Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007

Stowarzyszenie Klon/Jawor

Projekty Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego 2007 i Civicpedia były realizowane przez Stowarzyszenie

Klon/Jawor w ramach Programu Trzeci Sektor finansowanego przez Trust for Civil Society in Central

and Eastern Europe CEE i Fundację im. Stefana Batorego.

Społeczeństwo obywatelskie…

…to przestrzeń na zewnątrz rodziny, władzy państwowej czy obszaru regulowanego mechanizmami rynkowymi, w której ludzie dobrowolnie zrzeszają się, aby działać na rzecz wspólnego dobra.

Przestrzeń tę „wypełniają” przede wszystkim organizacje społeczne (należące do tzw. trzeciego sektora) i właśnie ich kondycja oraz środowisko działania są w projekcie opisywane i poddawane ocenie.

Metodologia

• Autor: międzynarodowa organizacja CIVICUS (www.civicus.org)

• 72 wskaźniki 25 podwymiarów 4 wymiary: Struktura: Kto tworzy społeczeństwo obywatelskie? Jak jest

ono zorganizowane? Jakimi zasobami dysponuje? Środowisko: Czy społeczno – prawno -instytucjonalne

otoczenie sprzyja rozwojowi społeczeństwa obywatelskiego? Wartości: Czy wartości leżące u podstaw demokratycznych,

otwartych społeczeństw są respektowane i promowane? Wpływ: na ile skuteczne są działania podejmowane przez

organizacje społeczeństwa obywatelskiego?

Od początku powstaniu metodologii ISO towarzyszyło ścieranie się dwóch tendencji, przekonań…

Potrzeba uniwersalnej struktury pozwalającej na analizę porównawczą. Przekonanie, że przeprowadzenie analizy porównawczej na podstawowym poziomie jest możliwe i potrzebne.

Przekonanie, że społeczeństwo

obywatelskie istnieje zawsze w kontekście

kulturowym i społecznym, na co

dowodem jest choćby fakt, że nie ma jednaj definicji.

Pomysł Indeksu to „exercise in madness”.

Indeks Społeczeństwa Obywatelskiego – podstawowe zasady

• Stworzenie użytecznej i uniwersalnej struktury – która może być stosowania we wszystkich krajach świata i która stara się uniknąć zachodocentryzmu.

• Zachowanie równowagi między uwzględnieniem specyfiki poszczególnych kontekstów społeczno-kulturowych, a uniwersalizmem pozwalającym na porównania między krajami.

• Inkluzywne podejście łączące różnego rodzaju koncepcje, definicje czy wskaźniki społeczeństwa obywatelskiego.

• Przyjęcie perspektywy normatywnej, choć „realistycznej”.• Podejście typu action-research, ze względu na sposób

zbierania i wykorzystania danych.

ISO 2007 i 2005

1,2

1,7

1,8

2,1

1,1

1,7

1,6

20

0,5

1

1,5

2

2,5

3struktura

środowisko

wpływ

wartości

2005

2007

Struktura – ocena podwymiarów

1,7

1,0

0,8

1,5

1,0

1,4 1,4

1

0,60,8

1,5

1,3

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0rozległość partycypacji

gębokość partycypacji

zróżnicowanie uczestników

poziom zorganizowania

relacje wewnętrzne

zasoby

2005 2007

Struktura – mocne i słabe stronyMocne strony: dobre zasoby sprzętowe i technologiczne; aktywne organizacje pomocowe, które skutecznie

wspierają inicjatywy i organizacje obywatelskie. Słabe strony: malejące zaangażowanie obywateli w sprawy

publiczne - spadek wszystkich wskaźników o nim świadczących: polityczna aktywność niepartyjna, liczba wolontariuszy, czas ich pracy, liczba członków organizacji;

również organizacje zbyt rzadko ze sobą współpracują na rzecz dobra wspólnego - nieliczne są przykłady międzysektorowych koalicji, słaba jest komunikacja.

Środowisko – ocena podwymiarów

2

2

1,32

2

1

1,7

1,8

2,3

1,4

1,41,9

1,2

1,6

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

kontekst polityczny

podstawowe prawa iwolności

kontekst ekonomiczno-społeczny

kontekst społeczno -kulturowyśrodowiski prawne

relacje państwo -społeczeństwoobywywatelskie

relacje biznes -społeczeństwoobywywatelskie

2005 2007

Środowisko – mocne i słabe strony

Mocne strony: korzystna przestrzeń instytucjonalno -prawna i polityczna -

gwarantowane konstytucyjnie prawa obywatelskie i swobody działania;

dobra sytuacja społeczno-ekonomiczna; względna niezależność mediów; sprzyjające przepisy podatkowe. Słabe strony: brak przejrzystości życia publicznego i nagminne łamanie prawa

dostępu do informacji publicznej; fasadowość instytucji dialogu społecznego; coraz niższy poziom identyfikacja obywateli z państwem i

uczciwości obywatelskiej; najniższe w Europie zaufanie do innych; wysokim poziomie korupcji.

Wartości – ocena podwymiarów

2,3

2

1,7

22

3

2

2

2

1,4

2

3

1,61,6

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

Demokracja

Przejrzystość

Tolerancja

Walka z przemocąRówność płci

Przeciwdziałanieubóstwu

Ochrona środowiska

2005 2007

Wartości – mocne i słabe stronyMocne strony: działania sektora służące przeciwstawianiu się przemocy przeciwdziałaniu ubóstwu, promocja tolerancji, demokracji, równości płci, praw

człowieka. Słabe strony: nie respektowanie zasad demokratycznego podejmowania

decyzji; niewystarczające reprezentowanie ważnych grup

społecznych; nie stosowanie zasady włączania w proces podejmowania

decyzji osób, na rzecz których działa dana organizacja (tzw. empowerment);

brak przejrzystość i jawność działań; nepotyzm.

Wpływ – ocena podwymiarów

2

2

12

21,3

0,9

1,9

2,1

1,9

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5wpływ na politykę społeczną

monitorowanie działańfinansowych

reagowanie na problemyspołeczneaktywizacja obywateli

odpowiadanie na potrzebyspołeczne

2005 2007

Wpływ – mocne i słabe stronyMocne strony: trafne rozpoznawanie potrzeb społecznych; odpowiadanie na potrzeby społeczne, szczególnie w obszarze

pomocy najuboższym i społecznie wykluczonym oraz przeciwdziałania przemocy;

dostarczanie rozwiązań alternatywnych w stosunku do tego, co proponuje państwo,

działania związane z aktywizacją obywateli, budową kapitału społecznego.

Słabe strony: mały zasięg i skuteczność działań w zakresie kontroli finansów

instytucji publicznych czy wpływu na politykę społeczną i brak działań zmierzających do monitorowania finansów

prywatnych przedsiębiorstw.

Przyszłość ISO

WWW.CIVICPEDIA.NGO.PLSERWIS POŚWIĘCONY BADANIOM

SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO

ZAŁOŻENIA:AKTUALNOŚĆ

KOMPLETNOŚĆ INTERAKTYWNOŚĆ

www.civicpedia.ngo.pl Dostarczanie rzetelnej, pogłębionej wiedzy o wynikach

badań społeczeństwa obywatelskiego. Promocja problematyki społeczeństwa obywatelskiego. Tworzenie przestrzeni dla badaczy na prezentację wniosków z

własnych badań innym środowiskom (działaczom, ekspertom, studentom, dziennikarzom, politykom).

Tworzenie baz danych najważniejszych badań i publikacji z ostatnich lat.

Tworzenie przestrzeni umożliwiającej rzeczową dyskusję na temat wyników badań społeczeństwa obywatelskiego.

Integrowanie środowiska badaczy zajmujących się tematyką społeczeństwa obywatelskiego w różnych ośrodkach na terenie całego kraju.

Szybka wymiana informacji na temat wdrażanych projektów i planów badawczych.

Dziękuje za uwagę!

Marta GumkowskaProgram Badania III sektora, Stowarzyszenie Klon/Jawor

Kontakt: marta.gumkowska@klon.org.pl