Badanie rynku na potrzeby projektu „Od diagnozy do prognozypokl.wup.kielce.pl/files/T_3_Zawodowe...

PROJEKT WSPÓŁFINANSOWANY ZE ŚRODKÓW UNII EUROPEJSKIEJ W RAMACH EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO

Badanie rynku na potrzeby projektu „Od diagnozy do prognozy –

potrzeby gospodarki a jakość kapitału ludzkiego w województwie świętokrzyskim”,

Priorytet VIII, Działania 8.1., Poddziałania 8.1.4. Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

Raport cząstkowy z III etapu::

T.3 - Analiza kierunków kształcenia i planów rozwojowych zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w regionie oraz potrzeb

rozwojowych uczniów tych szkół

Konsorcjum profile - ARC Rynek i Opinia, czerwiec 2010 r.

Raport cząstkowy 2

Opracowanie: konsorcjum profile i ARC Rynek i Opinia

SPIS TREŚCI: 1. Wstęp ............................................................................................................................. 42. Cele badania i metody jego realizacji ............................................................................ 6

2.1. Cele badania .................................................................................................................. 6

2.2. Metodologia badania ....................................................................................................... 7

3. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w woj. świętokrzyskim w świetle danych zastanych .............................................................................................................................. 9

3.1. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w województwie świętokrzyskim – liczba i struktura ... 9

3.1.1. Liczba zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim ......... 9

3.1.2. Struktura zawodowych szkół ponadgimanzjalnych w województwie świętokrzyskim ....11

3.1.3. Kierunki kształcenia w szkołach policealnych ............................................................13

3.2. Uczniowie i absolwenci zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w woj. świętokrzyskim ..... 14

3.2.1. Liczba uczniów i absolwentów .................................................................................14

3.2.2. Struktura uczniów zawodowych szkół ponadgimanzjalnych w woj. świętokrzyskim .....16

3.2.3. Kierunki kształcenia w liceach profilowanych ............................................................18

3.2.4. Prognozy na przyszłość ...........................................................................................19

3.3. Absolwenci szkół zawodowych na rynku pracy ................................................................ 20

4. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w świetle badań ilościowych ........................... 24

4.1. Aktualna oferta edukacyjna ........................................................................................... 24

4.1.1. Kierunki kształcenia ................................................................................................24

4.1.2. Zajęcia dodatkowe dla uczniów ...............................................................................27

4.1.3. Zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej ......................33

4.1.4. Praktyki zawodowe .................................................................................................35

4.1.5. Zaplecze i infrastruktura .........................................................................................37

4.1.6. Wykorzystanie środków unijnych .............................................................................39

4.2. Losy absolwentów ........................................................................................................ 42

4.3. Dostosowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb gospodarki ............................................. 47

4.3.1. Pozyskiwanie informacji na temat rynku pracy ..........................................................47

4.3.2. Współpraca z niepublicznymi instytucjami rynku pracy i pracodawcami ......................49

4.3.3. Uwzględnianie potrzeb edukacyjnych uczniów ..........................................................53

4.3.4. Wytyczne MEN i kuratorów .....................................................................................54

4.3.5. Bariery w dostosowywaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku ................................55

4.4. Plany rozwojowe szkoły ................................................................................................. 56

Raport cząstkowy 3


4.4.1. Zmiany kierunków, profili kształcenia .......................................................................56

4.4.2. Ocena zasadności decyzji ........................................................................................60

4.4.3. Czynniki decydujące o rozwoju szkół .......................................................................62

4.5. Bariery we współpracy szkół z otoczeniem instytucjonalnym i gospodarczym .................... 63

4.5.1. Bariery i trudności we współpracy z pracodawcami ...................................................64

4.5.2. Oczekiwania szkoły wobec otoczenia gospodarczo-instytucjonalnego .........................66

5. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w świetle badań jakościowych ........................ 67

5.1. Uwarunkowania działalności zawodowych szkół ponadgimnazjalnych ............................... 67

5.1.1. Trendy na rynku edukacyjnym ................................................................................67

5.1.2. Wytyczne MEN i kuratorium ....................................................................................68

5.2. Oferta edukacyjna a potrzeby rynku pracy ...................................................................... 68

5.2.1. Źródła informacji o aktualnych potrzebach rynku ......................................................68

5.2.2. Narzędzia dostosowania oferty do aktualnych potrzeb rynku .....................................70

5.2.3. Monitoring losów absolwentów ................................................................................72

5.2.4. Procedura otwierania nowych profili kształcenia .......................................................72

5.3. Sytuacja finansowa szkoły ............................................................................................. 73

5.3.1. Aktualna sytuacja ...................................................................................................73

5.3.2. Pozyskiwanie środków finansowych .........................................................................74

5.4. Ocena oferty edukacyjnej .............................................................................................. 75

5.4.1. Zajęcia przygotowujące do podejmowania pracy ......................................................75

5.4.2. Zajęcia dodatkowe .................................................................................................76

6. Uczniowie zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w świetle badań ilościowych .... 77

6.1. Potrzeby rozwojowe i kompetencje ................................................................................ 77

6.1.1. Znajomość języków obcych .....................................................................................77

6.1.2. Znajomość programów komputerowych ...................................................................79

6.1.3. Prawo jazdy ...........................................................................................................82

6.1.4. Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych ...................................................................83

6.1.4. Dotychczasowe doświadczenie zawodowe ................................................................86

6.1.5. Charakterystyka respondentów ...............................................................................88

6.2. Plany zawodowe ........................................................................................................... 92

6.2.1. Ocena szkoły i edukacji pod kątem przydatności dla dalszej ścieżki zawodowej i edukacyjnej ..........................................................................................................................92

6.2.2. Dalsze plany edukacyjne .........................................................................................99

6.2.3. Dalsze plany zawodowe ........................................................................................ 105

Raport cząstkowy 4


7. Wnioski i rekomendacje z badania zawodowych szkół ponadgimnazjalnych .......... 1158. Aneks ......................................................................................................................... 120

1. Wstęp

Celem tego komponentu badawczego jest opisanie obecnej i przyszłej oferty szkolno – edukacyjnej, planów rozwojowych zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w regionie oraz określenie stopnia dopasowania tej oferty do aktualnych i prognozowanych potrzeb gospodarki. Dodatkowo efektem powinno być stworzenie opisu potrzeb rozwojowych, kompetencji i planów zawodowych uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych.

Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych stanowią istotny odsetek osób rozpoczynających aktywność zawodową w województwie. Ich przygotowanie do uczestnictwa w rynku pracy stanowi jedno z najważniejszych wyzwań dla instytucji edukacyjnych, lecz także polityki publicznej regionu.

Ocena działania szkół jest też istotna w kontekście rozpoczynającej się debaty na temat wdrożenia Krajowych Ram Kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez kraje UE oznacza to opisanie wszystkich poziomów nauczania w układzie poziomów kwalifikacji, określających wiedzę, umiejętności oraz postawy osób. Wdrożenie systemu KRK oznacza także patrzenie na proces edukacji od strony efektów uczenia się.

Odpowiednie przygotowanie absolwentów do potrzeb rynku pracy oznacza nie tylko wyposażenie ich w konkretną wiedzę zawodową, ale także nauczenie odpowiednich postaw: odpowiedzialności, sumienności czy umiejętności pracy w grupie. Jak wynika z badań przeprowadzonych wśród pracodawców województwa świętokrzyskiego w ramach projektu, właśnie takie postawy należą do najbardziej pożądanych i poszukiwanych cech pracowników. Stąd rola instytucji edukacyjnych w ich kształtowaniu.

Odpowiednie dostosowanie oferty instytucji edukacyjnych do potrzeb rynku pracy jest również potrzebne dla ograniczania bezrobocia i bierności zawodowej wśród najmłodszych uczestników rynku pracy. Jak pokazują statystyki międzynarodowe, Polska należy do krajów, w których odsetek osób w wieku 20-29 lat, które nie uczą się i nie pracują jest wysoki. Działania na rzecz wspierania płynnego przejścia z edukacji do rynku pracy należą więc do istotnych wyzwań zarówno dla polityki edukacyjnej, jak i polityki rynku pracy.

Wyzwanie to jest jeszcze bardziej istotne w perspektywie kolejnych lat, kiedy liczba osób wchodzących na rynek pracy będzie spadać, z powodu spadającej w wyniku niżu demograficznego liczby młodzieży. Autorzy raportu „Polska 2030” wskazują, że:

System edukacyjny już od najmłodszych lat musi nie tylko przekazywać uczniom konkretne wiadomości, ale przede wszystkim przyzwyczajać ich do ciągłego zdobywania i wykorzystywania wiedzy oraz uczyć tych umiejętności.

Absolwenci szkół ponadgimnazjalnych (liceów ogólnokształcących, szkół policealnych i średnich zawodowych oraz szkół zasadniczych zawodowych) stanowią niemal dwie trzecie wszystkich osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy w województwie. Stąd, z perspektywy instytucji rynku pracy, ważna jest ocena tego, na ile osoby te faktycznie są przygotowane do podejmowania aktywności zawodowej. Niniejszy raport przedstawia analizę edukacji ponadgimnazjalnej w województwie świętokrzyskim, w oparciu o analizę dostępnych danych oraz przeprowadzone badania. Ich celem była analiza oferty szkół ponadgimnazjalnych oraz ocena, na ile oferta ta jest dopasowana do potrzeb i wyzwań regionalnego rynku pracy.

Raport cząstkowy 5


Raport cząstkowy 6


2. Cele badania i metody jego realizacji

2.1. Cele badania

Celem badania jest opisanie obecnej i przyszłej oferty szkolno – edukacyjnej oraz planów rozwojowych i zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w regionie świętokrzyskim oraz określenie stopnia dopasowania tej oferty do aktualnych i prognozowanych potrzeb gospodarki oraz opisanie potrzeb rozwojowych, kompetencji i planów zawodowych uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych. W ramach tego komponentu postawione zostały następujące pytania badawcze:

• Jakie są aktualnie prowadzone kierunki kształcenia na etapie zawodowego szkolnictwa ponadgimnazjalnego, ilu uczniów się uczy na poszczególnych kierunkach?

• Jakie są plany rozwojowe szkół związane z uruchamianiem nowych kierunków kształcenia?

• Jakie instytucje i czynniki wpływają na plany rozwojowe szkół?

• Czy planowana jest modyfikacja programów nauczania w ciągu najbliższego roku, trzech i pięciu lat?

• Jaka jest aktualna i planowana liczba absolwentów tego typu szkół w okresie najbliższego roku, trzech i pięciu lat z podziałem na kierunki kształcenia?

• Czy występują bariery rozwojowe, jeżeli tak, to jakie?

• W jaki sposób oferta edukacyjna tych szkół dopasowywana jest do potrzeb gospodarki, na jakich danych i informacjach opierają się szkoły planując swą ofertę, jak wygląda proces decyzyjny w tym zakresie, kto i w jaki sposób podejmuje takie decyzje, jaki jest horyzont czasowy planowania zmian?

• Czy i w jakim stopniu występuje współpraca szkół z sektorem przedsiębiorstw?

• Czy i w jakich formach występuje współpraca szkół z sektorem przedsiębiorstw i z instytucjami rynku pracy w zakresie kształtowania profilu kształcenia dostosowanego do potrzeb rynku, jakie są ewentualne bariery tej współpracy, jakie są oczekiwania szkół w zakresie takiej współpracy?

• Jakie są plany uczniów szkół dotyczące ich dalszego rozwoju zawodowego?

• Jaka jest oferta szkół w zakresie:

o zajęć praktycznych/praktyk zawodowych,

o dodatkowych zajęć pogłębiających/uzupełniających wiedzę w danej dziedzinie (języki obce, nauki humanistyczne, nauki przyrodnicze, nauki ścisłe, sztuka),

o informatyki,

z uwzględnieniem oferty kierowanej do uczniów słabszych (wyrównawcza) i mocniejszych (zachęcanie do dalszego rozwoju) .

• W jakim zakresie uczniowie korzystają z oferty szkół?

• Czy szkoła korzysta ze środków unijnych, jeżeli tak, to na co:

o poprawa infrastruktury,

o dodatkowa oferta dla uczniów,

Raport cząstkowy 7


o szkolenie kadr szkoły.

• Czy szkoła monitoruje losy absolwentów – jaki procent idzie na studia? Jaki procent podejmuje zatrudnienie? Czy trudno jest znaleźć pracę absolwentom szkoły?

• Jakie są wyniki z egzaminów maturalnych dla uczniów szkoły?

• Jakie są średnie wyniki uczniów przyjmowanych do szkoły (jako wyznacznik atrakcyjności danej szkoły)?

• Jakie są plany uczniów szkół dotyczące dalszego rozwoju zawodowego?

• Migracja zawodowa – czy uczniowie rozważają zmianę miejsca zamieszkania ze względu na podjęcie pracy?

2.2. Metodologia badania

Badanie było realizowane z wykorzystaniem zróżnicowanych metod badawczych. W ramach badania zrealizowano:

• analizę danych zastanych,

• badania ilościowe z udziałem przedstawicieli kadry zarządzającej ponadgimnazjalnych szkół zawodowych,

• badania jakościowe z udziałem przedstawicieli kadry zarządzającej ponadgimnazjalnych szkół zawodowych,

• badania ilościowe z uczniami ponadgimnazjalnych szkół zawodowych.

Przeprowadzenie analizy danych zastanych w zakresie kierunków kształcenia zawodowych szkół ponadgimnazjalnych ma na celu określenie oferty edukacyjnej na tym etapie edukacji. Dla celów analizy danych zastanych przyjęto, iż w skład zawodowych szkół ponadgimanzjalnych wchodzą: zasadnicze szkoły zawodowe, licea profilowane, technika, szkoły policealne i szkoły artystyczne. Przyjęcie takiego założenia jest zgodne z definicją ustawową szkół ponadgimanzjalnych oraz z metodologią zbierania danych przez Główny Urząd Statystyczny. W związku dużym udziałem szkół dla dorosłych w strukturze szkół ponadgimnazjalnych, w analizie uwzględniono nie tylko szkoły dla młodzieży, ale również specjalne i dla dorosłych.

Badaniem ilościowym objęta została kadra zarządzająca ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim. Badanie zostało przeprowadzone w dniach 12 kwietnia – 24 maja 2010 roku z wykorzystaniem synergii dwóch metod badawczych CATI oraz CAWI. Pozyskanie szczegółowych informacji stawiać mogło przed respondentem konieczność sięgnięcia do materiałów, do których nie miał on dostępu w momencie realizacji badania (szczegółowe wykazy, prognozy). Synergia metody CATI + CAWI dawała możliwość powrotu do pytań i uzupełnienia ankiety o niezbędne informacje.

W założeniach próba badania miała wynosić N=100 dyrektorów szkół. Z Ministerstwa Edukacji Narodowej uzyskano bazę danych 366 zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim, z czego 191 szkół prowadzi nauczanie dzienne, a reszta wieczorowe dla dorosłych. Z każdą z tych szkół nawiązano kontakt telefoniczny. Wiele z nich było umiejscowionych w Zespołach Szkół - w związku z tym jeden dyrektor kierował kilkoma szkołami zawodowymi. Część dyrektorów zgodziła się zatem uzupełnić dane jedynie o jednej lub dwóch szkołach, którymi kierują, a odmówiła wypełnienia ankiety o pozostałych. Ostatecznie udało się zrealizować N=75 wywiadów. Poniższa tabela przedstawia statusy realizacji badania.

Raport cząstkowy 8


Tabela 2.1 Statusy realizacji

Status Liczba szkół (n)

Zrealizowane 75

Odmowa z powodu kierowania zespołem szkół 159

Szkoła została zlikwidowana 60

Brak czasu na udział w badaniu / wypełnienie ankiety 22

Brak naboru uczniów do szkoły od kilku lat 22

Odmowa z powodu długości ankiety 9

Nie udało skontaktować się z dyrektorem szkoły 9

Odmowa z powodu prowadzenia ośrodka wychowawczego 4

Odmowa z powodu prowadzenia szkoły specjalnej 3

Odmowa z powołaniem się na kuratorium 2

Odmowa z powodu prowadzenia gimnazjum 1

Z bazy aktywnie działających na terenie województwa świętokrzyskiego 279 zawodowych szkół ponadgimnazjalnych (60 zlikwidowanych placówek, 22 nie prowadzą naboru, 4 funkcjonują jako ośrodek wychowawczy, a jedna funkcjonuje jako gimnazjum) uzyskano dane na temat 27% szkół (75). Pozyskane wyniki w pełni pozwalają wnioskować na temat zawodowego szkolnictwa ponadgimnazjalnego w świętokrzyskim.

Przeprowadzone badania jakościowe w postaci indywidualnych swobodnych wywiadów pogłębionych (IDI) miały na celu poszukiwanie odpowiedzi na następujące pytanie badawcze:

• Jakie są plany rozwojowe szkół związane z uruchamianiem nowych kierunków kształcenia?

• Co wpływa na plany rozwojowe?

• W jaki sposób oferta edukacyjna tych szkół jest dopasowana do potrzeb gospodarki?

• Jakie są bariery współpracy szkół z otoczeniem instytucjonalnym i gospodarczym?

• W jaki sposób szkoły korzystają ze środków unijnych?

• W jaki sposób szkoły dowiadują się o losach absolwentów?

W ramach badania zrealizowano 15 IDI. Respondentami w badaniu byli dyrektorzy lub wicedyrektorzy ponadgimnazjalnych szkół zawodowych (technika, licea profilowane, zasadnicze szkoły zawodowe) na terenie województwa świętokrzyskiego.

W przypadku badania ilościowego uczniów, badaniem objęci zostali uczniowie ostatnich klas zawodowych szkół ponadgimnazjalnych. Badanie zostało przeprowadzone w dniach 12-29 kwietnia 2010 roku za pomocą ankiety osobistej realizowanej techniką audytoryjną. Łącznie zrealizowano N=726 wywiady w 29 zawodowych szkołach ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim.

Raport cząstkowy 9


Szkoły do badania zostały wylosowane z prawdopodobieństwem proporcjonalnym do liczby uczniów. Losowanie uwzględniało następujące warstwy: technikum (n=16), zasadnicza szkoła zawodowa (n=11) oraz liceum profilowane (n=2).

3. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w woj. świętokrzyskim w świetle danych zastanych

W tej części badania prezentujemy analizę danych zastanych dotyczących zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim. Analiza ta obejmuje informacje dotyczące liczby i struktury szkół w województwie oraz liczbę uczniów i absolwentów tych szkół, jak również sytuację absolwentów na rynku pracy.

3.1. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w województwie świętokrzyskim – liczba i struktura

3.1.1. Liczba zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim

Liczba zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim wyniosła w 2008 roku 366, co stanowi 4% szkół ponadgimnazjalnych w Polsce i koresponduje z liczbą ludności województwa. Liczba szkół zawodowych plasuje świętokrzyskie wśród województw o najmniejszej liczbie szkół tego typu - mniej tych placówek znajduje się tylko w województwach: opolskim, podlaskim i lubuskim.

Miedzy rokiem 2004 a 2008 widoczna jest tendencja spadkowa liczby szkół zawodowych nie tylko w województwie świętokrzyskim, ale i we wszystkich województwach kraju. W województwie świętokrzyskim liczba tych szkół zmniejszyła się o 123 placówki – w Polsce ogółem o 5728 szkoły.

Raport cząstkowy 10


Wykres 3.1. Liczba szkół zawodowych w Polsce.

Źródło: BDR GUS

Liczba zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w powiatach województwa świętokrzyskiego jest pochodną liczby ich mieszkańców – w powiatach miasto Kielce oraz sandomierskim liczba ta w 2008 roku wyniosła odpowiednio 102 i 38 placówek, a w powiecie włoszczowskim – 7. W każdym powiecie województwa spadła liczba szkół zawodowych, co jest zgodne z trendem dla całego kraju.

Wykres 3.2. Liczba szkół w powiatach województwa świętokrzyskiego.

Źródło: BDR GUS

0 200 400 600 800 1 000 1 200 1 400 1 600 1 800

ŁÓDZKIE

MAZOWIECKIE

MAŁOPOLSKIE

ŚLĄSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

PODLASKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBUSKIE

WIELKOPOLSKIE

ZACHODNIOPOMORSKIE

DOLNOŚLĄSKIE

OPOLSKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

2004

2008

0 50 100 150

Powiat kielecki

Powiat konecki

Powiat ostrowiecki

Powiat skarżyski

Powiat starachowicki

Powiat m.Kielce

Powiat buski

Powiat jędrzejowski

Powiat kazimierski

Powiat opatowski

Powiat pińczowski

Powiat sandomierski

Powiat staszowski

Powiat włoszczowski

2004

2008



3.1.2. Struktura zawodowych szkół ponadgimanzjalnych w województwie świętokrzyskim

Struktura zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w województwie świętokrzyskim nie różni się znacząco od struktury tych szkół w Polsce. W świętokrzyskim najwięcej (39%) wszystkich szkół zawodowych stanowią technika (dla Polski ten odsetek wynosi 32%), a najmniej (1%) - szkoły artystyczne (dla Polski – 3%).

W latach 2004-2008 nastąpiła istotna zmiana struktury szkół zawodowych ponadgimnazjalnych zarówno w Polsce, jak i w województwie świętokrzyskim – spadł znacząco, bo aż o 14 punktów procentowych, udział techników (dla Polski spadek ten był wielkości 3 punktów procentowych). Wzrósł natomiast w istotny sposób udział szkół zasadniczych zawodowych – o 7 punktów procentowych. Udział szkół policealnych w tej strukturze wzrósł o 7 %, dla porównania udziału tych szkół w Polsce spadł z 39% w 2004 do 33% w 2008 r.

Wykres 3.3. Struktura szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim i w Polsce.

Źródło: Obliczenia własne na podstawie BDR GUS

W porównaniu do 2004 roku, nastąpił znaczny spadek liczby średnich szkół zawodowych czyli techników i liceów profilowanych – liczba techników zmniejszyła się o 118 placówek, co stanowi prawie 82% szkół tego typu w województwie świętokrzyskim. Spadek liczby liceów profilowanych był mniejszy w porównaniu do techników, ale niemniej istotny – z 54 szkół do 32, czyli o 68%. Zmniejszenie liczby liceów profilowanych jest związane z decyzją Ministerstwa Edukacji o likwidacji tych szkół do 2012.

W odniesieniu do zasadniczych szkół zawodowych województwa świętokrzyskiego we wspomnianym okresie nastąpił niewielki wzrost ich liczby – z 46 do 51 placówek, czyli o niecałe 11%. W analizowanym okresie wzrosła także liczba szkół policealnych ze 101 do 108, a niezmieniona została liczba szkół artystycznych.

22

21

32

39

33

30

10

9

3

1

0% 20% 40% 60% 80% 100%

POLSKA

ŚWIĘTOKRZYSKIE

zasadnicze zawodowe

technika

policealne

licea profilowane

artystyczne



Wykres 3.4. Liczba szkół w województwie świętokrzyskim wg typu.

Źródło: BDR GUS

Większość typów zawodowych szkół ponadgimnzjalnych, z wyjątkiem szkół artystycznych, jest zlokalizowanych we wszystkich powiatach województwa świętokrzyskiego. Najmniejsza liczba szkół zasadniczych zawodowych występuje w powiatach: włoszczowskim - 1 placówka, a największa w mieście Kielce – 12. W przypadku techników, najwięcej (33 wraz z technikami uzupełniającymi) znajduje się w mieście Kielce, a najmniej w powiatach włoszczowskim i pińczowskim (odpowiednio 3 i 4 placówki). Szkoły policealne w liczbie 108 również są zlokalizowane we wszystkich powiatach województwa świętokrzyskiego. Natomiast wszystkie szkoły artystyczne (w sumie 5 placówek) są położone w obrębie jednego powiatu - miasto Kielce.

Wykres 3.5. Liczba szkół w powiatach województwa świętokrzyskiego wg typu.

Struktura szkół w województwie świętokrzyskim wg osób do nich uczęszczających (szkoły dla młodzieży, dorosłych, specjalne) nie odbiega znacząco od struktury tych szkół w Polsce. Największy udział w tej strukturze, zarówno w województwie, jak i w Polsce, mają szkoły dla młodzieży – 57% i

0

50

100

150

200

250

300

zasadnicze szkoły

zawodowe

licea profilowane

technika policealne artystyczne

2004

2008

0 10 20 30 40 50

Powiat kielecki

Powiat konecki

Powiat ostrowiecki

Powiat skarżyski

Powiat starachowicki

Powiat m.Kielce

Powiat buski

Powiat jędrzejowski

Powiat kazimierski

Powiat opatowski

Powiat pińczowski

Powiat sandomierski

Powiat staszowski

Powiat włoszczowski

artystyczne

licea profilowane

policealne

technika

zasadnicze zawodowe



52,8% odpowiednio. W porównaniu do całego kraju, w województwie świętokrzyskim większy jest udział szkół dla dorosłych, który wynosi 40%. Jeżeli chodzi o zmianę na przestrzeni 2004-2008 roku, to w województwie zauważalny jest spadek udziału szkół dla młodzieży w strukturze szkół zawodowych – z 59% w 2004 r. do 52% w 2008 r., co jest zgodne z trendem dla całej Ploski. Wzrósł natomiast udziału szkół specjalnych – z 5% w 2004 r. do 8% w 2008 r. i w tym wypadku również wzrost podobnej wielkości jest charakterystyczny dla całego kraju. Szkoły dla osób dorosłych także wykazują tendencję wzrostową – z 36% w 2004 r. do 40% w 2008r., co także jest widoczne w strukturze tych szkół w Polsce.

Wykres 3.6.Struktura szkół zawodowych wg osób uczęszczających.


3.1.3. Kierunki kształcenia w szkołach policealnych

Szkoły policealne w województwie świętokrzyskim oferują 15 kierunków kształcenia. Wyszczególnienie kierunków i liczbę szkół policealnych oferujących kształcenia w danym kierunku przedstawia poniższa tabela.

Tabela 3.1. Szkoły policealne w województwie świętokrzyskim wg kierunków kształcenia

Nazwa kierunku Liczba szkół policealnych oferujących kształcenia

na danym kierunku artystyczne 9 społeczne 7 dziennikarstwa i informacji 4 ekonomiczne i administracyjne 12 informatyczne 11 inżynieryjno - techniczne 2 produkcji i przetwórstwa 1 architektury i budownictwa 5 rolnicze, leśne i rybactwa 1 medyczne 12 opieka społeczna 3 usługi dla ludności 25 usługi transportowe 6 kształtowanie środowiska 1 zarządzanie informacją 4 pozostałe 35

Źródło: Dane zebrane przez portal „Wrota Świętokrzyskie”

53

52

39

40

8

8

0% 20% 40% 60% 80% 100%

POLSKA

ŚWIĘTOKRZYSKIE

szkoły dla młodzieży

szkoły dla dorosłych

szkoły specjalne



3.2. Uczniowie i absolwenci zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w woj. świętokrzyskim

3.2.1. Liczba uczniów i absolwentów

Liczba uczniów i absolwentów ponadginazjalnych szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim ma tendencję spadkową, co wynika po części ze zmniejszania się populacji osób w wieku szkolnym i jest charakterystyczne dla całego kraju.

Wykres 3.7. Uczniowie i absolwenci szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim

Źródło: BDR GUS

Liczba uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim wyniosła w 2008 roku ponad 48 tys. osób (wykres 3.8), co stanowi 3,6% populacji uczniów tych szkół w Polsce. Liczba absolwentów w województwie świętokrzyskim osiągnęła poziom prawie 12 tys. osób, czyli 4% absolwentów tego typu szkół w kraju.

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

Absolwenci Uczniowie



Wykres 3.8. Uczniowie i absolwenci wg województw w 2008 r.

Źródło: BDR GUS

Analogicznie jak w przypadku liczby szkół, liczba uczniów i absolwentów była największa w mieście Kielce i wyniosła w 2008 roku odpowiednio 9 700 i 1 900. Absolwenci stanowili średnio 23,4% uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych. Najwyższy odsetek absolwentów w relacji do liczby uczniów (ponad 36%) można było zaobserwować w przypadku powiatu opatowskiego.

0 50 000 100 000 150 000 200 000

ŁÓDZKIE

MAZOWIECKIE

MAŁOPOLSKIE

ŚLĄSKIE

LUBELSKIE

PODKARPACKIE

PODLASKIE

ŚWIĘTOKRZYSKIE

LUBUSKIE

WIELKOPOLSKIE

ZACHODNIOPOMORSKIE

DOLNOŚLĄSKIE

OPOLSKIE

KUJAWSKO-POMORSKIE

POMORSKIE

WARMIŃSKO-MAZURSKIE

Absolwenci

Uczniowie



Wykres 3.9. Uczniowie i absolwenci w powiatach województwa świętokrzyskiego 2008 r.

Udział absolwentów w ogólnej liczbie uczniów Liczba uczniów i absolwentów

Źródło: BDR GUS

3.2.2. Struktura uczniów zawodowych szkół ponadgimanzjalnych w woj. świętokrzyskim

Struktura uczniów i absolwentów wg typów szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim nie odbiega w znaczący sposób od struktury tych grup dla całego kraju i jest skorelowana ze strukturą szkół na obszarze województwa i kraju. Największą grupę stanowią uczniowie (71%) i absolwenci (57%) techników, a najmniejszą szkół policealnych (odpowiednio 2,6% i 3,6%). Znaczną grupę zarówno uczniów, jak i absolwentów stanowią osoby z zasadniczych szkół zawodowych – 21% w przypadku uczniów i 23,6% w przypadku absolwentów.

Wykres 3.10. Uczniowie szkół zawodowych wg typu szkoły w 2008 r.


0%10%20%30%40%

Powiat kieleckiPowiat koneckiPowiat ostrowieckiPowiat skarżyskiPowiat starachowickiPowiat m.KielcePowiat buskiPowiat jędrzejowskiPowiat kazimierskiPowiat opatowskiPowiat pińczowskiPowiat sandomierskiPowiat staszowskiPowiat włoszczowski

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000

Absolwenci

Uczniowie

19,30

16,48

46,49

55,97

6,21

4,44

1,76

0,85

26,24

22,27

0% 20% 40% 60% 80% 100%

POLS

KAŚW

IĘTO

KRZY

SKIE

szkoły zasadnicze

technika

licea profilowane

szkoły artystyczne

szkoły policealne



Struktura uczniów szkół zawodowych różni się także w poszczególnych powiatach.

Wykres 3.11. Uczniowie szkół zawodowych wg typu szkoły i powiatu w 2008 r.


Znacząco wyższy odsetek uczniów szkół zawodowych można zaobserwować w powiatach opatowskim, buskim i staszowskim, przy jednocześnie niższym udziale uczniów techników w tych powiatach. Licea profilowane stanowią istotny udział uczniów jedynie w powiatach pińczowskim i starachowickim, natomiast uczniowie szkół policealnych zamieszkują najczęściej powiaty kielecki i miasta Kielce.

Wykres 3.12. Absolwenci szkół zawodowych wg typu szkoły w 2008 r.


Analogicznie jak w przypadku szkół, struktura uczniów i absolwentów między 2004 a 2008 rokiem uległa znacznym zmianom, zwłaszcza w odniesieniu do uczniów i absolwentów tych techników (ich

0% 20% 40% 60% 80% 100%

POLSKAŚWIĘTOKRZYSKIE

Powiat kieleckiPowiat konecki

Powiat ostrowieckiPowiat skarżyski

Powiat starachowickiPowiat m.Kielce

Powiat buskiPowiat jędrzejowski

Powiat kazimierskiPowiat opatowski

Powiat pińczowskiPowiat sandomierski

Powiat staszowskiPowiat włoszczowski

zasadnicze zawodowe

technika

licea profilowane

szkoły artystyczne

szkoły policealne

21,61

17,09

37,54

44,03

13,95

14,86

0,97

0,72

25,93

23,31

0% 20% 40% 60% 80% 100%

POLS

KAŚW

IĘTO

KRZY

SKIE

szkoły zasadnicze

technika

licea profilowane

szkoły artystyczne

szkoły policealne



udział w strukturze zmniejszył się 13 p.p. w przypadku uczniów i prawie 17 p.p. w przypadku absolwentów).

W 2008 roku najwięcej uczniów (prawie 69%) uczęszczało do szkół dla młodzieży, jednak odsetek uczniów uczęszczających do szkół dla dorosłych również jest stosunkowo wysoki – 28%. Analogicznie 68% absolwentów ukończyło szkoły dla młodzieży, a 27% do szkół dla osób dorosłych.

Wykres 3.13. Uczniowie i absolwenci wg typu szkoły w 2008 roku w województwie świętokrzyskim


3.2.3. Kierunki kształcenia w liceach profilowanych

Dostępne dane wskazują, że w roku szkolnym 2008/2009 uczniowie liceów profilowanych w województwie świętokrzyskim kształcili się na pięciu głównych kierunkach i były to: ekonomia i administracja, opieka społeczna, usługi dla ludności, kształtowanie środowiska i zarządzanie informacją. Największą popularnością wśród uczniów cieszył się ten ostatni kierunek – ponad 800 osób uczyło się zawodów związanych z tą dziedziną (Wykres 3.14). Najmniejszym powodzeniem cieszył się kierunek kształtowanie środowiska – jedynie 71 uczniów (Wykres 3.14).

Wykres 3.14. Uczniowie liceów profilowanych wg kierunków kształcenia w roku szkolnym 2008/2009

Źródło: Oświata i wychowanie 2008/2009, GUS

68

69

30

29

2

2

0% 20% 40% 60% 80% 100%

absolwenci

uczniowie

szkoły dla młodzieży

szkoły dla dorosłych

szkoły specjalne

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

ŚWIĘTOKRZYSKIE

zarządzanie informacją

ekonomiczne i administracyjne

opieka społeczna

usługi dla ludności

kształtowanie środowiska



W przypadku absolwentów liczba kierunków kształcenia, które kończyli w roku szkolnym 2008/2009 jest większa i wyniosła 7, wśród których były: chemiczne badanie środowiska, ekonomia i administracja, kreowanie ubiorów, opieka społeczna, usługi dla ludności, kształtowanie środowiska i zarządzanie informacją. Najwięcej absolwentów kończyło kierunek zarządzanie informacją – 643 osoby, a najmniej, bo 10 osób, kierunek kreowanie ubiorów (Wykres).

Wykres 3.15. Absolwenci liceów profilowanych wg kierunków kształcenia w roku szkolnym 2008/2009

Źródło: Oświata i wychowanie 2008/2009, GUS

3.2.4. Prognozy na przyszłość

Podstawową determinantą liczby uczniów szkół ponadgimnazjalnych w przyszłości jest sytuacja demograficzna, w tym liczba młodzieży w wieku od 16 do 18 roku życia (a po wejściu w życie zmiany wieku rozpoczęcia edukacji podstawowej – od 15 do 17 roku życia). Zgodnie z prognozą Głównego Urzędu Statystycznego w województwie świętokrzyskim do 2035 r. liczba osób w wieku 16-18 lat spadnie o niemal 35% - z 49,9 tys. osób w 2010 r. do 32,6 tys. w 2035 r.

Wykres 3.16. Prognoza liczby osób w wieku 16-18 lat w woj. świętokrzyskim

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

2007

2009

2011

2013

2015

2017

2019

2021

2023

2025

2027

2029

2031

2033

2035

liczb

a os

ób

Źródło: prognoza demograficzna GUS z 2008 r.

0

100

200

300

400

500

600

700

ŚWIĘTOKRZYSKIE


ekonomiczne i administracyjne

opieka społeczna

usługi dla ludności

kształtowanie środowiska

chemiczne badanie środowiska

kreowanie ubiorów



Należy pamiętać, iż liczba osób w tej grupie wieku stanowi tylko pewne przybliżenie potencjalnego spadku liczby uczniów. Porównanie liczby uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych w województwie do liczby osób w wieku 16-18 lat w latach 2007-2008 wskazuje na nieco większą liczbę uczniów niż osób w tej grupie wieku.

Wykres 3.17. Liczba uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych i liceów w latach 2007-2008 a liczba osób w wieku 16-18 lat w województwie świętokrzyskim

010 00020 00030 00040 00050 00060 00070 000

2007 2008

uczniowie zawodowych szkół ponadgimnazjalnych

uczniowie liceów ogólnokształcących

liczba osób w wieku 16-18 lat

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS: Bank Danych Regionalnych i Prognoza demograficzna.

Jeżeli jednak przyjąć, że liczba uczniów w analizowanej grupie szkół będzie utrzymywać się w stałej proporcji do liczby ludności w wieku 16-18 lat, to do 2035 r. liczba uczniów może spaść do poziomu poniżej 20 tys. uczniów, a więc o niemal połowę. Zmiana demograficzna stanowi więc istotne wyzwanie dla kształtowania się oferty edukacyjnej w województwie.

3.3. Absolwenci szkół zawodowych na rynku pracy

Dostępne dane pozwalają na ocenę sytuacji absolwentów na rynku pracy z perspektywy ich wchodzenia na rynek pracy, zatrudnienia oraz bezrobocia, a także na ocenę tego, na ile wykształcenie wpływa na poziom zatrudnienia oraz bezrobocia poszczególnych grup osób.

Ogółem w województwie świętokrzyskim liczba osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy rosła stopniowo od 2001 r. do 2008 r. (z nieznacznym spadkiem w 2005 r.).

W 2009 r., zapewne na skutek spowolnienia gospodarczego, liczba zatrudnionych po raz pierwszy osób istotnie zmalała w porównaniu do rekordowego 2008 r. i wyniosła 5,92 tys. w porównaniu do 7,97 tys. osób rok wcześniej. Spośród wszystkich rozpoczynających pracę po raz pierwszy, osoby z wykształceniem zasadniczym, policealnym i średnim zawodowym stanowiły, z wyjątkiem 2004 r. ponad połowę wszystkich osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy (Wykres 3.19).



Wykres 3.18. Liczba osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy w woj. świętokrzyskim według wykształcenia, 2002-2008

Wykres 3.19. Udział osób z wykształceniem zasadniczym, policealnym i średnim zawodowym wśród osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy w woj. świętokrzyskim, 2002-2008

Źródło: BDR GUS Źródło: Obliczenia własne na podstawie BDR GUS

Możemy również porównać liczbę osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy z wykształceniem zasadniczym, policealnym lub technicznym do liczby absolwentów tych szkół. Relacja ta może stanowić pewne przybliżenie tego, na ile absolwenci zawodowych szkół ponadgimnazjalnych mogą liczyć na zatrudnienie.

Wykres 3.20. Liczba osób z wykształceniem zawodowym ponadgimnazjalnym rozpoczynających pracę w relacji do liczby absolwentów

Źródło: obliczenia własne na podstawie BDR GUS

01 0002 0003 0004 0005 0006 0007 0008 0009 000

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

licea ogólnokształcąceszkoły policealne i średnie zawodoweszkoły wyższeszkoły zasadnicze

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

proc

ent r

ozpo

czyn

ając

ych

prac

ę po

ra

z pie

rwsz

y og

ółem

0

10

20

30

40

50

60

70

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

na 1

00 a

bsol

wen

tów

zaw

odow

ych

szkó

ł pon

adgi

mna

zjal

nych

ogó

łem



Chociaż nie każdy absolwent analizowanej grupy szkół poszukuje zatrudnienia w pierwszym roku po ukończeniu szkoły, niemniej jednak otrzymany wynik ponownie może pokazać przybliżenie sukcesu na rynku pracy dla absolwentów kończących edukację zawodową ponadgimnazjalną. Jak można zauważyć, liczba osób rozpoczynających pracę po raz pierwszy na 100 absolwentów rosła istotnie pomiędzy 2002 i 2004 r. oraz pomiędzy 2005 i 2007 r. W 2008 r. ponownie został zaobserwowany spadek tej relacji do nieco poniżej 50 zatrudnionych na 100 absolwentów. Dane te zdają się potwierdzać hipotezę, że w sytuacji spowolnienia na lokalnym rynku pracy pierwszym z działań jest ograniczenie zatrudniania nowych osób, bez doświadczenia zawodowego.

Warto jest również popatrzeć na „premię” jaką daje ukończenie określonego poziomu edukacji dla uczestników rynku pracy. Analiza ta może obejmować wskaźnik zatrudnienia (bezpośrednio mierzący sukces na rynku pracy) lub stopę bezrobocia (jako miarę „porażki” na rynku pracy). Dostępne dane pozwalają na ocenę sytuacji na rynku pracy wszystkich osób o danym poziomie wykształcenia.

W województwie świętokrzyskim zdecydowana większość osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym (65%) oraz policealnym i średnim zawodowym (62%) pracuje. Osoby aktywne zawodowo, ale bezrobotne stanowią 28% osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym i 32% osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. Bardzo mały odsetek w tych grupach wykształcenia stanowią osoby bierne zawodowo (odpowiednio 7% i 5%). Struktura osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz policealnym i średnim zawodowym wg aktywności na rynku dla całego kraju jest podobna do tej struktury w województwie świętokrzyskim.

Wykres 3.21. Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15 i więcej lat w woj. świętokrzyskim według wykształcenia, 2005-2009

Wykres 3.22. Stopa bezrobocia osób w wieku 15 i więcej lat w woj. świętokrzyskim według wykształcenia, 2005-2009

40

45

50

55

60

65

70

2005 2006 2007 2008 2009

na 1

00 o

sób

w w

ieku

15

i wię

cej l

at

ogółem

policealne oraz średnie zawodowe

zasadnicze zawodowe

0

5

10

15

20

25

2005 2006 2007 2008 2009

proc

ent

ogółem

policealne oraz średnie zawodowe

zasadnicze zawodowe

Źródło: GUS BAEL Źródło: GUS BAEL



Wykres 3.23. Struktura osób z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz policealnym i średnim zawodowym w województwie świętokrzyskim wg aktywności zawodowej.


Liczba osób z wykształceniem ponadgimnazjalnym zawodowym zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy województwa świętokrzyskiego systematycznie maleje (pomijając sezonowość charakteryzującą polskie bezrobocie). Jednak liczba osób zarejestrowanych jako bezrobotne z wykształceniem zasadniczym zawodowym jest największa w porównaniu do pozostałych grup wykształcenia. Natomiast liczba osób bezrobotnych z wykształceniem policealnym i średnim kształtuje się na poziomie osób bez wykształcenia (czyli gimnazjalnym lub niższym).

Wykres 3.24. Liczba osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w województwie świętokrzyskim.


Największy (29% i 23%) udział w strukturze osób zarejestrowanych w urzędach pracy województwa świętokrzyskiego mają osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz gimnazjalnym i niższym. Dużą grupę (25%) wśród bezrobotnych stanowią także osoby z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym. Pozostałe grupy wykształcenia stanowią niewiele ponad 10% populacji.

7

5

65

62

28

32

0% 20% 40% 60% 80% 100%

zasadnicze zawodowe

policealne i średnie zawodowe

aktywni zawodowo bezrobotni

aktywni zawodowo pracujący

bierni zawodowo

0

5 000

10 000

15 000

20 000

25 000

30 000

35 000

40 000

45 000

50 000

2005

kw1

2005

kw2

2005

kw3

2005

kw4

2006

kw1

2006

kw2

2006

kw3

2006

kw4

2007

kw1

2007

kw2

2007

kw3

2007

kw4

2008

kw1

2008

kw2

2008

kw3

2008

kw4

2009

kw1

2009

kw2

2009

kw3

2009

kw4

zasadnicze zawodowe


gimnazjalne, podstawowe i niższe

średnie ogólnokształcące

wyższe



Wykres 3.25. Struktura osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w województwie świętokrzyskim.


Jak widać z zaprezentowanych danych, wykształcenie zawodowe – policealne, średnie zawodowe lub zasadnicze zawodowe daje premię w postaci zwiększenia szansy na zatrudnienie, mierzone wskaźnikiem zatrudnienia wyższym niż przeciętnie w województwie, ale ma stosunkowo niewielki wpływ na stopę bezrobocia, która dla tych grup wykształcenia jest zbliżona do średniej. Duży udział liczby osób z wykształceniem zawodowym zarejestrowanych w PUP wynika przede wszystkim ze struktury wykształcenia ludności, a w mniejszym stopniu ze znacząco gorszej sytuacji tych osób na rynku pracy.

4. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w świetle badań ilościowych

W tej części przedstawione są wyniki badania ilościowego realizowanego w szkołach z przedstawicielami ich władz.

4.1. Aktualna oferta edukacyjna

4.1.1. Kierunki kształcenia

W świetle badań ilościowych najpopularniejszymi kierunkami kształcenia zawodowego są:

• w technikach - informatyka, mechanika i hotelarstwo,

• w zasadniczych szkołach zawodowych - mechanika, elektromechanika, fryzjerstwo i murarstwo,

• w liceach profilowanych – kierunek socjalny, ekonomiczny oraz zarządzanie informacją.

Szczegółowe zestawienie kierunków nauczania oferowanych przez poszczególne typy szkół zawodowych w województwie świętokrzyskim przedstawia poniższa tabela.

23 29 12 25 11

0% 20% 40% 60% 80% 100%

ŚWIĘ

TOKR

ZYSK

IE

gimnazjalne, podstawowe i niższe

zasadnicze zawodowe

średnie ogólnokształcące


wyższe



Tabela 4.1. Kierunki kształcenia oferowane przez szkoły zawodowe w województwie świętokrzyskim

Rodzaj szkoły

Kierunek kształcenia Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

mechanik 33% 46% 35%

informatyk, technik informatyk 48% 29%

ekonomista, technik ekonomista 28% 40% 20%

technik hotelarstwa 33% 20%

technik żywienia i gospodarstwa 30% 19%

fryzjer 11% 38% 19%

kucharz 11% 29% 16%

elektryk 15% 21% 16%

elektromechanik 2% 38% 13%

sprzedawca 7% 25% 12%

murarz 38% 12%

technik budownictwa 20% 12%

elektronik 15% 4% 11%

handlowiec 17% 11%

ochrona środowiska 17% 11%

stolarz 2% 29% 11%

technik organizacji usług gastronomicznych

17% 11%

cukiernik 4% 25% 11%

technik turystyki 15% 9%

piekarz 4% 21% 9%

blacharz samochodowy 2% 25% 9%

mechatronik 13% 4% 9%

agrobiznes 13% 8%

ślusarz 2% 21% 8%

technolog robót wykończeniowych 21% 7%

architektura krajobrazu 11% 7%

posadzkarz 2% 17% 7%

technik, logistyk 11% 7%



Rodzaj szkoły

Kierunek kształcenia Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

monter instalacji 17% 5%

teleinformatyk 9% 5%

technik organizacji reklamy 9% 5%

drogownictwo 9% 5%

rolnik 7% 4%

lakiernik 13% 4%

geodeta 7% 4%

technik pojazdów samochodowych 7% 4%

kierunek socjalny 60% 4%

kelner 4% 4% 4%

rzeźnik, wędliniarz 2% 8% 4%

zarządzanie informacją 40% 3%

leśnik 4% 3%

telekomunikacja 4% 3%

inne 26% 21% 23%

W aneksie zamieszczono tabelę z liczbą uczniów w ostatnich klasach: w bieżącym roku, za rok, za 3 lata i za 5 lat (tabela 8.2). Dane te wskazują na wyraźny spadek chętnych do nauki w ponadgimnazjalnych szkołach zawodowych, a w niektórych przypadkach wręcz likwidację danego kierunku. Specjalizacje, na których nie będzie uczniów za 5 lat to wg badanych dyrektorów szkół: stolarz, ślusarz, monter instalacji, lakiernik czy rzeźnik. Są to zatem specjalizacje głównie zasadniczych szkół zawodowych. Odpowiedzi na temat przyczyn takiego stanu rzeczy można doszukać się w wywiadach jakościowych. Pierwszą istotną przyczyną jest niż demograficzny, który powoduje zmniejszoną liczbę kandydatów do szkół. Drugą przyczyną może być trend kształcenia ogólnego, a nie zawodowego: coraz mniej uczniów chce się kształcić w szkołach zawodowych.



Wykres 4.1 Średnie wyniki uczniów przyjmowanych do szkoły

Średni próg punktowy w badanych szkołach niewiele się różni – aby dostać się do ponadgimnazjalnych szkół zawodowych należy mieć ponad 64 punkty (w zasadniczych szkołach zawodowych i liceach profilowanych) lub 70 punktów (w technikach).

4.1.2. Zajęcia dodatkowe dla uczniów

Zdecydowana większość badanych szkół prowadzi zarówno zajęcia dodatkowe dla zainteresowanych uczniów, jak i zajęcia wyrównawcze. Wszystkie licea profilowane biorące udział w badaniu prowadzą oba rodzaje zajęć.

Wykres 4.2. Zajęcia dodatkowe w szkole

Średnia liczba uczniów biorących udział w zajęciach wyrównawczych i dodatkowych jest porównywalna i wynosi odpowiednio 28 i 26. Najwięcej uczniów bierze udział w zajęciach wyrównawczych w liceach profilowanych, a najmniej w zasadniczych szkołach zawodowych. W odniesieniu do zajęć dodatkowych, cieszą się one największą popularnością w technikach, a najmniejszą w liceach profilowanych.

70

64

64

68

0 20 40 60 80 100

Technikum, n=46

Zasadnicza szkoła zawodowa, n=24

Liceum profilowane, n=5

Ogółem, N=75

89%

80%

4%

79%

79%

8%

100%

100%

87%

81%

5%

0% 50% 100%

Szkoła prowadzi zajęcia dodatkowe dla zainteresowanych uczniów rozwijające ich wiedzę i

umiejętności

Szkoła prowadzi zajęcia wyrównawcze dla uczniów

Szkoła nie prowadzi żadnych dodatkowych zajęć

Technikum, n=46 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=24 Liceum profilowane, n=5 Ogółem, n=75



Wykres 4.3. Uczniowie uczestniczący w zajęciach wyrównawczych w szkole (średnia)

Wykres 4.4. Uczniowie uczestniczący w zajęciach dodatkowych w szkole (średnia)

Wykres 4.5 Uczniowie uczestniczący w zajęciach wyrównawczych w szkole

Wykres 4.6 Uczniowie uczestniczący w zajęciach dodatkowych w szkole

Tematyka zajęć wyrównawczych obejmuje głównie przedmioty ścisłe, języki obce i zajęcia humanistyczne. Zakres tematyczny zajęć dodatkowych pokrywa się w dużej mierze z zajęciami wyrównawczymi, z tym że programy sportowe występują częściej w zajęciach dodatkowych.

Wśród badanych szkół 39% planuje poszerzyć zajęcia pozalekcyjne, w szczególności jest to widoczne w technikach, gdzie 43% tych szkół ma plany poszerzenia tego typu zajęć. Wśród pozostałych typów szkół odsetek zdecydowany na rozszerzenie zajęć waha się od 20% do 33%. Główne powody nie rozszerzenia zajęć pozalekcyjnych wymieniane przez respondentów to: brak takiej potrzeby oraz małe zainteresowanie uczniów tego typu zajęciami.

29,5

23,7

39,4

28,5

0 10 20 30 40

Technikum, n=37



Ogółem, N=61

29,7

22,2

18,0

26,6

0 10 20 30 40

Technikum, n=41



Ogółem, N=65

14%

32%

18%

41%

26%

20%

34%

11%

26%

20%

16%

24%

11%

40%

21%

11%

5%

20%

10%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=37



Ogółem, n=61

1-10 11-20 21-30 31-50 ponad 50

12%

26%

20%

17%

24%

32%

80%

31%

37%

26%

31%

15%

16%

14%

12%

8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=41



Ogółem, n=65

1-10 11-20 21-30 31-50 ponad 50



Wykres 4.7. Zakres, tematyka zajęć wyrównawczych

89%

89%

73%

59%

46%

27%

24%

14%

5%

3%

16%

95%

79%

68%

47%

26%

21%

21%

26%

100%

100%

100%

80%

80%

60%

40%

20%

40%

92%

87%

74%

57%

43%

28%

25%

10%

7%

2%

18%

0% 50% 100%

Zajęcia wyrównawcze z przedmiotów ścisłych

Zajęcia wyrównawcze z jęz. angielskiego

Zajęcia wyrównawcze z przedmiotów humanistycznych

Zajęcia wyrównawcze z jęz. niemieckiego

Zajęcia wyrównawcze z wiedzy o ziemi (biologia, chemia, geografia)

Zajęcia wyrównawcze z jęz. rosyjskiego

Sportowe zajęcia wyrównawcze

Zajęcia wyrównawcze z informatyki

Zajęcia wyrównawcze z jęz. francuskiego

Zajęcia wyrównawcze z innych niż wyżej wymienione języków

Inne zajęcia wyrównawcze




Pyt.: Proszę zaznaczyć jaki jest zakres/tematyka zajęć dodatkowych prowadzonych w Pani/a szkole? (na pytanie odpowiadały osoby ze szkół, w których prowadzone są zajęcia dodatkowe dla uczniów), n=65

Wykres 4.8 Zakres, tematyka zajęć dodatkowych

80%

78%

76%

71%

41%

46%

37%

20%

7%

2%

24%

84%

63%

63%

58%

37%

26%

21%

37%

100%

60%

40%

80%

40%

40%

40%

20%

20%

83%

72%

69%

68%

40%

40%

32%

17%

8%

2%

26%

0% 50% 100%

Zajęcia dodatkowe z przedmiotów ścisłych

Zajęcia dodatkowe z przedmiotów humanistycznych

Sportowe zajęcia dodatkowe

Zajęcia dodatkowe z jęz. angielskiego

Zajęcia dodatkowe z jęz. niemieckiego

Zajęcia dodatkowe z wiedzy o ziemi (biologia, chemia, geografia)

Zajęcia dodatkowe z informatyki

Zajęcia dodatkowe z jęz. rosyjskiego

Zajęcia dodatkowe z jęz. francuskiego

Zajęcia dodatkowe z innych niż wyżej wymienione języków

Inne zajęcia dodatkowe




Pyt.: Czy w ciągu najbliższego roku szkolnego tj. 2010/2011 Pana/i szkoła planuje rozszerzyć ofertę zajęć pozalekcyjnych?, N=75

Wykres 4.9 Plany poszerzenia zajęć pozalekcyjnych

Pyt.: Dlaczego w roku szkolnym 2010/2011 Pana/i szkoła nie planuje rozszerzać oferty zajęć pozalekcyjnych. Proszę zapisać główne powody tej decyzji? (na pytanie odpowiadały osoby, ze szkół które nie planują rozszerzyć oferty zajęć pozalekcyjnych), n=29

Wykres 4.10 Powody nie rozszerzania zajęć pozalekcyjnych

43%

33%

20%

39%

35%

46%

60%

40%

22%

21%

20%

21%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem

66%

28%

7%

3%

0% 50% 100%

nie ma takiej potrzeby

uczniowie nie uczestnicza w takich zajęciach

likwidacja liceum profilowanego

inne



Pyt.: Proszę zapisać jaki będzie zakres/tematyka dodatkowych zajęć pozalekcyjnych i dlaczego zdecydowano się właśnie na te zajęcia? (na pytanie odpowiadały osoby, ze szkół które planują rozszerzyć ofertę zajęć pozalekcyjnych), n=39

Tabela 4.2 Tematyka dodatkowych zajęć pozalekcyjnych

Tematyka dodatkowych zajęć pozalekcyjnych

Odsetek szkół, które planują rozszerzyć

ofertę zajęć pozalekcyjnych

(n=39)

Powody wprowadzenia dodatkowych zajęć

Odsetek szkół, które planują

rozszerzyć ofertę konkretnych zajęć

przedmioty zawodowe (n=10)

26%

zainteresowanie uczniów 40%

przygotowanie do egzaminów 50%

inne 10%

matematyka (n=10) 26% przygotowanie do egzaminów 70%

inne 30%

zajęcia sportowe (n=9) 23% zainteresowanie uczniów 100%

kursy zawodowe (n=7) 18% zainteresowanie uczniów 100%

przedmioty humanistyczne (n=6)

15%

zainteresowanie uczniów 33%


inne 33%

zajęcia przygotowujące do egzaminów (n=5)

13% przygotowanie do egzaminów 100%

informatyka (n=5) 13% zainteresowanie uczniów 60%

inne 40%

języki obce (n=5) 13% zainteresowanie uczniów 40%


pierwsza pomoc (n=4) 10% zainteresowanie uczniów 100%

kółko teatralne (n=3) 8% zainteresowanie uczniów 33%

inne 67%

przedmioty przyrodnicze (n=2)

5% zainteresowanie uczniów 50%


inne (n=8) 21% zainteresowanie uczniów 63%

inne 37%



4.1.3. Zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Większość techników i zasadniczych szkół zawodowych prowadzi zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej, czy to w formie odrębnych zajęć czy w ramach lekcji wiedzy o społeczeństwie czy też w inny sposób. Natomiast 60% badanych liceów profilowanych nie prowadzi zajęć tego typu.

Wykres 4.11. Zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Zajęcia dotyczące poszukiwania pracy prowadzone są też w ramach lekcji przedsiębiorczości (28%) lub lekcji wychowawczych (8%). 12% szkół prowadzi te zajęcia w inny sposób.

Najczęściej zajęcia z poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej prowadzi nauczyciel z danej szkoły – jedynie w 17% szkół jest to doradca z urzędu pracy. Wyjątek stanowią licea profilowane, gdzie w 50% szkół te zajęcia prowadzi doradca z urzędu pracy.

28%

29%

27%

13%

13%

20%

13%

50%

46%

20%

47%

9%

13%

60%

13%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak, jako odrębne zajęciaTak, w ramach lekcji wiedzy o społeczeństwieTak, w inny sposóbNie



Tabela 4.3 Prowadzący zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Tech

nik

um

(n=

42)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=21

)

Lice

um

pr

ofilo

wan

e (n

=2

)

Ogó

łem

(n

=65

)

nauczyciel w szkole 48% 52% 50% 49%

wychowawca 31% 33% 0% 31%

doradca zawodowy z Urzędu Pracy 17% 14% 50% 17%

doradca zawodowy z innej instytucji publicznej 7% 14% 0% 9%

doradca zawodowy z innej instytucji niepublicznej 5% 10% 0% 6%

inna osoba 5% 5% 0% 5%

Tabela 4.4 Nauczyciel przedmiotu prowadzący zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Szkoły, w których zajęcia prowadzi nauczyciel (n=32)

przedsiębiorczość 50%

wiedza o społeczeństwie 38%

pedagog szkolny 16%



Pyt.: Czy Pana/i szkoła planuje zorganizować takie zajęcia (poszukiwanie pracy, planowanie kariery zawodowej) w najbliższym roku szkolnym tj. 2010/2011? (na pytanie odpowiadały osoby ze szkół, które nie organizują zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej), n=10

Pyt.: Dlaczego Pana/i szkoła nie planuje takich zajęć w przyszłym roku szkolnym? (na pytanie odpowiadały osoby ze szkół, które nie organizują i nie planują zorganizować zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej), n=3

Wykres 4.12 Plany organizacji zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Jedynie 20% badanych szkół, w których obecnie nie ma zajęć nastawionych na podnoszenie umiejętności w zakresie poszukiwania pracy i planowania kariery, planuje organizację tego typu zajęć w roku szkolnym 2010/2011. Respondenci nie potrafili podać konkretnych przyczyn nie organizowania zajęć dotyczących poszukiwania pracy.

4.1.4. Praktyki zawodowe

Większość szkół współpracuje z przedsiębiorstwami w zakresie praktyk zawodowych (89%), przy czym częściej są to technika i zasadnicze szkoły zawodowe (88-93%) niż licea profilowane (60%).

Podobną zależność widać w średniej liczbie przedsiębiorców, z którymi współpracuje szkoła – z największa ich liczbą współpracują technika (26) oraz zasadnicze szkoły zawodowe (23), z najmniejszą natomiast licea profilowane (19).

20%

30%

50%

0% 50% 100%

Tak

Nie

Nie wiem

Powody: Brak uczniów (n=1), odmowa odpowiedzi (n=2)



Wykres 4.13. Współpraca z przedsiębiorstwami w zakresie praktyk zawodowych

Wykres 4.14. Średnia liczba przedsiębiorstw, z którymi współpracuje szkoła przy organizacji praktyk zawodowych

93%

88%

60%

89%

4%

8%

40%

8%

2%

4%

3%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem

26

23

19

25

0 5 10 15 20 25 30

Technikum, n=43



Ogółem, n=67



4.1.5. Zaplecze i infrastruktura

Średnio w szkołach pracuje ponad 40 nauczycieli, w większości nauczycieli dyplomowanych. Stosunkowo mało szkoły zatrudniają nauczycieli-stażystów. Co istotne, jedynie w bardzo nielicznych przypadkach (6% w przypadku techników i 4% w przypadku szkół zawodowych), szkoły odnotowały utratę nauczycieli z powodu migracji.

Większość dyrektorów stosunkowo dobrze ocenia zaplecze kompetencyjne i lokalowe szkoły, najgorzej oceniane jest wyposażenie warsztatów, laboratoriów oraz hal sportowych.

Pyt.: Proszę wpisać liczbę nauczycieli zatrudnionych obecnie na stałe w placówce oraz nauczycieli współpracujących, N=75

Pyt.: Proszę wpisać liczbę nauczycieli w podziale na stopień naukowy?, N=75

Tabela 4.5 Liczba nauczycieli (średnia)

Rodzaj szkoły

Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

Nauczyciele zatrudnieni na stałe 42,2 45,0 46,4 43,4

Nauczyciele współpracujący 9,1 9,1 5,2 8,9

Liczba nauczycieli-stażystów 1,5 1,7 1,8 1,6

Liczba nauczycieli kontraktowych 10,3 11,1 10,0 10,5

Liczba nauczycieli dyplomowanych 25,4 25,1 30,0 25,6

Liczba nauczycieli mianowanych 13,3 16,0 10,0 14,0



Pyt.: Proszę ocenić posiadane zaplecze/infrastrukturę posługując się skalą: 1- zdecydowanie niewystarczające, 2- raczej niewystarczające, 3- raczej wystarczające, 4- zdecydowanie wystarczające. Tabela 4.6 Ocena zaplecza, infrastruktury szkoły (średnia)

Rodzaj szkoły

Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

Kompetencje pracowników – nauczyciele przedmiotów humanistycznych

3,7 3,6 3,6 3,7

Kompetencje pracowników – nauczyciele przedmiotów ścisłych

3,7 3,6 3,4 3,6

Kompetencje pracowników - nauczycieli przedmiotów zawodowych

3,5 3,5 3,6 3,5

Posiadane łącze internetowe (przepustowość, bezawaryjność)

3,2 3,2 3,2 3,2

Warunki lokalowe pomieszczeń administracyjnych

3,2 3,2 3,2 3,2

Wyposażenie sal informatycznych (hardware - stan komputerów, innego sprzętu)

3,1 3,2 2,8 3,1

Warunki lokalowe sal lekcyjnych 3,1 3,1 3,0 3,1

Posiadane oprogramowanie(software - liczba licencji, ilość programów)

3,1 3,0 2,8 3,1

Warunki lokalowe sal warsztatowych/laboratoryjnych etc.

2,7 2,7 2,6 2,7

Wyposażenie sal warsztatowych/laboratoriów w niezbędny sprzęt/narzędzia

2,7 2,5 2,8 2,6

Warunki lokalowe sal sportowych 2,6 2,4 2,6 2,5



4.1.6. Wykorzystanie środków unijnych

Szkoły chętnie wykorzystują środki unijne do rozwoju zaplecza kadrowego i infrastruktury szkoły. Środki te najczęściej wykorzystywane są na inwestycje w szkolenia pracowników, a także w rozwój infrastruktury technicznej szkoły.

Pyt.: Proszę powiedzieć czy w obecnej chwili szkoła korzysta z funduszy unijnych?, N=75

Wykres 4.15 Wykorzystywanie funduszy unijnych

61%

50%

60%

57%

30%

46%

20%

35%

9%

4%

20%

8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem



Pyt.: Proszę powiedzieć ile wynosi wartość dotacji i z jakiego programu unijnego pochodzi. Proszę określić cel programu. (na pytania odpowiadały osoby, ze szkół korzystają z funduszy unijnych), n=40

Tabela 4.7 Programy unijne

Nazwa programu

Odsetek szkół, które korzystają ze środków

unijnych (n=40)

Średnia wartość

programu (PLN)

Cel programu

Odsetek szkół, które korzystają z

danego programu

Kapitał ludzki działanie 9.2. (n=12)

30% 231 986

Szkolenia realizowane przez szkołę

92%

Inne 8%

Szkoła Kluczowych Kompetencji (n=9)

23% 58 750

Wyrównanie szans edukacyjnych

44%

Inne 33%


22%

Kapitał Ludzki (n=8) 20% 376 002

Inne 13%


63%


25%

Leonardo da Vinci (n=8) 20% 463 347


13%


75%

Inwestycje w infrastrukturę szkoły

13%

Moja Firma w Mojej Gminie (n=5)

13% 2 400 Szkolenia realizowane przez szkołę

100%

FENIKS (n=4) 10% 5 000 Szkolenia realizowane przez szkołę

100%

EFS (n=3) 8% 105 373 Inwestycje w infrastrukturę szkoły

100%

Nowa szkoła konecka (n=3) 8% 520 814 Inwestycje w infrastrukturę szkoły

100%



Nasza szkoła - program rozwoju uczniów szkół Polski wschodniej (n=3)

8% 106 667


67%


33%

Kapitał Ludzki działanie 5.2 (n=2)

5% 719 Inwestycje w infrastrukturę szkoły

100%

Przystanek praca - otwórz się na sukces (n=2)

5% 297 017 Wyrównanie szans edukacyjnych

100%

Kapitał Ludzki poddziałanie 9.12 (n=1)

3% 77 700 Wyrównanie szans edukacyjnych

100%

Mój zawód moją przyszłością (n=1)

3% odmowa Szkolenia realizowane przez szkołę

100%

Pracownie komputerowe dla szkół – edycja 2005 i 2007 (n=1)

3% 120 000 Inwestycje w infrastrukturę szkoły

100%

Uczenie się przez całe życie (n=1)

3% 52 531 Inne 100%

Uczeń z międzynarodowym certyfikatem zawodowym (n=1)


100%

Wyrównywanie szans edukacyjnych (n=1)


100%

Z Królową na Ty (n=1) 3% 47 000 Wyrównanie szans edukacyjnych

100%

Awangarda dla przyszłości (n=1)

3% 250 Wyrównanie szans edukacyjnych

100%

Dać szansę (n=1) 3% 1 200 000 Szkolenia realizowane przez szkołę

100%

małe projekty (n=1) 3% 28 000 Szkolenia realizowane przez szkołę

100%



4.2. Losy absolwentów

Wyniki z egzaminów maturalnych kształtują się na poziomie 50%, z wyjątkiem matematyki, w przypadku której wyniki te osiągają w technikach 49%, a w liceach profilowanych jedynie 34%. Uczniowie uczęszczający do techników uzyskują wyższe oceny z egzaminów maturalnych ze wszystkich badanych przedmiotów (język polski, matematyka oraz język obcy) niż uczniowie z liceów profilowanych.

Wykres 4.16. Średnie wyniki z egzaminów maturalnych

Według dyrektorów połowa uczniów po ukończeniu szkoły kontynuuje naukę, druga połowa poszukuje pracy lub ją rozpoczyna, rezygnując jednocześnie z dalszego kształcenia. Więcej osób, które podejmują pracę, uczy się w zasadniczych szkołach zawodowych niż w technikach czy liceach profilowanych.

Zgodnie z opinią dyrektorów techników, uczniowie szkoły najczęściej wybierają następujące kierunki studiów: ekonomia, pedagogika oraz informatyka. Natomiast dyrektorzy liceów profilowanych uważają, że uczniowie tych szkół wybierają najczęściej marketing i zarządzanie jako kierunek studiów.

54%

41%

52%

49%

34%

47%

53%

38%

51%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46


Ogółem, N=75

Język polski Matematyka Język obcy



Wykres 4.17 Kierunki studiów jakie wybierają absolwenci techników, n=46

Wykres 4.18 Kierunki studiów jakie wybierają absolwenci liceów profilowanych, n=5

Najbardziej poszukiwani na rynku pracy są absolwenci specjalności: informatyk, technik informatyk (po ukończeniu techników) oraz kucharz (po ukończeniu zasadniczych szkół zawodowych).

28%

28%

22%

17%

17%

15%

13%

13%

13%

11%

11%

11%

11%

11%

0% 20% 40%

ekonomiczne

pedagogika

informatyka

marketing i zarządzanie

hotelarstwo i turystyka

budownictwo

ochrona środowiska

gastronomiczne

medyczne

techniczne

fizjoterapia, fizykoterapia

języki

elektronik, elektrotechnik

mechaniczne

40%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

20%

0% 20% 40%

marketing i zarządzanie

ekonomiczne

pedagogika

hotelarstwo i turystyka

medyczne

techniczne

fizjoterapia, fizykoterapia

humanistyczne

finanse i rachunkowość, bankowość

logistyka

artystyczne

kosmetyczne

mundurowe



Wykres 4.19. Kierunki, specjalności, po których absolwenci techników są najbardziej poszukiwani na rynku pracy, n=46

Wykres 4.20. Specjalności, po których absolwenci techników mają największe problemy ze znalezieniem pracy, n=46

Wykres 4.21. Kierunki, specjalności, po których absolwenci zasadniczych szkół zawodowych są najbardziej poszukiwani na rynku pracy, n=24

Wykres 4.22. Kierunki, specjalności, po których absolwenci zasadniczych szkół zawodowych mają największe problemy ze znalezieniem pracy, n=24

28%

17%

17%

17%

15%

15%

13%

0% 20% 40%

informatyk, technik informatyk

ekonomista, technik ekonomista

mechanik

technik żywienia i gospodarstwa

technik hotelarstwa

technik budownictwa

elektryk

11%

7%

4%

4%

4%

4%

4%

76%

0% 20% 40% 60% 80% 100%


informatyk, technik informatyk

mechanik

technik żywienia i gospodarstwa

fryzjer

agrobiznes

ochrona środowiska

nie ma takich

25%

21%

21%

21%

17%

17%

13%

13%

13%

13%

13%

0% 20% 40%

kucharz

mechanik

technolog robów wykończeniowych

murarz

sprzedawca

fryzjer

piekarz

elektomechanik

cukiernik

posadzkarz

stolarz

8%

4%

4%

88%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

mechanik

fryzjer

piekarz

nie ma takich



Wykres 4.23. Kierunki, specjalności, po których absolwenci liceów profilowanych są najbardziej poszukiwani na rynku pracy, n=5

Wykres 4.24. Kierunki, specjalności, po których absolwenci liceów profilowanych mają największe problemy ze znalezieniem pracy, n=5

Większość dyrektorów jest zdania, że wśród kierunków istniejących w szkołach nie ma takich, po których uczniowie mają kłopoty ze znalezieniem pracy. Mniejszość wskazuje jednak następujące specjalności: ekonomista (technika), mechanik (zasadnicze szkoły zawodowe) oraz zarządzanie informacją (licea profilowane).

Co drugi badany dyrektor twierdzi, że jego szkoła systematycznie zbiera informacje na temat losów absolwentów szkoły. Nieco częściej informacja o tym jest zbierana w liceach profilowanych, a rzadziej w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych.

Wykres 4.25. Systematyczne zbieranie informacji o losach zawodowych absolwentów

20%

20%

20%

0% 20% 40%



socjalny

40%

20%

20%

60%

0% 20% 40% 60% 80% 100%



socjalny

nie ma takich

50%

50%

60%

51%

37%

42%

40%

39%

13%

8%

11%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem



Najczęstszym powodem nie zbierania informacji o losach absolwentów jest brak takiej możliwości (rozumiany najczęściej jako konieczność zatrudnienia dodatkowej osoby) lub trudności w utrzymaniu kontaktów z absolwentami.

Pyt.: Dlaczego szkoła nie zbiera informacji o losach zawodowych absolwentów? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły nie zbierają informacji o losach zawodowych absolwentów), n=29

Tabela 4.8 Powody nie zbierania informacji o losach zawodowych absolwentów

Powód Odsetek szkół, które nie zbierają informacji o losach absolwentów

(n=29)

nie mamy takiej możliwości 38%

trudności z utrzymaniem kontaktów 34%

duża liczba absolwentów 7%

priorytetem jest nauka uczniów 7%

nie mieliśmy jeszcze absolwentów 7%

nie systematyczne informacje 3%

nie mamy takiego obowiązku 3%

Szkoły, które systematycznie zbierają informacje o losach swych absolwentów najczęściej dokonują tego za pomocą bezpośrednich rozmów wychowawców z absolwentami (78%). Rzadziej wykorzystywane są inne sposoby: ankiety (14%), strona internetowa szkoły (8%) czy portal Nasza Klasa (5%).

Większość dyrektorów wykorzystuje zbierane informacje o losach absolwentów szkoły do promocji szkoły oraz planowania oferty edukacyjnej. Są to dwa najważniejsze powody dla których informacje o losach absolwentów są zbierane.

Wykres 4.26. Wykorzystywanie informacji o losach zawodowych absolwentów

97%

82%

8%

8%

0% 100%

Do promocji szkoły

Do planowania oferty edukacyjnej

Do zmiany metod nauczania

Inne



4.3. Dostosowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb gospodarki

4.3.1. Pozyskiwanie informacji na temat rynku pracy

Większość badanych szkół (84%) śledzi informacje na temat rynku pracy i przewidywanego zapotrzebowania na różnych specjalistów. Najczęściej takie informacje uzyskują technika i zasadnicze szkoły zawodowe, w mniejszym stopniu licea profilowane. Informacje te pozyskiwane są zwykle od publicznych urzędów pracy (wojewódzkie lub powiatowe urzędy pracy) oraz od przedsiębiorców.

Pyt.: Czy szkoła uzyskuje jakieś informacje na temat rynku pracy i przewidywanego zapotrzebowania?, N=75

Wykres 4.27 Informacje na temat rynku pracy

89%

79%

60%

84%

11%

21%

40%

16%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie



Wykres 4.28. Źródło informacji na temat rynku pracy

Częstotliwość uzyskiwania tych informacji różni się w zależności od źródła – najczęściej szkoły kontaktują się z przedsiębiorcami oraz wymieniają informacje z innymi szkołami. Nieco rzadziej szkoły uzyskują informacje z urzędów pracy. Najrzadziej dyrektorzy korzystają z publikowanych raportów na temat rynku pracy.

Wykres 4.29. Częstotliwość uzyskiwania informacji na temat rynku pracy

78%

68%

39%

37%

5%

84%

79%

47%

26%

5%

100%

67%

33%

33%

81%

71%

41%

33%

5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

informacje od publicznych urzędów pracy

kontakty z przedsiębiorcami

raporty publikowane przez firmy pośredniczące w zatrudnianiu

pracowników

wymiana informacji z innymi szkołami

inne

Technikum, n=41 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=19Liceum profilowane, n=3 Ogółem, N=63

4%

16%

4%

14%

12%

24%

8%

38%

18%

11%

8%

47%

27%

65%

33%

8% 6%

7%

6%

16%

15%

14%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

informacje od publicznych urzędów pracy (n=51)

kontakty z przedsiębiorcami (n=45)

raporty publikowane przez firmy pośredniczące w zatrudnianiu pracowników

(n=26)

wymiana informacji z innymi szkołami (n=21)

co miesiąc i częściej co 2-6 miesięcy co 7-11 miesięcy co rokco 2 lata co 3 lata rzadziej nie wiem



4.3.2. Współpraca z niepublicznymi instytucjami rynku pracy i pracodawcami

Co piąta szkoła współpracuje z niepublicznymi instytucjami rynku pracy. Z takimi instytucjami w ogóle nie kontaktują się licea profilowane. Główne powody braku współpracy to brak kontaktu lub nieznajomość takich instytucji w regionie. Jednak według 24% szkół, które nie współpracują z niepublicznymi instytucjami rynku pracy, taka współpraca nie jest potrzebna, co stoi w pewnej sprzeczności ze stwierdzeniami respondentów o nieprzydatności informacji z urzędów pracy uzyskanymi w badaniu jakościowym.

Wykres 4.30. Współpraca z niepublicznymi instytucjami rynku pracy

Zakres współpracy to najczęściej szkolenia uczniów i nauczycieli (z firmami szkoleniowymi) oraz organizacja praktyk zawodowych (z cechami rzemieślników lub przedsiębiorców). Niewielka liczba szkół współpracuje też z biurami pośrednictwa pracy w zakresie wymiany informacji.

Pyt.: Dlaczego szkoła nie korzysta ze współpracy z niepublicznymi instytucjami rynku pracy? (na pytanie odpowiadały osoby, które nie współpracują z niepublicznymi instytucjami rynku pracy), n=45

Wykres 4.31 Powody braku współpracy z niepublicznymi instytucjami rynku pracy

22%

21%

20%

54%

67%

80%

60%

24%

13%

20%

20%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem

71%

36%

24%

7%

0% 100%

Nie mamy kontaktu z takimi instytucjami

Nie znamy takich instytucji w regionie

Nie mam takiej potrzeby

Inne



Pyt.: Z jakimi niepublicznymi instytucjami rynku pracy Państwo współpracujecie i w jakim zakresie? (na pytanie odpowiadały osoby, które współpracują z niepublicznymi instytucjami rynku pracy), n=15

Wykres 4.32 Współpraca z niepublicznymi instytucjami rynku pracy

Ponadgimnazjalne szkoły zawodowe często (40%) mają wypracowany system współpracy z pracodawcami. System ten polega na organizowaniu staży i konkursów dla uczniów, prezentacji przedsiębiorstw w szkołach, udziale uczniów w szkoleniach oraz uczestnictwie w targach pracy.

73%

40%

13%

0% 100%

Firmy szkoleniowie

Cechy rzemieślników i przedsiębiorców

Biura pośrednictwa pracy

Szkolenia uczniów i nauczycieli, udziały w warsztatach

Praktyki zawodowe

ZAKRES

Pośrednictwo pracy, wymiana informacji



Pyt.: Czy szkoła ma system współpracy z pracodawcami służący pomaganiu absolwentom w zdobywaniu zatrudnienia?, N=75

Wykres 4.33 System współpracy z pracodawcami

Wykres 4.34. Sposób współpracy z przedsiębiorstwami

Większość dyrektorów (60%) z różnych typów szkół twierdzi, że współpraca z przedsiębiorstwami jest wykorzystywana także w planowaniu zmian w kierunkach kształcenia. Najczęstszym sposobem wykorzystania tej współpracy są analizy zapotrzebowania na zawody oraz planowanie oferty edukacyjnej dla uczniów.

41%

42%

40%

41%

39%

38%

60%

40%

20%

21%

19%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem

77%

58%

45%

42%

39%

23%

0% 100%

Staże dla uczniów

Konkursy dla uczniów

Prezentacje przedsiębiorstw

Udział w szkoleniach

Targi pracy

Inne

Praktyki zawodowe, udział uczniów w programach

edukacyjnych



Wykres 4.35. Wykorzystywanie współpracy z przedsiębiorstwami w planowaniu zmian profilu kształcenia

Tabela 4.9 Sposób wykorzystywania współpracy z przedsiębiorstwami w planowaniu zmian profilu kształcenia*

Sposób

Odsetek szkół, które wykorzystują współpracę z

przedsiębiorstwami w planowaniu zmian kształcenia

(n=39)

Analiza zapotrzebowania na zawody 54%

Planowanie oferty edukacyjnej dla uczniów 23%

Rozmowy ze środowiskiem pracodawców 5%

Organizacja miejsc pracy 5%

„Przemyślany sposób” 5%

Inne 8%

* pytanie miało charakter otwarty, stąd pojawiły się odpowiedzi wskazujące nie tyle na konkretny sposób wykorzystania współpracy do zmian profilu kształcenia, co raczej sposób podejścia czy formy współpracy.

58%

62%

67%

60%

42%

38%

33%

40%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=43



Ogółem, N=67

Tak Nie



4.3.3. Uwzględnianie potrzeb edukacyjnych uczniów

Dyrektorzy uwzględniają zdanie uczniów i ich potrzeby przy planowaniu zmian w ofercie edukacyjnej. Badanie jakościowe pozwala przypuszczać, że są to raczej potrzeby uczniów gimnazjów, a nie uczniów badanych szkół. Dyrektorzy w badaniu jakościowym deklarowali, że nie badają potrzeb aktualnych uczniów ich szkół.

Jedynie niewielka liczba respondentów badania ilościowego (8%) zadeklarowała, że nie uwzględnia zdania uczniów. Szkoły nie uwzględniają potrzeb edukacyjnych uczniów ze względu na brak chętnych na taki kierunek (n=2) oraz na to, że uczniowie nie zgłaszają żadnych zmian ani usprawnień (n=2).

Wykres 4.36. Uwzględnianie potrzeb edukacyjnych uczniów

Zgodnie z wynikami badania jakościowego najpopularniejsze sposoby pozyskiwania wiedzy o potrzebach edukacyjnych uczniów to ankiety przeprowadzane z uczniami (najczęściej podczas godzin wychowawczych) oraz rozmowy z uczniami. Niewiele szkół angażuje do rozmów doradców zawodowych, współpracuje z poradnią psychologiczno-pedagogiczną czy analizuje dane urzędów pracy.

85%

83%

80%

84%

9%

8%

8%

7%

8%

20%

8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie Nie wiem



Wykres 4.37. Sposób pozyskiwania wiedzy o potrzebach edukacyjnych uczniów

4.3.4. Wytyczne MEN i kuratorów

Większość badanych szkół (77-79%) uwzględnia wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz kuratorium przy planowaniu zmian w ofercie. Nie ma na to wpływu rodzaj szkoły – wszystkie w podobnej skali uwzględniają te wytyczne.

Badane szkoły uwzględniające wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz kuratorium robią to przy określaniu nowych kierunków kształcenia czy dostosowaniu programu nauczania do wymogów tych instytucji oraz poznaniu zapotrzebowania na rynku pracy.

Pyt.: Czy szkoła przy planowaniu zmian w ofercie uwzględnia wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Kuratorium, N=75

Wykres 4.38 Wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej

Wykres 4.39 Wytyczne Kuratorium

75%

56%

19%

19%

8%

6%

5%

6%

0% 100%

ankiety

rozmowy z uczniem

rozmowy z rodzicami

wizyty w gimnazjach

rozmowy doradców zawodowych z uczniami

współpraca z poradnią psychologiczno-pedagogiczną

analizy urzędów pracy

inne

78%

79%

80%

79%

22%

21%

20%

21%

0% 20% 40% 60% 80%100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie

76%

79%

80%

77%

24%

21%

20%

23%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Tak Nie



Szkoły, które nie uwzględniają wytycznych instytucji (21-23%) nie robią tego, gdyż nie znają takich wytycznych (54%) lub uważają, że ich nie ma (46%). W niewielkim stopniu dyrektorzy uważają, że te wytyczne są nierynkowe, błędne (23%).

4.3.5. Bariery w dostosowywaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku

W wielu szkołach występują pewne bariery w dostosowywaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku. Najczęściej jest to brak funduszy na rozwój nowych kierunków oraz brak zainteresowania kandydatów. Mniejszym problemem jest brak odpowiednio wykwalifikowanej kadry dydaktycznej. Wyniki te potwierdzają opinie dyrektorów z badania jakościowego. Największe trudności sprawiają czynniki, na które dyrekcja ma niewielki wpływ.

Wykres 4.40. Bariery i przeszkody w dostosowywaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku

Dyrektorzy podejmują różne działania by pokonywać pojawiające się przeszkody w dostosowaniu oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy. W celu pozyskania funduszy na rozwój nowych kierunków szkoły starają się pozyskać pieniądze ze środków unijnych lub znaleźć sponsorów, aby zainteresować kandydatów ofertą edukacyjną szkoły starają się propagować tą ofertę poprzez spotkania z gimnazjalistami lub udział w targach pracy.

61%

50%

17%

58%

54%

25%

80%

60%

20%

61%

52%

20%

0% 20% 40% 60% 80%

Niedostatek funduszy na rozwój nowych kierunków

Brak zainteresowania kandydatów

Brak odpowiednio wykwalifikowanych kadr dydaktycznych

Technikum, n=46 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=24

Liceum profilowane, n=5 Ogółem, N=75



Pyt.: Co szkoła robi, aby pokonać te przeszkody? (na pytanie odpowiadały osoby, ze szkół w których występują bariery i przeszkody w dostosowaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku) , n=64

Tabela 4.10 Działania w celu pokonania barier w dostosowaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku

Działania Odsetek szkół, w których występują bariery i

przeszkody w dostosowaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku (n=64)

pozyskanie środków unijnych 56%

propagowanie oferty, kierunków kształcenia 36%

poszukiwanie sponsorów 17%

poszukiwanie odpowiednich kadr 14%

współpraca z organem prowadzącym szkołę 6%

dokształcanie nauczycieli 3%

trudno powiedzieć 8%

4.4. Plany rozwojowe szkoły

4.4.1. Zmiany kierunków, profili kształcenia

W większości szkół (71%) nie zlikwidowano w ciągu ostatnich 5 lat żadnych kierunków. Tam, gdzie tego dokonano były to przykładowo: zarządzanie informacją, technik technologii odzieży, ekonomia (pełna lista zlikwidowanych kierunków w aneksie). Głównym powodem podjęcia decyzji o likwidacji kierunków był brak chętnych.

W połowie szkół w ciągu ostatnich 5 lat uruchomiono nowy kierunek nauczania. W większości nowe profile były otwierane w technikach, natomiast w liceach profilowanych w tym okresie nie utworzono żadnego nowego kierunku. Kierunki-specjalności, które były uruchomione najczęściej to informatyk, technik turystyki, mechatronik, technik logistyk oraz technik hotelarstwa (pełna lista uruchomionych kierunków w aneksie). Główne przyczyny otwarcia tych kierunków, deklarowane przez respondentów, to zainteresowanie wśród uczniów oraz potrzeby rynku.



Pyt.: Czy szkoła w ciągu ostatnich 5 lat utworzyła klasy z nowymi profilami/kierunkami kształcenia?, N=75

Wykres 4.41 Utworzenie profili, kierunków

Pyt.: Czy szkoła w ciągu ostatnich 5 lat zlikwidowała klasy o wybranych profilach/kierunkach kształcenia?, N=75

Wykres 4.42 Likwidacja profili, kierunków

Prawie co trzecia szkoła zwiększyła w ciągu ostatnich 5 lat liczbę klas na niektórych kierunkach – częściej zwiększenie liczy klas odbyło się w technikach, licea profilowane nie zwiększały liczby klas w tym okresie. Specjalności, na których zwiększono liczbę klas to informatyk, technik hotelarstwa, fryzjer i technik budownictwa.

Pyt.: Czy w ciągu ostatnich 5 lat szkoła zwiększyła liczbę klas na niektórych profilach/kierunkach?, N=75

Wykres 4.43 Zwiększenie liczby klas

Pyt.: Czy w ciągu ostatnich 5 lat szkoła zmniejszyła liczbę klas o wybranych profilach/ kierunkach?, N=75

Wykres 4.44 Zmniejszenie liczby klas

Większość szkół nie zmniejszyła w ciągu ostatnich 5 lat liczby klas na kierunkach nauczania. Te szkoły, które to zrobiły ograniczyły liczbę klas głównie na kierunkach agroturystyka, ekonomia i handel.

76%

25%

55%

24%

75%

100%

45%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

utworzyłanie utworzyła

70%

79%

40%

71%

30%

21%

60%

29%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75Nie Tak

33%

21%

27%

67%

79%

100%

73%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75zwiększyłanie zwiększyła

52%

79%

60%

61%

48%

21%

40%

39%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

nie zmniejszyłazmniejszyła



Prawie 40% szkół planuje w najbliższym czasie uruchomić nowe kierunki nauczania. W większości dotyczy to techników, licea profilowane będą likwidowane, zatem nie planuje się tam tworzenia nowych kierunków. W planach utworzenia najczęściej pojawiają się następujące specjalności: fryzjer, technik organizacji reklamy oraz technik turystyki (pełna lista specjalności w aneksie). Główne, deklarowane, przyczyny utworzenia tych kierunków to zainteresowanie wśród uczniów oraz potrzeby rynku.

Co dziesiąta szkoła planuje zlikwidować kierunki kształcenia w przyszłości. Głównie dotyczy to liceów profilowanych, które zgodnie z decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej zostaną zlikwidowane w 2012 roku. Likwidacja będzie dotyczyć kierunków np. socjalnego, ekonomiczno-administracyjnego i innych (pełna lista kierunków w aneksie).

Wykres 4.45 Plany uruchomienia kierunków

Wykres 4.46. Plany likwidacji kierunków

Po pojawieniu się koncepcji utworzenia nowego profilu nauczania w szkole do pierwszej formalnej decyzji o jej utworzeniu w 65% szkół mija do 3 miesięcy. Od momentu pojawienia się koncepcji utworzenia kierunku do ostatecznej decyzji w tej sprawie w 64% musi minąć przynajmniej 6 miesięcy, kolejne 25% szkół potrzebuje na tą decyzję od 6 do 12 miesięcy, pozostałe szkoły (11%) więcej niż roku. Szybciej decyzje te podejmowane są w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych niż w liceach profilowanych.

Decyzja o zwiększeniu liczby klas na danym kierunku wymaga zwykle mniej czasu niż decyzja o powstaniu nowego kierunku. Po pojawieniu się koncepcji zwiększenia liczby klas profilu do pierwszej formalnej decyzji o jej utworzeniu w 84% szkół mija do 6 miesięcy, kolejne 4% szkół potrzebuje na tą decyzję od 6 do 12 miesięcy. Ostateczna decyzja wymaga nieco więcej czasu – 67% szkół podejmuję ją do 6 miesięcy a kolejne 20% od 6 do 12 miesięcy. Takie decyzje – podobnie jak decyzje dotyczące powstania nowego kierunku - szybciej są podejmowane w technikach i zasadniczych szkołach zawodowych niż w liceach profilowanych.

52%

21%

39%

48%

79%

100%

61%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

planujenie planuje

93%

100%

20%

91%

7%

80%

9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

nie planuje

planuje



Pyt.: Załóżmy, że wśród kierownictwa szkoły pojawia się koncepcja utworzenia klasy o nowym profilu/kierunku kształcenia. Ile czasu minęłoby od tego momentu do: 1. Pierwszej formalnej decyzji podjętej w tej sprawie przez szkołę dotyczącej rozpoczęcia przygotowań? 2. Ostatecznej decyzji o otwarciu nowej klasy?, N=75

Wykres 4.47 Czas potrzebny do pierwszej formalnej decyzji w sprawie utworzenia klasy o nowym profilu

Wykres 4.48 Czas potrzebny do ostatecznej decyzji w sprawie utworzenia klasy o nowym profilu

33%

46%

20%

36%

35%

25%

29%

17%

8%

60%

17%

2%

4%

3%

7%

20%

5%

4%

17%

8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

Poniżej miesiąca 1-3 miesiące4-6 miesięcy 8-10 miesięcy11-12 miesięcy Taka decyzja nie jest podejmowana

4%

8%

5%

24%

25%

23%

39%

25%

60%

36%

9%

13%

20%

11%

15%

13%

20%

15%

4%

17%

8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, n=75

Poniżej miesiąca 1-3 miesiące4-6 miesięcy 8-10 miesięcy11-12 miesięcy 13 miesięcy - 2 lata



4.4.2. Ocena zasadności decyzji

W przypadku techników i zasadniczych szkół zawodowych organem oceniającym zasadność decyzji o powstaniu nowego profilu jest najczęściej sama szkoła i jej grono pedagogiczne, w przypadku liceów profilowanych organ samorządowy. Kuratoria oraz inne instytucje dużo rzadziej dokonują oceny takiej decyzji.

Wykres 4.49. Weryfikacja decyzji

Pierwsza ocena zasadności decyzji o uruchomieniu nowego kierunku nauczania odbywa się najszybciej w szkole – zazwyczaj w ciągu pierwszego miesiąca po rekrutacji (52%), niemal wszystkie szkoły (94%) dokonują takiej oceny w ciągu pierwszego roku. Rok po uruchomieniu rekrutacji na nowy kierunek kształcenia jest często (72%) także wystarczającym terminem by dokonać kluczowej oceny zasadności decyzji przez szkołę. Pozostałe instytucje dokonują pierwszej i kluczowej oceny najczęściej po upływie 1 roku. Można zatem stwierdzić, że rok to wystarczający, ale też potrzebny okres na dokonanie oceny decyzji o nowym kierunku dla szkoły i innych instytucji nadzorujących.

67%

75%

60%

69%

59%

50%

80%

57%

13%

8%

11%

20%

8%

15%

13%

13%

12%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=46



Ogółem, N=75

przez szkołęprzez organ nadzorujący szkołę z ramienia samorząduprzez kuratoriumprzez inną instytucjęNie jest weryfikowana



Pyt.: Kiedy odbywa się pierwsza, a kiedy kluczowa ocena (jeśli to inne oceny) zasadności zmian dokonana przez....., N=75

Wykres 4.50 Termin pierwszej oceny zasadności decyzji

Wykres 4.51 Termin kluczowej oceny zasadności decyzji

52%

42%

25%

36%

17%

12%

25%

9%

25%

35%

13%

27%

4%

5%

2%

7%

38%

27%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

przez szkołę (n=31)

przez organ nadzorujący szkołę z ramienia samorządu (n=27)

przez kuratorium (n=6)

przez inną instytucję (n=9)

w ciągu miesiąca po pierwszej rekrutacji po 1 semestrze od rekrutacjipo 1 roku po 2 latachpo 3 latach po 4 i więcej latach

23%

26%

25%

27%

19%

7%

29%

40%

38%

36%

4% 8%

7%

17%

21%

38%

36%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

przez szkołę (n=31)

przez organ nadzorujący szkołę z ramienia samorządu (n=27)

przez kuratorium (n=6)

przez inną instytucję (n=9)

w ciągu miesiąca po pierwszej rekrutacji po 1 semestrze od rekrutacji

po 1 roku po 2 latach

po 3 latach po 4 i więcej latach



Wykres 4.52. Informacje wykorzystywane do oceny zasadności decyzji

Najczęściej do oceny zasadności decyzji o utworzeniu nowego kierunku wykorzystywane są następujące informacje: obłożenie miejsc po zakończeniu rekrutacji, opinie uczniów oraz liczba kandydatów na jedno miejsce. Te czynniki są najistotniejsze we wszystkich typach badanych szkół, co potwierdzają także badania jakościowe. Zwraca uwagę niski stopień wykorzystania efektów uczenia, w postaci wyników egzaminacyjnych uczniów.

4.4.3. Czynniki decydujące o rozwoju szkół

Dyrektorzy szkół podejmują decyzję o utworzeniu lub likwidacji kierunków kształcenia na podstawie szeregu różnych czynników. Najważniejsze z nich to: opinie uczniów (55%) oraz popularność kierunku (53%) – czy są chętni czy nie. Kolejne czynniki (45%) to oficjalne informacje z mediów dotyczące planów rozwojowych przedsiębiorstw oraz nieoficjalne informacje od przedsiębiorców. Opinie dyrektorów nie różnią się znacząco pod względem rodzaju szkoły, którą kierują: jedynie dyrektorzy zasadniczych szkół zawodowych częściej niż pozostałe szkoły polegają na opinii przedsiębiorców. Mniej istotnymi czynnikami przy podejmowaniu decyzji są popularność kierunku w innych szkołach oraz średnia ocen z egzaminów gimnazjalnych.

70%

55%

45%

23%

18%

71%

52%

43%

14%

14%

60%

80%

60%

40%

70%

56%

45%

21%

15%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

obłożenie miejsc po zakończeniu rekrutacji

opinie uczniów

liczba zdających na 1 miejsce

średnia ocen z egzaminów maturalnych / kończących szkołę

inne

Technikum, n=46 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=24 Liceum profilowane, n=5 Ogółem, N=75



Wykres 4.53. Informacje, na których opierają się decyzje

4.5. Bariery we współpracy szkół z otoczeniem instytucjonalnym i gospodarczym

Większość dyrektorów (prawie 60%) uważa, że nie ma żadnych trudności przy współpracy z publicznymi i niepublicznymi instytucjami rynku pracy. Pozostali jako najczęstszą barierę wymieniają brak wzorów tej współpracy.

54%

52%

46%

39%

39%

37%

17%

11%

54%

54%

46%

63%

46%

25%

17%

13%

60%

60%

40%

20%

20%

20%

60%

55%

53%

45%

45%

40%

32%

20%

11%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

opinie uczniów

obłożenie miejsc po zakończeniu rekrutacji

oficjalne informacje z mediów dotyczące planów rozwojowych przedsiębiorstw

informacje uzyskane drogą nieoficjalną od przedsiębiorców

liczba chętnych na 1 miejsce

popularność kierunków w innych szkołach

średnia ocen z egzaminów gimnazjalnych

inne

Technikum, n=46 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=24 Liceum profilowane, n=5 Ogółem, N=75



Pyt.: Jakie są bariery i trudności we współpracy z instytucjami rynku pracy - publicznymi jak i niepublicznymi?, N=75

Tabela 4.11 Bariery i trudności we współpracy z instytucjami rynku pracy

Rodzaj szkoły

Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

brak wzorców współpracy 13% 21% 0% 15%

brak czasu 4% 13% 0% 7%

brak inicjatywy, brak chęci 4% 8% 20% 7%

problemy biurokratyczne 9% 4% 0% 7%

inne 7% 0% 40% 7%

brak barier 63% 54% 40% 59%

4.5.1. Bariery i trudności we współpracy z pracodawcami

Co druga szkoła deklaruje, że nie ma żadnych problemów we współpracy z przedsiębiorcami. Te szkoły, które napotykają na trudności w tej współpracy najczęściej wymieniają brak zainteresowania ze strony przedsiębiorców. Mniejszym problemem jest brak pieniędzy lub braki w ustawodawstwie.

Pyt.: Jakie są bariery i trudności współpracy z przedsiębiorcami?, N=75

Tabela 4.12 Bariery i trudności we współpracy z przedsiębiorcami

Rodzaj szkoły

Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

brak zainteresowania ze strony przedsiębiorców

26% 33% 40% 29%

koszty, brak środków finansowych 9% 8% 40% 11%

problemy z normami prawnymi 2% 4% 20% 4%

inne 7% 4% 0% 5%

brak barier 57% 50% 0% 51%



Pyt.: Czy są jakieś bariery i trudności współpracy z otoczeniem leżące po stronie szkoły?, N=75

Wykres 4.54 Bariery i trudności we współpracy z przedsiębiorcami

Co drugi dyrektor szkoły nie widzi żadnych trudności leżących po stronie samej szkoły, uważa, że bariery we współpracy z otoczeniem leżą po stronie instytucji i przedsiębiorstw z tego otoczenia. Dyrektorzy, którzy widzą niedostatki współpracy po stronie szkoły wskazują najczęściej na brak wzorców współpracy oraz brak czasu osób zatrudnionych w szkole.

Pyt.: Co mogłoby pomóc szkole w przezwyciężeniu wewnętrznych przeszkód we współpracy z otoczeniem instytucjonalnym i gospodarczym?, N=75

Wykres 4.55 Przezwyciężanie wewnętrznych przeszkód

33%

30%

50%

42%

29%

46%

40%

20%

40%

36%

29%

48%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Brak wzorców współpracy

Brak czasu

Nie występują


67%

9%

39%

54%

4%

58%

60%

20%

20%

63%

8%

44%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Szkolenia

Odpowiednie kadry

Inne




Tabela 4.13 Inne sposoby przezwyciężania wewnętrznych przeszkód

Sposoby Odsetek szkół (N=75)

zainteresowanie obu stron 7%

więcej środków finansowych 4%

utworzenie etatu doradcy zawodowego 3%

odciążenie od innych obowiązków 3%

ingerencja organów prowadzących 3%

brak przeszkód 8%

Przezwyciężanie przeszkód może odbywać się poprzez szkolenia dla kadry pedagogicznej, przez zatrudnienie odpowiednich osób do kontaktów z otoczeniem lub zwiększenie zainteresowania obu stron taką współpracą.

4.5.2. Oczekiwania szkoły wobec otoczenia gospodarczo-instytucjonalnego

Oczekiwania szkół w zakresie współpracy z otoczeniem gospodarczo-instytucjonalnym są dość sprecyzowane. Co trzeciej szkole zależy na większym zainteresowaniu ze strony przedsiębiorców (w kwestii praktyk i zatrudniania absolwentów), co piątej zależy na doposażeniu pracowni, a co dziesiąta chciałaby by przedstawiciele otoczenia uczestniczyli bardziej aktywnie w życiu szkoły.

Tabela4.14. Oczekiwania szkoły w zakresie współpracy w odniesieniu do otoczenia gospodarczo - instytucjonalnego

Rodzaj szkoły

Tech

niku

m

(n=

46)

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a (n

=24

)

Lice

um

prof

ilow

ane

(n=

5)

Ogó

łem

(N

=75

)

większe zainteresowanie przedsiębiorstw w kwestii praktyk i zatrudniania absolwentów

35% 21% 40% 31%

pomoc w doposażeniu pracowni 20% 17% 20% 19%

udział pracowników instytucji w życiu szkoły, szkolenia, konferencje itd.

11% 17% 20% 13%

instytucje powinny zgłaszać potrzebę utworzenia danego kierunku

9% 8% 0% 8%

inne 4% 4% 0% 4%

brak oczekiwań 22% 33% 20% 25%



5. Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne w świetle badań jakościowych

W tej części przedstawione są wyniki badania jakościowego przeprowadzonego wśród dyrektorów lub wicedyrektorów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych na terenie województwa świętokrzyskiego.

5.1. Uwarunkowania działalności zawodowych szkół ponadgimnazjalnych

5.1.1. Trendy na rynku edukacyjnym

W opinii dyrektorów w tej chwili funkcjonowanie szkół zawodowych zależy w dużym stopniu od sytuacji demograficznej w kraju. Trend demograficzny sprawia, że zgłasza się coraz mniej kandydatów, zmniejsza się liczba absolwentów szkół gimnazjalnych. Dodatkowo dyrektorzy identyfikują niekorzystny kierunek polityki edukacyjnej państwa, polegający na tym, że „należy szkolić się ogólnie, a nie zawodowo”. Od kilku lat większość uczniów wybiera licea ogólnokształcące, dające więcej możliwości dalszego kształcenia. Do szkół zawodowych trafia coraz mniej uczniów, wiele profili klas nie jest uruchamianych, a część jest likwidowanych. Są to w opinii dyrektorów szkół główne czynniki stanowiące makro-kontekst prowadzonej przez nich działalności.

„Odkąd jestem dyrektorem, czyli od 6 lat, no tych kierunków otworzyłam bardzo dużo, przy czym mówię no zainteresowanie jest słabe nimi w ogóle i w ogóle coraz mniej uczniów dostajemy po prostu”.

Odpływ kandydatów obserwowany jest zwłaszcza w liceach profilowanych. Wiele takich szkół jest zamykanych, nie prowadzi nowego naboru. Dyrektorzy uważają, że to dlatego, że nie mają one wyraźnej funkcji – nie wiadomo, jak traktować egzamin kończący i jakie są praktyczne możliwości zaistnienia na rynku pracy lub dalszej edukacji po ukończeniu liceum profilowanego. Nie jest to ani liceum (ze względu na obecność przedmiotów zawodowych), ani technikum (nie ma egzaminu zawodowego). Decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej licea profilowane zostaną zlikwidowane w 2012 roku.

„Nasze liceum przestało istnieć - ani zainteresowania takiego dużego nie było tym, a poza tym był to taki dziwny twór. Bo tak - ci uczniowie niby mieli jakieś tam nachylenie zawodowe, ale tak dokładnie nic z tego nie było. Egzaminu zawodowego się nie zdawało, i niby liceum, a nie ogólniak, a nie technikum. Takie coś niewiadomo co i odeszliśmy od tego”.

Coraz mniej chętnych jest także do nauki w zasadniczych szkołach zawodowych. W opinii badanych obecnie pracodawcy wolą zatrudniać kandydatów ze średnim wykształceniem. Szkołom zawodowym brakuje chętnych do podejmowania nauki - impulsu do tworzenia nowych kierunków zawodowych, profili kształcenia.

„W tej chwili jest coraz mniej absolwentów gimnazjów. Założenia reformy i deklaracje ze strony ust pani minister (...) że najważniejsze jest wykształcenie ogólnokształcące zrobiły swoje. Mentalnie rodzice i dzieci przekonali się, że rzeczywiście trzeba iść do liceów”.

„Jeżeli chodzi o szkołę zasadniczą to jednak pracodawcy wolą osoby po średnim wykształceniu”.



„Generalnie spada zainteresowanie kształceniem na poziomie zasadniczej szkoły zawodowej. I te kierunki, które są, to są takie wysycające rynek i tutaj wydaje mi się, że nie ma potrzeby stwarzania, bo ja mam tak szeroką ofertę, że no nie wiem, co chyba jeszcze mogłabym zrobić”.

5.1.2. Wytyczne MEN i kuratorium

Badane szkoły kierują się wytycznymi Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Kuratoriów Oświaty dotyczącymi edukacji w szkołach. Rzadko są to jednak wytyczne dotyczące otwierania lub zamykania konkretnych profili lub kierunków kształcenia. Kuratoria oświaty są jedynie instytucją opiniującą decyzje o otwarciu nowego kierunku.

„To co każą w tym momencie realizować, czy te dodatkowe zajęcia, jeżeli chodzi o zajęcia z młodzieżą, to szkoła musi to realizować, bo to są wytyczne ministerstwa”.

„Raczej nie ma obligatoryjnych, odgórnych zaleceń. Jest zalecenie ogólne dotyczące zapewnienia odpowiedniej jakości szkolenia zawodowego”.

5.2. Oferta edukacyjna a potrzeby rynku pracy

5.2.1. Źródła informacji o aktualnych potrzebach rynku

Dyrektorzy ponadgimnazjalnych szkół zawodowych starają się kształtować ofertę edukacyjną swoich szkół poprzez dostosowywanie profili kształcenia do potrzeb rynku. Jest to najważniejszy czynnik przy tworzeniu nowych kierunków lub likwidacji dotychczas istniejących.

Nowe profile klas powstają najczęściej na podstawie rozmów dyrektorów z lokalnymi przedsiębiorcami oraz na podstawie analiz rynku pracy przesyłanych przez powiatowe urzędy pracy. Są to najważniejsze źródła informacji na temat potrzeb rynku pracy i perspektyw jego rozwoju. Rozmowy z przedsiębiorcami odbywają się podczas nieformalnych spotkań, podczas których dyrektorzy lub nauczyciele dowiadują się o poszukiwanych zawodach.

„Dużo rozmawiałam też z pracodawcami, z właścicielami prywatnych firm tu w naszym rejonie i oni byli zainteresowani różnymi zawodami i ja akurat rozmawiając z nimi, obserwując rynek doszłam do wniosku, że to są zawody, na które jest bardzo duże zapotrzebowanie, no i powinny się w związku z tym cieszyć zainteresowaniem, no bo wiadomo, że pracę po takim zawodzie na pewno łatwo mógłby dostać każdy absolwent”.

Dyrektorzy szkół opierają swoje decyzje również na informacjach pochodzących z Powiatowych Urzędów Pracy. Informacje te zawierają często analizy lokalnego rynku pracy, pokazują, na jakie zawody jest popyt, a jakich jest nadmiar na rynku pracy. Służą one dyrektorom do podejmowania wstępnych decyzji o tworzeniu nowych kierunków kształcenia. Często same szkoły zgłaszają się do Powiatowych Urzędów Pracy po informacje dotyczące aktualnej sytuacji na lokalnym rynku pracy.

„Dostajemy też z Urzędu Pracy informację o kierunkach, których jest nadwyżka i na której jest zapotrzebowanie”.

„My jesteśmy w bardzo bliskich kontaktach z Powiatowym Urzędem Pracy i jeżeli następuje regres w jakimś zawodzie, jest ich za dużo tych fachowców (...) gdzie jest nadmiar pracowników, to wtedy my reagujemy natychmiast”.

Niektórzy dyrektorzy zwracają jednak uwagę na niski stopień przydatności danych pochodzących z urzędów pracy. Urzędy określają niektóre zawody jako deficytowe. Na tej podstawie powstają nowe profile kształcenia, jednak absolwenci tych kierunków nie mogą znaleźć pracy, gdyż ich



wykształcenie nie jest zgodne z aktualnymi potrzebami pracodawców. Szkoły obawiają się, że kształcą przyszłych bezrobotnych.

„Słyszy się, że technik informatyk, to jest zawód deficytowy. Jaki deficytowy, jak w Skarżysku nie można znaleźć jednego miejsca dla technika informatyka?”.

„Jakie zapotrzebowanie? Generalnie wie Pani co, ja widzę że w moim środowisku to w ogóle nie ma zapotrzebowania na jakikolwiek zawód, nie ma w ogóle miejsc pracy, więc co tu mówić o odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku jak tego rynku nie ma?”.

Mimo otrzymywanych raportów z urzędów pracy, respondenci uważają, że informacji na temat lokalnych rynków pracy jest zbyt mało, często muszą sami ich poszukiwać. Informacje te powinny być nie tylko analizą aktualnej sytuacji, ale także zawierać trendy i przewidywania, w jaki sposób zmieni się rynek pracy w przyszłości. Takie informacje pomogą podjąć decyzje dotyczące kierunków kształcenia. W tej chwili dyrektorzy nie posiadają narzędzia, które by im to umożliwiało, działają w trybie ad hoc.

„Zdobywamy informacje własnymi sposobami. Bardzo tego brakuje. Jest to przeze mnie bardzo oczekiwane, żeby ukazywały się takie publikacje, gdzie zapotrzebowanie rynku pracy w perspektywie dłuższej będzie badane, przefiltrowane. Będzie dla nas takim drogowskazem, bo to wszystko co robimy jako dyrektorzy szkół jest bardzo intuicyjne”.

Propozycją rozwiązania tych problemów mogłaby być organizacja spotkań, seminariów z pracodawcami, dzięki którym dyrektorzy szkół mogliby dopasowywać ofertę edukacyjną do wymagań rynku. Takie spotkania powinny organizować instytucje państwowe, np. urzędy pracy.

„Gdybyśmy się spotkali, nie wiem tam 2 razy w roku, na zasadzie takiego seminarium, które tematycznie powinno być przygotowane, żeby ktoś tam wystąpił, powiedział, co w jego firmie no czy tak jak na tym naszym seminarium wystąpił Powiatowy Urząd Pracy i taką analizę rynku pracy bieżącą za ostatni rok nam podał, czyli krótko, czego oczekują pracodawcy zgłaszając na przykład miejsca pracy w Urzędach prawda, że to tak wygląda, poszukują takich i takich kwalifikacji. No to nam by było może łatwiej dopasowywać się wtedy do tych potrzeb”.

Sposobem walki z mniejszą liczbą kandydatów jest zachęcanie absolwentów gimnazjów do kontynuacji nauki w danej szkole. Dyrektorzy uczestniczą w spotkaniach promujących szkoły, targach pracy, drukowane są także ulotki promocyjne.

„Tak, i promocja i ulotki, jestem na każdych spotkaniach w gimnazjach z rodzicami i jeżdżę po całym województwie, nieraz bardzo daleko i promuję szkołę”.

Wymiana informacji pomiędzy rynkiem pracy a szkołami i uczniami często jest niedoskonała. Zdarzają się sytuacje, kiedy pracodawca chętnie zatrudniłby osoby z jakąś specjalizacją. Niestety okazuje się, że mimo utworzenia kierunku z tą specjalizacją nie ma chętnych do podjęcia nauki. Rozwiązaniem może być akcja polepszenia wizerunku przedmiotów zawodowych i kształcenia zawodowego. Taka akcja powinna być skierowana do gimnazjalistów i ich rodziców i zorganizowana przez jakąś instytucję nadrzędną (administracja rządowa lub samorządowa), same szkoły nie zdołałyby tego zrobić.

„Miałam w ubiegłym tygodniu wizytę przedsiębiorcy lokalnego, który bardzo potrzebowałby hydraulików. Mówię, że mamy tutaj ostatni rok i bardzo chętnie skontaktuję tych naszych absolwentów z pracodawcą. Mówi, że na rynku jest zapotrzebowanie, że nie ma tych hydraulików. Tłumaczyłam, że ten kierunek dwukrotnie proponowaliśmy w ostatnich 2 latach i zgłosiło nam się 2, 3 kandydatów. Dla niego to też jest niezrozumiałe, dlaczego tak się dzieje”.



„Myślę, że jest bardzo dużo do zrobienia, jeśli chodzi o zmianę stosunku i wizerunku kierunków budowlanych generalnie. To już nie od szkoły zależy, ale potrzeba pewnych rozwiązań systemowych. Generalnie te zawody budowlane zawsze traktowane były jako zawody brudne, mało atrakcyjne. Przez młodego człowieka postrzegane jako zawody gorsze. Myślę, że jest potrzebna przez państwo wielka akcja promocyjna. Nie mówię tylko o zawodach budowlanych, ale o większości zawodów na poziomie zasadniczym zawodowym”.

Dodatkowym źródłem informacji są badania potrzeb edukacyjnych gimnazjalistów. Odbywa się ono zazwyczaj za pomocą ankiet lub bezpośrednich spotkań w gimnazjach. Podczas takich spotkań rozpoznawane są zainteresowania gimnazjalistów, ich plany na przyszłość. Niektóre szkoły takie informacje pozyskują z poradni pedagogiczno-psychologicznych. Jednak bardzo rzadko potrzeby edukacyjne gimnazjalistów są wykorzystywane do tworzenia nowych kierunków kształcenia. Częściej służą jedynie sprawdzeniu zainteresowania aktualnymi kierunkami.

„My rozpoznajemy zainteresowania gimnazjalistów. Mamy spotkania, prowadzimy takie spotkania z gimnazjalistami z naszych tutaj okolicznych gimnazjów. Współpracujemy również z poradnią pedagogiczno – psychologiczną, która nam oczywiście przygotowuje informacje na temat kierunków, jakimi są gimnazjaliści zainteresowani no i tak to się wszystko odbywa”.

Żadna z badanych szkół nie bazuje na opinii swoich aktualnych uczniów przy uruchamianiu kierunków kształcenia. Opinie obecnych uczniów szkół zawodowych nie są zatem źródłem informacji wykorzystywanym do zmian w ofercie edukacyjnej szkół. Fakt ten wynika z braku propozycji ze strony uczniów, nie mają oni żadnych pomysłów, wybierają z dostępnej w szkołach oferty edukacyjnej.

„Uczniowie wybierają z tej palety, którą się im proponuje”.

5.2.2. Narzędzia dostosowania oferty do aktualnych potrzeb rynku

Wśród czynników, które sprzyjają rozwojowi szkół zawodowych i otwieraniu przez nie nowych kierunków najważniejsza jest ścisła współpraca z przedsiębiorcami w zakresie organizacji praktyk i staży. Szkoły współpracują zazwyczaj z jedną lub kilkoma firmami. Polega to na przyjmowaniu uczniów szkół na płatne praktyki, a także złożeniu przez firmy gwarancji zatrudnienia po ukończeniu szkoły dla najlepszych. Zdarzają się również sytuacje, kiedy przedsiębiorca funduje uczniom stypendia naukowe, a także udział w finansowaniu studiów.

„Ja nadal mam tą ścisłą współpracę z (nazwa firmy), mam stypendia fundowane dla młodzieży na określonych kierunkach, miesięcznie dostają od trzystu do pięciuset złotych miesięcznie w technikum z taką karencją na studia i właściwie z fundowaniem tych studiów, bo także czesne na różnego rodzaju studiów moi uczniowie mogą uzyskać z tego zakładu”.

Przepływ informacji o zapotrzebowaniu na praktyki odbywa się poprzez grono pedagogiczne i znajomych. Inicjatywa wychodzi ze strony zarówno dyrektora szkoły, jak i samych przedsiębiorców.

„Nie jesteśmy dużym miastem i grono pedagogiczne mi tutaj pomaga, znają jakiś dobrych fachowców z takiej czy z takiej dziedziny, którzy by ewentualnie zatrudnili w zawodach szkoły zawodowej, na przykład optyków”.



„Jak mi jest na praktykę potrzebne miejsce w dobrym warsztacie samochodowym czy diagnostycznym, żeby młodzież tą diagnostykę poznała, czy coś innego konkretnego, to wtedy tak, wtedy rozmawiam z właścicielem”.

„Często właśnie do nas przychodzą pracodawcy, ja już przynajmniej dwie, czy trzy takie wizytówki dostałam z prośbą o to, żeby nasi uczniowie odbywali praktyki z możliwością zatrudnienia”.

Niektóre szkoły współpracują z izbą rzemieślniczą, która organizuje praktyki uczniom w różnych przedsiębiorstwach.

„Mamy izbę rzemieślniczą (...), z która nam się bardzo dobrze współpracuje, bo my poprzez tą izbę uruchamiamy system praktyk zawodowych, no i często się kontaktujemy z tą izbą rzemieślniczą”.

Część badanych jest zdania, że ich szkoły w niewielkim stopniu pomagają swoim absolwentom w poszukiwaniu pracy. W tych szkołach to sami uczniowie samodzielnie szukają praktyk w przedsiębiorstwach prywatnych, zazwyczaj otrzymują wynagrodzenie za tego rodzaju współpracę.

„Jeżeli dotyczy to szkół zawodowych, zawodówek, to uczniowie sami sobie szukają praktyk, bo oni sami zawieraj umowy z tak zwanymi pracodawcami. Pracodawca im za odbywanie praktyk płaci, bo to nie jest tak, że idzie i się uczy, tylko oni nieraz trudne i ciężkie prace wykonują, takie jak wykonują pracownicy”.

Czynnikiem sprzyjającym w rozwoju profili kształcenia jest także powstawanie klas wielozawodowych. Niektóre szkoły zawodowe uruchamiają wtedy konkretne profile kształcenia nawet przy niewielkiej liczbie chętnych. W takich sytuacjach ogólna część zajęć jest prowadzona razem, a przedmioty praktyczne, związane z profilem kształcenia, prowadzone są oddzielnie dla różnych grup uczniów. Zajęcia zawodowe odbywają się czasami poza szkołą w ośrodkach kształcenia, gdzie zbierają się grupy uczniów z danego kierunku kształcenia z całego województwa.

„Nie zrezygnujemy, ponieważ mamy nabór i nie ma po co rezygnować, ewentualnie jak się zmniejszy robimy pół oddziału… wtedy są oddziały łączone, 2 zawody w jednej klasie”.

„Mamy jeszcze kierunki wielozawodowe. Wtedy są klasy 24-osobowe i są w nich różne zawody. Jest tam paru stolarzy, dwóch elektromonterów, wtedy oni mają przedmioty ogólnokształcące w naszej szkole, a na przedmioty zawodowe wysyłamy ich do centrów dokształcania zawodowego. Mamy porozumienie z takimi ośrodkami w Staszowie i w Jędrzejowie i wysyłamy taką grupę, zbierając z całego terenu po 2, 4 uczniów z danej grupy zawodowej i oni wyjeżdżają na miesięczny cykl przedmiotów zawodowych i mają tylko przedmioty zawodowe. U nas mają tylko przedmioty ogólne, a wyjeżdżają tylko na przedmioty zawodowe. Zbiera się młodzież z całego województwa, wysyła się ją do takiego centrum i w ten sposób zmniejsza się koszty, bo nie jesteśmy w stanie przyjąć nauczyciela dla 2, 3 osób. Wtedy mówimy o klasach wielozawodowych.”.

Dostosowanie profilu kadry pedagogicznej do nowo powstałego kierunku kształcenia nie jest zazwyczaj problemem w badanych szkołach. Najczęstszym rozwiązaniem jest doszkalanie obecnie zatrudnionych nauczycieli.

„Nauczyciele czy inni ludzie poszukujący pracy chętnie się douczą czy przekwalifikują”.

Problemem może być jednak brak kwalifikacji pedagogicznych wśród przedsiębiorców. W takich sytuacjach odbywanie praktyk w danym przedsiębiorstwie jest bardzo utrudnione, gdyż uczniowie powinni zostawać pod opieką pedagogów.



„Tu barierą jest na przykład to, że przedsiębiorcy no nie posiadają tych kwalifikacji pedagogicznych, właściciele czy też osoby zatrudnione i właśnie to odbywanie praktyki jest wtedy bardzo utrudnione”.

5.2.3. Monitoring losów absolwentów

Badane szkoły zbierają informację o losach absolwentów szkół w sposób niesystematyczny, doraźny. Najczęściej są to rozmowy wychowawców klas z uczniami, którzy odwiedzają szkołę po jej ukończeniu. Czasami kontakty z absolwentami są utrzymywane za pomocą serwisu Nasza-Klasa.pl. Nie są to jednak kontakty trwałe, systematyczne.

„Niestety takiej ewidencji się nie prowadzi, to się odbywa raczej na zasadach takich kontaktów już bardziej osobistych, gdzie tam wychowawca z wychowankiem, czy na Naszej Klasie”.

Niekiedy szkoły starają się pozyskać informacje dotyczące planów swoich uczniów na przyszłość. Przed zakończeniem roku szkolnego realizowane są w ostatnich klasach ankiety z pytaniami o plany dotyczące kontynuacji nauki lub podjęcia pracy.

„Nie mamy takiej dokładnej informacji, mamy tylko informację na koniec roku, kiedy młodzież składa informacje do nas. Na lekcjach każdy mówi czy idzie do pracy, czy nie, ale nie prowadzimy żadnych badań na ten temat, ilu rzeczywiście pracuje, ilu studiuje”.

Ze strony dyrektorów padają propozycje, by stworzyć portal dla absolwentów, gdzie każdy z nich mógłby się wpisać i poinformować szkołę i innych absolwentów o tym czym się aktualnie zajmuje. Bez utworzenia takiego portalu zbieranie informacji o absolwentach jest bardzo trudne.

„Może by stworzyć jakiś portal, tak powiedzmy internetowy wojewódzki czy tam krajowy, gdzie można by się logować i dawać o sobie znać, prawda. No tak wiem, że chyba niektóre uczelnie stosują coś takiego, że zostawia się te adresy mailowe i potem gdzieś tam w tej wirtualnej rzeczywistości te kontakty są nawiązywane. Bo tak inaczej to trudno będzie chyba”.

5.2.4. Procedura otwierania nowych profili kształcenia

Proces otwarcia nowego profilu kształcenia trwa około roku. Po analizie informacji pochodzących bezpośrednio od przedsiębiorców lub z powiatowych urzędów pracy wstępną decyzje podejmuje dyrektor oraz rada pedagogiczna szkoły. To od tej decyzji zależy, czy szkoła kontynuuje starania o powstanie nowego kierunku. Jeśli decyzja rady jest pozytywna szkoła zwraca się z prośbą o opinię do urzędów pracy i kuratoriów oświaty. Po otrzymaniu pozytywnych opinii szkoła przedstawia wszystkie opinie do Urzędu Miasta, który wydaje ostateczną decyzję o uruchomieniu kierunku. Zazwyczaj cała procedura trwa około roku.

„To powinno mieć miejsce w terminie do 31 marca, bo to musi być zarejestrowane, musi być wydana opinia Powiatowego Urzędu Pracy, opinia kuratorium, musi to być uzgodnione z miejscowym biznesem, jeżeli dotyczy to lokalnego rynku pracy”.

„Ten proces musi trwać w zasadzie cały rok, bo na początku myślę, że trzeba się zwrócić do Kuratorium o zgodę, później decyzję w zasadzie podejmuje Urząd Miasta i muszą być też różnego rodzaju uzasadnienia, ewentualnie analizy w oparciu o zapotrzebowanie na rynku pracy. Także z tego, co się orientuję to myślę, że około roku wprowadzenie nowego kierunku musi potrwać”.



Zasadność decyzji o otwarciu nowego kierunku jest weryfikowana poprzez analizę liczby chętnych do kształcenia się uczniów. Jeśli w ciągu kilku kolejnych lat od utworzenia kierunku są tworzone klasy – oznacza to, że decyzja była prawidłowa.

„Po pierwszym roku już można zobaczyć, ile osób przyszło, no a później zobaczymy, zobaczymy. Wtedy, kiedy jest przynajmniej te 4 lata to wtedy wiadomo, że to jest trafiony wybór”.

„Jeżeli mamy chętnych na kształcenie, to my nie zamykamy, sam rynek reguluje. Jak nie ma uczniów chętnych to wygasa dana klasa, ale ona nadal funkcjonuje. Więc jeżeli za rok, dwa znaleźliby się chętni to ją kontynuujemy”.

Szkoły, które mimo otwarcia nowego profilu, nie zebrały odpowiedniej ilości kandydatów do jego uruchomienia pozostawiają zwykle ten kierunek w ofercie. Przez kilka kolejnych lat dyrektorzy sprawdzają zainteresowanie tym kierunkiem i jeśli jest ono niskie – zostaje on zamykany.

„Bardzo dużo jest takich inwestycji z zakresu termomodernizacji. Pomyśleliśmy, że to będzie dla uczniów, rodziców ciekawy zawód. Ale niestety nie było takiego zainteresowania, które pozwoliłoby utworzyć całą klasę”.

5.3. Sytuacja finansowa szkoły

5.3.1. Aktualna sytuacja

Rozwój szkół zależy w dużym stopniu od pieniędzy, którymi dysponują. Szkołom brakuje pieniędzy na odpowiednie przygotowanie i wyposażenie sal zarówno do nauki przedmiotów ogólnych, jak i zawodowych. Nauka przedmiotów zawodowych wymaga więcej nakładów. Pieniądze są potrzebne na utrzymanie grup zawodowych, wyposażenie stanowisk czy zakup sprzętu. Wyposażenie pracowni zawodowych pozostawia wiele do życzenia. Jest to zazwyczaj przestarzały sprzęt i technologia, nie dostosowany do współczesnych wymagań. Stworzenie od podstaw zawodowej pracowni specjalistycznej jest jeszcze większym kosztem i niewiele szkół na to się decyduje.

„Natomiast otwarcie zupełnie nowego kierunku, który by wymagał doposażenia, to się wiąże z kosztami i nie bardzo jest możliwość pozyskania tych środków z urzędu, no, bo wiadomo, że jest z tym ciężko”.

„Kształcenie zawodowe jest niewspółmiernie drogie w stosunku do kształcenia w liceum ogólnokształcącym. Bo podział na grupy, wyposażenie stanowisk, materiały, to są olbrzymie pieniądze. Jeżeli chce się to robić dobrze, na miarę by nauczyć umiejętności, które są określone w podstawie programowej, czy kluczowych kompetencji, to nie możemy udawać, że jest wszystko dobrze. Widziałem jak wygląda szkolnictwo na zachodzie, jeżeli dotyczy to szkół o profilach zbliżonych do rolniczego. Tam nauczyciel ma na zajęciach w takim zawodzie jak nasz 5 osób, ma pracownię gdzie producent wstawia mu co 5 lat nowy sprzęt, zabiera, wymienia na nowy. U nas jak się nie zorganizuje, nie zakupi samemu (...) to po prostu nie ma”.

„Bardzo dużą barierą są środki finansowe na organizowanie pracowni specjalistycznych, bo to jest tak, że w tej chwili otwarcie nowego kierunku wymaga udowodnienia przez szkołę że ma pracownię”.



Finanse to również bariera przy zatrudnianiu specjalistów – pedagogów (np. inżynierów). Osoby po ukończonych studiach nie chcą pracować w systemie edukacji.

„Dopóki tutaj nie stworzy się warunków finansowych dla tych ludzi, to pewnie nikt nie przyjdzie do pracy w szkole za takie pieniądze, bo jeżeli to jest inżynier budownictwa czy inżynier mechanik, to on pójdzie do firmy i tam dostanie 3, 4 razy więcej. Główną barierą są, więc finanse, że nie mamy tych ludzi. Pani od matematyki, od języka polskiego przyjdzie, bo to jest konkretny zawód w szkole, ale taki inżynier budownictwa czy inżynier mechanik, jak dostanie w zakładzie 8 czy 10 tysięcy, czy nawet 5 tysięcy, a w szkole zarobi 1500, to nikt nie przyjdzie pracować za takie pieniądze”.

Szkoły nie dysponują środkami na stypendia socjalne. Cześć uczniów szkół zawodowych (zwłaszcza pochodzący z mniej zamożnych rodzin) musi pracować w trakcie roku szkolnego, co odbywa się kosztem zajęć szkolnych. Tacy uczniowie, wg dyrektorów, powinni dostawać stypendium, zapomogę, by móc kontynuować naukę.

„Większość jest po prostu w sytuacji fatalnej. Jak ja mam mówić o jakichkolwiek książkach i tak dalej, jak (...) większość z nich proszę Pani w październiku czy tam w listopadzie, 3-4 tygodnie do szkoły nie chodzą, bo pracują przy pracach sezonowych. I rodzice mówią wprost, Panie no on musi iść zarobić, bo ja nie mam pieniędzy, no i co? I gdyby oni na przykład mogli dostać jakiś tam zasiłek, stypendium ze szkoły. Wtedy można by ich zmobilizować i jednocześnie zdyscyplinować. Owszem dostaniesz, ale przychodzisz do szkoły. A tu pieniędzy nie ma na nic”.

5.3.2. Pozyskiwanie środków finansowych

Szkoły w celu pokonania barier rozwoju starają się zbierać środki finansowe za pomocą innych, pozaedukacyjnych działań. Są to: ubieganie się o środki finansowe z Unii Europejskiej oraz wynajem pomieszczeń szkoły.

„Korzystanie z projektów, uczestnictwo w tych projektach to są kolejne pieniądze. W ubiegłym roku na tej bazie pozyskałem około 400 000 złotych. Te pieniądze idą głównie na utrzymanie bazy, bo subwencja na to nie wystarcza. Tak żeby doposażyć środki techniczne, czy pomoce naukowe to głównie są to projekty”.

„Mamy dużą salę gimnastyczną i w ubiegłą niedzielę od godziny ósmej do dwudziestej drugiej no nikogo nie było w szkole, tylko ja sam, wynajęliśmy ich dla dwustu pięćdziesięciu osób prowadzili szkolenie, szkoła zarobiła, bo tysiąc złotych zapłacili na konto i to jest jakaś gotówka”.

Większość z badanych szkół otrzymała dopłaty z Unii Europejskiej na modernizację zaplecza techniczno-lokalowego. W tej chwili dyrektorzy określają to zaplecze jako zadowalające.

„Doposażenie w jakieś tam na przykład komputery, na przykład laptopy, różne inne urządzenia, które są potrzebne i związane z kształceniem uczniów w tych właśnie zawodach, żeby była rozbudowa pracowni”.

„Mamy zrobiony w szkole dość poważny remont, przebudowę łazienek, sal gimnastycznych, korytarzy, ocieplenie budynku i to wszystko dzięki pieniądzom unijnym. Wyposażenie sal w środki multimedialne, komputery, to wszystko mamy teraz we wszystkich klasach. To wszystko ze środków unijnych. Dzięki tym środkom zdecydowanie poprawiła się nasza baza,



szkoła trochę inaczej wygląda. Prawdopodobnie, gdyby nie te środki, to bylibyśmy w tyle i pracowalibyśmy na zasadzie ery kamienia łupanego”.

Coraz więcej szkół składa wnioski o dofinansowanie ze środków unijnych. Część szkół bierze obecnie udział w programach edukacyjnych dofinansowywanych z tych środków. Są to różne projekty w ramach następujących programów: Podnoszenie jakości kształcenia zawodowego (Działanie 9.2) oraz Leonardo Da Vinci.

„To znaczy w tym roku po raz pierwszy realizujemy te duże projekty na taką skalę, wcześniej to były granty rzędu powiedzmy piętnastu tysięcy, teraz mamy projekty Leonardo, tam jest sto dwadzieścia tysięcy euro”.

5.4. Ocena oferty edukacyjnej

5.4.1. Zajęcia przygotowujące do podejmowania pracy

Oferta edukacyjna większości badanych szkół zawiera zajęcia przygotowujące uczniów do podejmowania pracy czy przedsiębiorczości. Są one prowadzone przez doradców zawodowych, na zajęcia często zapraszani są pracodawcy. Podczas zajęć uczniowie uczą się pisać CV, listy motywacyjne, zakładać własne firmy czy prezentować się podczas rozmowy rekrutacyjnej, mają także warsztaty z autoprezentacji. Zdobyta wiedza jest sprawdzana podczas egzaminu zawodowego.

„Tutaj mamy bardzo dobrego nauczyciela, a w zasadzie dwóch, którzy do podjęcia pracy w danym zawodzie, w ramach tak zwanych podstaw przedsiębiorczości, przygotowujemy do podjęcia pracy, czyli myśląc tutaj o działalności na własny rachunek, jakie dokumenty, co powinno się stworzyć, w jaki sposób przeprowadzać rozmowę kwalifikacyjną”.

„Mamy przedmiot, który się nazywa przedsiębiorczość i w ramach tego przedmiotu są prowadzone zajęcia dotyczące przygotowywania listu motywacyjnego, życiorysu i tak dalej. I z tego co wiem, to też pan profesor, który prowadzi te zajęcia, zaprasza na swoje zajęcia różnych pracodawców i tam też jest możliwość - podejrzewam - pozyskania takich informacji już konkretnych”.

„To są zajęcia w ramach obowiązkowych zajęć. Jest przedsiębiorczość, gdzie uczniowie zdobywają umiejętności pisania listów motywacyjnych, mają zajęcia z autoprezentacji. Także to są zajęcia, które przeprowadzi nauczyciel, który jest fachowcem w tym zakresie. Poza tym wiedza związana z zatrudnieniem, z rynkiem pracy, z zakładaniem swojej własnej firmy jest potem weryfikowana na egzaminie zawodowym”.

W kilku szkołach, gdzie takie zajęcia nie są prowadzone – to wychowawcy klas wprowadzają uczniów w tematykę podejmowania pracy. Zazwyczaj dokonywane jest to na lekcjach wychowawczych.

„Takich zajęć nie ma, ale w wypadku klas kończących, odbywa się to w ramach lekcji wychowawczych. Nauczyciel wychowawca, najczęściej w czerwcu, podaje informacje odnośnie wejścia na rynek pracy. Te informacje przekazuje się młodzieży na lekcjach wychowawczych”.



5.4.2. Zajęcia dodatkowe

Wszystkie badane szkoły prowadzą dla swoich uczniów zajęcia dodatkowe. Wynika to m.in. obowiązków zawartych w Karcie Nauczyciela. W związku z tym w szkołach są prowadzone zajęcia pozalekcyjne na różnych poziomach kształcenia: kółka rozwijające zainteresowania oraz także zajęcia wyrównawcze.

„Teraz mamy ten artykuł w Karcie Nauczyciela, który nakazuje nauczycielowi pracować jedna godzinę społecznie w tygodniu. Więc też nie możemy włożyć wszystkich zajęć do jednej klasy, w związku z tym z matematyki, czy z języków uczniowie maja zajęcia na różnych poziomach”.

Zajęcia dodatkowe maja zróżnicowaną tematykę: są to zajęcia z nauczanych w szkole przedmiotów (np. język polski, języki obce, matematyka i inne), zajęcia przygotowujące do egzaminu maturalnego, zajęcia sportowe oraz kółka zainteresowań (np. informatyka, fotografia, siłownia).

„A jeśli chodzi o przedmioty ogólnokształcące, maturalne, to pewnie, że szkoła dla tych uczniów, jak dla każdego innego organizują zajęcia pozalekcyjne z języka [obcego], z polskiego, z matematyki”.

„No z tych przedmiotów ścisłych kierunkowych, czyli z matematyki, z podstaw elektrotechniki, elektroniki z matematyki, są również koła zainteresowań, które nauczyciele prowadzą na przykład koło elektroniczne, koło telekomunikacyjne i oprócz tych godzin są jeszcze korepetycje miejskie dla maturzystów, są jeszcze takie zajęcia przygotowujące do matury i do egzaminu zawodowego i oprócz tego w ramach tak zwanej dziewiętnastej godziny, którą w tej chwili musimy dokumentować, również prowadzone są zajęcia w różnych formach”.

Niewiele badanych placówek zamierza zwiększyć ilość zajęć pozalekcyjnych. Dyrektorzy są zdania, że obecna liczba zajęć jest wystarczająca, nie ma aż tylu chętnych uczniów do tego, by brać udział w takich zajęciach. Jednocześnie żadna ze szkół nie zamierza rezygnować z prowadzenia dotychczasowych zajęć.

„Jak powiem, że planujemy, to może się okazać, że nic tam nie będzie robione, planujemy utrzymać na tym samym poziomie co jest”.

„Ja uważam, że w tym roku i tak mamy bardzo dużo tych zajęć i łącznie z tymi zajęciami w ramach projektów, bo tutaj są realizowane takie zajęcia laboratoryjne, specjalistyczne, właśnie w tych pracowniach informatycznych i pracowniach elektronicznych, więc uważam, że tych zajęć jest naprawdę dużo i nie sądzę, żeby zwiększenie liczby było możliwe, chociażby ze względu na ilość młodzieży”.

W szkołach gdzie większość uczniów jest dojeżdżająca, mimo dużej oferty zajęć pozalekcyjnych, niewielu uczniów z nich korzysta.

„Gro naszej młodzieży, to jest młodzież dojeżdżająca z okolic i no oni są dojazdami ograniczeni czasowo, szczególnie po południu, bo jeśli takie dziecko ogranicza godzina 16:00, bo potem nie ma czym dojechać, no to jakieś inne działania mamy tu ograniczone”.

„Oferta jest dość szeroka. W naszych warunkach, gdzie młodzież w 90 procentach jest dojeżdżająca to kończą się lekcje i idą na autobus. Z kolei, żeby przyjechali do szkoły trochę później, to my takie oferty realizujemy, ale zainteresowanie jest niewielkie”.



6. Uczniowie zawodowych szkół ponadgimnazjalnych w świetle badań ilościowych

W tej części przedstawione są wyniki badania ilościowego uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych, obejmujące kompetencje i potrzeby rozwojowe uczniów, ocenę przydatności ich edukacji pod kątem potrzeb rynku pracy, a także dalsze ich plany edukacyjne i zawodowe.

6.1. Potrzeby rozwojowe i kompetencje

6.1.1. Znajomość języków obcych

Języki obce najlepiej znają uczniowie liceów profilowanych i techników – ponad połowa uczniów tych szkół deklaruje, że zna język angielski w stopniu umożliwiającym swobodną rozmowę lub wyższym, a co dziesiąty deklaruje, że zna w stopniu średnim język niemiecki lub rosyjski. Najsłabiej języki obce znają uczniowie zasadniczych szkół zawodowych – co czwarty zna język angielski, a co dwudziesty niemiecki lub rosyjski. Pozostałe języki obce (szwedzki, hiszpański, włoski, francuski) znane są w niewielkim stopniu przez uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych – znajomość tych języków została przedstawiona w Aneksie.

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język angielski, N=726

Wykres 6.1 Stopień znajomości języka angielskiego

4%

1%

6%

3%

53%

25%

65%

43%

32%

46%

24%

37%

10%

15%

6%

11%

1%

13%

6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

znam biegle językznam język w stopniu umożliwiającym rozmowę z osobąznam podstawy, ale nie porozumiałbym się z osobą mówiącąznam zaledwie parę słów



Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język niemiecki, N=726

Wykres 6.2 Stopień znajomości języka niemiecki

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język rosyjski, N=726

Wykres 6.3 Stopień znajomości języka rosyjski

1%

1%

1%

9%

3%

15%

7%

36%

20%

32%

30%

30%

29%

41%

30%

23%

47%

12%

32%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726


1%

1%

1%

9%

5%

6%

7%

11%

17%

6%

13%

20%

14%

12%

17%

58%

64%

76%

61%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




6.1.2. Znajomość programów komputerowych

Deklarowany stopień znajomości obsługi programów komputerowych jest wysoki wśród badanych uczniów. Najwięcej osób zna programy pakietu Office – Microsoft Word, Microsoft Excel czy Microsoft PowerPoint. Nieco mniej badanych zna Microsoft Access. Pozostałe programy komputerowe (systemy operacyjne Windows i Linux, Photoshop, Corel Draw i 3ds Max) są również dość dobrze znane respondentom – znajomość tych programów została przedstawiona w Aneksie. W większości przypadków programy komputerowe są najlepiej znane przez uczniów techników i liceów profilowanych, nieznacznie mniej przez uczniów zasadniczych szkół zawodowych. Niemal wszyscy badani uczniowie deklarują umiejętność wyszukiwania informacji w Internecie (97-100%).

Pyt.: Czy umie Pan/i wyszukiwać potrzebne informacje w internecie?, N=726

Wykres 6.4 Umiejętność wyszukiwania w Internecie potrzebnych informacji

99%

97%

100%

98%

1%

3%

2%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak nie



Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Microsoft Word, N=726

Wykres 6.5 Stopień znajomości Microsoft Word

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Microsoft Excel, N=726

Wykres 6.6 Stopień znajomości Microsoft Excel

43%

23%

53%

36%

49%

54%

41%

50%

7%

18%

6%

11%

1%

5%

3%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

jestem zaawansowanym użytkownikiem tego programuposługuję się tym programem w stopniu średnimznam tylko podstawynie znam wogóle

25%

18%

29%

22%

53%

51%

47%

52%

19%

22%

15%

20%

3%

9%

9%

6%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Microsoft PowerPoint, N=726

Wykres 6.7 Stopień znajomości Microsoft PowerPoint

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Microsoft Access, N=726

Wykres 6.8 Stopień znajomości Microsoft Access

34%

18%

24%

28%

48%

46%

62%

48%

14%

19%

9%

15%

4%

16%

6%

9%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726


15%

9%

6%

12%

32%

28%

15%

30%

31%

26%

38%

29%

21%

35%

41%

27%

1%

2%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




6.1.3. Prawo jazdy

Prawo jazdy kategorii B posiada ponad 50% badanych uczniów (ponad 60% w technikach i liceach profilowanych oraz 34% w zasadniczych szkołach zawodowych). Kolejne 20% jest w trakcie kursu lub planuje w najbliższym czasie je wyrobić. Około ¼ uczniów w ogóle nie planuje prawa jazdy kategorii B. Prawo jazdy kategorii C posiada niewiele uczniów (2%) i niewielu planuje je wyrobić (4%). Ponad 93% badanych w ogóle nie potrzebuje prawa jazdy kategorii C.

Pyt.: Czy posiada Pan/i prawo jazdy kategorii B?, N=726

Wykres 6.9 Posiadanie prawa jazdy kategorii B

Pyt.: Czy posiada Pan/i prawo jazdy kategorii C?, N=726

Wykres 6.10 Posiadanie prawa jazdy kategorii C

63%

34%

59%

52%

7%

17%

9%

11%

7%

14%

12%

10%

5%

2%

23%

31%

21%

26%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

taknie, ale jestem w trakcie kursunie, ale planuję w najbiższym czasie zapisać się

3%

1%

2%

4%

4%

3%

4%

94%

95%

97%

94%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak nie, ale jestem w trakcie kursu nie brak danych



6.1.4. Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych

Jako zajęcia dodatkowe respondenci rozumieli nieobowiązkowe zajęcia edukacyjne prowadzone w szkole i poza nią. Wykres 4.1 pokazuje, że więcej uczniów techników i liceów profilowanych (50%) uczestniczyło w zajęciach dodatkowych niż uczniów zasadniczych szkół zawodowych (21%). Jednak średnia liczba takich zajęć była najwyższa wśród techników i zasadniczych szkół zawodowych.

Pyt.: Czy w ciągu ostatnich 12 miesięcy uczestniczył/a Pan/i w dodatkowych zajęciach (w szkole lub poza szkołą), które nie były obowiązkowe?, N=726

Wykres 6.11 Uczestnictwo w zajęciach dodatkowych

Pyt.: W ilu takich zajęciach uczestniczył/a Pan/i w ciągu ostatnich 12 miesięcy? (na pytanie odpowiadały osoby, które brały udział w zajęciach dodatkowych), n=285

Wykres 6.12 Liczba zajęć dodatkowych

50%

21%

62%

39%

50%

79%

61%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak, uczestniczyłem w zajęciach dodatkowychnie uczestniczyłem w żadnych zajęciach dodatkowych

8,82

8,53

5,57

8,50

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Technikum, n=206



Ogółem, N=285



Pyt.: Czy brał Pan/Pani udział w zajęciach....

Wykres 6.13 Rodzaje zajęć dodatkowych

Największa liczba uczniów brała udział w dodatkowych zajęciach z języków obcych oraz zajęciach pogłębiających wiedzę ścisłą (co druga osoba uczestnicząca w zajęciach dodatkowych). Inne popularne zajęcia to ćwiczenia sportowe i zajęcia humanistyczne (co czwarta osoba uczestnicząca w zajęciach

64%

68%

20%

30%

11%

11%

4%

41%

14%

47%

14%

19%

12%

9%

62%

71%

52%

14%

5%

10%

59%

58%

28%

25%

12%

11%

5%

0% 20% 40% 60% 80%

z języka obcego

pogłębiających wiedzę ścisłą

sportowych

pogłębiających wiedzę humanistyczną

pogłębiających wiedzę dotyczącą

wykorzystania komputera

pogłębiających wiedzę o ziemi

artystycznych





dodatkowych). Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych w mniejszym stopniu niż pozostali korzystali z zajęć z języków obcych, pogłębiających wiedzę ścisłą i humanistyczną, a w większym stopniu uczestniczyli w zajęciach sportowych.

Tabela 6.1 Udział w dodatkowych zajęciach z języków obcych, n=169

Język

Angi

elsk

i (n

=14

3)

Nie

mie

cki

(n=

27)

Ros

yjsk

i (n

=15

)

His

zpań

ski

(n=

8)

Fran

cusk

i (n

=1)

Inny

(n=

3)

Udział w zajęciach 85% 16% 9% 5% 1% 2%

Uczniowie badanych szkół najczęściej doszkalali się z języka angielskiego (85% uczestniczących w zajęciach z języków obcych). Inne języki są dużo mniej popularne. Głównymi powodami nauki języków obcych (szczegółowa tabela w Aneksie) jest chęć porozumiewania się w danym języku oraz chęć zdania egzaminu kończącego szkołę (matura, egzamin zawodowy).

Główne powody uczestnictwa w pozostałych zajęciach dodatkowych (szczegółowa tabela w Aneksie) to potrzeba poprawienia ocen oraz przygotowania się do egzaminów (kończącego lub wstępnego na studia). Najpopularniejsze zajęcia dodatkowe rzadko związane są z zainteresowaniami ucznia, częściej jest to potrzeba nadrobienia zaległości lub zdania egzaminu.

Tabela 6.2 Finansowanie zajęć dodatkowych

Zajęcia

Języ

ki o

bce

(n=

169)

Ścis

ła (

n=16

5)

Zaję

cia

spor

tow

e (n

=80

)

Hum

anis

tycz

na

(n=

77)

Wyk

orzy

styw

anie

ko

mpu

tera

(n=

35)

O Z

iem

i (n=

32)

Zaję

cia

arty

styc

zne

(n

=14

)

Kto finansuje zajęcia? (możliwa więcej niż 1 odpowiedź)

rodzice / rodzina 44% 26% 22% 14% 16% 18% 38%

z własnych pieniędzy 7% 6% 24% 4% 11% 6% 13%

władze lokalne 17% 42% 38% 52% 51% 59% 25%

Unia Europejska 5% 19% 1% 3% 14% 0% 0%

szkoła 2% 8% 2% 13% 3% 9% 0%

inne 2% 1% 2% 1% 3% 3% 0%

Zajęcia dodatkowe są najczęściej finansowane przez rodziców (języki obce, zajęcia artystyczne) lub przez władze lokalne (zajęcia z wiedzy ścisłej, humanistycznej, o Ziemi, wykorzystywanie komputera czy sportowe). Jedynie zajęcia związane z zainteresowaniami (sportowe, artystyczne, komputerowe) są czasami finansowane przez samych badanych.



Tabela 6.3 Powody nie brania udziału w poszczególnych dodatkowych zajęciach

Zajęcia

Języ

ki o

bce

(n=

116)

Ścis

ła (

n=12

1)

Zaję

cia

spor

tow

e (n

=20

5)

Hum

anis

tycz

na

(n=

285)

Wyk

orzy

styw

anie

ko

mpu

tera

(n=

250)

O Z

iem

i (n=

253)

Zaję

cia

arty

styc

zne

(n

=27

1)

Kto finansuje zajęcia? (możliwa więcej niż 1 odpowiedź)

nie miałem takiej potrzeby 57% 80% 88% 63% 88% 88% 90%

planuję dodatkową naukę języka w przyszłości 10% 7% 1% 3% 4% 3% 1%

zajęcia były zbyt drogie 13% 6% 1% 2% 2% 2% 2%

nie znalazłem oferty, która odpowiadałaby mi porą zajęć

10% 4% 2% 3% 2% 3% 2%

nie znalazłem oferty, która odpowiadałaby mi formą zajęć

5% 4% 4% 4% 4% 3% 3%

z innego powodu (m.in. szkoła nie oferuje takich zajęć)

7% 2% 2% 2% 1% 1% 1%

Najczęstszym powodem nie brania udziału z zajęciach dodatkowych jest brak takiej potrzeby ze strony uczniów. Dotyczy to zarówno zajęć dodatkowych związanych z nauką konkretnych przedmiotów (języki obce, wiedza ścisła, humanistyczna), jak i zajęć związanych z zainteresowaniami (sportowe czy artystyczne).

6.1.4. Dotychczasowe doświadczenie zawodowe

Większość uczniów zawodowych szkół ponadgimnazjalnych (ponad 60%) pracowała już zawodowo. Najczęściej były to prace wykonywane podczas wakacji lub prace dorywcze (po szkole). Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych mają najdłuższe doświadczenie zawodowe – średnio 10 miesięcy, w porównaniu do uczniów techników – 7 miesięcy oraz liceów profilowanych – 5 miesięcy.



Pyt.: Czy kiedykolwiek pracował/a Pan/ zarobkowo?, N=726

Wykres 6.14 Praca zarobkowa

Pyt.: Proszę wpisać, jak długie jest Pana/i doświadczenie zawodowe w miesiącach (na pytanie odpowiadają osoby, które wykonywały kiedykolwiek pracę zarobkową, wyłączono braki danych), n=442

Wykres 6.15 Długość doświadczenia zawodowego

64%

58%

56%

61%

36%

42%

39%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak nie

7,1

10,3

5,5

8,2

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Technikum, n=258



Ogółem, N=431



Pyt.: Jaka to była praca? (na pytanie odpowiadają osoby, które wykonywały kiedykolwiek pracę zarobkową), n=442

Wykres 6.16 Rodzaj pracy zarobkowej

6.1.5. Charakterystyka respondentów

Uczniowie byli także pytani o samoocenę swojego charakteru i cech, które również są istotne z perspektywy oczekiwań pracodawców. Uczniowie deklarowali, że są otwarci na nowe doświadczenia i chętnie uczą się nowych rzeczy, mają też wiele nowych pomysłów – są to cechy poszukiwane na rynku pracy. Często są też bardzo pewni siebie, deklarują, iż wiedzą co jest dla nich najlepsze.

Uczniowie poszczególnych typów szkół różnią się jednak między sobą. Uczniowie szkół zawodowych chętniej deklarują preferencje dla pracy fizycznej, natomiast uczniowie liceów profilowanych rzadziej deklarują chęć uczenia się nowych rzeczy.

84%

20%

5%

1%

73%

30%

11%

4%

89%

11%

5%

80%

23%

7%

2%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

praca wakacyjna

praca po szkole, dorabianie

praca w trakcie dnia, przerwana ze względu

na kontynuowanie nauki

praca w trakcie dnia, łączona z nauką

wieczorowo/zaocznie





Pyt.: Proszę do każdego ze stwierdzeń wybrać odpowiedź najlepiej opisującą Pana/i charakter.

Wykres 6.17 Ocena charakteru – Technikum, n=278

56%

47%

25%

16%

14%

9%

7%

37%

44%

46%

32%

34%

17%

15%

4%

5%

21%

38%

40%

34%

45%

3%

3%

8%

14%

12%

39%

32%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

jestem osobą otwartą na nowe doświadczenia

chętnie uczę się nowych rzeczy

mam wiele planów i pomysłów, jednak trudno je zrealizować do końca

wolę pracować fizycznie niż umysłowo

tak naprawdę to nie słucham zdania innych, sam zawsze wiem co jest najlepsze

jestem mało aktywną osobą, preferuję spokój

nie potrafię odmawiać - inni mają wpływ na moje zachowanie

zdecydowanie się zgadzam raczej się zgadzam

raczej się nie zgadzam zdecydowanie się nie zgadzam

brak danych



Wykres 6.18 Ocena charakteru – Zasadnicza szkoła zawodowa, n=414

56%

55%

31%

33%

19%

11%

11%

32%

33%

37%

32%

27%

19%

18%

6%

6%

17%

17%

35%

35%

31%

4%

5%

12%

16%

16%

33%

38%

0% 20% 40% 60% 80% 100%










brak danych



Wykres 6.19 Ocena charakteru – Liceum profilowane, n=34

56%

24%

38%

29%

15%

12%

12%

38%

62%

26%

21%

29%

26%

24%

3%

9%

21%

35%

38%

15%

35%

3%

6%

15%

15%

18%

47%

29%

0% 20% 40% 60% 80% 100%












6.2. Plany zawodowe

6.2.1. Ocena szkoły i edukacji pod kątem przydatności dla dalszej ścieżki zawodowej i edukacyjnej

Uczniowie techników i zasadniczych szkół zawodowych uważają, że po skończeniu tej szkoły będą mieli wyuczony, konkretny zawód. Innego zdania są uczniowie liceów profilowanych – 85% z nich twierdzi, że nauka w takiej szkole nie uczy konkretnego zawodu.

Wykres 6.20. Czy ukończenie szkoły daje konkretny zawód

Podobnie przedstawia się sytuacja dotycząca uprawnień do wykonywania konkretnego zawodu. Uczniowie techników i zasadniczych szkół zawodowych uważają, że ukończenie danej szkoły daje takie uprawnienia, uczniowie liceów profilowanych uważają, że jako absolwenci szkoły nie będą mieli takich uprawnień.

Wykres 6.21. Uprawnienia do wykonywania konkretnego zawodu

91%

94%

15%

88%

8%

5%

85%

10%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

w konkretnym zawodzie ukończenie szkoły nie daje konkretnego zawodu

87%

96%

15%

87%

13%

4%

85%

13%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak nie brak danych



Po ukończeniu szkół zawodowych uczniowie mogą podjąć zawód zgodny z profilem kształcenia. W technikach są to informatyk, kelner, technik hotelarz czy logistyk, w zasadniczych szkołach zawodowych – kucharz, fryzjer, posadzkarz lub murarz. Zaledwie kilku uczniów liceów profilowanych wymieniło możliwe do podjęcia zawody. Każdy z nich wymieniał inne, były to m.in.: pedagog, policjant, pracownik socjalny.

Wykres 6.22. Możliwy do podjęcia zawód – technikum

Wykres 6.23. Możliwy do podjęcia zawód – Zasadnicza szkoła zawodowa

Wśród najmniej przydatnych przedmiotów w szkole uczniowie techników wymieniali chemię i fizykę. Podobnie oceniali te przedmioty uczniowie liceów profilowanych. Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych jako najmniej przydatne wymieniali następujące przedmioty: religię i wychowanie fizyczne.

16%

12%

8%

8%

7%

5%

5%

4%

4%

4%

3%

3%

3%

0% 20%

informatyka

kelner

technik hotelarz

logistyk

architekt

drogownik, drogowiec

rolnik

kucharz

leśnik

geodeta

mechatronik

elektronik


30%

19%

8%

8%

7%

6%

6%

5%

5%

0% 20%

kucharz

fryzjer

posadzkarz

murarz

mechanik samochodowy

cukiernik

stolarz

elektromechanik

mechatronik



Pyt.: Proszę wpisać wszystkie te zajęcia w szkole, które uważa Pan/i za nieprzydatne dla Pana/i dalszej kariery zawodowej, N=726

Wykres 6.24 Zajęcia nieprzydatne do dalszej kariery zawodowej – Technikum, n=414

Wykres 6.25 Zajęcia nieprzydatne do dalszej kariery zawodowej – Zasadnicza szkoła zawodowa, n=278

Wykres 6.26 Zajęcia nieprzydatne do dalszej kariery zawodowej – Liceum profilowane, n=34

37%30%

26%26%26%

22%21%

18%15%

13%10%

16%

0% 20% 40%

chemiafizyka

biologiareligia

historiawychowanie fizyczne

wiedza o społeczeństwiewiedza o kulturze

geografiamatematyka

język polskibrak danych

47%36%

28%23%

19%19%

17%17%

0% 20% 40%

religiawychowanie fizyczne

fizykahistoria

geografiajęzyk polski

matematykabrak danych

50%35%

24%18%

12%12%12%

9%9%

29%

-20% 0% 20% 40% 60%

fizykachemiahistoria

wiedza o kulturzegeografia

matematykabiologia

wychowanie fizycznejęzyk polski

brak danych



Większość uczniów badanych szkół twierdzi, że brakuje im zajęć zawodowych, przyuczających do konkretnego zawodu. Uczniowie liceów profilowanych chcieliby mieć także więcej godzin wychowania fizycznego.

Wykres 6.27. Zajęcia, których brakuje, przydatne do dalszej kariery zawodowej – Technikum

Wykres 6.28. Zajęcia, których brakuje, przydatne do dalszej kariery zawodowej – Zasadnicza szkoła zawodowa

Wykres 6.29. Zajęcia, których brakuje przydatne do dalszej kariery zawodowej – Liceum profilowane

19%

7%

6%

5%

40%

0% 20% 40%

zajęcia zawodowe, więcej zajęć zawodowych

matematyka

informatyka

ekonomia

brak danych

24%

6%

41%

0% 20% 40%


biologia

brak danych

18%

12%

9%

6%

6%

6%

6%

6%

29%

0% 20%

wychowanie fizyczne


podstawy przedsiębiorczości

matematyka

informatyka

prawo

przysposobienie obronne

medycyna

brak danych



Dwóch na trzech uczniów techników i zasadniczych szkół zawodowych zamierza podjąć działania zmierzające do uczestnictwa w stażach lub praktykach. W liceach profilowanych takie działania chce podjąć nawet więcej, bo trzech na czterech uczniów.

Wykres 6.30. Podejmowanie działań zmierzających do uczestnictwa w stażach lub praktykach

Co piąty uczeń zamierzający uczestniczyć w stażach lub praktykach jeszcze w nich nie uczestniczył, pozostali mają już tego typu doświadczenie. Uczniowie liceów profilowanych w ogóle nie uczestniczyli w stażach lub praktykach.

Wykres 6.31. Uczestnictwo w stażach lub praktykach

Średnio okres praktyk jest dłuższych w zasadniczych szkołach zawodowych niż w technikach i wynosi prawie 19 miesięcy. W technikach praktyki trwają znacznie krócej – nieco ponad 2 miesiące.

Uczniowie szkół zawodowych odbywają swoje praktyki średnio u około 3 pracodawców. Jednocześnie mediana wynosi 1, co oznacza że połowa badanych uczniów odbyła praktyki u jednego pracodawcy. Dotyczy to zarówno techników, jak i zasadniczych szkół zawodowych.

66%

65%

76%

66%

34%

35%

24%

34%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak nie

81%

81%

77%

19%

19%

100%

23%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=273



Ogółem, n=481

tak nie



Prawie połowa badanych uczniów (43%) uważa, że w ich szkole nie organizuje się zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej, kolejne 39% nie wie czy takie zajęcia są organizowane. Najwięcej uczniów, którzy twierdzą, że takie zajęcia odbywają się w ich szkole jest w zasadniczych szkołach zawodowych (24%). Uczniowie techników i liceów profilowanych mają takich zajęć mniej. Zajęcia te mogą być prowadzone w różnej formie: jako odrębne zajęcia, w ramach lekcji wiedzy o społeczeństwie lub w inny sposób (wizyty w urzędach pracy, uczestnictwo w targach pracy czy spotkania z doradcami zawodowymi).

Wykres 6.32. Czy szkoła organizuje zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej?

Najczęściej zajęcia dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej prowadzone są przez nauczycieli przedmiotów: podstawy przedsiębiorczości, wiedza o społeczeństwie czy podstawy ekonomiczne i prawne. Niekiedy zajęcia prowadzą również wychowawcy czy doradcy zawodowi z urzędów pracy lub innej instytucji publicznej. Dane te potwierdzają wcześniejsze ustalenia z badania ilościowego dyrektorów szkół.

Ponad połowa uczniów techników, w których organizowane są zajęcia dotyczące poszukiwania pracy uczestniczyło w takich zajęciach. Mniej popularne w technikach są zajęcia dotyczące rozwoju przedsiębiorczości. Wśród uczniów zasadniczych szkół zawodowych oba rodzaje zajęć cieszą się podobną popularnością (ponad 30%). Około 1/3 uczniów w badanych szkołach nie uczestniczyła w żadnych z tego typu zajęć.

9%

14%

6%

11%

3%

8%

9%

5%

2%

2%

6%

2%

50%

33%

26%

43%

36%

42%

53%

39%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak, jako odrębne zajęcia tak, w ramach lekcji wiedzy o społeczeństwie

tak w inny sposób nie

nie wiem



Wykres 6.33. Uczestnictwo w zajęciach dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

Zdecydowana większość uczniów (prawie 90%), którzy uczestniczyli w zajęciach dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej uważa, że zajęcia te były potrzebne. Zajęcia takie uczą w jaki sposób szukać pracy, ułatwiają jej znalezienie. Jedynie 3% uczniów twierdzi, że były one nie potrzebne.

Pyt.: Czy uważa Pan że te zajęcia były potrzebne? (na pytanie odpowiadały osoby, które uczestniczyły w zajęciach dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej organizowanych przez szkołę), n=90

Tabela 6.4 Przydatność zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

88% POTRZEBNE (n=79)

uczą jak szukać pracy 34%

ułatwiają znaleźć pracę 23%

pomagają rozeznać się na rynku pracy 18%

pomagają wybrać odpowiedni zawód 9%

uświadomiły nas o trudności znalezienia pracy 6%

pomagają w otwarciu własnej działalności gospodarczej 3%

uczą jak podnosić swoje kwalifikacje zawodowe 2%

3% NIE POTRZEBNE (n=3)

9% BRAK DANYCH (n=8)

57%

30%

43%

24%

35%

29%

26%

39%

33%

0% 100%

Technikum, n=58


Ogółem, N=134

uczestniczyłem w zajęciach, szkoleniu dotyczącym poszukiwania pracyuczestniczyłem w zajęciach dotyczących rozwoju przedsiębiorczościnie uczestniczyłem w zajęciach dotyczących powyższej tematyki



Co trzeci uczeń, który nie brał udziału w zajęciach dotyczących poszukiwania pracy uważa, że takie zajęcia byłyby dla nich przydatne. Większość uczniów powstrzymała się jednak od udzielenia odpowiedzi na to pytanie.

Pyt.: Czy uważa Pan/i, że takie zajęcia byłyby przydatne? (na pytanie odpowiadały osoby, które nie uczestniczyły w zajęciach dotyczące poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej organizowanych przez szkołę, ale wiedzą, że takie zajęcia są organizowane w szkole), n=44

Tabela 6.5 Przydatność zajęć dotyczących poszukiwania pracy i planowania kariery zawodowej

34 % PRZYDATNE (n=15)

pomagają rozeznać się na rynku pracy 11%

uczą jak szukać pracy 9%

ułatwiają znaleźć pracę 7%

pomagają wybrać odpowiedni zawód 5%

uczą jak podnosić swoje kwalifikacje zawodowe 2%

9% NIE PRZYDATNE (n=4)

57% BRAK DANYCH (n=25)

6.2.2. Dalsze plany edukacyjne

Średnio co trzeci badany uczeń zamierza poprzestać na ukończeniu obecnej szkoły i nie zamierza kontynuować nauki. Wśród uczniów szkół zawodowych ponadgimnazjalnych najczęściej uczniowie liceów profilowanych chcą nadal się uczyć. Niewiele, bo około 1% uczniów chce kontynuować naukę za granicą, większość chce to robić w kraju.

Wykres 6.34. Kontynuacja kształcenia

Najpopularniejsze kierunki kształcenia wśród uczniów techników to transport i logistyka oraz informatyka. Uczniowie zasadniczej szkoły zawodowej najczęściej chcieliby kontynuować naukę

64%

72%

97%

68%

1%

1%

1%

35%

27%

3%

30%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

Tak, w kraju Tak, za granicą Nie



fryzjerstwa i technologii żywności. Badani z liceów profilowanych w większości jeszcze nie wiedzą, gdzie będą się uczyć. Ci, którzy mają sprecyzowane plany wybiorą ratownictwo medyczne i farmację.

Wykres 6.35. Nazwa kierunku – Technikum

Wykres 6.36. Nazwa kierunku – Zasadnicza szkoła zawodowa

Wykres 6.37. Nazwa kierunku – Liceum profilowane

10%7%

4%4%4%

3%3%3%3%

14%8%

0% 20%

transport i logistyka

informatyka

budownictwo

pedagogika

geodezja

zarządzanie i marketing

kosmetologia

automatyka i robotyka

ekonomia

nie wiem

brak danych

19%13%

12%6%

4%4%4%

3%17%

16%

0% 20%

fryzjerstwo

technologia żywności i jedzenia

technologia gastronomiczna

budownictwo

kosmetologia

kelner

technologia drewna

mechanik pojazdów samochodowych

nie wiem

brak danych

12%

9%

6%

6%

6%

6%

6%

6%

33%

6%

0% 20%

ratownictwo medyczne

farmacja

budownictwo

kosmetologia

psychologia

transport i logistyka

pedagogika

dziennikarstwo

nie wiem

brak danych



Uczniowie techników i liceów profilowanych zamierzają kontynuować naukę, by zdobyć wyższe wykształcenie, przy czym uczniowie techników wybierają uczelnie techniczne (politechniki). Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych planują kontynuację nauki w celu zdobycia wykształcenia średniego, najczęściej chcą oni kontynuować naukę w technikach.

Pyt.: Nazwa uczelni / szkoły, w której chciałby się kształcić (na pytanie odpowiadały osoby, które mają zamiar kontynuować nauk po skończeniu obecnej szkoły), n=506

Wykres 6.38 Nazwa uczelni / szkoły – Technikum, n=270

Wykres 6.39 Nazwa uczelni / szkoły – Zasadnicza szkoła zawodowa, n=203

Wykres 6.40 Nazwa uczelni / szkoły – Liceum profilowane, n=33

27%

6%

6%

5%

9%

32%

0% 20% 40%

politechnika

akademia

wyższa szkoła handlowa

uniwersytet humanistyczno-przyrodniczy

nie wiem

brak danych

30%

6%

5%

12%

39%

0% 20% 40%

technikum

liceum

zespół szkół gastronomicznych

nie wiem

brak danych

9%

9%

6%

24%

33%

0% 20% 40%

uniwersytet humanistyczno-przyrodniczy

akademia wychowania fizycznego

szkoła policyjna

nie wiem

brak danych



Większość uczniów planuje kontynuację nauki w Kielcach - największym mieście województwa świętokrzyskiego. Może to oznaczać, że jako absolwenci wybranych szkół zasilą świętokrzyski rynek pracy. Uczniowie techników i liceów profilowanych wskazywali też na takie ośrodki kontynuacji nauki jak Kraków, Warszawa, czy Katowice, natomiast uczniowie szkół zawodowych nie wykluczali kontynuacji nauki w bliższych terytorialnie ośrodkach (województwo świętokrzyskie).

Pyt.: Miasto, w którym znajduje się uczelnia/ szkoła, gdzie będzie kontynuacja nauki (na pytanie odpowiadały osoby, które mają zamiar kontynuować naukę po skończeniu obecnej szkoły), n=506

Wykres 6.41 Miasto w którym znajduje się uczelnia

51%

13%

8%

2%

1%

24%

43%

1%

10%

6%

5%

5%

26%

27%

12%

3%

6%

12%

33%

0% 20% 40% 60% 80%

Kielce

Kraków

Warszawa

Ostrowiec Świętokrzyski

Sandomierz

Starachowice

Busko Zdrój

Katowice

nie wiem

brak danych

Technikum, n=270





Pyt.: Tryb kierunku lub kierunków, w których chciałby się kształcić (na pytanie odpowiadały osoby, które mają zamiar kontynuować naukę po skończeniu obecnej szkoły), n=506

Wykres 6.42 Tryb kierunku

Badani respondenci z zasadniczych szkół zawodowych częściej niż inni zamierzają kontynuować naukę w trybie zaocznym, natomiast uczniowie techników po równo rozważają możliwość nauki w trybie zaocznym i dziennym, a liceów profilowanych raczej chcieliby podjąć naukę w trybie dziennym.

Pyt.: Stopień kierunku lub kierunków, w których chciałby się kształcić (na pytani odpowiadały osoby, które mają zamiar kontynuować nauk po skończeniu obecnej szkoły), n=506

Wykres 6.43 Stopień kierunku

Kontynuacja nauki przez uczniów techników i liceów profilowanych jest związana najczęściej z chęcią uzyskania wykształcenia wyższego (magister, licencjat, inżynier). Uczniom zasadniczych szkół zawodowych zależy na uzyskaniu wykształcenia średniego.

40%

40%

3%

22%

46%

26%

1%

29%

30%

39%

3%

33%

0% 20% 40% 60% 80%

zaoczny

dzienny

wieczorowy

brak danych

Technikum, n=270

Zasadnicza szkoła zawodowa, n=203Liceum profilowane, n=33

33%

24%

22%

27%

4%

10%

15%

40%

33%

30%

6%

27%

48%

0% 20% 40% 60% 80%

magister

inżynier

licencjat

średnie

brak danych

Technikum, n=270

Zasadnicza szkoła zawodowa, n=203Liceum profilowane, n=33



Pyt.: Proszę zaznaczyć wszystkie powody, ze względu na które zamierza się Pan/i dalej uczyć (na pytanie odpowiadały osoby, które mają zamiar kontynuować naukę po skończeniu obecnej szkoły), n=506

Wykres 6.44 Powody kontynuacji nauki

Najważniejszy powód kontynuowania nauki to perspektywa znalezienia lepszej pracy w przyszłości. Dodatkowa szkoła pozwoli na ponoszenie kwalifikacji i zdobywanie wiedzy, co powinno pomóc w poszukiwaniach pracy. Są to czynniki związane z wewnętrzną chęcią samodoskonalenia i lepszej przyszłości, niewielkie znaczenie mają czynniki zewnętrzne: znajomi lub opinia rodziny.

86%

83%

61%

27%

4%

1%

73%

80%

56%

20%

6%

1%

85%

67%

45%

18%

3%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

po ukończeniu dodatkowej szkoły, uczelni będę mieć lepszą pozycję zawodową

podniesienie kwalifikacji

zdobywanie wiedzy

moja rodzina chciałaby abym dalej się uczył/a

moi znajomi idą na ten sam kierunek

inne

Technikum, n=270 Zasadnicza szkoła zawodowa, n=203 Liceum profilowane, n=33



Pyt.: Dlaczego nie ma Pan/i zamiaru dalej się uczyć? (na pytanie odpowiadały osoby, które nie mają zamiaru kontynuować nauki po skończeniu obecnej szkoły), n=220

Wykres 6.45 Powody nie kontynuowania nauki

Główny powód nie kontynuowania nauki również związany jest z pracą zawodową – jest to chęć zarabiania własnych pieniędzy. Taka postawa może wynikać z niskiej sytuacji materialnej rodziny lub chęci usamodzielnienia się.

6.2.3. Dalsze plany zawodowe

Ranking czynników ułatwiających znalezienie pracy jest podobny bez względu na typ szkoły, w której uczą się badani. Najważniejsze czynniki ułatwiające znalezienie pracy to, wg respondentów, kwalifikacje, umiejętności, zdobyta wiedza i doświadczenie zawodowe. Najmniej istotnym czynnikiem jest charakter osoby oraz znajomości.

Najpopularniejsze sposoby poszukiwania pracy to poszukiwanie ofert w urzędach pracy, osobiste odwiedziny w firmach oraz znajomości. Te sposoby, wg respondentów, są uważane za najbardziej skuteczne w poszukiwaniu pracy.

73%

13%

13%

3%

59%

18%

16%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

chcę zarabiać własne pieniądze

nie interesuje mnie dalsza nauka

dalsza nauka nie jest mi potrzebna

inne




Pyt.: Co Pana/i zdaniem ułatwia znalezienie pracy?, N=726

Wykres 6.46 Czynniki ułatwiające znalezienie pracy

3,57

3,44

3,28

3,03

1,76

3,55

3,45

3,54

2,55

1,78

3,47

3,53

3,47

3,00

1,53

3,55

3,45

3,39

2,84

1,76

1 2 3 4 5

kwalifikacje, praktyczne

umiejętności

wykształcenie, zdobyta wiedza

doświadczenie zawodowe

znajomości

cechy charakteru




Pyt.: A jak Pan/i będzie poszukiwać pracy?, N=726

Wykres 6.47 Sposoby poszukiwania pracy

72%

57%

52%

48%

51%

46%

43%

34%

6%

3%

1%

76%

53%

46%

51%

45%

41%

44%

35%

5%

1%

1%

56%

47%

56%

35%

41%

41%

18%

29%

73%

55%

50%

49%

48%

44%

42%

34%

6%

2%

1%

0% 100%

będę szukać ofert w UP

osobiście odwiedzę firmy

wykorzystam swoje znajomości żeby znaleźć pracę

będę szukać ofert pracy w lokalnych świętokrzyskich gazetach

roześlę CV do firm w których chciałbym pracować

skorzystam z wyszukiwarek internetowych

będę szukać pracy w lokalnych świętokrzyskich portalach internetowych

zadzwonię do firm

nie muszę szukać pracy będę pracować w rodzinnej firmie

nie muszę szukać pracy, przejmę po rodzicach gospodarstwo rolne

inne




Pyt.: A w jakiej firmie wolałby/aby Pan/i pracować - prywatnej czy państwowej?, N=726

Wykres 6.48 Pochodzenie kapitału firmy

Uczniowie zasadniczych szkół zawodowych woleliby raczej pracować w firmach prywatnych, natomiast uczniowie liceów profilowanych zdecydowanie preferują pracę w firmie/instytucji państwowej. Wśród wszystkich uczniów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych zdania są podzielone po równo – mniej więcej 1/3 chciałaby pracować w firmach prywatnych, nieco mniejszy odsetek w państwowych, a dla 36% forma własności nie ma znaczenia.

Pyt.: A czy Pan/i ma już upatrzonych pracodawców, u których chciałby Pan/i pracować?, N=726

Wykres 6.49 Chęć podjęcia pracy u konkretnego pracodawcy

30%

40%

15%

33%

32%

26%

59%

31%

38%

34%

26%

36%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

prywatnej państwowej nie ma to dla mnie znaczenia brak danych

6%

8%

6%

7%

22%

17%

15%

19%

71%

73%

79%

73%

2%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

tak, chciałbym pracować dla konkretnej firmynie mam upatrzonego pracodawcy, ale chciałbym pracowć w konkretnej branżynie mam jeszcze upatrzonych ani pracodawcy, ani branży w której chciałbym pracowaćbrak danych



Większość badanych uczniów (73%) nie ma jeszcze dokładnie sprecyzowanych planów zawodowych i nie wie u jakiego pracodawcy chciałoby pracować. Respondentów, którzy mają sprecyzowane plany zawodowe jest niewielu – jednak łatwiej jest im określić branże, w której chcą pracować (19%), a nie nazwę pracodawcy (7%). Analiza tych danych jest jednak obarczona dużym błędem ze względu na niewielką liczebność respondentów o sprecyzowanych preferencjach.

Wykres 6.50 Chęć podjęcia pracy w konkretnej branży – Technikum, n=90

Wykres 6.51 Chęć podjęcia pracy w konkretnej branży – Zasadnicza szkoła zawodowa, n=46

Uczniowie techników chcieliby podjąć pracę w branżach: gastronomicznej, hotelarskiej, budowlanej czy informatycznej. Natomiast uczniowie zasadniczych szkół zawodowych są zainteresowani pracą w gastronomii, budownictwie i fryzjerstwie. Wyniki dla liceów profilowanych pominięto ze względu na zbyt niską wielkość próby.

20%

14%

13%

13%

9%

7%

7%

6%

6%

0% 20%

gastronomiczna

hotelarska

budownictwo

informatyczna

transportowa

handlowa

mundurowa

elektroniczna

motoryzacyjna

39%

30%

20%

11%

9%

0% 20% 40%

gastronomiczna

budownictwo

fryzjerska

motoryzacyjna

transportowa



Pyt.: W jakim zawodzie chciałby/aby Pan/i podjąć pracę po ukończeniu szkoły (studiów)?, N=726

Wykres 6.52 Nazwa zawodu – Technikum, n=414

Wykres 6.53 Nazwa zawodu – Zasadnicza szkoła zawodowa, n=278

Wykres 6.54 Nazwa zawodu – Liceum profilowane, n=34

Badani chcieliby w przyszłości pracować w różnych zawodach: uczniowie techników najchętniej zajęliby się informatyką, zasadniczych szkół zawodowych – kuchnią i fryzjerstwem, a liceów profilowanych – służbą w policji. Zawody te powiązane są często z kierunkiem obecnej lub przyszłej nauki.

8%6%6%

4%3%3%3%

7%6%

0% 20%

informatyklogistyk

kelnermechanik samochodowy

technik hotelarzdrogownik, drogowiec

geodetanie wiem

brak danych

19%19%

8%6%

5%5%

4%4%

3%3%3%

6%3%

0% 20%

kucharzfryzjer

mechanik samochodowymurarz

mechatronikposadzkarz

stolarzkierowca

kelnerelektromechanik

cukierniknie wiem

brak danych

12%9%9%

6%6%6%

9%3%

0% 20%

policjantżołnierz

ratownik medycznykosmetyczka

dziennikarzfarmaceuta

nie wiembrak danych



Pyt.: A jak realnie ocenia Pan/i swoje możliwości znalezienia pracy?, N=726

Wykres 6.55 Możliwości znalezienia pracy

Jak pokazuje powyższy wykres co czwarta osoba uważa, że nie będzie miała żadnych problemów ze znalezieniem pracy w przyszłości - częściej są to osoby z konkretnym wykształceniem i praktyką zawodową (uczniowie zasadniczych szkół zawodowych). Znaczna część badanych (58%) uważa, że może mieć w przyszłości problemy ze znalezieniem pracy jakiej poszukują. Pozostałe 18% badanych uważa, że będzie mieć trudności ze znalezieniem pożądanej pracy.

Pyt.: Za jaką minimalną kwotę netto (czyli na rękę) zdecydowałby się Pan/i podjąć stałą pracę?, N=726

Wykres 6.56 Minimalne zarobki netto

16%

35%

12%

23%

61%

53%

68%

58%

18%

9%

18%

14%

2%

3%

2%

1%

1%

3%

1%

1%

1%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

nie będę miał żadnych problemów ze znalezieniem pracy mogę mieć problemy ze znalezieniem pracy jakiej poszukujębardzo trudno będzie mi znaleźć pracę jakiej poszukujęnie mam szans żeby znaleźć pracę jakiej poszukujęnie mam szans na żadną pracę

1 867

1 972

2 073

1 916

0 500 1000 1500 2000 2500

Technikum, n=409



Ogółem, N=706



Badani podjęliby się stałej pracy za średnią kwotę 1900 zł netto miesięcznie. Kwota ta jest nieco niższa wśród uczniów techników, a wyższa wśród uczniów liceów profilowanych.

Pyt.: A ile minimalnie musiałby/aby Pan/i zarabiać netto żeby pracować..., N=726

Wykres 6.57 Minimalne zarobki netto poza miejscem zamieszkania

Minimalne zarobki netto przy pracy do 15 kilometrów od miejsca zamieszkania są zbliżone do minimalnej kwoty, za którą badani w ogóle podjęliby stałą pracę. Oznaczać to może, że 15 kilometrów nie stanowi dla badanych problemu przy podejmowaniu pracy. Im większa odległość od miejsca zamieszkania, tym większe minimalne zarobki netto. Oczekiwana płaca w przypadku emigracji za granicę to prawie 7 tys. zł.

1 794

2 206

2 780

3 794

7 246

1 844

2 182

2 601

3 328

6 344

1 941

2 373

2 865

3 788

7 344

1 820

2 205

2 715

3 616

6 917

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000

15 km od miejsca zamieszkania




za granicą





Pyt.: A ile minimalnie musiałby/aby Pan/i zarabiać netto żeby zdecydował się przeprowadzić do...

Wykres 6.58 Minimalne zarobki netto, aby się przeprowadzić

Minimalne zarobki netto związane z przeprowadzką powinny być jeszcze wyższe. Badani zgodziliby się przenieść do miejsca oddalonego o 30 kilometrów przy minimalnej płacy na poziomie prawie 2900 zł netto. Przeprowadzka o 200 kilometrów musiałaby się wiązać z zarobkami na poziomie prawie 6000 zł netto, a za granicę powyżej 10 tys. zł netto.

2 950

3 589

4 599

6 206

11 158

2 746

3 489

4 328

5 260

9 381

2 891

3 612

4 444

5 232

9 603

2 871

3 553

4 490

5 805

10 432

0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000

oddalonego o 30 km

oddalonego o 50 km

oddalonego o 100 km

oddalonego o 200 i więcej km

do innego kraju





Pyt.: Na ile jest prawdopodobne, że po ukończeniu szkoły wyjedzie Pan/i do pracy za granicę?

Wykres 6.59 Prawdopodobieństwo wyjazdu za granicę

Co drugi uczeń uważa za prawdopodobny wyjazd za granicę do pracy po ukończeniu nauki (49%). Plany wyjazdowe nie różnią się ze względu na rodzaj szkoły do której uczęszczają badani.

12%

12%

9%

12%

36%

37%

41%

37%

40%

35%

41%

38%

12%

15%

9%

13%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

zdecydowanie prawdopodobne raczej prawdopodobne

raczej nieprawdopodobne zdecydowanie nieprawdopodobne

brak danych



7. Wnioski i rekomendacje z badania zawodowych szkół ponadgimnazjalnych

Absolwenci techników i szkół zawodowych stanowią około połowy osób, które rozpoczynają po raz pierwszy pracę w województwie świętokrzyskim. Dlatego też istotne jest to, aby ich przygotowanie do wejścia na rynek pracy było jak najbardziej adekwatne do potrzeb rynku pracy oraz spełniało oczekiwania i standardy wymagane przez pracodawców.

Zawodowe szkoły ponadgimnazjalne powinny przygotowywać swoich uczniów do wykonywania konkretnego zawodu. Wyniki badania pokazują, że w większości przypadków szkoły te spełniają swoje zadanie. Wyjątkiem są licea profilowane, których uczniowie są kształceni bardziej ogólnie niż zawodowo, chociaż ten typ szkół, zgodnie z decyzją Ministerstwa Edukacji Narodowej, będzie stopniowo likwidowany.

Liczba uczniów i absolwentów szkół zawodowych maleje. Wynika to zarówno z przyczyn demograficznych i spadku liczby młodzieży, jak i zmiany aspiracji zawodowej młodych osób. Dane statystyczne oraz prognozy dyrektorów wskazują na odpływ uczniów ze szkół zawodowych do ogólnych. Jest to szczególnie widoczne w technikach. Zachodzące zmiany wymagają od szkół elastyczności w dostosowywaniu się nie tylko do potrzeb lokalnego rynku pracy, ale i wyzwań demograficznych.

Najpopularniejsze kierunki w ponadgimnazjalnych szkołach zawodowych to obecnie: informatyka, mechanika i hotelarstwo (w technikach), mechanika, elektromechanika, fryzjerstwo i murarstwo (w zasadniczych szkołach zawodowych) oraz kierunek socjalny, ekonomia oraz zarządzanie informacją (w liceach profilowanych). Dyrektorzy uważają, że ich szkoły nie mają w ofercie edukacyjnej takich kierunków, po których trudno jest znaleźć pracę.

Zgodnie z oceną dyrektorów szkół, kierunki, po których uczniowie są i będą najbardziej poszukiwani na rynku pracy to informatyka (po ukończeniu technikum) oraz kucharz (po zakończeniu zasadniczej szkoły zawodowej).

Według oceny dyrektorów ponadgimnazjalnych szkół zawodowych w perspektywie 5 lat szkoły nie będą już uczyć ślusarzy, stolarzy, monterów instalacji, rzeźników czy lakierników. Nie będzie chętnych do nauki takiego kierunku i zawodu.

Co druga badana szkoła zbiera informacje o losach swoich absolwentów, choć nie jest to robione w sposób pełny czy systematyczny. Odbywa się to najczęściej przy okazji rozmów z tymi osobami, a informacje te szkoły wykorzystują w dwóch celach: do promocji szkoły oraz planowania oferty edukacyjnej na przyszłość.

Plany rozwojowe szkół wiążą się najczęściej z dostosowaniem ich oferty edukacyjnej do potrzeb rynku (poszukiwanych zawodów, czy liczby chętnych do nauki na danym kierunku). Szkoły zmieniają ofertę poprzez tworzenie lub likwidację kierunków oraz zwiększanie lub zmniejszanie liczby klas na danym kierunku. Cała procedura od pomysłu powstania nowego kierunku do formalnej decyzji trwa najczęściej do 6 miesięcy. Decyzje o zwiększeniu liczby klas są podejmowane szybciej.

Weryfikacja decyzji o utworzeniu nowego kierunku oraz o zwiększeniu liczby klas na danym kierunku jest dokonywana najczęściej przez samą szkołę. Instytucją oceniającą zasadność takich decyzji jest też często organ nadzorujący szkołę z ramienia samorządu. Ocena podjętych działań



jest możliwa w większości szkół po upływie około 1 roku od momentu wprowadzenia tych zmian i jest ona dokonywana głównie na podstawie obłożenia miejsc po zakończeniu rekrutacji.

W ostatnich 5 latach w większości szkół nie zlikwidowano żadnego kierunku, a w ponad połowie z nich utworzono nowe. Co trzecia szkoła zwiększyła liczbę klas na wybranych kierunkach, jednocześnie prawie 40% szkół zmniejszyło liczbę klas. W najbliższej przyszłości dyrektorzy szkół chcą otworzyć nowe kierunki kształcenia, a nie planują likwidować dotychczasowych. Może to wskazywać na to, że istniejący zasób kadry nauczycielskiej ogranicza możliwości lepszego dostosowania oferty edukacyjnej do zmieniającego się rynku pracy.

Szkoły deklarują współpracę z różnymi instytucjami z otoczenia gospodarczo – instytucjonalnego, są to m.in. urzędy pracy (informacje o rynku pracy), przedsiębiorcy (organizacja staży lub praktyk), firmy szkoleniowe (szkolenia uczniów i nauczycieli) oraz z cechy rzemieślników lub przedsiębiorców (organizacja praktyk zawodowych dla uczniów).

Większość szkół zbiera informacje o potrzebach edukacyjnych swoich uczniów oraz kandydatów do szkoły. Odbywa się to najczęściej za pomocą ankiet lub rozmów z uczniami, ale nie ma charakteru systemowego (każda ze szkół posiłkuje się własnymi metodami).

Szkoły w większości uwzględniają wytyczne Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz kuratorium przy planowaniu zmian edukacyjnych. Wytyczne te najczęściej dotyczą nowych kierunków kształcenia oraz dostosowania planu nauczania.

Najważniejsze bariery w dostosowaniu profilu kształcenia do potrzeb rynku wynikają z braku funduszy na rozwój nowych kierunków oraz braku zainteresowania kandydatów tymi kierunkami. W celu minimalizacji tych trudności szkoły starają się pozyskiwać pieniądze z dodatkowych źródeł (programy unijne, sponsorzy) oraz promować szkołę wśród gimnazjalistów i na targach pracy.

Większość dyrektorów twierdzi, że nie istnieją bariery przy współpracy szkół z państwowymi i niepaństwowymi instytucjami rynku pracy, niemal tyle samo badanych uważa, że nie ma barier we współpracy z przedsiębiorstwami. Jeśli już jakieś istnieją - nie leżą po stronie szkoły, a podmiotów z jej otoczenia. Te osoby, które dostrzegają jakieś trudności – wskazują najczęściej brak wzorów współpracy z instytucjami rynku pracy oraz brak zainteresowania współpracą ze strony przedsiębiorców. Brakuje też platformy wymiany informacji pomiędzy poszczególnymi podmiotami rynku pracy – większość realizowanych działań odbywa się w oparciu o nieformalne kontakty i własną aktywność poszczególnych dyrektorów szkół czy przedsiębiorców.

Uczniowie techników mają za sobą 2 miesięczny staż lub praktyki, zasadniczych szkół zawodowych – prawie 19 miesięcy, natomiast uczniowie badanych liceów profilowanych nie brali udziału w żadnych praktykach lub stażach do tej pory. Większość badanych uczniów pracowała już zawodowo. Były to prace dorywcze lub wykonywane podczas wakacji. Najdłuższe doświadczenie zawodowe mają uczniowie zasadniczych szkół zawodowych, najkrótsze zaś – uczniowie liceów profilowanych. Mimo różnic w zdobytym doświadczeniu - we wszystkich rodzajach badanych szkół uczniom brakuje praktycznych zajęć zawodowych.

Większość szkół nie organizuje zajęć dotyczących poszukiwania prac i planowania kariery zawodowej dla uczniów, a jeśli są one organizowane – uczniowie nie wiedzą o nich. Szkoły zawodowe, prócz zapewniania praktyk, powinny w większym stopniu uczyć w jaki sposób przygotować się do rozmowy kwalifikacyjnej, jak napisać CV, list motywacyjny. Uczniowie, którzy uczestniczyli w tego typu zajęciach są z nich zadowoleni – prawie 90% z nich uznało takie zajęcia za potrzebne, ułatwiające znalezienie pracy.



Uczniowie ponadgimnazjalnych szkół zawodowych bardzo dobrze posługują się komputerem – większość nie ma problemów ani z obsługą pakietu MS Office, ani systemami operacyjnymi. Znaczna część zna też bardziej zaawansowane programy, np. graficzne. Respondenci nie mają problemów z wyszukiwaniem informacji w Internecie.

Znajomość języków obcych jest najniższa wśród uczniów zasadniczych szkół zawodowych, a najwyższa wśród uczniów liceów profilowanych. Najpopularniejszym językiem obcym jest język angielski, dopiero w dalszej kolejności znane są niemiecki czy rosyjski.

Część uczniów uczestniczy w zajęciach dodatkowych w szkole lub poza nią. Najczęściej są one związane z nauką języków obcych, przedmiotów ścisłych lub ćwiczeniami sportowymi. Badani, którzy nie uczestniczą w zajęciach dodatkowych najczęściej nie czują potrzeby brania w nich udziału.

Większość badanych uczniów posiada prawo jazdy upoważniające do kierowania pojazdami osobowymi (kategorii B), niewielu natomiast posiada prawo jazdy pozwalające na prowadzenie pojazdów ciężarowych (kategoria C).

Ponad połowa uczniów po ukończeniu ponadgimnazjalnej szkoły zawodowej kontynuuje naukę motywowana perspektywą znalezienia lepszej pracy w przyszłości. Osoby, które nie zamierzają kontynuować nauki są najczęściej uczniami zasadniczych szkół zawodowych. Uczniowie planujący kontynuację nauki w większości wiedzą w jakim kierunku chcą się edukować. Jedynie uczniowie liceów profilowanych nie wiedzą jeszcze jaki kierunek dalszej nauki wybiorą. Prawie co drugi badany z technikum i zasadniczej szkoły zawodowej planuje kontynuację nauki w Kielcach. Uczniowie liceów profilowanych są bardziej mobilni niż ich koledzy z pozostałych szkół zawodowych – częściej wskazywali miasta spoza województwa świętokrzyskiego, jako te, w których chcą kontynuować naukę.

Powody nie kontynuowania nauki są bardziej praktyczne. Osoby, które nie będą się dalej uczyć chcą zacząć zarabiać własne pieniądze, czy to ze względu na sytuację materialną rodziny czy ze względu na chęć usamodzielnienia się.

Uczniowie ponadgimnazjalnych szkół zawodowych będą poszukiwać pracy aktywnie - najczęściej poprzez bezpośredni kontakt z firmami, urzędy pracy oraz znajomości. Jednak oceniają swoje szanse na rynku pracy dość nisko – co druga badana osoba uważa, że może mieć problemy ze znalezieniem pracy.

Dla respondentów odległość miejsca pracy od miejsca zamieszkania ma duży wpływ na płace. W obrębie 15 kilometrów od miejsca zamieszkania badani podjęliby się stałej pracy za średnią kwotę 1800-1900 zł netto miesięcznie, w obrębie 100 kilometrów – 3600 zł netto miesięcznie. Praca za granicą musiałaby się wiązać z zarobkami prawie 7 tys. netto. Wymagania płacowe związaną z przeprowadzką są jeszcze wyższe: badani przeprowadziliby się do miejsca oddalonego o 30 kilometrów przy wysokości płacy netto na poziomie prawie 2900 zł, o 200 kilometrów – prawie 6000 zł netto, a za granicę powyżej 10 tys. zł netto.



Na podstawie przeprowadzonych badań można sformułować kilka rekomendacji, zarówno dotyczących kierunków rozwoju techników i szkół zawodowych w województwie, jak również działań instytucji rynku pracy, ukierunkowanych na wspieranie szybkiego przejścia absolwentów analizowanej grupy szkół na rynek pracy.

W obszarze rozwoju szkół zawodowych i rozbudowy ich oferty edukacyjnej:

• w świetle zmniejszania się zainteresowania zawodowym szkolnictwem ponadgimnazjalnym, należy szukać rozwiązań zwiększających elastyczność edukacji i dopasowanie edukacji do oczekiwań uczniów i potrzeb pracodawców, potencjalnym kierunkiem rozwoju mogą być klasy wielozawodowe i współpraca szkół zawodowych między sobą oraz wspólnie z pracodawcami w ramach organizacji praktyk zawodowych;

• częściowo odpływ uczniów może ograniczyć szersza promocja szkolnictwa zawodowego, która prowadziłaby do zmiany postaw młodzieży wobec kształcenia zawodowego, działania takie realizowane przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w ramach projektu „Szkoła zawodowa szkołą pozytywnego wyboru” powinny być dodatkowo wspierane na poziomie lokalnym, adresowanie oferty szkolnictwa zawodowego do młodzieży wiejskiej może dodatkowo sprzyjać niezbędnym zmianom struktury zatrudnienia w województwie;

• rozbudowa oferty szkół zawodowych o edukację dorosłych, nie posiadających konkretnego zawodu – osób z wykształceniem podstawowym lub ogólnokształcącym, mająca na celu wyposażenie ich w umiejętności zawodowe poprawiające ich sytuację na rynku pracy, do tego celu można wykorzystać również środki z funduszy strukturalnych;

• inwestowanie w rozwój kadr szkół zawodowych, tak aby w sposób bardziej dynamiczny dostosowywać ofertę edukacyjną do potrzeb rynku pracy, bazując na dostępnej kadrze nauczycieli;

• rozwój współpracy z pracodawcami przez szkolenia dla nauczycieli, zatrudnienie odpowiednich osób do kontaktu z otoczeniem oraz zwiększenie zainteresowania obu stron taką współpracą - szkoły oczekują od pracodawców większego zaangażowania w organizację praktyk lub staży oraz pomocy w doposażeniu pracowni zawodowych;

• zwiększanie oferty i długości praktyk zawodowych, w warunkach jak najbardziej zbliżonych do rzeczywistych warunków pracy, najlepiej we współpracy z przedsiębiorstwami w regionie. Sugerowany jest odpowiedni program rozwoju współpracy, inicjowany przez WUP, na przykład z wykorzystaniem środków z funduszy strukturalnych, zachętą mogłoby być na przykład wsparcie pracodawców w wyposażenie stanowisk pracy wykorzystywanych do praktyk zawodowych.

W obszarze usprawnienia wchodzenia absolwentów na rynek pracy:

• ciągłe dostosowywanie oferty szkolnictwa wyższego do potrzeb absolwentów szkół zawodowych; oferta ta powinna być ściśle powiązana ze zmianami zachodzącymi na wojewódzkim rynku pracy, tak by maksymalizować możliwość znalezienia pracy po ukończeniu studiów;

• usystematyzowanie procedury zbierania informacji o losach absolwentów, a także jej ujednolicenie, np. wprowadzenie wzoru ankiety oraz wyznaczenie instytucji odpowiedzialnej za analizowanie i upowszechnianie zebranych danych zwiększy zasób wiedzy dyrektorów i



nauczycieli szkół, samych uczniów, a także instytucji rynku pracy, co pozwoliłoby lepiej reagować na zmiany na rynku edukacji i pracy. Rekomendowane jest więc wypracowanie standardowego narzędzia monitorowania losów absolwentów, obejmującego wszystkie szkoły, które mogłyby być koordynowane przez WUP. Narzędzie to może na przykład wykorzystywać zasoby danych administracyjnych – np. śledzenie losów absolwentów na podstawie danych gromadzonych przez ZUS, przy zapewnieniu odpowiedniej anonimowości zbieranej informacji;

• przygotowanie dedykowanej do zawodowych szkół ponadgimnazjalnych informacji o zmianach na rynku pracy, uwzględniającej dane na temat zmiany struktury zatrudnienia i sytuację osób nowo wchodzących na rynek pracy, co pozwoliłoby to na lepsze dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy. Informacja taka mogłaby być przygotowywana corocznie przez WUP;

• stworzenie systemu zachęt i możliwości łączenia pracy z nauką, np. poprzez poszerzenie oferty kształcenia zaocznego, powinno być jednym z priorytetów polityki edukacyjnej województwa;

• aktywne wspieranie młodych osób poszukujących pracy przez udzielanie niezbędnych informacji, organizację targów pracy i szkoleń z zakresu aktywnego poszukiwania pracy;

• dalszy rozwój współpracy pomiędzy szkołami zawodowymi a przedsiębiorstwami. Pośrednikiem dla rozwoju takiej współpracy mogłyby być urzędy pracy, wspierające szczególnie te szkoły, które sygnalizują brak wzorców i możliwości współpracy z pracodawcami.



8. Aneks

BADANIE ILOŚCIOWE DYREKTORÓW SZKÓŁ

Pyt.: W jakim trybie prowadzone są te kierunki?, N=75

Tabela 8.1 Tryb prowadzenia kierunków

Rodzaj szkoły

Dzi

enne

Zaoc

zne

mechanik (n=26) 96% 8%

informatyk, technik informatyk (n=22) 100% 0%

ekonomista, technik ekonomista (n=15) 100% 0%

technik hotelarstwa (n=15) 100% 0%

technik żywienia i gospodarstwa (n=14) 93% 21%

fryzjer (n=13) 100% 8%

kucharz (n=12) 100% 0%

elektryk (n=12) 100% 0%

elektromechanik (n=10) 100% 0%

sprzedawca (n=9) 100% 0%

murarz (n=9) 100% 0%

technik budownictwa (n=9) 100% 0%

elektronik (n=8) 100% 13%

handlowiec (n=8) 100% 13%

ochrona środowiska (n=8) 100% 0%

stolarz (n=8) 100% 0%

technik organizacji usług gastronomicznych (n=8) 100% 0%

cukiernik (n=7) 100% 0%

technik turystyki (n=7) 86% 14%



Rodzaj szkoły

Dzi

enne

Zaoc

zne

piekarz (n=7) 100% 0%

blacharz samochodowy (n=7) 100% 0%

mechatronik (n=7) 100% 0%

agrobiznes (n=6) 100% 0%

ślusarz (n=6) 100% 0%

technolog robót wykończeniowych (n=5) 100% 0%

architektura krajobrazu (n=5) 100% 0%

posadzkarz (n=5) 100% 0%

technik, logistyk 100% 0%

monter instalacji (n=4) 100% 0%

teleinformatyk (n=4) 100% 0%

technik organizacji reklamy (n=4) 100% 0%

drogownictwo (n=4) 100% 0%

rolnik (n=3) 100% 67%

lakiernik (n=3) 100% 0%

geodeta (n=3) 100% 0%

technik pojazdów samochodowych (n=3) 100% 0%

pracownik socjalny (n=3) 100% 0%

kelner (n=2) 100% 0%

rzeźnik, wędliniarz (n=3) 100% 0%

zarządzanie informacją (n=2) 100% 0%

leśnik (n=2) 100% 0%

telekomunikacja (n=2) 100% 0%



Pyt.: Ilu uczniów jest w każdej klasie na każdym z obecnie prowadzonych kierunków/profili?, N=75

Pyt.: Ilu uczniów kończy kierunek/profil/specjalizację (proszę podać średnio na 100 uczniów), N=75

Pyt.: Ilu uczniów będzie w ostatniej klasie prowadzonych kierunków/specjalizacji/profili za rok, za 3 lata, a ilu za 5 lat, N=75

Tabela 8.2 Średnia liczba uczniów (ostatni rok nauki) na prowadzonych kierunkach – obecnie, za rok, 3 lata i 5 lat

Rodzaj szkoły

Obe

cnie

końc

zący

ch

kier

unek

(na

100

)

Za r

ok (

osta

tnia

kl

asa)

Za 3

lata

(os

tatn

ia

klas

a)

Za 5

lat

(ost

atni

a kl

asa)

mechanik (n=26) 51 50 18 15 6

informatyk, technik informatyk (n=22) 105 54 30 32 8

ekonomista, technik ekonomista (n=15) 109 68 33 29 16

technik hotelarstwa (n=15) 104 61 29 29 12

technik żywienia i gospodarstwa (n=14) 73 57 23 21 13

fryzjer (n=13) 47 38 16 19 14

kucharz (n=12) 41 50 23 14 9

elektryk (n=12) 45 44 17 22 14

elektromechanik (n=10) 39 30 20 5 0

sprzedawca (n=9) 22 37 22 11 12

murarz (n=9) 38 47 14 9 10

technik budownictwa (n=9) 97 36 38 36 29

elektronik (n=8) 67 46 35 30 25

handlowiec (n=8) 55 49 19 18 11

ochrona środowiska (n=8) 33 45 24 9 7

stolarz (n=8) 18 20 5 0 0

technik organizacji usług gastronomicznych (n=8)

58 52 12 19 0

cukiernik (n=7) 26 50 11 7 2



Rodzaj szkoły

Obe

cnie

końc

zący

ch

kier

unek

(na

100

)

Za r

ok (

osta

tnia

kl

asa)

Za 3

lata

(os

tatn

ia

klas

a)

Za 5

lat

(ost

atni

a kl

asa)

technik turystyki (n=7) 10 54 5 10 0

piekarz (n=7) 9 46 2 6 2

blacharz samochodowy (n=7) 29 24 8 5 0

mechatronik (n=7) 42 37 27 16 0

agrobiznes (n=6) 35 70 21 12 6

ślusarz (n=6) 20 22 10 0 0

technolog robót wykończeniowych (n=5) 47 38 26 13 0

architektura krajobrazu (n=5) 60 26 38 27 11

posadzkarz (n=5) 27 55 bd 25 23

technik, logistyk 37 42 14 14 0

monter instalacji (n=4) 10 25 7 0 0

teleinformatyk (n=4) 66 28 17 13 bd

technik organizacji reklamy (n=4) 16 50 0 0 32

drogownictwo (n=4) 31 28 6 12 7

rolnik (n=3) 65 78 20 16 13

lakiernik (n=3) 20 41 38 0 0

geodeta (n=3) 50 8 11 20 20

technik pojazdów samochodowych (n=3) 21 4 21 21 5

pracownik socjalny (n=3) 60 75 10 19 0

kelner (n=2) 71 50 16 49 0

rzeźnik, wędliniarz (n=3) 1 34 2 0 0

zarządzanie informacją (n=2) 41 15 14 15 0

leśnik (n=2) 118 63 35 13 0

telekomunikacja (n=2) 71 54 11 15 7



Pyt.: Jakie to były kierunki, profile, które szkoła zlikwidowała w ciągu ostatnich 5 lat? Jaki był główny powód likwidacji tych klas? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły zlikwidowały klasy o wybranych profilach), n=22

Tabela 8.3 Powody likwidacji profili, kierunków

Kierunek

Odsetek szkół, które zlikwidowały klasy o wybranych profilach

(n=22)

Powody likwidacji Odsetek szkół,

które zlikwidowały dany kierunek

zarządzanie informacją (n=5) 23% brak chętnych 80%

niskie kwalifikacje absolwentów 20%

technik technologii odzieży (n=3) 14% brak chętnych 100%

ekonomista, technik ekonomista (n=3)

14% brak chętnych 100%

elektronik (n=2) 9% brak chętnych 100%

brak kadr 50%

mechanik (n=2) 9% brak chętnych 100%

technik żywienia i gospodarstwa (n=2)


Inne, np. architektura krajobrazu, ochrona środowiska, piekarz, pracownik socjalny, telekomunikacja, drukarz, krawiec, masarz (n=11)

50%

brak chętnych 82%

brak uprawnień 9%

odmowa 9%



Pyt.: Jakie to były klasy, które szkoła utworzyła w ciągu ostatnich 5 lat? Jaki był główny powód utworzenia tych klas? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły utworzyły klasy o wybranych profilach), n=41

Tabela 8.4 Powody utworzenia profili, kierunków

Kierunek

Odsetek szkół, które utworzyły klasy o

wybranych profilach (n=41)

Powody utworzenia Odsetek szkół, które utworzyły dany kierunek

informatyk, technik informatyk (n=16)

39%

zainteresowanie wśród uczniów 100%

zasoby kadrowe 31%

możliwości finansowania 13%

potrzeby rynku 6%

technik turystyki (n=6) 15%


zasoby kadrowe 17%


potrzeby rynku 17%

mechatronik (n=5) 12% zainteresowanie wśród uczniów 100%

technik, logistyk (n=5) 12% zainteresowanie wśród uczniów 80%

potrzeby rynku 20%

technik hotelarstwa (n=5) 12% zainteresowanie wśród uczniów 100%

potrzeby rynku 20%

monter instalacji (n=4) 10%


zasoby kadrowe 75%

potrzeby rynku 75%

technik pojazdów samochodowych (n=4)

10%


zasoby kadrowe 50%


technik organizacji usług gastronomicznych (n=3)

7% zainteresowanie wśród uczniów 67%

potrzeby rynku 33%

architektura krajobrazu (n=3) 7% zainteresowanie wśród uczniów 33%



Kierunek




zasoby kadrowe 67%


potrzeby rynku 33%

technolog robót wykończeniowych (n=3)

7%


zasoby kadrowe 33%


potrzeby rynku 67%

teleinformatyk (n=3) 7%


zasoby kadrowe 33%

potrzeby rynku 33%

drogownictwo (n=3) 7%


zasoby kadrowe 33%


możliwość zatrudnienia 33%

potrzeby rynku 33%


7%


zasoby kadrowe 67%


elektryk (n=3) 7%


zasoby kadrowe 33%

potrzeby rynku 67%

fryzjer (n=3) 7%


zasoby kadrowe 67%

potrzeby rynku 67%



Kierunek




ochrona środowiska (n=3) 7%


zasoby kadrowe 67%


potrzeby rynku 33%

technik budownictwa (n=3) 7%


zasoby kadrowe 33%


blacharz samochodowy (n=2) 5% zasoby kadrowe 50%

potrzeby rynku 100%

kelner (n=2) 5% zainteresowanie wśród uczniów 100%

potrzeby rynku 50%

kucharz (n=2) 5% możliwość zatrudnienia 50%

brak danych 50%

technik żywienia i gospodarstwa (n=2)

5%


zasoby kadrowe 100%


murarz (n=2) 5%


zasoby kadrowe 50%

potrzeby rynku 50%

inne, np. agrobiznes, elektromechanik, geodeta, lakiernik, mechanik, posadzkarz, stolarz, technik organizacji reklamy (n=13)

32%


zasoby kadrowe 46%

potrzeby rynku 38%


brak danych 8%



Pyt.: Na których profilach szkoła zwiększyła liczbę w ciągu ostatnich 5 lat? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły zwiększyły liczbę klas na wybranych profilach), n=20

Tabela 8.5 Zwiększenie liczby klas

Kierunek

Odsetek szkół, które zwiększyły liczbę klas o wybranych profilach

(n=20)

informatyk, technik informatyk 25%

technik hotelarstwa 20%

fryzjer 15%

technik budownictwa 15%

mechanik 10%

murarz 10%

inne, np. teleinformatyk, technolog robót wykończeniowych, technik żywienia i gospodarstwa, technik pojazdów samochodowych, elektromechanik

15%

Pyt.: Na których profilach szkoła zmniejszyła liczbę w ciągu ostatnich 5 lat? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły zmniejszyły liczbę klas na wybranych profilach), n=28

Tabela 8.6 Zmniejszenie liczby klas

Kierunek

Odsetek szkół, które zmniejszyły liczbę klas o wybranych profilach

(n=28)

agrobiznes 14%

ekonomista, technik ekonomista 11%

handlowiec 11%

elektryk 7%

mechanik 7%

technik organizacji usług gastronomicznych 7%

technik żywienia i gospodarstwa 7%

inne, np. elektronik, mechatronik, posadzkarz, pracownik socjalny, technik hotelarstwa, technik technologii odzieży, zarządzanie informacją 43%



Pyt.: Jakie powody sprawiają, że szkoła rozważa uruchomienie klas o nowych profilach? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły planują utworzyć klasy o wybranych profilach), n=41

Tabela 8.7 Powody uruchomienia kierunków w przyszłości

Kierunek




fryzjer (n=6) 21%

potrzeby rynku 33%


atrakcyjność na rynku pracy 17%

technik organizacji reklamy (n=5) 17%

potrzeby rynku 40%

rozwój rynku 20%


technik turystyki (n=4) 14%

rozwój rynku 25%

potrzeby rynku 50%


architektura krajobrazu (n=3) 10%

rozwój rynku 33%


potrzeby rynku 33%

drogownictwo (n=2) 7% zainteresowanie wśród uczniów 50%

potrzeby rynku 50%


7% zainteresowanie wśród uczniów 50%

rozwój rynku 50%

elektryk (n=2) 7% potrzeby rynku 100%

kelner (n=2) 7% zainteresowanie wśród uczniów 100%

kucharz (n=2) 7% zainteresowanie wśród uczniów 100%

monter instalacji (n=2) 7% potrzeby rynku 100%

rolnik (n=2) 7% zainteresowanie wśród uczniów 50%

rozwój rynku 50%



Kierunek




technik, logistyk (n=2) 7% potrzeby rynku 100%

technik budownictwa (n=2) 7% zainteresowanie wśród uczniów 50%

potrzeby rynku 50%

inne, np. agrobiznes, blacharz samochodowy, elektronik, elektromechanik, handlowiec, geodeta, mechatronik, mechanik, ochrona środowiska, ślusarz, stolarz, technik hotelarstwa (n=22)

76%


potrzeby rynku 59%

rozwój rynku 9%

Pyt.: Jakie powody sprawiają, że szkoła rozważa likwidację klas o profilach / kierunkach kształcenia? (na pytanie odpowiadały osoby, których szkoły planują likwidację klas o wybranych profilach), n=7

Tabela 8.8 Powody likwidacji kierunków w przyszłości

Kierunek




pracownik socjalny (n=3) 43% wytyczne MEN 67%

likwidacja liceum profilowanego 33%

liceum profilowane (n=1) 14% brak chętnych 100%

ekonomiczno-administracyjny (n=1) 14% wytyczne MEN 100%

zarządzanie informacją (n=1) 14% likwidacja liceum profilowanego 100%

technik agroturystyki (n=1) 14% brak chętnych 100%

technik żywienia i gospodarstwa domowego (n=1)


ekonomiczno-administracyjny (n=1) 14% likwidacja liceum profilowanego 100%



BADANIE ILOŚCIOWE UCZNIÓW

Tabela 8.9 Charakterystyka respondentów

Tech

nik

um

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a

Lice

um

pr

ofilo

wan

e

Ogó

łem

Rok urodzenia

1989 3% 0% 0% 2%

1990 89% 21% 6% 59%

1991 4% 51% 91% 26%

1992 0% 21% 0% 8%

Brak danych 4% 6% 3% 5%

Płeć

mężczyzna 59% 64% 47% 61%

kobieta 40% 36% 53% 39%

brak danych 1% 0% 0% 0%

Profil klasy

kucharz 0% 29% 0% 11%

informatyk, technik informatyk 16% 0% 0% 9%

fryzjerstwo 0% 18% 0% 7%

mechanik, naprawa pojazdów samochodowych 3% 9% 0% 6%

hotelarstwo 9% 0% 0% 5%

mechatronika 4% 5% 0% 4%

logistyk, technik logistyk 7% 0% 0% 4%

kelner 7% 0% 0% 4%

architektura krajobrazu 6% 0% 0% 4%

posadzkarz 0% 9% 0% 3%

drogownictwo 6% 0% 0% 3%

sportowo-militarny 0% 0% 68% 3%

technik żywienia i gospodarstwa domowego 5% 0% 0% 3%

technik rolnik 5% 0% 0% 3%

technik ekonomista 5% 0% 0% 3%



Tech

nik

um

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a

Lice

um

pr

ofilo

wan

e

Ogó

łem

murarz 0% 8% 0% 3%

leśnik 5% 0% 0% 3%

stolarz 0% 7% 0% 3%

elektromechanika samochodowa 0% 6% 0% 2%

cukiernik 0% 6% 0% 2%

geodeta 4% 0% 0% 2%

organizacja usług gastronomicznych 3% 0% 0% 2%

elektronika 3% 0% 0% 2%

profil socjalny 0% 0% 32% 2%

technologia odzieży 3% 0% 0% 2%

technik budownictwa 2% 0% 0% 1%

klasa bez profilu 5% 1% 0% 3%

Klasa

druga 0% 39% 0% 15%

trzecia 5% 61% 100% 31%

czwarta 95% 0% 0% 54%

Powiat

powiat buski 1% 7% 0% 3%

powiat jędrzejowski 3% 1% 9% 2%

powiat kielecki 27% 41% 0% 31%

powiat konecki 5% 1% 0% 3%

powiat opatowski 5% 1% 0% 3%

powiat ostrowiecki 28% 21% 0% 24%

powiat pińczowski 0% 1% 0% 0%

powiat sandomierski 8% 6% 0% 7%

powiat skarżyski 11% 0% 32% 8%

powiat starachowicki 1% 9% 0% 4%

powiat staszowski 9% 11% 3% 9%



Tech

nik

um

Zasa

dnic

za

szko

ła

zaw

odow

a

Lice

um

pr

ofilo

wan

e

Ogó

łem

powiat włoszczowski 0% 0% 56% 3%

powiat lipski 1% 0% 0% 1%

powiat tarnobrzeski 1% 0% 0% 0%

Klasa wielkości miejscowości

wieś 64% 61% 71% 63%

miasto do 10 tyś 6% 3% 0% 5%

miasto od 10 tyś do 20 tyś 4% 5% 12% 5%






Czy codziennie dojeżdża Pan/i do szkoły z miejsca zamieszkania?

tak 82% 82% 79% 82%

nie 18% 18% 21% 18%

Jak daleko oddalona jest szkoła od Pana/i miejsca zamieszkania?

do 5 km 14% 14% 15% 14%

6-10 km 20% 20% 11% 19%

11-20 km 41% 39% 56% 41%

21-50 km 22% 25% 15% 23%

powyżej 51 km 1% 0% 0% 1%


Czy mieszka Pan/i...

w domu z rodzicami 95% 96% 97% 95%

w szkolnym internacie 4% 1% 0% 3%

na stancji, wynajmuję mieszkanie 1% 2% 3% 2%



Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język szwedzki, N=726

Wykres 8.1 Stopień znajomości języka szwedzkiego

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język hiszpański, N=726

Wykres 8.2 Stopień znajomości języka hiszpańskiego

1%

1%

3%

1%

97%

99%

97%

98%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726


1%3%

2%

7%

3%

9%

5%

88%

96%

91%

91%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

znam biegle językznam język w stopniu umożliwiającym rozmowę z osobąznam podstawy, ale nie porozumiałbym się z osobą mówiącąznam zaledwie parę słównie znam w ogóle



Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język włoski, N=726

Wykres 8.3 Stopień znajomości języka włoskiego

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu zna Pan/i język francuski, N=726

Wykres 8.4 Stopień znajomości języka francuskiego

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: system operacyjny Windows, N=726

1%1%

1%

3%

2%

8%

7%

12%

8%

88%

90%

85%

88%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726


1%1%

3%

9%

2%

9%

6%

8%

86%

91%

91%

88%

2%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




Wykres 8.5 Stopień znajomości systemu operacyjnego Windows

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: system operacyjny Linux, N=726

Wykres 8.6 Stopień znajomości system operacyjny Linux

36%

30%

56%

35%

38%

29%

18%

34%

16%

21%

9%

18%

9%

19%

18%

13%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

jestem zaawansowanym użytkownikiem tego programuposługuję się tym programem w stopniu średnimznam tylko podstawy

8%

7%

6%

7%

20%

15%

15%

18%

27%

23%

26%

26%

43%

54%

50%

47%

2%

1%

3%

2%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Photoshop, N=726

Wykres 8.7 Stopień znajomości Photoshop

Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: Corel Draw, N=726

Wykres 8.8 Stopień znajomości Corel Draw

19%

11%

41%

17%

34%

28%

21%

31%

23%

20%

26%

22%

24%

41%

12%

30%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726


9%

4%

15%

8%

21%

12%

12%

17%

21%

13%

26%

18%

48%

71%

47%

57%

1%

1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726

jestem zaawansowanym użytkownikiem tego programuposługuję się tym programem w stopniu średnim



Pyt.: Proszę zaznaczyć w jakim stopniu umie Pan/i posługiwać się programem komputerowym: 3ds Max, N=726

Wykres 8.9 Stopień znajomości 3ds Max

5%

4%

4%

9%

9%

9%

9%

18%

11%

26%

16%

67%

74%

65%

70%

2%

1%

2%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Technikum, n=414



Ogółem, n=726




Tabela 8.10 Charakterystyka respondentów biorących udział w dodatkowych zajęciach z języków obcych, n=169

Język Angielski (n=143) Niemiecki (n=27)

Z jakich powodów brał/-a udział w zajęciach? (możliwa więcej niż 1 odpowiedź)

w szkole ten język sprawia mi trudność 17% 11%

chcę poprawić swoje oceny z tego języka 23% 15%

chcę się przygotować do matury 67% 41%

chcę się przygotować do egzaminu na studia 6% 4%

robię to dla siebie, chcę się porozumiewać w tym języku 37% 33%

rodzice chcieli bym się go uczył 3% 4%

inne powody 3% 0%

W jakiej formie jest to nauka?

zajęcia indywidualne z korepetytorem 24% 22%

zajęcia w małej grupie 18% 26%

zajęcia w grupie od 6 do 15 osób 46% 45%

zajęcia w grupie powyżej 15 osób 12% 4%

zajęcia w formie e-learningu 1% 0%

Ile razy w tygodniu odbywają się zajęcia?

Średnia 1,41 1,48

Proszę ocenić swoje zadowolenie z tych zajęć (skala 1 - bardzo niskie, 2 – niskie, 3 – średnie, 4 – wysokie, 5 – bardzo wysokie)

Średnia 3,4 3,2



Tabela 8.11 Charakterystyka respondentów biorących udział w innych dodatkowych zajęciach

Zajęcia

Ścis

ła (

n=16

5)

Zaję

cia

spor

tow

e (n

=80

)

Hum

anis

tycz

na

(n=

77)

Wyk

orzy

styw

anie

ko

mpu

tera

(n=

35)

O Z

iem

i (n=

32)

Zaję

cia

arty

styc

zne

(n

=14

)

Z jakich powodów brał/-a udział w zajęciach? (możliwa więcej niż 1 odpowiedź)

w szkole ten przedmiot sprawia mi trudność 34% 0% 8% 0% 0% 0%

chcę poprawić swoje oceny z tego przedmiotu 31% 5% 29% 11% 9% 6%

chcę się przygotować do matury 78% 9% 68% 3% 47% 6%

chcę się przygotować do egzaminu na studia 5% 75% 3% 11% 15% 0%

w ten sposób rozwijam własne zainteresowania 8% 4% 12% 68% 44% 75%

rodzice chcieli bym się go uczył/-a 2% 20% 1% 3% 3% 0%

inne powody 0% 1% 3% 3% 0% 0%

W jakiej formie jest to nauka?

zajęcia indywidualne z korepetytorem 26% 10% 7% 3% 9% 25%

zajęcia w małej grupie (2-5 osób) 7% 11% 16% 11% 35% 6%

zajęcia w grupie (6-15 osób) 27% 47% 36% 35% 35% 13%

zajęcia w grupie powyżej 15 osób 39% 28% 33% 30% 6% 31%

zajęcia korespondencyjne 0% 0% 0% 8% 3% 6%

zajęcia w formie e-learningu 1% 0% 1% 5% 3% 0%

Ile razy w tygodniu odbywają się zajęcia?

Średnia 1,7 2,6 1,6 1,6 1,8 1,6

Proszę ocenić swoje zadowolenie z tych zajęć (skala 1 - bardzo niskie, 2 – niskie, 3 – średnie, 4 – wysokie, 5 – bardzo wysokie)

Średnia 3,4 4,1 3,3 3,7 3,3 3,9

Badanie rynku na potrzeby projektu „Od diagnozy do prognozypokl.wup.kielce.pl/files/T_3_Zawodowe...

Documents

Transcript of Badanie rynku na potrzeby projektu „Od diagnozy do prognozypokl.wup.kielce.pl/files/T_3_Zawodowe...