Przeszczepienie nerki

Przeszczepienie nerki jest najlepsz cho nie jedyn metod leczenia schy kowej

niewydolno ci nerek. Dializy s procedur ratuj c ycie gdy czynno nerek w przebiegu

ró nych ich chorób jest niewystarczaj ca do ycia. Do przeszczepienia nerki potrzebny jest

narz d. Zalety przeszczepienia od dawcy ywego s oczywiste: nie ma czasu oczekiwania na

przeszczep, biorca otrzymuje dobr nerk od osoby zdrowej, zabieg operacyjny jest

zaplanowany i ma miejsce wówczas gdy zarówno dawca jak i biorca s dobrze do niego

przygotowani. Dawca ywy skraca te czas oczekiwania innym chorym na li cie

oczekuj cych.

Nerki

Nerki s narz dem usuwaj cym z organizmu produkty metaboliczne, mineralne i wod . Nerki

s tak e wa nym organem reguluj cym ci nienie t tnicze krwi, równowag wapniow w

organizmie oraz tworzenie krwinek czerwonych poprzez wp yw na produkcj hemoglobin.

Hemoglobina jest niezb dna do transport tlenu w organizmie. Tak wi c, kiedy nerki s

niewydolne ro nie ci nienie t tnicze krwi, dochodzi do odwapnienia ko ci, pojawia si

niedokrwisto . Kiedy czynno nerek jest poni ej 5% normy, niezb dne jest leczenie

dializami lub przeszczepienie nerki. Po udanym przeszczepieniu nerki konieczne jest

nieustanne leczenie immunosupresyjne celem zapobiegania odrzucaniu przeszczepu.

Co to znaczy odda komu nerk ? Czy mo na normalnie y z jedn nerk ?

Wi kszo z nas urodzi a sie z dwiema nerkami ale niektórzy z jedn . Posiadanie dwóch

nerek jest pewn rezerw bezpiecze stwa. Gdy jedna nerka zostaje usuni ta, druga przejmuje

a 50% jej funkcji i sama zwi ksza swoj wydolno z dotychczasowych 50 do 75%. Tak si

dzieje w pierwszym okresie po usuni ciu jednej z dwóch nerek a najnowsze badania wskazuj

tak e na to, e funkcja tej nerki nieustannie poprawia si dalej z up ywem kolejnych lat. Nie

ma wi kszego ryzyka rozwoju choroby nerek gdy posiada si jedn nerk a czas jej prze ycia

jest taki sam jak dwóch a nawet d u szy w porównaniu z populacj .

Kto mo e by dawc nerki?

Obecnie prawie ka da osoba, która ma zdolno do czynno ci prawnych mo e by dawc .

Warunkiem niezb dnym jest bezinteresowna motywacja i zdrowie dawcy potwierdzone

dok adnymi badaniami. Oddanie nerki jest bezp atne bo nerka jest darem. Jakiekolwiek

próby sprzedawania narz dów s niezgodne z prawem.

Obecnie wi kszo dawców to:

• Rodzice

• Ma onkowie

• Rodze stwo

Rzadziej dawcami s :

• Dalsi krewni: wujek, ciocia, dziadkowie, córki, synowie, kuzyni

• Przyjaciele

• Koledzy z pracy

• Anonimowi dawcy

Ka dy o rodek transplantacyjny posiada okre lone przepisy uwzgl dniaj ce odmienno ci

kulturowe, do wiadczenie i bezpiecze stwo. Wa n rzecz jest by potencjalny dawca by

traktowany z pe n odpowiedzialno ci i je li w czasie bada pojawi si jaki problem

medyczny lub narastaj ca niech do wcze niejszej decyzji nale y to uszanowa , potraktowa

z pe n powag tak by nie wp yn o to w aden sposób na wcze niejsze relacje z

potencjalnym biorc .

Ryzyko dawcy

To jest oczywi cie najwa niejsze pytanie. Czy powinno si poddawa zdrow osob tak du ej

operacji jak usuni cie nerki bez jakichkolwiek korzy ci dla niej? Zabieg operacyjny zawsze

jest obarczony jakim ryzykiem. Ryzyko zgonu wynosi tu oko o 0,03%. Najpowa niejszymi,

zagra aj cymi yciu, komplikacjami s du e krwawienia, krwiak op ucnej, uszkodzenie jelit i

zawa serca. Publikowane dane pokazuj , e cz sto wyst powania tych zagra aj cych yciu

komplikacji nie przekracza 0.5 – 2%. Mniej gro ne powik ania to zaka enie uk adu

moczowego, zaka enie rany, zapalenie p uc, uszkodzenie nerwu, problem psychologiczne,

depresja, silny ból pooperacyjny, zakrzepica y obwodowych, reakcje alergiczne, problem

kardiologiczne, zaparcia, przepuklina i przemijaj ce uszkodzenie w troby. Wyst puj one z

cz sto ci 15-40% a w ród nich najcz stszy jest ból pooperacyjny. Najbardziej istotne jest

stworzenie takich warunków by w najwy szym stopniu zapobiec jakimkolwiek komplikacjom

a je li mimo to si pojawi to jak najszybciej rozpocz ich leczenie. Niektórzy dawcy,

których zawód obarczony jest wysokim ryzykiem jak nurek czy stra ak powinni by

poddani szczególnej trosce do czasu gdy ich stan zdrowia pozwoli na bezpieczny powrót do

tej fizycznie ci kiej pracy.

Co to s odleg e powik ania?

Kilka procent dawców ma d u ej utrzymuj cy si ból zwi zany z chirurgicznym bocznym

ci ciem do pobrania nerki. Nowa technika laparoskopowego pobrania nerki eliminuje ten ból.

Po latach u dawców mo e rozwin sie nadci nienie t tnicze. Pytanie czy jest ono zwi zane z

oddaniem nerki pozostaje bez odpowiedzi. Pojawianie si wysokiego ci nienia t tniczego

krwi, definiowane obecnie jako ci nienie powy ej 140/90 mmHg, ro nie z wiekiem i cz ciej

wyst puje u m czyzn. W wyniku ograniczenia funkcji nerki u niektórych dawców wyst puje

podwy szone st enie kwasu moczowego i pojawia si dn . Faktem jest, e nie maj oni

rezerwy nerkowej. Obserwuj c prze ycia dawców po nefrektomii w rejestrach Skandynawii

wida , e „Dawcy ywi yj d u ej”. Kryje si za tym prawda, e dawcy to szczególna grupa

zdrowych ludzi i nie skraca im ycia fakt posiadania jednej nerki.

Czy s jakie korzy ci wynikaj ce z oddania nerki?

S obserwacje, które wskazuj , e dawcy maj wi ksze poczucie w asnej warto ci. Trudno

powiedzie czy jest to zwi zane z faktem oddania nerki czy w prosty sposób charakteryzuje

ludzi, którzy zostaj dawcami. yciowa satysfakcja zawsze jest zwi zana z udan

transplantacj . Je li wszystko b dzie dobrze to dawcy zasadniczo b d czu si lepiej; je li

pojawi si problemy, dawcy czuj si le.

Czy rzeczywi cie ka dy mo e by dawc ywym nerki?

Oczywi cie, e nie. Dawca musi by zdrowy, bez adnej choroby przewlek ej. Nie mo e

mie :

• Choroby nerek

• Granicznej czynno ci nerek

• Nadci nienia t tniczego

• Nowotworu

• Choroby serca

• Przewlek ej obturacyjnej choroby p uc (POChP)

• Wirusowego zapalenia w troby B lub C ani HIV

• Choroby psychicznej

• Znacznej oty o ci

• Choroby ogólnoustrojowej jak np cukrzyca typu I lub II

•

Badanie – kiedy i kogo?

Badania mo na rozpocz kiedy biorca wchodzi w schy kowy etap przewlek ej choroby nerek

z obni eniem ich funkcji do oko o 15-20% normy. Nie musi si dializowa . Nefrolog, który

opiekuje si biorc daje wi c sygna do rozpocz cia bada dawcy. W pierwszej kolejno ci

nale y wykona pomiary ci nienia t tniczego krwi, wagi, wzrostu i podstawowe badania

krwi i moczu. Nast pnie kandydata bada lekarz, który chce pozna obecny stan zdrowia jak

te problemy zdrowotne wyst puj ce w przesz o ci. Kwalifikacja trwa zwykle kilka tygodni z

coraz to bardziej specjalistycznymi badaniami krwi i moczu (ok 50 bada ) oraz innymi

badaniami (ok 10). Badania skupiaj si na ocenie nerek, serca, p uc, ryzyka powik a

zakrzepowych lub krwotocznych w okresie oko ooperacyjnym.

Kiedy wi kszo bada jest ju wykonanych dochodzi do spotkania z lekarzem celem

uzyskania indywidualnych informacji. Informacji mo e te udziela pracownik socjalny lub

socjalno-ekonomiczny (patrz oddzielny rozdzia ). Potencjalny dawca nie powinien ponosi

adnych kosztów z tym zwi zanych. Nieobecno w pracy zwi zana z powy szymi

badaniami jak te pó niej po zabiegu operacyjnym, rekonwalescencji powinna by

zrekompensowana.

Badania dawcy

Ci nienie t tnicze krwi, wzrost, waga, BMI

Badania krwi

Grupa krwi, próba krzy owa, HLA (zgodno tkankowa)

Inne badania krwi:: Hemoglobina, p ytki krwi, krwinki bia e

Badania w trobowe: enzymy, bilirubina

Ró ne badania nerek: kreatynina, mocznik, cystatyna C, elektrolity

Ró ne testy na infekcj : OB, CRP

HCV, HBV, HIV, VZV, CMV (ró ne wirusy)

Koagulogram: APTT, bia ko S, bia ko C itd

Inne: poziom cholesterolu, glukozy

Badania moczu

Cukromocz, krwinkomocz, bia komocz.

Elektroforeza bia ek moczu, mikroalbuminuria, posiew

Badania czynno ciowe i obrazowe

Klirens- precyzyjna ocena czynno ci nerek. Po 3-4 godzinach od podania znakowanej

substancji pobiera si próbk krwi. Klirens powinien wynosi ok. 80ml/min, wy szy u

m odszych osób. Substancja podana jest wydalana tylko przez nerki.

Rozdzielna funkcja nerek- prawid owo czynno lewej i prawej nerki s podobne. Do tej

oceny stosuje si badanie scyntygraficzne nerek. Substancja izotopowa jest odczytywana

przez kamer od momentu gdy pojawi si w nerkach a nast pnie w drogach moczowych a do

p cherza moczowego. Je li która z nerek ma obni on funkcj jest preferowana do oddania.

Bardzo wa ne jest wypicie du ej ilo ci p ynów przed tym badaniem.

Badanie ultrasonograficzne nerek – proste badanie do oceny wielko ci nerek, obecno ci

nieprawid owych zmian lub torbieli.

Tomografia naczyniowa nerek (angioCT). To jedno z ostatnich bada oceniaj ce

unaczynienie t tnicze i ylne obu nerek. Jest ono wykonywane w oddzia ach radiologicznych.

Wyniki tego badania s bardzo istotne dla chirurgów, którzy podejmuj decyzj któr nerk i

jak technik nale y pobra . Badanie to dostarcza tak e informacji o obu moczowodach i

p cherzu moczowym i obustronnym wydalaniu moczu. Nerka, która ma kilka naczy mo e

stwarza techniczne problemy nie tylko podczas jej pobierania ale tak e podczas

przeszczepienia. Badanie rozpoczyna si od podania rodka kontrastowego do y y na

przedramieniu. Kontrast ten bardzo szybko dociera do nerek st d badanie nie zajmuje du o

czasu. Alternatywnym badaniem jest angiografia metod rezonansu magnetycznego

(angioMR). W badaniu tym nie u ywa si promieniowania X tylko silne pole magnetyczne.

Osoba badana znajduje si wewn trz d ugiego tunelu i w trakcie robienia zdj s yszy g o ne

d wi ki. Badanie to zajmuje wi cej czasu i nie jest wskazane dla osób z klaustrofobi .

Trzecim sposobem jest tradycyjna angiografia nerek. W tym badaniu kontrast jest podawany

przez pachwin do t tnicy udowej. Pojawia si wówczas uczucie gor ca a po badaniu

konieczne jest pozostanie w ó ku przez kilka godzin z opatrunkiem uciskowym w miejscu

wk ucia i cz ste badanie ci nienia t tniczego krwi i t tna.

EKG elektrokardiogram. Proste badanie z u yciem elektrod na klatce piersiowej,

ko czynach górnych i dolnych, które zapisuje rytm i prac serca.

Próba wysi kowa. Ekg podczas wysi ku. To badanie jest wykonywane u osób po

uko czeniu 50 roku ycia. W czasie wysi ku i po jego zako czeniu zapisywane jest wielko

obci enia, t tno i Ekg. Badanie to pokazuje nam jak serce reaguje na stres wywo any

ci kim wysi kiem i zwi kszonym zapotrzebowaniem na tlen.

Badanie radiologiczne serca i p uc (Rtg klatki piersiowej). To popularne badanie do oceny

zmian p ucnych i /lub sercowych. Powtarzane jest ono rutynowo w przeddzie nefrektomii.

Doustny test obci enia glukoz – to badanie pozwala na wykrycie cukrzycy lub

predyspozycji do cukrzycy. Po wypiciu s odkiego napoju o okre lonej dawce glukozy, w

sta ych odst pach czasu pobiera si próbki krwi i mierzy si w nich st enie cukru.

Opieka socjalna – zobacz oddzielny rozdzia

W szczególnych sytuacjach mog by dodatkowo wykonywane inne badania:

Przep yw cewkowy moczu: Jak szybko opró nia si p cherz moczowy? Dodatkowa ocena

obj to ci p cherza po oddaniu moczu. Badanie to jednoznacznie wyklucza utrudnienie

wydalania moczu co najcz ciej zdarza si u m czyzn z przerostem prostaty.

Badania czynno ciowe p uc. Ca kowita pojemno oddechowa p uc, przep yw maksymalny,

pojemno wydechowa dostarczaj informacji o ewentualnych obturacyjnych chorobach p uc.

Szczególnie dotyczy to palaczy tytoniu zarówno by ych jak i obecnych.

Badanie ultrasonograficzne serca- wykrywa nieprawid owo ci anatomiczne serca oraz

ró ne wady zastawkowe serca.

Konsultacja psychiatryczna – ka dy dawca powinien mie szans porozmawia z psychiatr

cho nie jest to obowi zkowe w ka dej sytuacji. Pomocna jest ona w przypadku dawców z

grona przyjació lub osób z poza rodziny a przede wszystkim dawców anonimowych.

Decyzja

Po tych wszystkich badaniach dochodzi do spotkania z lekarzem celem podsumowania

przeprowadzonych bada i uzyskania wi cej informacj. Wszystkie dokumenty zostaj

przes ane do Oddzia u Transplantacyjnego celem omówienia i podj cia decyzji o wst pnej

akceptacji. Ostateczn decyzj wydaje zespó z o ony z chirurga transplantologa, lekarza

transplantologa, koordynatora. Wyznaczony zostaje wówczas wst pny termin zabiegu

chirurgicznego. Istotne jest aby w czasie zaplanowanego zabiegu zarówno dawca jak i biorca

byli zdrowi. Zwykle obie osoby s przyjmowane do szpitala jeden do dwóch dni przed

pobraniem i przeszczepieniem. Wykonywane s wówczas rutynowe badania przedoperacyjne,

Rtg klatki piersiowej i Ekg. Obie osoby spotykaj si z anestezjologiem, chirurgiem,

fizykoterapeut , piel gniark i lekarzem prowadz cym w oddziale. Dawca otrzymuje do

podpisanie dokument, e oddaje nerk dobrowolnie i bezinteresownie. Zwykle chirurg

potwierdza swoim podpisem t deklaracj . Takie s wymogi prawne.

Kryteria akceptacji

Kryteria akceptacji dawcy zmienia y si w czasie i mog te zale e od do wiadczenia

o rodka. Chodzi o dwa problemy. Jakie medyczne czynniki ryzyka mo emy zaakceptowa u

dawcy i które z nich ogranicz sukces transplantacji?

Kwalifikacja nie budzi zastrze e gdy przestrzega si ci le regu , które akceptuj zdrowych

ludzi bez adnych chorób, lekarstw i z dobr czynno ci nerek. Zaakceptowanie osoby z

leczonym nadci nieniem t tniczym, oty o ci itp. mo e stwarza problemy w przysz o ci.

Trzeba na to zwróci szczególn uwag . Oko o 1% potencjalnych dawców a uje swojej

decyzji. Tak wi c ogromnie wa ne jest skrupulatne przeprowadzenie ca ej kwalifikacji by

oddanie nerki by o zawsze dobrze przemy lan , wiadom i dobrowoln decyzj .

Techniki chirurgiczne pobrania nerki

S dwie metody pobrania nerki: otwarta i laparoskopowa.

Metoda otwarta

Jest to popularna technika pobierania nerki poprzez ci cie boczne lewe (lewej nerki) lub

prawe (prawej nerki). Przecina si wówczas du parti mi ni i czasem kawa ek ebra by

uda o si wyj nerk . Znane s zwi zane z tym powik ania jak przed u ony ból czy

uszkodzenie nerwu, których cz sto wynosi ok. 1-5%.

Popularna w wielu o rodkach przednia technika pobrania nerki jest mniej bolesna. Coraz

cz ciej stosowana jest metoda laparoskopowa pobierania nerki. Przygotowuje si w tej

metodzie trzy otwory w jamie brzusznej: centralnie dla kamery, jeden na instrumenty do

ci cia i jeden na instrumenty do utrzymania hemostazy. Chirurg pracuje obserwuj c pole

operacyjne przez kamer . W czasie zabiegu do jamy brzusznej podaje si gaz by u atwi w

ten sposób pobranie nerki. Mo e to wywo a gorsze samopoczucie i bóle ramion przez krótki

okres po operacji. Nerka jest wyjmowana przez 6-7 cm otwór przy u yciu specjalnych

sterylnych instrumentów.

Oddzia pooperacyjny

Dawca czuje ból pooperacyjny. Biorca ma si z ka dym dniem lepiej a posiadanie nowej

nerki poza tym oczyszcza go z wszelkich toksyn. Stan ogólny dawcy tak e poprawia si . Na

pocz tku cz ste s pomiary ci nienia t tniczego i badania krwi a ból stopniowo zmniejsza si .

W pierwszym dniu nie mo na nic je . Podawane s kroplówki. Nast pnego dnia, je li nie

b dzie problemów, zostaje usuni ty cewnik z p cherza. Wa ne jest jak najszybsze wstanie z

ó ka i poruszanie si z pomoc personelu. Chodzenie zmniejsza ryzyko zakrzepicy i

zapobiega zaparciom, które mog pojawi si po rodkach u mierzaj cych ból. Wkrótce

mo na zacz je . Stan ogólny poprawia si i mo na wraca do domu.

W domu

Gojenie rany trwa kilka tygodni. Nie mo na nosi ci kich rzeczy ale mo na wykonywa

proste czynno ci. Wa ne s codzienne spacery i odpoczynek. Wielu dawców ma poczucie

du ego zm czenia po bardzo niewielkich wysi kach. To jest normalne. Oni nie czuj si

niezdrowo. Nie nale y wpada w panik . Z czasem wszystko wróci do normy. Czas

rekonwalescencji wynosi zwykle par tygodni.

Dalsza opieka

Polecamy raz w roku wykonywa podstawowe badania kontrolne jak pomiar ci nienia

t tniczego krwi i masy cia a, badania czynno ci nerki, badanie ogólne moczu.

Przeprowadzenie tych bada jest w gestii o rodka transplantacyjnego, który zajmuje si

dawc .

Rejestr

W wielu krajach Unii Europejskiej obowi zkowe jest prowadzenie rejestru dawców. W

ka dym kraju s odpowiednie organizacje, które dbaj o jako i rzetelno prowadzonych

rejestrów dawców. Podczas prac grupy EULID stworzyli my projekt rejestru dawców z

uwzgl dnieniem informacji jakie powinien on zawiera :

• Imi dawcy

• Nazwisko dawcy

• P e

• Rok urodzenia

• Kraj dawcy

• Narodowo biorcy

• Kraj biorcy

• Relacje mi dzy dawc a biorc

• Rodzaj dawstwa

• Narz d pobrany

• Data zabiegu

• O rodek pobrania i przeszczepienia

• O rodek prowadz cy po zabiegu

• Przebieg pooperacyjny

Dane ogólne dotycz ce ywych dawców nerki lub w troby

• Data obserwacji

• Stan

• Masa cia a w stosunku do wzrostu

• Szczegó owe dane dotycz ce ywych dawców nerek

• Kreatynina

• Bia komocz

• Ci nienie t tnicze skurczowo-rozkurczowe

• GFR (obliczany automatycznie)

• Reinterwencja chirurgiczna

• Ból wymagaj cy leczenia

• Powik ania wymagaj ce leczenia

• Psychologiczne powik a wymagaj cych leczenia

• Nadci nienie t tnicze, wymagaj ce leczenia

• Konieczno transplantacji

Szczegó owe dane dotycz ce ywych dawców w troby

• Ca kowita Bilirubina, AspAT, ALAT, fosfataza alkaliczna, Gamma GT, bia ko

ca kowite, INR.

• Reinterwencja chirurgiczna

• Ból wymagaj cy leczenia

• Powik ania wymagaj ce leczenia

• Psychologiczne powik ania wymagaj ce leczenia

• Nadci nienie t tnicze, wymagaj ce leczenia

• Konieczno transplantacji

Czasami bywa, e dawcy czuj si ju niepotrzebni, nie s ysz adnego podzi kowania.

Biorcy s zapraszani na badania do o rodka transplantacyjnego a dawcy s pod tym

wzgl dem zaniedbywani. Nale y do o y szczególnych stara by tego typu sytuacje nie

mia y miejsca.

Przeszczepienie w troby

Przeszczepienie w troby jest jedyn metod leczenia przewlek ej niewydolno ci tego

narz du. Tak e w ostrej niewydolno ci w troby przebiegaj cej z jej martwic pilne

przeszczepienie w troby jest jedynym ratunkiem. Nie ma tu mo liwo ci d ugoterminowej

dializy jak to jest w przypadku chorych ze schy kowa niewydolno ci nerek. Przeszczepienie

w troby jest o wiele trudniejsze ni przeszczepienie nerki. Uszkodzona w troba musi by

usuni ta przed wszczepieniem nowego narz du a zabieg operacyjny trwa wiele godzin.

Przeszczepienie od dawcy ywego

W troba sk ada si z dwóch p atów: prawego- wi kszego i lewego - mniejszego.

Segmentalna struktura w troby umo liwia jej podzia . Do zachowania yciowych procesów

metabolicznych i utrzymania normalnej funkcji, biorca potrzebuje przeszczepu w troby o

masie stanowi cej co najmniej 1% masy cia a. Dla dzieci, które potrzebuj przeszczepu

w troby wystarczaj ca jest boczna cz lewego p ata. Dla doros ego biorcy cz sto musi by

u yty ca y prawy p at w troby by zapewni jej wydolno .

Ryzyko zgonu dawcy w troby wynosi ok. 0,5% i jest ono 10-krotnie wi ksze ni dawcy

ywego nerki.

Wskazaniem do przeszczepienia w troby od dawcy ywego s na ogó wrodzone choroby

w troby u ma ych dzieci. Wówczas rodzice mog odda dziecku cz swojego lewego p ata

w troby i jest to wystarczaj ce. Ostra niewydolno w troby tak e mo e by wskazaniem do

przeszczepienia w troby od dawcy ywego je li bardzo trudno jest w szybkim czasie znale

dawc zmar ego. W przypadku raka w troby, kiedy wyd u anie oczekiwania na w trob

zwi ksza ryzyko progresji nowotworu u biorcy, przeszczepienie w troby od dawcy ywego

powinno by rozwa one ze szczególn trosk .

Wczesne i pó ne ryzyko dawcy

Wyci cie lewego lub prawego p ata w troby jest du ym zabiegiem. Z lewego p ata jest

mo liwe pobranie segmentu 1-2, który stanowi ok. 300mL mi szu w troby. Prawy p at

umo liwia pobranie segmentu 5-8 który stanowi ok. 1000ml mi szu w troby. Przeciek ó ci,

krwawienie, infekcja, silny ból brzucha i powik ania zakrzepowo-zatorowe to wczesne

problemy, które dotycz oko o 10-20% dawców. Powik ania prowadz ce do zgonu jakie

odnotowano zarówno w USA jak i Europie by y spowodowane seps , zatorem p ucnym,

nasilonym krwawieniem lub niewydolno ci w troby. Odleg ym problemem, który dotyczy

kilku procent dawców jest sta y, d ugo utrzymuj cy si ból, zapalenie o dka.

W troba ma niezwyk zdolno regeneracji. U dawcy jest ona w stanie odnowi si a do

95% wyj ciowej masy i wymiarów. Jest to szybki proces i zachodzi w pierwszych trzech

miesi cach po zabiegu. Parametry w trobowe w odleg ym czasie s prawid owe. Niemal

wszystkie parametry s prawid owe czego nie mo na powiedzie o omawianych wcze niej

dawcach ywych nerki

Badania kwalifikacyjne

Wykonuje si nast puj ce badania:

Badania krwi oceniaj ce czynno w troby oraz inne: ASAT, ALAT, bilirubina, ALP,

albuminuria, INR, hemoglobina, leukocytoza, poziom p ytek krwi, glikemia, amylaza,

elektrolity, kreatynina

Koagulogram: APTT, AT-III, bia ko C, bia ko S, oporno na aktywowane bia ko C (APC

resistance), mutacja genu B dla protrombiny

Grupa krwi, HLA(zgodno tkankowa)

Wirusy: HBV, HCV, EBV, CMV, HIV

Waga, wzrost, podstawowy wywiad lekarski oraz ocena stanu ogólnego z pomiarem ci nienia

t tniczego.

Ekg

Rtg klatki piersiowej

USG w troby z Dopplerem

Tomografia komputerowa w troby lub cholangio-angio MR celem oceny wielko ci i masy

w troby ze szczególnym uwzgl dnieniem tych segmentów, które s planowane do pobrania

Konsultacja anestezjologa

Zgoda dawcy i ostatnie informacje od chirurga

Premedykacja przedoperacyjna

Zabieg chirurgiczny

Pobranie w troby zwykle odbywa si z ci cia pod ebrowego. P aty w troby s wolne od

wi zade i tkanek co sprzyja szybkiemu uwidocznieniu du ych naczy krwiono nych i

ó ciowych. Zostan one podzielone i wyizolowane na stron , z której ma by pobranie. Po

podzieleniu tkanki w trobowej, przewód ó ciowy jest przecinany a naczynia krwiono ne s

zamykane i cz w troby przygotowana do przeszczepienia zostaje pobrana i umieszczona

w zimnym p ynie prezerwacyjnym celem ochrony tkanek. Drena powinien by utrzymany

tak d ugo jak utrzymuje si jakikolwiek wyciek czy niewielkie krwawienie.

Opieka pooperacyjna

Dawca pozostaje w OIOM do nast pnego dnia. Po powrocie na oddzia chirurgiczny,

wi kszo pacjentów zaczyna pi i stopniowo je . Wa ne jest by pacjent jak najszybciej by

zmobilizowany do wyj cia z ó ka. Badania krwi s wykonywane 1 raz dziennie przez

pierwsze dni a ból jest zwykle u mierzany przez znieczulenie podtwardówkowe w ci gu 4-5

dni. W tym czasie stopniowo redukuje si ból przy pomocy tabletek przeciwbólowych.

Wi kszo pacjentów pozostaje w szpitalu przez 7-10 dni. Rana goi si po 2 tygodniach od

zabiegu a poczucie zdrowia wraca po ok. 6 tygodniach. W tym czasie dawca powinien unika

ci kiej pracy ale mo e prowadzi normaln aktywno yciow . Czas powrotu do zdrowia

jest ró ny u ró nych osób ale najcz ciej wynosi ok. 8-12 tygodni.

Obserwacja odleg a

Dawca w troby powinien by pod opiek o rodka i mie wykonywane co 3 miesi ce

badania: kliniczne, badania krwi oceniaj ce funkcj w troby i USG w troby po 3, 6 i 12

miesi cach. Je li kiedykolwiek po operacji pojawi si jakie problemy, dawca powinien

mie sta y kontakt z o rodkiem transplantacyjnym by móc uzyska jak najlepsz pomoc.

Optymalnym rozwi zaniem by oby sprawowanie sta ej opieki nad dawc ale praktycznie

ka dy o rodek transplantacyjny ma swoje w asne zasady, które nie wymagaj naszej

rekomendacji. Najwa niejsza jest optymalna opieka nad dawc w okresie oko ooperacyjnym.

Ubezpieczenia spo eczne i system ochrony dawcy ywego

Dawcy ywi powinni by otoczeni szczególn trosk pa stwa (nasze rekomendacje s

wydane oddzielnie). Ubezpieczenia spo eczne winny sprawowa opiek na ka dym etapie

ycia. W XX wieku stopniowo wprowadzano wiele istotnych reform a mimo to nadal

pozostaje miejsce na kolejne ulepszenia i tu pojawia si szczególne zadanie dla cz onków

EU.

Ochrona socjalna dawcy ywego – praktyka na dzisiaj i wskazówki na jutro

Czy dawcy maj prawo do zwolnienia lekarskiego po zabiegu oddania nerki?

Generalnie dawcy maj prawo do zasi ku chorobowego

Kto p aci?

Powszechnie praktykowany jest podzia p atno ci mi dzy pracodawc a w adze. My

proponujemy ustanowienie jednego organu jako p atnika dawców.

Czy s jakie ograniczenia do prywatnego ubezpieczenia na ycie dawcy?

Bycie dawc nie powinno by traktowane jako czynnik ryzyka i powodowa odmowy

ubezpieczenia na ycia. Przeciwnie. Faktem jest, e zgodnie z dotychczasow wiedz dawcy

yj d u ej.

Czy s jakie ograniczenia dla dawców którzy chc otrzyma kredyt?

Nie ma adnych ogranicze .

Czy s jakie systemy ubezpieczenia pacjenta, z których mogliby skorzysta dawcy w

przypadku powik a w trakcie zabiegu i pó niejszym okresie?

System ubezpieczenia pacjenta czyli taki, w którym pacjenci mog otrzyma zap at za

nieprzewidziane powik ania, nie wyst puje wsz dzie. Tylko Szwecja, Norwegia, W ochy,

Francja i Wielka Brytania maj w swoim prawie uwzgl dnione tak e te aspekty. Je li

istniej cy system ubezpieczenia danego chorego móg by zosta rozszerzony i dotyczy tak e

dawców to powinno tak si sta . Jest to istotna forma sprawowania opieki umo liwiaj ca

wszystkim dawcom otrzymanie odszkodowania pieni nego w przypadku niepowodzenia.

Co z systemem zajmuj cym si zwrotem kosztów? Czy powinny one tak e dotyczy

dawców?

Systemy zwrotu kosztów dawcom istniej w krajach z d ugim do wiadczeniem w

przeszczepianiu narz dów od ywych dawców. Powinny istnie w ka dym kraju celem

u atwienia leczenia dawców ywych. S to bowiem osoby zdrowe, które na co dzie pracuj a

staj si pacjentami na bardzo krótki czas. Dawcy s zm czeni i os abieni po zabiegu i maj

prawo do przej ciowej niezdolno ci do pracy.

Czy dawcy powinni otrzymywa zwrot kosztów za dojazd do i ze szpitala na badania,

zabieg, kontrole lekarskie?

Tak, wszystkie kraje powinny tego przestrzega . Dawcy poddaj c si zabiegowi nie tylko

ratuj swoich bliskich ale w obserwacji wieloletniej przyczyniaj si do zmniejszenia

spo ecznych kosztów terapii. Dawcy powinni mie wi c zapewniony ten typ us ugi.

Co z badaniami dawcy? Kto za nie p aci?

Zalecamy by aden dawca nigdy nie p aci za jakiekolwiek badania nawet w bardzo odleg ej

obserwacji po zabiegu. Koszty te powinien pokrywa system ochrony zdrowia.

Co w sytuacji braku funduszy na pokrycie wszystkich bada ? Kto za to p aci?

Zalecamy by wszystkie koszty zosta y zrefundowane.

Co z kosztami leków?

Ró ne kraje maj ró ne zasady w tej sprawie. My zalecamy refundacj kosztów leków.

Czy jest mo liwo otrzymania zwrotu kosztów za niezb dne okoliczno ci spo eczne

jakie zaistnia y w zwi zku z procedur dawstwa?

Mo e zaistnie taka sytuacja np. w ród rolników, którzy musz utrzyma swoje zwierz ta

czy rodziców, którzy potrzebuj pomocy w opiece nad dzie mi i domem. W przypadku

zwrotu tych kosztów potrzebna jest pisemna deklaracja z wykazaniem kosztów dodatkowych

dzia a zwi zanych z procedur .