ความตื่นตัวทางการเมืองของ...

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงปพ.ศ. 2549-2552 : ศึกษากรณีเปรียบเทียบนักศึกษา

ในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต

โดย

นายสมปอง รักษาธรรม

ดุษฎีนิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (สื่อสารการเมือง)

วิทยาลัยสื่อสารการเมือง มหาวิทยาลัยเกริกพ.ศ. 2552

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552 : ศึกษากรณีเปรียบเทียบนักศึกษา

ในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต

โดย


ดุษฎีนิพนธนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตรปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (สื่อสารการเมือง)

วิทยาลัยสื่อสารการเมือง มหาวิทยาลัยเกริกพ.ศ. 2552

Political Consciousness and the Development of Democratic Political Culture among the Youths in the Southern Region of Thailand

during B.E.2549-2552 : A Comparative Study of Students in Five Provinces

By

Mr.Sompong Raksatham

A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of the Requirementsfor the Degree of Doctor of Philosophy Program in Political Communication

College of Political CommunicationKrirk University

2009

มหาวิทยาลัยเกริกวิทยาลัยสื่อสารการเมือง

ดุษฎีนิพนธ

ของ


เรื่อง

“ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยในประเทศไทย ชวงป พ.ศ. 2549-2552 : ศึกษากรณีเปรียบเทียบ

นักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต

ไดรับการตรวจสอบและอนุมัติใหเปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลักสูตร

ปรัชญาดุษฎีบัณฑิต (สื่อสารการเมือง)

เมื่อวันที่ 17 ธันวาคม 2552

ประธานกรรมการดุษฎีนิพนธ ........................................................................

( รศ.ดร.จุมพล หนิมพานิช )

กรรมการและอาจารยที่ปรึกษาดุษฎีนิพนธ ........................................................................

( ศ.ดร.ลิขิต ธีรเวคิน )

กรรมการดุษฎีนิพนธ ........................................................................

( รศ.ดร.โคริน เฟองเกษม )


( สส.ถวิล ไพรสณฑ )


( ดร.นันทนา นันทวโรภาส )

คณบดีวิทยาลัยสื่อสารการเมือง ........................................................................

( ดร.นันทนา นันทวโรภาส )

(1)

บทคัดยอ

งานวิจัยเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552 : ศึกษากรณี

เปรียบเทียบนักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต มีวัตถุประสงคเพื่อ (1) ศึกษาระดับ

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต ในบริบททางสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองไทย

ชวงป พ.ศ.2549 – 2552 (2) ศึกษาปจจัยที่มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของ

เยาวชนในภาคใต (3) เปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต และ (4) เพื่อ

แสวงหาองคความรูเกี่ยวกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่สงผลตอ

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต ที่เกี่ยวของในกระบวนการดังกลาว

การวิจัยนี้เปนการวิจัยประยุกต (Applied Research) ที่ใชทั้งการวิจัยเชิงปริมาณ

และคุณภาพ ประชากรในการวิจัย คือ เยาวชนที่กําลังศึกษาในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา

ในภาคใต อายุระหวาง 18-25 ป จํานวน 2,000 ราย จากสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา 10

แหงใน 5 จังหวัดภาคใต โดยการกําหนดกลุมตัวอยางใชวิธีเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling)

เปนการสุมแบบหลายขั้นตอนและวิธีการสุมตัวอยางแบบงาย และการเก็บขอมูลเชิงคุณภาพใช

แบบสัมภาษณเชิงลึก โดยมีกลุมผูใหขอมูลคือ คณะผูบริหารและคณาจารยทางรัฐศาสตร

รัฐประศาสนศาสตร หรือสาขาที่เกี่ยวของ นอกจากนี้สถิติที่ใชในการวิจัย ประกอบดวย คารอยละ

คาเฉลี่ย คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และทดสอบสมมติฐานการวิจัยดวยคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ

เพียรสัน และการวิเคราะหการถดถอยพหุคูณแบบขั้นบันได (Stepwise) และเสนอผลการเปรียบเทียบ

และการวิเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) เปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different :

LSD มาใชในการอธิบายและควบคุมตัวแปรแทรกซอนทางสถิติ

การวิจัยครั้งนี้ พบผลการวิจัยที่สําคัญ 4 ประการ คือ ประการแรก ระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตโดยภาพรวมอยูในระดับปานกลาง และเมื่อพิจารณารายประเด็น

พบวา ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจอยูในระดับปานกลาง และความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรมอยูในระดับนอย ดังผลการศึกษา การสรางวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยของเยาวชนในภาคใต

ประการที่สอง จากการทดสอบสมมติฐานเชิงความสัมพันธระหวางตัวแปร พบวา

1) ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจมีความสัมพันธกับตัวแปรการวิจัยในเชิงบวก

ในระดับสูงโดยทุกปจจัยมีความสัมพันธอยางมีนัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 และ 2) ความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง พบวาทุกปจจัยมีความสัมพันธเชิงบวกในระดับสูง โดย

(2)

ทุกปจจัยมีนัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 นอกจากนี้จากการวิเคราะหอิทธิพลของตัวแปรสําคัญ

ในการวิจัย พบวา ตัวแปรที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจ มีจํานวน 5 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวโดยมีลําดับในการพยากรณดังนี้ 1) อาตมันของ

บุคคล 2) อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย 3) สถาบันการศึกษา 4) สถาบันทางการเมือง

และ 5) สถาบันสื่อมวลชนสวนตัวแปรที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดาน

พฤติกรรมทางการเมือง มีจํานวน 4 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวโดยปจจัยในการพยากรณตามลําดับ

ขนาดอิทธิพล ไดแก 1) กลุมเพื่อน 2) อาตมันของบุคคล 3) สถาบันครอบครัว และ 4) สถาบัน

ทางการเมือง

ประการที่สาม จากการวิเคราะหการเปรียบเทียบละการวิเคราะหความแปรปรวน

ของความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต โดยปจจัยตอไปนี้ไมมีผลตอความตื่นตัว

ทางการเมือง ไดแก ดานเพศ ศาสนา อาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง) ภูมิลําเนาเดิม ทําเลที่อยูอาศัย

สวนปจจัยที่มีผลตอความตื่นตัวทางการเมือง ไดแก ดานอายุ สาขาวิชาที่ศึกษา ชั้นปที่ศึกษา

รายไดบิดา-มารดา (ผูปกครอง) และสถาบันที่มีที่ตั้งของสถานศึกษา โดยเฉพาะปจจัยดาน

สถาบันการศึกษาแตกตางกัน มีความต่ืนตัวทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติใน

ระดับสูงทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวมแตกตางกันอยาง

มีนัยสําคัญ .000 (p <.001) ทั้งนี้สามารถสรุปผลการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต พบวา มีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวมในทุกปจจัยแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ .000

(p <.001) ซึ่งเปนไปตามสมมติฐานวาความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา

5 จังหวัดภาคใต มีความแตกตางกัน

ประการที่สี่ การวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ พบวา

เหตุการณสําคัญที่ผานมาในชวงป พ.ศ. 2549-2552 สามารถสงผลเอื้อตอการรับรูขาวสารขอมูล

ทางการเมืองของเยาวชนอยางกวางขวางมากขึ้น ดังสะทอนออกมาในรูปของความตื่นตัว

ทางการเมือง ซึ่งแมวาผลการวิจัยครั้งนี้จะบงบอกวาอยูในระดับปานกลางก็ตาม แตผลการศึกษา

บงชี้วา สามารถนําไปสูการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนในภาคใต

ทั้งดานอาตมันปจเจกภาพและดานอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ซึ่งพบวาอยูใน

ระดับปานกลาง (คาเฉลี่ยรวม 2.90)

ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยครั้งนี้ควรมีการสํารวจและศึกษาขอมูล “ความตื่นตัวของ

เยาวชน” ในภาคอื่น ๆ ของประเทศ ตลอดทั้งศึกษาถึง “ความตื่นตัวของประชาชนทั่วไป”

โดยกําหนด “ตัวชี้วัด” หรือใชเครื่องมือวัดที่ เปนมาตรฐานเดียวกัน ทั้งนี้ เพื่อความถูกตอง

(3)

ในการตรวจสอบและวิเคราะหผลการวิจัยอันจะเปนประโยชนตอการอางอิงไปสูการศึกษาภาพรวม

ทั้งประเทศตอไป โดยในเบื้องตนอาจนําผลการวิจัยในครั้งนี้ไปวิเคราะหเปรียบเทียบกับเยาวชน

ทั้งภายในเขตเทศบาล และภายนอกเขตเทศบาลของแตละจังหวัด รวมถึงระหวางกลุมจังหวัดและ

ระดับภาคเพื่อนําไปใชเปนแนวทางในการสงเสริมและพัฒนาการเมืองของประเทศไทยอยางจริงจัง

ควบคูไปกับการเปดโอกาสใหประชาชน โดยเฉพาะอยางยิ่งเยาวชนควรไดรับการสงเสริมใหมีพื้นที่

เรียนรูเกี่ยวกับวิถีการเมืองแบบประชาธิปไตยอยางจริงจังมากขึ้นเพื่อเอื้อตอการพัฒนาวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยใหบังเกิดผลจริงในทางปฏิบัติไดอยางเปนรูปธรรมและยั่งยืนตอไป

(4)

Abstract

The objectives of the thesis regarding “Political Consciousness” and the

Development of Democratic Political Culture among the Youths in the Southern Region

of Thailand during B.E.2549-2552 : A Comparative Study of Students in Five Provinces included (1) to study the level of political consciousness of the youths in the southern

region under Thai social, economic, and political context during 2006-2009, (2) to study

the factors relating to the political consciousness of the youths in the southern region, (3)

to compare the political consciousness among the youths in the southern region, and (4)

to search for the knowledge of the development of democratic political culture which

affected the political consciousness of the youths in the South who related to the

mentioned process.

This research was the applied research which used both quantitative and

qualitative research. The population used in this study was 2,000 youths who were

studying in 10 universities in 5 provinces of the southern region, aged between 18-25

years old. The purposive sampling was applied for determining the sample group.

There were many steps of sampling and the simple sampling methods were applied as

well. The qualitative data collection by in-depth interview was from the key informants

who were the management and lecturers of the Faculty of Political Science, Faculty of

Public Administration, or from relating fields. Moreover, the statistics used in this

research included percentage, average, standard deviation, and assumption test by

Pearson correlation coefficient and Stepwise regression analysis, and presenting the

comparative result, and Analysis of Covariance: ANCOVA by Least Significant

Difference (LSD) in order to explain and to control the extraneous variables.

There were 4 significant results found in this research as follows: Firstly, the

overall level of political consciousness of the youths in the South was in moderate level.

When considering each issue, it found that the political consciousness on knowledge

and understanding was in “moderate” level, and the political consciousness on behavior

was in “low” level, according to the study result on creation of the democratic political

culture of the youths in the southern region.

(5)

Secondly, according to the assumption test on relation among studied

variables, it found that 1) the political consciousness on knowledge and understanding

was related to the positive variables at high level and every factor related statistical

significance at 0.01, and 2) as for the political consciousness on political behavior, it

found that every factor had highly positive relation with the statistical significance

at .001. Additionally, according to the analysis of variables influencing in this research, it

showed that there were 5 out of 7 predicted variables influencing on the predication of

the political consciousness on knowledge and understanding which were ranked as

follows: 1) selfhood, 2) political self, 3) educational institute, 4) political institute, and 5)

mass media. Whereas, there were 4 out of 7 predicted variables influencing on the

predication of the political consciousness on behavior which were ranked as follows: 1)

friends, 2) selfhood, 3) family/community, and 4) political institute.

Thirdly, according to the comparative analysis and the variance analysis on

the political consciousness of the youths in the South, the following factors did not effect

to the political consciousness: gender, religion, parents (superintendent), domicile, and

location of residence. The factors on gender, field of study, grade of study, parents

income (superintendent), and institute where was located by the educational institute,

especially different educational institute, had the different political consciousness on

knowledge and understanding, political behavior, and overall with high statistical

significance at .000 (p < .001). In this regard, the variance analysis on the political

consciousness of the youths in the southern region can be summarized that the overall

political consciousness on knowledge and understanding, political behavior, and every

factor was significantly different at .000 (p<.001) which was in accordance with the

assumption that the political consciousness of the youths in the universities in five

southern provinces was different.

Fourthly, according to quantitative and qualitative data analysis and

synthesis, it showed that the past important events during 2006-2009 widely affected

the reception of political information of the youths which was reflected in the form of the

political consciousness. Although the research result was moderate, it still indicated that

the political consciousness could lead to creation of democratic political culture of the

(6)

youths in the southern region, including selfhood and democratic political self which

was at moderate level (total average 2.90).

This research was recommended to survey and study information on “the

consciousness of the youths” in other regions of the country, as well as, to study “the

consciousness of people” by determining the “indicator”, or using other tools in the

same standard, in order to have the correctness on examination and to further analyze

the research result as reference for studying the overall picture of the country. In the

primary stage of the study, this research result may be analyzed comparatively with the

youths in the municipal areas and outside the municipal areas of each province,

including among the provincial and regional group of the youths. The research result

could be a guideline for promoting and developing the politics in Thailand seriously,

parallel to opening the opportunity to people, especially the youths, to be supported by

providing areas regarding democratic political path in order to rigorously study the

political which could develop the democratic political culture to be more practical and

sustainable.

(7)

กิตติกรรมประกาศ

ดุษฎีนิพนธฉบับนี้สําเร็จลุลวงเปนอยางดี ดวยความกรุณาจาก ศาสตราจารย

ดร. ลิขิต ธีรเวคิน อาจารยที่ปรึกษาดุษฎีนิพนธ ที่ไดสละเวลาอันมีคาในการใหคําแนะนํา แกไข

ขอบกพรอง ใหขอคิดเห็นและขอเสนอแนะตาง ๆ

ผูวิจัยขอขอบพระคุณคณาจารยและผูทรงคุณวุฒิทุกทาน ที่ประสิทธิประสาทวิชา

ความรู และใหคําปรึกษาแกผูวิจัย อันไดแก ดร.นันทนา นันทวโรภาส รองศาสตราจารย ดร.จุมพล

หนิมพานิช รองศาสตราจารย ดร.โคริน เฟองเกษม และนายถวิล ไพรสณห รวมทั้งขอขอบพระคุณ

ผูตอบแบบสอบถามทุกทานที่ใหความอนุเคราะหในการตอบแบบสอบถาม ตลอดจนคณาจารย

ที่เกี่ยวของที่กรุณาใหขอมูลที่เปนประโยชนตองานวิจัยในครั้งนี้

สุดทายนี้ ผูวิจัยขอขอบพระคุณบิดา มารดา และทุกคนในครอบครัว ที่ใหกําลังใจ

และกระตุนใหเกิดความมานะพยายามในการวิจัยครั้งนี้จนประสบความสําเร็จดวยดี


มหาวิทยาลัยเกริก

พ.ศ. 2552

(8)

สารบัญ

หนา

บทคัดยอ .................................................................................................................... (1)

กิตติกรรมประกาศ....................................................................................................... (7)

สารบัญตาราง............................................................................................................. (11)

สารบัญแผนภูมิ........................................................................................................... (16)

สารบัญภาพประกอบ .................................................................................................. (17)

บทที่

1. บทนํา ............................................................................................................ 1

ความเปนมาและความสําคัญของปญหา ................................................... 1

ปญหานําวิจัย........................................................................................... 11

วัตถุประสงคของการวิจัย .......................................................................... 11

สมมติฐานในการวิจัย ............................................................................... 12

ขอบเขตของการวิจัย ................................................................................. 12

ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ ........................................................................ 13

นิยามศัพทที่เกี่ยวของ ............................................................................... 13

2. แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวของ ............................................................ 16

แนวคิดและพัฒนาการของการเมืองไทย .................................................... 16

แนวคิดและทฤษฎี “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”.................. 25

แนวคิดและทฤษฎี “กระบวนการกลอมเกลาทางการเมือง” .......................... 38

แนวคิดเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง”..................................................... 46

แนวคิดและทฤษฎี “การสื่อสารทางการเมือง” ............................................. 49

(9)

งานวิจัยที่เกี่ยวของ ................................................................................... 52กรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย .................................................................. 64

3. ระเบียบวิธีวิจัย ............................................................................................... 69

แนวทางการวิจัย....................................................................................... 69

กลุมผูใหขอมูล ......................................................................................... 71

รูปแบบการศึกษาและวิธีการเก็บรวบรวมขอมูล .......................................... 73

เครื่องมือที่ใชในการวิจัย............................................................................ 73

การสรางเครื่องมือการวิจัย ........................................................................ 74

สถิติที่ใชในการวิจัย .................................................................................. 75

การวิเคราะหขอมูล และการนําเสนอขอมูล ................................................. 76

4. ผลการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ .................................................................... 78

สวนที่ 1 ผลการวิเคราะหขอมูลเชิงพรรณา ................................................ 78

ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไป .................................................................. 78

ตอนที่ 2 สถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง .............................. 89

ตอนที่ 3 ความตื่นตัวทางการเมือง............................................... 96

ตอนที่ 4 การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ....... 105

สวนที่ 2 การทดสอบสมมติฐานเชิงความสัมพันธ ...................................... 112

สวนที่ 3 การเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนรวม .................. 118

5. ผลการวิเคราะหขอมูลคําถามอิสระ .................................................................. 159

6. ผลการวิเคราะหขอมูลการสัมภาษณเชิงลึก....................................................... 170

7. สรุปอภิปรายผล และขอเสนอแนะ................ ................................................... 183

(10)

สวนที่ 1 สรุปผลการวิจัย.......................................................................... 184

ตอนที่ 1 วิเคราะหขอมูลเชิงคุณลักษณะทั่วไปของเยาวชน

กลุมตัวอยาง ............................................................... 184

ตอนที่ 2 วิเคราะหระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน

ในภาคใต.................................................................... 185

ตอนที่ 3 วิเคราะหการทดสอบสมมติฐานเพื่อแสดงความสัมพันธ

ระหวางตัวแปรกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน

ในภาคใต.................................................................... 190

ตอนที่ 4 วิเคราะหการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของ

เยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต .............. 192

ตอนที่ 5 สังเคราะหองคความรูในเรื่องกระบวนการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย.................... 197

สวนที่ 2 การอภิปรายผล ......................................................................... 200

สวนที่ 3 ขอเสนอแนะ .............................................................................. 215

บรรณานุกรม .............................................................................................................. 221

ภาคผนวกก. เครื่องมือการวิจัยเชิงปริมาณ ............................................................................. 233

ข. เครื่องมือการวิจัยเชิงคุณภาพ ............................................................................ 249

ประวัติการศึกษา......................................................................................................... 253

(11)

สารบัญตาราง

ตารางที่ หนา

3.1 จํานวนของผูตอบแบบสอบถามประกอบการสัมภาษณ ................................. 71

4.1 แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางจําแนกตามเพศและอายุ.... 79

4.2 แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตจําแนกตามศาสนา 80

4.3 แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางโดยรวมจําแนกตามสาขา

วิชาที่ศึกษา ..................................................................................... 81

4.4 แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางโดยรวมจําแนกตามชั้นป

ที่ศึกษา........................................................................................... 83

4.5 แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตโดยรวมจําแนก

ตามอาชีพ ....................................................................................... 84


ตามรายได ...................................................................................... 85


ตามภูมิลําเนาเดิม ทําเลที่อยูอาศัย สถานที่ตั้ง สถาบันการศึกษาสูงสุด

สถาบันที่กําลังศึกษาในปจจุบัน .......................................................... 87

4.8 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับการกลอมเกลา

ทางการเมืองแกเยาวชนในภาคใตจําแนกตามจากสถาบันตาง ๆ ในภาพรวม.. 89

4.9 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของเยาวชนกลุมตัวอยาง

ในภาคใต จําแนกตามสถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมืองตาง ๆ

ในรายประเด็น............................................................................................ 90

4.10 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตโดยรวม .................................................. 96

4.11 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในภาคใตจําแนกตามจากสถาบันตาง ๆ ในประเด็นดาน

ความรูความเขาใจ ...................................................................................... 97

4.12 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในภาคใตจําแนกตามรายประเด็นดานพฤติกรรมทาง

การเมือง .................................................................................................... 101

(12)

4.13 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมายของ

การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยโดยรวม.......................... 105

4.14 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมาย

ของการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดานอาตมันปจเจกภาพ 106

4.15 แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมาย

ของการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ดานอาตมันทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตย ........................................................................ 108

4.16 แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง

(Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4, Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2) กับความตื่นตัวทางการเมืองดาน

ความรูความเขาใจ (Dpnt1) ........................................................................ 112

4.17 แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง

(Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4, Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทาง

การเมืองแบบประชาธปิไตย (Co1, Co2) กับความตื่นตัวทางการเมือง ดาน

พฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) ............................................................................... 113

4.18 แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปรความตื่นตัวทาง

การเมือง ดานความรูความเขาใจ (Dpnt1) กับปจจัยดานการกลอมเกลาทาง

การเมือง (Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4, Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2)................................................. 114

4.19 แสดงคาสัมประสิทธิ์ถดถอย (B) คาสัมประสิทธิ์มาตรฐาน (β) และระดับ

นัยสําคัญของตัวแปรพยากรณ .................................................................... 115

4.20 แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปรความตื่นตัวทาง

การเมือง ดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) กับปจจัยดานการกลอมเกลา

ทางการเมือง (Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4,Idpnt5) และการสราง

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2) ................................. 116

4.21 แสดงคาสัมประสิทธิ์ถดถอย (B) คาสัมประสิทธิ์มาตราฐาน (β) และระดับ

นัยสําคัญของตัวแปรพยากรณ .................................................................... 117

4.22 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ ดาน

พฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม จําแนกตามปจจัยดานเพศ .................... 118

(13)

4.23 แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรู

ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม ตามปจจัยดานอายุ .... 119

4.24 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจตาม

ปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD ........... 120

4.25 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง

ตามปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD..... 121

4.26 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดาน

อายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD........................... 122


ความเขาใจดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวมตามปจจัยดานศาสนา... 123


ปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD....... 124


ตามปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD 124


ศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD ...................... 125


ปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different :

LSD........................................................................................................... 128


ตามปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD.......................................................................................... 130


สาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD........ 132


ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดาน

ชั้นปที่ศึกษา ............................................................................................... 133


ปจจัยดานชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different :

LSD........................................................................................................... 135

(14)

4.37 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัย

ดานชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD ........ 136


ชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD............... 137


ความเขาใจดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดานอาชีพ

บิดา-มารดา (ผูปกครอง) ............................................................................. 138


ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดานรายได

รวม บิดา-มารดา (ผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดู) .......................................... 139


ปจจัยดานระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD 141

4.42 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัยดาน

ระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD ............... 142


ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดาน

ภูมิลําเนาเดิม ............................................................................................. 143


ปจจัยดานภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD 144

4.45 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัยดาน

ภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD............. 145

4.46 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ ดาน

พฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม ทําเลที่อยูอาศัยในปจจุบัน .................... 146


ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดานที่ตั้ง

สถานศึกษาปจจุบัน .................................................................................... 147


ปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD.......................................................................................... 148

(15)


ตามปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD.......................................................................................... 149

4.50 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดานที่ตั้ง

สถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD.... 150


ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดาน

สถาบันการศึกษาปจจุบัน............................................................................ 151


ปจจัยดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD.......................................................................................... 153


ตามปจจัยดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD.......................................................................................... 155


สถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD.... 157

(16)

สารบัญแผนภูมิ

แผนภูมิที่ หนา

4.1 แสดงเพศและอายุของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตโดยรวม.............. 79

4.2 แสดงเพศและอายุของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตจําแนกตามพื้นที่

รายจังหวัดและภาพรวม ............................................................................ 80

4.3 แสดงศาสนาของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตจําแนกตามพื้นที่ราย

จังหวัดและภาพรวม.................................................................................. 81

4.4 แสดงสาขาวิชาที่ศึกษาของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตจําแนกตาม


4.5 แสดงชั้นปที่ศึกษาของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตจําแนก ตาม


4.6 แสดงประเภทอาชีพบิดามารดา /ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยาง ใน

พื้นที่ภาคใตจําแนกตามจังหวัดและภาพรวม .............................................. 84

4.7 แสดงประเภทอาชีพบิดามารดา /ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่

ภาคใตโดยรวม ......................................................................................... 85

4.8 แสดงรายไดบิดามารดา /ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใต

จําแนกตามพื้นที่รายจังหวัด ...................................................................... 86

4.9 แสดงรายไดบิดามารดา /ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใต

โดยรวม ................................................................................................... 86

4.10 แสดงระดับการกลอมเกลาทางการเมืองในภาคใตโดยรวมเปรียบเทียบพื้นที่

รายจังหวัดกับภาพรวม ............................................................................. 95

4.11 แสดงระดับการตื่นตัวทางการเมืองโดยรวมเปรียบเทียบพื้นที่รายจังหวัดกับ

ภาพรวม .................................................................................................. 104

4.12 แสดงระดับวัฒนธรรมทางการเมืองของภาคใตโดยรวมเปรียบเทียบพื้นที่ราย

จังหวัดกับภาพรวม. .................................................................................. 111

(17)

สารบัญภาพประกอบ

ภาพที่ หนา

3.1 แสดงการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน (Multi-stage Sampling) ............... 72

1

บทที่ 1

บทนํา

ความเปนมาและความสําคัญของปญหา

กวา 7 ทศวรรษที่ผานมา ประเทศไทยยังคงตองเผชิญกับปญหาวิกฤติทางการเมือง

อยางซ้ําซากตามวังวนของวงจรอุบาทว (vicious circle) ที่สับเปลี่ยนหมุนเวียนระหวางรัฐบาล

จากการเลือกตั้งกับการปฏิวัติรัฐประหาร และเปนเชนนี้ เรื่อยมาจนสงผลใหพัฒนาการ

ทางการเมืองไทยในระบอบประชาธิปไตยอยูในภาวะชะงักงันมาโดยตลอด ดังพิจารณาไดจาก

การปฏิวัติรัฐประหารในประเทศไทยที่สําเร็จมาแลวจํานวน 12 ครั้ง และการกอกบฏยึดอํานาจ

ไมสําเร็จจํานวน 12 ครั้ง กลาวคือ ในรอบ 77 ป ประเทศไทยมีคณะรัฐบาลบริหารประเทศมาแลว

ถึง 58 ชุด ซึ่งหากพิจารณาคาเฉลี่ยโดยรวมแลวก็จะพบวารัฐบาล 1 ชุดเขามาบริหารประเทศ

เพียงหนึ่งปเศษเทานั้น นอกเหนือจากนั้นยังมีการเลือกตั้งทั่วไปมากกวา 24 ครั้ง พรอมกับการซื้อ

สิทธิขายเสียงและการทุจริตคอรรัปชั่นในรัฐบาลเกือบทุกยุคทุกสมัย ซึ่งทายที่สุดแลวก็มักจะถูกยก

นํามาอางถึงความชอบธรรมในการปฏิวัติรัฐประหาร

ดังตัวอยางกรณีเหตุการณรัฐประหารเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 แมจะเปน

การทําลายระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยก็ตาม แตไดกอใหเกิดกระแสความชื่นชมตอ

คณะรัฐประหารในครั้งนั้น ซึ่งนอกจากแสดงถึงการขาดความศรัทธาตอระบบรัฐสภาใน

การแกปญหาวิกฤตทางเมืองที่ผานมาแลวยังสะทอนใหเห็นถึงการ ขาดความรูความเขาใจทาง

การเมืองการปกครองตามครรลองของระบอบประชาธิปไตย หรือ ขาดวัฒนธรรมทางการเมือง

การปกครองแบบประชาธิปไตย โดยเฉพาะการยึดติดอยูกับคานิยม วัฒนธรรมทางการเมือง

แบบดั้งเดิมที่เปนแบบอํานาจนิยมและระบบอุปถัมภ ที่ไดฝงรากลึกในสังคมไทยมายาวนานจน

ทําใหประชาชนสวนใหญมักเรียกรองให “ผูนํา” หรือ “ผูอุปถัมภ” ที่มีอํานาจบุญบารมีเขามา

ชวยแกปญหาใหกับบานเมืองอยูตลอดเวลา โดยไมไดตระหนักถึงสิทธิหรือพลังอํานาจของปวงชน

ในการเปนเจาของอํานาจอธิปไตยแตอยางใด สงผลใหประชาชนยังคงมี ลักษณะของการพึ่งพา

หรือยึดติดตัวบุคคลหรือผูนํา เปนสําคัญ ไมสามารถพึ่งพาตนเองหรือปกครองตนเองตามระบอบ

ประชาธิปไตยได

ดังนั้น ถึงแมวาประเทศไทยจะเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญา

สิทธิราช มาเปนระบอบประชาธิปไตยมาตั้งแตป พ.ศ. 2475 แลวก็ตาม แตปรากฏวา ผูนําภาครัฐ

2

ก็ยังคงจํากัดอยู เฉพาะในกลุมชนชั้นนําและชนชั้นผูปกครองที่ยังยึดติดอยูกับอํานาจนิยม

ไมสามารถกระจายอํานาจไปสูประชาชนระดับรากหญาไดอยางทั่วถึง ดวยเหตุนี้การทําให

ประชาชนเกิดความตื่นตัวทางการเมืองหรือตระหนักรับรูถึงสิทธิหนาที่ของประชาชนตามวิถีทาง

ของ การเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตย (democratic system) จึงยังไมเกิดขึ้นอยาง

เดนชัดมากนัก เพราะนอกจากมองไมเห็นถึงความเชื่อมโยงและความสําคัญที่มีตอชีวิตประจําวัน

ของตนเองแลว ยังมองวาเปนบทบาทหนาที่ความรับผิดชอบของนักการเมืองหรือภาครัฐที่มี

อํานาจเทานั้น

ลักษณะการยึดติดกับอํานาจของชนชั้นนําหรือผูปกครองที่มีบุญบารมีสูงเชนนี้

เรียกวา วัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟา (The Subject Political Culture) โดยประชาชนสวนใหญ

ถูกปลูกฝงและถายทอดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยมที่ยึดมั่นในอํานาจของผูปกครอง

เปนสําคัญ แมแตระบบการศึกษาที่มีความสําคัญอยางมากตอการสงเสริมใหประชาชน

มีวัฒนธรรมแบบประชาธิปไตย ก็ยังจํากัดเฉพาะแวดวงนักศึกษาวิชารัฐศาสตร โดยชนชั้นปกครอง

ไมไดสนใจที่จะพัฒนาใหประชาชนมีความรู ความเขาใจและตระหนักถึงสิทธิความเปนเจาของ

อํานาจอธิปไตยอยางแทจริง ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงการปกครองสูระบอบประชาธิปไตยจึงเปน

เพียงการเปลี่ยนแปลงโครงสรางอํานาจจากพระมหากษัตริยไปสูกลุมชนชั้นนําหรือขุนนางเทานั้น

ยังไมมีกระบวนการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางการเมืองของประชาชนใหเปนประชาธิปไตย

แตอยางใด1

การใหความสําคัญกับการศึกษากับเรื่อง วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอม

เกลาเรียนรูทางการเมือง จึงมีความสําคัญอยางยิ่งเพราะถือเปนตัวแปรที่มีผลตอ พฤติกรรมทาง

การเมือง โดยเฉพาะวัฒนธรรมทางการเมืองนั้นมีรากฐานสําคัญมาจาก วัฒนธรรมสังคม แตยัง

พบวาสังคมไทยมีวัฒนธรรมสังคมบางอยางที่ขัดกับวัฒนธรรมประชาธิปไตย เชน ความเชื่อเรื่อง

สถานะของคนในสังคมที่ลดหลั่นแตกตางกันตามกรรมหรือกุศลที่สั่งสมมาตางกัน รวมถึงการสอน

ใหเคารพอาวุโสอยางเครงครัด เพราะฉะนั้นเรื่องความเสมอภาคในแงประชาธิปไตยจึงเปนสิ่ง

ยอมรับไดยาก หรือแมแตคานิยมหรือทัศนคติเรื่อง “เวลา” ในแงความอดทนอดกล้ันที่มักจะรอคอย

หรือมีความคาดหวังที่จะมีชีวิตที่ดีในชาติหนา โดยไมรูสึกวาเปนเรื่องที่ขาดประสิทธิภาพและ

ประสิทธิผลของระบบ ซึ่งสงผลตอ วัฒนธรรมทางการเมือง ของประชาชนคือ การขาดความตื่นตัว

ทางการเมืองในแงการเขาสูกระบวนการมีสวนรวมเพื่อแบงสรรทรัพยากรมาแกปญหา

1สมบัติ ธํารงธัญวงศ, การเมืองไทย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพเสมาธรรม, 2549).

3

ความตองการได 2 ดวยเหตุนี้ กระบวนการกลอมเกลาเรียนรูทางสังคมและทางการเมือง จึงมีความสําคัญตอการเสริมสรางวัฒนธรรมทางการเมืองใหนําไปสูการพัฒนาการเมืองตอไปได โดยเฉพาะการอบรมในเรื่องความรู คานิยมและวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยหรือที่เรียกวา “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” (Democratic Political

Self) ซึ่งจะมีสวนอยางสําคัญในการผลักดันใหสังคมนั้นสามารถพัฒนาความตื่นตัวทางการเมือง

ของประชาชน และที่สําคัญจะเปนพื้นฐานของการพัฒนาระบอบประชาธิปไตยที่ตอเนื่องและ

ยั่งยืนได 3

ดวยเพราะการกลอมเกลาใหเกิด “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” นั้น

ทําใหแตละปจเจกบุคคลสามารถตระหนักรูถึงสิทธิหนาที่และบทบาทของตนเองในฐานะเปน

พลเมืองของสมาชิกในสังคมที่จะเปนกลไกในการขับเคลื่อนพัฒนาประเทศใหมีความเจริญมั่นคง

ตลอดจนรวมมือกันปกปองและรักษาผลประโยชนของประเทศชาติไมใหใชอํานาจรัฐเพื่อแสวงหา

ผลประโยชนทางมิชอบ อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในลักษณะนี้จึงสงผลตอคานิยม

ความคิดและพฤติกรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่อยูบนพื้นฐานของการเคารพสิทธิ

เสรีภาพและความเสมอภาคของคนในสังคม

แตทั้งนี้ อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Self)

ดังกลาวจะเกิดขึ้นไมไดเลยถาหากขาด “อาตมันปจเจกภาพ” (Selfhood) คือ ความเปนตัวของ

ตนเอง มีอิสระในการคิด มีความเชื่อมั่นและสามารถตัดสินใจไดดวยตนเอง โดยเฉพาะการเริ่มตน

จากครอบครัวและสถาบันการศึกษาที่เปดโอกาสใหเด็กไดพัฒนาบุคลิกภาพความเปนตัวของตนเองแลว ยังรวมถึงกลไกของภาครัฐที่คํานึงถึงหลักนิติธรรม มีการประกันสิทธิเสรีภาพของ

ประชาชน มีการถวงดุลอํานาจของสถาบันการเมืองและองคกรตาง ๆ เพื่อทําใหเปนชุมชนทาง

การเมืองที่คนสวนใหญมีความรูความเขาใจในสิทธิเสรีภาพและการมีสวนรวม ขณะเดียวกัน

ก็เคารพในกฎกติกาของสังคมและการเมือง รูแพ รูชนะ มีน้ําใจนักกีฬา พูดจาดวยเหตุผล มากกวา

การใชอารมณ และที่สําคัญที่สุดคือการมีจิตวิญญาณของเสรีชนและความเปนประชาธิปไตย ฯลฯ

2ลิขิต ธีรเวคิน, วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอมเกลา เรียนรูทางการเมือง

(กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2529). 3ลิขิต ธีรเวคิน, “การพัฒนาอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแบบประชาธิปไตย,”

หนังสือพิมพผูจัดการรายวัน (16 กุมภาพันธ 2549).

4

ทั้งหลายทั้งปวงเหลานี้จะนําไปสูการสรางใหเกิดความเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

แบบประชาธิปไตยที่มีความเปนตัวของตัวเองในทางการเมืองได4

อยางไรก็ตาม ในทางปฏิบัติพบวาผูนําทางการเมืองของไทยในอดีตยังไมให

ความสําคัญหรือสนับสนุนเรื่องการศึกษาและการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมืองแกประชาชน

เทาที่ควร เพราะมักเนนแตเพียงความรูในการสราง วาทกรรมทางการเมือง (Political Discourse)

เพื่อความชอบธรรมในการครองอํานาจรัฐเทานั้น ขณะเดียวกันก็เปดโอกาสใหกับชนชั้นนําหรือ

กลุมนายทุนเขามากอบโกยหรือแสวงหาผลประโยชนโดยไมคํานึงถึงความทุกขยากลําบากของ

ประชาชนสวนใหญที่ยากจนและไมสามารถเขาถึงขอมูลความรูอยางเทาทัน จึงทําใหตองเคยชิน

กับการเปนผูอยูใตระบบอุปถัมภของนักการเมืองมาโดยตลอด และไมสนใจหรือขาด

ความกระตือรือรนที่จะเขามามีสวนรวมในการรับรูปญหาของบานเมือง เพราะมักมองวาเปนหนาที่

ของผูนําหรือผูบริหารประเทศหรือการเมืองถือเปนเรื่องไกลตัวที่ไมเกี่ยวของกับประชาชนโดยตรง

ประวัติศาสตรการเมืองการปกครองไทยที่ผานมาจึงตกอยูภายใตระบอบเผด็จการ

แบบเบ็ดเสร็จ โดยแทบจะไมเปดโอกาสใหประชาชนเขามามีสวนรวมทางการเมืองอยางเต็มที่

นอกเหนือจากการไปใชสิทธิเลือกตั้งเทานั้น แมวาชวงตอมาไดมีการปฏิรูปการเมืองและจัดทํา

รัฐธรรมนูญฉบับใหมที่เรียกวา “รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน” ขึ้นมาในปพ.ศ. 2540 แตถึงกระนั้น

การเมืองของไทยก็ยังคงไมนิ่งและแกวงไกวไปมาระหวางอํานาจนิยมและประชาธิปไตย ดังเชน

ภายหลังเหตุการณรัฐประหารในวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 ไดนําไปสูการประกาศใชรัฐธรรมนูญฯ

พ.ศ. 2550 เปนฉบับที่ 17 แลวก็ตาม แตก็ยังเกิดเหตุการณชุมนุมประทวงขับไลรัฐบาลแตละสมัย

ทั้งในยุคของรัฐบาลนายสมัคร สุนทรเวช และนายสมชาย วงศสวัสดิ์ รวมทั้งนายอภิสิทธิ เวชชาชีวะ

จนทําใหสถานการณบานปลายกลายเปนความขัดแยงในสังคมวงกวางครอบคลุมสูประชาชน

ทั้งระดับปญญาชน จนถึงชนชั้นลางในสังคมเมืองและชนบทที่สนใจติดตามสถานการณ

ความเคลื่อนไหวทางการเมืองผานสื่อตาง ๆ อยางที่ไมเคยปรากฏในสังคมไทยมากอน

ดังนั้น จากการที่นักวิชาการตั้งขอสังเกตวา วัฒนธรรมทางการเมืองของไทยเปน วัฒนธรรมแบบไพรฟา ซึ่งประชาชนถูกปลูกฝงใหยอมรับหรือเชื่อฟงอํานาจรัฐมาโดยตลอดนั้น

ไดพัฒนามาสู ความตื่นตัวทางการเมือง หรือการเคลื่อนไหวทางการเมืองผานการมีสวนรวม

ทางการเมืองในรูปแบบตาง ๆ ไมวาจะเปนการรวมติดตามฟงขาวสารการเมือง หรือการรวมฟง

การอภิปราย การรวมรณรงคหาเสียงหรือการเรียกรองผลักดันนโยบาย และการชุมนุมประทวงหรือ

4ลิขิต ธีรเวคิน, การเมืองไทยและประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมิสเตอรกอปป,

2552).

5

การดื้อแพงไมเชื่อฟงรัฐ (civil disobedience) ตลอดจนการเผยแพรสิ่งตีพิมพทางการเมือง

เหลานี้ลวนแสดงใหเห็นถึงพลวัต การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองไทยที่กอใหเกิดการเรียนรูทาง

การเมืองอยางกวางขวางโดยอาศัยการกลอมเกลาทางการเมืองผานสื่อสถาบันตาง ๆ อาทิ

สถาบันการศึกษา และสื่อมวลชนจากแขนงตาง ๆ มากมายที่สามารถเขาถึงประชาชนในทุกระดับ

ไดอยางทั่วถึงมากขึ้น

ดังพบไดวาการเรงใหเกิดการการสื่อสารทางการเมืองในทุกวิถีทางนอกสภา สงผลให

ประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมืองเพื่อติดตามและตรวจสอบการทํางานของภาครัฐอยาง

ตอเนื่องและเขมขน การตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนในทุกวันนี้ จึงนับวาเปนความกาวหนา

ของประชาชนที่จะเดินไปสูความเปนพลเมืองที่มีศักดิ์ศรีแหงความเปนคน มีอิสระ มีความรู

มีเหตุผล มีสวนรวมในกิจกรรมของสวนรวม และกําหนดทิศทางนโยบายของประเทศอีกดวย5

นอกจากนี้ในแงการปรากฏตัวของการชุมนุมเปนกลุม จากวิทยุโทรทัศน หรือจากเว็บไซตไมวา

จะเปนรูปประชาธิปไตยหรือไมใชประชาธิปไตยก็ตาม เหลานี้คือตัวอยางของกระบวนการทาง

การเมืองที่จะมีผลตอการกลอมเกลาเรียนรูทั้งในแงทฤษฎีคือ การใหขาวสารขอมูล ความคิดเห็น

จากทุกฝาย และในแงการมีสวนรวมในการปฏิบัติ กระบวนการดังกลาวนี้ยอมจะสงผลตอ

วัฒนธรรมการเมือง และเปนตัวอยางของกระบวนการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมือง (Political

Socialization) ซึ่งมีขั้นตอนสําคัญในการสรางคานิยมแบบนามธรรมที่เปนหลักการหรือปรัชญา

รวมทั้งการปฏิบัติที่อยูในสังคม6 โดยเฉพาะพบวาการเมืองการปกครองไทยในชวงหลังจาก

การรัฐประหารในป พ.ศ. 2549 เปนตนมานั้นไดกอใหเกิดปรากฏการณทางการเมืองหลายอยาง

ซึ่งสะทอนใหเห็นถึงความตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนที่ขยายวงกวางเพิ่มมากขึ้น

ตัวอยางเชน การชุมนุมของกลุมพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย ซึ่งแมวาจะ

เปนการเคลื่อนไหวทางการเมืองในระยะสั้น แตก็สงผลตอทัศนคติทางการเมืองและพฤติกรรม

ทางการเมืองของคนไทยอยางมาก เพราะนอกจากทําใหประชาชนเกิดการเรียนรูทางการเมือง

โดยการใหขอมูลขาวสารผานสื่อตาง ๆ แลว การตื่นตัวทางการเมืองนี้ยังเปนอีกทางเลือกหนึ่ง

ใหประชาชนไดมีโอกาสเขารวมกิจกรรมทางการเมืองอยางเปนเอกเทศนอกเหนือจากระบบ

การเมืองโดยปกติ ดังกรณีในสังคมที่มีการเคลื่อนไหวทางการเมืองอยางตอเนื่องจะมีกลไก

การทํางานดานการใหการศึกษาแกประชาชน เชน สหรัฐอเมริกา ซึ่งโดยปกติประชาชนไมได

5ทิพยพาพร ตันติสุนทร, http://www.fpps.or.th/news.php?detail=n1219679891.news.

2551.6ลิขิต ธีรเวคิน, การเมืองไทยและประชาธิปไตย.

6

มีความตื่นตัวทางการเมืองมากนัก แตเนื่องจากมีการเลือกตั้งทั้งในระดับชาติ มลรัฐ และทองถิ่น

จึงทําใหมีกิจกรรมทางการเมืองเกิดขึ้นเปนประจํา 7 แตทั้งนี้การตื่นตัวทางการเมืองนั้นจําเปนตองเกิดจากความสมัครใจและมีอิสรเสรี

ทางความคิดบนพื้นฐานของขอมูลความจริงอยางรอบดาน รวมไปถึงการเคารพในสิทธิเสรีภาพ

ของผูอื่นและสังคม มิเชนนั้นแลวการชุมนุมเรียกรอง หรือการประทวงกดดันทางการเมือง รวมถึง

การไปใชสิทธิเลือกตั้งก็อาจถูกชักจูง หรือการปลุกระดมมวลชนในทางที่ไมเหมาะสมได และ

ที่สําคัญคือ การขาดความรูความเขาใจในวิถีทางของระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา ที่มักถูก

มองวาเปนกระบวนการแกปญหาที่ลาชาไมมีประสิทธิภาพจึงสามารถนําไปสูการเคลื่อนไหว

นอกสภา ที่กอใหเกิดความรุนแรงได เชนเหตุการณชุมนุมประทวงรัฐบาลเมื่อวันที่ 8-15 เมษายน

พ.ศ. 2552 ซึ่งนอกจากละเมิดสิทธิเสรีภาพของผูอื่นแลวยังสงผลกระทบรายแรงตอสังคมประเทศ

โดยรวม

การไดมาซึ่งเสรีภาพนั้นโดยทั่วไปจึงเปนลักษณะ “การตามใจตัวเอง” ที่เปนเผด็จการ

ของแตละคนอันอาจสงผลใหเกิดการขาดระเบียบวินัยในตัวเอง หรือทําอะไรตามอําเภอใจ

ไมสามารถควบคุมตนเองใหอยูในกฎกติกาสรางความเดือดรอนกับบานเมือง ลักษณะของคนไทย

ดังกลาวเปนขอจํากัดและอุปสรรคตอการพัฒนาประชาธิปไตยในประเทศไทย จึงตองมีการปลูกฝง

วัฒนธรรมประชาธิปไตย ทั้ ง เรื่ องการมีระเบียบวินัยที่ เกิดจากจิตสํานึกในหนาที่และ

ความรับผิดชอบตอตนเองและผูอื่น การรูจักใชเหตุผล การเคารพกันและกันโดยมีความอดกลั้นใน

ความแตกตางทั้งความคิดและการกระทําได 8 โดยเฉพาะประเทศที่ประชาชนยากจนและความรู

นอย สวนใหญไมไดรับโอกาสในการเรียนรูและเขาใจระบอบประชาธิปไตยจึงยังคงยึดถือคานิยม

หรือทัศนคติทางการเมืองแบบอํานาจนิยม และทําใหเกิดการปฏิวัติรัฐประหารอยูเสมอ ดังนั้น

จึงจําเปนตอง เสริมสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Culture) อันเปนหัวใจสําคัญของการพัฒนาการเมืองใหเปนระบอบประชาธิปไตย โดยอาศัย กระบวนการปลูกฝงอบรมหลอหลอมกลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization Process) ผานการศึกษาทั้งในระบบและนอกระบบ รวมถึงการใชสื่อ

7ชัยอนันต สมุทวณิช, “ความตื่นตัวทางการเมืองของคนไทย, ” http://www.

manager.co.th/Daily/ ViewNews.aspx?NewsID =9510000094229.8วิสุทธิ์ โพธิแทน, อะไรนะ..ประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัย

ธรรมศาสตร, 2538).

7

ประเภทตาง ๆ เพื่อสงเสริมใหตระหนักถึงคุณคาการเมืองที่มีความสําคัญตอวิถีชีวิตของประชาชน 9

เนื่องจากทิศทางการพัฒนาประชาธิปไตยของประเทศจะเปนอยางไรนั้นจึงขึ้นอยูกับ

ประชาชนจะเปนผูกําหนด เพราะ หากประชาชนไมมีคุณภาพ ประชาธิปไตยก็ยอมจะไมมีคุณภาพ

ตามไปดวย ดวยเหตุนี้ การมีสวนรวมทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย จะเกิดขึ้นได ก็ตอเมื่อประชาชนตองมีความสํานึกทางการเมืองหรือความตื่นตัวทางการเมืองเสียกอน เพราะความตื่นตัวทางการเมืองไมไดเปนเพียง “วิธีการ” เพื่อการพัฒนาทางการเมืองเทานั้น แตยังเปน “เปาหมาย” ที่สําคัญยิ่งในการพัฒนาทางการเมืองอีกดวย เพราะหากเกิด

ความตื่นตัวหรือกระตือรือรนเคลื่อนไหวในทางการเมืองแบบประชาธิปไตยอยางตอเนื่องในทิศทาง

ที่เหมาะสมแลว ก็ยอมสามารถเขาไปมีสวนรวมในการติดตามและตรวจสอบการทํางานของ

ภาครัฐใหมีความโปรงใสและเอื้อประโยชนตอประชาชนอยางแทจริง มิเชนนั้นแลวการมีสวนรวม

เหลานั้นก็จะกลายเปนเพียงการปลุกระดมจากการชักจูงหรือถูกจางวานโดยอามิสสินจาง ซึ่งไมได

เกิดขึ้นจากความสมัครใจหรือเปนความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแตอยางใด

"การปลุกเราใหตื่นตัวทางการเมือง" จึงเปนเรื่องของการปลุกจิตสํานึกผูคนใหหัน

มาตื่นตัวสนใจกับปญหาบานเมืองโดยผานสื่อตาง ๆ เพื่อมุงเปลี่ยนทรรศนะจุดยืนใหรูจักมอง

สภาพความเปนจริงทางสังคมรอบตัวและเปลี่ยนอัตลักษณของตน หรือก็คือ เปลี่ยนความเขาใจ

ตัวเองใหกลายเปนผูกระทําการทางการเมืองที่สามารถเขารวมมีบทบาททําใหการเมือง

เปลี่ยนแปลงได เพราะมิเชนนั้นหากประชาชนยังมีความคิดคานิยมที่ชอบฝากความหวังไวกับคนมี

อํานาจ ก็ยอม ไมสามารถทําใหเกิดการตื่นตัวของประชาชนอยางแทจริงได จึงตองชวยกันรณรงค

ใหประชาชนตื่นตัวและสนใจตอการจัดตั้งองคกรเพื่อเรียกรองผลักดันการมีสวนรวมในการปฏิรูป

ทางการเมือง รวมทั้งการปฏิรูปทางเศรษฐกิจและสังคม โดยเฉพาะการปฏิรูปทางสังคม เชน

การปฏิรูปการศึกษา สื่อสารมวลชน การเลี้ยงดูลูกและการสรางคานิยมใหคนนับถือสิทธิเสรีภาพ

โดยผานการจัดประชุมเวทีตาง ๆ และการแลกเปลี่ยนผานรายการ เชน วิทยุ โทรทัศน อินเทอรเน็ต

ฯลฯ เพื่อสรางกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรูขนานใหญ ที่จะทําใหประชาชนมีความรูความเขาใจ

และตื่นตัวทางการเมืองเพิ่มขึ้น10

9สมบัติ ธํารงธัญวงศ, การเมืองไทย. 10วิทยากร เชียงกูล, “การปลุกเราความตื่นตัวทางการเมือง,” http://socialscience.

igetweb. com/index.php?mo=3&art= 141235.

8

นอกจากนี้ สิ่งสําคัญอยางยิ่งคือ การมุงเปดประเด็นในเรื่องเกี่ยวกับนโยบาย

สาธารณะเพื่อสะทอนปญหาความไมเทาเทียมกันในทางเศรษฐกิจ สังคม และปญหาเชิงโครงสราง

ที่คนสวนใหญของประเทศยังคงยากจนและไมสามารถเขาถึงปจจัยการผลิตหรือถูกเอารัดเอาเปรียบ

ไมไดรับความเปนธรรมก็สามารถนํามาจุดประกายความคิดหรือสรางความตื่นตัวใหกับประชาชนได

เชนกรณีอดีตนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร นําประเด็นเรื่องปญหาปากทองและความยากจนมา

สรางความหวังและความฝนใหกับคนชั้นกลางและระดับลางในชนบท ทําใหมีสวนอยางสําคัญใน

การชนะการเลือกตั้งอยางทวมทน โดยเฉพาะความเดือดรอนทางเศรษฐกิจหากอยูในภาวะ

ที่รุนแรงแลวก็อาจผลักดันสูความตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนใหมีสวนรวมทางการเมืองมาก

ขึ้นได

ดังนั้น การปลุกเราและการตื่นตัวทางการเมืองจะเกิดขึ้นไดสวนหนึ่งจึงตองผาน

ชองทางสื่อตาง ๆ โดยเฉพาะ ผูนําทางการเมือง จําเปนตองสรางเปนวาระแหงชาติเพื่อผลักดันให

ประชาชน เขามามีสวนรวมในกิจกรรมทางการเมืองมากขึ้น อันจะสงผลตอการเกิด วัฒนธรรมทางการเมืองของประชาชน ที่สราง “ความตื่นตัวทางการเมือง” ใหประชาชนไดตระหนักถึง

สิทธิอันพึงมีพึงไดใน“การปกครองตนเอง” ตามครรลองของระบอบประชาธิปไตย โดยไมยึดติดอยูกับ

“ผูนํา” หรือบุคคลใดเพื่อติดตามตรวจสอบการทํางานของภาครัฐใหมีความโปรงใสและเปนธรรม

แกประชาชนโดยสวนรวม อีกทั้งยังเขาถึงแกนแทหรือตนตอของปญหาในระบอบประชาธิปไตย

ไมวาจะเปนปญหาการทุจริตคอรัปชั่น ปญหาการแสวงหาผลประโยชนในทางมิชอบ หรือปญหา

ผลประโยชนทับซอนก็ตาม ปญหาทั้งหมดเหลานี้จะหมดไปไดหากประชาชนเกิดการตื่นตัวและ

เฝาระวังติดตามตรวจสอบและถวงดุล (check and balances) การทํางานของภาครัฐอยางจริงจัง

และตอเนื่อง

เนื่องจากความตื่นตัวในการเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชนจะทําให

รัฐบาลตระหนักรูถึงความตองการของประชาชน ไมวาจะเปนการวิพากษวิจารณ การตรวจสอบ

ถอดถอนนักการเมือง ลวนแตชวยทําใหประชาธิปไตยเขมแข็ง ดังที่แซมมวล ฮันติงตัน มองวา

การตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนจะเปนเรื่องที่เหมาะสม แตหากการตื่นตัว การเรียกรอง

การประทวงนั้นอยูในระดับที่สูงหรือกาวหนาเกินกวาที่รัฐบาลจะตอบสนองได ก็อาจจะนําไปสู

ความไรระเบียบของระบอบประชาธิปไตยได11 เชนตัวอยางเหตุการณชุมนุมประทวงรัฐบาลที่ผานมา

ของประเทศไทยสามารถสะทอนใหเห็นถึงปญหาดังกลาวอยางชัดเจน จึงจําเปนตองกําหนดเปน

11ไชยันต ไชยพร, “ความไรระเบียบของระบอบประชาธิปไตย,”

http://www.bangkokbiznews.com.

9

วาระเรงดวนแหงชาติเพื่อใหประชาชนไดมีใหความรูความเขาใจแกประชาชนถึงวิถีการปกครองใน

ระบอบประชาธิปไตยที่แทจริง หรือก็คือ การสรางวิถีคิด (Way of Thought) และวิถีชีวิต (Way of Life) แบบประชาธิปไตยที่สามารถทําใหเกิดมีขึ้นไดโดยอาศัย “กระบวนการใหการศึกษา หรือ กระบวนการปลูกฝงอบรมกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมือง” แกประชาชนเพื่อเสริมสรางและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองจนสามารถนําไปสู “วิถีชีวิตแบบประชาธิปไตย” ไดในที่สุด

โดยเฉพาะการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยโดยผานสถาบันการศึกษาและหนวยงานของรัฐ คือวิธีการที่ เหมาะสมที่สุดสําหรับกระบวนการ

กลอมเกลาเรียนรูทางสังคมและทางการเมือง เพราะถือเปนตัวแปรสําคัญที่จะสงผลตอพฤติกรรม

ทางการเมืองและปรากฏการณทางการเมือง หรือกลาวไดวา กระบวนการนี้ไดสราง “บุคลิกภาพ

ทางการเมือง” ในสังคมขึ้นมา ซึ่งมีอิทธิพลในฐานะเปนตัวกําหนดสําคัญของพฤติกรรมการเมือง12

ซึ่งสอดคลองกับการศึกษาของโครงการ EUYOUPART โดยการสนับสนุนของสหภาพยุโรปและ

ประเทศออสเตรีย ไดแสดงผลการสํารวจความเห็นของเยาวชนที่มีอายุระหวาง 15-25 ปในยุโรป

8 ประเทศ ไดแก ประเทศออสเตรีย อิตาลี สโลวาเกีย เยอรมัน เอสโตเนีย ฟนแลนด และฝรั่งเศส

พบวาโรงเรียนมีสวนอยางสําคัญที่ทําใหเยาวชนเกิดความเขาใจถึงวิธีการมีสวนรวมทางการเมือง

ที่นําไปสูความกระตือรือรนทางการเมือง อาทิ การมีสวนรวมทางการเมืองผานทางสมาคมนักเรียน

หรือการอภิปรายในชั้นเรียน โดยพบวามีความเชื่อมโยงระหวางสื่อที่รับขาวสารกับพฤติกรรม

ทางการเมือง คือพวกที่ติดตามขาวผานหนังสือพิมพและอินเตอรเน็ตมีแนวโนมความกระตือรือรน

ทางการเมืองสูงกวาพวกที่รับขาวสารผานทางโทรทัศนเพียงอยางเดียว และผลการสํารวจยังพบวา

เยาวชนมีความกระตือรือรนในโรงเรียนก็จะมีความตื่นตัวนอกโรงเรียนหรือหลังจบการศึกษา

เชนกัน ซึ่งมีหลักฐานสนับสนุนวาผูที่เคยเปนตัวแทนชั้นเรียนมักจะมีสวนรวมในการรณรงค

การเลือกตั้งในภายหลังอีกดวย13

นอกจากนี้ จากการสํารวจความคิดเห็นเรื่อง “การพัฒนาประชาธิปไตยและคานิยม

ของเยาวชนไทย” พบวา เยาวชนระบุวาแหลงความรูที่ไดรับในเรื่องการเมืองการปกครองมากที่สุด

รองลงมาจากโทรทัศน คือ โรงเรียน ซึ่งเยาวชนระบุวา “การเรียนการสอนเกี่ยวกับประชาธิปไตย

12ลิขิต ธีรเวคิน, วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอมเกลา เรียนรูทางการเมือง.13คณะผูแทนไทยประจําประชาคมยุโรป, “การสํารวจความคิดเห็นของเยาวชนตอการมี

สวนรวมทางการเมือง,” http://www.sora.at/euyouparts.thaieurope. net/content/view/1041/166/

- 35k -2006.

10

และการเมืองในสถานศึกษา” มีคอนขางมากคือประมาณรอยละ 46.7 ไมวาจะเปนเรื่องการจัด

หลักสูตรวิชาเกี่ยวกับระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยที่มุงเนนการบมเพาะจิตสํานึกเรื่อง

อุดมการณ จริยธรรมทางการเมือง เปนตน และในเรื่องเกี่ยวกับความเปนพลเมือง คือ “ความรูสึก

วาในการเปนพลเมืองไทย หรือเปนคนภูมิภาค/คนเชื้อชาติ” (เชน คนเหนือ /ชาวเขา/คนอีสาน/

คนใต/คนจีน/คนลาว/คนมลายู) พบวา เยาวชนสวนใหญในภาคใต ระบุวา มีความรูสึกเปน

คนภูมิภาค/คนเชื้อชาติอื่น มากที่สุด (รอยละ 6.3) รองลงมาคือ ภาคเหนือ (รอยละ 6.0) และ

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ (รอยละ 5.5) และกรุงเทพมหานคร (รอยละ 3.3) ตามลําดับ14

จากขอมูลสถิติขางตนแสดงใหเห็นถึงการเปดรับขาวสารทางการเมืองของเยาวชน

และความสําคัญของสถาบันศึกษาที่มีบทบาทในการกลอมเกลาวัฒนธรรมทางสังคมและทาง

การเมือง ซึ่งยอมจะบงชี้ถึงความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนที่จะนําไปสูการเขาไปมีสวนรวม

ทางการเมืองตอไปได อีกทั้งยังเปนนาที่สังเกตวาเยาวชนในภาคใตยังมีความรูสึกเปนภูมิภาคนิยม

สูงอีกดวย แตท้ังนี้จะมีทัศนคติหรือความโนมเอียงไปในทางระบอบประชาธิปไตยหรืออํานาจนิยม

อยางไรนั้น จําเปนตองมีการศึกษาเฉพาะพื้นที่แบบเจาะจงในเงื่อนไขแตละบริบท

โดยเฉพาะภาคใตมีวัฒนธรรมทางการเมืองที่แตกตางจากภาคอ่ืน ๆ คือ มีความตื่นตัว

ทางการเมืองสูง สนใจที่จะฟงการปราศรัยและชอบวิพากษวิจารณเรื่องการเมืองในชีวิตประจําวัน15

ดังสามารถพบบรรยากาศความสนใจปญหาทางการเมืองของคนภาคใตไดจากวงสนทนาในชุมชน

หมูบานทุกแหง เชน สภากาแฟ หรือ วงน้ําชา เพราะนอกจากประเด็นการพูดคุยเรื่องปากทอง

แลวยังขยายรวมไปถึงการเสวนา วิเคราะห วิจารณเรื่องการเมืองระดับทองถิ่นและระดับชาติกัน

อยางเอาจริงเอาจัง ซึ่งสวนหนึ่งอาจเพราะดวยลักษณะการประกอบอาชีพที่จําเปนตองติดตาม

ขาวสารบานเมืองอยูเปนประจําวาจะสงผลกระทบทางตรงหรือทางออมตอตนเองอยางไร

นอกเหนือจากนั้นคือความสนใจเฉพาะบุคคลที่มีตอสถานการณบานเมือง จนทําใหประชาชน

ในภาคใตถูกโจทกขานวาวามีความสํานึกทางการเมืองหรือความตื่นตัวทางการเมืองสูง

กอปรสถานการณทางการเมืองไทยในชวงป พ.ศ. 2549 เปนตนมาไดกอใหเกิดบทเรียน

ทางการเมืองมากมายแกประชาชนซึ่งลวนมีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองที่เพิ่มมากขึ้น แตทั้งนี้

14สถาบันพระปกเกลา และ สํานักงานสถิติแหงชาติ, รายงานสํารวจความคิดเห็น

เกี่ยวกับการพัฒนาประชาธิปไตยและคานิยมของเยาวชนไทย พ.ศ. 2550 (กรุงเทพฯ: สํานักงาน

สถิติแหงชาติ, 2550). 15นันทนา นันทวโรกาส, ชนะเลือกตั้งดวยพลังการตลาด (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ

ขอคิดดวยคน, 2549).

11

จะสามารถขยายวงกวางครอบคลุมถึงเยาวชนไดมากนอยเพียงใด ดวยเพราะเยาวชนนั้นยอมถือ

เปนเหมือนฐานรากแกวที่สําคัญในการพัฒนาระบอบประชาธิปไตยใหมีความมั่นคงและยั่งยืน

ไดอยางแทจริง

ดังนั้น จึงทําใหเปนที่มาของการศึกษาวิจัยครั้งนี้ คือเพื่อมุงศึกษาถึงความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตวามีระดับมากนอยเพียงใด และมีพัฒนาการกระบวนการ

กอเกิดอยางไร โดยอาศัยเหตุปจจัยหรือเงื่อนไขใดที่มีความสัมพันธตอความตื่นตัวทางการเมือง

ดังกลาว ตลอดจนสามารถสะทอนใหเห็นถึงวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยไดมากนอย

เพียงใด และอยางไร อันจะนําไปสูแนวทางในการสงเสริมและพัฒนาการเมืองในระบอบ

ประชาธิปไตยใหมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นตอไป

ปญหานําวิจัย

1. คุณลักษณะทั่วไปและอัตลักษณเฉพาะของเยาวชนภาคใตในบริบททางสังคม

เศรษฐกิจและการเมืองไทย ชวงป พ.ศ. 2549-2552 เปนอยางไร และมีความตื่นตัวทางการเมือง

อยูระดับใด

2. ปจจัยทั่วไป และปจจัยการเมืองใดบางที่มีความสัมพันธกับระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนภาคใตในบริบทของสังคมไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552 และปจจัยดังกลาว

นําไปสูการผลักดันใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองไดมากนอยเพียงใด

3. เยาวชนไทยในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต มีระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองมากนอยเพียงใด มีความแตกตางกันในกลุมจังหวัดหรือไม อยางไร และมีสาเหตุหรือ

ปจจัยที่มาของกระบวนการกอเกิดอยางไร

4. สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมืองสามารถเสริมสรางและพัฒนา

ใหกอเกิดเปนวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในกลุมเยาวชนภาคใตไดหรือไม อยางไร

และนําไปสูความเปน “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่ผลักดันใหเกิดความตื่นตัว

ทางการเมืองไดมากนอยเพียงใด อยางไร

วัตถุประสงคของการวิจัย

1. ศึกษาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตในบริบททางสังคม

เศรษฐกิจและการเมืองไทย ชวงป พ.ศ. 2549-2552

12

2. ศึกษาปจจัยที่มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

3. เปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

4. เพื่อแสวงหาองคความรูเกี่ยวกับกระบวนการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย ที่สงผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

สมมติฐานในการวิจัย

1. สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมืองในชวงพัฒนาการของ

การเมืองไทย ป พ.ศ. 2549-2552 สามารถพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่

สงผลตอ “ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตได

2. ปจจัยทั่วไป และปจจัยการเมืองมีความสัมพันธกับระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองโดยผานกระบวนการสรางและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

3. เปรียบเทียบวาการสรางความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตกับ

การพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในภาคใต มีความแตกตางกัน

ขอบเขตของการวิจัย

ขอบเขตเนื้อหาของงานวิจัยนี้ เปนการศึกษาวิเคราะหพัฒนาการและกระบวนการกอ

เกิดความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน โดยเชื่อมโยงกับบริบททางสังคม เศรษฐกิจและ

การเมืองไทย ในป พ.ศ. 2549-2552 ตลอดจนกระแสโลกาภิวัตน และวิวัฒนาการการเมือง

การปกครองของไทย ที่สะทอนใหเห็นถึงภูมิหลังความเปนมาของปรากฏการณ รวมถึงพัฒนาการ

ของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ตลอดจนศึกษาเปรียบเทียบความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในภาคใต และการสังเคราะหองคความรูของกระบวนการกอเกิดวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ดังรายละเอียดตอไปนี้

1. ศึกษาทบทวนวรรณกรรมเกี่ยวกับพัฒนาการของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยในประเทศไทย ภายใตบริบทเงื่อนไขกรอบเวลาในชวงป พ.ศ. 2549-2552

2. ศึกษาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตวาอยูระดับใด

มากนอยเพียงใด

3. ศึกษากระบวนการกอเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย โดยผาน

สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมือง ที่ผลักดันสูการสรางความตื่นตัวทางการเมืองแก

13

เยาวชนในภาคใต ทั้งที่เปนปจจัยเอื้อและปญหาอุปสรรคตอความตื่นตัวทางการเมือง ประกอบดวย

(1) ปจจัยทั่วไป ไดแก 1. อายุ 2. เพศ 3. ศาสนา 4. สาขาวิชาที่ศึกษา 5. ชั้นปที่ศึกษา 6. อาชีพ

บิดามารดา 7. รายไดครอบครัว 8. ภูมิลําเนาเดิม 9. ทําเลที่อยูอาศัย 10. จังหวัดที่ตั้งของ

สถาบันการศึกษา และ 11. สถาบันการศึกษา นอกจากนี้ศึกษา (2) ปจจัยทางการเมืองประกอบดวย สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมือง ไดแก (1) สถาบันครอบครัว (2) กลุมเพื่อน

(3) สถาบันการศึกษา (4) สถาบันสื่อมวลชน และ (5) สถาบันทางการเมือง

4. ศึกษาเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองระหวางเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา

5 จังหวัดภาคใต โดยเนนศึกษาเฉพาะกลุมจังหวัดที่มีลักษณะความหลากหลายของแหลง

สถาบันการศึกษาในพื้นที่นั้น ๆ เพื่อสามารถนํามาอธิบายตามวัตถุประสงคของการศึกษาใหมี

ความชัดเจนในภาพรวมยิ่งขึ้น

5. อภิปรายสรุปผลสังเคราะหองคความรู และขอเสนอแนะเชิงนโยบาย

ประโยชนที่คาดวาจะไดรับ

1. ไดทราบถึงรูปแบบวิธีการและกระบวนการกลอมเกลาทางสังคมและการเมือง

เพื่อเปนแนวทางสงเสริมใหเกิดความต่ืนตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในกลุมเยาวชนได

2. ไดทราบถึงกระบวนการเสริมสรางและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย เพื่อนําไปสูการสงเสริมเรื่องความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ในกลุมเยาวชนและประชาชนทั่วไป

3. ไดสรางองคความรูเกี่ยวกับกระบวนการกอเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย

4. สามารถใชเปนแนวทางในเชิงนโยบายใหภาครัฐไดสงเสริมและพัฒนาวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแกเยาวชนและขยายผลสูประชาชนทั่วไป อันจะเปนรากฐาน

สําคัญในการพัฒนาการเมืองการปกครองไทยในระบอบประชาธิปไตยใหมั่นคงและย่ังยืน

นิยามศัพทที่เกี่ยวของ

ความตื่นตัวทางการเมือง หมายถึง ระดับความกระตือรือรนในการเคลื่อนไหว

ทางการ เมืองที่มีจิตสํานึกความเปนประชาธิปไตย และตระหนักรูถึงสิทธิหนาที่และบทบาทของ

ตนเองในฐานะการเปนพลเมืองที่ดีในระบอบประชาธิปไตย โดยพิจารณาจากองคประกอบดาน

14

ความรูความเขาใจ และพฤติกรรมการมีสวนรวมทางการเมืองที่ไดพัฒนาตอเนื่องมาจากแบบแผน

พฤติกรรมทางการเมืองของบุคคลที่ เรียกวา วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ดังรายละเอียดตอไปนี้

1. ความรูความเขาใจ หรือ ดานจิตสํานึกประชาธิปไตย โดยสามารถพิจารณาจาก

องคประกอบ 10 ดาน คือ

1.1 การเปนผูมีสิทธิเสรีภาพ ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย

1.2 การเปนผูมีความเสมอภาค

1.3 การมีสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ

1.4 การมีสิทธิแสดงความคิดเห็น

1.5 การมีสิทธิทางการเมือง

1.6 ความเชื่อม่ันในการรวมแรงรวมใจพัฒนาสังคมประเทศ

1.7 การมีสิทธิที่จะไดรับขอมูลขาวสาร

1.8 การมีสิทธิใหสื่อมวลชนมีจริยธรรม

1.9 การมีสิทธิเปนผูปฏิบัติการทางการเมือง

1.10 การมีสิทธิเรียกรอง คาดหวัง และตอสูใหตนเอง ครอบครัว และสมาชิก

สังคมไดรับสิทธิอันชอบดวยกฎหมาย16

2. พฤติกรรมการมีสวนรวมทางการเมือง พิจารณาจากองคประกอบคือ

1.1 การแสดงตนสนใจ/การฟงการอภิปรายทางการเมือง

1.2 การริเริ่มประเด็นพูดคุยทางการเมือง

1.3 การไปใชสิทธิเลือกตั้ง/กําหนดตัวผูปกครอง

1.4 การรวมประชุม /ผลักดันการตัดสินใจของรัฐ

1.5 การวิพากษวิจารณรัฐบาล

1.6 การรวมชุมนุมเคลื่อนไหวทางการเมือง

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย หมายถึง วัฒนธรรมที่มีความตื่นตัว

ทางการเมืองและมีจิตวิญญาณความเปนประชาธิปไตย โดยมีความศรัทธาและเชื่อมั่นในเรื่องสิทธิ

เสรีภาพ ความเสมอภาคและอํานาจอธิปไตยของปวงชน สามารถพิจารณาจากองคประกอบ

ไดแก

16ลิขิต ธีรเวคิน, การเมืองไทยและประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมิสเตอร

กอปป, 2552).

15

1. “อาตมันปจเจกภาพ” (Selfhood) คือ การที่บุคคลมีลักษณะเปนตัวของตัวเอง

เชื่อมั่นกลาแสดงออก รักษาสิทธิของตนเอง และมีความเปนอิสระ ไมชอบถูกชี้นําหรือ

การครอบงํา

2. “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” (Democratic Political Self) คือ

ลักษณะเฉพาะทางการเมืองของบุคคลที่ตระหนักถึงฐานะความเปนปจเจกบุคคลทางการเมือง

ของตนเองทั้งในดานความคิด ความรูความเขาใจ และพฤติกรรมทางการเมืองที่ตั้งอยูบนพื้นฐาน

ของการเคารพสิทธิเสรีภาพ และความเสมอภาคของคนในสังคม อันจะมีสวนสําคัญในการผลักดัน

ใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองตามครรลองของการปกครองตนเองในระบอบประชาธิปไตยได

การกลอมเกลาทางการเมือง หมายถึง กระบวนการขัดเกลาหรือกลอมเกลาเรียนรู

ทางสังคมและทางการเมือง โดยใชวิธีการใหการศึกษาหรือการสงสาร (Sender) ผานชองทาง

การสื่อสาร (Message/Channel) ของสถาบันทางสังคมตาง ๆ ไดแก สถาบันครอบครัว

สถาบันการศึกษา กลุมเพื่อน สถาบันสื่อมวลชน และสถาบันทางการเมือง ตลอดจนการสื่อสาร

ประเภทตาง ๆเพื่อใหผูรับสาร (Receiver) ไดเกิดแนวสัมผัสดานการรับรู (Cognitive Orientations)

และความเขาใจที่นําไปสูความรูสึกผูกพันทางอารมณ (Affective Orientations) และประเมินคา

ตัดสิน (Evaluative Orientations) จนกอใหเกิดความเชื่อ คานิยม ทัศนคติและสรางใหเกิดเปน

แบบแผนพฤติกรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย หรือเรียกวา วัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย อันจะมีสวนอยางสําคัญในการผลักดันใหสังคมนั้นมี ความตื่นตัวทางการเมือง ได17

เยาวชน หมายถึง เยาวชนที่มีอายุระหวาง 18 -25 ปและกําลังศึกษาในสถาบัน

อุดมศึกษา ที่อยูในความรับผิดชอบของหนวยงานภาครัฐใน 5 จังหวัดของภาคใตตอนบน ไดแก

จังหวัดนครศรีธรรมราช สุราษฎรธานี สงขลา พัทลุง และภูเก็ต

17Gabriel A. Almond and G. Bingham Powell, Comparative Politics, A

Development Approach (Boston: Little, Brown and Company, 1966).

16

บทที่ 2

แนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวของ

จากการทบทวนแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่เกี่ยวของ เพื่อนํามาใชอธิบายเปน

กรอบ ในการศึกษาวิจัยและวิเคราะหผลการศึกษา ดังตอไปนี้

1. แนวคิดและพัฒนาการของการเมืองไทย

2. แนวคิดและทฤษฎี “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

3. แนวคิดและทฤษฎี “การกลอมเกลาทางการเมือง”

4. แนวคิดเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง”

5. แนวคิดและทฤษฎี “การสื่อสารทางการเมือง”

6. ผลงานวิจัยที่เกี่ยวของ

แนวคิดและพัฒนาการของการเมืองไทย

แนวคิดและความหมายของ “การเมือง” (Politics)

คําวา “การเมือง” ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน ฉบับ พ.ศ. 2542 ให

ความหมายวา (1) งานเกี่ยวแกรัฐ หรือแผนดิน (2) การบริหารประเทศเฉพาะที่เกี่ยวแกนโยบาย

ในการบริหารประเทศ (3) กิจการอํานวย หรือควบคุมการบริหารราชการแผนดิน

เพนนอค และสมิธ1 (Roland Pennock and David Smith) กลาววา การเมือง

หมายถึง ทุกสิ่งทุกอยางที่เกี่ยวของกับเรื่องของอํานาจ สถาบันและองคกรในสังคมที่ไดรับ

การยอมรับวา มีอํานาจอยางเด็ดขาดในสังคมนั้น ไมวาจะเปนการสถาปนาและทํานุรักษา

ความเปนระเบียบเรียบรอยของสังคมและอํานาจในการทําใหเปาหมายรวมกันของสมาชิกใน

สังคมไดบรรลุสัมฤทธิ์ผล รวมทั้งมีอํานาจในการประนีประนอมความคิดเห็นที่แตกตางกันของคน

ในสังคม

1Roland J. Pennock, and David G. Smith, Political Science (New York:

McMillan, 1964).

17

ชัยอนันต สมุทวณิช2 กลาววา การเมืองเปนเรื่องเกี่ยวกับรูปของรัฐและการจัด

ระเบียบความสัมพันธภายในรัฐระหวางผูปกครองและผูถูกปกครอง โดยสังคมมนุษยยังมี

ความจําเปนตองมีรัฐบาล คนเราจึงตองแบงออกเปนสองพวกใหญ ๆ คือ ผูที่ทําหนาที่บังคับกับ

ผูถูกบังคับเสมอ

พัฒนาการของการเมืองการปกครองไทย (ในชวงป พ.ศ. 2475-2552)

จากการศึกษาประวัติศาสตรการเมืองการปกครองไทยนับตั้งแตเปลี่ยนแปลง

การปกครองในป พ.ศ. 2475 เปนตนมาจนถึงปจจุบัน (พ.ศ. 2552) สามารถอธิบายสรุปพอสังเขป

ตอไปนี้

ยุคที่ 1 ยุคเปลี่ยนแปลงการปกครอง (พ.ศ. 2475-2490) เปนยุคความรุงเรืองของ

อมาตยธิปไตย หลังจากในป พ.ศ. 2475 คณะราษฎรยึดอํานาจและเปลี่ยนแปลงการปกครอง

มาเปนประชาธิปไตยไดสําเร็จ ก็มีการขัดแยงเพื่อแยงชิงอํานาจระหวางชนชั้นผูปกครองมาโดย

ตลอด จนกระทั่งป พ.ศ. 2490 เกิดการรัฐประหารโดยการรวมตัวของกลุมทหารจอมพล

ป. พิบูลสงคราม ไดขึ้นเปนนายกรัฐมนตรีตอมา

ยุคที่ 2 ยุครัฐประหาร หรือ ยุคเผด็จการเบ็ดเสร็จ (พ.ศ. 2490-2516) นับตั้งแต

ป พ.ศ. 2490 ประชาชนไมพอใจกับการทุจริตการเลือกตั้งจนกระทั่งในปพ.ศ. 2500 จอมพลสฤษดิ์

ธนะรัชต ยึดอํานาจและขึ้นเปนนายกรัฐมนตรี และไดเขาสูยุคเผด็จการแบบเบ็ดเสร็จ ทําให

สังคมไทยตกอยูภายใตวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยม ในชวงนี้จึงกอให เกิด

การรัฐประหารจํานวนมาก จนกระทั่งปพ.ศ. 2506 จอมพลถนอม กิตติขจร เปนนายกรัฐมนตรี

ไดผูกขาดอํานาจและรวมศูนยอยูกับชนชั้นนําที่แสวงหาผลประโยชนจนในปพ.ศ. 2516 นักศึกษา

และประชาชนเดินขบวนเรียกรองขับไลรัฐบาลไดสําเร็จ

แตจากเหตุการณดังกลาวก็ถือเปนเพียงความตื่นตัวทางการเมืองของนิสิตนักศึกษา

บางกลุมในลักษณะเปนปฏิกิริยาตอตานพลังเผด็จการที่กดดันมาเปนเวลานานมากกวา

ความตื่นตัวที่เปนไปตามกระบวนการฝกฝนทางการเมืองที่มีระเบียบแบบแผน หรือคํานึงถึง

หลักการประชาธิปไตย เพราะผูนํานักศึกษาเองหลังจากการเผยแพรประชาธิปไตย ก็มีแนวโนม

ที่ละทิ้งกระบวนการประชาธิปไตยและหันไปใช "พลังมวลชน" เปนเครื่องตัดสินปญหา โดยนัยนี้

2ชัยอนันต สมุทวณิช, ประชาธิปไตย สังคมนิยม คอมมิวนิสตกับการเมืองไทย (กรุงเทพฯ:

พิฆเณศ, 2517).

18

อาจกลาวไดวาการศึกษาระดับอุดมศึกษาของไทยตั้งแต พ.ศ. 2475 - พ.ศ. 2516 จึงไมมีบทบาท

ในการพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทยในความหมายที่แทจริงเทาใดนัก3

ยุคที่ 3 ยุคประชาธิปไตยเบงบาน (พ.ศ. 2516-2519) ภายหลังจากการเรียกรอง

ประชาธิปไตยเปนผลสําเร็จโดยนักเรียน นิสิต นักศึกษาและประชาชนไดรวมพลังลมรัฐบาลของ

จอมพลถนอม กิตติขจร เมื่อวันที่ 14 ตุลาคม 2516 สงผลทําใหมีรัฐบาลพลเรือนที่เปดโอกาสให

ประชาชนมีสวนรวมทางการเมือง แมตอมากลุมอนุรักษนิยมกลับมามีอํานาจอีกครั้งจนเกิด

เหตุการณ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 มีการสลายการชุมนุมในมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร จนนําไปสู

การยึดอํานาจโดยพลเรือเอกสงัด ชลออยู และจัดตั้งรัฐบาลเผด็จการพลเรือนขึ้นมา

ยุคที่ 4 ยุคประชาธิปไตยครึ่งใบ หรือ ยุค กึ่งประชาธิปไตย (พ.ศ. 2519-2535)

หลังจากรัฐบาลนําโดยนายธานินทร กรัยวิเชียร ไดเขามารวมใชอํานาจกับกลุมทหารและยกราง

รัฐธรรมนูญ ปพ.ศ. 2521 ขึ้นมาเรียกกันวา “รัฐธรรมนูญฉบับประชาธิปไตยครึ่งใบ” โดยให

พรรคการเมืองมาจากการเลือกตั้งของประชาชน และใชอํานาจรวมกับวุฒิสภาที่มาจากการแตงตั้ง

ซึ่งยังคงอํานาจของขาราชการประจําไว หรือที่เรียกกันวา ระบบอํามาตยาธิปไตย ขณะเดียวกัน

ก็กําหนดใหนายกรัฐมนตรีไมตองมาจากการเลือกตั้งจึงทําใหเปนที่มาของนายกรัฐมนตรี พลเอก

เกรียงศักดิ์ ชมะนันท และพลเอกเปรม ติณสูลานนท จนเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคมอยาง

รวดเร็ว ขาราชการก็เริ่มลดบทบาทอํานาจลง ป พ.ศ. 2531 พลเอก ชาติชาย ชุณหะวัณ ไดเปน

นายกรัฐมนตรี โดยมีนโยบายเปลี่ยนสนามรบใหเปนสนามการคา ทําใหนักธุรกิจเริ่มเขามามีบทบาท

ทางการเมือง เพิ่มมากขึ้นและแสวงหาผลประโยชนในทางมิชอบ จนกระทั่งในป พ.ศ. 2534

คณะรักษาความสงบเรียบรอยแหงชาติ ไดเขามายึดอํานาจรัฐบาลสําเร็จอีกครั้ง

ยุคที่ 5 ยุคปฏิรูปประชาธิปไตย (ป พ.ศ. 2535 -2552) สภาพปญหาวิกฤต

การเมืองในชวงเหตุการณพฤษภาทมิฬ ป พ.ศ. 2535 ประชาชนรวมตัวกันขับไล พล.อ.สุจินดา

คราประยูร ผูนําทางทหารที่ตองการกาวมาสูการมีอํานาจทางการเมือง จนกระทั่งใน ป พ.ศ. 2539

มีการแกไขรัฐธรรมนูญฉบับ พ.ศ. 2534 เรียกรองใหปฏิรูปการเมืองจนมีการจัดทํารัฐธรรมนูญฉบับใหม

ในปพ.ศ. 2540 หรือเรียกวา “รัฐธรรมนูญฉบับประชาชน” เพราะไดเนนเปดโอกาสใหประชาชนมี

สวนรวมทางการเมืองในทุกระดับ เพื่อปองกันไมใหใชอํานาจรัฐในทางมิชอบ โดยมุงใหประชาชน

3ปยนาถ บุนนาค และ จันทรา บูรณฤกษ, บทบาทของการศึกษาระดับอุดมศึกษาตอ

การพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทย (พ.ศ. 2475-พ.ศ. 2516) (กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ

มหาวิทยาลัย, 2522).

19

ไดมีสวนรวมรับรูขอมูลขาวสารทางราชการ และติดตามตรวจสอบความโปรงใสในการทํางานของ

ภาครัฐ พรอมทั้งสงเสริมกระตุนใหประชาชนเขารวมกิจกรรมทางการเมืองเพิ่มมากขึ้น แตตอมา

ก็ยังปรากฏวาเกิดปญหาการทุจริตประพฤติมิชอบและเกิดเผด็จการทางรัฐสภาจึงทําใหเกิด

การรัฐประหาร วันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2549 โดยการนําของ พล.อ.สนธิ บุญยรัตกลิน หัวหนา

คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข เพื่อยึด

อํานาจการปกครองจากรัฐบาลรักษาการของ พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร และไดยกเลิกรัฐธรรมนูญ

ฉบับป พ.ศ. 2540 จนกระทั่งนําไปสูการประกาศใชรัฐธรรมนูญฯ พ.ศ. 2550 ฉบับปจจุบันขึ้นมา

อันนํามาซึ่งการรวมกลุมตอตานและเรียกรองใหมีการนํารัฐธรรมนูญ ฉบับประชาชนป พ.ศ. 2540

กลับมาใชหรือเสนอใหมีการจัดทํารัฐธรรมนูญฉบับใหมขึ้นมา จนกระทั่งนําไปสูการชุมนุมประทวง

รัฐบาลที่บานปลายขยายวงกวางเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงปจจุบัน

ลิขิต ธีรเวคิน4 กลาววาวิวัฒนาการการเมืองการปกครองของไทยที่ผานมามีลักษณะ

เปน “จตุลักษณ” หรือมีลักษณะสําคัญสี่ประการ ดังนี้

1. ระบบการเมืองที่หนึ่ง : ราชาธิปไตย การปกครองบริหารของไทยกอนป พ.ศ. 2475

เปนการปกครองแบบระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย กลาวคือ กษัตริยอยูเหนือกฎหมาย สังคม มี

ลักษณะเปนรัฐกษัตริย กษัตริยเปนองครัฎฐาธิปตย แตในความเปนจริงในรัชสมัยกรุงรัตนโกสินทร

ตอนตน พบวา ความสัมพันธระหวางกษัตริยและประชาชนมีความใกลชิดมากขึ้น จนกระทั่งตอมา

ไดมีการปฏิวัติเปลี่ยนแปลงการปกครองเปนระบอบประชาธิปไตย โดยสถาบันราชการและ

กลุมขาราชการซึ่งเปนชนชั้นใหมในวันที่ 24 มิถุนายน 2475

2. ระบบการเมืองที่สอง : อมาตยาธิปไตย คือ การปกครองโดยขาราชการ

หรืออมาตยาธิปไตย โดยนับตั้งแตป พ.ศ. 2475 จนถึง 16 กันยายน พ.ศ. 2500 นายกรัฐมนตรีนั้น

มาจากบุคคลที่มีภูมิหลังเปนขาราชการทหารและพลเรือน โดยเฉพาะทหารเปนสวนใหญ และ

หลังการทําการยึดอํานาจโดยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต เมื่อวันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2501 จนถึง 14

ตุลาคม พ.ศ. 2516 หรือวันมหาวิปโยค ประเทศไทยตกอยูภายใตระบบอมาตยาธิปไตย หรือ

รัฐราชการโดยสิ้นเชิง โดยเฉพาะในสมัยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต และจอมพลถนอม กิตติขจร เปน

เวลาทั้งสิ้น 16 ปนั้น เปนรัฐที่ปกครองโดยรัฐบาลทหารอยางเต็มที่

4ลิขิต ธีรเวคิน, วิวัฒนาการการเมืองการปกครองไทย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2530).

20

3. ระบบการเมืองที่สาม : ธนาธิปไตย จากการลุกฮือของประชาชนเมื่อ 14 ตุลาคม

พ.ศ. 2516 ตามมาดวยรัฐธรรมนูญป 2517 ซึ่งเปนประชาธิปไตยอยางที่สุด แตผลสุดทายอํานาจเกา

คือกลุมขาราชการก็พยายามตีกลับเขามาใหมในเหตุการณ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519 มีการฆา

ผูชุมนุมอยางทารุณกรรม และตอมามีการรัฐประหารอีกครั้ง เมื่อ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2520 โดย

คณะทหารไดลมรัฐบาลขวาจัดของนายธานินทร กรัยวิเชียร จากนั้นมาก็มีการรางรัฐธรรมนูญ

ป พ.ศ. 2521 ซึ่งเปดใหขาราชการประจําดํารงตําแหนงทางการเมืองในเวลาเดียวกัน ซึ่งกลาวเรียก

กันวาระบบประชาธิปไตยครึ่งใบ คือ การพยายามประสานประโยชนผสมระหวางระบบไทยและ

ระบบเทศ กลาวคือ พยายามตอบสนองตอความตองการของกลุมพลังกลุมเดิม คือ ขาราชการ

ทหารและพลเรือน และกลุมพลังกลุมใหม คือ ชนชั้นกลางที่เกิดจากการพัฒนาเศรษฐกิจและผาน

การเลือกตั้ง แตเมื่อระบบการเมืองเปดกวางขึ้นและหลังจากกลุมนักธุรกิจชนชั้นกลางปกกลา

ขาแข็งขึ้น ไดเขาสูการมีสวนรวมทางการเมืองและครองตําแหนงอํานาจโดยการใหเงินสนับสนุน

พรรคการเมืองใหญทุกพรรคทําใหมีสายในและสามารถตั้งขอเรียกรองทางการเมืองได

ขณะเดียวกันก็ยังรักษาความสัมพันธกับขาราชการชั้นสูงไว เทากับผูกพันความสัมพันธไวกับ

ทุกฝาย

กระบวนการผสมการเมืองกับการประกอบธุรกิจ กลายสภาพเปนธุรกิจการเมืองหรือ

“วณิชยาธิปไตย” ภายใตระบบดังกลาวคนมีเงินหรือธนาธิปตยจะเปนผูเขาดํารงตําแหนงบริหาร

ทําใหเกิดระบบการเมืองแบบธนาธิปไตย คือ การปกครองโดยคนรวย (plutocracy) การตัดสิน

นโยบายแทนที่จะกําหนดโดยมโนธรรม กลายเปนกําหนดโดยธนาธรรมและเปนรัฐธุรกิจ สัญญาณ

แหงระบบธนาธิปไตย คือ การใชเงินซื้อเสียง ซื้อสมาชิกสภาผูแทนราษฎร ภูมิหลังของรัฐมนตรี

ซึ่งสวนใหญเปนนักธุรกิจ

4. ระบบการเมืองที่สี่ : ประชาธิปไตย (วิกฤตการณที่สี่ การทําลายตนเอง) หากระบบการเมืองไทยยังคงไวซึ่งลักษณะธนาธิปไตย ความรุนแรงของวิกฤตการณที่สี่คือ

การพัฒนาไปในทิศทางที่ทําลายตนเอง ทางออกที่สําคัญ คือ การพยายามพัฒนาระบบการเมือง

จากธนาธิปไตยไปเปนระบบประชาธิปไตยอยางแทจริง คือ ระบบการเมืองของประชาชน โดย

ประชาชน และเพื่อประชาชน โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยีขาวสารขอมูลภายใต

กระแสโลกยุคโลกาภิวัตน ไดมีผลทําใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองในสังคมไทยอยางเขมขน

ดังนั้น นอกจากพัฒนาการทางเมืองของไทยซึ่งมีลักษณะเปนจตุลักษณดังกลาว แลว

ยังสามารถสะทอนใหเห็นถึงรูปแบบการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยที่แทจริงนั้นจึง

ตองคํานึงถึงการเคารพสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาคของประชาชน ขณะเดียวกันก็ตองรับรูถึง

สิทธิและหนาที่ของตนเองในฐานะการเปนพลเมืองที่ดีตามครรลองของระบอบประชาธิปไตย โดย

21

ไมสรางความเดือดรอนแกผูอื่นหรือสังคมสวนรวม โดยเฉพาะจากการปฏิรูปทางการเมืองและ

มีการประกาศใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 นั้นไดมีความพยายามสรางใหเกิด

“ประชาธิปไตยแบบเต็มใบ” และเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมีสวนรวมทางการเมือง

การปกครองอยางที่ไมเคยปรากฏมากอน

อยางไรก็ตามแมที่ผานมาไดเปดโอกาสใหสิทธิทางการเมืองแกประชาชนมากขึ้นก็ตาม

แตในทางปฏิบัติแลวยังพบวา ประชาชนสวนใหญยังขาดความรูความเขาใจในวิถีการเมือง

การปกครองระบอบประชาธิปไตยอยางแทจริง เพราะมองวาเปนเพียงการมีสวนรวมทางการเมือง

ในการทําหนาที่ไปใชสิทธิเลือกตั้งเทานั้น นอกเหนือจากนั้นจึงเปนบทบาทหนาที่ของนักการเมืองที่

ไดรับคัดเลือกใหเปนตัวแทนประชาชนในการเขาไปบริหารบานเมืองโดยชอบธรรม จึงอาจกลาวไดวา

สังคมที่มีการเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตยแบบตัวแทนนั้นมักจะอางถึงความถูกตอง

ชอบธรรมในกระบวนการไดมาซึ่งการใชอํานาจในการบริหารบานเมืองแทนเสียงสวนใหญของ

ประชาชน แตทั้งนี้จะสามารถมีสวนผลักดันเชิงนโยบายใหภาครัฐทํางานเอื้อประโยชนตอ

ประชาชนและมีสํานึกในหนาที่และความรับผิดชอบตอประชาชนไดมากนอยเพียงใดนั้นก็ตอง

ขึ้นอยูกับวาประชาชนจะสามารถตระหนักถึงความสําคัญของการมีสวนรวมทางการเมืองที่มี

ความเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตของตนเองไดหรือไม

Almond และ Verba (1965)5 กลาววา วัฒนธรรมทางการเมืองของแตละบุคคลนั้น

ทําใหการเขามีสวนรวมทางการเมืองมีลักษณะแตกตางกัน อาทิ วัฒนธรรมทางการเมืองแบบมีสวนรวม บุคคลจะมีความรูความเขาใจในระบบการเมือง ก็จะเขาไปมีสวนรวมทางการเมือง

เพราะมองวาตนเองมีอิทธิพลในการทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองได

ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน6 ไดทําการศึกษาเรื่อง “การมีสวนรวมทาง

การเมืองของประชาชน กรณีการเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2543” กลาววา ระดับที่ประชาชน

มีสวนรวมในทางการเมือง คือ ระดับที่ประชาชนมีความสนใจ กระตือรือรนในเรื่องของการเมือง

กลาวคือตองมี “ความตื่นตัวทางการเมือง” เปนเบื้องตนกอน โดยเนนในเรื่องของความสมัครใจ

5Gabriel A. Almond and Sidney Verba, The Civic Culture : Political Attitudes

and Democracy in Five Nation (Boston: Little, Brown and Company, 1965).6ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน, “ความตอเนื่องของประชาธิปไตยใน

ประเทศไทย : การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา 2543,” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการสมาคม

รัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตรแหงประเทศไทย, 8-10 ธันวาคม 2543, สถาบันพระปกเกลา,

2543.

22

เปนหลัก ไมวาจะเปนการมีสวนรวมในระดับชาติหรือระดับทองถิ่นก็ตาม โดยเฉพาะประชาชนเริ่ม

รูถึงสิทธิและหนาที่ของตนในฐานะพลเมืองมากวาที่เคยมีมาในอดีต จึงมีความตองการมีสวนรวม

มากขึ้น ดังนั้นผูเกี่ยวของควรเปดชองทางตาง ๆ ใหประชาชนสามารถเขามามีสวนรวมในทาง

การเมืองและดานตาง ๆ มากขึ้น

ดังสาระสําคัญของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ป พ.ศ. 2550 ไดเพิ่มสิทธิทาง

การเมืองใหกับประชาชนหลายประการที่สะทอนใหเห็นถึงการสงเสริมความตื่นตัวทางการเมือง

และการมีสวนรวมของประชาชน ดังบทบัญญัติเกี่ยวกับสิทธิการรับสมัครเลือกตั้ง สิทธิการลง

ประชามติ เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบ และเสรีภาพในการรวมตัว ดังนี้

สวนที่ ๑๐ แนวนโยบายดานการมีสวนรวมของประชาชนมาตรา 87 รัฐตองดําเนินการตามแนวนโยบายดานการมีสวนรวมของ

ประชาชน ดังนี้

(1) สงเสริมใหประชาชนมีสวนรวมในการกําหนดนโยบายและวางแผน

พัฒนาเศรษฐกิจและสังคมทั้งในระดับชาติและระดับทองถิ่น

(2) สงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการตัดสินใจทาง

การเมือง การวางแผนพัฒนาทางเศรษฐกิจ และสังคม รวมทั้งการจัดทําบริการ

สาธารณะ(3) สงเสริมและสนับสนุนการมีสวนรวมของประชาชนในการตรวจสอบการ

ใชอํานาจรัฐทุกระดับในรูปแบบองคกรทางวิชาชีพหรือตามสาขาอาชีพที่หลากหลาย

หรือรูปแบบอื่น

(4) สงเสริมใหประชาชนมีความเขมแข็งในทางการเมือง และจัดใหมี

กฎหมายจัดตั้งกองทุนพัฒนาการเมืองภาคพลเมืองเพื่อชวยเหลือการดําเนินกิจกรรมสาธารณะของชุมชน รวมทั้งสนับสนุนการดําเนินการของกลุมประชาชนที่

รวมตัวกันในลักษณะเครือขายทุกรูปแบบ ใหสามารถแสดงความคิดเห็นและเสนอ

ความตองการของชุมชนในพื้นที่

(5) สงเสริมและใหการศึกษาแกประชาชนเกี่ยวกับการพัฒนาการเมืองและ

การปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปนประมุข รวมทั้งสงเสริมใหประชาชนไดใชสิทธิเลือกตั้งโดยสุจริตและเที่ยงธรรม

การมีสวนรวมของประชาชนตามมาตรานี้ตองคํานึงถึงสัดสวนของหญิงและชาย

ที่ใกลเคียงกันการดําเนินงานตาง ๆ ของภาครัฐ (มาตรา 55, มาตรา 138 วรรคหาและมาตรา 186

วรรคสอง)การทําสนธิสัญญา (มาตรา 186) การลงประชามติในเรื่องที่สําคัญและมีผลผูกพัน

23

การตัดสินใจของรัฐบาล (มาตรา 161) และการแกไขเพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ (มาตรา 282 วรรคหนึ่ง)

ใหประชาชนและชุมชนมีอํานาจในการฟองรองรัฐที่ใชอํานาจไมเปนธรรมได (มาตรา 208 และ

มาตรา 66 วรรคสาม) ใหประชาชนใชสิทธิทางการเมืองไดงายขึ้น เชน การลดจํานวนประชาชน

ในการเขาชื่อถอดถอนนักการเมืองและการเสนอกฎหมาย ท้ังในระดับประเทศและในระดับทองถิ่น

(มาตรา 159 และ มาตรา 160,มาตรา 276 และ มาตรา 277)

นอกจากนี้ Roth และ Wilson (1980)7 ไดแบงการมีสวนรวมทางการเมืองเปน

3 ระดับ คือ

(1) การมีสวนรวมในระดับเบื้องตน หรือกลุมผูดู (onlookers) เชน การใหความสนใจ

ตอขาวสาร การรวมแสดงความคิดเห็นในทางการเมือง รวมพูดคุยอภิปราย การถกเถียงปญหาทาง

การเมือง รวมไปถึงการพยายามชักจูงใหผูอื่นเห็นดวยกับจุดยืนทางการเมืองของตน

(2) การมีสวนรวมในระดับกลาง หรือระดับผูมีสวนรวม (participants) เชน การมี

สวนรวมในโครงการของชุมชน การมีสวนรวมอยางแข็งขันในกิจกรรมของกลุมผลประโยชน

การเปนสมาชิกพรรคการเมืองที่มีสวนรวมในกิจกรรมของพรรคการเมือง และการชวยรณรงคหา

เสียงเลือกตั้ง การไปใชสิทธิเลือกตั้ง รวมถึงการรวมเดินขบวนชุมนุมประทวงเพื่อเรียกรอง

ความเปนธรรม รวมปราศรัยชุมนุมเรียกรอง รวมลงชื่อเพื่อเสนอใหฝายที่มีอํานาจตัดสินใจอยางใด

อยางหนึ่ง

(3) ระดับสูงหรือระดับนักกิจกรรม (activists) เชน การเปนผูนํากลุมผลประโยชน

การมีตําแหนงทางการเมือง การมีสวนรวมทางการเมืองทั้งสามระดับนี้ เปนการมีสวนรวมทางการเมือง

ของประชาชนในประเทศประชาธิปไตยตะวันตก เชน รวมลงสมัครรับเลือกตั้งเปนสมาชิก

สภาผูแทนราษฎร หรือสมาชิกวุฒิสภา รวมกอตั้งพรรคการเมืองหรือรัฐบาล

รูปแบบการมีสวนรวมของประชาชนเพื่อใหเกิดประสิทธิภาพ และเกิดประโยชนตอ

สวนรวมมากที่สุด สามารถทําไดใน 6 รูปแบบ ไดแก การรับรูขาวสาร (Public Information)

การปรึกษาหารือ (Public Consultation) การประชุมรับฟงความคิดเห็น (Public Meeting)

การรวมตัดสินใจ (Decision Making) การใชกลไกทางกฎหมาย หรือการใชสิทธิเรียกรองของ

ประชาชนเมื่อเกิดความไมโปรงใสหรือไมเปนธรรม และการกดดันรัฐบาลในรูปแบบตาง ๆ เพื่อใหมี

อิทธิพลตอการตัดสินใจของรัฐ

7David F. Roth and Frank L. Wilson, The Comparative Study of Politics

(Eaglewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1980).

24

ดังนั้น พัฒนาการทางการเมืองการปกครองไทยในระบอบประชาธิปไตยที่ผานมา

นับตั้งแตการเปลี่ยนแปลงการปกครองในป พ.ศ. 2475 นั้นจะมีสวนผลักดันนําไปสู

การเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมทางการเมืองของประชาชนใหเอื้อตอการสรางวัฒนธรรมการเมืองแบบมีสวนรวม (Participant Political Culture) ไดมากนอยเพียงใด ทั้งนี้เพราะการมีสวนรวมทาง

การเมืองในนัยนี้ตองมีการเปดโอกาสใหภาคประชาชนในฐานะพลเมืองไดมีพลังในการขับเคลื่อน

การเปลี่ยนแปลงหรือการพัฒนาสังคมประเทศตามหลักการปกครองตนเองตามระบอบ

ประชาธิปไตย แตทั้งนี้ เนื่องจากการมีสวนรวมทางการเมืองในระบอบการปกครองแบบ

ประชาธิปไตยนั้นจะเกิดขึ้นได ก็ตอเมื่อประชาชนตองมีความสํานึกทางการเมืองหรือความตื่นตัว

ทางการเมืองเสียกอน ซึ่งจําเปนตองอาศัย กระบวนการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมืองผาน

ชองทางตาง ๆ เพื่อใหประชาชนเกิดความตระหนักในเรื่องสิทธิทางการเมืองของประชาชนอยาง

แทจริง จนนําไปสูการเกิดวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยในหมูประชาชนได

โดยเฉพาะการสงเสริมและพัฒนาระบอบประชาธิปไตยโดยทางตรง หรือแบบมีสวนรวม

(Participatory Democracy) อันจะเปนกลไกสําคัญในการตรวจสอบความโปรงใสและถวงดุล

เพื่อใหรัฐบาลที่มักอางความชอบธรรมในการไดเสียงขางมากจากการเลือกตั้งจะตองมีสํานึกตอ

ความชอบธรรมทางการเมือง (Political Legitimacy) ดวย มิเชนนั้นก็ยอมนํามาซึ่งการเกิดวิกฤต

ทางการเมืองได

ดังเชนเหตุการณความเคลื่อนไหวทางการเมืองในชวงป พ.ศ. 2549-2552 ไดเกิด

ขบวนการเคลื่อนไหวของภาคประชาชนนอกระบบสภามากขึ้นไมวาจะเปนการเดินขบวนประทวง

หรือการชุมนุมเรียกรองตาง ๆ รวมถึงการตอสูระหวางประชาชนที่มีความความคิดทางการเมือง

แตกตางกันจนกอใหเกิดปญหาความแตกแยกแบงพรรคพวกออกเปนสองขั้วอยางชัดเจนจนถึง

ในขณะนี้ (พ.ศ. 2553) ก็ยังไมสามารถหาขอยุติลงได

ดังนั้น สรุปไดวาจากการศึกษาพัฒนาการของประวัติศาสตรการเมืองการปกครอง

ของไทยที่ ผ านมาจากเนน ระบอบประชาธิป ไตยแบบโดยทางออมหรือแบบตัวแทน

(Representative Democracy) จนกร ะทั่ งม าสู ร ะบอบ ประชาธิ ป ไ ตยแบ บมี ส วน ร วม

(Participatory Democracy) ซึ่งมองวาสิทธิของประชาชนในฐานะพลเมืองไมไดจบลงเพียงแค

หลังจากการเลือกตั้งเทานั้น จึงทําใหเกิดกระแสความตื่นตัวและกระบวนการเคลื่อนไหวทาง

การเมืองภาคประชาชนในทุกระดับอยางกวางขวาง รวมไปถึงกลุมผลประโยชน หรือผูมีสวนได

สวนเสียกลุมตาง ๆ ที่ไดรับโอกาสในการแสดงออกและเขามามีสวนรวมในกิจกรรมทางการเมืองที่

จะสงผลกระทบตอชีวิตความเปนอยูของประชาชนไดมากขึ้น แตถึงกระนั้นจะสามารถพัฒนาการ

ไปสูความเคลื่อนไหวทางการเมืองบนฐานของ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

25

อยางแทจริงไดหรือไม โดยไมไดยึดติดหรือคํานึงอยูเฉพาะกับตัวบุคคล หรือ “ผูนํา” คนใดคนหนึ่ง

ในฐานะ “เจาชีวิต” ใหคอยมากําหนดชะตาชีวิตเราได แตตองรูจักกําหนดชะตามกรรมหรือวิถีชีวิต

ของตนเองและสังคมไมใหปลอยไปตามยถากรรม หรือปลอยใหกลุมผลประโยชนเขามาตักตวง

เพื่อสวนตนโดยไมคํานึงถึงสวนรวมได จึงเปนที่มาของแนวคิดการเมืองแนวใหมโดยใหประชาชน

ตระหนักถึงจิตสํานึก (consciousness) ตอสวนรวม

C B Macpherson8 อธิบายวา การทําความเขาใจประชาธิปไตยในแงที่ตัวมันเอง

กอใหเกิดความเทาเทียม รวมทั้งจะตองมีการคนแสวงหาสิ่งดีงามรวมกัน รวมทั้งจะตองมีการให

ความสําคัญกับความเปนตัวแทนทั่วทั้งสังคมเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ จุมพล หนิมพานิช ไดสรุปวา

การเมืองแนวเดิมนั้นกีดกันประชาชนใหออกไป และเปนเพียงผูดูและปฏิบัติตามสิ่งที่ผูแทนซึ่งได

อํานาจรัฐเปนผูกําหนดขึ้นมาเทานั้น แตการเมืองแนวใหมมีฐานคติวาอํานาจมาจากประชาชนไม

ไดมาจากการชวงชิงอํานาจรัฐของผูแทน และอํานาจของประชาชนจะกระจายออกไปในทุก

องคาพยพของสังคมไมรวมศูนยอยูที่พรรคการเมือง ดังเชนการมุงแสวงหาประโยชนสวนตัวของ

ทั้งนักธุรกิจการเมืองที่ไดเกิดขึ้น บริษัทขามชาติและบริษัทขนาดใหญภายในชาติเริ่มหาประโยชน

โดยตรงจากรัฐและจากงบประมาณแผนดิน การลงทุนทางการเมืองจึงเกิดขึ้น โดยการนําเสนอ

โครงการขนาดใหญเพื่อใหรัฐลงทุนมากมาย โดยที่โครงการเหลานี้จะไมกอใหเกิดผลประโยชนตอ

ประชาชนสวนใหญของประเทศเลย

แนวคิดและทฤษฎี “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

ความหมายของ “วัฒนธรรมทางการเมือง” (Political Culture)

คําวา "วัฒนธรรมการเมือง" ผูที่กลาวถึงครั้งแรกคือ Gabriel Almond อธิบายไวใน

บทความชื่อ “Comparative Politics Systems” วาระบบการเมืองทุกระบบมีรากฐานมาจาก

การปลูกฝงอบรมอยางเปนแบบแผนตอการแสดงออกทางการเมือง นั่นก็คือวัฒนธรรมจารีต

ประเพณีและความรูสึก ความเชื่อความคิดเห็นของคนในประเทศนั้นหรือที่เรียกวาเปน “วัฒนธรรม

8อางถึงใน จุมพล หนิมพานิช, พัฒนาการทางการเมืองไทย:อํามาตยาธิปไตย

ธนาธิปไตยหรือประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2548).

26

ทางการเมือง”9 โดยตอมา Gabriel A. Almond และ G. Bingham Powel10 ไดใหคํานิยามชัดเจน

มากขึ้นในหนังสือชื่อ “Comparative Politics : A Development Approach” อธิบายวา

วัฒนธรรมการเมือง คือ แบบแผนของทัศนคติสวนบุคคลและความโนมเอียงที่มี

ตอการเมือง ในฐานะที่บุคคลนั้นเปนสมาชิกสวนหนึ่งของระบบการเมือง อันจะเปนฐานสําคัญ

กอใหเกิดกิจกรรมทางการเมือง ซึ่งประกอบไปดวยกลุมของผูที่มีความสนใจทางการเมือง

ความรู ความเชื่อ เกี่ยวกับความจริงทางการเมืองความรูสึกในการยอมรับนับถือเรื่องการเมือง

และมีขอผูกมัดตอคานิยมการเมือง

นอกจากนี้ Gabriel A. Almond และ Sidney Verba11 กลาววา วัฒนธรรมทาง

การเมืองเปนแบบแผนของทัศนคติและความเชื่อของบุคคลที่มีตอระบบการเมืองตอสวนตาง ๆ

เปนระบบยอยของระบบการเมืองและการแสดงบทบาททางการเมืองของบุคคล Almond

ไดชี้ใหเห็นความโนมเอียงหรือทาทีในการแสดงออกทางการเมืองของบุคคลได 3 รูปแบบ คือ

1) ความโนมเอียงดานการรับรู (Cognitive Orientations) คือความรูและ

ความเขาใจของบุคคลที่มีตอการเมือง ซึ่งจะเปนความรูความเขาใจหรือความเชื่อที่ถูกตองหรือไม

ก็ตาม

2) ความโนมเอียงดานการแสดงความรูสึก (Affective Orientations) คือ

ความรูสึกผูกพันทางอารมณของบุคคลที่มีตอการเมือง ไมวาจะเปนการยอมรับหรือการปฏิเสธ

ชอบหรือ ไมชอบ

3) ความโนมเอียงดานการประเมินคา (Evaluative Orientations) คือความสามารถ

ของบุคคลในการใชคานิยมของบุคคลวิเคราะหการเมืองเพื่อการตัดสินวินิจฉัยวาดีหรือไมดี

ทั้งนี้ Almond ไดสรุปถึงแบบแผนของทัศนคติและของบุคคลที่มีตอระบบการเมืองนี้

จะเริ่มจากการรับรู (Cognitive Orientations) และเขาใจ หลังจากนั้นก็นําไปสูความรูสึก (Affective

Orientations) และประเมินคาตัดสินใจ (Evaluative Orientations) ที่จะมีผลตอพฤติกรรมทาง

9ลิขิต ธีรเวคิน, วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอมเกลา เรียนรูทางการเมือง

(กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2529). 10Gabriel A. Almond and G. Bingham Powell, Comparative Politics: A Development

Approach (Boston : Little, Brown and Company,1966). 11 Gabriel Almond and Sidney Verba, Political Culture and Political Development

(Princeton: Princeton University Press, 1965).

27

การเมืองของบุคคลนั้นที่เปนเอกลักษณตอเนื่องจนกลายเปนแบบแผนพฤติกรรมการเมืองของ

บุคคล หรือที่เรียกวา วัฒนธรรมทางการเมือง

นอกจากนี้ Almond และ Verba กลาววา การที่จะวัดวาสังคมหรือประเทศใดมี

รูปแบบหรือประเภทวัฒนธรรมทางการแบบใด ใหดูจาก ทัศนคติ หรือความโนมเอียงของบุคคล

ดังนี้

1. บุคคลมีความรูเกี่ยวกับชาติ ระบบการเมืองของเขา เชน ประวัติศาสตร ขนาด

ที่ตั้งของประเทศ อํานาจทางการเมือง ลักษณะของรัฐธรรมนูญอยางไร และเขามีความรูสึก

ความคิดเห็นตลอดจนการตัดสินใจในเรื่องนี้อยางไร

2. บุคคลมีความรูเกี่ยวกับโครงสราง บทบาทชนชั้นนําทางการเมือง ตลอดจน

การกําหนด นโยบายอยางไร และเขามีความรูสึก ความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องเหลานี้อยางไร

3. บุคคลมีความรูเกี่ยวกับการบังคับใชนโยบาย (Policy Enforcement) โครงสราง

ตัวบุคคล ตลอดจนการตัดสินใจตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับกระบวนการกําหนดนโยบายอยางไร และ

เขามีความรูสึกความคิดเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้อยางไร

4 บุคคลรับรูเกี่ยวกับบทบาทของตนเองในฐานะที่เปนสมาชิกของระบบการเมือง

อยางไรเขามี ความรู เกี่ยวกับสิทธิ อํานาจ เงื่อนไขขอผูกพัน และยุทธวิธี (Strategies) ที่เขาไปมี

อิทธิพลตอการ ตัดสินใจทางการเมืองอยางไร เขารูสึก เขามีความสามรถที่กอใหเกิดการเปลี่ยนแปลง

ในนโยบายการตัดสินใจของรัฐบาลหรือไมอยางไร

Lucian W. Pye12 กลาวถึงความหมายของวัฒนธรรมทางการเมืองใน 4 ความหมาย

คือ

1. วัฒนธรรมทางการเมืองเกี่ยวของกับความไววางใจหรือความไมไววางใจของ

บุคคลตอบุคคลอื่นหรือตอสถาบันทางการเมือง เชน การมีความศรัทธาหรือความเชื่อมั่นตอ

สถาบันหรือผูนําทางการเมือง

2. วัฒนธรรมทางการเมืองเกี่ยวของกับทัศนคติตออํานาจทางการเมืองซึ่งสะทอนถึง

การยอมรับและความสัมพันธระหวางผูปกครองและผูถูกปกครอง หรือผูนํากับประชาชน

ซึ่งทัศนคตินี้สงผลโดยตรงตอการที่ประชาชนใหความรวมมือหรือตอตานอํานาจทางการเมือง

ของผูปกครอง

12Lucian W. Pye, Aspect of Political Development (Boston: Little, Brown

and Company, 1966).

28

3. วัฒนธรรมทางการเมืองเกี่ยวของกับเสรีภาพและการควบคุมบังคับทางการเมือง

กลาวคือ วัฒนธรรมทางการเมืองในสังคมนั้น ใหการยอมรับหรือเคารพตอเสรีภาพของประชาชน

มากนอยเพียงใด หรือมุงเนนการใชอํานาจบังคับเพื่อใหเกิดความเปนระเบียบเรียบรอยของสังคม

4. วัฒนธรรมทางการเมืองเกี่ยวของกับความจงรักภักดีและยึดมั่นในสังคมการเมือง

ของบุคคล กลาวคือ วัฒนธรรมทางการเมืองชวยสรางเอกลักษณทางการเมืองใหแกบุคคล

ในสังคมที่จะยึดมั่นรวมกันและพรอมที่จะตอสูปกปองรักษาไวซึ่งเอกลักษณนั้นใหคงอยูตอไป อาจ

ยอมเสียสละประโยชนสวนตนเพื่อสวนรวมหรือระยะสั้นเพื่อผลประโยชนระยะยาว เปนตน

สมบัติ ธํารงธัญวงศ13 กลาววา “วัฒนธรรมทางการเมือง” หมายถึง แบบแผน

พฤติกรรมทางการเมืองของบุคล ซึ่งเปนผลมาจากความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมืองของ

บุคคลที่ไดรับการปลูกฝง อบรมและถายทอดสืบตอกันมา วัฒนธรรมทางการเมือง จึงเกิดจาก

กระบวนการปลูกฝงอบรมหลอหลอมกลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization Process)

ทั้งทางตรงและทางออม ทําใหเกิดความรูทางการเมือง ไดแกความรูเกี่ยวกับลัทธิการเมือง หรือ

การใชอํานาจการของผูนํา รวมทั้งบทบาทหนาที่ของประชาชน เมื่อประชาชนมีความรับรูอยางไร

ก็จะกลายเปนความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมืองของผูนั้น ซึ่งจะมีผลตอพฤติกรรมทาง

การเมืองของประชาชนกลุมนั้น และเมื่อประชาชนมีพฤติกรรมทางการเมืองจนเปนแบบแผน

ก็จะกลายเปน “วัฒนธรรมทางการเมือง” ของประชาชนกลุมนั้น โดยลักษณะสําคัญของ

“วัฒนธรรมทางการเมือง” ประกอบดวย

1. ประชาชนตองมีความเชื่อมั่นและศรัทธาในระบอบประชาธิปไตย ประกอบดวย

หลักอํานาจอธิปไตยของปวงชน หลักเสรีภาพ หลักความเสมอภาค หลักกฎหมาย และหลักเสียง

ขางมาก

2. บุคคลจะตองมีใจกวาง ยอมรับในความคิดเห็นที่แตกตางของผูอื่น โดยไมยึดมั่น

ความคิดตนเปนใหญ

3. บุคคลจะตองมีความไววางใจและยอมรับความสามารถของบุคคลอื่น เปดโอกาส

ใหมีการพัฒนาตนเองอยางเสมอภาคเทาเทยมกัน

4. บุคคลจะตองเห็นคุณคาของการมีสวนรวมทางการเมือง โดยแสดงอํานาจใน

การกําหนดผูปกครอง ตลอดจนควบคุม กํากับตรวจสอบผูปกครองทํางานเพื่อประโยชนแก

ประชาชน

13สมบัติ ธํารงธัญวงศ, การเมือง : แนวความคิดและการพัฒนา (กรุงเทพฯ:สํานักพิมพ

เสมาธรรม, 2548).

29

5. บุคคลจะตองเคารพในกติกาและกฎระเบียบของบานเมือง ไมละเมิดซึ่งสิทธิและ

เสรีภาพของบุคคลอื่น สงเสริมใหสังคมดํารงอยูอยางมีระเบียบวินัย

6. บุคคลจะตองใหความสนใจและติดตามกิจกรรมทางการเมืองการปกครองอยาง

ตอเนื่องมิใหใช

7. อํานาจในทางมิชอบ มีความพรอมในการสนับสนุนและตอตานรัฐบาลเกี่ยวกับ

ประเด็นทางการเมืองตาง ๆ ที่สงผลกระทบตอสวนรวม

8. บุคคลตองมีความกลาหาญในการวิพากษวิจารณทางการเมืองดวยความคิด

ที่สรางสรรค

ประเภทของวัฒนธรรมทางการเมือง

Gabriel A. Almond และ G. Bingham Powell ไดทําการศึกษาลักษณะวัฒนธรรม

ทางการเมืองของกลุมคนในสังคมตาง ๆ และพบวามีลักษณะแตกตางกัน สามารถแบงประเภท

วัฒนธรรมทางการเมืองไดดังนี้

1. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบคับแคบ (The Parochial Political Culture)เปนวัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลที่ไมมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับระบบการเมืองเลย ไมมี

การรับรู ไมมีความเห็น และไมใสใจตอระบบการเมือง ไมคิดวาตนเองมีความจําเปนตองมี

สวนรวมทางการเมือง เพราะไมคิดวาการเมืองระดับชาติจะกระทบเขาได และไมหวังวาระบบ

การเมืองระดับชาติจะตอบสนองความตองการของตนได

2. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟา (The Subject Political Culture) เปน

วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลที่มีความรูความเขาใจตอระบบการเมืองโดยทั่ว ๆ ไป

แตไมสนใจที่จะเขามีสวนรวมทางการเมืองในตลอดทุกกระบวนการ และไมมีความรูสึกวาตนเองมี

ความหมายหรืออิทธิพลตอระบบการเมือง บุคคลเหลานี้มักมีพฤติกรรมยอมรับอํานาจรัฐ เชื่อฟง

และปฏิบัติตามกฎหมาย ลักษณะของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟาจะพบไดในกลุมคน

ชั้นกลางในประเทศกําลังพัฒนา เปนกลุมคนที่มีความรูเขาใจเกี่ยวกับระบบการเมืองโดยทั่วไป

แตยังคงมีความเชื่อที่ฝงรากลึกมาแตเดิมอันเปนอิทธิพลของสังคมเกษตรกรรมวาอํานาจรัฐเปน

ของผูปกครอง ประชาชนทั่วไปควรมีหนาที่เชื่อฟงและปฏิบัติตามกฎหมายเทานั้น

3. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบมีสวนรวม (The Participant Political Culture) เปนวัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลที่มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับระบบการเมืองเปนอยางดี

30

เห็นคุณคาและความสําคัญในการเขามีสวนรวมทางการเมือง ทั้งนี้เพื่อควบคุม กํากับ และ

ตรวจสอบใหผูปกครองใชอํานาจปกครองเพื่อตอบสนองความตองการของประชาชน

อยางไรก็ตาม Gabriel A. Almond และ Sidney Verba14 อธิบายวาเปนการยากที่

จะชี้ใหเห็นวาในสังคมตาง ๆ ประชาชนทั้งประเทศมีวัฒนธรรมทางการเมืองเปนแบบใดแบบหนึ่ง

โดยเฉพาะ ทั้งนี้เพราะประชาชนในสังคมตาง ๆ ยังคงมีความแตกตางดานฐานะทางเศรษฐกิจและ

สังคม ซึ่งจะมีผลตอความรูความเขาใจทางการเมืองของบุคคลเหลานั้นดวย Almond และ Verba

จึงสรุปวา ในสังคมตาง ๆ ประชาชนจะมีลักษณะ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบผสม” (Mixed

Political Culture) ไดแก

1. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบคับแคบผสมไพรฟา (The Parochial –Subject Culture) เปนแบบที่ประชาชนสวนใหญยังคงยอมรับอํานาจของผูนําเผา หัวหนาหมูบาน

หรือเจาของที่ดิน แตประชาชนกําลังมีความผูกพันกับวัฒนธรรมการเมืองแบบคับแคบของทองถิ่น

นอยลง และเร่ิมมีความจงรักภักดีตอระบบและสถาบันการเมืองสวนกลางมากขึ้น แตความสํานึกวา

ตนเองเปนพลังทางการเมืองอยางหนึ่งยังคงมีนอย จึงยังไมสนใจเรียกรองสิทธิทางการเมือง ยังมี

ความเปนอยูแบบดั้งเดิมแตไมยอมรับอํานาจเด็ดขาดของหัวหนาเผาอยางเครงครัด แตหันมา

ยอมรับกฎ ระเบียบของสวนกลาง วัฒนธรรมทางการเมืองแบบนี้คือ แบบที่ปรากฏมากในชวงแรก ๆ

ของการรวมทองถิ่นตาง ๆ

2. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟาผสมมีสวนรวม (The Subject –Participant Culture) ในวัฒนธรรมการเมืองแบบนี้ ประชาชนพลเมืองจะแบงออกเปน 2 ประเภท

คือ พวกที่มีความเขาใจถึงบทบาททางดานการนําเขา (inputs) มาก คิดวาตนมีบทบาทและมี

อิทธิพลที่จะทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองไดมีความรูสึกไวตอวัตถุทางการเมืองทุกชนิด

และมีความกระตือรือรนที่จะเขารวมทางการเมืองกับพวกที่ยังคงยอมรับในอํานาจของอภิสิทธิ์ชน

ทางการเมือง และมีความเฉื่อยชาทางการเมือง วัฒนธรรมแบบนี้มีผลทําใหเกิดความไมมั่นคง

ในโครงสรางทางการเมือง

3. วัฒนธรรมทางการเมืองแบบคับแคบผสมมีสวนรวม (The Parochial –Participant Culture) ประชาชนในประเภทนี้มีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบคับแคบ แตจะถูกปลุกเรา

ในเรื่องผลประโยชนทางเชื้อชาติ ศาสนา ทําใหเกิดความสนใจที่จะเขามีสวนรวมทางการเมือง

เพื่อคุมครองประโยชนเฉพาะกลุมของตน การพยายามเขามีสวนรวมทางการเมืองเพื่อรักษา

14Gabriel A. Almond and Sidney Verba, The Civic Culture: Political Attitudes

and Democracy in Five Nations (Boston: Little, Brown and Company, 1965).

31

ผลประโยชนของกลุมตนอาจนําไปสูความขัดแยงทางการเมือง โดยกลุมชนหนึ่งอาจมีแนวคิด

เอนเอียงไปทางอํานาจนิยม ในขณะที่อีกกลุมหนึ่งอาจเอนเอียงไปทางประชาธิปไตย ลักษณะ

ความขัดแยงน้ีทําใหโครงสรางทางการเมืองไมอิงอยูกับรูปแบบใดรูปแบบหนึ่ง

นอกจากนี้ Almond และ Verba ไดศึกษาวัฒนธรรมทางการเมืองของ 5 ประเทศ

ไดแก สหรัฐอเมริกา อังกฤษ เยอรมันตะวันตก อิตาลี และเม็กซิโก พบวา ประเทศที่มีความเปน

ประชาธิปไตยสูงจะมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบผสมผสานระหวางแบบมีสวนรวม (ซึ่งมีมาก

ที่สุด) กับแบบใตสังกัดหรือไพรฟา

แนวคิดเกี่ยวกับ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Culture) คือ

รูปแบบของวัฒนธรรมทางการเมืองที่ประชาชนในสังคมมีวัฒนธรรมการเมืองที่เปนประชาธิปไตย

มีแนวโนมที่ เคารพสิทธิของผูอื่น และพรอมตอสูเพื่อรักษาปกปองสิทธิของตนเอง และเพื่อ

ผลประโยชนของสวนรวม มีศรัทธาในมนุษยชาติ และระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

ที่ใชหลักเหตุผลในการเจรจาตอรอง ซึ่งมีสวนอยางสําคัญตอการพัฒนาระบอบการปกครองแบบ

ประชาธิปไตยใหเกิดขึ้นได

ปรีชา หงษไกรเลิศ15 อธิบายวา หลักประชาธิปไตยโดยทั่วไปนั้น ประกอบดวย

ประชาธิปไตย 3 มิติ ไดแก ประชาธิปไตยในฐานะรูปแบบ (Democracy as a Form) ประชาธิปไตย

ในฐานะอุดมการณ (Democracy as an Ideology) และประชาธิปไตยในฐานะวิถีชีวิต

(Democracy as a Way of Life) โดยใหความสําคัญเทาเทียมกันกลาวคือ ประชาธิปไตยในฐานะ

รูปแบบจะประกอบดวยรัฐธรรมนูญและกฎหมายตลอดจนระเบียบขอบังคับทั้งหลายจะตองยึด

หลักการของประชาธิปไตย สวนประชาธิปไตยในฐานะอุดมการณและวิถีชีวิตนั้นจะตองสราง

วัฒนธรรมการเมืองของประชาชนใหสอดคลองกับหลักการของประชาธิปไตยดวย กลาวคือ

ประชาชนจะตองมีความเชื่อ อุดมการณ คานิยม ทัศนคติที่มีตอการเมืองประชาธิปไตยวาเปน

ระบอบการปกครองที่ดีที่สุด เพราะเปนการปกครองที่ใหความสําคัญกับสิทธิและเสรีภาพ

15ปรีชา หงษไกรเลิศ, “รัฐสภาและพรรคการเมืองไทยในการเสริมสรางวัฒนธรรม

การเมืองไปสูความเปนประชาธิปไตย,” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ : วัฒนธรรมการเมือง

จริยธรรมและการปกครอง วันที่ 8-10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550 ณ ศูนยประชุมสหประชาชาติ

(กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกกลา, 2550).

32

อิสรภาพ ความเสมอภาคของบุคคลที่เปนพลเมืองทุกคน โดยทั้งนี้ กระบวนการกลอมเกลาทาง

การเมือง (Political Socialization Process) เพื่อนําไปสูความเปนประชาธิปไตยทั้ง 3 มิตินั้น

สถาบันหลักที่เปนตัวกําหนดประกอบดวยสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน

สถาบันศาสนา สถาบันราชการ กลุมผลประโยชน รัฐสภา และสถาบันพรรคการเมือง

ลิขิต ธีรเวคิน16 กลาววา วัฒนธรรมทางการเมืองของประชาชน ตองเปนวัฒนธรรมที่มี “ความตื่นตัวทางการเมือง” คือ มีจิตวิญญาณของความเปนประชาธิปไตย เชื่อ

ในความเสมอภาค เคารพสิทธิของผูอื่น พรอมที่จะตอสูเพื่อสิทธิของตนเอง มีความยุติธรรม

ไมขายสิทธิขายเสียงมีความกลาหาญเด็ดเดี่ยว

นอกจากนี้ ยังอธิบายเพิ่มเติมวา การศึกษาเรื่องวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของไทยหรือการมีจิตใจแบบประชาธิปไตยนั้นเปนเงื่อนไขที่จําเปนตอความสําเร็จ

ของการปกครองระบอบประชาธิปไตยเพราะหากคนในสังคมไทยไมมีจิตใจแบบประชาธิปไตย

หรือไมมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแลวก็ยากที่จะปฏิรูปการเมืองใหมีความเปน

ประชาธิปไตยได ลักษณะจิตใจที่เปนประชาธิปไตย หรือการมีวัฒนธรรมประชาธิปไตยพอจะ

แยกออกได17 ดังนี้

1. จิตสํานึกและศรัทธาในระบบการปกครองแบบประชาธิปไตย เพราะศรัทธาจะ

นําไปสูความเชื่อมั่นวาแมจะเกิดอะไรขึ้นก็ตามระบบประชาธิปไตยก็จะเปนระบบการเมืองที่ตอง

จรรโลงไว ทั้งนี้เนื่องจากเปนระบบที่ทํางานไดผลและกอความเสียหายนอยที่สุด เพราะเปนระบบ

ที่มีการประชุมตอรองหาขอยุติ และเคารพในหลักการแหงสิทธิเสรีภาพ ดวยเหตุนี้จิตสํานึก

และศรัทธาในระบบประชาธิปไตย โดยเฉพาะในหมูผูนําเปนตัวแปรสําคัญอยางยิ่งตอความสําเร็จ

ของระบบ

2. จิตสํ านึกในเรื่ องสิทธิ เสรีภาพ ถือ เปนหัวใจสํ าคัญของลักษณะจิตใจ

ประชาธิปไตย ทั้งนี้เพราะสิทธิเสรีภาพคือฐานสําคัญของระบบเสรีประชาธิปไตย เปนสิทธิ

อันศักดิ์สิทธิ์ของมนุษยชาติที่เปนเสรีชน เชน สิทธิในการแสดงความคิดเห็นในการชุมนุมในการเลือก

ที่อยูอาศัย ในการเลือกอาชีพ ฯลฯ สิทธิในการแสดงความคิดเห็น เปนตน

16ลิขิต ธีรเวคิน, “ความสําเร็จของระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย,” หนังสือพิมพ

ผูจัดการรายวัน (23 กันยายน 2547).17ลิขิต ธีรเวคิน, วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอมเกลา เรียนรูทางการเมือง

(กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2529).

33

3. จิตสํานึกในการตอสูเพื่อสิทธิของตนเองและการเคารพสิทธิของผูอื่น ผูที่มีจิตใจ

เปนประชาธิปไตยจะตองพรอมที่จะตอสูเพื่อสิทธิของตนเองอันชอบธรรม เชน ถาถูกกีดกันไมให

ลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง จะตองโวยวายตอสูเพื่อไดคืนมาซึ่งสิทธิดังกลาว หรือถาถูกปดกั้นไมให

แสดงความคิดเห็นก็จะตองตอสูเพื่อการคืนมาซึ่งสิทธิขั้นมูลฐานอันสําคัญ วิญญาณแหงการตอสู

เพื่อสิทธิอันชอบธรรมของตนเปนหัวใจสําคัญของระบบประชาธิปไตย การใชสิทธิของตนรวมทั้ง

การตอสูเพื่อสิทธิของตน ตองไมละเมิดสิทธิของคนอื่น การเคารพสิทธิของผูอื่นจึงเปนของคูกัน

กับการตอสูเพื่อสิทธิของตนเอง การเอาแตไดโดยไมคํานึงถึงสิทธิอันชอบธรรมของผูอื่น ไมใช

ลักษณะจิตใจแบบประชาธิปไตยแตเปนเรื่องเห็นแกตัว ขาดจิตสํานึกอันถูกตอง

4. จิตสํานึกในเรื่องเสียงสวนใหญ และสิทธิเสียงสวนนอย (Majority Rule and

Minority Rights) หลักการตัดสินขอขัดแยงและหาขอยุติในระบบประชาธิปไตยคือ การลงคะแนน

เสียงและใชเสียงสวนใหญเปนเกณฑการตัดสิน แตการใชเสียงสวนใหญจะตองไมขัดตอสิทธิของ

เสียงสวนนอย หรือตองมีการเคารพเสียงสวนนอย เชน เสียงสวนใหญจะลงมติออกกฎหมาย

มาทํารายหรือจํากัดสิทธิขั้นมูลฐานของเสียงสวนนอยไมได

5. จิตสํานึกในความเสมอภาพ ประชาธิปไตยหมายถึงอํานาจของประชาชน

ประชาชนเปนใหญ ประชาชนหมายถึงประชาชนทุกคน ไมใชประชาชนกลุมใดกลุมหนึ่ง เรื่อง

ความเสมอภาคในทางการเมืองคือ หนึ่งคนหนึ่งเสียง และความเสมอภาคในทางกฎหมายคือ

การใชกฎหมายฉบับเดียวกันกับทุก ๆ คนในสังคม เปนจิตสํานึกที่สําคัญยิ่ง เพราะถาจิตสํานึก

เรื่องความเสมอภาคขาดหายไป ฐานสําคัญของระบบประชาธิปไตยคือความก็จะหายไป ระบบ

ประชาธิปไตย ยอมไมสามารถยืนหยัดได ความเสมอภาคทางการเมืองและทางกฎหมายจะตอง

มีขึ้น มิฉะนั้นจะกลายเปนสังคมชนชั้นมีอภิสิทธิ์ทางกฎหมายและการเมือง ทําใหระบบ

ประชาธิปไตยคลายความเขมขนลง

6. จิตสํานึกในความยุติธรรม ความยุติธรรม การเคารพกติกา ความมีใจนักเลง

(ไมใชนักเลงหัวไมหรืออันธพาล) จิตใจนักกีฬา เปนหัวใจสําคัญของการดําเนินการของระบบ

ประชาธิปไตย ทั้งนี้เพราะความขัดแยงตาง ๆ จะหายุติไมไดถาไมไดตั้งอยูบนฐานของความยุติธรรม

การมองประเด็นโดยใจอคติ ลําเอียง ฉกฉวยผลประโยชนเปนที่ตั้ง ไมเคารพกติกา ขาดความมี

ใจนักเลง หรือจิตใจนักกีฬา ก็ยอมยากที่จะหาขอยุติในขอขัดแยงตาง ๆ ปญหาก็จะไมสามารถ

แกไขได

7. จิตสํานึกในการคํานึงถึงผลประโยชนของคนสวนใหญ จิตใจที่เปนประชาธิปไตย

จะตองคํานึงถึงผลประโยชนของคนสวนใหญ ของสังคมและประเทศชาติ ไมมุงมั่นเฉพาะ

ผลประโยชนสวนตัวโดยกอใหเกิดความเดือดรอนตอผูอื่น หรือกอใหเกิดความเสียหายตอสังคม

34

และประเทศชาติ เชน ไมสรางความมั่นคั่งดวยการทําลายสภาพแวดลอม ไมหาความร่ํารวย

ดวยการตัดไมทําลายปา ไมผลิตยาปลอมเพื่อหารายได ไมผลิตและขยายยาเสพติด ฯลฯ

8. จิตสํานึกในเรื่องความรับผิดชอบ เคารพกฎระเบียบและมีวินัย ประชาธิปไตย

ตองมีการสรางจิตสํานึกในเรื่องความรับผิดชอบ เคารพกฎระเบียบและมีวินัย ความรับผิดชอบ

การเคารพกฎระเบียบและมีวินัยเปนตัวคานการใชสิทธิเสรีภาพเกินขอบเขต สิทธิเสรีภาพ

ที่ขาดความรับผิดชอบไมเคารพกฎระเบียบและขาดวินัย จะนําไปสูการขาดกฎเกณฑและ

การลมสลายของระเบียบทางการเมืองที่เรียกกันวา อนาธิปไตย (Anarchy)

9. จิตสํานึกในความอดทนกลั้นตอความคิดเห็นและพฤติกรรมที่แตกตาง เมื่อผูใดใช

สิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น หรือมีพฤติกรรมอันใด แมเราจะไมชอบหรือไมเห็นดวย

ก็ตองอดทนอดกลั้น ถาการใชสิทธิเสรีภาพของเขาอยูภายใตขอบเขตของกฎหมาย เขาอาจจะพูด

แปลก ๆ ไมเขาหู มีทีทาการแสดงออกแปลก ๆ แตงตัวดวยเสื้อผาที่ดูไมได แตก็เปนสิทธิเสรีภาพ

อันชอบธรรม เราไมมีสิทธิไปกาวกายเขา ตราบเทาท่ีเขาไมทําผิดกฎหมาย หรือทําใหเราเดือดรอน

10. จิตสํานึกในหลักนิติธรรม (The Rule of Law) หลักนิติธรรมคือหลักการ

อันถูกตองทางกฎหมาย ทั้งในแงหลักการกระบวนการตรากฎหมาย และการบังคับกฎหมายเปน

ฐานในการปกครองไมใชอํานาจตามอําเภอใจของคนที่อยูในอํานาจของผูนําเปนหลักที่เรียกวา

การปกครองโดยคน (The Rule of Men) เปนหลักนิติธรรมอันเปนที่ยอมรับโดยทั่วไปวาจะผดุง

ไวซึ่งความยุติธรรม

จิตสํานึกทั้ง 10 ขอ คือลักษณะจิตใจประชาธิปไตย เปนรากฐานสําคัญของ

การพัฒนาวิญญาณประชาธิปไตยและการพัฒนาระบบประชาธิปไตย หรือระบอบการปกครอง

แบบประชาธิปไตย ดังนั้น การสรางวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยใหเกิดขึ้นจะเปน

รากฐานสําคัญที่สุดที่จะเปนแบบแผนนําไปสูพฤติกรรมในทางการเมือง โดยจะตองเริ่มตนตั้งแต

ครอบครัว สถาบันการศึกษา องคกรทางสังคมตาง ๆที่มีสวนอยางสําคัญตอการกลอมเกลาเรียนรู

(Socialization) ใหมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดังกลาวขางตน เรียกวา

เปนกระบวนการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมือง (Political Socialization) ซึ่งจะมีขั้นตอน

และกระบวนการทั้งในแงการสรางคานิยมในลักษณะหลักการ และรวมตลอดทั้งการปฏิบัติ

ที่อยูในสังคม

โดยกลาวสรุปวา “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” จะเกิดขึ้นไดนั้น

ในขั้นตนสังคมตองเอื้ออํานวยตอการพัฒนาสองสวน สวนที่หนึ่งไดแก อาตมันปจเจกภาพ

(Selfhood) สวนที่สองไดแก อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political

Self) แบบประชาธิปไตย โดยใหคําจํากัดความของ “อาตมันปจเจกภาพ” หมายถึง การที่บุคคล

35

คนหนึ่งเปนตัวตนของตนเองมีหลักการ มีความเชื่อมั่น มีวิธีการคิด และสามารถตัดสินใจ

ดวยตนเอง โดยไมถูกบีบคั้นจากสภาพแวดลอม จนกลายเปนคนขาดความอิสระในการคิดและ

การกระทํา ในขณะที่อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Self) จะ

เกิดขึ้นไดตองมีการอบรมเรื่องความรู คานิยม และวัฒนธรรมทางการเมือง ตั้งแตในครอบครัว

สถาบันการศึกษา จนถึงสังคมโดยรวม ดังนั้น การพัฒนาวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย

จะเกิดขึ้นไดจะตองประกอบดวย การคงอยูของอาตมันปจเจกภาพ และอาตมันทางการเมืองที่

ศรัทธาในสิทธิเสรีภาพ ความเสมอภาคและความเปนประชาธิปไตย โดยวัฒนธรรมสังคมใดที่ไม

เอื้ออํานวยตอการพัฒนาอาตมันปจเจกภาพจะไมมีอาตมันปจเจกภาพ และจะไมมีอาตมันทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตยแบบประชาธิปไตย ในสภาพดังกลาว การพัฒนาระบอบการปกครอง

แบบประชาธิปไตยจึงยอมจะเกิดขึ้นไดยาก

วิสุทธิ์ โพธิแทน18 อธิบายวา “วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย” หรือ “วิถีชีวิตแบบประชาธิปไตย” หรือ “บุคลิกภาพประชาธิปไตย” มีลักษณะสําคัญตาง ๆ ดังนี้

1. การมีเหตุผล หมายความวา "นักประชาธิปไตย" จะตองใชเหตุผลที่สมเหตุสมผล

มากกวาใชอารมณในการดํารงและดําเนินชีวิตที่เกี่ยวของกับคนอื่นและสังคม

2. การเคารพตนเคารพทาน ก็คือการเคารพซึ่งกันและกัน (mutual respect) โดย

ตางคนตางเคารพในความเปนคน และเคารพในความสามารถของกันและกัน ซึ่งจะนํามา

ซึ่งความเชื่อถือ ไมดูถูกดูแคลนกันเนื่องจากความแตกตางทางเศรษฐกิจ ทางสังคมหรือทาง

การเมือง3. การอดกลั้นในความแตกตาง เปนการยอมรับความแตกตางที่มีอยูและที่เกิดขึ้น

ไมวาจะเปนความแตกตางทางกายหรือทางความคิดเห็น ตราบใดที่ความแตกตางเหลานั้นไมทํา

ใหเกิดความเสียหายหรือเปนอันตรายแกผูใด คนที่มีความแตกตางกันสามารถอยูรวมกันในสังคม

ไดอยางสันติสุขดวยการสราง "เอกภาพในความแตกตาง" (Unity in Diversity) โดยสามารถ

หาความเห็นพองตองกัน (Consensus) ในระเบียบวิธี (Procedures) หรือหลักเกณฑพื้นฐานของ

การอยูรวมกันได

4. การตกลงกันอยางสันติวิธี หมายความวาในการตัดสินใจตาง ๆ ของหมูคณะหรือ

ของสังคมรวมกันจะตองอยูในแนวทางสันติวิธีเปนหลักโดยพูดจาถกเถียง (ไมใชการทะเลาะ) กัน

18วิสุทธิ์ โพธิแทน, “หนวยที่ 14 การบริหาราชการแผนดินกับจิตวิญญาณประชาธิปไตย,”

ใน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช,บัณฑิตศึกษา สาขาวิชารัฐศาสตร, ประมวลสาระชุดวิชา

การเมืองการปกครองไทย (กรุงเทพฯ: โรงพิมพมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช, 2547).

36

ดวยเหตุผล หากหาเสียงเห็นพองตองกันอยางเอกฉันทไมไดก็ตองตัดสินกันโดยเสียงขางมากที่

เคารพสิทธิของฝายขางนอย "นักประชาธิปไตย" จะตองหลีกเลี่ยงการใชกําลังความรุนแรงใหมาก

ที่สุดเทาที่จะทําได"

5. การรูจักมีสวนรวมทางการเมือง เนื่องจากการมีสวนรวมทางการเมืองของ

ประชาชนเปนเรื่องสําคัญมากและมีอยูมากมายหลายอยาง (การเลือกตั้งก็เปนอยางหนึ่ง) คนแต

ละคนจึงตอง "รูจัก" ที่จะมีสวนรวมอยางมีคุณภาพเพื่อสราง พัฒนา และรักษาประชาธิปไตยไวให

เจริญรุงเรืองและมั่นคง

6. การไมลืมเรื่องสิทธิและหนาที่ นั่นก็คือแตละคนจะตองคํานึงอยูเสมออยางมี

ความรับผิดชอบถึงสิทธิ (ประโยชนที่กฎหมายรับรองและคุมครองให) และหนาที่ (สิ่งที่ตองทํา)

ของทั้งตนเองและผูอื่น เมื่อเปนเชนนี้แลวการละเมิดซึ่งกันและกันก็จะไมเกิดขึ้น

7. การทําดีเพื่อประโยชนสวนรวม หมายถึงแตละคนจะตองไมกระทําการใด ๆ

อันเปนที่เสียหายแกสวนรวมทั้งจะตองชวยสรางและรวมมือกันบํารุงรักษาสิ่งที่เปนประโยชนตอ

สวนรวมอยูเสมอ ประโยชนสวนรวม (common interest) คือประโยชนของทุกคนรวมทั้งตัวเอง

ดวย

8. การมีอุดมการณรวมกับประชาธิปไตยแนวแน หมายความวานักประชาธิปไตย

ตองเขาใจประชาธิปไตย (รูวาคืออะไร) และตองตองการประชาธิปไตยอยางหนักแนน เพราะ

ถาขาดความเขาใจและขาดความตองการแลวก็ไมสามารถรวมกันสราง พัฒนา และรักษา

ประชาธิปไตยได

9. การเห็นแกประเทศชาติ ก็คือการรักชาติที่ไมใชการหลงชาติ ชาติคือทุกคนและ

แผนดิน โดยรักษาสิ่งที่ดีอยูแลวใหดีตอไป ปรับปรุงแกไขสิ่งที่ไมดีทั้งหลายใหดีขึ้น

10. การพัฒนาความรูความสามารถของตน เปนการพัฒนาตนเองโดยการศึกษา

ทุกรูปแบบ ซึ่งจะทําใหมีความรูและโลกทัศนกวางขวางขึ้น และมีโอกาสแลกเปลี่ยนความรูและ

ทัศนคติ จนทําใหไดเรียนรูศิลปะแหงความอดทนอดกลั้นในการแลกเปลี่ยนและแสดงออก

ทินพันธ นาคะตะ19 สรุปลักษณะของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ดังนี้

19ทินพันธ นาคะตะ, “ประชาธิปไตย: ความหมาย ปจจัยเอื้ออํานวย และการสราง

จิตใจ.” วารสารธรรมศาสตร 3:2 (กุมภาพันธ 2517).

37

1. จะตองมีความเชื่อมั่นตอหลักการปกครองแบบประชาธิปไตย ประชาชนในสังคม

นั้นตองการใหมีการปกครองในระบอบนี้มากกวาระบอบอื่น และเห็นดวยวาเปนการปกครอง

ของประชาชน โดยประชาชน และเพื่อประชาชน

2. ยึดมั่นและเชื่อถือในคุณคาและศักดิ์สิทธิ์ของบุคคล ความสามารถของผูอื่น

และความเสมอภาคของมนุษย เคารพในสิทธิเสรีภาพของบุคคลอื่นในการแสดงความคิดเห็นโดย

การพูด การเขียน การแสดงออกอื่น ๆ ตราบใดที่การปฏิบัติเหลานั้นไมละเมิดศีลธรรมและเสรีภาพ

ของผูใด

3. เคารพในกติกาของการปกครองในระบอบประชาธิปไตย หลักการตัดสินดวย

เสียงขางมาก โดยมีขอผูกพันที่ตองไดรับการปฏิบัติจากทุกฝาย ทั้งนี้ตองเคารพในเสียงขางนอย

ดวย

4. สนใจในการมีสวนรวมในกิจกรรมการเมืองการปกครอง โดยการติดตามขาวสาร

บานเมือง การแสดงความคิดเห็นและมีสวนรวมในการตัดสินใจหรือกําหนดนโยบายของรัฐบาล

5. เปนผูมีสํานึกในหนาที่พลเมืองของตนและมีความเชื่อมั่นในตนเอง กลาวคือ

จะตองเชื่อมั่นวาการเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองของตนจะมีผลบังเกิดแนนอน

6. มองโลกในแงดี มีความไววางใจในเพื่อนมนุษย มีความเชื่อมั่นในตัวเจาหนาที่

และสถาบันของทางราชการ เนื่องจาการเมืองเปนเรื่องของความรวมมือรวมใจและความไววางใจ

กัน เพราะความสําเร็จของการดําเนินงานของสถาบันการเมืองตาง ๆ สวนหนึ่งตองอาศัยการมี

ความไววางใจซึ่งกันและกัน

7. การวิพากษวิจารณอยางมีเหตุผลและเปนไปในทางสรางสรรค โดยเฉพาะ

การควบคุมตรวจสอบการใชอํานาจหนาที่ การปฏิบัติงานของทางราชการอยูเสมอ ทั้งนี้ เพื่อ

ปองกันไมใหขาราชการเหลานั้นใชอํานาจหนาที่ในทางมิชอบไดงาย

Daniel Wit20 ไดกลาวถึงคานิยมท่ีสอดคลองกับวิถีชีวิตที่เปนประชาธิปไตยวาเปนคน

ที่มีทัศนคติที่ดีตอเพื่อนมนุษยดวยกัน หรือความเชื่อวารัฐและรัฐบาลเปนเครื่องมือของสังคม

ยึดถือคานิยมพื้นฐานความเปนปจเจกชน และมีความเชื่อในสิทธิในการปฏิวัติของมวลชน

ชัยอนันต สมุทวณิช (2523) ไดเสนอคุณลักษณะของคนที่มีวิถีชีวิตแบบ

ประชาธิปไตย ดังนี้

1. เปนคนที่มีความคิดเปนของตนเอง ไม จะถูกชักจูงใหคลอยตามไดงาย

20Daniel Wit, Comparative Political Institutes (New York: Hold, Reinhart and

Winston, 1953).

38

2. เปนคนที่ปรับตัวเขากับสภาพใหม ๆ ไดงาย

3. เปนคนที่มีความรับผิดชอบผูกพันกับสิ่งที่เขาไดกระทําลงไป

4. ไมมีอคติตอผูที่มีความแตกตางจากตน เชน นับถือศาสนาอื่น หรือเชื้อชาติอื่น

เปนตน

5. คิดถึงคนอื่นในฐานะที่คนคนนั้นเปนตัวของเขา ไมใชเปนการจัดประเภทใหเขา

6. มองโลกในแงดีเสมอ มีศรัทธาและความหวังตอชีวิต

7. ไมกมหัวใหกับใครงาย ๆ แมจะยอมรับอํานาจ แตตองมีเหตุผลและมีความชอบ

ธรรม

ดังนั้น การกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมืองเพื่อสรางใหเกิดวัฒนธรรม

การเมืองแบบประชาธิปไตยใหเกิดขึ้นในสังคมไดนั้น จึงจําเปนตองอาศัยองคาพยพของทั้งสังคม

ในการรวมมือกันขับเคลื่อนการพัฒนาการเมืองไทยใหมีรากฐานที่มั่นคง และสามารถเอื้อ

ประโยชนใหแกประชาชนโดยสวนรวมอยางแทจริง

แนวคิดและทฤษฎี “กระบวนการกลอมเกลาทางการเมือง”

ความหมายของ “กระบวนการกลอมเกลาทางการเมือง” (Political Socialization)

Gabriel Almond และ Bingham Powell21 ใหคํานิยามวาหมายถึง กระบวนการที่

นํามาซึ่งวัฒนธรรมทางการเมืองแกประชาชน โดยการกลอมเกลาถายทอดวัฒนธรรมทางการเมือง

จากคนรุนหนึ่งไปยังคนอีกรุนหนึ่งโดยอาจทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลง ปรับปรุงคานิยมในแบบแผน

ของวัฒนธรรมทางการเมืองใหแตกตางไปจากวัฒนธรรมทางการเมืองเดิม และในบางกรณีอาจ

เปนกระบวนการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองใหมก็เปนได

Michel Rush และ Phillip Athoff22 ใหคํานิยามวา กระบวนการกลอมเกลาทาง

การเมืองเปนกระบวนการซึ่งบุคคลแตละคนรูวาตนเองเปนใครอยูในระบบการเมืองทําใหเกิด

มโนคติหรือปฏิกิริยาตอปรากฏการณทางการเมือง กระบวนการนี้เกิดขึ้นจากสภาพแวดลอมทาง

21Gabriel Almond and Bingham Powell, Comparative Politics Today : A

World View (Boston: Little, Brown and Company, 1980).22 Michel Rush and Phillip Athoff, (1971), “Political Socialization,”

http://www.schq.mi.th /ndc / thinkank/defence/pulic_knowledge.htm.

39

เศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรมของสังคมที่บุคคลนั้นเปนสมาชิกอยู และยังเปนกระบวนการที่มี

บทบาทตอบุคลิกภาพ และประสบการณของบุคคลในแตละสังคมนั้นที่ถูกหอมลอมดวย

บรรยากาศ ทางการเมืองของสังคมประกอบไปดวยหนวยตาง ๆ ที่เปนตัวกลางในการกลอมเกลา

ทางการเมือง ไดแก ครอบครัว การศึกษา เพื่อนฝูง กลุมศาสนา กลุมอาชีพ และสื่อมวลชน โดย

ผานเขาไปทางฉากของการรับรู

Kenneth Langton23 ไดอธิบายวา กระบวนการกลอมเกลาทางการเมืองเปน

กระบวนการที่บุคคลไดเรียนรูแบบแผนพฤติกรรม และอุปนิสัย ในทางที่เกี่ยวเนื่องกับการเมืองโดย

ผานทางสื่อกลางตาง ๆ ของสังคม สื่อกลางเหลานี้รวมถึงสิ่งแวดลอมทั่ว ๆ ไปดวย เชน ครอบครัว

กลุมเพื่อนฝูง โรงเรียน สมาคมผูใหญ และสื่อสารมวลชนดังนั้นจากขางตนสรุปไดวากระบวนการ

กลอมเกลาทางการเมือง คือ กระบวนการอบรมปลูกฝงหรือถายทอดใหสมาชิกเกิดการเรียนรู

ความรูความเขาใจ ความเชื่อ คานิยม ทัศนคติและเกิดพฤติกรรมทางการเมืองในทิศทางที่ตองการ

โดยทั้งนี้ การกลอมเกลาทางการเมืองนั้นสามารถเกิดขึ้นอยูตลอดเวลาและตลอดชีวิต ซึ่งสามารถ

ผานรูปแบบของกระบวนการกลอมเกลาทางการเมืองไดหลายทางดวยกัน

รูปแบบและขั้นตอนของ “กระบวนการกลอมเกลาทางการเมือง” (Political Socialization)

Pye24 ไดกลาวถึงขั้นตอนของกระบวนการอบรมกลอมเกลาทางการเมือง 4 ขั้นตอนคือ

ขั้นตอนที่ 1 ถือเปนขั้นตอนแรกของการกลอมเกลาทางคน มีเปาหมายเพื่อให

มนุษยเรียนรูวิธีการดํารงชีวิตอยูในสังคมรวมกับผูอื่นไดโดยสื่อกลางที่สําคัญที่สุดในขั้นตอนนี้คือ

ครอบครัวและสถาบันการศึกษา จุดประสงคสําคัญของขั้นตอนนี้ คือ ตองการจะใหการอบรม

เพื่อชี้แนวทางใหมนุษยเรียนรูวิธีการดํารงชีวิตอยูในสังคมรวมกับผูอื่น ดังนั้นจึงเปนขั้นตอน

พื้นฐานของกระบวนการอบรมกลอมเกลาทางสังคม

ขั้นตอนที่ 2 มนุษยเริ่มมี “เอกลักษณสวนบุคคล” (Personal Identity) ในขั้นตอนนี้

เริ่มมีพัฒนาการไปสูการมีพื้นฐานความรู และความเชื่อ นอกจากนี้ ประสบการณเริ่มมีอิทธิพล

23Kenneth Langton, 1969, อางถึงใน สิทธิพันธ พุทธหุน, การเมือง: ทฤษฎีพัฒนา

การเมือง (กรุงเทพฯ: แสงจันทรการพิมพ, 2536). 24Lucian W. Pye, Personality and Nation-Building : Burma’s Search for

Identity (New Haven: Yale University Press, 1965).

40

หลอหลอมในจิตใตสํานึก และยังไปมีสวนรวมกําหนดโครงสรางบุคลิกภาพขั้นมูลพื้นฐานของ

มนุษยดวยคือ การเริ่มมีลักษณะเฉพาะตัว และมีการพัฒนาไปสูการมีพื้นฐานความรูและความเชื่อ

สิ่งสําคัญในขั้นตอนนี้คือ สภาพของอํานาจอันชอบธรรม ความเชื่อถือ และไววางใจผูอื่น

ขั้นตอนที ่3 ขั้นตอนนี้เริ่มเขาสูกระบวนการอบรมกลอมเกลาทางการเมืองของสังคม

เมื่อมนุษยผานมาถึงขั้นตอนของการมีความสํานึกในสภาพแวดลอมที่เกี่ยวกับการเมือง วัฒนธรรม

ทางการเมืองเริ่มผานเขามาทางตัวการของการอบรมกลอมเกลา และเขามากระทบฉากการรับรู

และหลอหลอมทําใหบุคลิกภาพทางการเมืองขึ้นในตัวมนุษย ทําใหมนุษยเริ่มมีความคิดพินิจ

พิเคราะหในทางการเมืองขึ้น เปนขั้นตอนที่เริ่มไดรับการกลอมเกลาทางการเมืองของสังคม

กลาวคือ ประสบการณทางการเมือง ไดรับความรูทางการเมือง สื่อมวลชน และกระบวนการ

การเลือกตั้ง เปนตน สงผลใหคนมีบุคลิกภาพ ทัศนคติ คานิยมทางการเมือง รวมทั้งสามารถ

ที่จะวิเคราะหและประเมินคาในทางการเมืองได

ขั้นตอนที่ 4 เปนขั้นตอนสุดทายของการเรียนรูทางการเมือง ในขั้นตอนนี้คนจะมี

ความรูความเขาใจ และเขามีสวนรวมทางการเมืองอยางกระตือรือรน มีความรูสึกวาการเมืองเปน

เรื่องที่ ไมสามารถแยกออกจากตนได และเชื่อวาตนเองมีความสามารถที่จะกอให เกิด

การเปลี่ยนแปลงในทางการเมือง ตลอดจนมีอิทธิพลตอการตัดสินใจใด ๆ ของรัฐ ซึ่งถือเปนขั้นตอน

ที่กระบวนการขัดเกลาและเรียนรูทางการเมืองไดสรางความรูสึกนึกคิดในทางการเมืองอยางมาก

เรียกขั้นตอนนี้วา “Political Recruitment Process” เปนขั้นตอนที่บุคคลมีความเขาใจใน

การเมืองลึกซึ้งขึ้น มีทัศนคติทางการเมือง หรือที่เรียกวา “บุคลิกภาพทางการเมือง” ชัดเจน

และถาวรกวาเดิม

นอกจากนี้ Pye กลาววา ขั้นตอนของกระบวนการอบรมกลอมเกลาทางการเมือง

ดังกลาว จะมีอิทธิพลตอคานิยม ทัศนคติ ความรู หรือที่เรียกวา “โครงสรางบุคลิกภาพพื้นฐาน”

(Basic Personality Structure) มากนอยแตกตางไมเทากัน บางกรณีการอบรมในระดับครอบครัว

อาจมีอิทธิพลมากกวาระดับเพื่อนฝูง หรือบางกรณีการอบรมในระดับสถาบันการศึกษา เชน

โรงเรียน มหาวิทยาลัย จะมีอิทธิพลมากกวาได

Almond and Verba25 กลาวถึงลักษณะสําคัญของการกลอมเกลาทางการเมือง คือ

25Gabriel A. Almond and Sidney Verba, The Civic Culture: Political Attitudes

and Democracy in Five Nations.

41

1. การกลอมเกลาทางการเมือง เปนกระบวนการที่เกิดขึ้นอยางตอเนื่องตลอดชีวิต

ของบุคคลแตละบุคคล หมายถึง เมื่อบุคคลเติบโตขึ้นมีประสบการณชีวิตที่หลากหลายยิ่งขึ้น

ก็ยอมมีการเปลี่ยนทัศนคติดั้งเดิมใหสอดคลองกับสภาพแวดลอมของชีวิตที่เปลี่ยนไป

2. การกลอมเกลาและการเรียนรูทางการเมืองอาจเกิดขึ้นไดทั้งทางตรงและทางออม

เมื่อบุคคลไดมีการสัมผัสโดยตรงกับขาวสาร คานิยม และความเชื่อ เกี่ยวกับทางการเมือง

โดยตรงหรือโดยออมผานสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา

พฤทธิสาร ชุมพล26 กลาวถึงการกลอมเกลาทางการเมือง มีผลตอพฤติกรรมทาง

การเมืองตามบทบาทในการกลอมเกลาทางการเมือง คือ

1. กลุมที่ตั้งขึ้นดวยวัตถุประสงคทางการเมืองโดยเฉพาะ เชน พรรคการเมือง ซึ่ง

ตั้งขึ้นเพื่อปลูกฝงคานิยมทางการเมือง เพื่อระดมกําลังสูการกระทําของการเมือง

2. กลุมที่ตั้งขึ้นเพื่อวัตถุประสงคที่มิใชทางการเมือง แตใหการศึกษาทางการเมือง

เชน กลุมศาสนา

3. กลุมที่ไมไดตั้งขึ้นดวยวัตถุประสงคทางการเมือง และไมทําการอบรมกลอมเกลา

ทางการเมืองอยางเปนทางการ หากแตบางคร้ังทําโดยไมรูตัว เชน สมาคมกีฬา

4. ประสบการณทางการเมือง การไดสัมผัสกับการเมืองโดยตรงยอมมีผลตอการ

สรางทัศนคติและคานิยมอยางทางการเมือง เปนโอกาสที่บุคคลจะไดทดสอบบทเรียนที่ไดเรียนรู

มาโดยทางออมผานตัวแทนตาง ๆ กับขอเท็จจริงที่เกิดขึ้น

5. สื่อมวลชน (Mass Media) ไดเขามามีบทบาทในการกลอมเกลาทางการเมือง

มากขึ้นตามลําดับ หนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน เปนตัวการที่ทําใหการสื่อสารที่เกี่ยวกับเหตุการณ

และปรากฏการณทางการเมืองไมวาจากรัฐบาลถึงประชาชน หรือจากคนกลุมหนึ่งถึงอีกกลุมหนึ่ง

ดังนั้น วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลแตละคนในสังคมจะไดมาและสามารถ

ถายทอดไปสูคนอีกรุนหนึ่งไดโดยผานกระบวนการที่ เรียกวา การกลอมเกลาทางการเมือง

(Political Socialization) กระบวนการชนิดนี้ ถือไดวาเปนตัวกลางที่เชื่อมโยงระหวางวัฒนธรรมกับ

มนุษย กลาวคือ เปนตัวที่ดึงเอาวัฒนธรรมเขาไปมีสวนหรือมีอิทธิพลตอพฤติกรรมของมนุษยอยาง

มากมาย (สิทธิพันธ พุทธหุน, อางแลว) ทั้งนี้ สถาบันกลอมเกลาทางสังคมและการเมือง หรือ

ตัวแทน (Agents) ที่ทําหนาที่เปนตัวกลางในกระบวนการขัดเกลาทางการเมือง ตอไปนี้

26พฤทธิสาร ชุมพล, ระบบการเมือง ความรูเบื้องตน (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพจุฬาลงกรณ,

2547).

42

1. สถาบันครอบครัว ในทุกสังคมการขัดเกลาขั้นปฐมภูมิจะเกิดขึ้นในครอบครัว

เครือญาติ ในขั้นนี้เด็กจะเริ่มเรียนรูถูกผิดตามความหมายของวัฒนธรรมนั้น รวมทั้งเรียนรู

วัฒนธรรมบางประการที่เปนแบบแผนในการแสดงบทบาทที่เหมาะสมสําหรับวัยและเพศของตน

การกลอมเกลาทางการเมืองที่แจงชัดเกิดขึ้นนอยมาก แตแนวการวิเคราะหทางจิตวิทยาจะเนนวา

ครอบครัวมีความสําคัญมาก เพราะหลายสิ่งหลายอยางที่บุคคลไดเรียนจากครอบครัวจะไดรับ

การถายเทไปสูบทบาททางการเมืองตอไป เพราะการเรียนรูทางปฐมภูมิเปนการเรียนรูที่สนิทสนม

เปนการเรียนรูที่ฝงรากลึกมากกวา การเรียนรูจากทุติยภูมิ ซึ่งเปนกลุมที่บุคคลมีความสัมพันธ

ดวยแตเฉพาะในบทบาทหนึ่งอีกทั้งขาดความตอเนื่องไมเปนประจําดวย

2. กลุมเพื่อน กลุมเพื่อน เปนกลุมคนที่มีฐานะเทาเทียมกันและมีความสัมพันธ

ที่แนบแนนตอกัน เปนตัวแทนการกลอมเกลาทางสังคมขั้นปฐมภูมิ ที่มีความสําคัญตั้งแตวัยรุน

ขึ้นไปและมีอิทธิพลตลอดชีวิตในดานการเมือง กลุมเพื่อนจะใหบทเรียนทางการเมืองขั้นตนแก

บุคคล อีกทั้งยังสามารถเตรียมบุคคลใหพรอมที่จะรับประสบการณที่มีความเปนการเมือง

โดยเฉพาะได เชน การหลอหลอมใหเขามีความรูสึกวาเขาเปนคนจําพวกใด ชาติพันธุใด นับถือ

ศาสนาใด เปนตน

3. สถาบันการศึกษา สถาบันการศึกษาหรือโรงเรียน เปนตัวแทนในการกลอมเกลา

ที่เปนทางการ เปนการกลอมเกลาที่อยูกึ่งกลางระหวางปฐมภูมิกับทุติยภูมิ สถาบันการศึกษา

ทําหนาที่กลอมเกลาทางการเมือง 3 ทาง คือ

3.1 โดยการจําลองรูปแบบสังคมการเมือง

3.2 ในทางตรง โดยการสั่งสอนจากครูบาอาจารย และบทเรียนตาง ๆ

3.3 ในทางออม เชน การเคารพกฎเกณฑตาง ๆ เปนตน

4. สถาบันสื่อมวลชน ในสังคมสมัยใหม สื่อมวลชนไดเขามามีบทบาทใน

การกลอมเกลาทางการเมืองมากขึ้น หนังสือพิมพ วิทยุ โทรทัศน เปนตัวการทําใหการสื่อสาร

เกี่ยวกับเหตุการณและปรากฏการณทางการเมือง ไมวาจะเปนจากรัฐบาลถึงประชาชนหรือจาก

กลุมคนหนึ่งสูอีกคนหนึ่ง หรือแมแตมุมหนึ่งของโลกถึงอีกมุมหนึ่งเปนไดอยางงายดายมากยิ่งขึ้น

5. สถาบันทางการเมือง สถาบันทางการเมืองตาง ๆ เชน รัฐบาล รัฐสภา พรรค

การเมือง ถือเปนตัวแทนในการกลอมเกลาทางการเมืองที่เปนทางการ และมีลักษณะทุติยภูมิ

มีสวนเกี่ยวของในการทําหนาที่กลอมเกลาทางการเมืองประชาชนพลเมืองโดยตรง และมีสวน

เชื่อมสัมพันธกับการสรางใหประชาชนไดมีสวนรวมทางการเมืองดวย

43

สิทธิพันธ พุทธหุน27 กลาววา วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลแตละคนในสังคมจะ

ไดมาและถายทอดไปสูคนอีกรุนหนึ่งไดโดยผานกระบวนการที่เรียกวา “การกลอมเกลาทางการเมือง” (Political Socialization) กระบวนการชนิดนี้ถือไดวาเปนตัวกลางที่เชื่อมโยงระหวาง

วัฒนธรรมกับมนุษย คือ เปนตัวที่ดึงเอาวัฒนธรรมเขาไปมีสวนหรือมีอิทธิพลตอพฤติกรรมของ

มนุษย

ลิขิต ธีรเวคิน28 กลาวถึงการสราง “วัฒนธรรมทางการเมือง” ตองอาศัย 3 กระบวนการ

คือ

1. คานิยมและปทัสถานโดยเฉพาะอยางยิ่งศรัทธาของประชาชนตอรูปแบบการ

ปกครองแบบประชาธิปไตยตองมั่นคง ประชาชนตองเขาใจขอจํากัดและตองอดทนอดกลั้นตอ

ความลาชา ตองมีการออมชอมและยอมใหโอกาสและเวลาในการพัฒนา

2. ระบบการอบรมสั่งสอน การกลอมเกลาเรียนรูในครอบครัว ในสถาบันการศึกษา

และในสังคม สื่อมวลชน ตลอดจนรายการบันเทิงและสารคดีตองมีสวนสนับสนุนและสงเสริม

การพัฒนาวัฒนธรรมประชาธิปไตย

3. การเปดโอกาสใหประชาชนมีประสบการณดวยการปฏิบัติ เชน การกระจาย

อํานาจใหอิสระกับทองถิ่นใหปกครองตนเอง การเปดโอกาสใหประชาชนมีสวนรวมทางการเมือง

ซึ่งระบุไวในรัฐธรรมนูญ เชน สิทธิในการรวมแสดงความคิดเห็น ตลอดจนรายการบันเทิงและ

สารคดีตองมีสวนสนับสนุนและสงเสริมการพัฒนาวัฒนธรรมประชาธิปไตย

การพัฒนาวัฒนธรรมแบบประชาธิปไตยจะเกิดขึ้นไดในสังคมตองมีการกลอมเกลา

เรียนรู ใหมี “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” กระบวนการนี้เรียกวา กระบวนการ

กลอมเกลาเรียนรูทางการเมือง (Political Socialization) ซึ่งมีขั้นตอนและกระบวนการทั้งในแง

การสรางคานิยมแบบนามธรรมในลักษณะหลักการหรือปรัชญา รวมทั้งการปฏิบัติที่อยูในสังคม

ซึ่งกระบวนการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมืองโดยทั่วไปจะมี 3 ขั้นตอน29 คือ

27สิทธิพันธ พุทธหุน, การเมือง: ทฤษฎีพัฒนาการเมือง (กรุงเทพฯ: แสงจันทร

การพิมพ, 2536).28ลิขิต ธีรเวคิน, ขอบขายและวิธีการศึกษารัฐศาสตร. 29ลิขิต ธีรเวคิน, การเมืองไทยและประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมิสเตอรกอปป,

2552).

44

1) แนวสัมผัสการเรียนรู (Cognitive Orientations) คือ ตองรูวาหลักการ

กระบวนการ รวมทั้งสิ่งที่ปรากฏเปนวัตถุเกี่ยวโยงในทางการเมืองอยางไร โดยเฉพาะอยางยิ่ง

“อาตมันทางการเมืองของตนเอง” (Political Self) เชน หลักการปกครองที่เปนประชาธิปไตย

แตกตางจากเผด็จการอยางไร นี่คือการเรียนรูวาระบบการเมืองมีลักษณะอยางไร โดยเริ่มตั้งแต

การเรียนรูวาสังคมหรือประเทศที่ตนอาศัยอยูนั้นมีฐานะอยางไร กลาวคือ เปนรัฐเอกราช เปน

เมืองขึ้น เปนประเทศที่เปนมหาอํานาจ หรือเปนประเทศที่กําลังพัฒนา เปนตน นอกเหนือจากนั้น

“อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” คือ ตนเปนคนไทยหรือคนตางชาติ มีสิทธิหรือความ

จํากัดในสิทธิมากนอยเพียงใด สรุปคือ ตองรูวาตนเปนใครทางการเมือง และทางวัตถุนั้น เชน

สัญลักษณตาง ๆ ตั้งแตรูปรางของประเทศทางภูมิศาสตร ธงชาติ บุคคลสําคัญซึ่งเปนประมุข

วัฒนธรรมซึ่งเปนเอกลักษณ ทั้งหลายทั้งปวงดังกลาวนี้คือ แนวสัมผัสการเรียนรูในทางการเมือง

2) แนวสัมผัสความผูกพันทางอารมณ (Affective Orientations) ไดแก การถูก

กลอมเกลาสั่งสอนในครอบครัว โรงเรียน สถาบัน องคกรสังคม และในสังคมโดยรวม ใหรับหรือ

ปฏิเสธ ไดแก ใหชอบหรือไมชอบ เชน มีความรักชาติ ยกยองเชิดชูชาติตน ไมชอบใหคนดูถูก

ประเทศ ดูหมิ่นวัฒนธรรมของตน มีความภูมิใจในประวัติความเปนมาของแผนดินตนหรือกลาว

นัยหนึ่ง มีความผูกพันตอเอกลักษณที่เปนสมาชิกคนหนึ่งของสังคมการเมืองนั้น ๆ นอกจากนี้

ยังมีการสรางความผูกพันทางอารมณในแงชอบการมีสิทธิเสรีภาพ ไมชอบการถูกกดขี่ รัก

ความยุติธรรม ฯลฯ

3) แนวสัมผัสการประเมินและพฤติกรรม (Evaluative Orientations and Behavior)

ถาแนวสัมผัสการเรียนรูและผูกพันทางอารมณปฏิเสธเผด็จการ เมื่อมีความพยายามที่จะยึด

อํานาจโดยรัฐบาลเผด็จการ ก็จะประเมินและมีพฤติกรรมแสดงการตอตานขึ้น การกลอมเกลา

เรียนรู ในสวนนี้อาจเกิดจากการปลุกเราทางการเมือง เชน การตอตานเผด็จการทุกรูปแบบ หรือ

การพยายามสถาปนาสังคมคอมมิวนิสตขึ้นใหสมบูรณแลวแตวาตนจะถูกกลอมเกลาไปในทางใด

กระบวนการทั้งสามขั้นตอนดังกลาวจะมีสถาบันสังคมเปนผูทําหนาที่เริ่มตั้งแต

ในครอบครัวที่มีความเปนประชาธิปไตย ใหโอกาสลูก ๆ แสดงความคิดเห็น ขณะเดียวกัน

ก็กลอมเกลาใหขอดีขอเสียของระบบประชาธิปไตยรวมทั้งระบบเผด็จการจนเกิดการผูกพัน

ทางอารมณ และผลสุดทายจะนําไปสูการตัดสินใจของสมาชิกในครอบครัวนั้น ในทางการเมือง

นอกจากครอบครัวแลว โรงเรียน สถาบันศาสนา องคกรในสังคม และสังคมทั่วไปก็มี

สวนทําหนาที่ดังกลาวทั้งสิ้น

45

สมบัติ ธํารงธัญวงศ30 กลาวถึงกระบวนการเกิด“วัฒนธรรมทางการเมือง” มีกระบวนการ

ดังนี้

1. การกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและวัฒนธรรมทางการเมือง (Social Culture

and Political Socialization) โดยเริ่มตนตั้งแตครอบครัว โรงเรียน ชุมชน ที่ทํางานและจาก

สิ่งแวดลอมโดยรอบ ซึ่งจะเกิดขึ้นทั้งทางตรงและทางออม

2. ความรูทางการเมือง (Political Knowledge) จากการปลูกฝงอบรมหลอหลอม

กลอมเกลาทางการเมือง จะทําใหเกิดความรูทางการเมืองจากทั้งทางกวางและทางลึก อาทิ

ความรูเกี่ยวกับอุดมการณของระบบการเมือง

3. ความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมือง คือ เมื่อบุคคลมีความรูเกี่ยวกับ

การเมืองกระบวนการรับรู (Perception Process) จะทําหนาที่กลั่นกรองสิ่งใดดีหรือไม ถาสิ่งใดดี

จะยอมรับจนกลายเปนความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมือง

4. พฤติกรรมทางการเมือง (Political Behavior) เมื่อบุคคลมีความเชื่อ คานิยม และ

ทัศนคติทางการเมืองอยางไรก็จะสงผลใหบุคคลมีพฤติกรรมทางการเมืองอยางนั้น

5. วัฒนธรรมทางการเมือง (Political Culture) เมื่อบุคคลมีพฤติกรรมทางการเมือง

จนกลายเปนแบบแผน (Pattern) คือกลายเปนเอกลักษณเฉพาะที่สามารถคาดหมายได

นอกจากนี้ไดกลาวถึง ทัศนคติ ความเชื่อ อารมณ และคานิยมของคนในสังคมเหลานี้

อาจจะไมแสดงออกชัดเจน แตอาจแฝงอยูในความสัมพันธระหวางปจเจกชน หรือกลุมคนที่มี

ปฏิสัมพันธกับระบบการเมืองนั้น โดย “กระบวนการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางการเมือง” เริ่มจาก

(1) กระบวนการรับรู (Cognitive Orientations) ความคิดทางการเมืองใหม แลวพัฒนาไปสู

(2) ความรูสึก (Affective Orientations) วามีคุณคาหรือไม จากนั้นจะพัฒนาไปสู (3) การประเมิน

(Evaluative Orientations) เพื่อที่จะยอมรับหรือปฏิเสธตอไป วัฒนธรรมทางการเมืองจึงเปนเรื่อง

ของความรูสึกนึกคิดที่อยูในจิตใจของบุคคลและความรูสึกนึกคิดนี้เปนแนวทางหรือรูปแบบหรือ

มาตรฐานของแตละบุคคลที่จะใชในการประเมินเหตุการณหรือการรับรูทางการเมืองของบุคคลนั้น

ผลของการประเมินการเมืองนี้ จะแสดงออกมาในรูปแบบตาง ๆ เชน การแสดงความคิดเห็น

การออกเสียงเลือกตั้ง การประทวง การยอมรับ การปฏิบัติตาม เปนตน ดังนั้นวัฒนธรรมทางการเมือง

จึงมีอิทธิพลตอผูคนในสังคมทั้งทางตรงและทางออม คือ เปนเครื่องบงบอกถึงวิธีการที่แตละคนจะ

เขาไปเกี่ยวของกับวิถีทางการเมือง และชี้แนะแนวทางการประพฤติปฏิบัติในการแสดงออกทาง

30สมบัติ ธํารงธัญวงศ, การเมือง : แนวความคิดและการพัฒนา (กรุงเทพฯ:

สํานักพิมพเสมาธรรม, 2548).

46

การเมืองแกบุคคล โดยเฉพาะการนําไปสูการสรางใหเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยไดในที่สุด

ดังนั้น การพิจารณาถึงกระบวนการกลอมเกลาทางการเมืองจึงสามารถนํามา

อธิบายถึงที่มาของการมีวัฒนธรรมทางการเมืองในแตละสังคมได เพราะวากระบวนการขัดเกลา

ทางการเมือง เปนกระบวนการที่เกี่ยวของกับการสงผานการสราง แปรรูป และการถายทอด

ความโนมเอียงทางการเมือง (Political Orientations) ซึ่งประกอบดวยทัศนคติ ความรู คานิยม

บรรทัดฐานจากอีกรุนหนึ่งไปยังอีกรุนหนึ่ง อันเปนแบบแผนของความโนมเอียงทางการเมืองที่

สามารถนําไปสูการสรางเปนวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยไดหรือไม อยางไร จนในที่สุด

ทําใหบุคคลเกิดเปนลักษณะเฉพาะทางการเมืองของตนเองหรืออาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย (Democratic Political Self) ที่มีความกระตือรือรนหรือทําใหเกิด “ความตื่นตัว

ทางการเมือง” ไดมากนอยเพียงใด

ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน 31 กลาววา ความตื่นตัวทางการเมือง จึง

เปนที่มาของการแสดงออกทางการเมืองผานการมีสวนรวมในรูปแบบตาง ๆ แตไมไดมองวาเปน

เพียง “วิธีการ” ทางการเมืองเทานั้น แตยังเปน “เปาหมาย” สําคัญยิ่งในการพัฒนาทางการเมือง

อีกดวย ดวยเพราะหากทําใหประชาชนไดมีความตื่นตัวหรือกระตือรือรนเคลื่อนไหวในทาง

การเมืองอยางจริงจังตอเนื่องในทิศทางที่เหมาะสมแลว ก็ยอมสามารถเขามาติดตามและ

ตรวจสอบการทํางานของภาครัฐใหมีความโปรงใสและเอื้อประโยชนตอประชาชนอยางแทจริง

แนวคิดเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง”

แนวคิดเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง” เริ่มถูกนํามาเปนตัวบงชี้สําคัญในการวัด

ระดับการมีสวนรวมทางการเมืองของภาคประชาชนในระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

ในวงกวางมากขึ้น เนื่องจากถือวาการตื่นตัวทางการเมืองหรือการเคลื่อนไหวทางการเมืองตาม

ครรลองของระบอบประชาธิปไตยที่มีรากฐานสําคัญมาจากวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย

31ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน, “ความตอเนื่องของประชาธิปไตยใน

ประเทศไทย : การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา 2543,” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการสมาคม

รัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตรแหงประเทศไทย. 8-10 ธันวาคม 2543, สถาบันพระปกเกลา.

2543.

47

นั้นสามารถผลักดันกอใหเกิดการพัฒนาบุคลิกภาพทางการเมืองแบบประชาธิปไตย หรือ “อาตมัน

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ได

ลิขิต ธีรเวคิน32 กลาวถึง “ความตื่นตัวทางการเมือง” ตองขึ้นกับตัวแปรที่สําคัญ คือ

1. วุฒิภาวะทางการเมืองของผูสมัครและผูลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง ขาวสารขอมูล

ความรู และจิตสํานึกของการที่จะพยายามจรรโลงระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย

2. วัฒนธรรมทางการเมืองที่เนนสิทธิเสรีภาพ ความเสมอภาค ความยุติธรรม และ

น้ําใจนักกีฬา โดยปฏิบัติตามกฎเกณฑเปนเรื่องสําคัญอยางยิ่งของการเลือกตั้ง

3. การจัดหลักสูตรวิชาเกี่ยวกับระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยที่มุงเนน

ในการบมเพาะจิตสํานึกเรื่องอุดมการณ จริยธรรมทางการเมือง มารยาททางการเมือง กระบวนการ

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่พึงประสงค โดยนําตัวอยางการเมืองที่ดีจากประเทศตาง ๆ

รวมทั้งในสวนดีที่เกิดขึ้นในประเทศไทย เชน การเลือกตั้งผูวาราชการกรุงเทพมหานครที่กลาวมาแลว

เปนหลักสูตรในการสอนตอไป ตั้งแตชั้นประถม มัธยม จนถึงขั้นมหาวิทยาลัย รวมตลอดทั้ง

โรงเรียนการเมืองท้ังหลายซึ่งควรจัดขึ้นโดยสภาพัฒนาการเมือง

โดยเฉพาะการอบรมเรื่องความรู คานิยมและวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย หรือที่เรียกวา “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” (Democratic Political

Self) นั้นสามารถพัฒนาใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองได ดังลักษณะอาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของปจเจกบุคคล ดังนี้

1. ตนเปนบุคคลที่มีสิทธิเสรีภาพ มีศักดิ์ศรีของความเปนมนุษย มีสิทธิที่จะดํารง

ตนภายใตกรอบกฎหมายของบานเมือง ไมมีใครจะมาแสดงอํานาจบาตรใหญกับตนได

2. ตนเปนบุคคลที่มีความเสมอภาคในทางการเมืองและความเสมอภาคตอหนา

กฎหมายกับผูรวมชาติ การเลือกปฏิบัติดวยเหตุความแตกตางทางศาสนา เชื้อชาติ เผาพันธุ เพศ

ฯลฯ เปนสิ่งที่ตนจะไมยอมใหเกิดขึ้น

3. สิทธิเสรีภาพของตนในฐานะประชาชนไดถูกรับรองไวโดยรัฐธรรมนูญ ตนมีสิทธิ

ที่จะทวงสิทธิ์ดังกลาว ถาถูกละเมิดโดยใครก็ตาม

4. ตนมีสิทธิที่จะแสดงความคิดเห็น มีสิทธิที่จะประทวงคัดคานการกระทําอันใด

ก็ตามที่มาจากหนวยราชการหรือรัฐบาล ที่มีตอสิทธิขั้นมูลฐานของตนในฐานะที่เปนประชาชน

ผูเสียภาษี

32ลิขิต ธีรเวคิน, การเมืองไทยและประชาธิปไตย (กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมิสเตอรกอปป,

2552).

48

5. ตนมีสิทธิทางการเมืองที่จะลงคะแนนเสียงในการเลือกตั้ง เลือกผูที่จะเปนผูแทน

ของตนในรัฐสภา มีสิทธิในการที่จะกําหนดวาตองการใหใครทําหนาที่ฝายบริหาร

6. มีความเชื่อม่ันวาทุกอยางในสังคมที่ตนเปนสมาชิกอยูนั้น สามารถที่จะทําใหดีขึ้น

ไดถารวมแรงรวมใจกัน ผลักดันใหสิ่งเหลานั้นเกิดขึ้นโดยผานกลไกของรัฐ และรัฐมีภาระหนาที่ใน

การตอบสนองความตองการของชุมชนของตนที่เรียกรองอยางสมเหตุสมผล

7. ในฐานะเปนประชาชนของประเทศที่ตนเปนสมาชิกอยูนั้น ตนมีสิทธิที่จะมี

ขาวสารขอมูล แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับขอตกลงอันใดก็ตามที่ประเทศของตนกําลังจะทํากับ

ประเทศอื่น ทั้งนี้เริ่มตั้งแตสนธิสัญญาทางการคา ภาษีอากร พันธมิตรในทางการเมือง พันธมิตร

ในการสงคราม ขอตกลงแลกเปลี่ยนตาง ๆ ซึ่งอาจจะมีผลบวกและผลลบ ในฐานะประชาชนจึงมี

สิทธิที่จะติดตามหาขอมูลและแสดงความคิดเห็น

8. ในฐานะที่เปนสมาชิกของชุมชนการเมือง ตนมีสิทธิที่จะไดเห็นสื่อมวลชนที่มี

จริยธรรม มีความรับผิดชอบ มีสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญที่จะเสนอขาวที่ถูกตอง เปนปากเปน

เสียงใหกับประชาชน และสรางมาตรฐานที่ถูกตองและยุติธรรมใหกับสังคม

9. ในฐานะที่เปนสมาชิกและประชาชนผูซึ่งมีความพรอมในแงคุณวุฒิการศึกษา

ประสบการณ ความรูความสามารถ ตนยอมมีสิทธิที่จะเปลี่ยนฐานะจากประชาชนผูมีสวนรวม

ทางการเมืองตามที่ไดกลาวมาแลว มาสูการเปนผูปฏิบัติการทางการเมืองโดยการลงเลือกตั้ง

ในองคกรปกครองสวนทองถิ่นและระดับชาติ เพื่อทําหนาที่ในรัฐสภา หรือแมแตการทําหนาที่ใน

ฝายบริหาร หรือทําหนาที่อื่นใดที่ตนสามารถจะกระทําไดตามครรลองของกฎหมาย

10. ในฐานะประชาชนของชุมชนการเมือง ตนมีสิทธิที่จะเรียกรอง คาดหวัง และ

ตอสูใหตนและสมาชิกในครอบครัว รวมทั้งเพื่อนรวมชาติทุกคนดํารงชีวิตอยูไดอยางมีศักดิ์ศรีของ

ความเปนมนุษย โดยมีปจจัยสี่ มีสิทธิเสรีภาพโดยประกันโดยกฎหมายและบังคับโดยกฎหมาย

และมีโอกาสเขาถึงการศึกษา การประกอบอาชีพ เพื่อยกฐานะของตนในทางสังคมและเศรษฐกิจ

ใหดีขึ้นกวาเดิม

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Self) จึงเปนเรื่อง

สําคัญเพราะมีสวนผลักดันใหสังคมนั้น ๆ สามารถพัฒนาความตื่นตัวทางการเมือง ทําให

ประชาชนมีความรูสึกวามีสมรรถนะทางการเมือง (Political Efficacy) สูง และสําคัญที่สุดเปนสวน

ที่จะเปนพื้นฐานของการพัฒนาระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตยที่ตอเนื่องและยั่งยืน

สืบตอไป

49

แนวคิดและทฤษฎี “การสื่อสารทางการเมือง”

การสื่อสาร (Communication) หมายถึง กระบวนการของการถายทอดสารจาก

ผูสงสารไปยังผูรับสารโดยผานชองสื่อซึ่งเปนตัวกลางและชองทางที่นําสารไปสูเปาหมายหรือ

ผูรับโมเดลของการสื่อสารในการสื่อสารโดยทั่วไปมีโมเดลที่ใชอธิบายความเชื่อมโยงสัมพันธกัน

ขององค ประกอบ เรียกวา SMCR Model ของ David K. Berlo คือ

1. Sender : ผูสงสาร ผูเริ่มกระบวนการการสื่อสารดวยความมุงหมายอยางใด

อยางหนึ่ง

2. Message : สาร เนื้อหาสาระ และความหมายที่ผูสงสารตองการสื่อไปถึงผูรับสาร

ซึ่งอาจอยูในรูปของภาษาทั้งพูดและเขียน และกริยาทาทางที่แฝงไวดวยความหมายที่ผูสงสาร

ตองการใหผูรับสารแปลความหมายน้ันออกมา

3. Channel : ชองสื่อ ชองทางที่สารถูกสงผานเพื่อใหไปถึงผูรับ ซึ่งเกี่ยวของกับโสต

ประสาทการรับรูทั้ง 5 ลักษณะ คือการมองเห็น การไดยิน การรับรูกลิ่น การรับรูรส และการสัมผัส

4. Receiver : ผูรับสาร คือบุคคลปลายทางที่สารจะเดินทางไปถึงและทําความเขาใจ

ในความหมายของสารที่ถูกสงมาจากผูสงสาร

นอกจากนี้ สามารถอธิบายไดจากการวิเคราะหระบบ (Systems Analysis) หรือ

ทฤษฎีระบบของ เดวิด อีสตัน (David Easton) เพื่อทําความเขาใจระบบสังคมการเมืองเกี่ยวกับ

การนําเขา (Input) และผลิตผลของระบบการเมือง (Output) ซึ่งในที่นี้จึงหมายถึง ระเบียบ นโยบาย

กฎหมายตาง ๆ ในสังคมเพื่อแจกแจงสิ่งที่มีคุณคาแกประชาชน

ทฤษฎีการสื่ อสาร (Communication Theory) อธิบายว า การสื่ อสารเปน

กระบวนการสงสาร จากผูสงสาร (Sender) ไปยังผูรับสาร (Receiver) ใหผูรับสารเขาใจสาระของสาร

ไดตามจุดมุงหมายของผูสงสารซึ่งมีหลายลักษณะ เชน การชักนํา การประสานงาน การสราง

ความบันเทิง การใหสารสนเทศ การสรางความสัมพันธระหวางบุคคล ซึ่งลวนแตมีประโยชนเชิง

สรางสรรคแกผูรับสาร กระบวนการสื่อสารที่ใชกันมากที่สุด คือ การชักนํา (Persuasion) ซึ่ง

Dainton and Zelley33 (2005) ไดใหนิยามวา เปนการสื่อสารของมนุษยที่ผูสงสารพยายามใช

อิทธิพลตอผูรับสารทําใหผูรับสารเปลี่ยนความเชื่อ คานิยม และเจตคติ นอกจากนี้มีทฤษฎีการ

สื่อสารที่เกี่ยวของกับการสื่อสารเพื่อชักนําใหบุคคลเปลี่ยนความเชื่อ คานิยมและเจตคติที่สําคัญ

33M. Dainton and E.D. Zelley, Applying Communication Theory for Professional

Life (California: Sage, 2005).

50

ไดแก ทฤษฎีการตัดสินใจทางสังคม (Social Judgment Theory) ทฤษฎี (Elaborative

Likelihood Theory) ทฤษฎี (Theory of Cognitive Dissonance) ทฤษฎีกระบวนทัศนเชิงพรรณา

(Narrative Paradigm Theory) ซึ่งตางก็มีเปาหมายใหผูรับสารทําตามที่ผูสงสารเปลี่ยนความเชื่อ

คานิยม ทัศนคติตามจุดมุงหมายของผูสงสาร

จากลักษณะของ SMCR Model จะเปนปจจัยหลักที่มีความสําคัญตอขีดความสามารถ

ของผูสงและผูรับที่จะทําใหการสื่อความหมายนั้นไดผลสําเร็จหรือไมเพียงใด ไดแก สงใหบุคคล

เปาหมาย (โดยการถายทอด) อันเปนผูรับที่อยูปลายทางโดยผานกระบวนการทางการศึกษา

(Educational Process) ที่จัดขึ้นใหสอดคลองกับสภาพปญหา ความตองการและความจําเปน

ของผูเรียนหรือบุคคลเปาหมายดังนั้นการเรียนรูของบุคคลเปาหมาย จึงตองมีการกําหนด

วัตถุประสงคหรือความมุงหมายของการพัฒนาบุคคลเปาหมายไวลวงหนาวาตองการเปลี่ยนแปลง

พฤติกรรม ดานใด เชน อาจเปนดานความรู (Knowledge) ทัศนคติ (Attitude) หรือทักษะ (Skill)

หรือการปฏิบัติ (Practice) พฤติกรรมทุก ๆ ดานของบุคคลเปาหมาย

โดยเฉพาะแนวคิดดาน “การสื่อสารทางการเมือง” (Political Communication) ซึ่งมีลักษณะเปนการสื่อสารเพื่อสาธารณชนที่เปดเผยไมจํากัดผูรับสาร เพื่อเสนอเรื่องราวทาง

การเมือง หรือสนับสนุนกระบวนการทางการเมือง ดวยการพัฒนาเนื้อหาสาระของขอมูลขาวสาร

หรือประเด็นตาง ๆ และนําเสนอผานชองทางการสื่อสารไปสูกลุมเปาหมายที่พึงประสงค ซึ่ง

บทบาทหนาที่ของการสื่อสารทางการเมืองในฐานะเครื่องมือทางการเมืองที่สําคัญ คือ

การถายทอดขาวสารและความรูทางการเมืองโดยผานสื่อตาง ๆ เชน สื่อบุคคล สื่อมวลชนเพื่อ

การเผยแพรปลูกฝงอุดมการณและทัศนคติทางการเมือง และการพัฒนาทางการเมืองไปสูทิศทาง

ที่ประเทศไดตั้งเปาหมายและอุดมการณนั้นไว ตลอดจนเปนการดึงดูดใหประชาชนสนใจดวย

เพราะหากสื่อมวลชนใหน้ําหนักความสําคัญแกเรื่องใด ประชาชนก็มักใหความสําคัญกับเรื่องนั้น

มากขึ้นตามไปดวย และที่สําคัญยิ่งคือ บทบาทความสําคัญของการสื่อสารทางการเมืองเพื่อเปน

การกลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization) และการเรียนรูทางการเมือง (Political

Learning)34

34จุมพล หนิมพานิช, “วิชา ระเบียบวิธีวิจัยการสื่อสารการเมืองชั้นสูง,” เคาโครงการ

บรรยาย : สาขาสื่อสารการเมือง วิทยาลัยสื่อสารการเมือง (กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเกริก, ม.ป.ป.).

51

แมคแนร (McNair) 35กลาวถึง บทบาทหนาที่ของสื่อในดานการเมืองไว 5 ประการ

ดังนี้

1. การแจงขาวสารแกประชาชน ( Inform) คือ สื่อตองทําหนาที่ อธิบายถึง

สภาพแวดลอมรอบตัวในเชิงสังเกตการณแบบสํารวจและการเปนผูเฝาดู (Monitor) เหตุการณที่

เกิดขึ้นใหกับประชาชน

2. การใหการศึกษาแกประชาชน (Educate) คือ สื่อมีหนาที่ตองใหขอมูลขาวสารที่

เปนประโยชน หรือขอเท็จจริง (Fact) แกประชาชน

3. การเปนเวที (Platform) เพื่อหนาที่สื่อกลางสาธารณะในการเปดกวางให

มีการสํารวจประชามติและความคิดเห็นของสาธารณะชนตอเรื่องสําคัญหรือเรื่องที่เปนวาทกรรม


4. การรายงานขาวและการตรวจสอบการทํางานของรัฐบาลและสถาบันทาง

การเมืองแกประชาชนในลักษณะของการเฝายาม

5. การสนับสนุนใหมีการแสดงทัศนะทางการเมือง โดยสื่อมวลชนตองสามารถ

ทําหนาที่เปนชองทางดังกลาวในวิถีประชาธิปไตย

นอกจากนี้ วิลเบอร ชแรมม36 (Wilbur Schramm) กลาวถึง สิ่งที่สื่อมวลชนจะทําได

ในการพัฒนาประเทศ โดยทําหนาที่สื่อในฐานะยอมคอยเหตุ รายงานใหคนทราบเหตุการณที่อยู

ไกลเกินจะรับทราบเองโดยตรงได รวมทั้งชวยขยายความรูความเขาใจใหกวางขึ้น ตลอดจน

มีบทบาทสําคัญในกระบวนการตัดสินใจ คือจะเขาไปชวยในทางออมในการเปลี่ยนแปลงทัศนคติ

ที่ฝงแนนหรือคานิยมที่คนเห็นวามีคุณคา สื่อมวลชนจะทําหนาที่ปอนขาวสารใหแกชองทาง

ระหวางบุคคลผูทรงอิทธิพลหรือผูนําความคิดมักจะเนนพวกที่ใชสื่อมวลชนมาก ทุกคนที่ไดรับ

สื่อมวลชนผูมีความคิดจะนําสิ่งที่ไดรับจากสื่อมวลชนไปพูดคุยอภิปรายกับสมาชิกในกลุมอีก

การอภิปรายมักจะนําไปสูการตัดสินใจและมีผลในเชิงพฤติกรรมการแสดงออกตอไป

ดังนั้น การสื่อสารมวลชนจะทําใหผูรับสารไดรับขอมูลขาวสารทางการเมือง ทําให

เปนคนมีความรู ความเขาใจในหลักสําคัญของระบบการเมือง และที่สําคัญคือการปลุกใหเกิด

ความตื่นตัวทางการเมืองหรือสํานึกทางการเมืองที่ตระหนักรูถึงความสําคัญของการมีสวนรวมใน

35Brian McNair, An Introduction to Political Communication (London and

New York: Routledge, 1995).

36วิลเบอร ชแรมม, อางถึงใน ชม ภูมิภาค, หลักการประชาสัมพันธ (กรุงเทพฯ:

โอเดียนสโตร, 2524).

52

รูปแบบตาง ๆ ตามครรลองของระบอบประชาธิปไตย เชน การไปใชสิทธิเลือกตั้ง การติดตอกับ

เจาหนาที่รัฐบาลในแกปญหา ทั้งนี้ เพื่อพัฒนาไปสูความเปนอาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของบุคคลใหเขมขนยิ่งขึ้นตอไป

งานวิจัยที่เกี่ยวของ

งานวิจัยดาน “ความตื่นตัวทางการเมือง” ที่เกี่ยวของกับ “สถาบันทางสังคม” และ “การสื่อสารทางการเมือง”

สุภาสิณี นุมเนียน37 ไดทําการศึกษาเรื่อง “ปจจัยทางสภาพแวดลอมและจิตลักษณะที่เกี่ยวของกับพฤติกรรมรับผิดชอบตอหนาที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนตน (2546)”

โดยพบวา การปฏิสัมพันธระหวางครูกับนักเรียนแบบประชาธิปไตย มีความสําคัญในการสงเสริม

จิตลักษณะและพฤติกรรมในการรับผิดชอบตอหนาที่ในครอบครัว โรงเรียน โดยเนนพฤติกรรมที่ครู

แสดงตอนักเรียนดวยการปฏิบัติอยางยุติธรรม ใหเด็กไดมีสวนรวมในการตัดสินใจ การวางแผน

การเรียน การสอนและกิจกรรมตาง ๆ มีการรับฟงความคิดเห็นซึ่งกันและกัน ไมตามใจหรือ

เขมงวดจนเกินไป ใหความเปนกันเอง และสงเสริมใหแสดงความสามารถอยางเต็มที่ การลงโทษ

และการใหรางวัล จะเปนไปอยางยุติธรรมและเสมอภาค

วรา วัฒนาจตุรพร ศึกษาวิจัยเรื่อง “ความคิดเห็นเกี่ยวกับบทบาทของอินเตอรเน็ตในการสรางความตื่นตัวทางการเมืองและพฤติกรรมการเปดรับเนื้อหาขาวสารการเมือง และการมีสวนรวมทางการเมืองบนอินเตอรเน็ต ศึกษาเฉพาะกรณีการเลือกตั้งทั่วไปวันที่ 6 มกราคม 2544 (2545)”38 พบวากลุมตัวอยางสวนใหญมีความเห็นวาอินเตอรเน็ตสรางความตื่นตัวทางการเมือง

ไดในระดับมาก

37สุภาสิณี นุมเนียน, “ปจจัยทางสภาพแวดลอมและจิตลักษณะที่เกี่ยวของกับ

พฤติกรรมรับผิดชอบตอหนาที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนตน,” (วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต, คณะพัฒนาสังคม, สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร, 2546).38วรา วัฒนาจตุรพร, “ความคิดเห็นเกี่ยวกับบทบาทของอินเตอรเน็ตในการสราง

ความตื่นตัวทางการเมืองและพฤติกรรมการเปดรับเนื้อหาขาวสารการเมือง และการมีสวนรวมทางการเมืองบนอินเตอรเน็ต ศึกษาเฉพาะกรณีการเลือกตั้งทั่วไปวันที่ 6 มกราคม 2544,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต, คณะวารสารศาสตรและสื่อสารมวลชน มหาวิทยาลัย

ธรรมศาสตร, 2545).

53

ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน ไดทําการศึกษาเรื่อง “การมีสวนรวมทาง

การเมืองของประชาชน กรณีการเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา พ.ศ. 2543”39 ผลการศึกษาพบวา

ประชากรที่ไดรับขาวสาร สนใจ เขาใจ มีความรู และเขารวมกิจกรรมทางการเมืองมาก จะทําใหมี

สวนรวมทางการเมืองมากดวย ดังนั้น รัฐบาลควรที่จะสงเสริมใหประชากรไดรับขาวสารทาง

การเมือง พรอมทั้งกระตุนใหประชากรมีความรูและเขาใจกิจกรรมการเมือง รวมทั้งสงเสริมการเขารวม

กิจกรรมกลุมตาง ๆ จะชวยใหประชากรมีสวนรวมทางการเมืองเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ ปจจัยทาง

เศรษฐกิจและสังคมที่มีอิทธิพลตอการมีสวนรวมทางการเมืองอยางมีนัยสําคัญทางสถิติคือ

การศึกษา และอายุ เมื่อพิจารณาถึงเรื่องการเลือกตั้ง พบวาผูที่มีอิทธิพลตอการตัดสินใจใน

การเลือกต้ังที่สําคัญ เรียงตามลําดับคือ ครอบครัวและญาติ เพื่อนฝูง ผูนําชุมชน นักการเมืองทองถิ่น

ขาราชการทองถิ่น และ หัวคะแนน

สมาน ฟูแสง40 ไดทําการศึกษาเรื่อง “การศึกษาตัวแปรที่มีความสัมพันธกับการมี

สวนรวมทางการเมืองของนักศึกษาสถาบันราชภัฏเขตภาคเหนือตอนบน(2541)” โดยพบวา

นักศึกษาสถาบันราชภัฏเขตภาคเหนือตอนบนมีสวนรวมทางการเมืองทุกดาน เพราะปจจุบัน

มีการรณรงคเพื่อเรียกรองรัฐธรรมนูญทั่วประเทศ ประชาชนตองการระบอบการปกครอง

แบบประชาธิปไตยที่สมบูรณ การศึกษาเรื่องประชาธิปไตยเปนที่เปดเผยทุกสถาบันการศึกษา

มีการเรียนสอนเรื่องประชาธิปไตย เพราะรัฐบาลกําหนดไวในหลักสูตรเปนวิชาบังคับอีกทั้งขอมูล

ขาวสารตาง ๆ เปนที่แพรหลาย ดังนั้นการแสดงออกในการที่จะเขาไปมีสวนรวมทางการเมือง

จึงกระทําไดอยางเสรี

จากผลการวิจัยขางตนสรุปไดวากลุมเรียน นิสิต นักศึกษาจะมีลักษณะของแนวโนม

การมีสวนรวมทางการเมืองสูง ซึ่งปจจัยที่ทําใหกลุมนักเรียน นิสิต นักศึกษามีสวนรวม

ทางการเมืองสูงเปนเพราะในบางสาขาวิชามีการเรียนการสอนเรื่องประชาธิปไตยไดกําหนดไวใน

หลักสูตรการเรียนการสอ นอกจากนี้นักเรียน นิสิต นักศึกษา ยังมีโอกาสไดเรียนรูจากขอมูล

39ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน, “ความตอเนื่องของประชาธิปไตยใน

ประเทศไทย: การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา 2543,” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการสมาคม

รัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตรแหงประเทศไทย, 8-10 ธันวาคม 2543, สถาบันพระปกเกลา.

2543.40สมาน ฟูแสง, “การศึกษาตัวแปรที่มีความสัมพันธกับการมีสวนรวมทางการเมือง

ของนักศึกษาสถาบันราชภัฏเขตภาคเหนือตอนบน,” (ปริญญานิพนธการศึกษาดุษฎีบัณฑิต สาขา

อุดมศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร, 2541).

54

ขาวสารตาง ๆ ทั้งทางตรงและทางออม โดยเฉพาะจากอิทธิพลของกระแสการเมืองโลกใน

ยุคโลกาภิวัตร ทําใหผูที่มีการศึกษาไดเรียนรูและเขาใจคุณคาของระบอบประชาธิปไตยมากขึ้น

และประการสุดทายคือการไดรับการสนับสนุนจากรัฐบาลในการเผยแพรความรูความเขาใจ

เกี่ยวกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตยโดยเฉพาะในยุคปฏิรูปการเมือง

สมบัติ ธํารงธัญวงศ41 ไดทําการศึกษาเรื่อง “ทัศนคติทางการเมืองของเยาวชนใน

เขตกรุงเทพมหานคร(2538)” โดยพบวาเยาวชนในเขตกรุงเทพมหานครที่มีความสนใจ

ในการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทางการเมืองในครอบครัวเปนประจํา จะมีระดับทัศนคติ

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยสูงกวาเยาวชนที่แลกเปลี่ยนความคิดเห็นทางการเมืองภายใน

ครอบครัวนอยกวา นอกจากน้ีการไดรับ การสนับสนุนจากผูบริหารโรงเรียนในการติดตามขาวสาร

ทางการเมือง การเขารวมกิจกรรมเสริมหลักสูตรของโรงเรียน และการใชสื่อในการติดตามขาวสาร

ทางการเมืองจะไมมีผลตอความแตกตางในระดับทัศนคติทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของ

เยาวชนไดรับอิทธิพลมาจากกระบวนการปลูกฝงและอบรมหลอหลอมทางการเมืองทั้งทางตรง

และทางออมมากกวาปจจัยดานอื่น

วัฒนา ประยูรวงศ42 ไดทําการศึกษาเรื่อง “ความรูและทัศนะเกี่ยวกับประชาธิปไตย

ของนักเรียนชั้นประถมศึกษาปที่ 6 ในจังหวัดเชียงใหม (2537)” โดยพบวานักเรียนมีความรูและ

ทัศนะเกี่ยวกับประชาธิปไตยทุกดาน เพราะรัฐไดมีการจัดหลักสูตรการศึกษาเรื่องประชาธิปไตย

เอาไววา ทําใหครูผูสอนไดสอดแทรกความเปนประชาธิปไตยใหแกเด็กไดอยางเสรี และประกอบ

กับคานิยมของเด็กที่ตองเคารพและเชื่อฟงครูผูสอนเปนอยางมากทั้งเด็กยังไมมีความพรอมที่จะ

แสดงความคิดเห็นที่เปนเหตุเปนผลไดดวยตนเอง ทําใหผลการวิจัยของเด็กมีทัศนะที่เห็นดวยทุก

ประการ

41สมบัติ ธํารงธัญวงศ, “ทัศนคติทางการเมืองของเยาวชนในเขตกรุงเทพมหานคร,”

(สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมและประสานงานเยาวชนแหงชาติ, 2538).42วัฒนา ประยูรวงศ, “ความรูและทัศนะเกี่ยวกับประชาธิปไตยของนักเรียน

ชั้นประถมศึกษาปที่ 6 ในจังหวัดเชียงใหม,” (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาประถมศึกษา

มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2537).

55

เสถียร ปรีดาสา43 ศึกษาวิจัยเรื่อง "ความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองกับพฤติกรรมการเปดรับและการใชสื่อมวลชนเพื่อสนองความพึงพอใจของประชาชนจังหวัดมุกดาหาร กรณี การถายทอดสดการประชุมสภาผูแทนราษฎร ในชวงป 2535-2537" พบวา

ประชากรสวนใหญรอยละ 63.3 มีความตื่นตัวทางการเมืองนอย สวนผูอยูในเกณฑมีความตื่นตัว

ทางการเมืองมาก รอยละ 36.7 และเมื่อนําไปเทียบความสัมพันธกับตัวแปรอื่น ผลปรากฏวา

ความตื่นตัวทางการเมืองมีความสัมพันธกับพฤติกรรมการเปดรับสื่อสารมวลชน การเปดรับ

การถายทอดสดประชุมสภาผูแทนราษฎร และพฤติกรรมการใชประโยชนและสนองความพึงพอใจ

จากการถายทอดสดการประชุมสภาผูแทนราษฎร นอกจากนี้เมื่อนําคุณลักษณะประชากรมารวม

ทดสอบหาคาความสัมพันธ พบวา เพศ สถานภาพครอบครัว อาชีพ รายไดและการศึกษามี

ความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมือง สวนอายุ และสถานภาพการสมรสไมมีความสัมพันธ

กับความตื่นตัวทางการเมือง

อภิวัฒน พลสยม 44 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของขาราชการระดับอําเภอ : ศึกษาเฉพาะกรณีอําเภอพยัคภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม(2529)” พบวา

ขาราชการระดับอําเภอมีความเชื่อมั่นศรัทธาตอหลักการปกครองแบบประชาธิปไตยในระดับ

ปานกลางคอนขางสูงเปนเพราะสังคมไทยมีการเรียกรองประชาธิปไตยกันมากขึ้น และระบบ

ราชการแบบเกาที่ยึดถือระบบผูอาวุโสก็เริ่มมีความสําคัญนอยลง

วรงค รุงรุจิไพศาล45 ศึกษาวิจัยเรื่อง "การสื่อสารกับความตื่นตัวทางการเมือง ศึกษาเฉพาะกรณีหมูบานหาดสูง อ.กบินทรบุรี จ.ปราจีนบุรี(2527)" พบวา ประชาชนในชนบทมี

ระดับการสื่อสารและระดับความตื่นตัวทางการเมืองคอนขางต่ํา โดยประชาชนที่มีระดับการ

สื่อสารสูง การศึกษาสูงและมีฐานะทางเศรษฐกิจสูงมีแนวโนมที่จะมีความต่ืนตัวทางการเมืองสูง

43เสถียร ปรีดาสา, “ความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองกับพฤติกรรม

การเปดรับและการใชสื่อมวลชนเพื่อสนองความพึงพอใจของประชาชนจังหวัดมุกดาหาร กรณี

การถายทอดสดการประชุมสภาผูแทนราษฎร ในชวงป 2535-2537,” (วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต, คณะวารสารศาสตรและสื่อสารมวลชน, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2545).44อภิวัฒน พลสยม,“วัฒนธรรมทางการเมืองของขาราชการระดับอําเภอ : ศึกษา

เฉพาะกรณีอําเภอพยัคภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม,” (สารนิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขา

การปกครอง, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2529).45วรงค รุงรุจิไพศาล, "การสื่อสารกับความตื่นตัวทางการเมือง ศึกษาเฉพาะกรณี

หมูบานหาดสูง อ.กบินทรบุรี จ.ปราจีนบุรี,” (สารนิพนธปริญญามหาบัณฑิต, คณะรัฐศาสตร,

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2527).

56

มณฑล มีอนันต46 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลชั้นนํา

ทองถิ่น : ศึกษาเฉพาะกรณีบุคคลชั้นนําจังหวัดสิงหบุรี (2522)” โดยพบวาบุคคลชั้นนําในทองถิ่น

สวนใหญของไทยมีวัฒนธรรมทางการเมืองโนมเอียงไปในทางอํานาจนิยมมากกวาประชาธิปไตย

อาจเปนเพราะสังคมไทยยึดถือระบบผูอาวุโสและยึดถือสายบังคับบัญชาเปนสําคัญ

วิวัฒน เอี่ยมไพรวัน 47 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย : ศึกษาเฉพาะกรณีนักศึกษาระดับปริญญาโทของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหาร

ศาสตร(2521)” โดยพบวานักศึกษาปริญญาโทมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบผสมคือ

มีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในระดับสูงและมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจ

นิยมในระดับต่ํา และมีระดับความสํานึกในหนาที่พลเมืองสูง

สมบัติ ธํารงธัญวงศ 48 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของผูนํากลุม

เกษตรกรในภาคกลาง (2521)” โดยพบวาผูนํากลุมเกษตรกรมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบผสม

ระหวางอิสระนิยมกับอํานาจนิยม และเห็นวาการจะพัฒนาระบอบประชาธิปไตยนั้นจะตอง

ดําเนินการเพื่อลดลักษณะอํานาจนิยมใหนอยลง และสงเสริมใหมีลักษณะประชาธิปไตยให

มากขึ้นโดยกระบวนการหลอหลอมทางสังคม

มธุรส ใหญขยัน49 ไดทําการศึกษาเรื่อง “ทัศนคติทางการเมืองของขาราชการ

สวนกลางกระทรวงมหาดไทย : ศึกษาเฉพาะกรณีขาราชการตําแหนงหัวหนาฝายและหัวหนา

46มณฑล มีอนันต, “วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลชั้นนําทองถิ่น : ศึกษาเฉพาะ

กรณีบุคคลชั้นนําจังหวัดสิงหบุรี,” (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, บัณฑิต

วิทยาลัย, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2522).47วิวัฒน เอี่ยมไพรวัน,“วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย : ศึกษาเฉพาะ

กรณีนักศึกษาระดับปริญญาโทของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร,” (วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2521).48สมบัติ ธํารงธัญวงศ, “วัฒนธรรมทางการเมืองของผูนํากลุมเกษตรกรในภาคกลาง,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2521).49มธุรส ใหญขยัน, “ทัศนคติทางการเมืองของขาราชการสวนกลางกระทรวงมหาดไทย :

ศึกษาเฉพาะกรณีขาราชการตําแหนงหัวหนาฝายและหัวหนาแผนกสํานักงานปลัดกระทรวง

กรมการปกครองและกรมพัฒนาชุมชน,” (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม,

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2520).

57

แผนกสํานักงานปลัดกระทรวง กรมการปกครองและกรมพัฒนาชุมชน (2520)” โดยพบวาผูที่มี

การศึกษาสูงจะมีทัศนคติที่เปนประชาธิปไตยมากกวาผูท่ีมีการศึกษาต่ํา

ชลอ ใบเจริญ50 ไดทําการศึกษาเรื่อง “ความคิดเห็นทางการเมืองของผูนําเยาวชน

ชนบท (2520)” โดยพบวาผูนําเยาวชนชนบทที่มีการศึกษาสูงขึ้น จะมีความรูความเขาใจในวัตถุ

ทางการเมือง (Political Object) มากขึ้น ซึ่งไดแกความรูความเขาใจในเรื่องระบบการเมือง

สถาบันทางการเมือง ตัวแทนของประชาชนกฎหมาย นโยบายของประเทศ ตลอดจนฐานะบทบาท

ของตนเอง

ปยนาถ บุนนาค และจันทรา บูรณฤกษ51 ไดทําการศึกษาวิจัยเรื่อง ”บทบาทของ

การศึกษาระดับอุดมศึกษาตอการพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทย (พ.ศ. 2475-พ.ศ. 2516)”ไดกลาวถึง ผลของการปฏิรูปการศึกษาระดับสูงตั้งแตสมัยรัชกาลที่ 5- รัชกาลที่ 7 ทําใหนักเรียน

ไทยกลุมหนึ่งที่ไดรับการศึกษาระดับสูงจากตางประเทศไดกลับมากอใหเกิดการเปลี่ยนแปลงการ

ปกครองของไทยจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชมาเปนระบอบที่พระมหากษัตริยอยูใต

รัฐธรรมนูญ และผูนําในการเปลี่ยนแปลงครั้งนั้นตอมาสวนใหญก็ไดกลายมาเปนผูนําทาง

การเมืองของไทยตลอดระยะเวลาที่ผานมาผูนําทางการเมืองของไทยมักตระหนักถึงความสําคัญ

ของการศึกษาระดับอุดมศึกษาไดใหการสงเสริมสนับสนุนการศึกษาระดับอุดมศึกษาแตเปนไปใน

ลักษณะที่จะไมเปนปฏิปกษตอการปกครองของตนเอง

สําเนาว ขจรศิลป ไดทําการศึกษาเรื่อง “ทัศนคติของนิสิตมหาวิทยาลัย

เกษตรศาสตรที่มีตอการเมือง (2514)” 52โดยพบวาการอบรมกลอมเกลาในมหาวิทยาลัย

เกษตรศาสตร ไมมีผลตอการเพิ่มความเขาใจการปกครองระบอบประชาธิปไตย ซึ่งการศึกษาที่

สูงขึ้นไมไดชวยใหนักศึกษามีทัศนคติแบบประชาธิปไตยมากขึ้นเลย กลาวคือ การศึกษาที่สูงขึ้น

ไมไดทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทั้งในดานทัศนคติของนิสิตที่มีตอการเมืองและความเขาใจใน

ประชาธิปไตย”

50ชลอ ใบเจริญ, “ความคิดเห็นทางการเมืองของผูนําเยาวชนชนบท,” (วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2520).51ปยนาถ บุนนาค และจันทรา บูรณฤกษ, รายงานวิจัยเรื่อง “บทบาทของการศึกษา

ระดับอุดมศึกษาตอการพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทย (พ.ศ. 2475-พ.ศ. 2516),”

(กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2522).52สําเนาว ขจรศิลป, “ทัศนคติของนิสิตมหาวิทยาลัย เกษตรศาสตรที่มีตอการเมือง,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2514).

58

งานวิจัยที่เกี่ยวกับ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” และ “บุคลิกภาพ หรือ อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน ไดทําการศึกษาเรื่อง “คานิยม

ประชาธิปไตยและพฤติกรรมการเลือกตั้งในประเทศไทย (2550)”53 พบวา การปกครองระบอบ

ประชาธิปไตยไทยตั้งแตป 2549 (หลังจากการยึดอํานาจการปกครองเมื่อ 19 กันยายน 2549

ที่ผานมาโดยกลุมทหาร) มีผูสนับสนุนที่เปนคนในเมืองสวนมากรวมตัวประทวงรัฐบาลทักษิณ

ดวยเรื่องของการปกครองประเทศโดยใชอํานาจในทางมิชอบ ความไมโปรงใสในการบริหารงาน

ขณะที่มีคนตางจังหวัดที่เปนชาวชนบทจํานวนมากยังคงใหการสนับสนุนรัฐบาลอยู โดยพบวาใน

กรุงเทพฯ มีระดับการใหความสนับสนุนตอทางเลือกในแนวอํานาจนิยมสูงกวาสวนอื่นของประเทศ

อยางมีนัยสําคัญ นอกจากนี้ยังมีแนวโนมที่ยอมรับ "ผูนําที่เขมแข็ง" แทนที่รัฐบาลซึ่งมาจาก

รัฐสภายอมรับการปกครองโดยพรรคเดียว และแมแตยอมรับการปกครองโดยทหารมากกวาผูที่อยู

นอกเมืองหลวง

สถาบันพระปกเกลา และสํานักงานสถิติแหงชาติ 54 ไดทําการสํารวจ

ความคิดเห็นเกี่ยวกับ “การพัฒนาประชาธิปไตย และคานิยมของเยาวชนไทย” พบวา สถาบันที่

เยาวชนใหความเชื่อมั่นคอนขางมากเปนอันดับสูงสุด ไดแก โทรทัศน รองลงมาคือ หนังสือพิมพ

และระบุวา มีความสนใจการเมืองอยูในระดับที่คอนขางสนใจการเมือง รอยละ 43.9 ขณะที่รอยละ

32.8 ระบุไมคอยสนใจ นอกจากนี้มีความเขาใจเกี่ยวกับความหมายของ “ประชาธิปไตย” วา

หมายถึง การมีความเสมอภาคเทาเทียมกัน อยูในอันดับมากที่สุดคือรอยละ 14.9 รองลงมาคือ

การมีอิสระทางความคิดเห็นการกระทําภายใตกฎหมาย รอยละ 10.3 ในขณะที่การเคารพ

ความคิดเห็นของคนสวนมากอยูอันดับสาม สวนเรื่องการอยูรวมกันอยางเปนสุขไมเอาเปรียบ

ซึ่งกันและกัน อยูลําดับต่ําสุด คือ รอยละ 3.1

53ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน, รายงานการวิจัยเรื่อง “คานิยมประชาธิปไตย

และพฤติกรรมการเลือกตั้งในประเทศไทย,” (กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกลา, 2550). 54สถาบันพระปกเกลา และสํานักงานสถิติแหงชาติ, รายงานวิจัยเรื่อง “การสํารวจ

ความคิดเห็นเกี่ยวกับ “การพัฒนาประชาธิปไตย และคานิยมของเยาวชนไทย ,” (กรุงเทพฯ:

สถาบันพระปกเกลา, 2550).

59

ชาติ ศรียารัณย55 ไดทําการศึกษาวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองทองถิ่นกับ

การพัฒนาประชาธิปไตยไทย (2549)” ไดกลาวถึงแนวทางการเสริมสรางการเรียนรูของพลเมือง

ไทยดวยการใหความสําคัญกับสถาบันการศึกษาในทุกระดับเปนกลไกสําคัญของการเรียนรู

วัฒนธรรมพลเมือง โดยนอกเหนือจากการบรรจุในเนื้อหาแบบเรียนที่เด็กและเยาวชนทุกกลุมได

เรียนรูเขาใจหลักการกติกาและคุณคาของความเปนประชาธิปไตยตามระดับเนื้อหาที่เหมาะสมกับ

วุฒิภาวะแลว ในกระบวนการเรียนการสอนตองจัดสภาพการเรียนรูโดยเนนใหมีการฝกทําจริง เชน

เรื่องการเคารพในสิทธิของผูอื่น การเคารพกฎเกณฑกติกาของการอยูรวมกัน การจัดกิจกรรมที่

ชวยใหเกิดการเรียนรูเรื่องการมีสวนรวมไดโดยมีคณะกรรมการบริหารนักเรียน สภานักศึกษา หรือ

มีเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรูรวมกัน มีกิจกรรมเนนทําประโยชนเพื่อสวนรวมในรูปแบบตาง ๆ

เยาวภา ประคองศิลป ฉันทนา กลอมจิต กนกอร ยศไพบูลย และ กฤตกร กลอมจิต56 ไดศึกษาวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของการศึกษาขั้น

พื้นฐาน (2547)” โดยมีวัตถุประสงคเพื่อเสริมสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของ

การศึกษาขั้นพื้นฐาน ผลการวิจัยสรุปไดวา วัฒนธรรมทางการเมืองของผูบริหารสถานศึกษา/

คณะกรรมการสถานศึกษา ครู และนักเรียนโดยภาพรวมอยูในระดับมาก รวมถึงการเรียนรูเพื่อ

เสริมสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในเชิงนโยบายของโรงเรียนมีการปฏิบัติอยูใน

ระดับมากที่สุดในเรื่องการกําหนดนโยบายที่จะฝกฝนใหการเรียนรูแก นักเรียนในการปกครอง

ตนเอง ไดแก การใหนักเรียนมีสวนรวมในการใชสิทธิเลือกตั้งคณะกรรมการนักเรียนของโรงเรียน

และหองเรียน การสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมที่เปนประชาธิปไตยโดยครู เปดโอกาสให

นักเรียนซักถาม แสดงความคิดเห็น และพยายามสรางบรรยากาศในหองเรียน มีความเปนกันเอง

อบอุน และเปนมิตร รวมถึงใหนักเรียนมีสวนรวมปฏิบัติ และมีโอกาสเลือกเขารวมกิจกรรมชุมนุม

หรือชมรม ของโรงเรียนไดอยางอิสระตามความสนใจอยางแทจริง

55สุชาติ ศรียารัณย, รายงานวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองทองถิ่นกับการ

พัฒนาประชาธิปไตยไทย,” (นนทบุรี: วิทยาลัยการเมืองการปกครอง, 2549).56เยาวภา ประคองศิลป ฉันทนา กลอมจิต กนกอร ยศไพบูลย และกฤตกร กลอมจิต,

รายงานวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของการศึกษาขั้นพื้นฐาน,”

(กรุงเทพฯ: คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน, 2547).

60

ศุภกร วิริยานภาภรณ57 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของ

นักการเมืองทองถิ่น ศึกษาเปรียบเทียบระหวางสมาชิกเทศบาลกับสมาชิกองคการบริหารสวน

ตําบล ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา (2539)” โดยพบวา วัฒนธรรมทางการเมืองของนักการเมือง

ทองถิ่นทั้งสมาชิกเทศบาลกับสมาชิกองคการบริหารสวนตําบลตางมีคานิยมแบบประชาธิปไตย

และแบบอํานาจนิยมในระดับปานกลาง อาจเปนเพราะสมาชิกสภาทองถิ่นยังอยูภายใตระบบ

ราชการและยังคงอยูในทองถิ่น แมวาจะมีการเรียกรองในเรื่องประชาธิปไตยกันมาก แตก็เปน

เฉพาะในเมืองหลวงในทองถิ่นยังคงมีระบบอาวุโส การเคารพกันตามสายการบังคับบัญชา แมวา

ขาราชการจะไดรับการศึกษามากขึ้นแตคานิยมแบบเดิม ๆ ก็ยังคงมีอยู

จากผลงานวิจัยขางตนสรุปไดวากลุมขาราชการทั้งขาราชการประจําที่อยูภายใต

ระบบราชการไดรับการปลูกฝงวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยมมาโดยตลอด ทําให

ลักษณะอํานาจนิยมยังปรากฏอยูชัดเจน แตการที่บุคคลเหลานี้เปนผูมีการศึกษาซึ่งไดรับอิทธิพล

จากความกาวหนาของสังคมโลกทําใหยอมรับหลักการประชาธิปไตยมากขึ้น สวนขาราชการ

ระบอบประชาธิปไตย และมีบทบาทในการสงเสริมระบอบประชาธิปไตยจึงตองตระหนัก

ในความสําคัญของระบอบประชาธิปไตย

สุรพร สุวานิโช58 ไดทําการศึกษาเรื่อง “การกลอมเกลาทางการเมืองและความรูสึก

มีประสิทธิภาพทางการเมืองของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 สังกัดกรมสามัญศึกษาจังหวัด

นครนายก (2535)” พบวาการกลอมเกลาทางการเมืองและความรูสึกมีประสิทธิภาพทางการเมือง

ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 นั้นอยูในระดับปานกลาง

สมบัติ ธํารงธัญวงศ59 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของชนชั้น

กลางในสังคมไทย(2536)” โดยพบวาชนชั้นกลางในสังคมไทยสวนใหญมีวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยคอนขางสูงเพราะสภาพของสังคมไทยที่ เปลี่ยนแปลงไปสูความเปน

57ศุภกร วิริยานภาภรณ, “วัฒนธรรมทางการเมืองของนักการเมืองทองถิ่น ศึกษา

เปรียบเทียบระหวางสมาชิกเทศบาลกับสมาชิกองคการบริหารสวนตําบล ในจังหวัดพระนครศรีอยุธยา,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2539).58สุรพร สุวานิโช, “การกลอมเกลาทางการเมืองและความรูสึกมีประสิทธิภาพทาง

การเมืองของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 สังกัดกรมสามัญศึกษาจังหวัดนครนายก ,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาประถมศึกษา, มหาวิทยาลัยเชียงใหม, 2535).59สมบัติ ธํารงธัญวงศ, “วัฒนธรรมทางการเมืองของชนชั้นกลางในสังคมไทย,”

(กรุงเทพฯ: สํานักวิจัย สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร, 2536).

61

ประชาธิปไตยมากขึ้น ทั้งการศึกษาในเรื่องประชาธิปไตยในมหาวิทยาลัยมีความเปนเสรีมากขึ้น

ทําใหคานิยมแบบเดิมเปลี่ยนไปสูความเปนสากลมากขึ้น

จากผลงานวิจัยขางตนสรุปไดวาบุคคลชั้นนําในสังคมไทยสวนมากยังยึดติดกับ

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยมโดยเฉพาะระบบอาวุโส และระบบสายบังคับบัญชาที่

ยังคงฝงรากลึกในสังคมไทยอยู แตชนชั้นกลางที่ไดรับการศึกษาสูงมีแนวโนมของการมีวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยมากขึ้น ตามกระแสของโลกและสภาพแวดลอมทางสังคมใน

ปจจุบัน

สมศักดิ์ พัวพันธ60 ทําการศึกษาเรื่อง “ปจจัยบางประการที่มีอิทธิพลตอวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของคณะเทศมนตรี (2531)” โดยพบวาคณะเทศมนตรีสวนใหญ

มีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยสูงในทุกดาน ทั้งนี้เนื่องมาจากสภาพของสังคมไทยที่

เปลี่ยนไปสูความเปนประชาธิปไตยมากขึ้นมีการแสดงออกถึงความเปนประชาธิปไตย ระบบ

ราชการแบบเกา ที่ลาหลังมีการปรับปรุงในเรื่องคุณภาพมากขึ้น อีกทั้งขาราชการก็มีการศึกษา

มากขึ้นคานิยมแบบเดิม ๆ ก็กําลังจะเปลี่ยนไปสูความเปนสากลมากขึ้น

หัสดิน ปนประชาสรร61 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของ

นักศึกษามหาวิทยาลัยรามคําแหง(2530)” โดยศึกษาลักษณะความโนมเอียงเชิงวัฒนธรรมทาง

การเมืองของนักศึกษามหาวิทยาลัยรามคําแหง จากการศึกษาพบวา ภูมิลําเนาของนักศึกษาและ

ลักษณะครอบครัวไมมีผลตอการมีวัฒนธรรมทางการเมืองของนักศึกษา แตนักศึกษาสาขา

สังคมศาสตรจะมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่แตกตางจากคณะอื่น เพราะสาขา

สังคมศาสตรมีการเนนเรื่องการเมืองการปกครองและการแสดงออกถึงความเปนประชาธิปไตย

มากกวาสาขาอื่น

พลศักดิ์ จิรไกรศิริ62 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองของครูใน

กรุงเทพมหานคร (2520)” โดยพบวาครูในกรุงเทพฯ นั้นมีวัฒนธรรมทางการเมืองที่คอนไปทาง

60สมศักดิ์ พัวพันธ, “ปจจัยบางประการที่มีอิทธิพลตอวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของคณะเทศมนตรี,” (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม,

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2531).61หัสดิน ปนประชาสรร,“วัฒนธรรมทางการเมืองของนักศึกษามหาวิทยาลัยรามคําแหง,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร, 2530).62พลศักดิ์ จิรไกรศิริ, “วัฒนธรรมทางการเมืองของครูในกรุงเทพมหานคร,” (วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, บัณฑิตวิทยาลัย, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2520).

62

เผด็จการมากกวาประชาธิปไตย และสิ่งที่มีอิทธิพลตอวัฒนธรรมทางการเมืองดังกลาวไดมาจาก

กระบวนการเรียนรูทางสังคมและสถาบันที่มีอิทธิพลมากที่สุดคือ ครอบครัว โรงเรียนและสถานที่

ทํางาน จากผลงานวิจัยขางตนสรุปไดวากลุมอาชีพครูจะมีลักษณะของวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบผสมผสานระหวางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยมและวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย โดยครูอาจารยที่มีระดับการศึกษาสูงจะมีลักษณะของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยสูงกวา แสดงใหเห็นวาระดับการศึกษาทําใหครูมีความรูความเขาใจ และตระหนักใน

คุณคาของประชาธิปไตยมากกวา แมกระบวนการหลอหลอมทางสังคมมีลักษณะอํานาจนิยมสูง

จากผลงานวิจัยขางตนสรุปไดวาเด็กและเยาวชนที่มีแนวโนมของการไดรับการศึกษา

ที่สูงขึ้นจะมีความรูความเขาใจในระบบการเมืองมากขึ้น ดังนั้นรัฐบาลควรที่จะใหความสําคัญใน

การปลูกฝงแนวคิดเกี่ยวกับการเมืองการปกครองระบอบประชาธิปไตยผานการศึกษาในระบบ

เพื่อเสริมสรางและปลูกฝงใหเยาวชนมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่ซึ่งจําเปนตอ

การปฏิรูปการเมืองของไทยใหเปนประชาธิปไตย

มนูญ ศิริวรรณ63 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองไทย ศึกษาเฉพาะ

ในสวนที่เกี่ยวกับลักษณะอํานาจนิยมของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร(2519)” โดยพบวา

วัฒนธรรมทางการเมืองของมวลชนมีลักษณะอํานาจนิยมและอิสระนิยม วัฒนธรรมทางการเมือง

ของผูนําหรือผูที่มีการศึกษาในระดับสูงมีลักษณะอํานาจนิยมและเสรีนิยม โดยสวนรวมคนไทย

มีทัศนคติโนมเอียงไปในทางนิยมระบอบการปกครองที่ใชอํานาจเด็ดขาด คนไทยนิยมระบอบ

การปกครองที่มีฝายบริหาร ที่เขมแข็งและสามารถใชอํานาจเด็ดขาดเพื่อแกไขสถานการณตาง ๆ

ไดอยางรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ และมีความรูสึกวากระบวนการของการปกครองระบอบ

ประชาธิปไตยแบบรัฐสภานั้นเปนเรื่องที่ยืดยาดลาชาไมมีประสิทธิภาพในการแกปญหาของ

ประเทศ

สมศักดิ์ สงเสริมทรัพย64 ศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ของนักศึกษาในคณะอักษรศาสตร ครุศาสตร วิทยาศาสตร เศรษฐศาสตร และวิศวกรรมศาสตร

ในจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย(2519)” พบวากระบวนการการเรียนรูทางการเมืองในโรงเรียน

63มนูญ ศิริวรรณ,“วัฒนธรรมทางการเมืองไทย ศึกษาเฉพาะในสวนที่เกี่ยวกับ

ลักษณะอํานาจนิยมของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร,” (วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต

สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2519).64สมศักดิ์ สงเสริมทรัพย, “นิสิตนักศึกษากับวัฒนธรรมทางการเมืองประชาธิปไตย,”

(วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย, 2519).

63

มัธยมศึกษาของไทยไมประสบความสําเร็จเทาที่ควร กลาวคือครูกับนักเรียนสวนหนึ่งมีการขัดแยง

ไม เข า ใจกัน และเปนปฏิป กษตอกัน ซึ่ ง เกิดจากลักษณะตอตานและความตองการ

การเปลี่ยนแปลงกลาวคือ นิสิตสวนใหญมองวาวิชาหนาที่พลเมืองและวิชาสังคมใหความรู

ทางการเมือง และการปกครองเพียงเล็กนอย ซึ่งชี้ใหเห็นความบกพรองของหลักสูตรการสอน

ขณะเดียวกันวิชาสังคมไมไดชวยใหเกิดความเชื่อมั่นและศรัทธาในการปกครองแบบประชาธิปไตย

หรือมีอิทธิพลแตเพียงเล็กนอยเทานั้น

ทินพันธุ นาคะตะ65 ไดทําการศึกษาเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองและการเรียนรู

ทางการเมืองของนิสิตนักศึกษาไทย ศึกษาเฉพาะนักศึกษาสาขาวิชารัฐศาสตร วิทยาศาสตร

และวิชาการทหาร ในจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร มหาวิทยาลัย

เชียงใหม และในโรงเรียนนายทหารทั้งสามแหง (2518)” โดยพบวานักศึกษาไทยมีทัศนคติที่ขัดกัน

อยูในตัวเองคือในดานหนึ่งที่มีทัศนคติที่เอื้ออํานวยตอประชาธิปไตย แตอีกดานหนึ่งมีลักษณะ

ตอตานประชาธิปไตย โดยไดชี้วาสิ่งนี้เปนลักษณะรวมของสังคมที่กําลังเปลี่ยนแปลง และ

เสนอแนะวาระบบการเมืองไทยจะมั่นคงมีประสิทธิภาพไดก็ตอเมื่อผูที่จะขึ้นมาเปนผูนําในอนาคต

จะตองเปลี่ยนทัศนคติแบบดั้งเดิมใหเปนทัศนคติที่เอื้ออํานวยตอการประชาธิปไตยใหได

ปญญา ปุยเปย66 ไดศึกษาเรื่อง “บุคลิกภาพประชาธิปไตยของอาจารยวิทยาลัยครู

(2518)” โดยพบวาอาจารยวิทยาลัยครูโดยสวนรวมมีบุคลิกภาพประชาธิปไตยระดับปานกลาง

สําหรับกลุมอาจารยซึ่งมีบุคลิกภาพประชาธิปไตยระดับปานกลาง สําหรับกลุมอาจารยซึ่งมี

บุคลิกภาพประชาธิปไตยต่ํานั้นจะไมมีบุคลิกภาพดานใดเดนหรือดอยเปนพิเศษ แตบุคลิกภาพ

ประชาธิปไตยจะต่ําทุกดาน สวนอาจารยซึ่งมีบุคลิกภาพประชาธิปไตยสูง จะมีบุคลิกภาพเดน

ในดานความมีเอกลักษณแหงตน ความมีใจกวาง ความคิดริเริ่มสรางสรรค ความสนใจที่จะมีสวนรวม

ในกิจกรรมทางการเมืองและมีบุคลิกภาพดอยในดานสามัคคีธรรม การเปนพลเมืองดีในสังคม

ประชาธิปไตยและความรับผิดชอบ

65ทินพันธุ นาคะตะ, รายงานการวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองและการเรียนรู

ทางการเมืองของนิสิตนักศึกษาไทย,” (กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร, 2518).66ปญญา ปุยเปย, “บุคลิกภาพประชาธิปไตยของอาจารยวิทยาลัยครู,” (ปริญญา

นิพนธการศึกษามหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ, 2518).

64

สุจิต บุญบงการ ไดทําการศึกษาเรื่อง “นิสิตนักศึกษากับขบวนการทางเมืองของ

ไทย (2514)”67 พบวานิสิตักศึกษามีความสนใจทางการเมืองพอสมควร โดยเฉพาะผูเรียนทาง

รัฐศาสตรและนิติศาสตรมีความสนใจในการเขามีสวนรวมทางการเมืองมาก และพบวานิสิต

นักศึกษาเปนผูที่การรับรูทางการเมือง เปนผูที่ยอมรับวารัฐบาลมีอิทธิพลและมีความสําคัญตอตน

ตลอดจนมีความสนใจการเมืองและรัฐบาลพอสมควร ความสนใจทางการเมืองนั้นยังไมถึงขนาด

ที่ทําใหพวกเขาเปน Active Participant ในทางการเมือง ไมถึงขนาดที่ทําใหเปนตัวนําของ

การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ซึ่งสวนใหญไมวาจะดํารงตําแหนงทางการเมืองในอนาคต

นอกจากนั้นยังพบวามีความไมพึงพอใจบางอยางในระบบการเมือง และในสภาพแวดลอมที่

เปนอยู สวนในดานบุคลิกภาพพบวามีการขัดกันในบุคลิกภาพระหวางลักษณะประชาธิปไตยและ

แบบเผด็จการ

ดังนั้น จากการศึกษาทบทวนแนวคิด ทฤษฎี และงานวิจัยที่ เกี่ ยวของกับ

“ความตื่นตัวทางการเมือง” และการพัฒนา “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ขางตน

สามารถนํามากําหนดเปน “กรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย” (Theorical Framework) ตาม

หัวขอในการศึกษาวิจัยเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552 : ศึกษากรณีเปรียบเทียบกับนักศึกษาของสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดในภาคใต” ดังตอไปนี้

กรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย

กรอบแนวคิดที่ 1 เป นการพิ จารณา ถึ งแนวทาง “การสร างและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ในประเทศไทยใหมีเสถียรภาพมั่นคงและยั่งยืน

โดยอาศัย การกลอมเกลาหรือการขัดเกลาทางสังคมและทางการเมือง ดวยวิธีการ

(Method) การใหการศึกษาและการสื่อสารทางการเมืองโดยผานสถาบันกลอมเกลาทางสังคมและ

การเมือง ไดแก สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา กลุมเพื่อน สถาบันสื่อมวลชนและสถาบัน

ทางการเมือง เพื่อเปนชองทางการสื่อสารประเภทตาง ๆ ใหประชาชนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับ

ระบอบประชาธิปไตย ซึ่งถือเปน ปจจัยนําเขา (Input) สูตัวระบบอันจะเปนตัวแปรตน (Independent

Variable) นอกเหนือจากปจจัยทั่วไปอื่น ๆ ไดแก 1. อายุ 2. เพศ 3. ศาสนา 4. สาขาวิชาที่ศึกษา

67สุจิต บุญบงการ, นิสิตนักศึกษากับขบวนการทางเมืองของไทย (กรุงเทพฯ:

ไทยวัฒนาพานิช, 2514).

65

5. ชั้นปที่ศึกษา 6. อาชีพบิดามารดา 7. รายไดครอบครัว 8. ภูมิลําเนาเดิม 9. ทําเลที่อยูอาศัย

10. จังหวัดที่ตั้งของสถาบันการศึกษา และ 11. สถาบันการศึกษา โดยพิจารณาศึกษาวาปจจัย

ทั้งหมดเหลานี้มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองหรือไม และไดผานกระบวนการ

(Process) กลอมเกลาทางสังคมและการเมืองที่กอใหเกิดการถายทอดความโนมเอียงทาง

การเมือง (Political Orientations) ซึ่งประกอบดวย (1) ความโนมเอียงเกี่ยวกับการรับรู (Cognitive Orientations) บนฐานความเชื่อ คานิยม และ (2) ความโนมเอียงเกี่ยวกับความรูสึก (Affective Orientations) ดานทัศนคติจนนําไปสู (3) ความโนมเอียงเกี่ยวกับการประเมินคา (Evaluative Orientations) หรือการสรางการยอมรับที่สงผลใหเกิดพฤติกรรม

การแสดงออกทางการเมือง อันจะเปนแบบแผนความโนมเอียงทางการเมืองที่สามารถสรางและ

พัฒนาเปนวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย และผลักดันใหเกิดตัวแปรตาม (Dependent

Variable) คือ ความตื่นตัวทางการเมือง ทั้งดานความรู ความเขาใจและพฤติกรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยที่ถือเปนปจจัยนําออก (Output/Outcome) ไดในที่สุด

แตทั้งนี้ในกระบวนการกอเกิด “วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย” นั้น

ก็ตองอาศัยตัวแปรแทรกซอน (Intervening Variable) เปนองคประกอบหลักสําคัญที่มีอิทธิพลตอ

การแสดงออกในเรื่องทางการเมืองดวย ไดแก “อาตมันปจเจกภาพ” (Selfhood) คือ การที่บุคคล

มีลักษณะเปนตัวของตัวเองและมีความเปนอิสระกลาแสดงออกโดยไมชอบการถูกชี้นําหรือ

ครอบงําจากใคร และความเปน อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic

Political Self) คือ ลักษณะเฉพาะทางการเมืองของแตละบุคคลที่จะสงผลใหเกิดความ “ความตื่นตัวทางการเมือง” ทั้งในดานความคิด ความรู ความเขาใจ และพฤติกรรมการแสดงออกที่บง

ชี้ใหเห็นถึงระดับความตื่นตัวทางการเมือง หรือความกระตือรือรนในการเคลื่อนไหวทางการเมือง

ไดหรือไม มากนอยเพียงใด โดยเนนศึกษาหาความสัมพันธระหวางตัวแปรตนและตัวแปรตาม

ตลอดจนเปรียบเทียบระหวางกลุมจังหวัดวามีความแตกตางกันหรือไม อยางไร

กรอบแนวคิดที่ 2 เปนการศึกษาขอมูลเชิงคุณภาพ เพื่ออธิบายถึงที่มาของ

กระบวนการกอเกิดหรือสราง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่สงผลผลักดัน

ใหเกิด “การตื่นตัวทางการเมือง” แบบประชาธิปไตย โดยพิจารณากระบวนการกลอมเกลาทาง

สังคมและทางการเมือง ที่ทําใหเกิดการหลอหลอมกลายเปน “อาตมันปจเจกภาพ” อันนําไปสู

วิถีคิดและแนวทางปฏิบัติหรือพฤติกรรมทางการเมืองจนพัฒนาเปน “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” บนรากฐานของ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่นําไปสู

การเคลื่อนไหวหรือความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยอยางแทจริงได โดยทั้งนี้ไดนํา

ทฤษฎีการสื่อสาร SMCR มาใชเปนกรอบในการวิเคราะหเกี่ยวกับการเปนผูสงสาร (Sender) ผาน

66

การใหการศึกษาและการสื่อสารทางการเมือง (Message/Channel) ไมวาจะเปนวิธีการและ

กิจกรรมการเรียนการสอนรวมทั้งหลักสูตรเนื้อหาตาง ๆ ที่เกี่ยวของกับประชาธิปไตยผานชอง

ทางการสื่อสารตาง ๆ เพื่อทําใหผูรับสาร (Receiver) คือเยาวชนหรือนักศึกษามีโอกาสไดรับ

ความรูและฝกปฏิบัติตามครรลองของวิถีแหงประชาธิปไตย ดังสามารถสรุปขั้นตอนไดดังตอไปนี้

1. ขั้นตอนของการกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและทางการเมืองโดยเริ่มตน

ตั้งแตสถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน และ

สถาบันการเมือง

2. ขั้นตอนของการไดรับความรูทางการเมือง (Political Knowledge) จาก

การปลูกฝงอบรมหลอหลอมกลอมเกลาทางการเมือง อาทิ ความรูเกี่ยวกับอุดมการณของระบบ

การเมือง

3. ขั้นตอนของการเกิดความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมือง คือ เมื่อ

บุคคลมีความรูเกี่ยวกับการเมืองกระบวนการรับรู (Perception Process) จะทําหนาที่กลั่นกรอง

สิ่งใดดีหรือไม ถาสิ่งใดดีจะยอมรับจนกลายเปนความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมือง

4. ขั้นตอนของการเกิดพฤติกรรมทางการเมือง (Political Behavior) เมื่อบุคคลมี

ความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมืองอยางไรก็จะสงผลใหบุคคลมีพฤติกรรมทางการเมือง

อยางนั้น

5. ขั้นตอนของการกอเกิดวัฒนธรรมทางการเมือง (Political Culture) เมื่อบุคคล

มีพฤติกรรมทางการเมืองจนกลายเปนแบบแผน (Pattern) ก็จะกลายเปนเอกลักษณเฉพาะบุคคล

นั้น หรือก็คือบุคลิกภาพหรืออาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยนั่นเอง

ทั้งนี้ วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่สะทอนออกมาในรูปของการตื่นตัว

ทางการเมืองนั้นเปนการประเมินใหเห็นรูปธรรมในเรื่องความรูความเขาใจ และพฤติกรรมการมี

สวนรวมในรูปแบบตาง ๆ ดังนั้นวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยจะเปนเครื่องมือ

ชี้แนวทางการประพฤติปฏิบัติทางการเมืองแกบุคคล เพื่อชวยอธิบายพฤติกรรมการตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนวาเกิดขึ้นอยางไร ภายใตบริบททางสังคม เศรษฐกิจและการเมืองในกรอบ

เงื่อนไขเวลาชวงป พ.ศ. 2549-2552

67

กรอบแนวคิดการวิจัย (Conceptual framework) (1) วิธีการ (Method) วิถีคิด (Way of Thought) วิถีชีวิต (Way of Life) แบบประชาธิปไตย

(Independent Variable)

(Intervening Variable)

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย(Democratic Political Culture)

ความรูความเขาใจ (จิตสํานึกที่เปนประชาธิปไตย)

1. การเปนผูมีศักดิ์ศรีความเปนมนุษย/เชื่อมั่นในประชาธิปไตย

2. การเปนผูมีความเสมอภาค 3. การมีสิทธิเสรีภาพ 4. การมีสิทธิแสดงความคิดเห็น 5. การมีสิทธิทางการเมือง 6. ความเชื่อมั่นการรวมแรงรวมใจ7. การมีสิทธิที่จะมีขาวสารขอมูล8. การใหสื่อมวลชนมีจริยธรรม9. การมีสิทธิเปนผูปฏิบัติการ

ทางการเมือง10. การมีสิทธิเรียกรอง คาดหวัง และตอสูใหตน ครอบครัว สังคม

ระดับความตื่นตัวทางการเมือง (ระดับความกระตือรือรนในการมีสวนรวมทางการเมือง)

ปจจัยทั่วไป1.อาย ุ2. เพศ 3.ศาสนา 4.สาขาวิชาที่ศึกษา 5.ชั้นปที่ศึกษา 6.อาชีพบิดามารดา 7.รายไดครอบครัว 8.ภูมิลําเนาเดิม 9.ทําเลที่อยูอาศัย 10.จังหวัดที่ตั้งของสถาบันการศึกษา และ 11.สถาบันทีศึกษา

กระบวนการกอเกิดหรือการสราง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

ประกอบดวยความโนมเอียงทางการเมือง ดังนี้

1.ความโนมเอียงเกี่ยวกับการรับรู

(Cognitive Orientations)

2.ความโนมเอียงเกี่ยวกับความรูสึก

(Affective Orientations)

3.ความโนมเอียงเกี่ยวกับการประเมินคา

(Evaluative Orientations)

(ดูอธิบายเพิ่มเติมจากกรอบแนวคิดที่ 2)

ปจจัยที่มีความสัมพันธกับระดับความตื่นตัวทางการเมืองกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

พฤติกรรมทางการเมือง (รูปแบบการมีสวนรวม)

1.การริเริ่มประเด็นพูดคุย


2. การแสดงตนสนใจตอ

กิจกรรมทางการเมือง/การฟง

การอภิปรายทางการเมือง

3.การไปใชสิทธิเลือกตั้ง/

กําหนดตัวผูปกครอง

4.การรวมประชุม /ผลักดัน

การตัดสินใจของรัฐ

5.การวิพากษวิจารณการ

ทํางานของรัฐบาล

6.การรวมชุมนุมเคลื่อนไหว

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

(Independent Variable) (Dependent Variable)

กรอบแนวคิดเรื่องความตื่นตัวทางการเมืองกับการพัฒนา “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” (Democratic Political Culture)

อาตมันปจเจกภาพ (Selfhood)

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย(Democratic Political Self)

ปจจัยทางการเมืองสถาบันการกลอมเกลา

ทางสังคมและทางการเมือง: สถาบันครอบครัว กลุมเพื่อน

สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน

สถาบันการเมือง

(ภายใตกรอบเงื่อนไขเวลาชวงป 2549-2552)

69

68

กรอบแนวคิดกระบวนการกอเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (2)

สl4lสlllสววง;;

(Independent Variable) (Intervening Variable) (Dependent Variable) ปจจัยภายใน/สภาพแวดลอมภายนอก

“อาตมันปจเจกภาพ” (Selfhood)

3. กระบวนการรับรู (Perception Process)

คานิยม(Values)

ทัศนคติ(Attitude)

พฤติกรรมทางการเมือง

(Political Behavior)

4.วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

(Democratic Political Culture)

ความเชื่อ(Beliefs)

2.ความรูทางการเมือง(Political Knowledge)

(Receiver)

กระบวนการ (ปลูกฝงอบรมหลอหลอม) กลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization Process)

5. บุคลิกภาพทางการเมือง

หรือ “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย”

ความตื่นตัวทางการเมือง

เพื่อสังคมสวนรวม

เพื่อผูอื่น

เพื่อตนเอง

(Sender : การใหการศึกษา /การสื่อสารทางการเมืองผานชองทาง (Message/Channel) : สถาบันครอบครัว

กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน สถาบันการเมือง ฯลฯ

1. การกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและวัฒนธรรมทางการเมือง

(Social Culture and Political Socialization) ความโนมเอียงเกี่ยวกับการประเมินคา (Evaluative Orientation )

ความโนมเอียงเกี่ยวกับความรูสึก(Affective Orientation )

ความโนมเอียงเกี่ยวกับการรับรู(Cognitive Orientation )

70

69

บทที่ 3

ระเบียบวิธีวิจัย

การศึกษาเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใต กับการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ 2549-2552 : ศึกษากรณี

เปรียบเทียบระหวางนักศึกษาของสถาบันอุดมศึกษาใน 5 จังหวัดภาคใต” ผูวิจัยใชระเบียบ

การศึกษาวิจัย ดังนี้

1. แนวทางการวิจัย

2. กลุมผูใหขอมูล

3. รูปแบบการศึกษาและวิธีการเก็บรวบรวมขอมูล

4. เครื่องมือที่ใชในการวิจัย

5. การสรางเครื่องมือการวิจัย

6. สถิติที่ใชในการวิจัย

7. การวิเคราะหขอมูลและการนําเสนอขอมูล

แนวทางการวิจัย

การศึกษาครั้งนี้เปนการวิจัยประยุกต (Applied Research) ซึ่งมีลักษณะเปน

การผสมผสานทั้งการวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative Research) และการวิจัยเชิงคุณภาพ

(Qualitative Research) โดยมุงศึกษาถึงพัฒนาการและที่มาของการกอเกิดความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในชวงป พ.ศ. 2549-2552 โดยเชื่อมโยงกับบริบทในสังคมไทย กระแส

โลกาภิวัฒน และประวัติศาสตร/วิวัฒนาการการเมืองการปกครอง ที่สะทอนใหเห็นถึงภูมิหลัง

ความเปนมาของปรากฏการณ รวมถึงศึกษากระบวนการกอเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยที่นําไปสู ความตื่นตัวทางการเมือง อันเปนที่มาของวิถีคิดและวิถีปฏิบัติทาง

การเมืองโดยการแสดงออกผานการมีสวนรวมในรูปแบบตาง ๆ ที่กลายเปนวิถีชีวิตแบบ

ประชาธิปไตยในที่สุด ดังจาก “กรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย” (Theorical Framework)

ไดนําแนวคิดทฤษฎีและงานวิจัยที่เกี่ยวของในบทที่ 2 มากําหนดระเบียบวิธีวิจัยดังนี้

70

1.1 ศึกษาวิจัยตามกรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย แบบที่ (1) การพัฒนา “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” (Democratic Political Culture) เปนการศึกษา

ถึงปจจัยทั้งหมดที่มีความสัมพันธตอความตื่นตัวทางการเมือง โดยอาศัยการนํากรอบแนวคิด

ในเชิงทฤษฎีระบบ (System Theory) มาทําความเขาใจถึงปจจัยสาเหตุที่มาของ “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” โดยเนนพิจารณาภายใตกรอบเวลา (Time Period) ในชวงป

พ.ศ. 2549-2552 ซึ่งผลที่เกิดขึ้นตามมา คือ ความรูความเขาใจ (จิตสํานึก) ที่เกี่ยวกับวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย และยังกอใหเกิดพฤติกรรมทางการเมืองผานการมีสวนรวมตาง ๆ

ที่สามารถนํามาพิจารณาเพื่อวัดระดับความตื่นตัวทางการเมืองวามีความเขมขนมากนอยเพียงใด จากการหลอหลอมกลายเปน “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” แบบประชาธิปไตย

ที่สงผลทําใหเยาวชนมี วิถีชีวิต (Way of Life) แบบประชาธิปไตยได ทั้งนี้สามารถนําผลจาก

การวัดระดับความตื่นตัวทางการเมืองน้ันไปวิเคราะหเปรียบเทียบเยาวชนระหวางกลุมจังหวัด และ

ทั้งภายในเขตเทศบาล และภายนอกเขตเทศบาลของแตละจังหวัด เพื่อนําไปเปนแนวทาง

การสงเสริมและพัฒนาการเมืองไทยตอไป

1.2 ศึกษาวิจัยตามกรอบแนวคิด แบบที่ (2) กระบวนการ (ปลูกฝงอบรมหลอหลอม) กลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization Process) โดยศึกษาจากการนํา

ทฤษฎีการสื่อสาร SMCR มาอธิบายเกี่ยวกับที่มาของกระบวนการสรางและการกอเกิดวัฒนธรรม

ทางการเมือง โดยเริ่มตนจากผูสงสาร (Sender) ใชวิธี (1) การกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคม

และวัฒนธรรมทางการเมือง (Social Culture and Political Socialization) ผานทางชองทางสื่อตาง ๆ

(Massage /Channel) ไดแก สถาบันครอบครัว กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน

และสถาบันการเมือง เพื่อทําใหผูรับสาร (Receiver) คือเยาวชนเกิด (2) ความรูทางการเมือง

(Political Knowledge) อันจะนํามาซึ่ง (3) ความเชื่อ คานิยม และทัศนคติทางการเมืองตาม

กระบวนการรับรู (Perception Process) แลวจึงแสดงออกผานทาง (4) พฤติกรรมทางการเมือง

(Political Behavior) จนพัฒนากลายเปนแบบแผน (Pattern) และพัฒนาไปสูการเกิดเปน

(5) วัฒนธรรมทางการเมือง (Political Culture) และหลอหลอมจนเปน “บุคลิกภาพทางการเมือง”

หรือ “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่สามารถทําใหเยาวชนเกิดโลกทัศน ทัศนคติ และ

ความเขาใจถึงบทบาทของตนเองตอผูอื่น สังคมสวนรวม

71

กลุมผูใหขอมูล

ประชากร (Population) คือ เยาวชน (ผูมีอายุ 18-25 ป) ในภาคใต โดยกําหนดให

หนวยที่ใชในการวิเคราะห (Unit of Analysis) ไดแก เยาวชนที่กําลังศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา

ในกลุมจังหวัดภาคใต

กลุมตัวอยาง (Sample) ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ใชการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน

(Multi-Stage Sampling) ในการคัดเลือกกลุมตัวอยางเพื่อใหสามารถเปนตัวแทนที่ดี และมีขนาด

เหมาะสม โดยสามารถนํามาอธิบายครอบคลุมประชากรที่เปนเยาวชนในภาคใตได

ดังรายละเอียดขั้นตอนตอไปนี้

กลุมตัวอยางที่ 1 ใชวิธีการสุมตัวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) คือ

ภาคใตตอนบนมีจังหวัดทั้งหมด 11 จังหวัดในภาคใต (ยกเวน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต)

สุมตัวอยางเพื่อเลือกจังหวัด โดยใชวิธีการสุมตัวอยางแบบงายมากกวารอยละ 50 ของจังหวัด

ทั้งหมด ไดจังหวัดตัวอยาง 5 จังหวัดจากจังหวัดทั้งหมด 11 จังหวัดในภาคใต ไดแก จังหวัด

นครศรีธรรมราช สุราษฎรธานี พัทลุง สงขลา ภู เก็ต และเลือกเยาวชนที่กําลังศึกษาใน

สถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา 5 จังหวัด รวม 10 แหง จํานวน 2,000 คนโดยใชวิธีการ

คํานวณ หาขนาดของกลุมประชากรของยามาเน (Yamane) เปนรายจังหวัด

ดังรายละเอียดในตารางที่ 3.1

ตารางที่ 3.1

จํานวนของผูตอบแบบสอบถามประกอบการสัมภาษณ

จังหวัดจํานวนประชากร

(N)

สูตรคํานวณประชากรของ

แตละจังหวัดที่ไดรับเลือก

จํานวนตัวอยาง

(n)

นครศรีธรรมราช (8)

สุราษฎรธานี (3)

พัทลุง (1)

สงขลา (10)

ภูเก็ต (2)

26,283

17,310

8,089

35.207

13,177

N / 1+ N x (0.05) 2

N / 1+ N x (0.05) 2

N / 1+ N x (0.05) 2

N / 1+ N x (0.05) 2

N / 1+ N x (0.05) 2

400

400

400

400

400

รวม 100,066 2,000

72

ภาพที่ 3.1

แสดงการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน (Multi-Stage Sampling)

11

จังหวัด

สุมตัวอยางแบบเจาะจง

5 จังหวัด

สถาบันอุดมศึกษา

10 แหง

จํานวนเยาวชน

แยกตามสาขาวิชา

คน/ชั้นป1-5

กลุมตัวอยาง 2,000 คน

จากแผนภาพที่ 3.1 เปนการสุมตัวอยางแบบหลายขั้นตอน (Multi-Stage Sampling)

โดยเลือกสุมตัวอยางแบบเจาะจงกลุมจังหวัด 5 จังหวัดจาก 11 จังหวัดในพื้นที่ภาคใต (ยกเวน 3

จังหวัดชายแดนภาคใต) และเลือกสถาบันระดับอุดมศึกษาใน 5 จังหวัด รวมทั้งหมด 10 แหง ได

จํานวนเยาวชนกลุมตัวอยางจํานวน 2,000 คนโดยแยกตามสาขาวิชาและชั้นปที่ศึกษา

กลุมตัวอยางที่ 2 การเก็บขอมูลจากกลุมประชากรที่ เปนกลุมตัวอยางจาก

คณะผูบริหารและคณาจารยที่สอนทางดานรัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร หรือที่เกี่ยวของของ

จังหวัดภาคใตตอนบน (ประเทศ)

+++++++++++++++++++

+++++++++++++++++

1 2 3 4 5 6 .... 11

1 2 3 4

1 2 3 ....

../...

2,000

5

10

../... ../...../...../...

73

สถาบันอุดมศึกษาจํานวน 10 แหง ใน 5 จังหวัดภาคใต จํานวน 30 ราย ( 3 รายตอ

สถาบันอุดมศึกษา 1 แหง)

รูปแบบการศึกษาและวิธีการเก็บรวบรวมขอมูล

รูปแบบการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ใชวิธีการศึกษาจากเอกสาร (Documentary Study) ไดแก

ตําราทางวิชาการ หนังสือ เอกสาร หนังสือราชการ รายงานการวิจัย ผลงานวิจัยและวิทยานิพนธ

ตลอดจนสิ่งพิมพตาง ๆ ที่เกี่ยวของ รวมทั้งฐานขอมูลทางเครือขายอิเล็กทรอนิกส เพื่อนํามาใช

อางอิงประกอบการศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาวัฒนธรรมประชาธิปไตยของประเทศไทยในชวงป

พ.ศ.2549-2552 (ปจจุบัน) โดยเฉพาะรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พระราชบัญญัติ

กฎหมายระเบียบขอบังคับเกี่ยวกับสิทธิทางการเมืองของประชาชน

เครื่องมือที่ใชในการวิจัย

เครื่องมือที่ใชในการเก็บรวบรวมขอมูลเพื่อการวิจัยในครั้งนี้ ไดแก

1. แบบสอบถาม (Questionnaire) จํานวน 1 ฉบับ แบงออกเปนแบบสอบถาม

ปลายปด (Closed Form) และแบบปลายเปด (Opened Form) ประกอบดวย 5 ตอน คือ

(1) ขอมูลทั่วไป (2) การกลอมเกลาทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตย (3) ระดับความตื่นตัว

ทางการเมือง (4) การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย และ (5) การแสดง

ความคิดเห็นอิสระ

2. แบบสัมภาษณเชิงลึก (Indepth Interview) จํานวน 1 ฉบับ ประกอบดวย

แนวคําถามจํานวน 8 ขอ เพื่อใชในการเก็บขอมูลเชิงคุณภาพจากคณะผูบริหารคณะรัฐศาสตรหรือ

ที่เกี่ยวของของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา จํานวน 10 แหงใน 5 จังหวัดภาคใต ไดแก

1) มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี

2) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สุราษฎรธานี)

3) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

4) มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ (นครศรีธรรมราช)

5) มหาวิทยาลัยทักษิณ(พัทลุง)

6) มหาวิทยาลัยทักษิณ(สงขลา)

7) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา)

74

8) มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

9) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)

10) มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต

การสรางเครื่องมือการวิจัย

ผูวิจัยไดออกแบบและพัฒนาเครื่องมือสําหรับการวิจัย ภายใตกรอบแนวคิดการวิจัย

ดังนี้

1. ทบทวนแนวคิดและพัฒนาการของการเมืองไทย ทฤษฎีเกี่ยวกับวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ทฤษฎีแนวคิดเกี่ยวกับการกลอมเกลาทางการเมือง แนวคิด

เกี่ยวกับความตื่นตัวทางการเมือง แนวคิดและทฤษฎีการสื่อสารทางการเมือง วรรณกรรมและ

ผลงานวิจัยที่เกี่ยวของ กรอบแนวคิดทฤษฎีในการวิจัย และลําดับความคิดการพัฒนาวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

2. สรุปเปนกรอบทฤษฎีในการวิจัย และลําดับความคิดทางการวิจัย

3. พัฒนาขอคําถามใหครอบคลุมตามกรอบที่ไดออกแบบไว ตลอดทั้งใหสอดรับกับ

วัตถุประสงคที่กําหนดไว

4. นําขอคําถามที่ไดออกแบบไวเสนอตอคณาจารยที่ปรึกษาดุษฎีนิพนธเพื่อหา

ความเที่ยงตรงเชิงประจักษ

5. ปรับขอคําถามตามที่คณาจารยที่ปรึกษาดุษฎีนิพนธไดเสนอแนะและปรับปรุง

แกไข

6. นําขอคําถามที่ไดปรับปรุงแลวไปทดลองใชกับกลุมประชากรที่มีคุณลักษณะ

คลายคลึงแตไมใชกลุมตัวอยางสําหรับการศึกษา จํานวน 50 ชุด

7. นําแบบสอบถามที่ไดรับกลับคืนมาไปหาคาความเชื่อมั่น (Reliability Test) ดวย

วิธีสัมประสิทธิ์อัลฟาของคอนบาค (Conbach’s Alpha Coeficient)

8. ตัดขอคําถามที ่มีคาความเชื ่อมั่นต่ําออกไป นําไปใชเฉพาะขอคําถามที่มี

คาความเชื่อมั่นตั้งแต .06 ขึ้นไป ใชกับกลุมตัวอยางของการวิจัยตอไป

75

สถิติที่ใชในการวิจัย

สถิติที่ใชในการวิจัยและการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ ไดแก

1. สถิติพรรณนา (Descriptive Statistics) ประกอบดวยสถิติความถี่ (Frequency)

รอยละ (Percentage) สถิติคาเฉลี่ย (Mean) และความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (Standard

Deviation : S.D.) มาใชวิเคราะหระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

2. สถิติอางอิง (Inferential Statistics) ประกอบดวย

2.1 คาสถิติสหสัมพันธแบบเพียรสัน (Pearson’s Correlation Product Moment)

เพื่อวิเคราะหปจจัยที่มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

การวิเคราะห การถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis) ดวยการคัดเลือกตัวแปรเขาสู

สมการถดถอยแบบขั้นบันได (Stepwise) สําหรับการวิเคราะหอิทธิพลของตัวแปรสําคัญที่มีตอ

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

2.2 คาสถิติในการวิเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA : Analysis of

Covariance) ใชการทดสอบรายคูดวยวิธี Least-significant Difference : LSD มาใชเปรียบเทียบ

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

การวิเคราะหในแตละสวนใชโปรแกรมสําเร็จรูป SPSS for Windows โดยใช

สัญลักษณแทนคาสถิติอางอิงและคาตัวแปรตาง ๆ ในการวิจัยดังนี้

1. สัญลักษณแทนคาสถิติอางอิง

: คาเฉลี่ย

S.D. : สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

N : จํานวนตัวอยาง

Sig. : ระดับนัยสําคัญ

T : T-value

F : F-value

* : มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

** : มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01

*** : มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

2. สัญลักษณแทนคาตัวแปรในการวิจัย

ตัวแปรตน (Independent Variable)

Idpnt1 : สถาบันครอบครัว

76

Idpnt2 : กลุมเพื่อน

Idpnt3 : สถาบันการศึกษา

Idpnt4 : สถาบันสื่อมวลชน

Idpnt5 : สถาบันทางการเมือง

ตัวแปรตาม (Dependent Variable)

Dpnt1 : ความรูความเขาใจ

Dpnt2 : พฤติกรรมทางการเมือง

ตัวแปรแทรกซอน (Intervening Variable)

Co1 : อาตมันปจเจกภาพ

Co2 : อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

การวิเคราะหขอมูล และการนําเสนอขอมูล

การศึกษาครั้งนี้สามารถแบงผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลออกเปน 3 สวนดังนี้

สวนที่ 1 การวิจัยและวิเคราะหขอมูลเชิงบรรยาย โดยสถิติที่ใชไดแก (Frequency)

รอยละ (Percentage) คาเฉลี่ย (Mean: ) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) เพื่อตอบ

วัตถุประสงค ขอที่ 1 ในบทที่ 4 ดังรายละเอียดตอไปนี้

ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไป : เปนขอมูลทั่วไปเชิงคุณลักษณะของกลุมตัวอยาง

วิเคราะหขอมูลโดยใชคาความถี่ (Frequency) รอยละ (Percentage) ไดแก ปจจัยทั่วไป คือ

1) อายุ 2) เพศ 3) ศาสนา 4) ฐานวิชาการศึกษา 5) ระดับชั้นป 6) อาชีพบิดามารดา 7) รายได

ครอบครัว 8) ภูมิลําเนาเดิม 9) ทําเลที่อยูอาศัยปจจุบัน 10) จังหวัดที่ตั้งของสถาบันการศึกษา

11) สถาบันการศึกษา

ตอนที่ 2 สถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง : เปนการนําเสนอขอมูลปจจัย

ทางการเมือง ไดแก การกลอมเกลาทางการเมืองของกลุมตัวอยางผานสถาบันตาง ๆ และ

วิเคราะหขอมูลโดยใชคาเฉลี่ย (Mean: ) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และกําหนดคา

คะแนนของการวัดและเกณฑระดับการกลอมเกลาทางการเมือง ไวดังนี้

คาเฉลี่ยระหวาง 1.00 – 1.80 หมายถึง มีสวนกลอมเกลานอยที่สุด

คาเฉลี่ยระหวาง 1.81 – 2.60 หมายถึง มีสวนกลอมเกลานอย

คาเฉลี่ยระหวาง 2.61 – 3.40 หมายถึง มีสวนกลอมเกลาปานกลาง

คาเฉลี่ยระหวาง 3.41 – 4.20 หมายถึง มีสวนกลอมเกลามาก

77

คาเฉลี่ยระหวาง 4.21 – 5.00 หมายถึง มีสวนกลอมเกลามากที่สุด

ตอนท่ี 3 การตื่นตัวทางการเมือง : เปนการนําเสนอขอมูลเกี่ยวกับระดับความตื่นตัว

ทางการเมือง โดยการแสดงออกผานความรูความเขาใจและพฤติกรรมการมีสวนรวมทาง

การเมืองในรูปแบบตาง ๆ ของกลุมตัวอยาง และวิเคราะหขอมูลโดยใชคาเฉลี่ย (Mean: )

และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยกําหนดคาคะแนนการวัดและเกณฑระดับความตื่นตัว

ทางการเมือง ดังนี้

คาเฉลี่ยระหวาง 1.00 – 1.80 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองนอยที่สุด

คาเฉลี่ยระหวาง 1.81 – 2.60 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองนอย

คาเฉลี่ยระหวาง 2.61 – 3.40 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองปานกลาง

คาเฉลี่ยระหวาง 3.41 – 4.20 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองมาก

คาเฉลี่ยระหวาง 4.21 – 5.00 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองมากที่สุด

ตอนที่ 4 การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย : เปน

การนําเสนอผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลของกลุมตัวอยางโดยใชคาเฉลี่ย (Mean: ) และ

สวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) โดยกําหนดคาคะแนนการวัดและเกณฑระดับ ดังนี้

1.00 – 1.80 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองนอยที่สุด

1.81 – 2.60 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองนอย

2.61 – 3.40 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองปานกลาง

3.41 – 4.20 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองมาก

4.21 – 5.00 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองมากที่สุด

สวนที่ 2 การเสนอผลการวิเคราะหขอมูลจากการทดสอบสมมติฐานเชิงความสัมพันธ

ระหวางตัวแปรที่ศึกษาดวยคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson Product Moment

Correlation Coefficient ) และการวิเคราะหการถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis)

แบบขั้นบันได (Stepwise) เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่ 2

สวนที่ 3 การเสนอผลการเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนรวม

(Analysis of Covariance : ANCOVA) เปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

มาใชในการอธิบายและควบคุมตัวแปรแทรกซอนทางสถิติ เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่ 3

สวนที่ 4 การวิจัยและการวิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพ โดยใชการวิจัยเอกสาร

(Document Research) ตลอดจนจากการสัมภาษณเชิงลึก (Indepth Interview) และ

แบบสอบถามปลายเปดหรือตอบโดยอิสระ (Opened Form) เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที ่4 ในบทที่ 5

78

บทที่ 4

ผลการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ

ผลการวิจัยและการวิเคราะหขอมูล เร่ือง “ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนในพื้นที่

ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ.2549-

2552 : ศึกษากรณีเปรียบเทียบนักศึกษาในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต” จําแนก 3 สวน

ดังนี้

สวนที่ 1 : ผลการวิเคราะหขอมูลเชิงพรรณา

ในสวนนี้เปนการเสนอผลการวิเคราะหขอมูลเชิงพรรณนา โดยนําเสนอดวยสถิติ

คาความถี่ (Frequency) รอยละ (Percentage) คาเฉลี่ย (Mean: ) และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

(S.D.) เพื่อตอบตามวัตถุประสงคของการวิจัยในแตละขอ และผลการทดสอบสมมติฐานการวิจัย

ตามลําดับขั้น ดังนี้

ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไป

การวิเคราะหขอมูลเชิงคุณลักษณะทั่วไปของเยาวชนกลุมตัวอยางดวยคาความถี่

(Frequency) และรอยละ (Percentage) โดยใชตารางแสดงขอมูลในพื้นที่ภาคใตโดยรวม และ

นําเสนอแผนภูมิภาพจําแนกขอมูลตามประเด็นและเปรียบเทียบรายจังหวัดกับภาพรวม ดังนี้

79


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางจําแนกตามเพศและอายุ

รายละเอียด ความถี่ รอยละ

เพศ

ชาย

หญิง

721

1,279

36.0

64.0

อายุ

ไมเกินหรือเทากับ 18

19 ป

20 ป

21 ป

22 ปขึ้นไป

อายุเฉลี่ย ( ) 20.05 S.D. 1.427

240

551

518

395

296

12.0

27.6

25.9

19.7

14.8

แผนภูมิที่ 4.1

แสดงเพศและอายุของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใตโดยรวม

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ชาย

หญิง

ภาพรวม

อายุไมเกิน 18 ป อายุ 19 ป อายุ 20 ป อายุ 21 ป อายุ 22 ปขึ้นไป

80


แสดงอายุของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตจําแนกตาม

พื้นที่รายจังหวัดและภาพรวม

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

สุราษฎรธานี

นครศรีธรรมราช

พัทลุงสงขลา

ภูเก็ตภาพรวม

22 ปขึ้นไป

อายุ 21 ป

อายุ 20 ป

อายุ 19 ป

อายุไมเกิน18 ป


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตจําแนกตามศาสนา


ศาสนา พุทธ

อิสลาม

คริสต

อื่น ๆ

1,570

396

32

2

78.5

19.8

1.6

0.1

81


แสดงศาสนาของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตจําแนกตาม

พื้นที่รายจังหวัดและภาพรวม

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%




ภูเก็ตภาพรวม

อื่นๆ

ศาสนาคริสต

ศาสนาอิสลาม

ศาสนาพุทธ


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางโดยรวม

จําแนกตามสาขาวิชาที่ศึกษา


1. สายสังคม : 1) ศึกษาศาสตร/ครุศาสตร และที่เกี่ยวของ 203 10.4

2) มนุษยศาสตร เชน เอกภาษาฯ ประวัติศาสตร ฯลฯ 266 13.3

3) สังคมศาสตร เชน รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตรฯลฯ 368 18.4

4) ศิลปศาสตร เชน ดนตรี ศิลปศึกษา วิจิตรศิลป ฯลฯ 48 2.4

5) นิเทศศาสตร 64 3.2

82

ตารางที่ 4.3 (ตอ)


2. สายวิทยคณิต : 6) บริหารธุรกิจฯ 195 9.8

7) วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี 434 21.7

8) เกษตรศาสตร 118 5.9

9) เทคโนโลยีอุตสาหกรรม 76 3.8

10) วิทยาศาสตรประยุกต 282 14.1

11) อื่น ๆ 46 2.3


แผนภูมิแสดงสาขาวิชาที่ศึกษาของเยาวชนกลุมตัวอยาง

จําแนกตามจังหวัดและภาพรวม

83


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางโดยรวม

จําแนกตามชั้นปที่ศึกษา


ชั้นปที่ศึกษา ชั้นปที่ 1

ชั้นปที่ 2




719

511

564

202

4

36.0

25.6

28.2

10.1

0.2


แสดงชั้นปที่ศึกษาของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตจําแนกตาม

จังหวัดและภาพรวม

205

110

100

160

146

719

80

144

119

85

88

511

95

99

129

100

135

564

20

50

50

55

30

202

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

สุราษฎรฯ

นครศรีฯ

พัทลุง

สงขลา

ภูเก็ต

ภาพรวม

ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 ชั้นปที่ 4 ชั้นปที่ 5

84


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตโดยรวม

จําแนกตามอาชีพ


อาชีพบิดา-มารดา ขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ/องคกรของรัฐฯ

เจาหนาที่บริษัทฯ

คาขาย

ธุรกิจสวนตัว

เกษตรกรรม

อื่น ๆ

379

63

342

381

697

133

19.0

3.4

17.1

19.1

34.9

6.7


แสดงประเภทอาชีพบิดามารดา/ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางในพื้นที่ภาคใต

จําแนกตามจังหวัดและภาพรวม

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%



พัทลุง

สงขลา

ภูเก็ต

ภาพรวม

1 ขาราชการ ฯ 2 บริษัทเอกชน 3 คาขาย 4 ธุรกิจสวนตัว 5 เกษตรกรรม 6 อื่นๆ

85


แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตโดยรวม

จําแนกตามรายได


รายไดบิดา-มารดา (หรือผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดู) ต่ํากวา 10,000 บาท/เดือน

10,001-20,000 บาท/เดือน

20,001-30,000 บาท/เดือน

30,001-40,000 บาท/เดือน

40,001-50,000 บาท/เดือน

มากกวา 50,000 บาท/เดือน

480

634

465

164

132

125

24.0

31.7

23.3

8.2

6.6

6.3


แสดงประเภทอาชีพบิดามารดา/ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยาง

ในพื้นที่ภาคใตโดยรวม

86

ต่ํากวา 10,000 บาท

10,001-20,000 บาท

20,001-30,000 บาท

40,001-50,000 บาทมากกวา 50,000 บาท30,001-40,000 บาท


แสดงรายไดบิดามารดา/ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใต

จําแนกตามพื้นที่รายจังหวัด

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%




ภูเก็ต

มากกวา 50,000 บาท

40,001-50,000 บาท

30,001-40,000 บาท

20,001-30,000 บาท

10,001-20,000 บาท

ต่ํากวา 10,000 บาท


แสดงรายไดบิดามารดา/ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยาง

ในพื้นที่ภาคใตโดยรวม

87

ตารางที่ 4.7แสดงความถี่และรอยละของเยาวชนกลุมตัวอยางในภาคใตโดยรวม จําแนก

ตามภูมิลําเนาเดิม ทําเลที่อยูอาศัย สถานที่ตั้ง สถาบันการศึกษาสูงสุดสถาบันที่กําลังศึกษาในปจจุบัน

รายละเอียด ความถี่ รอยละภูมิลําเนาเดิม สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

304454226283155577

15.222.711.314.27.8

28.9ทําเลที่อยูอาศัย ในเขตเทศบาล นอกเขตเทศบาล

8861,114

44.355.7

สถานที่ตั้งสถาบันการศึกษาสูงสุด สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต

400402397400401

20.020.119.920.020.1

สถาบันที่กําลังศึกษาอยูในปจจุบัน มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สุราษฎรธานี) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ มหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต

201199202201398140130130199200

10.110.010.110.119.97.06.56.5

10.010.0

รวม 2,000 100.0

88

ตารางที่ 4.1-4.7 แสดงผลขอมูลลักษณะทั่วไปของกลุมตัวอยางซึ่งเปนเยาวชนที่

กําลังศึกษาในสถาบันอุดมศึกษาเขตจังหวัดภาคใตจํานวน 2,000 ราย พบวา เปนเยาวชนเพศ

หญิงมากกวาเพศชาย คิดเปนรอยละ 64.0 และ 34.0 ตามลําดับมีอายุเฉลี่ย 20.05 ป โดยพบวา

มากกวาครึ่งมีอายุระหวาง 19-20 ป และนับถือศาสนาพุทธเปนสวนใหญคิดเปนรอยละ 78.5

รองลงมานับถือศาสนาอิสลามรอยละ 19.8 สวนศานาคริสตและอื่น ๆ พบคอนขางนอยมาก

ดานสาขาวิชาที่ศึกษา พบวาเยาวชนฯ ศึกษาในสาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

มากกวากลุมวิชาอื่น ๆ คิดเปนรอยละ 21.7 รองลงมาศึกษาอยูในสาขาวิทยาศาสตรประยุกต

สังคมศาสตร เชน รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร ฯลฯ สาขาศึกษาศาสตร/ครุศาสตรและ

ที่เกี่ยวของ สาขาบริหารธุรกิจและการจัดการ และสาขามนุษยศาสตร โดยมีสัดสวนรอยละ 14.1

13.2 10.4 9.8 และ 8.3 ตามลําดับ สวนสาขาวิชาอื่น ๆ เชน เกษตรศาสตร เทคโนโลยี

อุตสาหกรรม นิเทศศาสตร ศิลปศาสตรและอื่น ๆ พบวามีจํานวนไมมากนัก

เยาวชนกลุมตัวอยางเปนผูที่ศึกษาอยูในชั้นปที่ 1 มากกวาชั้นปอื่น ๆ คิดเปนรอยละ

36.0 ชั้นปที่ 2 รอยละ 25.6 ชั้นปที่ 3 รอยละ 28.2 ชั้นปที่ 4 รอยละ 10.1 และชั้นปที่ 5 พบ

นอยมาก คิดเปนรอยละ 0.2 ดานอาชีพของบิดา-มารดาหรือผูปกครอง พบวา ประกอบอาชีพ

เกษตรกรรมมากกวาอาชีพอื่น ๆ คิดเปนรอยละ 34.9 เปนขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ/องคกร

ของรัฐ และประกอบธุรกิจสวนตัวพบในจํานวนใกลเคียงกันคิดเปนรอยละ 19.0 และ 19.1

ประกอบอาชีพคาขายรอยละ 17.1 และเปนเจาหนาที่บริษัทและประกอบอาชีพอื่น ๆ อีกเล็กนอย

รายไดของบิดา-มารดาหรือผูปกครอง พบวา เกือบทั้งหมดมีรายไดไมเกิน 30,000 บาท

ตอเดือนมีสัดสวนประมาณรอยละ 80 พบผูมีรายไดกวา 30,000 บาท/เดือนประมาณรอยละ 20

ในสวนของภูมิลําเนาเดิมนั้น พบวา เยาวชนกลุมตัวอยางมีภูมิลําเนาเดิมอยูในจังหวัดสุราษฎรธานี

รอยละ 15.2 จังหวัดนครศรีธรรมราชรอยละ 22.7 จังหวัดพัทลุงรอยละ 11.3 จังหวัดสงขลารอยละ

14.2 จังหวัดภูเก็ตรอยละ 7.8 และมีภูมิลําเนาอยูในจังหวัดอื่น ๆ อีกรอยละ 28.9 โดยเยาวชน

กวาครึ่งอาศัยอยูนอกเขตเทศบาลคิดเปนรอยละ 55.7 อาศัยอยูในเขตเทศบาลอีกรอยละ 44.3

นอกจากนี้ เยาวชนกลุมตัวอยางศึกษาอยูในสถาบันการศึกษาท่ีตั้งอยูในจังหวัดตาง ๆ

ในสัดสวนใกลเคียงกันโดยอยูในจังหวัดสุราษฎรธานีรอยละ 20.0 อยูในจังหวัดนครศรีธรรมราช

รอยละ 20.1 จังหวัดพัทลุงรอยละ 19.9 จังหวัดสงขลารอยละ 20.0 และจังหวัดภูเก็ตรอยละ 20.1

โดยพบวา มีเยาวชนกลุมตัวอยางที่ศึกษาอยูในมหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) สูงกวาสถาบันการศึกษา

แหงอื่น ๆพบรอยละ 19.0 สวนสถาบันการศึกษาอื่น ๆ ประมาณรอยละ 10 และพบวากลุมตัวอยาง

จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) และมหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา มีจํานวนนอยกวา

สถาบันอื่น คิดเปนรอยละ 6.5 เทากัน

89

ตอนที่ 2 สถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง

การกลอมเกลาหรืออบรมขัดเกลาโดยผานทางสถาบันทางสังคมและทางการเมือง

เพื่อใหประชาชนมีความรูความเขาใจในระบอบประชาธิปไตย และกอใหเกิดพฤติกรรมทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตย ดวยวิธีการใหการศึกษาและการสื่อสารทางการเมืองโดยอาศัย

ตัวกลางหรือชองทางการสื่อสารประเภทตาง ๆ ไดแกสถาบันตอไปนี้ คือ (1) สถาบันครอบครัว

(2) กลุมเพื่อน (3) สถาบันการศึกษา (4) สถาบันสื่อมวลชน และ (5) สถาบันทางการเมือง โดย

พิจารณาระดับการกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนในภาคใตผานสถาบันตาง ๆ จากการวิเคราะห

คาคะแนนเฉลี่ย ซึ่งมีเกณฑการแปลความหมายดังนี้

คาเฉลี่ยระหวาง 1.00 – 1.80 หมายถึง มีสวนกลอมเกลานอยที่สุด

คาเฉลี่ยระหวาง 1.81 – 2.60 หมายถึง มีสวนกลอมเกลานอย

คาเฉลี่ยระหวาง 2.61 – 3.40 หมายถึง มีสวนกลอมเกลาปานกลาง

คาเฉลี่ยระหวาง 3.41 – 4.20 หมายถึง มีสวนกลอมเกลามาก

คาเฉลี่ยระหวาง 4.21 – 5.00 หมายถึง มีสวนกลอมเกลามากที่สุด

ดังสามารถแสดงผลของการวิจัยและวิเคราะหขอมูลโดยรวมจากตารางที่ 9


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับการกลอมเกลา

ทางการเมืองแกเยาวชนในภาคใตจําแนกตามจาก

สถาบันตาง ๆ ในภาพรวม

ประเด็นการพิจารณา . S.D. ระดับ

1 สถาบันครอบครัว

(2) 2.67 .52 ปานกลาง

2 กลุมเพื่อน 2.46 .53 นอย

3 สถาบันการศึกษา

(1) 2.82 .51 ปานกลาง

4 สถาบันสื่อมวลชน

(3) 2.77 .49 ปานกลาง

5 สถาบันทางการเมือง 2.59 .55 นอย

รวมทั้งสิ้น 2.66 .39 ปานกลาง

90

ภาพรวมจากตารางที่ 4.8 ผลการวิจัยพบวาการกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชน

ในจังหวัดภาคใตผานสถาบันตาง ๆ มีคาคะแนนเฉลี่ยโดยรวมอยูในระดับปานกลาง (2.66)

และเมื่อพิจารณารายละเอียดในแตละสถาบัน พบวา ระดับการกลอมเกลาจากสถาบันการศึกษา

มีคาคะแนนเฉลี่ยมากที่สุด (2.82) สถาบันสื่อมวลชน (2.77) และสถาบันครอบครัว (2.67) อยูใน

ระดับ “ปานกลาง” สวนคาเฉลี่ยของการกลอมเกลาจากสถาบันการเมือง (2.59) และการกลอม

เกลาจากกลุมเพื่อน (2.46) อยูในระดับ “นอย” ดังนั้นหากพิจารณาจากระดับคาคะแนนเฉลี่ย

ทั้งหมดบงชี้ไดวา เยาวชนในภาคใตมีการกลอมเกลาจากสถาบันการศึกษามากที่สุด รองลงมาคือ

การกลอมเกลาจากสถาบันสื่อมวลชน และการกลอมเกลาจากสถาบันครอบครัว ตามลําดับ

อยางไรก็ตามแมวาคาคะแนนเฉลี่ยของทั้ง 3 สถาบันแรกจะสูงกวาสถาบันการเมืองและกลุมเพื่อน

ก็ตาม แตผลการวิจัยในภาพรวมแสดงใหเห็นวา การกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนนั้นยัง

อยูในระดับ “ปานกลาง” ที่คอนขางต่ําเมื่อเปรียบเทียบกับระดับการกลอมเกลามากที่สุดอยูใน

คาคะแนนเฉลี่ยสูงสุดอยูระหวาง 4.21 – 5.00

นอกจากนี้ หากพิจารณาแยกตามรายประเด็นจากคําถามทั้งหมดของกลุมจังหวัด

สามารถแสดงผลไดดังตารางที่ 4.9


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ของเยาวชนกลุมตัวอยาง

ในภาคใต จําแนกตามสถาบันการกลอมเกลาทางสังคม

และการเมืองตาง ๆ ในรายประเด็น


สถาบันครอบครัว1. ในครอบครัวของทานมีการพุดคุยสนทนาเกี่ยวกับการเมือง 2.54 .73 นอย

2. ในครอบครัวของทานมีการติดตามรับฟงขาวสารทางการเมือง

ผานแหลงขอมูลและสื่อประเภทตาง ๆ 2.90 .68 ปานกลาง

3. บุคคลในครอบครัวของทานใหความสําคัญกับการเขารวม

กิจกรรมทางการเมืองตาง ๆ เชน ไปใชสิทธิเลือกตั้ง รวม

สนทนาแสดงความคิดเห็นในประเด็นการเมือง รวมฟงคํา

ปราศัยของนักการเมือง เปนตน 2.98 .77 ปานกลาง

91



4. บุคคลในครอบครัวของทานสามารถพูดคุยแลกเปลี่ยนหรือ

ถกเถียงประเด็นการเมืองในมุมมองที่แตกตางกันได 2.52 .73 นอย

5. บุคคลในครอบครัวของทานเขารวมพุดคุยสนทนาประเด็นทาง

การเมืองกับสมาชิกคนอื่น ๆ ในชุมชนตามสถานที่ตาง ๆ เชน

รานน้ําชา/กาแฟ รานอาหาร เปนตน 2.42 .81 นอย

รวม 2.67 .52 ปานกลางกลุมเพื่อน6. เพื่อน ๆ ในกลุมของทานใหความสนใจและติดตามขาวสาร

และประเด็นสําคัญทางการเมืองผานสื่อตาง ๆ 2.48 .72 นอย

7. เพื่อน ๆ ของทานเคยชักชวนพูดคุยหรือรวมสนทนา

แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับประเด็นทางการเมือง 2.37 .74 นอย

8. ทานและเพื่อน ๆ สามารถแกปญหาความขัดแยงระหวางกัน

ดวยหลักเหตุผลและสันติวิธี 2.56 .74 นอย

9. ทานและเพื่อน ๆ รวมพูดคุยสนทนาประเด็นทางการเมืองกับ

สมาชิกคนอื่นในชุมชนตามสถานที่ตาง ๆ เชน รานน้ําชา/

กาแฟ 2.22 .80 นอย

10 ทานและกลุมเพื่อนเขารวมกิจกรรมทางการเมือง เชน การไป

ใชสิทธิเลือกตั้ง เขารวมฟงเวทีเสวนา /คําปราศรัยของ

นักการเมือง ฯลฯ 2.68 .80 ปานกลาง

รวม 2.46 .53 นอยสถาบันการศึกษา11. โรงเรียน วิทยาลัย มหาวิทยาลัยที่ทานเคยศึกษาหรือกําลัง

ศึกษา เปนแหลงบมเพาะความคิด ความรู ความเชื่อและ

คานิยมทาง การเมืองแกนักศึกษา 2.68 .71 ปานกลาง

12. สถาบันการศึกษาของทานมี หลักสูตร เนื้อหาการเรียน

การสอนที่เกี่ยวกับการเมือง การปกครอง และแนวทางการ

ปฏิบัติตนตามวิถีระบอบประชาธิปไตย 2.83 .77 ปานกลาง

92



13. ครู อาจารย ในสถาบันการศึกษามีความเปนกันเอง และ

แสดงออกหรือปฏิบัติตอทานและเพื่อนนักศึกษาดวยความ

เสมอภาค/ยุติธรรม 2.81 .68 ปานกลาง

14. บรรยากาศการเรียน การสอน มีความเปนประชาธิปไตย

เชน เปดโอกาสใหทานมีสวนรวมในการตัดสินใจ การ

วางแผน การรับฟงความคิดเห็นกันและกัน การแกปญหา

ดวยสันติวิธี 2.89 .67 ปานกลาง

15. สถาบันการศึกษาเปดโอกาสใหทานและเพื่อนนักศึกษาได

แสดงความคิดเห็นอยางเสรี และแสดงออกไดอยางอิสระใน

เชิงสรางสรรค 2.92 .70 ปานกลาง

รวม 2.82 .51 ปานกลางสถาบันสื่อมวลชน16. เทคโนโลยีดานขอมูลขาวสารปจจุบันทําใหทานสามารถ

เขาถึงขอมูลและติดตามขาวสารทางการเมืองได 2.92 .72 ปานกลาง

17. ทานสามารถเปดใจกวางรับฟงความคิดเห็นและทัศนะทาง

การเมืองที่แตกตางของผูอื่นที่แสดงออกผานสื่อมวลชนได 2.84 .68 ปานกลาง

18. สื่อสารมวลชนมีสวนสําคัญในการเสริมสรางความรู และบม

เพาะความคิด ความเชื่อ คานิยมและทัศนคติทางการเมือง

แกทาน 2.82 .70 ปานกลาง

19. ขอมูลขาวสารจากสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ มีอิทธิพล

สําคัญในการชักจูงโนมนาวความคิดเห็นของทานที่มีตอ

ประเด็นทางการเมือง 2.73 .72 ปานกลาง

20. สื่อสารมวลชนในปจจุบันมีจรรยาบรรณในการใหขอมูล

ขาวสารอยางเปนธรรม และเคารพสิทธิเสรีภาพของ

ประชาชนที่มีความคิดเห็นหลากหลายแตกตางกันได 2.57 .72 นอย

รวม 2.77 .49 ปานกลาง

93



สถาบันทางการเมือง21. นักการเมือง และพรรคการเมืองมีสวนสําคัญในการถายทอด

ความคิด ความรูสึกและอุดมการณทางการเมืองแก

ประชาชน 2.65 .72ปานกลาง

22. สถาบันการเมืองการปกครอง และหนวยงานทางการเมือง

อื่น ๆ เชน รัฐสภา วุฒิสภามีสวนในการถายทอดความคิด

ความรูสึกและอุดมการณทางการเมืองแกประชาชน 2.64 .70 ปานกลาง

23. นักการเมือง และพรรคการเมืองมีสวนสําคัญในการเปน

ตัวอยางหรือแบบอยางที่ดีในการประพฤติปฏิบัติตนตามวิถี

การปกครองของระบอบประชาธิปไตย 2.56 .78 นอย

24. สถาบันทางการเมืองในสังคมเปดโอกาสใหประชาชน

ในฐานะที่เปนสมาชิกคนหนึ่งของสังคมไดมีสวนรวม

ในการแกปญหาบานเมือง 2.52 .73นอย

25. สถาบันทางการเมืองสามารถปลูกฝงใหประชาชน

มีความศรัทธาเชื่อมั่นตอระบบอบการปกครองในระบอบ

ประชาธิปไตยได 2.62 .77ปานกลาง

รวม 2.59 .55 นอยรวมทั้งสิ้น 2.66 .39 ปานกลาง

จากตารางที่ 4.9 การพิจารณาผลการวิจัยในรายประเด็นจากคําถามทั้งหมดของ

การจําแนกตามกลุมสถาบันตาง ๆ พบวา การกลอมเกลาจากครอบครัว ในประเด็นคําถาม (ขอ 3)

เรื่องการใหความสําคัญกับการเขารวมกิจกรรมทางการเมืองตาง ๆ ของบุคคลในครอบครัว

มีคาเฉลี่ยสูงสุด (2.98) เชน การไปใชสิทธิเลือกตั้ง การรวมสนทนาแสดงความคิดเห็นในประเด็น

การเมือง และ การรวมฟงคําปราศัยของนักการเมือง เปนตน รองลงมาคือ การกลอมเกลาจาก

สถาบันการศึกษาในประเด็นคําถาม (ขอ 15) เรื่องการเปดโอกาสใหมีการแสดงความคิดเห็นอยาง

เสรี และแสดงออกไดอยางอิสระในเชิงสรางสรรคในสถาบันการศึกษา (2.92) และคําถาม

(ขอ 16) เรื่องเทคโนโลยีดานขอมูลขาวสารปจจุบันที่ทําใหสามารถเขาถึงขอมูลและติดตาม

94

ขาวสารทางการเมืองได (2.92) และประเด็นคําถาม (ขอ 2) คือสมาชิกในครอบครัวของทานมี

การติดตามรับฟงขาวสารทางการเมืองผานแหลงขอมูลและสื่อประเภทตาง ๆ (2.90) ตามลําดับ

สวนคาเฉลี่ยต่ําที่สุดคือ (ขอ 9) ในเรื่องที่เยาวชนและเพื่อน ๆ รวมพูดคุยสนทนา

ประเด็นทางการเมืองกับสมาชิกคนอื่นในชุมชนตามสถานที่ตาง ๆ เชน รานน้ําชา/กาแฟ (2.22) ซึ่ง

บงชี้วา การแสดงออกของเยาวชนในสถานที่ตาง ๆ ยังมีไมมากนักเมื่อเปรียบเทียบกับการเปด

โอกาสในสถาบันการศึกษา (ขอ 15) ที่ใหเยาวชนไดแสดงความคิดเห็นอยางเสรีและเปนอิสระใน

เชิงสรางสรรค รวมถึงสถาบันครอบครัวที่เยาวชนสามารถรวมสนทนากับสมาชิกในครอบครัว

ตลอดจนการเปดโอกาสใหรวมกิจกรรมทางการเมืองตาง ๆ ไดตามความเหมาะสม จึงยอม

สะทอนใหเห็นถึงพื้นที่ทางสังคมในการใหโอกาสแกเยาวชนที่มีความแตกตางกัน ขณะเดียวกัน

ก็อาจเปนเรื่องสถานภาพและบทบาททางสังคมที่ถูกกําหนดขอบเขตหนาที่การเปนนักศึกษาใหกับ

เยาวชน ทําใหมีสวนในการจํากัดพื้นที่ในการแสดงออกของเยาวชน จึงทําใหเยาวชนสวนใหญ

เลือกที่จะสนใจติดตามรับฟงขาวสารทางการเมืองผานแหลงสื่อตาง ๆ มากกวาการออกไป

เคลื่อนไหวหรือทํากิจกรรมประเภทอื่น ดังพบวาคาคะแนนเฉลี่ยในประเด็นคําถามเกี่ยวกับ

การเขาถึงขอมูลและติดตามขาวสารทางการเมืองผานสื่อมวลชนในคําถามขอ 15 และ 16 รวมทั้ง

คําถามขอ 2 ในระดับของสมาชิกครอบครัวก็เชนเดียวกันที่สนใจติดตามขาวสารทางการเมืองผาน

ทางสื่อตาง ๆ

เมื่อพิจารณารายประเด็นพบวา คําถาม (ขอ 14) เรื่อง บรรยากาศการเรียนการสอน

มีความเปนประชาธิปไตย เชน การรับฟงความคิดเห็นกันและการแกปญหาดวยสันติวิธี มีคาเฉลี่ย

ระดับปานกลางคือ 2.89 แตในทางกลับกันเปนที่นาสังเกตวาในประเด็นเดียวกันแตถาม ตางวาระกัน

คือคําถาม (ขอ 8) เรื่องที่เยาวชนและเพื่อน ๆ สามารถแกปญหาความขัดแยงระหวางกันดวยหลัก

เหตุผลและสันติวิธี ซึ่งพบวามีคาเฉลี่ยอยูระดับนอย คือ 2.56 ดังนั้นจากผลการวิจัยขางตนยอม

แสดงวา การแสดงออกของเยาวชนในการแกปญหาความขัดแยงนั้น สวนหนึ่งขึ้นอยูกับสภาพแวดลอม

นั้นเอื้ออํานวยตอการควบคุมตนเองของเยาวชนมากนอยเพียงใดดวย

นอกจากนี้ ผลการวิจัยที่นาสนใจ คือพบวา การพุดคุยสนทนาเรื่องการเมืองใน

สถาบันครอบครัวและกลุมเพื่อนมีคาเฉลี่ยต่ํากวาคาดการณไวมาก คือมีคาเฉลี่ยอยูในระดับ

“นอย” (ขอ 1, 4 – 7 และ 9) สวนคําถาม (ขอ 23,24) การเปนตัวอยางหรือแบบอยางที่ดีของ

นักการเมือง และพรรคการเมือง รวมถึงการเปดโอกาสใหประชาชนมีสวนรวมของสถาบันทาง

การเมืองก็มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ “นอย” ทั้งสิ้น แมแตคําถาม (ขอ 20) ดานสื่อสารมวลชนที่

เยาวชนมองวาในปจจุบันมีจรรยาบรรณในการใหขอมูลขาวสารอยางเปนธรรมอยูในระดับ “นอย”

ดวยเชนกัน

95

ในสวนขอมูลรายจังหวัด พบผลการวิจัยที่สําคัญคือ การกลอมเกลาทางการเมืองจาก

สถาบันการศึกษา มีคาเฉลี่ย 2.82 สูงที่สุด รวมทั้งมีคาเฉลี่ยสูงสุดในทุกจังหวัด รองลงมาคือ

สถาบันสื่อมวลชน (2.77) และสถาบันครอบครัว (2.67) ตามลําดับ โดยจังหวัดที่มีระดับ

การกลอมเกลาทางการเมืองสูงสุดกวาจังหวัดอื่น คือ จังหวัดสุราษฎรธานี แตมีคาเฉลี่ย 2.77 อยู

ในระดับ “ปานกลาง” และจังหวัดที่มีระดับการกลอมเกลาทางการเมืองในระดับนอยที่สุด คือ

จังหวัดพัทลุง มีคาเฉลี่ย 2.58 สามารถเปรียบเทียบขอมูลตามรายจังหวัดกับภาพรวมในพื้นที่

ภาคใต ดังแผนภูมิที่ 4.10


แสดงระดับการกลอมเกลาทางการเมืองในภาคใตโดยรวม

เปรียบเทียบพื้นที่รายจังหวัดกับภาพรวม

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

สุราษฏรธานี นครศรีธรรมราช พทัลุง สงขลา ภูเก็ต ภาคใต

สุราษฏรธานี 2.79 2.54 2.9 2.87 2.75 2.77

นครศรีธรรมราช 2.63 2.54 2.78 2.74 2.54 2.64

พทัลุง 2.66 2.38 2.69 2.68 2.53 2.58

สงขลา 2.6 2.37 2.79 2.72 2.53 2.6

ภูเก็ต 2.62 2.46 2.89 2.46 2.61 2.6

ภาคใต 2.67 2.46 2.82 2.77 2.59 2.66

1 สถาบันครอบครัว

2 กลุมเพือ่น3 สถาบัน การศึกษา

4 สถาบันสื่อมวลชน

5 สถาบันการเมือง

6 ภาพรวม

96

ตอนที่ 3 ความตื่นตัวทางการเมือง

การวิเคราะหระดับความตื่นตัวทางการเมืองจากความกระตือรือรนในการเคลื่อนไหว

ทางการเมืองโดยการแสดงออกผานทาง (1) ความรูความเขาใจ และ (2) พฤติกรรมการมีสวนรวม

ทางการเมืองในรูปแบบตาง ๆ โดยพิจารณาจากเกณฑคาคะแนนเฉลี่ย ตอไปนี้

คาเฉลี่ยระหวาง 1.00 – 1.80 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองนอยที่สุด

คาเฉลี่ยระหวาง 1.81 – 2.60 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองนอย

คาเฉลี่ยระหวาง 2.61 – 3.40 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองปานกลาง

คาเฉลี่ยระหวาง 3.41 – 4.20 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองมาก

คาเฉลี่ยระหวาง 4.21 – 5.00 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองมากที่สุด

ดังสามารถแสดงผลของการวิจัยและวิเคราะหขอมูลโดยรวมไดจากตารางที่ 11


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตโดยรวม


1. ดานความรูความเขาใจ 2.93 .48 ปานกลาง

2. ดานพฤติกรรมทางการเมือง 2.55 .49 นอย


ภาพรวมจากตารางที่ 4.10 ผลการวิเคราะหความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจ และดานพฤติกรรมทางการเมืองของเยาวชนในจังหวัดภาคใตโดยรวม พบวาผล

เฉลี่ยรวมของความตื่นตัวทางการเมืองอยูในระดับ “ปานกลาง” (2.74) และเมื่อพิจารณาในแตละ

ดาน พบวา ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจมีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในระดับ “ปาน

กลาง” (2.93) และดานพฤติกรรมทางการเมืองอยูในระดับ “นอย” (2.55)

นอกจากนี้ สามารถพิจารณาระดับความตื่นตัวทางการเมืองตามรายประเด็นดาน

ความรูความเขาใจ และดานพฤติกรรมทางการเมือง จากประเด็นคําถามทั้งหมดของกลุมจังหวัด

ในภาคใตโดยรวม ดังแสดงผลในตารางที่ 4.11 - 4.12

97

3.1 ดานความรูความเขาใจ ความตื่นตัวทางการเมืองในดานความรูความเขาใจ หรือดานจิตสํานึก

ประชาธิปไตยโดย สามารถพิจารณาจากองคประกอบ 10 ดาน คือ (1) การเปนผูมีสิทธิเสรีภาพ

ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย (2) การเปนผูมีความเสมอภาค (3) การมีสิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ

(4) การมีสิทธิแสดงความคิดเห็น (5) การมีสิทธิทางการเมือง (6) ความเชื่อมั่นในการรวมแรงรวม

ใจพัฒนาสังคมประเทศ (7) การมีสิทธิที่จะไดรับขอมูลขาวสาร (8) การมีสิทธิใหสื่อมวลชนมี

จริยธรรม (9) การมีสิทธิเปนผูปฏิบัติการทางการเมือง และ (10) การมีสิทธิเรียกรอง คาดหวัง

และตอสูใหตนเอง ครอบครัว และสมาชิกในสังคมไดรับสิทธิอันชอบดวยกฎหมายอยางทั่วถึง

ปรากฏผลการวิจัยในตารางที่ 4.11


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตจําแนกตามจากสถาบันตาง ๆ

ในประเด็นดานความรูความเขาใจ


26. มนุษยทุกคนเกิดมามีศักดิ์ศรีความเปนมนุษยเทาเทียมกัน

ไมวาจะยากดีมีจนหรือเกิดในตระกูลใด ๆ ในสังคม 3.10 .84 ปานกลาง

27. ทุกคนมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของตน

เปนสิทธิขั้นพื้นฐานในระบอบประชาธิปไตย 3.12 .78 ปานกลาง

28. เสรีภาพของบุคคลเปนสิทธิโดยธรรมชาติไมมีใครมาละเมิดได 3.11 .76 ปานกลาง

29. บุคคลในสังคมมีสิทธิและเสรีภาพในการแสดงความ

คิดเห็นที่แตกตางกันแมแตกับภาครัฐก็ตาม 2.97 .73 ปานกลาง

30. ความเห็นของทานมีความสําคัญ แตจะตองไมมากไปกวา

ที่คนอื่น ๆ ในสังคมไทยมี 2.84 .73 ปานกลาง

31. ทุกคนมีสิทธิอันชอบธรรมที่จะยึดมั่นหรือนิยมชมชอบใน

พรรคการเมืองใด ๆ แมวาจะเปนพรรคการเมืองที่มีเสียง

สวนนอยก็ตาม 2.87 .77 ปานกลาง

32. คะแนนเสียงของทานเทียบเทากับหนึ่งเสียงของรัฐมนตรี

คหบดี ยาจกขางถนนหรืออดีตอาชญากร 2.99 .81 ปานกลาง

98



33. เสรีภาพของบุคคลทุกคนในสังคม ไมใชคํากลาวที่สวยหรู

แตเปนสิ่งที่ไดรับการคุมครอง 2.95 .77 ปานกลาง

34. ทานไมมีสิทธิ์บังคับผูอื่นลงคะแนนเลือกตั้งตามที่ทาน

ตองการ 3.04 .84 ปานกลาง

35. รัฐบาลไมมีสิทธิแทรกแซงการดํารงชีวิตอยูโดยชอบของ

ประชาชน 2.95 .79 ปานกลาง

36. ทานมีสิทธิแสดงความคิดเห็นทางการเมือง แมวาจะ

สอดคลองหรือขัดแยงกับผูอื่น สังคมและรัฐบาลก็ตาม 2.90 .78 ปานกลาง

37. ประชาชนสามารถตรวจสอบการทํางานของรัฐบาลได

และการกระทําดังกลาวชอบดวยกฎหมายและรัฐธรรมนูญ 2.86 .82 ปานกลาง

38. ความคิดเห็นจากคนละฟากความคิดของทานเปนสิ่งที่

ทานจะตองรับฟง 2.91 .76 ปานกลาง

39. การออกเสียงเลือกตั้งโดยอิสระเปนสิทธิขั้นพื้นฐานใน

ระบอบประชาธิปไตย ที่ทานจะลงคะแนนใหใครก็ไดที่

ทานเห็นชอบ 3.00 .76 ปานกลาง

40. ทุกคนมีสิทธิแสดงออกทางการเมือง แสดงความนิยม

ชมชอบในพรรคการเมือง ไมวาเปนฝายใดภายใตกรอบ

ของกฎหมาย 2.97 .78 ปานกลาง

41. ประชาชนมีสิทธิในการออกเสียงเพื่อแสดงจุดยืนทาง

การเมือง ไดคนละ 1 เสียง ไมวาทานจะเปนใคร 3.05 .78 ปานกลาง

42. ทานจะเลือกผูแทนที่ดีจากพรรคการเมืองใดก็ได ไมวาจะ

เปนผูนําที่อยูในภูมิภาคเดียวกับทานหรือไมก็ตาม 2.74 .89 ปานกลาง

43. เราทุกคนในฐานะสมาชิกคนในสังคม สามารถพัฒนา

สรางสรรคสังคมหรือประเทศชาติที่เราอาศัยใดดีขึ้นได 2.95 .75 ปานกลาง

44. พลังในการแสดงออกของมวลชนจะมีอิทธิพลอยางมาก

หากมีการแสดงออกรวมกันอยางกวางขวาง 2.95 .72 ปานกลาง

99



45. การรวมตัวทางการเมืองของกลุมคนที่มีอุดมการณ

การเมืองทําใหพลังการตอสูทางการเมืองสูงขึ้นมากกวา

การตอสูแตเพียงลําพัง 2.95 .73 ปานกลาง

46. การตอบสนองตอความตองการของประชาชนอยาง

สมเหตุสมผลเปนสิ่งที่รัฐบาลตองกระทํา 2.99 .75 ปานกลาง

47. การรับรูขอมูลขาวสารเปนสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชน

ในสังคมประชาธิปไตย 3.01 .76 ปานกลาง

48. ทานสามารถตรวจสอบรายละเอียดในเรื่องการเจรจาตก

ลงทางการคาตาง ๆ ของรัฐบาลได 2.69 .81 ปานกลาง

49. ประชาชนมีสิทธิอันชอบธรรมที่จะแสดงการสนับสนุน และ

คัดคานสนธิสัญญาตาง ๆ ที่รัฐกระทํากับตางประเทศ 2.69 .82 ปานกลาง

50. ขอมูลขาวสารจากสื่อมวลชนมีอิทธิพลอยางมากตอ

แนวคิดของประชาชน แตตองอยูภายใตความตระหนัก

และรับผิดชอบดวย 2.87 .76 ปานกลาง

51. การนําเสนอขอมูลของสื่อมวลชนตองอยูบนพื้นฐานของ

ประโยชนตอสวนรวม 2.92 .78 ปานกลาง

52. เมื่อเกิดความชอบธรรมในสังคม สื่อมวลชนเปน

กระบอกเสียงสําคัญในการเรียกรองใหกับประชาชนผูที่ถูก

ปฏิบัติอยางไมเปนธรรม 2.87 .76 ปานกลาง

53. ประชาชนผูมีคุณสมบัติขั้นพื้นฐานครบถวนตาม

รัฐธรรมนูญ มีสิทธิอันชอบธรรมที่จะลงเลือกตั้งทาง

การเมืองทั้งในระดับทองถิ่นหรือระดับชาติ 2.93 .75 ปานกลาง

54. หากผูมีคุณสมบัติครบถวนเห็นวาพรรคการเมืองที่มีอยู

สามารถตอบสนองอุดมการณทางการเมือง ผูนั้นมีสิทธิใน

การจัดตั้งพรรคการเมืองได 2.78 .77 ปานกลาง

100



55. ไมมีใครหามหรือขัดขวางความประสงคของทานใน

การเขาสมัครเปนนักการเมืองได หากทานมีคุณสมบัติ

ครบถวน 2.93 .77 ปานกลาง

56. ทานสามารถเรียกรองหรือรองเรียนในปญหาตาง ๆ ที่ทาน

ถูกปฏิบัติอยางไมถูกตองเปนธรรม 2.86 .80 ปานกลาง

57. ประชาชนทุกคนในสังคมประชาธิปไตยมีสิทธิตอสู

คาดหวังและเรียกรองเพื่อใหทานมีคุณภาพชีวิตและ

ความเปนอยูขั้นพื้นฐานที่ดีได 2.92 .77 ปานกลาง

58. การรองเรียนหรือตอสูของประชาชนโดยสงบเปนสิ่งที่ไดรับ

การคุมครองโดยกฎหมาย 2.95 .77 ปานกลาง


จากตารางที่ 4.11 ผลการวิจัยระดับความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ของเยาวชนภาคใตในประเด็นคําถามทั้งหมดมีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในเกณฑระดับ “ปานกลาง”

และเมื่อพิจารณารายประเด็นพบวา ทุกองคประกอบและทุกประเด็นอยูในระดับปานกลาง โดย

องคประกอบดานการมีสิทธิ เสรีภาพและความเสมอภาค มีคาเฉลี่ยอยูในระดับมากกวา

องคประกอบดานอื่น ๆ โดยเฉพาะในดานการมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของตนอัน

เปนสิทธิพื้นฐานในระบอบประชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ (ขอ 27) มีคาเฉลี่ย 3.12 รองลงมาคือ

(ขอ 26,28, 34) ดานการเปนผูมีสิทธิเสรีภาพ ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยที่เทาเทียมกัน โดยไมมีใคร

สามารถมาละเมิดได รวมถึงการไมมีสิทธิ์บังคับผูอื่นใหลงคะแนนเลือกตั้งตามที่เราตองการ คือมี

คาเฉลี่ย 3.11 ,3.10 และ 3.04 ตามลําดับ

นอกจากนี้ คาคะแนนเฉลี่ยรองลงมาที่นาสนใจคือประเด็นคําถาม (ขอ 47) การรับรู

ขอมูลขาวสารเปนสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชนในสังคมประชาธิปไตย (3.01) อยูในองคประกอบที่ 7

เรื่องการมีสิทธิที่จะไดรับขอมูลขาวสารของประชาชน ซึ่งสะทอนใหเห็นวาประชาชนมีความตระหนัก

หรือมีความรู ความเขาใจในสิทธิการแสดงความคิดเห็นและการมีสิทธิรับรูขอมูลขาวสาร แตถึง

กระนั้นก็ยังไมอยูในระดับที่มากเพียงพอ โดยเฉพาะในประเด็นคําถามที่มีคาเฉลี่ยต่ํามากที่สุด

คือมีคาเฉลี่ย 2.69 ในคําถามขอ 48 และ 49 เรื่องการมีสิทธิอันชอบธรรมที่จะแสดงการสนับสนุน

101

และคัดคานสนธิสัญญาตาง ๆ ที่รัฐกระทํากับตางประเทศ รวมถึงการตรวจสอบรายละเอียดใน

เรื่องการเจรจาตกลงทางการคาตาง ๆ ของรัฐบาลได ทั้งนี้อาจพิจารณาไดวาประเด็นเรื่อง

สนธิสัญญาหรือการเจรจาทางการคาขางตนตองอาศัยพื้นฐานความรูความเขาใจพอสมควร

อีกทั้งหากประชาชนไมสามารถเขาถึงขาวสารดังกลาวแลว ก็ยอมเปนไปไดวาประเด็นดังกลาว

ไมไดอยูในความสนใจของเยาวชนทั่วไปในการเขาไปมีสวนรวมคัดคานหรือตรวจสอบมากนัก

ยกเวนกรณีที่เกี่ยวของกับการประกอบอาชีพของตนเองหรือผูปกครองที่จะมีผลทําใหตองติดตาม

รับรูขอมูลอยางใกลชิด ตลอดจนในเรื่องสถานภาพก็สามารถเปนขอจํากัดการมีสวนรวมไดเชนกัน

ดังนั้น หากไมมีกลไกหรือองคกร หนวยงานใดมารองรับหรือเชื่อมประสานขอมูล

ขาวสารใหเขาถึงประชาชนอยางทั่วถึงแลว การติดตามความเปนไปในการทํางานของภาครัฐ

จึงเปนเรื่องที่ทําไดยาก จึงมักผลักภาระใหเปนบทบาทหนาที่ของสื่อมวลชนเพียงอยางเดียว

ดานพฤติกรรมทางการเมืองความตื่นตัวทางการเมืองในดานพฤติกรรมในการมีสวนรวมทางการเมือง สามารถ

พิจารณาจากองคประกอบ ดังนี้ (1) การแสดงตนสนใจตอกิจกรรมทางการเมือง/การฟง การอภิปราย

ทางการเมือง (2) การริเริ่มประเด็นพูดคุยทางการเมือง (3) การไปใชสิทธิเลือกตั้ง/กําหนด

ตัวผูปกครอง (4) การรวมประชุม /ผลักดันการตัดสินใจของรัฐ (5) การวิพากษวิจารณรัฐบาล

(6) การรวมชุมนุมเคลื่อนไหวทางการเมือง ดังปรากฏผลการวิจัยในตารางที่ 4.12


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) ระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตจําแนกตามรายประเด็น

ดานพฤติกรรมทางการเมือง


ดานพฤติกรรมทางการเมือง59. ทานเขารับฟงคําปราศรัยและการหาเสียงทางการเมืองทั้งใน

ระดับทองถิ่นและการเมืองระดับชาติ 2.37 .80 นอย

60. ทานเปนผูที่มีความสนใจและติดตามประเด็นทางการเมือง 2.59 .73 นอย

61. ทานติดตามขาวสารการเมืองผานสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ 2.69 .71 ปานกลาง

62. ทานพูดคุย/แสดงทัศนะทางการเมืองในหมูเพื่อนนักศึกษา 2.54 .76 นอย

102



63. ทานเกาะติด และนิยมที่จะเขารวมแสดงความคิดเห็น

เกี่ยวกับประเด็นทางการเมืองในชุมชนและสังคมที่ทาน

สังกัดอยู 2.52 .75 นอย

64. ทานมีสวนในการกระตุนหรือชักชวนใหเพื่อนนักศึกษา หรือ

คนอื่น ๆ ในสังคมรวมแสดงความคิดเห็นการเมือง 2.47 .77 นอย

65. ทานไปใชสิทธิลงเลือกตั้งสําหรับการเมืองในระดับทองถิ่น 2.93 .79 ปานกลาง

66. ทานเปนผูใชสิทธิในการเลือกตั้งสําหรับการเมืองใน

ระดับชาติ 2.81 .82 ปานกลาง

67. ทานเขารวมอภิปราย แสดงความคิดเห็นในโครงการ ตาง ๆ

ที่มีผลกระทบตอความเปนอยูของประชาชน 2.40 .79 นอย

68. ทานมีสวนในการผลักดันการตัดสินใจใสการดําเนินโครงการ

ตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอประชาชน 2.44 .80 นอย

69. ทานแสดงความคิดเห็นและวิพากษวิจารณการทํางานของ

องคการปกครองสวนทองถิ่น 2.45 .77 นอย

70. ทานแสดงความคิดเห็น/วิพากษวิจารณการทํางานของ

รัฐบาล 2.51 .79

นอย

71. หากมีโอกาสในการรวมประชุมเพื่อผลักดันการตัดสินใจของรัฐ

ในเรื่องที่เกี่ยวกับผลประโยชนของประชาชนทานจะเขารวม 2.57 .80 นอย

72. ทานมีสวนรวมชุมนุมในการเรียกรองทางการเมือง 2.43 .84 นอย

73. เมื่อรัฐบาลชุดใดชุดหนึ่งในอนาคตปฏิบัติไมถูกตองไมชอบ

ธรรมกับประชาชนทานพรอมที่จะเขารวมชุมนุม 2.65 .83 ปานกลาง

รวม 2.55 .49 นอย


103

จากตารางที่ 4.12 เมื่อพิจารณาผลการวิจัยในรายประเด็นจากคําถามทั้งหมด

พบวา การตื่นตัวทางดานพฤติกรรมทางการเมืองของเยาวชนภาคใต มีคาคะแนนเฉลี่ยโดยรวมอยู

ในระดับ “ปานกลาง” และเมื่อพิจารณาแยกเปนรายประเด็นพบวา ในประเด็นคําถาม (ขอ 65)

การไปใชสิทธิเลือกตั้งระดับทองถิ่น ในองคประกอบที่ 3 มีคาเฉลี่ยอยูในระดับมากกวาองคประกอบ

ดานอื่น ๆ (2.93) รองลงมาคือ คําถาม (ขอ 66) การไปใชสิทธิเลือกตั้งการเมืองในระดับชาติ

(2.81) และ (ขอ 61) การติดตามขาวสารการเมืองผานสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ (2.69)

สวนการตื่นตัวทางดานพฤติกรรมทางการเมืองของเยาวชนภาคใต พบวา มีคา

คะแนนเฉลี่ย นอยที่สุด คือ คําถาม (ขอ 59) ทานเขารับฟงคําปราศรัยและการหาเสียงทาง

การเมืองทั้งในระดับทองถิ่นและการเมืองระดับชาติ (2.37) และเปนที่นาสังเกตวาในรายประเด็น

คําถาม 3 ขอ ที่มีคาคะแนนเฉลี่ยโดยรวมอยูในระดับ “ปานกลาง” นอกจากนั้นสวนใหญคือ

จํานวนคําถาม 12 ขอมีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในระดับ “นอย” ทั้งสิ้น โดยเฉพาะในองคประกอบขอที่ (2)

การริเริ่มประเด็นพูดคุยทางการเมือง (4) การรวมประชุม /ผลักดันการตัดสินใจของรัฐ และ

(5) การวิพากษวิจารณรัฐบาล พบวามีคาคะแนนเฉล่ียอยูในระดับ “นอย” ทุกขอ ดังนั้นผลการวิจัย

บงชี้ใหเห็นถึงระดับการตื่นตัวทางดานพฤติกรรมทางการเมืองทางดานพฤติกรรมทางการเมืองของ

เยาวชนในภาคใตยังอยูในระดับที่นาเปนหวง และเมื่อพิจารณาเปนรายจังหวัด พบวา จังหวัดที่มี

ระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตโดยรวมอยูในระดับสูงกวาจังหวัดอื่น คือ

จังหวัดสุราษฎรธานี (2.84) มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ “ปานกลาง”รองลงมาคือ จังหวัดภูเก็ต (2.75)

และนครศรีธรรมราช (2.74) สวนจังหวัดที่มีระดับความตื่นตัวทางการเมืองนอยที่สุด คือ จังหวัด

พัทลุง (2.64) ดังสามารถสรุประดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตโดยภาพรวมได

จากภาพที่ 4.11

104


แสดงระดับการตื่นตัวทางการเมืองโดยรวมเปรียบเทียบ

พื้นที่รายจังหวัดกับภาพรวม

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

3.5

สุราษฏรธานี นครศรีธรรมราช พทัลุง สงขลา ภูเก็ต ภาคใต

สุราษฏรธานี 3.1 2.59 2.84

นครศรีธรรมราช 2.9 2.58 2.74

พทัลุง 2.78 2.51 2.64

สงขลา 2.83 2.48 2.65

ภูเก็ต 2.93 2.57 2.75

ภาคใต 2.93 2.55 2.74

1 ดานความรูความเขาใจ 2 ดานพฤติกรรมทางการเมือง 3 ภาพรวม

105

ตอนที่ 4 การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย คือ วัฒนธรรมที่มีความตื่นตัวทาง

การเมือง หรือมีจิตวิญญาณของความเปนประชาธิปไตย มีความเชื่อในความเสมอภาคและเคารพ

สิทธิของผูอื่น และพรอมที่จะตอสู เพื่อสิทธิของตนเอง รวมทั้งมีความยุติธรรมปกปองรักษา

ผลประโยชนของประเทศ ดังสามารถพิจารณาจากองคประกอบ (1) ดานอาตมันปจเจกภาพ และ

(2) อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย โดยพิจารณาจากเกณฑคาคะแนนเฉลี่ย ตอไปนี้

1.00 – 1.80 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองนอยที่สุด

1.81 – 2.60 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองนอย

2.61 – 3.40 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองปานกลาง

3.41 – 4.20 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองมาก

4.21 – 5.00 หมายถึง มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองมากที่สุด

ดังปรากฏผลการวิจัยในตารางที่ 4.13


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมายของ

การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยโดยรวม


1. อาตมันปจเจกภาพ 2.88 .48 ปานกลาง

2. อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย 2.91 .50 ปานกลาง


ภาพรวมจากตารางที่ 4.13 ผลการวิเคราะหการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของเยาวชนในภาคใต ซึ่งแบงออกเปนอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย พบวา คะแนนเฉลี่ยการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของ

เยาวชนดานอาตมันปจเจกภาพอยูในระดับ 2.88 และดานอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ในระดับ 2.91 โดยมีคะแนนเฉลี่ยรวมทั้งสองดานในระดับ 2.90 จากเกณฑการแปลความหมาย

ดังกลาว หมายถึง เยาวชนในภาคใตมีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยทั้งดาน

อาตมันปจเจกภาพ อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยและภาพรวม ในระดับ “ปานกลาง”

106

นอกจากนี้สามารถพิจารณาแยกตามรายประเด็นดานอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย ปรากฏผลดังนี้

4.1 อาตมันปจเจกภาพหมายถึง การที่บุคคลมีลักษณะเปนตัวของตัวเองและมีความเปนอิสระกลา

แสดงออกโดยไมชอบการถูกชี้นําหรือครอบงําจากใคร ดังปรากฏผลการวิจัยในตารางที่ 4.14


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมาย

ของการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ดานอาตมันปจเจกภาพ

ประเด็นการพิจารณา . S.D. ความหมาย

อาตมันปจเจกภาพ74. ครอบครัวของทานรับฟงความคิดเห็นของสมาชิกใน

ครอบครัว 2.98 .76 ปานกลาง

75. โดยทั่วไปบิดามารดาหรือผูปกครองของทานเปดโอกาส

ใหทานตัดสินใจในเรื่องตาง ๆ แกทานอยางอิสระ 2.94 .73 ปานกลาง

76. ครอบครัวของทานเคารพความคิดเห็นของผูอื่น แมวา

จะแตกตางหรือจะขัดแยงกับผูปกครองก็ตาม 2.91 .72 ปานกลาง

77. การศึกษาเลาเรียนในสถาบันการศึกษา ในอดีตที่ผาน

มามีสวนใหขอมูลและหลอหลอมความคิดทาง

การเมืองแกทาน 2.77 .72 ปานกลาง

78. การศึกษาเลาเรียนในสถาบันการศึกษาใน

ระดับอุดมศึกษาที่เปนอยูมีสวนในการใหขอมูลและ

หลอหลอมความคิดทางการเมือง แกทาน 2.78 .72 ปานกลาง

79. สถาบันการศึกษาทุกระดับมีบทบาทในการใหความรู

แกนักเรียน นักศึกษา 2.95 .73 ปานกลาง

80. ชุมชนหรือสังคมของทานมีสวนในการหลอหลอม

แนวคิดทางการเมืองแกทาน 2.74 .71 ปานกลาง

107



81. สถาบันการการเมือง ไมวาจะเปนพรรคการเมือง

นักการเมือง หรือองคกรในระดับอื่น ๆ มีอิทธิพลตอ

แนวคิดทางการเมืองแกประชาชน 2.78 .70 ปานกลาง

82. ทานรูสึกมีอิสระ ปราศจากการถูกครอบงําทาง

ความคิด 2.91.75

ปานกลาง

83. ทานกลาที่จะดําเนินชีวิตตามแนวทางที่ทานเชื่อมั่นวา

ถูกตอง 3.00.72


84. ทานกลาตัดสินใจเลือกกระทําในสิ่งที่ทานประสงค

อยางอิสระ 3.01.72



จากตารางที่ 4.14 ปรากฏผลวา อาตมันปจเจกภาพของเยาวชนในภาคใตโดยรวม

มีคะแนนคาเฉลี่ยในระดับ 2.88 จากเกณฑการแปลความหมายดังกลาว หมายถึง เยาวชนใน

ภาคใตมีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในดานอาตมันปจเจกภาพหรือ

อาตมันของปจเจกบุคคลอยูในระดับ “ปานกลาง” กลาวคือ บุคลิกลักษณะของเยาวชนกลุม

ตัวอยางในภาคใตโดยรวมมีความเปนอิสระกลาแสดงออก และรับฟงความคิดเห็นของผูอื่น

ตลอดจนกลาตัดสินใจเลือกกระทําในสิ่งที่ตองการตามวิถีการดําเนินชีวิตที่ถูกตอง ดังปรากฏ

ผลการวิจัยพบวาในประเด็นคําถาม (ขอ 83) ดานความกลาที่จะดําเนินชีวิตตามแนวทางที่ทาน

เชื่อมั่นวาถูกตองและ (ขอ 84) ดานความกลาตัดสินใจเลือกกระทําในสิ่งที่ทานประสงคอยางอิสระ

มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ 3.01 และ 3.00 ตามลําดับ รองลงมา คือ ประเด็นคําถาม (ขอ 74) เรื่อง

การรับฟงความคิดเห็นของสมาชิกในครอบครัว มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ 2.98 ซึ่งจะมีสวนอยาง

สําคัญทําใหเยาวชนมีความเชื่อมั่นในตนเอง กลาคิดกลาแสดงออก จนสามารถนําไปสูการมี

สวนรวมในกิจกรรมสาธารณะตาง ๆ ได จึงอาจกลาวไดวา การอบรมเลี้ยงดูบุตรแบบประชาธิปไตย

ในสถาบันครอบครัวถือไดวามีอิทธิพลสําคัญตอการวางรากฐานความเปนอาตมันปจเจกภาพซึ่ง

จะพัฒนาใหเกิดเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยตอไป

นอกจากสถาบันครอบครัวแลวยังมีสถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมืองที่

มีบทบาทสําคัญในการกลอมเกลาหรือหลอหลอมความเปนอาตมันปจเจกภาพของเยาวชน ไดแก

108

สถาบันการศึกษาและสถาบันการการเมือง ดังผลการวิจัยพบวา ในรายประเด็นคําถาม (ขอ 79)

สถาบันการศึกษาทุกระดับมีบทบาทในการใหความรูแกนักเรียน มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ 2.95 และ

รองลงมา คือ ประเด็นคําถาม (ขอ 78) ดานการศึกษาเลาเรียนในสถาบันการศึกษา ในอดีตที่ผาน

มามีสวนใหขอมูลและหลอหลอมความคิดทางการเมือง และประเด็นคําถาม (ขอ 81) ดานสถาบัน

การเมืองที่มีอิทธิพลสําคัญตอแนวคิดทางการเมืองเชนกัน คือ มีคาเฉลี่ยอยูในระดับ 2.78

อยางไรก็ตาม เปนที่นาสังเกตไดวาในประเด็นคําถาม (ขอ 80) ชุมชนหรือสังคมมี

สวนในการหลอหลอมแนวคิดทางการเมืองนั้นมีคาเฉลี่ยนอยที่สุดคือ 2.74 จึงจําเปนตองมี

แนวทางในการสงเสริมโอกาสใหเยาวชนไดมีการฝกฝนพัฒนาตนเองและแสดงศักยภาพไดอยาง

เต็มที่ ขณะเดียวกันก็จําเปนตองใหความสําคัญกับสถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมือง

อื่น ๆ เพื่อรวมกันกลอมเกลาความเปนอาตมันปจเจกภาพของเยาวชน อันจะเอื้อตอการเสริมสราง

และพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยไดในทายที่สุด อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยหมายถึง ลักษณะเฉพาะทางการเมืองของแตละบุคคลที่จะสงผลใหเกิด “ความตื่นตัว

ทางการเมือง” ทั้งในดานความรู ความเขาใจ และพฤติกรรมการแสดงออกซึ่งบงชี้ถึงระดับ

ความตื่นตัวทางการเมืองหรือความกระตือรือรนในการเคลื่อนไหวทางการเมือง ดังปรากฏ

ผลการวิจัยในตารางที่ 4.15


แสดงคาเฉลี่ย ( ) ความเบี่ยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และระดับความหมาย

ของการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ดานอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย


อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย85. ทานมีแนวคิดทางการเมืองที่ชัดเจน และทานกลาที่จะ

แสดงออกทางความคิดของทาน ตามสิทธิและตาม

กฎหมาย 2.78 .73 ปานกลาง

86. ทานไมขายเสียง และจะไมซื้อสิทธิหากวันขางหนาตอง

เปนนักการเมือง 3.07 .81 ปานกลาง

109



87. ทานเคารพและอดทนตอความคิดเห็นทางการเมืองที่

แตกตางจากทานได 2.93 .71 ปานกลาง

88. ทานยอมรับโดยสดุดีหากพรรคการเมืองที่ทานเลือกพาย

แพตอ การเลือกตั้ง 2.95 .71 ปานกลาง

89. ทานยอมรับในหลักการของเสียงขางมากของระบอบ

ประชาธิปไตย แมวาบางครั้งจะแตกตางจากสิ่งที่ทาน

เลือก 2.94 .71 ปานกลาง

90. แมบางสิ่งขัดกับประโยชนสวนรวมหรือไมไดเปนไปตาม

ตองการ ทานก็จําเปนตองยอมรับ เพราะเสียงสวนใหญ

ไดลงมติไปแลว 2.96 .71 ปานกลาง

91. ทานนิยมชมชอบและเคารพหลักการพื้นฐานของสิทธิ

เสรีภาพ และความเสมอภาคของระบอบประชาธิปไตย 3.04 .74 ปานกลาง

92. ทานเคารพในเสียงขางนอย 2.52 .89 นอย

93. การปกครองในระบอบประชาธิปไตยเปนระบอบการ

ปกครองที่เหมาะสมกับสังคมไทย 3.07 .83 ปานกลาง


จากตารางที่ 4.15 ผลปรากฏวา อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของ

เยาวชนในภาคใตโดยรวมมีคะแนนคาเฉลี่ย 2.91 จากเกณฑการแปลความหมายดังกลาว

หมายถึง เยาวชนในภาคใตมีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดานอาตมันทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตย อยูในระดับ “ปานกลาง” ดังปรากฏผลการวิจัยพบวาในประเด็น

คําถาม (ขอ 86) ดานการไมขายเสียง และจะไมซื้อสิทธิหากวันขางหนาตองเปนนักการเมืองและ

(ขอ 93) ดานการปกครองในระบอบประชาธิปไตยเปนระบอบการปกครองที่เหมาะสมกับสังคมไทย

มีคาเฉลี่ย 3.07 รองลงมา คือ ประเด็นคําถาม (ขอ 91) เรื่องการเคารพหลักการพื้นฐานของสิทธิ

เสรีภาพ และความเสมอภาคของระบอบประชาธิปไตยมีคาเฉลี่ย 3.04 จึงแสดงวาเยาวชนภาคใต

มีความเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย สามารถตระหนักรูถึงสมรรถนะของตนเองทาง

การเมือง และมีความรูความเขาใจในสิทธิเสรีภาพ และความเสมอภาคทางการเมือง อันจะมีสวนสําคัญ

110

ในการผลักดันใหเกิดการเคลื่อนไหวทางการเมืองหรือการแสดงออกถึงความกระตือรือรนทั้งดาน

ความรู ความเขาใจ และพฤติกรรมทางการเมืองรูปแบบตาง ๆ ซึ่งจะบงชี้ใหเห็นถึงระดับ “ความตื่นตัว

ทางการเมือง” ไดเปนอยางดี โดยเฉพาะการเห็นคุณคาและความสําคัญในการเขามีสวนรวม

ทางการเมือเพื่อควบคุมและตรวจสอบการใชอํานาจรัฐใหตอบสนองตอความตองการของ


ดังนั้น หากเยาวชนตระหนักถึงความสําคัญของการมีสวนรวมทางการเมืองเพื่อ

ปกปองผลประโยชนสวนรวมแลว ยอมแสดงถึงการมีจิตวิญญาณของความเปนประชาธิปไตย หรือ

มีความเชื่อในเรื่องความเสมอภาคและการเคารพสิทธิของผูอื่น พรอมที่จะตอสูเพื่อสิทธิของ

ตนเอง รวมทั้งปกปองรักษาผลประโยชนของประเทศชาติ ดังพิจารณาจากองคประกอบดาน

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนพบวาคาคะแนนเฉลี่ยโดยรวมและรายประเด็น

อยูในระดับปานกลางทั้งสิ้น ยกเวนเฉพาะประเด็นคําถาม (ขอ 92) เรื่องการเคารพในเสียงขางนอย

มีคาเฉลี่ย 2.52 อยูในเกณฑระดับนอย จึงบงชี้ไดวา ความเขาใจเกี่ยวกับเรื่องของการเคารพสิทธิ

ของคนกลุมนอยในสังคมไทยยังไมไดรับการยอมรับอยางกวางขวางมากนัก ดังสะทอนจาก

ประเด็นคําถาม (ขอ 89) เรื่องการยอมรับในหลักการของเสียงขางมากของระบอบประชาธิปไตย

แมวาบางครั้ง จะแตกตางจากความคิดเห็นของตนเองก็ตาม ซึ่งมีคาเฉลี่ย 2.94 อยูในระดับปานกลาง

นั่นยอมแสดงวาเยาวชนมองประชาธิปไตยเปนเรื่องของการเคารพเสียงสวนมาก โดยอาจไมได

คํานึงถึงผลกระทบตอสวนรวมหรือขัดกับประโยชนประเทศชาติหรือไม ดังตัวอยางประเด็นคําถาม

(ขอ 90) วาแมบางสิ่งขัดกับประโยชนสวนรวมหรือไมไดเปนไปตามตองการ ก็จําเปนตองยอมรับ

เพราะเสียงสวนใหญไดลงมติไปแลว ซึ่งมีคาเฉลี่ย 2.52 อยูในระดับปานกลาง

111


แสดงระดับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชน

ในภาคใตโดยรวม เปรียบเทียบพื้นที่รายจังหวัดกับภาพ

จากภาพที่ 4.12 สรุปไดวา เยาวชนในภาคใตมีอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยโดยรวม มีคะแนนคาเฉลี่ย 2.89 หมายถึงเกณฑอยูในระดับ “ปานกลาง” แสดงวา เยาวชนในภาคใตมีอาตมันปจเจกภาพที่เปนตัวของตัวเอง มีอิสระ ปราศจากการถูกครอบงําทางความคิด และกลาที่จะดําเนินชีวิตตามแนวทางที่ถูกตองนั้น ขณะเดียวกันก็สามารถพัฒนากาวไปสูความเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในระดับปานกลางได ซึ่งจะสามารถพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยใหมีรากฐานที่มั่นคงถาวรมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้หากพิจารณาจําแนกรายจังหวัดในแตละดาน พบวา จังหวัดสุราษฎรธานี นครศรีธรรมราชและภูเก็ตมีคาคะแนนเฉลี่ยใกลเคียงกันทั้งในดานอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ในขณะที่จังหวัดพัทลุงและสงขลามีคาคะแนนเฉลี่ยทั้งสองดานเกือบเทากันทั้งหมด โดยสรุปในภาพรวมดังกลาวสามารถสะทอนไดวาเยาวชนในพื้นที่กลุมจังหวัดภาคใตมีลักษณะอาตมันปจเจกภาพ อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยไมแตกตางกันมากนัก

112

สวนที่ 2 : การทดสอบสมมติฐานเชิงความสัมพันธ

การเสนอผลการวิเคราะหการทดสอบสมมติฐานเชิงความสัมพันธระหวางตัวแปรที่

ศึกษาดวยคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธเพียรสัน (Pearson Product moment Correlation

Coefficient ) และการวิเคราะหการถดถอยพหุคูณ (Multiple Regression Analysis) แบบขั้นบันได

(Stepwise) เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่ 2


แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง (Idpnt1, Idpnt2,

Idpnt3, Idpnt4,Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

(Co1,Co2) กับความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ (Dpnt1)

ปจจัยพิจารณา Dpnt1 Idpnt1 Idpnt2 Idpnt3 Idpnt4 Idpnt5 Co1 Co2ความรูความเขาใจ

(Dpnt1)

สถาบันครอบครัว

(Idpnt1)

กลุมเพื่อน (Idpnt2)

สถาบันการศึกษา

(Idpnt3)

สถาบันสื่อมวลชน

(Idpnt4)

สถาบันทางการเมือง

(Idpnt5)

อาตมันปจเจกภาพ

(Co1)

อาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย

(Co2)

-

.398***

.324***

.567***

.532***

.422***

.716***

.700***

-

-

.541***

.464***

.456***

.355***

.419***

.366***

-

-

-

.445***

.410***

.417***

.328***

.287***

-

-

-

-

.527***

.422***

.556***

.496***

-

-

-

-

-

.532***

.504***

.480***

-

-

-

-

-

-

.376***

.351***

-

-

-

-

-

-

-

.731***

-

-

-

-

-

-

-

-

หมายเหตุ *** หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

113

จากตารางที่ 4.16 ผลการวิเคราะหสัมประสิทธิ์สหสัมพันธตามวิธีของเพียรสัน

(Pearson correlation product moment) พบวาความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

(Dpnt1) มีความสัมพันธกับสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง ประกอบดวยการกลอมเกลา

โดยสถาบันครอบครัว (Idpnt1) พบระดับความสัมพันธ .398 กลุมเพื่อน (Idpnt2) .324

สถาบันการศึกษา (Idpnt3) .567 สถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4) .532 สถาบันทางการเมือง

(Idpnt5) .422 และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ซึ่งประกอบดวยปจจัย

ดานอาตมันปจเจกภาพ (Co1) .716 และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co2) .700 ซึ่ง

จะเห็นไดวาระดับความสัมพันธกับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยมีระดับ

ความสัมพันธในระดับสูงกวาดานอื่น ๆ ทั้งนี้ ผลการวิเคราะหพบวาทุกปจจัยพิจารณามี

ความสัมพันธเชิงบวกในระดับสูง โดยพบวามีนัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 ในทุก ๆ ปจจัย ซึ่ง

หมายถึง หากระดับคะแนนความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจมีระดับสูง ระดับ

คะแนนปจจัยอื่น ๆ ดังกลาวก็จะมีระดับสูงไปดวย


แสดงคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธระหวางสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง (Idpnt1, Idpnt2,

Idpnt3, Idpnt4, Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2)

กับความตื่นตัวทางการเมือง ดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2)

ปจจัยพิจารณา Dpnt1 Idpnt1 Idpnt2 Idpnt3 Idpnt4 Idpnt5 Co1 Co2

พฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2)

สถาบันครอบครัว (Idpnt1)


สถาบันการศึกษา (Idpnt3)

สถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4)

สถาบันทางการเมือง (Idpnt5)

อาตมันปจเจกภาพ (Co1)

อาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย (Co2)

-

.448***

.525***

.376***

.376***

.419***

.442***

.363***

-

-

.541***

.464***

.456***

.355***

.419***

.366***

-

-

-

.445***

.410***

.417***

.328***

.287***

-

-

-

-

.572***

.422***

.556***

.496***

-

-

-

-

-

.532***

.504***

.480***

-

-

-

-

-

-

.376***

.351***

-

-

-

-

-

-

-

.731***

-

-

-

-

-

-

-

-

หมายเหตุ*** หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

114

จากตารางที่ 4.17 ผลการวิเคราะหสัมประสิทธิ์สหสัมพันธตามวิธีของเพียรสัน

(Pearson correlation product moment) พบวาความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทาง

การเมือง (Dpnt2) มีความสัมพันธกับปจจัยดานสถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง ซึ่ง

ประกอบดวยการกลอมเกลาโดยสถาบันครอบครัว (Idpnt1) .448 กลุมเพื่อน (Idpnt2) .525

สถาบันการศึกษา (Idpnt3) .376 สถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4) .376 สถาบันทางการเมือง

(Idpnt5) .419 และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ซึ่งประกอบดวยปจจัย

ดานอาตมันปจเจกภาพ (Co1) .422 และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co2) .363

ทั้งนี้ผลการวิเคราะหพบวาทุกปจจัยพิจารณามีความสัมพันธเชิงบวกในระดับสูง โดยพบวามี

นัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 ในทุก ๆ ปจจัย ซึ่งหมายถึง หากระดับคะแนนความตื่นตัวทาง

การเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองมีระดับสูง ระดับคะแนนปจจัยอื่น ๆ ดังกลาวก็จะมีระดับสูง

ไปดวย


แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปรความตื่นตัวทางการเมือง

ดานความรูความเขาใจ (Dpnt1) กับปจจัยดานการกลอมเกลาทางการเมือง

(Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4, Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2)

ModelSum of

Squaresdf

Mean

SquareF P

5 Regression

Residual

Total

294.734

180.815

475.549

5

1980

1985

58.947

.091

645.494 000***

***หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

จากตารางที่ 4.18 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปรความตื่นตัว

ทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ (Dpnt1) กับตัวแปรในการพยากรณซึ่งประกอบดวยตัวแปร

ในการพยากรณ ซึ่งไดแก ปจจัยดานการกลอมเกลาทางการเมืองจํานวนทั้งสิ้น 5 ตัวแปร (Idpnt1,

Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4,Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยจํานวน

ทั้งสิ้น 2 ตัวแปร (Co1,Co2) พบวามี 5 สมการที่สามารถพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดาน

115

ความรูความเขาใจ (Dpnt1) โดยสมการที่ 5 มีความสามารถในการพยากรณดีที่สุด ซึ่งพบคา

f-value ในระดับ 645.494 และมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .000 (P .001)


แสดงคาสัมประสิทธิ์ถดถอย (B) คาสัมประสิทธิ์มาตรฐาน (β) และ

ระดับนัยสําคัญของตัวแปรพยากรณ

ปจจัยพยากรณ B β T Sig.

Constant


อาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย (Co2)

สถาบันการศึกษา (Idpnt3)


สถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4)

.261

.333

.307

.137

.071

.086

.329

.319

.143

.080

.087

5.346***

15.111***

15.366***

7.762***

4.810***

4.573***

.000

.000

.000

.000

.000

.000

Constant .261 R =.787 R Square = .620 Adjusted R2 = .619

*** หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001

จากตารางที่ 4.19 ผลการวิเคราะหถดถอยพหุคูณดวยวิธี Stepwise พบวามีจํานวน

ตัวแปรในการพยากรณจํานวน 5 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัว

ทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ (Dpnt1) โดยปจจัยในการพยากรณมีอิทธิพลตามลําดับดังนี้

อาตมันปจเจกภาพ (Co1) อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co2) สถาบันการศึกษา

(Idpnt3) สถาบันทางการเมือง (Idpnt5) และสถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4) ทั้งนี้ปจจัยทั้ง 5

ประการดังกลาวมีอิทธิพลรวมกันในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

(Dpnt1) รอยละ 61.9 (Adjusted R2 = .619) จากตัวแปรพยากรณทั้งหมด พบวามี 2 ปจจัยที่

ไมมีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความสามารถ ไดแก ปจจัยดาน

การกลอมเกลาจากสถาบันครอบครัว (Idpnt1) และปจจัยดานการกลอมเกลาจากกลุมเพื่อน

(Idpnt2) ทั้งนี้เนื่องจากระดับนัยสําคัญที่พบเทากับ .515 และ .442 (p >.05) ซึ่งสูงกวา .05

116

จึงเปนปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณ จากคาสถิติจากตารางขางตนสามารถเขียนเปน

สมการในการพยากรณในรูปคะแนนดิบ ดังนี้Dpnt1 = .261 + .333 (Co1)***+.307 (Co2)***+.137 (Inpnt3)***+.071(Idpnt5)***+.086 (Idpnt4)***

และเขียนในรูปของคะแนนมาตรฐานดังน้ีDpnt1’ = .329 (Co1)***+.319 (Co2)***+.143 (Inpnt3)***+.080(Idpnt5)***+.087 (Idpnt4)***


แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปรความตื่นตัวทางการเมือง

ดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) กับปจจัยดานการกลอมเกลาทางการเมือง

(Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4,Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Co1,Co2)

ModelSum of

Squaresdf

Mean

SquareF P

4 Regression

Residual

Total

193.775

303.209

496.985

4

1988

1992

48.444

.153

317.623*** .000


จากตารางที่ 4.20 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนทางเดียวระหวางตัวแปร

ความตื่นตัวทางการเมือง ดานพฤติกรรทางการเมือง (Dpnt2) กับแปรในการพยากรณซึ่ง

ประกอบดวยตัวแปรใน การพยากรณซึ่งไดแก ปจจัยดานการกลอมเกลาทางการเมืองจํานวน

ทั้งสิ้น 5 ตัวแปร (Idpnt1, Idpnt2, Idpnt3, Idpnt4,Idpnt5) และการสรางวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยจํานวนทั้งสิ้น 2 ตัวแปร (Co1,Co2) พบวามี 4 สมการที่สามารถพยากรณ

ความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) โดยสมการที่ 4 มีความสามารถ

ใน การพยากรณดีที่สุด ซึ่งพบคา f-value ในระดับ 317.623 และมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .000

(P .001)

117


แสดงคาสัมประสิทธิ์ถดถอย (B) คาสัมประสิทธิ์มาตราฐาน (β) และ

ระดับนัยสําคัญของตัวแปรพยากรณ

ปจจัยพยากรณ B β T Sig.

Constant



สถาบันครอบครัว (Idpnt1)


.458

.296

.236

.144

.118

.317

.227

.159

.124

7.363***

14.573***

11.334***

7.863***

5.646***

.000

.000

.000

.000

.000

Constant .458 R =.624 R Square = .390 Adjusted R2 = .389


จากตารางที่ 4.21 ผลการวิเคราะหถดถอยพหุคูณดวยวิธี Stepwise พบวามีจํานวน

ตัวแปรในการพยากรณจํานวน 4 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัว

ทางการเมือง ดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) โดยปจจัยในการพยากรณมีอิทธิพล

ตามลําดับดังนี้ กลุมเพื่อน (Idpnt2) อาตมันปจเจกภาพ (Co1) สถาบันครอบครัว (Idpnt1) และ

สถาบันทางการเมือง (Idpnt5) ทั้งนี้ปจจัยทั้ง 4 ประการดังกลาวมีอิทธิพลรวมกันในการพยากรณ

ความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง (Dpnt2) รอยละ 38.9 (Adjusted R2

= .389) จากตัวแปรพยากรณทั้งหมด พบวามี 3 ปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรม ไดแก ปจจัยดานการกลอมเกลาจากสถาบันการศึกษา ( Idpnt3)

ปจจัยดาน การกลอมเกลาจากสถาบันสื่อมวลชน (Idpnt4) และปจจัยดานอาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย ทั้งนี้เนื่องจากระดับนัยสําคัญที่พบเทากับ .262, .536 และ .649 ตามลําดับ

(p >.05) ซึ่งสูงกวา .05 จึงเปนปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณ

จากคาสถิติขางตนสามารถเขียนเปนสมการในการพยากรณในรูปคะแนนดิบ ดังนี้Dpnt2 = .458 + .296 (Ipnt2)***+.236 (Co1)***+.144 (Inpnt1)***+.118(Idpnt5)***

และเขียนในรูปของคะแนนมาตรฐานดังนี้Dpnt2’ = . .317 (Ipnt2)***+.227 (Co1)***+.159 (Inpnt1)***+.124(Idpnt5)***

118

พบวา ผลการวิจัยสามารถทดสอบสมมติฐานวาปจจัยทั่วไป และปจจัยการเมืองใน

การศึกษาวิจัยนี้มีความสัมพันธกับระดับความตื่นตัวทางการเมืองโดยผานกระบวนการสราง

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

สวนที่ 3 : การเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนรวม

การเสนอผลการเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) เปน

รายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD มาใชในการอธิบายและควบคุมตัวแปรแทรก

ซอนทางสถิติ เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่ 3 และเพื่อทดสอบสมมติฐานวาความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใตมีความแตกตางกัน ดังนี้

การวิเคราะหปจจัยสวนบุคคลกับความตื่นตัวทางการเมือง


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม

จําแนกตามปจจัยดานเพศ

ปจจัยพิจารณา N Mean S.D. T Sig.

ดานความรูความเขาใจ เพศชาย

เพศหญิง719

1,273

2.86

2.97

.48

.48

-4.884*** .000

ดานพฤติกรรมทางการเมือง เพศชาย


1,278

2.62

2.51

.49

.49

4.676*** .000

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม เพศชาย


1,272

2.74

2.74

.42

.40

-.082 .935


119

ตารางที่ 4.22 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานเพศ พบวา

นักศึกษาเพศชายและเพศหญิงมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ และดาน

พฤติกรรมทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .000 (p< .001) โดยพบคา t

ในระดับ -4.884 และ 4.676 ตามลําดับ ทั้งนี้จากผลการวิเคราะหแสดงใหเห็นวาเพศหญิงมีความ

ตื่นตัวดานความรูความเขาใจสูงกวาเพศชาย ในขณะที่เพศชายมีความตื่นตัวดานพฤติกรรมทาง

การเมืองมากกวา เพศหญิง สวนในภาพรวมพบวานักศึกษาเพศชายและเพศหญิงมีความตื่นตัว

ทางการเมืองไมแตกตางกัน ทั้งนี้เนื่องจากคา t ที่คํานวณไดในระดับ -.082 และ Sig ใน

ระดับ .935 ซึ่งสูงกวา .05 (p>.05)


แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรู

ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม

ตามปจจัยดานอายุ

ปจจัยพิจารณา N Mean S.D. F Sig.

ความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

239547518394294

3.012.942.902.882.93

.47

.46

.50

.49

.50

3.270* .011

ความตื่นตัวทางการเมือง ดานพฤติกรรมทางการเมือง ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

239551518395296

2.512.572.502.572.64

.52

.48

.48

.48

.53

4.333** .002

120



ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

238547518394294

2.762.762.702.732.78

.38

.39

.40

.41

.45

2.638* .032

ตารางที่ 4.23 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานอายุ พบวา นักศึกษาที่มีอายุแตกตางกัน มีความตื่นตัวทางการเมืองทั้งดานความรูความเขาใจแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .011 (p< .05) โดยพบคา F ในระดับ 3.270 ดานพฤติกรรมทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .002 (p< .01) พบคา F ในระดับ 4.333 และความตื่นตัวทางการเมืองในภาพรวมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .032 (p< .05) โดยพบคา F ในระดับ 2.638

ตารางที่ 4.24 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจตามปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

อายุ ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

≤ 18 ป - .0689(069)

.1162**(.002)

.1288***(.001)

.8949*(.046)

19 ป - - .0473(.115)

.0598(.064)

.0160(.651)

20 ป - - - .0126(.700)

-.0313(380)

21 ป - - - - -.642(.093)

≥ 22 ป - - - - -

121

ตารางที่ 4.24 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ตามปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาที่มี

อายุ ไมเกิน 18 ปมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจแตกตางจากนักศึกษาที่มีอายุ

20 ป อายุ 21 ป และอายุ 22 ปขึ้นไปอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรม

ทางการเมืองตามปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี

Least Significance Different : LSD

อายุ ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

≤ 18 ป - -.0588

(128)

.0118

(.762)

-.0615

(.132)

-.1257**

(.004)

19 ป - - .0706*

(.021)

-.0027

(.934)

-.0670

(.062)

20 ป - - - -.0733*

(.028)

-.1375***

(.000)

21 ป - - - - -.0642

(.093)

≥ 22 ป - - - - -

ตารางที่ 4.25 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทาง

การเมืองตามปจจัยดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาที่อายุไมเกิน 18 ปมีความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาที่มีอายุ 22 ปขึ้นไป สวนชวงอายุอื่น ๆ พบวานักศึกษามีความตื่นตัวไมแตกตางกัน และ

ผลการวิเคราะห ยังพบวานักศึกษาที่มีอายุ 20 ป มีความตื่นตัวแตกตางจากเยาวชนที่มีอายุ 21

และอายุ 22 ปขึ้นไป

122


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัย

ดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

อายุ ≤ 18 ป 19 ป 20 ป 21 ป ≥ 22 ป

≤ 18 ป - .0042

(.895)

.0639*

(.047)

.0337

(.317)

-.0202

(.573)

19 ป - - .0597*

(.018)

.0295

(.277)

-.0244

(.412)

20 ป - - - -.0302

(.270)

-.0841**

(.005)

21 ป - - - - -.0538

(.089)

≥ 22 ป - - - - -

ตารางที่ 4.26 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองในภาพรวม ตามปจจัย

ดานอายุเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาที่มีอายุไมเกิน

18 ป และ 19 ป มีความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมการเมืองแตกตางจากนักศึกษาที่มี

อายุ 20 ป และนักศึกษาที่มีอายุ 20 ปมีความต่ืนตัวแตกตางจากนักศึกษาที่มีอายุ 22 ปขึ้นไป

123



ความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และ

ภาพรวมตามปจจัยดานศาสนา


ดานความรูความเขาใจ พุทธ

อิสลาม

คริสต

อื่น ๆ

1,562

396

32

2

2.95

2.84

2.81

2.98

.48

.47

.55

.49

6.104*** .000

ดานพฤติกรรมทางการเมือง พุทธ

อิสลาม

คริสต

อื่น ๆ

1,569

396

32

2

2.55

2.57

2.44

3.03

.50

.46

.47

.80

1.287 .277

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม พุทธ

อิสลาม

คริสต

อื่น ๆ

1,562

396

32

2

2.75

2.70

2.62

3.00

.41

.40

.44

.64

2.600 .051


ตารางที่ 4.27 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน

ในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานศาสนา

พบวา นักศึกษาที่นับถือศาสนาแตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .000 (p< .001) โดยพบคา F ในระดับ 6.104

ผลการวิเคราะหพบแนวโนมนักศึกษาที่นับถือศาสนาพุทธมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจสูงกวานักศึกษาที่นับถือศาสนาอิสลามและศาสนาคริสต สวนความตื่นตัวดาน

พฤติกรรมทางการเมืองและความตื่นตัวในภาพรวม พบวานักศึกษาที่นับถือศาสนาแตกตางกัน

มีความตื่นตัวไมแตกตางกัน ทั้งนี้โดยพบคา F ในระดับ 1.287 และ 2.600 ตามลําดับ

124

ตารางที่ 4.28 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจตามปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

ศาสนา พุทธ อิสลาม คริสต อื่น ๆ

พุทธ - .1112***(.000)

.1408(.106)

-.0296(.932)

อิสลาม - - .0297(.741)

-.1408(.684)

คริสต - - - -.1705(.631)

อื่น ๆ - - - -

ตารางที่ 4.28 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจตามปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาที่นับถือศาสนาพุทธมีความต่ีนตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจแตกตางจากศาสนาอิสลาม

ตารางที่ 4.29 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรม

ทางการเมืองตามปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD


พุทธ - .0151(.592)

.1150(.197)

-.4767(.177)

อิสลาม - - .1301(.157)

-.4616(192)

คริสต - - - -.5917(.104)

อื่น ๆ - - - -

125


การเมืองตามปจจัยดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวาไมมี

ความแตกตางเปนรายคู


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดานศาสนา

เปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD


พุทธ - .0482*

(.037)

.1280

(.081)

-.2531

(.383)

อิสลาม - - .0799

(.290)

-.3012

(.300)

คริสต - - - -.3811

(203)

อื่น ๆ - - - -

ตารางที่ 4.30 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัย

ดานศาสนาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาที่นับถือ

ศาสนาพุทธ มีความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมแตกตางจากศาสนาอิสลาม

126




ตามปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษา


ความตื่นตัวฯดานความรูความเขาใจ ศึกษาศาสตร/ครุศาสตรฯ มนุษยศาสตร เชน เอกภาษาฯ สังคม/ รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร ศิลปศาสตร เชน ดนตรี ศิลปศึกษาฯ นิเทศศาสตร บริหารธุรกิจและการจัดการ วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เกษตรศาสตร เทคโนโลยีอุตสาหกรรม วิทยาศาสตรประยุกต อื่น ๆ

2071632634863

19443211876

282146

2.892.772.942.912.912.832.882.843.162.932.93

.49

.49

.41

.50

.52

.48

.49

.40

.56

.46

.48

9.925*** .000

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง ศึกษาศาสตร/ครุศาสตรฯ มนุษยศาสตร เชน เอกภาษาฯ สังคม/ รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร ศิลปศาสตร เชน ดนตรี ศิลปศึกษาฯ นิเทศศาสตร บริหารธุรกิจและการจัดการ วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เกษตรศาสตร เทคโนโลยีอุตสาหกรรม วิทยาศาสตรประยุกต อื่น ๆ

2081662634864

19543411876

281146

2.502.572.742.612.552.422.542.552.492.522.56

.53

.49

.42

.51

.56

.47

.49

.54

.48

.48

.51

5.835*** .000

127



ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม ศึกษาศาสตร/ครุศาสตรฯ

มนุษยศาสตร เชน เอกภาษาฯ

สังคม/ รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร

ศิลปศาสตร เชน ดนตรี ศิลปศึกษาฯ

นิเทศศาสตร

บริหารธุรกิจและการจัดการ

วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

เกษตรศาสตร

เทคโนโลยีอุตสาหกรรม

วิทยาศาสตรประยุกต

อื่น ๆ

207

163

263

48

63

194

432

118

76

281

146

2.70

2.67

2.84

2.76

2.72

2.63

2.71

2.78

2.67

2.84

2.75

.43

.43

.36

.43

.47

.39

.41

.36

.45

.36

.41

6.202*** .000



ในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดาน

สาขาวิชาที่ศึกษาพบวา นักศึกษาที่ศึกษาตางสาขากัน มีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจดานพฤติกรรมทางการเมืองและในภาพรวมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่

ระดับ .000 (p< .001) โดยพบคา F ในระดับ 9.925 5.835 และ 6.202 ตามลําดับ

128


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจตามปจจัย

ดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

สาขาวิชาที่ศึกษา

ศึกษา/ครุ

มนุษยสังคมรัฐฯ

ศิลปะ บริหาร นิเทศนวิทย/

เทคโนเกษตร

เทคโนอุตฯ

วิทยประยุกต

อื่น ๆ

ศึกษา/ครุ - .1191*

(.018)

-.0524

(.238)

-.0218

(.776)

.0589

(.219)

-.0179

(.794)

.0084

(.835)

-.1076

(.794)

.0466

(.468)

.2645***

(.000)

-.0360

(.486)

มนุษย - - -.1716***

(.000)

-.1409

(.073)

-.0603

(.236)

-.1371

(.054)

-.1107*

(.012)

-

.2267***

(.000)

.0725

(.275)

-

.3837***

(.000)

-.1552**

(.004)

สังคม/

รัฐศาสตร

- - - .0306

(.684)

.1113*

(.014)

.0345

(.607)

.0609

(.104)

-.0552

(.298)

.0990

(112)

-

.2121***

(.000)

.0164

(.740)

ศิลปะ - - - - .0807

(296)

.0039

(.966)

.0302

(.678)

-.0858

(.295)

.0684

(438)

-.2427**

(.001)

-.0142

(.858)

นิเทศน - - - - - -.0768

(.269)

-.0505

(.223)

-.1665**

(.003)

.0123

(.850)

-

.3234***

(.000)

-.0949

(.071)

บริหาร - - - - - - .0264

(.683)

-.0897

(.230)

.0645

(.429)

-

.2466***

(.000)

-.0181

(.802)

วิทย/เทคโน - - - - - - - -.1160*

(.020)

.0382

(.521)

-

.2729***

(.000)

-.0181

(.802)

เกษตร - - - - - - - - .1542*

(.029)

-

.2729***

(.000)

.0716

(.227)

เทคโนฯอุต - - - - - - - - - -

.3111***

(.000)

-.0826

(.222)

วิทยปย. - - - - - - - - - - -

.2285***

(.000)

อื่น ๆ - - - - - - - - - - -

129


ตามปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาที่ศึกษาในสาขาวิชาดานศึกษาศาสตรฯ มีความตื่นตัวทางการเมืองฯ แตกตางจาก

นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสาขามนุษยศาสตร และสาขาวิทยาศาสตรประยุกต

นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสาขามนุษยศาสตรมีความตื่นตัวฯ แตกตางจากนักศึกษาที่

ศึกษาในสาขาสังคมศาสตร สาขาเกษตร และสาขาวิทยาศาสตรประยุกต

นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสาขาวิทยาศาสตรประยุกตมีสวนรวมทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษาที่ศึกษาอยูในสาขา ศิลปศาสตร นิเทศศาสตร วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สาขา

เกษตรศาสตร และสาขาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม นอกจากนั้นยังพบวา นักศึกษาสาขาเกษตรมี

ความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาในสาขาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม

130


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง

ตามปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี





ศิลปะ บริหาร นิเทศนวิทย/

เทคโนเกษตร

เทคโนอุตฯ

วิทยประยุกต

อื่น ๆ

ศึกษา/ครุ - -.0650

(,206)

-.2387***

(.000)

-.1120

(.157)

.0859

(.081)

-.0439

(.543)

-.0420

(.313)

-.0527

(.355)

.0070

(.916)

-.0225

(.618)-.0624

(.242)

มนุษย - - -.1737***

(.000)

-.0470

(.561)

.1509**

(.004)

.0211

(.772)

.0230

(.610)

.0123

(.836)

.0720

(.292)

.0425

(.379).0026

(.963)

สังคม/


- - - .1267

(.102)

.3246***

(.000)

.1947**

(.005)

.1967***

(.000)

.1860**

(.001)

.2456***

(.000)

.2162***

(.000).1762**

(.000)

ศิลปะ - - - - .1979*

(.013)

.0681

(.470)

.0700

(.351)

.0593

(.483)

.1189

(.191)

.0895

(.246).0496

(.546)

นิเทศน - - - - - -.1298

(.068)

-.1279**

(.003)

-.1386*

(.016)

-0790

(.237)

-.1084*

(.019)-.1483**

(.006)

บริหาร - - - - - - .0019

(.977)

-.0088

(.909)

.0509

(.543)

.0214

(.754)-.0185

(.803)

วิทย/

เทคโน

- - - - - - - -.0107

(.835)

.0490

(.425)

.0195

(.606)-.0204

(.666)

เกษตร - - - - - - - - .0596

(.411)

.0323

(.577)-.0097

(.873)

เทคโนฯ

อุต

- - - - - - - - - -.0295

(.644)-.0694

(.320)

วิทยปย. - - - - - - - - - - -.0399

(.824)

อื่น ๆ - - - - - - - - - - -

131


การเมืองตามปจจัยดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

พบวา นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสังคมศาสตรมีสวนรวมทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาในสาขา

ศึกษาศาสตร สาขามนุษยศาสตร สาขาบริหาร นิเทศศาสตร สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

สาขาเกษตรศาสตร สาขาวิทยาศาสตรประยุกตและสาขาอื่น ๆ

นักศึกษาสาขามนุษยศาสตรมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาใน

สาขาบริหารธุรกิจ นักศึกษาสาขาศิลปศาสตรมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษา

สาขาบริหารธุรกิจ

นักศึกษาสาขาบริหารธุรกิจมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาในสาขา

วิทยาศาสตร เกษตรศาสตร วิทยาศาสตรประยุกตและสาขาอื่น ๆ

132


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดาน

สาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD




ศิลปะ บริหาร นิเทศนวิทย/เทคโน

เกษตรเทคโน

ฯวิทย

ประยุกตอื่น ๆ

ศึกษา/ครุ - .0281

(.508)

.1456***

(.000)

-.0670

(.303)

.0706

(.807)

-.0258

(.658)

-.0175

(.610)

-.0802

(.087)

.0267

(.623)

-

.1438***

(.000)

-.0493

(.261)

มนุษย - - -.1737***

(.000)

-.0950

(.154)

.0425

(.324)

-.0539

(.370)

-.0456

(221)

-.1083*

(.027

.0014

(.981

-

.1719***

(.000)

-.0774

(.094)

สังคม/


- - - .0787

(.217)

.2162***

(.000)

.1198*

(.035)

.1281**

(.000)

.0654

(.146)

.1723**

(.001)

.0018

(.959)

.0963*

(.021)

ศิลปะ - - - - .1375*

(036)

.0411

(.597)

.0495

(.423)

-.0132

(.849)

.0937

(.210)

-.0769

(.225)

.0177

(.793)

นิเทศน - - - - - -.0964

(.101)

-.0881*

(.012)

-

.1508**

(.001)

-.0438

(.424)

-

.2144***

(.000)

-

.1198**

(.007)

บริหาร - - - - - - .0083

(.879)

-.0544

(.390)

.2505

(.447)

-.1180*

(.037)

-.0234

(701)

วิทย/

เทคโน

- - - - - - - -.0627

(.137)

.0442

(.381)

-

.1263***

(.000)

-.0318

(.413)

เกษตร - - - - - - - - .1069

(.073)

-.0636

(.153)

.0309

(.538)

เทคโนฯอุต - - - - - - - - - -.1705**

(.001)

-.0760

(.185)

วิทยปย. - - - - - - - - - - .0945*

(.022)

อื่น ๆ - - - - - - - - - - -

133


ดานสาขาวิชาที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวานักศึกษาใน

สาขาศึกษาศาสตรมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาในสาขาสังศาสตรและวิทยาศาสตร

ประยุกต นักศึกษาสาขามนุษยศาสตรมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาสังคมศาสตรและ

วิทยาศาสตรประยุกต

นักศึกษาสาขาสังคมศาสตรมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาสาขาศิลปศาสตร

สาขาบริหารธุรกิจ สาขานิเทศศาสตร สาขาเกษตรศาสตร และสาขาอื่น ๆ

นักศึกษาสาขาศิลปศาสตรมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาสาขาบริหารธุรกิจ

นักศึกษาสาขาบริหารธุรกิจมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาสาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี

สาขาเกษตรศาสตร สาขาวิทยาศาสตรประยุกต และสาขาอื่น ๆ

นักศึกษาสาขาวิทยาศาสตรประยุกตมีความรื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาสาขา

นิเทศศาสตร สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี สาขาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม


แสดงการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานชั้นปที่ศึกษา

ปจจัยพิจารณา n Mean S.D. F Sig.

ความตื่นตัวฯดานความรูความเขาใจ ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 ชั้นปที่ 4 ชั้นปที่ 5

715510562201

4

2.972.892.932.883.04

.45

.51

.49

.49

.78

2.637* .032

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 ชั้นปที่ 4 ชั้นปที่ 5

718511564202

4

2.592.502.572.522.81

.49

.49

.49

.52

.53

2.705* .029

134



ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 ชั้นปที่ 4 ชั้นปที่ 5

714510562201

4

2.782.692.752.702.55

.38

.42

.41

.43

.65

3.683** .005

*หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .05

**หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01


ในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานชั้นป

ที่ศึกษา พบวา นักศึกษาที่ศึกษาตางชั้นปกัน มีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .032 (p< .05) ดานพฤติกรรมทางการเมือง

แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .029 (p< .05) และในภาพรวมแตกตางกันอยาง

มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .005 (p< .01) โดยพบคา F ในระดับ 2.637 2.705 และ 3.683

ตามลําดับ

135


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ตามปจจัยดานชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี


ชั้นป ชั้นปที่ 1 ชั้นปที่ 2 ชั้นปที่ 3 ชั้นปที่ 4 ชั้นปที่ 5

ชั้นปที่ 1 - .0818**

(.004)

.0416

(.131)

.0864*

(.027)

-.0733

(.765)

ชั้นปที่ 2 - - -.0402

(.178)

.0046

(.910)

-.1551

(.527)

ชั้นปที่ 3 - - - .0448

(.264)

-.1149

(.639)

ชั้นปที่ 4 - - - - -.1597

(.517)

ชั้นปที่ 5 - - - - -


ตามปจจัยดานชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาชั้นปที่ 1 มีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจแตกตางจากนักศึกษาชั้นปที่ 4

136


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัยดาน

ชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD


ชั้นปที่ 1 - .0832**

(.004)

.0187

(.505)

.0674

(.090)

-.2255

(.367)

ชั้นปที่ 2 - - -.0644*

(.034)

-.0157

(.704)

-.3086

(.218)

ชั้นปที่ 3 - - - .0487

(.234)

-.2442

(.329)

ชั้นปที่ 4 - - - - -.2929

(.245)

ชั้นปที่ 5 - - - - -

ตารางที่ 4.37 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตาม

ปจจัยดาน ชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษา

ชั้นปที่ 1 มีความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมแตกตางจากนักศึกษาชั้นปที่ 2 และนักศึกษา

ชั้นปที่ 2 มีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษาชั้นปที่ 3

137


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดาน

ชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD


ชั้นปที่ 1 - .0818**

(.001)

.0309

(.182)

.0763*

(.020)

-.1493

(.467)

ชั้นปที่ 2 - - -.0509*

(.042)

-.0055

(.873)

-.2311

(.261)

ชั้นปที่ 3 - - - .0455

(.177)

-.1802

(.381)

ชั้นปที่ 4 - - - - -.2257

(.275)

ชั้นปที่ 5 - - - - -


ดานชั้นปที่ศึกษาเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาชั้นปที่ 1

มีความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมแตกตางจากนักศึกษาชั้นปที่ 2 และชั้นปที่ 4 และพบวา

นักศึกษาชั้นปที่ 2 มีสวนรวมทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาชั้นปที่ 3

138



ความเขาใจดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม

ตามปจจัยดานอาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง)


ความตื่นตัวฯดานความรูความเขาใจ ขรก./พนง.รัฐวิสาหกิจ/ องคกรของรัฐฯ


คาขาย



อื่น ๆ

375

68

340

381

695

133

2.90

2.86

2.91

2.89

2.97

2.95

.52

.51

.49

.52

.43

.48

2.171 .055

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง ขรก./พนง.รัฐวิสาหกิจ/ องคกรของรัฐฯ


คาขาย



อื่น ๆ

379

68

341

381

697

133

2.55

2.65

2.58

2.59

2.51

2.55

.53

.46

.51

.49

.46

.52

1.744 .121

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม ขรก./พนง.รัฐวิสาหกิจ/ องคกรของรัฐฯ


คาขาย



อื่น ๆ

375

68

339

381

695

133

2.72

2.75

2.74

2.74

2.75

2.73

.49

.43

.42

.43

.36

.41

.238 .946

139

ตารางที่ 4.39 ผลการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมืองของ

เยาวชนในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัย

ดานอาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง) พบวา นักศึกษาที่ผูปกครองประกอบอาชีพแตกตางกัน มี

ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมไม

แตกตางกัน ทั้งนี้เนื่องจากคา Sig. ที่คํานวณไดในระดับ .055 .121 และ .946 เปนระดับที่ > .05

โดยมีคา F ในระดับ 2.171 1.744 และ .238 ตามลําดับ



ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัยดานรายไดรวม

บิดา-มารดา (ผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดู)


ความตื่นตัวฯดานความรูความเขาใจ

ต่ํากวา 10,000 บาท/เดือน

10,001-20,000 บาท/เดือน

20,001-30,000 บาท/เดือน

30,001-40,000 บาท/เดือน

40,001-50,000 บาท/เดือน


478

633

463

164

130

124

2.95

2.95

2.91

2.82

2.89

2.92

.49

.44

.51

.49

.48

.57

2.371* .037

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง


10,001-20,000 บาท/เดือน

20,001-30,000 บาท/เดือน

30,001-40,000 บาท/เดือน

40,001-50,000 บาท/เดือน


479

634

465

164

132

125

2.52

2.55

2.61

2.49

2.58

2.53

.47

.47

.53

.55

.49

.46

2.365* .038

140



ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม


10,001-20,000 บาท/เดือน

20,001-30,000 บาท/เดือน

30,001-40,000 บาท/เดือน

40,001-50,000 บาท/เดือน


477

633

463

164

130

124

2.74

2.75

2.76

2.66

2.73

2.73

.39

.37

.45

.45

.40

.44

1.735 .123



ในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานชั้น

รายไดรวมบิดา-มารดา (ผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดู) พบวา นักศึกษาที่ผูปกครองมีรายได

แตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ และดานพฤติกรรมทางการเมือง

แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .037 และ .038 (p< .05) โดยพบคะแนน F ใน

ระดับ 2.371 และ 2.365 ทั้งนี้ พบวา ความตื่นตัวทางการเมืองในภาพรวมของนักศึกษาที่บิดา

มารดา (ผูปกครองท่ีรับผิดชอบเลี้ยงดู) มีรายไดแตกตางกัน มีสวนรวมทางการเมืองไมแตกตางกัน

ทั้งนี้เนื่องจากคา Sig. ที่คํานวณไดในระดับ .123 มีระดับสูงกวา .05 (p>.05) และพบคะแนน F ใน

ระดับ 1.735

141



ตามปจจัยดานระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี


รายได <10,00010,001-

20,000

20,001-

30,000

30,001-

40,000

40,001-

50,000>50,000

<10,000 - .0364

(.572)

-.0091

(.804)

.0039

(.912)

-.0732*

(.019)

-.0531

(.281)

10,001-

20,000

- - -.0455

(.484)

-.0324

(.614)

-.1096

(.078)

-.0895

(.219)

20,001-

30,000

- - - .0130

(.720)

-.0641*

.047

-.0440

(.378)

30,001-

40,000

- - - - -0772*

(.013)

-.0571

(.246)

40,001-

50,000

- - - - - .0201

(.664)

>50,000 - - - - - -


ตามปจจัยดานระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาที่ผูปกครองมีรายไดนอยกวา 10,000 บาท/เดือนมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาที่ผูปกครองมีรายได 40,001-50,000 บาท/เดือน

142


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรม

ตามปจจัยดานระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี


รายได <10,00010,001-

20,000

20,001-

30,000

30,001-

40,000

40,001-

50,000>50,000

<10,000 - -.0985

(.134)

-.0358

(.337)

-.0375

(.300)

.0230

(.470)

.0422

(.401)

10,001-

20,000

- - .0627

(.344)

.0610

(.353)

.1215

(.055)

.1407

(.059)

20,001-

30,000

- - - -.0018

(.962)

.0588

(.075)

.0780

(.126)

30,001-

40,000

- - - - .0605

(.057)

.0798

(.113)

40,001-

50,000

- - - - - .0192

(.684)

>50,000 - - - - - -

ตารางที่ 4.42 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัย

ดานระดับรายไดเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD ไมพบความแตกตาง

ความตื่นตัวทางการเมืองเปนรายคู

143




ตามปจจัยดานภูมิลําเนาเดิม


ความตื่นตัวฯ ดานความรูความเขาใจ สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

302252224282154576

2.862.962.922.962.832.95

.46

.47

.50

.53

.51

.46

3.208** .007

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

304453226283156577

2.532.622.622.462.582.53

.49

.49

.53

.51

.47

.48

4.916*** .000

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม สุราษฎรธานี นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

302453224282154576

2.702.792.772.712.702.74

.41

.40

.44

.43

.42

.38

2.836* .015


**หมายถึง มีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .01


144



ภูมิลําเนาเดิม พบวา นักศึกษาที่มีภูมิลําเนาเดิมแตกตางกัน มีความตื่นตัวทางการเมืองดาน

ความรูความเขาใจในระดับ .007 (p< .01) ดานพฤติกรรมทางการเมืองแตกตางกันอยางมี

นัยสําคัญทางสถิติ ที่ระดับ .000 (p< .001) และในภาพรวมพบวานักศึกษาที่มีภูมิลําเนาเดิม

แตกตางกัน มีสวนรวมทางการเมืองแตกตางกันในระดับ .015 (p< .05) โดยพบคะแนน F

ในระดับ 3.208 4.916 และ 2.836 ตามลําดับ



ตามปจจัยดานภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี


ภูมิลําเนาเดิม สุราษฎรฯ นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

สุราษฎรธานี - -.0993**

(.003)

-.0635

(.140)

-.0972*

(.016)

.0317

(.512)

-.0870*

(.012)

นครศรีธรรมราช - - .0358

(.369)

.0021

(.955)

.1310**

(.004)

.0124

(.687)

พัทลุง - - - -.0337

(.441)

.0952

(.062)

-.0234

(.542)

สงขลา - - - - .1289**

(.008)

.0103

(.773)

ภูเก็ต - - - - - -

.1187**

(.007)

อื่น ๆ - - - - - -

145


ตามปจจัยดานภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาที่มีภูมิลําเนาในจังหวัดสุราษฎรธานีมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาที่มี

ภูมิลําเนา จากจังหวัดสงขลา นักศึกษาจากนครศรีธรรมราชมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษา

จากภูเก็ต

นักศึกษาจากภูเก็ตมีสวนรวมทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาจากสงขลาและ

นักศึกษาจากจังหวัดอื่น ๆ


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตามปจจัยดาน

ภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

ภูมิลําเนาเดิม สุราษฎรฯ นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต อื่น ๆ

สุราษฎรธานี - -.0867*

(.019)

-.0894*

(.041)

.0719

(.080)

-.0495

(.312)

.0039

(.912)

นครศรีธรรมราช - - -.0027

(.947)

.1586***

(.000)

.0372

(.420)

.0906**

(.004)

พัทลุง - - - .1613***

(.000)

.0399

(.441)

.0933*

(.017)

สงขลา - - - - -

.1214*

(.014)

-.0680

(.060)

ภูเก็ต - - - - - .0534

(.234)

อื่น ๆ - - - - - -

146

จากตารางที่ 4.45 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมตาม

ปจจัยดานภูมิลําเนาเดิมเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษา

จากจังหวัดสุราษฎรธานีมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาจากนครศรีธรรมราช

และพัทลุง

นักศึกษาจากนครศรีธรรมราชมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาจาก

สงขลาและที่อื่น ๆ นอกจากนั้นยังพบวา นักศึกษาจากพัทลุงมีความตื่นตัวแตกตางจากนักศึกษา

จากภูเก็ต



ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม

ทําเลที่อยูอาศัยในปจจุบัน

ปจจัยพิจารณา n Mean S.D. T Sig.

ความตื่นตัวฯ ดานความรูความเขาใจ

ในเขตเทศบาล

นอกเขตเทศบาล

882

1,110

2.90

2.94

.50

.47

-1.823 .068

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง



886

1,113

2.57

2.54

.51

.48

1.024 .306

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม



882

1,109

2.74

2.74

.42

.39

-.412 .681

ตารางที่ 4.46 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ทําเลที่อยูอาศัยในปจจุบัน พบวา นักศึกษาที่อาศัย

อยู ในเขตเทศบาลและนอกเขตเพศบาลมีสวนรวมทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวมไมแตกตางกัน ทั้งนี้เนื่องจากคา Sig ที่คํานวณไดมี

ระดับสูงกวา .05 (p>05) โดยพบคา t ในระดับ -1.823 1.024 และ -.412

147



ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัย

ดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบัน


ความตื่นตัวฯ ดานความรูความเขาใจ สุราษฎรธานี


พัทลุง

สงขลา

ภูเก็ต

398

402

397

395

400

2.88

2.98

3.09

2.90

2.78

46

.42

.47

.49

.52

23.535*** .000

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง สุราษฎรธานี


พัทลุง

สงขลา

ภูเก็ต

400

402

396

400

401

2.48

2.61

2.59

2.58

2.51

.49

.45

.50

.51

.51

4.645*** .000

ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม สุราษฎรธานี


พัทลุง

สงขลา

ภูเก็ต

398

402

396

395

400

2.68

2.79

2.84

2.74

2.65

.40

.34

.38

.44

.44

15.063*** .000


148


ในภาคใต ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมตามปจจัยดานที่ตั้ง

สถานศึกษาปจจุบัน พบวา นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสถาบันที่มีที่ตั้งของสถานศึกษาตางกัน

มีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม

แตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .000 (p< .001) โดยพบคา F ที่คํานวณไดระดับ

23.535 4.645 และ 15.063 ตามลําดับ



ตามปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี


ที่ตั้งสถาบัน สุราษฎรฯ นครศรีธรรมราช พัทลุง สงขลา ภูเก็ต

สุราษฎรธานี - -.0975**

(.004)

-.2155***

(.000)

-.0255

(.453)

.0962**

(.005)

นครศรีธรรมราช - - -.1180**

(.001)

.0720*

(.034)

.1937***

(.000)

พัทลุง - - - .1900****

(.000)

.3117***

(.000)

สงขลา - - - - .1217***

(.000)

ภูเก็ต - - - - -

จากตารางที่ 4.48 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ตามปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

พบวา นักศึกษาที่ศึกษาอยูในสถานศึกษาที่ตั้งอยูในจังหวัดสุราษฎรธานีมีความตื่นตัวทาง

การเมืองแตกตางจากนักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูที่นครศรีธรรมราช พัทลุงและภูเก็ต

นักศึกษาที่สถานศึกษาอยูในจังหวัดนครศรีธรรมราชมีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษาที่สถานศึกษาอยูในจังหวัดพัทลุง สงขลาและภูเก็ต

149

นักศึกษาที่สถานศึกษาอยูในจังหวัดพัทลุงมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดสงขลาและจังหวัดภูเก็ต และยังพบวา นักศึกษาที่

สถานศึกษาอยูในจังหวัดสงขลามีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาที่สถานศึกษาอยู

ในจังหวัดภูเก็ต


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง

ตามปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี



สุราษฎรธานี - -.1243***

(.000)

-.1066**

(.003)

-.0972**

(.006)

-.0302

(.390)

นครศรีธรรมราช - - .0177

(.616)

.0271

(.440)

.0941**

(.007)

พัทลุง - - - .0094

(.789)

.0764*

(.030)

สงขลา - - - - .0607

(.057)

ภูเก็ต - - - - -


การเมืองตามปจจัยดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different :

LSD พบวา นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดสุราษฎรธานีมีสวนรวมทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษาที่สถานศึกษาตังอยูในจังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดพัทลุง และจังหวัดสงขลา

นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้อยูในจังหวัดนครศรีธรรมราชมีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดภูเก็ต

นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดพัทลุงมีความตื่นตัวทางเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาที่สถานศึกษาต้ังอยูในจังหวัดภูเก็ต

150


แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัย

ดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี



สุราษฎรธานี - -.1103***

(.000)

-.1606***

(.000)

-.0597*

(.038)

.0326

(.256)

นครศรีธรรมราช - - -.0502

(.080)

.0507

(.078)

.1429***

(.000)

พัทลุง - - - .1009***

(.000)

.1932***

(.000)

สงขลา - - - - .0922**

(.001)

ภูเก็ต - - - - -


ดานที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษา ที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดสุราษฎรธานี มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษา ที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดนครศรีธรรมราช จังหวัดพัทลุง จังหวัดสงขลา และ

จังหวัดภูเก็ต

นักศึกษาที่สถานศึกษาตังอยูในจังหวัดนครศรีธรรมราชมีสวนรวมทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดภูเก็ต

นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดพัทลุง มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษาจากจังหวัดสงขลา และจังหวัดภูเก็ต

นักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดสงขลา มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษาที่สถานศึกษาตั้งอยูในจังหวัดภูเก็ต

151



ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวม ตามปจจัย

ดานสถาบันการศึกษาปจจุบัน


ความตื่นตัวฯดานความรูความเขาใจ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สุราษฎรธานี)

มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ

มหาวิทยาลัยทักษิณ(เขตพัทลุง)

มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตสงขลา

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา)

มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต

199

199

202

201

398

136

130

129

198

200

2.79

2.96

3.00

2.94

3.09

2.92

3.03

2.76

2.80

2.76

.48

.43

.41

.45

.46

.49

.52

.43

.56

.46

14.993*** .000

ความตื่นตัวฯ ดานพฤติกรรมทางการเมือง มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี




มหาวิทยาลัยทักษิณ(พัทลุง)

มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตสงขลา





201

199

202

201

397

140

130

130

199

200

2.52

2.44

2.68

2.53

2.58

2.54

2.49

2.71

2.44

2.59

.49

.49

.49

.41

.50

.53

.49

.48

.53

.48

6.044*** .000

152



ความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวม มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี




มหาวิทยาลัยทักษิณ(พัทลุง)

มหาวิทยาลัยทักษิณ(สงขลา)





199

199

202

201

397

136

130

129

198

200

2.66

2.70

2.84

2.74

2.84

2.73

2.76

2.73

2.62

2.67

.43

.36

.37

.31

.38

.44

.43

.44

.46

.42

7.826*** .000




สถานศึกษาปจจุบัน พบวา นักศึกษาตางสถาบันมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความ

เขาใจ ดานพฤติกรรม และภาพรวมแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ .000 (p <.001) โดยพบคา F

ในระดับ 14.993 6.044 และ 7.826 ตามลําดับ

153

ตารางที่ 4.52 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจตามปจจัย

ดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD

สถานศึกษามรภ.


มอ.สงขลา

(สุราษฎรฯ)

มรภ.


ม.วลัย

ลักษณ

ม.ทักษิณ

(พัทลุง)


(สงขลา)


(สงขลา)


(ภูเก็ต)

มรภ.

ภูเก็ต

มรภ.

สงขลา

มรภ.


- -.1719***

(.000)

-.2094***

(.000)

-.1534**

(.001)

-.1255*

(.018)

-.2431***

(.000)

-.0103

(.829)

-.0103

(.829)

.0329

(.488)

.0359

(.503)



- - -.0375

(.429)

.0185

(.696)

-.1314**

(.001)

.0465

(.379)

-.0711

(.184)

.1616**

(.001)

.2048***

(.000)

.2078***

(.000)

มรภ.


- - - .0561

(.236)

-.0939*

(.022)

.0840

(.111)

-.0336

(.529)

.1991***

(.000)

.2424***

(.000)

.2454***

(.000)

ม.วลัย

ลักษณ

- - - - -.1499***

(.000)

.0279

(.596)

-.0897

(.093)

.1431**

(.003)

.1863***

(.000)

.1893***

(.000)



- - - - - .1779***

(.000)

.0603

(.209)

.2930***

(.000)

.3363***

(.000)

.3393***

(.000)


(สงขลา)

- - - - - - -.1176*

(.043)

.1152*

(.029)

.1584**

(003)

.1614**

(.006)


(สงขลา)

- - - - - - - .2328***

(.000)

.2760***

(.000)

.2790***

(.000)



- - - - - - - - .0432

(.364)

.0462

(.389)

มรภ.

ภูเก็ต

- - - - - - - - - .0300

(.955)

มรภ.สงขลา - - - - - - - - - -

154


ตามปจจัยดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฎสุราษฎรธานี มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษา

มหาวิทยาลัย สงขลานครินทร (สุราษฎรธานี) มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช มหาวิทยาลัย

ทักษิณ (พัทลุง) และมหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา)

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สุราษฎรธานี) มีความตื่นตัวแตกตาง

จากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภู เก็ต)

มหาวิทยาลัย ราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช มีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยวัยลักษณ มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาจาก มหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มหาวิทยาลัย

ราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ(พัทลุง) มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษามหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร(สงขลา) มหาวิทยาลัย


นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภู เก็ต)

มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และ


155

ตารางที่ 4.53 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองตาม

ปจจัยดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD





มรภ.


ม.วลัย

ลักษณ




(สงขลา)


(สงขลา)



มรภ.

ภูเก็ต

มรภ.

สงขลา

มรภ.


- .0758

(.125)

-.1654**

(001)

-.0129

(.793)

-.0655

(.125)

-.0213

(.695)

.0321

(.564)

.0808

(.102)

-.0656

(.183)

-.1920

(.001)



- - -.2412***

(.000)

-.0887

(.072)

-.1413**

(.001)

-.0971

(.075)

-.0437

(.432)

.0050

(.919)

-.1414**

(.004)

-.2678***

(.000)

มรภ.


- - - .1525**

(.002)

.0998*

(.019)

.1441**

(.008)

.1975***

(.000)

.2462***

(.000)

.0998*

(.043)

-.0266

(.631)

ม.วลัย

ลักษณ

- - - - -.0526

(.219)

-.0084

(.877)

.0450

(.418)

.0938

(.058)

-.0527

(.286)

-.1791**

(.001)



- - - - - .0442

(.362)

.0976

(.051)

.1464**

(.001)

-.0001

(.999)

-.1265

(.011)


(สงขลา)

- - - - - - .0534

(.375)

.1022

(.061)

-.0443

(.416)

-.1707**

(.005)


(สงขลา)

- - - - - - - .0488

(.381)

-.0977

(.079)

-.2241***

(.000)



- - - - - - - - .1464***

(.003)

-.2729***

(.000)

มรภ.ภูเก็ต - - - - - - - - - -.1264*

(.023)

มรภ.สงขลา - - - - - - - - - -

156


การเมืองตามปจจัยดานสถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different :

LSD พบวา นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฎสุราษฎรธานี มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตาง

จากนักศึกษา จากมหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช


จากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มหาวิทยาลัย



แตกตางจากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ มหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มหาวิทยาลัย

ทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัย

ราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)


นักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตาง จากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต และมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

157

ตารางที่ 4.54 แสดงการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยภาพรวมตามปจจัยดาน

สถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD





มรภ.


ม.วลัย

ลักษณ




(สงขลา)


(สงขลา)

ม.สงขลา


มรภ.

ภูเก็ต

มรภ.

สงขลา

มรภ.


- -.0468

(.249)

-.1861***

(.000)

-.0819

(.043)

-.1832***

(.000)

-.0706

(.117)

-.1042*

(.022)

.0348

(.392)

-.1051

(.710)

-.0749

(.102)



- - -.1394**

(.001)

-.0351

(.386)

-.1365

(.000)

-.0238

(.597)

-.0574

(.208)

.0815*

(.045)

.0317

(.434)

-.0281

(.539)

มรภ.


- - - .1043*

(.010)

.0029

(.934)

.1156*

(.010)

.0819

(.072)

.2209***

(.000)

.1711***

(.000)

.1112

(.015)

ม.วลัย

ลักษณ

- - - - -.1014**

(.004)

.0113

(.801)

-.0223

(.624)

.1166**

(.004)

.0668

(.098)

.0070

(.878)



- - - - - .1127**

(.005)

.0790

(.053)

.2180***

(.000)

.1682***

(.000)

.1084**

(.008)


(สงขลา)

- - - - - - -.0336

(.498)

.1053

(.019)

.0555

(.217)

-.0043

(.931)


(สงขลา)

- - - - - - - .1390**

(.002)

.0891

(.051)

.0293

(.560)



- - - - - - - - -.0498

(.219)

-.1096*

(.017)

มรภ.

ภูเก็ต

- - - - - - - - - -.0598

(.190)

มรภ.สงขลา - - - - - - - - - -

158

ตารางที่ 4.54 ผลการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวมตามปจจัยดาน

สถานศึกษาปจจุบันเปนรายคูดวยวิธี Least Significance Different : LSD พบวา นักศึกษาจาก

มหาวิทยาลัยราชภัฎสุราษฎรธานี มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจากนักศึกษาจาก

มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา)


จากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยราชภัฎนครศรีธรรมราช และ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)


แตกตางจากนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ มหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัย

สงขลานครินทร (ภูเก็ต) และมหาวิทยาลัยราชภัฏภูเก็ต

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษาจากนักศึกษามหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) และมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต)

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยทักษิณ (พัทลุง) มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางจาก

นักศึกษามหาวิทยาลัยทักษิณ (สงขลา) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มหาวิทยาลัย

ราชภัฏภูเก็ตและมหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา


นักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) มีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษามหาวิทยาลัยสงขลานครินทร(สงขลา)

นักศึกษาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (ภูเก็ต) มีความตื่นตัวทางการเมือง

แตกตางจากนักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

159

บทที่ 5

ผลการวิเคราะหขอมูลคําถามอิสระ

ผลการวิเคราะหขอมูลจากแบบสอบถามปลายเปด

ผลการวิเคราะหขอมูลจากแบบสอบถามปลายเปด (Opened form Questionnaire)

เพื่อใหเยาวชนกลุมตัวอยางไดมีโอกาสแสดงความคิดเห็นอยางอิสระ เพื่อประกอบการทํา

ความเขาใจในปรากฏการณดานความต่ืนตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552 ดังรายละเอียดใน

แตละประเด็นตอไปนี้

ขอที่ 1 โปรดใหคําจํากัดความ “ตัวตน” ของนักศึกษา

ประเด็นคําถามเกี่ยวกับการใหคําจํากัดความ “ตัวตน” ของตนเองนั้นพบวาโดย

ภาพรวมกลุมตัวอยางทั้ง 5 จังหวัด (รอยละ 67) มองวาตนเองมีลักษณะความเปนตัวของตัวเองสูง

คือ มีความคิดอิสระและเปนตัวของตัวเอง และมีความเชื่อมั่นในตัวเอง กลาคิด กลาพูด และกลา

ทําอยางอิสระเสรีแตตองอยูในกรอบความถูกตองของกฎหมายและไมทําใหผูอื่นและสังคม

เดือดรอน ขณะเดียวกันก็ยอมรับฟงความคิดเห็นของผูอื่น ชอบชวยเหลือผูอื่น รักชาติ ศาสนา

และรักสงบ เปนคนที่ไมชอบถูกเอารัดเอาเปรียบ รักความยุติธรรม และมองโลกในแงดีและคิดใน

เชิงบวก มีความสุขและความพอใจกับสิ่งที่ตนเองเปน ตลอดจนมีความภูมิใจในความเปน

เอกลักษณเฉพาะตัวของตนเองไมวาจะเปนดานอุปนิสัยและบุคลิกภาพก็ตาม รวมทั้งมีความมั่นใจ

ในผลของการกระทําของตัวเองวาตนเองจะเปนอยางไรก็ขึ้นอยูกับสิ่งที่ตนเองกระทํา และที่สําคัญ

คือ เนนการพึ่งตนเองเปนหลัก

นอกจากนี้ ยังพบวามีเยาวชนสวนหนึ่ง (รอยละ 18) แสดงลักษณะความเปนตัวของ

ตัวเองสูงอยางชัดเจน คือ เนนการไมชอบผูกมัด หรือไมชอบอยูในกฎเกณฑและกรอบตาง ๆ โดย

มองวาตัวตนที่แทจริงนั้นไมมีใครสามารถบังคับได และไมชอบถูกครอบงําทางความคิดหรือไมชอบ

ใหใครมาออกคําสั่ง เพราะมองวาชีวิตเปนของเรา ไมชอบใหใครมายุงหรือวุนวายกับชีวิต

ในขณะที่เยาวชนสวนนอยเทานั้น (รอยละ 2) ที่มองตนเองในลักษณะเชิงลบ คือ

ไมคอยมีความกระตือรือรนหรือคอนขางเฉื่อย หรือใชชีวิตไปเรื่อย ๆ มองวาตนเองชอบอยูคนเดียว

160

และไมชอบสมาคมกับผูอื่น อยางไรก็ตาม เยาวชนกลุมตัวอยางสวนหนึ่งไมแสดงความคิดเห็น

(รอยละ 13) ทั้งนี้อาจเนื่องจากไมตองการแสดงตัวตน หรือยังไมแนชัดในบุคลิกภาพของตนเอง

อยางแทจริง

ขอที่ 2 นักศึกษาคิดวาตนเองมีปฏิสัมพันธกับชุมชน สังคมและประเทศชาติอยางไร เพียงพอ และ/หรือ เหมาะสมหรือไม

คําตอบของเยาวชนกลุมตัวอยางในประเด็นการมีปฏิสัมพันธกับชุมชน สังคม และ

ประเทศชาตินี้ สามารถจําแนกคําตอบออกเปน 4 ประเภทคือ

1. เพียงพอและเหมาะสม

2. เพียงพอแตยังไมเหมาะสม

3. เหมาะสมแตไมเพียงพอ

4. ไมเพียงพอและไมเหมาะสม

กลาวคือในประเด็นคําตอบของกลุมตัวอยางสวนใหญ (รอยละ 30) มองวา (1)

ไมเพียงพอและไมเหมาะสม โดยกลุมตัวอยางสวนใหญระบุวา ยังคงเปนนักศึกษาจึงไมไดมี

ปฏิสัมพันธกับภายนอกอยางเพียงพอ จึงมองวาเปนขอจํากัดเกี่ยวกับตัวนักศึกษาเองคือในเรื่อง

เงื่อนไขของเวลาและสถานภาพ รวมทั้งมองวาตองอยูประจําในหอพักจึงไมไดมีโอกาสปฏิสัมพันธ

กับชุมชนมากนัก สวนในเรื่องของความไมเหมาะสมสวนใหญเนนเรื่องของรูปแบบ หรือวิธีการ

เขาสังคมหรือการปฏิสัมพันธที่ยังมีนอย โดยเฉพาะการเปดโอกาสในสังคมควรใหเยาวชนมีสวนรวม

มากกวานี้ หรือระบุวาการเขาถึงสังคมยังทําไดยาก เพราะกลุมที่เขารวมการเมืองก็มักมีกลุม

ผลประโยชนหรือกลุมอิทธิพลเทานั้น เยาวชนจึงเปนเพียงการเขารวมไมไดรับสิทธิในการเสนอ

หลักการตอชุมชน และมองวา การประชุมหรือชุมนุมนั้นอาจทําใหเราเสียโอกาสในหลายเรื่อง

เพราะการใหขอมูลยังไมเพียงพอและทั่วถึง ดังพบวากลุมตัวอยางสวนใหญเนนเรื่องประเด็นการรู

ขอมูลขาวสารบานเมืองใหรอบดานมากกวานี้ เชน กรณีขอมูลเกี่ยวกับสามจังหวัดชายแดนภาคใต

ที่ระบุวาไมเพียงพอและไมเหมาะสมอยางยิ่ง และเสนอใหมีหอกระจายขาวของชุมชนอยางทั่วถึง

ตลอดจนมองวายังไมเปดกวางหรือมีการยอมรับกันความคิดเห็นที่แตกตางกันมากนัก จึงทําใหมี

การปฎิสัมพันธหรือเขาหากันของคนในชุมชนนอยลง หรือการเมืองทําใหเกิดการแบงพรรคแบง

ฝายสรางความขัดแยงจึงไมตองการมาเลือกฝายใด เพราะรูสึกเบื่อหนายกับการเมืองที่มองวามีแต

สรางปญหาหรือการเมืองเปนเรื่องน้ําเนาและสกปรก

161

กลุมตัวอยางลําดับตอมา (รอยละ 22) ระบุวา (2) เพียงพอแตยังไมเหมาะสม เพราะ

มองวาตนเองสมัครใจในการเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองอยางเต็มที่ เชน การรับฟงขาวสาร

บานเมือง และการไปใชสิทธิเลือกตั้งทั้งในระดับทองถิ่นและระดับชาติ รวมทั้งมีความสนใจเรื่อง

การแลกเปลี่ยนพูดคุยกันในสังคมตามสมควรเทาที่จะทําได แตเหตุผลที่มองวายังไมมี

ความเหมาะสมเพราะเปนขอจํากัดในเรื่องของการใหโอกาสและการเปดกวางแสดงความคิดเห็น

อยางเต็มที่ จึงทําไดเพียงการเขารวมประชุมเล็กนอย ตองคอยเคารพการตัดสินใจของผูนําหรือ

ผูใหญเทานั้น กลุมตัวอยางที่มองวา (รอยละ 18) (3) เหมาะสมแตไมเพียงพอ คือมองวาการมี

ปฏิสัมพันธเปนสิ่งที่ดี แตบางครั้งอาจไมเพียงพอ เพราะมองวา “ตนเองเปนประชาชนตัวเล็ก ๆ

ที่คอยทํางานเรียนหนังสือเพื่อหาเลี้ยงครอบครัวเพื่อทําใหประเทศชาติเจริญ” จึงอาจมองวาไมมี

บทบาทหนาที่อยางเต็มที่ สวนในกลุมตัวอยางที่มองวา (รอยละ 5) (4) ไมเพียงพอและ

ไมเหมาะสม เพราะมองวาคนในสังคมบางคนยังมีการแบงชนชั้นกันเองและแบงแยกทางความคิด

และพวกพอง การมีปฏิสัมพันธที่ดีจึงเกิดขึ้นยาก นอกเหนือจากนั้นคือกลุมตัวอยางที่ไมแสดง

ความคิดเห็น (รอยละ 25)

ขอที่ 3 ในฐานะสมาชิกในสังคม นักศึกษาคิดวาไดทําประโยชนตอ ชุมชน สังคม และประเทศชาติอยางไร เพียงพอหรือเหมาะสมหรือไม

กลุมตัวอยางไดตอบคําถามในประเด็นนี้สวนใหญ (รอยละ 70) มองวา (1) เพียงพอ

และเหมาะสม โดยเหตุผลของกลุมตัวอยางสวนใหญภาพรวมระบุวา การไปใชสิทธิเลือกตั้ง โดยไม

ซื้อสิทธิขายเสียง เพื่อจะไดใหคนดีมาพัฒนาประเทศ ไดเขารวมกิจกรรมหรือใหความชวยเหลือ

สังคมหรือชุมชนตามสติปญญาและกําลังความสามารถตามความเหมาะสม รวมถึงการประพฤติ

ปฏิบัติตนเปนพลเมืองที่ดี ไมกอปญหาความเดือดรอนใหแกชุมชน สังคม เชน คําตอบของกลุม

ตัวอยางมองวา “การเปนลูกที่ดีของพอแม เปนศิษยที่ดีของครูบาอาจารย เปนพลเมืองที่ดีตอ

ประเทศชาติ แมไมเกงไมสําคัญเพราะพัฒนาใหดีขึ้นไดขอเพียงมีคุณธรรมเดน จริยธรรมดีก็แลว”

กลุมตัวอยางลําดับตอมา (รอยละ 12) ระบุวา (2) เหมาะสมแตไมเพียงพอ คือมองวาตนเองยัง

ไมไดทําประโยชนตอสังคมมากเทาที่ควร ทั้งจากขอจํากัดในสถานภาพความเปนนักศึกษาและการ

เอื้อโอกาสทางสังคมยังมีนอย เชน “ไมอยากเขาไปยุงเกี่ยวของกับกลุมบางกลุมที่ชอบเอาเปรียบ”

หรือ “ไมเพียงพอ เพราะบางความคิดไมสามารถเสนอสูชุมชนไดจริงและเกิดความไมเทาเทียมกัน”

162

กลุมตัวอยางลําดับตอมา (รอยละ 8) (3) เพียงพอแตยังไมเหมาะสม เพราะรัฐบาล

ควรปรับปรุงรูปแบบการทํางานใหประชาชนมีโอกาสเขาไปสวนรวมทําประโยชนตอชุมชน สังคม

และประเทศชาติไดอยางแทจริง ไมใชแคขอความคิดเห็นเทานั้น สวนในกลุมตัวอยางที่มองวา

(รอยละ 9) (4) ไมเพียงพอและไมเหมาะสม เพราะมองตนเองในฐานะนักศึกษาที่มีเวลานอยมาก

หรือไมมีโอกาสเพียงพอในการทําประโยชนอยางเต็มที่ หรือไดทําอะไรใหแกประเทศชาติอยาง

จริงจัง นอกเหนือจากนั้นคือกลุมตัวอยางที่ไมแสดงความคิดเห็น (รอยละ 1)

ขอที่ 4 นักศึกษาไดรับการอบรม เลี้ยงดู และกลอมเกลามาอยางไร

ประเด็นคําถามนี้ในภาพรวมกลุมตัวอยาง (รอยละ 60) ตอบวา ไดรับการเลี้ยงดูใน

ลักษณะที่มีความเปนประชาธิปไตยคอนขางสูง คือ สอนใหเปนคนมีเหตุผล รูจักวาอะไรควรไมควร

และใหอิสระในการคิดตัดสินใจ มีสิทธิที่จะแสดงความคิดเห็น ชอบ คัดคาน รวมถึงการตัดสินใจ

ในชีวิตประจําวัน หรือทําอะไรตองรับผิดชอบสิ่งที่ไดกระทํา แตไมเดือดรอนกับคนอื่น รับฟง

ความคิดเห็นของผูอื่น ปลูกฝงเกี่ยวกับศีลธรรม การอยูในสังคมใหมีความสุข ใหปฏิบัติตัวเปนคนดี

เรียนรูที่จะเขาใจคนอื่น เอาใจเขามาใสใจเรา มีน้ําใจตอผูอื่น กลอมเกลาใหรูจักเปนคนแบงปน

มีน้ําใจ ใหรูจักรับผิดชอบในหนาที่ของตนเอง ตัวอยางเชน

“สอนใหเปนคนที่ดี เวลามีปญหาอะไรเขามาก็ตองหาทางแกไมใชปลอยใหมันเปน

ปญหาตอไปอยางนั้น” “มีความอิสระ กลาตัดสินใจในสิ่งที่ถูกตอง เม่ือทําผิดตองมีการลงโทษ”

“ใหความรักความเอาใจใส การใหเสรีภาพ อิสระ ความคิด ความรู”

“ใหเคารพสิทธิของผูอื่น ใชสิทธิของตนอยางเต็มที่ มีจิตสาธารณะไมเห็นแกประโยชน

ของตนเปนใหญ” “เติบโตมาโดยอยูในกฎระเบียบของพอแม แตมีความอิสระในการแสดงความ

คิดเห็น”

“การอบรม เลี้ยงดู และกลอมเกลา มีความเปนสวนตัวและมีความอิสระ เนื่องจาก

ครอบครัวไวใจในความคิด”

“ใหเปนคนดีไมสรางความเดือดรอนใหชุมชนและสังคม”

“ใหมีความคิดอยางเสรี แตตองใหพอแมรับรูทุกครั้ง”

“ไดมีการอบรมและมีการเลี้ยงดูท่ีดี และเปนคนดีของสังคม”

“สั่งสอนใหเปนคนดี และเสรีในการเลือก ไมมีการบังคับ”

“ไดรับการอบรมใหยึดในสิทธิเสรีภาพ หามละเมิดสิทธิของผูอื่น ใหอยูในกฎเกณฑ

ของความดี รับฟงความคิดเห็นผูอื่น ปฏิบัติตามกฎหมาย”

163

รองลงมาคือกลุมตัวอยาง (รอยละ 15) ใหคําตอบในลักษณะของการอบรมเลี้ยงดู

แบบรักวัวใหผูกรักลูกใหตี เชน

“เลี้ยงดวยความโหดบางดีบาง” “เลี้ยงดูมาแบบพอแมคอนขางที่จะไมคอยตามใจ

เทาไร”

“เลี้ยงดูมาตามระเบียบ เปนลูกที่ตองเคารพพอแมมาตลอด” “อบรมเลี้ยงดูมาอยาง

ที่เด็กควรเคารพผูใหญ เด็กตองเชื่อฟงผูใหญไมควรลบหลูผูใหญ” อยางไรก็ตามเปนที่นาสังเกต

อยางมากวา กลุมตัวอยางสวนหนึ่งไมไดแสดงความคิดเห็น (รอยละ 25)

ขอที่ 5 ความคาดหวังในการประกอบอาชีพในอนาคตที่นักศึกษาประสงค พรอมเหตุผล

กลุมตัวอยางตอบประเด็นคําถามนี้คอนขางหลากหลาย แตในภาพรวมพบวากลุม

ตัวอยางตองการประกอบอาชีพอิสระและไดทํางานตรงตามความรูที่ไดเรียนมา รวมทั้งอาชีพที่

มั่นคงสามารถมีรายไดเพียงพอพึ่งตนเองและเปนที่พึ่งของครอบครัวได ตลอดจนยึดหลักประกอบ

อาชีพโดยสุจริต นอกจากนี้ไดใหความสําคัญกับเรื่องรายไดรองลงมา ดังตัวอยางตอไปนี้

“ทําธุรกิจสวนตัวอาจจะเปนเพราะเหตุผลที่วาไมอยากเปนลูกจางของใคร”

“ธุรกิจสวนตัว ยืนดวยตัวเราเองไมมีปญหากับใคร ทํางานอิสระไมถูกกดดันจาก

นายจาง”

“ทํางานในองคกรที่มั่นคง และเก็บเงินหาลูทางประกอบธุรกิจสวนตัว”

“อยากมีธุรกิจเปนของตัวเอง เพราะอยากทําอาชีพที่ตนเองรักชอบ”

“สุจริต เอาผลประโยชนเขาประเทศไทย(ยึดผลประโยชนของประเทศเปนหลัก”

“ประสบความสําเร็จ โปรงใส เปนธรรม”

“มีเงินเดือนพอใหเหลือเก็บ”

“อาชีพที่สุจริต รายไดดี และเปนอาชีพที่เราชอบ”

“อนาคตประกอบอาชีพเปนครูเพราะวาเมื่อจบไปแลวจะไดทํางานเพื่อสังคม”

“มีความคิดอิสระ สบายใจ เพราะถาสบายใจจะไมเครียด ทํางานไดด”ี

“ในอนาคต ขาพเจาคาดหวังวาจะประกอบอาชีพเปนขาราชการเพราะอาชีพ

ขาราชการเปนอาชีพยั่งยืนแมวาเงินเดือนจะไมมากเทาไร แตจะปฏิบัติหนาที่อยางเต็มที่และ

ซื่อสัตย สุจริต”

164

“จะประกอบอาชีพที่สุจริต เพราะการที่เราประกอบอาชีพที่สุจริตทําใหอนาคตของเรา

ยั่งยืน มีจุดยึดที่มั่นคง”

“มีการงานที่มั่นคง หาเลี้ยงครอบครัวไดอยางสบาย แบบพอเพียงพอมีพอกิน”

“อาชีพอะไรก็ได ที่ทําแลวมีความม่ันคงและครองชีพในอนาคตขางหนาได”

“เปนเจานายตัวเอง ไมตองอยูในการปกครองของใคร”

“อยากมีอาชีพที่ตรงกับที่ไดศึกษามาเพราะความถนัดของบุคคล”

“ ขาราชการ จะอบรมใหคนในประเทศชาติมีจิตใจที่สูงขึ้น”

“ทําธุรกิจสวนตัว เพราะไมอยากเปนลูกนองคนอื่น”

นอกจากนี้ ยังมีกลุมตัวอยางสวนหนึ่งที่ยังไมชัดเจนเกี่ยวกับการประกอบอาชีพใน

อนาคต(รอยละ 5) เชน “ตอนนี้ยังไมมีความแนนอนดานอาชีพ เพราะความคิดโอกาสและ

ความชอบสามารถเปลี่ยนแปลงไดเสมอ” กลุมตัวอยางสวนหนึ่งที่ยังไมแสดงความคิดเห็น (รอยละ

25)

ขอที่ 6 นักศึกษามีความเชื่อในเรื่องกฎแหงกรรม การเวียนวายตายเกิด นรกสวรรค ชาติหนาหรือไม อยางไร

ประเด็นคําถามนี้พบวากลุมตัวอยางสวนใหญไมแสดงความคิดเห็น (รอยละ 40)

และกลุมตัวอยาง (รอยละ 35) ตอบวาเชื่อในเรื่องกฎแหงกรรมวาทําดีไดดีทําชั่วไดชั่ว โดยสวนหนึ่ง

เชื่อเพราะไดรับการอบรมมาจากครอบครัววามีจริง บางกรณีมีความเชื่อมั่นมากในผลกรรมของชาติ

นี้และชาติหนาวามีจริง ตัวอยางเชน

“เชื่อ 100% ตองทําบุญสรางกรรมดีใหมาก ๆชาติหนาเกิดมาไมลําบาก”

“เชื่อ สนิทใจ แตก็สงสัยบางครั้งวาทําไมกรรมมันมาชาจัง”

“เชื่อ เพราะคนมีฐานะ เกียรติยศเปนที่ยอมรับของสังคม เปนคนดีที่เปนตัวอยางของ

สังคมไดก็เกิดจากการกระทํากรรมด”ี

“เชื่อ เพราะคิดวาถาเราทําอะไรมากรรมนั้นก็จะตามสนองและติดตัวเราไป”

แตบางสวนมองจากหลักเหตุผลและประสบการณของตนเองวามีอยูจริง เชน

“เชื่อเพราะทุกเรื่องเห็นไดชัดเจน” “เชื่อคะ ก็อยางที่เห็นอยูทุกวัน” “เชื่อ เพราะใครทํา

อะไรก็ตองไดอยางนั้น” “เชื่อ แตจะทําวันนี้ใหดี อนาคต อดีต ปจจุบันสําคัญที่สุด”

แตกลุมตัวอยาง (รอยละ 25) สวนหนึ่งไมเชื่อเพราะอาจนับถือตางศาสนาหรือมี

ความเชื่อแตไมมากนัก เชน

165

“ไมเชื่อ แตไมลบหลูเพราะไมสามารถพิสูจนรูแนชัดวาที่กลาวมานี้จะมีจริงอยางที่ได

ยินมาหรือเปลา” หรือ “ไมเชื่อ เราเชื่อวาเราจะทําสิ่งที่ดีใหตอเพื่อนมนุษยดวยกันตามหลักการของ

พระเจา”

ขอที่ 7 นักศึกษาเขารวมกิจกรรมทางศาสนาของทานอยางไร

กลุมตัวอยาง (รอยละ 45) ไมแสดงความคิดเห็น และกลุมตัวอยาง (รอยละ 35) เขา

รวมกิจกรรมทางศาสนา เชน ในศาสนาพุทธคือการเขาวัดในวันสําคัญของศาสนา เชน งานทําบุญ

ตักบาตร ถวายสังฆทาน ทอดผา งานศพ งานบวช ไหวพระ ฟงเทศน ฟงธรรมโดยเฉพาะ

ในวันสําคัญทางพระพุทธศาสนา สวนในศาสนาคริสตและอิสลาม คือ การไปสวดมนต และ

กลุมตัวอยาง (รอยละ 20 ) ตอบวา “ไมคอยไดไปเพราะไมมีเวลา” “เขารวมหากมีเวลาวาง”

ขอที่ 8 นักศึกษามีความคิดเห็นตอการบริหารประเทศของรัฐบาลอยางไร

ตัวอยางตําตอบเชน

“ไมรูนาเบื่อ ปญหาเยอะนารําคาญ”

“นาเบื่อ ถกเถียงกันไมจบสิ้นเห็นแกได”

“ไมมีความเที่ยงตรง ใชวงจรอุบาท พวกเดียวกันเองบริหารกันเองตรวจสอบไมได ไร

สาระ ชอบใชความรุนแรง เรียนจบกันสูง ๆ ซะเปลา แตความคิดต่ํา ๆ”

“ณ ตอนนี้มีการเปลี่ยนแปลงผูนําบอยครั้งทําใหความกาวหนาของประเทศลาชา”

“โกงกิน ฉอโกง ยักยอก” “ควรมีความโปรงใสกวานี้

“เหนื่อยที่จะคิดเรื่องนี”้ “ควรมีความโปรงใสกวานี”้ “ไมโปรงใส ไมเปนธรรม”

“เห็นแกตัว ลืมนึกถึงประเทศ”

“เปดโอกาสใหประชาชนเรียกรองสิทธิและนําขอมูลที่ดียื่นตอรัฐบาลและนํามาเปน

ประเด็นที่ประชุม”

“ความแนนอนเปนสิ่งสําคัญ เพราะการกระทําอะไรตองแนใจและมั่นคงทุกอยาง

เพราะไมไดขึ้นอยูกับเราเพียงคนเดียวเทานั้นแตขึ้นอยูกับคนไทยทุกคน”

“เฉย ๆ กับรัฐบาลชุดนี้เพราะมีความวุนวายมาก รายไดในครอบครัวลดลง”

“อยากใหมีความโปรงใสในการทํางาน ซื่อสัตยตอตนเองและประเทศชาติยึด

ผลประโยชนสวนรวมเปนหลัก มีเหตุผลในการบริหารงาน และไมทุจริตคอรัปชั่น”

166

“รัฐบาลอาจจะไมรีบที่จะแกปญหาตาง ๆที่เกิดขึ้นอยูในตอนนี”้

“หากคนสวนใหญไมใหความรวมมือกันพัฒนาประเทศ ยังแบงเปน2 ฝายอยางที่

เปนอยู”

”ประเทศก็ไมสามารถพัฒนาไปไดอยางรวดเร็ว เพราะประเทศไมใชเปนของใครคนใด

คนหนึ่ง เปนของทุกคน”“มีความเชื่องชาในการบริหารและมีการคอรัปชั่นกันมากเกินไป รัฐบาล

ควรตั้งคณะตรวจสอบรัฐบาลที่มีความโปรงใสจริง ๆ”

“รัฐบาลไทยยังออนแอและยังไมไดผลักดันหรือพัฒนาประเทศอยางแทจริงซึ่งรัฐบาล

ควรจะเรงปฏิบัติดวย” “แกไขปญหาในบางเรื่องไดดีแตบางเรื่องก็ตองใหเวลารัฐบาลในการแกไข

ปญหาเพราะเพิ่งไดเขาไปดํารงตําแหนงและเรื่องบางเรื่องตองใชเวลานาน”

“มีความเห็นวาในเมื่อรัฐบาลมีนโยบายที่จะพัฒนาประเทศออกมาแลวซึ่งนโยบายนี้

ประชาชนรับรูแลวก็ควรจะบริหารประเทศไดอยางที่บอกไว”

“ไมชอบ ไมวาพรรคไหน ผายไหน ก็เห็นแกไดทั้งนั้น” “ไมเด็ดขาดใชอํานาจไมเต็มที่

ผูนําประเทศอาจจะเปนคนดี แตลูกพรรคคอนขางเลว”

“มีแตคนเห็นแกประโยชนสวนตน มือไมพายยังเอาเทาราน้ํา”

ขอที่ 9 หากนักศึกษามีโอกาสในการบริหารประเทศจะทําอยางไร


“จะไมใหมีการคอรัปชั่น จะลงโทษผูที่กระทําผิดอยางเด็ดขาด”

“ทําสิ่งที่ควรจะทํา เพื่อใหประเทศชาติดีขึ้นโดยไมใหผูอื่นเดือดรอน”

“ทําเพื่อประชาชน ผลงานตองมีใหมากที่สุด ไมใชกินอยางเดียว”

“จะทําใหประเทศชาติและภาคตาง ๆใหมีความพัฒนา”

“ จะทําใหประเทศไทยเจริญมากกวานี้”

“ทําตามแนวพระราชดํารัส เราจะครองแผนดินโดยธรรม”

“ ปลูกฝงใหเด็กไมเห็นแกตัวและใหใชชีวิตพอเพียง”

“กึ่งเผด็จการ เพราะรูสึกวาตอนนี้กฎหมายไทยคอนขางออนแอ”

“ทุกคนตองเทาเทียม และจะทําใหทุกคนมีเสรีภาพอยูอยางสบายเทาที่จะทําได”

“ทํางานโดยสุจริตซื่อสัตย รับฟงความคิดเห็นของประชาชน และพัฒนาประเทศ”

“ คงไมมีโอกาส ก็เลยไมคิด”

“ทําใหประเทศมีความสงบสุข ความสามัคคี คนไทยทุกคนรักกัน”

167

“คิดถึงผลประโยชนของประชาชนเปนหลัก”

“แจกแจงทุกการกระทํา ทําอะไรจะแจกแจงตอสาธารณชน”

“ทําอะไรควรมีความยุติธรรมทําอยางขาวสะอาด”

“อยากใหทุกการเมืองรวมมือกันบริหารประเทศไมวาพรรคชนะหรือแพคะแนน”

“จะไมโกงกิน เอาผลประโยชนของประเทศชาติเปนหลัก”

“จะรับฟงความคิดเห็นจากหลาย ๆทาง และจะแกไขปญหานั้น ๆ”

“ คงเปนสิ่งที่เปนไปไมได เพราะรูสึกเบื่อระบบการเมืองไทยซึ่งยากตอการแกไข”

“พัฒนาหรือไมก็เปลี่ยนระบบการปกครองไปเลยในเมื่อเปนประชาธิปไตยแลว ทุกคนยัง

ใชสิทธิในทางที่ผิด ก็เปลี่ยนเปนระบบคอมมิวนิสตไปเลยเพื่อที่จะควบคุมดูแลคนไปในทางเดียวกัน

นอกจากนี้ผูนําก็จะตองเปนคนดีจริง ๆซึ่งมันตองประกอบกันหลาย ๆ ดานตอง รวมมือกัน”

“จะออกบทลงโทษอยางจริงจังเพื่อประชาชนไทยจะไดมีระเบียบมากกวาวันนี”้

“คงประกาศกฎใหทุกคนไมแบงฝายรักใครกันและสามัคคีกัน”

ขอที่ 10 นักศึกษามีความเขาใจเกี่ยวกับคําวา “ประชาธิปไตย” อยางไร


“ประชาธิปไตย เปนการปกครองโดยประชาชนเพื่อประชาชน”

“ยอมรับในเสียงขางมากของประชาชน รับฟงทุกเสียงของประชาชน”

“เสียงขางมากตองเคารพเสียงขางมาก และเคารพเสียงขางนอย”

“ทุกคนมีสิทธิ ในการออกเสียง ตัดสินใจ โดยไมยึดติดกับฐานะ”

“ประชาธิปไตยคือ บุคคลทุกคนมีสิทธิเทาเทียมกันและมีสิทธิในการดูแลประเทศ

รวมกัน แตในปจจุบันประชาธิปไตยคือ เครื่องมือของนักการเมืองหรือรัฐบาล”

“คนในประเทศมีสิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคเทาเทียมกันทุกคน”

“คืออํานาจที่ประชาชนทุกคนพึงมีเทาเทียมกันและไมมีใครละเมิดสิทธิใคร”

“รับฟงเสียงขางมากเปนหลักและรับฟงเสียงขางนอยไปพิจารณา”

168

ขอที่ 11 นักศึกษามีความคิดเห็นตอสถานการณความรุนแรงที่เกิดขึ้นในภาคใตของไทย อยางไร


“นับวันยิ่งรุนแรงมากขึ้น ทําใหสูญเสียบุคลากรของชาต”ิ

“นับวันยิ่งรุนแรงมากขึ้น ทําใหสูญเสียบุคลากรของชาต”ิ

“รัฐบาลจัดการไมดีพอ มีความเชื่อผิด ๆที่คิดวารัฐจัดการไดโดยไมฟงคนในพื้นที่ยึด

ความคิดของรัฐบาลเปนหลัก”

“รัฐบาลเปนหลักอยากใหจบเร็ว ๆไมใชมัวแตกินงบประมาณสงสารทหารที่ตาย”

“อยากใหจบเร็ว ๆ ไมใชมัวแตกินงบประมาณกันอยูสงสารทหารที่ตาย”

ขอที่ 12 นักศึกษามีความคิดเห็นตอสังคม การเมือง และประเทศไทยวามี “จุดแข็ง” “จุดดอย” อยางไร


“จุดดอย คนไทยที่ไดรับการศึกษาไมเพียงพอ งายตอการถูกชักจูงดวยเงิน”

“จุดดอยคือคลอยตามและเลียนแบบการเมืองของประเทศตาง ๆที่ประสบความสําเร็จ

จุดแข็งคือสังคมไทยมีเอกลักษณและวัฒนธรรมที่ชาวตางชาติยอมรับวานอบนอม”

“จุดแข็ง มีพระมหากษัตริยเปนประมุข จุดดอยไมมีความสามัคค”ี

“จุดดอย การไมรับฟงความคิดเห็นของคนอื่น จุดแข็ง ยึดมั่นในระบบพระมหากษัตริย”

ขอที่ 13 นักศึกษามีความหวังตออนาคตของประเทศอยางไร


“พัฒนากวานี้ มีงานใหทําพอสําหรับประชาชน” “อยากใหบานเมืองสงบสุข”

“มีผูนําที่ดี ประเทศสงบ และกาวหนาขึ้นเรื่อย ๆไมมีการประทวงหรือขัดแยงกันเอง

สําหรับประชาชน”

“ดีขึ้นกวาวันนี้ นักการเมืองที่โกงกินจะหมดไปจากสังคม”

“หวังอยากใหประเทศไทยมีความสงบเหมือนเดิมไมแบงแยกและอยากจะใหผูคน

แยกแยะวานายกรัฐมนตรีทานใดดีทานใดชั่ว”

169

“อยากใหประเทศไทยมีความมั่นคงในระบบประชาธิปไตย รักชาติ ศาสนา และ

พระมหากษัตริย”

ขอที่ 14 นักศึกษามีความรูสึกอยางไรตอประเทศไทยเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศอื่น ๆ


“แย เนื่องจากปญหาทางการเมืองและเศรษฐกิจ การที่ปญหาทางการเมือง ไมสงบ

ทุกอยางก็ยังแยโดยเฉพาะดานการศึกษาที่ตอนนี้ประเทศไทยยิ่งแยมาก”

“ดอยสรรถภาพทางการเมืองมาก ๆ มีแตความแตกแยกไมมีความสามัคค”ี

“จะรูสึกแยเมื่อโดนเทียบกับนักการเมือง แตขาพเจาก็ยังภูมิใจในการเปนคนไทย”

“โชคดีที่ไดเกิดมาบนแผนดินไทย”

ขอที่ 15 ขอคิดเห็นอื่น ๆ

สวนใหญใหขอมูลซ้ํากับขอที่ 1 ถึงขอที่ 14 จึงไมไดนํามาวิเคราะห

การแสดงพฤติกรรมของความเปนพลเมืองที่ดีเหมาะสมกับบทบาทหนาที่ในฐานะ

การเปน “นักศึกษา” ทั้งในดานสิทธิและหนาที่โดยทั่วไป ตามสถานภาพและบทบาท สิทธิตาม

กฎหมายและขอบังคับ และสิทธิทางการเมือง

170

บทที่ 6

ผลการวิเคราะหขอมูลการสัมภาษณเชิงลึก

ผลการวิจัยและการวิเคราะหขอมูลเชิงคุณภาพในการสัมภาษณเชิงลึก (Indepth

Interview) จากคณะผูบริหาร และคณาจารยที่สอนทางดานรัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร หรือที่

เกี่ยวของของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษาใน 5 จังหวัดภาคใต จํานวน 30 ราย เพื่อ

ประกอบการทําความเขาใจในปรากฏการณดานความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่

ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549 –

2552 โดยละเอียดมากยิ่งขึ้น

ดังสามารถสรุปผลการวิจัยเปนรายประเด็นคําถามตอไปนี้

ขอที่ 1 : การเรียนการสอนในสาขาวิชาที่เกี่ยวของกับการเมืองการปกครองในดานการปกครองในระบอบประชาธิปไตย มีสวนสําคัญในการสรางลักษณะพลเมืองแบบประชาธิปไตยอยางไร

ในประเด็นคําถามนี้พบวาโดยภาพรวมคณาจารยตางมีความคิดเห็นสอดคลองกันวา

สภาพแวดลอมทางการศึกษานั้นมีสวนสําคัญอยางยิ่งตอการเรียนรูของเยาวชน โดยเฉพาะ

นอกจากการเรียนการสอนในเนื้อหาวิชาการเมืองการปกครองแลว ยังจําเปนตองคํานึงถึง

การสราง “บรรยากาศการเรียนการสอนใหมีลักษณะแบบประชาธิปไตย” ดวย เพราะจะมีสวน

อยางสําคัญตอการปลูกฝงและอบรมกลอมเกลาทางการเมืองใหแกเยาวชนไดเขาใจถึงวิถีคิดและ

วิถีปฏิบัติคามแนวทางของระบอบประชาธิปไตยอยางเปนรูปธรรม เชน ไมวาจะเปนเรื่องการเรียนรู

ในการอยูรวมกัน หรือการทํางานแบบมีสวนรวม การทํางานเปนกลุม การสรางความเปนทีมรวมถึง

การบริหารจัดการกับความขัดแยงระหวางกัน ซึ่งลวนจะนําไปสูการปูพื้นฐานความเขาใจถึงแกน

แทของความเปนประชาธิปไตยได และนําไปสูการวางรากฐานในเรื่องการพัฒนาการเมืองไทยใน

ระบอบประชาธิปไตยใหเขมแข็งอยางมั่นคงตอไป

ดังนั้น ในสาขาวิชาที่เกี่ยวกับการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยโดย

แทจริงแลวจึงตองมุงเนนสรางความตระหนักใหเยาวชนเห็นถึงความสําคัญของการเปนพลเมืองที่ดีใน

ระบบประชาธิปไตย กลาวคือ ไมใชเปนเพียงการใหความรูความเขาใจเฉพาะทางทฤษฎีแก

เยาวชนเทานั้น แตตองสามารถปลูกฝงจิตวิญญาณของความเปนประชาธิปไตยใหแกเยาวชนได

171

โดยผาน การเรียนรูจากประสบการณจริงจากทั้งในหองเรียนและภาคสนาม หรืออาจสามารถเขาไป

มีสวนรวมในเวทีการเมืองทั้งในระดับทองถิ่นจนถึงการเมืองระดับชาติตอไปได ตลอดจนกระตุนให

มีความสนใจตอการติดตามขอมูลขาวสารบานเมืองหรือสถานการณความเคลื่อนไหวในปจจุบันได

อยางเทาทัน ขณะเดียวกันก็สงเสริมใหมีการแสดงออกในเชิงสรางสรรค ไมวาจะเปนเรื่องของ

ความคิดและการทํางานเพื่อกิจกรรมสาธารณะในรูปของงานอาสาสมัครหรือชมรมกิจกรรมตาง ๆ

เพื่อสังคมอันจะชวยหลอหลอมพัฒนานักศึกษาใหมีลักษณะของความเปนพลเมืองแบบ

ประชาธิปไตยจากภายในอยางแทจริง

กลาวคือ เนื้อแทของกิจกรรมการเรียนการสอนเกี่ยวกับการเมืองการปกครองจึงไมใช

มุงหมายใหนักศึกษาตองการไปเปนเจาคนนายคนหรือบริหารงานแบบการสั่งการในเชิงเผด็จการ

แตตองเรียนรูจักการเคารพในสิทธิซึ่งกันและกันและยอมรับความคิดเห็นของผูอื่นที่หลากหลายใน

สังคมไดดวย การหลอหลอมหรือการปลูกฝงเรื่องอุดมการณความเปนประชาธิปไตยจึงตองมาจาก

ขางในซึ่งสวนใหญเปนสิ่งที่อาจทําไดยาก แตดวยเนื้อหาสาระสําคัญของความเปนศาสตร

ทางการเมืองและการปกครองอยางแทจริงนั้นตองสามารถสรางใหเกิดความตระหนักถึงจิตสํานึก

ความเปนพลเมืองของประชาชนได อยางนอยที่สุดแลวตองสามารถคํานึงถึงประโยชนสุขของ

ประชาชนโดยรวมได ไมใชเปนเรื่องของการเขามาตักตวงแสวงหาผลประโยชนหรือการใหไดมา

ซึ่งอํานาจเพื่อตนเองและพวกพอง

ในเบื้องตนนี้จึงตองมีการทําความเขาใจใหชัดเจนในคําวา “การเมือง” “การปกครอง”

และ “ประชาธิปไตย” ซึ่งประชาชนทั่วไปมักมองวาเปนเพียงเรื่องของผูนําทางการเมืองหรือ

นักปกครองเทานั้น แตจะทําอยางไรใหประชาชนไดตระหนักถึงบทบาทของตนเองในการเปนฟนเฟอน

ที่สําคัญที่จะขับเคลื่อนทิศทางการพัฒนาประเทศใหเอื้อประโยชนสุขแกประชาชนอยางเปนธรรม

และทั่วถึง การเรียนการสอนในทางรัฐศาสตรหรือการเมืองการปกครองนี้จึงไมใชเปนเพียงการให

ทฤษฎีหรือความรูอยูแตในหองเรียนเทานั้น แตการจะสรางใหเกิดคุณลักษณะความเปนพลเมือง

แบบประชาธิปไตยที่แทจริงไดนั้นตองอาศัยเงื่อนไขและองคประกอบหลายประการ แตสิ่งสําคัญที่สุด

คือ การจุดประกายความคิดใหกับประชาชนไดลุกขึ้นมาปกปองสิทธิของตนเองจากการเอารัด

เอาเปรียบและความไมเปนธรรมในสังคมได ในขณะดียวกันก็ไมไดไปละเมิดซึ่งสิทธิของผูอื่นและ

สังคมโดยรวมเพราะสามารถคํานึงถึงผลกระทบความเดือดรอนที่จะเกิดขึ้นตอสังคมในวงกวางได

เฉกเชนเดียวกับในอดีตที่ผานมานั้น พบวานิสิตนักศึกษาไดรวมกันกอรูปขบวนการเคลื่อนไหวทาง

สังคมในภาคประชาชนที่สามารถปลุกกระแสจิตสํานึกใหเกิดขึ้นจากภายในใหสามารถเต็มไปดวย

อุดมการณทางการเมือง และมุงปกปองรักษาผลประโยชนของประเทศชาติ ปราบปรามทรราชย

และขจัดการเอารัดเอาเปรียบใหหมดสิ้นไป รวมทั้งการสรางความเปนธรรมใหเกิดขึ้นในสังคมไทย

172

โดยไมไดอาศัยแรงผลักดันเชิงผลประโยชนเขามาเกี่ยวของ หรือมีการเคลือบแฝงเจือไปดวย

คานิยมเชิงวัตถุนิยมใด ๆ เหมือนงเชนสังคมในปจจุบัน

ดวยเหตุนี้หองเรียนสมัยกอนจึงเปนการเรียนรูจากนอกหองเรียนผานเหตุการณหรือ

ประสบการณจริงในสังคม ที่ทําใหนักศึกษาสมัยนั้นสามารถเรียนรูและเขาถึงความทุกขยากและ

ปญหาเดือดรอนของประชาชนจากหองเรียนชีวิตจริงในสังคม แตในสมัยนี้พบวานักศึกษาจํานวน

นอยมากที่จะกาวไปสูการแสวงหาสัจธรรมหรือความจริงอีกดานของสังคม เพราะมักมุงหวังแต

ความสะดวกสบายพรอมกับการปลอยใหอุดมการณทางการเมืองเปนเพียงแคกระดาษปริญญาบัตร

ที่ไมกอใหเกิดคุณคาในทางปฏิบัติแตอยางใด สาระสําคัญของการสรางคุณลักษณะพลเมืองแบบ

ประชาธิปไตย จึงตองเนนที่ผูเรียนมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับสิทธิและหนาที่ของตนเอง เชน

รูและเขาใจในบทบาทหนาที่ความเปนพลเมืองของตนเอง และตระหนักรูวาการปกครองในระบอบ

ประชาธิปไตยนั้นมีสวนสําคัญอยางไรในการกําหนดวิถีชีวิตความเปนอยูของตนเอง และที่สําคัญ

สามารถมองเห็นความเชื่อมโยงไดวาวิถีความเปนอยูในชีวิตของผูคนในสังคมนั้นไดรับผลกระทบ

จากเชิงนโยบายของภาครัฐอยางไร ซึ่งก็ลวนแตมีอิทธิพลสงผลประทบตอประชาชน ไมวาทางตรง

หรือทางออมอยางหลีกเลี่ยงไมได ดังนั้น ความเขมขนของการปลูกฝงและอบรมใหเกิดการเรียนรู

ในเรื่องการเมืองการปกครองจึงไมควรจํากัดอยูเฉพาะนักศึกษาในสาขาวิชารัฐศาสตรหรือศาสตร

ที่เกี่ยวของเทานั้น การเรียนการสอนนั้นจึงตองมุงทําใหนักศึกษาทุกคนตระหนักไดวาการเมือง

การปกครองนั้นไมใชเปนเรื่องไกลตัวอีกตอไป แตเปนเรื่องของทุกคนที่ตองเขาไปมีสวนเกี่ยวของ

เพื่อรวมกันกําหนดรูปรางหรือสรางประชาธิปไตยไมใหพิกลพิการอีกตอไป

สรุปไดวาในประเด็นคําถามเกี่ยวกับเรื่องการเรียนการสอนดานการเมืองการปกครอง

จะมีสวนสําคัญตอการสรางลักษณะพลเมืองแบบประชาธิปไตยไดอยางไรนั้น พบวา ผูให

สัมภาษณ สวนใหญตางมุงใหความสําคัญกับเรื่องของการอบรมกลอมเกลาทั้งในรูปแบบเชิง

ปริมาณและคุณภาพ กลาวคือการเรียนการสอนตองเนนใหนักศึกษาไดรับความรูในเชิงรุกมากขึ้น

โดยไมไดเรียนรูแบบตั้งรับเฉพาะความรูที่ปอนใหจากหองเรียนเทานั้น แตตองกระตุนใหเกิด

จิตสํานึกความเปนประชาธิปไตยไดดวย มิเชนนั้นยอมจะไมสามารถกอใหเกิดการกอรูปในเชิง

คุณลักษณะพลเมืองแบบประชาธิปไตยตามที่ตองการได โดยเฉพาะองคความรูทางการเมืองการ

ปกครองนั้นจะตองสามารถเชื่อมโยงถึงสัมพันธภาพของความเปนมนุษยในสังคมที่มีศักดิ์ศรีและ

ความเสมอภาคโดยไมไดแบงแยกชนชั้น ตลอดจนมีความเกี่ยวของกันและกันทั้งในเชิงอํานาจและ

หนาที่ ในสังคมโดยรวมดังที่นักวิชาการ แฮโรลด ดี ลาสเวล (Harold D. Lasswell) ใหความหมาย

วา “การเมือง เปนเรื่องที่วาใครไดอะไร เมื่อไหร อยางไร” ซึ่งหากตีความหมายอยางแคบแลวก็จะ

เปนเรื่องของอํานาจ ความขัดแยง ผูนํา หรือผูมีอิทธิพลและรัฐเทานั้น แตยังไมสามารถครอบคลุม

173

ไปถึงประชาชนวาจะไดอะไรจากการเมืองดังกลาว นอกจากการมองวาการเมืองเปนเรื่องสกปรกที่

มีแตปญหาความขัดแยงวุนวายไมจบสิ้น ลาสเวลล จึงมองวาควรมีการจัดระบบดังกลาว

มิเชนนั้นคนที่แข็งแรงกวาจะเอาเปรียบคนที่ออนแอกวา ในที่สุดสังคมก็จะเกิดความขัดแยง วุนวาย

เมื่อเปนเชนนี้การเมืองจึงตองอยูคูกับมนุษยตราบใดที่มนุษยยังอยูรวมกันเปนสังคม ดวยเหตุนี้

จากองคประกอบเรื่องสภาพแวดลอมภายนอกและบรรยากาศประชาธิปไตยในหองเรียนระหวาง

ผูเรียนและผูสอนแลว สิ่งสําคัญอยางยิ่งคือ เนื้อหาวิชาของการเรียนการสอนตองมุงเนนสราง

ความเขาใจในเรื่องของการใช “อํานาจ” ใหชัดเจน เชน การที่นักวิชาการโรเบิรต ดาหล

( Robert A. Dahl) ไดใหความหมายของ “ระบบการเมือง” วาเปนรูปแบบความสัมพันธของ

มนุษยในเรื่องเกี่ยวกับอํานาจการปกครอง ซึ่งหากพิจารณาในแงนี้แลวระบบการเมืองนั้นใครเปน

ผูใชอํานาจและเพื่อใคร โดยเฉพาะในดานการบัญญัติขอบังคับการใชกฎหมายนั้นสามารถ

กอให เกิดความเปนระเบียบของสังคมและคํานึงถึงหลักความเปนธรรมอยางเสมอภาค

แกประชาชนหรือไม หรือปลอยใหผูมีอํานาจสรางความชอบธรรมใหกับตนเองในการเอารัด

เอาเปรียบผูฉลาดนอยกวาโดยขาดความยุติธรรม

การใชอํานาจอธิปไตยสูงสุดเปนของปวงชน จึงตองมีจุดมุงหมายเพื่อการใชอํานาจ

ใหเกิดประโยชนสุขแกประชาชน หรือดังที่กลาวกันวา การเมืองเปนเรื่องของการจัดสรรอํานาจเพื่อ

ประโยชนสุขของประชาชน ดังนั้นหากเกิดเหตุการณความไมยุติธรรมในสังคมแลว ประชาชนใน

ที่นี้จึงไมอยูในฐานะของผูถูกปกครองที่ตองมีหนาที่ปฏิบัติตามและเชื่อฟงรัฐอีกตอไป แตยอม

สามารถนําไปสูการการเคลื่อนไหวทางการเมืองในภาคประชาชนหรือประชาสังคมเพื่อเรียกรอง

หรือคัดคานความไมเปนธรรมไดโดยไมมีผลประโยชนสวนตนแอบแฝง จึงจะถือไดวาเปน

กระบวนการกอใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองในเชิงสรางสรรคตามระบอบประชาธิปไตยอยาง

แทจริง ดังพบไดวาปรากฎการณความตื่นตัวที่เกิดขึ้นในสังคมในปจจุบัน สวนหนึ่งบงชี้ใหเห็นถึง

การเขามามีสวนรวมในการแสดงออกทั้งทางความคิดและพฤติกรรมทางการเมืองมากขึ้น

แตขณะเดียวกันการรับรูขอมูลขาวสารโดยการขาดความไตรตรองหรือกลั่นกรองก็ยอมสราง

ความเสียหายใหแกสังคมโดยรวมได ปจจุบันจึงมีพบวาการใหความสําคัญเกี่ยวกับการสราง

ความรูความเขาใจในเรื่องประชาธิปไตยโดยผานหลักสูตรการเรียนการสอนในสาขาวิชาการเมือง

การปกครองที่แพรหลายในวงการศึกษามากขึ้น เชนในสถาบันอุดมศึกษาบางแหงกําหนดใหมีทั้ง

หลักสูตรรัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตร โดยครอบคลุมทั้งระดับปริญญาตรี ปริญญาโทจนถึง

ระดับปริญญาเอก สถานการณเชนี้จึงเปนขอบงชี้ใหเห็นถึงโอกาสทางการศึกษารวมถึงสภาพ

การตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนทั่วไปในระดับวงกวางมากขึ้น แตทั้งนี้จะสามารถเขาถึงและ

ครอบคลุมเยาวชนหรือไมนั้นจึงขึ้นอยูกับการใหความสําคัญของผูสอนในวิชาการเมือง

174

การปกครองและที่เกี่ยวของวาจะสามารถปลูกฝงจิตสํานึกทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแก

เยาวชนผานการเรียนการสอนไดมากนอยเพียงใด

ขอที่ 2 ลักษณะสังคมการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตยของประเทศไทยในปจจุบันมีสวนหลอหลอมเยาวชนไทยอยางไร

ในประเด็นนี้พบวาคณาจารยตางมีความคิดเห็นที่หลากหลายตางกัน ดังสรุปไดวา

2.1 กรณีที่ไมเห็นดวย เพราะมองวาลักษณะสังคมการเมืองการปกครองแบบ

ประชาธิปไตยของไทยในปจจุบันมีการหลอหลอมเยาวชนของชาติคอนขางนอย เนื่องจาก

การปกครองของประเทศไทยยังไมมีความเปนประชาธิปไตยเทาที่ควร ซึ่งหากมองในเชิงทฤษฎี

แลวอาจจะดูเหมือนวาประเทศไทยมีการเมืองการปกครองแบบที่คอนขางสวยหรูและสมบูรณแบบ

ตามระบบประชาธิปไตย แตในทางปฏิบัตินั้นเปนแตในเชิงโครงสรางทางการเมืองการปกครองที่ให

ความสําคัญแตเพียงเปลือกภายนอกเทานั้น เพราะในความเปนจริงพบวามักมีการเลือก

ปฏิบัติการอยางไมเทาเทียมกันระหวางชนชั้นโดยไมเปนธรรม ตัวอยางเชน พฤติกรรมของ

นักการเมืองที่กระทําความผิดแตยังคงสามารถลอยนวลอยูในสังคมได หากประเทศไทยยังคง

เปนไปในลักษณะดังกลาวก็นับไดวาเปนเรื่องที่นาเปนหวงอยางยิ่งสําหรับเยาวชนไทยเปนอยาง

มากวาจะสามารถรูจักผิดชอบชั่วดีมากเพียงใด เพราะหากผูใหญที่เปนตัวอยางของบานเมือง

ไมตางอะไรจากปากวาตาขยิบ รวมถึงพฤติกรรมที่ขัดแยงกับการกระทําตลอดจนการคํานึงถึง

ประโยชนสวนตนมากอนสวนรวมแลว ก็อาจทําใหเยาวชนซึมซับหรือรับเอาแนวคิดที่ไมถูกตอง

ดวยเพราะคิดวา สิ่งนั้นเปนสิ่งถูกตอง หรือสังคมทั่วไปทําไดโดยปกติแมแตผูนําทางการเมืองและ

ผูนําของประเทศ

2.2 กรณีที่เห็นดวย แตเปนการมองวาสังคมการเมืองการปกครองของไทยปจจุบัน

หลอหลอมเยาวชนของชาติ ใหซึมซับ “หลักคิดประชาธิปไตยแบบไม เต็มใบ ” จึ งไมใช

หลักประชาธิปไตยที่แทจริง เนื่องจากสังคมการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตยของไทยยังมี

ลักษณะเปนแบบอํานาจนิยม ซึ่งการหลอหลอมดังกลาวทําใหเยาวชนขาดลักษณะของพลเมือง

ที่เหมาะสมกับระบอบประชาธิปไตย หรือแมแตมองวาการใชสิทธิทางการเมืองเปนเพียงแคการไป

เลือกตั้งเทานั้น หลังจากน้ันก็ปลอยใหเปนอํานาจหนาที่เด็ดขาดของนักการเมืองที่จะทําหนาที่แทน

ประชาชนในรัฐสภา โดยไมไดสรางใหเกิดการตระหนักถึงการเขาไปมีสวนในการติดตามตรวจสอบ

เพื่อใหการทํางานมีความโปรงใสอยางตอเนื่องไดอยางไร หนาที่ของเยาวชนจึงมักถูกจํากัดเฉพาะ

บทบาทในวงแคบโดยไมไดเขาไปของเกี่ยวกับเรื่องการบานการเมืองที่เปนหนาที่ของผูใหญ ทําให

175

สวนหนึ่งจึงมักมีการกีดกันเยาวชนทั้งในทางตรงและทางออม การหลอหลอมกลอมเกลาทาง

การเมืองแกเยาวชนจึงมีนอยมากและปลอยใหเปนไปตามยถากรรมในโลกแหงการฉาบทาดวย

สิ่งยั่วยุมอมเมาทั้งหลาย สังคมที่สรางพื้นที่แหงความแปลกแยกทางการเมืองออกจากวิถีชีวิตของ

ประชาชนและเยาวชนเหลานี้จึงกอใหเกิดคุณลักษณะตาง ๆ ที่ไมเหมาะสมกับเยาวชนหลาย

ประการเชน (1) เยาวชนขาดจิตสํานึกของความรักชาติ หรือวัฒนธรรมของความเปนชาติที่ขาด

หายไปอยูมากในปจจุบันการหลอมหลอมความรักชาตินอยลงนําไปสูการขาดความคิดแบบ

จิตสาธารณะตอคนอื่น คนรอบขาง สังคม ชุมชน และประเทศชาติจึงลดลง (2) วิถีการดําเนิน

ชีวิตแบบประชาธิปไตยนอยลง เชน ความรับผิดชอบ ความอดทนอดกลั้นตอสถานการณตาง ๆ

และความมีระเบียบวินัยนอยลง มีการเห็นแกอํานาจของเงินและวัตถุมากขึ้น และ (3) เยาวชน

บางสวนขาดปรัชญาประชาธิปไตย เพราะเยาวชนในปจจุบันมักแกปญหาความขัดแยงโดยใช

ความรุนแรง และแสดงออกซึ่งอํานาจนิยมของตนเองมากขึ้นโดยไมใชสันติวิธีในการแกปญหา

2.3 กรณีที่เห็นดวยวาการปกครองในปจจุบันมีสวนหลอหลอมใหเยาวชนของชาติ

รูจักแสดงออกในแนวทางประชาธิปไตย เชน การมีสวนรวมทางการเมืองในระดับตาง ๆ ตั้งแต

ระดับ การรับฟงขาวสาร การสังเกตการณทางการเมืองตาง ๆ (Lookers) ขั้นของการมีสวนรวม

ในการแลกเปลี่ยนพูดคุยในประเด็นการเมือง (Participants) จนถึงขั้นการเขาไปเปนสวนหนึ่งของ

ผูนําหรือผูทํากิจกรรมการเมือง (Activists) หากจะทําใหเยาวชนตระหนักและเล็งเห็นความสําคัญ

ของการเปนสวนหนึ่งของระบอบประชาธิปไตยไดนั้น จะตองเริ่มตนตั้งแตการเขามาเปน

ผูสังเกตการณ กอนจากนั้นสามารถพัฒนาไปสูการทํากิจกรรมทางการเมืองในอนาคตก็เปนไปได

แตวาจะอยูชั้นไหนนั้นก็ขึ้นอยูกับการหลอหลอมจากสภาพแวดลอมที่เอื้อตอการเรียนรูของเยาวชน

มากนอยเพียงใด อยางไรก็ตามที่ผานมาระบบการเมืองนั้นยังตองอาศัย “คน” เปนผูสรางระบบ

ดังนั้นสภาพแวดลอมดังกลาวจึงขึ้นอยูกับวัฒนธรรมของผูสรางระบบวาถูกหลอหลอมมาอยางไร

แตหากเปนชนชั้นนําในสังคมที่มักเปดโอกาสใหพวกพองสามารถเขามาแสวงหาผลประโยชนโดย

ไมชอบดวยกฎหมาย ในทางกลับกันหากโครงสรางระบอบการปกครองเปดโอกาสใหประชาชน

ทุกคนในสังคมรวมกันกําหนดชะตากรรมของตนเองได โดยสามารถทําใหประชาชนเปนเจาของ

อํานาจอธิปไตยสูงสุดตามหลักการของระบอบประชาธิปไตย ที่มุงใหความสําคัญกับการปกครอง

ตนเอง ของประชาชนแลว เมื่อนั้นภาคประชาชนก็จะมีพลังเขมแข็ง ทายสุดแลวภาครัฐก็จะเล็กลง

และจัดสรรประโยชนใหเอื้อตอประชาชนอยางแทจริง

นอกจากนี้ สภาพแวดลอมที่นาสนใจอยางยิ่งในการสรางกระแสใหเกิดความตื่นตัว

ทางการเมือง นั่นคือ การตอสูเรียกรองเพื่อความถูกตองและยุติธรรม หรือกรณีถูกบีบคั้นอยาง

รุนแรง เชน ปญหาความยากจน รวมถึงรูปแบบตาง ๆ ของการตอสูเพื่อความชอบธรรมในสังคม

176

มากขึ้น เชน การเปดเวทีชาวบานพูดคุยการทํางานหรือนโยบายภาครัฐ ก็เปนแรงกระตุนสําคัญใน

การกระตุนใหเกิดการเปดพื้นที่ทางความคิดของประชาชนในชีวิตประจําวัน เชน การชุมนุม

ประทวง หรือ การพูดคุยการเมืองตามรานกาแฟ ฯลฯ ตลอดจนกลไกทางสังคมที่สําคัญสําหรับ

การตอสูทางอุดมการณ เชน “สื่อมวลชน” ตาง ๆ ที่ทําใหการเมืองเขาถึงประตูบานประชาชน

มากขึ้น และถือเปนชองทางสําคัญทําใหการเมืองภาคประชาชนขยายวงกวางอยางแพรหลาย

ขอที่ 3 วัฒนธรรมทางการเมืองจะสรางใหเกิดขึ้นกับเยาวชนไทยไดดวยวิธีใดบาง

ตอประเด็นการสรางวัฒนธรรมทางเมืองแกเยาวชนนั้น กลุมตัวอยางเสนอแนะเปน

2 แนวทาง คือในแงของสถาบันและในแงของวิธีการ ดังนี้

3.1 ในแงสถาบัน เห็นวา การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยนั้น

จะตองมีการเตรียมการระยะยาว ตองไดรับการสงเสริมจากสถาบันที่สําคัญที่สุด (1) ภาครัฐบาล

ที่จะตองใหความสําคัญอยางจริงจังและจริงใจและตระหนักในหนาที่ที่จะตองสรางสรางวัฒนธรรม

ทางการเมืองแกเยาวชนเพื่อสงตอจากรุนหนึ่งไปสูคนรุนตอไป รูปแบบการดําเนินการที่เปนรูปธรรม

และมีอิทธิพลที่สุดคือ การใชสื่อสารมวลชนในการเปนกระบอกเสียงออกไป แตในกรณีนี้ สถาบัน

ทางการเมืองจะตองมีลักษณะของ “ความเปนสถาบัน” (Institutionalization) ที่สามารถตอบสนอง

ความตองการประชาชนไดอยางมีประสิทธิภาพและเปดโอกาสการมีสวนรวมทางการเมืองแก

ประชาชนไดเปนอยางดี ดังที่ฮันติงตัน (Huntington) ไดเสนอไว นอกจากนี้มองวาระบบการเมือง

ที่สามารถแกปญหาความวุนวายไดนั้นตองทําใหสถาบันมี (2) สถาบันครอบครัวในฐานะสถาบัน

ทางสังคมแหงแรกของเด็กและเยาวชนตองหลอหลอมใหเยาวชนเห็นวาประชาธิปไตยคืออะไร

เสียกอน (3) วัด/สถาบันทางศาสนา ซึ่งจัดวาเปนสถาบันทางสังคมที่มีสวนในการหลอหลอม

ไมเฉพาะศิลปวัฒนธรรมเทานั้นแตยังหมายความรวมถึงการหลอมหลอมวัฒนธรรมทางการเมือง

ของเยาวชนดวย และที่สําคัญคือ (4) สถาบันทางการศึกษาที่เปนสถาบันหลักในการเปนแหลง

ปลูกฝงวิชาความรูและเปนแหงสรรพวิทยาการใหเด็กและเยาวชนไดถูกขัดเกลาและสรางสรรค

ลักษณะตาง ๆ ขึ้น โดยในเบื้องตนระดับมหาวิทยาลัยควรเปดโอกาสใหนิสิตนักศึกษาไดเขามา

เรียนรูรากฐานการเมืองการปกครองของประเทศไทยในระบอบประชาธิปไตยอยางจริงจัง ไมใช

เฉพาะนักศึกษาในสาขาวิชารัฐศาสตรหรือที่เกี่ยวของเทานั้น ซึ่งนอกจากจะผลักดันใหเปนวิชา

หลักพื้นฐานของทุกสาขาวิชาแลว ควรเปดโอกาสใหมีสวนรวมในการแลกเปลี่ยนทํากิจกรรมตาง ๆ

ที่หลากหลายไดทั้ งระดับภายในมหาวิทยาลัยและภายนอก เชน การแสดงความคิดเห็น

การอภิปรายและการออกเสียงลงมติ รวมถึงการยอมรับความคิดเห็นและเคารพในสิทธิของผูอื่นได

177

หรือแมแตเสนอใหมีการจัดตั้งสภานักศึกษาที่สามารถจําลองรูปแบบสภาในระดับชาติได เชน

การเลือกตั้งผูแทน หรือคณะกรรมการนักศึกษาที่สามารครอบคลุมความสนใจของนักศึกษาทั่วไป

ในมหาวิทยาลัยอยางทั่วถึง กลาวคือมุงเนนการเรียนรูในการอยูรวมกันหรือทํางานกับคนหมูมาก

ไดอยางสันติโดยแตละคนสามารถละประโยชนสวนตนเสียสละเพื่อสวนรวมได

3.2 ดานวิธีการ เห็นวา การจะสรางวัฒนธรรมทางการเมืองใหกับเยาวชนจําเปนที่

จะตองใชหลายวิธีการไดแก (1) ถายทอดความรู ความเขาใจใหกับเยาวชนโดยการเรียนการสอน

ในชั้นเรียน (2) สรางจิตสํานึกที่ดีขั้นพื้นฐานโดยเริ่มตั้งแตครอบครัว ชุมชน สังคม โดยเนนให

เยาวชนรูจักที่จะดําเนินชีวิตอยูภายใตหลักการเมืองแบบประชาธิปไตย (3) สรางกิจกรรมใน

การมีสวนรวมทุกกระบวนการของเยาวชน (4) ใชรูปแบบการสื่อสารผานสื่อตาง ๆ เปนตัวชวย

(5) เปนตัวแบบที่ดีแกเยาวชน ไมวาจะเปนการรูจักสามัคคี การอดทนตอความคิดเห็นที่แตกตาง

หรือการปฏิบัติตามระเบียบกฎหมายขอบังคับตาง ๆ (6) การสรางคานิยมและวัฒนธรรมการเมือง

แบบประชาธิปไตยโดยปฏิบัติและดําเนินชีวิตกันเปนทอด ๆ เปนรุน ๆ

นอกจากนี้มีการเสนอในเรื่องทัศนะของ Huntington เกี่ยวกับเปลี่ยนแปลงของสังคม

สูระบบการเมืองแบบประชาธิปไตย เชน ในสังคมจารีตประเพณีที่มีการปกครองแบบรวมอํานาจ

ไวที่สวนกลาง สังคมสมัยใหมที่พัฒนาจากสังคมนี้จะมีแนวโนมไปทางการปกครองแบบเผด็จการ

หรืออํานาจนิยม แตถาสังคมจารีตประเพณีมีรูปแบบการปกครองแบบศักดินาเมื่อมีการพัฒนา

สังคมไปสูความทันสมัยแลวก็จะมีแนวโนมสูการปกครองระบอบประชาธิปไตยและระบอบพหุนิยมได

จึงมักกลาววา รูปแบบของการพัฒนาการเมืองของแตละประเทศนั้นมักจะเปนไปอยางไร ก็ขึ้นอยู

กับขั้นตอนของระบบการเมืองในอดีตวาจะเปนอยางไร นอกจากนี้คานิยมของผูนําทางการเมือง

และ วัฒนธรรมทางการเมืองของประชาชนตางก็มีอิทธิพลตอการพัฒนาการเมืองทั้งสิ้น

ดังนั้น สภาพการณทางเศรษฐกิจสังคมการเมืองและวัฒนธรรมของประเทศไทยนั้น

จะสามารถพัฒนาไปสูระบบการเมืองแบบประชาธิปไตยแบบเต็มใบไดหรือไมเพียงใดนั้น ซึ่งทั้งนี้

หากพิจารณาจากมุมมองของนักวิชาการเชน James Davies ไดเสนอวา การเปลี่ยนแปลง

ทางการเมืองในรูปของการปฏิวัตินั้นจะเกิดขึ้นในชวงที่มีการพัฒนาเศรษฐกิจกาวหนาไปอยาง

ตอเนื่องแลวตามดวยวิกฤตการณทางเศรษฐกิจอยางกระทันหัน ทําใหประชาชนไมสามารถทนตอ

สภาพที่เปนอยูไดซึ่งก็จะนําไปสูการเปลี่ยนแปลงรัฐบาลในที่สุด นอกจากนี้การพัฒนาการเมือง

ของสังคมไปสูความเปนทันสมัยนั้นทําใหผูคนในสังคมเปดหูเปดตากวางขวางมากขึ้น การเขาถึง

ขอมูลและความเขาใจในชีวิตและสังคมก็มีมากยิ่งขึ้น จึงนําไปสูการผลักดันใหประชาชนเขาไป

มีสวนรวมทางการเมืองในรูปแบบตาง ๆ อยางไรก็ตามเปนที่นาสังเกตไดวาสภาพแวดลอม

ภายนอกประเทศ คอนขางเขามามีอิทธิพลตอการพัฒนาการเมือง รวมไปถึงการแทรกแซง

178

ทางการเมือง การทหารและความมั่นคงของประเทศ และที่สําคัญคือ ผลตอการดําเนินโยบาย

ทางเศรษฐกิจของภาครัฐที่มักถูกทําใหเกิดการเอาเปรียบจากประเทศมหาอํานาจ ซึ่งใน

บางประเทศพบวาสามารถปกปองรักษาผลประโยชนในเชิงการคาระหวางประเทศได โดยเฉพาะ

การสรางความเปนรัฐชาติ หรือการดํารงรักษาเอกลักษณของประเทศชาติ โดยเนนการสราง

ความเปนอันหนึ่งอันเดียวกันใหเกิดขึ้นภายในประเทศ หรือแมแตการเกิดภาวะความตึงเครียด

ภายในสังคมซึ่งนําไปสูการเกิดวิกฤตก็ทําใหเกิดสถานการณรวมในสังคมที่นําไปสูการเขามามีสวนรวม

ทางการเมืองของประชาชนมากขึ้น ในที่สุดสังคมก็จะพัฒนาสูระบอบประชาธิปไตยที่มั่นคงตอไป

ขอที่ 4 สถาบันใดที่มีสวนสําคัญในการสรางอาตมันสวนบุคคล อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยและวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนไทย

แนวคิดในการสรางอาตมันสวนบุคคล และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

นั้นเหลาคณาจารยมีความคิดเห็นไปในทิศทางเดียวกัน กลาวคือ เห็นวาสถาบันหลักในสังคมมี

สวนสําคัญอยางยิ่งในการสรางอาตมันทั้งในระดับบุคคล และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ซึ่งสถาบันหลักในสังคมประกอบดวย (1) สถาบันครอบครัวซึ่งถือวาเปนสถาบันทางสังคมที่มี

สวนสําคัญในการหลอหลอกลอมเกลาพฤติกรรมหรือความรูสึกนึกคิดของประชาชน โดยเฉพาะ

เยาวชน เพราะเยาวชนจะยอมรับและ ซึมซาบเอาแนวคิดและทัศนคติที่เปนรากฐานในการสราง

ตัวตนแตละคนขึ้นมา (2) สถาบันศาสนา เปนสถาบันที่มีหนาที่ในการกลอมเกลาเกียวกับคุณงาม

ความดี ศีลธรรม จริยธรรม วัด โบสภมัสยิดยังเปนศูนยกลางที่สําคัญในการอบรมเรื่องศีลธรรมของ

เยาวชน เปนที่ยึดเหนี่ยวจิตใจที่สําคัญของเยาวชนหรือกลาวไดวาสถาบันทางศาสนานับเปน

สถาบันทางการศึกษาดานจริยธรรมก็ได (4) สถาบันการศึกษา เปนสถาบันที่คอยสั่งสอนความรู

ทฤษฎีตาง ๆ ก็จริงแตเมื่อเยาวชนจํานวนมากมาอยูรวมกันในโรงเรียนหรือสถาบันทางการศึกษา

สถาบันก็จึงมีสวนในการฝกฝนและสรางอาตมันสวนบุคคล และอาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยโดย ไมรูตัว (5) สถาบันสื่อมวลชน ที่เปนสื่อกลางในการถายทอดขาวสารขอมูล

ตาง ๆ ซึ่งสถาบันสื่อมวลชนนี้นับวามีความใกลชิดกับเยาวชนรุนใหม เพราะเปนกลุมคนที่มีการใช

เทคโนโลยีสูง

179

ขอที่ 5 กลุมประชนอายุเทาไหรที่ทานเห็นวาจะมีสวนสําคัญในสรางการปกครองในระบอบประชาธิปไตย และเหตุใด

คําตอบของกลุมตัวอยางตอประเด็นในดานอายุที่จะมีสวนสําคัญในการสราง

การปกครองระบอบประชาธิปไตยนั้น กลาวไดวาเหลาคณาจารยมีความเห็นเปนทุกชวงอายุ โดย

เริ่มจากอายุนอยที่สุดคือแรกเกิด เพราะคนแรกเกิดก็จะจําตัวแบบที่เปนลักษณะนิสัยหรือ

พฤติกรรมของบิดามารดา เห็นความสําคัญของการอยูรวมกัน ความมีระเบียบ เพราะฉะนั้น

การสรางใหประชาชนรูจักประชาธิปไตยจะตองสรางตั้งแตแรกเกิดไปจนเขาสูวัยผูใหญ

อายุ 3-5 ขวบ เพราะเห็นวาอายุดังกลาวเปนวัยที่อยูในชวงของการรับรูและเรียนรู

ดังนั้น การสรางความรูความเขาใจเกี่ยวกับประชาธิปไตยโดยผานกระบวนการศึกษาในสวน

ปฐมวัยจึงมีความจําเปนเพราะหากเด็กกลุมนี้โตขึ้นไปเรื่อย ๆ ก็จะเพิ่มพูนความรูความเขาใจ

เกี่ยวกับการเมืองการปกครองในระบอบประชาธิปไตยมากขึ้น และเมื่อเขาสูวัยผูใหญและวัยชราก็

จะสามารถคิด วิเคราะหและตรึกตรองดวยเหตุและผลไดอยางถูกตองทําใหไมตกเปนเครื่องมือของ

นักแสวงหาโอกาสหรือนักประทวงมืออาชีพที่ชอบหลอกชาวบานหรือคนที่ไมรูเทาทันกระทําการใด ๆ

ที่ผิดไปจากหลักการประชาธิปไตย

อายุ 18-50 ปเนื่องจากชวงอายุดังกลาวบุคคลมีอายุไมมากและไมนอยจนเกินไป

ตลอดถึงเปนกลุมบุคคลที่มีวุฒิภาวะสูงแลวสามารถใชวิจารณญาณเรื่องราวและขอมูลตาง ๆ ได

ดวยตนเอง โดยเฉพาะสาถนการณตาง ๆ ที่ผานมาจะสังเกตไดวากลุมคนที่อยูในวัยดังกลาวได

ออกมาเคลื่อนไหวทางการเมืองเปนสวนใหญ เชน ตามเวทีสาธารณะ กลุมผูฟงที่เขารวมเสวนา

ทางการเมืองหรือโหวตคะแนนสําคัญ ๆ ทางการเมือง เชน การลงมติรัฐธรรมนูญป 50 โดยกลุมคน

อายุ 18-50 ก็เปนกลุมคนเสียงสวนมากที่ออกมาแสดงพลังทางการเมือง

อายุ 25 ป เพราะเปนชวงวัยที่คนเปนผูใหญมีความคิดอานเปนเหตุเปนผล

แมกฎหมาย จะระบุใหคนมีสิทธิเลือกตั้งเมื่ออายุ 18 ปก็ตาม แตนาจะเปนชวงอายุที่นอยเกินไป

ความคิดอาน ในเชิงเหตุผลจะมีคอนขางนอย ดังนั้นอายุ 25 ปจึงเปนชวงวัยที่เหมาะสมที่สุด

ขอที่ 6 ทานประสงคใหรัฐบาลส ง เสริมการสร างวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดวย วิธีใดบาง

ความเห็นสิ่งที่ตองการใหรัฐบาลสงเสริมประกอบดวย (1) ใหโอกาสประชาชน

เขาถึงการเมืองมากขึ้น โดยอาจสงเสริมใหการสนับสนุนทั้งดานความรูและงบประมาณ (2) ให

180

การศึกษาเพราะนาจะเปนสิ่งที่ดีที่สุด เพราะเมื่อคนในสังคมมีการศึกษาแลว การจะสรางใหคนมี

วัฒนธรรมทางการเมืองก็จะทําไดโดยงาย เพราะเมื่อมีการศึกษาแลวก็จะถึงพรอมในดานความรู

ไมเห็นแกตัว ดังนั้น คน ๆ นั้นก็นาจะมีความรับผิดชอบตอสังคมดวย และคนที่มีการศึกษาก็จะถูก

หลอกไดยากกวา การศึกษาจึงเปนเครื่องมือในการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองที่ดีที่สุด (3) เปด

โอกาสใหคนมีสิทธิเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น ไมปดกั้นไมทันรายกัน ไมดูถูกกันและกัน

ยอมรับบทบาทของอีกฝาย รับฟงความคิดเห็น เพราะกิจกรรมภาคประชาสังคมก็คือกิจกรรมของ

ประชาชน ซึ่งตองมีตนกําเนิดมาจากความตองการของประชาชน โดยพยายามดึงใหประชาชน

กลุมตาง ๆ เห็นวาการเมืองเปนเรื่องของทุกคน ทุกคนจึงควรเขามามีบทบาทในทางการเมือง

นอกเหนือจากกิจกรรมในการเลือกตั้งแลวก็ควรรวมในกิจกรรมทางการเมืองอื่น ๆ ดวย (4) หาทาง

ทําใหประชาชนสามารถรวมตัวกันเปนภาคประชาสังคมที่เขมแข็งใหได จึงจะชวยสงเสริมใหเกิด

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย โดยอาจสงเสริมโครงการทงดานสังคมและชุมชนให

มากขึ้นเพื่อใหเกิดการระดมพลังของกลุมสังคมตาง ๆ มารวมกันทําประโยชนเพื่อสวนรวมและ

ประเทศชาติเกิดความรูสึกรวมเปนเจาของรวมกันในการทํากิจกรรมเพือสังคมและชุมชน ตองการ

เขามีสวนรวมในการแกไข กําหนดเปลี่ยนแปลงเพื่อใหสังคมดีขึ้นกวาเดิม ซึ่งเปนการเสริมสรางจิต

สาธารณะใหมีระดับสูงขึ้นและเปนรากฐานที่จะนําไปสุการเมืองแบบมีสวนรวมในการปกครอง

ระบอบประชาธิปไตย (5) สงเสริมและกระตุนใหประชาชนไดเขมามีสวนรวมในการตัดสินใจ

ระดับ นโยบายหรือโครงการสําคัญ ๆ ระดับประเทศมากขึ้นจากทุกภาคสวนในสังคมและนําขอมูล

เหลานั้นมาใชประกอบการตัดสินใจของรัฐบาล เพื่อใหสอดคลองกับความตองการของประชาชน

และผลประโยชนสวนรวมที่จะเกิดขึ้นกับประเทศมากกวาผลประโยชนสวนบุคคลหรือ

กลุมผลประโยชนบางกลุม

ขอที่ 7 ลักษณะนิสัยของคนไทยเหมาะกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตยหรือไม

ความคิดเห็นของคณาจารยตอประเด็นความเหมาะสมกับคนไทยของการปกครอง

ระบอบประชาธิปไตย พบวาสวนใหญแลวจะเห็นวาลักษณะของคนไทยไมเหมาะสมกับ

การปกครองในระบอบประชาธิปไตย โดยเห็นวาสังคมไทยมีรากฐานการปกครองในระบอบสม

บูรณาญาสิทธิ ราชมากอนจึงมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟามากกวาแบบมีสวนรวม ทําให

การเมืองไทยที่ผานมาถูกครอบงํา ดวยขาราชการและทหารที่มีอํานาจสืบทอดตอกันมาอยาง

ยาวนาน หลังการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในป 2475 มาแลวคนก็ยังไมสนใจการเมืองและไม

คิดวาตนเองไดรับผลกระทบจากการเมือง การเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองและจิตสํานึกทีมีตอ

181

การเมืองจึงมีนอย แตปจจุบันมีแนวโนมสนในการเมืองมากขึ้น มีความตื่นตัว เขาใจในอํานาจ

อธิปไตยของตนเองมากขึ้น ไมปลอยใหเปนอํานาจของผูปกครองแตเพียงผู เดียวอีกตอไป

ประชาชนติดตามตรวจสอบการทํางานของภาครัฐใหขอเสนอแนะที่เปนประโยชนตอการแกปญหา

ของรัฐบาลมากขึ้น ไมยอมรับอํานาจนิยม และพยายามชวยกันสรางความเปนประชาธิปไตยให

มากขึ้น แตก็ยังตองใชระยะเวลาอีกนานจึงจะทําใหคนไทยมีลักษณะที่ถึงพรอมและเหมาะสมกับ

การปกครองในระบอบประชาธิปไตย แตทั้งนี้ก็มีเสียงสวนนอยที่เห็นวาลักษณะของคนไทยใน

ปจจุบันมีความเหมาะสมกับการปกครองดวยระบอบประชาธิปไตยแมวาในอดีตจะไมใช โดยให

เหตุผลวาคนไทยไมชอบการถูกกดขี่ ดูถูก ขมเหง รัฐธรรมนูญใหเสรีภาพเต็มที่แตคนไทยเองเกรง

กลัวอํานาจบารมีจึงไมแสดงออกหรือแสดงความคิดเห็นทางการเมืองเพราะกลัวถูกทํารายดวย

วิธีการตาง ๆ แนวทางในการพัฒนาใหคนไทยมีนิสัยแสดงออกซึ่งการมีสวนรวมทางการเมืองคือ

สงเสริมใหคนสวนใหญมีความรูที่เทาทันนักการเมือง ไมวารัฐบาลจะมีนโยบายอะไรก็ตาม

ประชาชนที่มีการศึกษาจะสามารถรูเทาทัน ผลลัพธสุดทายก็จะทําใหคนไทยคอย ๆ แสดงออกทาง

การเมืองมากขึ้น ดังกรณีกลุมทางการเมือง 2 สีในปจจุบัน

ขอที่ 8 เหตุการณความตื่นตัวทางการเมืองตั้งแต พ.ศ. 2549-2552 มีสวนสําคัญใน การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแกเยาวชนอยางไรบาง

จากขอมูลการสัมภาษณ พบวา คณาจารยตางลงความเห็นวาเหตุการณทาง

การเมืองในชวงป 2549 – 2552 ที่ผานมาไดมีสวนสําคัญตอการสรางใหเกิดความตื่นตัวทาง

การเมืองแกเยาวชนคอนขางมาก แตจะเปนวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยหรือไมนั้น

พบวา ผูใหสัมภาษณบางสวนมองวาเหตุการณดังกลาวมีสวนสําคัญตอการสรางการเรียนรูนอก

หองเรียน แตสวนหนึ่ง ไมคอยแนใจมากนัก และมีเพียงสวนนอยที่มองวามีสวนในการทําลาย

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ทั้งนี้หากพิจารณาในรายละเอียดถึงเหตุการณทาง

การเมืองที่เกิดขึ้นในชวงป พ.ศ. 2549-2552 ที่ผานมานับไดวามีการรวมตัวเพื่อเรียกรองหรือ

การชุมนุมประทวงทางการเมืองในรูปแบบตาง ๆ ซึ่งมีความรุนแรงมากนอยแตกตางกัน แตสิ่งสําคัญ

พบวา ผูใหสัมภาษณสวนใหญสะทอนวาถือเปนความรุนแรงที่มีลักษณะแตกตางไปจากวัฒนธรรม

ทางการเมืองของไทยในอดีตอยางสิ้นเชิง โดยเฉพาะในชวงเกิดเหตุการณที่คอนขางสรางความสับสน

ในเรื่องของความชอบธรรมและความถูกตองในสังคมไทย ซึ่งก็หมายความรวมถึงเยาวชนไทยดวย

ดวยเพราะจากเหตุการณในชวงวิกฤตทางการเมืองดังกลาวนั้นก็อยูในบริบทการรับรูของเยาวชน

พรอมไปกับความสนใจในการติดตามขอมูลขาวสารความเปนไปของสถานการณบานเมืองอยาง

182

ใกลชิดของประชาชน แตทั้งนี้ก็ขึ้นอยูกับอิทธิพลของสื่อประเภทใดวาจะมีสวนในการกลอมเกลา

หรือหลอหลอมใหเยาวชนเกิดความตื่นตัวทางการเมืองไดมากนอยเพียงใด หรือในทางกลับกัน

ก็อาจยิ่งสรางความนาเบื่อหนายใหแกเยาวชนมากยิ่งขึ้น

ประเด็นสําคัญจึงขึ้นอยูกับวาปฏิกิริยาตอบสนองตอเหตุการณดังกลาวมีพลังผลักดัน

ในการขับเคลื่อนหรือกอใหเกิดการเคลื่อนไหวทางสังคมที่กาวไปสูความตื่นตัวทางการเมืองหรือไม

หรือจะเปนเพียงเหตุการณที่ทําใหเกิดชองทางในการรับรูขอมูลขาวสารทางการเมืองอยาง

แพรหลายและรวดเร็วมากขึ้น แมจะมีการปลุกกระแสหรือกอใหเกิดการลุกขึ้นมาเคลื่อนไหวตื่นตัว

ทางการเมืองเพื่อเรียกรองใหเกิดความสามัคคีของคนในประเทศชาติก็ตาม แตก็ไมไดรับ

การตอบสนองจากทางสังคมเทาที่ควร เพราะนอกจากสังคมไทยจะมีลักษณะพหุนิยม (Pluralism)

ที่มากขึ้นแลว รูปแบบของความขัดแยงก็ยิ่งทวีความซับซอนมากขึ้น ตลอดจนการแทรกแซงทาง

การเมืองของกลุมผลประโยชนในการเรียกรองปกปองผลประโยชนของตนเองในเชิงธุรกิจก็ยิ่ง

ทําใหการเมืองถูกมองเปนเรื่องของการจัดสรรอํานาจของผูนําและผูมีอิทธิพลเทานั้น ซึ่งแนนอนวา

เปนการยากที่เยาวชนจะเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองเพื่อติดตามสถานการณบานเมืองอยาง

เต็มที่

183

บทที่ 7

สรุปอภิปรายผล และขอเสนอแนะ

การศึกษาวิจัยเรื ่อง “ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับ

การพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป 2549 – 2552 :

ศึกษากรณีเปรียบเทียบระหวางนักศึกษาของสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต” โดยมุงสะทอน

สภาพปญหาการเมืองไทยที่ยังคงเผชิญกับสถานการณความขัดแยงรุนแรงและมีแนวโนม

บานปลายมากขึ้น จึงจําเปนอยางเรงดวนที่ตองใหความรูความเขาใจเรื่องวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยที่แทจริงแกประชาชนไดเกิดความตื่นตัวทางการเมืองเพื่อรวมกันปกปองรักษา

ผลประโยชนของประเทศชาติไมใหใครมาแสวงหาผลประโยชนสวนตนได โดยเฉพาะเยาวชนซึ่ง

จะเปนรากแกวสําคัญตอไปในการวางรากฐานการเมืองไทยใหมีความเขมแข็งและมั่นคง ผูวิจัย

จึงไดกําหนดวัตถุประสงคการวิจัยคือ (1) ศึกษาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนใน

ภาคใต ในบริบททางสังคม เศรษฐกิจ และการเมือง ชวงป พ.ศ.2549 – 2552 (2) ศึกษาปจจัยที่มี

ความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต (3) เปรียบเทียบความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในภาคใต และ (4) เพื่อแสวงหาองคความรูเกี่ยวกับกระบวนการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ที่สงผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนใน

ภาคใต

การวิจัยครั้งนี้เปนการผสมผสานงานวิจัยเชิงปริมาณและคุณภาพ เครื่องมือที่ใชใน

การเก็บขอมูลประกอบดวยแบบสอบถามและแบบสัมภาษณ โดยดําเนินการเก็บขอมูลดวยวิธีการ

แบบเจาะจง การสุมแบบหลายขั้นตอนและดวยวิธีการพบปะแบบบังเอิญ ไดกลุมประชากร

ตัวอยาง 5 จังหวัดจาก 11 จังหวัด ไดแก จังหวัดนครศรีธรรมราช สุราษฎรธานี พัทลุง สงขลา

และภูเก็ต และเลือกเยาวชนที่กําลังศึกษาในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา 5 จังหวัด

จํานวน 10 แหง โดยดําเนินการเก็บขอมูลเชิงปริมาณดวยแบบสอบถามจํานวน 2,000 ตัวอยาง

จากเยาวชนที่เปนกลุมตัวอยางอายุระหวาง 18-25 ปในภาคใต และเก็บขอมูลเชิงคุณภาพดวย

แบบสัมภาณเชิงลึก จํานวน 30 ตัวอยางจากกลุมประชากรคือ คณะผูบริหารและคณาจารย

ทางดานรัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร หรือที่เกี่ยวของของสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา

จํานวน 10 แหงใน 5 จังหวัดภาคใต นอกจากนี้สถิติที่ใชในการวิจัย ประกอบดวย คารอยละ

คาเฉลี่ย คาสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และทดสอบสมมติฐานการวิจัยดวยคาสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ

เพียรสัน และการวิเคราะหการถดถอยพหุคูณแบบขั้นบันได (Stepwise) และเสนอผลการเปรียบเทียบ

184

และการวิเคราะห ความแปรปรวนรวม (ANCOVA) เปนรายคูดวยวิธี Least Significance

Different : LSD มาใชในการอธิบายและควบคุมตัวแปรแทรกซอนทางสถิติ

การนําเสนอสรุปผลการวิจัยและอภิปรายผลการวิจัยแบงออกเปน 3 สวนตามลําดับ

ดังนี้

สวนที่ 1 สรุปผลการวิจัย

ตอนที่ 1 วิเคราะหขอมูลเชิงคุณลักษณะทั่วไปของเยาวชนกลุมตัวอยาง

ตอนที่ 2 วิเคราะหระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

ตอนที่ 3 วิเคราะหความสัมพันธระหวางตัวแปรกับความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในภาคใต

ตอนที่ 4 วิเคราะหการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน

ในภาคใต

ตอนที่ 5 สังเคราะหองคความรูในเรื่องกระบวนการพัฒนาวัฒนธรรมทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตย ที่สงผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

สวนที่ 2 การอภิปรายผล

สวนที่ 3 ขอเสนอแนะ

สวนที่ 1 สรุปผลการวิจัย

จากผลการศึกษาในครั้งนี้ ผูวิจัยไดนํามาสรุปผลการวิจัยตามวัตถุประสงคที่ตั้งไว ดังนี้

ตอนที่ 1 วิเคราะหขอมูลเชิงคุณลักษณะทั่วไปของเยาวชนกลุมตัวอยาง

จากการมุงศึกษาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนภาคใตในบริบททาง

สังคม เศรษฐกิจและการเมืองไทย ชวงป พ.ศ.2549-2552 พบวา คุณลักษณะทั่วไปของเยาวชน

กลุมตัวอยางที่กําลังศึกษาในสถาบันการศึกษาระดับอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต ไดแก จังหวัด

นครศรีธรรมราช สุราษฎรธานี พัทลุง สงขลา และภูเก็ต จํานวน 2,000 คน พบวาสวนใหญเปน

นักศึกษาเพศหญิงคิดเปนรอยละ 64.0 และมากกวาครึ่งมีอายุระหวาง 19-20 ป และนับถือ

ศาสนาพุทธเปนสวนใหญคิดเปนรอยละ 78.5 และกําลังศึกษาในชั้นปที่ 1-5 โดยศึกษาในชั้นปที่ 1

มากกวาชั้นปอื่น ๆ คิดเปนรอยละ 36.0 ครอบคลุมสาขาวิชาทั้งในสายวิทยาศาสตรและสังคมศาสตร

ดานสาขาวิชาที่ศึกษาพบวาเยาวชน ศึกษาในสาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมากกวากลุมวิชา

185

อื่น ๆ คิดเปนรอยละ 21.7 รองลงมาศึกษาอยูในสาขาวิทยาศาสตรประยุกต สังคมศาสตร เชน

รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร ฯลฯ และดานอาชีพของบิดา-มารดาหรือผูปกครอง พบวา

ประกอบอาชีพเกษตรกรรมมากกวาอาชีพอื่น คิดเปนรอยละ 34.9 เปนขาราชการ/พนักงาน

รัฐวิสาหกิจ/องคกรของรัฐ และประกอบธุรกิจสวนตัวพบในจํานวนใกลเคียงกันคิดเปนรอยละ 19.0

และ 19.1 ประกอบอาชีพคาขายรอยละ 17.1 และเปนเจาหนาที่บริษัทและประกอบอาชีพอื่น ๆ

ตามลําดับ รายไดของบิดา-มารดาหรือผูปกครอง พบวา เกือบทั้งหมด มีรายไดไมเกิน 30,000 บาท

ตอเดือนมีสัดสวนประมาณรอยละ 80 นอกจากนี้เยาวชนกลุมตัวอยางศึกษาอยูในสถาบันการศึกษา

ที่ตั้งอยูในจังหวัดตาง ๆ โดยพบวา มีเยาวชนกลุมตัวอยางที่ศึกษาอยูในมหาวิทยาลัยทักษิณ

(พัทลุง) สูงกวาสถาบันการศึกษาแหงอื่น ๆ พบรอยละ 19.0 สวนสถาบัน การศึกษาอื่น ๆ

ประมาณรอยละ 10 และพบวากลุมตัวอยางจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร (สงขลา) และ

มหาวิทยาลัยราชภัฎสงขลา มีจํานวนนอยกวาสถาบันอื่น คิดเปนรอยละ 6.5 เทากัน

จากการศึกษาขอมูลคุณลักษณะทั่วไปโดยรวมของเยาวชนกลุมตัวอยาง พบวา

บริบททางสังคมและเศรษฐกิจในพื้นที่ของกลุมจังหวัดภาคใตดังกลาวไมมีความแตกตางกันอยาง

ชัดเจนมากนัก โดยเฉพาะปจจัยทางเศรษฐกิจพบวา รายไดของบิดา-มารดาหรือผูปกครองของ

เยาวชนกลุมตัวอยางในภาพรวม พบวา ประมาณรอยละ 80 มีรายไดไมเกิน 30,000 บาทตอเดือน

ซึ่งถือวามีสัดสวนใกลเคียงกันในแตละจังหวัด โดยอาชีพของบิดา-มารดาหรือผูปกครองของ

เยาวชนกลุมตัวอยางสวนใหญประกอบอาชีพเกษตรกรรมมากกวาอาชีพอื่น ๆ นอกจากนี้เยาวชน

กลุมตัวอยางพบวามีภูมิลําเนาเดิมอยูในจังหวัดนครศรีธรรมราชจํานวนมากถึงรอยละ 22.7

แตเปนที่นาสังเกตวาเมื่อเปรียบเทียบในภาพรวมพบวา เยาวชนสวนใหญมีภูมิลําเนาอยูในจังหวัด

อื่น ๆ จํานวนมากถึงรอยละ 28.9 ซึ่งสะทอนใหเห็นวาเยาวชนกลุมตัวอยางเริ่มสนใจเขามาศึกษา

ในจังหวัดอื่นที่ไมใชภูมิลําเนาตนเองมากขึ้น แตทั้งนี้จะมีระดับความตื่นตัวทางการเมืองหรือไม

มากนอยเพียงใดนั้น จึงตองอธิบายเพิ่มเติมในตอนที่ 2 สวนของการวิเคราะหระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตดังตอไปนี้

ตอนที่ 2 วิเคราะหระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

จากผลการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณ โดยการบรรยายดวยคาความถี่ รอยละ

คาเฉลี่ย และสวนเบี่ยงเบนมาตรฐาน เพื่อศึกษาตามวัตถุประสงคขอที่หนึ่ง คือ “การศึกษาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต” โดยพิจารณาจากองคประกอบของ

ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ และดานพฤติกรรมทางการเมือง รวมทั้ง

186

วิเคราะหผลการทดสอบสมมติฐานขอที่หนึ่งวา “สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและทางการ

เมืองในชวงพัฒนาการของการเมืองไทยป พ.ศ.2549-2552 สามารถพัฒนาวัฒนธรรมทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตยที่สงผลตอ “ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตได” ดังรายละเอียดตอไปนี้

1. ดานความรูความเขาใจ (จิตสํานึกประชาธิปไตย) พิจารณาจากองคประกอบ

คือ (1) การเปนผูมีสิทธิเสรีภาพ ศักดิ์ศรีความเปนมนุษย (2) การเปนผูมีความเสมอภาค (3) การมี

สิทธิเสรีภาพตามรัฐธรรมนูญ (4) การมีสิทธิแสดงความคิดเห็น (5) การมีสิทธิทางการเมือง

(6) ความเชื่อมั่นในการรวมแรงรวมใจพัฒนาสังคมประเทศ (7) การมีสิทธิที่จะไดรับขอมูลขาวสาร

(8) การมีสิทธิใหสื่อมวลชนมีจริยธรรม (9) การมีสิทธิเปนผูปฏิบัติการทางการเมือง (10) การมี

สิทธิเรียกรอง คาดหวัง และตอสูใหตนเอง ครอบครัว สมาชิกในสังคมไดรับสิทธิอันชอบดวย

กฎหมายอยางทั่วถึง

2. พฤติกรรมในการมีสวนรวมทางการเมือง พิจารณาจากองคประกอบคือ

(1) การแสดงตนสนใจตอกิจกรรมทางการเมือง/การฟงการอภิปรายทางการเมือง (2) การริเริ่ม

ประเด็นพูดคุยทางการเมือง (3) การไปใชสิทธิเลือกตั้ง/กําหนดตัวผูปกครอง (4) การรวมประชุม /

ผลักดันการตัดสินใจของรัฐ (5) การวิพากษวิจารณรัฐบาล (6) การรวมชุมนุมเคลื่อนไหวทาง


จากการจําแนกองคประกอบขางตน จึงนําไปสูการสรางแบบสอบถามโดย

การกําหนดเปนเกณฑมาตรวัดในการแปลความหมายของคะแนนคาเฉลี่ยในระดับอันตรภาคชั้น

(Interval Scale) ของลิเคิรท (Liker’s Scale) ที่แบงระดับการวัดออกเปน 5 ระดับ โดยกําหนด

เกณฑการแปลความหมายของคาคะแนนดังนี้ (1) 1.00-1.80 หมายถึง มีความตื่นตัวทาง

การเมืองนอยที่สุด (2) 1.81 – 2.60 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองนอย (3) 2.61-3.40

หมายถึงมีความตื่นตัวทางการเมืองปานกลาง (4) 3.41 – 4.20 หมายถึง มีความตื่นตัวทาง

การเมืองมาก และ (5) 4.21 – 5.00 หมายถึง มีความตื่นตัวทางการเมืองมากท่ีสุด

ผลจากการวิจัยครั้งนี้ ปรากฏวาระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

โดยรวม พบวา มีระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนจากภาคใตอยูในระดับปานกลาง

(2.74) ซึ่งถือไดวาต่ํากวาที่ผูวิจัยไดคาดหมายไว เพราะเมื่อเปรียบเทียบกับเกณฑคาคะแนนเต็ม

ในระดับ 5 แลวก็นับวาอยูในระยะหางมากพอสมควร

นอกจากนี้ผลการทดสอบสมมติฐานขอที่หนึ่งวา “สถาบันการกลอมเกลาทาง

สังคมและทางการเมืองในชวงพัฒนาการของการเมืองไทยป พ.ศ.2549-2552 สามารถพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่สงผลตอ “ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนใน

187

พื้นที่ภาคใตได” ปรากฏวาผลการวิจัยครั้งนี้สอดคลองกับสมมติฐานขางตน โดยพบวา การกลอม

เกลาทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตผานสถาบันทางสังคมและการเมืองตาง ๆ นั้นมีระดับ

คะแนนเฉลี่ยการกลอมเกลาทางการเมืองภาพรวมอยูในระดับ “ปานกลาง” (คอนขางต่ํา) คือ

มีคาเฉลี่ย 2.66 โดยพบวา การกลอมเกลาทางการเมืองจําแนกตามสถาบันพบวาสถาบันที่มีคา

คะแนนสูงคือ สถาบันการศึกษาอยูในระดับ 2.82 (ปานกลาง) สื่อมวลชนอยูในระดับ 2.77

(ปานกลาง) สถาบันครอบครัวอยูในระดับ 2.67 (ปานกลาง) สถาบันการเมือง 2.59 (นอย) และ

กลุมเพื่อนอยูในระดับ 2.46 (นอย)

จากระดับคาคะแนนดังกลาวสามารถบงชี้ไดวาเยาวชนในภาคใตไดรับการกลอมเกลา

ทางการเมืองจากสถาบันการศึกษามากที่สุด รองลงมาคือ การกลอมเกลาจากสื่อมวลชน และสถาบัน

ครอบครัว ซึ่งทั้งนี้จากการแปลคาเกณฑการใหคะแนนพบวาสถาบันทั้ง 3 สถาบันมีสวนสําคัญตอ

การกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนในภาคใตอยูในระดับ “ปานกลาง” สวนผลการวิจัยพบวา

การกลอมเกลาจากสถาบันการเมืองและกลุมเพื่อน มีคาคะแนนอยูในระดับ “นอย”

สรุปไดวา ระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต ซึ่งสามารถพิจารณา

ครอบคลุมประเด็นจากทั้งใน ดานความรูความเขาใจ และ ดานพฤติกรรมทางการเมือง โดยผูวิจัย

มองวามีสาเหตุสําคัญสืบเนื่องมาจากปจจัยการกลอมเกลาทางการเมืองในระบอบ

ประชาธิปไตย ซึ่งถือเปนตัวแปรอิสระ (Independent Variable) ทําใหเยาวชนไดรับการปลูกฝง

หรืออบรมกลอมเกลาทางการเมืองผานสถาบันหลักตาง ๆ และเกิดการหลอหลอมสรางเปน

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ขึ้นมาก็ดวยอาศัยกระบวนการถายทอดอบรม

หรือสรางการรับรูบนฐานความเชื่อ คานิยม และความรูสึก ดานทัศนคติ ที่นําไปสูการประเมินคา

หรือการยอมรับจนสงผลตอพฤติกรรมการแสดงออกทางการเมือง หรือก็คือ ความตื่นตัวทางการเมือง ที่ถือวาเปนตัวแปรตาม (Dependent Variable) อันเปนผลผลิตหรือผลลัพธที่เกิดขึ้น

(Output/Outcome) จากปจจัยนําเขาตัวแปรอิสระหรือการกลอมเกลาทางการเมืองผาน

กระบวนการอบรมรูปแบบตาง ๆ ที่ทําใหเกิดวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย จึงเปนไปตาม

กรอบแนวคิดของการวิจัยในครั้งนี้

การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย จึงหมายถึง วัฒนธรรมที่มีความ

ตื่นตัวทางการเมือง หรือมีจิตวิญญาณของความเปนประชาธิปไตย ซึ่งผูวิจัยไดพิจารณาจาก

องคประกอบหลัก 2 ประการคือ 1) อาตมันปจเจกภาพ และ 2) อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

โดยปรากฏผลการวิจัยวา การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนดาน

อาตมันปจเจกภาพมีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในระดับ “ปานกลาง” หรือก็คือมีคา 2.88 และดานอาตมัน

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยมีคาคะแนนเฉลี่ยอยูในระดับ “ปานกลาง” หรือก็คือมีคา 2.91

188

และคะแนนเฉลี่ย โดยรวมของทั้งสองดานอยูในระดับ 2.90 ผลการวิจัยแสดงใหเห็นวา เยาวชน

ในภาคใตมีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยทั้งดานอาตมันปจเจกภาพ

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยและภาพรวมในระดับ “ปานกลาง”

ดังนั้น ผลการวิจัยนี้สามารถทดสอบสมมติฐานวาการกลอมเกลาทางสังคมและทาง

การเมืองในชวงพัฒนาการของการเมืองไทยในป พ.ศ.2549-2552 พัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยที่สงผลผลักดันใหเกิด “ความตื่นตัวทางการเมือง” ของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตได

ดังผลการวิจัยปรากฏวา ระดับความตื่นตัวทางการเมืองในภาพรวมอยูในระดับ “ปานกลาง” คือมี

คาเฉลี่ยรวม 2.74 และเมื่อพิจารณาจําแนกตามองคประกอบรายประเด็น พบวา ความตื่นตัว

ทางการเมืองดานความรูความเขาใจอยูในระดับ “ปานกลาง” (คาเฉลี่ย 2.93) และความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรมอยูในระดับ “นอย” (คาเฉลี่ย 2.55) จึงสามารถสรุปผลการวิจัยไดวา

เยาวชนภาคใตมีความตื่นตัวทางการเมืองอยูในระดับที่ไมสูงมากนักเมื่อเปรียบเทียบกับคาเกณฑ

ระดับความตื่นตัวทางการเมืองที่อยูระดับมากที่สุด (คาเฉลี่ย 4.21 – 5.00)

อยางไรก็ตาม ผลการวิจัยนี้แสดงใหเห็นวาในชวงป พ.ศ.2549-2552 คือ ระยะเวลา

ที่เยาวชนในภาคใตกําลังศึกษาอยูในสถาบันอุดมศึกษาระหวางชั้นปที่ 1–4 ซึ่งผูวิจัยตองการศึกษา

วากลุมประชากรตัวอยางไดรับการกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมืองในชวงเวลาดังกลาว

หรือไม โดยเฉพาะพัฒนาการของการเมืองไทยตั้งแตป พ.ศ.2549-2552 นั้นถือไดวาเปนชวงของ

การเกิดเหตุการณสําคัญทางการเมืองอยางที่ไมเคยปรากฏมากอนในประวัติศาสตรการเมืองไทย

ซึ่งนอกจากจะสรางบทเรียนรูทางการเมืองที่สําคัญแลวยังเปนบททดสอบที่สําคัญยิ่งในการวัด

ระดับความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยอีกดวย โดยเฉพาะกระแสการตื่นตัวของ

ประชาชนในการรวมพลังชุมนุมหรือประทวงรัฐบาลนั้นเปนไปเพื่อการตอสูเรียกรองหรือรักษา

ผลประโยชนของสวนรวมมากรอยเพียงใด หรือวามีความสําคัญนอยกวาผลประโยชนสวนตนหรือ

ของกลุมตน หรือไม ดังตัวอยางความขัดแยงของแตละฝายในสถานการณบานเมืองที่มีความ

คิดเห็นแตกตางกัน แตถึงกระนั้นก็ยังคงมีประชาชนสวนนอยที่ยังคงตระหนักถึงการเคารพสิทธิ

เสรีภาพและความเสมอภาคระหวางกัน แมจะเปนเพียงเสียงสวนนอยหรือมีความคิดเห็นที่

แตกตางกันก็ตาม แตก็สามารถคํานึงถึงผลประโยชนรวมกันของประเทศชาติได การเมืองแบบ

ประชาธิปไตยที่แทจริง จึงไมใชการรักษาสิทธิ เพื่ อผลประโยชนตนเองจนไมสนใจตอ

ความเดือดรอนของบานเมือง

ดั งนั้ น หากกระแสการ เคลื่ อน ไหว ทางการ เมือ งโ ดยการแ สดงออกด ว ย

ความกระตือรือรนเพื่อการปกปองรักษาสิทธิประโยชนของตนเองโดยไมสนใจปกปองผลประโยชน

สวนรวมของประเทศชาติแลวก็อาจถือวาเปนแตเพียงกระแสการตื่นตัวทางการเมืองโดยทั่วไป

189

ไมสามารถพัฒนากาวไปสูความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยได ดังผลการศึกษาวิจัย

ครั้งนี้ พบวา เยาวชนกลุมตัวอยางเกิดวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่กอใหเกิด

“ความตื่นตัวทางการเมือง” ไดในระดับปานกลาง (คอนขางต่ํา) ดังสามารถพิจารณาไดจากราย

ประเด็นคําถาม พบวา ประเด็นเกี่ยวกับการแสดงออกเพื่อรักษาสิทธิในทางการเมืองของเยาวชน

อยูในระดับคาเฉลี่ยระดับปานกลางทั้งสิ้น แตเมื่อพิจารณารายละเอียดพบวา แตละประเด็นมี

คาเฉลี่ยแตกตางลดหลั่นกันอยางสิ้นเชิง โดยองคประกอบดานการมีสิทธิเสรีภาพและความเสมอภาค

มีคาเฉลี่ยอยูในระดับมากกวาองคประกอบดานอื่น ๆ โดยเฉพาะในดานการมีสิทธิเสรีภาพใน

การแสดงความคิดเห็นของตนอันเปนสิทธิพื้นฐานในระบอบประชาธิปไตยตามรัฐธรรมนูญ

มีคาเฉลี่ย 3.12 รองลงมาคือ ดานการเปนผูมีสิทธิเสรีภาพ ศักดิ์ศรีความเปนมนุษยที่เทาเทียมกัน

โดยไมมีใครสามารถมาละเมิดได

โดยเฉพาะประเด็นคําถามเกี่ยวกับการรองเรียนหรือตอสูของประชาชนโดยสงบเปน

สิ่งที่ไดรับการคุมครองโดยกฎหมาย และคําถามเกี่ยวกับเรื่องพลังในการแสดงออกของมวลชนจะ

มีอิทธิพลอยางมากหากมีการแสดงออกรวมกันอยางกวางขวาง รวมทั้งเรื่องการนําเสนอขอมูลของ

สื่อมวลชนตองอยูบนพื้นฐานของประโยชนตอสวนรวม ซึ่งมีคาเฉลี่ยเทากันทั้งสามประเด็นคือ

2.95 และกรณีคําถามวาประชาชนทุกคนในสังคมประชาธิปไตยมีสิทธิตอสู คาดหวังและเรียกรอง

เพื่อใหมีคุณภาพชีวิตและความเปนอยูขั้นพื้นฐานที่ดีได (คาเฉลี่ย 2.92) และกรณีคําถามเกี่ยวกับ

การใหความสําคัญกับขอมูลขาวสารจากสื่อมวลชนที่มองวามีอิทธิพลอยางมากตอแนวคิดของ

ประชาชน แตทั้งนี้ตองอยูภายใตความตระหนักและความรับผิดชอบดวย (คาเฉลี่ย 2.87)

แตในขณะที่คําถามเกี่ยวกับความสามารถของประชาชนในการเคลื่อนไหวหรือเขาไปตรวจสอบ

การทํางานของรัฐบาลไดโดยชอบตามกฎหมายและรัฐธรรมนูญ และประเด็นคําถามเรื่อง

ความสามารถของประชาชนในการเรียกรองหรือรองเรียนในปญหาตาง ๆ ที่ถูกปฏิบัติอยาง

ไมถูกตองเปนธรรมนั้นมีคาเฉลี่ยเทากันคือ 2.86 เทานั้น ยอมสะทอนใหเห็นไดวา เยาวชนยังไมมี

ความเชื่อมั่นในศักยภาพการแสดงออกหรือเคลื่อนไหวทางการเมืองมากนัก ดังการใหคาคะแนน

เฉลี่ยอยูในระดับปานกลางแตคอนขางต่ํากวาประเด็นคําถามอื่น ๆ

โดยเฉพาะอยางยิ่งสามารถสะทอนไดจากความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรม

โดยรวม พบวา อยูในระดับ “นอย” (คาเฉลี่ย 2.55) และเมื่อพิจารณาเปนรายคําถามพบวา

การแสดงออกในการวิพากษวิจารณการทํางานขององคการปกครองสวนทองถิ่นและของรัฐบาล

รวมถึงโอกาสของประชาชนในการรวมประชุมเพื่อผลักดันการตัดสินใจของรัฐในเรื่องที่เกี่ยวกับ

ผลประโยชนและการมีสวนรวมชุมนุมในการเรียกรองทางการเมือง ก็ลวนแตอยูในระดับ “นอย”

ทั้งสิ้น

190

อยางไรก็ตาม การติดตามการทํางานของภาครัฐพบวาประชาชนยังขาดกลไก

การตรวจสอบที่มีประสิทธิภาพ จึงมักฝากภาะหนาที่ใหเปนบทบาทของสื่อมวลชน แตทั้งนี้

การนําเสนอขอมูลของสื่อมวลชนเองก็จะตองตั้งอยูบนพื้นฐานของผลประโยชนสวนรวมของ

ประเทศชาติเปนหลัก ในที่นี้สวนรวมจึงไมไดหมายความถึงการคํานึงถึงเสียงประชาชนสวนใหญ

หรือสวนมากเทานั้น แตตองไมสงผลกระทบเสียหายตอประเทศชาติดวย ดังนั้น นอกจากบทบาท

ของสถาบันทางสังคมและการเมืองตาง ๆ แลว สื่อมวลชนก็ควรมีกลไกหรือองคกร หนวยงาน

ที่เกี่ยวของเขามาดูแลรับผิดชอบใหมีความเปนกลางและเปนธรรมเพื่อเปนกระบอกเสียงใหกับ

ประชาชนไดอยางแทจริง

ตอนที่ 3 วิเคราะหความสัมพันธระหวางตัวแปรกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

การวิเคราะหปจจัยที่มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชน

ในภาคใต โดยทําการวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณดวยสถิติคาสหสัมพันธแบบเพียรสัน และ

การวิเคราะห การถดถอยพหุคูณ ดวยวิธี Stepwise เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่สอง คือ “ศึกษา

ปจจัยที่มีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต” และนําไปทดสอบ

สมมติฐานขอที่สองวา “ปจจัยทั่วไป และปจจัยการเมืองมีความสัมพันธกับระดับความตื่นตัวทาง

การเมืองโดยผานกระบวนการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ดังรายละเอียด

ตอไปนี้

1. การวิเคราะหความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจกับตัวแปรในการวิจัยอื่น ๆ

จากการวิเคราะหความสัมพันธของตัวแปรสําคัญในการวิจัย พบวา ความตื่นตัว

ทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ มีความสัมพันธกับตัวแปรสําคัญในการวิจัย ไดแก

1) ปจจัยดานการกลอมเกลาทางการเมือง ประกอบดวย สถาบันการศึกษา พบวาระดับ

ความสัมพันธ .567 สื่อมวลชน .532 สถาบันทางการเมือง.422 ครอบครัว .398 และกลุม

เพื่อน .324 ตามลําดับ และ 2) และการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ประกอบดวยปจจัยดานอาตมันปจเจกภาพ.716 และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย.700

ผลการวิจัยบงชี้ไดวาระดับความสัมพันธกับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

มีระดับความสัมพันธในระดับสูงกวาดานอื่น ๆ แสดงวาความตื่นตัวทางการเมืองดานความรู

ความเขาใจมีความสัมพันธกับตัวแปรการวิจัยในเชิงบวกระดับสูง โดยทุกปจจัยมีความสัมพันธ

191

อยางมีนัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 ในทุกปจจัย หมายถึง ระดับคะแนนความตื่นตัวทาง

การเมืองดานความรูความเขาใจมีระดับสูง ระดับคะแนนปจจัยอื่น ๆ ก็จะมีระดับสูงดวย

2. การวิ เคราะหความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองกับตัวแปรในการวิจัยอื่น ๆ

ผลจากการวิเคราะหพบวาความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง

(Dpnt2) มีความสัมพันธกับตัวแปรสําคัญในการวิจัย ไดแก 1) ดานการกลอมเกลาทางการเมือง

ซึ่งประกอบดวยการกลอมเกลาโดยกลุมเพื่อน.525 ครอบครัว.448 สถาบันทางการเมือง .419

สถาบันการศึกษา.376 และสื่อมวลชน.376 ตามลําดับ และ 2) การสรางวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย ซึ่งประกอบดวยปจจัยดานอาตมันปจเจกภาพ.422 และอาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย.363 โดยพบวาทุกปจจัยมีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมืองดาน

พฤติกรรมในระดับสูงอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับ .001 ทุกปจจัย

3. การวิเคราะหอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

การวิเคราะหอิทธิพลของตัวแปรสําคัญในการวิจัยที่มีอิทธิพลตอความตื่นตัวทาง

การเมืองดานความรูความเขาใจ ใชสถิติการวิเคราะหถดถอยพหุคูณ ดวยวิธี Stepwise พบวา

มีจํานวนตัวแปรในการพยากรณจํานวน 5 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวที่มีอิทธิพลในการพยากรณ

ความตื่นตัวทางการเมือง ดานความรูความเขาใจ โดยมีลําดับในการพยากรณดังนี้ 1) อาตมันปจเจกภาพ

2) อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย 3) สถาบันการศึกษา 4) สถาบันทางการเมือง และ

5) สถาบันสื่อมวลชนจากตัวแปรพยากรณทั้งหมด พบวามี 2 ปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณ

ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ ไดแก ปจจัยดานการกลอมเกลาจากครอบครัว

และปจจัยดานการกลอมเกลาจากกลุมเพื่อน ทั้งนี้เนื่องจากระดับนัยสําคัญที่พบเทากับ .515

และ .442 (p >.05) ซึ่งสูงกวา .05 จึงเปนปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณ

4. การวิเคราะหอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง

ผลการศึกษาอิทธิพลของตัวแปรในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมืองดาน

พฤติกรรมทางการเมืองของเยาวชนภาคใต ใชการวิเคราะหถดถอยพหุคูณ พบวา มีจํานวนตัวแปร

ในการพยากรณจํานวน 4 ตัวจากทั้งหมด 7 ตัวที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทาง

การเมือง ดานพฤติกรรมทางการเมือง โดยปจจัยในการพยากรณตามลําดับขนาดอิทธิพล ไดแก

1) กลุมเพื่อน และ 2) อาตมันปจเจกภาพ 3) สถาบันครอบครัว และ 4) สถาบันทางการเมือง

จากตัวแปรพยากรณทั้งหมด พบวามี 3 ปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทาง

192

การเมืองดานพฤติกรรม ไดแก ปจจัยดานการกลอมเกลาจากสถาบันการศึกษา ปจจัยดาน

การกลอมเกลาจากสถาบันสื่อมวลชน และปจจัยดานอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ทั้งนี้จากระดับนัยสําคัญที่พบเทากับ .262, .536 และ .649 ตามลําดับ (p >.05) ซึ่งสูงกวา .05 จึง

เปนปจจัยที่ไมมีอิทธิพลในการพยากรณ

สรุปผลการศึกษาปจจัยที่มีความสัมพันธระหวางตัวแปรกับความตื่นตัวทางการเมือง

ของเยาวชนในภาคใต พบวา 1) ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ พบวา

มีความสัมพันธกับตัวแปรการวิจัยในเชิงบวกในระดับสูงโดยทุกปจจัยมีความสัมพันธอยางมี

นัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 ซึ่งหมายถึง หากระดับคะแนนความตื่นตัวทางการเมืองดาน

ความรูความเขาใจมีระดับสูง ระดับคะแนนปจจัยดังกลาวก็จะมีระดับสูงดวย และ 2) ความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมือง พบวาทุกปจจัยมีความสัมพันธเชิงบวกในระดับสูง โดย

พบวามีนัยสําคัญทางสถิติในระดับ .001 ในทุกปจจัย ซึ่งหมายถึง หากระดับคะแนนความตื่นตัว

ทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองมีระดับสูง ระดับคะแนนปจจัยอื่น ๆ ดังกลาวก็จะมี

ระดับสูงไปดวย

ตอนที่ 4 วิเคราะหการเปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

ผลจากการเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนรวม (ANCOVA) เปนรายคู

ดวยวิธี LSD มาใชในการอธิบายและควบคุมตัวแปรแทรกซอนทางสถิติ เพื่อตอบวัตถุประสงคขอที่ 3 คือ เปรียบเทียบความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต และทดสอบสมมติฐาน ขอที่สาม ใจความสําคัญวา “ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา 5

จังหวัดภาคใตมีความแตกตางกัน” ดังปรากฏผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลเกี่ยวกับปจจัยทั่วไป

ทางสังคม เศรษฐกิจ กับความตื่นตัวทางการเมือง ดังนี้

1. เพศ พบวา เยาวชนในภาคใตเพศชายและเพศหญิงมีความตื่นตัวทางการเมือง

ดาน ความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมแตกตางกัน โดยเพศหญิงมี

ความรูมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจสูงกวาเพศชาย ในขณะที่เพศชายมี

ความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองมากกวาเพศหญิง สวนภาพรวมพบวา

นักศึกษาเพศชายและเพศหญิงมีความตื่นตัวทางการเมืองไมแตกตางกัน

2. อายุ ผลการวิจัยพบวา ปจจัยดานอายุมีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองทั้งดาน

ความรูความเขาใจ พฤติกรรมทางการเมืองและในภาพรวม โดยพบวาแนวโนมเยาวชนที่มีอายุนอย มี

ความตื่นตัวทางการเมืองมากกวาเยาวชนที่มีอายุมากกวาอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ

193

3. ศาสนา พบวา เยาวชนที่นับถือศานาแตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมือง

ดานความรูความเขาใจแตกตางกันคอนขางมาก โดยเยาวชนที่นับถือศาสนาพุทธมีความรูความเขาใจ

ทางการเมืองสูงกวาเยาวชนที่นับถือศาสนาอื่น สวนความตื่นตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมและ

ในภาพรวมพบวา เยาวชนที่นับถือศาสนาแตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมืองไมแตกตางกัน

4. สาขาวิชาที่ศึกษา พบวา นักศึกษาในสาขาวิชาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม สาขา

สังคมศาสตร/รัฐศาสตร/รัฐประศาสนศาสตร สาขาวิทยาศาสตรประยุกตมีความต่ืนตัวทางการเมือง

มากกวาสาขาอื่น ๆ ในขณะที่สาขามนุษยศาสตร และบริหารธุรกิจการจัดการมีความตื่นตัวทาง

การเมืองต่ําที่สุด โดยผลการวิจัยพบวาสาขาวิชาที่ศึกษามีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของ

เยาวชนอยางมากทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง และในภาพรวม

5. ชั้นปที่ศึกษา พบวา ชั้นปที่ศึกษามีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองอยางมี

นัยสําคัญทางสถิติ โดยพบแนวโนมนักศึกษาในชั้นปที่ 1 จะมีความตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาชั้นป

อื่น ๆ ทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและในภาพรวม

6. อาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง) พบวา อาชีพของบิดามารดา หรือผูปกครอง

ไมมีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต ทั้งในดานความรูความเขาใจ ดาน

พฤติกรรมและความตื่นตัวในภาพรวม7. รายไดรวมบิดา-มารดา (ผูปกครอง) พบวา ปจจัยดานรายไดของบิดามารดา

หรือผูปกครองของเยาวชนในภาคใต มีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

และดานพฤติกรรมทางการเมือง โดยพบแนวโนมเยาวชนที่บิดามารดาหรือผูปกครองมีรายไดต่ํา

จะมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจสูงกวาเยาวชนที่ผูปกครองรายไดสูง

8. ภูมิลําเนาเดิม พบวา ภูมิลําเนาเดิมของเยาวชนมีผลตอความตื่นตัวทาง

การเมืองทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม โดยพบวา

เยาวชนจากจังหวัดนครศรีธรรมราชและจังหวัดสงขลามีแนวโนมตื่นตัวทางการเมืองสูงกวา

เยาวชนที่มีภูมิลําเนาในจังหวัดอื่น

9. ทําเลที่อยูอาศัย พบวา ทําเลที่อยูอาศัยของเยาวชนไมมีผลตอความตื่นตัว

ทางการเมืองอยางมีนัยสําคัญทางสถิติทั้งดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมือง

และโดยภาพรวม

10. ที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบัน พบวา เยาวชนที่มาจากจังหวัดตาง ๆ มีที่ตั้ง

สถานศึกษาในปจจุบันแตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจและดาน

พฤติกรรมทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยพบเยาวชนจากจังหวัด

194

นครศรีธรรมราช และจังหวัดพัทลุงมีความตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาจังหวัดอื่น ๆ แตทั้งนี้ไมพบ

ความแตกตางอยางมีนัยสําคัญในภาพรวม

11. สถาบันที่ศึกษาในปจจุบัน พบวา เยาวชนจากสถาบันการศึกษาแตกตางกัน

มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติในระดับสูงทั้งในดานความรูความ

เขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและโดยภาพรวม

จากขางตน ผลการวิเคราะหความแปรปรวนความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนใน

สถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต ขางตน พบวาปจจัยที่ไมมีผลตอความตื่นตัวทางการเมือง

ไดแก ดานเพศ ศาสนา อาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง) ทําเลที่อยูอาศัย สวนปจจัยที่มีผลตอ

ความตื่นตัวทางการเมือง ไดแก ในดานอายุ สาขาวิชาที่ศึกษา ชั้นปที่ศึกษา รายไดรวมบิดา-

มารดา (ผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดู) และสถาบันที่มีที่ตั้งของสถานศึกษา สาขาวิชาที่ศึกษา

โดยเฉพาะปจจัยดานสถาบันการศึกษาแตกตางกัน มีความต่ืนตัวทางการเมืองแตกตางกันอยางมี

นัยสําคัญทางสถิติในระดับสูงทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและ

ภาพรวม

ดังผลจากการเปรียบเทียบและการวิเคราะหความแปรปรวนของความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดภาคใต พบวา ตัวแปรดานเพศ มีผลตอ

ความตื่นตัวทางการเมืองในรายประเด็นแตกตางกัน กลาวคือ เพศหญิงมีความตื่นตัวดานความรู

ความเขาใจสูงกวาเพศชาย ในขณะที่ดานพฤติกรรมทางการเมืองของเพศหญิงมีการแสดงออก

ทางการเมืองไมมากเทากับการเคลื่อนไหวทางการเมืองของเพศชาย สอดคลองกับรายงานวิจัย

ของ เสถียร ปรีดาสา (2545) พบวา เพศมีความสัมพันธกับความตื่นตัวทางการเมือง แตอยางไรก็ตาม

ในภาพรวมพบวานักศึกษาเพศชายและเพศหญิงมีความต่ืนตัวทางการเมืองไมแตกตางกัน สวนใน

ดานอายุ และศาสนา มีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองทั้งดานความรูความเขาใจ พฤติกรรมทาง

การเมืองและในภาพรวม โดยพบวามีแนวโนมเยาวชนที่มีอายุนอยมีความตื่นตัวทางการเมือง

มากกวาเยาวชนที่มีอายุมากกวาอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ และเยาวชนที่นับถือศาสนาพุทธ

มีความรูความเขาใจทางการเมืองสูงกวาเยาวชนที่นับถือศาสนาอื่น ซึ่งแตกตางกับผลการวิจัย

ของสเสถียร ปรีดาสา (2545) พบวา อายุ และสถานภาพการสมรสไมมีความสัมพันธกับความ

ตื่นตัวทางการเมือง นอกจากนี้ สาขาวิชาที่ศึกษา และ ชั้นปที่ศึกษา พบวา มีผลตอความ

ตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนอยางมาก ทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทาง

การเมือง และในภาพรวม แตทั้งนี้ผลการศึกษาพบวานักศึกษาในสาขามนุษยศาสตร และสาขา

บริหารธุรกิจการจัดการมีความตื่นตัวทางการเมืองต่ํากวาสาขาอื่น ๆ ในขณะที่ชั้นปที่ศึกษามีผล

ตอความตื่นตัวทางการเมืองอยางมีนัยสําคัญทางสถิติ โดยพบวาแนวโนมนักศึกษาในชั้นปที่ 1

195

จะมีความตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาชั้นปอื่น ๆ ทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทาง

การเมืองและในภาพรวม

ดังนั้น จากขอมูลขางตนสามารถวิเคราะหใหเห็นไดวามีความสอดคลองเชื่อมโยง

ของขอมูลระหวางอายุและชั้นปที่ศึกษา ซึ่งปรากฏผลการวิจัยวา เยาวชนที่มีอายุนอย

มีความตื่นตัวทางการเมืองมากกวาเยาวชนที่มีอายุมากกวา เชนเดียวกับนักศึกษาในชั้นปที่ 1 ซึ่ง

มีอายุไมเกิน 18 ปนี้จะมีความตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาชั้นปอื่น ๆ ทั้งในดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมืองและในภาพรวม แสดงวาชั้นปการศึกษาที่เพิ่มสูงขึ้นนั้นยอมไมไดบง

บอกวาการศึกษาที่สูงขึ้นไดสงผลทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางทัศนคติของนักศึกษาใหมี

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยและผลักดันสูการตื่นตัวทางการเมืองได ดังพิจารณา

จากผลงานวิจัยของ สําเนาว ขจรศิลป (2514) พบวา การศึกษาที่สูงขึ้นไมไดชวยใหนักศึกษา

มีทัศนคติแบบประชาธิปไตยมากขึ้นเลย และยังเปนที่นาสังเกตวา ในตัวแปรดาน สาขาวิชา ที่ศึกษา นั้นพบวาเยาวชนที่ศึกษาสาขามนุษยศาสตร และสาขาบริหารธุรกิจการจัดการมีความ

ตื่นตัวทางการเมืองต่ํา เมื่อเปรียบเทียบกับสาขาวิชาเทคโนโลยีอุตสาหกรรม สาขาสังคมศาสตร

รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร และสาขาวิทยาศาสตรประยุกต ทั้งนี้อาจสามารถอธิบายได

เชนเดียวกับเรื่องของตัวแปรดานเพศ ที่พบวาแมเพศหญิงจะมีความตื่นตัวดานความรูความเขาใจ

สูงกวาเพศชาย แตในดานพฤติกรรมทางการเมืองของเพศหญิงกลับมีการแสดงออกทางการเมือง

นอยกวาเพศชายที่มีลักษณะการชอบแสดงออก เชนเดียวกับทัศนคติและความเขาใจในระบอบ

ประชาธิปไตยของแตละหลักสูตรในสถาบันอุดมศึกษาที่มีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางกัน

โดยเฉพาะลักษณะของการเรียนการสอนของสาขามนุษยศาสตร และสาขาบริหารธุรกิจนั้น

หากไมไดคํานึงถึงพื้นฐานที่มาและความแตกตางดานภูมิหลังของนักศึกษาแตละสาขาวิชาที่

ศึกษาแตกตางกันแลว ก็จําเปนตองใหความสําคัญกับบริบทแวดลอมทั้งดานผูสอน เนื้อหา

หลักสูตรและบรรยากาศการเรียนการสอน รวมถึงกิจกรรมตาง ๆ ของแตละสาขาวิชาใน

สถาบันอุดมศึกษานั้นดวย โดยเฉพาะอยางยิ่งในสาขามนุษยศาสตร และสาขาบริหารธุรกิจ

การจัดการนั้นมีลักษณะความเปนศาสตรที่จํากัดกลุมเปาหมายการทํางานเฉพาะดานหรือมีพื้นที่

ความเปนสวนบุคคลคอนขางสูง ขณะเดียวกันนอกจากความเกี่ยวของของเนื้อหาหลักสูตรที่มี

ความเชือมโยงกับประเด็นทางการเมืองตางกันแลวก็อาจดวยเพราะสาขาวิชาทั้งสองมีเยาวชนที่

เปนเพศหญิงสวนใหญจึงสะทอนใหเห็นถึงความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนที่มีนอยกวา

สาขาวิชาอื่นที่มีเพศชายจํานวนมากหรือสาขาวิชาที่มีเพศชายและหญิงคละจํานวนกันได

นอกจากนี้ ในตัวแปรดาน อาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครอง) พบวา นักศึกษาที่

ผูปกครองประกอบอาชีพแตกตางกัน จะมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ ดาน

196

พฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมไมแตกตางกัน แตพบวาตัวแปรดาน รายไดรวมบิดา-มารดา (ผูปกครอง) ของเยาวชนในภาคใต มีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความ

เขาใจและดานพฤติกรรมทางการเมือง โดยพบวาแนวโนมของเยาวชนที่บิดามารดาหรือผูปกครอง

มีรายไดต่ําจะมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจสูงกวาเยาวชนที่ผูปกครองรายไดสูง

ซึ่งยอมสอดคลองกับนักวิชาการหลายทานที่แสดงใหเห็นวา ความจําเปนทางเศรษฐกิจมีสวนอยาง

สําคัญตอการเขาไปมีสวนรวมในกิจกรรมทางการเมือง ดังพบไดวาอาชีพของบิดา-มารดาหรือ

ผูปกครองของเยาวชนกลุมตัวอยางประกอบอาชีพเกษตรกรรมเปนสวนมากจึงทําใหมีสวนอยาง

สําคัญในการติดตามขาวสารบานเมืองในชีวิตประจําวันอยูตลอดเวลา

ในสวนของ ภูมิลําเนาเดิม พบวา เยาวชนมีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองทั้งใน

ดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม โดยพบวา เยาวชนจากจังหวัด

นครศรีธรรมราชและจังหวัดสงขลามีแนวโนมตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาเยาวชนที่มีภูมิลําเนาใน

จังหวัดอื่น และโดยเฉพาะที่ตั้งสถานศึกษาปจจุบัน พบวา เยาวชนที่มาจากจังหวัดนครศรีธรรมราช

และจังหวัดพัทลุงมีความตื่นตัวทางการเมืองสูงกวาจังหวัดอื่น ๆ ทั้งนี้สามารถอธิบายไดจากทฤษฎี

เกี่ยวกับสถานะเมืองหลักชายขอบรอบทะเลสาบสงขลา ไดแก จังหวัดพัทลุง สงขลาและ

นครศรีธรรมราช ซึ่งนักวิชาการไดอางถึงความเปนศูนยกลางหลักของพื้นที่ภาคใตในฐานะเมือง

ชายขอบในอดีต โดยเฉพาะอยางยิ่งความยากจนขนแคนและเสนทางคมนาคมที่คอนขางลําบาก

ทุรกันดาร ทําใหภาครัฐยากตอการเขามาใหความชวยเหลือ ประชาชนในพื้นที่จึงตองดิ้นรนตอสู

ทํามาหาเลี้ยงชีพระหวางกันเอง จึงเกิดการปลูกฝงความเปนนักเลงของคนในทองถิ่นที่ตอง

ชวยเหลือและพึ่งตนเองตลอดเวลา ทําใหมีความเปนตัวของตัวเองสูง และมีลักษณะที่กลาวกันวา

มีความไมเชื่อฟงภาครัฐคอนขางสูง รวมไปถึงการผูกโยคสรางเครือขายความสัมพันธเพื่อ

ชวยเหลือระหวางกันซึ่งเปนที่มาของการเมืองภาคพลเมืองในพื้นที่ภาคใตที่ถายทอดปลูกฝงสง

ตอไปยังรุนลูกหลาน

แ ล ะ ที่ สํ า คั ญ ยิ่ ง ตั ว แ ป ร ด า น ส ถ า บั น ก า ร ศึ ก ษ า พ บ ว า เ ย า ว ช น จ า ก

สถาบันการศึกษาแตกตางกันมีความตื่นตัวทางการเมืองแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติใน

ระดับสูงทั้งในดานความรูความเขาใจ ดานพฤติกรรมทางการเมืองและภาพรวม สอดคลองกับ

ผลงานวิจัยหลายเรื่อง พบวาผูที่มีการศึกษาสูงจะมีทัศนคติที่เปนประชาธิปไตยมากกวาผูที่มี

การศึกษาต่ํา อาทิ มธุรส ใหญขยัน (2520) ปยนาถ บุนนาค และจันทรา บูรณฤกษ (2522)

โดยเฉพาะ ชลอ ใบเจริญ (2520) พบวาผูนําเยาวชนที่มีการศึกษาสูงขึ้น จะมีความรูความเขาใจ

ในวัตถุทางการเมือง (Political Object) มากขึ้น ซึ่งไดแกความรูความเขาใจในเรื่องระบบการเมือง

197

สถาบันทางการเมือง ตัวแทนของประชาชนกฎหมาย นโยบายของประเทศ ตลอดจนฐานะบทบาท

ของตนเอง

ดังนั้น สรุปไดวา เยาวชนภาคใตมีความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจ

ดานพฤติกรรมทางการเมือง และภาพรวมในทุกปจจัยแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ .000

(p <.001) ซึ่งเปนไปตามสมมติฐานวาความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในสถาบันอุดมศึกษา

5 จังหวัดภาคใต มีความแตกตางกัน

ตอนที่ 5 สังเคราะหองคความรูในเรื่องการสรางความตื่นตัวทางการเมืองกับกระบวนการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ที่สงผลตอความตื่นตัวในทางการเมืองของเยาวชนในภาคใต

การวิเคราะหและสังเคราะหขอมูลทั้งเชิงปริมาณและคุณภาพ เพื่อตอบวัตถุประสงค

ขอที่สี่ คือ การนําผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลเชิงปริมาณจากแบบสอบถามและขอมูลคําถาม

อิสระ รวมทั้งขอมูลการสัมภาษณเชิงลึกในบทที่ 4-6 มาสรุปสังเคราะหองคความรูเกี่ยวกับ

การพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยและวิเคราะหองคประกอบที่เกี่ยวของใน

กระบวนการดังกลาว โดยมุงศึกษาถึงพัฒนาการและที่มาของการกอเกิดความตื่นตัวทางการเมือง

ของเยาวชนในชวงป พ.ศ. 2549-2552 และเชื่อมโยงความสัมพันธกับบริบทในสังคมไทย กระแส

โลกาภิวัฒน และประวัติศาสตร วิวัฒนาการทางการเมืองการปกครอง เพื่อนํามาสะทอนใหเห็นถึง

ภูมิหลังความเปนมาของปรากฏการณ รวมถึงศึกษากระบวนการกอเกิด “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่ผลักดันนําไปสู ความตื่นตัวทางการเมือง อันจะเปนที่มาของวิถีคิดและ

วิถีปฏิบัติทางการเมืองโดยการแสดงออกผานการมีสวนรวมในรูปแบบตาง ๆ จนหลอหลอม

กลายเปนวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยไดในที่สุด

ผลจากการวิจัยที่ไดจากการศึกษาปจจัยที่มีความสัมพันธตอความตื่นตัวทาง

การเมือง โดยอาศัยกระบวนการกลอมเกลาทางการเมือง (Political Socialization Process)

ผานสถาบันทางสังคมและการเมืองตาง ๆ ในการปลูกฝงอบรมหลอหลอมเยาวชนเพื่อสราง

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย โดยนํากรอบแนวคิดในเชิงทฤษฎีระบบ (System

Theory) มาทําความเขาใจประกอบการพิจารณาเพื่อศึกษาถึงปจจัยที่มาของการกอเกิด

“วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ภายใตกรอบเงื่อนไขเวลา (Time Period) ในชวง

ป พ.ศ.2549-2552 ซึ่งจากผลการวิจัยปรากฏวา เยาวชนในพื้นที่ภาคใตมีความตื่นตัวทางการเมือง

ในระดับ ปานกลาง กลาวคือสามารถตระหนักรูและเขาใจระบบการเมืองตามวิถีการปกครองแบบ

198

ประชาธิปไตย หรือมีจิตสํานึกประชาธิปไตยที่สามารถนําไปสูความกระตือรือรนหรือการแสดงออก

ผานทางพฤติกรรมการมีสวนรวมทางเมืองในรูปแบบตาง ๆ ซึ่งสามารถสะทอนใหเห็นถึงระดับ

ความตื่นตัวทางการเมืองไดในระดับปานกลาง แตทั้งนี้จะสามารถพัฒนาระดับความตื่นตัวให

ก็ขึ้นอยูกับกระบวนการกลอมเกลาความเปนอาตมันปจเจกภาพของแตละบุคคลใหสามารถกาวสู

การหลอหลอมเปน “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” เพื่อนําไปสูการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยใหมีความมั่นคงถาวรมากยิ่งขึ้น และที่สําคัญคือ

สามารถสงผลทําให วิถีคิดและวิถีปฏิบัติ แบบประชาธิปไตยของเยาวชนไดหลอหลอมใหกลมกลืนเขากับวิถีชีวิต (Way of Life) ของเยาวชนได

จากผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลทั้งในเชิงปริมาณและคุณภาพ พบวา องคความรู

ในเรื่องกระบวนการสรางและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยไดนั้น ตองอาศัย

การกลอมเกลาหรือขัดเกลาทางสังคมและทางการเมือง ดวยวิธีการ (Method) การให

การศึกษาและการสื่อสารทางการเมืองโดยผานสถาบันหรือชองทางตาง ๆ เปนตัวกลางทําหนาที่

ในกระบวนการขัดเกลาทางการเมืองที่สําคัญ ไดแก สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา กลุม

เพื่อน สถาบันสื่อมวลชนและสถาบันทางการเมือง ตลอดจนผานชองทางการสื่อสารประเภทตาง ๆ

ที่ทําใหเยาวชนสามารถเขาถึงขอมูลขาวสารความรูทางการเมืองทําใหมีความรู ความเขาใจเกี่ยวกับ

ระบอบประชาธิปไตยไดมากยิ่งขึ้น ซึ่งเปนไปตามกรอบแนวคิดการวิจัยในครั้งนี้ ในการกําหนดให

ปจจัยนําเขา (Input) ซึ่งเปนตัวแปรตน (Independent Variable) คือ ปจจัยทั่วไป ไดแก 1. อายุ

2. เพศ 3. ศาสนา 4. สาขาวิชาที่ศึกษา 5. ชั้นปที่ศึกษา 6. อาชีพบิดามารดา 7. รายไดครอบครัว

8.ภูมิลําเนาเดิม 9.ทําเลที่อยูอาศัย 10.จังหวัดที่ตั้งของสถาบันการศึกษา และ 11.สถาบันที่ศึกษา

ในปจจุบัน นอกจากนี้ยังมีปจจัยทางการเมือง คือ สถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและทาง

การเมือง ไดแก สถาบันครอบครัว กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สื่อมวลชน และสถาบันการเมือง

โดยอาศัยกระบวนการ (Process) กลอมเกลาทางสังคมและวัฒนธรรมเพื่อสรางให เกิด

วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตย ผานการถายทอดความโนมเอียงทางการเมือง

(Ppolitical Orientations) ซึ่งประกอบดวย (1) ความโนมเอียงเกี่ยวกับการรับรู (Cognitive

Orientations) บนฐานความเชื่อ คานิยม และ (2) ความโนมเอียงเกี่ยวกับความรูสึก (Affective

Orientations) ดานทัศนคติ จนนําไปสู (3) ความโนมเอียงเกี่ยวกับการประเมินคา (Evaluative

Orientations) หรือการสรางการยอมรับจนสงผลตอพฤติกรรมการแสดงออกทางการเมือง ซึ่งเปน

แบบแผนของความโนมเอียงทางการเมืองที่พัฒนาไปสูการสรางเปนวัฒนธรรมการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย และกอใหเกิดตัวแปรตาม (Dependent Variable) คือ ความตื่นตัวทางการเมือง

ซึ่งถือเปนปจจัยนําออก (Output/Outcome) ในทายที่สุด

199

อยางไรก็ตาม ในกระบวนการกอเกิดวัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยนี้

ความตื่นตัวทางการเมือง จะเกิดขึ้นไมไดเลยหากไมมีองคประกอบหลักสําคัญ หรือตัวแปร

แทรกซอนที่มีอิทธิพลสําคัญตอการแสดงออกในเรื่องทางการเมือง ไดแก “อาตมันปจเจกภาพ”

(Selfhood) หรือความเปนตัวตนของบุคคลที่มีลักษณะเปนตัวของตัวเองและมีความเปนอิสระกลา

แสดงออกโดยไมชอบการถูกชี้นําหรือครอบงําจากใคร และความเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Self) คือลักษณะเฉพาะทางการเมืองของแตละบุคคลที่สงผล

ใหเกิดความ “ความตื่นตัวทางการเมือง” อยางแทจริงในเชิงสรางสรรคทั้งในดานความคิด ความรู

ความเขาใจ และพฤติกรรมการแสดงออกทางการเมืองที่สามารถบงชี้ใหเห็นถึงระดับความตื่นตัว

ทางการเมือง หรือความกระตือรือรนในการเคลื่อนไหวกิจกรรมทางการเมืองไดมากนอยแตกตางกัน เนื่องจากในกระบวนการกลอมเกลาทางสังคม และทางการเมืองนี้ไดทําใหเกิด

การหลอหลอมกลายเปน “อาตมันปจเจกภาพ” แตขณะเดียวกันจะสามารถกาวสูความเปน

“อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” จนพัฒนาใหกลายเปน “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย” ไดนั้นจะตองนําไปสูการเคลื่อนไหวหรือความตื่นตัวทางการเมืองบนฐานของ

การเมืองในวิถีประชาธิปไตยที่แทจริง กลาวคือ “ประชาธิปไตย” ไมไดมีความหมายเพียงแคการไป

ใชสิทธิเลือกตั้ง หรือการเลือกผูแทนเขาไปทําหนาที่บริหารบานเมือง แตประชาชนจะตองมี

จิตสํานึกความเปนพลเมืองในการเขาไปติดตามและตรวจสอบการทํางานของภาครัฐใหมีความ

โปรงใสและเปนธรรมโดยคํานึงถึงประโยชนสวนรวมของประเทศเปนหลัก

ดังผลการวิจัยในครั้งนี้ สามารถอธิบายไดจากทฤษฎีการสื่อสาร SMCR ซึ่งนํามาใช

เปนกรอบในการวิเคราะหเพื่อเขาใจถึงกระบวนการกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและทางการ

เมืองแกเยาวชนโดยผานผูสงสาร (Sender) ไดแก สถาบันทางสังคมและการเมือง ประกอบดวย

สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สื่อมวลชน และสถาบัน

การเมือง ที่ใหการศึกษาและการสื่อสารทางการเมือง (Message/Channel) ผานชองทาง

การสื่อสารประเภทตาง ๆ ไมวาจะเปนวิธีการและกิจกรรมการเรียนการสอน รวมทั้งหลักสูตร

เนื้อหาและบรรยากาศการเรียนการสอนแบบประชาธิปไตย ทั้งนี้เพื่อทําใหผูรับสาร (Receiver) คือ

เยาวชนมีความรูและความเขาใจทางการเมืองตามครรลองของวิถีประชาธิปไตย ไมวาจะเปน

ความคิด ความเชื่อ อุดมการณของระบบการเมือง รวมถึงคานิยม และทัศนคติทางการเมือง

จนสามารถกลั่นกรองและประเมินไดวาสิ่งใดดีหรือไมจนนําไปสูการยอมรับวาเปนสวนหนึ่ง

ในชีวิตประจําวันหรือกลายเปนวิถีปฏิบัติได หรือที่เรียกวาไดพัฒนาเปน “วัฒนธรรมทางการเมือง”

ที่กลายเปนแบบแผน (Pattern) พฤติกรรมทางการเมืองหรือเอกลักษณเฉพาะบุคคลนั้น หรือ

200

นั่นก็คือบุคลิกภาพหรืออาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่ผลักดันกอใหเกิดความตื่นตัวทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตยแกเยาวชนและประชาชนทุกระดับ

ดังนั้น การตื่นตัวทางการเมืองนั้นไมใชเปนเพียงความรูสึกนึกคิดที่อยูในจิตใจของ

บุคคล แตเปนการประเมินเพื่อใหสามารถมองเห็นไดอยางเปนรูปธรรมในเรื่องของความรู

ความเขาใจ และการแสดงออกในรูปแบบของพฤติกรรมการมีสวนรวมตาง ๆ เชน การแสดง

ความคิดเห็น การออกเสียงเลือกตั้ง การประทวง การยอมรับและการปฏิบัติตาม โดยเฉพาะ

การตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในแตละจังหวัดของภาคใตโดยรวมนั้นแสดงใหเห็นวา การเกิด

เหตุการณสําคัญที่ผานมาในชวงป พ.ศ.2549-2552 สามารถสงผลเอื้อตอการรับรูขาวสารขอมูล

ทางการเมืองของเยาวชนอยางกวางขวางมากขึ้น ดังสะทอนออกมาในรูปของความตื่นตัวทาง

การเมืองของเยาวชนกลุมตัวอยางซึ่งแมวาจากผลการวิจัยครั้งนี้พบวามีความตื่นตัวทางการเมือง

อยูในระดับปานกลางก็ตาม แตก็นับไดวาเปนสัญญาณบงบอกใหรูถึงทิศทางหรือแนวทาง

การสงเสริมและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยใหแกเยาวชนไดเปนกําลัง

สําคัญในการพัฒนาประเทศใหมีความเจริญและมั่นคงตอไป และสิ่งที่สําคัญยิ่งคือ การทําให

พัฒนาการเมืองตามระบอบประชาธิปไตยไดหลุดพนออกจากวงจรอุบาทว สามารถสราง

เสถียรภาพการเมืองไทยใหมั่นคงอยูบนรากฐานของวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยได

อยางแทจริง

สวนที่ 2 การอภิปรายผล

ผลการศึกษาวิจัยครั้ งนี้ พบวากลุมตัวอยางเยาวชนภาคใตในสถานศึกษา

ระดับอุดมศึกษา ซึ่งจะเปนกลุมชนชั้นผูนําทางความคิดในสังคมตอไป เปนระดับชนชั้นที่มี

ความสําคัญเปนพลังในการตอสูเพื่อขับเคลื่อนไปสูเปาหมายโดยเฉพาะการตอสูทางการเมือง เชน

การตอสูที่เกิดขึ้น จนเปนผลใหเกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองในอดีต พลังการขับเคลื่อนทาง

การเมืองของนักศึกษาหรือชนชั้นกลางในประวัติศาสตรการเมืองของไทย ถือไดวามีประพลังและ

ประสบความสําเร็จมากกวาชนชั้นอื่น ๆ

ผูวิจัยรวบรวมขอมูลการวิจัยจากกลุมตัวอยางจํานวนมากและกระจายไปยังหลาย

จังหวัดในภูมิภาคเพื่อใหครอบคลุมสถาบันการศึกษาใหครบถวนและหลากหลายที่สุด ทั้งนี้เพื่อให

ไดขอมูลที่มีความสมบูรณที่สุด และครอบคลุมประเด็นการศึกษา เพื่ออางอิงไปสูประชากรใน

การวิจัยไดอยางถูกตองเชื่อถือได เพราะประเด็นทางการเมืองเปนสิ่งจําเปน เปนกิจกรรมรวมกัน

ของคนในสังคม เปนกิจกรรมที่เกี่ยวของอยางสําคัญกับอํานาจในการจัดสรรผลประโยชน

201

การศึกษาใดในประเด็นทางการเมืองเพื่อนําผลการวิจัยอางไปสูประชากรในการวิจัย

จึงเปนเรื่องที่ตองระมัดระวังใหมีความถูกตองตามระเบียบวิธีในการวิจัย การกําหนดขนาดกลุม

ตัวอยาง การออกแบบเครื่องมือและการกําหนดรูปแบบในการวิจัย เพื่อใหไดขอมูลที่ครอบคลุม

ตัวแปรและปญหาในการวิจัย การศึกษาครั้งนี้รวบรวมขอมูลจากกลุมตัวอยางขนาดใหญกลาวคือ

กําหนดเปน 2,000 ราย การใชกลุมตัวอยางจํานวนมากไดเกิดผลในเชิงบวกในดานระดับความไว

(Sensitivity) ในการทดสอบเชิงสถิติอยางมาก

ดังที่พบในการวิจัยครั้งนี้ ซึ่งประเด็นในดานตาง ๆ ทั้งในมิติดานความสัมพันธ

ปจจัยอิทธิพล รวมถึงการเปรียบเทียบหรือวิเคราะหความแปรปรวนจากคะแนนเฉลี่ยความตื่นตัว

ทางการเมือง ซึ่งพบวาปจจัยสวนบุคคลและขอมูลทั่วไปที่จัดวางใหเปนตัวแปรอิสระในการวิจัย

เกือบทุกตัว มีผลตอความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตอยางมีนัยสําคัญในระดับสูง

แทบทั้งสิ้น การมีนัยสําคัญในการทดสอบที่เกิดขึ้นจากผลการวิจัยทําใหผลการวิจัยที่พบมีความ

นาสนใจมากยิ่งขึ้น

ผลจากการวิจัยครั้งนี้ไดขอคนพบหลายประการที่นับวามีความนาสนใจอยางยิ่ง โดย

พบวาในหลายประเด็นเปนไปดังที่ผูวิจัยไดคาดการณไว และขณะเดียวกันก็พบประเด็นใหม ๆ ที่

สรางความนาแปลกใจใหแกผูวิจัยดวย ดังสามารถสรุปประเด็นสําคัญโดยรวมไดตอไปนี้

1. ประเด็นดานความตื่นตัวทางการเมือง

ภาคใตของประเทศไทย ถือไดวาเปนภูมิภาคที่ไดรับการคาดหมายไมเฉพาะจาก

ผูวิจัย แตเปนที่รับรูของคนทั่วไปวาเปนภูมิภาคที่ประชาชนมีความตื่นตัวและมีสวนรวมทางการ

เมืองสูงที่สุด ตอเนื่องยาวนานที่สุดในประเทศไทย บางทีถึงกับกลาวกันวาภาคใตเปนภาคที่มี

ส.ส.(สมาชิกสภาผูแทนราษฎร) คุณภาพดีที่สุดในประเทศไทย จากขอคิดเห็นดังกลาวคอนขาง

เปนอัตลักษณของคนภาคใต ซึ่งนับวาสอดคลองกับความรูสึกของสาธารณชนทั่วไปโดยปราศจาก

ความรูสึกขัดแยง แตผลคะแนนที่พบจากการวิจัยครั้งนี้กลับพบวาคะแนนระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตอยูในระดับ “ปานกลาง” เทานั้นและถือวาเปนระดับ

ปานกลางคอนขางต่ํา โดยหากเมื่อพิจารณาลงไปในรายละเอียดแตละดาน พบวา ดานความรู

ความเขาใจซึ่งพบคะแนนเฉลี่ยในระดับ 2.93 ซึ่งแมจะเปนระดับคะแนนเพียง “ปานกลาง” แตก็ยัง

นับวาสูงกวาคะแนนรวมมากพอสมควร ในขณะที่คะแนนการมีสวนรวมทางการเมืองดาน

พฤติกรรมทางการเมืองพบคะแนนเฉลี่ยในระดับ 2.55 ซึ่งเปนระดับคะแนนความตื่นตัวทางเมืองในระดับ “นอย” ตามเกณฑในการแปลความหมายของการวิจัยครั้งนี้ซึ่งถือเปนเกณฑ

การวัดโดยทั่วไปใน การแปลความหมายคาคะแนนมาตรวัด 5 ระดับ

202

ประเด็นนี้หากพิจารณาอยางถี่ถวนจะเห็นวามีความนาสนใจมาก เพราะสามารถ

เชื่อมโยงไปสูขอสรุปไดวา เยาวชนในภาคใตที่มีความรูความเขาใจในระดับปานกลาง (ซึ่ง

ต่ํากวาความคาดหมายอยูแลว) กลับมีความตื่นตัวในระดับที่แสดงออกมาเปนพฤติกรรมเพียงระดับ “ต่ํา” เทานั้น อุปมาไดกับคนทั่วไปที่ทุกคนตางรูวาศีล 5 ที่พระพุทธเจาบัญญัติไวนั้น

มีอะไรบาง แตถึงกระนั้นคนทั่วไปก็ยังทําผิดศีลทั้งที่รูวาไมถูกตองและบางคนก็ทําผิดศีลจนเปน

เรื่องธรรมดาเหมือนกับที่รูวาการตื่นตัว การมีสวนรวมทางการเมืองเปนสิ่งที่ควรทํา แตในทาง

ปฏิบัติก็มักจะ ไมกระทําหรือปฏิบัติอยูในระดับที่ควรจะเปน

ดังนั้น ทิศทางและแนวโนมความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในยุคปจจุบันหาก

เมื่อเปรียบเทียบกับในอดีตแลวนับวาแตกตางกันมาก เพราะเงื่อนไขบริบทในประวัติศาสตรทาง

การเมืองของประเทศไทย พบวา พลังการรวมตัวของนิสิตนักศึกษาจัดไดวาเปนกลุมผูนําใน

การเรียกรองทางการเมืองเสมอมา เนื่องจากสวนหนึ่งนิสิตนักศึกษามักเปนกลุมคนที่มีความรู

ความเขาใจทางการเมืองและตระหนักถึงปญหาบานเมืองมากกวาชนชั้นอื่น ๆ ในสังคม

ดังผลการวิจัยในอดีตเชนการศึกษาของวิวัฒน เอี่ยมไพรวัน ที่ไดศึกษาวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยจากนักศึกษาระดับปริญญาโท สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร ซึ่งศึกษาใน

ป 2521 พบวานักศึกษามีระดับความสํานึกในหนาที่พลเมืองในระดับสูง มีวัฒนธรรมทาง

การเมืองแบบประชาธิปไตยในระดับสูงและมีวัฒนธรรมทางการเมืองแบบอํานาจนิยมในระดับต่ํา

ผลที่พบในอดีตนับวาแตกตางจากการคนพบในครั้งนี้มาก

เนื่องจากเหตุการณทางการเมืองในประเทศไทยรอบระยะเวลา 3 ปที่ผานมา รวมทั้ง

การกอเกิดรัฐประหาร โดยคณะ คมช. ในวันที่ 19 กันยายน 2549 ที่ผานมาไดกอใหเกิด

ความรุนแรงทางการเมืองมากที่สุดในรอบหลายสิบปมานี้ จนสงผลกระทบสรางความแตกแยกใน

ชาติจนเกิดปญหารุนแรงบานปลายอยางที่ไมเคยปรากฏมากอน ซึ่งทั้งนี้ผูวิจัยคาดการณวา

เหตุการณดังกลาวควรจะมีสวนในการกระตุนใหประชาชนในชาติรวมถึงเยาวชนไดเกิดความสนใจ

ความตื่นตัวหรือแมกระทั่งการมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชนในทุกภาคสวนได

แตอยางไรก็ตาม จากผลการวิจัยในครั้งนี้ ปรากฏวาไมไดเปนไปตามที่ผูวิจัย

คาดการณ ไววา เพราะหากประชาชนทั่วไปในภาคใตถูกมองวามีอัตลักษณความเปนผูที่สนใจ

ทางการเมืองสูง ก็ยอมนาจะครอบคลุมไปถึงเยาวชนในภาคใตที่ถือวาเปนคนรุนใหมที่ควรไดรับ

การถายทอดหรืออบรมปลูกฝงมาจากสภาพแวดลอมรอบตัวได แตปรากฏวาผลการวิจัยครั้งนี้

ระดับความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนอยูเพียงระดับ “ปานกลาง” เทานั้น จึงสามารถนํามาสู

การตั้งสมมติฐานได 3 ประการ คือ

203

ประการแรก ความรุนแรงในของประเทศรอบระยะ 3 ปไมสามารถมีพลังใน

การขับเคลื่อนใหประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมืองมากเพียงพอโดยเฉพาะเยาวชนที่เปนกลุม

ตัวอยางสําหรับการวิจัยครั้งน้ี

ประการที่สอง เยาวชนภาคใตมีความตื่นตัวทางการเมืองในดานพฤติกรรมทาง

การเมือง อยูในระดับ “นอย” จึงทําใหสงผลตอคาเฉลี่ยความตื่นตัวทางการเมืองโดยรวมซึ่งอยูใน

คาเกณฑระดับ “ปานกลาง” เทานั้น

ประการที่สาม เยาวชนภาคใตนั้นมีความตื่นตัวในระดับต่ํามากอยูกอนแลว ดังนั้น

เมื่อมีเหตุการณความรุนแรงทางการเมืองที่ผานมาจึงอาจทําใหมีสวนในการยกระดับความตื่นตัว

ทางการเมืองใหเพิ่มขึ้นมาจากเดิมซึ่งอาจไมสนใจทางการเมืองมากนัก

แตอยางไรก็ตาม สมมติฐานในประเด็นที่สามนี้ผูวิจัยไมสามารถนํามาเปรียบเทียบ

กับขอมูลในอดีตดังกลาวได เพราะจากการคนควาผลงานวิจัยที่ผานมานั้นยังไมมีผูทําการศึกษา

คนควาเรื่องความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนโดยตรง แตหากสามารถนํามาเทียบเคียงกับ

รายงานสํารวจความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาประชาธิปไตยและคานิยมของเยาวชนไทย พ.ศ.

2550 ของสถาบันพระปกเกลา และสํานักงานสถิติแหงชาติ พบวา ในดาน “ความสนใจตอสถานการณทางการเมืองในขณะนั้น” เยาวชนไทยสวนใหญระบุวา คอนขางสนใจ รอยละ

43.9 และอยูในระดับที่ไมคอยสนใจรอยละ 32.8 สําหรับ “การติดตามขาวสารทางการเมือง”

สวนใหญระบุวา มีการติดตามหลายครั้งตอสัปดาห รอยละ 30.3 รองลงมา ทุกวัน รอยละ 23.9 และหนึ่งหรือสองครั้งตอสัปดาห รอยละ 21.3 และในสวนของ “พฤติกรรมทางการเมือง” คือ

1) ดานการมีสวนรวมทางการเมืองของเยาวชนในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎร พบวาสวน

ใหญ ระบุวา ไปใชสิทธิ รอยละ71.5 และเหตุผลของเยาวชนที่ไมไปใชสิทธิเลือกตั้ง ระบุเหตุผล

เนื่องจากไมวาง เพราะทํางานและติดธุระจําเปน, อยูตางจังหวัดหรือนอกเขตพื้นทีที่มีสิทธิ

เลือกตั้ง , ไมสบายจึงไมไดไปเลือกตั้ง , ไมอยากไปเลือกตั้ง เพราะไมทราบวาจะเลือกใคร และเบื่อ

การเมือง เปนตน นอกจากนี้ 2) ดานการเขารวมกิจกรรมทางการเมืองอื่น ๆ ไดแก ดานการเขารวม

ประชุมเพื่อรับฟงการปราศรัยหาเสียง พบวาเยาวชนสวนใหญทั่วประเทศ รอยละ 73.7 ระบุวา ไมเคย

สวนดานการชักชวนคนอื่นใหไปลงคะแนน พบวา เยาวชนสวนใหญระบุวาไมเคย รอยละ 79.2

สวนดานการชวยเหลือหรือทํางานใหกับพรรคการเมืองหรือผูสมัครในชวงรณรงคหาเสียงเลือกตั้ง

พบวา เยาวชนสวนใหญ รอยละ 83.6 ระบุวา ไมเคยเชนกัน

จากขอมูลขางตนยอมบงชี้ไดวา ในดานการสํารวจความคิดเห็นและคานิยมของ

เยาวชน ที่มีตอสถานการณทางการเมือง คอนขางอยูในระดับที่สนใจเปนสวนใหญ แตในขณะที่

พฤติกรรมทางการเมืองกลับสวนทางกัน กลาวคือ พบวาการมีสวนรวมทางการเมืองในการแสดงออก

204

ดานตาง ๆ คอนขางมีนอยหรือเยาวชนสวนใหญแทบจะไมเคยมีสวนรวมเลย จึงมีความสอดคลอง

กับผลงานวิจัยครั้งนี้ ซึ่งพบวา ความตื่นตัวทางการเมืองดานความรูความเขาใจอยูในระดับปานกลาง

ก็ตาม แตไมไดสงผลตอ ความต่ืนตัวทางการเมืองดานพฤติกรรมทางการเมืองใหสูงขึ้นตามไปดวย

จึงมีความตื่นตัวโดยรวมอยูในระดับปานกลางเทานั้น และหากนํามาวิเคราะหในเชิงลึก พบวา

โครงสรางของสังคมไทยที่ผานมาตั้งแตในอดีต ประชาชนอยูในฐานะผูถูกปกครองแบบไพรฟาโดย

กลุมคนชนชั้นนําและชนชั้นปกครองมาโดยตลอด จนทําใหเปนที่มาของการปกครองแบบ

อมาตยาธิปไตย โดยเฉพาะความเชื่อของคนไทยเกี่ยวกับสถานะของคนในชนชั้นสูงที่มีเรื่องของ

อํานาจวาสนาบารมีหรือบุญกุศลที่สั่งสมมาตั้งแตอดีตชาติ รวมถึงระบบการเคารพอาวุโสอยางไม

มีเงื่อนไข จึงกอใหเกิดเปนวัฒนธรรมทางการเมืองที่นิยมอํานาจและระบบอุปถัมภซึ่งฝงรากลึก

อยูในสังคมไทยมายาวนาน ดังนั้นความคิด ความเชื่อและคานิยมดังกลาวจึงสวนทางหรือขัดกับ

หลักวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่เนนอํานาจอธิปไตยเปนของปวงชนซึ่งมีรากฐาน

มาจากการปกครองของประชาชน โดยประชาชนและเพื่อประชาชน

ดวยเหตุนี้ แมวาประเทศไทยจะไดเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญา

สิทธิราชมาเปนระบอบประชาธิปไตยมาแลวเกือบ 80 ปตั้งแตปพ.ศ. 2475 ตามเงื่อนไขและบริบท

ของการเปลี่ยนแปลงในสังคมโลกที่เชื่อวาการปกครองแบบประชาธิปไตยเปนระบอบการปกครอง

ที่ดีที่สุดรูปแบบหนึ่งเพราะคํานึงถึงผลประโยชนของคนสวนใหญ โดยไมไดละเลยผลประโยชน

ของคนสวนนอย โดยประชาชนตางก็มีเสรีภาพและความเสมอภาคอยางเทาเทียมกัน รวมทั้งเปด

โอกาสใหประชาชนมีสวนรวมทางการเมืองทั้งทางตรงและทางออม

อยางไรก็ตาม ในชวงตลอดระยะเวลาเกือบ 8 ทศวรรษ การพัฒนาการเมืองใน

ระบอบประชาธิปไตยของไทยก็ยังคงประสบปญหาหลายประการ โดยเฉพาะความไมตอเนื่องของ

พัฒนาการทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตยที่ทําใหตองถูกสะดุดระหวางทางจนตองทําให

กลับไปเริ่มตนนับหนึ่งใหมหลายครั้งหลายครา ซ่ึงหากเมื่อปรียบเทียบกับชวงอายุของคนแลวก็อาจ

นับไดวาผานสังเวียนทางการเมืองมามากเพียงพอที่จะสามารถสรางเปนบทเรียนรูใหกับวงการทาง

การเมืองภาคประชาชนไดพอสมควร แตทายที่สุดแลวผลปรากฏวา บทเรียนรูดังกลาวไมสามารถ

ทําใหคนในสังคมเกิดความคิด ความเชื่อ และมีวัฒนธรรมทางการเมืองที่สอดรับกับหลักการของ

ระบอบประชาธิปไตย เพื่อใหเกิดผลในการพัฒนาประเทศไปสูประชาธิปไตยที่แทจริง

แมวาที่ผานมาไดมีความพยายามกําหนด “แผนพัฒนาการเมืองไทย” ที่ปรากฏอยูใน

รัฐธรรมนูญ พุทธศักราช 2538 ในมาตรา 70 วา “รัฐพึงจัดใหมีแผนพัฒนาการเมืองที่สอดคลอง

กับแนวนโยบายแหงรัฐ และการปกครองในระบบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริยทรงเปน

ประมุข” และนับจากนั้นก็ไดมีการกําหนดขอปฏิบัติตาง ๆ มากมายอยางเครงครัดในเชิงโครงสราง

205

โดยไมไดตระหนักหรือใหความสําคัญกับการเสริมสรางจิตสํานึกแบบประชาธิปไตยใหแก

ประชาชนมากนัก เปนแตเพียงการเนนอบรมกลอมเกลาใหเชื่อฟงรัฐหรือปฏิบัติตนไมเปนปฏิปกษ

ตอภาครัฐเทานั้น จึงไมแตกตางจากรูปแบบการปกครองแบบเดิม ๆ ที่ประชาชนตองอยูในสถานะ

ของการเปนผูถูกปกครองเทานั้น ไมสามารถยกระดับมาสูจิตสํานึกของการปกครองตนเองอยาง

แทจริงได ดวยเหตุนี้การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองของไทยที่ผานมาจึงเปนเพียงการเปลี่ยนแปลง

ในเชิงโครงสรางที่นําระเบียบ ขอบังคับหรือกฏเกณฑตาง ๆ ในระบอบประชาธิปไตยมาใชเปน

กรอบสรณะ แตการนําไปใชฏิบัติไดอยางมีประสิทธิภาพเพียงใดนั้นจึงยอมขึ้นอยูกับผูนําไปปฏิบัติ

ซึ่งก็คือประชาชนที่ไดถูกเบาหลอมจากวัฒนธรรมแบบเดิมหลอหลอมอยูตลอดเวลา จึงไมไดตาง

อะไรกับเหลาเกาในขวดใหม แมจะมีการเปลี่ยนกฎระเบียบใหดีเพียงใด หากผูนําไปปฏิบัติตามนั้น

ยังคงติดอยูกับคานิยมแบบเกาคือการยึดอํานาจนิยมเปนหลักแลวก็ยอมไมสามารถปลดแอก

ตนเองใหพัฒนามากาวมาสูความเปนอิสระตามหลักการปกครองตนเองในระบอบประชาธิปไตย

ที่แทจริงได จึงตองยอมถูกครอบงําใหผูปกครองชี้นําทิศทางบานเมืองอยูตลอดเวลา หรือแมแต

ทําใหประชาชนสวนหนี่งไดเรียนรูเพียงบทบาทของนักการเมืองที่มักสะทอนภาพของการฉอราษฎร

บังหลวงมาทุกยุคทุกสมัยจนเสมือนเปนประเพณีนิยมที่ตองกินตามน้ําอยูตลอดแวลา

ดังนั้น เหตุผลสําคัญจากการเบื่อหนายบทบาทของนักการเมืองที่ผานมาจึงมักมีภาพ

ของการโกงกินบานเมืองนี้เอง จึงงายตอการทําใหประชาชนหันไปพึ่งพิงอํานาจบารมีของฝายที่มี

อัตลักษณของความซื่อสัตยมากกวาเชน อํานาจของฝายทหาร ซึ่งทําใหเสมือนดูเปนการเขามา

ถวงดุลยอํานาจฝายบริหาร นอกจากเหนือฝายนิติบัญญัติ และฝายตุลาการเทานั้น ดังผลการวิจัย

ที่ศึกษาจากกลุมตัวอยางอื่น ๆ ไดแก การศึกษาคานิยมประชาธิปไตยและพฤติกรรมการเลือกตั้ง

ในประเทศไทยของ ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน (2550) ผลการศึกษาพบวา

คนกรุงเทพมหานคร มีระดับการใหความสนับสนุนตอทางเลือกในแนวอํานาจนิยมสูงกวา สวนอื่น

ของประเทศ และยังมีแนวโนมที่จะยอมรับผูนําที่เขมแข็งแทนที่รัฐบาลที่มาจากรัฐสภา ยอมรับ

การปกครองพรรคเดียว และแมกระทั่งยอมรับการปกครองโดยทหารมากกวา

ความเขาใจเชนนี้นับวาเปนอุปสรรคตอการพัฒนาวัฒนธรรมประชาธิปไตย คนทั่วไปจะรูสึกวาการเมืองไมเกี่ยวของกับตนเองไดแกคาดการณวาอํานาจทางการเมืองจะเปน

ของใคร จะเนนเอาตัวรอดและแสวงหาประโยชนจากการเปลี่ยนแปลงนั้นอยางไร ความเขาใจที่ฝง

รากลึกเหลานี้มีสวนสําคัญอยางมากในการกีดกันคนไทยสวนใหญออกไปจากการมีสวนรวม

ทางการเมือง (พึ่งตนเอง) ซึ่งก็รวมถึงการขาดความตื่นตัวทางการเมืองดวยนั่นเอง แนวโนมของ

ความคิดที่ยังคงฝงแนนอยูกับสิ่งดั้งเดิมดังกลาว ที่ถือไดวาไมใชรูปการณที่ดีที่เอื้อตอการพัฒนา

ทางการเมืองอยางยั่งยืน และแมแตจะมีเหตุการณทางการเมืองที่รุนแรง แตกแยกอยางที่ไมเคย

206

เกิดขึ้นมากอนที่กระทบระเทือนตอความคิด ความรูสึกทางจิตใจ และมิติเศรษฐกิจและสังคมอยาง

รุนแรง แตกลับไมมีผลที่จะสั่นคลอนตอวัฒนธรรมทางการเมืองแบบไพรฟาเชนในอดีต ซึ่งเปน

การยอมรับอํานาจนิยมท่ีแนนอนที่สุดเปนแนวทางที่อยูคนละดานกับประชาธิปไตย

นอกจากนี้ หากจะวิเคราะหขยายความใหกวางมากขึ้นไปอีกโดยเฉพาะเงื่อนไข

บริบทของประเทศในสังคมโลกยุคโลกาภิวัตน ไดสงผลตอการพัฒนาประเทศอยางหลีกเลี่ยงไมได

โดยเฉพาะเยาวชนไทยที่ไดรับผลของการเปลี่ยนแปลงทางสังคมจากโลกภายนอกทั้งในมิติ

การเมือง เศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรมจนไดหลอหลอมตัวตนหรืออัตลักษณปจเจกภาพของ

เยาวชนไทยใหมีความทันสมัย สามารถเขาถึงขอมูลขาวสารในยุคเทคโนโลยีสารสนเทศอยางเสรี

ซึ่งนอกจากกอใหเกิดการเรียนรูแลกเปลี่ยนขยายวงกวางมากขึ้นทั้งในเชิงบวกและเชิงลบแลว

ผลกระทบดังกลาวยังสรางความเปนปจเจกบุคคลแบบตัวใครตัวมัน หรือเอาตัวรอดมากยิ่งขึ้นโดย

ไมสนใจตอความเสียหายหรือความเดือดรอนของบานเมือง

โดยเฉพาะในขณะนี้เยาวชนรุนใหมสวนหนึ่งถูกมองวาขาดจิตสํานึกสาธารณะอยาง

ที่มักไมคอยใสใจตอปญหาความเปนไปของบานเมืองเพราะมองวาเปนหนาที่ของผูบริหารหรือ

ผูเกี่ยวของเทานั้น โดยมักไมสนใจเขาไปยุงเกี่ยวที่มองวาเปนเรื่องนาเบื่อหรือสกปรก ดังนั้น

หากเปนไปดังคําอธิบายดังกลาว จึงเริ่มสะทอนใหเห็นไดวาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยในประเทศไทยที่เคยผลิดอกออกผลเบงบานในยุคหลัง 14 ตุลาคม 2516 ไดเริ่มจาง

หายไปจากสังคมไทยไปแลวอยางสิ้นเชิง แตกลับมีแนวโนมของการมีคานิยมทางการเมืองแบบ

นิยมอํานาจ และผลการวิจัยที่พบวาความตื่นตัวทางการเมืองต่ําก็อาจมีความเปนไปไดวาจะเปน

เรื่องของผลมากกวาเหตุ ความเขาใจของคนไทยจํานวนมากเกี่ยวกับการเมืองวาเปนการแยงชิง

อํานาจและตําแหนงสาธารณะดานการบริหารตาง ๆ (เรื่องของใคร /ประเทศ)

ดวยเหตุนี้การวิเคราะหจึงจําเปนตองจําแนกพิจารณาใหชัดเจนวาเปนความตื่นตัว

ทางการเมืองอยูในเงื่อนไขหรือบริบทใด ประกอบดวยผูมีสวนไดสวนเสียคือใคร และมีเหตุผล

แรงจูงใจอยางไร หากมิเชนนั้นแลวความตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนก็จะกลายเปนเพียง

เครื่องมือของการเรียกรองเพื่อรักษาฐานอํานาจของกลุมอิทธิพลในสังคมที่มักไมคํานึงถึงความ

เดือดรอนหรือความเสียหายตอบานเมืองในระยะยาว โดยเฉพาะหากการมีสวนรวมทางการเมือง

นั้นมาจากรากฐานประชาชนในฐานะไพรฟาที่ยึดหลักพึ่งพิงผูปกครองผูนําที่เนนอํานาจนิยม การ

ตื่นตัวทางการเมืองในลักษณะนี้จึ งยอมไมนําไปสูการสรางและพัฒนาวัฒนธรรมแบบ

ประชาธิปไตยใหเกิดขึ้นได

ดังนั้นจากผลการวิจัยครั้งนี้ สามารถสรุปสังเคราะหผลการวิจัยและวิเคราะหขอมูลได

ดังตอไปนี้

207

1. ดานความหมาย : ความตื่นตัวทางการเมืองสามารถมองนัยทั้งในเรื่องของ

(1) การตื่นตัวทางความคิดหรือการตระหนักรูถึงความสําคัญของการเมืองในลักษณะของจิตสํานึก

แบบประชาธิปไตย (ความรูความเขาใจทางการเมือง) และ (2) การตื่นตัวในเชิงพฤติกรรมที่

แสดงออกในลักษณะของการเขารวมกิจกรรมทางการเมืองในรูปแบบตาง ๆ (พฤติกรรมทาง

การเมือง) ที่ตั้งอยูบนฐานของการใหเกียรติและเคารพซึ่งกันและกันในคุณคาและศักดิ์ศรีของ

ความเปนมนุษยโดยเสมอภาคทาเทียมกัน ไมวาจะยากดีมีจนหรือเปนเสียงสวนนอยหรือเสียง

สวนมากก็ตาม

2. ดานวัตถุประสงค : การตื่นตัวในนัยของ “ความตื่นตัวทางการเมือง” อยาง

แทจริงนั้น ตองเปนการแสดงออกทางการเมืองที่มาจาก จิตสํานึกแบบประชาธิปไตย ไมวาจะเปน

การตื่นตัวดานความรูความเขาใจทางการเมือง และพฤติกรรมทางการเมืองก็ลวนแตตองการ

แสดงออกในฐานะของการเปนพลเมืองตามระบอบประชาธิปไตย กลาวคือ ตองคํานึงถึงเจตนาใน

การเคลื่อนไหวหรือการตื่นตัวทางการเมืองที่มาจากความสมัครใจอยางเสรีชนในลักษณะของ

จิตสํานึกแบบประชาธิปไตย เทานั้น ไมใชเกิดจากการปลุกระดมหรือถูกชักจูงเพื่อปกปองรักษา

ผลประโยชนของกลุมใดกลุมหนึ่งที่มักแฝงดวยเจตนาทางการเมืองโดยไมคํานึงถึงผลกระทบตอ

สวนรวมแตอยางใด ดังนั้น ความตื่นตัวทางการเมืองในนัยนี้จึงตองตระหนักถึงผลประโยชนของ

ประเทศชาติเปนหลัก โดยมีจุดมุงหมายสําคัญเพื่อรวมกันผลักดันในเชิงนโยบายหรือมีอิทธิพลตอ

การตัดสินใจของภาครัฐใหกําหนดทิศทางบริหารประเทศดวยความเปนธรรมแกประชาชน

ทุกระดับอยางทั่วถึง

3. ดานขอบเขต : ความตื่นตัวทางการเมืองนั้นมีความเกี่ยวของสัมพันธกับบทบาท

หนาที่เยาวชนมากนอยเพียงใด เนื่องจากนักศึกษามีบทบาทหนาที่โดยตรงคือการศึกษาเลาเรียน

ดังนั้นหากเยาวชนไมไดศึกษาดานรัฐศาสตรหรือสาขาวิชาที่เกี่ยวของโดยตรงแลว จึงตองขึ้นอยูกับ

สถาบันอุดมศึกษาแตละแหงในการใหความสําคัญกับการสงเสริมการเรียนรูเรื่องประชาธิปไตย

ไมวาจะเปนการตั้งสภาองคการบริหารหรือสโมสรนักศึกษา รวมถึงการกระตุนใหเขารวมกิจกรรม

ตาง ๆ ในสถาบันหรือมหาวิทยาลัยรวมไปถึงการทํากิจกรรมสาธารณะบําเพ็ญประโยชนตาง ๆ

นอกเหนือจากนั้นคือ การกลอมเกลาทางสังคมและการเมืองโดยอาศัยผานชองทางหรือสื่อ

ตัวกลางตาง ๆ อาทิ สถาบันครอบครัว สถาบันสื่อมวลชน เชน โทรทัศน หนังสือพิมพ เปนตน แต

โดยแทจริงแลวผลการวิจัยหลายเรื่องพบวา สถาบันการศึกษามีสวนอยางสําคัญตอการปลูกฝง

คานิยมและทัศนคติทางการเมืองแกเยาวชน โดยเฉพาะกิจกรรมการมีสวนรวมตาง ๆ ใน

มหาวิทยาลัยทําใหเยาวชนไดตระหนักถึงขอดีของการมีสวนรวมโดยผานการเขารวมกิจกรรมใน

ชมรมกลุมตาง ๆ รวมถึงการอภิปรายในชั้นเรียนและบรรยากาศในการเรียนการสอนแบบ

208

ประชาธิปไตย ซึ่งนอกจากจะมีผลทําใหเยาวชนเกิดความกระตือรือรนในการมีสวนรวมในกิจกรรม

ของมหาวิทยาลัยแลว ยังสงผลตอความตื่นตัวทางการเมืองภายหลังจบการศึกษาอีกดวย

โดยเฉพาะกรณีของผูที่เคยเปนตัวแทนในชั้นเรียน ชมรม สภาหรือสโมสรนักศึกษาก็มักจะมีสวนรวม

ทางการเมืองในการรณรงคหาเสียงเลือกตั้ง รวมถึงการลงสมัครเปนผูแทนในระดับตาง ๆ อีกดวย

ดังนั้น แมวาการกําหนดขอบเขตพื้นที่หรือบริบทในการเขาไปเกี่ยวของกับกิจกรรม

ทางการเมืองของเยาวชนอาจถูกจํากัดดวยสถานะและบทบาทหนาที่ของการเปนนักศึกษาก็ตาม

แตในฐานะการเปนพลเมืองที่ดีตามระบอบประชาธิปไตยนั้นไมใชเพียงแคเรื่องความตื่นตัวหรือ

ความสนใจทางการเมืองตามจารีตประเพณี เชน การไปใชสิทธิลงคะแนนเสียงเลือกผูแทนใน

ระดับชาติและทองถิ่นเทานั้น แตตองตระหนักรับรูถึงสิทธิและเสรีภาพอันพึงมีพึงไดอยางเสมอภาค

ตามกฎหมายรัฐธรรมนูญของประเทศ ที่กําหนดใหทุกคนเคารพศักดิ์ศรีความเปนมนุษยไมวาอยูใน

ชนชั้น สถานะเพศ หรือชนชาติใดก็ตาม

4. ดานเปาหมาย : ความตื่นตัวทางการเมืองในลักษณะเชิงผลลัพธนี้มี

ความสัมพันธเกี่ยวของกับการเปนพลเมืองในระบบการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตย โดย

การศึกษาวิจัยครั้งนี้เนนเรื่องการกลอมเกลาทางสังคมและการเมืองในการสรางความตระหนักให

เยาวชนไดเกิดความรูและความเขาใจเกี่ยวถึงบทบาทหนาที่ของตนเองในฐานะพลเมืองที่ดี หรือ

การมี “จิตสํานึกแบบประชาธิปไตย” นอกจากนี้คือ ความตื่นตัวทางการเมืองสามารถแสดงออก

ดวยความกระตือรือรนผานการมีสวนรวมทางการเมืองรูปแบบตาง ๆ โดยเฉพาะพลังเยาวชนใน

การรวมชุมนุมเคลื่อนไหวทางการเมืองถือเปนพลังบริสุทธิ์ที่ปราศจากการเคลือบแฝงผลประโยชน

ของกลุมอิทธิพลใด ความตื่นตัวทางการเมืองในที่นี้จึงสามารถสะทอนได

“ความตื่นตัวทางการเมือง” ในที่นี้จึงไมไดเปนเพียงผลลัพธในเชิง “เปาหมาย”

ประการหนึ่งของระบบการเมืองสมัยใหมเทานั้น แตถือเปน “วิธีการ” ที่ภาครัฐจะตองกระตุน

สงเสริมและเปดโอกาสใหประชาชนไดเรียนรูและปลูกฝงคานิยมแบบประชาธิปไตยโดยผาน “กระบวนการ” กลอมเกลาทั้งทางสังคมและการเมืองจนสรางและพัฒนาเปน “วัฒนธรรม

การเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่จะทําใหกับประชาชนไดเกิด “การตื่นตัวทางการเมือง” อยู

ตลอดเวลา

โดยเฉพาะเยาวชนซึ่งจะเปนรากฐานสําคัญของการพัฒนาประชาธิปไตยใหแข็งแรง

ไดอยางมั่นคงและยั่งยืนตอไปนั้น จึงจําเปนตองอาศัยการเปดเวทีแหงการเรียนรูเพื่อสรางใหเกิด

ความตระหนักรับรูถึงความสําคัญและประโยชนของการมีสวนรวมตามระบบการเมืองสมัยใหม

ที่เนนในเรื่องของการกลาคิด กลาแสดงออกในเชิงสรางสรรค และความกระตือรือรนในการติดตาม

ขาวสารบานเมืองที่เกิดขึ้นอยูตลอดเวลาในชีวิตประจําวันอยางรูเทาทันเพื่อตรวจสอบการบริหาร

209

บานเมืองของรัฐบาลใหมีความโปรงใสและเปนธรรม และขณะเดียวกันเมื่อตองกาวสูสังคม

ภายนอกก็จะไมตองตกกลายเปนเครื่องมือการแสวงหาผลประโยชนทางการเมืองของกลุมอิทธิพล

ตาง ๆ ซึ่งมักจะไมคํานึงถึงความเดือดรอนของสังคมสวนรวม มุงแตเพียงผลประโยชนเฉพาะกลุม

และพรรคพวกพองตนเองเทานั้น

ความตื่นตัวทางการเมือง จึงเปนวิธีการแสดงออกทางการเมืองเพื่อนําไปสูการบรรลุ

เปาหมายทางการเมือง นั่นคือ ประชาชนสามารถตระหนักรับรูถึงความสําคัญของการเมืองวาไมใช

เรื่องที่ไกลตัวอีกตอไป ดังนั้นจุดประสงคหนึ่งในการเคลื่อนไหวกิจกรรมทางการเมืองก็คือเพื่อให

การเมืองสามารถตอบสนองตอความตองการของประชาชนไดอยางเปนธรรม หรือก็คือ

การเสริมสรางใหเกิดความเชื่อมั่นในพลังอํานาจของประชาชนในการเคลื่อนไหวกิจกรรมทาง

การเมืองเพื่อรวมกันกําหนดทิศทางการพัฒนาประเทศได

ดังนั้น “ความตื่นตัวทางการเมือง” จึงนํามาซึ่งการมีสวนรวมทางการเมืองของ

ประชาชนที่เพิ่มขึ้น ในที่นี้การมีสวนรวมทางการเมืองจึงถือเปนผลพลอยไดของความตื่นตัวทาง

การเมือง ขณะเดียวกัน การกระตุนใหเกิด “การตื่นตัวทางการเมือง” ดวยการเปดโอกาสให

ประชาชน มีสวนรวมในรูปแบบตาง ๆ โดยผานสถาบันการกลอมเกลาทางสังคมและการเมืองแลว

ก็ยอมจะกอใหเกิด “ความตื่นตัวทางการเมือง” ตอไปไดในที่สุด

เชนเดียวกันกับกลุมเยาวชน นอกจากไดรับการอบรมเลี้ยงดูแบบประชาธิปไตยผาน

ทางสถาบันครอบครัวที่ยึดหลักเหตุผลและการมีสวนรวมรับฟงความคิดเห็นซึ่งกันและกันแลว

สถาบันการศึกษาก็ยังนับวาเปนสถาบันหลักที่มีความสําคัญอยางยิ่งยวดในการหลอหลอม

หรืออบรมกลอมเกลานักศึกษาใหตระหนักถึงบทบาทหนาที่การเปนพลเมืองในระบอบ

ประชาธิปไตย เริ่มตั้งแตบรรยากาศการเรียนการสอนในชั้นเรียน รวมไปถึงสภาพแวดลอมทั่วไปใน

มหาวิทยาลัย ไมวาจะเปนการใหสิทธินักศึกษาชุมนุมประทวงผูบริหารในมหาวิทยาลัยกรณี

การทุจริต หรือการรวบรวมรายชื่อรองเรียนขอความเปนธรรมอยางสันติตามครรลองของ

ประชาธิปไตยในมหาวิทยาลัยก็ตาม จนกระทั่งรวมไปถึงการมีอิทธิพลกดดันตอการตัดสินใจเชิง

นโยบายของภาครัฐ เชน กรณีเหตุการณการชุมนุมประทวงการเลือกตั้งที่ไมโปรงใสของนิสิต

นักศึกษาในป พ.ศ.2500 และเรื่อยมาจนกระทั่งเปนที่รูจักกันดีในเหตุการณ 14ตุลาคม พ.ศ.2516

และตอเนื่องมาในป พ.ศ.2519 ในชวงนั้นอุดมการณของนักศึกษาและประชาชนเปนหนึ่งเดียวกัน

เพื่อเรียกรองรัฐธรรมนูญและขับไลทรราชเพื่อคืนประชาธิปไตยใหแกประชาชน หรือแมแต

การประทวงการขึ้นราคาน้ํามันและราคารถเมลในป พ.ศ.2523 และพ.ศ.2525 โดยผูแทนนักศึกษา

18 สถาบัน รวมกับกลุมกรรมกร ประทวงรัฐบาลจนมีผลทําใหนายกรัฐมนตรีในขณะนั้นตองยอม

ลาออกจากตําแหนง และในปจจุบันแมวาการเคลื่อนไหวในภาพรวมของนิสิตจะไมเดนชัดเชนใน

210

อดีตก็ตาม แตยังแสดงใหเห็นไดถึงพลังมวลชนที่สามารถนํามาใชเปนเครื่องมือสรางความวุนวาย

ทางการเมืองเพื่อเพิ่มอํานาจตอรองในการปกปองรักษาผลประโยชนของกลุมพวกพองหรือสราง

ฐานอํานาจใหกับตนเอง จึงอาจกลาวไดวา การตื่นตัวทางการเมืองนี้จึงเปนเหมือนดาบสองคม

ที่สงผลสั่นคลอนตอความมั่นคงของระบบการเมืองได

นักทฤษฎีตะวันตกหลายคนจึงไดพยายามแสดงใหเห็นถึงความสัมพันธระหวางการมี

สวนรวมทางการเมืองกับความไมมีเสถียรภาพทางการเมือง คือเมื่อประชาชนเรียกรองตอระบบ

การเมืองซึ่งตอบสนองไมไดเต็มที่ จุดนี้เองที่ทําใหเกิดความไมพอใจหรือความคับของใจจนทําให

ประชาชนเริ่มตื่นตัวทางการเมืองและผลักดันตนเองใหเขาไปมีสวนรวมทางการเมืองเพื่อกดดัน

ใหตัดสินใจตามความตองการของตัว เมื่อระบบการเมืองไมสามารถสนองตอบใหเปนที่พอใจได

ประชาชนก็จะเปลี่ยนการกดดันแบบสันติมาเปนแบบการใชความรุนแรงและเมื่อถึงจุดนี้ ระบบ

การเมืองจะพบกับความระส่ําระสายไรเสถียรภาพได (สุจิต บุญบงการ, 2537)86

ดังสะทอนจากผลการวิจัยครั้งนี้ พบวา แมเยาวชนจะมีความตื่นตัวทางการเมืองดาน

ความรูความเขาใจอยูในระดับสูงก็ตาม แตปรากฏวาในดานพฤติกรรมทางการเมืองพบวาอยูใน

ระดับนอยที่คอนขางต่ํา ซึ่งทั้งนี้สามารถอธิบายไดจากสถานการณแวดลอมหรือเงื่อนไขใน

การสรางแรงจูงใจวาจะมีพลังเพียงพอในการขับเคลื่อนใหเกิดขบวนการเคลื่อนไหวจนนําไปสู

การเขารวมกิจกรรมทางการเมืองตาง ๆ ไดหรือไม โดยเฉพาะในบริบทของสังคมภาคใตสวนยังคง

ยึดติดระบบอาวุโส หรืออํานาจเกาที่มักไมคอยเปดโอกาสใหเด็กและเยาวชนรุนใหมเขามา

มีสวนรวมมากเทาที่ควร

การมีสวนรวมทางการเมืองแบบประเพณีนิยม เชน การไปใชสิทธิเลือกตั้ง อาจไมได

บงบอกถึงภาวะการตื่นตัวทางการเมืองอยางแทจริง ดวยเพราะที่ผานมานอกจากใชวิธีการปลุก

ระดมและชักจูงแลว ยังเปนขอบังคับวาดวยหนาที่ซึ่งจะตามมาดวยการเสียสิทธิ ดวยความเขาใจ

เกี่ยวกับเรื่องการตัดสิทธิบางประการแกผูไมไปใชสิทธิจึงทําใหประชาชนเกิดความกลัว นอกจากนี้

ดวยขอจํากัดเรื่องคาใชจายและความสะดวกในการเดินทางไปใชสิทธิก็ถือเปนเหตุผลสําคัญที่

ควรนํามาพิจารณาประกอบดวย (บางจังหวัดมีรอยละของผูมาใชสิทธิลดลงมาก เนื่องมาจาก

ความเบื่อและไมสะดวกในการมาเลือกหลาย ๆครั้ง) นั้น ไมสามารถทําใหเกิดขึ้นไดจริงถาหาก

กลุมภาคประชาชนนั้นไมไดรับการสนับสนุนงบประมาณจากแหลงใดแหลงหนึ่ง

86สุจิต บุญบงการ, การพัฒนาทางการเมืองของไทย: ปฏิสัมพันธระหวางทหาร

สถาบันทางการเมือง และการมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชน (กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ

มหาวิทยาลัย, 2537).

211

2. ประเด็นดานการกลอมเกลาทางการเมือง ซึ่งเปนตัวแปรอิสระหลักของ

การวิจัยที่อธิบายกรอบในการกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและวัฒนธรรมทางการเมือง จําแนก

ออกเปนการกลอมเกลาจากครอบครัว/ชุมชน การกลอมเกลาจากกลุมเพื่อน การกลอมเกลาจาก

สถาบันการศึกษา การกลอมเกลาจากสื่อมวลชน และการกลอมเกลาจากสถาบันการเมือง

ผลการศึกษาแสดงใหเห็นวาสถาบันการศึกษาเปนสถาบันหลักภายใตกรอบการวิจัยครั้งนี้ที่มี

อิทธิพลในการกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนมากที่สุด รองลงมาไดแกสื่อมวลชนและสถาบัน

ครอบครัว แตถึงกระนั้นสถาบันทั้งสามแหงก็มีอิทธิพลในการกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชน

เพียงในระดับปานกลางเทานั้น ในขณะที่สถาบันทางการเมืองและกลุมเพื่อนมีบทบาท

ในการกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนในระดับคอนขางนอย

ระดับคะแนนการกลอมเกลาทางการเมืองที่พบทั้งรายดาน และภาพรวมในระดับ

ปานกลาง และระดับต่ํานี้ไดวาเปนไปในทิศทางเดียวกับการตื่นตัวทางการเมือง และเมื่ออภิปราย

รวมกับประเด็นการวิเคราะหสหสัมพันธระหวางตัวแปรสําคัญในการวิจัย ซึ่งไดแก ปจจัยดาน

ความตื่นตัวทางการเมืองทั้งดานความรูความเขาใจและดานพฤติกรรมทางการเมือง กับตัวแปร

ดานสถาบันที่กลอมเกลาทางการเมืองทั้ง 4 สถาบัน รวมถึงปจจัยดานการสรางวัฒนธรรมทาง

การเมือง ในระบอบประชาธิปไตยที่แยกประเด็นพิจารณาออกเปน 2 สวนไดแก อาตมันปจเจกภาพ

(Selfhood) และอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย (Democratic Political Self) ซึ่งพบวา

ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนนั้นมีความสัมพันธสูงมากกับปจจัยอื่น ๆ โดยมีระดับ

ความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองกับการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยในระดับสูงมาก ทั้งในดานอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย นอกจากนั้นแลวยังพบความสัมพันธเชิงบวกในระดับคอนขางสูงตอประเด็นดาน

สถาบันที่กลอมเกลาทางการเมือง ผลการวิจัยดังกลาวอาจนําไปสูขอสรุปที่วา การมีสวนรวม

ทางการเมืองของบุคคลจะมีระดับมากหรือนอยแตกตางกันอยางไรนั้น มีองคประกอบที่มีสวน

เกี่ยวของโดยตรงหลายประการ ดังผลการวิจัยที่พบดังกลาว

นอกจากนั้นแลวผลวิเคราะหปจจัยที่มีอิทธิพลตอความตื่นตัวทางการเมืองของ

เยาวชนเปนรายดานก็พบผลในระดับที่คลายคลึงกัน กลาวคือ จากตัวแปรในการพยากรณ

ทั้งหมด 7 ตัว พบวามีตัวแปรถึง 5 ตัวที่มีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัวทางการเมือง ซึ่งตัว

แปรที่มีอิทธิพลตอความตื่นตัวมากที่สุดไดแก อาตมันปจเจกภาพ อาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย สถาบันการศึกษา สถาบันทางการเมือง และสถาบันสื่อมวลชน ผลดังกลาวเปน

การเนนย้ําทั้งในดานความสัมพันธระหวางกัน และการรวมมีอิทธิพลในการพยากรณความตื่นตัว

212

ทางการเมืองวาไมใชเรื่องที่จะขึ้นอยูกับองคประกอบใดองคประกอบหนึ่งแตเพียงอยางเดียว แต

ขึ้นอยูกับหลายองคประกอบในลักษณะขององครวมมากกวาการแยกสวน

3. ประเด็นดานการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนในภาคใต จําแนกเปนอาตมันปจเจกภาพกับอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

ประเด็น ประการดังกลาว แมจะมีผลการวิเคราะหขอมูลตามเกณฑการแปลผลคะแนนวาเยาวชน

ในภาคใต มีการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในระดับปานกลาง แต

ระดับคะแนนที่พบดังกลาวก็นับไดวาสูงกวาตัวแปรสําคัญอื่น ๆ ในการวิจัยครั้งนี้

วัฒนธรรมทางการเมืองของคนในสังคมนั้น พิจารณาไดทั้งในแงเหตุและผล โดยในแง

แหงการเปนเหตุนั้น กลาวไดวาวัฒนธรรมทางการเมืองของคนในสังคมใด ๆ ยอมเปนรากฐานของ

พฤติกรรมทางการเมืองของคนในสังคมนั้น ๆ และหากจะพิจารณาวัฒนธรรมทางการเมืองในแง

ของผลก็กลาวไดวาวัฒนธรรมทางการเมืองเปนผลแหงการหลอหลอมและขัดเกลาทางการเมือง

(Political Socialization) ซึ่งการเชื่อมโยงโดยมีวัฒนธรรมทางการเมืองเปนตัวแปรแทรกดังกลาวนี้

ก็ไดแก กรอบแนวคิดที่เปนแกนหลักของการวิจัยครั้งที่ผูวิจัยไดออกแบบไวนั่นเอง

แมวาผลการวิจัยครั้งนี้จะไดผลการคนพบที่มีระดับคะแนนต่ํากวาที่ผูวิจัยคาดการณ

ไวในประเด็นดานความตื่นตัวทางการเมือง การกลอมเกลาทางการเมือง รวมถึงการสราง

วัฒนธรรม ทางการเมือง ซึ่งกรอบแนวคิดหลัก 3 ประการนี้เชื่อมโยงตอเน่ืองกันดังที่ไดกลาวมาแลว

แตถึงแมวาระดับคะแนนตัวแปรสําคัญเหลานี้ไมไดเปนไปตามที่ไดคาดหมายไว แตก็ไมได

หมายความวาจะตองสิ้นหวังโดยสิ้นเชิง เพราะวัฒนธรรมทางการเมืองที่มีจุดกอกําเนิดมาจาก

ความเชื่อ คานิยมและทัศนคติของบุคคลในสังคม แมจะเกิดจากกระบวนการอบรม หลอหลอม

และปลูกฝงสืบทอดตอเนื่องเปนเวลานาน แตก็ไมไดหมายความวาทัศนคติตาง ๆ เหลานี้

จะเปลี่ยนแปลงไมได เพราะวัฒนธรรมทางการเมืองเปนวัฒนธรรมที่มีลักษณะเปนพลวัฒน

(Dynamic) จึงสามารถเกิดการเปลี่ยนแปลงไดเสมอหากเกิดสภาพเงื่อนไขที่เอื้ออํานวยและ

สงเสริมตอการเปลี่ยนแปลง กลไกท่ีเปนเงื่อนไขสําคัญที่จะกระตุนใหเกิดการเปลี่ยนแปลงความเชื่อ

คานิยมและทัศนคติทางการเมืองคือขอมูลหรือความรูใหมที่กอตัวขึ้นเปนกระแสที่มีศักยภาพ ที่จะ

ผลักดันใหเกิดการเปลี่ยนแปลง เปนกระแสพลังที่จะทําใหบุคคลจํานวนมากเกิดความสนใจและ

เกิดความเชื่อใหมวา แนวทางหรือความเชื่อทางการเมืองที่ดํารงอยูไมเหมาะสมกับการพัฒนาที่

พึงประสงคของสังคม จําเปนตองเปลี่ยนแปลงไปสูความเชื่อใหม ซึ่งสอดคลองกับการเสริมสราง

ชีวิตทางการเมืองที่ดีกวา อันจะนํามาซึ่งความสุขของประชาชนอยางเสมอภาคทั่วหนา (สมบัติ

ธํารงธัญวงศ, 2536) จากแนวคิดเรื่องการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางการเมืองเพื่อไปสูการเมืองใน

แบบที่ดีกวา คือการเมืองที่ประชาชนมีความตื่นตัว มีสวนรวมทางการเมือง มีอิสระเสรีภาพทาง

213

ความคิดและเขาใจถึงอํานาจอธิปไตยที่มีอยูของตน ดังนั้น แมความขัดแยงทางการเมืองในรอบ

3 ปภายหลัง การรัฐประหาร 19 กันยายน 2549 ที่เปนความรุนแรงอยางยิ่งที่เคยเกิดมาใน

สังคมไทย แตถึงกระนั้นพลังแหงความรุนแรงและความเสียหายที่เกิดขึ้นก็ยังไมมีพลังที่เพียงพอ

ที่จะขับเคลื่อนใหเกิดการเปลี่ยนแปลงวัฒนธรรมทางการเมืองรวมถึงความตื่นตัวและการมีสวนรวมของ

เยาวชนอยางแทจริง ดังนั้น วัฒนธรรมทางการเมืองที่เปนเรื่องที่เปนผลจากการหลอหลอมที่ฝงแนน

และยาวนาน จึงไมอาจเปลี่ยนแปลงไดดวยเหตุการณใดแมจะมีความรุนแรงมากเพียงใดก็ตาม

ผูวิจัยเห็นวา นอกจากกรอบการอธิบายที่มาที่ไปในเชิงรัฐศาสตรถึงความสัมพันธเชิง

สาเหตุและผลดังที่กลาวมาแลว ในความเปนจริงองครวมแหงวัฒนธรรมหรือความเปนตัวตนของ

ปจเจกนั้น มิไดมีมิติในการหลอหลอมแตในเชิงทางการเมืองเทานั้น แตตัวตนของปจเจกยังถูก

ปนเปอนดวยคานิยมและความเชื่ออื่น ๆ อีกดวย ซึ่งหากคานิยมและความเชื่ออื่น ๆ มีระดับความ

แกรงมากขึ้นเทาไรก็จะมีอิทธิพลในการแทรกแซงหรือเปนตัวกําหนดตัวตนของปจเจกในแง

การเมืองไดเชนกัน เพื่ออธิบายใหเห็นภาพของความเขมแข็งของคานิยมอื่นที่มีอิทธิพลตอตัวตน

ของปจเจก ไดแก คานิยมในเชิงวัตถุนิยม (Materialism) ที่มีพลังรุนแรงจนยากที่จะคาดการณ

โดยเฉพาะสังคมไทยที่อาตมันปจเจกภาพยังขาดเอกภาพ หรือเรียกไดวาความเปนตัวตนยัง

ออนแออยูมาก คานิยมเชิงวัตถุที่ทรงอิทธิพลตอคนทุกชนชั้นในสังคมที่เปลี่ยนแปลงไปอยางมี

นัยสําคัญในหวงที่กระแสทุนนิยมไดทรงอํานาจและเสริมแรงดวยความเปนโลกาภิวัฒน สภาพ

การรูไมเทาทันแตนิยมชมชอบไดเกาะกินแนวคิดและจิตวิญญาณของเยาวชนไทยใหผิดรูปผิดราง

ไปจากประวัติศาสตรจนนาเปนกังวล เชน ในอดีตเมื่อสามสี่สิบปที่ผานมา หากถามคําถาม

เด็กชายหญิงวัยเยาวที่กําลังจะกาวเขาสูวัยรุนวาโตขึ้นอยากเปนอะไร คําตอบที่ไดยินไดฟงจนเปน

พิมพนิยมก็คือ อยากเปนหมอพยาบาล ครูอาจารย ตํารวจทหาร แตหากถามคําถามเดียวกันใน

ยุคการสื่อสารแบบ 3 จี กําลังทดลองใชในเมืองไทยคําตอบก็จะพลิกไปจากเดิมอยางไมเห็น

เคาลางเดิม เด็กสมัยใหมในอัตรารอยละที่สูงมากจะตอบวาอยากเปนเอเอฟ เปนดารา เปนนางแบบ

เพราะมีคานิยมวาอาชีพเหลานี้เปนอาชีพในฝน งานสบาย ๆ ไดเงินมากมาย มีชื่อเสียง มีวงลอม

ชีวิตดวยสิ่งสวยงาม สิ่งเหลานี้หากมองแตเพียงผิวเผินอาจจะเห็นวาเปนเพียงความเปลี่ยนแปลงที่

เกิดขึ้นในสังคมในลักษณะที่เปนพลวัตรเชนกัน แตเมื่อพินิจพิเคราะหในเนื้อหาใหลึกซึ้งแลวก็จะ

ทราบวาความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นไมใชพลวัตรในเรื่องความนิยมของอาชีพ แตเปนผลจากการ

ถูกกัดกรอนจิตวิญญาณของเยาวชนจากของขวัญยาพิษของระบบทุนนิยม ที่เยาวชนชอบคิดอะไร

งาย ๆ ทําอะไรสบาย ๆ แลวไดเงินมาจับจายใชสอยซื้อวัตถุปรนเปรอความสุขทางโลกียใหกับ

ตัวเอง นั่นคือการสูญเสียจิตวิญญาณของความเปนอิสระชนซึ่งเปนรากฐานสําคัญของจิต

วิญญาณในแบบประชาธิปไตย

214

ดังนั้น จากเบาหลอมในสังคมจึงมีสวนอยางสําคัญตอการเรียนรูของเยาวชน

โดยเฉพาะนักการเมืองและผูหลักผูใหญในบานเมืองที่จะตองปฏิบัติตนเปนแบบอยางที่ดีก็มักจะมี

มาตรฐานเชิงซอน (Double Standard) ไมวาจะเปนการเลือกปฏิบัติหรือไมปฏิบัติตามที่พูดไวก็ตาม

จึงกลายเปน การสรางวาทกรรม ที่แอบแฝงดวยผลประโยชนทางการเมืองและเศรษฐกิจของกลุม

ผูมีอํานาจ ดวยเหตุนี้จึงมักพบวาในสังคมปจจุบันยังมีการใชเรื่อง “ความตื่นตัวทางการเมือง”

ของมวลชนมาเปนเครื่องมือสรางอํานาจตอรองโดยบิดเบือนหรือ ใชพลังความตื่นตัวทางการเมือง

ของประชาชนมาเปนแรงขับเคลื่อนเพื่อกดดันภาครัฐใหปฏิบัติตามเปาหมายของกลุมผูมีอํานาจ

ซึ่งมักอางความชอบธรรมในการเปนตัวแทนอํานาจอธิปไตยของปวงชนชาวไทยสวนใหญ

ที่เลือกตั้งเขามา ในขณะที่คนไทยเสียงสวนนอยดูแทบจะไมมีความหมายใด เชนเดียวกันกับ

นโยบายการเปดบอนเสรีที่มักอางมติเสียงสวนใหญโดยไมคํานึงผลกระทบและความเสียหายที่เกิด

ขึ้นกับสังคมสวนรวมระยะยาว ความตื่นตัวทางการเมืองที่แทจริงจึงเปนไปตามตามครรลองของ

ระบอบประชาธิปไตยแลวไมไดตกกลายเปนเครื่องมือของใคร แตตองมีจุดยืนหรือจุดมุงหมายทาง

การเมืองที่ชัดเจนคือเพื่อการรักษาสิทธิอันพึงมีพึงไดของตนเองตามกฎหมายและปกปองรักษา

ผลประโยชนของประเทศชาติโดยคํานึงถึงหลักความยั่งยืนของประเทศเปนหลักบนพื้นฐานของ

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

กรอบความคิดในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ จึงใหความสําคัญกับกระบวนการกลอมเกลา

ทางสังคมและทางการเมือง ที่กอใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองในการพัฒนาวัฒนธรรมแบบ

ประชาธิปไตยของเยาวชนในภาคใต ในชวงปพ.ศ.2549 – 2552 ที่ผานมา ซึ่งสามารถสะทอนให

เห็นไดถึงอาตมันปจเจกภาพและอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยโดยผานสถาบัน

การกลอมเกลาทางสังคมและทางการเมืองตาง ๆ ไมวาจะเปนสถาบันครอบครัว กลุมเพื่อน

สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน และสถาบันการเมือง ซึ่งลวนเปนเหมือนสื่อกลางหรือ

ชองทางในการถายทอดอบรมใหเยาวชนไดรับความรู ความเขาใจที่ถูกตองเกี่ยวกับระบบการเมือง

สมัยใหมและกอใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในเชิงพฤติกรรมได

ดังสรุปผลการวิเคราะหในการวิจัยครั้งนี้จึงแสดงใหเห็นวากระบวนการกลอมเกลา

ทางสังคมและการเมืองผานทางสถาบันทางสังคมทั้งหลายนั้นมีอิทธิพลสําคัญตอการพัฒนา

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยอยางยิ่งยวด นั่นก็หมายความวาสถาบันตาง ๆ

เหลานั้นยอมมีสวนในการผลักดันใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองได กลาวคือ ผลการวิจัยในครั้งนี้

พบวา หากสถาบันทางสังคมหลัก อันไดแก สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน และสถาบัน

ครอบครัว ไดทําหนาที่ในการกลอมเกลาอบรมใหความรูทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่แทจริง

อยางสมบูรณแลวจะมีสวนอยางสําคัญตอการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

215

ที่ผลักดันใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตได ซึ่งสามารถอธิบายไดจากฤษฎี

การสื่อสาร SMCR เพื่อเขาใจที่มาของกระบวนการสรางและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง จาก

ขั้นตอนของผูสงสาร (Sender) ไดใชวิธี (1) การกลอมเกลาทางวัฒนธรรมสังคมและวัฒนธรรม

ทางการเมือง (Social Culture and Political Socialization) ผานทางชองทางสื่อตาง ๆ

(Massage/Channel) ไดแก สถาบันครอบครัว กลุมเพื่อน สถาบันการศึกษา สถาบันสื่อมวลชน

และสถาบันการเมือง เพื่อทําใหผูรับสาร (receiver) คือเยาวชนไดพัฒนาไปสูการเกิดเปน

วัฒนธรรมทางการเมือง (Political Culture) จนหลอหลอมกลายเปน บุคลิกภาพทางการเมือง

หรือ “อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย” ที่สามารถทําใหเยาวชนเกิดโลกทัศน ทัศนคติและ

ความเขาใจถึงบทบาทหนาที่ของ “ความเปนพลเมืองที่ดี” อันเกิดจากจิตสํานึกแบบประชาธิปไตย

ที่พรอมจะเคลื่อนไหวหรือขับเคลื่อนกิจกรรมทางการเมืองอยางเสรีชนอยูตลอดเวลา ในฐานะ

พลเมืองที่ขับเคลื่อนการเมืองภาคประชาชนแนวใหม เพื่อรวมกันพัฒนาประเทศชาติไทยใหมี

ความเจริญมั่นคงอยางยั่งยืน

สวนที่ 3 ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะตามผลการวิจัยทั่วไป

ความตื่นตัวทางการเมืองของประชาชนหรือของเยาวชน เปนหัวใจสําคัญของ

แนวทางการพัฒนาไปสูสังคมประชาธิปไตยซึ่งเปนรูปแบบการปกครองที่ดีที่สุดรูปแบบหนึ่งที่อยูใน

โลก แนวคิดที่ยึดประโยชนของคนสวนใหญโดยไมละเลยผลประโยชนของคนสวนนอย มุงเนน

ความเสมอภาคและเสรีภาพของประชาชนเปนหัวใจสําคัญและเปนระบบที่เปดโอกาสใหประชาชน

มีสวนรวมทางการเมือง แตหลักการที่ดีก็ไมสามารถสรางขึ้นไดโดยงาย ดวยขอจํากัดหลายประการไม

วาจะเปนผลพวงที่เปนรากฐานจากระบบการปกครองในอดีต สั่งสมใหเกิดเปนวัฒนธรรมทาง

การเมืองในแบบที่แตกตางออกไปจากอุดมคติที่พึงประสงค ไดแก วัฒนธรรมทางการเมืองแบบมี

สวนรวม (The Participant Political Culture) ซึ่งเปนวัฒนธรรมทางบุคคลมีความรูความเขาใจ

เกี่ยวกับระบบการเมือง เห็นคุณคาและความสําคัญของการมีสวนรวม เพื่อควบคุม กํากับและ

ตรวจสอบใหผูปกครองอยูในครรลอง แตในความเปนจริงซึ่งเปนความเจ็บปวดที่ทุกคนตองยอมรับ

เพื่อคนหาแนวทางในการกอรางสรางวัฒนธรรมอันเปนคุณตอประเทศชาติ ความจริงที่วา

วัฒนธรรมทางการเมืองของสังคมไทยที่ยังไปไมถึงไหนแมเราจะไดชื่อวาเปนประชาธิปไตยาแลว

216

เกือบ 80 ป เปรียบเหมือนบานที่มีแตโครงรางที่ถูกตองแตเนื้อหา หาไดเปนเชนนั้นไม ฐานราก

ตาง ๆ ที่จะกอเกิดเปนบานยังขาดความมั่นคงตั้งแตในระดับฐานราก

นอกจากนั้นแลววัฒนธรรมทางการเมืองที่มีฐานรากมาจากระบอบการปกครองโดย

ระบบสมบูรณาญาสิทธิราชแลว สังคมไทยยังมีพื้นความเชื่อ คานิยมและทัศนคติของคนในสังคม

ที่อาจเปนอุปสรรคตอการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย สิ่งตาง ๆ เหลานี้นับที่

เปนผลรวมแหงการหลอหลอมในลักษณะของบริบท (Context) ที่ทั้งซับซอนและหลากมิติรวมกัน

เปนเบาหลอมจนกอเกิดเปนบุคลิกหรืออาตมันของปจเจก ที่สงผลตอเนื่องไปยังตัวตนทางการเมือง

และวิถีชีวิตแบบประชาธิปไตยที่แสดงออกในรูปของความตื่นตัวทางการเมืองซึ่งเปนตัวแปรหลัก

ของการวิจัยครั้งนี้

แนวทางในการเสริมสรางหรือเรียกวาเปนขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยนั้น จึงไมใช

เรื่องที่จะชี้ชัดไปที่สวนใดสวนหนึ่งใหเกิดการเปลี่ยนแปลงไดโดยงาย เพราะรากฐานแหง

วัฒนธรรมทางการเมืองไดผสานจิตวิญญาณในทุกสวนของสังคมไวอยางกลมกลืน การแกปญหา

หรือเสริมสรางวัฒนธรรมแบบประชาธิปไตยอันเปนรูปแบบที่คนสวนใหญประสงค จึงตองการ

ความทุมเทในการสรางจากทุกภาคสวนในสังคมไมวาจะเปนการกลอมเกลาจากสถาบันตาง ๆ

เชน สถาบันทางการศึกษา ซึ่งผลสํารวจพบวามีอิทธิพลอยางมากตอการใหความรูความเขาใจ

และตระหนักในหนาที่ของพลเมืองที่จะตอเนื่องมายังความตื่นตัวและการมีสวนรวม สถาบัน

สื่อมวลชนที่แทรกเขาไปในวิถีชีวิตของผูคนไดอยางใกลชิดและทรงอิทธิพลมากที่สุดอีกชองทางหนึ่ง

ผลการวิจัยพบวามีอิทธิพลมากกวาครอบครัวหรือกลุมเพื่อนของเยาวชน ปจจัยสําคัญอีกประการหนึ่ง

ที่จะสงเสริมใหเกิดคุณลักษณะอันพึงประสงคในทางประชาธิปไตยคือ ความจริงใจของผูปกครอง

ที่จะกระตุนใหประชาชนมีสวนรวมทางการเมืองอยางแทจริง ซึ่งที่ผานมาการที่สังคมไทยยังตอง

วนเวียนอยูในวงจรอุบาทกทางการเมืองอยางตอเนื่องยาวนานและยังไมเห็นเคาลางที่จะหลุดพน

ไปจากสภาพดังกลาวดวยเวลาอันใกลก็มีสวนจากการขาดความจริงใจของผูปกครองที่ผานเขามา

เพื่อรักษาฐานอํานาจและผลประโยชนของตน เพื่อเปนฐานกําลังในการเลือกตั้งในระบอบ

ประชาธิปไตยแตเพียงรูปแบบครั้งตอ ๆ ไปครั้งแลวครั้งเลา

ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยครั้งตอไปนี้ จึงควรมีการสํารวจและศึกษาขอมูล “ความ

ตื่นตัวของเยาวชน” ในภาคอื่น ๆ ของประเทศ ตลอดท้ังศึกษาถึงความรูความเขาใจเกี่ยวกับ “การ

เปนพลเมืองที่ดี” และ “ประชาธิปไตยแบบมีสวนรวม” หรือประชาธิปไตยที่แทจริง ควบคูไปกับ

การคนหาแนวทางในการสงเสริมใหประชาชนรวมถึงเยาวชนไดมีโอกาสเรียนรูวิถีประชาธิปไตย

แบบมีสวนรวมในวิถีชีวิตประจําวันอยางจริงจังมากขึ้น

217

ขอเสนอแนะสําหรับการวิจัยในเชิงนโยบาย

การศึกษาวิจัยครั้งนี้ สามารถนําไปสูการกําหนดเปนแนวทางเชิงนโยบายเพื่อการ

พัฒนาการเมืองไทยในระบอบประชาธิปไตยตอไปได โดยเฉพาะการตั้งอยูบนรากฐานที่มั่นคงจาก

การปลูกฝงอบรมหรือกลอมเกลาทางการเมืองแกเยาวชนเพื่อใหเกิด “ความตื่นตัวทางการเมือง”

และสามารถเขาไปมีสวนรวมในการพัฒนาความเจริญใหกับประเทศชาติ ดวยเหตุนี้จึงจําเปนตอง

สราง “ตัวชี้วัด” หรือกําหนดเครื่องมือวัดที่เปนมาตรฐานเดียวกัน เพื่อสงเสริมและพัฒนาระดับ

ความตื่นตัวทางการเมืองในกลุมเยาวชนรวมถึงประชาชนทั่วไป พรอมไปกับการเปดโอกาสและ

พัฒนาเยาวชนใหมีความรูและความเขาใจเกี่ยวกับการมีสวนรวมทางการเมืองในระบอบ

ประชาธิปไตยเพื่อสราง วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ใหฝงรากลึกอยูภายในจิตใจ

อันจะนําไปสูพฤติกรรมการตื่นตัวทางการเมืองที่เอื้อตอการพัฒนาการเมืองไทยในระบอบ

ประชาธิปไตยใหมีความเขมแข็งและยั่งยืน

ดังที่กลาวมาแลววา วัฒนธรรมทางการเมืองที่สงผลตอความตื่นตัวและการมีสวนรวม

ทางการเมืองของคนในสังคมเปนองครวมของการหลอหลอมของสถาบันและบริบทอื่น ๆ ในสังคม

ผลการวิจัยที่พบวาความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตที่คาดหมายวาเปนภาค

ที่ประชาชนมีความตื่นตัวทางการเมืองในระดับสูงนั้น แตกลับพบเพียงในระดับปานกลางคอนขางต่ํา

นับวาเปนสัญญาณที่ทุกฝายจะตองพิจารณาอยางรอบคอบ การพิจารณาอยางรอบคอบ

ยอมหมายถึงการมีขอมูลที่ครบถวน เพียงพอเพื่อประกอบการพิจารณากําหนดแนวทางใน

การขับเคลื่อนใหเกิดการเปลี่ยนแปลงในทิศทางที่พึงประสงค ความตื่นตัวทางการเมืองของปจเจก

จะเปนคุณูปาการไมเฉพาะระบอบประชาธิปไตยเทานั้นแตยังเปนคุณูปาการตอประเทศชาติและ

สังคมไทยในภาพรวมดวย ผูวิจัยเห็นถึงความสําคัญและความจําเปนที่จะตองมี การสํารวจและ

ศึกษาขอมูล “ความตื่นตัวของเยาวชน” ในภาคอื่น ๆ ของประเทศ ตลอดทั้งศึกษาถึง “ความ

ตื่นตัวของประชาชนทั่วไป” จึงควรจัดทําตัวชี้วัดหรือเครื่องชี้วัดความตื่นตัวทางการเมืองเพื่อ

พัฒนาไปสูการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแกเยาวชนไดอยางมีทิศทาง

มากขึ้น โดยทั้งนี้ควรใชเครื่องมือวัดที่เปนมาตรฐานเดียวกัน เพื่อความถูกตองในการตรวจสอบ

และวิเคราะหผลการวิจัยในการอางอิงและติดตามพัฒนาความกาวหนาไปสูประชากรให

ครอบคลุมทั้งประเทศตอไป

ในเบื้องตนสามารถนําผลจากการวัดระดับความตื่นตัวทางการเมืองนี้ไปวิเคราะห

เปรียบเทียบกับเยาวชนทั่วประเทศทั้งภายในและภายนอกเขตเทศบาลของแตละจังหวัด รวมถึง

ภายในกลุมจังหวัด และระหวางภาคของประเทศ ควบคูไปกับการสงเสริมใหเกิดความรวมมือจาก

218

ทุกฝาย โดยเฉพาะสื่อมวลชนควรนําเสนอขาวสารบนหลักของจรรยาบรรณวิชาชีพ ตลอดจนเปด

โอกาสเอื้อใหประชาชนรวมถึงเยาวชนไดแสดงความคิดเห็นหรือแสดงออกทางการเมืองอยาง

จริงจังมากขึ้น

และสิ่งที่สําคัญ คือ การกําหนดแนวทางสงเสริมและพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง

แบบประชาธิปไตยใหเกิดขึ้นในสังคมไทยอยางเปนรูปธรรมชัดเจน โดยอาศัยความรวมมือจากทั้ง

องคาพยพผานสถาบันทางสังคมตาง ๆ โดยเฉพาะจากผลการศึกษาวิจัยครั้งนี้ พบวา สถาบันการศึกษา

สถาบันสื่อมวลชน และสถาบันครอบครัว มีอิทธิพลสําคัญตอการทําบทบาทหนาที่ในการกลอมเกลา

อบรมใหความรูทางการเมืองแบบประชาธิปไตย ซึ่งจะมีสวนอยางสําคัญตอการพัฒนาวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยที่ผลักดันใหเกิดความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในภาคใตได

ดังนั้นนอกจากสถาบันทางการเมือง และสถาบันอื่น ๆ ที่มีสวนเกี่ยวของทั้งหลาย ควรมุงเนนไปที่

สถาบันทั้งสามหลักขางตนที่จะเปนตัวหลอบาหลอมความเปนตัวตนหรือสรางอัตลักษณของ

เยาวชนใหมีเปนอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยได

สถาบันครอบครัว เริ่มตนจากครอบครัวที่ตองใหความสําคัญกับการอบรมเลี้ยงดู

แบบประชาธิปไตย ไมใชแบบยึดอํานาจนิยมหรือทําตามแบบจารีตประเพณี (Traditionalism)

ตลอดจนบทบาทของชุมชน สังคมรอบขางจะตองใหโอกาสในการการเปดโอกาสพูดคุยและมีสวนรวม

ทางการเมือง และสามารถเขาถึงขอมูลขาวสารบานเมืองที่จะสงผลกระทบตอชีวิตประจําวัน

ตลอดจนพัฒนากลไกการเขาไปติดตาม ตรวจสอบทางการเมืองทั้งระดับทองถิ่นและระดับชาติได

อยางเปนธรรม รวดเร็วและทั่วถึงประชาชนทุกระดับ

สถาบันการศึกษา จะตองกําหนดหลักสูตรเนื้อหาการเรียนรูที่สอดแทรกหลัก

ประชาธิปไตย ตลอดจนทั้งผูสอนและการจัดกิจกรรมการเรียนรูเพื่อเปดเวทีการฝกฝนอบรมใหแก

เยาวชนไดเห็นความสําคัญของการมีสวนรวมในระบอบประชาธิปไตยที่แทจริง และที่สําคัญคือ

เวทีหรือหองเรียนควรเปนบรรยากาศการเรียนรูแบบประชาธิปไตย คือ เนนเรื่องการมีสวนรวม

ทางการเมือง (Political Participation) ตามครรลองของประชาธิปไตยแบบทางตรง ตลอดจนให

ความรู ความเขาใจเกี่ยวกับประเด็นทางการเมืองและสังคมกับผลกระทบเชื่อมโยงตอ

ชีวิตประจําวัน ดังนั้นสิ่งที่สําคัญยิ่งคือ การเขาใจความหมายของประชาธิปไตย (Meaning of

Democracy) และขอบเขต บทบาทหนาที่ของการเปน “พลเมืองที่ดี” ตามระบอบประชาธิปไตย

ทางตรงหรือแบบมีสวนรวมของประชาชนที่แทจริง

สถาบันทางสื่อมวลชน ดังพบวาผลการวิจัยหลายเรื่อง ระบุวา แหลงที่เยาวชน

ไดรับขอมูลขาวสารทางการเมืองสวนใหญ คือ โทรทัศน และหนังสือพิมพ นอกจากนั้นเปนสื่อ

219

ชองทางตาง ๆ อาทิ วิทยุ อินเตอรเน็ต หรือแมแตขอความผานโทรศัพทมือถือ (SMS) เหลานี้ลวน

แตเปนแหลงความรู และเปนการเรียนการสอนนอกหองเรียนไดเปนอยางดี

นอกจากนี้ จากการศึกษาผลงานวิจัยหลายเรื่องรวมทั้งผลจากการวิจัยในครั้งนี้ตางก็

ลวนมีความสอดคลองไปในทิศทางเดียวกันกันอยางมาก คือ ประเด็นเกี่ยวกับการเสริมสรางและ

พัฒนาวัมนธรรมแบบประชาธิปไตยไดอยางมีประสิทธิภาพนั้นตองเริ่มตนจากการเสริมสราง

ความรูทางการเมืองทั้งในรูปแบบของประชาธิปไตยทางตรงและแบบมีสวนรวม เริ่มตนตั้งแต

ความรูสึกผูกพันเปนสวนหนึ่งของชุมชน สังคม ประเทศ และการพัฒนาทักษะของการเปนพลเมือง

ใหสามารถมีความอดทนอดกลั้นยอมรับในความแตกตางและพรอมจะเสียสละหรือเห็นแก

ประโยชนสวนตนสําคัญนอยกวาประโยชนสวนรวม และที่สําคัญคือ การเรียนรูจักหลักประชาธิปไตย

แบบการปกครองตนเองรวมกันหรือกลาวคือปวงชนเปนเจาของอํานาจอธิปไตยเพื่อรวมมือกัน

บรรลุเปาหมายเดียวกันนั่นก็คือประโยชนรวมกันของประเทศชาติ ดังนั้นจากงานวิจัยครั้งนี้ ผูวิจัย

จึงไดสรุปขอเสนอแนะสําหรับในเชิงปฏิบัติ คือ

1. ควรเผยแพรประชาสัมพันธขอมูลขาวสารทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตยแบบทางตรงและแบบมีสวนรวม ดวยการใชประโยชนจากความเจริญกาวหนาของเทคโนโลยี

การสื่อสารและโทรคมนาคมตาง ๆ แกประชาชนในทุกระดับ โดยเฉพาะเยาวชนที่ตองเรงสราง

ภูมิคุมกันใหสามารถตานทานกับกระแสการเปลี่ยนแปลงในสังคมทุนนิยมแบบโลกาภิวัตนอยาง

เทาทัน

2. เสริมสรางความตระหนักแกประชาชนถึงความสัมพันธเชื่อมโยงของการมีสวน

รวมทางการเมืองกับการดํารงชีวิตในประจําวัน โดยเฉพาะเนนสะทอนใหเห็นประโยชนและ

ความสําคัญของการมีสวนรวมทางการเมือง ตลอดจนผลกระทบความเสียหายรายแรงจากปญหา

การเมืองผานชองทางการสื่อสารประเภทตาง ๆ ไมวาจะเปนการผลิตสื่อทางละครโทรทัศน เนื้อหา

เพลงหรือกิจกรรมตาง ๆ ในการกลอมเกลาทางการเมืองผานสถาบันทางสังคมตาง ๆ เพื่อถายทอด

แบบอยางหรือแนวทางการปลูกฝงอบรมแบบประชาธิปไตยที่ถูกตองเหมาะสมจนสามารถพัฒนา

เปนสวนหนึ่งในชีวิตประจําวันและสรางเปนอัตลักษณหรืออาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย

แกประชาชนได

3. สราง “เครือขายการสื่อสารทางการเมืองภาคประชาชน” ที่สามารถเปนพื้นที่

ประชาสังคมในการรวมพลังมวลชนใหสามารถกําหนดทิศทางการพัฒนาและปกปองรักษา

ผลประโยชนของประเทศชาติได อันจะสามารถปองกันไมใหเกิดการคุกคามหรือครอบงําสื่อของ

ภาครัฐและภาคธุรกิจ ที่มักใชสื่อเปนเครื่องมือในการชี้นําสังคม รวมทั้งสามารถตรวจสอบ

220

สื่อมวลชนทุกแขนงใหพัฒนาจริยธรรมของบุคลากรดานสื่อมวลชนใหมีจิตสํานึกสาธารณะและ

รับผิดชอบตอสังคมดวยเพื่อพัฒนาสูการสื่อสารระบบเปดที่โปรงใสอยางแทจริง

4. เสริมสรางใหมีกลไก หรือหนวยงานอิสระหลักในการทําหนาที่ประสานงานในทุก

ระดับตั้งแตชุมชนทองถิ่นในชนบทจนถึงระดับจังหวัด ภูมิภาคและระดับประเทศ เพื่อเนนใหเกิด

กระบวนการทํางานแบบแนวราบ รวมกับภาคีภาคประชาชนและองคกรภาคประชาสังคม เชน

การมีสายตรงหรือเว็ปไซคเฉพาะเพื่อรองเรียนความเปนธรรมและตรวจสอบภาครัฐโดย

การเผยแพรผล การติดตามความกาวหนาในแตละประเด็นรวมกันผานเครือขายอินเตอรเน็ต

แพรภาพถายทอดเปนประจําในทุกหมูบาน ตําบล อําเภอและทุกจังหวัดทั่วประเทศ

สราง “ตัวชี้วัดความตื่นตัวทางการเมือง” ในระบอบประชาธิปไตยแบบทางตรงและ

แบบมีสวนรวมอยางเปนรูปธรรม และนําไปสูการวัดประเมินผลในทางปฏิบัติไดอยางมีประสิทธิภาพ

และประสิทธผล อันเกิดจากกระบวนการเรียนรูของชุมชน จะไมสามารถใชประโยชนไดจริงอยาง

ยั่งยืน หากไมมีระบบงานและกระบวนการรองรับ อันไดแก แผนการทํางาน ทรัพยากรสนับสนุนให

ปฏิบัติงานไดตามแผน ดังนั้นระบบการประเมินชุมชนเปนสุข ควรจะกลไกและโครงสรางอยูใน

กระบวนการจัดทําแผนพัฒนา การบริหารแผน และการประเมินผลแผนของชุมชนพื้นที่ เพื่อจัดให

มีหนวยดําเนินงานท่ีมีบทบาทชัดเจน

221

บรรณานุกรม

หนังสือและบทความในหนังสือ

โคทม อารียา. (2543). “การมีสวนรวมของประชาคมในการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎร.”

ใน คูมือ บอ. และ อสร. เลือกตั้ง ส.ส. กรุงเทพฯ: สํานักงานคณะกรรมการ

การเลือกตั้ง.

จุมพล หนิมพานิช. (2548). พัฒนาการทางการเมืองไทย:อํามาตยาธิปไตย ธนาธิปไตยหรือ

ประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

จุมพล หนิมพานิช. (ม.ป.ป.). “วิชา ระเบียบวิธีวิจัยการสื่อสารการเมืองชั้นสูง.” เคาโครงการ

บรรยาย : สาขาสื่อสารการเมือง วิทยาลัยสื่อสารการเมือง. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย

เกริก.

ชม ภูมิภาค. (2524). หลักการประชาสัมพันธ. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร.

ชัยอนันต สมุทวณิช. (2517). ประชาธิปไตย สังคมนิยม คอมมิวนิสตกับการเมืองไทย. กรุงเทพฯ:

พิฆเณศ.

. (2523). ประชาธิปไตย สังคมนิยม คอมมิวนิสต. กรุงเทพฯ: เจาพระยาการพิมพ.

เชาวนะ ไตรมาศ. (2542). ขอมูลพื้นฐาน 66 ป ประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: บ.สุขุมและบุตร จํากัด.

ไชยรัตน เจริญสินโอฬาร. (2540). “ประชาสังคมและสิทธในการไมเชื่อฟงรัฐของประชาชน.” ใน

จุดจบรัฐชาติสูชุมชนาธิปไตย, พิทยา วองกุล (บก.), โครงการวิถีทรรศน ชุดโลกาภิ

วัตน ลําดับที่ 2. กรุงเทพฯ: อมรินทร พริ้นติ้ง แอนด พลับลิชชิ่ง.

ถวิลวดี บุรีกุล และ โรเบิรต บี อัลบริททัน. (2543). “ความตอเนื่องของประชาธิปไตยในประเทศ

ไทย: การเลือกตั้งสมาชิกวุฒิสภา 2543.” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ

สมาคม รัฐศาสตรและรัฐประศาสนศาสตรแหงประเทศไทย. 8-10 ธันวาคม 2543,

สถาบันพระปกเกลา.

. (2550). “คานิยมประชาธิปไตยและพฤติกรรมการเลือกตั้งในประเทศไทย.”

เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ วัฒนธรรมการเมือง จริยธรรมและการปกครอง.

8-10 พฤศจิกายน 2550, สถาบันพระปกเกลา.

ทินพันธุ นาคะตะ. (2518). รายงานการวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองและการเรียนรูทาง

การเมืองของนิสิตนักศึกษาไทย.” กรุงเทพฯ: สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

222

ธงชัย วงศชัยสุวรรณ และ เทียนชัย วงศชัยสุวรรณ. (2542). รายงานการวิจัย เรื่อง “การมีสวนรวม

ทางการเมืองของประชาชนชั้นกลาง.” กรุงเทพฯ: กองการพิมพ สํานักงานเลขาธิการ

สภาผูแทนราษฎร.

นันทนา นันทวโรกาส. (2549). ชนะเลือกตั้งดวยพลังการตลาด. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพขอคิด

ดวยคน.

บวรศักดิ์ อุวรรณโณ และคณะ. (2543). รายงานการศึกษาวิจัยเรื่อง “บทเรียนจากการเลือกตั้ง

สมาชิกวุฒิสภาเพื่อปรับปรุงระบบการเลือกตั้งใหดีขึ้น.” กรุงเทพฯ: สถาบัน

พระปกเกลา สนับสนุนโดยสํานักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย.

ปรีชา หงสไกรเลิศ. (2550). “รัฐสภาและพรรคการเมืองไทยในการเสริมสรางวัฒนธรรมการเมือง

ไปสูความเปนประชาธิปไตย.” เอกสารประกอบการประชุมวิชาการ : วัฒนธรรม

การเมือง จริยธรรมและการปกครอง วันที่ 8-10 พฤศจิกายน พ.ศ. 2550

ณ ศูนยประชุมสหประชาชาติ. กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกกลา.

ปทมา สูบกําปง. (2545). องคกรอิสระของประเทศไทยและกฎหมายที่เกี่ยวของ. กรุงเทพฯ: เอ.พี.

กราฟฟคดีไซนและการพิมพ จํากัด.

ปยนาถ บุนนาค และ จันทรา บูรณฤกษ. (2522). รายงานผลการวิจัย เรื่อง “บทบาทของ

การศึกษาระดับอุดมศึกษาตอการพัฒนาทางการเมืองของประเทศไทย (พ.ศ.2475-

พ.ศ.2516).” กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

ปยะนุช เงินคลาย. (2540). การมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชน: ศึกษาเปรียบเทียบ

ประชาชนในเขตเมืองกับประชาชนในเขตชนบท. กรุงเทพฯ: คณะรัฐศาสตร

มหาวิทยาลัยรามคําแหง.

พรศักดิ์ ผองแผว. (2523). รายงานการวิจัยเรื่อง “ขาวสารการเมืองของคนไทย.” เสนอตอ

คณะกรรมการการวิจัยแหงชาติ.

. (2541). รายงานการวิจัยเรื่อง “บทบาทพรรคการเมืองไทยในการจัดตั้งรัฐบาล

ผสม.” กรุงเทพฯ: กองการพิมพ สํานักเลขาธิการสภาผูแทนราษฎร.

พรศักดิ์ ผองแผว และ ธีรภัทร เสรีรังสรรค. (2539). รายงานการวิจัยเรื่อง “คณะกรรมการ

การเลือกตั้ง.” กรุงเทพฯ: ม.ป.ท.

พฤทธิสาร ชุมพล. (2547). ระบบการเมือง ความรูเบื้องตน. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพจุฬาลงกรณ.

มหาวิทยาลัยรามคําแหง. (2537). รายการวิจัยเรื่อง “การพัฒนากฎหมายเกี่ยวกับการเลือกตั้ง

ศึกษาเฉพาะกรณี : บทบาทและการสนับสนุนพรรคการเมือง.” กรุงเทพฯ:

มหาวิทยาลัยรามคําแหง.

223

เยาวภา ประคองศิลป, ฉันทนา กลอมจิต, กนกอร ยศไพบูลย และ กฤตกร กลอมจิต. (2547).

รายงานวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของการศึกษา

ขั้นพื้นฐาน.” กรุงเทพฯ: คณะศึกษาศาสตร มหาวิทยาลัยขอนแกน.

ลิขิต ธีรเวคิน. (2516). การเมืองไทยกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ:

มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

. วัฒนธรรมทางการเมืองและการกลอมเกลาเรียนรูทางการเมือง. กรุงเทพฯ:

สํานักพิมพมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร, 2529.

. (2529). ขอบขายและวิธีการศึกษารัฐศาสตร. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพสามศาสตร.

. (2530). วิวัฒนาการการเมืองการปกครองไทย. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพจุฬาลงกรณ

มหาวิทยาลัย.

. (2533). วิวัฒนาการการเมืองการปกครองไทย. พิมพครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ:


. (2536). การเมืองการปกครองของไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

. (2537). วิวัฒนาการการเมืองการปกครองไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย

ธรรมศาสตร.

. (2541). การเมืองการปกครองของไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร.

. (2546). ประชาธิปไตยและการปฏิรูปการเมืองไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย


. (2546). ประชาธิปไตยและการปฏิรูปการเมืองไทย. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัย


. (2552). การเมืองไทยและประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมิสเตอรกอปป.

วรเดช จันทรศร. (2543). การพัฒนาระบบราชการไทย. พิมพครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: โครงการตํารา

สมาคมมหาวิทยาลัย.

วรรณธรรม กาญจนสุวรรณ. (2544). การเมืองการปกครองไทยตามรัฐธรรมนูญฉบับประชาชน.

กรุงเทพฯ: โรงพิมพ วี.เจ.พริ้นติ้ง.

วิสุทธิ์ โพธิแทน. (2524). ประชาธิปไตย: แนวคิด และตัวแบบประเทศประชาธิปไตยในอุดมคติ.

กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

224

วิสุทธิ์ โพธิแทน. (2547). “หนวยที่ 14 การบริหาราชการแผนดินกับจิตวิญญาณประชาธิปไตย.”

ใน มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช,บัณฑิตศึกษา สาขาวิชารัฐศาสตร, ประมวล

สาระชุดวิชาการเมืองการปกครองไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพมหาวิทยาลัย

สุโขทัยธรรมาธิราช.

. (2538). อะไรนะ..ประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพมหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร.

วิสุทธิ์ โพธิแทน. (2546). “พรรคการเมืองในการเมืองไทย.” ใน รวมบทความชิงวิชาการ 50 ป

คณะรัฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมชาติ. กรุงเทพฯ: โรงพิมพขุนนนท การพิมพ.

สถาบันพระปกเกลา และ สํานักงานสถิติแหงชาติ. (2550). รายงานวิจัยเรื่อง “การสํารวจ

ความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนาประชาธิปไตยและคานิยมของเยาวชนไทยพ.ศ.2550. กรุงเทพฯ: สํานักงานสถิติแหงชาติ.

. (2550). รายงานวิจัยเรื่อง “การสํารวจความคิดเห็นเกี่ยวกับการพัฒนา

ประชาธิปไตย และคานิยมของเยาวชนไทย.” กรุงเทพฯ: สถาบันพระปกเกลา.

สมบัติ ธํารงธัญวงศ. (2536). วัฒนธรรมทางการเมืองของชนชั้นกลางในสังคมไทย. กรุงเทพฯ:

สํานักวิจัยสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

. (2538). ทัศนคติทางการเมืองของเยาวชนในเขตกรุงเทพมหานคร. กรุงเทพฯ:

สํานักงานคณะกรรมการสงเสริมและประสานงานเยาวชนแหงชาติ.

. (2549). การเมืองไทย. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพเสมาธรรม.

. (2536). วัฒนธรรมทางการเมืองของชนชั้นกลางในสังคมไทย. กรุงเทพฯ:

สํานักวิจัย สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

. (2537). การเมือง: แนวความคิดและการพัฒนา. กรุงเทพฯ: เอส แอนด จี กราฟค.

. (2538). ทัศนคติทางการเมืองของเยาวชนในเขตกรุงเทพมหานคร. สํานักงาน

คณะกรรมการสงเสริมและประสานงานเยาวชนแหงชาติ.

. (2547). การเมือง: แนวความคิดและการพัฒนา. กรุงเทพฯ: สํานักพิมพเสมาธรรม.

สิทธิพันธ พุทธหุน. (2536). การเมือง: ทฤษฎีพัฒนาการเมือง. กรุงเทพฯ: แสงจันทรการพิมพ.

. (2544). ทฤษฎีพัฒนาการทางการเมือง. กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยรามคําแหง.

สุจิต บุญบงการ. (2514). นิสิตนักศึกษากับขบวนการทางเมืองของไทย. กรุงเทพฯ: ไทยวัฒนา

พานิช.

. (2537). การพัฒนาทางการเมืองของไทย: ปฏิสัมพันธระหวางทหารสถาบันทาง

การเมือง และการมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชน. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ


225

สุชาติ ศรียารัณย. (2549). รายงานวิจัยเรื่อง “วัฒนธรรมทางการเมืองทองถิ่นกับการพัฒนา

ประชาธิปไตยไทย.” นนทบุรี: วิทยาลัยการเมืองการปกครอง.

อมร รักษาสัตย. (2541). การศึกษากับการพัฒนาประชาธิปไตย. กรุงเทพฯ: เจริญผล.

อําพล สิงหโกวินทร และ สวัสดิ์ กฤตรัชตนันท. (ม.ป.ป.). รายงานการวิจัยเรื่อง “ความตื่นตัวทาง

การเมืองกับการสื่อสาร.” กรุงเทพฯ: คณะรัฐศาสตร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

เอนก เหลาธรรมทัศน. (2543). การเมืองของพลเมืองสูสหัสวรรษใหม. กรุงเทพฯ: โครงการจัดพิมพ

คบไฟ.

บทความ

ทินพันธ นาคะตะ. (กุมภาพันธ 2517). “ประชาธิปไตย: ความหมาย ปจจัยเอื้ออํานวย และการ

สรางจิตใจ.” วารสารธรรมศาสตร 3:2.

ธงชัย วงศชัยสุวรรณ. (พฤศจิกายน 2546). “ประชาธิปไตย: เสนทางเดินจากประชาธิปไตย

โดยตรงสูประชาธิปไตยแบบตัวแทน.” รัฐศาสตรสาร 24: ฉบับพิเศษ.

ลิขิต ธีรเวคิน. (23 กันยายน 2547). “ความสําเร็จของระบอบการปกครองแบบประชาธิปไตย.”

ผูจัดการรายวัน.

____________. (16 กุมภาพันธ 2549). “การพัฒนาอาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตยแบบ

ประชาธิปไตย.” ผูจัดการรายวัน. สุขุม นวลสกุล. (12 กรกฎาคม 2529). “ความสําคัญของนโยบายพรรคการเมือง.” แนวหนา

รายวัน.

วิทยานิพนธ

กรรณิการ ชมดี. (2524). “การมีสวนรวมของประชาชนที่มีตอการพัฒนาเศรษฐกิจ : ศึกษาเฉพาะ

กรณีโครงการสารภี ตําบลทาชาง อําเภอวารินชําราบ จังหวัดอุบลราชธานี.”

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต, คณะสังคมสงเคราะหศาสตร,


โกวิท วงศสุรวัฒน. (2543). “พื้นฐานรัฐศาสตรกับการเมืองในศตวรรษที่ 21.” วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต, คณะสังคมศาสตร, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

226

ชลอ ใบเจริญ. (2520). “ความคิดเห็นทางการเมืองของผูนําเยาวชนชนบท.” วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

ชัยวัฒน รัฐขจร. (2522). “ความเขาใจทางการเมืองและการมีสวนรวมทางการเมืองของ

ประชาชน : ศึกษากรณีประชาชนอําเภอเมืองชลบุรี จังหวัดชลบุรี.” วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

ถม ทรัพยเจริญ. (2523). “การมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชนชนบทในประเทศไทย ศึกษา

เฉพาะกรณีอําเภอคําเขื่อนแกว จังหวัดยโสธร.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต

มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

ธีรพล เกษมสุวรรณ. (2528). “ความรูสึกเมินหางทางการเมืองกับการมีสวนรวมทางการเมืองใน

กรุงเทพมหานคร.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต ภาควิชาปกครอง,

จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

ประยงค เต็มชวาลา. (2529). “ระบบราชการไทยกับทัศนคติและพฤติกรรมของขาราชการดาน

การพัฒนาชนบท ศึกษาเฉพาะกรณีของขาราชการกระทรวงสาธารณสุข.”

วิทยานิพนธพัฒนบริหารศาสตรดุษฎีบัณฑิต การบริหารการพัฒนา, สถาบัน

บัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

ปญญา ปุยเปย. (2518). “บุคลิกภาพประชาธิปไตยของอาจารยวิทยาลัยครู.” ปริญญานิพนธ

การศึกษามหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.

พลศักดิ์ จิรไกรศิริ. (2520). “วัฒนธรรมทางการเมืองของครูในกรุงเทพมหานคร.” วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, บัณฑิตวิทยาลัย, จุฬาลงกรณ


มณฑล มีอนันต. (2522). “วัฒนธรรมทางการเมืองของบุคคลชั้นนําทองถิ่น : ศึกษาเฉพาะกรณี

บุคคลชั้นนําจังหวัดสิงหบุรี.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง,


มธุรส ใหญขยัน. (2520). “ทัศนคติทางการเมืองของขาราชการสวนกลางกระทรวงมหาดไทย :

ศึกษาเฉพาะกรณีขาราชการตําแหนงหัวหนาฝายและหัวหนาแผนกสํานักงาน

ปลัดกระทรวง กรมการปกครองและกรมพัฒนาชุมชน.” วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

มนูญ ศิริวรรณ. (2519). “วัฒนธรรมทางการเมืองไทย ศึกษาเฉพาะในสวนที่เกี่ยวกับลักษณะ

อํานาจนิยมของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานคร.” วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

227

วรงค รุงรุจิไพศาล. (2527). “การสื่อสารกับความตื่นตัวทางการเมือง ศึกษาเฉพาะกรณีหมูบาน

หาดสูง อําเภอกบินทรบุรี จังหวัดปราจีนบุรี.” สารนิพนธปริญญามหาบัณฑิต,

คณะรัฐศาสตร, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

วรา วัฒนาจตุรพร. (2545). “การศึกษาความคิดเห็นเกี่ยวกับบทบาทของอินเตอรเน็ตในการสราง

ความตื่นตัวทางการเมืองและพฤติกรรมการเปดรับเนื้อหาขาวสารการเมืองและการ

มีสวนรวมทางการเมืองบนอินเตอรเน็ต ศึกษาเฉพาะกรณีการเลือกตั้งทั่วไปวันที่ 6

มกราคม 2544.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต (สื่อสารมวลชน),

คณะวารสารศาสตรและสื่อสารมวลชน, มหาวิทยาลยธรรมศาสตร.

วัฒนา ประยูรวงศ. (2537). “ความรูและทัศนะเกี่ยวกับประชาธิปไตยของนักเรียนชั้นประถมศึกษา

ปที่ 6 ในจังหวัดเชียงใหม.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาประถมศึกษา,

มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

วิวัฒน เอี่ยมไพรวัน. (2521). “วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย : ศึกษาเฉพาะกรณี

นักศึกษาระดับปริญญาโทของสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.” วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

ศุภกร วิริยานภาภรณ. (2539). “วัฒนธรรมทางการเมืองของนักการเมืองทองถิ่น ศึกษา

เปรียบเทียบระหวางสมาชิกเทศบาลกับสมาชิกองคการบริหารสวนตําบล ในจังหวัด

พระนครศรีอยุธยา.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง,


สกนธ จันทรักษ. (2529). “ผลการเรียนรูทางการเมืองในระบอบประชาธิปไตยของเยาวชน.”

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

สมบัติ ธํารงธัญวงศ. (2521). “วัฒนธรรมทางการเมืองของผูนํากลุมเกษตรกรในภาคกลาง.”

วิทยานิพนธ ปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

สมศักดิ์ พัวพันธ. (2531). “ปจจัยบางประการที่มีอิทธิพลตอวัฒนธรรมทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตยของคณะเทศมนตรี.” วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนา

สังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

สมศักดิ์ สงเสริมทรัพย. (2519). “นิสิตนักศึกษากับวัฒนธรรมทางการเมืองประชาธิปไตย.”

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย.

สมาน ฟูแสง. (2541). “การศึกษาตัวแปรที่มีความสัมพันธกับการมีสวนรวมทางการเมืองของ

นักศึกษาสถาบันราชภัฏเขตภาคเหนือตอนบน.” ปริญญานิพนธการศึกษาดุษฎี

บัณฑิต สาขาอุดมศึกษา, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ประสานมิตร.

228

สําเนาว ขจรศิลป. (2514). “ทัศนคติของนิสิตมหาวิทยาลัย เกษตรศาสตรที่มีตอการเมือง.”

วิทยานิพนธ ปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

สุภาสิณี นุมเนียน. (2546). “ปจจัยทางสภาพแวดลอมและจิตลักษณะที่เกี่ยวของกับพฤติกรรม

รับผิดชอบตอหนาที่ของนักเรียนมัธยมศึกษาตอนตน.” วิทยานิพนธปริญญา

มหาบัณฑิต คณะพัฒนาสังคม, สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร.

สุรพร สุวานิโช. (2535). “การกลอมเกลาทางการเมืองและความรูสึกมีประสิทธิภาพทางการเมือง

ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปที่ 6 สังกัดกรมสามัญศึกษาจังหวัดนครนายก.”

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาประถมศึกษา, มหาวิทยาลัยเชียงใหม.

เสถียร ปรีดาสา. (2545). “ความสัมพันธระหวางความตื่นตัวทางการเมืองกับพฤติกรรมการเปดรับ

และการใชสื่อมวลชนเพื่อสนองความพึงพอใจของประชาชนจังหวัดมุกดาหาร กรณี

การถายทอดสดการประชุมสภาผูแทนราษฎร ในชวงป 2535-2537.” วิทยานิพนธ

ปริญญามหาบัณฑิต, คณะวารสารศาสตรและสื่อสารมวลชน,


แสวง บุญมี. (2537). “วัฒนธรรมทางการเมืองของครูประถมศึกษาแหงชาติ ศึกษากรณีครู

ประถมศึกษาจังหวัดอีสานใต.” สารนิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาการปกครอง,

คณะรัฐศาสตร, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

หัสดิน ปนประชาสรร. (2530). “วัฒนธรรมทางการเมืองของนักศึกษามหาวิทยาลัยรามคําแหง.”

วิทยานิพนธปริญญามหาบัณฑิต สาขาพัฒนาสังคม, มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร.

อภิวัฒน พลสยม. (2529). “วัฒนธรรมทางการเมืองของขาราชการระดับอําเภอ : ศึกษาเฉพาะ

กรณีอําเภอพยัคภูมิพิสัย จังหวัดมหาสารคาม.” สารนิพนธปริญญามหาบัณฑิต

สาขาการปกครอง, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร.

สื่ออิเล็กทรอนิกส

คณะผูแทนไทยประจําประชาคมยุโรป. “การสํารวจความคิดเห็นของเยาวชนตอการมีสวนรวม

ทางการเมือง.” สืบคนเมื่อวันที่ 15 ตุลาคม 2552, จาก

http://www.sora.at/euyoupart s.thaieurope.net/content/view/1041/166/ - 35k -

2006.

229

ชัยอนันต สมุทวณิช. “ความตื่นตัวทางการเมืองของคนไทย.” สืบคนเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม 2552,

จาก http://www.manager. co.th /Daily/ ViewNews.

aspx?NewsID=9510000094229

ไชยันต ไชยพร. “ความไรระเบียบของระบอบประชาธิปไตย.” สืบคนเมื่อวันที่ 5 ตุลาคม 2552,

จาก http://www.bangkokbiznews.com

ทิพยพาพร ตันติสุนทร. “การสื่อสารทางการเมืองกับความตื่นตัวทางการเมือง.” สืบคนเมื่อวันที่

15 พฤศจิกายน 2552, จาก http://www.fpps.or.th/news. php?detail

=n1219679891.news.2551.

วิทยากร เชียงกูล. “การปลุกเราความตื่นตัวทางการเมือง.” สืบคนเมื่อวันที่ 1 พฤษภาคม 2552,

จาก http://socialscience.igetweb.com/index.php?mo=3&art= 141235

ศูนยสงเสริมการศึกษาตามอัธยาศัย. “การมีสวนรวมทางการเมืองของประชาชนในระบอบ

ประชาธิปไตย.” สืบคนเมื่อวันที่ 15 เมษายน 2552, จาก

http://dnfe5.nfe.go.th/ilp/soc4/ so31-4-4.htm.

Michel Rush and Phillip Athoff. “Political Socialization.” สืบคนเมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม

2552, จาก http://www.schq.mi.th /ndc / thinkank/defence/pulic_

knowledge.htm

Books

Almond, Gabriel A., and Verba, Sidney. (1965). The Civic Culture: Political Attitudes

and Democracy in Five Nations. Boston: Little, Brown and Company.

Almond, Gabriel A., and Powell, G. Bingham. (1966). Comparative Politics:

A Development Approach. Boston : Little, Brown and Company.

. (1980). Comparative Politics Today : A World View. Boston: Little, Brown

and Company.

Almond, Gabriel A., and Verba, Sidney. (1965). Political Culture and Political

Development. Princeton: Princeton University Press.

Arterton, Christopher F. and Harlan Hahn. (1975). Political Participation. Washington

D.C.: The American Political Science Association.

230

Burkhart, James.et al. (1972). Straegies for Political Participation. Cambridge,

Massachusetts: Winthrop Publishers. Inc.

Catt, Helena. (1999). Democracy in Practice. London and New York: Routledge.

Cohen, William C. (1971). Democracy. New York: The Free Press.

Dainton, M., and Zelley, E.D. (2005). Applying Communication Theory for Professional

Life. California: SAGE.

Dye, Thomas R. (1987). Power & Society : An Introduction to the Social Sciences.

Brooks: Cole.

Hewison, Kevin (ed). (1997). Political Change in Thailand: Democracy and Participation.

Western Australia: Routledge.

Huntington, Samuel P. (1993). “American Democracy in Relation to Asia.” In

Democracy & Capitalism : Asian and American Perspectives. Robert

Bartley, Chan Heng Chee, Samuel P. Huntington, Shijuro Ogata. eds.

Institute of Southeast Asian Studies.

McNair, Brian. (1995). An Introduction to Political Communication. London and

New York: Routledge.

Pennock, Roland J., and Smith, David G. (1964). Political Science. New York: Mcmillan.

Pye, Lucian W. (1965). Personality and Nation-Building : Burma’s Search for Identity.

New Haven: Yale University Press.

. (1966). Aspect of Political Development. Boston: Little, Brown and

Company.

Ranney, Austin. (1958). The Governing of Men. New York: Hold, Reinhart and Winston.

Roth, David F. and Wilson, Frank L. The Comparative Study of Politics. Eaglewood

Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1980.

Verba, Sydney, Norman Nie, and Jae-On Kim. (1978). Participation and Political

Equality: A Seven - Nation Comparison. London, New York, Melbourne:

Cambridge University Press.

Weiner, Myron. (1971). “Political Participation : Crisis of the Political Process." In Crises

and Sequence in Political Development, Leonard Binder et al (eds).

Princeton: Princeton University Press.

231

Wit, Daniel. (1953). Comparative Political Institutes. New York: Hold, Reinhart and

Winston.

Article

Rustow, Dankwart. (April 1970). “Transition to Democracy: Toward a Dynamic Model.”

Comparative Politics. อางถึงใน พริเบียร เบนท. (2546). ฟนสังคมศาสตร: ทําไม

การวิจัยทางสังคมศาสตรจึงลมเหลว และจะทําใหประสบความสําเร็จไดอยางไร.

อรทัย อาจอ่ํา. ผูแปล. นครปฐม: สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัย

มหิดล.

232

ภาคผนวก

233

ภาคผนวก ก

เครื่องมือการวิจัยเชิงปริมาณ

แบบสอบถามการวิจัย เรื่องความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรม

ทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552: ศึกษากรณีเปรียบเทียบระหวางนักศึกษาของ

สถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดในภาคใต

คําชี้แจงขอมูลจากการวิจัยครั้งนี้จะไมมีการวิเคราะหและแสดงผลเปนรายบุคคล การนําเสนอผลการวิจัย

จะแสดงเปนภาพรวมเพื่อใชประโยชนในการศึกษา การพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมือง

และใหความรูเชิงสังคม-การเมืองเทานั้น ขอใหนักศึกษาโปรดแสดงความคิดเห็นอยางอิสระ

ตามที่ทานรูสึกอยางแทจริง

ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไปโปรดใสเครื่องหมายถูก () ลงใน ที่ตรงกับความเปนจริงมากที่สุด ตอนที่ 1 ขอมูลทั่วไป1. เพศ

1.ชาย 2.หญิง

2. อายุ ...................... ป

3. ศาสนา

1.พุทธ 2.อิสลาม 3.คริสต

4.อื่น ๆ โปรดระบุ................................................

4. สาขาวิชาที่ศึกษา

1.ศึกษาศาสตร ครุศาสตร ศิลปศาสตร และสาขาที่เกี่ยวของ

2.มนุษยศษสตร เชน เอกภาษาศาสตร ประวัติศาสตร และสาขาที่เกี่ยวของ

3.สังคมศาสตร เชน รัฐศาสตร รัฐประศาสนศาสตร และสาขาที่เกี่ยวของ

4.ศิลปกรรมศาสตร เชน ดนตรี ศิลปศึกษา วิจิตรศิลป และสาขาที่เกี่ยวของ

5.นิเทศศาสตร เชน การสื่อสาร วารสารศาสตร การโฆษณา และสาขาที่เกี่ยวของ

234

6.บริหารธุรกิจและการจัดการ เชน การบัญชี ทรัพยากรมนุษย และสาขาที่เกี่ยวของ

7.วิทยาศาสตรและเทคโนโลยี เชน เทคโนโลยีสารสนเทศ และสาขาที่เกี่ยวของ

8.เกษตรศาสตร เชน เทคโนโลยีการประมง อุตสาหกรรมเกษตร และสาขาที่เกี่ยวของ

9.เทคโนโลยีอุตสาหกรรม เชน วิศวกรรมศาสตร อุตสาหกรรมศึกษา และสาขาที่เกี่ยวของ

10.วิทยาศาสตรประยุกต เชน แพทยศาสตร สาธารณสุข และสาขาที่เกี่ยวของ

11.อื่น ๆ โปรดระบุ......................................................................................

5. กําลังศึกษาในชั้นปที่.................

6. อาชีพบิดา-มารดา (ผูปกครองท่ีรับผิดชอบเลี้ยงดู)

1.ขาราชการ/พนักงานรัฐวิสาหกิจ / องคกรในสังกัดของรัฐ

2.เจาหนาที่บริษัทฯ 3.คาขาย 4.ธุรกิจสวนตัว 5.เกษตรกรรม

6.อื่น ๆ โปรดระบุ............................................................................

7. รายไดรวมบิดา-มารดา (หรือผูปกครองที่รับผิดชอบเลี้ยงดูโดยประมาณ)

1. ต่ํากวา 10,000 บาท/เดือน 2. 10,001-20,000 บาท/เดือน

3. 20,001-30,000 บาท/เดือน 4. 30,001-40,000 บาท/เดือน

5. 40,001-50,000 บาท/เดือน 6. มากกวา 50,000 บาท/เดือน

8. ภูมิลําเนาเดิมทานเปนคนจังหวัดใด

1.สุราษฎรธานี 2. นครศรีธรรมราช 3.พัทลุง 4.สงขลา

5.ภูเก็ต 6.อื่น ๆ โปรดระบุ....................................

9. ทําเลที่อาศัยอยูในปจจุบัน

1.ในเขตเทศบาล 2.นอกเขตเทศบาล

10. สถาบันการศึกษาปจจุบันของทานตั้งอยูในจังหวัดใด

1.สุราษฎรธานี 2. นครศรีธรรมราช

3.พัทลุง 4.สงขลา

5.ภูเก็ต 6.อื่น ๆ โปรดระบุ....................................

11. สถาบันที่ทานศึกษาอยูในปจจุบัน

1.มหาวิทยาลัยราชภัฏสุราษฎรธานี

2.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตสุราษฎรธานี

3.มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

4.มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ

235

5.มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตพัทลุง

6.มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขตสงขลา

7.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตสงขลา

8.มหาวิทยาลัยราชภัฏสงขลา

9.มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร วิทยาเขตภูเก็ต

10.มหาวิทยาลัยราชภัฎภูเก็ต 11.อื่น ๆ โปรดระบุ..................

ตอนที่ 2 สถาบันการกลอมเกลาทางการเมือง

ตัวแทนหรือสถาบันทางสังคมตาง ๆ ตอไปนี้ทําหนาที่ในการกลอมเกลาความเชื่อ

คานิยม หรือทัศนคติทางการเมืองใหกับทานอยางไร

ระดับคะแนน 1 2 3 4 5ประเด็นคําถาม

นอยสุด นอย ปานกลาง มาก มากสุด

สถาบันครอบครัว

1. ในครอบครัวของทานมีการพูดคุยสนทนาใน

ประเด็นเกี่ยวกับการเมือง

2. ในครอบครัวของทานมีการติดตามรับฟง

ขาวสารทางการเมืองผานแหลงขอมูลและทาง

สื่อประเภทตาง ๆ

3. บุคคลในครอบครัวของทานใหความสําคัญกับ

การเขารวมกิจกรรมทางการเมืองตาง ๆ เชน

ไปใชสิทธิเลือกตั้ง รวมสนทนาแสดงความ

คิดเห็นในประเด็นการเมือง รวมฟงคํา

ปราศรัยของนักการเมือง เปนตน

4. บุคคลในครอบครัวของทานสามารถพูดคุย

แลกเปลี่ยนหรือถกเถียงประเด็นการเมืองใน

มุมมองที่แตกตางกันได

236



5. บุคคลในครอบครัวของทานเขารวมพูดคุย

สนทนาประเด็นทางการเมืองกับสมาชิกคนอื่น

ในชุมชนตามสถานที่ตาง ๆ เชน รานน้ําชา/

กาแฟ รานอาหาร เปนตน

กลุมเพื่อน6. เพื่อน ๆ ในกลุมของทานใหความสนใจและ

ติดตามขาวสารและประเด็นสําคัญทาง

การเมืองผานสื่อตาง ๆ

7. เพื่อน ๆ ของทานเคยชักชวนพูดคุยหรือรวม

สนทนา แลกเปลี่ยนความคิดเห็นเกี่ยวกับ

ประเด็นทางการเมือง

8. ทานและเพื่อน ๆ สามารถแกปญหาความ

ขัดแยงระหวางกันดวยหลักเหตุผลและสันติวิธี

9. ทานและเพื่อน ๆ เขารวมพูดคุยสนทนา

ประเด็นทางการเมืองกับสมาชิกคนอื่นใน

ชุมชนตามสถานที่ตาง ๆ เชน รานน้ําชา/กาแฟ

รานอาหาร เปนตน

10. ทานและกลุมเพื่อนเขารวมกิจกรรมทางการ

เมือง เชน การไปใชสิทธิลงคะแนนเสียง

เลือกตั้ง การเขารวมรับฟงเวทีเสวนา การฟง

คําปราศรัยของนักการเมือง ฯลฯ

สถาบันการศึกษา11. โรงเรียน วิทยาลัย มหาวิทยาลัยที่ทานเคย

ศึกษาหรือกําลังศึกษาเปนแหลงบมเพาะ

ความคิด ความรู ความเชื่อและคานิยม

ทางการเมืองแกนักศึกษา

237



12. สถาบันการศึกษาของทาน มีหลักสูตร เนื้อหา

การเรียนการสอนที่เกี่ยวกับการเมือง

การปกครอง และแนวทางการปฏิบัติตนตาม

วิถีระบอบประชาธิปไตย

13. ครู อาจารยในสถาบันการศึกษามีความเปน

กันเอง และแสดงออกหรือปฏิบัติตอทานและ

เพื่อนนักศึกษาดวยความเสมอภาคและ

ยุติธรรม

14. บรรยากาศการเรียน การสอนมีความเปน

ประชาธิปไตย เชน เปดโอกาสใหทานมีสวน

รวมในการตัดสินใจ การวางแผน การรับฟง

ความคิดเห็นกันและกัน การแกปญหาดวย

สันติวิธี

15. สถาบันการศึกษาเปดโอกาสใหทานและเพื่อน

นักศึกษาไดแสดงความคิดเห็นอยางเสรี และ

แสดงออกไดอยางอิสระในเชิงสรางสรรค

สถาบันสื่อมวลชน16. เทคโนโลยีดานขอมูลขาวสารปจจุบันทําให

ทานสามารถเขาถึงขอมูลและติดตามขาวสาร

ทางการเมืองได

17. ทานสามารถเปดใจกวางรับฟงความคิดเห็น

และทัศนะทางการเมืองที่แตกตางของผูอื่นที่

แสดงออกผานสื่อมวลชนได

18. สื่อสารมวลชนมีสวนสําคัญในการเสริมสราง

ความรู และบมเพาะความคิด ความเชื่อ

คานิยม และทัศนคติทางการเมืองแกทาน

238



19. ขอมูลขาวสารจากสื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ

มีอิทธิพลสําคัญในการชักจูงโนมนาวความ

คิดเห็นของทานที่มีตอประเด็นทางการเมือง

20. สื่อสารมวลชนในปจจุบันมีจรรยาบรรณในการ

ใหขอมูลขาวสารอยางเปนธรรม และเคารพ

สิทธิเสรีภาพของประชาชนที่มีความคิดเห็น

หลากหลายแตกตางกันได

สถาบันทางการเมือง21. นักการเมือง และพรรคการเมืองมีสวนสําคัญ

ในการถายทอดความคิด ความรูสึกและ

อุดมการณทางการเมืองแกประชาชน

22. สถาบันการเมืองการปกครอง และหนวยงาน

ทางการเมืองอื่น ๆ เชน รัฐสภา วุฒิสภามีสวน

ในการถายทอดความคิดความรูสึกและ

อุดมการณทางการเมืองแกประชาชน

23. นักการเมือง และพรรคการเมืองมีสวนสําคัญ

ในการเปนตัวอยางหรือแบบอยางที่ดีในการ

ประพฤติปฏิบัติตนตามวิถีการปกครองของ

ระบอบประชาธิปไตย

24. สถาบันทางการเมืองในสังคมเปดโอกาสให

ประชาชนในฐานะที่เปนสมาชิกคนหนึ่งของ

สังคมไดเขามีสวนรวมในการแกปญหา

บานเมือง

25. สถาบันทางการเมืองสามารถปลูกฝงให

ประชาชนมีความศรัทธาเชื่อมั่นตอระบอบการ

ปกครองในระบอบประชาธิปไตยได

239

ตอนที่ 3 ระดับความตื่นตัวทางการเมือง



ความรูความเขาใจ

26. มนุษยทุกคนเกิดมามีศักดิ์ศรีความเปนมนุษย

เทาเทียมกัน ไมวาจะยากดีมีจนหรือเกิดใน

ตระกูลใด ๆ ในสังคม

27. ทุกคนมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นของ

ตนเปนสิทธิ ขั้นพื้นฐานในระบอบ

ประชาธิปไตย

28. เสรีภาพของบุคคลเปนสิทธิโดยธรรมชาติไมมี

ใครสามารถละเมิดได

29. บุคคลในสังคมมีสิทธิและเสรีภาพในการแสดง

ความคิดเห็นที่แตกตางกันแมแตกับภาครัฐก็

ตาม

30. ความเห็นของทานมีความสําคัญแตตองไม

มากไปกวาที่คนอื่น ๆในสังคมมี

31. ทุกคนมีสิทธิอันชอบธรรมที่จะยึดมั่นหรือนิยม

ชมชอบในพรรคการเมืองใด ๆ แมวาจะเปน

พรรคการเมืองที่มีเสียงสวนนอยก็ตาม

32. คะแนนเสียงของทานเทียบเทากับหนึ่งเสียง

ของรัฐมนตรี คหบดี หรือยาจก

33. เสรีภาพของบุคคลทุกคนในสังคม ไมใชคํา

กลาวที่สวยหรู แตเปนสิ่งที่ไดรับการคุมครอง

34. ทานไมมีสิทธิ์บังคับใหบุคคลอื่นลงคะแนน

เลือกตั้งตามที่ทานตองการ

240



35. รัฐบาลไมมีสิทธิ์แทรกแซงการดํารงชีวิตอยูโดย

ชอบของประชาชน

36. ทานมีสิทธิ์แสดงความคิดเห็นทางการเมือง

แมวาจะสอดคลองหรือขัดแยงกับผูอื่น สังคม

และรัฐบาลก็ตาม

37. ประชาชนสามารถตรวจสอบการทํางานของ

รัฐบาลได และการกระทําดังกลาวชอบดวย

กฎหมายและรัฐธรรมนูญ

38. ความคิดเห็นจากคนละฟากความคิดของทาน

เปนสิ่งที่ทานจะตองรับฟง

ประเด็นคําถาม39. การออกเสียงเลือกตั้งโดยอิสระเปนสิทธิขั้น

พื้นฐานในระบอบประชาธิปไตย ที่ทานจะ

ลงคะแนนใหใครก็ไดที่ทานเห็นชอบ

40. ทุกคนมีสิทธิในการแสดงออกทางการเมือง

แสดงความนิยมชมชอบในพรรคการเมือง ไม

วาจะเปนฝายใดภายใตกรอบของกฎหมาย

41. ประชาชนมีสิทธิ์ในการออกเสียงเพื่อแสดง

จุดยืนทางการเมืองไดคนละ 1 เสียง ไมวาทาน

จะเปนใคร

42. ทานจะเลือกผูแทนที่ดีจากพรรคการเมืองใดก็

ได ไมวาจะเปนผูนําที่อยูในภูมิภาคเดียวกับ

ทานหรือไมก็ตาม

43. เราทุกคนในฐานะสมาชิกคนในสังคม

สามารถพัฒนาสรางสรรคสังคมหรือ

ประเทศชาติที่เราอาศัยใหดีขึ้นได

241



44. พลังในการแสดงออกของมวลชนจะมีอิทธิพล

อยางมากหากมีการแสดงออกรวมกันอยาง

กวางขวาง

45. การรวมตัวทางการเมืองของกลุมคนที่มีอุดมการณ

ทางการเมืองจะทําใหพลังในการตอสูทาง

การเมืองสูงขึ้นมากกวาการตอสูแตเพียงลําพัง

46. การตอบสนองตอความตองการของประชาชน

อยางสมเหตุสมผลเปนสิ่งที่รัฐบาลตองกระทํา

47. การรับรูขอมูลขาวสารเปนสิทธิขั้นพื้นฐานของ

ประชาชนในสังคมประชาธิปไตย

48. ทานสามารถตรวจสอบรายละเอียดในเรื่อง

การเจรจาตกลงทางการคาตาง ๆ ของรัฐบาลได

49. ประชาชนมีสิทธิ์อันชอบธรรมที่จะแสดงการ

สนับสนุน และคัดคานสนธิสัญญาตาง ๆ ที่รัฐ

กระทํากับตางประเทศ

50. ขอมูลขาวสารจากสื่อมวลชนมีอิทธิพลอยาง

มากตอแนวคิดของประชาชน แตตองอยู

ภายใตความตระหนักและรับผิดชอบในสิ่งที่

นําเสนอ

ประเด็นคําถาม51. การนําเสนอขอมูลของสื่อมวลชนตองอยูบน

พื้นฐานของประโยชนตอสวนรวม

52. เมื่อเกิดความชอบธรรมในสังคม สื่อมวลชน

เปนกระบอกเสียงสําคัญในการเรียกรองใหกับ

ประชาชนผูที่ถูกปฏิบัติอยางไมเปนธรรม

242



53. ประชาชนผูมีคุณสมบัติขั้นพื้นฐานครบถวน

ตามรัฐธรรมนูญ มีสิทธิ์อันชอบธรรมที่จะลง

เลือกตั้งทางการเมืองทั้งในระดับทองถิ่น หรือ

ระดับชาติ

54. หากผูที่มีคุณสมบัติครบถวนเห็นวาพรรค

การเมืองที่มีอยูไมสามารถตอบสนอง

อุดมการณทางการเมือง ผูนั้นมีสิทธิในการ

จัดตั้งพรรคการเมืองได

55. ไมมีใครหามหรือขัดขวางความประสงคของ

ทานในการเขาสมัครเปนนักการเมืองได

หากทานมีคุณสมบัติครบถวน

56. ทานสามารถเรียกรองหรือรองเรียนในปญหา

ตาง ๆ ที่ทานถูกปฏิบัติอยางไมถูกตอง

เปนธรรม

57. ประชาชนทุกคนในสังคมประชาธิปไตยมีสิทธิ

ตอสู คาดหวังและเรียกรองเพื่อใหทานมี

คุณภาพชีวิตและความเปนอยูขั้นพื้นฐานที่ดีได

58. การเรียกรองหรือตอสูของประชาชนโดยสงบ

เปนสิ่งที่ไดรับการคุมครองโดยกฎหมาย

พฤติกรรมทางการเมือง59. ทานเขารับฟงคําปราศรัยและการหาเสียงทาง

การเมืองทั้งในระดับทองถิ่น และการเมือง

ระดับชาติ

60. ทานเปนผูที่มีความสนใจและติดตามประเด็น


61. ทานติดตามขาวสารทางการเมืองผาน

สื่อสารมวลชนแขนงตาง ๆ

243



62. ทานพูดคุยและแสดงทัศนะทางการเมืองในหมู

เพื่อนนักศึกษาดวยกัน

ประเด็นคําถาม63. ทานเกาะติด และนิยมที่จะเขารวมแสดงความ

คิดเห็นเกี่ยวกับประเด็นทางการเมืองในชุมชน

และสังคมที่ทานสังกัดอยู

64. ทานมีสวนในการกระตุนหรือชักชวนใหเพื่อน

นักศึกษา หรือคนอื่น ๆ ในสังคมรวมแสดง

ความคิดเห็นทางการเมือง

65. ทานไปใชสิทธิในการลงคะแนนเสียงเลือกตั้ง

การเมืองในระดับทองถิ่น

66. ทานเปนผูใชสิทธิในการลงคะแนนเสียง

เลือกตั้งการเมืองในระดับชาติ

67. ทานเขารวมอภิปราย แสดงความคิดเห็นใน

โครงการ ตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอความ

เปนอยูของประชาชน

68. ทานมีสวนในการผลักดันการตัดสินใจในการ

ดําเนินโครงการตาง ๆ ที่มีผลกระทบตอ


69. ทานแสดงความคิดเห็นและวิพากษวิจารณ

การทํางานขององคการปกครองสวนทองถิ่น

70. ทานแสดงความคิดเห็นและวิพากษวิจารณ

การทํางานของรัฐบาล

71. หากมีโอกาสในการรวมประชุมเพื่อผลักดัน

การตัดสินใจของรัฐ ในเรื่องที่เกี่ยวกับ

ผลประโยชนของประชาชนทานจะเขารวม

244



72. ทานมีสวนรวมชุมนุมในการเรียกรองทาง


73. เมื่อรัฐบาลชุดใดชุดหนึ่งในอนาคตปฏิบัติไม

ถูกตองไมชอบธรรมกับประชาชนทานพรอมที่

จะเขารวมชุมนุม

ตอนที่ 4 การสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตย



อาตมันปจเจกภาพ

74. ครอบครัวของทานรับฟงความคิดเห็นของ

สมาชิกในครอบครัว

75. โดยทั่วไปบิดามารดาหรือผูปกครองของทาน

เปดโอกาสใหทานตัดสินใจในเรื่องตาง ๆ แก

ทานอยางอิสระ

76. ครอบครัวของทานเคารพความคิดเห็นของ

ผูอื่น แมวาจะแตกตางหรือจะขัดแยงกับ

ผูปกครองก็ตาม

77. การศึกษาเลาเรียนในสถาบันการศึกษา ใน

อดีตที่ผานมา มีสวนใหขอมูลและหลอหลอม

ความคิดทางการเมืองแกทาน

78. การศึกษาเลาเรียนในสถาบันการศึกษาใน

ระดับ ระดับอุดมศึกษา ที่เปนอยูมีสวนใน

การใหขอมูลและหลอหลอมความคิดทาง

การเมืองแกทาน

245



79. สถาบันการศึกษาทุกระดับมีบทบาทใหการให

ความรูแกนักเรียน นักศึกษา

80. ชุมชน สังคมของทานมีสวนในการหลอหลอม

แนวคิดทางการเมืองแกทาน

81. สถาบันทางการเมือง ไมวาจะเปนพรรค

การเมือง นักการเมือง หรือองคกรในระดับอื่น ๆ

มีอิทธิพลตอแนวคิดทางการเมืองแกประชาชน

82. ทานรูสึกมีอิสระ ปราศจากการถูกครอบงํา

ทางความคิด

83. ทานกลาที่จะดําเนินชีวิตตามแนวทางที่ทาน

เชื่อมั่นวาถูกตอง

84. ทานกลาที่จะตัดสินใจเลือกกระทําในสิ่งที่ทาน

ประสงคอยางอิสระ

อาตมันทางการเมืองแบบประชาธิปไตย85. ทานมีแนวคิดทางการเมืองที่ชัดเจน และทาน

กลาที่จะแสดงออกทางความคิดของทาน

ตามสิทธิและตามกฎหมาย

86. ทานไมขายเสียง และไมซื้อสิทธิ์หากวัน

ขางหนาตองเปนนักการเมือง

87. ทานเคารพและอดทนตอความคิดเห็นทางการ

เมืองที่แตกตางจากทานได

88. ทานยอมรับโดยสดุดีหากพรรคการเมืองที่ทาน

เลือกพายแพตอการเลือกตั้ง

89. ทานยอมรับในหลักการของเสียงขางมากของ

ระบอบประชาธิปไตย แมวาบางครั้งจะ

แตกตางจากสิ่งที่ทานเลือก

246



90. แมจะมีบางสิ่งบางอยางไมไดตามที่ทาน

ตองการ ทานก็จําเปนตองยอมรับ เพราะเสียง

สวนใหญไดลงมติไปแลว

อาตมันปจเจกภาพ91. ทานนิยมชมชอบและเคารพหลักการพื้นฐาน

ของสิทธิ เสรีภาพ และความเสมอภาคของ

ระบอบประชาธิปไตย

92. ทานเคารพในเสียงขางนอย

93. การปกครองในระบอบประชาธิปไตยเปน

ระบอบการปกครองที่เหมาะสมกับสังคมไทย

ตอนที่ 5 การแสดงความคิดเห็นอิสระโปรดแสดงความคิดเห็นในประเด็นคําถามตาง ๆ ดังตอไปนี้อยางอิสระ

1. โปรดใหคําจํากัดความ “ตัวตน” ของนักศึกษา

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

2. นักศึกษาคิดวาตนเองมีปฏิสัมพันธกับชุมชน สังคม และประเทศชาติอยางไร เพียงพอ และ/

หรือเหมาะสมหรือไม

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

3. ในฐานะสมาชิกในสังคม นักศึกษาคิดวาไดทําประโยชนตอ ชุมชน สังคม และประเทศชาติ

อยางไร เพียงพอหรือเหมาะสมหรือไม

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

247

4. นักศึกษาไดรับการอบรม เลี้ยงดู และกลอมเกลามาอยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

5. ความคาดหวังในการประกอบอาชีพในอนาคตที่นักศึกษาประสงค พรอมเหตุผล

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

6. นักศึกษามีความเชื่อในเรื่องกฏแหงกรรม การเวียนวายตายเกิด นรกสวรรค ชาติหนาหรือไม

อยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

7. นักศึกษาเขารวมกิจกรรมทางศาสนาของทานอยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

8. นักศึกษามีความคิดเห็นตอการบริหารประเทศของรัฐบาลอยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

9. หากนักศึกษามีโอกาสในการบริหารประเทศจะทําอยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

10. นักศึกษามีความเขาใจเกี่ยวกับคําวา “ประชาธิปไตย” อยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

11. นักศึกษามีความคิดเห็นตอสถานการณความรุนแรงที่เกิดขึ้นในภาคใตของไทย อยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

12. นักศึกษามีความคิดเห็นตอสังคม การเมือง และประเทศไทยวามี “จุดแข็ง” “จุดดอย”

อยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

248

13. . นักศึกษามีความหวังตออนาคตของประเทศอยางไร

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

14. . นักศึกษามีความรูสึกอยางไรตอประเทศไทยเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศอื่น ๆ

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

15. ขอคิดเห็นอื่น ๆ

..............................................................................................................................................

..............................................................................................................................................

ขอขอบคุณในความรวมมือจากทาน

249

ภาคผนวก ข

เครื่องมือการวิจัยเชิงคุณภาพ

แบบสัมภาษณเชิงลึกชุดที่ 1สําหรับผูบริหารคณะรัฐศาสตรหรือที่เกี่ยวของ

เรื่อง ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552

: ศึกษากรณีเปรียบเทียบระหวางนักศึกษาของสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดในภาคใต ………………………………………..

ขอมูลพื้นฐาน1. ชื่อผูใหสัมภาษณ.........................................มหาวิทยาลัย.......................................................

อําเภอ...................................จังหวัด...................................โทรศัพท.....................................

2. ชื่อผูสัมภาษณ................................................วันที่สัมภาษณ..........เดือน......................2552

3. เริ่มสัมภาษณเวลา.................................น. ถึงเวลา..................................น.

1. การเรียนการสอนในสาขาวิชาที่เกี่ยวของกับการเมืองการปกครองในดานการปกครองใน

ระบอบประชาธิปไตย มีสวนสําคัญในการสรางลักษณะพลเมืองแบบประชาธิปไตยอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

2. ลักษณะสังคมการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตยของประเทศไทยในปจจุบันมีสวนหลอ

หลอมเยาวชนของชาติอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

3. วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยจะสรางใหเกิดขึ้นกับเยาวชนไทยไดดวยวิธีใดบาง

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

250

4. สถาบันทางสังคมใดที่มีสวนสําคัญในการสรางอาตมันสวนบุคคล อาตมันทางการเมืองแบบ

ประชาธิปไตย และวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนไทย

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

5. กลุมประชนอายุเทาไหรที่ทานเห็นวาจะมีสวนสําคัญในสรางการปกครองในระบอบ

ประชาธิปไตยและเหตุใด

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

6. ทานอยากใหรัฐบาลสงเสริมการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดวยวิธีใดบาง

และทําอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

7. เหตุการณความตื่นตัวทางการเมืองตั้งแต พ.ศ.2549-2552 มีสวนสําคัญในการสราง

วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยใหกับเยาวชนอยางไรบาง

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

251

แบบสัมภาษณเชิงลึกชุดที่ 2สําหรับอาจารยที่สอนดานรัฐศาสตรหรือที่เกี่ยวของ

เรื่อง ความตื่นตัวทางการเมืองของเยาวชนในพื้นที่ภาคใตกับการพัฒนาวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยในประเทศไทยชวงป พ.ศ. 2549-2552

: ศึกษากรณีเปรียบเทียบระหวางนักศึกษาของสถาบันอุดมศึกษา 5 จังหวัดในภาคใต

………………………………………..

ขอมูลพื้นฐาน1. ชื่อผูใหสัมภาษณ.........................................มหาวิทยาลัย.......................................................

อําเภอ...................................จังหวัด...................................โทรศัพท.....................................

2. ชื่อผูสัมภาษณ................................................วันที่สัมภาษณ..........เดือน......................2552

3. เริ่มสัมภาษณเวลา.................................น. ถึงเวลา..................................น.

1. การเรียนการสอนในสาขาวิชาที่เกี่ยวของกับการเมืองการปกครองในดานการปกครองใน

ระบอบประชาธิปไตย มีสวนสําคัญในการสรางลักษณะพลเมืองแบบประชาธิปไตยอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

2. ลักษณะสังคมการเมืองการปกครองแบบประชาธิปไตยของประเทศไทยในปจจุบันมีสวนหลอ

หลอมเยาวชนของชาติอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

3. วัฒนธรรมการเมืองแบบประชาธิปไตยจะสรางใหเกิดขึ้นกับเยาวชนไทยไดดวยวิธีใดบาง

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

252

4. สถาบันทางสังคมใดบางที่มีสวนสําคัญในการสรางอาตมันสวนบุคคล อาตมันทางการเมือง

แบบประชาธิปไตย และวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยของเยาวชนไทย

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

5. กลุมประชนอายุเทาไหรที่ทานเห็นวาจะมีสวนสําคัญในสรางการปกครองในระบอบประชาธิปไตย

และเหตุใด

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

6. ทานอยากใหรัฐบาลสงเสริมการสรางวัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยดวยวิธีใดบาง

และทําอยางไร

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

7. ลักษณะนิสัยของคนไทยเหมาะกับการปกครองในระบอบประชาธิปไตยหรือไม

........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

8. เหตุการณความตื่นตัวทางการเมืองตั้งแต พ.ศ.2549-2552 มีสวนสําคัญในการสราง

วัฒนธรรมทางการเมืองแบบประชาธิปไตยใหกับเยาวชนอยางไรบาง

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

253

ประวัติการศึกษา

ชื่อ นายสมปอง รักษาธรรม

วัน เดือน ปเกิด 23 เมษายน พ.ศ.2505

วุฒิการศึกษา ครุศาสตรบัณฑิต (สังคมศึกษา) มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร

พัฒนบริหารศาสตรมหาบัณฑิต (พัฒนาสังคม)

สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร

ตําแหนงปจจุบัน ผูชวยอธิการบดี มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช

ความตื่นตัวทางการเมืองของ...

Documents

Transcript of ความตื่นตัวทางการเมืองของ...