Asertywność i Sztuka Celnej Riposty. Jak Umiejętnie i Skutecznie Odpierać Krytykę i Ataki...

Asertywno i sztuka celnej riposty

Matthias Nllke

JAK UMIEJTNIE I SKUTECZNIE ODPIERA KRYTYK I ATAKI SOWNE ORAZ ROZADOWYWA SYTUACJE KONFLIKTOWE

B I Z N E S B E S T S E L L E R

825945

825945

Asertywno i sztuka celnej riposty

Matthias Nllke

825945

Wydano na licencji Haufe Verlag GmbH & Co.

Tytu oryginau: Schlagfertigkeit: das TrainingsbuchAutor: Matthias Nllke

Przekad z jzyka niemieckiego: Agencja (Anna Komin) Redakcja i korekta: Olga Gorczyca

Projekt okadki: Maciej MatejewskiSkad: Adekwatna Filip Ostrowski

Zdjcie na okadce: Urs Siedentop iStockPhoto.com

Wszelkie prawa zastrzeone. Zabrania si wykorzystywania niniejszej ksiki lub jej czci do celw innych ni prawnie ujte bez uprzedniej pisemnej zgody wydawcy. Zgodnie z prawem autorskim, bez uprzedniej zgody wydawcy zabrania si powielania, zapisywania oraz zamieszczania dziea lub jego czci w sieci komputerowej, a take w wewntrznej sieci szk i innych placwek owiatowych.

Haufe Verlag GmbH & Co. BC Edukacja sp. z o.o., Warszawa 2010

Wydawnictwo BC.edu

Wydanie I

Druk i oprawa: Drukarnia Pasa

isbn 978-83-62180-93-6

825945

3

Spis treci

Przedmowa / 5

Jak zosta mistrzem citej riposty? / 7Zuchwao nie zawsze wygrywa 8; Z przymrueniem oka 12; Cel: obrona wasnej suwerennoci 14; Reaguj natychmiast 18; Riposta przeciw natrtom 19; Riposta jako zabawa 21; Do czego przyda ci si ta ksika 22

Lekcja pierwsza: Mowa ciaa / 24Riposta zaczyna si od mowy ciaa 24; Zacznijmy od postawy 26; Jak uczucia i postawa wpywaj na siebie nawzajem 26; Jak gestykulowa? 33; Co z mimik? 35; Kontakt wzrokowy 37; Jak dostroi gos 39

Lekcja druga: Zrozumie i przeama blokad / 48Dlaczego takie co zdarza si nie tylko tobie 48; Jak dziaamy 50; Dlaczego mamy w sobie blokad 52; Jak przeama blokad 53

Lekcja trzecia: Proste techniki / 65Powiedz cokolwiek 65; Zdania byskawiczne 67; Teatr absurdu 77

Lekcja czwarta: Jak reagowa na niesprawiedliw krytyk / 88

Zraniona duma 88; Niesprawiedliwy osd 90; Technika odwrconego obrazu 92; Technika zapytania 95; Zatruty komplement 99; Technika tumacza 102

825945

Spis treci4

Lekcja pita: Jak sobie radzi z gniewem? / 114Skumulowana energia 114; Pozosta niezaleny w obliczu napadu zoci 116; wiadome milczenie 119; Dwie podstawowe zasady walki z furi 123; Piwnica zoci 125; Jzyk dyplomatyczny ostudzi emocje 127; Stj na stray wasnej godnoci 130; Czy mona wykorzysta czyj impulsywno? 133

Lekcja szsta: Parowanie ciosw poniej pasa / 136Wielka kpina 136; Pozornie dowcipne odwracanie uwagi 148; Zraniona duma 151; Te aluzje 155

Lekcja sidma: Jak rozmiesza innych / 163miech cudowny rodek 163; Dowcipna odpowied 165; Odpieranie atakw 170; Efekt zaskoczenia 171; Prawdziwe zaskoczenie technika MaPR 174; Wykorzystaj zaraliwo miechu 180; Sia aluzji 182; Zagraj klauna 186; Wymiej przeciwnika 190

Lekcja sma: Ripostowanie przed publicznoci / 204Suchacze s wszdzie 204; Suwerenny w dyskusji 205; Pytaniem na pytanie 229; Wir wsteczny 233

Lekcja dziewita: Szlifuj (wy)mow / 238Twoje najwaniejsze narzdzie jzyk mwiony 238; Uczy swoj mow byskotliw 240; Wprawy nabierzesz z czasem 251

Rozwizania / 261

825945

5

Przedmowa

Umiejtno formuowania citych ripost uatwia ycie. Celna kontra pomaga odeprze krzywdzce ataki sowne, zae-gna konflikt, zyska sympati, unikn niezrcznych sytuacji lub doprowadzi znajomych do miechu co czasami potrafi zdziaa cuda. Osoby uzbrojone w ripost szybciej zyskuj uzna-nie w oczach innych i skupiaj na sobie uwag. Ci, ktrym odpo-wiedzi wizn w gardle w najmniej odpowiednich momentach, w starciu z bardziej wygadanymi kolegami nie maj wikszych szans, cho prawdopodobnie dysponuj celnymi argumentami. Kady, kto umie si obchodzi ze sowami, powinien szkoli umiejtno ripostowania, ktra przydaje si zarwno w yciu zawodowym, jak i prywatnym.

Ale jak si do tego zabra? Czy ripostowania mona si nauczy? Czy t umiejtno mona wywiczy? A moe jest to po prostu naturalny dar, ktry elokwentni ludzie otrzymali przy narodzi-nach, a ktry nie by dany tym mniej sprawnym werbalnie?

Oczywicie s tacy, ktrzy ju od najmodszych lat doskonale posuguj si jzykiem. Nie oznacza to jednak, e inni, mniej utalentowani w tej dziedzinie, nie mog im dorwna. Wrcz przeciwnie mog to zrobi dziki systematycznemu treningowi. Umiejtno byskotliwego ripostowania jest w gwnej mierze owocem wicze. Ludzie, ktrych dzi podziwiamy za zdolno

825945

Przedmowa6

szybkiego reagowania sownego, przez lata doskonalili i wzbo-gacali swj warsztat. Ta ksika pomoe ci pj w ich lady. By moe uda ci si osign cel atwiej i szybciej ni tym, ktrzy postanowi zda si wycznie na wrodzony talent bo bdziesz systematycznie budowa i szkoli umiejtno kontrowania. Poznasz podstawowe (i jake przydatne) techniki; nauczysz si, kiedy je stosowa, a kiedy lepiej z nich zrezygnowa. Dowiesz si, jak wyostrzy dowcip, wzbogaci sownictwo i skutecznie spa-rowa sown zaczepk. Szybko przekonasz si te, e werbalna skuteczno to nie tylko przydatne narzdzie, lecz take rdo przyjemnoci i satysfakcji.

825945

7

Jak zosta mistrzem citej riposty?

Cita riposta jest w modzie. Pki w ksigarniach uginaj si pod ciarem ksiek o magii citej riposty, sztuce retoryki bojowej czy dowcipnych odpowiedziach na gupie zaczepki. Warto wspomnie te o kieszonkowym przewodniku

Schlagfertigkeit (Szermierka sowna), ktry do tej pory sprze-da si w Niemczech w nakadzie ponad pidziesiciu tysicy egzemplarzy. Szkoleniowcy pokazuj, jak skutecznie broni si w walkach sownych, jak sta si dowcipniejszym i jak

odnie sukces. Najrniejsze grupy docelowe (kobiety, sprze-dawcy, kadry kierownicze) ucz si, jak swobodnie i celnie kon-trowa wypowiedzi wsprozmwcw. Czy naprawd potrzebna jest kolejna publikacja o sownej szermierce?

Owszem. I to bardzo. Bo wanie ta ksika pomoe ci wywi-czy umiejtno formuowania zgrabnych ripost, krok po kroku. Co jeszcze waniejsze, nie chodzi o to, aby odpowiada dow-cipnie lub nawet bezczelnie, ale by broni wasnej suwerenno-ci i zachowa godno. Jeli na pierwszym miejscu stawia si wycznie ch zaimponowania niewymuszon swad, mona doprowadzi do wielu nieprzyjemnych sytuacji, szczeglnie w yciu zawodowym.

825945

Jak zosta mistrzem citej riposty?8

Zuchwao nie zawsze wygrywa

Cite riposty z natury nie s mie. Czsto zawieraj pewn doz zoliwoci, ktra potguje ich dziaanie i dodaje im pikanterii. Istnieje jednak pewne niebezpieczestwo. Techniki i schematy proponowane przez niektre publikacje mog wpdzi ci w ko-poty. Mistrz citej riposty nie musi by koniecznie zuchway czy wrcz bezczelny takie zachowanie tylko przysparza wrogw. I nie pomaga te, gdy uwaamy, e inni nie powinni tak bardzo bra do siebie wszystkiego, co powiemy. I tak bd to robi zwaszcza ci, z ktrymi pracujemy.

Ostatni rzdowy raport dotyczcy mobbingu wykaza, e to zjawisko czsto zaczyna si od przykrych, bolesnych uwag. Osoba mobbujca na swj sposb mci si na swej ofierze. Czy szkole-niowcy z zakresu komunikacji werbalnej s tego wiadomi?

Rada

Nie poniaj innych. Zawsze szanuj godno drugiego czowieka. Kto, kto miesza innych z botem, nie jest mistrzem citej riposty, ale chamstwa.

Waciwa ocena sytuacji

Riposta jest zawsze uzaleniona od sytuacji. Co, co dzi zyskuje uznanie w oczach kolegw, jutro w obecnoci szefa moe si spotka z grobowym milczeniem. I na odwrt. Autorzy wielu ksiek nieprzypadkowo nie poruszaj tego tematu, poniewa w yciu dochodzi do najrniejszych sytuacji. Nawet najwni-kliwsza publikacja nie podpowie ci, czy na cit uwag twj szef zareaguje zoci, czy rubasznym miechem. Musisz usta-

825945

Zuchwao nie zawsze wygrywa 9

li to sam na podstawie dowiadcze i zastanowi si dwa razy, zanim zaryzykujesz.

Powiniene pamita te o tym, e zbyt drobiazgowa analiza sytuacji nie prowadzi do niczego dobrego. Gdy zbyt gorczkowo mylimy, blokujemy si od wewntrz i nie potrafimy szybko zna-le waciwej odpowiedzi. Prawda jest taka, e gdy sytuacja ju ma miejsce, w ogle nie powinnimy si zastanawia. Musimy zorientowa si wczeniej, co si wok nas dzieje, i wiedzie, czego nie wypada mwi. Ta ksika podpowie ci, jak wyrobi w sobie ten nawyk.

Rada

Kto w kadej sytuacji odpowiada tak samo, ma prawdopodobnie wiele zalet, ale na pewno nie posiada umiejtnoci ripostowania.

W jakich sytuacjach ripostowa?

Aby ripostowa, trzeba mie powd. Jest nim zazwyczaj nie-przyjemna sytuacja, ktrej si nie spodziewae i ktra wymaga od ciebie pewnej reakcji. Kto ci atakuje, mieje si z ciebie lub odnosi si w stosunku do ciebie lekcewaco. Skup si teraz na poniszych przykadach i zastanw si, jak zareagowaby w opi-sanych sytuacjach:

Wanie kupie sobie kaw w bufecie i usiade przy stoliku. Obok ciebie przechodzi kolega z pracy i rzuca: O, znowu robisz sobie dwugodzinn przerw na kawk?.Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

825945


Chcesz wyj dzi wczeniej do domu. Na krtko przed godzin, o ktrej chciae skoczy prac, przychodzi do ciebie szef, kadzie na twoim biurku stos papierw i mwi: Przejrzyj to jeszcze dzi. Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Siedzisz na zebraniu. Wanie opowiadasz co kolegom, gdy nagle ssiad z fotela obok rzuca nonszalancko: Kiedy ostatni raz czyci pan sobie uszy?. Sala wybucha miechem.Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Twoja sekretarka napisaa list handlowy, w ktrym a roi si od bdw. Gdy zwracasz jej uwag, odpowiada: Niech pan nie bdzie taki drobiazgowy. Kto dzi patrzy na ortografi, najwaniejsza jest tre. Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Prowadzisz prezentacj. Dowcipny kolega podrzuci ci foli, na ktrej widnieje karykatura szefa. Niczego niewiadomy kadziesz nieszczsn foli na rzutnik. Rozlega si gromki miech.Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Pracujesz nad pewnym projektem w grupie raczej sabo zmotywowanych osb. Prbujesz zachci kolegw do pracy, proponujc konkretne rozwizania. Jeden ze wsppracowni-kw rzuca ci pene dezaprobaty spojrzenie i cedzi przez zby:

A ty co? Masz si za szefa?.

825945

Zuchwao nie zawsze wygrywa 11

Twoja reakcja:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy bezskutecznie starasz si wymyli zgrabn ripost? Moe uwaasz, e odpowied, ktra przysza ci do gowy, nie jest zbyt przekonujca? Albo po prostu czujesz si nieswojo? Nie ma w tym nic dziwnego. To naturalny punkt wyjcia, take dla osb obytych w sownych przepychankach. Umiejtnoci ripo-stowania potrzebujemy wanie wtedy, gdy jzyk staje kokiem. Wystarczy byskotliwa odpowied i wychodzimy z sytuacji z twarz.

Uwaga, ryzyko skaleczenia!

Ripostowanie przypomina szermierk. Ju samo pojcie ri po-sta wywodzi si z jzyka sportu oznacza gotowo do oddania precyzyjnego, byskawicznego ciosu czubkiem floretu. Musimy pchn przeciwnika, zanim on to zrobi.

Nie oznacza to jednak, e ripostujcy jest rwnoczenie ata-kujcym. Duo czciej broni si on w przemylany i sprytny sposb. Odpiera atak. Pochodzce z francuskiego sowo riposte ma dokadnie te dwa znaczenia opisuje kontratak w walce szer-mierczej oraz cit odpowied na napa sown.

Postrzegajc zagadnienie z tej perspektywy, przekonujemy si, e werbalne kontrowanie nie jest zupenie nieszkodliwe. Zawsze istnieje ryzyko skaleczenia, bo riposta to bro bro, ktr powinnimy stosowa tylko do obrony. Wykorzystywana w inny sposb moe si okaza destrukcyjna i na dugo zatru atmosfer nawet wtedy, gdy wbijamy szpilki pod pretekstem artu. Istnieje jeszcze jedna, wana kwestia sia kontry powinna

825945


by dostosowana do siy ataku. Oczywicie nie chodzi o to, aby wszystkie wypowiedzi rzuca na szal, ale by nie reagowa zbyt ostro. Jeli kto na niewinny art odpowiada miadc ripost, zachowuje si tak samo niestosownie jak wtedy, gdy nie odpo-wiada w ogle. W pierwszym przypadku naraa si na utrat sympatii i ch zemsty, w drugim staje si obiektem wsp-czucia i ryzykuje, e wsppracownicy przestan go szanowa. Pamitaj, e celem twojej riposty ma by uwiadomienie ataku-jcemu, e nie pozwolisz, aby ci le traktowano.

Z przymrueniem oka

Mimo e mwimy tu o sytuacjach nieprzyjemnych gdy kto nas atakuje, namiewa si z nas lub po prostu dziaa nam na nerwy powinnimy podej do sprawy z dystansem. Riposty maj to do siebie, e nie s do koca powane, naley je trakto-wa z przymrueniem oka. Dlaczego? Poniewa pomagaj nam zachowa niezaleno. Wyraaj myl: To tylko arty. Twj atak tak naprawd wcale mnie nie zrani, bo postrzegam go jako co zabawnego, niewinnego. Co, co po mnie spywa. Owszem, broni si, ale te nie na powanie, dlatego nie czuj si uraony. To tylko gra.

Ta strategia deeskalacyjna zazwyczaj spenia swoj funk-cj szczeglnie wtedy, gdy akurat nie jestemy w stanie cel-nie skontrowa wypowiedzi przeciwnika. Dobrze sprawdza si rwnie w roli amortyzatora prowokacji. Istniej jednak pewne granice. Jeli kto narusza nasz godno, nie moemy obrci sytuacji w art i zbagatelizowa ataku. W ten sposb zachcili-bymy napastnika, by przy kolejnej okazji zaatakowa nas jesz-cze agresywniej i zuchwalej.

825945

Z przymrueniem oka 13

Nie ma zwycistwa bez zaskoczenia!

Umiejtno ripostowania opiera si na zaskoczeniu oponenta. Wrmy do szermierki: zawodnik przewidywalny, walczcy schematycznie ma nike szanse na zadanie ciosu przeciwnikowi. Dlatego trzeba zaskakiwa jest to klucz do sukcesu.

U podstaw wielu technik ripostowania ley wanie ta zasada. Reaguj tak, jak nie spodziewaby si tego po tobie twj przeciw-nik. Zaskoczony, nie bdzie potrafi znale odpowiednich sw, a ty, usatysfakcjonowany, bdziesz mg rozsi si w fotelu i smakowa zwycistwo.

Nie jest to jednak sprawa do koca jasna. Techniki zaskaki-wania? To przecie sprzeczno sama w sobie. W technikach, czyli z gry ustalonych schematach, nie ma przecie adnej nie-spodzianki, poniewa dziaaj one wedug zasady jeli z jednej strony woymy A, z drugiej wyjdzie B.

Uzmysawia to pewn prawd: techniki, ktre przyswoisz i wywiczysz, bd skuteczne wtedy, gdy przestan by tech-nikami. Stosowane zbyt mechanicznie strac na celnoci. Z pocztku nie obdzie si jednak bez pewnego zgrzytania co nie powinno wywoywa w tobie niepokoju. Te nieco automa-tyczne techniki, ktre zastosowane w praktyce najpierw bd wyglday nieporadnie, stanowi niezbdn pomoc w dosko-naleniu umiejtnoci ripostowania. Speniaj funkcj wspiera-jcego gorsetu, ktry umoliwia pierwsze samodzielne zagra-nie z kontry. Gdy ju nabierzesz wprawy, zdejmiesz w gorset i przekonasz si, e jeste w stanie zaskakiwa najrniejszych ludzi na najrniejsze sposoby. Wicej na ten temat znajdziesz w czci praktycznej.

825945


Czy cite riposty musz by dowcipne?

Nierzadko umiejtno ripostowania ocenia si na podstawie zdolnoci do rozmieszania innych. Ma to wiele wsplnego z efektem niespodzianki osoba zaskoczona zazwyczaj reaguje miechem. I bardzo dobrze. miech rozlunia, oczyszcza atmos-fer, agodzi napicia; poza tym ludzie, ktrzy potrafi roz-mieszy innych, s na og bardzo lubiani. Musimy jednak rozgraniczy bycie dowcipnym od werbalnego kontrowania. Gwnym celem riposty nie jest rozbawienie drugiej osoby, ale zachowanie wasnej suwerennoci i wyjcie z twarz z nieprzy-jemnej sytuacji.

Poczucie humoru bywa bardzo pomocne (wicej na stronie 163), ale w gruncie rzeczy stanowi tylko instrument, ktrego moemy uy lub nie. Czasami lepiej zrezygnowa z dowcipu i wystoso-wa cakiem powan kontr. W niektrych sytuacjach w gr wchodzi wycznie odpowied pozbawiona humorystycznego zabarwienia.

Cel: obrona wasnej suwerennoci

Skoro celem ripostowania nie jest rozmieszanie, to co nim jest? W naszym rozumieniu cita odpowied ma broni niezalenoci, poszerzy j lub te na nowo stworzy. W nieprzyjemnej sytuacji, w ktrej powiniene ripostowa, twoja autonomia jest zagroona. Kto odnosi si do ciebie z pogard, a nie z szacunkiem, igno-ruje twoje yczenia i zapomina o przysugujcych ci przywile-jach. da od ciebie rzeczy, na ktre wcale nie masz ochoty, ale na ktre ostatecznie musisz si zgodzi. Jeli odpowiednio zare-agujesz, odzyskasz panowanie nad sytuacj, wolno i prawo do

825945

Cel: obrona wasnej suwerennoci 15

decydowania o sobie. To ty ustalasz reguy gry przynajmniej w odniesieniu do samego siebie.

Rada

Suwerenno (z aciny superanus dominujcy, wyszy) to moliwo samodzielnego decydowania o wasnych dziaaniach. Kto j traci, pozwala sob manipulowa i podejmowa innym decyzje sprzeczne z jego interesami lub nawet z jego wol. Utrata autonomii to utrata wolnoci.

Dlaczego obrona suwerennoci jest taka wana?

Autonomia nie daje ci wadzy nad innymi. Nawet na podporzd-kowanej pozycji moesz zachowa suwerenno i rwnoczenie wypenia wszystkie powierzone ci obowizki. Suwerenny pra-cownik jest przede wszystkim lojalny i niekoniecznie nastawiony na wasne korzyci.

Autonomia jest w gruncie rzeczy tym, co wyrnia ci jako czowieka, i jeli jej bronisz, robisz dobrze. Nie ma to nic wspl-nego z twoim statusem w firmie, lecz z czowieczestwem. Obo-jtnie, na jakiej pozycji pracujesz, masz prawo wymaga, aby traktowano ci z szacunkiem. Eleganck i skuteczn metod wypracowania tego szacunku jest umiejtno ripostowania.

Odrobina zoliwoci nie zaszkodzi

Nie zawsze uda ci si obroni w uprzejmy sposb. Czasami aby zyska szacunek, musisz ubrudzi sobie rce agresywnie zaatakowa przeciwnika, uwydatni jego saboci, uzmysowi mu jego mieszno. W niektrych sytuacjach nie obdzie si bez zoliwoci.

825945


Nie daj si jednak wprowadzi w bd prawienie zoliwo-ci, szczeglnie wsppracownikom, nie jest takie atwe, jak by si wydawao. Dlaczego? Bo z kolegami powinno si y dobrze, traktowa ich z szacunkiem i sympati take tych, ktrzy nie s dla ciebie najmilsi. Zdarzaj si jednak chwile, w ktrych uprzej-mo zda si na niewiele. Wrcz przeciwnie, moe ci nawet zaszko-dzi. Ugrzecznione zachowanie i odpowiednie reagowanie na zaczepki rzadko id w parze. Pragniesz spokoju i harmonii, a tu nagle padasz ofiar prowokacji. Kto zuchwale rzuca ci rkawic, zatruwa atmosfer, rani twoj dum. Co wtedy robisz? Zazwy-czaj nic, bo w takich sytuacjach czujesz si sparaliowany. Spra-wiasz wraenie bezsilnego, bo nie nauczye si, jak skutecznie si broni.

S te osoby, ktre na prowokacje reaguj zbyt gwatownie. Wystarczy may przytyk, a od razu wybuchaj, zoszcz si i snuj plany sodkiej zemsty. Nie ma to oczywicie nic wsplnego z umie-jtnoci celnego ripostowania i umiarkowan zoliwoci, bo konflikt zaognia si i obie strony s poszkodowane. Czy widzisz ju, dlaczego lepiej dawa upust drobnym zoliwociom, zamiast tumi je w sobie? Jeli nad nimi zapanujesz, nigdy nie doprowa-dzisz do eskalacji konfliktu i kolejnych niemiych sytuacji.

Zoliwo niczym lekarstwoAbymy mieli jasno: nie chodzi o to, by przy kadej okazji ucieka si do bezczelnoci czy nawet grubiastwa. Kluczem do sukcesu jest wypracowanie umiejtnoci dostrzegania maych i duych saboci przeciwnika. Niestety ta zdolno jest w nas zazwyczaj o wiele sabiej rozwinita, ni nam si wydaje.

Rada

Wikszo ludzi jest zbyt skupiona na sobie, aby pozwoli sobie na prawdziw uszczypliwo. ( Fryderyk Nietzsche)

825945

Cel: obrona wasnej suwerennoci 17

Jeli wiesz, czego brakuje drugiej osobie i w jaki sposb najatwiej j zrani, moesz dokadnie okreli cel swojego ataku. Nie ude-rzaj jednak tam, gdzie zaboli najbardziej, bo twj oponent obrazi si na amen. Dozuj zoliwoci tak, aby kontra bya skuteczna, ale taktowna. Nie przesadzaj, bo uszczypliwo jest niczym tru-cizna tylko w maych dawkach dziaa jak lek.

Podwjne uzasadnieniePowtrzmy wic: umiejtno ripostowania to nie grubiastwo. Zoliwo nie moe by celem samym w sobie, musi by uza-sadniona i to podwjnie:

pragmatycznie cito riposty musi wynika z sytuacji, estetycznie kontr trzeba opakowa tak, aby nie przypo- minaa armaty cikiej artylerii.

Przedstawmy powysz teori na konkretnych przykadach.

Baagan w biurzePani Franczak zapodziaa gdzie bardzo wany dokument. Jej szefowa, pani Telnicka, postanawia pomc jej w poszukiwa-niach. W obliczu oglnego nieadu przeoona zwraca uwag swojej pracownicy: Pani Franczak, w pani biurze panuje kompletny chaos. Bardzo prosz, aby w przyszoci zadbaa pani o porzdek, na co zadumana pani Franczak odpowiada:

Ach, wie pani, kto utrzymuje porzdek, jest zbyt leniwy, aby szuka.

To przykad riposty, ktra nie jest ani zgrabna, ani celna, a jedy-nie impertynencka. Pani Franczak zapomniaa o uprawnie-niu pragmatycznym. Proba jej szefowej bya w peni uzasad-niona, wic jeli nie chciaa si do niej dostosowa, powinna bya przedstawi solidne argumenty. Sytuacja wygldaaby zgoa

825945


inaczej, gdybymy wyobrazili j sobie tak: w biurze pani Franczak panuje wzgldny porzdek, przez drzwi wtyka nos koleanka z pracy i rzuca tak sam uwag jak pani Telnicka. Nawet jeli na biurku pani Franczak ley kilka zbdnych papierw, jej odpo-wied moe w tym przypadku uj za niemal trafn. Powd: dla proby koleanki nie ma uzasadnienia. Riposta pani Franczak jest zatem nieco milsz form wyraenia myli: Lepiej zajmij si swoimi sprawami.

Ale z ciebie fujaraDyrektor do spraw marketingu, pan Fiszko, zacina si w poowie prezentacji. Najwyraniej pomyliy mu si wykresy. Jego kolega z dziau, pan Doroch, komentuje: Fiszko, ale z ciebie fujara. Fiszko odpowiada: A ty, Doroch, jeste fujar nad fujary.

Kolega Doroch nieco si zagalopowa, dlatego pan Fiszko jest pragmatycznie uprawniony do tego, aby si broni. Jego odpo-wied nie naley jednak do najfortunniejszych, bo tylko powiela to, co wymyli Doroch. Riposta pana Fiszko powinna zawie-ra may fortel sowny, nawizanie do wypowiedzi kolegi ina-czej nawet w minimalnym stopniu nie zbliy si do celu. Fiszko mgby odpowiedzie nastpujco: Ja, fujara? Owszem, wszyscy tacz tak, jak im zagram.

Reaguj natychmiast

Kto chce celnie ripostowa, nie ma czasu do stracenia. Odpowied musi pa od razu, to decydujca kwestia. Dugie zastanawianie si i waenie sw nie wchodzi w gr. Albo odpowiadasz od razu, albo reagujesz milczeniem. I milczysz na zawsze. Byskotliwa riposta nie ma adnej mocy, jeli pada zbyt pno.

825945

Riposta przeciw natrtom 19

Dlatego osoby o wyrafinowanym poczuciu humoru zazwyczaj nie radz sobie z ripostowaniem, bo zbyt dugo zastanawiaj si nad odpowiedzi. Nawet jeli w kocu wpadn na dobr kontr, i tak ponosz klsk bo ich przeciwnicy nie rozumiej, o co im chodzi. A ten o czym mwi? Czy to byo do mnie? Czy kto moe mi wyjani, co mia na myli?. Takie pytania zabij kad ripo-st. Dbaj o to, aby nigdy nie paday z ust twoich oponentw.

Wybieraj krtsz drog

Bdmy szczerzy: to ludzie o nieco mniej wyrafinowanym poczu-ciu humoru ripostuj najcelniej, i to z dwch wzgldw szyb-ciej znajduj odpowiedni kontr i nie s tak wybredni, jak ich koledzy dysponujcy nieco gadszym dowcipem. Nie wstydz si rzuca redniej jakoci ripost po kilka razy w kierunku tej samej osoby. Nie s wic moe najbardziej finezyjnymi humo-rystami, ale w kocu nie o to chodzi. Wana jest szybko i cel-no przy czym celno nie oznacza od razu strzau w komor serca ofiary. Pozostajc przy argonie myliwych: nie wystarczy wycelowa, trzeba te pocign za spust.

Szczeglnie ci, ktrzy lubuj si w ukrytej ironii, powinni zwraca uwag na to, aby w rozmowie unika skomplikowanych rozwiza. Oglnie rzecz biorc, perfekcjonizm nie przyda si na wiele. Myl prosto, nie kombinuj, wybieraj najkrtsze cieki mylowe. W ten sposb szybciej dotrzesz do celu. I co rwnie wane bdziesz stanowi przykad dla innych.

Riposta przeciw natrtom

Riposta to przede wszystkim narzdzie obrony, ale zdarzaj si sytuacje, w ktrych nic nam nie grozi, jednak byskotliwa

825945


odpowied moe okaza si bardzo pomocna, np. gdy kto si nam narzuca, wrcz naprzykrza si swoim przesadnie miym zachowaniem, prbujc ugra co dla siebie. Warto wtedy za pomoc citej riposty sprowadzi natrta do parteru.

Jak pozby si natrtnego wielbicielaPodobnie jak wiele innych wiedeskich znakomitoci krytyk teatralny i felietonista Alfred Polgar mia ulubion kawiarni w samym sercu Austrii. Od jakiego czasu nachodzi go tam pewien natrtny wielbiciel, ktry za kadym razem siada przy jego stoliku i doprowadza Polgara do pasji swoim sualczym zachowaniem. Pewnego wieczoru krytyk nie wytrzyma bez sowa wsta od stolika i skierowa si do wyjcia. Wielbiciel zapa paszcz i pogna za swoim idolem. Gdy obaj wyszli z kawiarni, zapyta: W ktr stron pan idzie, panie Polgar?, na co ten odpar chodno: W inn ni pan.

Zwaszcza w kontaktach z natrtami powiniene cile przestrze-ga zasady umiarkowania. Obnaanie miesznoci czowieka o trudnym charakterze nie jest godne pochway, ale odpycha-jce. Z drugiej strony nie musisz pozwala na to, aby kto ci si naprzykrza. To jedna z sytuacji, w ktrych twoja suwerenno jest ograniczana i ktra moe by dla ciebie szczeglnie nieprzy-jemna, jeli wspomniany natrt nie zechce si po prostu odcze-pi. w czowiek moe by w stosunku do ciebie przesadnie uprzejmy lub te narzuca ci si, planujc za ciebie, jak bdziesz spdza czas oczywicie w jego obecnoci.

W zalenoci od stopnia nasilenia natarczywoci natrta moesz delikatnie lub nieco dobitniej zasugerowa mu, e nie odpowiada ci jego zachowanie. Dopiero gdy to nie odniesie skutku, zastosuj drastyczniejsze metody. Jeli i one nic nie dadz, nie zastanawiaj si i dziaaj zdecydowanie.

825945

Riposta jako zabawa 21

Rada

Swoje uwagi kieruj zawsze pod adresem czyjego denerwujcego zachowania, a nie samej osoby [argumenty ad rem, a nie ad personam przyp. red.]

Nie daj si wykorzysta

City jzyk przyda si take w sytuacji, gdy kto chce wykorzy-sta twoj sympati i wsparcie do wasnych celw. Jeli pracu-jesz na kierowniczym stanowisku, na pewno znasz takie przy-padki. Podwadny zasypuje ci komplementami, zdradza ci poufne informacje albo gono narzeka na koleg, ktrego nie lubi, i oczekuje, e staniesz po jego stronie. Co powiniene zro-bi? Da mu do zrozumienia, e przejrzae jego taktyk i nie zamierzasz by pionkiem w jego grze.

Czasami wystarcz drobne aluzje, ktre zrozumie tylko on. Plus jest taki, e z takiej sytuacji obydwaj wychodzicie z twarz i e takim zachowaniem moesz zyska szacunek i uznanie. Wi-cej na ten temat znajdziesz w czci praktycznej.

Riposta jako zabawa

Istniej sytuacje, w ktrych nie trzeba od razu ucieka si do broni cikiego kalibru, np. gdy ktry z kolegw z pracy pr-buje ci nabra lub wcign w gr sown. Droczenie si, ar-tobliwe docinki, nieszkodliwe aluzje wszystko to wymaga byskotliwych odpowiedzi. Musisz dotrzyma kroku kolegom, a nawet ich pokona. W przeciwnym razie znajdziesz si na przegranej pozycji i staniesz si obiektem niekoczcych si artw.

825945


Naturalnie moesz te wycofa si z gry, ale wtedy prawdo-podobnie zostaniesz okrelony mianem tego, kto nie umie si bawi. Przecie czasami trzeba sobie pozwoli na odrobin roz-rywki, prawda?

To nie na powanie, kretynie!

Istnieje rnica midzy koleeskimi przepychankami, ktre sprawiaj obu stronom przyjemno, a ukrytym wspzawod-nictwem, ktrego celem jest wyeliminowanie rywala. Ciekawe jest to, e oba te zjawiska s do siebie udzco podobne. Osobom z zewntrz czsto moe si wydawa, e dwch wsppracowni-kw obrzuca si nawzajem wyzwiskami, wyraajc w ten sposb wzajemn nienawi. Tymczasem zwroty typu ty kretynie czy

pody nacigaczu w rzeczywistoci umacniaj relacje, szczegl-nie midzy mczyznami.

Zdarza si jednak, e pod pozorem wymiany artobliwych zda jedna osoba chce pogry drug, a poniewa nie moe zrobi tego wprost, ukrywa prawdziwe intencje pod paszczem dowcipu.

Powiniene by przygotowany na obie ewentualnoci. Nie jest wskazane, aby obraa si na kolegw za kumpelskie docinki. Musisz te wiedzie, jak reagowa, gdy kto wciga ci w pozor-nie figlarn konwersacj, aby tak naprawd przemyci w niej inwektywy pod twoim adresem.

Do czego przyda ci si ta ksika

Niniejsza ksika zawiera cznie dziewi lekcji. Dziki zamiesz-czonym w nich technikom i wiczeniom staniesz si prawdzi-wym mistrzem citej riposty. Pierwsze lekcje koncentruj si

825945

Do czego przyda ci si ta ksika 23

na sprawach podstawowych, takich jak mowa ciaa, odpowied-nia modulacja gosu i przeamanie bariery mentalnej. Nastpnie poznasz najrniejsze techniki proste, ale skuteczne, dowcipne, dyplomatyczne, odwane i agodne dowiesz si, jak reagowa na napady zoci, parowa ciosy poniej pasa, odpowiada na niesprawiedliw krytyk, rozmiesza suchaczy. Powiemy te, na co uwaa, gdy twoim przeciwnikiem jest publiczno, oraz co robi, aby doskonali swoje umiejtnoci.

Radzimy przeczyta t ksik od pocztku do koca, zacz od lekcji pierwszej i skoczy na dziewitej. Moesz rwnie skoncentrowa si na konkretnym rozdziale, ktry szczeglnie ci interesuje. Na pocztku kadej lekcji informujemy, co jest jej gwnym tematem.

I jeszcze kilka sw na temat wicze: przynios efekt tylko wtedy, gdy nie tylko je przeczytasz, lecz take rzeczywicie powicisz im troch czasu. Niektre moesz wykona samo-dzielnie, do innych bdziesz potrzebowa (co najmniej) jednego partnera. Zapro do wsppracy kolegw to dziaa mobilizu-jco. Nie tylko bdziecie si dobrze bawi, lecz take uczy si od siebie nawzajem.

825945

Lekcja pierwsza: Mowa ciaa24

Lekcja pierwsza: Mowa ciaa

Z pierwszego rozdziau dowiesz si, w jaki sposb mowa ciaa wpywa na skuteczno ripostowania i dlaczego formuowanie zda naley wesprze odpowiedni postaw, gestami, mimik, modulacj gosu oraz kontaktem wzrokowym.

Riposta zaczyna si od mowy ciaa

Liczy si nie tylko to, co mwimy, lecz take jak mwimy a tu ogromne znaczenie ma mowa ciaa. Jest ona fundamen-tem, na ktrym naley budowa ripost. Jeli nie jest on stabilny, istnieje niebezpieczestwo, e caa budowla runie.

To, co mwisz, powinno pozostawa w harmonii z mow twojego ciaa. Gdy tej harmonii nie ma, publiczno zawsze uwierzy najpierw twoim gestom i mimice, a dopiero pniej sowom.

Gdy osobie prbujcej zmotywowa innych trzs si kolanaFirm Wendeler dotkn kryzys obroty gwatownie spa-daj, stali klienci odchodz. Prezes przedsibiorstwa, Henryk Korzecki, postanawia wygosi pomienn przemow do swoich

825945

Riposta zaczyna si od mowy ciaa 25

pracownikw, aby przekona ich, e wsplnymi siami s w sta-nie wyj z tego kryzysu. Jak utrzymuje, pewne dane wskazuj na to, e sytuacja firmy si poprawia. Podczas mowy Korzecki stoi lekko pochylony do przodu i kurczowo trzyma si pulpitu. W szczeglnie dramatycznych momentach podnosi gos i zaci-ska pi, aby za chwil j rozluni i bezwadnie zwiesi rk. Pod koniec przemowy jego kolana zaczynaj lekko dre. Co prze-kazuje w ten sposb swoim podwadnym? Wszyscy z obecnych nabieraj pewnoci, e w firmie wcale nie dzieje si lepiej, lecz coraz gorzej. Niektrzy myl: Biedny Korzecki, inni, zdezo-rientowani, zastanawiaj si: Dlaczego on opowiada nam bajki, w ktre sam nie wierzy?.

Ciao nie kamie przynajmniej nie w oczywisty sposb

Nasze ciao nieustannie wysya sygnay, z ktrych czsto nie zdajemy sobie sprawy. Pewnych reakcji organizmu nie jestemy w stanie kontrolowa i zdarza si, e zachodz one wbrew naszej woli na przykad gdy oblewamy si potem lub rumiecem. Nie moemy ich ukry. Nasze ciao zdradzi nas tak czy inaczej.

Mowa ciaa to co fundamentalnego. Co, co istniao, zanim powstay sowa. Dlatego jest o wiele bardziej przekonujca. Jeli kto mwi ci, e jest gboko wstrznity, ale jego ciao tego nie wyraa, na pewno mu nie uwierzysz. Nie dasz si przekona rwnie wtedy, gdy jego gestykulacja i mimika bd neutralne. Dopiero gdy zwiesi smutno gow i nic nie powie, bdziesz wie-dzia, e rzeczywicie jest poruszony.

Nie ma wtpliwoci co do tego, e przekaz niewerbalny jest wiarygodniejszy ni sowa. Jednak take za pomoc mowy ciaa mona kogo okama. To sztuka trudna do opanowania, ale

825945


skuteczna. Gdyby nie ona, nie byoby na wiecie aktorw i hochsz-taplerw. Kto chce kama sowami, musi zacz od ciaa.

W naszym przypadku nie chodzi jednak o kamstwo, ale o odpowiednie wyraenie tego, co chcemy powiedzie. I tu moemy pomc sobie kilkoma sztuczkami.

Rada

Trudniej jest ukry prawdziwe uczucia, ni upozorowa te, ktrych nie ma. (Franois de la Rochefoucauld)

Zacznijmy od postawy

Ju sama postawa naszego ciaa decyduje o tym, jak postrzegaj nas inni. Kto siedzi przed publicznoci z zaoonymi rkami i nakania do oywionej dyskusji, nie powinien si dziwi, e uczestnicy debaty nie wygldaj na zachconych. Rce zaoone na piersi wysyaj sygna: Jestem zamknity, zdystansowany.

Osoba, ktra przyjmuje nas z otwartymi ramionami (jak pre-zenterzy telewizyjnych teleturniejw), sprawia wraenie yczliwej i zachcajcej do dziaania. Ciekawe jest to, e postaw wpy-wamy nie tylko na otoczenie, lecz take na wasne samopoczu-cie; na to, jak przeywamy dan sytuacj i jakie myli pojawiaj si w naszej gowie.

Jak uczucia i postawa wpywaj na siebie nawzajem

Mowa ciaa wyraa emocje i odwrotnie postawa wpywa na odczucia. Prawdopodobnie znasz to z sytuacji stresowych.

825945

Jak uczucia i postawa wpywaj na siebie nawzajem 27

Gdy czujesz si niepewnie, jeste spity, oddychasz pytko, zasycha ci w ustach, jest ci sabo. Chcesz co powiedzie, ale nie moesz wydusi z siebie sowa. Gdy w kocu zaczynasz mwi, okazuje si, e twj gos si amie, a ty wpadasz w panik i dener-wujesz si jeszcze bardziej. Nie moesz wydosta si ze spirali klski.

W RODKU NA ZEWNTRZ

Wewntrzna sia przekonywania

Suwerenno

Dobre samopoczucie

Nowe pomysy, silne argumenty

Pewno podczas wystpie publicznych, mocny gos

Harmonia ruchw

Sygnay wewntrzne i zewntrzne wzmacniaj si wzajemnie i mog

sprawi, e przewyszymy wasne moliwoci.

Z drugiej strony istnieje spirala powodzenia. Wszystko idzie po twojej myli, czujesz si swobodnie, wchodzisz na sal pewny

825945


siebie i widzisz, e zebrani wanie tak ci postrzegaj jako pewnego siebie. To dodaje ci animuszu. Mwisz mocnym gosem, jasno i zrozumiale wyjaniasz nawet najbardziej skomplikowane kwestie. Uwaasz si za osob przekonujc i takie te sprawiasz wraenie na suchaczach. Widzc to, czujesz si jeszcze bardziej przekonujcy i jeszcze skuteczniej dziaasz na innych. Std te powodzenie tezy goszcej, e

sia tkwi w pozytywnym wraeniu

Ju wielokrotnie opisywano zwizek pomidzy uczuciami i spo-sobem ich wyraania. Ma on nawet zastosowanie terapeutyczne. Gdy miejemy si naprawd szczerze, a nie wycznie ustami, nie tylko pokazujemy, e jestemy w dobrym nastroju, lecz take uwalniamy ogromn ilo pozytywnej energii. Naczynia krwio-none dostarczajce mzgowi tlen rozszerzaj si, twarz si roz-jania, mylimy swobodniej, nasz umys staje si bardziej prze-nikliwy.

Istnieje nawet terapia za pomoc wiadomego umiechu, ktra pomaga walczy ze stresem. Kto czuje si zdenerwowany lub przestraszony, powinien jak najczciej si umiecha. Naukowcy przypuszczaj, e istnieje poczenie midzy ruchami konkret-nych mini a pewnymi obszarami mzgu. Innymi sowy: jeli jeste w zym nastroju, moesz go szybko polepszy dziki zmia-nie wasnego zachowania. Zakadajc, e w ogle tego chcesz

Efekt tego zabiegu ma wiele konsekwencji, dlatego zanim przejdziesz do nastpnego akapitu, wyprbuj go na sobie. To wi-czenie nazywa si Facebuilding (pojcie stworzy komik Ren Schweizer).

825945


FacebuildingUnie wysoko kciki ust, tak jakby przesadnie si umiecha. Twoje usta lekko si rozchyl. Utrzymaj ten wyraz twarzy przez kilka sekund.

W midzyczasie ya biegnca midzy koci jarzmow a czo-em napeni si krwi (moesz wyczu j palcem). Krew na krtk chwil pozostanie w mzgu, co wywoa przyjemne uczucie. Jeli wykonae wiczenie prawidowo, na pewno wiesz, o czym mowa. Tak? Gratulacje!

Teraz cignij twarz, opu lekko kciki ust, przymru oczy i zmarszcz brwi. Wytrzymaj tak przez chwil. Jak si teraz czujesz?

Co moesz osign zmian postawy

Powysze wiczenie dotyczyo mimiki, jednak w przypadku postawy ciaa sprawa wyglda bardzo podobnie. Jeli stoisz pew-nie na nogach, w rodku te czujesz si pewniej. Jeli siedzisz na koyszcej si awce, nie bdzie ci atwo si obroni.

Przekonasz si sam, jak bardzo postawa ciaa wpywa na sku-teczno ripostowania, jeli zmienisz pozycj przed wyprowa-dzeniem kontry.

Zamy, e siedzisz na krzele z nog zaoon na nog, ple-cami do napastnika. Aby mu odpowiedzie, musisz mocno odwrci gow. Wsta, ustaw si pewnie naprzeciw rozmwcy i dopiero wtedy ripostuj. Niewane, co w tym momencie powiesz. Ju samo to, e wstae, a twoje oczy znalazy si na tej samej wysokoci co oczy przeciwnika, sprawia, i ronie skuteczno twojej obrony. To naprawd dziaa!

825945


Pewna postawaSta na jednej nodze, drug trzymaj uniesion w powietrzu. Niech twj kolega przejmie rol wsppracownika lub przeoo-nego stojc za tob, powinien penym wyrzutu tonem wypo-wiada zdania typu: Dlaczego znowu zastaj ci tutaj? Nie powiniene przypadkiem pracowa?. Jak zareagujesz na takie sowa? Czy znajdziesz w gowie gotow odpowied, czy stracisz rwnowag i wyldujesz na deskach?

Powtrzcie to wiczenie, ale zamiecie si rolami i wpro-wadcie dwie mae zmiany. Tym razem niech to szef stoi na jednej nodze, a atakowana osoba na rodku pokoju. Jak teraz bd wyglda reakcje? Ile mocy moesz nada swojej odpo-wiedzi? Zacznij od czego banalnego, np. Pjd po ciasto albo

Czy tobie te przynie kaw?. Oczywicie w adnym razie nie s to celne riposty. Chodzi o to, aby dostrzeg, e atwiej powie-dzie cokolwiek z bezpiecznej i pewnej pozycji, ni wycelowa najbardziej cit ripost, gdy nie czujesz si pewnie.

Tak powiniene sta

Waciwa postawa zdecydowanie dziaa na twoj korzy. Jak sta pewnie? Na co uwaa, a czego unika?

Nie stawiaj stp zbyt blisko siebie. Buty pod adnym pozorem nie mog si dotyka. Zbyt szeroko rozstawione nogi sygnalizuj natomiast, e szukasz zaczepki. W zalenoci od wymiarw ciaa, ewentualnie dugoci ng, odstp pomi-dzy stopami powinien wynosi od siedmiu do dwunastu centymetrw. Zwr uwag na to, aby palce stp nie kiero-way si ku rodkowi; mog by za to nieco rozchylone na zewntrz.

825945


Nie opieraj si o nic. Staraj si unika sytuacji, w ktrych stoisz pod cian. Nie chowaj si za mwnic, bo pewnie prdzej czy pniej uczepisz si jej jak koa ratunkowego. Lepiej sta przed ni lub obok niej.Stj tak prosto, jak tylko potrafisz. Wyprostowana sylwetka budzi szacunek i zaufanie, dlatego nie garb si podczas roz-mowy lub prezentacji.Nie zmieniaj co chwil pozycji moesz wwczas sprawia wraenie niespokojnego i zestresowanego ale nie stj te cay czas sztywno, bo wyglda to nienaturalnie.Niektrzy przez wikszo czasu opieraj ciar ciaa na jednej z ng. Na dusz met moe to by nieco monotonne a zapewne take niezdrowe. Jednak pewnym osobom odpo-wiada taka postawa jeli czujesz si w niej komfortowo, nie powiniene nic zmienia.

Co z rkami?

Rce mog stanowi problem, szczeglnie podczas dugich prze-mwie czy prezentacji. Jeli pozwalamy im swobodnie zwisa, wygldamy zdecydowanie niekorzystnie. Rwnie ze wraenie robi skrzyowane ramiona i schowane donie. Trzymaj rce lekko ugite i od czasu do czasu podkrelaj gestem poszcze-glne fragmenty wywodu. To standardowa pozycja, ktra cho nieco sztywna jest bezpieczna. wicz j osoby uczszczajce na kursy retoryki i prezentacji.

Riposta to nie duga przemowa, dlatego moesz bez wahania pozwoli sobie na energiczniejsz gestykulacj i uycie doni bez obawy, e zdenerwujesz tym rozmwc. Pamitaj jednak, aby przyjmowa pozycj otwart czyli nie krzyowa rk i nie chowa doni do kieszeni.

825945


Rada

Gdy atakuje ci sownie kto, kto stoi, wskazane jest, aby rwnie wsta. Wasze oczy powinny znajdowa si na podobnej wysokoci. Nie zawsze jest to jednak moliwe. Poza tym im wiksza odlego midzy przeciwnikami, tym mniej opaca si wstawa z miejsca.

Jak siedzie?

Wikszo zawodw wie si z prac w pozycji siedzcej. Take w tym przypadku moesz przyj odpowiedni postaw, gdy chcesz kontrowa. Podobnie jak przy pozycji stojcej chodzi o to, aby ciao wyraao jak najwiksz pewno siebie. Dlatego siedzc, zwracaj uwag na nastpujce kwestie:

Nie chowaj stp za nogami krzesa. To sygnalizuje nerwowo i brak zaradnoci. W ogle nie trzymaj ng pod krze-sem, bo bdziesz wtedy wyglda tak, jakby chcia zaraz wsta i uciec.W miar moliwoci nie zakadaj nogi na nog. Ten gest oznacza wycofanie (to jak stanie na jednej nodze). W ten sposb tracisz stabilno, a potrzebujesz jej, aby celnie ripostowa. Wyjtek: jeste kobiet i w tej pozycji czujesz si najlepiej.Wykorzystuj ca powierzchni fotela. Nie siadaj na brzegu, bo wydasz si zestresowany i niepewny siebie.Unikaj mikkich siedzisk, w ktre mona si zapa i z ktrych nie bdziesz mg si szybko wydosta. Stro od g-bokich foteli, kanap i oryginalnych mebli od znanych pro-jektantw. Mog one znacznie zmniejszy twoje szanse na skuteczn obron.

825945

Jak gestykulowa? 33

Stawiaj obie stopy pasko na pododze, przed krzesem. Grne i dolne czci ng powinny tworzy kt nieco szer-szy ni 90o.Sied prosto, lekko nachylony ku przeciwnikowi, dziki czemu atwiej si skoncentrujesz. Unikaj sytuacji, w ktrych musisz si odwraca, aby zobaczy swojego oponenta lepiej obr fotel w jego stron.

Jak gestykulowa?

Skuteczno wypowiedzi mona wzmocni odpowiednimi gestami. W niektrych przypadkach gesty mog zastpi poje-dyncze sowa jeli atakowany potrafi posugiwa si nimi wystarczajco jednoznacznie. Z takimi niewerbalnymi sygna-ami naley si jednak obchodzi bardzo ostronie, bo czsto prowadz do eskalacji konfliktu.

Powszechniejsze i bardziej pomocne s gesty wspierajce, ktre podkrelaj dan wypowied lub j komentuj, takie jak upomi-najce unoszenie wskazujcego palca, defensywne ruchy domi ku doowi lub zapraszajce rozpocieranie ramion.

Niejasne znaczenie gestw

Gesty s wyrazem naszych uczu. Za ich pomoc pokazujemy, jak mocno angaujemy si emocjonalnie. Dlatego odpowied-nim gestem moemy podkreli nasz wypowied. Co kryje si pod pojciem odpowiedni gest? Nieatwo odpowiedzie na to pytanie, poniewa gesty nie posiadaj z gry przypisanych zna-cze nie moemy si ich nauczy jak jzyka mwionego. Aby je rozszyfrowa, kierujemy si intuicj, wyczuciem. Warto take podkreli, e gesty s naznaczone kulturowo. Przedstawiciele

825945


niektrych warstw spoecznych i krgw kulturowych gestykuluj intensywniej ni reprezentanci innych grup, w ktrych osoba nad-miernie wymachujca rkami uchodzi za natarczyw. Rwnie znaczenie sygnaw niewerbalnych moe si rni w poszcze-glnych spoecznociach. To, co w jednej kulturze jest uwaane za gest obraliwy, w innej moe by zupenie neutralne.

Ostronie ze sztampowymi gestamiMy, mieszkacy Europy rodkowej, raczej nie przesadzamy z gestykulacj, dlatego wiadome wprowadzenie pewnych gestw moe znacznie zwikszy skuteczno riposty. Trzeba jednak uwaa jaki czas temu, przede wszystkim w rodowisku kadr kierowniczych, rozpowszechniy si bardzo dynamiczne gesty, ktre osobom z zewntrz wydaj si nieco sztuczne. Uycie takich niewerbalnych znakw moe przynie skutek odwrotny od zamierzonego. Zapoyczanie cudzych gestw jest do ryzy-kowne, bo mog one nie pasowa do osobowoci tego, kto je przej.

Korzystaj z wasnego arsenau gestw. Pozwl sobie na ich wiadome wprowadzanie i silniejsze akcentowanie. Pamitaj jed-nak, e przesadna gestykulacja wyglda po prostu miesznie.

Unikaj negatywnych gestwWasne gesty te trzeba stosowa umiejtnie. Istniej bowiem takie, ktre wykonujemy zupenie niewiadomie, a ktre mog w oczach innych uchodzi za negatywne. Mowa tu o gestach wyraajcych niepewno, np. o wzruszaniu ramionami czy ner-wowym potrzsaniu gow, czy o gestach przemocy, takich jak uderzanie pici lub gwatowne chwytanie i ciskanie przed-miotw. Szczeglnie niemile widziane s gesty z uyciem palca wskazujcego. Najlepiej w ogle z nich zrezygnowa.

825945

Co z mimik? 35

Schowaj ten palec!Byy przewodniczcy frakcji CDU/CSU w niemieckim parlamencie, Friedrich Merz, od zawsze by wspaniaym oratorem. Mimo to jego wyszlifowane mowy czsto uchodziy take wrd partyj-nych kolegw za nieco przemdrzae i pouczajce. Prawdopo-dobnie dlatego, e Merz mia pewien nawyk. Co chwil w gecie groby podnosi wskazujcy palec, a nastpnie gwatownie go opuszcza, niczym gilotyn. Wkrtce prawdopodobnie sam to zauway, a moe zwrci mu na to uwag doradca do spraw wizerunku, bo karzcy palec ju nie poucza suchaczy pod-czas kolejnych wystpie.

Co z mimik?

Kady, kto popatrzy w twoje oblicze, od razu si zorientuje, co chodzi ci po gowie nawet jeli bdziesz prbowa zachowa kamienn twarz pokerzysty. To nie przypadek, e kada twarz ma zawsze jaki wyraz. Jest ona nie tylko lustrem naszego wn-trza; kady z nas jest doskonale wyszkolony w czytaniu z twa-rzy innych. Potrafimy dostrzec nawet najdrobniejsze niuanse i nada im znaczenie. Umiemy wic rozrni umiech faszywy od szczerego, cho trudno nam wskaza, w czym tak naprawd tkwi rnica. A tkwi ona w tym, e pewne minie naszej twa-rzy, ktrych nie jestemy w stanie wiadomie kontrolowa, nie napinaj si przy nieszczerym umiechu.

Rzeczywicie, mimiki nie da si w peni kontrolowa. I bar-dzo dobrze. Dziki temu nie moemy si do koca zakamuflowa i pozwalamy innym zaglda w swoje karty. Poza tym szczere kontakty z ludmi s i przyjemniejsze, i zdrowsze.

825945


Nie chodzi o to, aby twoja twarz wyraaa uczucia, ktrych w tobie tak naprawd nie ma. Bardziej zaley nam na tym, aby przez negatywny Facebuilding nie popad w spiral stresu i nie zablokowa si od rodka.

Nie pokazuj, e si boisz

Gdy kto ci atakuje, naturalnie nie rozsiadasz si zrelaksowany w fotelu. Sowna napa nie jest jednak powodem, aby wpada w panik i sztywnie ze strachu. Z nastpnego rozdziau dowiesz si, jak przeama pewne bariery. Najpierw jednak nauczysz si, jak sam nie podstawia sobie nogi.

Staraj si kontrolowa swoj mimik na tyle, aby nie wygl-da na przestraszonego. Nie otwieraj szeroko oczu i ust ze zdzi-wienia, nie podno brwi, nie opuszczaj kcikw ust. Jeli zasty-gniesz w przeraeniu, przeciwnik poczuje satysfakcj, a ty nie bdziesz w stanie si obroni.

Unikaj umiechu numer pi

Pakujesz si w jeszcze wiksze kopoty, gdy prbujesz ratowa sytuacj bladym umiechem. Masz nadziej, e w ten sposb ukryjesz strach. Nic z tego. Efekt jest o wiele gorszy twoja twarz wyglda groteskowo niczym maska, a przeciwnik i tym razem widzi, e wygra. Paul Ekman, znany badacz emocji, okrela ow ekspresj mianem mizernego umiechu. To wyraz cakowitej bezradnoci, ktr natychmiast dostrzega twj oponent.

825945

Kontakt wzrokowy 37

Bd opanowany

Jaki wic powiniene przybra wyraz twarzy? Najbardziej neu-tralny z moliwych. Nie daj si sprowokowa, pozosta spokojny i opanowany. Nic ci si nie moe sta, na pewno skutecznie si obronisz. To ty decydujesz, jak reagowa na atak.

Kontakt wzrokowy

Kontakt wzrokowy to podstawa. Patrzc drugiej osobie w oczy, budujesz midzy wami most, ktry jest ci potrzebny nie tylko w relacjach z ludmi, ktrych darzysz sympati, lecz take z tymi, ktrzy werbalnie ci atakuj. Nie patrzc komu w oczy, sygnali-zujesz, e za wszelk cen chcesz unikn z nim kontaktu. Mog istnie ku temu dwa powody:

Brzydzisz si kim tak bardzo, e wymazujesz go z rzeczywistoci. Nie istnieje dla ciebie, karzesz go cakowitym lek-cewaeniem.Jeste tak podlegy drugiej osobie, e boisz si, i kade jej spojrzenie ci zniszczy.

W obu przypadkach nie ma mowy o skutecznym ripostowaniu. Nie moesz lekceway przeciwnika ani te ulega mu na ka-dym kroku. Musisz go obserwowa. Wtedy przekonasz si, e jego wzrok wcale nie jest taki straszny.

Patrz w oczy ale nie za dugo

Gdy odpowiadasz, szukaj kontaktu wzrokowego. Patrz przeciwni-kowi prosto w oczy to moe go wytrci z rwnowagi ale nie wpatruj si zbyt dugo. Jak stwierdzi antropolog Irven DeVore,

825945


ludzie, ktrzy patrz sobie w oczy duej ni sze sekund, albo si pozabijaj, albo w sobie zakochaj.

Jak odwraca wzrok

Utrzymuj kontakt wzrokowy z przeciwnikiem przez cay czas trwania rozmowy szczeglnie na pocztku, gdy zaczynasz mwi oraz gdy puentujesz swoj wypowied.

Potem skieruj wzrok w inn stron! W pewnych sytuacjach moesz si wtedy odwrci plecami. Sygnalizujesz w ten spo-sb, e sprawa jest dla ciebie zamknita i e to do ciebie naleao ostatnie sowo. Wymuszasz na przeciwniku, aby zrobi kolejny ruch, a to dla niego spore wyzwanie, ktre wymaga wysiku i inwencji. I bardzo dobrze. Skoro ju ci zaatakowa, niech si troch potrudzi.

Rada

Z maej chmury duy deszcz: Gdy nawizujesz kontakt wzrokowy, a po wygoszeniu zdania go przerywasz, wyprowadzasz wzorcow kontr przynajmniej w jzyku ciaa. Jeli utrzymujesz spojrzenie, skaniasz oponenta do ponownego ataku.

Kontakt wzrokowyTwj kolega rzuca w twoim kierunku niewybredny komentarz. Spog ldasz na niego, zastanawiasz si przez krtk chwil i mu odpowiadasz. Jeli nie przychodzi ci do gowy adna byskotliwa kontra, nie przejmuj si. To nie ma teraz znaczenia. Wypowiedz pierwsze zdanie, na ktre wpadniesz. A jeeli kompletnie nic ci nie zawita, wyartykuuj spokojnym gosem niewyszukan fraz: To bardzo ciekawe, co mwisz.

825945

Jak dostroi gos 39

W tym wiczeniu najwaniejsze jest twoje spojrzenie. Na po-cztku potyczki sownej nawizujesz kontakt wzrokowy z prze-ciwnikiem. Gdy mwisz, moesz na chwilk odwrci spojrzenie (pamitaj o teorii szeciu sekund Irvena DeVorea!). Decydujcy jest moment, w ktrym koczysz swoj wypowied. Gdy z two-ich ust padaj ostatnie trzy, cztery sowa, ponownie spogldasz na oponenta, a nastpnie odwracasz wzrok. Co si wtedy dzieje? Czy partner jest w stanie kontynuowa potyczk? Jeli tak, jak oddziauje to na ciebie?

Powtrz wiczenie, ale tym razem nie odwracaj spojrzenia, gdy ju wyprowadzisz kontr. Co si teraz dzieje? Czy dostrze-gasz, e w tej sytuacji to nie ty kontrolujesz sytuacj, ale twj przeciwnik?

Powtrz wiczenie po raz kolejny. Zachowuj si tak samo jak za pierwszym razem spogldaj na koleg w trakcie mwie-nia, a po zakoczeniu wypowiedzi odwr wzrok. Niech part-ner unika twojego spojrzenia, gdy mwisz. Jak teraz zmienia si twoja pozycja? Czy czujesz, e gdy oponent nie chce patrze ci w oczy, nagle stajesz si silniejszy?

Jak dostroi gos

Do tej pory zajmowalimy si aspektami wizualnymi tym, jak przyjmowa postaw, jak operowa gestami, mimik i spojrze-niem. To bardzo istotne kwestie, ktre tworz fundament sku-tecznej riposty, ale ostatecznie przecie nie widzimy odpowiedzi, tylko j syszymy. Syszymy gos.

Gdy brzmienie gosu nie pasuje do treci wypowiedzi, nawet najbardziej cita riposta traci na sile. Zbyt piskliwy, cienki, skrze-kliwy lub cichy gos nigdy nie idzie w parze ze skuteczn kontr.

825945


Terapeuci gosu utrzymuj, e 80% treci wypowiedzi zawieramy wanie w gosie. Co prawda nie wiadomo do koca, w jaki spo-sb to zmierzyli, ale nikt nie zaprzecza temu, e gos wpywa na si wypowiedzi.

Wszystko zaley od tonu

Modelujc gos, moesz odpowiednio koloryzowa swoj wypo-wied. Do dyspozycji masz ogromn palet barw. Najbardziej kujc zoliwo moesz opakowa tak sodko, e odbiorca przekazu nawet si nie zorientuje, e wanie usysza przytyk. Lub w drug stron najwikszy bana moesz wypowiedzie tak znaczco, e rozmwca zacznie si nad nim powanie zasta-nawia.

Takie efekty osigniesz tylko wwczas, gdy nauczysz si ope-rowa wasnym gosem tak, jakby mistrzowsko opanowa gr na instrumencie. T umiejtno moesz doskonali dziki wi-czeniom i testowaniu rozmaitych rozwiza w sytuacjach ycio-wych. Trudn sztuk malowania gosem zajmiemy si pniej najpierw skupmy si na podstawach.

Niestety wielu ludzi nie potrafi odpowiednio uywa gosu podczas sownej potyczki. Zaatakowani, wpadaj w panik, sztywniej, co sprawia, e ich gos brzmi piskliwie. Niektrzy mczyni wpadaj w ton szczekliwy, ktry wbrew ich oczeki-waniom nie sprawia, e wygldaj na silnych, lecz na majcych problemy z wyduszeniem z siebie sowa.

Czy znasz wasny repertuar gosowy?

Gos jest czym bardzo indywidualnym, z wasn histori i okre-lonymi moliwociami. Kady z nas dysponuje bogatym reper-

825945

Jak dostroi gos 41

tuarem barw, ktrych uywa w danej sytuacji zazwyczaj zupe-nie niewiadomie wybierajc okrelony ton.

Ten nieuwiadomiony wybr z reguy dobrze si sprawdza. Inaczej rozmawiamy z klientem, a inaczej z maonkiem. Auto-matycznie dobieramy inne brzmienie gosu, gdy przeoony roz-mawia z nami jak z kolegami, a nie jak z podwadnymi. Nie zda-jemy sobie wtedy sprawy z tego, jak mwimy. A zdarza si, e nie potrafimy odpowiednio dopasowa tonu do sytuacji.

S ludzie, ktrzy w rozmowie z osob uwaan przez nich za wan, np. szefem czy klientem, mwi przez nos. O dziwo w ton jest czsto postrzegany jako arogancki lub anemiczny w przekazie, a na takim wraeniu raczej ci nie zaley.Niektre kobiety maj tendencj do naladowania sposobu mwienia maych dziewczynek, gdy rozmawiaj z przeoo-nym. Przybieraj wysoki, wrcz piskliwy ton, przez co spra-wiaj wraenie bezsilnych i sabych.Rwnie panom zdarza si mwi wysokim gosem w sytuacjach stresowych. S i tacy, ktrzy wybieraj przeciwn drog stosuj zbyt niski ton, ktry nie brzmi mocno i stanowczo, ale monotonnie i chrypliwie.Podczas wanych wystpie wiele osb popenia podsta- wowy bd w obawie przed pomyk wpada w zbyt jedno-stajny ton.

Rada

Takich wpadek uda ci si unikn tylko wtedy, gdy nauczysz si panowa nad wasnym gosem i uywa tonu odpowiedniego do sytuacji. Aby wywiczy t umiejtno, nagraj swj gos, a nastpnie odtwrz i uwanie mu si przysuchaj. Bdziesz mia wtedy czas na analiz. Przecie gdy ju z kim rozmawiasz, nie moesz rwnoczenie artykuowa

825945


poszczeglnych wyrazw i rozkada na czynniki pierwsze brzmienia wasnego gosu.

Uderz w odpowiedni ton

Nie musisz by mistrzem komunikacji werbalnej, aby formu-owa zgrabne riposty. Przede wszystkim musisz odpowiedzie sobie na pytanie, co chcesz przekaza w swojej wypowiedzi. Dobrym przesaniem byby komunikat: Jestem niezaleny i pewny siebie.

To wanie powinien wyraa twj gos niezaleno i pew-no. Do wszelkich stara, aby twj gos nie zdradza zdener-wowania. Mw spokojnie, ale zdecydowanie, uwaaj na wysoko gosu. Jeli jeste kobiet, nie uderzaj w zbyt wysokie tony. Jednak mwienie niskim gosem rwnie moe si okaza zawodne zazwyczaj brak mu mocy i odpowiedniej gonoci. Najlepiej jeli bdziesz posugiwa si swoim optymalnym tonem gosu, zwanym tonem czekoladowym. Jak go znale, dowiesz si za chwil.

Nie za cicho, nie za gonoNatenie gosu jest rwnie istotne, jak jego ton. Osoby mwice cicho wysyaj sygna: Jestem malutki, niewany, a to, co mwi, nie ma wikszego znaczenia. Istnieje jednak pewien sposb mwienia, ktry cho cichy jest bardzo silny w przekazie. Taki ton zmusza drug stron do skupienia si na tym, co chcemy prze-kaza. Ta metoda sprawdza si gwnie w przypadku osb pia-stujcych wysokie stanowiska; stojcy niej w hierarchii powinni si go wystrzega, bo ich wypowiedzi bd ignorowane. Ludzie atakowani werbalnie czsto mwi zbyt gono jednak nie jest

825945

Jak dostroi gos 43

to dobre rozwizanie. Gos drani wtedy uszy kobiety zaczy-naj piszcze, a mczyni krzycze czy wrcz ujada. Krtko mwic, nie jest to ton, ktry wskazywaby na opanowanie i pew-no siebie. Poza tym krzykiem trudno zjedna sobie sympati.

Ton artobliwyTon artobliwy bywa bardzo skuteczny, oczywicie zakadajc, e pasuje do treci riposty. Moe on przybiera przerne formy, w zalenoci od osoby. Niektrzy reprezentuj nieco ironiczny styl, ochrzczony przez Anglikw mianem tongue in cheek, bd puszczaj perskie oko, inni preferuj gony, zaraliwy miech. Obojtnie, do ktrej grupy naleysz, artobliwy ton moe zna-czco wpyn na skuteczno twojej riposty. Gdy podchodzisz do sprawy z dystansem, sprawiasz wraenie niezalenego i pew-nego siebie. Wicej na ten temat znajdziesz w rozdziale o humo-rze i miechu ( strona 163).

Jak znale ton czekoladowy?

Wspomnielimy o tym wczeniej kady gos posiada tzw. ton czekoladowy, czyli rednic. Chodzi tu o optymaln wysoko, ktra sprawia, e gos brzmi zarazem mikko i zdecydowanie. Upraszczajc, przy tej wysokoci tonu w ciele powstaje najsil-niejszy rezonans. Poniewa kady z nas jest inny, istnieje wiele indywidualnych tonw czekoladowych.

Wykorzystywanie zjawiska rezonansu nie musi by wycznie domen osb aspirujcych do miana wokalistw rwnie ty moesz z niego korzysta podczas mwienia. Ton czekoladowy umoliwia osignicie odpowiedniej gonoci bez wysiku twj gos brzmi wwczas aksamitnie i spokojnie.

825945


Jak znale ton czekoladowy?Wsta. Otwrz usta i wypowiedz samogosk o, dugo i go-no (Oooooo). Po do na klatce piersiowej. Czujesz, jak wibruje? Stopniowo zmieniaj wysoko tonu najpierw na ni-szy, potem na wyszy. Czy potrafisz okreli, na jakiej wysokoci brzmienie twego gosu jest najbardziej misiste, ale i mikkie zarazem? Ten ton stanowi twoj rednic. Wyrnia si spord innych, tworzy silny rezonans. Jeli masz w domu instrument muzyczny i potrzebujesz punktu zaczepienia, wiedz, e u kobiet

ton czekoladowy znajduje si zazwyczaj w okolicach dwiku d razkrelnego, u mczyzn oktaw niej.

Pamitaj o artykulacji

Dobra artykulacja to odpowiednie wsparcie dla twojego gosu. Gdy mwisz wyranie, jeste przekonujcy. Osoba zapomina-jca o dykcji sprawia wraenie niepewnej i takiej, ktra boi si powiedzie gono i wyranie, co ma na myli lub te niesta-rannej, niedbajcej o szczegy. Pamitaj: artykulacja to przede wszystkim otwieranie ust i odpowiednie poruszanie nimi.

Mw wyranie z korkiem w zbachArtykulacj mona trenowa, trzymajc w zbach korek od wina i wypowiadajc gono zdania. Aby mwi zrozumiale, jeste zmuszony porusza ustami mocniej i staranniej ni zwykle. Naj-pierw bez korka, pniej dwa razy z korkiem, a nastpnie znw bez korka wypowiadaj nastpujce frazy: Czy tata czyta cytaty Tacyta, Hongkong w Chinach, King-Kong w kinach, Przele-ciay trzy pstre przepirzyce przez trzy pstre kamienice. Nagraj si i kontroluj wasn dykcj. Jeli pewne goski nie brzmi do wyranie, wicz do skutku, z korkiem i bez niego.

825945

Jak dostroi gos 45

Problematyczny jzyk regionalnySprawa ma si nieco inaczej, gdy mwisz jzykiem regionalnym lub nawet gwar i nie wszyscy potrafi ci zrozumie. Proble-mem nie jest w tym przypadku artykulacja, ale to, e wyma-wiasz pewne goski inaczej ni osoby posugujce si jzykiem oglnym. Istniej specjalne kursy, ktre ucz, jak mwi, aby by zrozumiaym dla wszystkich. Pamitaj jednak, e regionalizmy, a nawet dialektyzmy bywaj przydatne mog doda pikanterii twoim ripostom. Poza tym prawdopodobnie szybciej przyjd ci one do gowy ni wyraenia z jzyka oglnego.

Wada wymowy to nie przeszkodaWady wymowy nie stanowi podstawy do tego, aby zrezygno-wa z citoci jzyka. Wrcz przeciwnie osoba z wad wymowy, ktra potrafi celnie ripostowa, demonstruje si i pewno siebie. To naprawd dziaa. Wielu mistrzw byskotliwej riposty, kt-rych sprawno jzykowa budzi powszechne powaanie, cierpi na zaburzenia mowy.

Wady wymowy nie przeszkadzaj te w doskonaleniu pano-wania nad gosem. Twj gos jest czym bardzo indywidualnym, czym, co naley tylko do ciebie wyrazem twojej osobowoci, jedynej w swoim rodzaju. Dlatego nie chodzi o to, aby dopaso-wa go do konkretnych schematw czy wyszlifowa na gadko. Oczywicie moesz efektywniej wykorzystywa jego moliwoci, ale i tak zawsze bdzie to twj niepowtarzalny gos.

Oddychaj prawidowo

Oddech to krgosup twojego gosu. Gdy mwisz, wydychasz powietrze, gdy je wdychasz nie moesz mwi. Potrzebujesz przerw na oddech, ktre dziel potok sw na czci. Jeli masz

825945


wystarczajco duo powietrza w pucach, moesz mwi duej, w ten sposb budujc napicie. Dugi, spokojny wdech umoli-wia pozyskanie czasu na uksztatowanie wypowiedzi.

Oddech przerywa potok swWiele osb zbyt czsto bierze wdech i zbyt szybko wydycha powietrze. Ich problem polega rwnie na tym, e robi przerwy w nieodpowiednich momentach. Z obawy, e w rodku zdania zabraknie im powietrza w pucach, robi wdech pomidzy so-wami, pozbawiajc wypowied spjnoci. Takie poprzerywane frazy sprawiaj ze wraenie.

Przeczytaj ostatnie zdanie we wdech przed sowami ze wraenie. Nie klei si, prawda? Biorc oddech w odpowied-nich momentach, uatwiasz rozmwcom zrozumienie twojej wypowiedzi.

Nie wdychaj powietrza przy kadej pauzieNie rb wdechu za kadym razem, gdy robisz przerw w mwie-niu. To czsty bd. Po kadym wdechu bdziesz musia na nowo zbudowa napicie podtrzymasz je, jeli zrobisz przerw i nie zaczerpniesz oddechu. To doskonay sposb, aby uczyni wypo-wied bardziej interesujc.

Bierz gbokie wdechyGboki wdech to dobry wdech. Nie prbuj jednak szeroko otwiera ust i gwatownie apa powietrza, bo wdech bdzie wtedy bardzo pytki. Nabieraj tchu przez nos i oddychaj za pomoc przepony. Oddychanie tego typu dostarcza wikszej ilo-ci powietrza i zapewnia stabilno gosu. Wyprbuj t technik na sobie.

825945

Jak dostroi gos 47

Dugie i krtkie wdechyNabierz powietrza. I przeczytaj. Ten tekst. Gono. Za pierwszym razem rb wdech. Przy kadej kropce. Za drugim razem. Rb przerw. Przy kadej kropce. Ale nie wdychaj powietrza. Utrzy-maj napicie. Za trzecim razem. Przeczytaj ten tekst. Bez przerw od pocztku do koca.

Oddychanie w sytuacjach stresowych

Spokojny i regularny oddech moe zdziaa cuda w sytuacjach stresowych. Nerww mona si pozby wraz z wydychanym powietrzem. Niestety wanie wtedy, gdy jestemy zestresowani, zazwyczaj oddychamy nieprawidowo szybko i pytko. Zdarza si, e chwytamy powietrze niczym ryba wycignita z wody i tak te si wtedy czujemy.

Szybkie i gwatowne oddychanie nie niweluje stresu, ale go potguje. Co wicej nerwowe apanie powietrza moe wyzwoli w nas strach.

Dlatego w sytuacjach stresowych staraj si oddycha powoli i spokojnie. Koncentruj si na oddechu. Dopiero gdy powstrzy-masz fal paniki i uspokoisz oddech, moesz zacz mwi w przeciwnym razie moe ci zabrakn tchu w poowie zdania. A to na pewno nie poprawi twojego samopoczucia.

825945

Lekcja druga: Zrozumie i przeama blokad48

Lekcja druga: Zrozumie i przeama blokad

Umiejtno citego ripostowania przydaje si przede wszystkim wtedy, gdy kto nas nieprzyjemnie zaskakuje, prbujc zagrozi naszej suwerennoci. Niestety wanie w tych sytuacjach zazwy-czaj brakuje nam odpowiednich sw. Podczas lektury tego roz-dziau dowiesz si, dlaczego tak si dzieje i w jaki sposb moesz przeama t blokad.

Dlaczego takie co zdarza si nie tylko tobie

Jeste w centrum handlowym. Szukasz baterii. Podchodzisz do ekspedientki i pytasz, gdzie mona je znale, na co ona, mierzc ci wzrokiem, odpowiada chodno: A pan z choinki si urwa? W dziale elektronicznym, a gdzieby indziej!. Jak reagu-jesz? Jeli nie przychodzi ci do gowy adna riposta, zachowujesz si tak, jak wikszo ludzi albo odbiera ci mow, albo wydu-szasz z siebie nieco aosny sarkazm w stylu Och, przepraszam, e zapytaem. Potem odchodzisz i zocisz si zarwno na eks-pedientk, jak i na samego siebie. Gdy ju docierasz do dziau

825945

Dlaczego takie co zdarza si nie tylko tobie 49

elektronicznego, wymylasz odpowied, ktr powiniene by rzuci sprzedawczyni na odchodnym. By moe nie jest ona doskonaa, ale na pewno lepsza ni ta, ktrej udzielie przed paroma minutami.

Ale dlaczego to zdanie nie przyszo ci do gowy wczeniej? Dlaczego zareagowae tak bezsilnie w starciu z ekspedientk, ktra nie powinna bya zachowa si w stosunku do ciebie nieuprzejmie? Dlaczego zdarza si to tylko tobie i to bez przerwy?

Nie jestemy przygotowani

Tak naprawd kady czowiek ma na swoim koncie podobne prze-ycia. Nawet mistrzowie werbalnych sztuczek czasem nie wiedz, co powiedzie. Powd? Na niektre sytuacje nie jestemy przy-gotowani. Mniej lub bardziej przykre niespodzianki kompletnie wytrcaj nas z rwnowagi, chocia w wikszoci sytuacji ycio-wych radzimy sobie wietnie i wiemy, jak si zachowa.

Przykre niespodzianki czaj si wszdzie

Kade dziaanie, jakie podejmujemy, dopasowujemy do naszych oczekiwa. Ekspedientki nie maj na og zwyczaju odzywa si do nas opryskliwie, ale traktuj nas przyjanie i uprzejmie, wic nie spodziewamy si, e nagle jedna z nich zacznie nas strofo-wa, gdy grzecznie spytamy o baterie.

I wanie dlatego nie jestemy przygotowani na niemie niespo-dzianki, ktre czyhaj na nas w pozornie bezpiecznych miejscach. W miejscach, w ktrych czujemy si na tyle swobodnie, e nie zastanawiamy si, jak powinnimy si zachowywa. Gdybymy codziennie mieli do czynienia z niewychowanym personelem,

825945


bylibymy przygotowani na niemi reakcj sprzedawczyni i nie czulibymy si zmuszani do gorczkowego szukania odpowiedzi na jej atak. Ale tak nie jest. I nie wiemy, jak reagowa, gdy czyje zachowanie nie spenia naszych oczekiwa. To sprawia, e czu-jemy si bezradni.

Ukryta kameraPopularne programy telewizyjne z cyklu W ukrytej kamerze opieraj si na zasadzie zaskoczenia. Bohaterw wspomnia-nych programw stawia si w sytuacjach, ktrych kompletnie si nie spodziewaj. Mao kto umie wyj z nich z twarz. Jako widzowie miejemy si z ich reakcji, bo na kocu przecie i tak dowiaduj si, e znaleli si w ukrytej kamerze. W midzy-czasie arty z ukryt kamer rozpowszechniy si tak bardzo, e kady, kto staje w obliczu zagadkowej sytuacji, podejrzewa, e kto nagrywa go z ukrycia.

Jak dziaamy

Co prawda nie odpowiada to naszemu wyobraeniu o nas samych jako o wiadomie dziaajcych istotach, ale tak naprawd nad wieloma rzeczami w ogle si nie zastanawiamy. Albo inaczej przestalimy si zastanawia. To nic zego. Dziki temu dobrze radzimy sobie w dzisiejszym wiecie.

Nauczeni dowiadczeniem wytworzylimy pewne schematy, wedug ktrych dziaamy mniej lub bardziej automatycznie. Mowa tu midzy innymi o bardzo zoonych zachowaniach, ktrych w gruncie rzeczy nie jestemy wiadomi. Istnieje ku temu powd zastanawianie si wymaga czasu i wysiku. A to,

825945

Jak dziaamy 51

co zazwyczaj idzie jak po male, komplikuje si wtedy, gdy zaczy-namy nad tym rozmyla.

Prawy grny czy lewy dolny rg?Mecz pikarski. Duski napastnik Brian Laudrup znalaz si przed pust bramk. Ogra ostatniego obroc, wymin bramka-rza, ktry wybieg za daleko. Zosta sam na sam z pust bramk i popeni bd zacz si zastanawia. Powinienem celo-wa w prawy czy w lewy dolny rg? zada sobie pytanie, na ktre nie byo jednoznacznej odpowiedzi, bo i za jednym, i za drugim rozwizaniem przemawiao tyle samo argumentw. Laudrup mg rwnie dobrze strzeli w sam rodek. Ostatecz-nie nie trafi w ogle.

Rozum potrzebuje czasu

W miejscach i rodowiskach, ktre znamy, oraz w sytuacjach, ktrych si spodziewamy, dziaamy skutecznie bez zastanowie-nia. Gdy mamy nagle do czynienia z czym nowym, niezna-nym lub trudnym do przewidzenia, wcza si nasz rozum. On pomaga nam zanalizowa pooenie i wyznaczy odpowiedni ciek zachowa.

Ale rozum potrzebuje czasu. A riposta i czas nie id w parze. W rezultacie amiemy sobie gow i oczekujemy, e zastanawia-jc si, znajdziemy odpowied rwnie szybko, co dziaajc auto-matycznie. Nie tdy droga. Im bardziej bdziemy chcieli znale rozwizanie, tym mocniej si zablokujemy.

825945


Dlaczego mamy w sobie blokad

Nie moemy w kadej sytuacji polega na dotychczasowym wachlarzu zachowa, niekiedy musimy naprdce tworzy nowe wzorce. Znajdujemy si pod ogromn presj czasu, dwigamy zbyt duy ciar na swoich barkach prbujc robi wszystko, aby zaprowadzi porzdek, jednoczenie pogarszamy swoje poo-enie. Czujemy si bezsilni i sabi.

Przygnbia nas to, e nie potrafimy poradzi sobie w pew-nych sytuacjach, na czym cierpi nasze poczucie wasnej warto-ci. Kada maa poraka utwierdza nas w przekonaniu, e zawie-dlimy. Warto przy tym podkreli, e nasze zachowania nie s czym w rodzaju osobistego defektu, lecz cakowicie naturaln reakcj na zaistniae okolicznoci.

Stres zawa mylenie

Stres wiele utrudnia. Przede wszystkim zawa mylenie i spro-wadza moliwoci dziaania do ucieczki lub ataku. Aby celnie ripostowa, powinnimy otworzy umys, a zamiast tego myli tuk si nam po gowie, brakuje nam powietrza, zasycha w gar-dle Wszystkie te objawy wzmagaj si i sprawiaj, e stajemy si sabi. Zachowujemy si niczym toncy, ktry uderzajc gwa-townie ramionami o tafl wody, zmniejsza wasne szanse na ura-towanie. Im bardziej chcemy wyj cao z sytuacji, tym mocniej si blokujemy.

Co moesz zrobi w takiej sytuacji? Zapomnie. O niezrcz-nych okolicznociach, o osobie, ktra ci zaatakowaa. Skup si na sobie i sprbuj si uspokoi. wiat si nie koczy, a nastp-nym razem na pewno pjdzie ci lepiej.

825945

Jak przeama blokad 53

Jak przeama blokad

Przyjrzyjmy si jeszcze raz czynnikom tworzcym wewntrzn blokad:

Przykra niespodzianka: Takiego rozwoju wydarze w ogle nie brae pod uwag!Zagroenie suwerennoci: Gdy nie reagujesz, nie wypadasz najlepiej.Tempo, tempo: Musisz szybko co wymyli! Obnienie poczucia wasnej wartoci: Inni s silni, ty czujesz si saby.Syndrom toncego: Im bardziej desperacko walczysz, tym szybciej idziesz na dno.

Istnieje kilka sposobw, aby przeama blokad lub wrcz unik-n wewntrznego zablokowania.

Bd otwarty na niespodzianki

To mi si wicej nie przydarzy! Nastpnym razem powiem to i to!. To pierwsza, naturalna reakcja, gdy minie szok. Wydaje nam si, e nie damy si zablokowa, jeli bdziemy odpowied-nio przygotowani i wszystko dokadnie zaplanujemy wedug wzorca: w sytuacji A reaguj zachowaniem B. Gdy ekspedientka wypowiada zdanie X, ja kontruj ripost Y.

Niestety trudno znale sprzedawczyni, ktra bdzie na tyle mia i powie dokadnie to, co bymy chcieli. Dojdzie raczej do sytuacji odwrotnej, czyli takiej, ktrej zupenie si nie spodzie-wamy. I znw damy si zablokowa.

Przygotowanie na wszelkie ewentualnoci nie rozwizuje pro-blemu, lecz czyni nas wrcz mniej elastycznymi. Nie buduj twier-dzy, gosi starochiskie powiedzenie dotyczce sztuki wojennej.

825945


W twierdzy jestemy odcici od wiata. Jeli do rodka dostanie si wrg, stanie si ona mierteln puapk. Jest te i inne powie-dzenie wiat jest peen niespodzianek musimy nauczy si z tym y i pogodzi si z myl, e nie kada z nich jest przyjemna.

Rada

Bd otwarty na niespodzianki, nie zakadaj niczego z gry, nie planuj zbyt pieczoowicie. Pozwl, aby czasami co poszo nie po twojej myli.

Jeli mimo wszystko jeste przygotowany

Czy masz wic pozwala na to, aby rzeczy po prostu si dziay? Niekoniecznie. Pewne przygotowanie moe by pomocne, zanim wkroczysz do akcji. Twoja reakcja stanie si wtedy pewniejsza i skuteczniejsza. Przecie t ksik oparlimy na zaoeniu, e umiejtno citego ripostowania jest bardzo czsto rwno-znaczna z lepszym przygotowaniem.

Wbrew pozorom ta teza nie stoi w opozycji do wczeniej oma-wianej otwartoci na niespodzianki, ale bazuje na niej. Pamitaj, aby przestrzega dwch poniszych zasad:

Bd elastyczny. Nie trzymaj si kurczowo wyprbowanych zda. Rnicuj swoje wypowiedzi i stawiaj wszystko na go-wie. Staraj si traktowa ycie jak zabaw wtedy bdziesz otwarty na niespodzianki.Koncentruj si na wanych, przewidywalnych sytuacjach, np. gdy prowadzisz prezentacj, musisz wiedzie, jak postpowa z osobami, ktre zakcaj spokj. Musisz zna te swoje sabe punkty, w ktre bdzie uderza atakujcy. Odnoszc si do nich, moesz opracowywa odpowiednie riposty.

825945


Rada

Twoj elazn rezerw moe by zestaw odpowiedzi, ktre na swj sposb pasuj do kadej niezrcznej sytuacji (wicej na ten temat na stronie 67).

Nabierz dystansu

Jeli ju znalaze si w nieprzyjemnych okolicznociach, za pno na jakiekolwiek przygotowania. Musisz dziaa byskawicznie. Przede wszystkim nie pozwl na to, aby sytuacja ci przerosa. Sprbuj si zdystansowa. To nie takie trudne, jak si wydaje; co wicej t umiejtno mona wywiczy, o czym przekonasz si za chwil. Musisz zda sobie spraw, e jeste w stanie odmieni kad sytuacj. Nie myl o tym, czego oczekuj od ciebie inni, ale jak wycign korzyci z pozornie niewygodnego pooenia. Musisz odzyska zdolno do dziaania. Jak tego dokona? Sytu-acj niezrczn dla ciebie wyobra sobie jako pocig. Po pros tu z niego wysid. To pierwszy i bardzo wany krok.

Trenerka komunikacji Barbara Berckhan stworzya pojcie wewntrznej osony przeciwuderzeniowej, ktre dokadnie opi-suje to, o czym przed chwil mwilimy. Budujesz we wasnym wntrzu rodzaj tarczy, ktra chroni ci przed atakami, niweluje skutki nieprzyjemnych star. Nikt nie moe ci zrani.

Ow oson moesz sobie wyobrazi pod postaci dzwonu ze szka pancernego, pod ktrym w kadej chwili moesz si scho-wa. Widzisz i syszysz wszystko, ale jeste nietykalny. Ludzie z zewntrz wal piciami w dzwon, lecz to oni czuj bl, a nie ty. Znajdujesz si w bezpiecznym miejscu, w ktrym moesz pozosta niezaleny.

825945


Rada

Wewntrzna osona przeciwuderzeniowa pomaga przetrwa starcia ze zdenerwowanymi klientami, poirytowanymi czonkami rodziny, zoliwymi kolegami lub szefem cholerykiem. W trudnych sytuacjach musisz pozosta opanowany, a tarcza zdecydowanie ci to uatwi.

Jak zbudowa wewntrzn oson przeciwuderzeniowNie moesz budowa osony, gdy ju tkwisz w nieprzyjemnej sytuacji musisz stworzy j wczeniej, kiedy czujesz si spo-kojny i odprony. Moesz to zrobi wanie teraz!

Oto cztery punkty sformuowane przez Barbar Berckhan:1. Przypomnij sobie sytuacj, w ktrej zachowae zimn krew i zareagowae spokojnie, chocia okolicznoci byy naprawd nieprzyjemne. Jak si wtedy czue? Jak zareagowali inni?2. Zbuduj w wyobrani wasn oson. Moe to by dzwon, pla-stikowy kaptur, ubranie ochronne lub poduszka, ktra amor-tyzuje uderzenia. Wane, aby twoje wyobraenia byy jak naj-konkretniejsze. Zdecyduj si na jedno z nich i zachowaj je w mylach.3. Do swojej tarczy dopasuj odpowiednie haso, ktre bdziesz przywoywa w sytuacjach awaryjnych, np. Nie rusza mnie to lub Jestem bezpieczny. W ten sposb utrwalasz w pa-mici wyobraenie osony i zapewniasz sobie szybki dostp do niej.4. Wyprbuj dziaanie tarczy. Wczaj j, wyczaj i obserwuj, co si dzieje. Ze nastroje innych osb ju ci nie dotycz. Jeste bezpieczny w ciepej przestrzeni wasnych emocji i myli.

825945


a moe z przymrueniem oka?

Mwilimy ju co nieco o tym, e gdy czujesz si zablokowany, twoje ciao tylko pogarsza sytuacj i blokuje ci jeszcze bardziej. Dlaczego tak si dzieje? Przecie organizm zazwyczaj nie sprawia ci takich przykrych niespodzianek. Uzasadnienie siga czasw prehistorycznych, gdy naszym przodkom zdarzao si natkn na tygrysa szablozbnego. Ich mzg uruchamia wwczas wszelkie moliwe sygnay alarmowe majce uatwi przetrwanie mi-nie si napinay, serce zaczynao omota, na czoo wystpowa pot. Nasi prehistoryczni protoplaci w jednym momencie rzucali wszystko i uciekali w popochu. A poniewa ucieczka zapewniaa im przeycie, odziedziczylimy po nich te specyficzne reakcje. Jak na zo w dzisiejszych czasach nie przydaj nam si na wiele, bo (na szczcie) tygrysy szablozbne nie maj w zwyczaju czyha na nas za biurkiem. Gdybymy mogli chocia uciec nie przed tygrysem, ale przed nieprzyjemn sytuacj lub osob, ktra nas atakuje znalelibymy ujcie dla caej energii, jaka kumuluje si w nas w chwilach zagroenia. Niestety ucieczka nie wchodzi w gr, wic strach pozostaje w rodku. Reagujemy wtedy innym, ciekawym odruchem udajemy martwych

Humor pomoe ci odzyska zdolno do dziaaniaNa szczcie nie jeste cakowicie zdany na ask i nieask nie-wygodnego dziedzictwa. Zdolno do dziaania moesz odzyska dziki odpreniu si i wprowadzeniu programu odwracania reakcji. Wydobd z sytuacji wszystko, co pomoe ci zniwe-lowa stres. Jednym z najlepszych sposobw na rozadowanie atmosfery jest wanie humor.

825945


Humor pozwala ci zachowa dystans wobec danej sytuacji. Jednoczenie nadal bierzesz w niej udzia, czyli nie uciekasz od problemw i nie chowasz gowy w piasek.Humor niweluje stres i oczyszcza atmosfer. Humor dodaje kreatywnoci, sprawia, e w gowie pojawiaj si nowe pomysy.Humor oddaje w twoje rce to, co prbowano ci odebra niezaleno i pewno siebie.

Jak dostrzec komizm w trudnych sytuacjachW niesprzyjajcych okolicznociach wcale nie jest nam do mie-chu, ale musimy nauczy si dostrzega zabawne strony naj-rniejszych sytuacji. To jak historia barona Karola Fryderyka Hieronima von Mnchhausena, ktry wydosta si z bagna, wycignwszy si za wosy.

Sprbuj poprawi sobie humor. Pomyl o czym zabawnym, przypomnij sobie mieszn anegdot lub dowcip.Odkryj komizm sytuacji. By moe nagle bardzo rozmieszy ci to, e poszede zapyta o baterie, a ekspedientka wylaa ci na gow kube zimnej wody.Wyobra sobie nieco inn wersj sytuacji. Zmie w mylach sceneri, zastp osoby zwierztami lub dopraw im czerwone, okrge nosy. Pewien odnoszcy liczne sukcesy negocjator zdradzi, e podczas stresujcych pertraktacji wyobraa sobie swoich rozmwcw bez ubra. To dodaje mu odwagi i pozwala na nabranie dystansu do sytuacji.

Ta strategia funkcjonuje tylko wtedy, gdy sytuacja nie jest mier-telnie powana i gdy mona dostrzec w niej elementy komiczne. Na pewno to wyczujesz. Zdolno do odkrywania humorystycz-nych elementw lub ich wprowadzania to sprawa bardzo indywi-dualna u jednych rozwinita bardziej, a u innych sabiej. Jeli

825945


j posiadasz, starannie j pielgnuj, gdy nieraz ci uly w trud-nych momentach.

Firmowe zooWyobra sobie, e twoi wsppracownicy, przeoeni, klienci i rywale to zwierzta. Dopasuj odpowiednie zwierz do kadej osoby. Moe w twojej firmie pracuje lew, prosi, mapa albo mysz? Czy twj szef przypomina bardziej gruboskrnego hipopotama, nadpobudliwego teriera czy szczwanego lisa? Czy wyobraasz sobie kogo pod postaci leniwca, kozy, wa, kojota lub krlika? A ty? Jakim mgby by zwierzciem? Niedwiedziem, tygry-sem czy fldr? Sprbuj nada poszczeglnym zwierztom kon-kretne cechy. Czy lew jest dostojnym krlem puszczy, czy starym, bezzbnym, przeronitym kotem? Moe w twojej firmie pracuj same myszy, szaracza lub rekiny? Maa wskazwka: bdzie ci atwiej dopasowa odpowiednie zwierzta do osb, gdy pomy-lisz o konstelacjach. Pani A i pan B pracuj jak kot z mysz? Pies z kotem? Szersze z gzem?

Jeli kademu przypisae ju dane zwierz, wymyl jak historyjk. Wykorzystaj aktualne wydarzenia w firmie, wyol-brzymiaj je, przedstawiaj w krzywym zwierciadle. Rzu jednego z bohaterw na poarcie drapiecy. Gdy opowiastka bdzie ju gotowa, zapisz j. Wkrtce przekonasz si, e w obliczu najbli-szej nieprzyjemnej sytuacji w firmie bardzo ci si przyda.

Znajd w sobie odwag

Czy ty te naleysz do osb, ktre boj si przedobrzy z ar-tami, szczeglnie w kontaktach z przeoonym? Czy uwaasz, e lepiej jest czasami przemilcze pewne sprawy? Nie odpowiada

825945


na zaczepki kolegi, eby tylko unikn konfliktu i bro Boe nie doprowadzi do wiecznej nienawici (przypomnij sobie fragment o mobbingu strona 8)?

Jeli tak wanie mylisz, nie masz szans na przeamanie blo-kady. Nie da si ripostowa bezbolenie, nie krzywdzc nikogo. Musisz zdoby si na odwag i podj ryzyko, ktre na pewno si opaci. Po pierwsze, nie bdziesz tumi w sobie zoci, lecz broni si odpowiednimi metodami. Po drugie, dodasz sobie pewnoci siebie i podniesiesz samoocen. Po trzecie, wskaesz kolegom, e posuwaj si za daleko a to oznacza korzyci dla ciebie. Jeli nie zwrcisz im uwagi, nadal bd zachowywa si niewaciwie w stosunku do twojej osoby.

Pozwl sobie na odwaniejsze poczynania, zwaszcza jeli jeste pokojowo nastawionym, nader uprzejmym czowiekiem. Szybko przekonasz si, e to pomoe ci zyska szacunek i dostar-czy wielu korzyci. Jeli w danej sytuacji nie przychodzi ci do gowy nic oprcz zuchwaej riposty, nie wahaj si. Na pewno sobie nie zaszkodzisz, wrcz przeciwnie zyskasz uznanie w oczach kolegw.

Ludzie dowcipni maj atwiejOsoby, ktre nie boj si zuchwale ripostowa, maj w yciu atwiej. Nie dlatego, e inni czuj strach przed ich citym jzykiem, ale dlatego, e poprawiaj innym humor. Ich riposty s celne i dowcipne, a nie pene nienawici. Lubimy ludzi, ktrzy potrafi nas rozmieszy. Dlatego te wiele im wyba-czamy. W ostatecznym rozrachunku to oni zyskuj najwi-cej, szczeglnie wtedy, gdy nie traktuj samych siebie zbyt powanie.

825945


Nieszkodliwe arty cementuj przyjaWzajemna sympatia i uznanie mog si wyraa w drobnych docinkach i zoliwociach. Jeden droczy si z drugim, nieszko-dliwie artujc z jego maych saboci albo robic mu wyrzuty o do niejasne sprawy. Ten kontruje, dowcipkujc na temat przywar pierwszego. Obie strony wietnie si przy tym bawi, a co wicej cementuj wzajemne relacje.

Istnieje jednak kilka aspektw, na ktre naley zwrci uwag, zanim zacznie si dokucza koledze:

Obie strony musz nadawa na tych samych falach. Jeli zaar- tujesz z kolegi, ktry w ogle nie rozumie twojego poczucia humoru, bdziesz musia si gsto tumaczy. Zawsze dobitnie sygnalizuj, e w danej chwili artujesz. Twj rozmwca musi by w peni wiadomy tego, e nie mwisz powanie.Jeli zarzucasz co koledze w artach, niech bd to sprawy, o ktrych nigdy nie wspomniaby w powanej wymianie zda (na przykad e cay czas ci okamuje lub e si leni, podczas gdy ty ciko pracujesz). Inaczej w artobliw poga-wdk mog wkra si dwuznacznoci, a to nigdy nie pro-wadzi do niczego dobrego.artuj tylko i wycznie z takich saboci drugiej osoby, ktrymi ona zbytnio si nie przejmuje i z ktrych potrafi si mia. Nie wolno ci dowcipkowa na temat powanych pro-blemw kolegi.

Na koniec trzeba podkreli, e to nie twoja ocena jest miarodajna, ale drugiej osoby. Jeli koledze wypadaj wosy, co go martwi, nie wolno ci si z tego mia. Nawet wtedy, gdy uwaasz, e bez wosw wygldaby wietnie. Wolno ci natomiast artowa ze saboci, ktre ci przeszkadzaj, ale wedug kolegi s zupenie nieszkodliwe, np. z jego regularnego spniania si do pracy.

825945


Nie bd zbyt przewraliwionyW niektrych przypadkach warto odpowiedzie na artobliwy przytyk cakiem powanie i odpuci sobie przekomarzanie. O jakich sytuacjach mowa? Gdy masz wraenie, e tak naprawd kolega wcale nie artuje, lecz prbuje zmiesza ci z botem pod przykrywk dowcipu. Czsto zdarza si jednak, e intencje naprawd s niegrone, a kolega prbuje jedynie pokaza si od zabawnej strony. Wtedy lepiej sobie troch podocina i poprze-ciga temat, a utonie w oparach absurdu. To na pewno oczy- ci atmosfer.

Ratunku, kto si ze mn droczy!Pani Pietras pracuje na stanowisku autorki tekstw w agencji rekla-mowej. Niedawno stworzya broszur dla pewnej firmy i przed oddaniem jej do druku ma omwi ostatnie szczegy z dyrekto-rem dziau marketingu, panem Baraskim. Pan Baraski jest bar-dzo zadowolony z tekstu, nie wprowadza prawie adnych poprawek. Na koniec puszcza oko do pani Pietras i mwi: To naprawd kr-ciutki tekst jak na takie pienidze. Pewnie zajo to pani nie wicej ni dwie godziny. Pani Pietras otwiera szeroko oczy i nerwowo zauwaa: Ze wszystkim zajo mi to cae siedem godzin. Poza tym miaam otrzyma honorarium nie wysze ni zwykle.

Lepiej byoby, gdyby pani Pietras odpowiedziaa np. Dwie godziny? Chyba minuty! albo: Mylaam wycznie o pana wygodzie. Im mniej pisz, tym mniej musi pan czyta.

Jak daleko moesz si posun?To, jak agresywnie lub dowcipnie powiniene si broni, zaley przede wszystkim od okolicznoci. Musisz wyczu, na ile moesz

825945


sobie pozwoli w danej sytuacji. Cito riposty uzalenij od nastpujcych czynnikw:

Sia ataku: Na niewinne docinki odpowiadaj rwnie niewin- nie. Jeli kto chce ci skompromitowa czy wrcz zniszczy, nie wahaj si i odpowiadaj ostro.Poczucie humoru rozmwcy: S ludzie, dla ktrych humor to czarna magia. Nie rozumiej, gdy kto si dobrze bawi, szcze-glnie ich kosztem. Postpuj z nimi bardzo ostronie. Jeli masz do czynienia z osob dowcipn, moesz sobie pozwo-li na ryzyko.Zalenoci: W stosunku do osb, od ktrych jeste zaleny, bd raczej powcigliwy.Pozycja atakujcego: Jeli masz do czynienia z osob, ktra jest zdecydowanie sabsza intelektualnie od ciebie, decyduj si na agodne i raczej dowcipne riposty. Wytaczanie cikich dzia jest w tym przypadku nie na miejscu. Sprawa wyglda inaczej, gdy twj przeciwnik zajmuje wysz pozycj (ze wzgldu na status materialny, wadz, stanowisko). Wtedy uderzaj mocno.Publiczno: Gdy wymiana zda odbywa si w obecnoci osb trzecich, musisz zdecydowa, co jest dla ciebie waniej-sze reakcja publicznoci czy niezmcone relacje z rozmwc? W tym przypadku istotna jest te inna kwestia jak dziel si sympatie. Czy wszyscy popieraj twojego przeciwnika? Moe jednak cz osb, a nawet wikszo, stoi po twojej stronie? Pamitaj, e na oczach publicznoci zawsze warto postawi na cit ripost, nawet gdy caa widownia jest przeciwko tobie. By moe nie zjednasz sobie sympatii, ale przynajmniej zyskasz szacunek. I kto wie by moe twoja byskotliwa odpowied zaprocentuje w przyszoci.

825945


Rada

Moesz by zuchway, moesz nie okazywa szacunku, ale nie wolno ci przekroczy pewnej granicy naruszy godno ci drugiego czowieka.

Ripostowanie okciami?

Podczas gdy jedni boj si sownych potyczek i milcz, aby nie sprawi komu przykroci, drudzy postpuj dokadnie na odwrt. Miotaj zoliwoci, bo wiedz, e to rani innych. To dla nich metoda na wyjcie przed szereg, na odepchnicie kon-kurentw, udowodnienie swojej wyszoci i napawanie si ni. S to ludzie, dla ktrych riposty s rwnoznaczne z rozpycha-niem si okciami.

Takiego zachowania nie bdziemy pochwala ani promowa. Wczeniej podkrelalimy, e cito jzyka ma chroni przed utrat niezalenoci i nie zastrasza innych. Osoby rozpychajce si okciami zazwyczaj nie spotykaj si z sympati wsppra-cownikw, a raczej z zawici i wieloma negatywnymi emocjami z ich strony. Jeli uda ci si wygra potyczk sown z kim takim, na pewno zyskasz uznanie i poparcie kolegw.

825945

Powiedz cokolwiek 65

Lekcja trzecia: Proste techniki

W tym rozdziale przedstawimy proste techniki, ktrych nauczysz si w mig i ktre bdziesz mg stosowa od zaraz. Nie s to metody wyszukane, ale z pewnoci bardzo skuteczne. Ju niebawem stwo-rzysz wasny repertuar odpowiedzi o wszechstronnym zastoso-waniu, po ktre bdziesz mg siga w sytuacjach awaryjnych gdy nic innego nie przyjdzie ci do gowy.

Powiedz cokolwiek

Kto rzuca w twoj stron zoliwy komentarz. Co odpowie-dzie? Zaczynasz si zastanawia i od tej pory jest coraz gorzej. Nic nie przychodzi ci do gowy, blokujesz si jeszcze bar-dziej (mwilimy o tym na stronie 52). Tkwisz w puapce, bo przekonujesz sam siebie, e musisz w tej chwili znale dobr odpowied na zaczepk. A najwaniejsze jest to, aby powie-dzia cokolwiek. Nawet jeli bdzie to odpowied pozbawiona wikszego sensu.

Zaskoczony? Pewnie tak. Przecie mistrzowie citej riposty zawsze kontruj celnie. S mistrzami dlatego, e ich odpowie-dzi maj sens. Niebawem i ty zdobdziesz t umiejtno, wa-nie dziki tej ksice. Ale zanim nauczysz si taczy, musisz

825945

Lekcja trzecia: Proste techniki66

nauczy si chodzi zanim poznasz tajniki byskotliwego ripo-stowania, musisz zmusi si do tego, aby w przypadku sownego ataku w ogle co powiedzie. To zdecydowanie lepsza reakcja ni milczenie.

Rada

Gdy ju co powiesz, przestaniesz czu si bezsilny, wpyniesz na przebieg sytuacji. Nie bdziesz ju tylko ofiar!

Utrzymaj si na powierzchni

To zadziwiajce, ale ju samo to, e odpowiesz cokolwiek, pomoe ci utrzyma si na powierzchni. Pamitaj, jak wany jest ton gosu ( strona 39). Nie zrobisz na rozmwcy adnego wraenia, jeli odpowiesz sabiutkim, amicym si gosem. Mw spokoj-nie i pewnie, a pozostaniesz w grze.

Ten efekt moesz zaobserwowa u innych osoba zaatako-wana, ktra mwi spokojnie, nigdy nie sprawia wraenia sabej, nawet jeli wypowiada zdania typu: Naprawd nie wiem,

Asertywność i Sztuka Celnej Riposty. Jak Umiejętnie i Skutecznie Odpierać Krytykę i Ataki...

Documents

Transcript of Asertywność i Sztuka Celnej Riposty. Jak Umiejętnie i Skutecznie Odpierać Krytykę i Ataki...