การเพาะพนธปลานล เรยบเรยงโดย

นายประมข ฤๅแกวมา

นกวชาการประมงช านาญการ

งานศกษาและพฒนาดานประมง

ปลานลมถนก าเนดอยในทวปแอฟรกา พบทวไปตามแหลงน าจดของประเทศซดาน มชอเรยกทวๆไปวา Nile และมชอวทยาศาสตรวา Oreochromis niloticus ปลานลถกน าเขามาในประเทศไทยครงแรกโดยสมเดจพระจกรพรรดอากฮโต แหงประเทศญปน เมอครงด ารงพระอรยยศมกฎราชกมาร ไดจดสงมาทลเกลาทลกระหมอมถวายแดสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช จ านวน 50 ตว เมอวนท 25 มนาคม 2508

การปรบปรงพนธและปลานลสายพนธใหม ปลานลสายพนธจตรลดา 1 - ไดจากการคดเลอกและปรบปรงพนธดวยกระบวนการทางพนธศาสตร

เพอใหไดสายพนธทมการเจรญเตบโตดกวาสายพนธเดม ปลานลสายพนธจตรลดา 2 - เปนลกปลาเพศผทเกดจากพอพนธทผานการปรบเปลยนพนธกรรรม

ท าใหเมอผสมพนธกบปลาเพศเมยใดๆ กตาม ลกออกมาเปนเพศผทงหมด

ปลานลสายพนธจตรลดา 3 - เกดจากการน าปลานล GIFT ทไดผานการปรบปรงพนธถงชวอายท 5

จากฟลปปนส มาคดพนธในประเทศไทยอก 3 ชวอาย ปจจบนคดพนธถงชวอายท 11

ความแตกตางระหวางเพศ

- สบนล าตวเพศผเขมกวาเพศเมย

- สใตคางเพศผเปนสมวงอมแดง เพศเมยเปนสเหลอง

- เพศผมอวยวะเรยวยาว เพศเมยสนและกลมกวา

- ชองเปดบนอวยวะเพศผม 1 ชอง เพศเมย 2 ชอง

ปลานลเพศผ อวยวะเพศทบรเวณใกลกบชองทวารจะมลกษณะเรยวยาวยนออกมา ปลาเพศผจะมรเปด 2 ร คอ รกน (anus) และรเปดรวมของทอน าน าเชอและปสสาวะ (urogenital pore) สของตวปลาจะเขมสดใส แถบขวางขางตวมองเหนไมชดเจน ครบจะมสขมพเขมออกแดง และใตคางจะมสแดง

ปลานลเพศเมย อวยวะเพศจะมลกษณะเปนรคอนขางใหญและกลม ปลาเพศเมยจะมรเปด 3 ร คอ รกน (anus) รทอน าไข (genital pore) และรทอปสสาวะ (urinary pore) ดงภาพท 3 อวยวะเพศจะมลกษณะคอนขางกลมใหญและมชองเปดเปนขดขวางตรงกลางของอวยวะเพศ สของตวปลาจะซดกวาปลาเพศผ มองเหนแถบขวางขางตวไดชดเจน ใตคางจะมสเหลอง และขนาดตวปลาโดยทวไปจะเลกกวาปลาเพศผ

การผสมพนธวางไขในธรรมชาต

– ปลาตวผสรางรงลกษณะ

เปนหลมตนๆทรงกลม

กวางประมาณ 20-35 ซม.

ลก 3-6 ซม. โดยการปกหวลงไป

ใชตวตงฉากกบพน

แลวใชปากคยดน

ท าความสะอาดบรเวณพนรง

– ปลาตวเมยจะวางไขลงทพนรง ครงละ 10-50 ฟอง ปลาตวผจะปลอยน าเชอเขาผสม ปลาตวเมยจะอมไขทผสมแลวไวในปาก วางไขและเกบไขไปเรอยๆ จนไขหมดทองใชเวลารวมประมาณ 1-2 ชวโมง

วงจรการผสมพนธวางไขของปลานล

การเพาะพนธปลานล

• ในบอดน • ในกระชง

การเพาะพนธปลานลในบอดน

• การเตรยมบอ • การเตรยมพอแมพนธ • อตราสวนทลงเพาะ • อาหารและการใหอาหาร • การเกบผลผลต

• บอควรเปนบอสเหลยมผนผา • ขนาดตงแต 1 งานถง 1 ไร • ใสปยคอก 300 กโลกรมตอไร • กกระดบน าท 1 เมตร

การเตรยมบอ

การเตรยมพอแมพนธ

• คดเลอกปลาทสมบรณ ตรงตามสายพนธ • ขนาด 150-200 กรม

อตราสวนทลงเพาะ

• 800-1,000 ตวตอไร • อตราตวผตอตวเมยเทากบ 1:3,2:3

อาหารและการใหอาหาร

• 2% ของน าหนกตว • 1,000 ตวเทากบ 200 กโลกรม(ตวละ 200 กรม) • ใหอาหาร 4 กโลกรม

การเกบผลผลต

• 45-60 วน • ลกปลาขนาด 2-3 เซนตเมตร • ลากอวน

การเพาะพนธปลานลในกระชง

การเตรยมพอแมพนธ

– ใชพอแมพนธสายพนธด สมบรณแขงแรง

– อตราสวนพอแมพนธ 2:3 (ตวผ 40 ตวเมย 60)

– น าลกปลามาเลยงรวมกนในบอดน จนมขนาด 100 กรม

– คดปลาทโตเรว ลกษณะด แขงแรงสมบรณ น ามาใชเปนพอแมพนธ โดยการขนเลยงในกระชง

– ขนาดของพอแมพนธทใช คอตงแต 100 กรม จนถง 350 กรม

การขนพอแมปลานล

ตวเมย 300 ตว

ตวเมย 300 ตว

ตวผ 400 ตว

เวลาทใชในการขน 20 วน

อาหารส าหรบพอแมพนธปลานล

• ระยะเตรยมพอแมพนธ :

– ใหอาหารโปรตนสงจะเขาสวยเจรญพนธเรวกวาใหอาหารทมเปอรเซนตโปรตนต า

• ระยะเพาะพนธ :

– ใหอาหารโปรตนสง ใหผลผลตลกปลาสง การใหอาหารโปรตนต าผลผลตจะลดลงประมาณ 30%

– ปรมาณโปรตนทเหมาะสมคอ 25% ขนไป

– ปรมาณอาหารทให 0.8-1% ความถ 2 ครงตอวน

การเกบไขจากแมปลา • ระยะเวลาประมาณ 7-10 วนหลงจากพอแมพนธผสมพนธกน

ฟกไขในระบบฟก

• ระยะเวลา 7-10 วนตามอณหภม

อนบาลในกระชง

• อตราความหนาแนน 1,000 ตวตอตารางเมตร • 30-45 วนตามขนาดลกปลาทตองการ

ขนตอนการแปลงเพศ

– เมอลกปลานลเขาสระยะท 5 จะเรมใหอาหารผสมฮอรโมน

– หลงจากนน ยายลกปลาไปอนบาลตอในกระชง โดยใหอาหารผสมฮอรโมน วนละ 5-6 ครง/วน จนครบ 21 วน

– เมอครบก าหนดใหอาหารส าเรจรปขนาดเลก อนบาลตออก 15 วน กสามารถน าไปจ าหนายได

การท าอาหารผสมฮอรโมน

– เดมใชอาหารผสมสตรปลาปนสามสวนตอร าละเอยดหนงสวน

– ปจจบน ใชอาหารผงส าเรจรป (อาหารกง)

- ใชฮอรโมน 17 Methyltestosterone อตรา 60-80 มก./อาหาร 1 กก.

- เตรยมสารละลาย โดยละลายฮอรโมน 0.5 ก. ในเอทลแอลกอฮอล

1,000 มล. เกบในขวดสชาในตเยน

- เตรยมอาหาร 1 กก. โดยน าสารละลายทเตรยมไว 120 มล.ผสม

เอทลแอลกอฮอล 120 มล. ผสมในอาหารโดยใชเครองผสม

จากนนผงลมในทรม 2-3 วน เพอใหแอลกอฮอลระเหยออกจากอาหาร

- อาหารปลาวยออนอาจใชอาหารผสม ไดแกปลาปน 3 สวน และร า ละเอยด 1 สวน รอนผานตะแกรงเครองรอนใหมขนาดทเหมาะสมหรอ อาจใชอาหารผงส าเรจรป

ขนตอนการผสมสารละลายฮอรโมนกบอาหาร

ฮอรโมน 500 มก. อยในสารละลาย 1,000 ซซ

ฮอรโมน 60 มก. อยในสารละลาย 1,000×6

500

= 120 ซซ

จะใชสารละลายฮอรโมน 120 ซซ/อาหาร 1 กก.

และใชเอทลแอลกอฮอล เปนตวท าละลายเพมในอตรา 1:1

ผลตกคางของฮอรโมน - 30% ของฮอรโมนสลายไปในกระบวนการเมทาบอลซม และการ

ขบถาย กอนทปลาจะโตไดขนาดตลาด - 90% ของฮอรโมนถกขบถายออกจากรางกายภายใน 24 ชวโมง หลง

หยดฮอรโมน 3 สปดาห ดงนนจงเหลอฮอรโมนในปลานอยกวา 1% และขบถายออกจนมระดบปกต กอนไดขนาดตลาด

- มการสะสมของฮอรโมนในดนกนบอ พฤตกรรมของปลาบรเวณพนบอจะท าใหฮอรโมนหมนเวยนอยในน าและดน และอาจรวไหลไปสสงแวดลอมภายนอก

- ฮอรโมนอาจมผลตอสตวน าชนดอน - ฮอรโมนอาจมผลกระทบตอผปฏบตงานในระยะยาว หากไมมความ

ระมดระวงมากพอ

การเพาะปลานลแปลงเพศในกระชง

- ปลอยพอแมพนธผสมกนเองตามธรรมชาตในกระชง

การเกบไขปลานล

– ปลาตวเมยจะอมไขไวในปากตลอดเวลา จนลกปลาฟกเปนตว แขงแรงพอทจะหาอาหารกนเองไดตอไป

การเพาะปลานลแปลงเพศในกระชง

- เมอแมปลาฟกไขในปาก น าไขออกจากปากแมปลา

การเพาะปลานลแปลงเพศในกระชง

- น าไขไปฟกในระบบฟกไข เมอลกปลาฟกออกเปนตวน าไปเพาะเลยงในกระชง

ระยะท 1

ระยะท 2

ระยะท 3

ระยะท 4

ระยะท 5

ระยะของไขปลานล

มทงหมด 5 ระยะ

ระยะท 1 ไขยงไมมการพฒนา มสเหลองหรอสน าตาล

ระยะท 2 ไขมการพฒนา เรมเหนจดด าๆ 2 จด

ระยะท 3 เรมมองเหนดวงตาชดเจน และมหางใส ๆ เกดขน

ระยะท 4 ลกปลาสามารถวายน าได แตยงมถงไขตดทหนาทอง

ระยะท 5 ถงไขแดงหนาทองยบ

ระบบฟกไข

ระบบฟกไข

การเพาะปลานลแปลงเพศในกระชง - ท าการแปลงเพศใหเปนเพศผโดยใหอาหารผสมฮอรโมนเพศผในระยะเวลา 21 วน โดยใหอาหารวนละ 5 มอ

ลกปลานลกอนปลอยอนบาลในกระชง

การอนบาลปลานลแปลงเพศ

– อนบาลในบอปน หรอกระชงอนบาลลกปลา (1,000 ตวตอลกบาศกเมตร)ควรเปนพนทเลกๆ เพอลกปลาจะไดรบอาหารฮอรโมนไดเตมท

– อตราการปลอยอนบาล ขนกบบอทใชอนบาล – ใหอาหารผสมฮอรโมนวนละ 5-6 ครง – อนบาลจนครบ 21 วน หยดใหอาหารผสมฮอรโมน อาจใชร าผสมปลาปน อนบาลปลาตอ หรอ อาจใชอาหารส าเรจรป อนบาลตออก 15-20 วน สามารถน าไปจ าหนายได

อาหารและการใหอาหาร

สปดาหท ความยาว น าหนก(กรม) %อาหาร อาหารตอวน

1 11 260 20 52

1 11.3 289 20 57.8

1 11.6 312 20 62.4

1 11.9 337 20 67.4

1 12.2 363 20 72.6

1 12.5 391 20 78.2

1 12.8 419 20 83.8

2 12.9 429 15 64.35

2 13.6 503 15 75.45

2 14.3 585 15 87.75

2 15 675 15 101.25

2 15.7 774 15 116.1

2 16.4 882 15 132.3

การเชคเพศปลานล

• วธการคอเตรยมสทใชยอมคอ

• 1. ส Camine 0.5 กรม

• 2. อะซโตน 50 %

• 3. ผสมสวนผสมทง 2 อยาง เขาดวยกน จากนนน าไปตมจนเดอด แลวทงไวใหเยน

การเชคเพศปลา

ลกษณะปลาเมอผาทอง gonad

การเตรยมสไลดส าหรบเชคเพศ

เซลลตวผ

เซลลตวเมย

ขอบคณครบ