„Akademia Liderów Samorządowych”

Podstawy władzy i przywództwa w organizacji

Doc. dr W.Piotrowski

18.04.2010

„Akademia Liderów Samorządowych” – Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał LudzkiWydział Prawa i Administracji Uniwersytet WarszawskiKrakowskie Przedmieście 26/27, 00-927 Warszawae-mail: als@wpia.uw.edu.pl

Literatura zalecana

1. Avery G.C. (2009). Przywództwo w organizacji. Paradygmaty i studia przypadków. Warszawa: PWE.

2. Bacharach S.B. (2010a). Przeciągnij ich na swoja stronę. Zdobądź poparcie, przekonaj sceptyków, wykonaj swój projekt. Warszawa: MT Biznes.

3. Bacharach S.B. (2010b). Zatrzymaj ich po swojej stronie. Motywuj, monitoruj i doprowadź swój projekt do pomyślnego końca. Warszawa: MT Biznes.

4. Blanchard K. (2008). Jednominutowy menedżer i przywództwo. Warszawa: MT Biznes.

5. Blanchard K., Miller M. (2008). Sekret. Tajemnica wielkich liderów. Warszawa: Studio EMKA

PRZYWÓDZTWO jest to

• stosunek społeczny („LIDER-INNI”; poziom mikro: diadyczny i grupowy, poziom mezo: organizacyjny, poziom makro: globalny),

• innych przyciąganie/pociąganie,• zwolenników zdobywanie, wiązanie,

aktywizowanie, • angażowanie/motywowanie by inni robili to, co

lider chce dlatego, że sami tego chcą.

PRZYWÓDCA - czasowo uprzywilejowany uczestnik stosunków społecznych. Jego zwolennicy (naśladowcy) podążają za nim bo chcą, „uprawniając” do wpływania na nich.

Wybrani liderzy transformacyjni w polityce i administracji

Na świecie:• A. Lincoln, • J. F. Kennedy, • G.S. Patton, • D. MacArthur, • R. W. Guiliani (burmistrz

Nowego Jorku), • W. Branton (szef

nowojorskiej policji, NYPD),

• W. Churchill, • M. Thatcher

Wielcy Polacy: • Józef Piłsudski, • Stefan Starzyński, • Jan Paweł II, • Lech Wałęsa • Jerzy Owsiak.

Przywódcy Naśladowcy

• Żyją swoimi planami • Ich terminarze

odzwierciedlają ich pragnienia i aspiracje

• Inicjują • Przewidują problemy i

tworzą alternatywy • Podnoszą słuchawkę i

nawiązują kontakt • Inwestują swój czas w

kontakty z ludźmi

• Żyją z dnia na dzień• Ich terminarze

odzwierciedlają konieczności życiowe

• Reagują lub odpowiadają• Odpowiadają na

problemy i je rozwiązują• Czekają aż zadzwoni

telefon• Spędzają czas z ludźmi.

Kierownicze przywództwo

polega, na takim kreowaniu przez menedżera różnych („rozumowych” i emocjonalnych) aspektów społecznej sytuacji organizacyjnej, które prowadzi do utrzymania lub zwiększenia liczby jego zwolenników, działających tak jak on chce, dlatego, że sami tego chcą.

(W.Piotrowski).

[Zob.: Personel, nr 1, paźdz. 1994]

Cechy osobowości i umiejętności lidera [Na podst. K.Obłój, 1994. Mikroszkółka zarządzania. Warszawa: PWE, s.118]

• Pewność siebie• Ambicja • Motywacja osiągnięć• Asertywność• Zdolność do

dominacji nad innymi• Tolerancja na stres• Wytrwałość• Inteligencja • Odwaga

• Umiejętność tworzenia wizji• Kreatywność i

innowacyjność• Takt, talenty

dyplomatyczne• Umiejętność

perswazyjnego mówienia i słuchania

• Szybkie podejmowanie decyzji

• Umiejętność stawiania zadań i organizowania pracy

Komponenty inteligencji emocjonalnej wg D. Golemana

• Samoświadomość

• Samokontrola

• Motywacja

• Empatia

• Umiejętności społeczne

Peter F. Drucker – „człowiek, który wymyślił zarządzanie” (19.11.1909-11.11.2005)

"... ‘osobowość kierownicza’, ‘styl kierowania’ i ‘cechy charakterystyczne przywódcy’ w zasadzie nie istnieją (...) Jedyną cechą charakteru, którą dostrzegłem u wszystkich najlepszych liderów bez wyjątku było to, że brakowało im lub mieli bardzo niewiele charyzmy”.

Charles Handy Cechy przywódcy odnoszącego sukcesy:

1) wiara we własne siły i uzasadnione wątpliwości;

2) praca z pasją i świadomość innych światów;

3) kochanie ludzi ("bycia wśród ludzi„) i samotność "frontowego dowódcy"

Kluczowe cechy lidera wg J.Welcha (model „4 E”)

Energy (energia)

Energizer (aktywator pobudzający innych do

działania)

Edge (zacięcie, determinacja)

Execution (realizacja: wynik=cel)

[Krames, J.A. (2003). Jacka Welcha leksykon przywództwa. Warszawa: Studio EMKA, s. 123)

POTRZEBYZADANIA

POTRZEBYJEDNOSTKI

POTRZEBYZESPOŁU

Model przywództwa J. Adaira[Źródło: Adair J. (2000)., Anatomia biznesu. Przywództwo. Warszawa: Studio Emka, s.47]

Funkcje związane z zadaniami

• Formułowanie zadań.

• Określanie celów (formuła ZMORA)

• Tworzenie planu.

• Rozdzielenie pracy i zasobów.

• Kontrolowanie jakości i tempa pracy.

• Kontrolowanie realizacji planu.

• Korygowanie wykonania i/lub planu.

Cel zgodnie z formuła ZMORA powinien być

• Zrozumiały

• Mierzalny

• Określony w czasie

• Realny

• Ambitny(Odpowiednik angielski to formuła SMART: specific, measurable, ambitious, realistic, time framed. Zob. Reinfuss R. 2009. MBO. Prosta i skuteczna technika zarządzania Twoją firmą. Gliwice: HELION, One Press)

Funkcje związane z jednostką (podwładnym)

• Zajmowanie się problemami osobistymi.

• Zachęcanie jednostek do pracy.

• Ustalanie statusu.

• Rozpoznawanie i wykorzystywanie umiejętności jednostki.

• Szkolenie i rozwijanie jednostki.

Stereotyp - „teoria X” D. McGregora Przeciętny człowiek jest z natury

• leniwy

• unika odpowiedzialności

• odtwórczy

• trzeba go zmuszać do pracy karząc.

Stereotyp - „teoria Y” D. McGregora Przeciętny człowiek

• potrzebuje wysiłku fizycznego i umysłowego• może poszukiwać odpowiedzialności• jest twórczy • kieruje sobą aby osiągnąć własne cele, otrzymać

nagrody• lepiej reaguje na nagrody niż na kary.

Samospełniające się założenia

X=10

Y=0

X=0

Y=10

Styl autokratyczny

Styl demokratyczny

MODEL X

MODEL Y

OSOBY coraz bardziej PASUJĄCE doMODELU X

OSOBY coraz bardziejPASUJĄCE doMODELU Y

Styl przywództwa

• powtarzalny w dłuższym okresie sposób oddziaływania lidera na jego społeczne otoczenie

• Jest tym bardziej autokratyczny im lider:• częściej sam podejmuje decyzje dotyczące innych• ściślej określa ich zadania i sposoby realizacji• bardziej dystansuje się od nich (izoluje)• częściej kontroluje przebieg działań• częściej karze niż nagradza.

Autokrata Demokrata• kieruje • wykorzystuje władzę

(naciska)• poucza jak należy

pracować • szuka winnych

porażek • wywołuje lęk • głównie mówi „JA” • mówi: „Proszę TO

ZROBIĆ!”

• jest mentorem i trenerem• wyzwala działania

dobrowolne • daje przykład dobrej pracy • szuka dróg do sukcesu • wzbudza entuzjazm • najczęściej mówi „MY” • mówi: „ZRÓBMY TO!”

Funkcje związane z zespołem

• Ustalanie standardów.• Utrzymywanie dyscypliny. • Zachęcanie, motywowanie, wyjaśnianie

celowości pracy.• Kreowanie liderów niższego szczebla.• Zapewnianie możliwości porozumiewania się w grupie.• Szkolenie i rozwijanie grupy w zespół. • Tworzenie (podtrzymanie) ducha zespołu.

Efektywny zespół

• Together

• Everyone

• Achieves

• More

• Talk• Evaluate• Assist• Motivate

Przywództwo jako SŁUŻBA

Władza jest to:

• „możliwość człowieka lub grupy ludzi do urzeczywistniania swoich zamierzeń w społecznym działaniu nawet wbrew oporowi innych”. (M. Weber)

• „zdolność osoby A do spowodowania aby osoba B zrobiła coś, czego by nie zrobiła bez osoby A”. (R. A. Dahl)

• możliwość wywierania wpływu społecznego.

Wpływ społeczny i autorytet

• Wpływ społeczny jest to działanie lub przykład, które bezpośrednio lub pośrednio powodują zmianę w zachowaniu albo postawach innej osoby lub grupy.

Autorytet jest to władza sprawowana na mocy przyzwolenia ze strony tych, w stosunku do których jest wykonywana.

Typy władzy (wpływu społecznego):

1. Formalna 2. Nagradzania 3. Karania (wymuszania)4. Odniesienia (wzorca)5. Charyzmatyczna6. Eksperta7. Łącznika8. Informatora9. Prawodawcy

Strategie wpływu społecznegoSTRATEGIA PODEJŚCIE

BEZPOŚREDNIE PODEJŚCIE

POŚREDNIE

Odwoływanie się do strachu i presji

Przymus, groźba Presja

Odwoływanie się do norm wzajemności

Wymiana, przetarg,

negocjacje Przymilanie się, gra na poczuciu

zobowiązania Odwoływanie się do wartości (przekonywanie o

słuszności)

Nacisk na potrzeby,

zalety, fakty Odwoływanie się do wspólnych wartości i zasad ogólnych

Przywództwo transakcyjne

Lider transakcyjny nieustannie wymienia „coś za coś” (zasoby, racje, emocje) ze swoimi podwładnymi (zwolennikami). Dąży jak najwyższej efektywności, używając kombinacji władzy formalnej i nieformalnego wpływu. Rozpoznaje, modyfikuje i spełnia potrzeby i oczekiwania innych oraz odpowiada na zmieniające się sytuacje, kreując oczekiwania i potrzeby. Dzięki temu wywołuje, podtrzymuje lub zwiększa zaangażowanie ludzi.

Przywództwo transakcyjne – poziomy wg J.C. Maxwella

POZIOM I STANOWISKO

• Wpływy lidera są określone przez jego uprawnienia. Im dłużej jest na tym poziomie, tym trudniej o efekty, tym niższe morale jego podwładnych.

• Na tym poziomie należy:1)poznać i zaakceptować zadania, uprawnienia i

odpowiedzialność 2)poznać historię organizacji i wkład w jej sukces

poszczególnych ludzi3)wykonywać zadania perfekcyjnie4)robić więcej niż oczekują inni5)być ‘ostrożnie’ twórczym.

POZIOM II PRZYWOLENIE

• Wpływ wykracza poza władzę formalną. Praca jest coraz przyjemniejsza. Zbyt długie pozostawanie na tym poziomie może jednak wywołać niezadowolenie u osób o bardzo silnej motywacji.

• Na tym poziomie należy:1)kochać ludzi i do tego bardziej niż procedury2)nauczyć się patrzeć ich oczyma 3)umożliwiać innym osiągnięcia4)działać z pozytywnym nastawieniem5)uwzględniać innych w swej podróży6)postępować mądrze z osobami trudnymi.

POZIOM III REZULTATY

• Większość podwładnych/zwolenników ma poczucie sukcesu. Lubią lidera i to, co robi. Problemy rozwiązywane są łatwo dzięki zaangażowaniu i sile rozpędu.

• Na tym poziomie należy:1) inicjować i akceptować odpowiedzialność za rozwój2) stosować formułę ‘ZMORA’ i dążyć do osiągnięć3) rozliczać z wyników zaczynając od siebie4) wiedzieć, co jest opłacalne i robić to5) formułować wizję, misję i strategię razem z innymi6) inspirować zmiany rozumiejąc znaczenie czasu7) podejmować trudne i ważne decyzje.

POZIOM IV KSZTAŁTOWANIE LUDZI

• Długofalowy rozwój organizacji poprzez ludzi. Lider kształtuje przywódców. Trzeba osiągnąć ten poziom.

• Na tym poziomie należy:1) wiedzieć i czuć, że ludzie są najcenniejszym

kapitałem2) być mentorem i/lub coachem (trenerem)3) być wzorcem4) skoncentrować się na 20 procentach najlepszych 5) „rozmnażać” liderów6) pozyskiwać ludzi dla wspólnych celów i sukcesów7) otoczyć się kilkoma osobami wzbogacającymi

przywództwo.

POZIOM V OSOBISTOŚĆ

• Poziom dla liderów mających za sobą lata kształtowania ludzi i organizacji. Niewielu go osiąga. Ci, którym się to udało żyją wiecznie!

• Na tym poziomie:1)lider ma lojalnych, zdolnych do poświęcenia

ludzi2)jest mężem stanu i poszukiwanym doradcą 3)czerpie zadowolenie głównie obserwując

postępy i rozwój innych4)staje „ponad” swoją organizacją, jest nią!

Trzeba dbać o sukces i o ... sukcesję!

Model przywództwa sytuacyjnego II K. Blancharda

POZIOM ROZWOJU WŁAŚCIWY STYL PRZYWÓDZTWA

R1 Niskie kompetencje

wysokie zaangażowanie•entuzjastyczny debiutant

S1

DYREKTYWNY, instruktażowyBuduj, organizuj, ucz, nadzoru

R2Niskie kompetencje i zaangażowanie•rozczarowany adept

S2

TRENERSKI, konsultatywnyKieruj, wspieraj

R3Średnie-wysokie kompetencje

Zmienne zaangażowanie•kompetentny lecz ostrożny praktyk

S3

WSPIERAJĄCYChwal, słuchaj, ułatwiaj, ‘wciągaj’

R4Wysokie kompetencje i

zaangażowanie•samodzielny ekspert

S4

DELEGUJĄCYPrzekazuj, nie przeszkadzaj

Przywództwo transformacyjne (rewolucyjne)

• Według N.M. Tichy' ego i D.M. Ulricha przywództwo takie wymaga przede wszystkim:

1.Wykreowania wizji 2.Mobilizacji zaangażowania (do czego

konieczna jest pewność siebie i wewnętrzna siła)

3.Instytucjonalizacji zmiany organizacyjnej.