WACŁAW TRUTWIN

PROFESOR JERZY LITWINISZYN MISTRZ I NAUCZYCIEL

1. Młodość

Profesor Jerzy Litwiniszyn urodził się 100 lat temu, 2 sierpnia 1914 r. w Tenczynku, koło Krze-szowic, jako syn Zofii i Józefa Litwiniszynów. Ojciec był inżynierem górniczym, który przypuszczalnie pracował na czynnej w tym czasie kopalni węgla w Tenczynku. Następnie podjął pracę w kopalni węgla „Janina”, w Libiążu, gdzie pełnił funkcję dyrektora technicznego. Rodzina z dwójką dzieci, Jurkiem i Marianną, młodszą siostrą, mieszkała w domu służbowym, który znajdował się na terenie kopalni. Dobre warunki życia i więzi rodzinne, zwłaszcza z ojcem, nie pozostawały bez wpływu na rozwój i za-interesowania młodego człowieka.

Ojciec Profesora był absolwentem znanej Akademii Górniczej w Leoben, z pewnością był czło-wiekiem o szerokich horyzontach i wielu zainteresowaniach, które kształtowały się w gronie Swoich najbliższych kolegów, także pod wpływem II L.O. im. Jana III Sobieskiego w Krakowie, do którego uczęszczał, a w roku 1902 ukończył. Niektórzy koledzy ojca to w przyszłości wybitne postacie nauki, kultury polskiej i światowej. Jeden z tego grona – Bronisław Malinowski, etnograf i antropolog – w przed-

IMG

m owie do swojego znanego i słynnego dzieła naukowego, wspomina z imienia i nazwiska Leona Chwist-ka, filozofa i matematyka, Stanisława Ignacego Witkiewicza, artystę i pisarza oraz Józefa Litwiniszyna, inżyniera górnika.

Stała styczność z kopalnią, górnikami i pracującymi maszynami, dostarczała wrażeń, które głęboko zapadły w pamięć Profesora. O wrażeniach tych i fascynacjach kopalnią, nie tylko wspominał jako do-rosły człowiek, ale utrwalił, jako 10-letni chłopiec, w krótkim rzeczowym artykuliku zamieszczonym w „Płomyku” nr 24, z 1924 roku, pt. Co u nas słychać.

„Opiszę tym, co czytują „Płomyk” kopalnię węgla, na której mieszkam. Dołu tak dobrze nie znam, lecz wierzch znam dobrze”.

W artykuliku opisuje tylko to co sam widział. Jest w nim krótki opis powierzchni kopalni „Janina” oraz kilka spostrzeżeń mi., że

...„Życie tu (w kop. „Janina”) jest tak uregulowane, że nawet koń, który pracuje na wierzchu, gdy słyszy gwizdek, idzie sam do pracy, a po południu także na gwizdek wraca sam do stajni.”.

W podobny sposób Profesor będzie pisał w swoich publikacjach o rozważanych w nich zagadnieniach naukowych.

Dość wcześnie budzą się u Profesora zainteresowania nie tylko techniką ale również matematyką, przyrodą i literaturą. I tym zainteresowaniom pozostanie wierny do końca życia.

Matka, ojciec, siostra a także ukochany pies stanowią dla młodego chłopca, z rozległymi zaintere-sowaniami, bezpieczną przystań, bez której nie wyobrażał sobie życia. Wielkim, zatem, przeżyciem był dla Niego wyjazd w 1924 roku z Libiąża do Krakowa, aby podjąć naukę w szkole średniej. Zamieszkał na stancji prywatnej, która po okresie tęsknoty za bliskimi stała się Jego drugim domem. Gospodynię i jej syna będzie wspominał przez całe życie.

Dostaje się do VIII Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym im. A. Witkowskiego. Zainteresowania i talenty ucznia umiejętnie utrwalają i pogłębiają wybitni profesorowie gimnazjal-

ni m.in.: Bielak i Metallman, docenci UJ, Suchanek, wykładowca geometrii wykreślnej AGH.

2. Studia

Po zdaniu matury w roku 1932, idąc za głosem serca, młody abiturient zamierzał studiować uko-chaną matematykę, która, jak wyznał później, była Jego nieszczęśliwą miłością. Zdecydował się na studia techniczne na Wydziale Górniczym, w młodej, ale już cenionej Akademii Górniczej w Krakowie. Profesor powiedział, że przekonał Go do tego Ojciec, twierdząc, że solidny zawód zapewni Mu godne warunki życiowe, które pozwolą także na uprawianie Jego matematyki. Myślę, że Profesor nie żałował swojego wyboru.

Studiując na Akademii Górniczej, Profesor słuchał wykładów wielu znanych profesorów, m.in. Ho-borskiego i Gołąba, wybitnych matematyków. Z profesorem Gołąbem nawiązał po wojnie wieloletnią i owocną współpracę naukową oraz serdeczną przyjaźń. Na Wydziale Górniczym spotkał się wreszcie ze swoim mistrzem i nauczycielem, który w owym czasie, będąc jeszcze młodym, czterdziestoletnim człowiekiem, był już wybitnym i uznanym uczonym z zakresu aerologii górniczej, przeróbki mechanicz-nej i podsadzki płynnej. Był nim Prof. Witold Budryk, następca przedwcześnie zmarłego Prof. Henryka Czeczotta, który jako pierwszy przyczynił się do rozwoju nauk górniczych w szczególności aerologii górniczej w Akademii Górniczej oraz w Polsce. Intuicja i łatwość Profesora Budryka w tworzeniu teo-retycznych podstaw procesów i zjawisk, którymi się zajmował, nie mogły być bez wpływu na młodego studenta, jakim był wówczas Profesor Litwiniszyn.

W czasie studiów Profesor wraz z kolegami wyjeżdżał na praktyki górnicze za granicę, do Niemiec, Węgier, Francji i innych państw w których zapoznaje się z nowoczesnym górnictwem. Z tych wypraw przywozi nie tylko zdobyte doświadczenie, ale również najnowsze książki m.in. Prandtla-Titjensa, Hy-dro- Und Aeromechanik I/II i Bruno Ecka, Technische Strömungslehre. Książki te będą kształtowały zainteresowania studenta, przyszłego nauczyciela akademickiego w zakresie mechaniki płynów i wen-

IMG

tylacji kopalń, które to dziedziny były najbliższe Jego zainteresowaniom matematycznym. Książki te po wojnie będą także służyły Jego asystentom i uczniom.

Nie mógł nie zauważyć zdolnego studenta Profesor Witold Budryk. Planuje, że po ukończeniu stu-diów oraz odbyciu obowiązkowej rocznej służby wojskowej, zatrudni Go na stanowisku asystenta. Wy-daje się, że kończąc studia, Profesor już wtedy zwrócił uwagę na zagadnienia związane z nieustalonymi przepływami powietrza i gazów w sieci wyrobisk kopalnianych. Zainteresowanie dynamiką nieustalo-nych przepływów owocuje pracą dyplomowa wykonaną pod kierunkiem Profesora Budryka. Tematem pracy dyplomowej był przepływ powietrza przez szczeliny spękanego górotworu i calizny węglowej pod wpływem depresji występującej w sieci wentylacyjnej kopalni. Szczególna uwaga zwrócona jest na fluktuacje tego przepływu. W ramach pracy dyplomant konstruuje odpowiedni przyrząd do pomiaru tych fluktuacji i przeprowadza przy jego użyciu badania.

3. Wojna

Nadchodzą czasy i wydarzenia, które zmienią losy Profesora w następnych sześciu latach. Po ukoń-czeniu studiów w 1938 roku, młody inżynier górniczy Jerzy Litwiniszyn rozpoczyna roczną służbę wojskową w Podchorążówce Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie. Szkołę Artylerii Przeciwlotni-czej kończy w 1939 roku, w stopniu kaprala podchorążego, w przededniu następnej wojny światowej. Z pierwszą wojną światową związany był datą urodzenia, która zrządzeniem losu warunkuje Jego udział w wojnie następnej. Nie zdążył podjąć pracy na Akademii Górniczej, po natychmiastowej mobilizacji i wcieleniu do armii „Kraków” bierze udział w kampanii wrześniowej, mi. w obronie przeciwlotniczej Krakowa. W dniu 17 września 1939 r. jest wraz z jednostką na wschodnich terenach Polski, gdzie po wkroczeniu Armii Czerwonej Profesor dostaje się do niewoli. Szczęśliwym zbiegiem okoliczności, ucie-ka z miejsca zatrzymania, po czy przedostaje się na tereny zajęte przez Niemców. Ponownie trafia do niewoli, tym razem do niemieckiej, przejściowo w Stalagu Neubrandenburg, następnie do końca wojny w znanym obozie oficerskim Oflag II c Woldenberg w obecnym Dobiegniewie.

W obozie Woldenberg przebywała, wzięta do niewoli, duża część elity oficerskiej Wojska Polskiego. W tym wielu oficerów rezerwy, którzy wywodzili się ze świata kultury, nauki, gospodarki i przemysłu. Przebywają tam m.in.: archeolog: Prof. K Michałowski, aktorzy: K. Rudzki, J. Ziejewski, matematycy: E. Karaśkiewicz, W. Janowski, A. Uzięmbło, fizycy: J. Roliński, L. Natanson, inżynierowie: W. Nowac-ki, W. Wiśniewski, S. Rydlewski i wielu innych. Środowisko to organizowało samokształcenie, wykłady, dyskusje oraz imprezy kulturalne na najwyższym poziomie. Młody inżynier korzysta w pełni z tych możliwości, zwłaszcza w zakresie matematyki i nauk ścisłych. Na szczęście mógł także korzystać z li-teratury fachowej, wspomina, że były to m.in. następujące pozycje: Methoden der Mathematischen Physik, Courant-Hilberta; Einführung in die Theoretische Physik, A. Haas’a i podręczniki o równaniach różniczkowych, E. Kamke’go i L. Bieberbach’a

Jeńcy Oflagu II c stawiali także bierny opór, który wynikał tak z obowiązku jak i honoru oficer-skiego. Profesor Litwiniszyn brał także udział w ruchu oporu w obozie jenieckim. Należał do oddziału ochrony sekcji nasłuchu radiowego, która dostarczała jeńcom aktualnych wiadomości ze wszystkich frontów II wojny światowej powojennych. Brał także udział w akcji budowy podkopów i ucieczki z obo-zu, za którą otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Przebywał w obozie do chwili ewakuacji jeńców, spowodowanej ofensywą Armii Czerwonej w styczniu 1945 roku. Zagon pancerny uwalnia jeńców, kończąc tym epopeję wojenną Profesora.

4. Praca w Akademii Górniczo-Hutniczej

W lutym 1945 r. Profesor jest już Krakowie, przeprawia się przez Wisłę i w szynelu wojskowym melduje się w Zakładzie Górnictwa i u Prof. W. Budryka w gmachu Akademii Górniczej na Krzemion-kach. Zostaje natychmiast zatrudniony jako asystent. Tak oto wskutek zawieruchy wojennej, w wieku 31 lat, pojawia w miejscu do którego zmierzał we wrześniu 1939 roku. Miało się później okazać, że był to początek kariery wybitnego uczonego i dydaktyka.

IMG

Nadszedł także czas na sprawy osobiste. Profesor żeni się z Haliną Urbaszek, warszawianką, z którą los zetknął Go w Krakowie. Znalazła się tutaj, gdy wraz z siostrą, szczęśliwie uciekły w czasie ewakuacji KL Auschwitz-Birkenau, w którym były osadzone za działalność konspiracyjną w AK. Owocem małżeń-stwa są dwie córki, Katarzyna Krzewicka, dr n.m. i Małgorzata, mgr biologii. Odtąd do końca Swoich dni rodzina jest dla Profesora prawdziwą ostoją, w której powstaje większość Jego prac naukowych oraz gdzie otrzymuje wsparcie we wszystkich innych sprawach.

Pierwsza publikacja naukowa Profesora Litwiniszyna ukazuje się w czasopiśmie fachowym Świat Górnika nr 3 w 1946 r. pt. O temperaturze powietrza kopalnianego. Praca odzwierciedla początkowe zainteresowania Profesora wpływem ciepła na ruch powietrza w bocznicach wentylacyjnych kopalni. Artykuł sygnuje już jako starszy asystent. Pracę doktorską pt. Wpływ temperatury skał na temperaturę powietrza kopalnianego, wykonaną pod kierunkiem Prof. W. Budryka, broni Profesor w roku 1947.

Po ukończeniu w roku 1950. rozprawy habilitacyjnej pt.: O uogólnieniach niektórych równań hy-drodynamiki oraz po kolokwium przed Radą Wydziału Górniczego AGH Profesor Litwiniszyn zostaje samodzielnym pracownikiem naukowym AGH na stanowisku docenta. Rozprawa habilitacyjna jest wynikiem zainteresowania Profesora rachunkiem tensorowym którego podstawy poznał na wykładach w obozie jenieckim oraz po wojnie m.in. na posiedzeniach Polskiego Towarzystwa Matematycznego.

W okresie 1945-1950 Profesor nadrabia opóźnienia spowodowane wojną, uzyskując w szybkim tempie stopień doktora oraz docenta AGH. Rok 1950 Profesor zamyka dorobkiem 16 opublikowanych prac, w tym już 3 prace w języku angielskim. Dotyczą one zagadnień z zakresu mechaniki oraz hydro-mechaniki. Ukazały się w Roczniku Polskiego Towarzystwa Matematycznego oraz Archiwum Mecha-niki Stosowanej PAN. Prace te wzbudzają pierwsze zainteresowanie działalnością naukową Profesora za granicą.

Dorobek naukowy z tego okresu czasu jest zapowiedzią dalszych osiągnięć Profesora w dziedzinie mechaniki stosowanej oraz nauk górniczych. Rośnie Jego autorytet w kręgach górniczych, co przejawia się w zaproszeniach do udziału w gremiach fachowców opracowujących zagadnienia z zakresu bezpie-czeństwa pracy i wentylacji w polskich kopalniach.

Najbardziej dynamiczny i twórczy okres życia Profesora obejmuje dekady lat 60-tych i 70-tych. Powstaje wiele oryginalnych i pionierskich prac z zakresu mechaniki stosowanej, mechaniki płynów, aerologii górniczej, mechaniki górotworu oraz gazo-geodynamiki. Z powodzeniem i bez szkody dla działalności naukowej pełni wiele funkcji organizacyjnych w AGH, PAN oraz gremiach naukowych. W roku 1951 zostaje profesorem kontraktowym i kierownikiem Katedry Hydromechaniki AGH. Ko-mitet Górnictwa PAN powołuje Profesora Litwiniszyna w 1952 roku na swojego członka, którym jest nieprzerwanie przez 48 lat. Po kolejnej reorganizacji Wydziału Górniczego AGH, w 1953 Profesor Litwiniszyn kieruje Zakładem Hydromechaniki Górniczej, który wchodzi w skład Katedry Aerologii i Hydromechaniki AGH. W tym samym roku Polska Akademia Nauk powołuje Profesora na kierowni-ka Pracowni Reologii ZMOC IPPT PAN z siedzibą w AGH.

5. Działalność w Polskiej Akademii Nauk

Tytuł profesora nadzwyczajnego w AGH Profesor otrzymuje w roku 1954, zaś dwa lata później (1956 r.) wybrany zostaje członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. Ma wtedy 42 lata i jest w pełni sił twórczych. W roku 1958 zostaje profesorem zwyczajnym. W tym samym roku w listopadzie umiera Profesor Witold Budryk i po Swoim Mistrzu, Profesor Litwiniszyn, obejmuje najpierw Kate-drę Aerologii i Hydromechaniki AGH, a w roku 1958 także samodzielną jednostkę naukową Zakład Mechaniki Górotworu PAN. Zakład ma, dzięki życzliwości władz AGH, wspólną siedzibę z Katedrą Aerologii i Hydromechaniki. Jedność miejsca i kierownictwo obu jednostek sprawowane przez Profe-sora Litwiniszyna, ma duży wpływ nie tylko na integrację zespołów badawczych, ale przyczynia się do powstania wielu ważnych wyników badawczych oraz rozwoju naukowego wielu młodych pracowników AGH i ZMG. Zabiegi Profesora Litwiniszyna oraz Profesora S. Knothego, Jego bliskiego współpra-cownika i zastępcę kierownika ZMG, sprawiają że przy ogromnym wsparciu Ministerstwa Górnictwa,

IMG

w 1964 r. rozpoczyna się budowa pawilonu ZMG przy ul. Reymonta 27. W roku 1968 w listopa-dzie Zakład Mechaniki Górotworu przenosi się do nowej siedziby. Następuje dalszy rozwój Zakładu pod kierownictwem Profesora Litwiniszyna, zarówno jakościowy jak również pod względem liczby zatrudnionych młodych pracowników naukowych, którzy reprezentują wiele podstawowych dziedzin naukowych. W roku 1966 w uznaniu osiągnięć naukowych i organizacyjnych Profesora Litwiniszyna wybrano na członka rzeczywistego Polskiej Akademii Nauk oraz powołano na Sekretarza Naukowego Oddziału PAN w Krakowie. Funkcje te pełni do 1978 roku. Rosnący autorytet naukowy powoduje, że w 1989 Zgromadzenie Ogólne PAN wybiera Profesora na członka Prezydium PAN, jest nim do 1989 r. Dwudziestolecie 1950 –1970 Profesor zamyka liczbą 148 opublikowanych prac, które zawierają wyni-ki o doniosłym znaczeniu i najwyższym poziomie naukowym. Podziwu godnym jest fakt, że wyniki te wyrażające się imponującą liczbą 7,4 prac opublikowanych średnio w roku, zostały osiągnięte przy Jego licznych funkcjach organizacyjnych, oraz zajęciach dydaktycznych. Obowiązki te wypełniał skutecznie, z wielkim taktem i bez zbędnej biurokracji.

Okres od 1970 do 2000 roku przyniósł Profesorowi zasłużone dowody uznania, wyróżnienia, god-ności oraz najwyższe funkcje, które pełnił w całej swojej karierze uczonego. Lata te obejmują także okres przejścia na emeryturę oraz dalszej czynnej działalności naukowej aż do chwili niespodziewanej śmierci.

W roku 1975 Profesor Litwiniszyn został wybrany przewodniczącym Komitetu Górnictwa PAN i funkcję tą pełni do 1980 roku. Ukoronowaniem działalności organizacyjnej jest powołanie Profesora w 1978 r. na stanowisko wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk. Obowiązki te wraz z funkcją Prezesa Oddziału PAN w Krakowie pełni do 1989 roku. W roku 1987 Profesor przechodzi na emeryturę jako dyrektor Instytutu Mechaniki Górotworu. Dyrektorem IMG-PAN był nieprzerwanie przez 27 lat, doprowadzając Instytut do pełnego rozkwitu naukowego. W czasie wydarzeń społeczno-politycznych w latach 80. niejednokrotnie chroni pracowników placówki przed różnymi kłopotami i trudnościami, narażając się na krytykę ówczesnej władzy, która czyni zabiegi o odsunięcie Go od pełnienia funkcji w PAN.

Profesor po przejściu na emeryturę w dalszym ciągu utrzymuje więź z Instytutem, pełni przez 4 kadencje funkcje przewodniczącego Rady Naukowej IMG. Wspierał ówczesnego dyrektora instytutu radą i doświadczeniem oraz pracując naukowo osiąga jeszcze wiele ważnych i znaczących rezultatów.

W roku 1989 jako wiceprezes PAN oraz pracownik naukowy, który wysoko oceniał Polską Aka-demię Umiejętności za rolę jaką pełniła do chwili jej likwidacji, nie szczędzi trudu i zabiegów aby do-

Fot. 3. Dyskusja po wykładzie Prof. J. Litwiniszyna

IMG

prowadzić do jej reaktywowania. W roku 1994 Profesor Jerzy Litwiniszyn obchodzi Jubileusz 80-lecia Urodzin. W uroczystości która odbyła się w Instytucie wzięli udział nie tylko pracownicy placówki którą przez tyle lat kierował, ale także Jego rodzina, przyjaciele oraz uczniowie, najbliżsi współpracow-nicy, liczni przedstawiciele świata nauki i przemysłu górniczego. W tym czasie jest nadal w pełni sił twórczych, aktywnie uczestniczy w życiu naukowym, bierze udział w seminariach, konferencjach i słu-cha wykładów z wybranych zagadnień matematyki. Przez następne 6 lat opublikował jeszcze dalszych 14 prac naukowych.

Fot. 4. Jubileusz 80-lecia Prof. J. Litwiniszyna w IMG PAN (1994). Na zdjęciu Jubilat z Małżonką

6. Dorobek naukowy

W roku 2000 Jego dorobek publikacyjny obejmuje 247 prac skatalogowanych. Obszar pracy na-ukowej Profesora Jerzego Litwiniszyna był bardzo szeroki, obejmował zarówno zagadnienia ogólne jak i szczegółowe zwłaszcza wynikające z problematyki badawczej górnictwa. Profesor był teoretykiem w najlepszym tego słowa znaczeniu, ale wiedział, że o praktycznym znaczeniu teorii decyduje jej ekspe-rymentalna weryfikacja. Z tego względu tak dużą uwagę przywiązywał do badań eksperymentalnych, a w wyniku tego, do rozbudowy laboratoriów w AGH, a potem w IMG-PAN.

W jednym ze swoich krótkich, lakonicznych życiorysów, obszar uprawianej przez Siebie pracy naukowej określił jako mechanikę i jej zastosowania w górnictwie.

W zakresie mechaniki płynów zajmował się uogólnieniem niektórych równań hydrodynamiki, filtracją przez ośrodek niejednorodny, anizotropowy; przepływaniem płynu lepkiego wewnątrz walca o skończonej długości; przepływami płynów z wymianą masy, pędu i energii; przepływami zawiesin przez ośrodki porowate; kolmatacją i sufozją oraz przepływami turbulentnymi, które generują wiry.

W dziedzinie aerologii górniczej interesowały Go wymiana ciepła między górotworem a przepły-wem powietrza w sieci wentylacyjnej kopalni; wybrane zagadnienia wentylacji kopalń; analogi elek-tryczne sieci wentylacyjnej; dynamika nieustalonych przepływów powietrza i gazów w kopalnianej sieci wentylacyjne; prądy wsteczne w wyrobiskach kopalnianych; struktura sieci wentylacyjnej; stabilność przepływu powietrza w sieci wentylacyjnej;

W mechanice górotworu, zajmował się przemieszczeniami górotworu od wpływem eksploatacji górniczej, przemieszczeniami w ośrodku stochastycznym sypkim; wyrzutami gazu i skał, inicjacją na-głego wyrzutu, falami rozrzedzeniowymi oraz entropią w procesie przemieszczeń ośrodka sypkiego.

IMG

Profesor interesował się również innymi zagadnieniami, w tym: miarą niejednorodności, tworze-niem się mozaikowej struktury w ośrodkach sypkich, pewnym zagadnieniem granicznym drgającej struny, przyczynkiem do teorii tarcia oraz zasadami ekstremalnymi w przyrodoznawstwie.

Jubileusz 80-lecia Profesora Litwiniszyna był okazja do zgromadzenia Jego dorobku naukowo obej-mujące lata 1946-1984 w postaci kopii kserograficznych publikacji w 4 tomach.

7. Uczniowie, współpracownicy

Do najbliższych współpracowników Profesora Litwiniszyna, najpierw w AGH, a następnie w IMG--PAN należał Profesor Stanisław Knothe. Ścisła i owocna współpraca obu profesorów, trwająca bez przerwy ponad 50 lat, w znacznym stopniu przyczyniła się do powstania IMG-PAN o takim profilu naukowym, który przetrwał do chwili obecnej.

Pierwszymi asystentami Profesora Litwiniszyna byli: Jacek Mączyński (1948), Andrzej Smolarski (1952), Jakub Bodziony (1954), Jerzy Gustkiewicz (1954), Wacław Trutwin (1956), Alfred Trzaska (1957).

Profesor miał stosunkowo niewielu doktorantów, których wypromował w krótkim okresie czasu, bo od 1958 do 1970 roku, byli to: Jacek Mączyński (1958), Jakub Bodziony (1960), Tadeusz Ryncarz (1960), Andrzej Smolarski (1960), Wacław Trutwin (1962), Jerzy Gustkiewicz (1963), Liu Tsitong (1963), Alfred Trzaska (1964), Władysław Kraj (1965), Jakub Siemek (1968), Jerzy Hubert (1970).

Wszyscy uczniowie Profesora, w większym lub mniejszym stopniu, zajmowali się i nadal zajmują się tematyką naukową, którą On uprawiał i inicjował. Można zatem mówić o szkole naukowej Profesora Jerzego Litwiniszyna. Szkoła ta obejmowała nie tylko Jego uczniów, przyciągała także wielu, którzy nie będąc Jego doktorantami utrzymywali z Nim stałe więzi naukowe. Wielu spośród nich było z AGH i zagranicy, zwłaszcza z Chin.

Myślę, że przy doborze swoich uczniów i współpracowników miał szczęśliwą rękę. Większość uczniów Profesora pełni lub pełniła wysokie funkcje w szkolnictwie wyższym, w PAN oraz organiza-cjach naukowych. Spośród nich 3 zostało członkami PAN, 3 członkami PAU oraz 3 członkami zagra-nicznymi akademii nauk. Uczniowie Profesora z powodzeniem pracowali lub stale pracują za granicą, w Chinach, USA, Kanadzie, R.F.N i Australii.

8. Współpraca

Profesor Jerzy Litwiniszyn odbył wiele wyjazdów zagranicznych, które miały na ogół charakter na-ukowy, ale w kilku wypadkach reprezentował także PAN jako przedstawiciel jej władz. Był w Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Chinach, Indiach, Korei, Japonii, Australii i Niemczech.

Szczególne znaczenie, zwłaszcza naukowe, miały dla Profesora pobyty w Chinach, Francji oraz Niemczech. W Chinach Profesor był kilka razy. Był serdecznie przyjmowany przez Swoich chińskich studentów i uczniów, którzy w latach 50-tych i 60-tych studiowali lub robili doktoraty w Polsce. Wy-kładał na wielu uczelniach górniczych w Chinach nowe zagadnienia z zakresu aerologii górniczej i me-chaniki górotworu. Przez ponad 20 lat Profesor był zapraszany w miesiącu maju do Instytutu Maxa Plancka Badania Przepływu w Getyndze, gdzie powstało wiele Jego prac dotyczących w szczególności, wyrzutów gazu i skał.

9. Uznanie

W uznaniu osiągnięć naukowych, w 1976 roku wybrano Profesora na członka Meksykańskiej Aka-demii Inżynierii, zaś w 1990 r. Austriacka Akademia Nauk powołała Go na członka korespondenta w Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. W roku 1986 tytuł profesora honorowego nadają Profe-

IMG

sorowi Litwiniszynowi Uniwersytet Górnictwa i Technologii w Xuzhou oraz Politechnika w Xiantang. Doktorat honorowy z okazji 75-lecia urodzin nadaje uroczyście swojemu zasłużonemu Profesorowi Akademia Górniczo-Hutnicza (1990). Wielką radość Profesorowi sprawiło nadanie doktoratu hono-rowego przez Uniwersytet Górniczy w Leoben, który około 80 lat wcześniej ukończył Jego Ojciec (1990).

Za osiągnięcia naukowe oraz organizacyjne nadano Profesorowi najwyższe odznaczenia państwowe (Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1966, Krzyż Oficerski O. O. Polski), 19690 oraz resorto-we, a za męstwo okazane w czasie wojny i w obozie jenieckim otrzymał Srebrny Krzyż Virtuti Militari.

W roku 2000 Profesor Litwiniszyn miał 86 lat. Żywotność, sprawność fizyczna, a przede wszystkim umysłowa nie odzwierciedlała Jego wieku. Codziennie przychodził do Instytutu, gdzie pracował przy swoim biurku, brał udział w życiu naukowym placówki oraz śledził postępy badań eksperymentalnych

Fot. 5. Gabinet Prof. L. Prandtla, miejsce pracy Prof. Litwiniszyna w czasie pobytu w I.f.Sf. MPG w Getyndze, (1990), od prawej stoją: Prof. W. Fiszdon, Prof. J. Liwiniszyn, autor wspomnień

Fot. 6. W czasie uroczystości nadania godności Dr hc AGH, 1986 r., (fot. Ł. Krzewicki)

w pracowniach. Uczestniczył nadal w wszystkich posiedzeniach Rady Naukowej IMG-PAN, semina-riach czwartkowych i uczęszczał na cotygodniowe wykłady z wybranych działów matematyki.

Niespodziewanie, w dniu 12 czerwca 2000 r. Profesor Jerzy Litwiniszyn umiera po krótkiej cho-robie. W dniu 19 czerwca 2000 r żegnany przez Ro-dzinę, licznie zgromadzonych przyjaciół, uczniów i współpracowników z IMG-PAN, władz PAN i AGH, przedstawicieli uczelni górniczych, instytu-tów resortowych, przemysłu górniczego i wielu ko-palń, Profesor i duchowieństwo spoczął w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim.

IMG

10. Końcowe refl eksje

Spoglądając wstecz, stwierdzić należy, że Profesor Jerzy Litwiniszyn był przez ponad pół wieku dla wielu studentów, wychowanków i doktorantów, nie tylko najwyższym autorytetem naukowym, ale tak-że wzorem do naśladowania. Przekonany jestem, że dla swoich uczniów Profesor Litwiniszyn pozostał do końca niedościgłym mistrzem i nauczycielem.

Cieszył się wielkim uznaniem i szacunkiem zarówno w środowisku naukowym jak i kręgach fa-chowych. Miał doskonałe relacje zarówno z górnikami, kadrą inżynierską, kierownictwem resortów górnictwa i ministrami, w szczególności z ministrem Janem Mitręgą. Ceniono Jego rozległą i głęboką wiedzę oraz umiejętność jej przystępnego przekazywania słuchaczom. Chętnie korzystano z rad Profe-sora w sprawach nie tylko ważnych.

Zainteresowania Profesora Litwiniszyna sprawiały, że mógł zajmująco dyskutować na tematy na-ukowe, fachowe, jak i tematy dnia dotyczące kultury, przyrody i polityki. Chociaż od uprawiania po-lityki stronił. Dzięki przymiotom swojego charakteru miał łatwość prowadzenia rozmowy z każdym.

Przekonany jestem, że Profesor Litwiniszyn był zadowolony z tego czym zrządzeniem losu i wła-snego wyboru przez całe życie się zajmował. Od młodzieńczych lat zagłębiał tajemnice przyrody oraz prawidłowości w świecie abstrakcji matematycznej. Całą działalność zawodową poświecił zwłaszcza tym dziedzinom naukowym, które mają zastosowanie w górnictwie lub są z nimi powiązane. W tych dziedzinach uzyskał wiele oryginalnych i znaczących wyników naukowych, wyjaśnił szereg zjawisk to-warzyszących procesowi wydobywania minerałów. Wiele Jego prac ma podstawowe znaczenie dla za-gadnień w aerologii górniczej oraz bezpieczeństwa pracy w górnictwie.

Osiągnięcia naukowe Profesora Litwiniszyna sprawiły, że był znany także za granicą. W kraju po-wierzano Mu pełnienie najwyższych funkcji w korporacjach i stowarzyszeniach naukowych. Był wielo-krotnie obdarzany honorowymi zaszczytami oraz nagradzany.

Profesor Jerzy Litwiniszyn wraz z Profesorami: W. Budrykiem, W. Cybulskim S. Knothem, B. Kru-pińskim i A. Sałustowiczem, należy do grona najwybitniejszych uczonych, którzy w XX wieku praco-wali nad żywotnymi problemami polskiego górnictwa.

Przechodząc na emeryturę, Profesor pozostawił Instytut Mechaniki Górotworu PAN, w bardzo dobrej kondycji. Badania na wysokim poziomie, prowadzone były przez pracowników naukowych o różnych specjalnościach, zdobytych w wielu przypadkach w instytucie.

Następcy Profesora Litwiniszyna nie mieli łatwego zadania, jeśli chodzi o kierowanie placówką. Musieli bowiem walczyć, nie tylko, o utrzymanie poziomu naukowego, który otrzymali w spadku po swoim wielkim poprzedniku, ale także o przetrwanie instytutu. W ostatnim 25-leciu zmiany społecz-no-polityczne wniosły wiele korzystnych zmian, zwłaszcza, odnośnie możliwości wyposażenia apara-turowego, a tym samym, sprawności i jakości prowadzenia badań. Poważnym problemem tego okresu było zdobywanie środków na prace badawcze i utrzymanie instytutu. Wskutek zbyt częstych zmian i kontrowersyjnych kryteriów oceny działalności badawczej instytutów, nie było to łatwym zadaniem.

Wyrażam przekonanie, że gdyby dzisiaj Profesor mógł zobaczyć Instytut Mechaniki Górotworu tuż po ukończeniu modernizacji gmachu, zwiedzić laboratoria wyposażone w nowoczesną aparaturę, spotkać odmłodzoną kadrę badawczą, dowiedzieć się o rozległej współpracy z przemysłem górniczym i innymi placówkami naukowymi w kraju i zagranicą, to byłby bardzo zadowolony. Może powiedziałby także Swoje sakramentalne „Co słychać panie kolego”, gdy rano kolejno odwiedzał laboratoria.

Literatura

Trutwin W., 2000: Profesor Jerzy Litwiniszyn. Prace IMG PAN, T. 2, Nr 1-2, s. 1-6.

Trutwin W., 2005: Profesor Jerzy Litwiniszyn 1914-2000. Ach. Górn., Vol. 50, z. spec., s. 7-15.

Konieczna E., 2007: Prof. Jerzy Litwiniszyn. Miesiąc w Krakowie, Nr 12, s. 57-59.

Bibliografi a publikacji naukowych prof. Jerzego Litwiniszyna

Litwiniszyn J., 1946: 0 temperaturze powietrza ko-palnianego. Świat Górnika, R. 2, Nr 5, 22-23.

Litwiniszyn J., 1946: Ruch gazów w ośrodku poro-watym. Czasopismo Techniczne, R. 59, Nr 13, 227-230.

Litwiniszyn J., 1946: Wpływ temperatury gazu na jego ruch w przewodzie. Prz. Tech., R. 67 Nr 8, 11-14.

Litwiniszyn J., 1947: Zasady wentylacji kopalń. [W:] Pożary podziemne. Wykłady dla wyższego dozo-ru technicznego kopalń, Katowice: Biuro Wyd. Tech. CZPW. Inst. Nauk.-Bad. Przem. Węgl. Bibl. Wydawnictw, T. 6, 7-20.

Litwiniszyn J., 1948: Przewietrzanie w polach odbu-dowy. [W:] Odbudowa górnicza. Wykłady dla wyższego dozoru technicznego kopalń, Katowi-ce: Biuro Wyd. CZPW. Inst. Nauk.-Bad. Przem. Węgl. Bibl. Wydawnictw, T. 10, 203-214.

Litwiniszyn J., 1948: Temperatura powietrza w piono-wych wyrobiskach kopalnianych. Prz. Gór., T. 4, Nr 12, 1360-1370.

Litwiniszyn J., 1949: Stan przewietrzania polskich ko-palń węgla kamiennego z roku 1948. Prz. Gór., T. 5, Z. 4, 410-416.

Litwiniszyn J., 1949. Stationary flows in heteroge-neously anisotropic mediums. Ann. Soc. Math., T. 22, 185-194.

Litwiniszyn J., 1949: Wpływ temperatury skał na tem-peraturę powietrza kopalnianego. Biul. Inst. Węgl. Kom., Nr 26, 48 s.

Litwiniszyn J., 1950: A certain boundary problem of vibrating string. Arch. Mech. Stosow., T. 2, Z. 2, 75-88.

Litwiniszyn J., 1950: A contribution to the theory of kinetic friction. Arch. Mech. Stosow., T. 2, Z. l, 1-7.

Litwiniszyn J., 1950: Pomiar wydzielającego się ciepła w kopalni jako metoda oznaczania samozagrze-wania węgla. [W:] Ref. Zjazdu Nauk. (Streszcze-nia). II. Stow. Wych. AGH, 11-13.

Litwiniszyn J., 1950: Pomiar wydzielanego ciepła w ko-palni jako metoda oznaczania stanu samozagrze-wania węgla. Prz. Gór., T. 6, Z. 7/8, 370-373.

Litwiniszyn J., 1950: Przewietrzanie kopalń. Warsza-wa: ”Czytelnik”, Wiedza Powszechna 554, Cykl Górnictwo, Z. 3, 39 s.

Litwiniszyn J., 1950: Stationary flows in heterogene-ously anisotropic mediums. Istituto Nazionale per le Applicazioni del Calcolo, Nr 277, Roma, 185-194.

Litwiniszyn J., 1950: Zbiór zadań z hydrauliki. Oprac. Jacek Mączyński na podstawie wykładów, Kra-ków PZWS, 64 s.

Litwiniszyn J., 1951: A certain problem of stationary laminar flow of a viscous (Newtonian) liquid in-side of a cylindre of finite length. Bull. Int. Acad. Pol. Sc. et Let. Cl.rSc. Math, et Nat. Ser. A: Sc. Math. Suppl., No. 4, 359-366.

Litwiniszyn J., 1951: A problem of dynamics of flows in conduit networks. Bull. Int. Acad. Pol. Sc. et Let. Cl.rSc. Math, et Nat. Ser. A:Sc. Math. Suppl., No. 3, 325-339.

Litwiniszyn J., 1951: A problem of the dynamics of flow in conduit networks. CRM Acad. Pol. Sc. et Let. Cl. Sc. Math., et Nat., No. 3-4, 18-19.

Litwiniszyn J., 1951: O pewnych zasadach ekstremal-nych w przyrodoznawstwie. Problemy, T. 7, Nr 9, 593-596.

Litwiniszyn J., 1951: O pewnym zagadnieniu ustalo-nego laminarnego ruchu cieczy lepkiej wewnątrz walca o skończonej długości. Sprawozd. PAU, T. 52, Nr 6, 504-505.

Litwiniszyn J., 1951: Wpływ oporu uszczelnień wenty-latora na przewietrzanie kopalń. Prz. Gór., T. 7, Nr 12, 482-485.

Litwiniszyn J., 1951: Z zagadnień dynamiki przepły-wu powietrza w kopalnianych sieciach wentyla-cyjnych. Prz. Gór., T. 7, Z. 7-8, 272-280.

Litwiniszyn J., 1951: Zagadnienia z dynamiki przepły-wów w sieci przewodów. Sprawozd. PAU, T. 52, Nr 3, 226.

Litwiniszyn J., 1952: Generalization of some equations of hydrodynamics. Pr. Mat.-Fiz., T. 48, 1-26.

Litwiniszyn J., 1952: Prądy wsteczne w wyrobiskach. Prz. Gór., T. 8, Z. 6, 212-218.

IMG

Litwiniszyn J., 1953: Differencial’nye uravnenija sdvizenij górnych porod. Bjull. Pol’. Akad. Nauk. Otd. IV, T. l, Vyp. 1-2, 45-47.

Litwiniszyn J., 1953: 0 pewnym zagadnieniu dwu-wymiarowych przepływów turbulentnych. Arch. Mech. Stosow., T. 5, Z. 2, 273-290.

Litwiniszyn J., 1953: Równania różniczkowe prze-mieszczeń górotworu. Arch. Gór. i Hut., T. l, Z. l, 9-21.

Litwiniszyn J., 1953: Równania różniczkowo-całkowe ruchu masy cieczy ograniczonej odkształcają-cą się powierzchnią w której panują naprężenia. Arch. Mech. Stosow., T. 5, Z. l, 15-20.

Litwiniszyn J., 1953: The differential equation of di-splacements of rock masses. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. l, No. 1-2, 38-40.

Litwiniszyn J., 1953: The equation of motion of a de-formable body submerged in a liquid medium. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. l, No. 1-2, 15-17.

Litwiniszyn J., 1953: Uravnenie dvizenija deformiru-juscegosja tela v żidkoj srede. Bjull. Pol’. Akad. Nauk. Otd. IV, Z. l, Vyp. 1-2, 17-19.

Olszak W., Litwiniszyn J., 1953: Nieliniowe zjawisko pewnego przepływu cieczy jako model Teologiczny. Arch. Mech. Stosow., T. 5, Z. 4, 557-583.

Litwiniszyn J., 1954: A problem concerning two-di-mensional turbulent flow. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. 2, No. l, 15-19.

Olszak W., Litwiniszyn J., 1954: Nonlinear liquid flow as a rheological model. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. 2, No. 2, 69-70.

Litwiniszyn J., 1954: Nowsze kierunki w nauce o prze-wietrzaniu kopalń. Referat zasadniczy na zjazd górniczy PAN i NOT. Sekcja II, [W:] Nauk. tech. zjazd górniczy nt. Drogi rozwoju w górnictwie polskim, Stalinogród 20-22.05.1954, Stalino-gród: PAN i NOT, 7 s.

Litwiniszyn J., 1954: O nekotoroj probleme dvuch-mernych turbulentnych tecenij. Bjull. Pol’. Akad. Nauk. Otd. IV, T. 2, No. l, 15-19.

Litwiniszyn J., 1954: Przemieszczenia górotworu w świetle teorii prawdopodobieństwa. [W:] Kie-rowanie ruchami górotworu.[Pr. zbior.], Cz. 2. Arch. Gór. i Hut., T. 2, Z. 4, 447-463.

Litwiniszyn J., Mączyński J., Ryncarz T., 1954: Elek-tryczny analogon kopalnianych sieci wentylacyj-nych. Zesz. Nauk. AGH Nr l: Górnictwo, Z. l, 61-74.

Litwiniszyn J., 1955: Displacements in loose bodies as stochastic processes. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. 3, No. 4, 9-173.

Litwiniszyn J., 1955: Niektóre zagadnienia mechaniki górotworu w świetle równania procesów stochastycz-nych. Arch. Mech. Stosow., T. 7, Cz. 2, 173-200.

Litwiniszyn J., 1955: O pewnym rodzaju niejednorod-ności ośrodków ciągłych. Arch. Mech. Stosow., T. 7, Z. 3, 301-314.

Litwiniszyn J., 1955: Peremeścenija sypućich sred kak stochasticeskij process. Bjull. Pol’. Akad. Nauk. Otd. IV, T. 3 vyp. 4, 173-177.

Litwiniszyn J., 1955: Przestrzenne zagadnienie mecha-niki ośrodków sypkich rozważane jako proces sto-chastyczny. [W:] Streszcz. ref. konf. nauk. Zakł. Mech. Ośr. Ciągłych, Karpacz, PAN Inst. Podst. Probl. Tech. Zakł. Mech. Ośr. Ciągłych, 1 s.

Litwiniszyn J., 1955: Wpływ czasu na stan odkształce-nia i naprężenia górotworu. [W:] Wpływ wyeks-ploatowania pokładu na stan naprężeń i odkształ-ceń w górotworze. [Pr. zbior.] Arch. Gór. i Hut., T. 3, Z. 4, 479-491.

Budryk W., Litwiniszyn J., Knothe S., Sałustowicz A., 1956. Voprosy raśceta sdvizenija poverchno-sti pod vlijaniem górnych razrabotok. Moskva: Ugltechizdat. 9-20.

Litwiniszyn J., 1955: Application of the equation of stochastic processes to mechanics of loose bodies. Arch. Mech. Stosow., T. 8, Z. 3, 393-411.

Litwiniszyn J., 1956: Application of the equation of stochastic processes to spatial problems of mecha-nics of some types of bodies. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. 4, No. 2, 91-95.

Litwiniszyn J., 1956: Gebirgsbewegungen über ei-nem Abbau als stochastischer Prozess aufgefasst. Freib. Forschungsh. C-22, 45-64.

Litwiniszyn J., 1956: Nowsze kierunki w nauce o prze-wietrzaniu kopalń. [W:] Drogi postępu w górnic-twie. Zjazd nauk.-tech. Stalinogród 1954. T. l, Warszawa, PWN, 53-65.

Litwiniszyn J., 1956: O przemieszczeniach ośrodków sypkich. Zastosow. Mat., T. 2, Z. 4, 380-389.

Litwiniszyn J., 1956: Primenenie uravnenija stochasti-ceskich processov k prostranstvennym problemam mechaniki sred opredelennogo tipa. Bjull. Pol’. Akad. Nauk. Otd. IV, T. 4, Vyp. 2, 99-103.

Litwiniszyn J., 1956: Reologia i jej zastosowania. [W:] Podstawowe problemy współczesnej techniki. T. l Warszawa: PWN, 53-73.

Litwiniszyn J., 1956: Zastosowanie równań procesów stochastycznych do mechaniki górotworu. Arch. Gór., T. l, Z. 3, 243-269.

Litwiniszyn J., Mączyński J., Smolarski A.Z., 1956: O pewnych eksperymentalnych badaniach nad zastosowaniem piasku jako ośrodka stochastycz-nego. Arch. Gór., T. l, Z. 3, 293-302.

Litwiniszyn J., 1957: Application of singular integrals to mechanics of granular bodies. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl. IV, Vol. 5, No. 5, 285-292.

Litwiniszyn J., 1957: Application of the equation of stochastic processes to mechanics of granular bo-dies. [W:] IXe Congres International de Méca-nique Appliquée. T.V. Bruxelles, 391-400.

Litwiniszyn J., 1957: Flow with exchange of mass, mo-mentum and energy. Bull. Acad. Pol. Sc. Cl.IV, Vol. 5, No. 4, 221-226.

Litwiniszyn J., 1957: Flows with exchange of mass, momentum and energy. Arch. Mech. Stosow., T. 9 No. 6, 669-683.

Litwiniszyn J., 1957: Mechanika górotworu i jej znacze-nie w górnictwie. Nauka Polska, R. 5, Z. 2, 25-35.

Litwiniszyn J., 1957: Metoda badań i wyniki prac nad teorią wentylacji. [W:] Czeczott H. Wybór pism. Warszawa, PWN, 26-33.

Litwiniszyn J., 1957: The mechanics of rock masses and their significance in mining. Rev. Pol. Acad. Sc., Vol. 2, No. 1/2, 55-64.

Litwiniszyn J., 1957: Theorien und Modelluntersu-chungen Über Gebirgsbewegungen. [W:] Eu-ropäischer Kongress für Bodenabsenkung, 9-12.4.1957 – Leeds (England), 1-19.

Litwiniszyn J., 1957: Über einige Ergebnisse aus der Ge-brigsmechanik. Freib. Forschungsh. A-57, 73-86.

Litwiniszyn J., 1958: Fundamental principles of the mechanics of stochastic media. [W:] Proc. of the 3rd Congr. Theor. Appl. Mech., Bongalore, Kha-ragpur India, 199-205.

Litwiniszyn J., 1958: On the concept of a measure of non-homogenity. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 6, No. 5, 293-296.

Litwiniszyn J., 1958: Statistical methods in the me-chanics of granular bodies. Rheologica Acta, No. 2/3, 146-150.

Litwiniszyn J., 1958: Statistiche Methoden in der Gebirgsmechanik. [W:] Internationale Gebirgs-drucktagung. Berlin: Akad. Vlg. Abh. Dt. Akad. Wiss. Berlin. Kl. für Bergbau, Hüttenwesen u. Montangeologie 1958, Nr 2a, 93-101. Diskus-sionen Nr 2b, 30-32; 110-112; 115-116; 151-152.

Litwiniszyn J., 1958: The mechanics of sedimentation of pulstaing pulverulent media with non-homoge-neous density. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 6, No. 4, 199-205.

Litwiniszyn J., 1958: The theories and model research of movements of ground masses. Colliery Eng., Vol. 35, No. 416, 437-444.

Litwiniszyn J., 1958: Time-space processes in stocha-stic media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 6, No. l, 1-6.

Litwiniszyn J., 1958: Uwagi w sprawie eksploatacji pokładu 509/510 w granicach filara ochronnego huty Bobrek, karbidowni Bobrek oraz urządzeń odcinka kolejowego Gliwice-Bytom. [W:] Eksper-

tyzy i opinie dotyczące odbudowy górniczej fila-rów ochronnych pod obiektami przemysłowymi, Warszawa: Wyd. Geol., Mater. Pr. Rady Państw. Rada Gór., Ser. Dz. 1(5), 104-105.

Litwiniszyn J., 1958: W sprawie „racjonalnej teorii ruchu burzliwego”. Arch. Hydrotech., T. 5, Z. l, 129-130.

Litwiniszyn J., 1958: Witold Budryk. Nauka Polska, R. 6, Z. 3, 131-134.

Litwiniszyn J., Smolarski A.Z., 1958: Application of discontinuous solutions of the Smoluchowski equ-ation in the mechanics of pulverulent media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 6, No. 5, 245-250.

Litwiniszyn J., 1959: Flow stability in pipe networks. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 7, No. 10, 599-608.

Litwiniszyn J., 1959: Flows in pipe networks from the point of view of the theory of random processes. Arch. Mech. Stosow., Vol. ll, Z. 4, 421-440.

Litwiniszyn J., 1959: Metody naukowe badań górni-czych. Prz. Gór., T. 15, Nr 3, 95-100.

Litwiniszyn J., 1959: Metody naukowe badań górni-czych. [W:] Międzyn. Zjazd nauk.-tech. Budow-nictwa Kopalń, Warszawa 1958. T. 1: Referaty, dyskusje, wnioski. Wyd. Geol., Mater. Pr. Rady Państw. Rada Gór., Z. 12, 93-105.

Litwiniszyn J., 1959: On a certain problem of stocha-stic bodies with discontinuously non-homogeneous properties. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 7, No. 12, 673-678.

Litwiniszyn J., 1959: Procesy czaso-przestrzenne w ośrodku stochastycznym. Spraw. PAN Krak. I-VI, 131.

Litwiniszyn J., 1959: Procesy czaso-przestrzenne w oś-rodku stochastycznym. [W:] Streszcz. ref. Konf. nauk. Zakładu Mechaniki Ośrodków Ciągłych, Gdańsk, 1959, 2.

Litwiniszyn J., 1959: Time-space processes in sto-chastic media. II. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 7, No. 5, 319-326.

Litwiniszyn J., 1959: Uber einige neue Forschungsrich-tungen in der Gebirgsmechanik. Bergbauwissen-schaften Jg. 16, Nr 16, 377-381.

Litwiniszyn J., 1960: A certain generalization of the Smoluchowski equation. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 8, No. 10, 575-578.

Litwiniszyn J., 1960: O procesie tworzenia się mozai-kowej struktury niektórych ośrodków sypkich. Spraw. PAN Krak. I-VI, 201.

Litwiniszyn J., 1960: On the organization of the means of information on smoke distribution in mine ven-tilation networks. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 8, No. 9, 547-552.

Litwiniszyn J., 1960: On the process of formation of the mosaic structure in some loose media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 8, No. 5, 209-217.

Litwiniszyn J., 1960: The phenomenon of propagation of smoke in ventilation networks from the aspect of stochastic processes. Arch. Gór., T. 5, Z. 4, 293-304.

Bodziony J., Litwiniszyn J., 1961: Matematyczny mo-del zjawiska kolmatacji n-frakcyjnej zawiesiny cząstek stałych w ośrodku ciekłym. Spraw. PAN Krak., VII-XII, 469.

Bodziony J., Litwiniszyn J., Smolarski A.Z., 1961: Nouvelles recherches dans le domaine de la méca-nique de roches á l’aide des équations des phéno-mènes stochastiques. [W:] 3e Conf. Int. sur les Pressions de Terrains. Paris 1960. Sec. B-3.Paris 1961. Centre D’Etudes et Recherches des Char-bonnages de France, 130-141.

Litwiniszyn J., 1961: A solution of the Smoluchowski equation and the possibility of its applications in mechanics of stochastic media. I. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 9, No. 5, 291-296.

Litwiniszyn J., 1961: A solution of the Smoluchowski equation and the possibility of its applications in mechanics of stochastic media.II. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 9, No. 5, 343-346.

Litwiniszyn J., 1961: Mechanik der Sedimentation rol-liger Medien von inhomogener Dichte. Rheologica Acta Bd. l Nr 4/6, 510-514.

Litwiniszyn J., 1961: New theoretical and experi-mental research in the mechanics of loose bodies treated as media characterized by stochastic equ-ations. Rev. Mec. Appl., T. 6, No. 2, 255-261.

Litwiniszyn J., 1961: Noi cercetari teoretice si experi-mentale in mechanica corpurilor granulare, tráta-te ca medii caracterízate prin ecuatii stochastice. Stud. Cere. Mec. Appl., Vol. 12, No. l, 157-164.

Litwiniszyn J., 1961: O pewnym rozwijaniu równania Smoluchowskiego i możliwości jego zastosowań do mechaniki ośrodków stochastycznych. Spraw. PAN Krak., I-VI, 320.

Litwiniszyn J., 1961: On a certain model of the flow of liquid in a pipe network. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 9, No. 8, 455-459.

Litwiniszyn J., 1961: Rozwój problematyki wpły-wu górniczej eksploatacji na ruchy skał skorupy ziemskiej. Prz. Gór., T. 17, Nr 4, 204-209.

Bodziony J., Litwiniszyn J., 1962: A mathematical model of the colmatage phenomenon of the n-frac-tional suspensions of particles. Kolloid-Zeitschrift Bd. 185 H. 2, 144-148.

Bodziony J., Litwiniszyn J.,1962: Mathematical ap-proach to the phenomenon of colmotage of an n-

-fractional suspension of particles. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 10, No. l, 43-49.

Litwiniszyn J., 1962: O niektórych liniowych i nieli-niowych modelach niecki osiadania w górotworze sypkim. Prz. Gór., T. 18, Nr 5, 251-258.

Litwiniszyn J.,1962: O niektórych zagadnieniach or-ganizacji środków bezpieczeństwa pożarowego w kopalniach. [W:] Ref. na konf. nauk. tech. nt. Racjonalna eksploatacja podstawą bezpieczeń-stwa pożarowego w kopalniach węgla kamienne-go. Katowice 1962, SITG, 71-80.

Litwiniszyn J., 1962: On certain solutions of the Smoluchowski equation. Arch. Mech. Stosow., Vol. 14, Nr 3/4, 391-399.

Litwiniszyn J., 1962: Przemieszczenia górotworu z punktu widzenia mechaniki ośrodków stocha-stycznych. Biul. Zag. Post. Tech. i Ekon. Gór., Z. l, 27-32.

Litwiniszyn J., 1962: Rozwój problematyki wpły-wu górniczej eksploatacji na ruchy skał skorupy ziemskiej. Biul. Zag. Post. Tech. i Ekon. Gór., Z. l, 1-9.

Litwiniszyn J., 1962: The expected value of the coordi-nates of the subsidence trough in a granular body. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 10, No. 11, 461-465.

Litwiniszyn J., 1962: Work of the Strata Mechanics Research Establishment. Rev. Pol. Acad. Sc., Vol. 7, No. 4, 49-53.

Litwiniszyn J., 1962: Z prac Zakładu Mechaniki Gó-rotworu. Nauka Polska, R. 19, Nr 5, 75-81.

Litwiniszyn J., 1962: Zastosowanie metod staty-stycznych w mechanice ośrodków sypkich. [W:] Streszcz. ref. konf.: Statystycznych i operacyj-nych zastosowań matematyki, Warszawa 1962, Min. Szk. Wyż. PAN. K., 16-17.

Litwiniszyn J., Smolarski A.Z., 1962: O pewnym rozwijaniu równania ψ(τ)v'τ(x,τ) =Av''xx(x,τ)+ + f [v(x,τ)][v'x(x,τ)]2 i jego zastosowaniu do pro-blemów mechaniki ośrodków sypkich. Spraw. PAN Krak., I-VI, 303.

Litwiniszyn J., Smolarski A.Z., 1962: A contribution to mechanics of quasi-stochastic bodies. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 10, No. 6, 193-197.

Litwiniszyn J., Smolarski A.Z., 1962: On a certain solution of the equation ψ(τ)v'τ(x,τ) =Av''xx(x,τ) + + f [v(x,τ)][v'x(x,τ)]2 and its application to the pro-blems of mechanics of loose media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 10, No. 3, 115-121.

Litwiniszyn J., 1963: Colmatage considered as a cer-tain stochastic process. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. ll, No. 3, 81-86.

Litwiniszyn J., 1963: Die Mechanik diskontinuier-licher Medien und ihre Anwendung in der Fels-

mechanik. Felsmechanik u. Ingenieurgeologie, Vol. l, Nr 3/4, 186-205.

Litwiniszyn J., 1963: Die Verschiebungserscheinun-gen im Gebirge als stochastische Prozesse be-trachtet. [W:] Bericht über das 4.Ländertreffen des Internationalen Büro für Gebirgsmechanik. Rahmenthema-Last-und Kraftannahraen in der Gebirgsdruckforschung u. die mathematische Behandlung geomechanischer Probleme, Leipzig 1962. Berlin: Akad. Vlg., Abh. Dt. Akad. Wiss. Berlin. Kl. Bergbau, Hüttenw. u. Montangeol, Nr 3, 32-41.

Litwiniszyn J., 1963: O możliwości zastosowania funk-cji losowych do zagadnień geomechaniki. Spraw. PAN Krak., I-VI, 362-363.

Litwiniszyn J., 1963: On a certain problem of diffu-sion with simultaneous linear accumulation. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. ll, No. 5, 149-153.

Litwiniszyn J., 1963: The model of a random walk of particles adapted to researches on problems of me-chanics of loose media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. ll, No. 10, 61-70.

Litwiniszyn J., 1963: The movement of contact surface of two immiscible liquids flowing through a duct. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. ll, No. 6, 209-214.

Litwiniszyn J., Liu Ci-Tong,1963: The phenomenon of segregation of grains of a loose medium when shaped in the form of a rotational half-cone. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. ll, No. 5, 169-175.

Litwiniszyn J., Liu Ci-Tong, Mączyński J., 1963: Fil-tracja pod działaniem wiatru przy pożarach zwałów węgla. [W:] Kraj. Zjazd BHP nt. Nauka i technika w walce o bezpieczeństwo w górnic-twie. Katowice 1963, PAN, Państ. Rada Gór., SITG, 13 s.

Litwiniszyn J., Liu Ci-Tong, Mączyński J., 1963: Fil-tration due to the action of wind during waste or storage heap fires. Arch. Gór., T. 8, Z. 2, 95-109.

Litwiniszyn J., 1964: Contribution to the probabilistic interpretation of fluid flow in a porous medium. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 12, No. 8, 415-423.

Litwiniszyn J., 1964: On certain linear and non-linear strata theoretical models. [W:] Proceedings of the 1964 Int. Conf. on Strata Control and Rock Me-chanics, Columbia University. New York. (1964).

Litwiniszyn J., 1964: On certain solutions of the Smo-luchowski equation. [W:[ Fluid Dynamics Trans-actions, Vol. l, Symposium-Jabłonna 1961, War-szawa-Oxford. PWN-Pergamon Press, 101-108.

Litwiniszyn J., 1964: The model of a random walk of particles adapted to researches on problems of me-chanics of loose media. II. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 12, No. 5, 281-286.

Litwiniszyn J., Smolarski A.Z.,1964: Smoluchowski’s system of equations and its application in me-chanics of loose media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 12, No. 8, 425-431.

Litwiniszyn J., 1965: Colmatage accompanied by the change of volume of colmating particles. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 13, No. 7, 393-400.

Litwiniszyn J., 1965: Die Anwendung des Modells ei-nes herumirrenden Teilchens auf die Probleme der Mechanik rolliger Medien. Felsmechanik u. Ing-enieurgeologie, Vol. 3, No. 3/4, 122-131.

Litwiniszyn J., 1965: Measure of correspondence be-tween the elements of a set. Certain application of this measure. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 13, No. 3, 21-24.

Litwiniszyn J., 1965: Particular case of colmatage pro-ceeding under the action of an inject of suspen-sion. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 13, No. 10, 531-537.

Litwiniszyn J., 1965: Smoluchowski’s matrix equation

(ξ, s; y, z + Δz) = ∫σ (ξ, s; x, z) (x, z; y, z + Δz)dVz

and its application. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 13, No. 3, 25-29.

Litwiniszyn J., 1965: Some remarks on the stochastic theory of ground movement. Felsmechanik. Inge-nieurgeologie, Vol. 3, No. 2, 69-75.

Litwiniszyn J., 1965: Zakres i rola badań naukowych w górnictwie. [W:] IV Kraj. Zjazd Gót. nt. Nowe górnictwo, Cz. 1. Badania i postęp w górnictwie. Ref. Katowice: SITG. PAN, Państw. Rada G., 16-21.

Litwiniszyn J., 1965: Zjawisko kolmatacji i jego pewne szczególne przypadki. [W:] II Sympozjum Filtra-cji, Gdańsk, 19-20 lis, 1-11.

Litwiniszyn J., Smolarski A. Z., 1965: Certain solu-tions of an equation system of the generalized the-ory of a stochastic medium. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 13, No. 7, 345-350.

Litwiniszyn J., 1966: An application of the random walk argument to tl e mechanics of granular me-dia. [W:] Rheology and Soil Mechanics Sympo-sium, Grenoble 1964. Berlin: Springer Ylg, IU-TAM, 82-89.

Litwiniszyn J., 1966: Cauchy’s problem in the pro-cess of colmatage accompanied by diffusion. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 14, No. 7, 427-432.

Litwiniszyn J., 1966: Colmatage accompanied by dif-fusion. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 14, No. 4, 295-301.

Litwiniszyn J., 1966: Colmatage-scouring kinetics in the light of the stochastic birth-death process. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 14, No. 9, 561-566.

Litwiniszyn J., 1966: The phenomenon of colmatage. Arch. Mech. Stosow., T. 18, Nr 4, 479-496.

Litwiniszyn J., 1967: Colmatage with reference to the model of a random walking particle. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 15, No. 6, 345-351.

Litwiniszyn J., 1967: On sand displacements in the neighborhood of an immobile vertical plane. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 15, No. 7, 413-418.

Litwiniszyn J., 1967: On some mathematical models of the suspension low in prous medium. Chem. Eng. Sc., Vol. 22, No. 10, 1315-1321.

Litwiniszyn J., 1967: On suspension flow in a porous medium. Int. J. Eng. Sc., Vol. 5, 435-454.

Litwiniszyn J., 1967: Zastosowanie pojęcia entropii w problemach bezpieczeństwa górniczego. Arch. Gór., T. 12, Z. 2, 89-98.

Litwiniszyn J., 1968: Coagulation and emulsification phenomena considered in the light of Markov pro-cesses. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 16, No. l, 61-68.

Litwiniszyn J., 1968: Coagulation considered as a co-nvolution process. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 16, No. l, 69-72.

Litwiniszyn J., 1968: Dinamika proticania u ventila-cjonim mrezama. Sigurnost u Rudnicima God. III sv. 2, 5-14.

Litwiniszyn J., 1968: Internal erosion and colmatation in porous medium (mathematical model). [W:] Int. Symp on Rock Mechanics.Theme IV-2, Ma-drid: Editorial Blume, 383-388.

Litwiniszyn J., 1968: On a certain Markov model of colmatage-scouring phenomena. I. Bull. Acad. Pol. Sc. Ser. tech.,Vol. 16, 11/12, 533-539.

Litwiniszyn J., 1968: The phenomenon of colmatage considered in the light of Markov processes. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 16, No. 4, 183-189.

Litwiniszyn J., 1968: Verschiebungen in einem rolligen Medium im Lichte von Gleichungen Stochasti-scher Prozesse. Acta Tech. Acad. Sc. Hungaricae, T. 63, Nr 1-4, 143-154.

Litwiniszyn J., 1968: Vybrané dynamické problemy proudeni vzduchu ve vetrnich sitich. Rudy, R. 16, 228-229.

Litwiniszyn J., 1969: Displacements in loose bodies as stochastic processes. The Proceedings of the Southampton 1969 Civil Engineering Materials Conference. [W:] Structure, solid mechanics and engineering design. London: Willey-Interscience, 267-273.

Litwiniszyn J., 1969: Les sciences minières dans l’Aca-demie des Mines de Cracovie-ensuite l’Academie des Mines et de la Métallurgie – dans la période de 1919-1968. [W:] Développement de l’Acadé-mie des Mines et de la Métallurgie de Cracovie

au cours des années 1919-1969. Sesion scien-tifique du cinquantenaire.Resume des confé-rences, Kraków, PWN, 26-28.

Litwiniszyn J., 1969: Nauki górnicze w Akade-mii Górniczej i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w okresie 1919-1969. [W:] Rozwój Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w la-tach 1919-1969. Mater. Jubileuszowej Sesji Na-ukowej, Kraków, PWN, 67-76.

Litwiniszyn J., 1969: O kierunkach badań teoretycz-nych wpływu podziemnej eksploatacji górniczej na ruch mas skalnych. [W:] I Kraj. Symp. nt. Ochro-na powierzchni przed szkodami górniczymi. Ka-towice, 1969. SITG, Komis. Ochr. Powierzch. WUG, 119-124.

Litwiniszyn J., 1969: On a certain Markov model of colmatage-scouring phenomena. I. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 17, No. 1, 57-61.

Litwiniszyn J., 1969: On the possibility of experimen-tal verification of a certain non-linear effect in flows through porous media. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 17, No. 7, 361-366.

Kruszyński M., Litwiniszyn J., 1970: On a certain type of filter with continuous exchange of porous material. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 18, No. 1, 49-56.

Litwiniszyn J., 1970: Fluctuations of displacements in a loose medium. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 18, No. 5, 185-191.

Gil H., Litwiniszyn J., 1971: Can mining exploitation induce in deeper zones o:‘ earth’s crust the pro-pagation of fault fissures and consecutive seismic shocks? Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 19, No. 9, 25-30.

Litwiniszyn J., 1971: Mechanika ośrodków sypkich w świetle procesów losowych. [W:] Symp. pol.--franc, nt. Zagadnienia reologii, Warszawa-Ja-błonna 1971. Komit. Mech Fiz. Ośr. Ciągłych PAN, Streszcz., ref., 38-41.

Litwiniszyn J., 1971: On a certain possibility of ge-neration of vortices in laminar boundary layer. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 19, No. 6, 229-235.

Litwiniszyn J., 1971: On flow stability in two connected vertical shafts. Arch. Gór., T. 16, Z. 2, 147-155.

Litwiniszyn J., 1971: Some remarks on the flow stabili-ty in two connected vertical pit shafts. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 19, No. l, 63-70.

Litwiniszyn J., Smolarski A. Z.,1971: Über einige ma-thematische lineare Modelle in der Mechanik des Gebirges (Stochastisches Medium). [W:] Bericht über das ll. Ländertreffen des Internationalen Büros für Gebirgsmechanik. Rahmenthema- Der Mechanismus der Gebirgsbewegungen- Mecha-

nische Betrachtung der Gebirgsbewegungen vom Abbau bis zur Tagesoberfläche, Leipzig 1969, Berlin, Akad. Vlg. Dt. Akad. Wiss, Berlin, 35-46.

Gil H., Litwiniszyn J., 1972: Wpływ eksploatacji gór-niczej na propagację szczelin uskokowych w sko-rupie ziemskiej. [W:] Mater. komi. Problemy geodynamiki i tąpań, T. l, Kraków, Komit. Gór. PAN, 177-185.

Litwiniszyn J., 1972: Non-stationary flow a suspen-sion with variable concentration. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 20, No. 10, 413-418.

Gil H., Litwiniszyn J., 1973: Der Einfluss der berg-männischen Abbaus auf Verbereitung der Verwer-fungsklüfte in der Erdkruste. Arch. Gór., Z. l, 3-10.

Litwiniszyn J., 1973: O działalności Akademii Nauk w okresie stulecia.(Tekst ref. wygi. na uroczy-stej XXXV Sesji Zgromadź. Ogól. PAN w dn. 12.XII.1972 w Krakowie), Nauka Polska, R. 21, Nr 2, 39-46.

Litwiniszyn J., 1973: Stochastic methods in mechanics of granular bodies. [W:] Problemes de la rheol-ogy, Symp. franco-polonaise, Varsovie 1971, Var-sovie: PWN, 1973, Ser. Mec. Appl. Inst. Rech. Fund. Tech. Acad. Pol. Sc., 253-264.

Litwiniszyn J., 1973: Unsteady flow of a suspension of variable concentration. [W:] Hydrotransport 2. The Second Int. Conf. on the Hydraulic Trans-port of Solids in Pipes held at the University of Warwick, 1972, Paper A5:Cranfield:BHRA Fluid Eng, 59-72.

Knothe S., Litwiniszyn J., 1974: Ośrodek stochastycz-ny i badania modelowe. Arch. Gór. T. 19, Z. 4, 333-336.

Knothe S., Litwiniszyn J., 1974: Zakład Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk. Arch. Gór., T. 19, Z. 4, 327-332.

Litwiniszyn J., 1974: A remark concerning the so cal-led “point the attraction centre” and its connec-tion with the formation of the subsidance through. Arch. Gór., T. 19, Z. 3, 231-236.

Litwiniszyn J., 1974: On a certain non-linear descrip-tion of space oscilations of displacements in loose medium. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 22, No. 4, 187-190.

Litwiniszyn J., 1974: Remarks concerning the measu-rements of deformations. [W:] [Mater. konf.] In-teraction between the supports and rock mass with particular reference to dynamic movements of rocks. Int. Bureau of Rock Mech. Report of the Second Session 21-23 October 1973, Ka-towice, GIG. Int. Org. Comm. World Mining Congr., 74-79.

Litwiniszyn J., 1974: Spatial displacement oscillations in a granular body. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 22 No. 3, 101-106.

Litwiniszyn J., 1974: Stochastic Methods in Mecha-nics of Granular Bodies.Course held at the De-partment of General Mechanics, Udine, October 1972. Int. Centre for Mech. Sciences. Courses and Lectures, No. 93, Wienn Springer, Vlg., 93 s.

Litwiniszyn J., Kozłowski B., 1974: Kierunki dzia-łalności Komitetu Górnictwa Polskiej Akademii Nauk. Prz. Gór., T. 30, Nr 7-8, 368-372.

Litwiniszyn J., Kozłowski B., 1974: Sprawozdanie z działalności Komitetu Górnictwa PAN w 1973 roku. Arch. Gór., T. 19, Z. 2, 219-228.

Knothe S., Litwiniszyn J., 1975: O pewnym efekcie rozkładu ciśnienia hydrostatycznego w mieszani-nie cieczy i gazu. Arch. Gór., T. 20, Z. 3, 293-297.

Litwiniszyn J., 1975: Adhesion flow between two mo-ving parallel plates. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 22, No. 2, 33-41.

Litwiniszyn J., 1975: Axial-symmetric adhesive flow between two parallel vertically moving plates. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 22, No. 3, 127-132.

Litwiniszyn J., Kozłowski B., 1975: Sprawozdanie z działalności Komitetu Górnictwa PAN w 1974 roku. Arch. Gór. T. 20, Z. 2, 261-268.

Knothe S., Litwiniszyn J., 1976: Issledovanija v ob-lasti ochrany ot povrezdenij v rezuPtate górnych rabot.(Provodimye v otdele mechaniki górnych porod Polskoj Akademii Nauk). [W:] Sympo-sium on Environmental Problems Resulting from Coal Industry Activities, Katowice 18-22 Octo-ber 1976. Topic III Mining Damages Subsidence of Mining Areas, Katowice, 11 s.

Litwiniszyn J., 1976: Nonstationary axial-symmetric suspension flow in a viscous liquid. II. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 24, No. 9, 393-395.

Litwiniszyn J., 1976: Nonstationary suspension flow in a viscous liquid.I. Bull. Acad. Pol. Sc. Ser. tech. Vol. 24, No. 9, 387-392.

Litwiniszyn J., Kozłowski B., 1976. Sprawozdanie z działalności Komitetu Górnictwa PAN w 1975 roku. Arch. Gór., T. 21, Z. 3, 286-290.

Knothe S., Litwiniszyn J., 1977: Badania prowadzone w Zakładzie Mechaniki Górotworu Polskiej Aka-demii Nauk nad ochronę, przed szkodami górni-czymi. [W:] Mater. konf. nt. Ochrona środowiska naturalnego w górnictwie węglowym. Katowice, SITG, 121-129.

Litwiniszyn J., 1978: On the boundary conditions in the so-called fountain effect. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 26, No. 10, 453-461.

Litwiniszyn J., 1979: 25 lat pracy Instytutu Mecha-niki Górotworu Polskiej Akademii Nauk. Arch. Gór., T. 24, Z. 4, 339-340.

Litwiniszyn J., 1979: O pewnej interpretacji przepły-wu cieczy przez hydrofobny i hydrofilny ośrodek porowaty. [W:] Międzyn. Symp. „Aktualne pro-blemy hydrodynamiki podziemnej i inżynierii złożowej”. Mogilany k. Krakowa 20-21 czerwiec 1979, Kraków, IGNiG, 9-24.

Litwiniszyn J., 1979: On some interpretation of liquid flow in hydrophobic and hydrophilic porous me-dia. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 27, No. l, 37-44.

Litwiniszyn J., 1979: On some interpretation of the discontinuity of displacements in loose medium. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 27, No. 2, 107-114.

Litwiniszyn J., 1979: On some interpretation of the discontinuity of displacements in loose medium. Arch. Gór., T. 24, Z. 4, 341-351.

Litwiniszyn J., 1980: 35 lat działalności Rady Nauko-wej GIG. Prz. Gór. T. 36, Z. 4, 170-175.

Litwiniszyn J., 1981: Działalność naukowa Witolda Nowackiego. Nauka Polska, Nr 11-12, 117-119.

Litwiniszyn J., 1981: The effect of porosity on the phe-nomenon of rock and gas mass outbursts. Arch. Gór., T. 26, Z. l, 3-15.

Litwiniszyn J., 1981: The effect of porosity on the phe-nomenon of sudden outbursts of rock-gas masses. Bull. Acad. Pol. Sc., Ser. tech., Vol. 29, No. 5-6, 75-83.

Litwiniszyn J., 1982: L’Activité scientifique de Witold Nowacki. Acta Academiae Scientiarum Poloniae 3-4, 83-85.

Litwiniszyn J., 1982: Przemieszczenia górotworu jako pewien proces losowy. [W:] Ochrona powierzchni przed szkodami górniczymi. Pr. zbior. Cz. l, Kato-wice, „Śląsk”, Rozdz. 4 pkt 4.3.1, 252-262.

Litwiniszyn J., 1982: Uwagi o matematycznym modelu wyrzutu mas skalno gazowych. [W:] Sympozjum nt. Kierunki zwalczania zagrożenia wyrzutami, Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego, Zbiór refe-ratów Wałbrzych-Nowa Ruda, 5-25.

Litwiniszyn J., 1983: A model of rock and gas mass outburst. Arch. Gór., T. 28, Z. 4, 453-466.

Litwiniszyn J., 1983: Stochastic models of displace-ments in a granular medium and their delinear-ization. [W:] Applications of Statistics and Prob-abilit Int. Conf. ICASP 4. Universita di Firenze, 1477-1488, Structural Engineering. Proc. 4th June, 1983. Bologna: Pitagora Editrice.

Litwiniszyn J., 1984: Kilka uwag na temat nieciągłych zjawisk przyrodniczych. Idem. w jęz. ang. Some remarks concerning the discontinuity of natural

pneomena. [W:] Promocja doktora honoris causa Jerzego Litwiszynaa. Kraków, AGH:1984, Zesz. Nauk. AGH, 38-47, Nr 987, Górnictwo, Z. 122, 20-23.

Litwiniszyn J., 1984: The phenomenon of rock bursts and resulting shock waves. Min. Sci. Tech., Vol. l, No. 4, 243-251.

Litwiniszyn J., 1984: Zjawisko tąpań i fale uderze-niowe. [W:] Mater. pokonfer. Międzynarodowej kofer.nauk.-tech. nt. Doświadczenia w zakresie pro gnozowania i zwalczania zagrożenia tąpania-mi w kopalniach węgla kamiennego, Katowice, GIG. [Komunikat], 25-31.

Litwiniszyn J., 1985: A model for the initiation of coal--gas outbursts. Int. J. Rock Mech. Min. Sci. Geo-mech., Abstr., Vol. 22 No. l, 39-46.

Litwiniszyn J., 1985: On sudden rock and gas mass outbursts. [W:] Flow of Real Fluids. Lecture No-tes in Physics 235. Eds. Meier G., Obermeier F. Berlin, Springer Vlg., 125-134.

Litwiniszyn J., 1985: Remarks concerning sudden rock and gas mass outbursts. [W:] Int. Symp. Min. Tech. Sci. Proceedings of Mining Engine-ering Sep. 18-20,1985. Session II. Vol. 2, Xuzou: China Institute of Min. Tech.- Idem. Wr Mining Science and Technology. Proc. Int. Symp. Min. Tech. Sci. Sep. 1985, Beijing: China Coal Ind. Publ. House, 357-365.

Litwiniszyn J., 1985: Zjawisko tąpań i fale uderzenio-we. Górnictwo, R. 9, Z. 3, 193-202.

Litwiniszyn J., 1986: Remarks concerning sudden rock-and-gas mass outbursts. Min. Sci. Tech., Vol. 3, No. 4, 243-253.

Litwiniszyn J., 1987: Gas emission from a crushed rock medium during its sudden outburst. Arch. Min. Sci., Vol. 32, No. 2, 155-168.

Litwiniszyn J., 1987: Remarks on the sign-changeable velocity of airflow in transverse sections of mine workings. Min. Sci. Tech., Vol. 6, No. l, 31-35.

Litwiniszyn J., 1988: Model inicjacji wyrzutu mas skalno-gazowych. [W:] XII Międzynar. kolo-kwium nt. Kierunki zwalczania zagrożenia wy-rzutami gazów i skal w górnictwie podziemnym. Nowa Ruda-Radków, 19-23 września 1988, T. 3, Katowice, GIG, 13.

Litwiniszyn J., 1988: Stochastic methods in subsiden-ce problems. [W:] Proceedings of the Internatio-nal Symposium on Modern Mining Technology. October, 1988. Taiwan: Shandong Istitute of Mi-ning and Technology, 300-305.

Litwiniszyn J., 1989: Miarodajność wyników badań własności górotworu. Arch. Min. Sci., Vol. 34, Z. l, 19-27.

Litwiniszyn J., 1989: Reliability of investigation re-sults of rock-mass properties. Min. Sci. Tech., Vol. 9, No. l, 39-45.

Litwiniszyn J., 1990: Model inicjacji nagiego wyrzutu mas skalno-gazowych. [W:] Górotwór jako ośro-dek wielofazowy, T. 2. Kraków, AGH, 509-535.

Litwiniszyn J., 1990: Rarefaction shock waves, out-bursts and consequential coal damage. Int. J. Rock Mech. Min. Sci. Geomech., Abstr., Vol. 27, No. 6, 535-540.

Litwiniszyn J., 1991: Remarks on the equations of sta-te of outburst rocks regarded as a solid solution. Int. J. Rock Mech. Min. Sci. Geomech., Abstr., Vol. 28, No. 6, 501-508.

Litwiniszyn J., 1991: Uwagi o równaniach konstytu-tywnych skał wyrzutowych traktowanych jako roztwór stały. [W:] Górotwór jako ośrodek wie-lofazowy, T. 3, Kraków, AGH, 903-918.

Litwiniszyn J., 1992: Entropy in the phenomenon of granular media displacement. Arch. Appl. Mech. Vol. 2, No. 6, 404-412.

Litwiniszyn J., 1992: Niektóre aspekty zjawiska wy-rzutów skalno-gazowych. [W:] Konferencja nt. Kierunki zwalczania zagrożenia wyrzutami gazów i skał w kopalniach Dolnośląskiego Zagłębia Wę-glowego, Zbiór referatów, Sobótka – 9.10.1992, 5-22.

Litwiniszyn J., 1993: Rarefaction shock waves in po-rous media accumulating CO2, CH4, N2. [W:] 20 years cooperation in physics of fluids – Fe-stschrift, Max Planck Institut für Strömungs-forschui Göttingen, Strata Mechanics Research Institute, 7-34.

Litwiniszyn J., 1993: Teoria wpływu eksploatacji na powierzchnię wczoraj, dziś i jutro. [W:] Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej ’93. T. 2, Ustroń 1-5 marzec 1993, Kraków, Ofic. Wyd. ”Jaxa”, 193-206.

Müller E. A., Litwiniszyn J., 1993: Introduction. [W:] 20 years cooperation in physics of fluid- Fest-schrift. Max Planck Institut für Strömungsfor-schum. Göttingen, Strata Mechanics Research Institute, 3-5.

Litwiniszyn J., 1994: Rarefaction shock waves in poro-us media that accumulate C02, CH4, N2. Shock Waves, Vol. 3, No. 3, 223-232.

Litwiniszyn J., 1994: The gauss function and pheno-mena of rock mass subsidence and displacements of granular media. Int. J. Rock Mech. Min. Sci. Geomech. Abstr., Vol. 31, No. 2, 143-148.

Litwiniszyn J., 1995: State of the art on the mechanism of outbursts in coal mines. [W:] Intern. Sympo-sium – Workshop on Management and Control of High Gas Emissions and Outbursts in Under-

ground coal Mines, Wollongong, NSW, Australia, 20-24 March 1995,1-14.

Gawor M., Litwiniszyn J., Rysz J., Smolarski A.Z., 1996: Zjawiska dynamiczne w brykiecie węglo-wym podczas wyrzutu. [W:] XII Krajowa Konfe-rencja Mechaniki Płynów – zbiór prac, Rzeszów--Jawor, 9-13 września 1996, T. 2, 127-135.

Kruszyński M., Litwiniszyn J., 1996: Human activity unbalances the primary equilibrium of the earth’s crust. [W:] Civil Infrastructure Systems for the Next Century: a Global Partnership in Research. Cracow, 2-4 October 1996, US NSF and SMRI PAS, 37-42.

Litwiniszyn J., 1997: Elementy dynamiki przepływów w sieciach wentylacyjnych. Część I. Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa, Nr 11, 7-13.

Litwiniszyn J., 1997: Elementy dynamiki przepływów w sieciach wentylacyjnych. Część II. Mechaniza-cja i Automatyzacja Górnictwa, Nr 11, 14-16.

Litwiniszyn J., 1997: Inicjacja nagłych wyrzutów mas skalno-gazowych. Bezpieczeństwo Pracy i Ochro-na Środowiska w Górnictwie, Nr 1, 5-14.

Litwiniszyn J., 1997: Nauka na rzecz bezpieczeństwa górnika. Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środo-wiska w Górnictwie, Nr 5, 8-10.

Litwiniszyn J., 1997: O stabilności pracy wentyla-torów. [W:] Materiały Szkoły Eksploatacji Pod-ziemnej ’97. Szczyrk, 24-28 luty 1997, PAN, Centrum Podst. Problemów Gospodarki Surow-cami Mineralnymi i Energią, AGH, Zakład Gór-nictwa Podziemnego, 337-351.

Litwiniszyn J., 1997: Recenzja monografii pt. Wyrzuty gazu, węgla i skał w podziemnych kopalniach wę-gla. Prz. Gór., Nr 3, 29-cd. 39.

Litwiniszyn J., Cygan J., 1998: Badania modelowe na ośrodku sypkim obrazujące ruch ośrodka w czasie z wykorzystaniem kamery video oraz komputero-wej analizy obrazu. [W:] Materiały Konferencji Naukowej na temat „Zjawiska fizyczne w wielo-fazowym ośrodku skalnym”, IMG PAN- Kraków, 53-58.

Litwiniszyn J., 1999: Applications of Smoluchowski’s equation into mechanics of loose media. Opuscula Mathematica, Vol. 19, 13-18.

Litwiniszyn J., 1999: Elementy dynamiki przepły-wów w sieciach wentylacyjnych. [W:] Materiały 1 Szkoły Aerologii Górniczej. Zakopane, 11-15 października 1999, 17-24.

Litwiniszyn J., 2000: Uwaga o wpływie prędkości fron-tu eksploatacji na kształtowanie pola niecek osia-dania. Arch. Min. Sci., Vol. 45, No. 3, 323-331.

Gawor M., Litwiniszyn J. Rysz J., Smolarski A.Z., 2000: Wyrzuty skalno-gazowe. Arch. Min. Sci., Vol. 45, No. 3, 347-361.

IMG