•AMNESTY41 INTERNATIONAL

NEWSLETTER

FEDERALNA REPUBLIKA JUGOSLAWIITAJLANDIA

Uchodicyaresztowani,karani grzywnami

deportowam

Etniczni Albaficzycy ofiaramibrutalnych ataków policji

Arian Curri

" mnie do kedory-fera i trzech policjantów usiadlo

mnie; jeden z nich wyjql nhZ,podwinql mi koszule i wyciqlkrzy±..."Arian ClUTi. 18 lat, hyl maltreto-wany przez funkcjonariuszy poli-cji. ktOrzy w kwietniu 1994, naprzedmiekiach Pa wyciagncli

go z autobusu jak wracal zeszkoly.

"Zapewnialem policjantów,nie man: ±adnej broni i ±e mogqprzeprowadzié dokladnq rewizje.Zuczcli mnie gwahowniepicciu czy szekiu, jeden po dru-gilt,. przerwy az.. stracilemprzytomnote."

przez policjantow. ktOrzy w lutym1994 przeprowadzali rewizjc wposzukiwaniu broni jego domuA pobhzu Podujeva.

p() ITY DO NIEPRZYTOM-NOSCI 90-letni mczczyzna i

18-ktni uczeri (na zdjcciu ohok),kt6rein a na klatce piersiowejwyryto serhskie godlo w ksztalciekrzyza. to tylko dwie ofiary sto-sowanej powszechnie przemocy i

szykan ze strony policji skic-rowanych przeciwko etnicznymAlhaliczyków, mieszkancom serh-skiego regionu Kosovo.

Etniczni Albaticzycy stanowia okolo 85% dwumilionowej Rid-

Kosowa. Wszystko wska-

zuje na to. ze przemoc policji jest glownym powodem opuszczania kraju przez setki tysiccy mlodych Alhariczyków. którzy szukaja schronienia w Europie Zachod-

Ataki policji skierowane saprzeciwko dzialaczom politycz-nyin. nauczycielom. dzialaciomw obronie praw czlowieka. dziala-czom zwiwzkowym, a nawet prze-

ciwko miejscowym dzialaczomsportowym: wydaje sic. le prze-

ciwko kaidemu. kto identyfikujesic I "alternatywna- spolecznoccia wykreowana przez etnicznychAl-banczyków w reakcji na lataprzeladowan i na uchylenie wick-szoci aspektów czcgciowej auto-

nomii, z jakiej poprzednio korzy-stal region Kosova.

Typowa sytuacja. w jakiej majamiejsce pohicia, jest "poszuki-wania lamane sa wow-

czas meble, rodziny sa zastrasza-

ne, a mciczyini hid. czesto ze

skutkami powainych obraieri.

Zdarza sic, 7.0 atakowane sa rOw-

niei kobiety. dzieci i ludzie starsi.

AI dysponuje dokumentacja

kilku takich aktOw przemocy. na

co skladaja sic zdjccia i zeznania

Aviadków. relacje o podobnych

przypadkach naplywaja niemal

codziennie. Zdjecia pokazuja !any

zadane etnicznym Albadczykom

przez funkcjonariuszy policji. Me

sa jednak w stanie oddai poniien.

hOlti i gniewu do<wiadczanych

przez ofiaty i ich rodziny.

Al jest przekonana. Ze tego

rodzaju przeladowania sa czckiaoficjalnej polityki zmierzajacej doutrzyrnania kontroli w tym re-

gionie. Sluia temu ekstrernalne

metody zastraszenia przy zaohser-wowanej bezkarnoci. 7 jakiej

korzystaja funkcjonariusze poli-cji. Od 1990 w Kosovie zwolnio-nych zostalo ze sluih policyjnychokolo 4000 etnicznych Alhaticzy-k6w. którzy zastapieni installprzez SerhOw mb CzarnogOrcOw.

Od polowy 1993 rzadJugoslawii

nie wyraia zgody na przehywaniew Kosovie dlugoterminowychmisji monitorujacych przestrze-gaMe praw czlowieka, ani tel nie

udziela wiz przedstawicielom or-

ganizacji wystcpujacych w obronie

praw czlowleka. w tym Amnrsly

Infer-national. AI wzywa wladze do

natychmiastowego poloienia kresu

torturom i przeladowaniom. dozhadania skarg i do postawieniawinnych przed organami wymiarusprawiedliwo<ci, a takie do zapew-

nienia przestrzegania miedzynaro-dowych norm egzekwowania po-

rzadku prawnego przez wszystkichfunkcjonariuszy policji.

WIELU UCHODiCOW ios6b ubiegajacych sic 0

azyl - szczegOlnie tych z My-

anmaru (Birmy) - naraionych

jest na dlugotrwaly areszt, kary-

pienicine i przymusowy powrot

do kraju, z ktOrego uciekli.

Nie ma w Tajlandii regulacji

prawnych, ktOre chronilyby osoby

ubiegajace sic o azyl. Wielu z

nich trafia do aresztOw i staje sicofiarami przeladowan za "nie-legalna imigracjc-. W rokuzapowiedziano podjccie zdecydo-wanych dzialad przeciwko Melegalnej imigracji, w wyniku kt6-rych wzrosla liczha aresztowan ideportacji ws'rOci uhiegajacych sico azyl. Warunki paninace w C,.!ri-trurn Internowania limglantni Bangkoiia sa inacimeminimalnych standar00v, micdzynarodowych. a W. mekt6rychprzypadkach sprowadzaja sic dcokrutnego, nieludzkiego pont-Zajacego traktowania. 1.udzie saczcsto przetrzymywani w pomieszczeniach di tego stopaliiprzepeimonych, le Me wszyscymop} sic w inch poloiv2. Rac..kzywnos'ciowc sa niewystalcza-jace. a dzieci w ogOle Me sa ninnobjete, co zmusza matki do dzie-lenia sic swymi skapymi por-cjami.

Wielu zatrzymanych deportujesic nastcpnie do Ohozu Halock-hanie poloionego na spornyrnobszarie granicznym micdzyTajlandia i Myanmar. ktOry zostal uznany przez wladze Tajlandii jako Theipieczny- dlauchodicOw. MOno to 21 lipcatego roku wojsko w he ih ie ()kohl360 zolnierzy laatakowato ob6zwywoluo.: pozar w jeg() czcS.ciuprowadzajac do nanuniej ftosOb. W naste,pstww leg() in

cydentu tysiace tichodic0ucieklo lho-uu

Al wzywa wladie Tajlandii rh

przystapienia do Konwencji 0Statusie UchodicOw roku 19f)1i do podpisania protokOlu do leikonwencji z 1967 roku. a takicdo skutecznego zapewnieniaochrony uchodicom i azylantomw pelnej zgodno<ci z micdzyna-rodowymi standardami odnosza-cymi sic do ochrony uchodicow.

2 PAZDZIERNIK 1994

I

Twoje sfowa adresowane do politykOw mop pormic ofiarom famania praw czfowieka, ktOrychlosy opisane s.1 poniZej.Moiesz przyczynid si9 do uwolnienia wi9iniOw sumienia.Twoje przeslanie mo2e przywrOciá wolnott tym, ktOrzy "znikncli". Mo2esz zapobiecegzekucjom.Ofiar jest wiele, przemoc ma ogromny zasi9g. Liczy sic kaZdy gfos.selp

ea

MANUEL MANRIQUEZSAN AGUSTiN, muzykpochodmcy z indianskiego ple-mienia Otomi zamieszkujacegostan Ilidalgo, zostal bez nakazusadowego aresztowany przezpolick w stolicy kraju, Meksy-ku, w czerwcu 1990 roku. Mimo,ie nie znal hiszpahskiego, byl wtym jvzyku przesluchiwany; zo-stal bestialsko pobity, niemal u-duszony, przypalano mu cialo ipoddawano wstrzasom elek-trycznym. Do dzig nosi blizny,glady stosowanych tortur.

Dokumenty policyjne dotyczacetej sprawy zagincly. Pomimobraku jakichkolwiek dowodówpoza wymuszonym torturamizeznaniem Manuel Manriquezzostal uznany winnym morder-stwa i skazany na 24 lata

Postcpowanie apelacyjne niewyroku, mimo ie pod-

legly rzadowi Krajowy Komiteteka putv::•.;;-.11zi! ,.to-

sowanie wohec niego tortur. Aljest zdania. ie uwicziono go zaprzynaleinoe etniczna i uwaza goza wicinia sumienia.

W czasie pobytu w wiczieniuManuel Manriquez San Agustinnauczyl sic hiszpanskiego i za-angaZowal sig w dzialalnoe narzecz obrony praw czlowieka la-manych wobec ludzi wiczionychw Meksyku. zwlaszcza wie§nia-kow i plemion tubylczych. Jestdzisiaj przywódca wicziennejorganizacji na rzecz praw czlo-wieka.

SIIABIR AHMED SHAII,ABDUL CAM LONE orazSAYEED ALI SHAH CEELA-NI sa wiczieni za pokojowewyraianie swoich poglad6wpolitycznych nie nawolujacychdo przemocy. Al apeluje dorzadu Indii o natychmiastowe ihezwarunkowe uwolnienie tychtrzech

Shabir Ahrned Shah. chief-

dziestoletni przyweidca Zjedno-

czenia Ludów Jammu i Kaszmim. od 1968 roku wielokrotnie

wigziony. Spgdzil w wiczieniu lacznie ponad 18 lat i nigdy nie zostal postawiony przed sadem. Ostatnio zostal aresztowany we wrzeniu I 989 roku i wigziony jest

meksyk

Pod koniec lipca tego rokurozpoczal czwarty jui strajkglodowy domagajac sic w tensposób uwolnienia wielu osóbprzetrzymywanych w meksy-kariskich wiczieniach w oparciu opodobne przeslanki jak te, którezna z wlasnych do<wiadczen. Wdesperacji spowodowanej ciag-lym brakiem reakcji wladz, 15sierpnia zaszyl sobie w protekieusta i przestal przyjmowae plyny.Pod koniec sierpnia zakoticzylglodowkc. a jego apel znew zostalzlekcewaiony.

indieprzez pice lat w oparciu o Ustawcw Sprawie Terroryzmu i Zakló-cania Spokoju.ktera daje podstawgdo wieloletniego przetrzymywaniaWick niów bez sformulowania aktuo skarien i a i bez rozprawy sadowej.

Abdul Gani Lone. przywódcaKonferencji Ludów Jammu i Ka.sz-mini Sayeed Ali Shah Geelani,przywOdcaruchu Jamant-i-Islami,zostali aresztowani w paidzicrniku1993 roku po zorganizowaniu wJammu i Kaszmirze demonstracjiprzeciwko zajgciu przez wojskonajAvictszego w Kaszmirze miejscakultu. tzw. Swiatyni Muzulinati-skiej: wickszo<e demonstracjiprzebiegala spokojMe. 6 maja tegoroku Sad Najwyiszy w Delhi za-

Prosimy o wysylanie listówwyraiajacych powaine zaniepo-kojenie przypadkiem ManuelaManriqueza San Agustin i do-magajcych sic jego natych-miastowego uwolnienia bez sta-wiania warunków, a takie o po-stawienie przed sadem osób od-powiedzialnych za poddanie gotorturom.

Listy prosimy adresowae: Lie.Carlos Salinas de Gortari /Presidente de la Repdblica /Palacio Nacional / 06067 MexicoD.E. / Mexico.

rzadzil ich uwolnienie. Wkrótce poodzyskaniu wolnoci zostali po-nownie aresztowani na podstawieUstawy o Bezpieczeristwie Publi-cznym, prawa o charakterze pre-wencyjnym dajacego podstawc doprzetrzymywania wiginiów dodwóch lat bez sformulowania aktuoskarienia i bez rozprawy sado-wej.

Prosimy o wysylanie listówwzywajacych do natychmias-towego i bezwarunkowego uwol-nienia Shabira Ahmed Shaha.Abdula Gani Lone i Sayeeda AliShaha Geelani na adres: His Excel-lency The Prime Minister / SouthBlock Gate No. 6 / New Delhi 110001 / India.

izraelMORDECIIA.1 VANUNI.byly technik jadrowy wmiegcie Dirnona w lzraelu, jestwicziony od paidziernika 1986roku w zupelnym odosobnieniu.Zostal porwany na terenie Euro-py przez agentów rzadu lzraela potym, jak przekazal brytyjskiejgazecie informacje na tematizraelskiego program jadrowego.Vanunu twierdzi, ie uczynil tochcqc doprowadzie do publicznejdebaty na temat izraelskiegoprogramu jadrowego.

Wiadze lzraela oficjalnie po-

twierdzily uwiczienie MordechajaVanunu dopiero 9 listopada I 98b

roku. Zostal oskarionyo zdradc sta-

nu. Rozprawa sadowa w jego spra-wie przebiegala w trybie niejawnym.

Umoiliwiono mu pelen komakt z

obrona, jednakie mial zakaz ujaw-

nienie sc.dziom szczegeilOw dotycza-cych porwania. marcu 1988 rokuSad Rejonowy w Jerozolimie skazalgo na 18 lat wiczienia. Wyrok zostalpodtrzymaro • maj u 989 Mkt:

przez Sad Najwyiszy. Przedstawi-cielom Al Me zezwolono na obser-wacjc przebiegu procesu.

Mordechaj Vanu nu jest nadalwicziony w odosohnieniu w zakla-

dzie karnym Ashkelon. Mom kon-

taktowae sic wylacznie ze swoim

obrofica i - pod scilj kontrola - z

najbliZsza rodzina przez godzing fa/na dwa tygodnie. a takle. w tniargmoinoki. z duchownym.

Rzeeznicy rzadu lzraela utrzy-muja, he przetr iymywanic Morde-chaja Vanunu w odosobnieniu jestkonieczne dla zapewnicnia mu och-

rony przed innymi wiginiami i dlauniemoiliwienia mu przekazaniautajnionych intormacji. w tyrnszczególów dotyczacych porwania.które w ‹wietle prawa miedzynaro-

dowego bylo czynem przestgpczym.AI jest zdania. ic przedliYiajqce sicprzetrzymywanie w tychwarunkach. w odosobnieniu. jestprzejawem okrutnego, nieludzkiegoi ponilajacego traktowania badikarania.

Al apeluje o uwolnienie Morde-chaja Vanunu. co hyloby forma za-

doKeuczynienia za uporczywe la-

manic wohec nicgo praw czlowiekatak w przeszloSci jak i obecnit..

Prosimy o pisanie listów wzy-wajacych do uwolnienia MordechajaVanunu kierowanvch do: Etc!Weizman / President / Office if the

President / Belt Hanasi / 3 HakesetStreet /Jerusalem 92188 /

f /

Manuel Manriques San Agustin

I I . I •

PAIDZIERNIK 1994 3

BRAZYLIA

Nowy prezydent musi przestrzegae praw cztowieka

4

fatrAuTenr-

...02';

e R.T.Vel

I 'it

To zdjecie zrobione zostalo w kwietniu 1993 podczas inspekcji posterunku policji w Fortaleza, Ceará,przez Komisje Stowarzyszenia Adwokackiego. Komisja wkroczyla w chwili, kiedy poddawano torturomAntonio Ferreira Braga. Antonio mial skute rece, skrypowany byl kocem, byl bity, a twarz mial owinie4dentkg samochodowq, co powodowalo duszenie. Na pierwszym plank widoczna jest palmaloria -drewniana palka, zwoj przewodów elektrycznych i dentka samochodowa.

PAKISTAN

Ustawa obluinierstwiedziata przeciwmniejszo§ciom

BOWIAZUJACA W PA-KISTANIE ustawa o Mut:-

nierstwie, kt6ra przewiduje karegmierci. coraz czcgciej wyko-rzystywana jest dla zastraszeniamniejszogci religijnych. takich jakahmadysi czy chrzekijanie. Wro-gog wobec tych grup. wyply-wajaca czesto z osobistej nie-checi. zawigci zawodowej czywalki ekonornicznej. w wieluprzypadkach doprowadzala dobezpodstawnych oskarien onierstwo. a w nastcpstwie doaresztowan. Ludzie ci sq wici-niami sumienia. 13-letni chlopieczostat posadzony o wypisaniebluinierstw na gcianie meczetumimo. i.e by! analfabeta. Uwol-niono go za kaucja w listopadzie1993, pa szekiomiesiccznyinprzetrzytnywaniu w wiczieniu.

Obowiazujace prawo wytwo-rzylo w kraju annosferc, w kt6rejniektórzy ludzie czuja sic upraw-nieni do egzekwowania tego pra-wa w stosunku do innych. Wkwietniu br. chrzegcijanin Os-karZony o tfluinierstwo zostal za-strzelony na ulicy mia.sta Lahore,a muzulmanin. brany za chrze-kijanina i oskariony o spalenieKoranu. zostal ukamienowanyprzez (Juni w Gujranwala.

W lipcu Al wydala raport*/wzywajacy do wdroienia kon-kretnych zabezpieczen prawnych.Rzad zapowiedzial podjccie kro-ków w kierunku zapobieienianaduZyciu prawa jednakie w na-stcpstwie szantaiu ze stronyislamist6w nie zdobyl sic na prze-kazanie parlamentowi propozycjiodnognych zmian w procedurzeprawnej. Islamici groziligrniercia ministrowi sprawie-dliwoki i dzialaczom na rzeczpraw czlowieka.

*I Pakistan: stosowanie i nad-

u±vcia ustawy o nierstwie

(Indeks AI: ASA 33/08/94)

•• •

Sala mat Masih

D ZIESV LAT po ponow-nym ustanowieniu w Brazyliirzad6w cywilnych wzrasta liczbaprzypadków pozasadowych egze-kucji wykonywanych na dzieciachi na doroslych przez policjg iszwadrony .fnzierci. rrinoig sicprzypadki tortur. tinczOw i maitre-towania wicini6w.

AI zaapelowala do wszystkichos6b kandydujacych w obecnychwyborach prezydenckich wBrazylii a jednoznaczne wyra-ienie zaangaiowania na rzeczprzestrzegania praw czlowieka io zapowiedi krok6w, jakie zde-

RWANDA

Delegacja Al770. CO OGIADAWMY w

telewizji i styszelthny w radiojest dalekie od prawdy Na ziemiporozi7ucane sq czaszki... Wokóiczuje sic bnieri4. Spotkalikny 16-letniq dziewczync. Jeanette,jedynq, ktdra ocalaia z masakrydokonanej w kokiele katolickimw Nyamata. Opowiadala nam, jakludzie tam krzyczeli: przyszli dokokinia szukajqc schronienia.Sqdzili. .te tam bcdq bezpieczni,

Zolnierze (formacje rzqdowe)naruszq §wictoki kokioia.

Mylili sic. Dziewczyna opo-wiadala. jak ludzie wrzoigiwalisic pod lawki, kiedy wtargriciowojsko. jak kurczowo trztinali sicposqgów i obrazów. jakby oneminty ich uralowcu.'.IVtychmiejscarli hylo najwiccej krwa-Itych plam - wokói oitarza i ka-miennych JigurJest to fragment raportu AnityK1um. sekretarza generalnegoszwedzkiej sekcji AI, kt6ra stalana czele misji AI przebywajacejw Rwandzie od 4 do 13 sierpniahr. Troje przedstawicieli AIbadalo prawdziwok zarzutow o

cydowaliby sic pod* po zdo-byciu fotela prezydenckiego.

Lamaniu praw czlowieka na za-trwaiajaca skalc, czego dowodemsa coraz rozleglejsze masakry.towarzyszy bezkarnok wobec do-konywanvch zbrodni: zaledwkkilku oprawc6w stanclo przed sq-dem. Nawet w przypadkach. wktOrych zeznawali gwiadkowie ikiedy podejmowano prOby wy-mierzenia sprawiedliwoki. roz-prawy konczyly sic przywrOce-niem oskarionych do czynnej

policyjnej i likwidacjagwiadk6w.

spotykalamanie praw czlowieka podczassprawowania wladzy przezpoprzedni i obecny rzad. Spotkalisic z Iudmi. ktOrzy przetrwa1imasakry, z uchodicami prze-bywajacymi w obozach w putt,-dniowo-zachodniej Ugandzie. zzagranicznymi organizacjamipozarzadowymi. z wyslannikamiONZ, a takie z przedstawicielaminowego rzadu. w tym z prezy-dentem. wiceprezydentem i mini-strem sprawiedliwo<ci.

Nowy rzad przyznal. i.e adczasu. gdy ohjal wladzc. mialymiejsce przypadki naruszaniapraw czlowieka twierdzac, iz bylyto zahOjstwa popelniane przezZolnierzy w zemgcie za zmasa-krowanie ich rodzin. Pried-stawiciele Al wskazywali z calamoca na potrzebc postawieniaprzed organami wymiaru spra-wied1iwoki os6h winnychlamania praw czlowieka zarOwnow przeszloki jak obecnie, chociaZprzyznali, i.e jak dotad niefunkcjonuje jakikolwiek systemprawny, ktOry by to umoiliwial.

Przedstawiciele Al spotkali sic

W opublikowanym niedawnoraporcie*/ AI potwierdza, ie adroku 1990 wladze brazylijskie niezaprzeczaly, iz w kraju maja miej-see powaine przypadki lamaniapraw czlowieka i zobowiazywalysic do powodowania poprawy tejsywatji. jednaki‘: dia odes/I:wit:aBrazylii nie ma to znaczenia wo-bee przepagci micdzy dekla-racjami wladz a rzeczywistokiaodnoszacq sic do stain przestrze-gania praw czlowieka.

*/ (I dna rozpoczy: synracja prowcziowieko w Brazvlii (Indeks Al:

AMR 19/15/94)

rOwniei z dzialaczami miejsco-wych organizacji praw czlawieka.ktOrzy zbieraja gwiadectwa cia-tyczqee masakr. a takie informa-cjeo wszelkich naduzyciach. rOw-niei tych popelnianych przezfunkcjonariuszy i zwolennikOwnowego rzadu. Wyslannicy Alhyli poruszeni Zarliwokia dzialanze strony tych os6b i ich deter-minacja na rzecz dalszego pro-wadzenia tych prac mimo. iewielu ich kolegOw zostalo zamor-dowanych.

AI domaga sic od spolecznokimiedzynarodowej wzmoieniawysilkOw na rzecz obserwacjislant] przestrzegania prawczlowieka w Rwandzie. wyslaniatarn cywilnych obserwatorOwONZ. a takie udzielenia Rwan-dzie pomocy odbudowaniu jejsystemu prawnego. Al wezwalarOwniei do rozszerzenia zakresukompetencji micdzynarodowegotrybunalu sprawiedliwogci dlabylej Jugoslawii tak. aby obej-mowaly one prowadzenie do-chodzeri w sprawach z,brodnipopelnionych Rwandzie.

ocalalych z masakr

4 PAiDZIERNIK 1994

JEMEN MAROKO

Po wygainigciu zbrojnego konfliktu Wreszcie nadeszla wolnoteprawa cztowieka nadal lamane

Mohamed El Boukili uwolniony po dziewieciu latach pobytu w wiezieniu

Znów jestem wolny Juz' nie w swojej celi, ju.t nie w wiczieniu, po niemaldziewifciu latach tortut bOlu, ale równie± nadziet W najczarniejszych moichwivziennych godzinach nadchodzity slowa i kartki od Was i byly one jakwytfsknione krople deszczu w bezkresie pustyni: nadchodzity Wasze listy iraporty i byty one glosem mgdroki i sunzieniem Aviata... Moja odz,yskanawolno.fe jest owocemWaszych codziennych starari, Waszych dzialari i Waszejodwagi".

9przyhyla do JemenuLIPCAdelegacja Al. Rezultatem wizyty

jest potwierdzenie. is w Jemenierozpowszechnione jest stosowanietortur i maltretowaniezarówno os6b cywilnych jak woj-skowych. Delegacjc AI poinfor-mowano tei 0 uniemoiliwianiusetkom wicini6w dostgpu doobronc6w, kontaktu z rodzinami ikorzystania z niezaleinej opiekilekarskiej.

Podczas rozmowy z delegatamiAl ofiary tortur zeznaly, ie sku-wano im nogi, hyly bite kahlami.poddawano ich wstrzqsom elek-trycznyrn i ie je gwalcono bqdigroiono un gwaltem.

Troskc Al hudzqobserwowane wJemenie od diugiego czasu, niemalpowszechne zjawiska lamania prawczlowieka - aresztowania domnie-manych przeciwników politycz-nych. stosowanie tortur, "zaginig-cia" ludzi izab6jstwa o podloiu po-litycznym. Zjawiska te mialymiejsce podczas konfliktu miedzyp6lnocq i poludniern kraju i majqmiejsce nadal.

Rzqd Jemenu dotqd nie wyjagnillos6w i miejsc pohytu wszystkichwicini6w politycznych. co zwick-sza ohawy. ze stosowanie tortur izjawiska "zaginicC nie naleiq doprz.eszlogci. Wgród przetrzymy-wanych osOb sq wicZniowie so-mienia. pozhawieni wolnoki tylko

nowodu swevo pochodzeniaokreglonego regionu kraju lubr o - faktycznych albo

AI ROZSZERZA wdraianyod dw6ch lat programmajqcy na celu upow-

szechnienie w Afryce publikacjiWprowodzenie do AftykariskiejKorly Prow Czlowieko i ProwLudów. tym roku opubli-kowano w Republice AfrykiPoludniowej przeklad Karty najczyki zulu i xhosa, a wkr6tce -staraniem grup Al w AfrycePoludniowej - powstanie wersjaKarty w jczyku afrikaans. Sekcjanigeryjska AI przygotowuje do

Amnesty Intemational Newsletterpublikowany jest miesieczniew jezyku angielskim arabskim,francuskimihiszpanskim:informuje o przypadkachfamania praw cztowieka, ktOrestanowia przedmiot specjalnejtroski Al, o organizowanych przezAl .;wiatowych kampaniachipodejmowanych misjach.Ocl pa dziernika 1991,z inicjatywy i pod redakcjgkoordynatora warszawskiej grupyAl, ukazuje sip polska wersjaBiuletynu i opracowanelisty do wladz i rzgclow, o którychwyslanie Amnesty Internationalapeluje w katdym kolejnymnumerze Biuletynu.Wydaje warszawska grupa Al -polska Grupa Al 2.Od stycznia 1993 zarzadStowarzyszenia Al postanowifnadat tel inicjatywie charakterogolnopolski. Zachecamy dozamawiania Biuletynu u wydawcylub w zarz dzie Stowarz szenia.

domniemanych - z SocjalistycznaPartia Jemenu.

Dawna Jemenska RepublikaArahska (Jemen P61nocny) i daw-na Ludowo-Demokratyczna Re-publika Jemenu (Jemen Polu-dniowy) zjednoczyly sig w roku1990. 4 maja 1994 wybuchly walkii po szegciu tygodniach silyPoludnia zostaly pokonane. Od tejpory samowolnie aresziowano setkidomniemanych przeciwnikówpolitycznych. Sq przetrzymywanihez sformulowania wohec nichzarzutów i hez postawienia ichprzed sqdem, a wielu z nich mal-tretowano i poddawano torturom.

M6wi sic o dziesiqtkach ofiarpozasqdowych egzekucji doko-nywanych z milczqcym przyzwo-leniem rzqdu przez wojsko i przezuzhrojonq milicjc JemenskiegoUgrupowania Reformatorskiego(Islah). Zah6jstwom ulegajq za-r6wno osoby cywilne jak woj-skowe.

W swoim ostatnim raporcie*/ AIwezwala rzqd Jemenu do pod-porzqdkowania sic micdzy-narodowym normom w odniesie-niu do przestrzegania praw czlo-wieka, takie w ohecnej trudnejsytuacji politycznej, oraz do pil-nego podjccia krok6w zmie-rzajqcych do poloienia kresulamaniu tych praw.

*amen: Tmska 0 0 ravtn czlowiekopo niedawnym konflikcie zbrojnym(Indeks AI: MDE 31/94/06).

publikacjiKanr wjgzyku hausa.Wdraianie tego programu

rozpoczglo sig w paidzierniku1991 wydaniem Karty przez Alw jczykach arabskikm, an-gielskim, francuskim, hisz-patiskim, portugalskim iswahili. Dat9 tc wybrano dlauparnigtnienia piqtej rocznicywej<cia Karty w iycie. Plany narok 1995 obejmujq wydanieKarty w jczyku ewe, kt6rymm6wi znaczna czeV. miesz-kanc6w Togo i Ghany.

cA TO SLOWA Mohameda ElBoukili. jednego z ponad 400

wicini6w politycznych, którzyskorzystali w Maroku z amnestii wlipcu hr. Mohamed El Boukiliwyslal sw6j list do tej brytyjskiejgrupy AI. która prowadzila stalqkampanig narzeczjego uwolnienia,ale w istocie list jest adresowany dow57ys11c.ir-hc7Innk6w Amnesty In-

ternationol.

Oglaszajgc w dniu 8 lipcaamnestic kr6lHassan II powiedzialw swoim przem6wieniu. Ze czaspoloiytf kres "stanowi zaklopotaniai wqtpliwogci" w odniesieniu do"zjawiska znanego jako wieziefi

G RUPA KUBAT ISKICH

DZIALACZY na rzecz prawczlowieka zostala otoczona i uwic-ziona po gwaltownych starciachzwolenników rzqdu z uczestnikamisierpniowych protestów w Ha-wanie.

Hawatiskie nadbrzeie zgro-rnadzilo (turn chetnych doopuszczenia upadajqcej gospo-darczo Kuby i przeprawienia siglodziami do USA. Kiedy hylo juioczywiste, ie wszyscy nie zdolajqzhiec z kraju, ludzie rzucili sic zkamieniami i kijami na funkcjo-nariuszy sluib bezpieczeristwawznoszqc antyrzqdowe okrzyki.Policja strzelala w powietrze chcqcw ten sposób rozpcdzi6 napierajqcythim.

Nieoficjalne ir6dla oceniajqliczhc zatrzymanych w zwiqzku zzarnieszkami na okolo 500 os6b. AIwyraia obawc, ze wladze wyko-rzystaly te wydarzenia jako pretekstdo uwiczienia przeciwnikówpolitycznych, których nazywa sic

polityczny". Kr61 Hassan zwr6cilsic do agendy zajmujqcej sic wMaroku z urzcdu prawarni czlo-wieka, tj. do Rady Konsultacyjnejclls Praw Czlowieka. o sporzqdze-nie listy os6b, ktOre winny skorzy-Stat z amnestii.

Przedmiotern troski Al pozostajejednak w dalszyrn ciqgu los kilku-nast u wichi6w nolitycznych. ktO-rzy zostali skazani w wyniku nie-rzetelnych rozpraw sqdowych i nieodzyskali jeszcze wolnogei, a tak1edo dzig nie wyjagniony los setekos6h "zaginionych" od lat szeg-dziesiqtych, w wickszoki czion-k6w grimy etnicznej Sahrawi.

kontrrewolucjonistami.

Do AI wplynely doniesienia 0zatrzymaniu 19 dzialaczy poli-tycznych i obro6c6w praw czlo-wieka, w tym niedawno zwolnio-nego w1çnia sumienia, FernandoVelAzqueza Mediny i jego ionyXiomary González. PogrOd za-trzymanych jest co najmniej czte-rech czionk6w dzialajqcej na KubieKrajowej Rady na rzecz PrawOhywatelskich, grupy dokumen-tujqcej przypadki utoni0 hqdizaginici podczas pr6b nielegalnegoopuszczenia wyspy.

Nie jest wiadomo. gdzieprzetrzymywane sq osohy uwie-zione. Nie zmienia to faktu. ii Altraktuje 19 zatrzymanych dzialaczypolitycznych i obrotic6w prawczlowiekajako wicini6w sum ieniaobjctych represjami wylqcznie 1powodu ich jawnie krytycznychwohec rzqdu opcji politycznych. Alwzywa wladze Kuby do ich uwol-

nienia bezzwlocznie i bez stawianiajakichkolwiek warunkOw.

Karta w jgzykach xhosa i zulu

KUBA

Zatrzymani w nastçpstwie zamieszek

Micdzynarodowy Sekretariat Al, I Easton Street. WCI X 81/1Londyn, tel 44 71.413 5500, OgOlnopolskie Stowarzyszenic Al, Jagkowa Dolina 4,80-246 Gdansk. tel /+ 058/ 41 57 22, Wydajc: Grupa AI 2, Krakowskie Przedmiegcie 4/6, pok.209, 00-333 Warszawa, tel (dom) 1+ 21633-03-41

Po odzyskaniu wolnofici wipfniowie sumieniapdszg do Amnesty International...

.Bye morzu moa SZWAGTER au.2.NTE

Ani przez nie przestajemy miylee a

tym, Ze wed szwagier pewnega dnia da nas wrOci-

A.Te rawnieZ nie przestajemy myle&, Ze, by&

niaZe, Ned juZ nie Zyje--- Praszp Was,

bardza praszp, pawiedzcie nam, cDa _Amnesty

zrobila w jega sprawle- TA

imformaja old Was bpazle jak mator, jak dynamo,

ktare pazwall majej siastrze clwign& sip i

pawroci& da narmaTnega Zycia- PazwaTi jej znow

padj& praw I wycbawywa& synka- WiadcimorS& ad

Was to tak, jakby"Scie jej °Spesjrz,

dzialamy, zabiegamy, rabimy wzystka, co jest w

Tudzkiej macy*---"

OWATEMALA , 1987

List do Amnesty International napisany przez brata iony

"zaginionego" w Gwatemali dzialacza spolecznego.

amnesty international prisoners' relatives write

'My brother-in-law mayalready be dead'

e haven't for one moment stoppedthinking about the possibility that my

brother-in-law may be with us again one day.Neither have we stopped thinking that mybrother-in-law may already be dead ... I ask you,please let us know what Amnesty Internationalhas done on his behalf. The information that yousend me will be like a motor, a dynamo that willmake my sister stand up so that soon she mayintegrate herself in the activities of a singleperson. So that she may work again and raise herlittle son. Your information will be like tellingher 'look, we have worked, we have fought, wehave done all that was humanly possible'."

Brother-in-law of a "disappeared" social worker.

Mordechaj Vanunu

Jestem twoim sz ie iem

Technik, urzcdnik, mechanik i maszynista - to do mnie

rzekli: zrOb to i tamto, nie patrz na boki,

nie czytaj instrukcji. Nie przygl4daj sic calej maszynie,

odpowiadasz tylko za jedng irubkg i jednq pieczcé.

Zajmij sic tylko tym, nie interesuj sic, co jest powyiej,

ani nie prObuj za nas glOwkowaé. Jedi dalej i jui - myleIi

ci wielcy i sprytni futurolodzy.

Spokojnie, baz obaw, wszak wszystko dziala bezblcdnie.

Nasz maty urzcdnik to pilny pracbwnik, prosty mechanik,

mat), cztowieczek. Uszy tych matych s &oche, a oczy nie widzq.My mamy gtowy, nie oni.

Kto tutaj rzqdzi, dokAd pcdzi caty ten pociqg - odpowiedz im -

spytat czlowieczek, gdzie jest ich glowa, ktOro ja przeciei mam,dlaczego widz; lokomotywc i widzc przepaiC,

czy maszynista jest w tym pocimu?

Technik, mechanik, urzcdnik i maszynista wzniOst glowc,

o krok sic cofngt i widzi: potwOr.

Trudno uwierzyó, przecieram oczy

jest, widzg...

potwora. Jestem czcici4 systemu,

Podpisatem formularz i resztc czytam dopiero teraz.

Ta irubka jest czcicig bomby; to ja - ta irubka. Jak mogtem

nie widzieé tego i inni, którzy je wci# wkrçcaj4.

Czy ktoi zauwaiy1 albo ustyszat, ie cesarz jest nagi?

Dlacego widzg go wtainie ja, gdy to nie dla mnie, gdy to mnie przerasta!

Powstan i krzycz, potrafisz, opowiedz ludziom.

Jo - irubka? Mechanik i technik? - Tak, ty.

Jestei tajnym agentem ludzi, oczami narodu.

Wyjaw, co widziatei, agencie i szpiegu, co ukryli przed nami

ci z wewnqtrz, ci mqdrzy.

Bez ciebie jui tylko przepaiC i katastrofa.

Nie mam wyboru. Jestem cztowieczkiem, obywatelem i jednym z wielu,lecz to, co muszc, zrobig. Styszc glos mego sumienia,

przed ktOrym nie ma ucieczki.

Swiat jest za maty dla Wielkiego Brata.Dla was sprawujc misjc, spetniam swOj obowivek, a ty go przejmij.Chodi tutaj, sam sic przekonaj, pomOi mi nieiC to brzemic,zahamuj pociag, wysiadaj; nastepna stacja

to boom nukleamy. Kolejna ksiqika, kolejna maszyna - nie.

Czegoi takiego nie ma.

Pr:Wad: NarcinLakonia

Jegl

i po

dzie

lasz

po

giqd

, 2e

bra

k w

olno

gci

gdzi

ekol

wie

k na

gw

ieci

e ps

uje

smak

wol

nogc

i, z

któr

ej

Ty

korz

ysta

sz

i st

anow

i dl

a ni

ej

zagr

oien

ie,

e T

woj

a sa

tysf

akcj

a z

korz

ysta

nia

z pr

aw

nale

2nyc

h ka

2cle

mu

czto

wie

kow

i pr

zyér

nion

a je

st

gwia

dom

ogci

g ic

h br

utal

nego

gw

alce

nia

w s

tosu

nku

do

mili

onci

w

ludz

i -

zacz

nij

dzia

taC

. D

oiqc

zdo

„s

pisk

u na

rze

cz

nadz

iei"

. W

yglij

lis

ty d

o od

nogn

ych

wta

dz

prot

estu

jqc

prze

ciw

ko

lam

aniu

pr

aw

czlo

wie

ka

w s

praw

ach

opis

anyc

h w

mic

dzyn

arod

owym

bi

ulet

ynie

Am

nest

y In

tern

atio

nal.

Upo

mni

j si

c o

ludz

i pr

zegl

adow

anyc

h,

zaig

claj

be

zwar

unko

weg

o uw

olni

enia

w

içni

ów

sum

ieni

a i

tych

, kt

órzy

„z

nikn

cli"

, rz

etel

nych

pr

oces

ówdl

a w

içni

ów

polit

yczn

ych,

za

dogC

uczy

nien

ia

wyr

z4dz

onym

pr

zez

rwly

kr

zyw

dom

. O

dwol

aj

sic

do d

obre

j w

oli

adre

sata

. Z

aakc

entu

j, ie

Tw

oja

tros

ka

o pr

awa

czlo

wie

kaw

olna

je

st

od

opcj

i po

lityc

znyc

h.Z

apoz

naj

sic

z na

szq

prop

ozyc

j4Ii

stów

, po

dpis

z je

- lu

b na

pisz

wta

sne,

wyg

lij p

oczt

4 lo

tnic

z4.

Zac

znij

dzia

tae

w o

bron

ie

ludz

kiej

god

nogc

i i

praw

czt

owie

ka!

AM

NE

ST

Y I

NT

ER

NA

TIO

NA

LG

RU

PA

2 (

WA

RS

ZA

WA

)

polls

psol

eH

E

!seu

eH

l!ag

luam

sam

qijoppm

) unta

pAk

laza

luar

qsal

d

100

011

^A

DN

9.oN

aleD

rom

tpno

s .101

S111

10,1

DW

yd

Dip

JOOD

IK)

..

e!pu

i

JoJals

miN

at.u

pd

atu

Op

alua

msa

id

setl

!leS

solJ

eD

.3n

Senor Presidente:Como ciudadano polaco y como simpatizante de Amnesty International me dinjo a Usted en lo concerniente a Manuel

Manriquez San Agustin, de origen indio, vienedel tribu Otomi. En el momento de su detención, en la capital de Mexico,no sabia hablar espanol y sin embargo durante el interrogatorio se exigia que contestara en español. Fue sometido aduras torturas y obligado a firmar algo que no entendia y que sirvio de base a sentencionarle una pena de 24 anos dela carcel por un asesinato. Se le priv6 del derecho a la defensa. La apelación de la sentencia fue varias veces rechazada.kri la ccircel aprendió el español suficientemente para juntarse al grupo de presos que reclaman el respeto de los derechosdel hombre de los prisioneros. Se declara en huelga del hambre, lo que perjudica su salud y su vida.

Amnesty International estima que Manuel Manriquez San Agustin fue detenido unicamente por raz6n de du origenetnico y que él es preso de conciencia. Me dirijo a Usted, Senor Presidente, exhortando a que se le libere inmediata etncondicionalmente y que se Ileve a la justicia las personas responsables de haberle sometodo a torturas.

Atentamente

Usko obywatel Polski i jako sympatyk Amnesty International opeluje do Pana w sprawie Manuel., Manriqueza San Agustin.jest on z pochodzenia Indianinem Otomi. W chwili aresztowania w stolicy Meksyku, w czerwcu 1990, nie znal jezyka hiszpariskiego, a podczasprzesluchafi wymagano od niego odpowiedzi po hiszpansku. Byl okrutnie torturowany. Byl zmuszony do podpisania czegai, czego nie rozumial. Natej podstawie otrzymal yryrok 24 lat wipienia z oskartenia o popetnienie morderstwa. Nie mid motliwoki skorzystania z obrony. Apelacja od wyrokunyta wielokrotnie odrzucana. Przebywajqc w wigzieniu nauczyl si jgzyka hiszpanskiego na tyle, aby dolqczy! do grupy wiginiów domagajqcych sigprestrzegania praw cztowieka wobec osôb wiezionych. Podejmuje strajki glodowe, co stanowi zagrotenie dla jego zdrowia i tycia. AmnestyInternational jest zdania, 2e Manuel Manriquez San Agustin zostal uwigziony wylqcznie ze wzgledu na pochodzenie etniczne i ie jest wkiniemsumienia. Zwracam sig do Pana o niezwtoczne spowodowaMe jego uwolnienia bez stawiania mu jakichkolwiek warunkow, a Wide o postawienie przed*ern osab odpowiedzialnych za stosowanie wobec niego okrutnych tortur. Z wiakiwym szacunkiem)

Nombre y apellido i nazwisko)

Yours respectfully

ZKonwenc'i

oPrawach

Dziecka

rzez

Zromadzenie

0Olne

Narodów

Tednoczon

ch20listo

ada

1989:

N,,-.-, _.8 • z, 0 2

E 2 o...1 g j=-E::, -i. >, N

›... (-) N-0 >, 5:7 rtl . - (..) MrN

..., t.Z.-7 L. E: 0 rj

CI) N ill • ". "a ' .• c...,• E , ..„ -o .11 0

-;', •

•

2

-,,....,- cu(..., - E

o -0

3 ccr

ca •-

._0::•••:9 ......:0:: _...02,..il :Lel!cv, • (-5-,,a:

c4 cL..

-1C elf

u • --

=0 ; : 8- .03 ' : 3. .,

._n ,....- u ,0 — •:,_al c ar-roc CD N

a, E. - o •-• - — 1:,, .-• •-

,., "r..,3 ;:.,,,,i .2 0 .c,ad-

-en cl' ° -0 III a) ' - to

:.

1

- N t:u 40 0 c . ..%,

00. -:• • a

. -o co) 2 to re -

. c cu

: . : O. IN, ..01.4 cu ... 6.

CL . cit! • - 0 CZ c

;a7 3 ..'"_1 4.,

--....a) ccci.cON0 0 ' 2 MI 6j

o -(7, s 2 . (1) . a) . 0, F... _.._ ro 4

< t; a h. 2,

E

w

...,t c.r) • ro r.") cn -0 •••••. .=1c...317:j -734.00 CQ co 0 c tle- • --,

C•T? it ..c . 2 4..1t5 ..C.12= - .:::De n, -: 04 n, E d9 ...c 0.. 70'27 'F...--1.t[ 4.3 I

mr o

E L., u #1) C0 C ..Q eq

. 5 (5.el) t3.0 C"C3 ,' 52

' .. V c 0.„N

- N

Dirección (Doktadny adres)

Your Excellency,I have learnt from Amnesty International sources about the detention of Shabir Ahmed Shah, Abdul Gani Lone and

Sayeed Afi Shah Geelanisolely for exercising rights to peaceful expression of their non-violent political views.Shabir Ahmed Shah, leader of the Jammu and Kashmir Peoples League, has been arrested under the Terrorist and

Disruptive Activities Act and held without trial since September 1989. Abdul Gani Lone, leader of the Jammu andKashmir Peoples Conference, and Sayeed Ali Shah Geelani, leader of theJamaat-i-lslami, were arrested in October 1993after leading a series of largely peaceful demonstrations. They were released on order of the Delhi Supreme Court butimmediately rearrested under the Public Safety Act and they are kept without charge or trial. Amnesty Internationalbelieves they are prisoners of conscience.

I am writing to you deeply concerned with individual human rights to appeal for their immediate and unconditionalrelease. Please, be sure that my letter is free of any political options. I do hope it will not remain unanswered.

Yours respectfully,

(Dowiedzialem sig ze infidel Amnesty International o przetrzymywaniu w wiezieniu Shabira Ahmed Shaha, Abdula Gani Lone i Sayeeda Au ShahaGeelani jedynie za korzystanie przez nich z prawa do spokojnego wyratanie swoich poglqdow politycznych nie nawolujqcych do przemocy. ShabirAhmed Shah, paywodca Zjednoczenia LudowJammu i Kaszmiru, zostai arrsztowany w oparciu o Ustawg w Sprawie Terroryzmu i Zaklocania Spokojui paetrzymywany jest bez rozprawy sqdowej od wrzektia 1989. Abdul Gani Lone, przywOdca Konferencji LudowJammu i Kaszmiru, i Sayeed Ali ShahGeelani, przywodca ruchuJamaat-i-Islami, zostali aresztowani w paldzierniku 1993 po zorganizowaniu demonstracji wJammu i Kaszmirze: wiekszoiez nich przebiegato spokojnie. Zostali uwolnieni w wyniku decyzji Sqdu Naj*y2szego w Delhi, jenakie wkrdtce ponownie ich aresztowano na podstawieUstawy o Bezpieczeristwie Publicznym i przetrzymywani sq bez sformulowania aktu oskattenia i bez rozpomy sqdowej. Amnesty International jestzdania, te sq oni wieiniami sumienia. Zwracam fig do Pana, w trosce o paestrzeganie prow kaidego alowieka, z apelem o kh natychmiastoweuwolnienie bez stawiania warunków. Zapewniam Pana, te mój list wolny jest od jakichkolwiek opcji politycznych. Mam wielkq nadzieje, te niepozostanie bez reakcji. Z wlakiwym szacunkiem)

Full name (Imig i nazwisko)

Addresse (Doktadny adres)

Dear Mr President.I have been aware for a couple of years of the detention of Mordechai Vanunu, a former nuclear technicianat

Dimona, who was abducted in 1986 in Europe by Israeli Government agents after he provided information on Israel'snuclear programme to a British newspaper in order to promote a public debate on the subject. I know as well that -according to international law - his abduction was illegal. The Jerusalem District Court sentenced him in 1988 to 18years' imprisonment. Since his detention Vanunu has been held in solitary confinement and not allowed to contactanyone except for his lawyer and - under strict surveillance - his closest family. Al believes that prolonged solitaryconfinement in these conditions constitutes cruel, inhuman and degrading treatment and punishment.

I am writing to you, deeply concerned about the situation of human rights around the world and free of any politicalinvolvements, with the appeal for immediate release of Mordechai Vanunu as redress for the persistent human rightsviolations to which he has been subjected.

(Od wielu lat wiem o przetrzymywaniu w wigzieniu Mordechaja Vanunu, bylego technika nuldearnego w mieicie Dimona, który zostal w roku 1986porwany no terenie Europy przez agentow rzqdu lzraela po tym, jak przekazd btytyjskiej gazecie informacje na temat izraelskiego programunuklearnego chcqc w ten spos6b doprowadzie do publicznej dyskusji na ten temat. Wiem rownid, te porwanie go bylo nielegalne w iwietlemierlzynarodowych ustaled prawnych. W roku 1988 Sqd Rejoncmy wJerozolimie skazai go na 18 lat wigzienia. Od chwili aresztowania Vanunu jestprzetaymywany w absolutnym odosobnienito nie wolno mu kontaktowa sig z nikim poza swoim obroncq i - pod icislq kontrolq - najblitszq rodzinq.Al jest zdania, te dlugotrwale przetrzymywanie w odosobnieniu jest przejawem okrutnego, nieludzkiego i ponitajqcego traktowania i karania.Zwracam sic do Pana, kiemjqc sic troskq o przestaeganie praw czlowieka wszgdzie na iwiecie, a nie jakqkolwiek opcjq politycznq, i apelujespowodowanie natychmiastowego uwolnienia Mordechaja Vanunu jako formy zadokuczynienia za uporaywe lamanie wobec niego prow czlowieko.

powataniem)

Full name (Imiei nazwisko)

Address (Dokiadny adres)