są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego...

Prawa człowieka…

są fundamentem demokracji,

społeczeństwa obywatelskiego,

wolności, sprawiedliwości oraz pokoju.

Podstawy praw człowieka odnaleźć można

w większości systemów religijnych i filozoficznych.

.

Bez praw człowieka oraz świadomości tych praw,

ludzie nie mogą żyć w poszanowaniu godności.

Źródłem praw człowieka jest godność osobowa człowieka

2

Godność osobowa człowieka

Godność: poczucie, świadomość własnej wartości,

szacunek dla samego siebie; honor, duma:

Godność człowieka, pisarza, żołnierza itp...

Pojęcie godności osobowej wywodzi się z judeochrześcijańskiej

wizji człowieka „stworzonego na obraz i podobieństwo Boga”. Dziś większość wielkich związków religijnych czyni bardzo wiele dla ochrony

praw człowieka

/Dalajlama XIV, anglikański biskup Desmonda Tutu, baptystyczny pastor

Martin Luther King, papież Jan XXIII (encyklika „Pacem In Terris”)

i Jan Paweł II (encyklika „Redemptor Hominis”)/ 3

ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych

[Powszechna Deklaracja Praw Człowieka]

Rada Europy

[Europejska Konwencja Praw Człowieka]

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

„konstytucja praw człowieka”

Unia Europejska

[Karta Praw Podstawowych]

Przewodnik internetowy

MENU:

4

Co to są prawa człowieka?

Prawa człowieka to podstawowe standardy przysługujące

każdemu człowiekowi z tytułu człowieczeństwa, z samego

faktu bycia człowiekiem..

Prawa człowieka są takie same dla wszystkich ludzi bez

względu na rasę, płeć, wyznanie, pochodzenie etniczne,

przekonania polityczne lub inne, pochodzenie społeczne,

pochodzenie narodowe, orientację seksualną.

5

Prawa człowieka to:

6

• Prawa indywidualne – ich podmiotem nie są grupy ludzi, ale pojedynczy człowiek.

Gdy mówimy o prawach człowieka to myślimy o prawach poszczególnych osób, jednostek należących do tych grup.

• Prawa niezbywalne – żadna władza nie może ich odebrać,

tak jak żadna osoba nie może zrzec się swoich praw czy zrezygnować z nich, np.: wolność od niewolnictwa oznacza, że sam nie mogę oddać się w niewolę, takie działanie nie powoduje żadnych skutków, jest po prostu bez znaczenia. Ludzie posiadają prawa człowieka, nawet jeśli nie uznaje tego prawo ich kraju czy wówczas, kiedy są one naruszane.


7

• Prawa przyrodzone – istnieją niezależne od woli władzy czy przepisów prawa, państwo ich nie nadaje, a jedynie tworzy system ich ochrony; przysługują one każdej osobie z racji urodzenia, faktu bycia człowiekiem.

• Prawa powszechne – są takie same dla każdego człowieka na całym świecie. Dziś, wiele rządów, szczególnie w krajach o ustrojach autorytarnych czy totalitarnych, podważa powszechność praw człowieka. Niezależnie jednak od wyznawanych wartości, religii czy kultury, każdy ma prawo do życia, bezpieczeństwa, czy wolności osobistej.

• Prawa naturalne – człowiek posiada je z racji godności osobowej, człowieczeństwa, a nie z powodu czyjejś decyzji czy nadania.

Prawa człowieka to prawa, które obowiązują i występują tylko

i wyłącznie w relacjach jednostki z władzą, dlatego mówi się

o pionowym (wertykalnym) charakterze tych praw.

Władzą może być państwo i jego organy, szkoła, czy uczelnia.


Szczególną relacją jest relacja rodzic – dziecko.

W tym wypadku istnieje władza rodzicielska.

8

Czy można ograniczyć prawa człowieka?

•Prawa (prawa pozytywne) – oznaczające obowiązek

podjęcia przez wadzę działania na rzecz jednostki (np. prawo

do sprawiedliwego sądu zobowiązuje państwo do tworzenia

systemu sądów, kształcenia sędziów czy zapewnieniu dostępu

do sądu dla wszystkich osób).

Jednostka ma prawo żądać przysługujących jej praw,

a państwo musi zagwarantować ich realizację

Prawa człowieka mogą być ograniczane, ale tylko w bardzo

ściśle określonych sytuacjach, definiowanych zwykle w

dokumentach międzynarodowych lub konstytucjach

poszczególnych państw (np. ze względu na ochronę przez

państwo określonych wartości, albo ze względu na zagrożenia

takie jak wojna czy bezpieczeństwo publiczne).

Istnieją jednak prawa, które są prawami absolutnymi (nie

można ich ograniczyć w żadnym przypadku).

Jest to wolność od tortur i wolność od niewolnictwa.

Ograniczenia są dopuszczalne, ale ich zakres i forma są

bardzo dokładnie badane przez powołane do tego

międzynarodowe i krajowe trybunały i sądy. 9

Prawa człowieka dzieli się na trzy generacje:

• I generacja – obejmuje prawa osobiste, obywatelskie,

i polityczne, zostały one sformułowane w czasach

oświecenia.

• II generacja – to prawa ekonomiczne, społeczne

i kulturalne, które pojawiły się pod koniec XIX wieku,

w związku z coraz bardziej powszechnymi naruszeniami

praw robotników.

• III generacja – to prawa solidarnościowe takie jak

prawo do rozwoju, prawo do czystego środowiska

i prawo do pokoju; .. wciąż istnieje spór czy są to prawa człowieka, ponieważ mają

charakter raczej zbiorowy, a nie indywidualny. Ich powstanie wiąże

się z działalnością Organizacji Narodów Zjednoczonych

10

Prawa człowieka można podzielić na prawa:

• Osobiste – jak wolność od tortur, prawo do życia, prawo do

uznania podmiotowości prawnej.

• Obywatelskie – np. prawo do posiadania obywatelstwa,

wolność myśli, sumienia i wyznania.

• Polityczne – jak prawo do zrzeszania się, prawo do wolności

opinii, prawo do uczestnictwa w rządzeniu krajem.

• Społeczne - np. prawo do urlopu, prawo do ochrony

zdrowia.

• Ekonomiczne – jak prawo do pracy.

• Kulturalne – np. prawo do korzystania z dóbr kultury.

11

Samo uznanie praw i wolności człowieka nie

będzie miało większego znaczenia, jeśli nie

będą istnieć procedury gwarantujące

jednostce skutecznie dochodzić swoich praw

oraz bronić się przed ich naruszaniem.

W związku z tym prawa człowieka można podzielić na..

12

BUDDYZM

Nie rań innych w sposób, którym można by zranić ciebie. Udanavarga 5, 18

CHRZEŚCIJAŃSTWO

Wszystko więc co byście chcieli, żeby wam ludzie czynili, i wy czyńcie!

Nowy Testament, Ewangelia według św. Mateusza 7, 12

HINDUIZM

Nie czyń innym tego, co uczynione tobie zadałoby ci ból. Mahabharata

KONFUCJANIZM

Nie czyń innym tego, co nie chcesz by inni czynili tobie. Szu-King, XV, 23

ISLAM

Żaden z was nie jest wiernym, jeśli nie życzy bratu swemu tego, czego on

sobie. Sunna

JUDAIZM

Nie czyń swoim braciom tego, co jest ci nienawistne. Talmus, Shabbat, 31a

ZARATUSTRAINIZM

Jedynie ta natura jest dobra, która powstrzymuje się od czynienia innym tego,

co nie jest dobre dla niej samej. Dadistan-i-dinik 94, 5

W świętych księgach wielkich religii nie występuje sformułowanie „prawa człowieka:, ale

wiele ich fragmentów mówi właśnie o prawach jednostki

13

W średniowieczu prawa człowieka władza gwarantowała wyższym

warstwom społecznym (szlachcie, duchowieństwu). Powstawały pierwsze

dokumenty dotyczące niektórych praw człowieka, np.: Magna Charta

Libertatum (1215, Anglia), przywilej jedlneńsko-krakowski Neminem

captivabimus (1430-31, Polska).

Twórcami współczesnej doktryny praw człowieka stali się myśliciele

Oświecenia, tacy jak James Locke, Jean Jaques Rousseau, Immanuel Kant

czy Monteskiusz. Stworzyli oni teorię praw naturalnych, a także umowy

społecznej, która jest źródłem władzy państwowej. Monteskiusz

wprowadził podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Uznano też prawo jednostki do oporu wobec władzy. Praktycznym

wykorzystaniem idei oświeceniowych myślicieli stały się takie dokumenty

jak: Deklaracja Niepodległości (1776, Stany Zjednoczone) i Deklaracja

Praw Człowieka i Obywatela (1789, Francja). 14

Preambuła Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela (1789, Francja)

„Przedstawiciele Ludu Francuskiego, występujący jako Zgromadzenie

Narodowe, uważając, iż jedyną przyczyną nieszczęść publicznych

i nadużyć rządów jest nieznajomość, zapomnienie i lekceważenie

praw człowieka, postanowili ogłosić w formie uroczystej deklaracji

naturalne, niepozbywalne i święte prawa człowieka; aby ta deklaracja

stojąc zawsze przed oczami wszystkich członków społeczeństwa

przypominała im nieustannie ich prawa i obowiązki, aby akty władzy

ustawodawczej i wykonawczej przez ciągłe ich porównywanie

z celem każdej instytucji państwowej były w większym

poszanowaniu, aby skargi obywateli, oparte odtąd na prostych

i niewątpliwych zasadach miały za cel utrzymanie Konstytucji

i szczęścia ogólnego. Wobec powyższego Zgromadzenie Narodowe

uznaje i ogłasza w przytomności i pod auspicjami istoty Najwyższego

następujące prawa człowieka i obywatela.”

MENU

15

Po II wojnie Światowej powstało wiele organizacji

międzynarodowych, które za cel swoich działań przyjęły

promowanie i zapewnienie poszanowania praw człowieka

i podstawowych wolności przysługujących każdej jednostce.

Zaczęły funkcjonować międzynarodowe standardy praw człowieka

wyznaczając zasady postępowania państw całego świata.

ONZ –

[Powszechna Deklaracja Praw Człowieka]

Rada Europy –

[Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka

i Podstawowych Wolności] 16

Organizacja Narodów Zjednoczonych powstała na mocy postanowień

Konferencji w San Francisko, zakończonej 26 czerwca 1945 r.

Jest to organizacja międzynarodowa o ogólnoświatowym zasięgu,

skupiająca dzisiaj 190 państw. Swoje działania opiera na postanowieniach Karty Narodów Zjednoczonych.

W ramach tej organizacji została przyjęta

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka

(PDPCz) uchwalona 10 grudnia 1948 r.

ONZ – Organizacja Narodów Zjednoczonych

„wszystkie prawa człowieka są powszechne,

niepodzielne i współzależne”

Światowa Konferencja Praw Człowieka, 1993, Wiedeń.

www.un.org

17

• PDPCz jest najszerzej w świecie akceptowanym dokumentem

dotyczącym praw człowieka

• PDPCz przyczyniła się do określenia praw człowieka jako sprawy

o znaczeniu międzynarodowym, a nie tylko wewnętrznej sprawy

państw.

• Chociaż PDPCz nie jest dokumentem prawnie wiążącym, lecz

jedynie zbiorem zasad, to jest uznawana jako prawo zwyczajowe

lub interpretacja Karty NZ.


Wiele Państw włącza prawa zawarte w Deklaracji do swoich

konstytucji i ustaw.

18

PDPCz liczy 30 artykułów, w których zapisano:

Prawa osobiste jak prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa

Zakaz niewolnictwa (art.4)

Zakaz tortur (art.5)

Równość wobec prawa (art.7)

Prawa obywatelskie jak prawo do ubiegania się o azyl (art.14)

Prawo do posiadania obywatelstwa (art.15)

Prawo do zawarcia małżeństwa (art.16)

Wolność myśli, sumienia i wyznania (art.18)

Prawa polityczne jak wolność opinii (art.19)

Prawo do uczestniczenia w rządzeniu swym krajem (art.21)

Prawa ekonomiczne i społeczne np. prawo do urlopu i

wypoczynku (art.24)


19

Uchwalenie Deklaracji było początkiem wprowadzenia praw

człowieka do prawa międzynarodowego. ONZ włącza zasady i prawa

zawarte w PDPCz do wielu traktatów i konwencji, którym towarzyszą

mechanizmy gwarancji zawartych w nich praw i wolności.

1/Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych /1976, 148 państw/

- nie można zawiesić prawa do życia, zakazu tortur, zakazu niewolnictwa,

zakazu pozbawiania wolności za niemożność wywiązania się z umów,

zasady prawo nie działa wstecz, prawa podmiotowości prawnej

jednostki, wolności myśli, sumienia i wyznania

- II protokół paktu znosi karę śmierci

- Tworzy Komitet Praw Człowieka

Dokumenty ONZ dotyczące praw człowieka

www.unhchr.ch

20

2/ Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych /1976, 147 państw/

Prawo do godziwego zarobku i równej pracy za równą płacę, prawo do

edukacji, która ma „zmierzać do pełnego rozwoju osobowości i poczucia

godności ludzkiej i umacniać poszanowanie praw człowieka

i postanowionych wolności (...) rozwijać zrozumienie, tolerancję i przyjaźń

między wszystkimi grupami rasowymi, etnicznymi lub religijnymi”


21

3/ Międzynarodowa Konwencja w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej /1969, 161 państw/


Dyskryminacja rasowa oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie,

ograniczenie bądź uprzywilejowanie oparte na rasie, kolorze skóry

urodzeniu lub pochodzeniu narodowym albo etnicznym, które ma na celu

bądź powoduje przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub

korzystania na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych

wolności w politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej bądź

jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego. (art..1)

22

4/Konwencja w sprawie Eliminacji Wszelkim Form

Dyskryminacji Kobiet (CEDAW) /1981, 171 państw/


Dyskryminacja kobiet oznacza zróżnicowanie, wykluczenie lub

ograniczenie albo uniemożliwienie kobietom, niezależnie od ich stanu

cywilnego, przyznania, realizacji lub korzystania na równi z mężczyznami

z praw człowieka i podstawowych wolności w życiu politycznym,

gospodarczym, społecznym, kulturalnym, obywatelskim lub jakimkolwiek

innym.

Od 2000 roku obowiązuje protokół dodatkowy do Konwencji dający

możliwość złożenia skargi indywidualnej

23

5/Konwencja w sprawie Zakazu Stosowania Tortur oraz

Innego Okrutnego, Nieludzkiego Lub Poniżającego

Traktowania albo Karania (CAT, KPT) /1987, 127 państw/


Tortury oznaczają każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie zadaje się

ostry ból lub cierpienie, fizyczne lub psychiczne, w celu uzyskania od niej

lub osoby trzeciej informacji lub zeznania, w celu ukarania jej za czyn

popełniony przez nią lub przez osobę trzecią albo, o której dokonanie jest

podejrzana, a także w celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji,

gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza

państwowego, lub inną osobę wystepującą w charakterze urzędowym lub

z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą.

- Komitet Przeciw Torturom przyjmuje skargi państw i skargi indywidualne 24

6/Konwencja O Prawach Dziecka (KPD) /1990, 191 państw/ Polska była

rzecznikiem uchwalenia tej konwencji.


- Dziecko według KPD oznacza każdą istotę ludzką w wieku poniżej 18 lat,

chyba że zgodnie z prawem donoszącym się do dziecka uzyska ono

wcześniej pełnoletność

- Konwencja zawiera katalog praw przynależnych dziecku, a także

zobowiązania do ochrony dziecka m.in.. Przed wszelkimi formami

przemocy, zaniedbaniem czy wykorzystywaniem seksualnym, narkomanią,

handlem dziećmi

- W realizacji Konwencji aktywnie uczestniczy Fundusz Narodów

Zjednoczonych na rzecz Dzieci (UNICEF)

www.unicef.org

25

7/Konwencja dotycząca Statusu Uchodźców /1951, 138 państw/


-Wprowadza zasadę non- refoulement – zakaz wydalania lub zwracania

uchodźcy do kraju, gdzie jego życiu lub wolności zagrażałoby

niebezpieczeństwo

-Uchodźcami, a także osobami, które uciekają w wyniku walk i klęsk

żywiołowych, w obrębie jakiegoś kraju zajmuje się Urząd Wysokiego

Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców (UNHCR).

Uchodźca to osoba, która na skutek uzasadnionej obawy przed

prześladowaniem z powodu swej rasy, religii, narodowości, przynależności

do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych

przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub

nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa albo, która

nie ma żadnego obywatelstwa i znajdując się w wyniku podobnych zdarzeń

poza państwem swego dawnego stałego miejsca zamieszkania nie może lub

nie chce z powodu tych obaw powrócić do tego państwa

www.unhcr.ch

26


Bezkarność jest głównym czynnikiem prowadzącym do stałego naruszania praw

człowieka. W krajach wychodzących z okresu konfliktów zbrojnych

i rozpoczynających odbudowę i pojednanie, istnieje ogromna potrzeba zachowania

sprawiedliwości..

8/Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK), /2002, 90 państw/

Trybunał Karny jest stałym, niezależnym sądem orzekającym w sprawie

najcięższych zbrodni:

- wojennych,

- ludobójstwa,

- przeciwko ludzkości.

W przeciwieństwie do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości,

którego jurysdykcja ograniczona jest do państw, Międzynarodowy Trybunał

Karny może sądzić indywidualnych sprawców tych przestępstw (np. głowy

państw, dowódców wojskowych). 27

W ramach ONZ powołano Komisję Praw Człowieka

ONZ – Komisja Praw Człowieka

złożoną z przedstawicieli 53 państw.

zadanie: wypracowywanie dokumentów, powoływanie

specjalnych sprawozdawców i ekspertów, a także

rozpatrywanie przypadków łamania praw człowieka przy

użyciu specjalnych procedur:

MENU

28

• procedury 1503, poufnej dotyczącej masowych

i rażących naruszeń praw człowieka oraz

• procedury 1235, publicznej, w której ujawnia

się zgromadzone materiały.

Komisja zbiera się corocznie na sesji w Genewie.

Po zakończeniu II wojny światowej na kontynencie europejskim

zaczęto tworzyć system ochrony praw człowieka. Najbardziej

znaną organizacją zajmującą się prawami człowieka stała się

Rada Europy międzyrządowa organizacja powstała 5 maja 1949 r. w Londynie

Obecnie siedziba w Strasburgu, 45 członków.

&

[Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka

i Podstawowych Wolności]

www.coe.int

29

Europejska Konwencja Praw Człowieka

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka

i Podstawowych Wartości

8 września 1953 r. zwana

Europejską Konwencją Praw Człowieka (EKPCz) [Konwencję uzupełnia 13 protokołów dodatkowych]

Prawa zawarte w Konwencji rozciągają się na wszystkie osoby

przebywające na terytorium państwa strony (nie tylko

obywateli, ale także cudzoziemców i bezpaństwowców)

Konwencja utworzyła Europejski Trybunał Praw Człowieka, który rozpatruje skargi państwowe i indywidualne na naruszenie praw i

wolności zawartych w Konwencji.

30

Europejski Trybunał Praw Człowieka - skargi

www.echr.coe.int

31

Wymogi skargi indywidualnej

• Skarga osoby, organizacji pozarządowej lub grupy

jednostek dotycząca praw zawartych w Konwencji lub jej

protokołach

• Wyczerpanie wszystkich środków odwoławczych

przewidzianych przez prawo krajowe

• Skarga wniesiona w ciągu 6 miesięcy od wydania

ostatecznej decyzji

• Skarga nie jest anonimowa

• Sprawa nie jest identyczna ze sprawą rozpatrzoną już przez

Trybunał lub sprawą, która została poddana innej

Trybunał lub sprawą, która została poddana innej

międzynarodowej procedurze

Europejski Trybunał Praw Człowieka – schemat skargi

Skarga indywidualna

Rejestracja skargi przez Kancelarię Trybunału

Komitet /3 sędziów/

Badanie dopuszczalności skargi

Sędzia - sprawozdawca

Polubowne załatwienie sprawy Orzeczenie Izby /7 sędziów/

większością głosów Zrzeczenie się przez Izbę

Właściwości na rzecz

Wielkiej Izby Odwołanie od wyroku Izby

Orzeczenie Wielkiej Izby /17 sędziów/

Komitet Ministrów Rady Europy

Czuwa nad wykonaniem wyroku

EUROPEJSKI

TRYBUNAŁ

PRAW

CZŁOWIEKA

Liczy tylu sędziów, ile

jest państw – stron

Konwencji, art.20

32

Rada Europy – inne dokumenty dotyczące praw człowieka

Europejska Karta Socjalna – przyjęta 1962 r.

Zawiera szereg praw ekonomicznych i społecznych

Europejska Konwencja o zapobieganiu torturom oraz

nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu lub

karaniu (CPT) z 1987 r. Umożliwia członkom Komitetu

Zapobiegania Torturom nieograniczony dostęp do miejsc

odosobnienia

Konwencja o ochronie praw człowieka i godności

osoby ludzkiej wobec zastosowaniu biologii

i medycyny: o prawach człowieka i biomedycynie

z 1997 33

Od 1975 roku ważna rolę w ochronie praw człowieka w Europie

odgrywa Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

(KBWE), przekształcona w 1995 r. w

Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

(OBWE).

Jest to organizacja obejmująca swoim zasięgiem wszystkie

państwa Europy i byłego ZSRR, a także Kanadę i USA.

www.osce.org

34

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie Powstawanie Komitetów

Helsińskich w państwach

KBWE Zobowiązanie polityczne,

nie prawne

Zasada konsensusu

(aby podjąć decyzję,

nie może być sprzeciwu)

1964r. propozycja polskiego

min. Rapackiego w sprawie

Konferencji Bezpieczeństwa

w Europie

Konferencja w Helsinkach

1973-1975

Akt Końcowy KBWE 1 sierpnia 1975 r.

KONFERENCJA

BEZPIECZEŃSTWA

I WSPÓŁPRACY

W EUROPIE (KBWE)

1 stycznia 1995 r.

ORGANIZACJA

BEZPIECZEŃSTWA

I WSPÓŁPRACY

W EUROPIE (KBWE)

Instytucjonalizacja

Wysoki Komisarz

Ds.. Mniejszści

Narodowych

35 państw (mimo

‘zimnej wojny’

konferencja miała

mieć charakter

nieblokowy)

Mechanizm paneuropejski,

obejmujący wszystkie kraje

Europy, b. ZSRR, Kanadę

i USA – 55 państw

Biuro Instytucji

Demokratycznych

I Praw Człowieka

(ODHIR) w Warsz.

Misje OBWE

Trzy ‘koszyki’:

1 Sprawy polityczne

2 Sprawy gospodarcze

3 Sprawy humanitarne

ZASADY KBWE:

VII zasada:

poszanowanie

praw człowieka

i podstawowych

wolności, łącznie

z wolnością myśli,

sumienia, religii

i przkonań;

VIII zasada:

samostanowienie

wszystkich

narodów

KONFERENCJE

PRZEGLĄDOWE

Belgrad 1977-78

Madryt 1980-83 (sprawa

stanu wojennego w Polsce)

Wiedeń 1986-89

LUDZKI WYMIAR KBWE/OBWE

Mechanizmy dyplomatyczne

wiedeński

moskiewski

budapesztański (złamanie

Zasady consensusu

Konferencje Ludzkiego

Wymiaru:

Kopenhaga 1990

Moskwa 1991

MENU

35

W ramach Unii Europejskiej od końca lat 90-tych zaczął się tworzyć system

ochrony praw człowieka. Jego powstanie wiąże się z pogłębianiem integracji

państw członkowskich, trwającymi pracami nad Konstytucją Unii Europejskiej,

a także z proklamowaną w grudniu 2000 r. w Nicei

Kartą Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która ma charakter deklaracji.

Unia Europejska [Karta Praw Podstawowych]

zawiera katalog praw i wolności, podzielony na 6 części:

Godność, Wolność, Równość, Solidarność, Prawa Obywateli,

Wymiar Sprawiedliwości

www.europa.eu.int

36

Unia Europejska - Karta Praw Podstawowych

• Zawiera zakaz dyskryminacji także ze względu na orientację

seksualną, wiek, niepełnosprawność i cechy genetyczne

• Mówi o prawach związanych z rozwojem medycyny

i biologii, np. Zakaz reproduktywnego klonowania istot

ludzkich

• Nie posiada zapisu o niezbywalności praw człowieka

[Karta Praw Podstawowych]

MENU

37

Obok systemu międzynarodowego, w poszczególnych państwach funkcjonują

krajowe standardy ochrony praw człowieka.

Polska: w konstytucji z 1997 r. uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe

i przyjętej w ogólnokrajowym referendum, prawa człowieka zajmują jedno

z najważniejszych miejsc.

Polska [Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej] /1997 r.

„przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi

źródło wolności i praw człowieka i obywatela.

Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona

jest obowiązkiem władz publicznych”

38

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

• Polska konstytucja nazywana jest często ‘konstytucją praw człowieka”

– zawiera szeroki katalog praw i wolności obejmujący 57 artykułów

• Każda osoba, która uważa, że jej wolności lub prawa zostały naruszone

może wnieść skargę konstytucyjną

• Każdy może zwrócić się do Rzecznika Praw Obywatelskich

• Konstytucja wprowadza zasadę wynagrodzenia szkody powstałej przez

niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej

• Art. 31 „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności

i praw mogą być ustanawiane tylko i wtedy, gdy są konieczne

w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku

publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności

publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą

naruszać istoty wolności i praw”

[Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej]

39

Rzecznik Praw Obywatelskich

Jak rozwiązuje sprawy

Sprawy podejmuje na wniosek dotyczący naruszenia wolności i praw

człowieka i obywatela.

Jakie są skutki działania:

- wyjaśnienia dla wnioskodawcy,

- kierowanie wniosków do organów i instytucji, w których

stwierdzono naruszenie praw i wolności,

- żądanie wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, karnych,

- administracyjnych, wniesienie kasacji,

- kierowanie wniosków do Trybunału Konstytucyjnego i Sądu

Najwyższego.

W jakiej formie składamy skargę

Wniosek jest wolny od opłat, nie wymaga szczególnej formy, musi być

określony przedmiot sprawy, wnioskodawca oraz osoba, której sprawa

dotyczy.

www.brpo.gov.pl

40

Trybunał Konstytucyjny (skarga konstytucyjna)

Jak rozwiązuje sprawy

Orzeka w sprawach

- zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

- zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi,

- zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy

państwowe z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynaro-

dowymi i ustawami,

- zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

- skargi konstytucyjnej (każdy czyje prawa i wolności konstytucyjne

zostały naruszone może wnieść skargę).

Jakie są skutki działania

-Orzeczenia trybunału są ostateczne i mają moc powszechnie

obowiązującą.

www.trybunal.gov.pl

41

Trybunał Konstytucyjny (skarga konstytucyjna)

W jakiej formie składamy skargę

Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych w ciągu

trzech miesięcy od doręczenia prawomocnego wyroku.

Wskazania, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób – zda-

niem skarżącego, zostały naruszone.

Skargę sporządzają adwokat lub radca prawny, od skargi pobierana jest

opłata.

MENU

42


www.amnesty.org

Amnesty International

www.amnesty.org.pl

43

ONZ


www.un.org

44


www.coe.int

Rada Europy

45

Helsińska Fundacja Praw Człowieka

www.hfhrpol.waw.pl


46

UNICEF

www.unicef.org.pl


www.unicef.org

47

Polska Akcja Humanitarna

www.pah.org.pl


48

KONIEC

są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego...

Documents

Transcript of są fundamentem demokracji, społeczeństwa obywatelskiego...