Droga do społeczeństwa Droga do społeczeństwa obywatelskiegoobywatelskiego

Dr hab. Witold ToczyskiDr hab. Witold Toczyskihttp://panda.bg.univ.gda.pl/~toczyski/http://panda.bg.univ.gda.pl/~toczyski/

Tożsamość narodu, jego ducha i siłę kształtują zdarzenia dziejowe. W Polsce ostatnie 300 lat historii narodu wpłynęło na charakter szczególnych cech Polaków. Olśniewające zrywy i żałosne klęski.

Co jest cechą Polaków ?

Czy jest to wytrwałość w pracy?

Jak wyjaśnić fenomen Solidarności?

Jak wytłumaczyć fenomen Karola Wojtyły?

TWÓRCZA PRZEKORA! CREATIVE TENSION

Twórcze napięcie, niepokój, pobudzenie, ciśnienie, dynamizm, przekora - z wielką intensywnością przejawiają się w charakterze Polaków. W samorządzeniu ukazują wady i siłę. Samorząd jest także sceną tej gry.

TWÓRCZE NAPIĘCIE CREATIVE TENSION

Polska czerpie swoją osobowość, siłę i niepowtarzalną witalność z bogactwa pozornie przeciwstawnych cech, które są własne i „oswojone”.

• jest częścią zachodu i rozumie wschód

• idealizm i finezja wobec praktyczności i zaradności

• romantyzm i pozytywizm

• cnotliwość i grzeszność

• wielkoduszność i małostkowość

• osiąganie rzeczy prawie niemożliwych

Polskie twórcze napięcie CREATIVE TENSION

Wartości w rozwoju regionalnym (1)

Podstawowe wartości:Podstawowe wartości:

1.1. Obywatelska suwerennoObywatelska suwerennośćść jednostki jednostki – swobody – swobody obywatelskie, przedsiobywatelskie, przedsięębiorczobiorczośćść, innowacyjno, innowacyjnośćść, prawo , prawo do autonomii i samorealizacji, poczucie do autonomii i samorealizacji, poczucie odpowiedzialnoodpowiedzialnośści za wci za włłasne asne żżycie i za dobro wspólne, ycie i za dobro wspólne, aktywnoaktywnośćść spo społłeczna i polityczna sprzyjajeczna i polityczna sprzyjająąca ca łładowi adowi demokratycznemudemokratycznemu

2.2. SpójnoSpójnośćść i solidarno i solidarnośćść spo społłecznaeczna – równe szanse – równe szanse wszystkich spowszystkich społłecznoecznoścści i grup spoi i grup społłecznych, silna ecznych, silna totożżsamosamośćść kulturowa na poziomie lokalnym i kulturowa na poziomie lokalnym i regionalnym, usuniregionalnym, usunięęcie wszelkiej dyskryminacji i cie wszelkiej dyskryminacji i integracja wykluczonychintegracja wykluczonych

3.3. ZrównowaZrównoważżony rozwójony rozwój – orientacja na popraw – orientacja na poprawęę jakojakośści ci żżycia obecnych i przyszycia obecnych i przyszłłych pokoleych pokoleńń, przy , przy zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów zapewnieniu ochrony i zachowania zasobów przyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz wprzyrodniczych i dziedzictwa kulturowego oraz włłaaśściwej ciwej struktury demograficznej spostruktury demograficznej społłeczeeczeńństwastwa

Wartości w rozwoju regionalnym (2)

4.4. Ochrona rynku i konkurencjiOchrona rynku i konkurencji

5.5. Zapewnienie równego dostępu do sąduZapewnienie równego dostępu do sądu i i ochrony konstytucyjnych prawochrony konstytucyjnych praw

6.6. Dialog obywatelski i partnerstwo społeczneDialog obywatelski i partnerstwo społeczne

7.7. Kształtowanie partnerskich relacji Polski z Kształtowanie partnerskich relacji Polski z państwami demokratycznymipaństwami demokratycznymi oraz jej oraz jej uczestnictwa w globalnej polityce i gospodarceuczestnictwa w globalnej polityce i gospodarce

Wartości w rozwoju regionalnym

Celem rozwoju spoCelem rozwoju społłeczno-gospodarczego i eczno-gospodarczego i jakojakoścści i żżycia – także skali regionalnej – jest ycia – także skali regionalnej – jest realizacja sporealizacja społłecznych wartoecznych wartośści i dci i dążążeeńń, która , która równowarównoważyży orientacj orientację ę indywidualistycznindywidualistycznąą ii kolektywistycznkolektywistycznąą, post, postęęp ekonomiczny z p ekonomiczny z kulturowymi aspiracjami poszczególnych kulturowymi aspiracjami poszczególnych wspólnotwspólnot..

Z tej aksjologii mZ tej aksjologii ma wynikaa wynikaćć dba dbałłoośćść o o ekologiczne warunki ekologiczne warunki żżycia, wymóg ycia, wymóg łłagodzenia agodzenia konfliktów mikonfliktów mięędzygeneracyjnych dzygeneracyjnych orazoraz kompromis mikompromis mięędzy centralnym sterowaniem dzy centralnym sterowaniem rozwojem a potrzebami irozwojem a potrzebami i celami spocelami społłecznoecznośści ci lokalnych i regionalnychlokalnych i regionalnych..

Wartości w rozwoju regionalnym

OsiOsiąągnignięęcie strategiczncie strategicznychych celów rozwojowych celów rozwojowych warunkowane harmonizacjwarunkowane harmonizacjąą dzia działłaańń podejmowanych równolegle w trzech podejmowanych równolegle w trzech wymiarach:wymiarach:

-- strukturalnymstrukturalnym – oddzia – oddziałływanie na ywanie na cechy cechy strukturalne gospodarkistrukturalne gospodarki

-- przestrzennym przestrzennym – oddzia– oddziałływanie na ywanie na zagospodarowanie przestrzeni krajuzagospodarowanie przestrzeni kraju

- - regionalnymregionalnym – oddzia – oddziałływanie na rozwój ywanie na rozwój i i konkurencyjnokonkurencyjnośćść regionów regionów (województw)(województw)..

Podstawowe cechy Podstawowe cechy

dobrego zarządzania publicznego w dobrego zarządzania publicznego w regionieregionie

• koalicje władzy oparte na licznych aktorach koalicje władzy oparte na licznych aktorach zaangażowanych w politykę regionalną;zaangażowanych w politykę regionalną;

• publiczno-prywatne partnerstwo;publiczno-prywatne partnerstwo;

• odejście od dominacji hierarchicznych instytucjonalnych odejście od dominacji hierarchicznych instytucjonalnych struktur władzy;struktur władzy;

• zorientowanie na partnerstwo, negocjacje, współpracę, zorientowanie na partnerstwo, negocjacje, współpracę, sieciowe powiązania jako ważniejsze formy aktywności niż sieciowe powiązania jako ważniejsze formy aktywności niż budowanie złożonych struktur instytucjonalno-budowanie złożonych struktur instytucjonalno-administracyjnych;administracyjnych;

• skoncentrowanie uwagi na mechanizmach podejmowania skoncentrowanie uwagi na mechanizmach podejmowania decyzji, z uwzględnieniem powiązań i wpływów decyzji, z uwzględnieniem powiązań i wpływów nieformalnych;nieformalnych;

• zainteresowanie rozwojem gospodarczym regionu;zainteresowanie rozwojem gospodarczym regionu;

• uznanie dominującej roli sektora biznesu w realizacji uznanie dominującej roli sektora biznesu w realizacji zadań gospodarczych.zadań gospodarczych.województw)województw)..

Koncepcje instytucjonalne

rozwoju regionalnego

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

1985

Art.. 3Samorząd terytorialny oznacza prawo i

rzeczywistą zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych ustawą, do regulowania i zarządzania – na ich wyłączną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców – zasadniczą częścią spraw publicznych.

Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia składające się z członków wybranych w wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpośrednich i powszechnych, i które mogą dysponować organami wykonawczymi im podlegającymi.

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego

1985

Art. 4Zakres działania samorządu terytorialnego

1. Podstawowe kompetencje społeczności lokalnych są określone w Konstytucji lub w ustawie.

2. Społeczności lokalne mają – w zakresie określonym ustawą – pełną swobodę działania w każdej dziedzinie, która nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie wchodzi w zakres kompetencji innych podmiotów władzy.

3. Kierowanie sprawami publicznymi powinno, ogólnie rzecz biorąc, należeć do tych organów władzy, które znajdują się najbliżej obywateli. .

Europejska Karta Samorządu Regionalnego

1997

Art.. 3Samorząd terytorialny oznacza prawo i

rzeczywistą zdolność społeczności lokalnych, w granicach określonych ustawą, do regulowania i zarządzania – na ich wyłączną odpowiedzialność i w interesie ich mieszkańców – zasadniczą częścią spraw publicznych.

Prawo to jest realizowane przez rady lub zgromadzenia składające się z członków wybranych w wyborach wolnych, tajnych, równych, bezpośrednich i powszechnych, i które mogą dysponować organami wykonawczymi im podlegającymi.

Europejska Karta Samorządu Regionalnego

1997

Art.. 71. Regiony, które posiadają kompetencje

dotyczące władz lokalnych, do których stosuje się Europejska Karta Samorządu Terytorialnego, powinny respektować ducha i literę tej konwencji w stosunkach z tymi władzami lokalnymi.

2. Regiony powinny stosować zasadę subsydiarności w swoich stosunkach z władzami lokalnymi.

Europejska Karta Samorządu Regionalnego

1997Art. 14

1. System finansowy regionów powinien zapewniać im przewidywalne wielkości dochodów publicznych, dostosowanych do ich kompetencji i umożliwiających im prowadzenie własnej polityki.

2. Źródła regionalne finansowania powinny być wystarczająco zróżnicowane i elastyczne, aby regiony miały możliwość dostosowania się do ogólnego rozwoju gospodarczego i rzeczywistych zmian kosztów wykonywania kompetencji.

3. W odniesieniu do wykonywania własnych kompetencji regionalne zasoby finansowe powinny pochodzić głównie z własnych źródeł….

4. Zasada solidarności wymaga wprowadzenia, w obrębie każdego państwa, mechanizmu wyrównywania finansowego, ….

Rozwiązania instytucjonalne Rozwiązania instytucjonalne (1)(1)Rozwój regionalnyRozwój regionalny

Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i Zinstytucjonalizowane partnerstwo administracji rządowej i samorządowej - wymaga samorządowej - wymaga wydajnych źródeł dochodów wydajnych źródeł dochodów własnychwłasnych

WWieloletnie planowaniieloletnie planowaniee budżetowe, budżetowe, uregulowane w ustawie uregulowane w ustawie o finansach publicznych dla o finansach publicznych dla wieloletnich program wieloletnich programówów rozwojowych rozwojowych

Wieloletnie pWieloletnie programy rogramy rozwojowerozwojowe

Kontrakty regionalneKontrakty regionalne – wieloletnie porozumienia rządowo- – wieloletnie porozumienia rządowo-samorządowesamorządowe

Osoby, kOsoby, korporacjorporacjee prawa publicznego prawa publicznego

Innowacyjne i patrtnerskie Regionalne Programy Innowacyjne i patrtnerskie Regionalne Programy Operacyjne w latach 2007-2013Operacyjne w latach 2007-2013

Rozwiązania instytucjonalne Rozwiązania instytucjonalne (2) (2) Rozwój regionalnyRozwój regionalnyKKoncentracjoncentracjaa działań rozwojowych w wybranych działań rozwojowych w wybranych

centrach metropolitalnychcentrach metropolitalnych

Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – Rozwiązania dla wielkomiejskich aglomeracji – katowickiej, trójmiejskiej i warszawskiejkatowickiej, trójmiejskiej i warszawskiej

RRewitalizacji miastewitalizacji miast – umożliwienie – umożliwienie dyfuzji dyfuzji innowacyjności i rozwoju innowacyjności i rozwoju w regionalne otoczenie, w regionalne otoczenie, zwłaszcza na obszary wiejskiezwłaszcza na obszary wiejskie

Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki Wyodrębnienie trzech rodzajów obszarów polityki rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, rozwoju regionalnego (metropolitalne, miejskie, wiejskie) wiejskie)

Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego Sformułowanie modelu polaryzacyjno-dyfuzyjnego określającego mechanizmy i metody stymulowania określającego mechanizmy i metody stymulowania rozwoju tych trzech obszarówrozwoju tych trzech obszarów

Rozwiązania instytucjonalne Rozwiązania instytucjonalne (3) (3) Rozwój regionalnyRozwój regionalny

UUtrzymanietrzymanie ustanowionej w 1998 r. organizacji ustanowionej w 1998 r. organizacji terytorialnej państwaterytorialnej państwa, przy, przy modyfikacj modyfikacjii przyjętego modelu przyjętego modelu

Ograniczenie Ograniczenie nadmiernej liczby powiatównadmiernej liczby powiatów o nie o nie wystarczającwystarczającymym potencja potencjalele ekonomiczn ekonomicznymym i i administracyjnadministracyjnym, zniesienie rozdzielenia powiatów ym, zniesienie rozdzielenia powiatów grodzkich i ziemskichgrodzkich i ziemskich

Wzmocnienie kompetencji Wzmocnienie kompetencji i zdolności rozwojowych i zdolności rozwojowych samorządsamorząduu województwa województwa

Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia Ograniczenie kompetencji i skali zatrudnienia wojewódzkiej administracji rządowejwojewódzkiej administracji rządowej

Utworzenie Utworzenie w ramach służby cywilnej korpusu wojewodóww ramach służby cywilnej korpusu wojewodów

Rozwiązania instytucjonalne Rozwiązania instytucjonalne (4) (4) Rozwój regionalnyRozwój regionalny

WWzmocnienie pozycji marszałka w zarządzie województwazmocnienie pozycji marszałka w zarządzie województwa Służba cywilna w samorządzie terytorialnym Służba cywilna w samorządzie terytorialnym

UUmocnienie instytucji kontrolnychmocnienie instytucji kontrolnych w samorządzie w samorządzie województwawojewództwa

RRozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne ozwiązania wymuszające zdecydowane i skuteczne działanie organów nadzoru działanie organów nadzoru w samorządzie terytorialnymw samorządzie terytorialnym

Rozdzielenie planowania od zagospodarowania Rozdzielenie planowania od zagospodarowania przestrzennegoprzestrzennego

Wzmocnienie strategicznego Wzmocnienie strategicznego planowania przestrzennegoplanowania przestrzennego

Rozwój regionalnyRozwój regionalny - osie - osie dyskusjidyskusji

Jak godzić umacnianie Jak godzić umacnianie konkurencyjności z konkurencyjności z podnoszeniem poziomu podnoszeniem poziomu spójności społecznej, spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej?ekonomicznej i przestrzennej?

Rozwój regionalnyRozwój regionalny - osie - osie dyskusjidyskusji

W jaki sposób utrzymać W jaki sposób utrzymać wysoki wzrost gospodarczy i wysoki wzrost gospodarczy i jednocześnie zapewniać jednocześnie zapewniać zrównoważony rozwój?zrównoważony rozwój?

Rozwój regionalnyRozwój regionalny - osie - osie dyskusjidyskusji

Jak przekształcać obszary Jak przekształcać obszary społecznej i gospodarczej społecznej i gospodarczej zapaści w ogniwa rozwoju?zapaści w ogniwa rozwoju?

Rozwój regionalnyRozwój regionalny - osie - osie dyskusjidyskusji

Jak odchodzić od modelu Jak odchodzić od modelu państwa resortowo-państwa resortowo-korporacyjnego na rzecz korporacyjnego na rzecz modelu państwa modelu państwa samorządowo-samorządowo-obywatelskiego?obywatelskiego?

Rozwój regionalnyRozwój regionalny - osie - osie dyskusjidyskusji

Jak przeprowadzić Polskę z Jak przeprowadzić Polskę z cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji produkcyjnej do cywilizacji informacyjnej?cywilizacji informacyjnej?

Wykład zakończony