimum wiedzy i umiejętności w kontekście różnorodnych potrzeb i zainteresowań uczest-ników.

Podstawową zaletą kursu jest według mnie jego tematyka, prawie nieznana nauczycielom w naszym kraju, dostosowana w pełni do re-aliów edukacji, a zwłaszcza nauczania języka obcego, rozwijająca w doskonały sposób empa-tię i rozumienie zachowań oraz emocji ucznia i przekazana w formie teorii wspartej solidnie szeregiem ćwiczeń. Kursy NLP dla nauczycieli nie są łatwo dostępne w wielu państwach Eu-ropy, zwłaszcza jeśli prowadzi je doświadczony i znany w tej dziedzinie specjalista. Ich przydat-ność i dostosowanie do potrzeb dydaktyczno--wychowawczych jest natomiast ogromna. Kurs ten pozwala być nauczycielowi nie tylko dobrym fachowcem w nauczanej dziedzinie, lecz także bardzo dobrym pedagogiem rozumiejącym me-chanizmy neurolingwistyczne własne i uczniów. Znajomość programowania neurolingwistycz-nego umożliwia również kreatywne i skuteczne rozwiązywanie problemów, jakie napotykają uczniowie w toku nauki. Zgłębianiu wiedzy z za-kresu NLP pod kierunkiem dobrego specjalisty towarzyszyło też bardzo intensywne i twórcze doskonalenie znajomości języka obcego.

Planuję zorganizowanie warsztatów i szkolenia z zakresu NLP dla nauczycieli w szkole, w której pracuję, w ramach doskonalenia rady pedago-gicznej, a także podczas spotkań zespołu przed-miotowego nauczycieli języków obcych i zespołu wychowawczego. Mam także zamiar opubliko-wać artykuł na temat swoich wrażeń na łamach czasopisma dla nauczycieli języka angielskiego „Anglorama”, w którym wcześniej zamieściłam

146


artykuł o swoich doświadczeniach zawodowych, a także być może w czasopiśmie „Teacher”. Za najważniejsze uważam propagowanie informa-cji o ofercie programu Socrates-Comenius dla nauczycieli w moim mieście i regionie, tak aby inni nauczyciele mogli skorzystać z podobnych kursów. Poza warsztatami i publikacjami będę starała się informować o programie nauczycie-li podczas konferencji metodycznych i spotkań w ramach doskonalenia zawodowego organizo-wanych przed lokalne ośrodki doskonalenia na-uczycieli.

Przydatne będzie także umieszczenie infor-macji na temat kursów na stronie internetowej szkoły, w której pracuję, oraz przekazanie mate-riałów informacyjnych przedstawicielom Związ-ku Nauczycielstwa Polskiego i innych zrzeszeń nauczycieli, jak również doradcom metodycz-nym.

Kurs umożliwił mi nawiązanie serdecznych i owocnych kontaktów z nauczycielami szkół podobnego rodzaju z różnych państw świata (Wielka Brytania, Austria, Holandia, Francja, Szwajcaria, Hiszpania, Turcja, Niemcy, Arabia

Saudyjska, Dania, Włochy), co pozwoli mi na regularną wymianę doświadczeń i poszerzenie kontaktów.

Być może uda się w przyszłości nawiązać formal-ną współpracę w ramach programu Comenius.

Po raz pierwszy skorzystałam z programu Comenius, odbywając kurs w Wielkiej Brytanii; była to dla mnie wspaniała okazja do zgłębienia interesujących mnie zagadnień z dziedziny NLP i poznania ich zastosowań w edukacji. Podob-ne kursy są świetnym sposobem doskonalenia umiejętności i wiedzy nauczycieli, aktualiza-cji metod i technik nauczania, zapoznania się z najnowszymi trendami w dydaktyce, poznania kultury innych krajów, a także wymiany do-świadczeń z nauczycielami danego przedmiotu pracującymi w różnych częściach świata. Od-byty przeze mnie kurs na pewno rozwinął moje umiejętności i wiedzę, co przełoży się, mam na-dzieję, na jakość kształcenia. Nawiązane kontak-ty z nauczycielami z innych krajów z pewnością zaowocują wymianą doświadczeń i pomysłami na współpracę za pośrednictwem Internetu czy też wizytami i spotkaniami twarzą w twarz.

147


Przykłady dobrej praktyki realiza-cji asystentury językowej za granicą – Comenius Akcja 2.2.b

W tym rozdziale znajdziecie Państwo prezen-tacje sześciu odbytych asystentur językowych zrealizowanych w pięciu krajach europejskich. Wybrane przykłady doskonale charakteryzują specyfikę asystentury językowej. Kilkumiesięcz-ny pobyt za granicą jest ogromnym wyzwaniem i doświadczeniem dla młodych ludzi przygoto-wujących się do zawodu nauczyciela języka obce-go w szkole. To również możliwość uczestnictwa w życiu codziennym, uczestnictwo w życiu za-wodowym w danym kraju a także poznanie kul-tury europejskiej. To doświadczenie rozwijające językowo, poszerzające horyzonty, dające możli-wość sprawdzenia swoich zdolności i umiejętno-ści pedagogicznych w różnych warunkach.

Wszystkie opisy są przygotowane według jed-nolitej struktury. Prezentowane doświadczenia są wyciągiem z raportów opisowych składanych przez wszystkich beneficjentów. Warto podkre-ślić najważniejszą cechę, jaka powinna być za-wsze spełniona, tj. podejmowanie przez polskich asystentów działań promujących Polskę, język i kulturę polską, dzięki czemu można oczeki-wać, że Polska będzie postrzegania jako ważny i atrakcyjny partner w rozwoju kultury i nauki w Europie.

Każdy opis zawiera informacje:· informacje wstępne: nazwisko beneficjenta

i miejscowość, rodzaj i tytuł kursu, gdzie od-był się kurs;

· opis doświadczeń beneficjenta odnoszący siędo następujących obszarów:

– warunki pracy w szkole, czynności wyko-nywane w szkole, stosowane rozwiązania metodyczne;

– przebieg asystentury;– planowanie pracy, nadzorowanie pracy

asystenta, pomoc otrzymana ze strony in-stytucji goszczącej;

– integracja ze szkołą i jej życiem, zaangażo-wanie w przedmioty pozajęzykowe;

– zdobyte doświadczenia;– rozwój kompetencji językowych;– poprawa umiejętności przedmiotowych

i pedagogicznych;– korzyści z asystentury.

Tych kilka zaprezentowanych poniżej przykła-dów powinno pokazać możliwości jakie daje asystentura językowa Comeniusa oraz zachęcić wszystkich studentów, przyszłych nauczycie-li, do korzystania z oferty programu Comenius w przyszłości.

KAROLINA PAWLAK

Asystentura Językowa w Förderschule Sieker LandstraßeHamburg, Niemcy, rok szkolny 2004/2005

Do moich obowiązków w szkole należało na-uczanie języka polskiego i angielskiego oraz przybliżanie uczniom polskiej kultury. Zaję-cia prowadziłam samodzielnie, jednak zawsze w obecności nauczyciela miejscowego. Chociaż język polski nie jest i nigdy nie był przedmiotem nauczanym w szkole, w której odbywałam staż, dano mi możliwość nauczania jego podstaw. Ponadto jako początkujący instruktor fitness prowadziłam zajęcia sportowe dla najstarszych dziewcząt. Pracowałam w szkole siedemnaście godzin lekcyjnych tygodniowo w pierwszym semestrze i czternaście godzin lekcyjnych tygo-dniowo w semestrze drugim.

W szkole goszczącej zostałam przyjęta bar-dzo serdecznie. Na samym początku zapewnio-no mnie, że mogę liczyć na pomoc i wsparcie wszystkich nauczycieli w razie jakichkolwiek problemów. Ze względu na problemy z zacho-waniem uczniów pozwolono mi hospitować za-jęcia i powiedziano, że mogę zacząć je prowadzić samodzielnie wtedy, kiedy uznam, że będę na to gotowa. Muszę przyznać, że hospitowanie zajęć

148


było bardzo pomocne. Mogłam zaobserwować, jak nauczyciele radzą sobie w trudnych sytu-acjach i jakie metody stosują. Mogłam również zaobserwować, jak uczniowie pracują na zaję-ciach z języka angielskiego i zorientować się, jaki poziom reprezentują. Po dwutygodniowym okresie aklimatyzacji mój opiekun w porozu-mieniu ze mną ułożył mój plan zajęć. Pozostali nauczyciele byli bardzo otwarci na współpracę ze mną i umożliwili mi również prowadzenie zajęć w swoich klasach. Mój opiekun był jednocześnie koordynatorem projektu Comeniusa, dlatego też najściślej współpracowałam z osobami w naj-większym stopniu zaangażowanymi w jego reali-zację. Spotykaliśmy się również raz w tygodniu w celu omówienia moich zadań w szkole oraz rozwiania ewentualnych wątpliwości czy rozwią-zania problemów.

Uczniowie w szkole osiągnęli poziom A1 i A2 znajomości języka angielskiego według Eu-ropejskiej Skali Znajomości Języków Obcych (Common European Framework). Zróżnicowa-nie uczniów pod względem wieku i motywacji do nauki języka angielskiego jako języka obcego sprawiło, że mogłam stosować różne rozwiąza-nia metodyczne. Grupa uczniów w wieku od ośmiu do dwunastu lat (klasy II−IV) wymaga od nauczyciela ogromnej kreatywności i in-wencji. Uczniowie w tej szkole mieli problemy z nauką, jako że była to szkoła dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Przy-swajają oni wiedzę bardzo powoli i mają trud-ności z koncentracją. „Uczenie się poprzez działanie” (Learning by doing) jest w ich przy-padku najbardziej efektywną metodą nauczania, przynoszącą zauważalne rezultaty. W nauczaniu stosowałam dużo zabaw, gier i piosenek oraz kreatywnych zadań, takich jak: kolorowanie ry-sunków zgodnie z instrukcjami w języku obcym lub rozwiązywanie łamigłówek. Miałam rów-nież niepowtarzalną okazję pracy z klasą V9, która była najstarszą klasą w tej szkole, przygo-towującą się do egzaminu końcowego. Poziom znajomości języka angielskiego osiągnięty przez uczniów umożliwił mi przeprowadzanie całych

zajęć w języku angielskim, bez konieczności tłumaczenia na język niemiecki. Egzamin, do którego przystępowali uczniowie, kładł nacisk na umiejętności komunikacyjne, więc ćwiczy-liśmy na zajęciach głównie komunikowanie się w języku angielskim, zarówno w mowie, jak i w piśmie. Będąc jednym z nauczycieli przygoto-wujących najstarszą klasę do egzaminu, byłam również odpowiedzialna, wraz z miejscowym nauczycielem, za przygotowanie pytań do części ustnej egzaminu. Miałam także możliwość prze-prowadzenia tego egzaminu.

Szkoła niemiecka brała udział w Partnerskim Projekcie Comeniusa. Wśród szkół partnerskich była polska szkoła z Pszczyny. Jednym ze sposo-bów poznawania się uczniów była koresponden-cja z kolegami ze szkół partnerskich za pośred-nictwem poczty elektronicznej. Moim zadaniem było pomaganie uczniom w pisaniu listów. Pro-jekt ten był jednym z elementów lekcji informa-tyki, w których brałam udział. Uczniowie uczyli się, jak pracować w programie Microsoft Word i wysyłać wiadomości pocztą elektroniczną. Dzięki temu, że szkoła brała udział w programie Comenius, miałam możliwość poznania nie tyl-ko niemieckiego systemu oświaty, ale również obserwowania, jak rozwija się międzynarodowa współpraca pomiędzy szkołami z różnych krajów. Ponadto miałam niepowtarzalną okazję uczest-niczyć w spotkaniu nauczycieli ze szkół partner-skich, które odbyło się w Karlskronie w Szwecji. Dzięki temu poznałam szwedzki system oświaty i zasady pracy nad projektem Comenius. Kolej-ne spotkanie uczniów i nauczycieli ze szkół part-nerskich odbyło się w Hamburgu w Niemczech. Miałam więc kolejny raz możliwość spotkania się z nauczycielami z krajów uczestniczących w projekcie oraz pomagania polskim uczniom w nawiązaniu kontaktu i przyjaźni z kolegami niemieckimi.

Moje włączenie się w życie szkoły oznaczało udział we wszystkich spotkaniach, odbywających się w szkole po zakończeniu zajęć. Uczestniczy-łam nie tylko w posiedzeniach rady pedago-gicznej, lecz także w spotkaniach towarzyskich

149


nauczycieli. Byłam traktowana jak inni nauczy-ciele i brałam udział we wszystkich wydarzeniach mających miejsce w szkole. W moim planie zajęć znalazły się również przedmioty inne niż języki obce. Brałam udział w lekcjach informatyki i hi-storii w klasie V9.

Podczas mojego ośmiomiesięcznego pobytu w Niemczech miałam niepowtarzalną okazję poznawania codziennego życia Niemiec, ludzi i kultury tego kraju. Uczę się języka niemieckie-go od dziesięciu lat – najpierw w szkole, a póź-niej w ramach kursu w szkole prywatnej, miałam już okazję odwiedzić i poznać trochę RFN. Mój pozytywny stosunek do tego kraju i jego kultury nie zmienił się, natomiast moja wiedza na jego temat znacznie się poszerzyła.

Staż w szkole pozwolił mi na obserwowanie, jakie rozwiązania metodyczne są stosowane w nauczaniu języka angielskiego jako języka ob-cego. Ze względu na fakt, że pracowałam w szko-le przyjmującej uczniów z różnymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i trudnościami w na-uce, w trakcie zajęć z uczniami w różnym wie-ku stosowano w nauczaniu języka obcego inne metody. W przypadku uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych nie można stosować jednej metody, trzeba natomiast łączyć elementy różnych metod dające najlepsze rezultaty. Na-uczyłam się również radzić sobie z takimi pro-blemami u uczniów, jak brak zdolności do kon-centracji przez dłuższy czas, czy też duże braki w umiejętności czytania i pisania.

W wolnym czasie uczęszczałam na kurs języ-ka francuskiego, który umożliwił mi poszerzenie mojej znajomości języków obcych. Kurs był pro-wadzony w języku niemieckim, więc ponownie miałam możliwość porównania dwóch języków europejskich pod względem podobieństw i róż-nic, co leży w polu moich zainteresowań.

Dzięki mojej obecności w szkole uczniowie mieli możliwość kontaktu z językiem polskim. Nauka podstaw języka polskiego odbywała się w czasie specjalnych zajęć poświęconych także przybliżaniu wiedzy o kulturze polskiej. Ucznio-wie nie mieli wcześniej kontaktu z językiem pol-

skim. Na początku był on często mylony z języ-kiem rosyjskim. Jednak uczniowie byli bardzo ciekawi polskiej kultury i języka – zadawali dużo pytań i chcieli, abym opowiadała im o moim własnym życiu i o życiu ludzi w Polsce. Codzien-nie rano w szkole byłam witana przez uczniów polskim „cześć”. Podczas wizyty uczniów i na-uczycieli ze szkoły partnerskiej z Polski ucznio-wie przedstawili się po polsku swoim kolegom i koleżankom ze szkoły w Pszczynie, co było dla nich dużym wyzwaniem i wiązało się z ogromną satysfakcją. Nauczyłam uczniów podstaw języ-ka polskiego, żeby mogli zyskać o nim ogólne pojęcie i poznać jego melodykę. Skoncentrowa-łam się na zapoznaniu uczniów z polską kultu-rą, tradycjami i zwyczajami. W ramach wspo-mnianych zajęć określaliśmy również położenie geograficzne Polski oraz pracowaliśmy z mapą. Zaprezentowałam uczniom polskie tradycje świąteczne związane z Bożym Narodzeniem oraz Wielkanocą i zwyczaje, takie jak tłusty czwartek. Przywiozłam z Polski wiele ilustracji i rekwizytów, przedmiotów i produktów, których można było spróbować, powąchać lub dotknąć. Przygotowywałam z uczniami polskie potrawy. Czytaliśmy i opowiadaliśmy polskie podania i legendy. Mam wrażenie, że byłam dla uczniów jakby uosobieniem Polski. Polskę i Niemcy łą-czy wspólna historia, dlatego też wiele zwycza-jów w obu krajach jest podobnych. Uczniowie szkoły goszczącej pochodzili z wielu środowisk i kultur. Większość z nich była zaskoczona i za-fascynowana naszymi tradycjami i zwyczajami. Nauczanie języka polskiego, który jest moim ję-zykiem ojczystym, uważam za bardzo interesu-jące i wymagające zadanie. Fonetyka języka pol-skiego jest dla Niemców bardzo trudna. Samo powtórzenie czy samodzielne wypowiedzenie prostych zdań wymagało od uczniów sporego wysiłku. Zdałam sobie sprawę z tego, że coś, co jest oczywiste dla mnie, innym może sprawiać trudność.

Uważam za niezwykłą szansę, że w czasie sta-żu miałam możliwość nie tylko nauczania języka angielskiego, lecz także poszerzania znajomości

150


języka niemieckiego. Prowadząc lekcje języka angielskiego z uczniami posługującymi się języ-kiem niemieckim jako ojczystym, zauważyłam związki istniejące pomiędzy tymi dwoma języ-kami, które nie występują pomiędzy językiem polskim i angielskim i mogą ułatwić uczniom niemieckim naukę.

Niezaprzeczalnie pobyt w Niemczech był dla mnie bardzo cennym doświadczeniem, które z pewnością będzie pomocne w mojej przyszłej pracy w charakterze nauczyciela języka obcego. Wszystko, czego nauczyłam się na zajęciach me-todyki, mogłam zastosować w praktyce.

Podczas mojego pobytu w Niemczech zdałam egzamin z języka niemieckiego – Zentrale Mit-telstufe Prüfung w Instytucie Goethego (odpo-wiednik poziomu C1 według europejskiej skali znajomości języków obcych) z oceną bardzo do-brą. Wypowiadam się bardziej płynnie i sponta-nicznie niż przed wyjazdem do Niemiec. Mam o wiele większy zasób aktywnego słownictwa, zy-skałam większą elastyczność lingwistyczną. Zna-cząco wzrósł także poziom moich umiejętności dyscyplinarnych i pedagogicznych. Przekonałam się, że nie wystarczy znajomość języka obcego, aby móc swoją wiedzę przekazać uczniom, lecz konieczne jest do tego posiadanie określonych umiejętności. W nauczaniu kompetencje przed-miotowe i pedagogiczne się splatają.

Po powrocie z Hamburga kontynuowałam naukę na ostatnim roku studiów w Kolegium Języków Obcych przy Uniwersytecie Łódzkim. Staż asystencki umożliwił mi zdobycie zaliczenia praktyk pedagogicznych. Roczna praca w szko-le zainspirowała mnie do połączenia w pracy licencjackiej moich zainteresowań dotyczących gender studies oraz zdobytego doświadczenia. W listopadzie 2006 roku obroniłam pracę zaty-tułowaną „Investigating gender differences in learning English as a foreign language” („Różni-ce pomiędzy płciami w nauczaniu języka angiel-skiego jako języka obcego”), uzyskując tym sa-mym tytuł licencjata w zakresie nauczania jezyka angielskiego.

Po ukończeniu Kolegium Języków Obcych

kontynuuję naukę w Katedrze Języków Specja-listycznych w Uniwersytecie Warszawskim. Po-nadto w Centrum Językowym Berlitz w Warsza-wie pracuję z grupami dzieci według programu Berlitz Kids. Zdobyta wiedza i doświadczenie w pracy z dziećmi znacznie ułatwiły mi start w pracy zawodowej.

Jedną z największych korzyści płynących z wyjazdu na staż jest doświadczenie w pracy z dziećmi, większa pewność siebie oraz możli-wość zastosowania w praktyce teorii z zakresu metodyki nauczania języka angielskiego. Po-nadto podczas spotkania asystentów języko-wych w Bonn miałam okazję nawiązać kontakty z reprezentantami innych kultur, wymienić do-świadczenia, pytać o rady. Z niektórymi osoba-mi poznanymi podczas pobytu w Niemczech utrzymuję kontakt do dziś. Decyzja o wyjeździe do Hamburga i możliwość skorzystania ze sty-pendium programu Socrates-Comenius Asy-stentura Językowa była jedną z tych decyzji, któ-rą podjęłabym bez wahania ponownie, gdybym tylko miała taką możliwość.

JOANNA GŁOWIŃSKA

Asystentura w Greasby Infant SchoolWielka Brytania, rok szkolny 2004/2005

Moim głównym zadaniem jako asystentki języko-wej było nauczanie języka francuskiego w dwóch szkołach (Greasby i Westkirby). Ponadto uczest-niczyłam w lekcjach matematyki i literatury, podczas których pracowałam z dziećmi, mają-cymi trudności ze zrozumieniem materiału lub wymagającymi wsparcia. Obie szkoły były bardzo dobrze wyposażone w pomoce dydaktyczne. Za-jęcia z języka francuskiego odbywały się rano i po południu. Mój tygodniowy rozkład zajęć obej-mował prowadzenie lekcji z czterema klasami; po lekcjach francuskiego uczestniczyłam w innych

151


zajęciach, pomagałam nauczycielom w przygo-towywaniu pomocy dydaktycznych oraz zacho-waniu dyscypliny. Podczas zajęć z matematyki lub w czasie przerw sprawdzałam, co dzieci zapa-miętały. W widocznych miejscach przyczepiałam kartki ze słówkami i zdaniami w języku francu-skim, co dawało dobre rezultaty. W korytarzach umieszczałam informacje na temat Polski. W jed-nej ze szkół przygotowałam razem z dziećmi pol-ską potrawę – barszcz czerwony z warzyw pocho-dzących ze szkolnego ogródka, które wcześniej dzieci same zasadziły.

Jeszcze przed wyjazdem starałam się poznać metody, jakie należy stosować w nauczaniu ma-łych dzieci. Ponadto uzyskałam dużą pomoc ze strony lokalnego ośrodka kształcenia nauczycie-li. Były tam organizowane spotkania, w trakcie których przedstawiano metody nauki języków obcych; mogliśmy także korzystać z zasobów tamtejszej biblioteki pedagogicznej.

Szkoły, do których trafiłam, wykazały dużo za-angażowania w przyjęciu asystenta. Uzyskałam więcej pomocy, niż mogłabym się spodziewać. W Greasby na początku stażu prowadziłam za-jęcia z całą klasą w obecności nauczyciela. Póź-niej prowadziłam zajęcia samodzielnie. Lubiłam to; kiedy podczas lekcji byłam sama z uczniami, czułam się jak prawdziwy nauczyciel.

W obu szkołach panowała przyjacielska at-mosfera. W pokoju nauczycielskim zawsze było wesoło, nauczyciele pytali, jak funkcjonuje szkoła w Polsce. W obu szkołach odbywali staże studen-ci z miejscowych uczelni wyższych. W ten spo-sób poznałam wiele interesujących osób w moim wieku. Uczestniczyłam też w zebraniach, uro-czystościach i różnych wydarzeniach na terenie szkół. Poza prowadzeniem zajęć z języka fran-cuskiego i polskiego wspierałam dzieci w nauce przedmiotów, które sprawiały im trudności.

Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii mogłam skonfrontować funkcjonujące w Polsce stereotypy z rzeczywistością. Przekonałam się, że Anglicy nie są poważni, chłodni i niezbyt mili, lecz lubią zaba-wę, są uczuciowi, życzliwi i bardzo pomocni.

Panuje przekonanie, że zdaniem Anglików oni sami nie muszą się uczyć języków obcych, to inni powinni uczyć się ich języka ojczystego, ponieważ język angielski jest językiem między-narodowym. Jest to nieprawdą. Często spotyka-łam ludzi, którzy mówili, jak bardzo chcieliby znać język obcy. Uczestniczyłam w kursie języka włoskiego w szkole, która organizowała kursy języka francuskiego, japońskiego, rosyjskiego, włoskiego; w każdym z nich uczestniczyło mnó-stwo osób. Wraz z nami uczył się języka włoskie-go 79-letni pan, gospodynie domowe; wszyscy traktowali kurs bardzo poważnie. Anglicy dużo podróżują i są otwarci, więc chcą się uczyć języ-ków obcych.

Jako osoba dorosła, nie pamiętam, jakimi metodami jest w Polsce nauczany siedmiolatek, lecz koncepcja pracy z małym dzieckiem, którą poznałam w Anglii, bardzo mi się spodobała. Począwszy od trzeciego roku życia dziecka dys-cyplina w szkole staje się bardzo ważna; dzieci, które się głośno zachowują, nie są pytane i są jakby niezauważane przez nauczyciela. Obser-wowałam genialnych nauczycieli, którzy moty-wowali dzieci do nauki poprzez wykorzystywa-nie bogatych pomocy dydaktycznych. Podczas pierwszego roku nauczania matematyki klasa jest podzielona na dwie grupy – „orange station” to dzieci, które mają problemy z szybkim zrozu-mieniem zagadnień matematycznych, a „green station” – dzieci, którym matematyka nie nastrę-cza większych trudności. Jeden z nauczycieli zaj-muje się grupą „greens”, drugi „oranges”. Dzieci w obu grupach uzyskują odpowiednią pomoc. Podczas lunchu funkcjonował „computer club”. Uczestniczyłam także w zajęciach języka francu-skiego. Poznałam wiele metod nauczania i dys-cyplinowania uczniów, mam zamiar wprowa-dzać je w życie w mojej przyszłej pracy.

Jako kraj odbycia stażu wybrałam Wielka Bry-tanię, ponieważ znam dobrze język angielski i chciałam doskonalić swoje kompetencje języ-kowe w sytuacjach autentycznych. Nie znając w Wielkiej Brytanii żadnego Polaka przez sześć miesięcy posługiwałam się wyłącznie językiem

152


angielskim. Sześć miesięcy uczęszczałam na bez-płatny kurs języka angielskiego, zakończony eg-zaminem FCE – First Certificate.

Drugim językiem, którego znajomość doskona-liłam dzięki bezpłatnym kursom, był język włoski.

Do Anglii jechałam z zamiarem obalenia ste-reotypów na temat Polski, których poznałam wiele. Spotkałam jednak także osoby, które od-wiedziły Polskę i mówiły, że doznały miłego za-skoczenia. Podkreślały szczególnie gościnność Polaków. Moja osobista misja przyniosła rezul-taty. Wzbudziłam takie zainteresowanie Polską, że znajomy Portugalczyk (asystent) obecnie przebywa w naszym kraju, a Niemka (również asystentka) przyjechała do Warszawy, by spędzić sylwestra z koleżanką; obie były bardzo zado-wolone z pobytu w naszym kraju. Właściciele domu, w którym mieszkałam, odbyli wycieczkę po krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Pol-ska spodobała im się szczególnie.

W szkole dzieci mogły mówić mi „dzień do-bry” po polsku, francusku lub angielsku. Zazwy-czaj wybierały język polski lub francuski. Gdy nauczyciel wprowadzał jakieś nowe zagadnienie, zawsze mnie pytał, jaki jest odpowiednik dane-go terminu w języku polskim, następnie dzieci powtarzały słowo za mną. Podczas jednych za-jęć nauczyłam dzieci piosenki „Panie Janie” po polsku; wcześniej znały już wersję francuską – powiedziałam im, że my mamy swoją wersję tej piosenki, nawet zapamiętanie słów „wszystkie dzwony biją” nie sprawiło im trudności. Jednak prawdziwy sukces w nauczaniu języka polskiego odniosłam w gronie przyjaciół, niektórych na-uczyłam nawet krótkich dialogów:

„— Cześć— Cześć — Jak się masz?— Dobrze, dziękuję, nara!— Nara”.

Wszyscy moi znajomi z Wirral potrafią powie-dzieć kilka słów po polsku, sama nauczyłam się wielu zwrotów po portugalsku, hiszpańsku, sło-weńsku i chińsku; prawdą jest, że na staże wyjeż-dżają osoby, którzy lubią poznawać języki obce.

Najwięcej i najczęściej uczyłam o geografii, kulturze Polski i polskich zwyczajach. Przy pra-wie każdym omawianym zagadnieniu nauczyciel pytał o polski odpowiednik. Na „mojej” ścia-nie w szkole zawsze znajdowały się informacje o Polsce, polska flaga i polskie godło. Dzieciom bardzo się podobał orzeł, flagę zapamiętały, gdyż przypomina flagę Anglii.

Podczas trzeciego roku studiów w mojej ma-cierzystej uczelni studenci odbywają obowiąz-kowo praktyki w szkołach. Dzięki asystenturze odbyłam praktykę pedagogiczną za granicą. W polskiej szkole zamierzam pracować do koń-ca mojej kariery zawodowej, cieszę się więc, że mogłam poznać funkcjonowanie szkoły w in-nym kraju.

Mój staż odbył się dwa i pół roku temu. Z per-spektywy mogę stwierdzić, że było to najbogat-sze doświadczenie w moim życiu. Wróciłam z bagażem doświadczeń i wiedzy. Obecnie nadal zdobywam kwalifikacje do pracy w zawodzie na-uczyciela, po uzyskaniu stopnia magistra w Uni-wersytecie Warszawskim mam zamiar podjąć pracę w szkole.

MARTA MICHALIK Escomb Primary SchoolWielka Brytania, rok szkolny 2004/2005

Escomb Primary School mieści się w niewiel-kim miasteczku Escomb w północno-wschod-niej Anglii, w hrabstwie Durham. Do szkoły tej uczęszcza dwieście szesnaścioro dzieci, w tym sześćdziesicioro dzieci specjalnej troski, które uczą się pod opieką dodatkowych nauczycieli – jeden nauczyciel zajmuje się grupą dzieci o spe-cjalnych potrzebach edukacyjnych.

Klasy, z którymi pracowałam były liczne (trzy-dzieścioro uczniów), co znacznie utrudniało na-uczanie języków obcych, szczególnie w przypad-ku dzieci specjalnej troski. Praca z mniejszymi

153


grupami pozwoliłaby mi na zastosowanie bar-dziej dynamicznych i aktywizujących uczniów metod nauczania.

Zapewniono mi bardzo dobre warunki pracy. Większość nauczycieli okazywała zainteresowa-nie stosowanymi przeze mnie metodami naucza-nia i aktywnie brała udział w organizowanych przeze mnie zajęciach z języka francuskiego, hiszpańskiego i polskiego.

Podczas pracy w szkole w Escomb mogłam ko-rzystać z nowoczesnych technologii informacji i komunikacji używanych w nauczaniu języków obcych – tablic interaktywnych, sprzętu używa-nego do prezentacji w programie Microsoft Po-werPoint, który służył mi wielokrotnie w czasie zajęć poświęconych kulturze i tradycjom pol-skim, oraz gier multimedialnych. Szkoła była świetnie wyposażona w pomoce dydaktyczne – książki, encyklopedie, czasopisma dla nauczy-cieli – i zamierzała poszerzać zasób tworzonych w szkole pomocy służących do nauczania języ-ków obcych.

Do moich głównych zadań w szkole należało nauczanie języka francuskiego we wszystkich kla-sach „key stage l” i „key stage 2”, języka polskiego oraz kultury polskiej w klasie piątej i szóstej, pro-wadzenie klubu hiszpańskiego oraz okazjonalne organizowanie zajęć z zakresu plastyki i muzyki. Stopniowo zaczęłam również odwiedzać okolicz-ne szkoły, gdzie przybliżałam dzieciom kulturę, geografię i przyrodę Polski. Podczas tych zajęć uczyłam dzieci podstawowych zwrotów w języ-ku polskim i opowiadałam o Polsce, ilustrując przekazywane informacje licznymi fotografiami w prezentacjach w programie Microsoft Power-Point. Była to dla mnie okazja do poznania szkół w okolicy i porównania ich standardów pracy. W trakcie trwania asystentury uczyłam pisać i czytać po polsku Dalię, dziewczynkę z Polski, która uczęszczała do szkoły w Coundon. Byłam odpowiedzialna za nawiązanie i prowadzenie ko-respondencji ze szkołą francuską w Chatelaillon Plage. Poza obowiązkami związanymi z naucza-niem często pomagałam w sekretariacie i praco-wałam na lekcjach innych nauczycieli.

Podczas stażu korzystałam ze scenariuszy lek-cji i strategii stosowanych w nauczaniu języków obcych w „Wear Valley Northtyne Side”. Razem z opiekunem stażu zdecydowaliśmy, że położy-my nacisk na komunikację werbalną i rozumie-nie języka francuskiego. Podczas lekcji języków obcych nie używaliśmy podręczników. Zastąpi-łyśmy je licznymi grami, zabawami językowymi i piosenkami. Każdą lekcję rozpoczynałam po-wtórzeniami i zabawami językowymi. Tematy zajęć konsultowałam z nauczycielami poszcze-gólnych klas.

W trakcie mojego pobytu szkoła Escomb przy-gotowywała się do realizacji projektu Comeniusa (projekt szkolny). Dyrektor szkoły zapropono-wał, by w ramach projektu dzieci z różnych szkół i krajów napisały bajkę, której akcja toczyłaby się w ich krajach ojczystych. Byłaby to barwna po-dróż kulturowa.

W trakcie stażu nawiązałam kontakt ze szko-łą integracyjną ze Skierniewic, która wystąpiła o udział w projekcie. Jedna z miejscowych szkół, w której prowadziłam zajęcia, St. Anne’s Church of England Controlled Primary School, realizo-wała w tym czasie Szkolny Projekt Comeniusa. Uczestniczyłam w wizycie studyjnej dyrektorów szkół z Polski (Cieszyn) i z Włoch i pomagałam w tłumaczeniu z języka angielskiego na fran-cuski i polski, towarzyszyłam nauczycielom, a wraz z dziećmi z klasy szóstej przygotowałam na powitanie naszych gości spektakl na pod-stawie legendy o Bazyliszku. Dzięki pomocy Durham County Hall udało mi się wraz z przy-jaciółmi z teatru Kana ze Szczecina i Fundacji Akademia Edukacyjna zorganizować polsko--angielskie warsztaty teatralne w Białym Borze; na ich realizację otrzymaliśmy fundusze z pro-gramu Youth.

W pierwszych tygodniach stażu poznawałam życie szkoły. Miałam kontakt z różnymi klasami, uczestniczyłam w różnorodnych zajęciach lek-cyjnych, obserwowałam pracę dzieci i nauczy-cieli. Z dyrektorem szkoły przeanalizowaliśmy przewodnik dla asystentów i instytucji goszczą-cych; skorzystaliśmy z wielu zawartych w nim

154


pomysłów na organizację mojej pracy. Razem podjęliśmy decyzję dotyczącą moich szkolnych obowiązków.

Od mojego opiekuna otrzymałam kopię pro-gramu nauczania języka francuskiego. Dużo czasu poświęciłam przeglądowi pomocy dydak-tycznych wykorzystywanych do nauki języków obcych. Opracowałam również program naucza-nia języka polskiego oraz konspekty lekcji o kul-turze polskiej i kilka scenariuszy zajęć z plastyki.

Na początku pracowałam z najstarszymi dzieć-mi, stopniowo zaczęłam uczyć dzieci w wieku od czterech do siedmiu lat. Na początku prowadzo-ne przeze mnie zajęcia trwały dwadzieścia, trzy-dzieści, a później czterdzieści pięć minut. Był to dobry sposób na przyzwyczajenie dzieci do mo-jej obecności w klasie, mojego akcentu i sposo-bu nauczania. Mogłam obserwować dzieci i ich reakcje na moje polecenia, prosić nauczycieli o rady i sukcesywnie doskonalić metody pra-cy. Okres obserwacji był dla mnie bardzo waż-ny i pozwolił mi porównać metody nauczania w szkole angielskiej z metodami dotąd mi zna-nymi. W okresie, poświęconym hospitacji zajęć zaaklimatyzowałam się w szkole, nauczyłam się, jak utrzymywać dyscyplinę w klasie bez stawia-nia stopni, jak formułować polecenia, zarządzać pracą indywidualną i grupową, jak wzbudzić zainteresowanie uczniów, co wymaga również wielu trików aktorskich. W każdym tygodniu przygotowywałam raport na temat mojej pra-cy w szkole i przekazywałam plan pracy na na-stępny tydzień dyrektorowi szkoły, który go za-twierdzał. W moim rozkładzie zajęć znaleźliśmy również kilka godzin na wizyty w innych szko-łach. Uczyłam w nich dzieci polskich zwrotów, prezentowałam polskie legendy, przedstawiałam prezentacje, przygotowane w programie Micro-soft PowerPoint na temat kultury, tradycji, geo-grafii i środowiska naturalnego Polski. Moją pra-cę planowałam z opiekunem stażu. Codziennie mogłam z nim wymieniać informacje na temat przebiegu lekcji.

Podczas stażu pracowałam w dwóch lokalnych szkołach – St. Anne’s i St. Joseph’s. W pierwszej

nauczałam języka polskiego, wiedzy o kulturze polskiej, pomagałam w utrzymaniu kontaktu ze szkołą partnerską z Cieszyna i zorganizowałam Dzień Polski. W drugiej uczyłam pisać i czy-tać po polsku Dalię, dziewczynkę pochodzącą z Polski.

Dzięki pomocy nauczycieli bardzo szybko za-aklimatyzowałam się w szkole. Dyrektor szkoły przedstawił mnie dzieciom podczas apelu i prosił uczniów i nauczycieli, żeby się mną zaopiekowali. Dzieci zaakceptowały mnie od samego początku, a ich uśmiechy towarzyszyły mi w czasie całego stażu. Wszędzie, gdzie pracowałam, byłam bardzo dobrze przyjmowana. Zapraszano mnie na uro-czystości szkolne, uczestniczyłam w festiwalach, koncertach itp. Wielokrotnie brałam udział w za-jęciach z fizyki, matematyki, języka angielskiego, pomagając w pracy nauczycielom i uczniom.

W większości szkół angielskich kładzie się na-cisk na komunikację, zachęca się dzieci do wy-rażania własnej opinii na dany temat. Podczas stażu nie korzystałam z podręczników do nauki języków obcych ani nie stawiałam ocen w celu dyscyplinowania czy motywowania uczniów. W szkołach angielskich nie zadaje się pracy do-mowej, z tego powodu musiałam zmodyfikować metody pracy i położyć nacisk na zapamiętywa-nie wiadomości podczas zajęć oraz wprowadzić regularne powtarzanie materiału. Najnowszy trend w nauczaniu w szkołach angielskich po-lega na odnoszeniu wszystkiego, czego uczą się dzieci, do doświadczeń osobistych, opieranie się na praktyce, a dopiero w dalszej kolejności od-woływanie się do teorii języka.

Najważniejszym dla mnie doświadczeniem była praca z dziećmi autystycznymi i niepełno-sprawnymi. Dzięki niej mogłam przekonać się, jak bogaty jest ich świat wewnętrzny, nieodkry-ty przez nas. Wielu moich uczniów dotknię-tych autyzmem było uzdolnionych artystycznie i lingwistycznie – Luka pięknie śpiewał, Jordan, autor przeróżnych historii, pozwolił mi odkryć swój talent pisarski i niezwykłą wyobraźnię.

Ważnym doświadczeniem była możliwość po-znawania Anglii, nawiązywania przyjaźni, spoty-

155


kania ludzi i życia w innym kręgu kulturowym. Wszystko, czego nauczyłam się o kraju i jego mieszkańcach, będę mogła przekazać w przy-szłości moim uczniom. Przedstawienie licznych prezentacji na temat Polski oraz prowadzenie za-jęć w celu zachęcenia nastolatków do nauki języ-ków obcych sprawiły, że zyskałam większą pew-ność siebie, a stres związany z występowaniem przed licznym audytorium z pewnością będzie teraz mniejszy.

Opanowanie nowych technologii i Internetu, programów, takich jak Microsoft PowerPoint, Mi-crosoft Publisher, Windows Movie Maker, będzie z pewnością przydatne w przyszłej pracy. Znacz-nie wzrosły również moje kompetencje w zakre-sie języka angielskiego. Miałam wiele możliwości wykonywania tłumaczenia z języka angielskiego na francuski i polski. Musiałam również nauczyć się słów i zwrotów w języku hiszpańskim, by móc prowadzić klub hiszpański. Za granicą dowie-działam się wiele o moim kraju, kulturze i tra-dycjach, przygotowując zajęcia na temat Polski. Nauczyłam się również, jak planować lekcje, jak utrzymywać dyscyplinę i motywować klasę do wysiłku, jak pracować bez podręcznika, zachęcać do nauki poprzez gry i zabawy.

Większość moich uczniów nie uczyła się nig-dy wcześniej języka obcego. Poprzez gry, zabawy, quizy, piosenki, zajęcia artystyczne, formy para-teatralne zintegrowane z zajęciami językowymi dzieci nauczyły się czerpać radość z nauki języka obcego. Większość z nich po raz pierwszy miała kontakt z językiem pochodzącym z innej grupy niż języki romańskie. Wiele zabawy dostarczały nam próby wymawiania polskich wyrazów. W pra-cy z dziećmi wykorzystywałam legendy, tradycje. Wielokrotnie rozmawialiśmy o rodzinie, życiu co-dziennym, kuchni, sporcie. Podczas lekcji poświę-conych kulturze Polski uczyłam dzieci o sławnych Polakach, pokazywałam im zdjęcia polskich miast, poznawaliśmy polskie wiersze dla dzieci w tłuma-czeniach. Dzieci zaczęły interesować się Polską, jej tradycjami, stylem życia mieszkańców. Chyba najważniejszą rzeczą, której się nauczyły, jest to, że polskie dzieci są do nich bardzo podobne.

Myślę, że mój długi pobyt w Anglii pokazał dzieciom nowe horyzonty, poznały inne kraje Europy, w szczególności mniej im znane, leżą-ce w Europie Środkowej. Moi uczniowie stali się bardziej otwarci na inne kultury, kraje i ich mieszkańców. Wspólnie odkrywaliśmy, że jeste-śmy różni, a zarazem podobni.

Poznawanie tradycji Polski i Wielkiej Brytanii pozwoliło nam docenić sens ich kultywowania i bogactwo naszych kultur.

Podczas prezentacji poświęconej polskiej flo-rze i faunie mówiliśmy o kwestiach ochrony śro-dowiska naturalnego, a podczas Dnia Polskiego zrealizowaliśmy projekt artystyczny „Dzieci pi-szą list do świata”, który był okazją do rozmów o tolerancji. Myślę, że moja obecność w szkole pozwoliła dzieciom zdać sobie sprawę, że zna-jomość języków obcych stwarza możliwości po-dróży i interesujących spotkań.

MAGDALENA KOCHANEK

NastegardsskolanKvanum, Szwecja, rok szkolny 2004/2005

Szwedzka szkoła różni się zasadniczo od polskiej, w związku z tym wykorzystywanie rozwiązań metodycznych stosowanych w Polsce nie przy-niosłoby pożądanych rezultatów. Tutaj nauczy-ciel kładzie nacisk na pracę samodzielną ucznia i polega na jego umiejętności selekcji materiału i wyboru ważnych dla niego treści. W nauczaniu języka angielskiego najważniejsza jest komuni-kacja, gramatyka nie jest istotna, jeżeli sens wy-powiedzi jest zrozumiały dla osoby pochodzącej z kraju anglojęzycznego.

W czasie stażu w Nastegardsskolan starałam się nie odchodzić za bardzo od metod, do któ-rych dzieci były przyzwyczajone. Metody wpro-wadzone przeze mnie to między innymi „Wy-zwanie”, „Kalambury” oraz „Łańcuch”. Wszystkie

156


trzy wykorzystywałam do uczenia leksyki. Na przykład pierwsza gra polega na tym, że dzieci wyzywają się na pojedynek na słowa. Zadaniem nauczyciela jest podanie słowa w języku ojczy-stym uczniów i uzyskanie od nich jego odpo-wiednika w języku nauczanym. Uczeń, który udzieli poprawnej odpowiedzi jako pierwszy, jest zwycięzcą pojedynku i ma prawo do wyzwania na pojedynek następnego dziecka. By rozwijać u uczniów umiejętność czytania tekstu ze zro-zumieniem, proponowałam im lekturę bajek, wierszy oraz artykułów prasowych. Ćwiczeniem sprawiającym uczniom wielką radość było pi-sanie nowych wersji klasycznych bajek. W celu poszerzenia wiedzy uczniów o krajach angloję-zycznych i o Polsce posługiwałam się środkami audiowizualnymi, wykorzystywałam filmy, te-ledyski, klipy ze ścieżką dźwiękową i napisami w języku nauczanym. W przypadku zaawanso-wanej znajomości języka obcego pozwalałam, by napisy w filmie były w języku szwedzkim.

Najbardziej lubianym źródłem wiedzy jest In-ternet. Zadaniem uczniów związanym z jego wy-korzystywaniem było na przykład przygotowanie biografii znanej osoby o brytyjskich korzeniach, a następnie wygłoszenie krótkiej prezentacji na jej temat. Dzieci mogły również realizować wła-sne pomysły na przedstawienie teatralne, które później prezentowały w klasie dzieciom i zainte-resowanym rodzicom.

Młody wiek niektórych spośród moich uczniów sprawiał, że nie potrafili oni zachować koncentra-cji przez dłuższy czas, dlatego też zmuszona by-łam zapewniać im ciągle nowe wrażenia i formy pracy. Pomocne w tym były wszelkie gry i zabawy obejmujące elementy ruchu fizycznego i zachęca-jące do konkurencji, na przykład „Simon mówi”, „Bingo”, piosenki, wierszyki, tongue twisters, za-bawy z alfabetem.

Szkoła, w której odbywałam staż, współpracuje ze szkołami w Estonii i Wielkiej Brytanii. Celem współpracy szkół jest rozwijanie w uczniach kom-petencji językowych oraz umożliwienie im ich praktycznego zastosowania i sprawdzenia swych umiejętności w sytuacjach rzeczywistych.

Opiekun stażu, którym był nauczyciel języka an-gielskiego, monitorował moją pracę i był nieoce-nionym źródłem wiedzy i rad dotyczących naucza-nia. Środowisko, w którym się znalazłam, miejsce i ludzie sprawili, że nie czułam się kontrolowana, wręcz przeciwnie, mój pobyt w Nastegarsskolan mogę nazwać przyjemnością. Staż uświadomił mi, jak satysfakcjonująca może być praca nauczycie-la. Ważnym dla mnie elementem asystentury były dyskusje po zakończeniu zajęć o przebiegu lekcji, o tym, co udało nam się osiągnąć, a czego nie i z jakiego powodu. Szukanie przyczyn i elimino-wanie błędów pozwalało mi usprawnić przebieg zajęć. Zawsze gdy miałam wątpliwości czy wystę-powały problemy, mogłam zwrócić się o pomoc. Otrzymałam od pracowników placówki goszczą-cej wszelkie możliwe wsparcie.

Integracja z pracownikami szkoły i uczniami nie stanowiła większego problemu. Życzliwość i wyrozumiałość ludzi z mojego otoczenia znacz-nie mi ją ułatwiły. Relacje pomiędzy uczniami i nauczycielami są w Szwecji dużo swobodniej-sze niż w Polsce. Nie ma tu sztywnej hierarchii, przekonania o wyższości nauczyciela w stosun-ku do ucznia. Obowiązują zasady partnerstwa i współpracy prowadzącej do osiągnięcia celu, którym jest wiedza.

To, co na początku wydawało mi się dziwne i niepotrzebne, na przykład codzienny „rytuał” czytania książek przez dwadzieścia minut, po pewnym czasie nabrało dla mnie sensu. Podczas pierwszych zajęć w każdej klasie zostałam przed-stawiona uczniom, którzy zasypali mnie pytania-mi na temat mojego życia, Polski i wszystkiego, co się z nią wiąże. Na początku mojego stażu uderzyło mnie, że młodzież nie posiadała wiedzy na temat kraju, który leży tak blisko ich ojczy-zny. Jednak po moim przybyciu do szkoły każdy uczeń został poinformowany, kim jestem, skąd pochodzę i jakie mnie czekają zadania. Wszyscy zaczęli się interesować wszystkim, co miało zwią-zek z Polską, na przykład wyszukiwali w interne-cie informacje o znanych Polakach, miejscach, wydarzeniach itp. Chłopcy chlubili się znajomo-ścią polskich sportowców, ich ulubieńcami byli

157


Jerzy Dudek i Adam Małysz, a dziewczęta – Jana Pawła II, Ewy Minge, Edyty Górniak.

Szwedzkie metody nauczania różnią się od polskich, głównie z powodu stawiania umiejęt-ności i praktycznych zastosowań wiadomości przed wiedzą encyklopedyczną. Młodzież pra-cuje sama nad określonymi zagadnieniami, wy-szukuje wiadomości i proponuje rozwiązania problemu. Zadaniem nauczyciela jest pomoc w sytuacji, gdy dziecko nie potrafi podołać zada-niu. W takim wypadku pedagog przedstawia za-gadnienie krok po kroku, popierając informacje przykładami.

W nauczaniu języków najważniejsza jest komu-nikacja, dlatego ćwiczenia polegające na słucha-niu tekstów, piosenek, wierszy, wypełnianiu luk w tekście i odpowiadaniu na pytania dotyczące wysłuchanego materiału stanowią zasadniczy ele-ment lekcji. Dyskusja, pisanie bajek, opowiadań, wierszy, biografii znanych osób w danym języku, tzw. „speeche” znacznie przyczyniają się do do-skonalenia znajomości języka obcego, ale oczywi-ście nieodzowne są także testy i bilanse.

Po ośmiu miesiącach stażu czułam się bardzo związana ze szkołą, jej pracownikami i uczniami. W moim przypadku nastąpiła integracja w peł-nym tego słowa znaczeniu, bardzo ułatwiła mi to znajomość języka szwedzkiego. Początkowo ze względu na barierę językową nie mogłam uczestniczyć w lekcjach innych przedmiotów niż języki obce. Zmieniło się to już po upływie pierwszego miesiąca asystentury, w czasie któ-rego poznałam podstawy języka szwedzkiego. Wtedy to zaczęłam uczestniczyć w zajęciach ję-zyka szwedzkiego, sztuki, SO (odpowiednik wie-dzy o społeczeństwie w polskiej szkole). Szkoła organizowała również dni sportu, w których czynnie uczestniczyło całe grono pedagogiczne. Poszczególni nauczyciele byli odpowiedzialni za przygotowanie prezentacji różnych dyscyplin sportowych (ja – między innymi za skok w dal oraz bieg na sto metrów, który był moją ulubio-ną dyscypliną w szkole średniej). Wielką radość sprawiły mi także zawody rozgrywane co roku w okresie świąt pomiędzy kadrą i uczniami.

Zdobyte doświadczenia będą pomocne w mojej pracy. Dzięki temu, że przebywałam w środowi-sku nauczycieli mających wieloletnią praktykę zawodową, poszerzyłam zakres umiejętności pe-dagogicznych oraz dyscyplinarnych.

Możliwość prowadzenia własnych zajęć umoż-liwiła mi zastosowanie uprzednio poznanych rozwiązań metodycznych w praktyce. Dzięki mniej formalnym kontaktom w szkole, bardzo szybko przełamałam pierwsze lody. Szczególnym zainteresowaniem cieszyły się moje opowieści o polskiej szkole, zasadach w niej panujących, metodach nauczania, relacjach międzyludzkich itp. Nauczyłam się wykorzystywać zainteresowa-nie uczniów dla celów dydaktycznych. Dlatego kiedy młodzież uczyła się o II wojnie światowej, opowiadałam o wydarzeniach, miejscach i lu-dziach w Polsce mających związek z tym okre-sem historii. W moim przypadku moje pocho-dzenie było atutem.

Przyjazd do Szwecji był najwspanialszą rzeczą, jaka mogła mi się przydarzyć w życiu. Dzięki sta-żowi zdobyłam doświadczenie – coś, czego nie można kupić.

Moje opinie o Szwecji uległy zmianie pod prawie każdym względem. Wcześniej uważałam Szwedów za typowych ludzi Północy odnoszą-cych się do innych z rezerwą, nieprzystępnych i podobnie jak Niemcy „uporządkowanych”. Te-raz stwierdzam, że żadna z tych cech, może poza „uporządkowaniem”, nie jest prawdziwa. W lu-dziach, których poznałam, znalazłam oparcie i pomoc w każdej sytuacji. Nigdy nie pozwolono mi odczuć, że jestem obca, że nie należę do gru-py. Bardzo zaskoczyła mnie otwartość i życzli-wość ludzi, szwedzką gościnność można porów-nywać z polską.

W mojej macierzystej uczelni staże asystenc-kie cieszą się bardzo dużym uznaniem, zarówno wśród studentów, jak i wykładowców. Asysten-tura zaważyła także na moim życiu prywatnym. Wiele rzeczy zmieniło się na lepsze. Poznałam ludzi, którzy potrafili mnie docenić za to, co sobą reprezentuję, i za wysiłek, który włożyłam, aby zostać stypendystką programu Comenius.

158


MONIKA SYLWIA LENKIEWICZ

College Jean Marie Le BrisDouarnenez, Francja, rok szkolny 2005/2006

Pracowałam w charakterze asystenta językowego w dwóch szkołach, które stanowiły zespół szkół – w college’u (odpowiednik gimnazjum) i w li-ceum. Plan zajęć został ustalony tak, by lekcje prowadzone w każdej ze szkół nie kolidowały ze sobą. W każdej ze szkół wyznaczony został opie-kun stażu pomagający w przygotowaniu zajęć oraz służący pomocą w kwestiach formalnych i metodycznych. Na początku stażu otrzymałam listy uczniów klas, w których miałam uczyć ję-zyka niemieckiego, oraz komplet podręczników szkolnych wraz z ćwiczeniami i kasetami dla każdej grupy wiekowej. Jak już wspomniałam, asystentura językowa obejmowała nauczanie języka niemieckiego w dwóch typach szkół – w college’u (przedział wiekowy 11−15 lat) i liceum (16−19 lat). Pra-cowałam ze wszystkimi uczniami uczącymi się języka niemieckiego w obu typach szkół, zarówno z osobami mającymi duże problemy z nauką języka, jak i z uczniami uzdolnionymi językowo. Pracowałam także z małymi grupami uczniów ostatniej klasy liceum – pomagałam im w przygotowaniu się do egzaminów pań-stwowych (le baccalaureat). Jako asystent uczą-cy języka niemieckiego pracowałam z małymi grupami uczniów jako nauczyciel pomocniczy, jak również prowadziłam zajęcia z całymi kla-sami. „Moje” zajęcia zapisane były w szkolnym programie nauczania. Pozwalały one na wpro-wadzenie elementów gier i zabaw językowych, scenek sytuacyjnych, współczesnych piosenek dziecięcych i młodzieżowych czy artykułów prasowych poświęconych aktualnym wydarze-niom i tematom. W programie prowadzonych przeze mnie zajęć uwzględnione zostały także treści o charakterze kulturoznawczym i realio-znawczym, dotyczące zarówno krajów niemiec-kiego obszaru językowego, jak i Polski oraz

treści promujące ideę zjednoczonej Europy. Wybór tych treści i sposób ich przekazu uza-leżniony był zawsze od wieku uczniów i repre-zentowanego przez nich poziomu umiejętności językowych.

Ważnym elementem mojej pracy było także przygotowywanie własnych materiałów dydak-tycznych służących jako pomoc w przeprowa-dzeniu zajęć. Do tych materiałów zaliczają się zarówno ćwiczenia o charakterze komunikacyj-nym odnoszące się do wybranych przeze mnie tekstów użytkowych (kierowane dialogi, sceny sytuacyjne), jak i gry językowe, ćwiczenia gra-matyczne i leksykalne, pomoce wizualne, pre-zentacje multimedialne. Wraz z grupą najmłod-szych uczniów przygotowałam także program artystyczny (obejmujący krótką scenkę teatralną i piosenkę w języku niemieckim z animacją ru-chową), który został zaprezentowany uczniom innych klas i rodzicom w trakcie dni otwartych szkoły, a miał za zadanie promować uczenie się języków obcych w klasie dwujęzycznej.

Do moich zadań należało też przygotowanie we współpracy z nauczycielem odpowiedzial-nym za projekt prezentacji multimedialnych, przedstawiających tradycje świąteczne związa-ne z okresem Bożego Narodzenia i Wielkanocy oraz karnawału w Niemczech. Celem projek-tu była promocja języka niemieckiego wśród uczniów najstarszych klas szkół podstawowych, stojących przed decyzją wyboru szkoły średniej i języka nowożytnego, którego będą się uczyć. Projekt ten powstał w ramach współpracy ze środowiskiem lokalnym, udział w nim wzięły wszystkie publiczne szkoły podstawowe funk-cjonujące w miejscowości, w której odbywałam staż. Projekt promował także wartości europej-skie, zwracając uwagę dzieci na istnienie innych kultur i języków, ucząc, że to, co „inne”, nie znaczy wcale „gorsze”, i przełamując istniejące w ich świadomości stereotypy. W ramach tego projektu przeprowadziłam także prezentację po-święconą Marii Curie-Skłodowskiej dla uczniów Szkoły Podstawowej im. Marie Curie. Losy wybitnej Polki, która już u schyłku XIX wieku

159


opuściła rodzinny kraj, by podjąć studia i pracę naukową za granicą, zwróciły uwagę uczniów na współczesne możliwości podjęcia nauki i pracy w zjednoczonej Europie i stały się okazją do roz-mowy na temat korzyści, jakie daje przynależ-ność do Unii Europejskiej. Obecność asystenta z Polski stała się tego namacalnym dowodem i jeszcze większą zachętą do odkrywania kultur i nauki języków Wspólnoty Europejskiej.

Prowadzone przeze mnie zajęcia oraz propo-nowane techniki nauczania oparte były w głów-nej mierze na podejściu komunikacyjnym. Ich wybór uzależniony był od wieku uczniów oraz poziomu ich umiejętności językowych. Tematy realizowanych przeze mnie zajęć związane były z zainteresowaniami uczniów oraz wymogami szkolnego programu nauczania. W trakcie po-bytu na stażu miałam możliwość prowadzenia zajęć rozwijających poszczególne sprawności językowe (czytanie ze zrozumieniem, słuchanie, pisanie, mówienie) oraz poświęconych poszcze-gólnym elementom języka (wymowie, leksyce, gramatyce). Poniżej przedstawię tylko niektóre, moim zdaniem najciekawsze, stosowane przeze mnie rozwiązania metodyczne. Lekcje z dziećmi w wieku 10−12 lat (pierwszy i drugi rok nauki języka) rozwijały u uczniów głównie sprawność rozumienia ze słuchu i sprawność mówienia, kompetencję socjokulturową oraz obejmowały naukę słownictwa. Z uwagi na dominację my-ślenia konkretnego nad myśleniem abstrakcyj-nym i pamięci mechanicznej nad logiczną oraz ciągle żywą potrzebę aktywności fizycznej i za-bawy w nauczaniu uczniów tej grupy wiekowej często pojawiały się piosenki, nagrania wideo, bajki, gry, liczne pomoce wizualne (plansze, ilustracje, konkretne przedmioty itp.), ćwicze-nia z elementami ruchu, ćwiczenia połączone z zadaniami manualnymi – malowaniem bądź wycinaniem. Na zakończenie okresu wprowa-dzającego asystentury odbyło się moje spotka-nie z opiekunem stażu. Była to okazja do po-równania systemów oświaty w obu krajach, do podzielenia się moimi wnioskami, wyjaśnienia wątpliwości związanych z zaobserwowanymi

przeze mnie różnicami w sposobach nauczania języka niemieckiego w szkole francuskiej i w szkole polskiej, wspólnego omówienia najbar-dziej efektywnych metod utrzymania dyscypli-ny w poszczególnych klasach. Nauczyciel wska-zał mi też osoby wykazujące zdolności językowe oraz te, którym trzeba dać więcej czasu na opa-nowanie określonego materiału językowego lub poświęcić więcej uwagi w czasie zajęć, co bardzo ułatwiło mi pracę z uczniami.

Cotygodniowe spotkania z opiekunem da-wały nie tylko sposobność do planowania zajęć na kolejny tydzień, ale i do omówienia przepro-wadzonych lekcji. Nauczyciel zwracał uwagę na metodyczną stronę przygotowania zajęć oraz pomagał w rozwiązaniu problemów praktycz-nych, takich jak utrzymanie dyscypliny w kla-sie, podnoszenie motywacji uczniów, włączanie w tok zajęć także uczniów słabszych językowo itp. Wskazówki te pomogły mi usprawnić prze-bieg lekcji, urozmaicić stosowane techniki pracy i uporać się z problemami, wobec których staje młody, niedoświadczony nauczyciel. W trakcie mojej asystentury prowadziłam też lekcje ho-spitowane przez opiekuna, który w ten sposób mógł ocenić moją pracę i skorygować zaistniałe błędy lub niedociągnięcia. Także częste spotka-nia w pokoju nauczycielskim były dobrą okazją do wymiany uwag czy skorzystania z fachowej porady doświadczonego nauczyciela.

Instytucja goszcząca zatroszczyła się też o in-tegrację asystenta ze środowiskiem szkolnym. W pierwszych dniach nauczyciel towarzyszył mi podczas przerw szkolnych, bym nie czuła się obco w nowym miejscu, i pomagał mi w nawiązaniu pierwszych kontaktów z pozostałymi członka-mi grona pedagogicznego. Udzielał także infor-macji na temat zasad funkcjonowania szkoły, obowiązujących mnie przepisów i obowiązków. Okres wprowadzający był okazją do zapoznania się z uczniami. Przez cały czas mojej asystentu-ry otrzymywałam biuletyn informacyjny o ży-ciu szkoły, dzięki któremu mogłam na bieżąco śledzić wydarzenia szkolne oraz uczestniczyć w działaniach podejmowanych przez szkołę.

160


Przed moim wyjazdem na staż Francję po-strzegałam jako kraj o imponującym dorobku kulturalnym, dobrej kuchni i wyrocznię w sfe-rze mody. Siedmiomiesięczny pobyt w tym kra-ju wzbogacił moją znajomość Francji i jej kul-tury. Przede wszystkim mogłam doświadczyć współistnienia obok siebie różnych kultur, na których ukształtowanie miały wpływ odmien-ne losy poszczególnych prowincji francuskich. Bretania, w której przebywałam, przez długi czas była księstwem niezależnym od Francji. Celtyckie korzenie jej mieszkańców sprawiają, że pod względem kulturowym jest ona bliższa krajów Zjednoczonego Królestwa niż pozosta-łej części Francji. Bretończycy pielęgnują wła-sną kulturę, która wyraża się poprzez odrębny język, obrzędy, stroje, tańce, architekturę, mu-zykę, a nawet tradycyjne instrumenty ludowe. Podczas mojego pobytu w Bretanii miałam możliwość uczestniczyć w tradycyjnych festy-nach ludowych i uroczystościach religijnych, podczas których msza święta celebrowana była w całości w języku bretońskim. Elementy tej kultury znajdują swe odzwierciedlenie w sys-temie oświaty – uczniowie w szkole, w której odbywałam asystenturę, mieli możliwość fa-kultatywnej nauki języka bretońskiego. Także wizyty u miejscowych rodzin przekonały mnie o żywotności tej kultury – wielu starszych mieszkańców regionu posługuje się językiem bretońskim, a tradycyjny strój przekazywany jest z pokolenia na pokolenie.

Jako praktykująca katoliczka bardzo też sobie cenię nabytą wiedzę na temat sytuacji Kościoła katolickiego we Francji, ponieważ mogłam po-znać formy aktywności wierzących, które nie występują w Polsce lub należą do rzadkości. Moje kontakty z młodzieżową grupą artystyczną działającą w miejscowości mojego pobytu po-zwoliły na poznanie świata wartości młodych lu-dzi, ich oczekiwań i obaw, problemów i radości, sposobów spędzania wolnego czasu, organizacji wspólnych imprez itp. Doświadczenia, jakie sta-ły się moim udziałem, zmieniły mój stosunek do Francji. Zaczęłam ją postrzegać jako kraj, w któ-

rym przenikają się tradycja i nowoczesność, w którym współistnieją obok siebie różne kul-tury i wyznania, a przedstawiciele różnych naro-dowości potrafią razem pracować i uczyć się. To kraj, który kultywuje stare tradycje, ale też jest otwarty na nowości; który dba o wielostronny rozwój swoich obywateli, zapewniając im po-wszechny dostęp do dóbr kultury i nauki.

Podczas mojego pobytu we Francji uczest-niczyłam w kursie języka francuskiego dla ob-cokrajowców wraz z osobami z innych krajów, między innymi Turcji, Rosji, Indii, Nigerii. Było to niezwykłe doświadczenie, uczące poszano-wania dla innych narodów, kultur, wyznań i ję-zyków. Spotkania, w czasie których oprócz na-uki języka mieliśmy także możliwość poznania odrębności kulturowych, bardzo wzbogaciły wszystkich uczestników kursu. Były także oka-zją do bliższego poznania problemów, z jakimi borykają się obcokrajowcy, takich jak trudności w znalezieniu pracy czy kursów umożliwiają-cych podniesienie kwalifikacji, brak kontaktów z miejscową ludnością, nieznajomość prawa i przepisów obowiązujących we Francji. Dzięki tym spotkaniom nauczyłam się, że dialog po-między kulturami jest możliwy, a co więcej – ko-nieczny. Nie jest prawdą twierdzenie, że istnie-nie obok siebie różnych kultur przyczyni się do ich zubożenia, wymieszania wartości czy wręcz ich zaniku. Uważam, że odkrywanie innej kul-tury pozwala docenić niepowtarzalność własnej oraz uczy szacunku i tolerancji dla tego, co inne. Pokazuje też, że współpraca pomiędzy osobami pochodzącymi z różnych kręgów kulturowych i ludźmi różnych wyznań i religii jest możliwa, jeżeli tylko nauczymy się szanować własną od-mienność i pozwolimy jej istnieć. Integracja w tym kontekście oznacza zdolność do komuni-kacji, prowadzenie dialogu, a nie ujednolicenie wszelkich wartości i kultur. Dlatego tak ważna staje się edukacja i nauka języków obcych, gdyż dzięki nim możemy się porozumieć z przedsta-wicielami innych narodów, możemy poznać inne kultury i przedstawić własną, ubogacając tym sa-mym siebie i innych.

161


Fakt, że podczas mojego pobytu na stażu po-sługiwałam się jednocześnie kilkoma językami obcymi, wykształcił u mnie łatwość komunikacji w tych językach i zdolność szybkiego przecho-dzenia z jednego języka na drugi, co uważam za bardzo cenną umiejętność.

Za niezwykle cenne uważam także nawiązane przeze mnie kontakty z nauczycielami różnych przedmiotów w szkole, w której pracowałam. Mam nadzieję, że dzięki nim stanie się możli-we podjęcie współpracy pomiędzy placówką, w której będę pracować jako nauczyciel języka niemieckiego, a szkołą goszczącą mnie we Fran-cji i że współpraca ta zaowocuje obustronnym zaangażowaniem się w jeden z partnerskich pro-jektów szkół programu Comenius.

Przed wyjazdem na staż posiadałam jedynie niewielkie doświadczenie w pracy z uczniami, dlatego siedmiomiesięczny pobyt za granicą odegrał znaczącą rolę w rozwoju moich umie-jętności pedagogicznych. Nauczanie języka obcego różnych grup wiekowych (rozpiętość wieku uczniów 11−19 lat), reprezentujących zróżnicowany poziom umiejętności i zdolności językowych, wymagała ode mnie poszukiwania właściwych rozwiązań metodycznych. Nierzad-ko ten sam temat realizowany w tej samej klasie, lecz w innych grupach wymagał zmiany technik nauczania ze względu na odmienny poziom ak-tywności uczniów. W trakcie stażu prowadziłam zajęcia rozwijające u uczniów wszystkie spraw-ności językowe – słuchania i czytania ze zrozu-mieniem oraz mówienia i pisania, dzięki czemu mogłam w praktyce zapoznać się z różnymi ćwi-czeniami rozwijającymi poszczególne sprawno-ści. Również nauczanie uczniów słabszych i o mniejszej motywacji skłoniło mnie do poszu-kiwania i wyboru odpowiednich metod pracy. Praca zarówno z małymi grupami uczniów, jak i z całymi klasami umożliwiła sprawdzenie się w różnych sytuacjach, w jakich może znaleźć się nauczyciel języka w szkole. Rozmowy z do-świadczonymi pedagogami pomogły mi ustrzec się przed niektórymi błędami oraz skorygować zaistniałe, zaś hospitacje zajęć – „podpatrzeć”

sprawdzone sposoby, stosowane przez nauczy-cieli w celu zwiększenia uwagi uczniów czy utrzymania dyscypliny w klasie.

Lekcje języka niemieckiego stały się dla mnie także sposobnością do przedstawienia kultury mojego kraju. W ramach zajęć kulturoznawczych przedstawiałam informacje nie tylko o zwycza-jach panujących w krajach niemieckiego obsza-ru językowego, ale także o tych kultywowanych w Polsce. Stanowiło to dla uczniów możliwość porównania tradycji świątecznych w różnych krajach Unii Europejskiej. Dzięki temu budziła się w nich świadomość istnienia różnic kultu-rowych w różnych krajach czy nawet regionach. Różnice między kalendarzami roku szkolnego w poszczególnych krajach stawały się punktem wyjścia do rozmów na temat odmiennych losów Francji i Polski. Także bieżące wydarzenia znaj-dowały swe odzwierciedlenie w prowadzonych przeze mnie zajęciach, na przykład wyjątkowo mroźna zima w Polsce stała się okazją do po-równania klimatu w Polsce i w Bretanii, straj-ki uczniów i studentów francuskich zwróciły uwagę na możliwości pracy oferowane młodym ludziom w obydwu krajach itp. Projekcja filmu ukazującego najpiękniejsze zakątki Polski i kul-tywowane w nich tradycje (na przykład strój krakowski, styl zakopiański itp.) stała się także okazją do rozmowy na temat kultury obydwu krajów. Także teksty poświęcone tematyce histo-rycznej czy społecznej omawiane w czasie zajęć były okazją do odpowiedzi na zadawane przez uczniów pytania. Duże zainteresowanie wśród uczniów wzbudziły także różnice w szkolnic-twie (sposób oceniania, zajęcia szkolne, sposób organizacji pracy w szkole itp.) oraz różnice cen i różne waluty. Uważam, że dzięki moim wysił-kom Polska przestała być anonimowym krajem leżącym gdzieś na drugim końcu Europy, ale za-częła istnieć realnie w świadomości uczniów jako jeden z krajów Unii Europejskiej, reprezentujący odmienną kulturę, którego mieszkańcy mówią odrębnym językiem. Uczniowie uświadomili sobie, że termin „kultura europejska” obejmuje swym zakresem kulturę poszczególnych krajów

162


Europy i oznacza różnorodność spojrzeń na te same sprawy życia codziennego.

Niewątpliwie staż można uznać za bardzo ważne doświadczenie w moim rozwoju osobi-stym i zawodowym. Poznanie kultury Francji, nauka nieznanego mi wcześniej języka i ciągłe doskonalenie w zakresie już znanych, wiedza zy-skana na temat metod nauczania – to wszystko przyczyniło się do podniesienia moich kwalifi-kacji zawodowych i szerszego spojrzenia na pro-blematykę europejską. W szczególności jednak cenię sobie przekonanie się, że można nauczać języka obcego, nie posługując się na lekcjach (lub posługując się w niewielkim stopniu) języ-kiem ojczystym uczniów – i to nawet w przypad-ku niewielkiej znajomości języka obcego przez młodzież. Oczywiście komentarze w języku ojczystym są potrzebne, zwłaszcza przy wyja-śnianiu zagadnień gramatycznych, jednak język ojczysty nie może na lekcji dominować nad ję-zykiem obcym. Staż w kraju, którego języka nie znałam, niejako „zmusił” mnie do poszukiwania sposobów skutecznej komunikacji i efektywnej pracy z uczniami wyłącznie w języku obcym. I na pozór niemożliwe stało się możliwe, co wię-cej, okazało się bardzo motywujące dla uczniów, którzy chcąc porozumiewać się z asystentem, zo-stali zobligowani do wzmożonego wysiłku i ak-tywności.

AGATA WESOŁOWSKA

Instituto d’lnstruzione Superiore „A-Fantoni” (Liceo Scientifico)Clusone, Włochy, rok szkolny 2004/2005

Instituto d’lnstruzione Superiore „Fantoni” skła-da się z dwóch szkół: liceum (Liceo Scientifico), mieszczącego się w nowo wybudowanym budyn-ku, oraz z kompleksu szkół technicznych i zawo-dowych dla młodzieży i liceum wieczorowego dla dorosłych, znajdujących się w większym,

zabytkowym gmachu dawnego seminarium, położonego w odległości dwóch−trzech minut drogi od liceum. Obie szkoły wyposażone są w nowoczesny sprzęt wspomagający nauczyciela w prowadzeniu zajęć dydaktycznych – kompute-ry z dostępem do Internetu (łącznie cztery duże pracownie informatyczne), drukarki, skanery i komputerowe wideoprojektory. Obie szkoły posiadają też zaplecze wyposażone w telewizory, odtwarzacze wideo, magnetofony. Miałam stały dostęp do komputera i innych urządzeń, zawsze mogłam też liczyć na pomoc nauczycieli infor-matyki i personelu szkoły.

Klasy w liceum liczą średnio dwadzieścia osób, co umożliwiło mi nawiązanie dobrego kontaktu z uczniami i uczyniło współpracę z nimi bardziej spersonalizowaną i owocną. Jak w większości włoskich szkół uczniowie uczą się sześć dni w ty-godniu – także w sobotę; codziennie mają jednak tylko od czterech do pięciu, maksymalnie sześciu lekcji, a kończą zajęcia około godziny 12.00. W odróżnieniu od polskich liceów każda klasa ma własne pomieszczenie (a każdy rocznik zaj-muje inne piętro lub oddzielne skrzydło budyn-ku); to nauczyciel przemieszcza się w szkole, nie uczniowie. Wychodzą oni z klas tylko w czasie jedynej w ciągu dnia nauki przerwy. Dzięki temu w szkole panuje spokój i porządek. Większość uczniów, których poznałam, cechowało duże zdyscyplinowanie, sumienność i szacunek dla nauczycieli, co jednak nie znaczy, że ich relacje z pedagogami czy ze mną były oficjalne i chłod-ne. Wręcz przeciwnie – przyjazne nastawienie, nieformalność i żywe, radosne usposobienie Włochów, zarówno uczniów, jak i nauczycieli bardzo pomogły mi w otwarciu się i nawiązaniu kontaktu i zachęciły do zastosowania nowych dla mnie rozwiązań metodycznych i pomagania na-uczycielom w prowadzeniu lekcji języka angiel-skiego (klasy 1−2 liceum).

W ciągu ośmiu miesięcy stażu stosowałam różne rozwiązania metodyczne. Miałam szansę zebrać różnorodne doświadczenia i pracować z różnymi grupami, jako nauczyciel pomocni-czy lub prowadzący samodzielnie zajęcia. Stara-

163


łam się dobierać stosowane metody do potrzeb i umiejętności uczniów. Zachęcona przez na-uczyciela przygotowywałam zajęcia konwersacyj-ne, ćwiczenia i zabawy komunikacyjne, warszta-ty wymowy oraz lekcje poświęcone wybranym aspektom kulturowym. Najbardziej ceniłam sobie daną mi przez nauczyciela możliwość stosowania różnych metod nauczania. Zachęciło mnie to do dalszego poszukiwania oryginalnych rozwiązań; zrozumiałam, że tylko poprzez śmiałe próbowa-nie nowych metod można określić ich użytecz-ność i stworzyć swój przyszły warsztat pracy.

Integracja ze środowiskiem szkolnym dokony-wała się w naturalny sposób i raczej szybko; duży wpływ na to miała otwarta i przyjazna natura Włochów. Mentalność Polaków jest nieco inna, ale to nie przeszkodziło mi w nawiązaniu kon-taktu z miejscowymi nauczycielami czy ucznia-mi – miałam okazję nauczyć się większej otwar-tości i tolerancji, szczególnie w przypadku różnic kulturowych. Nauczyciele byli dostępni niemal zawsze i chętni do udzielania rad czy służenia pomocą. Spotkałam się z ogromnym wsparciem i życzliwością, zawsze mogłam się do nich zwró-cić nie tylko w sprawach związanych z pracą, ale też dotyczących mieszkania, zagospodarowania czasu wolnego, wyjazdów i innych spraw.

Szkoła „Fantoni” to miejsce, w którym dzie-je się bardzo dużo, a uczniowie i nauczyciele są bardzo aktywni i zaangażowani w różne przed-sięwzięcia. Ja także miałam możliwość brać udział w wielu z nich, co pomogło w jeszcze ściślejszej integracji ze społecznością szkolną. I tak na przykład uczestniczyłam w przygoto-waniu i organizacji wymiany międzynarodowej, wyjeżdżałam razem z uczniami na targi książki, przedpremierowe przedstawienia do teatru lub inne wycieczki edukacyjne i kulturoznawcze. Miałam też okazję udziału w zorganizowanym przez uczniów dorocznym Koncercie Pokoju oraz przygotowanym przez nich przedstawieniu teatralnym. Włączenie w życie szkoły zawdzię-czam mojemu opiekunowi oraz innym nauczy-cielom, którzy informowali mnie o planowanych działaniach.

Brałam też udział w przygotowywaniu i orga-nizacji wymiany polsko-włoskiej. Współpraca ta nie jest związana z realizacją programu Come-nius, została zainicjowana przez szkołę włoską i wpisana do programu pracy szkoły w bieżącym roku szkolnym (szkoła uczestniczy w wielu po-dobnych działaniach i wydarzeniach na skalę międzynarodową). Pierwsze spotkanie odbyło się we włoskiej szkole, zaś drugie miało miejsce miesiąc później w szkole polskiej w Kłobucku koło Częstochowy. W wymianie uczestniczyło czterdziestu uczniów w wieku 17−18 lat. Pod-czas wymiany oprócz wycieczek krajoznaw-czych i czasu spędzonego u rodzin goszczących uczniowie uczestniczyli wspólnie w zajęciach w szkole, pracowali nad projektami i brali udział w zwykłych zajęciach lekcyjnych.

Okazją do zaznajomienia uczniów z podsta-wami języka polskiego był kurs języka polskiego i kultury polskiej zorganizowany przeze mnie z myślą o przygotowaniu uczniów do wymia-ny ze szkołą w Polsce. O typowej nauce języka wraz z zasadami gramatyki i składni nie mogło być mowy (zbyt trudne!) i nie było takiej po-trzeby. Jednak uczniowie wykazali zaintereso-wanie i pragnęli nauczyć się chociaż podstawo-wych zwrotów czy zasad budowania prostych zdań. Skoncentrowałam się wiec na prezentacji i ćwiczeniu wymowy trudnych polskich głosek, ćwiczeniu powitań i przedstawiania się, infor-mowania o swoich uczuciach, na podstawowych zwrotach i przydatnych pytaniach, słowach uży-wanych w czasie spotkania, przy stole oraz licze-niu. Nauka języka polskiego okazała się bardzo trudna dla Włochów, bo język polski jest całko-wicie niepodobny do języka włoskiego, ale była i dobrą zabawą, a dla mnie radością było usłyszeć później „dzień dobry” lub „cześć” na szkolnym korytarzu czy dowiedzieć się, że niektóre z przy-swojonych słów i zwrotów przydały się podczas pobytu włoskich uczniów u polskich rodzin. Przedmiotem zajęć była głównie kultura polska. Przedstawione zostały różne zagadnienia, mię-dzy innymi geografia Polski, historia, sylwetki wielkich Polaków, polskie tradycje, polski system

164


oświaty, rodzina i społeczeństwo, polskie potra-wy, sposoby spędzania czasu wolnego, sport. Zajęcia były interesujące dla włoskich uczniów, ale także i dla mnie samej, bo mogłam się do-wiedzieć sporo też i o Włoszech – często po-równywaliśmy bowiem kulturę, tradycje i realia naszych krajów. Wspominaliśmy też o miejscu Polski w Europie (niewielu uczniów wiedziało, że Polska jest już członkiem Unii Europejskiej) i głównie tego aspektu dotyczyły dyskusje o kwe-stiach europejskich. Także podczas mojego po-bytu w czasie ważnych wydarzeń w Europie, wyborów, referendum, śmierci Ojca Świętego często zadawano mi pytania (czynili to nie tyl-ko uczniowie) o stanowisko Polski i Polaków, ja z kolei pytałam o zdanie Włochów i stanowisko rządu włoskiego.

Współpracując z nauczycielami przez osiem miesięcy, miałam okazję poznać wiele ciekawych rozwiązań metodycznych stosowanych w ich pracy, na przykład:

· ścisła współpraca z innymi nauczycielami (na przykład gdy nauczyciel religii omawiał problem uzależnień, także nauczycielka języ-ka angielskiego podjęła ten temat na swoich zajęciach, wiążąc go z ćwiczeniem umiejętno-ści językowych związanych z tym zagadnie-niem);

· konsekwencja w używaniu jedynie języka angielskiego w czasie zajęć, także w klasach pierwszych;

· utrzymywanie wysokiego poziomu zajęć i szybkiego tempa nauki poprzez stawianie dużych wymagań;

· częste stosowanie oryginalnych materiałów źródłowych;

· stosowanie metody komunikacyjnej, nacisk na leksykę i pomoc w poszerzaniu zasobów słownictwa;

· częste włączanie do zajęć językowych in-formacji o bieżących wydarzeniach w kraju i Europie;

· przyjacielskie i nieformalne relacje z ucznia-mi z zachowaniem stanowczości i surowości w nauczaniu przedmiotu oraz konsekwencją w przestrzeganiu terminów przeprowadzenia testów czy egzekwowania prac domowych;

· dużo treści związanych z historią i literaturą krajów anglojęzycznych w programie na-uczania języka angielskiego;

· Dni Samokształcenia – czas, gdy uczniowie sami przygotowują zajęcia – prezentują re-feraty lub pokazy multimedialne, organizują spotkania z ciekawymi ludźmi itp.

Warto dodać, że przebywając we Włoszech, przyglądałam się rozgrywającym się tam wy-darzeniom politycznym oraz poznałam opinie Włochów w sprawie różnych problemów Europy i świata: od opinii na temat funkcjonowania Unii Europejskiej i jej rozszerzenia, poprzez wybory prezydenckie w USA, ocenę pracy premierów państw europejskich, po aktualne ostatnio za-gadnienie roli Kościoła i papiestwa. Bez względu na to, czy poglądy te były zgodne z moim punk-tem widzenia, czy też nie, możliwość poznania opinii innych i przekazania własnej była bardzo cenna.

165

Edukacja i szkolenia stanowią zasadniczy priory-tet Unii Europejskiej. Przyjęta w 2001 roku Stra-tegia Lizbońska wyznacza cele europejskiej edu-kacji, która ma stać się wzorcem jakości w skali światowej. Służą temu wspólnotowe programy w dziedzinie edukacji i szkoleń. Z dniem 31 grud-nia 2006 roku zakończyła się druga edycja pro-gramu Socrates. Program był realizowany w la-tach 2000−2006. Kontynuacją programu Socrates jest program „Uczenie się przez całe życie” (Life-long Learning Programme). Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej, uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szcze-gólności jego art. 149 ust. 4 i art. 150 ust. 4, podję-ły w listopadzie 2006 roku decyzję ustanawiającą program działań w zakresie uczenia się przez całe życie. Program będzie realizowany w okresie od 01 stycznia 2007 do 31 grudnia2013 roku.

To nowa perspektywa na rozwój polskiego systemu edukacji, szansa dla wielu szkół, uczel-ni, uczniów, studentów i nauczycieli, i innych instytucji edukacyjnych. To możliwość wymiany doświadczeń, realizacji wielu wyjazdów w ce-lach edukacyjnych i naukowych oraz goszcze-nia w Polsce przedstawicieli wszystkich krajów europejskich. To perspektywa promocji polskiej myśli pedagogicznej i naukowej w Europie.

Ogólnym celem programu „Uczenie się przez całe życie” jest przyczynianie się, poprzez uczenie się przez całe życie, do rozwoju Wspólnoty Euro-

pejskiej jako społeczeństwa opartego na wiedzy, charakteryzującego się trwałym rozwojem go-spodarczym, liczniejszymi i lepszymi miejscami pracy oraz większą spójnością społeczną przy jednoczesnym zapewnieniu należytej ochrony środowiska naturalnego dla przyszłych pokoleń. W szczególności program ten ma na celu sprzyja-nie wymianie, współpracy i mobilności pomiędzy systemami edukacji i szkoleń w obrębie Wspólno-ty, tak by stały się światowym wzorcem jakości.

Nowy program będzie realizowany przez:· dwadzieścia siedem krajów członkowskich

Unii Europejskiej: Austrię, Belgię, Bułga-rię, Czechy, Cypr, Danię, Estonię, Finlandię, Francję, Grecję, Hiszpanię, Holandię, Irlan-dię, Litwę, Luksemburg, Łotwę, Maltę, Niem-cy, Polskę, Portugalię, Rumunię, Słowację, Słowenię, Szwecję, Węgry, Włochy, Wielką Brytanię;

· państwa członkowskie EFTA będące człon-kami EOG: Islandię, Lichtenstein, Norwegię;

· państwa kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej: obecnie Turcję;

oraz· państwa Bałkanów Zachodnich zgodnie z po-

stanowieniami, które mają zostać uzgodnione z tymi krajami po zawarciu umów ramowych dotyczących ich uczestnictwa w programach wspólnotowych;

r o z d z i a ł s z ó s t y

ODKRYWAMY NOWE KONSTELACJE, CZYLI PERSPEKTYWY PROGRAMU COMENIUS NA LATA 2007−2013

166

odkrywamy nowe konstelacje, czyli perspektywy programu comenius na lata 2007−2013

· Konfederację Szwajcarską w oparciu o umo-wę dwustronną, która ma zostać zawarta z tym państwem.

Struktura programu „Uczenie się przez całe życie” obejmuje programy sektorowe: Comenius, Erasmus, Leonardo da Vinci, Grundtvig oraz programy horyzontalne: Program Międzysekto-rowy, Jean Monnet (patrz: tabela poniżej).

Przyjęta struktura zapewnia objęcie progra-mem wszystkich grup wiekowych europejskiego społeczeństwa i wszystkich typów instytucji edu-kacyjnych. Programy sektorowe są skierowane do poszczególnych obszarów edukacji:

· Comenius dotyczy potrzeb dydaktycznych osób korzystających z edukacji na poziomie przedszkolnym i szkolnym do końca szkoły średniej, a także instytucji i organizacji za-pewniających kształcenie w tym zakresie.

· Erasmus dotyczy potrzeb dydaktycznych osób korzystających z edukacji na poziomie studiów wyższych, a także szkolenia i kształ-cenia zawodowego na poziomie studiów wyższych, bez względu na długość kursu lub ich kwalifikacje, w tym studiów doktoranc-kich, a także potrzeb instytucji i organizacji zapewniających lub ułatwiających edukację i szkolenia w tym zakresie.

· Leonardo da Vinci dotyczy potrzeb dydak-tycznych osób korzystających ze szkolenia i kształcenia zawodowego poza szkoleniem i kształceniem zawodowym na poziomie stu-diów wyższych, a także potrzeb instytucji i or-ganizacji zapewniających bądź ułatwiających kształcenie i szkolenie w tym zakresie.

· Grundtvig dotyczy potrzeb dydaktycznych osób korzystających z wszelkich form kształ-cenia dorosłych, a także potrzeb instytucji i organizacji zapewniających bądź ułatwiają-cych kształcenie w tym zakresie.

Program Międzysektorowy obejmuje następu-jące cztery kluczowe działania:

· współpracę strategiczną i innowacje w dzie-dzinie uczenia się przez całe życie;

· propagowanie nauki języków obcych;· rozwijanie innowacyjnych treści, usług, me-

todologii uczenia i praktyk opartych na ICT na potrzeby uczenia się przez całe życie;

· upowszechnianie i wykorzystywanie wyni-ków działań wspieranych w ramach progra-mu oraz poprzednich programów związanych z tą dziedziną, jak również wymianę dobrych praktyk.

P R O G R A M Y S E K T O R O W E

Comenius Erasmus Leonardo da Vinci Grundtvig

Edukacja szkolna Szkoły wyższeSzkolnictwo i doskonalenie

zawodoweEdukacja dorosłych

P R O G R A M Y H O R Y Z O N T A L N E

Program Międzysektorowy (Transversal programme)

Cztery rodzaje aktywności: rozwój polityki oświatowej; kształcenie językowe; rozwój nowoczesnych technologii informacyjnych; rozpowszechnianie przykładów najlepszej praktyki.

Program Jean Monnet

Trzy rodzaje aktywności: Akcja Jean Monnet; europejskie instytucje; stowarzyszenia europejskie.

167


Program Jean Monnet wspiera instytucje i dzia-łania w dziedzinie integracji europejskiej. Obej-muje następujące trzy kluczowe działania:

· Akcja Jean Monnet;· dotacje operacyjne w celu wsparcia określo-

nych instytucji zajmujących się sprawami in-tegracji europejskiej;

· dotacje operacyjne w celu wsparcia innych instytucji i stowarzyszeń europejskich działa-jących w dziedzinie edukacji i szkoleń.

Program „Uczenie się przez całe życie” jest skierowany do:

· uczniów, studentów, praktykantów i uczniów dorosłych;

· nauczycieli, instruktorów zawodu i pozosta-łego personelu biorącego udział w dowolnym aspekcie uczenia się przez całe życie;

· osób na rynku pracy;· instytucji lub organizacji zapewniających

możliwości kształcenia w kontekście progra-mu „Uczenie się przez całe życie” lub w ra-mach programów szczegółowych;

· osób i podmiotów odpowiedzialnych za sys-temy i strategię w zakresie dowolnego aspek-tu uczenia się przez całe życie na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym;

· przedsiębiorstw, partnerów społecznych i ich organizacji na każdym poziomie, w tym or-ganizacji handlowych oraz izb przemysłowo--handlowych;

· podmiotów świadczących usługi doradz-twa zawodowego i poradnictwa dotyczące dowolnego aspektu uczenia się przez całe życie;

· stowarzyszeń działających w dziedzinie ucze-nia się przez całe życie, w tym stowarzyszeń studentów, praktykantów, uczniów, nauczy-cieli, rodziców i uczniów dorosłych;

· ośrodków badawczych i podmiotów zajmu-jących się kwestiami uczenia się przez całe życie;

· organizacji non profit, organizacji ochotni-czych i organizacji pozarządowych („NGO”).

W ramach programu „Uczenie się przez całe ży-cie” program Comenius jest szczególnie skiero-wany do:

· uczniów korzystających z edukacji szkolnej do końca szkoły średniej;

· szkół określonych przez państwa członkowskie;· nauczycieli i pozostałego personelu tych

szkół;· stowarzyszeń, organizacji non profit, organi-

zacji pozarządowych i przedstawicieli pod-miotów związanych z oświatą szkolną;

· osób i podmiotów odpowiedzialnych za orga-nizację i realizację oświaty i edukację na po-ziomie lokalnym, regionalnym i krajowym;

· ośrodków badawczych i podmiotów zajmują-cych się kwestiami uczenia się przez całe życie;

· szkół wyższych;· podmiotów oferujących usługi doradztwa

zawodowego i poradnictwa związane z ja-kimkolwiek aspektem uczenia się przez całe życie.

Oprócz celów odnoszących się do całego pro-gramu „Uczenie się przez całe życie” program Comenius służy realizacji następujących celów szczegółowych:

· rozwijanie wiedzy o różnorodności kultur i języków europejskich oraz zrozumienia jej wartości wśród młodzieży i kadry nauczy-cielskiej;

· pomaganie młodym ludziom w nabyciu pod-stawowych umiejętności i kompetencji życio-wych niezbędnych dla rozwoju osobistego, przyszłego zatrudnienia i aktywnego obywa-telstwa europejskiego.

Cele operacyjne programu Comenius są nastę-pujące:

· poprawa pod względem jakościowym i ilo-ściowym mobilności, w której uczestniczą uczniowie i kadra nauczycielska z różnych państw członkowskich;

· poprawa pod względem jakościowym i ilo-ściowym partnerstw pomiędzy szkołami z różnych państw członkowskich, tak by

168


w okresie trwania programu objąć wspólny-mi działaniami oświatowymi przynajmniej trzy miliony uczniów;

· zachęcanie do nauki nowożytnych języków obcych;

· wspieranie tworzenia innowacyjnych i opar-tych na ICT treści, usług, metodologii ucze-nia oraz praktyk w zakresie uczenia się przez całe życie;

· wzmacnianie jakości i wymiaru europejskie-go kształcenia nauczycieli;

· wspieranie poprawy metod dydaktycznych i zarządzania szkołami.

W ramach programu Comenius wsparciem mogą być objęte następujące działania:

· mobilność osób – organizując bądź wspierając organizację takiej mobilności, należy podjąć niezbędne środki przygotowawcze oraz należy-te starania w celu zapewnienia odpowiedniego nadzoru, poradnictwa i wsparcia dla mobilno-ści osób. Mobilność może obejmować:

– wymianę uczniów i kadry,– mobilność w szkołach dla uczniów oraz

staże w szkołach lub przedsiębiorstwach dla kadry nauczycielskiej,

– uczestnictwo w szkoleniach dla nauczy-cieli i pozostałej kadry nauczycielskiej,

– wizyty studyjne i przygotowawcze w ra-mach działań związanych z mobilnością, partnerstwem, projektami lub sieciami,

– praktyki dla nauczycieli i przyszłych na-uczycieli;

· tworzenie partnerstw pomiędzy:– szkołami w celu rozwijania wspólnych

projektów oświatowych dla uczniów i ich nauczycieli („partnerstwa szkół w ramach programu Comenius”),

– organizacjami odpowiedzialnymi za wszel-kie aspekty oświaty szkolnej w celu wspiera-nia współpracy międzyregionalnej, w tym współpracy regionów przygranicznych („partnerstwa Comenius-Regio”);

· projekty wielostronne – mogą one obejmo-wać działania mające na celu:

– rozwijanie, propagowanie i rozpowszech-nianie dobrych praktyk edukacyjnych, w tym nowych metod nauczania lub ma-teriałów szkoleniowych,

– rozwijanie lub wymianę doświadczeń dotyczących systemów informacyjno--doradczych szczególnie dostosowanych do potrzeb osób uczących się, nauczycieli i pozostałego personelu, których dotyczy program Comenius,

– rozwijanie, propagowanie i rozpowszech-nianie nowych kursów szkoleniowych dla nauczycieli lub treści tych kursów;

· wielostronne sieci – mogą one obejmować działania ukierunkowane na:

– rozwój kształcenia w dziedzinie lub tema-tyce, którą obejmują, dla korzyści własnej, jak również szeroko pojętej oświaty,

– nabywanie i popularyzację dobrych prak-tyk oraz innowacji,

– zapewnienie wsparcia merytorycznego dla projektów i partnerstw organizowa-nych przez inne podmioty,

– wspieranie rozwoju analizy potrzeb oraz jej praktycznego zastosowania w zakresie oświaty szkolnej;

· inne inicjatywy ukierunkowane na wspiera-nie celów programu Comenius.

Przedstawione informacje, na podstawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europej-skiej, pokazują przestrzeń, jaką mamy do dyspozy-cji w europejskich działaniach edukacyjnych. Dla wszystkich zainteresowanych programem szcze-gółowe informacje dotyczące funkcjonowania wy-mienionych działań, zasad udziału oraz możliwości dofinansowania znajdują się na stronach interneto-wych Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji – Agen-cji Narodowej programu „Uczenie się przez całe życie”: www.frse.org.pl oraz Komisji Europejskiej: http://ec.europa.eu/education/index_en.html.

169

Podejmując wyzwanie programu „Uczenie się przez całe życie”, a w szczególności programu sektorowego Comenius, powinniśmy rozważyć korzyści płynące z uczestnictwa w tym pro-gramie. Są one wielorakie. Dla przykładu – dla uczniów: aktywizacja, atrakcyjna forma zdo-bywania wiedzy i umiejętności, zwiększona motywacja do nauki języków obcych, zmiana stereotypowych wyobrażeń o partnerach i sa-mym sobie, pogłębianie świadomości własnej odrębności regionalnej, narodowej, ale również przynależności do rodziny europejskiej; dla na-uczycieli: doskonalenie warsztatu zawodowego, wymiana doświadczeń z nauczycielami z innych krajów europejskich; dla szkoły: wzrost prestiżu, wzbogacenie i uatrakcyjnienie oferty edukacyj-nej szkoły, realizacja ścieżek edukacyjnych (in-terdyscyplinarnych), możliwość wyrównywania szans dzieci i młodzieży, poprawa sposobu po-strzegania szkoły na zewnątrz.

Dotychczasowe doświadczenia i sukcesy zapre-zentowane w „Gwiazdach Comeniusa…” pozwa-lają na upowszechnianie i wykorzystywanie już wypracowanych efektów projektów Comeniusa. Pokazują one również wagę takich kwestii, jak umiejętność współdziałania, tolerancja, wielokul-turowość, miejsce osób niepełnosprawnych w spo-łeczeństwie, wyrównywanie szans, tak ważnych w państwie demokratycznym. Można wyrazić na-dzieję, że prezentacja dotychczasowego dorobku programu Comenius na pewno będzie pomocna w realizacji nowej edycji programu, w dążeniu ku nowym konstelacjom gwiazd Comeniusa.

Jeszcze raz wielkie podziękowanie należy zło-żyć osobom, które sprawiły, że europejska przy-goda polskich szkół, uczniów, nauczycieli i stu-dentów – spotkanie z ludźmi, reprezentującymi inne narody, języki i kultury oraz spojrzenie na siebie, swoje obowiązki, życie i kraj z innej per-spektywy – stała się możliwa.

ZAKOŃCZENIE

171

notatki

172

notatki

173

notatki

174

notatki

175

notatki

176

notatki

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji wspiera działania związane z reformą i rozwojem edukacji w Polsce. Do końca 2006 roku swój cel realizowała przede wszystkim poprzez koordynację dwóch programów Unii Europejskiej w Polsce – SOCRATESA II i MŁODZIEŻY. Od 2007 roku zajmuje się koordynacją Programów: “Uczenie się przez całe życie” i Młodzież w Działaniu. Fundacja prowadzi także Krajowe Punkty Kontaktowe ds. Programów UE: ERASMUS MUNDUS i TEMPUS, Krajowe Biuro Programu Eurodesk oraz Centrum Współpracy z Europą Wschodnią i krajami Kaukazu SALTO-YOUTH. Fundacja realizuje w Polsce inicjatywę wspólnotową European Language Label oraz akcję eTwinning. Przy Fundacji działa także Polskie Biuro Eurydice – sieć informacji o edukacji w państwach europejskich.

Fundacja Rozwoju Systemu EdukacjiNarodowa Agencja Programu „Uczenie się przez całe życie”

ul. Mokotowska 43, 00-551 Warszawatel.: (22) 622-37-12fax: (22) 622-37-10

www.frse.org.pl

Publikacja sfinansowana z funduszy Komisji Europejskiej w ramach Programu „Uczenie się przez całe życie”

ISBN 978-83-60058-20-6

Gwiazdy Comeniusa

Documents

Transcript of Gwiazdy Comeniusa