DOBRE PRAKTYKI PRACY Z UCZNIEM NA ZAJĘCIACH KOREKCYJNO-

KOMPENSACYJNYCH

Grażyna Kubacka SP Kaźmierz

Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów, u których stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające uzyskanie osiągnięć wynikających z podstawy programowej dla danego etapu edukacyjnego. Zajęcia prowadzi nauczyciel terapeuta.

KOREKCJA (z łac. correctus - poprawiony) – może być rozumiana jako:1. Usprawnianie zaburzonych funkcji .2. Wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach.

KOMPENSACJA (z łac. compensatio - wyrównanie) – może być rozumiana jako:1.Wspomaganie funkcji dobrze rozwijających się.2. Wspieranie rozwoju funkcji zaburzonej przez sprawną lub mniej zaburzoną. 3. Wyrównanie braków w wiadomościach i umiejętnościach.

PODSTAWOWE CELE PRACY KOREKCYJNO – KOMPENSACYJNEJ:

1. Usprawnienie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych istotnych w opanowaniu umiejętności czytania i pisania.2. Ćwiczenie sprawności czytania i pisania.3. Oddziaływanie psychoterapeutyczne ogólnie uspakajające, relaksacyjne, a równocześnie aktywizujące dzieci.

Funkcje percepcyjno-motoryczne:

1. Spostrzeganie wzrokowe.2. Orientacja przestrzenna.3. Spostrzeganie słuchowe.4. Rozwój ruchowy:

a) Zaburzenia koordynacji ruchowejb) Obniżona sprawność manualnac) Obniżenie precyzji ruchówd) Zaburzenie koordynacji wzrokowo-ruchoweje) Zaburzenie napięcia mięśniowego

ETAPY PRACY TERAPEUTYCZNEJ:

Etap pierwszy- przygotowawczy (na materiale bezliterowym – obrazkowym i geometrycznym):1. Ćwiczenia rozwijające ogólne sprawności ruchowe

i sprawności manualne.2. Ćwiczenia funkcji wzrokowej i orientacji

przestrzennej.3. Ćwiczenia funkcji słuchowej: Wrażliwości słuchowej Ćwiczenia rytmiczne Ćwiczenia słuchu fonematycznego oraz analizy

i syntezy słuchowej

ETAP DRUGI – TERAPIA WŁAŚCIWA (na materiale literowym)

Ćwiczenia te polegają na dalszym usprawnianiu wszystkich funkcji percepcyjno-motorycznych, ale już na materiale literowym. Stosujemy tu jednak jeszcze litery o pisowni zgodnej z brzmieniem (czyli nie używamy jeszcze głosek, które inaczej się słyszy, a inaczej pisze). W ćwiczeniach przechodzimy stopniowo od czytania i pisania sylab do czytania i pisania wyrazów, zdań i tekstów.

ETAP TRZECI – DOSKONALENIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA I PISANIA

Etap ten uwzględnia dalsze prowadzenie ćwiczeń korekcyjno-kompensacyjnych na materiale literowym, ale z uwzględnieniem zasad ortografii. Celem tych ćwiczeń jest: dalsze doskonalenie umiejętności czytania, ale już z wdrażaniem do rozumienia czytanych tekstówdoskonalenie umiejętności pisania poprzez eliminowanie błędów ortograficznych. Ćwiczenia należy wprowadzać w następującej kolejności:

1. dwuznaki (sz, cz, ch, rz, dz, dż)2. spółgłoski miękkie (ś-si, ć-ci, ń-ni, ź-zi, dź-dzi)3. różnicowanie pisowni i-j4. utrata dźwięczności w wygłosie i śródgłosie5. pisownia ę-em, ą-om6. pisownia ó-u, rz-ż, h-ch

Obniżona spostrzegawczość słuchowa.

OBJAWY:•kłopot z syntezą (złożeniem) i analizą (rozkładem) liter,•trudności z rozróżnianiem głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, np. b-p, t-d, g-k, w-f, z-s•nieprawidłowa pisownia głosek miękkich: ć-ci, ń-ni, ź-zi, ś-si•zamiana liter i-j•mylenie kolejności liter w wyrazie•pismo fonetyczne (tak, jak słyszy)•opuszczanie głosek i końcówek wyrazów, dodawanie i przestawianie głosek•ubezdźwięcznienie (np. data – tata)•trudności w czytaniu•błędy ortograficzne

JAK ĆWICZYĆ?•różnicowanie dźwięków z otoczenia (np. odgłosy, drewno, metal),•różnicowanie słuchem; zdanie krótkie, zdanie długie,•liczenie wyrazów w zdaniu•dzielenie na sylaby,•dzielenie na głoski,•powtarzanie rytmów•ilustrowanie rytmów ruchem przestrzennym,•ćwiczenie operacyjnej pamięci słuchowej: układanie sylab-klocków, czytanie sylab od końca, domino fonetyczne•analiza i synteza głoskowa z „przeszkodami” (pomiędzy kolejnymi głoskami dziecko wykonuje np. klaśnięcie, tupnięcie itp.Podobne ćwiczenie – pomiędzy kolejnymi wyrazami w zdaniu nauczyciel mówi np. słowo „kropka” i pyta: „Jakie zdanie powiedziałem?”Przykład: „Dzisiaj* jest* ładna* pogoda”.•zagadki słowne,

Obniżona spostrzegawczość wzrokowa

OBJAWY:•nie może zapamiętać kształtów liter,cyfr, figur geometr.•mylenie liter o podobnym kształcie ( b-d-p-g, l-t-ł, m-n-u)•opuszczanie drobnych elementów liter (np. kropki,ogonki)•dziecko znacznie gorzej przepisuje niż pisze ze słuchu,•dziecko zwykle też gorzej rysuje,•opuszczanie, przestawianie liter, sylab, wyrazów,•pismo lustrzane,•litery nierównej wielkości,•złe rozmieszczenie w zeszycie (np. pisanie od połowy kartki)•dziecko nie utrzymuje pisma w liniaturze zeszytu•zaburzona orientacja przestrzenna

JAK ĆWICZYĆ?

•układanki obrazkowe, geometryczne, puzzle,•odtwarzanie z pamięci widzianych wzorów•wyszukiwanie różnic między obrazkami•dorysowywanie brakujących elementów,•zabawy, np. Co się zmieniło?, Co było na obrazku?•wyszukiwanie takich samych obrazków, elementów,•dobieranie w pary takich samych liter•obrysowywanie liter•ćwiczenia utrwalające rozpoznawanie liter: p, b, d, g•uzupełnianie brakujących liter (krzyżówki, rebusy)•rozsypanki sylabowe•rozsypanki literowe•tworzenie nowych wyrazów przez zmianę liter, np. kura-kara•wyszukiwanie zdań w tekście•cięcie zdań na wyrazy i ponowne ich składaniepisanie zdań z pamięci

Zaburzenia rozwoju ruchowego:

Sprawność motoryczna stanowi jeden z elementów składających się na dojrzałość dziecka do nauki pisania. Strona motoryczna umiejętności pisania polega na skoordynowaniu ruchów ręki-ramienia, przedramienia, nadgarstka i palców. Układ kostny i mięśniowy dziecka w wieku 6-7 lat nie jest jeszcze w pełni rozwinięty, dlatego też w początkowej fazie nauki pisania dziecko ma np. problemy z właściwym odtwarzaniem liter, rozmieszczeniem ich w liniaturze, utrzymywaniem właściwych odstępów oraz rozmiarów liter.

ZABURZENIA ROZWOJU RUCHOWEGO:

1. Słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa (współpraca oka i ręki). Dziecko wykonuje dobrze poszczególne ruchy, ale nie potrafi ich powiązać w harmonijną całość. Dzieci z tego typu trudnościami jakby nie potrafią dostosować swoich ruchów do właściwości przedmiotów, np. nie potrafią schwycić lecącej piłki, wspiąć się na drabinkę, wykonać skoków „pajaca”, wznieść budowli z klocków.JAK TO SIĘ OBJAWIA W PISANIU?

trudności w łączeniu elementów liter w całość trudności w łączeniu liter w sylaby trudności w pisaniu w liniach 2. Obniżenie precyzji ruchów.

Precyzja, czyli dokładność wykonywanego ruchu zależy od dokładności motorycznej organizmu. Dzieci z tego typu trudnościami wkładają w swoją pracę ogromny wysiłek, a rezultaty są słabe. Często wykonują współruchy, np. wysuwają język, machają nogami. U uczniów tych występuje też wzmożone napięcie mięśniowe, czego typowym objawem jest zbyt silne naciskanie długopisu. Ruchy całego ciała są kanciaste i sztywne. 3. Słaba sprawność manualna.

DEFICYTY ROZWOJOWE UCZNIÓW UCZĘSZCZAJĄCYCH NA ZESPÓŁ KOREKCYJNO-KOMPENSACYJNY kL. III b rok szk. 2013/2014 wych. Grażyna Kubacka

DEFICYTY Inne trudności

oraz zalecenia z PPP

imięi nazwisko

badanie w PPP

diagnoza zalecanaformapomocy

wadawymo-wy

spostrze-gawczość słuchowa

spostrze-gawczość wzrokowa

koordyna-cja wzro-kowo-ruchowa

spraw-ność manual-na

słaba koncen-tracjauwagi

5.02.2013

kl. II

Badanie w kierunku dysleksji.

Wyższy niż przeciętny poziom rozwoju umysłowego. Rozwój przebiega nieharmonij-nie.

1.Zespół korekcyjno-kompensacyjny.

W razie utrzymujących się kłopotów-badanie kontrolne w kl. IV

--- -----

+ + +

---- Rozwijać czujność ortograficznąUtrwalać zasady pisowniZachęcić do codziennegotreningu głośnego czytania.Dodatkowe ćwiczenia w pisaniuTworzyć wzrokowe wyobrażenia pisanych wyrazówStosowanie pozytywnych wzmocnień (podkreślanie sukcesów, docenianie wysiłku, chwalenie)

DEFICYTY Inne trudności

oraz zalecenia z PPP

imięi nazwisko

badanie w PPP

diagnoza zalecanaformapomocy

wadawymo-wy

spostrze-gawczość słuchowa

spostrze-gawczość wzrokowa

koordyna-cja wzro-kowo-ruchowa

spraw-ność manual-na

słaba koncen-tracjauwagi

1.02.2012

kl. II

Ogólna sprawność umysłowa przeciętna. Trudności w nauce spowodowanedeficytami rozwojowymi.

1.Zespół korekcyjno-kompensacyjny

2. Zajęcia logopedyczne

Błędy gramatyczne i stylistyczne

+

+ + ---- +Ćwiczyć pamięć percepcyjną i słownąĆwiczyć sprawne i szybkie rozpoznawanie literWzbogacać zasób słownictwa.Zachęcać do codziennego czytania.Zastąpić pisanie ze słuchupisaniem z pamięcii przepisywaniem.Ćwiczyć rachunek pamięciowy.Stosowanie pozytywnych wzmocnień (podkreślanie sukcesów, docenianie wysiłku, chwalenie)

Jak wiadomo - do tego, aby nauczyciel mógł osiągnąć zamierzone cele wychowawcze i dydaktyczne niezbędna jest współpraca z domem rodzinnym dziecka. Czasami organizujemy tzw. zajęcia „otwarte” dla rodziców. Proponuję, aby zaprosić także rodziców na zajęcia korekcyjno-kompensacyjne. Rodzice, których dzieci mają trudności w nauce, często nie wiedzą po prostu, co jest przyczyną tych trudności i jakie ćwiczenia należy stosować. Rodzice na ogół mylą pojęcia: zajęcia „wyrównawcze” i zajęcia „korekcyjno-kompensacyjne”- uważają, że to jest to samo. Obecność na zajęciach pozwoliłaby rodzicom lepiej zrozumieć przyczyny trudności, a także poznać konkretne ćwiczenia reedukacyjne.

Bardzo ważną sprawą jest właściwe podejście do dziecka od razu na pierwszych zajęciach terapeutycznych. Na zajęcia te trafiają bowiem takie dzieci, które w grupie klasowej przeżywają niepowodzenia, nie odnoszą sukcesów, nie wyróżniają się swoją wiedzą, a czasami nawet wyróżniają się, ale w sposób negatywny, np. nadpobudliwością psycho-ruchową. Takie dziecko przychodzi na dodatkowe zajęcia z przekonaniem , że tu znowu nie odniesie sukcesu, że nic nie umie, że znowu czegoś nie zrozumie, że będzie tak samo jak w klasie. W tym momencie bardzo ważne jest, aby znaleźć u dziecka coś, co jest jego mocną stroną, dowartościować dziecko. Dziecko musi przestać myśleć : „nie mogę”, „nie potrafię”. Starajmy się wskazywać dziecku jego sukcesy, a nie porażki: „ Starajcie się, aby dziecko zawsze miało okazję do jakiegoś sukcesu....” – takiej wskazówki udziela pedagogom twórca nauki poprzez działanie Celestyn Freinet.

Na początku można np. dawać dziecku zadania bardzo proste, o których wiemy, że z pewnością zrobi je dobrze. Nie szczędzić pochwał dziecku – nie tylko za dobrze wykonane ćwiczenie, ale pochwał, np. za punktualność, za pomoc w przygotowaniu czy uporządkowaniu pomocy. Zwracamy się wtedy do dzieckaw sposób bezpośredni, tzn. nazywając wprost jego pozytywną cechę charakteru, np. „Jesteś punktualny”, „Jesteś obowiązkowy”, „Jesteś bardzo samodzielny”, „Jesteś odważny” itp. W ten sposób dowartościujemy dziecko, sprawiamy, że nie czuje się gorsze od innych w klasie, a jednocześnie zachęcamy go do pracy, motywujemy do nauki. Można każde zajęcia terapeutyczne zaczynać z dzieckiem od pytań typu: „Co udało ci się dzisiaj, wczoraj zrobić dobrego?”, „Co udało ci się osiągnąć?” itp. Każdy z nas – człowiek dorosły lubi, aby go chwalono. doceniono, a cóż dopiero dziecko.

"Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi" Janusz Korczak

Literatura:

„Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu”- T. Gąsowska, Z. Pietrzak- Stępkowska ( WSiP Warszawa 1994)

„Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole” – Irena Czajkowska, Kazimierz Herda (WSiP Warszawa 1989)

„Jak rozwijać spostrzegawczość i koncentrację?” – J. Blasius (JEDNOŚĆ HARDER, Kielce 2007)

„Ćwiczenia ułatwiające naukę czytania i pisania dla uczniów klas młodszych” – Janina Mickiewicz ( TNOiK Toruń 1997)

„Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18- struktur wyrazowych” – E. Kujawa, M.Kurzyna (WSiP Warszawa 1994)

„Niepowodzenia w nauce” – B. Łuczak (Oficyna Wydawnicza G&P Poznań 2000)