ATMosfera 2/05 (22)
description
Transcript of ATMosfera 2/05 (22)
������������ �� �� ��������� ����
������������
���� !�"�#�$%&
��#� '�
������
(�������)��&
*�����+��$��
,�!���� -.�"-#�
������������ ������������� ������ ��������� ����������
������
()��*���� #"�-!��
/.0)"�.0��
������������� �������� ��!� �
�������
��-!�$�1��� �'&
��,������%2
��1"�!+��$��
�!���%$�
�������������
������
����������� � ������ � ����������
Rok 2005 zacz¹³ siê dobrze dla ATM. Mimo wyraŸnego, wiosennego pogor-szenia nastrojów na rynku gie³dowym, ceny akcji naszej firmy dalej utrzy-muj¹ siê na wysokim poziomie, gwarantuj¹c inwestorom po pó³ roku du¿yzysk. Bardzo dobre wyniki ATM S.A. w 2004 roku i obiecuj¹ce perspektywyna rok bie¿¹cy zachêcaj¹ firmê do inwestowania. Dlatego Zarz¹d rozwa¿amo¿liwoœæ przyspieszenia wzrostu metod¹ przejêæ przede wszystkim nie-wielkich firm, które realizuj¹ nowatorskie pomys³y w dziedzinach zbli¿onychdo dzia³alnoœci ATM oraz firm z bran¿y teleinformatycznej, których produktystanowi¹ uzupe³nienie aktualnej oferty Spó³ki.
Nowe jej elementy zosta³y ju¿ zaprezentowane podczas konferencji 3GSMWorld Congress 2005, która odby³a siê 17 lutego w Cannes. ATM demon-strowa³ tam system ACCS, czyli content billing dla operatorów mobilnych,oraz Digit-all-time, wielokana³ow¹ platformê us³ug rozrywkowych. Du¿e za-interesowanie przedstawionymi rozwi¹zaniami tylko potwierdzi³o s³usznoœædecyzji o wejœciu ATM na rynek us³ug interaktywnych. Znaczenie tej proble-matyki, a zw³aszcza udostêpniania contentu podkreœlali równie¿ prelegencii goœcie zakopiañskiej konferencji teleinformatycznej, organizowanej co rokuw marcu przez ATM. Tym razem zachêtê do dyskusji stanowi³o wprowadze-nie dwóch tematów przewodnich: outsourcingu i technologii multimedialnych,które stawiaj¹ nowe wyzwania wobec telekomunikacji.
W bie¿¹cym wydaniu ATMosfery, oprócz podsumowania zakopiañskiegoseminarium znajd¹ Pañstwo dwa artyku³y poœwiêcone wdro¿eniom. Pierwszyz nich opisuje realizacjê przez ATM systemu informatycznego w firmie Get-ronics Polska, który umo¿liwia jej pe³ne zarz¹dzanie œwiadczeniem us³ugwdro¿eniowych i serwisowych na terenie ca³ej Polski. Natomiast drugi pre-zentuje instalacjê klastra HPC (High Performance Computing) z 238 proce-sorami Itanium 2 dla Poznañskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego(PCSS). Uruchomiony system jest jednym z najszybszych superkomputeróww Polsce. Trzeba podkreœliæ, ¿e oba projekty zrealizowano w bardzo szybkimtempie i z pe³nym sukcesem.
Ze wspomnianym poznañskim superkomputerem wi¹¿e siê kolejny tekst,przedstawiaj¹cy system operacyjny GNU/Linux na platformie Itanium 2. W³aœ-nie pod kontrol¹ tego systemu dzia³a klaster HPC w PCSS. Warto dodaæ, ¿esystem GNU/Linux udostêpniany jest na poziomie kodu Ÿród³owego i mo¿ebyæ dostosowywany do specyficznych potrzeb. ATM staje siê liderem zasto-sowañ Linuksa w obszarze HPC. Ostatni tekst: „SZOP — system kontroli ja-koœci” zawiera podsumowanie korzyœci, jakie firma ATM odnosi z wdro¿eniai rozwijania Systemu Zarz¹dzania Operacjami i Projektami (SZOP). Spe³niaj¹cstandardy UE, System wp³ywa na podnoszenie jakoœci oferowanych przezATM S.A. produktów i us³ug.
� � � � � � � � �
�
Spó³ka utrzyma³a tendencjê wzros-
tow¹ notuj¹c — podobnie jak w po-
przednich kwarta³ach ubieg³ego
roku — dobre wyniki finansowe.
Przychody ze sprzeda¿y w czwartym
kwartale 2004 roku, w porówna-
niu z analogicznym okresem w ro-
ku 2003, wzros³y o 36% i wynios³y
35,4 mln z³otych. Zysk netto wzrós³
o 198% w stosunku do czwartego
kwarta³u roku poprzedniego i wy-
niós³ 5.603 tys. z³.
Dobre wyniki czwartego kwar-
ta³u 2004 r. potwierdzi³y prognozy
Zarz¹du ATM S.A. co do wyników
Spó³ki w ca³ym roku 2004. W opi-
nii Zarz¹du jest to efekt nie tylko
spe³nienia zamieszczonych w Pros-
pekcie emisyjnym prognoz finanso-
wych, ale równie¿ atrakcyjnej stra-
tegii rynkowej Spó³ki. Wyró¿niaj¹c
siê wœród innych firm teleinforma-
tycznych niepowtarzaln¹ kombinacj¹
kompetencji, daj¹c¹ praktycznie nie-
ograniczone perspektywy wzrostu,
ATM S.A. specjalizuje siê w obs³u-
dze sektora telekomunikacyjnego
i finansowego. Sama œwiadczy us³u-
gi telekomunikacyjne z wartoœci¹
dodan¹, co daje jej mo¿liwoœæ
zapewnienia sobie du¿ego udzia³u
w rynku us³ug nowej generacji, ta-
kich jak: outsourcing telekomuni-
kacyjny czy kreowanie, zarz¹dzanie
i dystrybucja treœci multimedialnych.
Firmy dzia³aj¹ce w tych dziedzinach
prze¿ywaj¹ w³aœnie boom na rynku
amerykañskim, co zwykle z pewnym
opóŸnieniem zaczyna siê przenosiæ
na rynek polski. Firma ma wci¹¿
jeden z najni¿szych wspó³czynni-
ków P/E w sektorze. Zdaniem Za-
rz¹du oznacza to nadal znaczne
niedowartoœciowanie Spó³ki, które
w po³¹czeniu z dobrze dobran¹
d³ugofalow¹ strategi¹ firmy z pew-
noœci¹ prze³o¿y siê na dalszy wzrost
kursu akcji.
Zgodnie z zarysowan¹ strategi¹
stale wzrastaj¹ przychody z dzia³al-
noœci telekomunikacyjnej. Przychody
te w roku 2004 osi¹gnê³y poziom
41,7 mln z³ (o 11,6 mln z³ wiêcej
ni¿ w roku poprzednim), a zysk
brutto ze sprzeda¿y — 18,1 mln z³
(o 3,9 mln z³ wiêcej ni¿ w roku 2003).
Plany na rok obecny zak³adaj¹
dalszy wzrost przychodów i zysków
Spó³ki. Na obecnym etapie Zarz¹d
nie przewiduje korekty prognoz na
rok 2005 zamieszczonych w pros-
pekcie emisyjnym. Korekta taka jest
jednak mo¿liwa w ci¹gu roku, je¿eli
utrzyma siê dotychczasowy wzrost
popytu na rynku integracji systemów
teleinformatycznych.
������������ ���������
������������������������� ������
������� �������
���������
�������� !"�#� �
W dniu otwarcia targów Komputer
Expo 2005 wrêczono dyplomy za
nominacje i nagrody INFO-STAR oso-
bom, które zosta³y wytypowane do
konkursu na posiedzeniu Kapitu³y
w listopadzie 2004 roku. W katego-
rii rozwi¹zania informatyczne lau-
reatem nagrody zosta³ Prezes Za-
rz¹du ATM S.A. — Roman Szwed.
W szczególnoœci docenione zosta³y
us³ugi operatora telekomunikacyj-
nego nowej generacji, œwiadczone
przez ATM S.A. pod mark¹ ATMAN.
INFO-STAR to presti¿owy kon-
kurs w bran¿y teleinformatycznej,
zainicjowany w 1993 roku przez
Centrum Promocji Informatyki i Biuro
(rsz)
�
� � � � � � � � �
Reklamy S.A. Corocznie nagradza-
ne s¹ dokonania w dziedzinach:� osi¹gniêcia biznesowe,� rozwi¹zania informatyczne,� promocja teleinformatyki.
Kapitu³ê konkursu tworz¹ laureaci
poprzednich edycji INFO-STAR.
Prezes ATM S.A. jest tak¿e jed-
nym z trzech zdobywców presti¿o-
wej nagrody Polskiej Izby Informaty-
ki i Telekomunikacji w edycji 2005.
Kapitu³a Nagrody PIIT wyró¿ni³a
Romana Szweda w uznaniu jego
wk³adu w stworzenie firmy bêd¹cej
pionierem w œwiadczeniu komer-
cyjnych us³ug internetowych w Pol-
sce oraz wieloletni¹ pracê w œrodo-
wisku informatycznym.
Ekspozycja ATM S.A. na 3GSM World Congress w Cannes.
������������
�� �����������
W po³owie lutego po³udniowa Fran-
cja sta³a siê na cztery dni œwiatowym
centrum rozwi¹zañ mobilnych. Od
14 do 17 lutego w Cannes odby-
wa³a siê konferencja 3GSM World
Congress 2005.
Towarzysz¹ca konferencji wy-
stawa pokazuje jednoznacznie, ¿e
producenci przeœcigaj¹ siê w ofe-
rowaniu nowych funkcji w swoich
aparatach, zaœ operatorzy œwiadcz¹
us³ugi o coraz lepszych parametrach
technicznych. Sieæ jest coraz bardziej
sprawna, ale jedynie w nieznacznym
stopniu wykorzystana. U¿ytkowni-
cy oczekuj¹ mo¿liwoœci korzystania
z atrakcyjnych serwisów informacyj-
nych, dostêpu do treœci audiowi-
zualnych i wy¿szego poziomu inter-
aktywnoœci. Musi wyrosn¹æ nowa
kategoria us³ugodawców, którzy bê-
d¹ w stanie dostarczyæ coœ wiêcej
ni¿ „loga i dzwonki”.
W tê ewidentn¹ lukê na rynku
trafia nowa oferta ATM S.A. W Can-
nes Spó³ka zaprezentowa³a miêdzy
innymi system ACCS — content bill-
ing dla operatorów mobilnych, opar-
ty na architekturze Cisco CMX, oraz
Digit-all-time — wielokana³ow¹
platformê us³ug rozrywkowych —
g³ównie gier interaktywnych i qui-
zów. ATM oferuje rozwi¹zania po-
zwalaj¹ce z jednej strony przyci¹g-
n¹æ u¿ytkowników, zaœ z drugiej —
pobieraæ op³aty za korzystanie z no-
wej kategorii us³ug.
Ekspozycja ATM S.A. cieszy³a siê
du¿¹ popularnoœci¹. Atrakcyjne
wizualnie i tematycznie gry interak-
tywne wzbudzi³y powa¿ne zainte-
resowanie kilkunastu potencjalnych
kontrahentów, g³ównie z krajów
Unii Europejskiej. Zawarto wstêpne
porozumienia o wspó³pracy z kilko-
ma nadawcami telewizyjnymi i nie-
zale¿nymi dostawcami treœci.
Tak du¿e zainteresowanie prezen-
towanymi produktami potwierdza
s³usznoœæ decyzji o wejœciu Spó³ki
na rynek us³ug interaktywnych prze-
znaczonych dla ogromnej rzeszy
u¿ytkowników telefonii mobilnej.
Jeszcze w tym roku ATM S.A. spo-
dziewa siê odczuæ skutki poczynio-
nych inwestycji w postaci zwiêkszo-
nego przychodu i udzia³u w rynkach
zagranicznych.
Imprezê w Cannes odwiedzi³o
ponad 30 tysiêcy goœci. Kolejny kon-
gres odbêdzie siê za rok, tak¿e w po-
³owie lutego, w Barcelonie. (ks)
(ks)
�
� � � � � � � � �
Bardzo dobre wyniki ATM S.A. w ro-
ku 2004 — w szczególnoœci czte-
rokrotny wzrost zysku netto w sto-
sunku do roku poprzedniego do
kwoty 7,6 mln z³ — oraz dobre per-
spektywy na rok bie¿¹cy stwarzaj¹
podstawy do odwa¿niejszego inwes-
towania. Zarz¹d powa¿nie rozwa¿a
mo¿liwoœæ przyspieszenia wzrostu
metod¹ przejêæ.
Na celowniku znalaz³y siê w pier-
wszej kolejnoœci ma³e firmy bez za-
plecza kapita³owego, które wyró¿-
niaj¹ siê innowacyjnymi pomys³ami
w dziedzinach bliskich dzia³alnoœci
ATM. Autorzy tych pomys³ów zys-
kuj¹ szansê szybkiej realizacji swo-
ich planów i dotarcia do szerokiego
grona odbiorców. Mog¹ skupiæ siê
na tym, co ich naprawdê interesu-
je, bez koniecznoœci wdawania siê
w budowanie od podstaw wiarygod-
noœci wobec kontrahentów i ban-
ków czy mozolne tworzenie zaple-
cza technicznego. Spó³ce ATM daj¹
szansê wzbogacenia oferty w zakre-
sie us³ug teleinformatycznych i zwiêk-
szenia przychodów i zysków.
Drug¹ zidentyfikowan¹ przez
Zarz¹d grup¹ kandydatów do prze-
jêcia s¹ firmy z bran¿y teleinforma-
tycznej, dzia³aj¹ce w obszarach kom-
plementarnych wzglêdem obecnej
oferty Spó³ki. Po³¹czenie z ATM daje
tym firmom szansê skokowego przy-
spieszenia rozwoju dziêki wykorzy-
staniu ugruntowanej pozycji rynko-
wej oraz potencja³u wykonawczego
i finansowego wiêkszej organizacji.
Dla ATM stanowi¹ wzmocnienie kon-
kurencyjnoœci w œwiadczeniu us³ug
telekomunikacyjnych i pozyskanie
znacz¹cej liczby nowych klientów.
Planowane inwestycje rozsze-
rz¹ portfel i podnios¹ atrakcyjnoœæ
oferowanych us³ug i rozwi¹zañ, ale
tak¿e pozwol¹ na szybkie zwiêksze-
nie infrastruktury i zasobów telein-
formatycznych Spó³ki. Prowadzone
z ró¿nymi podmiotami rozmowy
oraz ju¿ zrealizowane przejêcia ma-
j¹ w krótkim czasie zaowocowaæ
zwiêkszeniem potencja³u ATM S.A.
w skali kraju oraz wyjœciem z nowy-
mi produktami na rynki œwiatowe.
ATM S.A. zadebiutowa³a na war-
szawskiej gie³dzie 28 wrzeœnia
2004 roku, sprzedaj¹c akcje w pu-
blicznej ofercie po 22 z³ote. Z satys-
fakcj¹ trzeba stwierdziæ, ¿e ju¿ w po-
³owie marca br. kurs zamkniêcia po
raz pierwszy przekroczy³ poziom
33 z³. W ci¹gu niespe³na pó³ roku
inwestycja w ATM przynios³a zatem
ponad 50% zysku, co jest najwiêk-
szym wzrostem ceny rynkowej w sto-
sunku do ceny w pierwszej ofercie
publicznej wœród wszystkich spó³ek
technologicznych, które w zesz³ym
roku zadebiutowa³y na GPW.
�������������������� �����������
����� �����������������������
(ks)
������������������ ������
(ks)
�
� � � � � � � � � �
Pierwszy dzieñ rozpocz¹³ siê trady-cyjnym powitaniem goœci i krótkimwprowadzeniem, dokonanym przezRomana Szweda, prezesa ATM S.A.Prezes Szwed zwróci³ uwagê, ¿e suk-cesy ATM w minionym roku — zna-komite wyniki finansowe i znacznywzrost wartoœci akcji w ci¹gu za-ledwie pó³ roku od wejœcia firmy nagie³dê — wziê³y siê miêdzy innymi
z realizacji perspektywicznej stra-tegii firmy w zakresie outsourcin-gu telekomunikacyjnego oraz roz-wijanej wspó³pracy z operatoramitworz¹cymi i nadaj¹cymi treœci mul-timedialne. Dlatego, tym razem nie-typowo, na konferencji pojawi³y siêdwa tematy przewodnie. W pierw-szym dniu zosta³a omówiona pro-blematyka outsourcingu, natomiast
w drugim — wp³yw rozwoju tech-nologii multimedialnych na teleko-munikacjê.
Po tym wprowadzeniu rozpo-czê³a siê poranna sesja nt. out-sourcingu. Pierwszy prelegent (EmilKonarzewski z Meta Group) ostu-dzi³ nieco zapa³ s³uchaczy, przed-stawiaj¹c przyk³ady nieudanychprojektów realizowanych przez re-nomowane firmy outsourcingowe.Jednak analiza tych niepowodzeñpozwala przyjmowaæ strategie za-pewniaj¹ce sukces. PrzedstawicielATM Maciej Krzy¿anowski — poprzytoczeniu kilku filozoficznychcytatów na dowód tego, ¿e œwiatulega ci¹g³ym zmianom, którestwarzaj¹ rozliczne zagro¿enia —zaprezentowa³ mo¿liwoœci swojejfirmy w zakresie zabezpieczaniabiznesu klientów dziêki udostêp-nianiu poprzez sieæ ATMAN infra-struktury dla centrów zapasowych.Kolejni prelegenci (Krzysztof Oset,Œl¹ska Telewizja Kablowa i Arka-diusz Czopor, T-Systems Polska)omówili korzyœci p³yn¹ce z out-sourcingu procesów IT u operato-rów telewizji kablowej i telefoniikomórkowej.
������������������ ������������ �� ����������� ����
����������� ����� �� ����������� �� ��� ������ ����
��� � ����� �� ��������� ������ �� ������� � ������ ����
����������
���� �� ������ ������ �� ��� ������ � ������� �������
����� �� � ������� ���� ��� � ������� ������ ��� ����� ���
���������� ���� ���������� ���� �� �������� ��������
��� ���������� � ������������ ��������������� ����� ���
���� ���� �������� ����� ��������������� !����������
���������� ����� ��������� ��� ���� ������ ����"���� ��������
�����#����������#����#"���#����������
Referat wprowadzaj¹cy.
�
� � � � � � � � � �
W sesji popo³udniowej, poœwiê-
conej utrzymaniu ci¹g³oœci biznesu,
Maciej Ko³odziejczak (reprezentu-
j¹cy firmê Decru) przedstawi³ ory-
ginaln¹ technologiê umo¿liwiaj¹c¹
ochronê danych przed atakami,
które w wiêkszoœci przypadków
nastêpuj¹ „od œrodka” firmy. Nato-
miast Piotr Kalbarczyk z Pioneer
Pekao Investment Management
w bardzo interesuj¹cej prezentacji
skonfrontowa³ teoriê i praktykê
oraz doœwiadczenia swojej firmy
we wdra¿aniu rozwi¹zañ zapew-
niaj¹cych nieprzerwane prowadze-
nie biznesu. Pierwszy seminaryjny
dzieñ zakoñczy³a ogólna dyskusja
podsumowuj¹ca, prowadzona
przez Dariusza Wichniewicza z ATM,
której podstawow¹ konkluzj¹ by³o
stwierdzenie, ¿e us³ugi outsourcin-
gowe rozwijaj¹ siê w Polsce coraz
szybciej, lecz nie w wymiarze kom-
pleksowym, a obejmuj¹c raczej
pewne wycinki dzia³alnoœci telein-
formatycznej w firmach klientów.
Dyskutanci zgodzili siê, ¿e dobrym
przyk³adem jest tutaj outsourcing
telekomunikacyjny oferowany przez
ATM S.A. Trudy ca³ego dnia wyna-
grodzi³a s³uchaczom uroczysta kola-
cja wype³niona ró¿nymi atrakcjami.
Kolejny dzieñ rozpoczê³a sesja
na temat nowej jakoœci w us³ugach
multimedialnych. W tej czêœci udzia³
wziêli przedstawiciele firm tworz¹-
cych i nadaj¹cych treœci multime-
dialne, w tym najwiêkszej z nich:
Telewizji Polskiej S.A. Wyst¹pienia
da³y pogl¹d w jakich kierunkach
bêdzie postêpowa³ rozwój zawar-
toœci sieci (contentu) i jej interaktyw-
ne udostêpnianie w œrodkach ma-
sowego przekazu oraz w Internecie.
Dr Leszek Bogdanowicz z TVP S.A.
opowiedzia³ o projekcie celowym
Ministerstwa Nauki i Informatyzacji
i KBN, którego celem jest stworze-
nie w niedalekiej przysz³oœci (pro-
totyp w IV kw. 2005) ogólnokra-
jowej platformy dystrybucji oferty
interaktywnej TVP, podkreœlaj¹c
rolê ATM S.A. w tym przedsiê-
wziêciu. W sesji poobiedniej zabrali
g³os reprezentanci najwiêkszych
operatorów telefonii komórkowej:
PTC Era i Polkomtel S.A. Pierwszy z
nich przedstawi³ perspektywy us³ug
UMTS, natomiast drugi zaprezen-
towa³ przygotowany wspólnie z TVP
multimedialny serwis informacyjny.
Nasza tradycyjnie krajowa konferen-
cja po raz pierwszy mia³a okazjê
goœciæ zagranicznych prelegentów:
blok popo³udniowy zakoñczy³o
wyst¹pienie goœci z Czech. Jiøí Hla-
vac i Petr Provazník ze znanej ame-
rykañskiej firmy Silicon Graphics
(SGI) zaprezentowali mo¿liwoœci,
jakie daje sprzêtowa platforma SGI
w telekomunikacji, przekazie ra-
diowym, telewizyjnym i sieciowym
oraz w zastosowaniach multime-
dialnych.
Wyst¹pienie goœci z SGI.
Wieczorny relaks.
�
� � � � � � � � � �
Na zakoñczenie drugiego dnia
seminaryjnego odby³a siê dyskusja
panelowa, w czasie której goœæ spec-
jalny — mecenas Robert Kroplewski
z Krajowej Rady Radiofonii i Telewi-
zji — w ciekawy sposób przedstawi³
niektóre aspekty nowego prawa
telekomunikacyjnego, a zw³aszcza
zagadnienia dotycz¹ce w³asnoœci
intelektualnej, wi¹¿¹ce siê z two-
rzeniem i udostêpnianiem treœci.
Przy tej okazji rozwinê³a siê dyskus-
ja, czy warto zastêpowaæ angielskie
s³owo content polskim odpowied-
nikiem. Dyskutanci stwierdzili, ¿e
ju¿ coraz bardziej przyzwyczajaj¹
siê do angielskiego orygina³u. Wie-
czorem czeka³a niespodzianka:
przygowany specjalnie dla uczest-
ników konferencji wystêp Zbignie-
wa Wodeckiego, który odby³ siê
w teatrze im. Stanis³awa Ignacego
Witkiewicza. Artysta w ponad go-
dzinnym recitalu zaœpiewa³ swoje
najwiêksze przeboje, a tak¿e zapre-
zentowa³ wspania³¹ grê na skrzyp-
cach oraz na tr¹bce. Po wystêpie
wszyscy goœcie zostali zaproszeni
na uroczyst¹ kolacjê do regionalnej
karczmy Zochylino.
Jak zwykle w ostatnim dniu kon-
ferencji odby³y siê prezentacje nt.
nowoœci technologicznych. Dr Ma-
ciej Stroiñski z Poznañskiego Centrum
Superkomputerowo-Sieciowego
omówi³ aspekty u¿ytkowe i rozwo-
jowe sieci nowych generacji na
przyk³adzie sieci Pionier. Igor Sikor-
ski z Cisco Systems przedstawi³ ap-
likacje dla dynamicznie rozwijaj¹cej
siê telefonii IP, natomiast Dariusz
Szuszkiewicz z ATM S.A. zamykaj¹c
konferencjê zaprezentowa³ nowe
technologie w zakresie bezpieczeñ-
stwa i wydajnoœci sieci IT w kon-
tekœcie œwiadczenia us³ug outsour-
cingowych. Prezes Roman Szwed
w s³owie podsumowuj¹cym serdecz-
nie podziêkowa³ goœciom konfe-
rencji za aktywne uczestnictwo, zaœ
mi³ym, finalnym akcentem by³o lo-
sowanie drobnego upominku wœród
wszystkich, którzy zechcieli przed-
stawiæ swoje opinie na temat za-
kopiañskiego spotkania w formie
ankiety. Organizatorzy maj¹ nadzie-
jê, ¿e goœcie, którzy uznali nasz¹
konferencjê za interesuj¹ce forum
wymiany wiedzy o nowych techno-
logiach i rozwi¹zaniach, zechc¹
wzi¹æ udzia³ w jej kolejnej edycji
w przysz³ym roku.
Wystêp Zbigniewa Wodeckiego.
Prelekcja przedstawiciela Polkomtel S.A.
Kolacja w Zochylinie.
(jsz)
�
� � � � � � � �
����������� �� ���������� �����������������������
Firma Getronics Polska jest miêdzy-
narodow¹ korporacj¹ z siedzib¹
w Holandii, zatrudniaj¹c¹ ok. 28 tys.
pracowników i osi¹gaj¹c¹ roczne
przychody na poziomie 3 mld USD.
Firma realizuje wiele projektów in-
formatycznych, ale specjalizuje siê
w œwiadczeniu kompleksowych us³ug
wsparcia koñcowych u¿ytkowni-
ków informatyki, tzw. NDOS — Net-
work&Desktop Outsourcing. Istot-
nym Ÿród³em przychodu firmy jest
realizacja kontraktów outsourcingo-
wych na poziomie globalnym, jak
np. outsourcing infrastruktury IT dla
firm Shell i Philips.
W Polsce Getronics ma centralê
w Warszawie i zatrudnia oko³o stu
pracowników. Firma ma rozproszo-
n¹ organizacjê sk³adaj¹c¹ siê z 15
oddzia³ów terenowych i dwóch
centrów serwisowych, zlokalizo-
wanych w Warszawie i £odzi.
Getronics Polska obs³uguje na
terenie kraju kilkunastu du¿ych kli-
entów, z których najwiêkszym jest
bank Pekao S.A. Firma zapewnia
kompleksowy serwis urz¹dzeñ
komputerowych, drukarek, osprzêtu
i oprogramowania we wszystkich
oddzia³ach Pekao S.A.
������������
Ze wzglêdu na znaczne zwiêksze-
nie liczby obs³ugiwanych klientów,
rozszerzenie wachlarza œwiadczo-
nych us³ug i szybki rozwój dotych-
czasowych klientów, Getronics
Polska stan¹³ na jesieni ubieg³ego
roku przed nowymi wyzwaniami.
Pierwszym z nich by³o uspraw-
nienie dzia³alnoœci operacyjnej, po-
legaj¹ce na poprawie komunikacji
pomiêdzy central¹ i oddzia³ami te-
renowymi oraz zapewnienie kom-
pletnoœci i spójnoœci przep³ywaj¹-
cych informacji. Drugim — wpro-
wadzenie wiarygodnych kryteriów
i miar pozwalaj¹cych na ocenê
wewnêtrznych procesów realizo-
wanych w firmie. Wreszcie ostatnim,
ale równie wa¿nym, wynikaj¹cym
z oceny wewnêtrznych procesów
— by³o wprowadzenie mechaniz-
mów oceny pracowników.
����������������
Po wstêpnej analizie szeregu roz-
wi¹zañ z zakresu zarz¹dzania us³u-
gami i zasobami IT, kierownictwo
Getronics Polska zdecydowa³o siê
na podjêcie z pocz¹tkiem paŸ-
dziernika zesz³ego roku wspó³pra-
cy z firm¹ ATM S.A. O takim wybo-
rze zdecydowa³o kilka czynników.
Zwrócono uwagê na ogromn¹ ela-
stycznoϾ oferowanej przez ATM
technologii. Platforma AtmO umo¿-
liwia szybkie budowanie dowolnych,
nawet bardzo z³o¿onych workflo-
wów. Niezwykle istotne by³o rów-
nie¿ zobowi¹zanie ze strony ATM
do udostêpnienia wygodnych me-
tod parametryzacji systemu oraz
przeszkolenia in¿ynierów Getronics,
tak aby ewentualne zmiany mog³y
byæ w znacznej czêœci realizowane
samodzielnie w oparciu o dostar-
czon¹ przez ATM technologiê. Po-
nadto kluczowym elementem by³
czas trwania projektu. ATM podj¹³
siê bardzo ambitnego, bior¹c pod
�� ������������������������������������ �����!�����"�#$$
���������������������������������� �
��������� �� �� ���� ������� �������������� ���
� ������ ��������� ������ ���� ������ ���� � �������
!�������� �� �"�� �� ����� #���������� ��"�� ����$
��������% � ����������% �� ������� ��"�� ������� ������
�������� � �� �� ������� ��&�% �����'��( �� ���� ��$
��"&� �����( ���������� �������� ���%���������� ���)(
�'� ��� ����*������ ����� ��� ��#������* �� ���������
��������+��+��� +����������
�
� � � � � � � �
uwagê stopieñ komplikacji systemu,
zadania uruchomienia gotowego
rozwi¹zania w terminie dwóch mie-
siêcy od dnia podpisania umowy.
���������
Tworzenie i wdro¿enie systemu prze-
biega³o b³yskawicznie. Od pocz¹tku
paŸdziernika 2004 roku zespó³ sk³a-
daj¹cy siê z czterech specjalistów
ze strony ATM S.A. oraz przedsta-
wicieli kierownictwa Getronics Pol-
ska przez dwa tygodnie ustala³ no-
wy model procesów biznesowych,
a co za tym idzie — zakres funkcjo-
nalny systemu. Kolejny tydzieñ zo-
sta³ poœwiêcony na skomponowa-
nie prototypowego systemu, który
mia³ stanowiæ podstawê dla dal-
szych prac. Od tego momentu ze-
spó³ sk³adaj¹cy siê ze specjalistów
ATM i reprezentantów kluczowych
dzia³ów firmy Getronics Polska
pracowa³ nad kolejnymi wersjami
prototypu. U¿ywano go do symu-
lacji dzia³alnoœci operacyjnej firmy,
wyniki analizowano, a na ich pod-
stawie formu³owano propozycje
zmian w organizacji, procedurach
i funkcjonalnoœci sytemu. Zatwier-
dzone zmiany by³y wprowadzane
jednoczeœnie w prototypie systemu,
jak i w dokumentacji procedur biz-
nesowych. Dziêki bardzo intensyw-
nemu tempu prac — cykl projektowy
(prototyp, symulacje, analiza wyni-
ków, opis zmian w prototypie i pro-
cedurach) uda³o siê skróciæ do 3 dni
— ju¿ po trzech tygodniach uda³o siê
uzyskaæ rozwi¹zanie nadaj¹ce siê
do wdro¿enia produkcyjnego. Po ko-
lejnym tygodniu, w trakcie którego
przeprowadzono drobiazgowe testy
sytemu, migracjê danych oraz szko-
lenia wszystkich 80 pracowników
technicznych firmy, system zosta³
wdro¿ony produkcyjnie. Ostatnie
dwa tygodnie zaj¹³ tuning (stroje-
nie), czyszczenie systemu, optyma-
lizacja narzêdzi i procedur opera-
cyjnych.
������������� ���
������� ������ ���� � ��������� ������ � ���� �� ��� � ������
����������������� � ������������������������ ���������!
� ��� "����# ������$������
� ��� "�%�����# ������$�����&
$����� ���� ��������� �� ���� ���������� � ������� ���� '��(
���� � ��� � ��������� ��� � ���� ����� ��������) �� �� ����)
� ���� ������ ������� *����� � ��& ����� ��� ��� ���� �� �� ���(
��+ � �� �� ���������� ������+ � �������� � *����� ���������
������'������&
,������ � ������ -���. ����� � � ���� �� ������ ������ �����
�����+� �������� � ���� �� ������� � /�������� � ��+������� �
� �������� ������� � �� ������� ��������� � �������� ��� �����
� ��0���������� �� ���� � ��� ��� ������& $����� ���� �� �� ��(
�� ������ ����������� ������������ �!
� �������� ���� ���������������
� ��� �� ��������'�������
� � ����� &
1��� ��� ����� � � ���� �� �������� ��� ��& � �������� �� �����
�� ��� ��� � ������ ���������� ������+ ��������� ���� �������� �����
'������& 2����� ������ ���� ���������� *����� � ����� �(���� �
��������� ��� ��������� ������������ � ������������&
,��� ��� � ����� � � ��� ������ � �� ��� ������ �� ������
��������� �����!
� ��� ������ ������ ���� ������ � � �� ���� '������ -�
��������������������� ����������������.3
� �� ��� � ������� �� ���� *������� � �� �� ������ � *��(
��� � ����� �� � ��������� ��������� � �#$ � ��������� ����(
� ��� ���� /�������� ������ � � ��� ��� ������ � ���� � �� 0�(
���������&
2����� ��� ������� � �� �� ���� ���� �� ���� ���� ����� ���
������ � �������� ���� ��� � ����� '������ ��������� *�����(
�� �������� ����� � ��������� ���� ��� ����� ���� � � ��� ��� ������(
�� � ����������� �������� �� ����� � ����� ����� ) ���
� ������4�������&
� � � � � � � �
��
������������� �
Wdro¿one narzêdzia pozwoli³y
gruntownie przeorganizowaæ wie-
le procesów operacyjnych, g³ównie
dziêki wprowadzeniu elektronicznej
formy wymiany informacji. Wiele
procedur zwi¹zanych z przep³ywem
zg³oszeñ zosta³o zautomatyzowa-
nych, dlatego obs³uga helpdesku
mo¿e wiêcej czasu poœwiêciæ na
ocenê, diagnozê i zdalne rozwi¹zy-
wanie nap³ywaj¹cych zg³oszeñ. Dziê-
ki wprowadzeniu wymiany danych
w trybie on-line szereg procesów
operacyjnych mo¿na by³o uproœciæ.
Sporz¹dzanie raportów, które wy-
maga³o przes³ania papierowych
dokumentów nawet w cyklach ty-
godniowych, dzisiaj jest realizowa-
ne w okresie dobowym.
Nowe narzêdzia pozwoli³y te¿
na lepsz¹ ocenê rentownoœci kon-
traktów. System, opieraj¹c siê na
mierzalnych kryteriach, umo¿liwia
nie tylko rozliczanie poszczególnych
jednostek operacyjnych, ale tak¿e
in¿ynierów i s³u¿b w terenie.
Bardzo korzystnym zabiegiem
okaza³o siê wprowadzenie mecha-
nizmów oceny pracy in¿ynierów
serwisowych w terenie. Po miesi¹-
cu dzia³ania systemu WTS, dziêki
zbieranym informacjom sta³o siê
mo¿liwe sformu³owanie nowych za-
sad premiowania s³u¿b terenowych.
Zaowocowa³o to wyraŸnym wzros-
tem wydajnoœci pracy tych zespo³ów.
���������� ���
Maj¹c na uwadze problemy, jakie
towarzysz¹ wiêkszoœci z³o¿onych
projektów informatycznych (w tym
jak¿e czêste niezadowolenie u¿yt-
kowników z funkcjonalnoœci syste-
mu, który otrzymuj¹), trzeba zadaæ
pytanie, dlaczego zespo³owi ATM
i Getronicsa uda³o siê w tak krót-
kim czasie wdro¿yæ tak skompli-
kowan¹ a jednoczeœnie u¿yteczn¹
aplikacjê. Czêœæ odpowiedzi tkwi
ju¿ w pytaniu. Od samego pocz¹t-
ku powsta³ wspólny zespó³
wdra¿aj¹cego i klienta, który
by³ bez reszty zaanga¿owany w pro-
jekt. Z jednej strony starano siê zre-
alizowaæ funkcjonalnoœæ zapisan¹
w specyfikacji zakresu projektu,
opracowanej podczas kontrakto-
wych negocjacji, z drugiej zaœ —
odpowiednio szybko i elastycznie
reagowaæ na wypracowane w trak-
cie testów prototypów propozycje
zmian. Krótko mówi¹c, dziêki adap-
tacyjnemu podejœciu ATM system
by³ tworzony dla wygody przysz-
³ych u¿ytkowników, a nie wy³¹cz-
nie w celu formalnego wype³nienia
pocz¹tkowych warunków umowy.
Obie strony doskonale to rozumia-
³y, wychodz¹c sobie naprzeciw.
Warto podkreœliæ jeszcze jeden
aspekt wdro¿enia. Dzia³aj¹cy pro-
totyp systemu powsta³ w ci¹gu za-
ledwie tygodnia! Tylko dziêki temu
mo¿liwe sta³o siê szybkie testowanie
systemu w warunkach roboczych.
Z ka¿dym dniem coraz szersza gru-
pa u¿ytkowników mog³a oceniaæ
walory sytemu i dwa razy w tygod-
niu zg³aszaæ w³asne uwagi czy
wrêcz korygowaæ jego funkcjonal-
noœæ. Bez osobistego zaanga¿o-
wania kierownictwa, cz³onków ro-
boczego zespo³u i pracowników
Getronics Polska sukces by³by nie-
mo¿liwy.
Do powodzenia systemu w Get-
ronics Polska przyczynia siê tak¿e
jego bogata funkcjonalnoϾ. Daje
ona pe³ny obraz i kontrolê nad
realizacj¹ ca³ego procesu zg³oszeñ
serwisowych od klientów. Ogrom-
ne znaczenie ma œcis³e powi¹zanie
procesów biznesowych z jednym
z najwa¿niejszych czynników wp³y-
waj¹cych na ich przebieg — ludŸ-
mi, którzy zaakceptowali nowy sys-
tem oceny pracy. Wreszcie trzeba
dodaæ, ¿e system WTS nie tylko
odpowiada standardom i jest opar-
ty na zaleceniach ITIL (IT Infrastru-
cture Library), które wymuszaj¹
stosowanie najlepszych praktyk
biznesowych, ale ma budowê mo-
du³ow¹, która umo¿liwia jego ska-
lowanie. Platformê AtmO, na której
jest zbudowany system WTS, ce-
chuje otwartoϾ i ukierunkowanie
na szybk¹ rozbudowê. Obecnie
dziêki tym zaletom system zosta³
ju¿ rozbudowany samodzielnie
przez klienta o kolejny modu³, po-
zwalaj¹cy na planowanie urlopów,
co w firmie serwisowej o rozpro-
szonej strukturze ma kluczowe
znaczenie dla zapewnienia p³yn-
noœci pracy.
����������
Wdro¿enie systemu przez ATM S.A.
bezpoœrednio wp³ynê³o na efektyw-
noœæ kosztow¹ i jakoœæ us³ug ofe-
rowanych przez Getronics Polska.
Po czterech miesi¹cach funkcjono-
wania systemu, Getronics Polska
wyraŸnie poprawi³ rentownoœæ re-
alizowanych projektów, jednoczeœ-
nie podnosz¹c poziom zadowo-
lenia klientów ze œwiadczonych im
us³ug. Firma ATM mo¿e wiêc od-
czuwaæ satysfakcjê, tym bardziej
¿e to udane wdro¿enie odby³o siê
w ekspresowym tempie. �
� � � � � � � �
��
���������������
Nowy klaster HPC, zbudowany ze
119 serwerów HP rx2600 z 238 pro-
cesorami Itanium 2 i pamiêci RAM
o pojemnoœci 0,5 TB, jest jednym
z najszybszych superkomputerów
w Polsce. Maksymalna moc prze-
twarzania klastra wynosi 1,2 TFLOP.
Dzia³a on pod kontrol¹ 64-bitowe-
go systemu operacyjnego GNU/Linux
z najnowszym j¹drem z serii 2.6.
Jako dystrybucjê systemu GNU/Linux
wykorzystano Debian GNU/Linux
3.1 Sarge. Podczas wdro¿enia zo-
sta³y stworzone specjalne narzê-
dzia do zarz¹dzania klastrem, wy-
korzystuj¹ce procesory serwisowe
HP. Zainstalowano tak¿e odpo-
wiednie kompilatory i wdro¿ono
narzêdzia do monitorowania i pro-
filowania wydajnoœci aplikacji. Na-
rzêdzia maj¹ na celu efektywne
wykorzystanie potencja³u architek-
tury Itanium 2.
Wêz³y klastra zosta³y po³¹czone
przy pomocy sieci Gigabit Ethernet
i trzech 48-portowych prze³¹czników
zestawionych w stos, a kontrola ich
pracy odbywa siê dziêki oddzielnej
sieci zarz¹dzaj¹cej, utworzonej na
bazie procesorów serwisowych. To
one umo¿liwiaj¹ lepsz¹ integracjê
wêz³ów klastra i zarz¹dzanie nimi
jak elementami jednego, wielkiego
superkomputera.
Klaster pod³¹czono do zasobów
pamiêci masowej Poznañskiego
Centrum Superkomputerowo-Siecio-
wego przy pomocy sieci SAN (Stor-
age Area Network).
�� ������������� ����������
�������������������������������������������������������������������������������������
� ����� ����� ����� ��� ���� ������ � ������ ������� ����� � � ����� �������
��������������� � ������ ��������� � ������� ������������ ���� � ���� !"# �������
�� ����� ���$��� ���%������ ������ ��������������� ���� ��������&� ����
������ �� ����%�� �������� ������ �'���������� '���&$�� �� ���������� ������ (�
� ������ ����� !!" � ��������� ����� !!# ���� ��� ����$�� � ����%����
&����� ���������������'��������� (�&��) ���� � � ��� ��� ����* � ������ ���'
��� +�& (+��* ���,������ &�������)- � ������� ���� ���������� .�� � �������
����� ���� � �������* +� �/ 0!! � ���������� 1���� (1�0") ,���� 1���- �$�
���� � ���������*- �������* ������� ����������������* ����������* � �����
�� �- ���� ���� ��� ������� ������ ������ ���� 23456���/ �0� 7�8����� ��� ��'
��������������� ���� 8����� ����������� ����� �������* �������� �� ������ �
���$����* ��% �8�����������*� 1���� � ����*������� ������ �� ���9��� ���������
��� ���:;2;;:(;�8����:2����:,��:;'������)��
��
� � � � � � � �
��������������� ����������� ��
Do monitorowania fizycznych i lo-
gicznych parametrów klastra za-
stosowano oprogramowanie na-
rzêdziowe Ganglia Cluster Toolkit.
Jest to rozbudowany system moni-
torowania, dostosowany do potrzeb
zarz¹dzania du¿ymi klastrami HPC
i zbiorami klastrów HPC, dzia³aj¹cy-
mi w ramach sieci GRID. Umo¿liwia
on zbieranie informacji za pomoc¹
agentów instalowanych na wêz³ach
klastra. Do komunikacji pomiêdzy
agentami wykorzystywany jest
mechanizm rozsy³ania grupowego
IP multicast — dziêki niemu, przy
pomocy odpowiednich komunika-
tów powiadamiaj¹ siê wzajemnie
o swojej obecnoœci i stanie wêz³a.
W ten sposób ka¿dy z agentów zna
stan ca³ego klastra i mo¿e byæ po-
proszony o przes³anie ca³oœciowej
informacji do podstawowego pro-
cesu raportuj¹cego, który dzia³a na
g³ównym serwerze.
Podstawowy proces odpowie-
dzialny za zbieranie informacji gro-
madzi i przechowuje uzyskane pa-
rametry w bazie RRD (Round Robin
Database). ZawartoϾ bazy danych
RRD udostêpniana jest za pomoc¹
serwera HTTP Apache i interfejsu
WWW. Dziêki systemowi Ganglia
mo¿liwa jest obserwacja stopnia
wykorzystania klastra i wykrywanie
potencjalnych usterek. Pomaga on
operatorom zarz¹dzaæ ca³ym klast-
rem i skracaæ czas reagowania na
pojawiaj¹ce siê problemy. Na rysun-
kach 2 i 3 przedstawione s¹ przy-
k³ady interfejsu u¿ytkownika syste-
mu Ganglia.
Warto podkreœliæ, ¿e w przy-
padku klastra PCSS system Ganglia
zosta³ rozbudowany w taki sposób,
aby monitorowaæ wiêkszoœæ para-
metrów œrodowiskowych. Zasto-
sowany interfejs IPMI (Intelligent
Platform Management Interface)
przesy³a do rozszerzonego oprogra-
mowania systemu Gangalia takie
dane, jak stan wewnêtrznych czuj-
ników (temperatura CPU, tempera-
tura wewn¹trz obudowy itp.).
System zarz¹dzania klastrem wy-
korzystuje specjalny zestaw narzê-
dzi zaprojektowanych i uruchomio-
nych przez in¿ynierów firmy ATM.
Pozwalaj¹ one administratorom
klastra na:� kontrolê zasilania (w³¹czanie/wy-
³¹czanie wêz³ów),� ponown¹ inicjalizacjê wêz³ów
klastra,� testowanie aktywnoœci wêz³ów
i sieci po³¹czeniowych,� lokalizacjê wêz³ów w szafach
RACK,� ³atwe analizowanie dzienników
zdarzeñ (zarówno systemowych,
jak i dziennika procesora serwi-
sowego),� szybkie wykrywanie i usuwanie
problemów sprzêtowych.
Wiele z przygotowanych narzê-
dzi wykorzystuje interfejs zarz¹dza-
j¹cy procesora serwisowego kom-
putera HP rx2600. Do komunikacji
z procesorem stosowany jest popu-
larny protokó³ Telnet. W celu wy-
konania wybranej operacji na da-
nym wêŸle, narzêdzia zarz¹dzaj¹ce
Rys. 1. Zdjêcia wêz³ów (zainstalowanych w szafach RACK) sk³adaj¹cych siê na klaster PCSS.
Rys. 2. Pe³ny obraz klastra PCSS przedstawiany przez system Ganglia.
��
� � � � � � � �
wysy³aj¹ do procesora serwisowego
specyficzny zestaw poleceñ. Dobrze
okreœlona funkcjonalnoœæ tego
procesora i ³atwy w u¿yciu proto-
kó³ komunikacyjny znacznie u³at-
wi³y in¿ynierom firmy ATM opra-
cowanie prostych i efektywnych
narzêdzi zarz¹dzaj¹cych, umo¿liwia-
j¹cych kontrolowanie pracy ca³ego
klastra.
��������������� ����� ����� ������� ���
Procesor Itanium 2 jest uk³adem
o bardzo nowatorskiej i wyrafi-
nowanej mikroarchitekturze. Wpro-
wadza ona ca³kowicie nowy model
programowy EPIC (Explicitly Parallel
Instruction Computing). W celu wy-
korzystania pe³nych mo¿liwoœci
procesora Itanium 2, programiœci
potrzebuj¹ zaawansowanego œro-
dowiska profiluj¹cego, bazuj¹cego
na monitorowaniu wydajnoœci. Jest
to technika pozwalaj¹ca aplikacjom
na zbieranie (podczas ich wykona-
nia) ró¿nych danych statystycz-
nych, dotycz¹cych dzia³ania proce-
sora i realizacji kodu. Przyk³adami
takich danych mo¿e byæ licznik cykli
procesora, liczba: wykonanych
instrukcji, instrukcji skoków warun-
kowych, b³êdów przewidywania
skoków, zatrzymañ potoku instruk-
cji itp. Dostêp do danych staty-
stycznych mo¿liwy jest za pomoc¹
programowanych rejestrów liczni-
ków zdarzeñ. Liczniki te zlokalizo-
wane s¹ w dedykowanej jednostce
procesora, nazywanej jednostk¹
PMU (Performance Monitor Unit).
Programista wykorzystuj¹cy na-
rzêdzia profiluj¹ce, bazuj¹ce na
monitorowaniu wydajnoœci, mo¿e
obserwowaæ, jak efektywnie wyko-
nywany jest kod programu i gdzie
wystêpuj¹ w¹skie gard³a wp³ywa-
j¹ce na wydajnoœæ. Testy dotycz¹ce
monitorowania wydajnoœci (bench-
marks) — opublikowane dla pro-
cesora Itanium 2 oraz opracowane
przez in¿ynierów ATM — wykazuj¹,
¿e tylko kilka kompilatorów produ-
kuje optymalny kod dla tej archi-
tektury. Najlepsze wyniki uzyskano
dla kompilatorów firmy Intel. Jednak
uzyskanie pe³nej wydajnoœci proce-
sora wymaga u¿ycia odpowiednich,
rêcznie optymalizowanych biblio-
tek matematycznych. Testy wyka-
zuj¹, ¿e dla takich bibliotek uzyski-
wany jest wspó³czynnik efektyw-
noœci wykonania kodu siêgaj¹cy
czterech instrukcji na cykl zegara.
Chc¹c uzyskaæ podobn¹ wydajnoœæ
na procesorze o „klasycznej” mikro-
architekturze, nale¿a³oby taktowaæ
go zegarem o czêstotliwoœci 6 GHz.
Istniej¹ce ograniczenia technologii
krzemowej nie pozwalaj¹ na sto-
sowanie zegarów o tak wysokiej
czêstotliwoœci.
ATM wyposa¿y³ klaster PCSS
w kompilatory firmy Intel oraz na-
rzêdzia do monitorowania i pro-
filowania wydajnoœci aplikacji.
Narzêdzia te zosta³y szczegó³owo
przedstawione podczas koñcowego
szkolenia, zorganizowanego przez
ATM dla pracowników PCSS. Pla-
nowane jest w³¹czenie narzêdzi do
profilowania wydajnoœci kodu do
zestawu narzêdzi dostêpnych dla
u¿ytkowników klastra.
������� ��
Dziêki realizacji projektu przekona-
no siê, ¿e wykorzystanie GNU/Linux
i w³aœciwych narzêdzi open source
oraz specjalistów posiadaj¹cych
szczegó³ow¹ wiedzê na ich temat
pozwala na sprawn¹ integracjê
wyrafinowanego i skomplikowane-
go systemu superkomputerowego.
Osi¹gniêcie sukcesu by³o mo¿liwe
dziêki dostêpnoœci kodu Ÿród³o-
wego, wiedzy nt. wewnêtrznych
mechanizmów systemu operacyjne-
go GNU/Linux i szczegó³ów sprzê-
towej architektury elementów sk³a-
daj¹cych siê na klaster. Kluczow¹
rolê odegra³a dobrze zaprojekto-
wana platforma sprzêtowa, dostar-
czona przez firmê HP, oraz narzê-
dzia open source, pochodz¹ce z HP
Labs a s³u¿¹ce do monitorowania
wydajnoœci i profilowania kodu.
Rys. 3. Obraz logicznych wêz³ów (przedstawiaj¹cy aktualne obci¹¿enia).
�
��
� � � � � � � � � � � � � � �
������������ �����������
Narodziny GNU/Linux przypadaj¹
na pocz¹tek lat dziewiêædziesi¹tych,
kiedy — wobec braku porozumie-
nia co do uwolnienia licencji sys-
temu UNIX BSD — pojawi³ siê po-
mys³ stworzenia ca³kowicie od
podstaw otwartego systemu UNIX
dla komputerów osobistych. Pro-
jekt ten zosta³ zapocz¹tkowany
przez fiñskiego studenta Linusa
Torvaldsa i od jego imienia zosta³
nazwany Linux. Dziêki wsparciu or-
ganizacji GNU, popularyzuj¹cej
rozwój otwartego oprogramowa-
nia, oraz du¿emu zaanga¿owaniu
jego twórców, Linux zosta³ upo-
wszechniony i zyska³ akceptacjê
u¿ytkowników. Nale¿y zauwa¿yæ,
¿e nazwa „Linux” odnosi siê wy³¹cz-
nie do j¹dra. Sam system powinien
byæ okreœlany mianem „GNU/Linux”,
ze wzglêdu na bardzo du¿y wk³ad
GNU w rozwój aplikacji i narzêdzi
dla systemu. Do popularnoœci GNU/
Linux przyczyni³ siê fakt, ¿e system
dystrybuowany jest na zasadzie li-
cencji GPL (General Public License),
czyli dostêpny jest na poziomie ko-
du Ÿród³owego i mo¿e byæ mody-
fikowany w celu dostosowania do
specyficznych potrzeb. Nale¿y jed-
nak dodaæ, ¿e rozwój j¹dra nie jest
usystematyzowany i ma charakter
ewolucji. Pierwsze wersje Linuksa
posiada³y wiele ograniczeñ pro-
jektowych, usuwanych systematycz-
nie w kolejnych wersjach j¹dra, co
niekiedy poci¹ga³o za sob¹ ko-
niecznoœæ przepisywania du¿ych
jego fragmentów. Wraz z rozwo-
jem systemu pojawi³a siê liczna
grupa zwolenników teorii, ¿e Linux
mo¿e byæ stosowany praktycznie
we wszystkich aplikacjach, nawet
je¿eli poci¹ga to za sob¹ koniecz-
noœæ jego modyfikacji i wp³ywa
niekorzystnie na architekturê two-
rzonych rozwi¹zañ. Powoduje to
pewien chaos, ale tak¿e bardzo do-
brze wspó³gra z olbrzymi¹ ró¿no-
rodnoœci¹ wspó³czesnych zasto-
sowañ komputerów osobistych.
� ������� �����
������������ ���������������������������������
�� ������ ��� �� �� ���� �� ����� ����������� ���� ����� � ���� ���� ��� ���������
������������ �� �� � �������� ���������� ������� ��������� �� � � ��� �������
������������ �� ���� ������������ � �������������� �� ��� �� � �� !�"��������
������ ��� #������ ����� � ����������� ���� ������ ����� ��������"� �������� ��� �� ��$
��� �� �� �� %���� ������������ �� �������� ��#� � ���� &���� �����'� ���� ��#� ����
��������� ��� ��� ���� ������ �� �� ������������ ������������ ������"�� (������
���� ��� ����� ������� ������� ���������� ��� ����� �"�� ����� ������ � �� ������� $
"�� )��� ���� � �� ��� ���� *����������� ����� �� ����������� � ���"����� ��$
������������ ������� ���������� ���! �� ������#������ ���������� �� !�"�������
����!� � �������� �� ������� ����� ������������ �� � ���#� � ���� ����� � ���� ��$
�������� � ������������ *�������"�� � ��#� ������ � �� ������ ����� � ���� �����$
�� +����� � ��"����� �*��"� ��� ������� �� ������������� ���� ������ ����������
,-./0 �1�
Rys. 1. Logo systemu Linux.
��
� � � � � � � � � � � � � � �
����������� �������� ������� �
Pierwsze wersje GNU/Linux rozwija-
ne by³y wy³¹cznie dla komputerów
osobistych. W póŸniejszym czasie
pojawi³y siê wersje systemu dla in-
nych architektur (SUN Sparc, Digi-
tal Alpha, IBM Power itp.), jednak
g³ówn¹ platform¹ sprzêtow¹ syste-
mu nadal pozostawa³y komputery
PC z procesorami o modelu pro-
gramowym IA32 (Intel Archite-
cture 32-bit). W roku 2000, po
powstaniu prototypu 64-bitowego
procesora Intel Itanium (o nazwie
kodowej Merced) rozpoczêto pra-
ce nad odpowiednim dla niego
j¹drem systemu Linux. Model pro-
gramowy procesora Itanium zosta³
nazwany IA64, a j¹dro Linux dla tej
architektury — Linux IA64. W prze-
ciwieñstwie do dotychczasowych
wersji, j¹dro Linux IA64 rozwijane
jest w laboratoriach HP. By³ to je-
den z pierwszych przypadków, kie-
dy firma komercyjna aktywnie w³¹-
czy³a siê w rozwój systemu open
source. Za rozwój Linux dla IA64
odpowiedzialny zosta³ David Mos-
berger Tang, twórca Linux dla plat-
formy Alpha i nowatorskiego syste-
mu operacyjnego Scout. Po dwóch
latach pracy nad przeniesieniem
systemu na now¹ platformê sprzê-
tow¹ firma HP uzna³a, ¿e GNU/
Linux, ze wzglêdu na swoj¹ stabil-
noϾ, wydajnoϾ i popularnoϾ,
stanie siê w przysz³oœci g³ównym
systemem operacyjnym dla produ-
kowanych przez ni¹ komputerów.
Podobne zdanie mieli inni produ-
cenci komputerów wykorzystuj¹cy
procesor Itanium, m.in. firma SGI.
Rozwój GNU/Linux dla platfor-
my IA64 jest bardzo usystematy-
zowany. Stanowi interesuj¹ce po³¹-
czenie bazy aplikacyjnej open source
i j¹dra rozwijanego przez labora-
toria firmy komercyjnej. Przez wie-
lu producentów oprogramowania
zosta³ uznany za g³ówn¹ platformê
systemow¹ dla komputerów opar-
tych na procesorze IA64. Dostêp-
nych jest kilka dystrybucji systemu.
Najpopularniejsze z nich to Debian
GNU/Linux, RedHat i SuSE.
Wersja j¹dra Linux dla IA64 po-
siada dobrze okreœlone za³o¿enia
projektowe. Do za³o¿eñ tych nale¿y
wykorzystanie 64-bitowego modelu
danych LP64, zgodnoϾ API z Linux
IA32 (te same numery wywo³añ ioctl,
te same kody b³êdów errno itp.)
oraz wykorzystanie najnowszych
standardów i interfejsów, takich jak
format obiektowy ELF64, interfejs
konfiguracyjny ACPI, interfejs do
monitorowania parametrów sprzê-
towych IPMI, firmware EFI, tablica
partycji EFI GPT itp. Ze wzglêdu na
ca³kowicie now¹ architekturê sprzê-
tow¹, j¹dro nie musi byæ kompa-
tybilne wstecznie i implementowaæ
obs³ugi przestarza³ych mechaniz-
mów sprzêtowych.
Linux IA64 wykorzystuje wiêk-
szoœæ mechanizmów nowego proce-
sora. J¹dro przystosowano do obs³u-
gi du¿ej liczby procesów, po³o¿ono
nacisk na efektywne prze³¹czanie
kontekstu procesora, wbudowano
w nie mechanizmy umo¿liwiaj¹ce
wykorzystanie bardzo du¿ej pamiê-
ci operacyjnej i obs³ugê wielkich
stron pamiêci (tzw. superpages).
Wykorzystanie wielkich stron pa-
miêci ma bardzo du¿e znaczenie
dla systemów zarz¹dzania bazami
danych i z mechanizmu tego ko-
rzystaj¹ ju¿ systemy baz danych fir-
my Oracle. Firma SGI, rozwijaj¹ca
superkomputery MPP, w³¹czy³a do
j¹dra Linux IA64 obs³ugê swojej ar-
chitektury magistrali ccNUMA, im-
plementowanej w superkompute-
rach Altix. HP Labs doda³o tak¿e do
j¹dra mechanizmy monitorowania
wydajnoœci aplikacji. Wszystkie ze
wspomnianych cech czyni¹ z Linux
IA64 bardzo atrakcyjn¹ platformê
dla aplikacji 64-bitowych.
������������������� ����������������
Wspomniana wczeœniej technika
monitorowania wydajnoœci, obs³u-
giwana przez j¹dro Linux IA64, sta-
nowi bardzo wa¿ne wsparcie dla
tworzenia wydajnych aplikacji dla
procesora Itanium 2.
��
� � � � � � � � � � � � � � �
Technika monitorowania wy-
dajnoœci polega na analizie dzia³a-
nia procesora w trakcie wykonywa-
nia programu. Analizê tego typu
mo¿na przeprowadziæ przy pomo-
cy wbudowanej w procesor jednost-
ki monitorowania wydajnoœci PMU
(Performance Monitoring Unit) i od-
powiednich narzêdzi uruchomie-
niowych. Jednostka PMU zawiera
liczniki pozwalaj¹ce aplikacjom na
zbieranie (podczas ich wykonania)
ró¿nych danych statystycznych, do-
tycz¹cych dzia³ania procesora i wy-
konania kodu. Przyk³adami takich
danych mo¿e byæ licznik cykli pro-
cesora, liczba: wykonanych instruk-
cji, instrukcji skoków warunkowych,
b³êdów przewidywania skoków,
zatrzymañ potoku instrukcji itp.
Dziêki monitorowaniu wydaj-
noœci mo¿na szybko zidentyfikowaæ
nieoptymalnie przygotowane pro-
gramy i porównywaæ jakoœæ opty-
malizacji kodu dla ró¿nych kompi-
latorów. Mo¿liwe jest okreœlenie
œredniej liczby instrukcji wykony-
wanych w trakcie pojedynczego
cyklu zegara procesora.
Profilowanie wydajnoœci jest
procesem maj¹cym na celu identy-
fikacjê nieoptymalnych i najczêœciej
wykorzystywanych fragmentów pro-
gramu. Jedn¹ z najbardziej popu-
larnych technik profilowania kodu
jest profilowanie czasowe, które
polega na okreœleniu fragmentów
programu realizowanych najd³u¿ej.
Istnieje tak¿e nowa technika profi-
lowania, wykorzystuj¹ca jednost-
kê monitorowania wydajnoœci pro-
cesora. Wyodrêbnia one te czêœci
programu, w których ma miejsce naj-
wiêcej zdarzeñ zwi¹zanych z nie-
optymalnym dzia³aniem procesora.
Zdarzenia, wed³ug których ma od-
bywaæ siê profilowanie, okreœlane
s¹ przed uruchomieniem programu.
Monitorowanie i profilowanie
wydajnoœci jest niezwykle istotne
w aplikacjach obliczeniowych HPC
(High Performance Computing),
w których bardzo chêtnie stosuje siê
po³¹czenie systemu operacyjnego
GNU/Linux i platformy Itanium 2.
W oparciu o GNU/Linux i platformê
sprzêtow¹ Itanium 2 budowana jest
wiêkszoœæ wspó³czesnych klastrów
obliczeniowych. Rozwój aplikacji
HPC dla GNU/Linux IA64 wspierany
jest przez stowarzyszenie o nazwie
Gelato (http://www.gelato.org),
bêd¹ce inicjatyw¹ kilku firm i oœrod-
ków naukowych.
����������
GNU/Linux dla architektury IA64
(Itanium 2) stanowi bardzo intere-
suj¹cy przyk³ad rozwi¹zania open
source, którego rozwój wspierany
jest przez laboratoria jednej z naj-
wiêkszych firm komputerowych
œwiata. D³uga ewolucja systemu
GNU/Linux, ró¿norodnoœæ dostêp-
nych aplikacji, szeroka akceptacja
u¿ytkowników, stabilnoœæ i wydaj-
noœæ, obs³uga bardzo du¿ej liczby
urz¹dzeñ i niespotykana w innych
rozwi¹zaniach dynamika rozwoju
sprawiaj¹, ¿e jest to jeden z naj-
wa¿niejszych i najchêtniej stoso-
wanych wspó³czesnych systemów
operacyjnych. Dziêki dostêpnoœci
kodu Ÿród³owego systemu u¿ytkow-
nik otrzymuje niezwyk³¹ swobodê
dzia³ania: jego analiza pozwala na
rozwi¹zywanie bardzo z³o¿onych
problemów. Wymaga to jednak
du¿ej wiedzy i doœwiadczenia.Rys. 2. Przyk³ad wykorzystania monitorowania wydajnoœci do analizy dzia³ania programu linpack. �
��
� � � � � � � � � � � � � � � �
������������� �� ������ ���
� ����� ������ �� ������� �������� ������ ����
���� ���� � ��� � ��������� � ������� ������� ����
��� � ������� !������� "�� !#$ ����� ���� �������
�� %&' ������ ������ �� �������� � ����(� ����������
�� ��� �$�$ �������� ����)$ *�� ������ ���� ���
����� ������� ���(� � ��� �� ��� �� ) ������$ ��+��
(� �� �� ��� �� �,' +� ���������-��(, ��)� �� ��-��)�
������� ��� �� ��-� �����(� � � �� �� ����
��-� ����������)� . � �� ��+� ���� . �� ��� �- �����$
/������ ����������� ������� ���� ����� 0 �1 2�� '
������ ! ��� ����� � %���) !��������-���� � ��� �$�$ �
���'3��3��� 3��3�����3���3������)�3�������$
Mam do tego systemu bardzo oso-
bisty stosunek, poniewa¿ czujê siê
jego ojcem. SZOP jest wynikiem
skumulowanych doœwiadczeñ, jakie
wynios³em z pracy w miêdzynaro-
dowych korporacjach oraz wielo-
letnich przemyœleñ na temat prze-
s³anek sukcesów i pora¿ek, jakie
by³y udzia³em moim i moich kole-
gów. W firmie ATM znalaz³em zro-
zumienie Zarz¹du oraz œrodowisko,
w którym mog³em zorganizowaæ
pracê tak, jak wed³ug mnie nale¿a-
³o to zrobiæ.
Oczywiœcie mam œwiadomoœæ, ¿e
nie wszystko nam siê jeszcze w pe³-
ni udaje i ¿e przed nami jest sporo
pracy, ale s¹dzê, ¿e naoczne, pozy-
tywne efekty wdro¿enia systemu s¹
w zdecydowanej przewadze. Prze-
de wszystkim czujemy siê znacznie
pewniej podejmuj¹c zobowi¹zania
wobec naszych klientów. Dziêki
wdro¿eniu SZOP pracujemy w bar-
dziej uporz¹dkowany sposób. Wia-
domo kto za co odpowiada, co
powinien wykonaæ i jak to zako-
munikowaæ innym uczestnikom
procesu. We wspó³czesnej telein-
formatyce nie mo¿na sobie pozwo-
liæ na improwizacjê. Przemyœlana,
sprawna i efektywna organizacja to
podstawowy warunek sukcesu.
Nasza firma intensywnie inwes-
tuje w rozwój szerokiego wachla-
rza us³ug integracyjnych oraz us³ug
telekomunikacyjnych z du¿¹ wartoœ-
ci¹ dodan¹. Naturalnym kierunkiem
ewolucji systemu jest zatem budowa
silnych narzêdzi wspieraj¹cych kom-
pleksow¹ obs³ugê klientów. Warto
sobie uœwiadomiæ, ¿e oznacza to
��
� � � � � � � � � � � � � � � �
istotn¹ ró¿nicê w podejœciu do or-
ganizacji pracy. Oczywiœcie aspekt
„projektowy” pozostaje bardzo
wa¿ny, ale dalszego wzmocnienia
wymaga tak¿e wsparcie dzia³alnoœ-
ci „operacyjnej”. Pracujemy inten-
sywnie zarówno nad poprawkami
udoskonalaj¹cymi system, jak i nad
nowymi modu³ami funkcjonalny-
mi, które powinny spe³niæ oczeki-
wania zg³aszane przez Zarz¹d fir-
my i naszych wspó³pracowników.
Myœlimy te¿ o odwa¿nym „wyj-
œciu w stronê klienta”, czyli o w³¹-
czeniu do systemu narzêdzi daj¹cych
naszym Klientom dostêp do Ÿród³a
bie¿¹cej i obiektywnej informacji
o stanie realizacji i jakoœci us³ug
œwiadczonych na ich rzecz — pod-
sumowuje Tomasz Dziubiñski. To-
masz, chc¹c dokonaæ obiektywnej
oceny wdra¿anego systemu, roz-
mawia³ z szefami podstawowych
jednostek operacyjnych ATM S.A.
Oto ich opinie.
Wszyscy rozmówcy zgodnie
stwierdzili, ¿e wdra¿anie systemu
SZOP wymusi³o przegl¹d i korektê
szeregu procesów biznesowych,
procedur i praktyk prowadzenia
projektów w firmie. Uporz¹dkowa-
nie i przyspieszenie obiegu infor-
macji pomiêdzy dzia³ami firmy oraz
stworzenie archiwum dokumenta-
cji projektowej umo¿liwia bie¿¹ce
raportowanie i ocenê stanu projek-
tów. Niebagatelny jest natychmia-
stowy dostêp do informacji. Nie tra-
cê si³ na wyszukanie informacji o tym,
kto siê danym projektem zajmuje
i wypytanie go „jak siê sprawy ma-
j¹”, tylko otwieram Profil projektu
w Intranecie. Patrz¹c z poziomu Za-
rz¹du, zbierana w Profilach projek-
tów informacja ma równie¿ bezpo-
œrednie odzwierciedlenie w rzetelnym
raportowaniu i planowaniu. Od
pocz¹tku by³em entuzjast¹ wspar-
cia zarz¹dzania prac¹ firmy w opar-
ciu o przejrzyste zasady i elastyczne
narzêdzia, wiêc cieszê siê, ¿e dziœ
TO NAPRAWDÊ DZIA£A! — mówi
Artur Thielmann, doradca Zarz¹du.
Wprowadzenie systemu SZOP
spowodowa³o jasny i jednoznaczny
podzia³ obowi¹zków i kompetencji
w odniesieniu do poszczególnych
stanowisk, zw³aszcza w procesie
realizacji projektów. Zasady ofer-
towania, sprzeda¿y, prowadzenia
projektów i zarz¹dzania zasobami
odpowiadaj¹ miêdzynarodowym
standardom, w tym przede wszyst-
kim ISO. Wszystkie te zmiany wraz
z uporz¹dkowaniem obiegu infor-
macji spowodowa³y znaczny wzrost
wydajnoœci i jakoœci pracy. U³atwi³y
tak¿e uzyskanie certyfikatów od firm
partnerskich, np. Z³otego Partnera
Cisco Systems, co bezpoœrednio
przek³ada siê na podwy¿szenie
jakoœci œwiadczonych us³ug, zw³asz-
cza w zakresie telekomunikacji.
Wszyscy rozmówcy byli te¿ zgod-
ni, ¿e system nale¿y nadal ulepszaæ
rozwijaj¹c aktualne mo¿liwoœci
lub dodaj¹c nowe funkcje. Warto
uzupe³niæ system SZOP o funkcje
wspieraj¹ce szczegó³owe planowa-
nie i automatyczn¹ kontrolê har-
monogramów realizacji projektów.
Niew¹tpliwie, u¿yteczne by³oby
wprowadzenie mechanizmów szcze-
gó³owego planowania kosztów re-
alizowanych projektów, zarz¹dzania
ich priorytetami i kontroli przydziela-
nia zasobów do projektów — postu-
luje Dariusz Wichniewicz, dyrektor
Pionu Us³ug Telekomunikacyjnych.
Wiêkszoœæ mened¿erów dostrze-
ga rosn¹c¹ rolê sprawozdawczoœci
i prognozowania sprzeda¿y, które
pozwala³yby na analizê trendów
w ró¿nych przekrojach i profilach,
a nastêpnie wspiera³yby podejmo-
wanie decyzji o charakterze stra-
tegicznym. Obecnie system jest zop-
tymalizowany pod k¹tem realizacji
zadania/zlecenia/projektu, dlatego
warto rozwijaæ kolejne narzêdzia
kontroli efektywnoœci ich wykonywa-
nia oraz funkcje CRM-owe systemu,
maj¹c na uwadze rosn¹c¹ liczbê kli-
entów, partnerów i handlowców.(jsz)
��
� � � � � � � �
Ostatni weekend karnawa³u by³ dob-rym terminem na firmow¹ imprezêpodsumowuj¹c¹ ubieg³y rok.
Pi¹tek, 4 lutego br., Villa Foksal,godzina 20. Imprezê otworzyli Pre-zesi: Roman Szwed i Tadeusz Czi-chon. To oni poprowadzili czêœæ ofi-cjaln¹, podczas której wyró¿nionokilkunastu pracowników Spó³ki. Za-nim jednak do tego dosz³o, prezesipodsumowali rok.
Najwa¿niejszym wydarzeniemw 2004 roku, nazwanym przez Pre-zesa Czichona kolejnym krokiemmilowym firmy, by³o wejœcie nawarszawsk¹ gie³dê. W tym miejscupodziêkowano przede wszystkimDzia³owi Prawnemu i Pionowi Fi-nansowemu. Oba zespo³y wykona-³y ogrom pracy, dziêki której mo¿-liwy by³ gie³dowy debiut. Gie³da —przypomnia³ Prezes Czichon — ot-wiera przed firm¹ nowe mo¿li-woœci, ale i wyzwania, dlatego niemo¿emy spocz¹æ na laurach — do-da³ Prezes Szwed — sugeruj¹c, ¿eprzed nami w dalszym ci¹gu du¿owysi³ku.
Za specjalne zas³ugi dla firmyz³ote odznaki ATM przyznano:
� Dariuszowi Cicheckiemu,
� Ma³gorzacie Naziêb³o,
� Robertowi Œlaskiemu.
������������� � �
� � � � � � � �
��������� � ������� ���������� ���� ��� ����� ���� ���� !"�#
����������������� ��� ���������� ��� ���������������������� �������������������������� ������� ���� ������� �
������ �������������������!��"�� ������������! ��"��������#���$#���#������ ����#���$#���#���� ��"��� ������� �
���������������� %���&�'�&����
����!��"��#��� ()*���+�,���*���"��(�����-"��� ))
����� .�/0"�� �1"2����
������� ���!����$ 3� � �� /&4��
���������������%�5 ������� � ������� �
Za szczególne osi¹gniêcia han-
dlowe w 2004 roku wyró¿niono:
� Janusza Nowakowskiego,
� Rados³awa Piedziuka,
� Monikê Sucheck¹,
� Wies³awa Talarczyka;
za wzorowe prowadzenie projektów:
� Konrada £uczaka;
za wk³ad w przygotowania do wej-
œcia firmy na gie³dê nagrodzono:
� Annê Bugajsk¹;
natomiast naszych in¿ynierów:
� Tomasza Banachowicza,
� Rafa³a Gra¿ewicza,
� Stefana Kreutzingera,
� Paw³a Pisarczyka
za znakomit¹ pracê nad prowa-
dzonymi przez ATM wdro¿eniami.
Tradycyjnie ju¿ uhonorowano
tych, którzy s¹ ju¿ z nami dziesiêæ lat:
� Marka Patrzykonta,
� Ryszarda Radziejewskiego,
� Monikê Sucheck¹,
� Roberta Szczeblewskiego,
� Artura Thielmanna.
Czêœæ oficjaln¹ zakoñczy³o wspól-
ne zdjêcie wyró¿nionych z prezesa-
mi. Potem rozpoczê³a siê zabawa do
przys³owiowego bia³ego rana. A my
tam byliœmy, wino piliœmy. I œwiet-
nie siê bawiliœmy.(ks)