�������

�������

1

KU 0076 pozycja wydawnictw naukowych Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie

Wydawnictwa AGH, Kraków 2003 ISBN 83-88408-34-8 Redaktor Naczelny Uczelnianych Wydawnictw Naukowo-Dydaktycznych: dr inż. Jan Sas Z-ca Redaktora Naczelnego: mgr Beata Barszczewska-Wojda Recenzent: dr hab. inż. Karol Noga, prof. AR w Krakowie Projekt okładki i stron tytułowych: mgr Beata Barszczewska-Wojda

Opracowanie edytorskie: Joanna Ciągała

Korekta: Danuta Harnik Skład komputerowy:

Redakcja Uczelnianych Wydawnictw Naukowo-Dydaktycznych al. Mickiewicza 30, 30-059 Kraków, tel. 617-32-28, tel./fax 636-40-38, e-mail: wydagh@uci.agh.edu.pl http://galaxy.uci.agh.edu.pl/~wydagh

�������

3

Spis treści

Przedmowa .......................................................................................................................... 5

CZĘŚĆ I Prezentacja i analiza przepisów prawnych i technologicznych dotyczących wykonawstwa geodezyjnego ....................................................................... 9

1. Skróty nazw najważniejszych obiektów i aktów prawnych dotyczących bezpośrednio lub pośrednio wykonawstwa geodezyjnego ............... 11

2. Przepisy prawne i technologiczne dotyczące wykonawstwa geodezyjnego.......... 13

3. Prezentacja i analiza wybranych przepisów prawnych i technologicznych z zakresu wykonawstwa geodezyjnego .................................................................... 16

3.1. Uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii .............................. 18

3.2. Zasób geodezyjny i kartograficzny...................................................................... 22

3.3. Zgłaszanie prac geodezyjnych i kartograficznych............................................... 29

3.4. Opłaty za czynności administracyjno-geodezyjne przy korzystaniu z zasobu.................................................................................... 34

3.5. Fundusz gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym.......................... 43

3.6. Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu oraz uzgadnianie dokumentacji projektowej ....................................................... 45

3.7. Ochrona znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych............... 51

3.8. Wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych na terenach zamkniętych ze względu na bezpieczeństwo i obronność państwa .......................................... 52

3.9. Kontrola działalności geodezyjno-kartograficznej.............................................. 55

4. Wykonawstwo geodezyjne w procesie inwestycyjnym........................................... 59

5. Czynności formalno-techniczne dokonywane w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ........................................ 67

�������

4

6. Omówienie i analiza wybranych przepisów technologicznych.............................. 72

6.1. Standardy techniczne w geodezji i kartografii .................................................... 73

6.2. Wybrane problemy instrukcji technicznych ........................................................ 75

7. Podsumowanie części I ..............................................................................................109

CZĘŚĆ II Wybrane przykłady dotyczące wykonawstwa geodezyjnego i czynności obsługi ośrodka...............................................................................................113

8. Rola i zadania wykonawstwa geodezyjnego oraz ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ...................................115

9. Przykłady procedury zgłaszania pracy geodezyjnej do ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.......................................116

10. Przykłady formy i treści operatów dla wybranych prac geodezyjnych ...............132

11. Przykłady obliczeń wysokości opłat za typowe usługi ośrodka.............................148

12. Przykłady obiegu informacji w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ........................................154

12.1. Obieg informacji w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ........154

12.2. Obieg informacji w zespole uzgadniania dokumentacji projektowej ................155

13. Przykład koncepcji pracy ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ............................................158

13.1. Założenia koncepcji pracy ośrodka ....................................................................158

13.2. Specyfikacja zasobów ośrodka...........................................................................162

13.3. Oprogramowanie aplikacyjne.............................................................................169

13.4. Etapowe tworzenie zasobu numerycznego i środki zabezpieczenia systemu obsługi............................................................171

14. Przykład systemu obsługi ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej ............................................173

Zakończenie.........................................................................................................................178

Literatura..............................................................................................................................179

�������

5

Przedmowa

Problematyka formalnoprawna odgrywa istotną rolę w wykonawstwie geodezyjnym, ponieważ od znajomości tej problematyki zależy w dużej mierze jakość prac geodezyjnych i kartograficznych. Na problematykę formalnoprawną wykonawstwa geodezyjnego składa się bardzo wiele przepisów prawnych i technologicznych, ale do najważniejszych z całą pewnością można zaliczyć przede wszystkim te przepisy prawne i technologiczne, które stanowią podstawę dla rozpoczynania prac geodezyjnych i określania warunków wstępnych tych prac, formy wykonywania prac geodezyjnych oraz uzyskiwania informacji pozostają-cych w związku z wykonywaną pracą.

Wszystkie opisane powyżej problemy są zasadniczo związane z takimi procesami i czynnościami, jak:

− prowadzenie ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, − określanie rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartogra-

ficzny, − zgłaszanie prac geodezyjnych i kartograficznych, − ustalanie wysokości opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne i ich pobieranie, − prowadzenie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz uzgadnianie dokumenta-

cji projektowej, − wykonywanie innych czynności geodezyjno-prawnych i technologicznych.

Przepisy prawne dotyczą przede wszystkim problemów zawartych w ustawie „Prawo geodezyjne i kartograficzne” oraz w rozporządzeniach wykonawczych do tej ustawy.

Z kolei przepisy technologiczne dotyczą w głównej mierze instrukcji technicznych, za-równo tych obowiązujących, jak też i projektowanych. Te ostatnie są bowiem obecnie przedmiotem dyskusji, które w przyszłości mają doprowadzić do istotnych zmian, wynika-jących z wprowadzania nowych technologii do wykonawstwa geodezyjnego.

Tak więc treść niniejszego podręcznika dotyczyć będzie przede wszystkim przedsta-wionych powyżej czynności, dokonywanych w świetle wspomnianych przepisów, głównie jednak z punktu widzenia potrzeb wykonawcy prac geodezyjnych i kartograficznych.

Za wykonawcę prac geodezyjnych i kartograficznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami, uważa się podmiot prowadzący działalność gospodarczą, a także inną jednostkę organizacyjną utworzoną w myśl stosownych przepisów, jeżeli zakres jej działalności doty-czy prac geodezyjnych i kartograficznych.

�������

6

Z kolei zaś wykonanie każdej pracy geodezyjnej i kartograficznej obejmuje pewien określony zestaw podstawowych czynności dokonywanych przez wykonawcę, które zwią-zane są, przede wszystkim, z takimi pojęciami i instytucjami, jak:

− zasób geodezyjno-kartograficzny, − ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, − zespół uzgadniania dokumentacji projektowej.

Wykonawca ma przede wszystkim do czynienia z ośrodkiem dokumentacji (głównie na szczeblu powiatowym, o czym będzie mowa w dalszej części podręcznika), który:

− przyjmuje zgłoszenia wykonania prac geodezyjnych i kartograficznych, − czuwa nad prawidłowością i jakością wykonywanych prac, − przyjmuje produkty zgłoszonych prac do zasobu, − aktualizuje informacje o terenie na podstawie wykonanych prac.

Z całą pewnością można pokusić się o stwierdzenie, że od jakości pracy ośrodka do-kumentacji i jego wymogów dotyczących każdej pracy geodezyjnej wykonywanej na ob-szarze podległym ośrodkowi zależy w głównej mierze jakość prac geodezyjnych służących z kolei innym ważnym celom. Dlatego też ośrodek dokumentacji powinien być postrzegany jako najważniejszy element wykonawstwa geodezyjnego.

Równie ważnym czynnikiem kształtującym jakość informacji o terenie jest zespół uzgadniania dokumentacji projektowej, którego działalność w znacznej mierze przyczynia się do racjonalnego projektowania położenia w przestrzeni podziemnych obiektów sieci uzbrojenia terenu.

Nie od dziś wiadomo, że choć geodezja pełni rolę usługową w stosunku do innych dziedzin wiedzy i technologii, to jednak bez jej udziału nie mogłyby się udać inne, bardzo istotne przedsięwzięcia. Są one bowiem dokonywane na podstawie stosownych materiałów geodezyjnych, sporządzanych przez wykonawcę zgodnie z przepisami, przyjmowanych do ośrodka dokumentacji, a następnie wydawanych, za odpłatnością, na żądanie stron procesu inwestycyjnego. Dlatego też tak wiele zależy od wykonawcy, a pośrednio od ośrodka doku-mentacji, który poprzez swoje racjonalne działania o charakterze administracyjnym i tech-nologicznym ma istotny wpływ także na jakość inwestycji. Ten motyw cały czas będzie się przewijał na kartach książki, która – choć pomyślana jako podręcznik dla studentów kierunku geodezja i kartografia – może również służyć pomocą wykonawcom prac geodezyjnych oraz tym specjalistom, którzy wykorzystują informację o terenie w swojej branży.

Podręcznik składa się z dwóch części. Część I zawiera prezentację i opis najważniej-szych przepisów prawnych i technologicznych dotyczących bezpośrednio lub pośrednio problematyki wykonawstwa geodezyjnego. Część II z kolei przedstawia najważniejsze przykłady dotyczące podstaw formalnoprawnych związanych z wykonywaniem typowych prac geodezyjnych, a także przykłady działania wybranych ośrodków dokumentacji i czyn-ności tam dokonywanych.

Na końcu podręcznika zamieszczono wykaz literatury podstawowej, z której korzy-stano podczas jego opracowywania. W wykazie umieszczono przede wszystkim źródłowe przepisy prawne dotyczące wykonawstwa geodezyjnego, a także publikacje i materiały

�������

7

szkoleniowe Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii omawiające przedmiotową proble-matykę. Warto nadmienić, że te ostatnie są szczególnie cenne, ponieważ prezentują ofi-cjalny pogląd przedstawicieli resortu geodezji i kartografii na sprawy wykonawstwa. W spisie literatury nie wymieniono natomiast instrukcji technicznych (jako standardów tech-nicznych), ponieważ wyszczególnia je stosowny przepis prawny dotyczący standardów. Nie wymieniono także wytycznych technicznych (niekiedy ważnych dla wykonawcy), których jednak, ze względu na poczynione wcześniej założenia, nie omówiono w podręczniku.

�������

9

CZĘŚĆ I

Prezentacja i analiza przepisów prawnych i technologicznych

dotyczących wykonawstwa geodezyjnego

�������

11

1. Skróty nazw najważniejszych obiektów i aktów prawnych dotyczących bezpośrednio lub pośrednio wykonawstwa geodezyjnego

W celu unikania powtarzania często dość długich określeń i zwrotów w podręczniku stosuje się skróty nazw obiektów oraz czynności geodezyjno-prawnych i organizacyjnych. Należy nadmienić, że zostały tu wymienione jedynie te skróty, które nie są powszechnie stosowane. Inne, bardziej znane, pominięto. Poniżej przedstawiona jest lista tych skrótów.

EG – ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości)

GESUT – geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu

GGK – Główny Geodeta Kraju

GM – gmina

GUGiK – Główny Urząd Geodezji i Kartografii

JPEG – jednostka prowadząca EG

JST – jednostka samorządu terytorialnego (województwo, powiat, gmina)

KERG – Księga Ewidencji Robót Geodezyjnych

KERK – Księga Ewidencji Robót Kartograficznych

KEZL – Księga Ewidencji Zdjęć Lotniczych

Kw – księgi wieczyste

MON – Minister Obrony Narodowej

MGPiB – Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa1

MRiRW – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

MRRiB – Minister Rozwoju Regionalnego i Budownictwa2

MRiGŻ – Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej3

MSWiA – Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji

MPZP – miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

N – nieruchomość

OAP – organ administracji publicznej (rządowej lub samorządowej)

1 Nie istnieje od 1.01.1997, a jego zadania przejął wówczas Urząd Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast, który

nadzorowany był (do 20 października 2001 roku) przez Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa, który obecnie również nie istnieje (vide przypis 2).

2 Obecnie nie istnieje, a jego zadania przejął Minister Infrastruktury.

3 Obecnie nie istnieje, a jego zadania przejął Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

�������

12

OAR – organ administracji rządowej

OST – organ samorządu terytorialnego (województwa, powiatu, gminy)

ODGiK – ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, czyli miejsce, gdzie prze-chowywane są materiały państwowego zasobu geodezyjno-kartograficznego

of – osoba fizyczna

op – osoba prawna

pr g i k – ustawa „Prawo geodezyjne i kartograficzne”

rozp’01 – rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 roku w sprawie ewidencji gruntów i budynków

bop – jednostka organizacyjna (państwowa lub samorządowa) bez osobowości prawnej

PZGK – państwowy zasób geodezyjno-kartograficzny

pb – ustawa „Prawo budowlane”

SGK – służba geodezyjno-kartograficzna

SKP – Skarb Państwa

SIT – system informacji o terenie

SWING – standard wymiany informacji geodezyjnych

SWDE – standard wymiany danych ewidencyjnych

TERYT – krajowy rejestr terytorialny

uw – użytkowanie wieczyste albo użytkownik wieczysty

ZUD – zespół uzgadniania dokumentacji (projektowej)

WZZT – warunki zabudowy i zagospodarowania terenu

zp – ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym

�������

13

2. Przepisy prawne i technologiczne dotyczące wykonawstwa geodezyjnego

W zakresie wykonawstwa geodezyjnego i procedur z nim związanych można wskazać przepisy o charakterze prawnym, jak też przepisy o charakterze technologicznym. Jedno-cześnie, wśród przepisów prawnych można wskazać przepisy o znaczeniu podstawowym i przepisy o znaczeniu pomocniczym.

W zakresie przepisów podstawowych należy wymienić głównie te, które dotyczą pro-blemów związanych z funkcjonowaniem ODGiK, prowadzeniem zasobu, przyjmowaniem prac do zasobu, udzielaniem informacji i pobieraniem opłat za czynności ośrodka i inne.

W zakresie przepisów technologicznych należy wymienić przede wszystkim instrukcje techniczne O-3 i O-4, które w sposób szczegółowy regulują część problematyki przedsta-wionej powyżej, a także inne instrukcje, które pośrednio dotyczą różnych zagadnień zwią-zanych z wykonawstwem.

Należy także wymienić projekty nowych instrukcji dotyczących przedmiotowej proble-matyki. Zostaną one jednak omówione (choć tylko częściowo) w niniejszym podręczniku, ponieważ wszystko wskazuje na to, że wejdą one niebawem w życie. Nie zostaną natomiast ani przedstawione, ani też omówione wytyczne techniczne, jako przepisy techniczne niż-szego rzędu o charakterze fakultatywnym, a także z uwagi na fakt, że takie podejście nie wniosłoby niczego znaczącego do treści podręcznika, a niepotrzebnie zwiększyłoby tylko jego objętość.

Należy także dodać, że podany poniżej podział ma charakter umowny, co oznacza, że można także zaproponować inną systematykę przepisów.

Wszystkie dane źródłowe dotyczące wymienionych przepisów prawnych są podane w spisie literatury.

Przepisy prawne podstawowe dotyczące wykonawstwa geodezyjnego:

− ustawa z dnia 17 maja 1989 roku „Prawo geodezyjne i kartograficzne”;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 roku w sprawie sposobu, trybu i szczegółowych warunków nadawania uprawnień zawodowych oraz działania komisji kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii;

− regulamin działania Komisji Kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dzie-dzinie geodezji i kartografii;

�������

14

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 1999 roku w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu ich gromadzenia i wyłączania z zasobu oraz udostęp-niania zasobu;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 16 lipca 2001 roku w sprawie zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych, ewidencjonowania systemów i przechowywania kopii zabezpieczających bazy danych, a także ogólnych warunków umów o udostępnienie tych baz;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 roku w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne oraz udzielanie informacji, a także za wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewiden-cyjnego;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 roku w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgad-niania dokumentacji projektowej;

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych;

− rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2001 roku w sprawie kontroli urzę-dów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii;

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz kra-jowego systemu informacji o terenie.

Przepisy prawne pomocnicze w zakresie wykonawstwa geodezyjnego:

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 15 maja 2001 roku w sprawie określenia rodzajów map, materiałów fotogrametrycznych i teledetek-cyjnych, stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, których rozpo-wszechnianie, rozprowadzanie oraz reprodukowanie w celu rozpowszechniania i roz-prowadzania wymaga zezwolenia, oraz trybu udzielania tych zezwoleń;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 18 maja 2001 roku w sprawie materiałów geodezyjnych i kartograficznych oznaczanych klauzulą „poufne”;

− ustawa z dnia 22 stycznia 1999 roku o ochronie informacji niejawnych;

− rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2001 roku w sprawie wykazywania w ewidencji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lo-kali znajdujących się na terenach zamkniętych;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12 lipca 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego sys-temu informacji o terenie;

�������

15

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 lipca 2001 roku w sprawie klasyfikowania, kwalifikowania i porządkowania materiałów wyłącza-nych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lipca 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej funduszu gospodarki za-sobem geodezyjnym i kartograficznym;

− rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 roku w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 8 lutego 2001 roku w sprawie rodzajów prac geodezyjnych i kartograficznych mających znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa oraz szczegółowych zasad współdziałania między Służbą Geodezyjną i Kartograficzną Służbą Topograficzną Wojska Polskiego w zakresie wykonywania tych prac, a także wzajemnego przekazywania materiałów;

− rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 roku w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych obowiązu-jących w budownictwie.

Przepisy technologiczne:

− instrukcja techniczna O-3 „Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i karto-graficznej”;

− instrukcja techniczna O-4 „Zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego”;

− projekt instrukcji technicznej O-3/O-4 „Prowadzenie państwowego zasobu geodezyj-nego i kartograficznego oraz zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kar-tograficznej”;

− fragmenty innych instrukcji technicznych, istniejących i projektowanych.

�������

16

3. Prezentacja i analiza przepisów prawnych i technologicznych z zakresu wykonawstwa geodezyjnego

Najważniejszym przepisem prawnym w randze ustawy, dotyczącym wykonawstwa geodezyjnego jest pr g i k, w którym zawarte są delegacje do rozporządzeń wykonawczych, szczegółowo regulujących problematykę podstawowych czynności każdego wykonawcy w zakresie prac geodezyjnych i kartograficznych. Ustawa weszła w życie w roku 1989 i od tego czasu była wielokrotnie nowelizowana. Najistotniejsze zmiany merytoryczne, które zostały wprowadzone w roku 2000, były spowodowane koniecznością uwzględnienia no-wych tendencji w dziedzinie geodezji i kartografii. Natomiast wprowadzone również w tym okresie zmiany formalne wyniknęły z litery i ducha przepisu ustawy z dnia 22 grudnia 2000 roku o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw.

Wspomniane zmiany formalne dotyczyły upoważnień ustawowych przewidzianych w pr g i k, które musiały zostać zmienione ze względu na:

− wprowadzenie do treści upoważnień obowiązującego podziału na działy gospodarki narodowej;

− poszerzenie treści upoważnień nie zmieniających jednak istoty samego upoważnienia; − zmiany redakcyjne treści upoważnień.

Wprowadzone zmiany w zakresie pr g i k dotyczą zatem, przede wszystkim, następu-jących zagadnień:

− rozszerzenia problematyki nadzoru nad pracami geodezyjnymi i kartograficznymi na terenach zamkniętych;

− treści upoważnienia ustawowego dotyczącego EG, które poszerzono o informacje ob-jęte rejestrem cen i wartości nieruchomości;

− poszerzenia problematyki odpłatności za czynności wykonywane na materiałach PZGK oraz za wykorzystywanie tych materiałów;

− uzupełnienia treści upoważnienia ustawowego dotyczącego materiałów zasobu geode-zyjno-kartograficznego;

− poszerzenia problematyki dotyczącej postępowania kwalifikacyjnego na uprawnienia zawodowe.

Tak więc pr g i k w obecnym kształcie zawiera dziesięć rozdziałów, które regulują wymogi i uwzględniają potrzeby w dziedzinie geodezji.

Omawiany przepis definiuje i przedstawia służbę geodezyjno-kartograficzną SGK, a także jej zadania i obowiązki w zakresie wykonywania określonych prac geodezyjno- -kartograficznych.

�������

17

Służbę tę stanowią:

− organy nadzoru: • GGK, • wojewoda wykonujący swe zadania przy pomocy wojewódzkiego inspektora nad-

zoru geodezyjnego i kartograficznego,

− organy administracji geodezyjnej i kartograficznej: • marszałek województwa wykonujący zadania przy pomocy geodety województwa, • starosta wykonujący zadania przy pomocy geodety powiatowego.

Warto nadmienić, że GGK, jako organ centralny w dziedzinie geodezji i kartografii, jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw architektury i budownictwa.

Należy także zaznaczyć, że zadania organów administracji geodezyjnej i kartograficz-nej wykonywane są jako zadania z zakresu administracji rządowej. Ten fakt jest istotny w zakresie procedury postępowania administracyjnego, które ma często miejsce w dziedzinie geodezji i kartografii. Oznacza to, na przykład, że organem odwoławczym od decyzji staro-sty (jako organu pierwszej instancji) w sprawach z zakresu geodezji i kartografii jest woje-wódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, a nie właściwe miejscowo i rzeczowo samorządowe kolegium odwoławcze.

Przedstawione są także obowiązki i prawa wykonawcy w zakresie zgłaszania prac geodezyjnych oraz obowiązki właściciela nieruchomości stanowiącej przedmiot prac po-miarowych, w części przepisu dotyczącego prac geodezyjnych i kartograficznych.

Do istotnych i całościowych zagadnień należy także EG. Przedstawiono tu: przedmiot, zakres, cel oraz tryb wprowadzania zmian do EG, a także formę obsługi stron. Istnieje też delegacja ustawowa dla właściwego ministra, do wydania stosownych rozporządzeń doty-czących urzędowej tabeli klas gruntów oraz sposobu i trybu przeprowadzania klasyfikacji gleboznawczej. Istnieje również delegacja ustawowa dla właściwego ministra, do wydania stosownego rozporządzenia dotyczącego EG. Zostało ono wydane w 2001 roku, pomimo że istniało już rozporządzenie w tej sprawie, wydane zaledwie cztery lata wcześniej. Należy jednak nadmienić, że konieczność jego wydania została spowodowana między innymi, zmianą zakresu upoważnień ustawowych omawianych na początku rozdziału.

W części dotyczącej geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu, GESUT, przedsta-wione są między innymi obowiązki inwestora, zakres ewidencji sieci oraz organy kompe-tentne do założenia i ewidencji sieci. Tego dotyczy wydane rozporządzenie w sprawie uzgad-niania projektowanych sieci, zakładania i prowadzenia GESUT oraz współdziałania pomiędzy jednostkami prowadzącymi GESUT i ewidencję branżową.

Problem rozgraniczania nieruchomości, czyli wyznaczenia w terenie zasięgu prawa własności, został potraktowany dość szeroko. Rozgraniczenia nieruchomości dokonują OAS (prezydent, burmistrz lub wójt), w trybie administracyjnym, lub sądy powszechne, gdy tryb administracyjny został wyczerpany lub gdy problem ustalenia granicy wynika z charakteru postępowania sądowego (na przykład w przypadku sprawy o własność lub inne prawo rzeczowe). Czynności rozgraniczenia w trybie administracyjnym dokonuje geodeta uprawniony powoływany przez właściwy OAS. Czynności te ograniczone są wieloma

�������

18

warunkami w zależności od przebiegu rozgraniczenia. Możliwe jest ustalenie przebiegu granicy na podstawie: istniejących dokumentów, zgodnego oświadczenia stron (gdy brak takich dokumentów) lub w przypadku sporu na podstawie ugody zawartej w terenie przed geodetą uprawnionym. Rozgraniczenie często pociąga za sobą zmiany w informacji o terenie, a skutki tych zmian są ujawniane zarówno w EG, jak też i w Kw.

Istotną rolę odgrywają uprawnienia zawodowe. Dziedzina geodezji i kartografii trak-tuje problem uprawnień kompleksowo i na właściwym poziomie, w przeciwieństwie do in-nych dziedzin techniki. Należy wspomnieć, że problematyka uprawnień była ostatnio przed-miotem ożywionych dyskusji i w dziedzinie tej dokonano wielu zmian.

Podane są także przepisy karne dotyczące między innymi określenia rodzaju i wy-miaru kary za wykonywanie prac geodezyjnych niezgodnie z przepisami (ten problem jest szczególnie istotny dla wykonawcy prac geodezyjnych), za utrudnianie wejścia na grunt i uszkadzanie znaków geodezyjnych, a także za niezgłaszanie zmian w EG.

Podsumowując, można stwierdzić, że pr g i k reguluje i omawia w sposób ogólny proble-my związane bezpośrednio lub pośrednio z wykonawstwem geodezyjnym, a które dotyczą:

− państwowego zasobu geodezyjno-kartograficznego;

− prac geodezyjnych i kartograficznych;

− zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych do ODGiK oraz przekazywania do-kumentacji powstałej w wyniku tych prac do państwowego zasobu geodezyjno-karto-graficznego;

− uprawnień zawodowych do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geode-zji i kartografii;

− inwentaryzacji i ewidencji sieci uzbrojenia terenu;

− ochrony znaków geodezyjnych;

− innych zagadnień związanych z wykonawstwem;

− kontroli urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geodezji i kartografii.

3.1. Uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii

W zakresie uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii obowiązują następujące przepisy prawne:

− ustawa z dnia 17 maja 1989 roku „Prawo geodezyjne i kartograficzne”;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listo-pada 2000 roku w sprawie sposobu, trybu i szczegółowych warunków nada-wania uprawnień zawodowych oraz działania komisji kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii;

− regulamin działania Komisji Kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii.

�������

19

Pod pojęciem „samodzielnej funkcji” w dziedzinie geodezji i kartografii rozumiana jest taka funkcja, która daje możliwość wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych określonych przez pr g i k, bez bezpośredniego nadzoru.

Wykonywanie samodzielnej funkcji to zatem:

− kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi podlegającymi zgłoszeniu do PZGK oraz sprawowanie nad nimi bezpośredniego nadzoru,

− wykonywanie czynności rzeczoznawcy z zakresu prac geodezyjnych i kartograficz-nych podlegających zgłoszeniu do PZGK,

− pełnienie funkcji inspektora nadzoru z zakresu geodezji i kartografii, − wykonywanie czynności technicznych i administracyjnych związanych z rozgranicza-

niem nieruchomości, − wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do dokonywania wpi-

sów w księgach wieczystych, − wykonywanie prac, w wyniku których mogłoby nastąpić zagrożenie dla zdrowia lub ży-

cia ludzkiego.

Dla wykonywania samodzielnej funkcji wymagane jest posiadanie uprawnień zawo-dowych. Warto zwrócić uwagę za [46], że ostatnia nowelizacja pr g i k znacznie rozsze-rzyła krąg osób, które powinny posiadać uprawnienia, w tym także i o osoby, które są za-trudnione w administracji publicznej. Oznacza to, że osoba wykonująca czynności admini-stracyjne (na przykład czynności w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości, w imieniu organu jednoosobowego gminy, czyli wójta, burmistrza lub prezydenta) musi posiadać sto-sowne uprawnienia zawodowe

Jest to o tyle istotne, że wykonywanie w imieniu organu ważnych działań administra-cyjnych związanych z czynnościami geodezyjnymi wymaga sporej wiedzy technicznej i prawnej w zakresie wykonawstwa. Słusznie zatem ustawodawca wprowadził taką zmianę. Z całą pewnością przyczyni się ona do podniesienia jakości wykonywanych prac geodezyj-nych, już na etapie postępowania administracyjnego.

Powyższy problem dotyczy również osób wykonujących funkcje nadzoru bądź funkcje administracyjne w dziedzinie geodezji i kartografii (wojewódzki inspektor nadzoru i geo-deta województwa). Osoby te również muszą posiadać uprawnienia zawodowe w zakresie pierwszym i drugim. Dodatkowo, wojewódzki inspektor nadzoru musi posiadać także uprawnienia w zakresie szacowania nieruchomości bądź też świadectwo ukończenia stu-diów podyplomowych w zakresie szacowania nieruchomości.

Wymagane są również uprawnienia w stosunku do osób, którym powierza się w gmi-nie wykonywanie zadań z zakresu geodezji i kartografii. Dotyczy to przewodniczącego gminnego ZUD, kierownika gminnego ODGiK oraz osoby kontrolującej opracowania geo-dezyjne i kartograficzne przyjmowane do zasobu.

Uprawnienia zawodowe to uzyskane prawo do wykonywania prac geodezyjnych i karto-graficznych, nadane przez GGK w określonym zakresie na podstawie pozytywnego postę-powania kwalifikacyjnego.

�������

20

Według pr g i k wyróżniamy następujące zakresy uprawnień w dziedzinie geodezji i kartografii:

1) geodezyjne pomiary sytuacyjno-wysokościowe, realizacyjne i inwentaryzacyjne;

2) rozgraniczanie i podziały nieruchomości (gruntów) oraz sporządzanie dokumentacji dla celów prawnych;

3) geodezyjne pomiary podstawowe;

4) geodezyjna obsługa inwestycji;

5) geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych;

6) redakcja map;

7) fotogrametria i teledetekcja.

Warunkiem koniecznym dla zdobycia uprawnień zawodowych w zakresach od 1 do 7 jest posiadanie wyższego lub średniego wykształcenia geodezyjnego. Dla zakresu 6, czyli redakcji map, oraz zakresu 7, czyli fotogrametrii i teledetekcji, warunek ten jest uzupeł-niony o możliwość posiadania także wyższego wykształcenia geograficznego o specjalno-ści kartografia bądź też innej specjalności, ale po ukończeniu podyplomowego studium w zakresie kartografii4.

Warunkiem koniecznym dla zdobycia uprawnień jest także posiadanie trzy- lub sze-ścioletniej praktyki zawodowej (odpowiednio dla osoby z wyższym lub średnim wykształ-ceniem) odpowiadającej zakresowi stosownych uprawnień, nienaganna opinia o kandyda-cie oraz dostateczny zasób wiedzy z przepisów technicznych i prawnych w dziedzinie geo-dezji i kartografii.

Uzyskanie uprawnień następuje w trakcie postępowania kwalifikacyjnego, wszczyna-nego na wniosek kandydata, przez Komisję Kwalifikacyjną powoływaną przez GGK.

We wniosku o nadanie uprawnień zawodowych składanym do Komisji i sporządzonym na specjalnym formularzu kandydat powinien zamieścić między innymi:

− dokumenty potwierdzające posiadanie stosownego wykształcenia wyższego lub śred-niego,

− oświadczenie kandydata o niekaralności (za niektóre przestępstwa),

− potwierdzony przez pracodawcę opis prac wykonanych przez kandydata w ramach praktyki zawodowej, wraz z innymi dokumentami mającymi wpływ na ocenę dorobku zawodowego, w tym z opinią pracodawcy.

Ostatni punkt jest bardzo istotny, ponieważ głównie na jego podstawie Komisja po-dejmuje postanowienie o dopuszczeniu kandydata do części sprawdzającej postępowania. Dlatego też należy odpowiednio wcześnie zadbać o właściwe i systematyczne dokumento-wanie przebiegu pracy zawodowej. Każda zatem praca, w której uczestniczy kandydat lub którą wykonuje samodzielnie pod nadzorem geodety uprawnionego, powinna być przez

4

W szczególnych przypadkach możliwe są odstępstwa od tej zasady.

�������

21

niego w stosowny sposób udokumentowana w postaci dowodu dla Komisji. Dowodem w takiej sprawie może być na przykład kopia pierwszej strony operatu zawierająca nazwis-ka osób, które ten operat sporządziły. Należy czynić takie kroki już od pierwszych chwil podjęcia pracy zawodowej, aby później uniknąć niepotrzebnych kłopotów.

Postępowanie kwalifikacyjne, przeprowadzane przez kilkuosobowy zespół kwalifika-cyjny wyłoniony spośród członków Komisji, składa się z części wstępnej i części spraw-dzającej. W części wstępnej zespół sprawdza dokumenty złożone przez zainteresowanego i podejmuje postanowienie o dopuszczeniu go do części sprawdzającej postępowania. Po-wodem odmowy dopuszczenia do części sprawdzającej może być, na przykład, niespełnie-nie przez kandydata jednego z warunków podanych powyżej. W części sprawdzającej zes-pół dokonuje oceny jego wiedzy w zakresie określonym we wniosku.

Część sprawdzająca postępowania kwalifikacyjnego jest przeprowadzana (z nielicz-nymi wyjątkami) w formie egzaminu pisemnego i ustnego. Na egzaminie pisemnym kan-dydat odpowiada na cztery pytania o charakterze ogólnym oraz na cztery pytania z każdego zakresu, z którego zamierza zdobyć uprawnienia.

Do egzaminu ustnego jest dopuszczany ten kandydat, który uzyskał na egzaminie pisemnym ocenę zadowalającą według kryterium przyjmowanym przez zespół. W trakcie egzaminu ustnego zespół ostatecznie upewnia się o przydatności kandydata do samodziel-nego wykonywania funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii.

Podstawową formą sprawdzianu wiadomości kandydata jest egzamin pisemny. Dlatego też zespół zwraca na tę część egzaminu szczególną uwagę zarówno poprzez odpowiednio dobrany zestaw pytań, jak też ich późniejszą ocenę.

Prawidłowość odpowiedzi na każde pytanie ocenia się w skali od 0 do 6 punktów. Na tę ocenę składa się ocena części pytania dotycząca podstawy prawnej (od 0 do 2 punktów) oraz ocena części pytania dotycząca zagadnień merytorycznych (od 0 do 4 punktów). Tak więc za poprawną odpowiedź na pytanie można otrzymać najwyżej 6 punktów.

Suma punktów uzyskana z odpowiedzi na pytania jest podstawą kwalifikacji do egza-minu ustnego. Wynik egzaminu pisemnego uznaje się za pozytywny, jeżeli suma punktów oceny egzaminu z przepisów ogólnych jest nie mniejsza niż 65% z możliwej do zdobycia liczby punktów, zaś suma punktów oceny egzaminu z przepisów pozostałych zakresów jest nie mniejsza niż 70% z możliwej do zdobycia liczby punktów.

Bezpośrednio po egzaminie ustnym kandydat jest informowany o wyniku postępowa-nia kwalifikacyjnego. W przypadku pozytywnym otrzymuje on po pewnym czasie świa-dectwo nadania uprawnień (wystawiane przez Głównego Geodetę Kraju) z zakresu, który był przedmiotem postępowania kwalifikacyjnego. Od tego momentu posiadacz świadectwa, jest wpisywany do centralnego rejestru osób uprawnionych do wykonywania samodziel-nych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii. W przypadku negatywnym (na etapie eg-zaminu ustnego lub pisemnego) kandydat otrzymuje decyzję odmowy nadania uprawnień. Istnieje wówczas możliwość powtórnego starania się o uprawnienia po upływie sześciu miesięcy od dnia, gdy decyzja o odmowie nadania uprawnień zawodowych stała się osta-teczna.

�������

22

3.2. Zasób geodezyjny i kartograficzny

Dla wykonawcy w zakresie dotyczącym zasobu geodezyjnego i kartograficznego obo-wiązujące są przepisy przedstawione poniżej. Obejmują one całość problematyki związanej z rodzajem materiałów stanowiących zasób, problematykę związaną z możliwością rozpow-szechniania materiałów zasobu, stopnia poufności tych materiałów oraz problematykę wy-łączania z zasobu tych materiałów, które utraciły wartość użytkową:

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 1999 roku w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwo-wy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu ich gromadzenia i wyłą-czania z zasobu oraz udostępniania zasobu;

− załącznik do rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 1999 roku w sprawie określenia rodzajów materiałów stanowią-cych państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu ich gro-madzenia i wyłączania z zasobu oraz udostępniania zasobu;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 15 maja 2001 roku w sprawie określenia rodzajów map, materiałów fotogrametrycznych i teledetekcyjnych, stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, których rozpowszechnianie, rozprowadzanie oraz reprodukowanie w celu rozpo-wszechniania i rozprowadzania wymaga zezwolenia, oraz trybu udzielania tych zezwoleń;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 18 maja 2001 roku w sprawie materiałów geodezyjnych i kartograficznych oznaczanych klauzulą „poufne”;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 lipca 2001 roku w sprawie klasyfikowania, kwalifikowania i porządkowania materia-łów wyłączanych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.

Najprostszą definicję zasobu można sformułować następująco. Zasób jest określonym zbiorem informacji przechowywanym w ODGiK i udostępnianym w różny sposób jego użytkownikom. Zasób geodezyjno-kartograficzny jest gromadzony w ODGiK i jest efektem wykonanych prac geodezyjnych, które były zgłoszone uprzednio do ośrodka. Zasób jest pro-wadzony na poziomie centralnym, wojewódzkim i powiatowym.

Zasób centralny jest gromadzony w centralnym ODGiK, zasób wojewódzki jest gro-madzony w wojewódzkich ODGiK, zaś zasób powiatowy jest gromadzony w powiatowych ODGiK z tym, że w miastach będących siedzibą władz miasta na prawach powiatu zasób jest gromadzony w grodzkich (miejskich) ODGiK.

Informacja przechowywana w zasobie powinna być wiarygodna i aktualna, dlatego też ODGiK, poprzez różnego rodzaju czynności organizacyjno-formalne, określa wysokie wy-magania przy przyjmowaniu prac.

Dotyczy to w głównej mierze:

− przestrzegania przepisów przez wykonawcę prac geodezyjno-kartograficznych, − zachowania właściwej dokładności tych prac, − stosowania odpowiednich zasad technicznych w zakresie jednolitości metod w pracach

geodezyjnych i kartograficznych o tym samym charakterze.

�������

23

Zasób jest gromadzony w grupach asortymentowych, segregowanych według jedno-stek zasadniczego podziału terytorialnego państwa. Grupy asortymentowe dotyczą:

− osnów geodezyjnych, − osnów i pomiarów grawimetrycznych i magnetycznych, − pomiarów lotniczych i satelitarnych, − zdjęć lotniczych i satelitarnych, − opracowań topograficznych, − pomiarów granic państwa i granic województw, − państwowego rejestru granic wraz z opisem rejestru powierzchni jednostek zasadni-

czego podziału terytorialnego państwa, − pomiarów granic powiatów i gmin, − mapy zasadniczej, − EG (katastru nieruchomości), − wyciągów z operatów szacunkowych nieruchomości, − gleboznawczej klasyfikacji gruntów, − rozgraniczania nieruchomości, − podziałów nieruchomości, − innych opracowań dla celów prawnych, − GESUT, − pomiarów inwentaryzacyjnych, − scalania i wymiany gruntów, − opracowań urządzeniowo-rolnych i urządzeniowo-leśnych, − systemów informacji geograficznej, − baz danych krajowego SIT, − fotomap i ortofotomap, − opracowań tematycznych, − innych opracowań.

Z kolei ze względu na cel i charakter gromadzonej informacji wyróżniamy grupy funkcjonalne, obejmujące:

− zasób bazowy, który zawiera źródłową dokumentację geodezyjną; − zasób użytkowy, który służy do bezpośredniego wykorzystania przez wykonawcę lub

przez OAP; − zasób przejściowy, który zawiera materiały o znaczeniu drugorzędnym.

W odniesieniu do materiałów zasobu bazowego i użytkowego, które utraciły swą przydatność, a w szczególności, gdy stały się nieaktualne lub nieczytelne, może nastąpić ich wyłączenie z zasobu. Wyłączenie z zasobu powiatowego przeprowadzane jest na wnio-sek kierownika powiatowego ODGiK, kierowany do oceny przez komisję powoływaną przez stosowny organ (starostę). Ocena ta podlega z kolei zatwierdzeniu przez wojewódz-kiego inspektora nadzoru i kontroli. Po zatwierdzeniu oceny komisji wyłączone materiały są wykreślane z ewidencji powiatowego ODGiK.

�������

24

Klasyfikowanie materiałów wyłączonych z zasobu odbywa się według grup asorty-mentowych. Z kolei kwalifikacja materiałów geodezyjnych i kartograficznych wyłączo-nych z zasobu oznacza rozdział tych materiałów do odpowiednich kategorii archiwalnych, to znaczy do:

− materiałów archiwalnych przechowywanych wieczyście, oznaczanych symbolem „A”;

− dokumentacji niearchiwalnej, podlegającej brakowaniu (fizycznemu zniszczeniu), ozna-czanej ogólnym symbolem „B”, przy czym:

• dla dokumentacji podlegającej bezwzględnemu brakowaniu przewiduje się symbol „BC”;

• dla dokumentacji podlegającej ekspertyzie właściwego archiwum państwowego, ze względu na jej szczególne znaczenie i charakter, przewiduje się symbol „BE”; w tym przypadku, po dokonanej ekspertyzie, przewidziana jest możliwość dokona-nia zmiany kategorii dokumentacji, to znaczy z „B” na „A”.

Materiały archiwalne kategorii „A”, które są wyłączane z zasobu, przed przekazaniem do archiwum są porządkowane. Materiały archiwalne zabezpiecza się przed uszkodzeniami różnego rodzaju poprzez umieszczenie ich w odpowiednich opakowaniach.

Materiały archiwalne sporządzone przy zastosowaniu technologii cyfrowej przekazuje się do właściwego archiwum państwowego na komputerowych nośnikach informacji gwa-rantujących niezmienność i trwałość zapisu, umożliwiających bezpośredni odczyt, bądź też w postaci wysokiej jakości wydruku gwarantującego wieczyste przechowywanie w archi-wum państwowym.

Udostępnianie zasobu jednostkom wykonawstwa geodezyjnego i osobom fizycznym (geodetom z uprawnieniami) następuje na podstawie zgłoszenia pracy i złożenia stosow-nego zamówienia na materiały. Należy nadmienić, że OAR i OAS mogą również otrzymać z ODGiK niezbędne materiały, zgodnie ze złożonym zamówieniem, przy czym nie musi to mieć związku z wykonywaną pracą geodezyjną, tylko z aktualnymi potrzebami organu ad-ministracji. Każde udostępnienie zasobu podlega ewidencjonowaniu, poświadczeniu zgod-ności z oryginałem oraz poświadczeniu aktualności wydawanych materiałów (klauzula). Samo udostępnianie danych zasobu odbywa się z uwzględnieniem przepisów o ochronie in-formacji niejawnych, przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz przepisów o ochronie danych osobowych. Część materiałów ODGiK jest udostępniana JPEG, w celu prowadzenia EG, zgodnie z pr g i k. Jest tu zatem operat EG, który zawiera dane prze-strzenne i opisowe dotyczące obiektów EG, czyli gruntów, budynków i lokali. Warto wspomnieć, że zasób znajdujący się w JPEG jest integralną częścią ODGiK. Sam zasób jest własnością SKP.

Do najważniejszych materiałów stanowiących zasób centralny należą między innymi:

− dokumenty dotyczące osnów geodezyjnych I i II klasy oraz osnów grawimetrycznych i magnetycznych wraz z bankami tych osnów,

− dokumentacja mapy topograficznej,

�������

25

− oryginały zdjęć lotniczych, obrazów satelitarnych i materiałów teledetekcyjnych, − dokumentacja pomiaru granic państwa i granic podziału terytorialnego, − ogólnopaństwowe układy współrzędnych i inne.

Do najważniejszych materiałów stanowiących zasób wojewódzki należą przede wszystkim:

− fotomapy i ortofotomapy o znaczeniu wojewódzkim, − wojewódzkie bazy danych krajowego SIT, − opracowania tematyczne o znaczeniu wojewódzkim i inne.

Do najważniejszych danych stanowiących zasób powiatowy należą przede wszystkim:

− dane dotyczące osnów geodezyjnych niższych klas oraz osnów pomiarowych trwale stabilizowanych,

− dane dotyczące dokumentacji mapy zasadniczej, − dane dotyczące sieci uzbrojenia terenu, − dane dotyczące EG i klasyfikacji gleboznawczej wraz z danymi dotyczącymi aktuali-

zacji tej dokumentacji, − dane dotyczące lokalnych układów współrzędnych i inne.

Część materiałów zasobu może być rozpowszechniana oraz reprodukowana w celu ich rozpowszechniania jedynie za zgodą:

− GGK (materiały zasobu centralnego); − marszałka województwa (materiały zasobu wojewódzkiego); − starosty powiatu (materiały zasobu powiatowego), przy czym można tu wymienić nas-

tępujące opracowania:

• mapy topograficzne, • mapy administracyjne, • mapy tematyczne, • mapę zasadniczą, • fotogrametryczne i teledetekcyjne zdjęcia lotnicze, • zdjęcia satelitarne, • materiały pochodne opracowane na podstawie materiałów wymienionych w dwóch

ostatnich punktach.

Materiały geodezyjne i kartograficzne zasobu objęte są ochroną wynikłą z przepisów o prawach autorskich, z przepisów o prawach pokrewnych oraz z przepisów innych praw. Materiały zasobu objęte są także stosownym zabezpieczeniem. Część materiałów geode-zyjnych i kartograficznych zasobu jest oznaczona klauzulą „poufne” wynikłą z zastosowa-nia przepisu o ochronie informacji niejawnych. Rodzaje materiałów oznaczonych klauzulą „poufne” określa, zgodnie z pr g i k, minister właściwy do spraw architektury i budownic-twa, w porozumieniu z MON. Większość materiałów geodezyjnych i kartograficznych

�������

26

oznaczonych klauzulą „poufne” zawiera dane dotyczące obiektów terenów zamkniętych (jeżeli te obiekty również mają klauzulę „poufne”).

Do najważniejszych opracowań oznaczonych klauzulą „poufne” w tym przypadku należą:

− opracowania geodezyjne zawierające współrzędne geodezyjne lub prostokątne płaskie w postaci liczbowej punktów niektórych obiektów;

− opracowania geodezyjne zawierające rezultaty pomiarów umożliwiające obliczenie współrzędnych punktów niektórych obiektów;

− mapy i bazy danych o terenie, jeżeli zawierają informację opisową o przeznaczeniu obiektu lub całego terenu zamkniętego bądź informację o położeniu obiektu;

− inne opracowania dotyczące obiektów terenu zamkniętego;

− materiały uzyskane w wyniku przetworzenia obrazów satelitarnych, zawierające infor-mację o przeznaczeniu obiektów;

− inne materiały geodezyjne i kartograficzne, zawierające informacje pośrednio demas-kujące przeznaczenie obiektów terenu zamkniętego.

Ponadto do opracowań geodezyjnych i kartograficznych oznaczonych klauzulą „po-ufne” zalicza się:

− materiały zawierające wartości deklinacji magnetycznej lub uchylenia magnetycznego, o błędzie mniejszym niż 3’ (z pewnymi dodatkowymi warunkami);

− materiały zawierające informacje, które mają szczególne znaczenie dla obronności państwa (wydajność dużych ujęć wody, pojemności dużych zbiorników paliw, gazu, niebezpiecznych środków, maksymalnych obciążeń mostów i wiaduktów itp.);

− materiały przedstawiające rozmieszczenie portów wojennych;

− materiały przedstawiające położenie terenów zamkniętych na obszarze większym od powiatu.

Więcej szczegółowych informacji na ten temat będzie podane w podrozdziale 3.8 (do-tyczącym terenów zamkniętych).

Pod pojęciem „materiałów geodezyjnych i kartograficznych” rozumie się dowolne no-śniki informacji, pliki i foldery komputerowe, pocztę elektroniczną oraz strony sieci telein-formatycznej.

W zakończeniu tego podrozdziału należy wspomnieć, że danymi najczęściej wykorzy-stywanymi przez wykonawcę są dane z powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficz-nego. Z tego też powodu w dalszej części podręcznika wykorzystywane będą najczęściej pojęcia dotyczące tego właśnie zasobu.

Udostępnianie danych zasobu powiatowego odbywa się na wniosek strony, przedsta-wiony w formie pisemnej. Dla opracowań i innych materiałów, które są udostępniane z za-sobu, prowadzi się osobny rejestr. Udostępnianie danych zasobu to nie tylko przekazywa-nie tych danych w postaci analogowej (mapy, dokumenty itd.) lub cyfrowej, ale także wgląd do oryginałów dotyczących materiałów zasobu.

�������

27

Udostępnienie danych zasobu jest dokonywane na podstawie różnorodnych działań podejmowanych przez osoby lub instytucje bezpośrednio zainteresowane uzyskaniem sto-sownych danych. Do tych działań należy zaliczyć:

− zgłoszenie pracy geodezyjnej i kartograficznej,

− złożenie zamówienia na materiały do wykonania prac geodezyjnych i kartograficznych nie podlegających zgłoszeniu,

− złożenie zamówienia na materiały do wykonania operatów szacunkowych dotyczą-cych wartości nieruchomości (w zakresie zasobu bazowego i użytkowego),

− złożenie zamówienia na materiały i dane z zasobu użytkowego przez of lub op nie bę-dące jednostkami wykonawstwa geodezyjnego, dla wykonania przez nie różnych czynności.

Warto dodać, że zgłoszenie pracy geodezyjnej i złożenie zamówienia w ODGiK na materiały geodezyjne i kartograficzne jest nie tylko warunkiem koniecznym do udostępnie-nia danych zasobu, ale stanowi także podstawę do naliczenia stosownych opłat za ich udo-stępnienie, zgodnie ze stosownym przepisem.

Wszystkie ODGiK, a w szczególności ośrodki powiatowe, z których zasobu wyko-nawca korzysta najczęściej, powinny spełniać określone warunki lokalowe i warunki zwią-zane z wyposażeniem w sprzęt niezbędny do prowadzenia zasobu. Tak więc, na przykład, budynek, w którym przechowywany jest zasób, musi być wyposażony w skuteczne zabezpie-czenie antywłamaniowe i chroniony poza godzinami pracy, z zastosowaniem monitoringu pomieszczeń. Budynek musi mieć także właściwe zabezpieczenie przeciwpożarowe, zabez-pieczenie przed zalaniem oraz zabezpieczenie przed szkodliwym wpływem wilgoci. Dane zasobu podlegają również zabezpieczeniu przed zniszczeniem, przy czym zabezpieczenie to jest realizowane przy zastosowaniu różnych technik. Sprzęt komputerowy powinien być także stosownie zabezpieczony na okoliczność awarii, kradzieży danych i wykorzystania przez osobę nieuprawnioną. Sprzęt musi również posiadać skuteczną ochronę antywirusową.

Prowadzenie powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego może być, w szcze-gólnych okolicznościach, powierzane gminie. Taką możliwość stworzono w przepisach pr g i k. Warunkiem koniecznym, aby organ gminy mógł prowadzić zasób geodezyjny i kartogra-ficzny, jest wniosek tego organu do starosty w sprawie prowadzenia zasobu. Wówczas, na drodze porozumienia zawartego pomiędzy starostą a organem jednoosobowym gminy (wój-tem, burmistrzem lub prezydentem) i po spełnieniu stosownych warunków technicznych, gminie zostają powierzone zadania w zakresie prowadzenia zasobu geodezyjnego i karto-graficznego.

Do najważniejszych warunków, jakie powinna spełniać gmina wnioskująca o przejęcie zadań związanych z prowadzeniem zasobu, należą:

− zatwierdzenie przez radę gminy planu finansowego, zapewniającego:

• przejęcie prowadzenia przez gminę pełnego zakresu zadań i kompetencji starosty w zakresie prowadzenia zasobu,

�������

28

• sporządzenie niezbędnych wtórników materiałów państwowego zasobu geodezyj-nego i kartograficznego,

• zakup sprzętu i oprogramowania komputerowego niezbędnego do prowadzenia za-sobu, w tym także do prowadzenia EG i GESUT oraz dla potrzeb uzgadniania usy-tuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu;

− utworzenie następujących jednostek organizacyjnych urzędu gminy:

• gminnego ODGiK, • gminnego ZUD, • oddziału katastru nieruchomości, • oddziału geodezji;

− określenie siedziby wymienionych jednostek; − uzgodnienie ze starostą terminów przejęcia zadań; − wskazanie w miejscowości będącej siedzibą urzędu gminy co najmniej trzech jedno-

stek zarządzających sieciami uzbrojenia terenu; − oświadczenie, że zadania powierzone do wykonania gminie przez starostę nie będą

przekazywane innym osobom lub jednostkom organizacyjnym; − uzyskanie pozytywnej opinii wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kar-

tograficznego w zakresie przygotowania organizacyjnego i technicznego gminy do podjęcia zadań w zakresie prowadzenia zasobu.

Równie istotne jak warunki techniczne i organizacyjne niezbędne do przejęcia przez gminę zadań starosty w zakresie prowadzenia zasobu oraz innych zadań i kompetencji związanych z dziedziną geodezji i kartografii są warunki dotyczące osób, które będą wyko-nywały te zadania oraz podejmowały stosowne decyzje określone przekazanymi kompeten-cjami. Tymi warunkami są:

− przyrzeczenie zatrudnienia na stanowisku geodety gminnego (który będzie wykonywał zadania geodety powiatowego w zakresie geodezji i kartografii) osoby, która spełnia wymogi określone stosownymi przepisami5;

− przyrzeczenie zatrudnienia na stanowisku przewodniczącego ZUD osoby, która po-siada uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii;

− przyrzeczenie zatrudnienia na stanowisku kierownika gminnego ODGiK osoby, która posiada uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii;

− przyrzeczenie zatrudnienia na stanowisku inspektora nadzoru opracowań przyjmowa-nych do zasobu geodezyjnego i kartograficznego osoby, która posiada uprawnienia za-wodowe w dziedzinie geodezji i kartografii, w zakresie odpowiadającym rodzajowi przyjmowanych opracowań.

5

Te wymogi są określone w przepisach rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 10 maja 1999 roku w sprawie określenia wymagań, jakim powinni odpowiadać wojewódzcy inspektorzy nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego, geodeci województw, geodeci powiatowi i geodeci gminni. Tak więc geodetą gminnym może być jedynie osoba, która ukończyła studia wyższe o kierunku geodezja i kartografia, posiada uprawnienia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii, uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości lub świadectwo ukończenia studiów podyplo-mowych z tego zakresu i dwuletni staż pracy w urzędach administracji publicznej.

�������

29

3.3. Zgłaszanie prac geodezyjnych i kartograficznych

Problematykę zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych reguluje również sto-sowny przepis prawny. Jest nim

rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 16 lipca 2001 roku w sprawie zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych, ewiden-cjonowania systemów i przechowywania kopii zabezpieczających bazy danych, a także ogólnych warunków umów o udostępnienie tych baz.

Instytucją, która odgrywa istotną rolę w określaniu zasad i wymogów w zakresie zgła-szania i wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych, a także ustalania zasad w za-kresie kształtowania jakości przyjmowanych do zasobu prac jest ODGiK, zwany często po-tocznie i krócej – ośrodkiem dokumentacji lub ośrodkiem.

Wyróżnia się następujące ODGiK:

− centralny – prowadzony przez GGK,

− wojewódzkie – prowadzone przez marszałków województw,

− powiatowe – prowadzone przez starostów powiatów,

− gminne – prowadzone przez jednoosobowy organ GM (którym jest wójt, burmistrz lub prezydent), jeżeli zostało zawarte porozumienie dotyczące wykonywania zadań w za-kresie geodezji i kartografii, przez starostę powiatu i organ gminy, po spełnieniu przez gminę stosownych warunków do wykonywania tych zadań.

Należy jeszcze raz wspomnieć, że niezależnie od faktu, gdzie i przez kogo jest prowa-dzony ośrodek, jego zasoby są własnością SKP, a zasoby gromadzone w JPEG stanowią część zasobu ODGiK właściwego dla tej jednostki.

Podstawowym zadaniem ODGiK jest:

− przyjmowanie zgłoszeń prac geodezyjnych i kartograficznych dokonywanych przez wykonawców tych prac,

− udzielanie informacji i udostępnianie materiałów dotyczących wykonania zgłoszonych prac geodezyjnych i kartograficznych,

− kontrola i przyjmowanie wykonanych prac geodezyjnych i kartograficznych,

− tworzenie zasobu geodezyjnego i kartograficznego powstałego w wyniku wykonywa-nia wspomnianych prac.

Zgłoszenie pracy geodezyjnej i kartograficznej jest jednym z ważnych elementów do-kumentacji tej pracy, a co za tym idzie – kształtującym także jakość zasobu. Zasadą generalną w tym zakresie (z nielicznymi wyjątkami) jest, że muszą być zgłaszane te prace, w wyniku których nastąpi zmiana w informacji o terenie. Tak więc zawsze, gdy w wyniku wspomnianych prac powstaje mapa terenu (przedstawiająca obraz tych zmian), musi być spełniony wymóg uprzedniego zgłoszenia tej pracy we właściwym miejscowo ośrodku.

�������

30

Zgłoszenie pracy geodezyjnej i kartograficznej składane w ODGiK jest jednocześnie zamówieniem materiałów geodezyjnych i kartograficznych niezbędnych do wykonania tej pracy. Samo zgłoszenie musi być dokonane przez podmiot prowadzący działalność gospo-darczą i musi być podpisane przez osobę reprezentującą ten podmiot. Z kolei zaś, kierowa-nie pracami geodezyjnymi i kartograficznymi podlegającymi zgłoszeniu do ODGiK pod-miot musi powierzyć osobie posiadającej uprawnienia zawodowe do wykonywania samo-dzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii, w zakresie odpowiadającym treści wykonywanej pracy.

Zgłoszenie pracy geodezyjnej i kartograficznej dokonywane jest na specjalnym druku przewidzianym na tę okoliczność w cytowanym na początku niniejszego podrozdziału roz-porządzeniu. Warto jednak nadmienić, że zgłoszenie pracy może być dokonane przy wyko-rzystaniu komputerowego nośnika informacji, a także drogą elektroniczną, przy wykorzy-staniu metody teletransmisji danych. W takim przypadku ODGiK musi jednak potwierdzić otrzymanie danych dotyczących zgłoszonej pracy.

Niezależnie od formy zgłoszenia pracy ODGiK ma obowiązek potwierdzenia przyję-cia zgłoszenia w dniu następnym oraz przekazania wykonawcy informacji o innych, aktu-alnie wykonywanych czynnościach geodezyjnych i kartograficznych na terenie objętym zgłaszaną pracą lub w jego najbliższym sąsiedztwie, jeżeli zakres tych czynności i przed-miotowej pracy jest częściowo zależny.

Zgłoszenie pracy powinno być dokonane przed spodziewanym terminem rozpoczęcia pracy, ale nie później niż 1 dzień przed tym terminem (w pilnych i uzasadnionych przypad-kach). W zupełnie wyjątkowych okolicznościach (klęska żywiołowa, awaria sieci itp.) zgłoszenie pracy może być dokonane w terminie do 3 dni po rozpoczęciu pracy.

W przypadku takich prac, jak: wyznaczanie pojedynczych obiektów budowlanych, pomiary powykonawcze tych obiektów, a także inwentaryzacji nowo wybudowanych sieci uzbrojenia terenu, możliwe jest również tak zwane zbiorcze zgłoszenie prac dokonywane dla danego roku kalendarzowego.

Wykonawcą prac, dla których istnieje wymóg zgłaszania do ośrodka, może być jed-nostka wykonawstwa geodezyjnego lub osoba fizyczna – geodeta z uprawnieniami do wy-konywania samodzielnych funkcji z zakresu, który dotyczy przedmiotowej pracy.

Jeżeli w trakcie wykonywania pracy nastąpi zmiana zakresu zgłoszonej pracy, to wykonawca jest zobowiązany do zgłoszenia tych zmian w terminie do 10 dni przed wyko-nywaniem części pracy związanej ze zmianą.

Jeżeli wykonywana praca dotyczy obiektu pomiarowego położonego na terenie dwóch lub większej liczby powiatów, to zgłoszenie pracy jest dokonywane w tym powiatowym ODGiK, którego kompetencje obejmują największą część obszaru zgłaszanej pracy. Po po-twierdzeniu przez ośrodek zgłoszenia pracy wykonawca przekazuje kopię zgłoszenia pracy do pozostałych ośrodków.

Po przyjęciu zgłoszenia pracy ODGiK przekazuje wykonawcy, w terminie nie przekra-czającym 10 dni roboczych od dnia otrzymania zgłoszenia, wykaz materiałów zasobu wraz z ich charakterystyką techniczną niezbędnych do wykonania pracy oraz udostępnia je w takim zakresie i w takiej formie, jaka jest najbardziej stosowna dla wykonywanej pracy. Je-żeli jednak zgłoszona praca obejmuje znaczny obszar, a przewidywany okres jej wykonania

�������

31

jest dłuższy niż 6 miesięcy, to dopuszcza się przekazywanie przez ośrodek materiałów dla wykonawcy w częściach i w okresie dłuższym niż termin podany powyżej (w uzgodnieniu z wykonawcą), przy czym pierwsza część materiałów o znaczeniu podstawowym dla wy-konywanej pracy jest przekazywana w terminie do 10 dni od dnia zgłoszenia pracy. Należy jednak dodać, że pozostałe materiały muszą być przekazane wykonawcy nie później niż w terminie miesiąca od dnia dokonania zgłoszenia. Jeżeli jakość techniczna materiałów za-sobu przekazywanych wykonawcy nie spełnia norm zawartych w stosownych przepisach technologicznych, ośrodek określa zakres i sposób wykorzystania tych materiałów.

Jeżeli praca ma charakter złożony, wykonywana jest na obszarze o dużej powierzchni lub okres jej wykonywania będzie dłuższy niż 6 miesięcy, to wykonawca przed rozpoczę-ciem pracy może uzgodnić z ośrodkiem tak zwane „etapowania pracy”, to znaczy określone terminy przekazywania wyników pracy do ośrodka i przyjmowania do zasobu wyników dotyczących części wykonanej pracy, a także określone terminy udostępniania przez ośro-dek materiałów dla wykonawcy.

W przypadku przyjęcia zgłoszenia do ośrodka nietypowej pracy geodezyjnej lub kar-tograficznej uzgadniane są również zasady i sposób wykonania tej pracy pomiędzy ośrod-kiem a wykonawcą.

Jeżeli wykonawca zmieni zakres, rodzaj i termin zakończenia prac, a także jeżeli prze-rwie je chwilowo bądź też nie będzie ich w ogóle wykonywał, musi o tym fakcie powiado-mić ośrodek. W takim przypadku sporządzona częściowa dokumentacja pracy geodezyjnej podlega przekazaniu do zasobu w zakresie uzgodnionym z ośrodkiem.

Rozpoczęcie pracy zasadniczo następuje po potwierdzeniu przez ośrodek przyjęcia zgłoszenia pracy. Potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia upoważnia jednocześnie wykonawcę pracy do:

− wejścia na teren przedmiotowej nieruchomości i wykonywania wszelkich czynności na gruncie, przy czym możliwość przeprowadzania takich czynności nie zwalnia wy-konawcy od odpowiedzialności cywilnej z tytułu poniesionej szkody przez właściciela nieruchomości;

− wykonywania niezbędnych przecinek i wycinek w drzewostanie; − nieodpłatnego umieszczania znaków geodezyjnych, co oznacza, że z tytułu umieszcze-

nia znaku na nieruchomości właściciel bądź władający nieruchomością nie odnosi żadnych korzyści materialnych.

Po zakończeniu pracy geodezyjnej i kartograficznej następuje przekazanie dokumen-tacji do ODGiK z tej pracy, a następnie jej przyjęcie. Przyjęcie dokumentacji następuje na podstawie wniosku wykonawcy pracy, który zawiera:

− wykaz przekazywanych materiałów; − zestawienie ilościowe jednostek wykonywanej pracy stanowiące podstawę naliczenia

opłat; − kopię protokołu odbioru pracy (jeżeli zamawiającym był organ służby geodezyjnej

i kartograficznej) z uwagi na fakt, że w takim przypadku dokumentacja nie podlega kontroli przed przyjęciem do zasobu.

�������

32

Jeżeli w wyniku wykonywanej pracy nastąpi zmiana treści mapy zasadniczej, w przy-padku gdy jest ona prowadzona w formie analogowej, przyjęcie dokumentacji następuje dopiero po uprzednim zaktualizowaniu przez wykonawcę treści mapy. W przypadku zaś, gdy mapa zasadnicza jest prowadzona w postaci numerycznej, jej aktualizację wykonuje ośrodek.

Przyjęcie do zasobu dokumentacji z wykonanej pracy dokonywane jest po kontroli technicznej i sprawdzeniu jakości wykonanej pracy, a potwierdzane jest stosowną informa-cją umieszczaną na przyjętym dokumencie w postaci tak zwanej klauzuli, czyli określonej formą pieczęci wraz z podpisem osoby uprawnionej. Czynności kontroli technicznej po-winny być dokonane nie później niż w terminie do 6 dni od dnia złożenia dokumentacji do kontroli.

Kontrola techniczna i ocena jakości dokumentacji przyjmowanej do zasobu dotyczy zagadnień z zakresu:

− przestrzegania zasad wykonywania prac;

− osiągnięcia wymaganych dokładności;

− zgodności opracowania ze standardami technicznymi dotyczącymi geodezji, kartogra-fii oraz krajowego SIT;

− zgodności z dokonanymi wcześniej ustaleniami w przypadku wykonywania prac nie-typowych;

− spójności topologicznej informacji dostarczanej przez wykonawcę z informacjami uzyskanymi z ośrodka w trakcie realizacji pracy;

− kompletności przekazywanych materiałów.

Kontrolę techniczną i ocenę jakości prac przeprowadzają osoby posiadające uprawnie-nia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii, w zakresach odpowiadających zakresom kontrolowanych opracowań. Pozytywny wynik kontroli jest potwierdzany datą i podpisem osoby upoważnionej złożonym na wniosku wy-konawcy o przyjęcie dokumentacji do zasobu. Jeżeli w wyniku kontroli zostaną stwier-dzone nieznaczne wady dokumentacji, które są możliwe do usunięcia przez wykonawcę, w protokole kontroli pojawiają się zalecenia dotyczące usunięcia tych wad. W przypadku zaś gdy kontrola ujawniła istotne wady dokumentacji, a osoba kontrolująca przedstawia wnio-sek o odmowie włączenia dokumentacji do zasobu, organ prowadzący zasób zwraca wyko-nawcy dokumentację wraz z protokołem i pisemnym uzasadnieniem przyczyn odmowy włączenia jej do zasobu. W takim przypadku wykonawca ma możliwość złożenia do wła-ściwego miejscowo organu nadzoru (wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i karto-graficznego) wniosku o zbadanie zasadności przyczyn – podanych przez inspektora kon-troli technicznej – dotyczących odmowy włączenia dokumentacji do zasobu. Podjęte z kolei przez organy nadzoru działania mogą doprowadzić do zmiany stanowiska osoby kontrolującej dokumentację, a tym samym spowodować przyjęcie tej dokumentacji do zasobu.

Po przeprowadzeniu kontroli zakończonej wynikiem pozytywnym materiały przezna-czone dla zamawiającego, po opatrzeniu stosownymi klauzulami, są przekazywane wyko-nawcy w terminie nie dłuższym niż 3 dni.

�������

33

Przy okazji warto wspomnieć, że całość dokumentacji dzieli się na określone części w zależności od tego, dla kogo są one przeznaczone. Możemy zatem wymienić, na podstawie instrukcji technicznej O-3 „Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartogra-ficznej”, następujące części dokumentacji:

− akta postępowania przeznaczone dla wykonawcy; − dokumentację techniczną przeznaczoną dla zamawiającego (osobno, jako całość); − dokumentację techniczną przeznaczoną dla ODGiK (według rodzajów zasobów); − dokumentację techniczną przeznaczoną dla JPEG (według rodzajów zasobów).

Warto wspomnieć, że istnieje pewna grupa prac geodezyjnych i kartograficznych, dla których nie jest wymagane zgłaszanie do ośrodka. Należą do nich między innymi takie prace, jak:

− sporządzanie wyrysów z mapy ewidencyjnej i wypisów z rejestrów EG, − pomiary objętości mas ziemnych, − pomiary odkształceń i przemieszczeń budowli i urządzeń, − pomiary montażowe obiektów przemysłowych, − pomiary i inne czynności geodezyjne dla terenów zamkniętych i górniczych zakładów

przemysłowych, − pomiary dla celów dydaktycznych.

Kompleksowa informacja o terenie, obejmująca przede wszystkim część przestrzenną, jest w szczególny sposób rejestrowana w systemach informacji o terenie, które składają się z części obligatoryjnej i z części fakultatywnej. Część obligatoryjna SIT zawiera prze-tworzone dane z PZGK, które powinny być szczególnie chronione. Z tego też powodu wszystkie SIT podlegają określonym procedurom, które zabezpieczają dane zawarte w ba-zach danych tych systemów. Dotyczy to czynności zakładania i aktualizowania baz danych w części obligatoryjnej systemu, wynikłych z faktu wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych podlegających zgłoszeniu do ODGiK.

Przede wszystkim jednak zabezpieczanie systemów informacji o terenie, utworzone na podstawie danych PZGK, polega na ich ewidencjonowaniu przez:

− GGK – w zakresie systemów o znaczeniu ogólnopaństwowym, − właściwych miejscowo wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartogra-

ficznego – w zakresie systemów lokalnych.

Ewidencjonowanie systemów odbywa się na wniosek op, of lub jednostki organiza-cyjnej bop, która podejmuje działania zmierzające do założenia i prowadzenia SIT. Wnio-sek jest składany do GGK lub do właściwego miejscowo wojewódzkiego inspektora nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego.

We wniosku zawarta jest między innymi informacja określająca:

− nazwę systemu, − właściciela danych systemu, − zakres obszarowy systemu, − zakres tematyczny systemu,

�������

34

− format danych systemu, − zakres wykorzystania danych z PZGK.

Po zgłoszeniu wniosku następuje wpis do ewidencji systemów i nadanie systemowi numeru identyfikacyjnego. Oznaczanie numerem identyfikacyjnym wszystkich dokumen-tów wydawanych z systemu jest potwierdzeniem legalności systemu i danych pochodzą-cych z baz dotyczących części obligatoryjnej. Sama zaś rejestracja systemu, potwierdzona przez właściwy organ na kopii wniosku, stanowi podstawę do włączenia danych opisują-cych system do baz danych krajowego SIT na poziomie centralnym, wojewódzkim i po-wiatowym, prowadzonych odpowiednio przez GGK, marszałków województw i starostów.

Bazy danych wchodzące w skład krajowego SIT podlegają zabezpieczeniu przez okre-sowe tworzenie kopii zabezpieczających, nie rzadziej niż co pół roku, przy czym:

− kopie dotyczące danych o znaczeniu ogólnopaństwowym przechowuje GGK, − kopie dotyczące wojewódzkich i powiatowych baz danych przechowuje właściwy

miejscowo wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego.

Udostępnianie baz danych następuje w drodze umowy, zawartej w formie pisemnej, pomiędzy organem prowadzącym zasób (reprezentującym SKP) a zainteresowaną op, of lub jednostką organizacyjną bop.

W umowie określa się między innymi:

− cel, dla którego udostępniane są bazy danych SIT, oraz dopuszczalny zakres wykorzy-stywania przez podmiot informacji zawartych w bazach danych;

− format przekazywanych danych; − wysokość należności za udostępnienie bazy danych; − zakres korzystania z nabywanych praw (w przypadku możliwości nabycia takich praw

związanych z udostępnieniem bazy danych), z zastrzeżeniem własności SKP.

Udostępnianie i dystrybucja baz danych osobom trzecim wymagają zezwolenia wyda-wanego przez właściwy rzeczowo i miejscowo organ prowadzący zasób. Wniosek o wyda-nie zezwolenia na rozpowszechnianie baz danych powinien być podobny do wniosku skła-danego w sprawie rozpowszechniania innych materiałów geodezyjnych.

3.4. Opłaty za czynności administracyjno-geodezyjne przy korzystaniu z zasobu

Wysokość opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne, wysokość opłat za udziela-nie informacji o posiadanym zasobie, a także wysokość opłat za inne czynności ośrodka reguluje

rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listo-pada 2000 roku w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne i karto-graficzne oraz udzielanie informacji, a także za wykonywanie wyrysów i wypi-sów z operatu ewidencyjnego.

�������

35

Problem naliczania stosownych opłat przez ODGiK jest istotnym problemem dla wszystkich stron procesu inwestycyjnego, to znaczy: bezpośrednio dla inwestora oraz po-średnio dla wykonawcy i dla ośrodka. Warto jeszcze raz wspomnieć, że zasób geodezyjno- -kartograficzny stanowi własność SKP oraz że za wszelkie czynności związane z udostęp-nieniem materiałów zasobu pobierane są opłaty.

Opłaty są przekazywane do funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartogra-ficznym (zwanego krócej funduszem), szczebla:

− centralnego,

− wojewódzkiego,

− powiatowego.

Opłaty pobierane są głównie za takie czynności, jak:

− przyjęcie zgłoszenia pracy geodezyjnej,

− udostępnienie materiałów do wykonywania prac,

− wykonywanie wyrysów z mapy ewidencyjnej oraz wypisów z rejestru gruntów i bu-dynków,

− uzgadnianie położenia projektowanych sieci uzbrojenia terenu i inne.

Nie pobiera się opłat za udzielanie informacji o posiadanych materiałach, a także za inne informacje dotyczące sposobu realizacji pracy. Wysokość opłat podstawowych z tytułu wykonywanych czynności udostępniania materiałów jest w każdym roku kalendarzowym powiększana, stosownie do podawanego oficjalnie wskaźnika wzrostu cen towarów i usług.

W przypadkach klęsk żywiołowych wojewoda może uzyskać nieodpłatnie z zasobu kopie zdjęć lotniczych i satelitarnych, po zgłoszeniu zapotrzebowania do GGK. W sytu-acjach szczególnie uzasadnionych GGK może także udostępnić inne materiały zgroma-dzone w PZGK.

Widoczne jest, że z jednej strony opłaty za usługi wykonywane przez ośrodek zasilają bezpośrednio fundusz gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym, oddziałując pozytywnie na rzecz rozwoju dziedziny geodezji i kartografii, z drugiej zaś obciążają inwe-stora, przyczyniając się także do podnoszenia kosztów usług geodezyjnych. Ważne zatem jest ustalenie wysokości opłat na takim poziomie, aby nie był on przedmiotem żadnych wątpliwości. Z całą pewnością nie jest to zadanie proste, zważywszy, że informacja o tere-nie, choć pełni rolę usługową w stosunku do innych działań procesu inwestycyjnego, to jednak warunkuje wykonanie tych procesów. Informacja o terenie powinna mieć zatem swoją wysoką wartość. Z tego faktu zaczynają, choć powoli, zdawać sobie sprawę wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego, a także i sami pracownicy resortu geodezji i kartogra-fii, w tym wykonawcy prac geodezyjnych. Ciągle jednak ten problem jest zawikłany i nie do końca rozstrzygnięty.

Na podstawie [39] można bowiem stwierdzić, że: „sposób naliczania opłat przez ODGiK oraz ich wysokość, bywa często przedmiotem dyskusji w środowisku wykonawstwa geode-zyjnego, przy czym także i same ośrodki stosują różne zasady naliczania opłat do tego sa-mego asortymentu prac geodezyjnych i kartograficznych”. Taki fakt ma miejsce, pomimo

�������

36

że istnieje przepis prawny, podany na początku podrozdziału, który reguluje wysokość tych opłat. Skąd zatem biorą się wątpliwości w interpretacji wymienionego przepisu. Jak częś-ciowo wyjaśniono w [39], wątpliwości mogą wynikać z faktu „bogactwa informacji i doku-mentów stanowiących zasób oraz różnorodności materiałów geodezyjnych i kartograficz-nych przyjmowanych do zasobu”. Z tego powodu nie sposób jest ustalić w jednym akcie prawnym szczegółowych zasad naliczania opłat za różne usługi i czynności geodezyjne. Ważna jest zatem w tym przypadku przede wszystkim interpretacja zasad ogólnych poda-nych w wymienionym przepisie, a zwłaszcza zasad zawartych w załącznikach do tego prze-pisu, a nie tylko zastosowanie samych zasad dotyczących opłat, a wyrażonych jedynie poprzez liczby.

Potwierdzeniem tego może być fakt [54], że: „cytowane rozporządzenie określa jedy-nie opłaty urzędowe stosowane, między innymi, w odniesieniu do powiatowego ODGiK (najczęściej wykorzystywanego przez strony procesu inwestycyjnego – przypis R.H.), bez względu na organizację obsługi i udostępniania materiałów i informacji z zasobu. Oznacza to, że ośrodki nie mogą stosować, przy obsłudze stron, żadnych innych opłat niż te, które zostały określone w rozporządzeniu”. Jak stwierdzono jednak dalej w cytowanym opracowa-niu [54], rozporządzenie jednocześnie informuje, że: „opłaty te nie obejmują kosztów spo-rządzania kopii dokumentów zasobu oraz kosztów aktualizacji treści mapy zasadniczej”.

Powyższe stwierdzenie ma istotne konsekwencje dla ustalania wysokości opłat pobie-ranych przez ośrodki w zakresie wspomnianych czynności. Brak jednolitości wysokości opłat spowodowany jest bowiem różnorodnością technologii stosowanych w tych czynno-ściach. Stosowanie w takich przypadkach jednolitych cen urzędowych byłoby zatem bezza-sadne i powodowałoby, że powstałaby bariera dla zastosowania w ośrodkach nowocze-snych technologii dla kopiowania materiałów i aktualizacji mapy zasadniczej. Jedynym rozwiązaniem tego problemu są zatem ceny umowne na wspomniane czynności, zgodnie z ustawą o cenach. Oznacza to, że ceny umowne mogą być stosowane dla zadań z zakresu geodezji i kartografii tylko w tych przypadkach, gdy wynikają one z cytowanego na wstę-pie rozporządzenia. Jeżeli jednak wykonywane czynności z wykorzystaniem materiałów zawartych w PZGK nie mieszczą się zdecydowanie w zakresie obowiązków SGK, to koszty usługi wykonywanej w trybie umowy cywilnoprawnej mogą być pokryte przez zlecenio-dawcę z zastosowaniem ceny umownej, uzgodnionej ze zleceniodawcą, przy czym usta-lenie ceny umownej powinno być dokonywane na podstawie rzeczywistych kosztów usługi geodezyjnej lub kartograficznej poniesionych przez ODGiK [54]. Szczególnie istotne jest to w przypadku pobierania opłat z tytułu świadczenia usług przez powiatowe ODGiK, z którymi najczęściej styka się wykonawca. Na przykładzie tych ośrodków będą prowadzone dalsze rozważania dotyczące omawianego problemu.

Przychody z tytułu cen umownych są wpływami powiatowego funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym w przypadku, gdy ODGiK funkcjonuje w struktu-rach organizacyjnych starostwa powiatowego. Natomiast jeżeli ODGiK stanowi odrębną jednostkę organizacyjną starostwa (zakład budżetowy, gospodarstwo pomocnicze), to przy-chody ośrodka z tytułu stosowania przez ośrodek cen umownych mogą stanowić przychód własny tego ośrodka tylko wówczas, jeżeli całość kosztów uzyskania przychodów z tytułu

�������

37

stosowania cen umownych była finansowana ze środków własnych jednostki. Jeżeli nato-miast którykolwiek z kosztów uzyskania przychodu był finansowany ze środków funduszu celowego, to całość przychodu ośrodka jest przychodem powiatowego funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym. Wzrost cen umownych stosowanych przez po-wiatowe ODGiK może następować jedynie w przypadku wzrostu kosztów poniesionych przy uzyskaniu przychodu z tytułu wykonanej usługi. Oznacza to, że nie można dowolnie zwiększać cen umownych przy zastosowaniu wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych. Każdorazowa zmiana cen umownych musi bowiem wynikać z przepro-wadzonej kalkulacji kosztów [54].

W ramach opracowanej kalkulacji, za [54], należy uwzględnić:

− koszty amortyzacji sprzętu, − koszty materiałowe, − koszty eksploatacyjne, − koszty osobowe, − koszty energii, − koszty lokalu, − inne koszty wynikające ze struktury ośrodka.

Po tym niezbędnym wstępie zostanie omówiony problem opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne przy korzystaniu z zasobu. Do przedstawienia tego problemu, oprócz cyto-wanego we wstępie przepisu prawnego, posłużono się obszernymi fragmentami opracowa-nia [54], a zwłaszcza opracowania [39], przy czym, jeżeli nawet przytoczono z tych opraco-wań fragment tekstu explicite lub nieznacznie zmieniony, nie został on ujęty w cudzysłów z uwagi na charakter dydaktyczny niniejszego podręcznika, a także z uwagi na konieczność zachowania jego przejrzystości. Należy jednak jeszcze raz podkreślić znaczącą rolę wy-mienionych opracowań w ostatecznej redakcji niniejszego tekstu.

Podstawą prawną zasady odpłatności jest, przede wszystkim, pr g i k, które mówi, że: „wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem PZGK i uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu oraz związanych z prowadzeniem krajowego SIT, udzielanie informacji a także wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego jest odpłatne”. Wynika stąd, że ODGiK nie może w ogóle odstąpić od pobierania opłat, chyba że zwolnienie z odpłatności wynika z innego przepisu prawnego w randze ustawy.

Aktem wykonawczym do pr g i k w tym zakresie jest podane na wstępie podrozdziału rozporządzenie określające opłaty za czynności wykonywane przez ośrodek na rzecz pod-miotów korzystających z usług ośrodka i realizujących różne zadania geodezyjne i karto-graficzne. Rozporządzenie określa wysokości opłat dla czynności, pogrupowanych w pięciu grupach tematycznych. Są tu zatem wymienione, w pięciu załącznikach, wysokości opłat za wymienione poniżej czynności.

Grupa I. Prowadzenie zasobu (załącznik 1). Czynności te są związane, między in-nymi, z zarządzaniem i sprawowaniem nadzoru nad zgromadzonymi w zasobie materiałami oraz kierowaniem działalnością ODGiK związaną z gromadzeniem i obsługą zasobu, a przede wszystkim z udostępnianiem materiałów zasobu dla zainteresowanych.

�������

38

Grupa II: Uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu (załącznik 2). Czynności związane z uzgodnieniem dotyczą wydania opinii o możliwości usytuowania projektowanej sieci uzbrojenia terenu, po uprzednim zbadaniu bezkolizyjności tych sieci z obiektami różnego rodzaju i sieciami już istniejącymi. Uzgodnienie projektu to również zbadanie ustaleń MPZP, a w przypadku uzgodnień w pasie drogowym – także zba-danie spełnienia warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie.

Grupa III: Prowadzenie krajowego SIT (załącznik 3). Czynności te dotyczą zarzą-dzania i sprawowania nadzoru nad zgromadzonymi w systemie danymi obligatoryjnymi i fakultatywnymi. Dotyczą one także procesów pozyskiwania, przetwarzania i aktualizacji danych systemu oraz ich udostępniania. Krajowy SIT jest tworzony poprzez zakładanie baz danych dotyczących państwowego systemu odniesień przestrzennych, rejestru granic państwa i jednostek trójstopniowego podziału terytorialnego, EG, GESUT oraz obiektów topogra-ficznych.

Grupa IV: Udzielanie informacji (załącznik 4). Czynność ta dotyczy każdej formy udostępniania informacji zasobu, to znaczy: umożliwienia wglądu do materiałów zasobu, wydania stosownego dokumentu na podstawie zgromadzonych danych zasobu, wydania kopii dokumentu istniejącego w zasobie, sporządzenia kopii mapy w postaci tradycyjnej oraz udostępnienia dokumentów kartograficznych w postaci cyfrowej bądź też potwierdze-nia, że przedstawiony dokument jest zgodny z treścią danych odpowiedniego dokumentu znajdującego się w zasobie. Czynność udzielania informacji może być dokonywana metodą bezpośrednią lub metodą opartą na teletransmisji danych.

Grupa V: Wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego (załącznik 5). Czynności te ujęte są oddzielnie, a wykonuje je organ prowadzący EG na żądanie osób uprawnionych do uzyskania wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego.

W każdym załączniku zawierającym grupy tematyczne zawarte są dodatkowo pod-grupy dotyczące określonych czynności geodezyjnych i kartograficznych. Są one ujęte w sto-sowne pozycje szczegółowych tabel, z których wykonawca sam może obliczyć spodzie-waną wielkość opłat dla wszystkich czynności ujętych w grupie tematycznej, które zostały wyszczególnione w zgłoszeniu pracy geodezyjnej i kartograficznej. Wybrane problemy doty-czące czynności tych podgrup zostaną przedstawione w dalszej części podrozdziału.

Warto nadmienić, ze zakres tematyczny każdego z załączników został tak określony, aby każdy z nich mógł być stosowany oddzielnie. Niedopuszczalne jest więc zatem nali-czanie opłat za korzystanie z zasobu na podstawie dwu lub więcej załączników, dla tego samego asortymentu prac geodezyjnych i kartograficznych. Jedynym wyjątkiem od tej re-guły jest przypadek zgłoszenia pracy geodezyjnej, dotyczącej wykonania dla celów projekto-wych mapy obszaru, którego mapa zasadnicza nie zawiera informacji o projektowanym uz-brojeniu terenu inwestycji. Oznacza to, że wykonawca zgłoszonej pracy geodezyjnej będzie zobowiązany do uzupełnienia treści mapy do celów projektowych o elementy projektowa-nego uzbrojenia terenu (z wykorzystaniem mapy otrzymanej z ZUD) – po aktualizacji mapy zasadniczej. W takim przypadku rozliczenie zgłoszonej pracy będzie obejmowało opłaty naliczane według dwóch załączników.

�������

39

Należy dodać, że wysokość opłat pobieranych przez ODGiK, określona w rozporządze-niu, jest zmienna. Zmiana opłat następuje w każdym roku kalendarzowym, w dniu 1 marca i uwzględnia średnioroczny wskaźnik waloryzacji cen towarów i usług konsumpcyjnych, który jest corocznie określany i obwieszczany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Asortyment prac geodezyjnych i kartograficznych jest bardzo szeroki. Wynika z niego różnorodność technologii wykonywania prac, różnorodność form ich zgłaszania do ODGiK, a także różnorodność w zakresie wysokości opłat za usługi ośrodków dotyczące tych prac. Poniżej zostanie zatem przedstawiona lista wszystkich prac geodezyjnych i kartograficz-nych, wymienionych w cytowanym rozporządzeniu, według grup i podgrup tematycznych oraz ich poszczególnych pozycji. Podział ten można przedstawić następująco.

Grupa I: Czynności związane z prowadzeniem zasobu:

− opracowania geodezyjne dla celów prawnych, inwentaryzacja uzbrojenia terenu oraz inwentaryzacja budynków i budowli, które obejmują:

• podział nieruchomości; • inne opracowania dla celów prawnych (opracowania dokumentujące zmiany do EG

nie zakwalifikowane do podziałów, takie jak: opracowania dla celów nabycia prawa własności nieruchomości, opracowania dla celów zniesienia współwłasności nieru-chomości, opracowania w celu ustanowienia służebności gruntowej, opracowania do innych celów sądowych itp.);

• rozgraniczenie nieruchomości; • wznowienie znaków granicznych; • inwentaryzacja budynku lub budowli; • inwentaryzacja przyłącza (elementu liniowego sieci uzbrojenia terenu); • inwentaryzacja obiektu punktowego; • inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu;

− opracowanie i aktualizacja mapy zasadniczej oraz innych map sytuacyjno-wysokoś-ciowych i map do celów projektowych i planistycznych, to znaczy:

• aktualizacja mapy w skali 1:1000 i w skalach większych; • aktualizacja mapy w skali 1:2000 i w skalach mniejszych; • aktualizacja mapy dla obszaru do 0,5 ha, niezależnie od skali opracowania;

− zakładanie, modernizacja i aktualizacja EG, powszechna taksacja nieruchomości, udos-tępnianie materiałów z zasobu dla sporządzania operatów szacunkowych nieruchomości, scalanie i wymiana gruntów, opracowania dla urządzania lasu oraz klasyfikacja gruntów, czyli:

• zakładanie EG; • modernizacja EG; • okresowa weryfikacja danych ewidencyjnych; • scalenie i wymiana gruntów; • opracowania dla urządzania lasu;

�������

40

• klasyfikacja gleboznawcza gruntów;

• powszechna taksacja nieruchomości;

• wgląd do materiałów zasobu dla celów związanych z szacowaniem nieruchomości;

• sporządzenie operatu szacunkowego i przekazanie do zasobu wyciągu z operatu sza-cunkowego;

• wgląd do materiałów zasobu dla celów związanych z wykonywaniem prac geode-zyjnych nie podlegających obowiązkowi zgłaszania;

− zakładanie GESUT obejmujące:

• zakładanie GESUT na obszarze, na którym nie istnieje mapa zasadnicza w wersji numerycznej;

• zakładanie GESUT na obszarze, na którym istnieje mapa zasadnicza w wersji nume-rycznej o pełnej treści lub przeprowadzana jest kompleksowa aktualizacja GESUT;

− zakładanie i inwentaryzacja osnów geodezyjnych, dotycząca problematyki osnów po-ziomych i wysokościowych, przy czym:

• dla osnowy poziomej i wysokościowej I lub II klasy jest to:

□ inwentaryzacja osnowy i wykonanie projektu osnowy, □ stabilizacja, pomiar i opracowanie wyników pomiaru, □ uzupełnienie bazy danych geodezyjnych;

• dla osnowy poziomej III klasy, wysokościowej III i IV klasy oraz innych osnów jest to:

□ inwentaryzacja osnowy, □ wykonanie projektu osnowy, □ stabilizacja, pomiar i opracowanie wyników pomiaru;

− opracowanie mapy topograficznej, map tematycznych oraz innych opracowań topogra-ficznych:

• opracowanie mapy topograficznej:

□ w skalach 1:10 000 i większych, □ w skalach mniejszych niż 1:10 000;

• opracowania innych map topograficznych; • opracowanie mapy tematycznej; • czynności aktualizacji map topograficznych i tematycznych; • opracowanie bazy danych topograficznych; • sporządzenie numerycznych modeli terenu; • czynności druku map;

− opracowania fotogrametryczne obejmujące:

• wykonanie fotogrametrycznych zdjęć lotniczych; • opracowania fotogrametryczne, w tym fotomapy i ortofotomapy;

− opracowania grawimetryczne, magnetyczne i astronomiczne.

�������

41

Opłaty określone w I grupie czynności dotyczą najliczniejszego asortymentu prac i wnoszone są przez jednostkę wykonawstwa geodezyjnego lub przez rzeczoznawcę mająt-kowego, czyli podmioty wykonujące te prace. Tylko te podmioty mogą uiszczać opłaty. Niedopuszczalne jest zatem wystawianie faktury przez ODGiK na osobę zlecającą wykona-nie tych prac.

Warto wspomnieć, że wykorzystywanie dokumentów zasobu przez rzeczoznawcę majątkowego odbywa się z zachowaniem zasady poufności, bez prawa przekazywania ich osobom trzecim. Rzeczoznawca sporządzający operat szacunkowy jest zobowiązany prze-kazać wyciąg z operatu organowi prowadzącemu zasób w terminie do 3 miesięcy od dnia sporządzenia operatu.

Należy także nadmienić, że opłaty za wgląd do materiałów zasobu dla celów wykony-wania prac geodezyjnych i kartograficznych nie podlegających zgłoszeniu są pobierane w stosunku do osób posiadających uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii.

Generalnie opłaty dzielą się na: podstawowe i dodatkowe. Te pierwsze są dostosowane do najmniejszego opracowania, jakie wyodrębniono w danym asortymencie prac. Te drugie uwzględniają okoliczność zwiększenia się obszaru opracowania i są w pewnym sensie ukry-tym współczynnikiem powiększającym wysokość opłaty.

Warto również zwrócić uwagę na fakt zastosowania przez ustawodawcę w omawia-nym przepisie zachęty finansowej dla wykonawcy, do przekazywania dokumentacji w po-staci numerycznej do ODGiK. Tą zachętą jest możliwość obniżenia przez ODGiK opłat wnoszonych przez wykonawcę, o wielkość wynoszącą 50% całkowitych opłat. Taka moż-liwość obniżki opłat istnieje jednak do czasu ustanowienia ogólnie obowiązujących stan-dardów technicznych, w zakresie przekazywania do zasobu wyników prac geodezyjnych i kartograficznych w postaci numerycznej, umożliwiających automatyczne uzupełnianie bazy danych o terenie.

Grupa II: Czynności związane z uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu:

− uzgodnienie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu, − uzgodnienie usytuowania projektowanych przyłączy do pojedynczego budynku.

Opłaty określone w II grupie czynności dotyczą zasadniczo czynności w zakresie pro-jektowanych sieci uzbrojenia terenu lub jej pojedynczych elementów. Wynika to z przepi-sów pr g i k, które wymienia tylko te czynności. Niemniej jednak nie ma przeciwwskazań do tego, aby mogły być także uzgadniane inne projektowane obiekty zagospodarowania terenu, ale jedynie na wyraźny wniosek inwestora.

W przypadku pobierania opłat nie jest istotny fakt, czy opinia dotycząca uzgodnienia była pozytywna, czy też negatywna. Zwrócenie inwestorowi projektu sieci, na temat którego wydana opinia była negatywna, nie skutkuje bowiem żadną dodatkową opłatą.

Grupa III: Czynności związane z prowadzeniem krajowego SIT:

− udostępnianie danych opisowych EG oraz GESUT, które obejmują: • wykaz podmiotów, • rejestr gruntów, • rejestr budynków i rejestr lokali,

�������

42

• zbiory tematyczne, • zbiory danych opisowych GESUT,

− udostępnianie danych kartograficznych, które obejmują:

• dane mapy zasadniczej, • dane mapy topograficznej (w skali od 1:5000 do 1:200 000), • dane z innych map zasobu.

Opłaty określone w III grupie tematycznej dotyczą czynności związanych z udostęp-nieniem danych źródłowych krajowego SIT, zgromadzonych w bazach danych, to znaczy: danych EG, danych mapy zasadniczej w postaci rozwarstwionej, danych map topograficz-nych, danych innych map, a także danych GESUT. Czynności te są wykonywane przez organ prowadzący SIT na rzecz tych podmiotów, które są zainteresowane uzyskaniem sto-sownych danych. Samo udostępnianie baz danych następuje w drodze umowy pomiędzy wspomnianym organem i podmiotem.

Należy dodać, że w przypadku udostępniania danych z zastosowaniem technologii te-letransmisji, istotnym czynnikiem wpływającym na wielkość opłat, jest przede wszystkim ilość informacji zawartej w przesyłanych pakietach i sposób kompresji danych. Służą one do obliczenia ceny 1 bitu skompresowanych informacji, przesyłanych metodą teletransmi-sji, a ta z kolei stanowi podstawę do naliczania opłat.

Grupa IV: Czynności związane z udzielaniem informacji:

− poświadczenie zgodności opracowań geodezyjnych lub kartograficznych z dokumen-tami znajdującymi się w zasobie, poświadczenie opracowania;

− udzielanie informacji poprzez udostępnianie danych i materiałów geodezyjnych, karto-graficznych, fotogrametrycznych i katastralnych obejmujące:

• wgląd do dokumentacji, • udostępnianie danych w postaci dokumentu lub kopii, • udostępnianie informacji dotyczącej powszechnej taksacji, • udostępnianie danych państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziału

terytorialnego państwa, • udostępnianie zdjęć lotniczych;

− udzielanie informacji poprzez udostępnianie map w formie kopii obejmujące:

• udostępnianie mapy w skali od 1:200 do 1:2000, • udostępnianie mapy w skali 1:5000 i mniejszej, • udostępnianie mapy topograficznej jednokolorowej w skali 1:5000 i 1:10 000, • udostępnianie innych map znajdujących się w zasobie;

− udzielanie informacji poprzez udostępnianie danych kartograficznych w postaci cyfro-wej obejmujące:

• udostępnianie cyfrowej mapy zasadniczej,

• udostępnianie cyfrowej mapy topograficznej,

• udostępnianie innych cyfrowych map zasobu,

• udostępnianie cyfrowej ortofotomapy sporządzonej ze zdjęć w skali 1:5000.

�������

43

Opłaty określone w IV grupie tematycznej dotyczą czynności, które są związane z sze-roko rozumianymi czynnościami udzielania informacji z zasobu. Zasada odpłatności za udzielanie informacji jest zasadą generalną, wynikającą z przepisów pr g i k. Tak więc, nieodpłatne udzielenie informacji może nastąpić jedynie wówczas, gdy stanowi o tym przepis szczególny, a ciężar wskazania tego przepisu spoczywa na podmiocie zaintereso-wanym nieodpłatnym uzyskaniem informacji z zasobu.

Jeżeli chodzi o poświadczanie zgodności opracowań geodezyjnych i kartograficznych przedstawianych przez podmiot z tymi, które znajdują się w zasobie, warto zauważyć, że organ prowadzący zasób nie może stosować opłat za poświadczenie własnych kopii, które wykonuje z dokumentów zasobu na zlecenie podmiotu.

Warto także nadmienić, że opłaty za udzielanie informacji poprzez udostępnianie map w postaci kopii nie dotyczą przypadku sprzedaży gotowych map drukowanych, chyba że kopia jest sporządzana z mapy drukowanej.

Grupa V: Czynności związane z wykonywaniem wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego:

− dokonywanie wyrysu i wypisu z operatu ewidencyjnego, − dokonywanie wypisu z rejestru gruntów i budynków.

Opłaty określone w V grupie tematycznej dotyczą czynności, które są związane z wy-konywaniem wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego przez organ prowadzący EG, dla celów dokonania wpisu w Kw, dla celów sądowych lub dla innych czynności praw-nych. Opłaty te obejmują wszystkie koszty, jakie ponosi organ prowadzący EG w związku z wykonaniem dokumentu, przy czym zlecenie osobom trzecim czynności technicznych związanych ze sporządzeniem dokumentu nie upoważnia do pobrania wyższej opłaty.

Warto wspomnieć, że wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych nie wydaje wyrysów i wypisów, ponieważ są one urzędowym potwierdzeniem danych wydawanych na żądanie uprawnionego podmiotu przez organ prowadzący EG, za stosowną opłatą. Należy także koniecznie dodać, że wyrysy i wypisy, które są niezbędne wykonawcy do wykonania zgłoszonych prac geodezyjnych i kartograficznych, mogą być przez niego wykorzystane w sposób służbowy, z zachowaniem przepisów ustawy o ochronie danych osobowych.

3.5. Fundusz gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym

Problematyka funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym jest dokład-nie opisana w

rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lipca 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym.

Fundusz gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym został stworzony z mocy przepisów pr g i k, w celu uzupełnienia środków budżetowych niezbędnych do finansowa-nia zadań PZGK, wykonywanych przez administrację geodezyjną i kartograficzną.

�������

44

Zadaniami tymi są między innymi:

− prowadzenie zasobu, − aktualizacja zasobu, − zakup niezbędnych urządzeń do prowadzenia zasobu, − wyposażenie lokali niezbędnych do prowadzenia zasobu, − informatyzacja zasobu, − zakładanie i prowadzenie SIT.

Fundusz jest własnością SKP i składa się z wyodrębnionych trzech części, przy czym dysponentami tych części są odpowiednio:

− GGK – w zakresie funduszu centralnego, − marszałkowie województw – w zakresie funduszy wojewódzkich, − starostowie powiatów – w zakresie funduszy powiatowych.

Należy wspomnieć, że może być także utworzony fundusz gminny, stanowiący wyod-rębnioną część funduszu powiatowego w przypadku, gdy gmina przejęła zadania i kompe-tencje starosty w dziedzinie geodezji i kartografii.

Przychodami funduszu centralnego są wpływy ze sprzedaży różnych materiałów z zasobu centralnego, z opłat za czynności związane z prowadzeniem tego zasobu, wpłaty z funduszy wojewódzkich i powiatowych w wysokości 10% ich przychodów, a także inne przychody.

Z kolei przychodami funduszu wojewódzkiego są wpływy ze sprzedaży różnych mate-riałów z zasobu wojewódzkiego, z opłat za czynności związane z prowadzeniem tego za-sobu, wpłaty z funduszy powiatowych w wysokości 10% ich przychodów, a także inne przychody. Fundusze wojewódzkie mogą być uzupełniane z funduszu centralnego.

Wreszcie przychodami funduszu powiatowego są wpływy ze sprzedaży różnych mate-riałów z zasobu powiatowego, z opłat za czynności związane z prowadzeniem tego zasobu, opłat związanych z prowadzeniem EG, opłat związanych z uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Fundusze powiatowe mogą być uzupełniane z fun-duszu centralnego i wojewódzkiego.

Warto dodać, ze przychodami funduszu mogą być także wpływy:

− z tytułu umów, w tym umów związanych z realizacją zezwoleń na rozpowszechnianie materiałów geodezyjnych i kartograficznych;

− z wykonywanych usług związanych z przetwarzaniem materiałów zasobu; − z wykonywanych usług połączonych z wykorzystaniem sprzętu komputerowego,

sprzętu poligraficznego lub innego sprzętu, zakupionego ze środków funduszu; − ze sprzedaży zbędnego wyposażenia specjalistycznego, zakupionego ze środków fun-

duszu lub wyposażenia podarowanego dla prowadzenia zasobu; − z tytułu kar umownych, wynikających z realizacji zamówień publicznych, finansowa-

nych z funduszu; − z tytułu darowizn pieniężnych; − z tytułu odsetek bankowych.

Fundusz jest rządowym funduszem celowym, ponieważ jego środki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań z zakresu administracji rządowej. Należy nadmienić,

�������

45

że środki wszystkich trzech rodzajów funduszy są gromadzone na wyodrębnionych rachun-kach bankowych.

Środki funduszu pochodzące z opłat za prowadzenie zasobu są uzyskiwane od stron, które korzystają z zasobu. Te środki stanowią znaczącą część funduszu, szczególnie na szczeblu powiatowym. Pobieranie opłat za tego rodzaju czynności jest określone stosow-nymi przepisami prawnymi. Była o tym mowa w podrozdziale 3.4.

Środki funduszu centralnego i funduszy wojewódzkich są przeznaczane na określone, priorytetowe cele. Można tu wymienić za [54]:

− wspieranie budowy i rozwoju systemu katastralnego w Polsce, − tworzenie i rozwój krajowego SIT, − zapewnienie właściwego poziomu technicznego i organizacyjnego wszystkich ODGiK

w Polsce, − usprawnienie rozwoju i wdrażanie nowoczesnych technik przetwarzania i aktualizacji

zasobu, − działania zmierzające do wzrostu przychodów funduszy wojewódzkich i powiatowych, − działania kreujące łączenie środków pochodzących z różnych źródeł.

3.6. Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu oraz uzgadnianie dokumentacji projektowej

Problematyka geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz uzgadniania doku-mentacji projektowej jest szczegółowo omówiona w przepisie prawnym, którym jest

rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 roku w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zes-połów uzgadniania dokumentacji projektowej.

Rejestracja danych o sieci uzbrojenia w zakresie przestrzennym (geodezyjnym) i te-matycznym (branżowym) to bardzo istotne czynności, od których zależy ład przestrzenny i bezpieczeństwo, zważywszy, że obiekty uzbrojenia podziemnego są niewidoczne. Dotyczy to również samego procesu projektowania przyszłych sieci uzbrojenia terenu w związku z innymi inwestycjami budowlanymi.

Projektowane sieci muszą spełniać szereg istotnych warunków technicznych, a egzek-wowanie tych warunków dokonywane jest przez stosowny organ działający przy współpra-cy z ODGiK, jako instytucji najbardziej uprawnionej do wykonywania tego typu czynności.

Przytoczone na początku podrozdziału rozporządzenie, wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w pr g i k, omawia w sposób szczegółowy wszystkie zagadnienia doty-czące sieci uzbrojenia terenu. Jednym z najważniejszych jest stwierdzenie, że sieć uzbroje-nia terenu podlega inwentaryzacji i ewidencji6. Ważne jest również i to, że na inwestorów są nałożone określone obowiązki.

6 Inwentaryzacja to zespół czynności geodezyjnych prowadzący do pozyskania danych o obiektach uzbrojenia

podziemnego terenu, zaś ewidencja to ciągły proces polegający na przechowywaniu, przetwarzaniu i udostęp-nianiu informacji przestrzennej i opisowej o obiektach podziemnego uzbrojenia terenu.

�������

46

Tak więc inwestorzy są zobowiązani do:

− uzgadniania projektowanych sieci uzbrojenia terenu z właściwymi starostami – po-przez ZUD działający przy ODGiK,

− zapewnienia wykonania (przez jednostki uprawnione do wykonywania prac geodezyj-nych) następujących prac:

• wyznaczenia usytuowania obiektów budowlanych wymagających pozwolenia na budowę,

• przeprowadzenia geodezyjnych pomiarów powykonawczych tych obiektów, • sporządzenia dokumentacji z pomiarów powykonawczych.

Należy nadmienić, że geodezyjne pomiary powykonawcze sieci uzbrojenia podziem-nego, układanej w wykopach otwartych, należy wykonać przed zakryciem. Jest to ważny wymóg, o którym musi pamiętać każdy inwestor, a przede wszystkim każdy wykonawca prac geodezyjnych. Z pomiarów inwentaryzacyjnych jest sporządzany operat, przekazy-wany do zasobu, który jest podstawą do wprowadzenia zmian w informacji o terenie.

Ewidencja sieci uzbrojenia terenu obejmuje:

− ewidencję geodezyjną zawierającą dane geodezyjne (przestrzenne) dotyczące sieci,

− ewidencję branżową zawierającą podstawowe charakterystyki branżowe sieci.

Z kolei założenie i prowadzenie ewidencji sieci uzbrojenia terenu zapewniają:

− w zakresie ewidencji geodezyjnej starostowie poprzez ODGiK,

− w zakresie ewidencji branżowej:

• inne właściwe organy (o właściwości szczególnej ds. branży) stopnia powiatowego,

• ministrowie i kierownicy urzędów centralnych.

Jak już wspomniano, minister właściwy ds. architektury i budownictwa określił w cy-towanym już rozporządzeniu zasady dotyczące zagadnień geodezyjnych związanych z prob-lematyką sieci uzbrojenia. Są nimi:

− szczegółowe zasady oraz tryb zakładania i prowadzenia geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu,

− zasady uzgadniania usytuowania projektowanych sieci, − zasady współdziałania pomiędzy jednostkami prowadzącymi ewidencję geodezyjną

i jednostkami prowadzącymi ewidencję branżową.

Sieć uzbrojenia terenu stanowią:

− nadziemne, naziemne i podziemne przewody i urządzenia:

• wodociągowe, • kanalizacyjne, • gazowe, • cieplne, • telekomunikacyjne, • elektroenergetyczne i inne,

�������

47

− podziemne budowle, takie jak:

• tunele, • przejścia, • parkingi, • zbiorniki itp.

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu, zwana dalej w skrócie GESUT, to ważne pojęcie, które będzie się często przewijało w dalszym ciągu na kartach podręcznika. Pojęcie to dotyczy bowiem także innych zagadnień.

Jak wynika z definicji, GESUT to uporządkowany zbiór informacji o:

− przestrzennym położeniu przewodów sieci, − podstawowych danych technicznych sieci, − jednostkach lub osobach zarządzających tymi sieciami.

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu jest prowadzona przez OAS (starostę) dla obszaru jednostki ewidencyjnej (GM), zaś samo zakładanie GESUT odbywa się na pod-stawie:

− mapy zasadniczej, − danych z istniejących materiałów geodezyjnej inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu

zgromadzonych w PZGK, − danych EG, − materiałów ZUD, − materiałów branżowych, − danych z inwentaryzacji uzupełniającej.

Podstawowym elementem geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu jest przewód stanowiący odcinek sieci:

− jednakowego rodzaju, − jednakowej funkcji, − jednakowych danych technicznych.

Danymi GESUT są dane przestrzenne i opisowe. Należy tu wymienić:

− położenie przewodu; − rodzaj przewodu; − nazwę, siedzibę i adres jednostki prowadzącej ewidencję branżową sieci; − nazwę, siedzibę i adres właściciela sieci oraz jednostki zarządzającej.

Dla każdego z wymienionych wcześniej rodzajów przewodów prowadzi się oddzielny operat ewidencyjny.

Dane GESUT podlegają bieżącej aktualizacji, przy czym istnieje obowiązek zgłosze-nia zmian w terminie do 14 dni od momentu ich zaistnienia. Warto wspomnieć raz jeszcze, że dane zawarte w GESUT udostępniane są za stosowną opłatą.

�������

48

Bardzo ważnym zagadnieniem związanym z sieciami uzbrojenia terenu i dotyczącym wykonawstwa geodezyjnego jest uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu, głównie z punktu widzenia konieczności uniknięcia przypadków zaistnienia kolizji w przebiegu przewodów, powodujących zagrożenie zdrowia lub życia. Dlatego też powo-łana została specjalna instytucja – ZUD, i stosowane są odpowiednie procedury dla uniknięcia takich przypadków.

Uzgodnień dokonuje się po analizie ustaleń dotyczących informacji o terenie, uzyska-nych z MPZP oraz po zbadaniu usytuowania projektowanych przewodów i urządzeń w za-kresie zapewniającym ich bezkolizyjne położenie względem:

− innych istniejących bądź projektowanych przewodów i urządzeń; − znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych; − innych obiektów budowlanych; − obiektów zieleni wysokiej i pomników przyrody.

Uzgadnianie dokonywane jest na podstawie wniosku inwestora, a sam wniosek za-wiera następujące dokumenty:

− projekt usytuowania sieci uzbrojenia terenu, − decyzję o WZZT, − warunki techniczne podłączenia obiektu projektowanej sieci do istniejących sieci uzbro-

jenia terenu, − szkic orientacyjny projektowanych sieci w odniesieniu do terenów sąsiednich i stron

świata.

Czynności uzgodnienia wykonuje ZUD (działający przy ODGiK), głównie na podsta-wie projektu usytuowania sieci uzbrojenia terenu, który sporządzany jest na kopii aktu-alnej mapy zasadniczej lub mapie jednostkowej wykonanej dla realizacji danej inwestycji i przyjętej do ODGiK bądź też sporządzany jest z wykorzystaniem komputerowych nośników informacji.

Podkład do projektu przedstawia:

− obiekty sytuacyjne naziemne (budynki, budowle, drzewa itp.); − granice własności (władania) działek ewidencyjnych; − elementy ukształtowania pionowego terenu – naturalnego i sztucznego; − istniejącą sieć uzbrojenia terenu wraz z rzędnymi wysokości.

Projekt uzgodnienia sieci uzbrojenia terenu podlega ocenie w zakresie:

− zgodności z wnioskiem o uzgodnienie; − prawidłowości sporządzenia mapy wykorzystanej do projektowania, szczególnie pod

względem klauzuli przyjęcia do PZGK; − czytelności projektowanych elementów uzbrojenia.

Treść uzgodnienia wydawana jest inwestorowi w formie opinii, w terminie do 14 dni (w uzasadnionych przypadkach do 30 dni), przez przewodniczącego ZUD, z upoważnienia starosty. Za wydanie opinii o uzgodnieniu pobierana jest opłata, zgodnie z treścią omówio-nego wcześniej przepisu o pobieraniu opłat.

�������

49

Uzgodnione usytuowanie projektowanych sieci uzbrojenia terenu rejestruje się na ko-pii mapy zasadniczej lub innej stosownej mapie. Uzgodnienie zachowuje ważność przez 3 lata od dnia wydania opinii, chyba że inwestor uzyskał zgodę na jego przedłużenie.

Uzgodnienie traci ważność, gdy:

− inwestor nie zrealizował projektu w okresie 3 lat, − decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu została uchylona lub zmie-

niona, − inwestor nie uzyskał przedłużenia okresu ważności opinii, − dokonano zmiany w MPZP.

Po dokonanej realizacji uzgodnionego projektu sieci uzbrojenia terenu przeprowa-dzane są geodezyjne pomiary powykonawcze, czyli inwentaryzacja sieci uzbrojenia terenu, której celem jest ocena zgodności procesu realizacji z projektem, a także aktualizacja in-formacji o terenie na podstawie wyników tej inwentaryzacji.

Pomiary inwentaryzacyjne obiektów sieci uzbrojenia terenu są wykonywane po zre-alizowaniu projektu inwestycji, przed ich zakryciem, przez jednostki wykonawstwa geode-zyjnego bądź przez osoby uprawnione do wykonywania takich pomiarów, czyli wykonaw-ców posiadających uprawnienia w dziedzinie geodezji i kartografii z zakresu 1 (patrz pod-rozdz. 3.1).

Wykonawca podczas pomiaru potwierdza zgodność lub rozbieżność realizacji sieci w terenie z projektem przez dokonanie stosownego wpisu w dzienniku budowy oraz w doku-mentacji pomiarów powykonawczych. Wykonawca przekazuje także inwestorowi mapę z wynikami pomiarów inwentaryzacyjnych.

Realizacja sieci jest zgodna z projektem, jeżeli różnica pomiędzy pomiarem powyko-nawczym a projektem nie przekracza wartości:

− 0,30 m – dla terenów zabudowanych, − 0,50 m – dla terenów niezabudowanych,

przy zachowaniu przepisów regulujących odległości pomiędzy poszczególnymi obiektami budowlanymi.

W przypadku niezgodności realizacji sieci uzbrojenia terenu z uzgodnionym projek-tem inwestor przedkłada niezwłocznie mapę z wynikami inwentaryzacji właściwemu orga-nowi administracji architektoniczno-budowlanej w celu podjęcia przez ten organ dalszych działań porządkujących.

Aby ewidencja sieci uzbrojenia terenu prowadzona była w sposób prawidłowy, muszą być przestrzegane odpowiednie zasady współdziałania pomiędzy jednostkami prowadzą-cymi GESUT a jednostkami prowadzącymi ewidencję branżową.

Tak więc, przy zakładaniu i prowadzeniu GESUT jednostka branżowa jest zobowią-zana do:

− udzielania informacji dotyczących ogólnego przebiegu przewodu i urządzeń z nim związanych,

− udostępniania dokumentacji technicznej przewodu, − udostępniania branżowych zasad dotyczących przepisów bezpieczeństwa.

�������

50

Z kolei przy wykonywaniu geodezyjnej inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu jednostka branżowa jest zobowiązana do:

− umożliwienia wstępu do obiektów podlegających inwentaryzacji, − zapewnienia nadzoru w celu bezpiecznego pomiaru sieci, − udostępniania jednostce prowadzącej ewidencję geodezyjną danych branżowych doty-

czących przebiegu przewodu i innych danych technicznych.

Wreszcie w czasie eksploatacji sieci uzbrojenia terenu jednostka branżowa jest zobo-wiązana do:

− zaniechania przyjmowania i oddawania do eksploatacji oraz oddawania do ewidencji branżowej nowo wybudowanych przewodów – przed przyjęciem ich do GESUT;

− zgłaszania zmian w położeniu przewodów, ich wyłączeniu bądź likwidacji; − prowadzenia branżowej ewidencji na podstawie GESUT.

Jednostka prowadząca GESUT jest z kolei zobowiązana do:

− przekazywania jednostce prowadzącej ewidencję branżową kopii map, na których znaj-dują się nowo wybudowane przewody;

− zawiadamiania jednostki branżowej o zmianach dokonanych w GESUT.

Jak już wspomniano wcześniej, proces uzgadniania projektowanych sieci uzbrojenia terenu dokonywany jest przez ZUD. Aby proces ten był przeprowadzany prawidłowo, zes-pół uzgadniający musi być odpowiednio zorganizowany.

Na wstępie należy zaznaczyć, że ZUD powołuje starosta. W skład ZUD wchodzą nas-tępujące osoby:

− przewodniczący, którym jest pracownik starostwa powiatowego posiadający uprawnie-nia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii w stosownym zakresie;

− pracownik organu administracji architektoniczno-budowlanej – jako członek ZUD; − pracownik nadzoru budowlanego – jako członek ZUD; − pracownik zarządu dróg podległych staroście – jako członek ZUD; − przedstawiciel jednostki prowadzącej ewidencję branżową – jako konsultant ZUD; − przedstawiciele innych, niż podległe staroście, zarządów dróg – jako konsultanci ZUD.

Obsługę organizacyjno-techniczną ZUD zapewnia starosta poprzez ODGiK. Oznacza to, że ZUD działa przy ODGiK. Warto nadmienić za [50], że umieszczenie obsługi tech-nicznej ZUD w strukturze ośrodka jest ze wszech miar prawidłowe i wręcz pożądane. Taka struktura umożliwia bowiem obydwu komórkom właściwą i wzajemną współpracę o cha-rakterze technicznym, a działanie ZUD w oderwaniu od ośrodka (co niekiedy miało miej-sce) ani nie sprzyja zachowaniu odpowiednich wymogów w zakresie procedur uzgodnienia, ani też nie zapewnia właściwego poziomu obsługi inwestora.

Jak wspomniano w [50], uzgadnianie projektów usytuowania sieci może być dokony-wane przy zastosowaniu techniki komputerowej. W tym przypadku podstawą dla prowa-dzenia uzgodnień jest istniejąca w ośrodku numeryczna mapa zasadnicza. W takim przy-padku jednak ZUD musi mieć zapewniony dostęp on-line do aktualnego zasobu mapy zasad-niczej w postaci numerycznej, który znajduje się w ośrodku. Taka metoda jest ze wszech miar godna polecenia i stosowania.

�������

51

Sama czynność uzgadniania rozpoczyna się od wczytania danych projektu, jeżeli jest on przedstawiony w postaci numerycznej. Jeżeli natomiast projekt przedłożony jest w pos-taci tradycyjnej, to czynność uzgadniania rozpoczyna się od procesu digitalizacji projektu. Po wprowadzeniu danych do systemu operator może natychmiast dokonać oceny przebiegu projektowanych sieci w stosunku do sieci istniejących w terenie.

Możliwe jest także ukazanie innych, uzgodnionych wcześniej, projektów. Ta optymalna forma uzgodnienia dokumentacji cieszy się dużym uznaniem projektantów sieci uzbrojenia terenu również i z tego powodu, że nie zachodzi w takim przypadku konieczność tradycyj-nego (czyli ręcznego) wprowadzania normatywnych odległości pomiędzy przewodami za-równo istniejącymi, jak też projektowanymi.

W zakończeniu tego podrozdziału należy wspomnieć o problemie zakresu czynności uzgadniania. Zgodnie z literą cytowanego rozporządzenia, czynności uzgadniania dotyczą sieci i urządzeń podziemnego uzbrojenia terenu. Tym niemniej, przedmiotem procesu uz-gadniania mogą być także inne, naziemne obiekty zagospodarowania przestrzeni, niekoniecz-nie nawet związane z uzbrojeniem. Należy jednak podkreślić (o czym już wspomniano), że takie działania mogą być również podjęte przez ZUD, ale tylko na wyraźne żądanie inwestora.

3.7. Ochrona znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych

Zagadnienie ochrony znaków różnego rodzaju jest przedstawione w przepisach, któ-rymi są:

− rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i ma-gnetycznych;

− rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 24 stycznia 2001 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie ochrony znaków geodezyj-nych, grawimetrycznych i magnetycznych.

Znakiem geodezyjnym nazywamy przedmiot z trwałego materiału, którego położenie zostało wyznaczone metodami geodezyjnymi. Wyróżniamy znaki ścienne oraz znaki ziemne.

Znaki geodezyjne, z uwagi na ich zasadnicze znaczenie, muszą być chronione przed zniszczeniem, uszkodzeniem lub przemieszczeniem. Obowiązki w tym zakresie spoczy-wają na właścicielu nieruchomości, na której znajduje się znak, bądź też na osobie, która nieruchomością włada. Obowiązki polegają na niewykonywaniu czynności, które mogą powodować wymienione wyżej zmiany, a także na niezwłocznym powiadamianiu starosty powiatowego o stwierdzeniu wszelkich nieprawidłowości dotyczących znaku.

Przedstawione obowiązki spoczywają na właścicielu lub władającym od momentu, gdy zostanie mu doręczone zawiadomienie o umieszczeniu znaku. W przypadku gdy znak został umieszczony na granicy dwóch lub więcej nieruchomości, powiadamiani są wszyscy właściciele tych nieruchomości.

Nie podlegają ochronie znaki osnowy pomiarowej oraz znaki założone na okres przej-ściowy. Bezpośrednio po otrzymaniu zawiadomienia o zniszczeniu znaku starosta przepro-

�������

52

wadza sprawdzenie stanu znaku oraz, w przypadku ustalenia sprawcy, kieruje stosowny wniosek o ukaranie sprawcy do sądu powszechnego właściwego w rozstrzyganiu spraw do-tyczących obszaru, na którym położony jest znak.

W niniejszym podrozdziale, warto i należy przedstawić także problem znaku granicznego i jego ochrony. Wcześniej jednak wyjaśnimy, na czym polega różnica pomiędzy znakiem granicznym a znakiem geodezyjnym. Znak graniczny różni się od znaku geodezyjnego pod wieloma względami. Podstawowa i najważniejsza różnica pomiędzy znakiem granicznym, a znakiem geodezyjnym wynika stąd, że znak graniczny jest umieszczany w tym miejscu, które posiada wyliczone położenie (współrzędne), podczas gdy znak geodezyjny jest naj-pierw stabilizowany, a następnie obliczane są jego współrzędne w procesie wyrównania sieci geodezyjnej. Różna jest także zasada odpowiedzialności sprawcy uszkodzenia bądź przesunięcia znaku geodezyjnego i granicznego. W tym pierwszym przypadku sprawcy grożą sankcje opisane powyżej, a są one wynikiem popełnienia wykroczenia, podczas gdy w drugim przypadku sprawcy grożą sankcje wynikłe z przepisów prawa karnego [49], z uwa-gi na popełnienie przestępstwa. Warto tu zacytować stosowne ustalenia dotyczące tego za-gadnienia. Tak więc, w [49] stwierdzono, że: „kto znaki graniczne niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niewidocznymi albo fałszywie wystawia, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”. Warto również zacytować w tym miejscu znamienne orzeczenie Sądu Najwyższego w sprawie rangi i znaczenia znaku granicznego [17]. Stwierdzono tam, że: „znak graniczny jest nie tylko dokumentem stwier-dzającym prawo własności, jest on także środkiem dowodowym zarówno w procesie cywil-nym, jak i karnym. Skoro z akt sprawy wynika, że sąd rozgraniczył sporny grunt, uwidacz-niając to trwałymi znakami w postaci pali, skoro zatem znaki te nie były ustalone dowolnie, to wszelkie działanie skierowane przeciwko dowodowi z takich znaków granicznych, a więc i ich usunięcie, jest równorzędne z ukryciem dowodów i wyczerpuje znamiona czynu przestępczego z art. 277 kodeksu karnego”. Warto zauważyć przy okazji, że podkreślana jest ważność znaku granicznego jako dowodu w sprawie o własność lub inne prawo rzeczowe, choćby był on tylko tymczasowo utrwalony na gruncie w postaci palika.

3.8. Wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych na terenach zamkniętych ze względu na bezpieczeństwo i obronność państwa

Wykonywanie prac geodezyjnych i kartograficznych na terenach zamkniętych to ważny problem, który jest regulowany w poniższych przepisach prawnych:

− ustawa z dnia 17 maja 1989 roku „Prawo geodezyjne i kartograficzne”; − rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 18 maja

2001 roku w sprawie materiałów geodezyjnych i kartograficznych oznaczanych klauzulą „poufne”;

− ustawa z dnia 22 stycznia 1999 roku o ochronie informacji niejawnych.

Pojęcie „teren zamknięty” wynika nie tylko z przepisów pr g i k, ale także z przepisów ustawy „Prawo budowlane” z 1994 roku, ustawy o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych Rzeczy-

�������

53

pospolitej Polskiej z 1995 roku i ustawy o ochronie informacji niejawnych z 1999 roku. Wymienione przepisy, choć każdy w inny sposób, określają charakter i przeznaczenie te-renu zamkniętego. Z powodów oczywistych będziemy w dalszym ciągu zajmowali się pro-blematyką terenów zamkniętych, omawianą w przepisach pr g i k, choć pośrednio wynikłą także z pozostałych przepisów.

Teren zamknięty to obszar, któremu nadano klauzulę tajności. Zatem wszelkie mate-riały geodezyjne i kartograficzne pochodzące z takich terenów zawierają informacje nie-jawne i podlegają przepisom ustawy o ochronie informacji niejawnych. Z definicji terenu zamkniętego wynika także ograniczenie wstępu na taki teren wykonawcy prac geodezyj-nych i kartograficznych, a także odrębny tryb postępowania z materiałami geodezyjnymi i kartograficznymi dotyczącymi tych terenów.

Tereny zamknięte są ustanawiane przez właściwych ministrów i kierowników urzę-dów centralnych. Ustanowienie terenu zamkniętego następuje w drodze decyzji, przy czym w treści tej decyzji określane są również granice terenu zamkniętego, a dokumentacja geo-dezyjna określająca przebieg granic i powierzchnię terenu zamkniętego jest przekazywana przez organ wydający decyzję właściwemu miejscowo staroście powiatu.

Kierownicy urzędów centralnych oraz właściwi ministrowie zawiadamiają także GGK o ustaleniu terenu zamkniętego oraz podają klauzulę stopnia niejawności obiektów znajdu-jących się na tym terenie.

Można tu zatem wymienić obowiązujące klauzule stopnia niejawności obiektów, z których pierwsze dwie dotyczą tajemnicy państwowej, a kolejne dwie – tajemnicy służ-bowej:

− klauzula „ściśle tajne” – dla dokumentów zawierających informacje niejawne, stano-wiące tajemnicę państwową o szczególnym znaczeniu dla obronności i bezpieczeń-stwa państwa, których naruszenie mogłoby spowodować istotne zagrożenie dla nie-podległości, nienaruszalności terytorium państwa albo jego polityki zagranicznej;

− klauzula „tajne” – dla dokumentów zawierających informacje niejawne stanowiące ta-jemnicę państwową, których nieuprawnione ujawnienie mogłoby spowodować zagro-żenie dla międzynarodowej pozycji państwa, interesów obronności i bezpieczeństwa państwa;

− klauzula „poufne” – dla dokumentów zawierających informacje niejawne stanowiące tajemnicę służbową, których ujawnienie powodowałoby szkodę dla interesów pań-stwa, interesu publicznego lub prawnie chronionego interesu obywateli;

− klauzula „zastrzeżone” – dla dokumentów zawierających informacje niejawne stano-wiące tajemnicę służbową, których ujawnienie powodowałoby szkodę dla prawnie chronionych interesów obywateli lub jednostki organizacyjnej.

Jeżeli obiekty terenu zamkniętego posiadają jedną z wymienionych klauzul, można też mówić o terenach „niejawnych”. Wymienione wyżej informacje dotyczące terenu zamknię-tego i stopnia niejawności obiektów tego obszaru powinny być przechowywane w Departa-mencie Spraw Obronnych GUGiK dlatego, aby zapobiec przypadkowemu prezentowaniu informacji niejawnych na mapach topograficznych (które mają charakter jawny) i w bazach danych SIT.

�������

54

Jeżeli teren utracił charakter terenu zamkniętego, to zarządzający tym terenem jest zo-bowiązany do przekazania właściwemu staroście dokumentację geodezyjną i kartograficzną w celu włączenia tej dokumentacji do PZGK (różnego szczebla, przeważnie powiatowego).

Ustanowienie terenu zamkniętego ma dla wykonawcy istotne znaczenie, ponieważ przeprowadzanie prac geodezyjnych i kartograficznych na tym terenie odbywa się według odrębnych przepisów, a dodatkowo w odniesieniu do terenu niejawnego istnieje koniecz-ność uzyskiwania dodatkowych pozwoleń na wejście na ten teren oraz na dostęp do doku-mentacji geodezyjnej i kartograficznej dotyczącej obiektów tego terenu, a także posiadania poświadczeń bezpieczeństwa o odpowiedniej klauzuli.

Warto zauważyć, że na terenach zamkniętych prace geodezyjne i kartograficzne mogą być przeprowadzane tylko przez wykonawców działających na zlecenie organów, które wydały decyzję o zamknięciu terenu, lub za ich zgodą.

W odniesieniu do terenów zamkniętych następuje także ograniczenie ustawowych uprawnień SGK w zakresie nadzoru i kontroli prac geodezyjnych i kartograficznych, po-nieważ nadzór nad tymi pracami na tych terenach sprawuje właściwy minister lub kierow-nik urzędu centralnego, przy czym szczególne uprawnienia posiada w tym przypadku MON.

Należy także nadmienić, że materiały geodezyjne i kartograficzne dotyczące terenów zamkniętych, którym została nadana klauzula tajności, są niejawne i podlegają przepisom ustawy o ochronie informacji niejawnych. Zgodnie ze stosownym fragmentem tego prze-pisu, każdy wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych, który ma dostęp do mate-riałów z terenów zamkniętych bądź dostęp do materiałów niejawnych, musi posiadać świa-dectwo bezpieczeństwa upoważniające do wglądu do informacji niejawnych, wydawane przez Urząd Ochrony Państwa lub przez Wojskowe Służby Informacyjne, po przeprowa-dzeniu postępowania sprawdzającego.

Dla terenów zamkniętych dopuszcza się sporządzanie odrębnej dokumentacji geode-zyjnej i kartograficznej. Dopuszczalne jest również w tym przypadku zwolnienie z obo-wiązku zgłaszania przez wykonawcę prac do ODGiK i przekazywania materiałów powsta-łych w wyniku tych prac do zasobu. Wynika to z przepisów ustawy pr g i k oraz z niektó-rych przepisów wykonawczych do tej ustawy. Tak więc, dla terenów zamkniętych zamiast mapy zasadniczej sporządza się odrębną mapę zawierającą również sieć uzbrojenia terenu. Teren zamknięty może również stanowić oddzielny obręb ewidencyjny, dla którego za-kłada się i prowadzi EG. Wreszcie dla terenów zamkniętych zakłada się i prowadzi od-dzielnie GESUT. W obydwu przypadkach wspomniane czynności są dokonywane przez za-rządzającego tym terenem.

Jeżeli na terenach zamkniętych znajdują się obiekty (na przykład: działki, budynki, lo-kale, urządzenia podziemne itd.), którym zostały nadane klauzule tajności, to przechowy-wanie materiałów geodezyjnych i kartograficznych dotyczących tych obiektów należy do obowiązków zarządzającego tym terenem. Jeżeli jednak z różnych względów obowiązek ten nie może być spełniony, to przechowywanie wspomnianych materiałów dokonywane jest we właściwym miejscowo powiatowym ODGiK, który jednak musi spełniać wymogi przepisów ustawy o ochronie informacji niejawnych, co oznacza przede wszystkim wypo-sażenie ośrodka w kancelarię tajną.

Ważnym i interesującym problemem związanym z terenami zamkniętymi jest przed-stawianie informacji przestrzennej i opisowej dotyczącej niejawnych obiektów tych tere-

�������

55

nów na ogólnodostępnych opracowaniach kartograficznych i w bazach danych. Przedsta-wianie tej informacji odbywa się poprzez czynność nazywaną „maskowaniem kartograficz-nym obiektów niejawnych” [3] i polega na usunięciu lub zniekształceniu tej informacji w trakcie złożonych i specjalistycznych działań. W przypadku maskowania mapy topogra-ficznej działania te generalnie przeprowadzane są tak, aby „ogólny wygląd wycinka mapy nie sugerował automatycznie występowania terenu niejawnego” [3]. Oznacza to, między innymi, że nie przedstawia się na mapie na przykład: wojskowej infrastruktury technicznej, dróg dojazdowych, składów amunicji, zbiorników paliwa itp.

Jak podano w [3], z jednej strony problem stosowania klauzuli niejawności dla obiek-tów obszarów zamkniętych budzi wciąż wiele emocji i sporów w środowisku geodezyjnym, ale z drugiej strony podobne, a może nawet bardziej rygorystyczne, rozwiązania w tym względzie stosowane są prawie we wszystkich krajach europejskich.

3.9. Kontrola działalności geodezyjno-kartograficznej

W zakresie czynności kontrolnych dotyczących geodezji i kartografii obowiązuje

rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2001 roku w sprawie kon-troli urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzega-nia przepisów dotyczących geodezji i kartografii.

Działalność w zakresie geodezji i kartografii polega przede wszystkim na pomiarze i rejestrowaniu zmian w informacji o terenie. Z uwagi na fakt, że informacja o terenie od-grywa niepoślednią rolę także w wielu innych dziedzinach, jej pozyskiwanie, przetwarzanie i udostępnianie musi być poddane określonym wymogom i zasadom, tak aby ta informacja stanowiła zawsze produkt wysokiej jakości oraz aby mogła być wykorzystana dla różnych celów.

Jedną z zasad, której stosowanie ma przyczynić się do podniesienia jakości produktu geodezyjnego, jest kontrola działalności geodezyjnej i kartograficznej w szerokim znacze-niu tego słowa.

Z uwagi na fakt, że jakość produktu ma związek z wykonywaniem pracy zgodnie z obowiązującą pragmatyką zawodową, kontrola polegać będzie na określaniu zgodności całej działalności geodezyjno-kartograficznej z obowiązującymi przepisami.

W dziedzinie geodezji i kartografii kontrolę wykonuje:

− GGK; − wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego działający w imieniu

wojewody; − marszałek województwa przy pomocy geodety województwa; − starosta przy pomocy geodety powiatowego; − wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w przypadku powierzenia przez starostę zadań

dla organu GM.

Zakres kontroli obejmuje przede wszystkim badanie przestrzegania przepisów doty-czących geodezji i kartografii przez urzędy, instytucje publiczne i przedsiębiorców.

�������

56

Kontrola dotyczy, między innymi, sprawdzenia:

− zgodności wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych ze standardami tech-nicznymi oraz SIT – wykonuje GGK, marszałek województwa lub starosta powiatu, w zależności od rodzaju zasobu;

− wypełniania obowiązku:

• zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych oraz przekazywania materiałów powstałych w wyniku tych prac do PZGK – GGK, marszałek województwa lub sta-rosta powiatu, w zależności od rodzaju zasobu;

• uzyskiwania zgody na rozpowszechnianie materiałów stanowiących PZGK – wyko-nuje GGK, marszałek województwa lub starosta powiatu, w zależności od rodzaju zasobu;

− posiadania uprawnień zawodowych przez osoby wykonujące samodzielne funkcje w dziedzinie geodezji i kartografii – wykonuje GGK, marszałek województwa lub sta-rosta powiatu, w zależności od rodzaju zasobu;

− spełniania wymagań kwalifikacyjnych przez:

• wojewódzkich inspektorów nadzoru geodezyjnego i kartograficznego – wykonuje GGK;

• geodetów województw – wykonuje GGK; • geodetów powiatowych – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego

i kartograficznego; • geodetów gminnych – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kar-

tograficznego; • inne osoby zatrudnione na stanowiskach, na których wymagane jest posiadanie

uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

− prawidłowości prowadzenia:

• PZGK – wykonuje GGK lub wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i karto-graficznego, w zależności od rodzaju zasobu;

• EG – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

• gleboznawczej klasyfikacji gruntów – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geo-dezyjnego i kartograficznego;

• GESUT – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

• powszechnej taksacji nieruchomości oraz opracowywania map i tabel taksacyjnych dotyczących nieruchomości – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyj-nego i kartograficznego;

• baz danych wchodzących w skład SIT – wykonuje GGK lub wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego, w zależności od rodzaju zasobu;

− wykonywania obowiązku analizy zmian struktury agrarnej oraz monitorowania zmian użytkowania i klasyfikacji gleboznawczej gruntów – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

�������

57

− zatwierdzania projektów osnów szczegółowych – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

− wykonywania zadań dotyczących:

• zakładania osnów szczegółowych – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geo-dezyjnego i kartograficznego;

• zakładania i aktualizacji mapy zasadniczej – wykonuje wojewódzki inspektor nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego;

• uzgadniania projektowanych sieci uzbrojenia terenu – wykonuje wojewódzki ins-pektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

• prawidłowości prowadzenia rejestru granic i powierzchni zasadniczego podziału terytorialnego państwa – wykonuje GGK;

− przestrzegania obowiązku ochrony znaków – wykonuje wojewódzki inspektor nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego;

− wykonywania obowiązku ewidencjonowania SIT oraz przechowywania kopii zabez-pieczających bazy danych – wykonuje GGK;

− wykonywania zadań związanych z wydawaniem różnego rodzaju map z wykorzysta-niem materiałów PZGK – wykonuje GGK;

− prawidłowości naliczania i egzekwowania opłat za:

• czynności związane z prowadzeniem PZGK – wykonuje wojewódzki inspektor nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego;

• uzgadnianie usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu – wykonuje woje-wódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

• prowadzenie krajowego SIT – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyj-nego i kartograficznego;

• udzielanie informacji – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kar-tograficznego;

• wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu EG – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego;

− prawidłowości wydatkowania środków funduszu gospodarki zasobem geodezyjnym i kartograficznym – wykonuje wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartogra-ficznego;

− wypełniania obowiązku ochrony informacji niejawnych w działalności geodezyjnej i kartograficznej – wykonuje GGK.

Wyróżnia się następujące tryby kontroli:

− kontrolę kompleksową – dla zbadania całokształtu działalności jednostek kontrolowa-nych,

− kontrolę problemową – w celu zbadania wybranych zagadnień, − kontrolę doraźną – wynikającą z potrzeby zbadania przestrzegania niektórych przepi-

sów z zakresu geodezji i kartografii, − kontrolę sprawdzającą – dotyczącą stwierdzenia wykonania zaleceń pokontrolnych.

�������

58

O przedmiocie i terminie kontroli kierownik jednostki kontrolowanej jest powiadamiany na 7 dni przed rozpoczęciem kontroli. Kontrolowanie opracowań geodezyjnych i kartogra-ficznych wymaga posiadania przez kontrolującego uprawnień zawodowych, stosownych do zakresu przeprowadzanej kontroli.

Dokumentem powstającym w czasie kontroli jest protokół, w którym umieszczony jest opis stanu faktycznego, w tym ustalone nieprawidłowości oraz wnioski z kontroli. Od ustaleń protokołu kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje prawo złożenia za-strzeżeń do organu zarządzającego kontrolę w terminie 7 dni od daty doręczenia protokołu jednostce kontrolowanej. Z kolei organ zarządzający kontrolę jest zobowiązany do rozpa-trzenia zastrzeżeń w ciągu 14 dni od daty otrzymania zastrzeżeń. Organ zarządzający kon-trolę, w razie potrzeby, w terminie 14 dni od dnia podpisania protokołu lub 14 dni od roz-patrzenia zastrzeżeń kieruje do jednostki kontrolowanej zalecenia pokontrolne, które są dla niej wiążące. Kierownik jednostki kontrolowanej, w ciągu 30 dni od dnia otrzymania zale-ceń pokontrolnych zawiadamia zarządzającego kontrolę o wykonaniu zaleceń lub o przy-czynach ich niewykonania.

�������

59

4. Wykonawstwo geodezyjne w procesie inwestycyjnym

Dla opracowania tego rozdziału wykorzystano własne spostrzeżenia, doświadczenia i uwagi zawarte głównie w [6], [8], [9] oraz w [7], w których problemy udziału prac geode-zyjnych w procesie inwestycyjnym przedstawiono w ujęciu systemowym. Wykorzystano także takie opracowania, jak [11], [14] oraz [38], w których przedstawione są omawiane problemy głównie z punktu widzenia roli administracji geodezyjnej w procesie inwestycyj-nym. Należy zaznaczyć, że przyjęto tu również zasadę szerokiego, często dosłownego lub nieznacznie zmienionego w zakresie treści, wykorzystania wspomnianych opracowań na-wet bez wyraźnego cytowania źródła.

Proces inwestycyjny to złożone przedsięwzięcie organizacyjne, technologiczne i prawne, w którym wykonywane są różnorodne czynności i bierze w nim udział wielu różnorodnych wykonawców, w tym także wykonawcy prac geodezyjnych.

W wyniku procesu inwestycyjnego w sposób zamierzony dokonywana jest zmiana przestrzeni, zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, na podstawie stosownych przepisów i procedur technologicznych, niezależnie od rodzaju i zakresu inwestycji.

Generalnie rzecz ujmując, można wszystkie inwestycje podzielić następująco:

− w zależności od charakteru inwestycji na:

• inwestycje o charakterze publicznym;

• inwestycje o charakterze prywatnym;

− w zależności od stopnia ważności inwestycji na:

• inwestycje o znaczeniu ogólnokrajowym;

• inwestycje o znaczeniu regionalnym;

• inwestycje o znaczeniu lokalnym;

− w zależności od kształtu (konfiguracji) obszaru inwestycji na:

• inwestycje o charakterze powierzchniowym (na przykład: budynek lub zespół bu-dynków);

• inwestycje o charakterze liniowym (na przykład: magistrala wodociągowa, droga itp.);

− w zależności od stopnia złożoności inwestycji na:

• inwestycje o małym stopniu złożoności (na przykład: pojedynczy jednokondygna-cyjny budynek o niewielkiej kubaturze i regularnym kształcie);

�������

60

• inwestycje o średnim stopniu złożoności (na przykład: zorganizowana działalność inwestycyjna prowadząca do budowy kilku lub kilkunastu domów jednorodzin-nych);

• inwestycje o wysokim stopniu złożoności (na przykład: wielokondygnacyjne bu-dowle lub zespół wielokondygnacyjnych budowli służących potrzebom ludzkim lub procesom technologicznym), wymagające skomplikowanych czynności na wszyst-kich etapach przygotowania i realizacji inwestycji.

Należy nadmienić, że zaproponowany podział ma charakter umowny. Warto też za-uważyć, że niezależnie od charakteru, znaczenia czy też stopnia złożoności inwestycji można zawsze wskazać, w każdej nieomal inwestycji, na obiekty sieci uzbrojenia terenu, które komplikują zarówno w sensie organizacyjnym, jak też technologicznym proces reali-zacji inwestycji. Należy też dodać, że sieci uzbrojenia podziemnego mogą często same sta-nowić obiekt niezależnej inwestycji.

Udział, rola, zakres i znaczenie wykonawstwa geodezyjnego są bardzo podobne we wszystkich rodzajach inwestycji, niezależnie od wspomnianych powyżej kryteriów, a w szczególności od znaczenia inwestycji. Dlatego też można omówić ten problem na przykładzie inwestycji o znaczeniu lokalnym, dotyczącej obszaru gminy.

Cały proces inwestycyjny, zgodnie z podanym na początku rozdziału stwierdzeniem, można podzielić następująco:

− prace planistyczne obejmujące czynności o różnym charakterze, czyli:

• pozyskanie informacji o terenie w zakresie stanu istniejącego w stosownym zakre-sie (inwentaryzacja urbanistyczna i architektoniczno-budowlana);

• opracowanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy;

• opracowanie projektu MPZP; • uchwalenie MPZP;

− czynności decyzyjne i opiniodawcze obejmujące:

• lokalizację inwestycji; • ustalanie WZZT dla obszaru inwestycji; • uzgodnienie projektowanych sieci uzbrojenia terenu (i innych budowli); • pozwolenie na budowę obiektów inwestycji;

− czynności projektowe obejmujące:

• pozyskanie aktualnej informacji o terenie w zakresie stosownym dla sporządzenia projektu obiektów inwestycji;

• sporządzenie projektu zagospodarowania i zabudowy działki lub terenu inwestycji; • sporządzenie projektu architektoniczno-budowlanego obiektów inwestycji;

− czynności realizacyjne obejmujące:

• realizację geodezyjną (tyczenie obiektów inwestycji); • realizację budowlaną (fizyczne wznoszenie obiektów inwestycji) wraz z obsługą

geodezyjną budowli (dla obiektów wymagających takiej obsługi);

�������

61

− czynności oddania obiektu do użytkowania o charakterze techniczno-administracyj-nym;

− czynności ustalenia zgodności zrealizowanych obiektów z projektem obejmujące in-wentaryzację powykonawczą;

− czynności wprowadzenia zmian w informacji o terenie obejmujące aktualizację za-sobu geodezyjnego i kartograficznego.

Na prawie każdym z tych etapów można wskazać istotną rolę geodety, a udział wyko-nawstwa geodezyjnego w procesie inwestycyjnym należy rozpatrywać w zasadzie już od etapu prac planistycznych, które są bardzo ważne dla procesu inwestycyjnego z uwagi na fakt, że możliwość realizacji inwestycji wynika z ustaleń MPZP, który jest przepisem gminnym.

Warto też zauważyć, że choć geodezja i kartografia jest dziedziną usługową, dostar-czającą informacji o terenie dla różnych użytkowników, to jednak bez niej nie mógłby się obejść żaden proces inwestycyjny. Z tego faktu muszą zdawać sobie sprawę wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego, a w szczególności wykonawcy prac geodezyjnych. Dlatego też, między innymi, informacja o terenie jest tak ważnym czynnikiem, kształtu-jącym ład przestrzenny, ustalającym zasięg praw w zakresie nieruchomości, a także – do pewnego stopnia – czynnikiem determinującym politykę fiskalną państwa w zakresie nieruchomości. Od jakości informacji o terenie, jej dokładności i wiarygodności, zależy bardzo wiele; zatem informacja o terenie musi mieć swoją wysoką wartość. O tym fakcie muszą być przekonani (o czym już wspomniano wcześniej) wszyscy uczestnicy procesu inwestycyjnego.

Do podstawowych zadań i czynności wykonawcy prac geodezyjnych i kartograficz-nych w procesie inwestycyjnym należy zaliczyć:

− pozyskiwanie i dostarczanie informacji o terenie w postaci map i innych opracowań, dla potrzeb opracowania założeń do planów miejscowych oraz sporządzania tych pla-nów, a także informacji o terenie na etapie projektowania inwestycji;

− geodezyjne opracowywanie planów zagospodarowania przestrzennego (wyznaczanie linii rozgraniczających tereny o różnym przeznaczeniu);

− inwentaryzację geodezyjną budynków i lokali dla potrzeb sporządzenia planów miej-scowych;

− określanie stanów prawnych i faktycznych gruntów dla potrzeb stwierdzania praw do terenu, na którym realizowana jest inwestycja;

− realizację geodezyjną (tyczenie) obiektów inwestycji;

− obsługę geodezyjną prac budowlano-montażowych;

− inwentaryzację powykonawczą;

− określanie przemieszczeń i odkształceń wzniesionych budowli.

W dalszej części podrozdziału zostanie omówiony w sposób szczegółowy udział wy-konawstwa geodezyjnego w poszczególnych etapach poprzedzających fazę przygotowania i realizacji inwestycji oraz w czynnościach po jej zakończeniu.

�������

62

Etap 0 – opracowanie planów miejscowych

Rola, zakres i udział wykonawstwa geodezyjnego na etapie wstępnym cyklu inwesty-cyjnego, czyli na etapie opracowywania planów miejscowych, są znaczące. Dla potrzeb przeprowadzenia procesów planistycznych w części dotyczącej rysunku planu, a także wy-konania studiów i analiz konieczne są bowiem mapy podkładowe wraz z klauzulą, wyko-nywane w skalach od 1:2000 do 1:300 000 (dla obszaru województwa). Mapy te uzyski-wane są z właściwego ODGiK.

Etap I – przygotowanie inwestycji

Na tym etapie również zaznacza się znaczący udział wykonawstwa geodezyjnego. Czynności, w których procesy geodezyjne dokonywane przez wykonawcę są niezbędne, wymieniono poniżej.

− Prace planistyczne obejmujące czynności o różnym charakterze, a przede wszystkim analizy dotyczące lokalizacji inwestycji. Dla potrzeb dokonania analiz konieczne są tak zwane mapy „informacyjne” zawierające niezbędną treść do przeprowadzenia stu-diów różnego charakteru, prowadzące do wskazania optymalnego miejsca położenia przyszłej inwestycji, przy czym dla wykonania tej czynności można zastosować za-równo mapy topograficzne, jak i tematyczne bez klauzuli, czyli o nieaktualnej w ca-łości treści.

− Czynności geodezyjne zmierzające do udowodnienia tytułu do terenu, na którym bę-dzie realizowana inwestycja, lub czynności prowadzące do nabycia praw do terenu pod inwestycję.

Można tu zatem wymienić takie procesy geodezyjno-prawne, jak:

• podziały nieruchomości, • rozgraniczenia nieruchomości, • wznowienia granic nieruchomości, • scalenia i podziały nieruchomości, • wywłaszczenia nieruchomości i inne.

− Czynności prowadzące do uzyskania informacji o terenie w zakresie zamierzonej inwestycji na okoliczność możliwości jej realizacji. Informacja o terenie uzyskiwana jest przez inwestora w postaci decyzji o WZZT, wydawanej przez stosowny organ administracji architektoniczno-budowlanej, przy czym dla wydania tej decyzji ko-nieczne są podkłady mapowe różnego charakteru, czyli tak zwane mapy do celów opi-niodawczych (mapy zasadnicze, mapy ewidencyjne, mapy stanu prawnego) ze wstęp-nym szkicem projektowanej inwestycji. Mapy te są sporządzane przez wykonawcę prac geodezyjnych i kartograficznych.

Etap II – projektowanie inwestycji

Na tym etapie cyklu inwestycyjnego zaznacza się również znaczący udział wykonaw-stwa geodezyjnego. Projektowanie inwestycji to określenie dokładnego położenia w prze-strzeni obiektów inwestycji oraz projektowanie ich przyszłej postaci architektoniczno-bu-

�������

63

dowlanej. W projektowaniu inwestycji występują czynności, w których niezbędne są opra-cowania sporządzane przez wykonawcę prac geodezyjnych i kartograficznych. Wymieniono je poniżej.

− Wstępne projektowanie, poprzedzone niekiedy inwentaryzacją architektoniczno-bu-dowlaną, przeprowadzane przez osoby posiadające stosowną wiedzę i uprawnienia w tym zakresie. Dla tych potrzeb konieczne są odpowiednie materiały do projektowa-nia, czyli tak zwane mapy do celów projektowych.

− Uzgodnienia dotyczące możliwości korzystania z mediów, czyli z wody, kanalizacji, gazu, energii elektrycznej itd. Dla tych celów uzyskiwane z ODGiK bądź też sporzą-dzane są tak zwane mapy do celów opiniodawczych.

− Sporządzenie projektu zagospodarowania działki lub terenu inwestycji oraz projektu architektoniczno-budowlanego. Do tych potrzeb wykorzystywane są mapy do celów projektowych w postaci kopii mapy zasadniczej wraz z elementami zagospodarowania terenu lub z nakładką „R” (zamierzeń inwestycyjnych), o postaci złożonej lub jednost-kowej.

− Sporządzenie projektu sieci uzbrojenia terenu (jeśli zachodzi taka konieczność), dla potrzeb wydania opinii przez ZUD, w zakresie możliwości bezkolizyjnego usytuowa-nia sieci. Dla tych potrzeb sporządzane są również mapy do celów projektowych, omówione powyżej.

− Wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę obiektów inwestycji. Dla tych celów ko-nieczna jest mapa stanu prawnego, stwierdzająca tytuł prawny do obszaru inwestycji. Niezbędne są także dane z EG (katastru nieruchomości).

Etap III – realizacja inwestycji

Na tym etapie cyklu inwestycyjnego zaznacza się podstawowy udział wykonawstwa geodezyjnego. Realizacja inwestycji w sensie fizycznym musi się bowiem rozpocząć od dokładnego wyznaczenia położenia w przestrzeni obiektów inwestycji, a często także ich obsługi w trakcie budowy. W procesie realizacji inwestycji występują zadania, w których niezbędne są czynności dokonywane przez wykonawcę. Wymieniono je poniżej.

− Realizacja geodezyjna (tyczenie obiektów), obejmująca wyznaczenie położenia sytua-cyjnego obiektów i wyznaczenie wysokości punktów charakterystycznych obiektów. Te czynności są przeprowadzane przez wykonawcę prac geodezyjnych.

− Realizacja budowlana obiektów inwestycji, w której dokonywane jest fizyczna zmiana przestrzeni, przy czym dla niektórych obiektów wykonywane są czynności obsługi geodezyjnej w zakresie montażu elementów składowych obiektów i określaniem ich wzajemnego usytuowania.

Etap IV – ustalenie zgodności zrealizowanych obiektów inwestycji z projektem

Ten etap cyklu inwestycyjnego obejmuje czynności ustalenia położenia zrealizowa-nych obiektów, a także wykonywane również (dla obiektów sieci podziemnego uzbrojenia terenu) czynności ustalenia zgodności położenia zrealizowanych obiektów z projektem.

�������

64

Wymienione czynności nazywane są inwentaryzacją powykonawczą, a jej wyniki stano-wią, między innymi, podstawę do wydania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu. Dane z inwentaryzacji powykonawczej są niezbędne dla ZUD oraz dla jednostki prowadzącej EG.

Etap V – zakończenie inwestycji

Na tym etapie cyklu inwestycyjnego następuje wydanie decyzji o pozwoleniu na użyt-kowanie obiektów inwestycji. W tym przypadku nie obserwuje się znaczącego udziału wy-konawstwa geodezyjnego, a jedynie wykorzystanie informacji uzyskanych z procesu in-wentaryzacji powykonawczej, w zakresie właściwego położenia realizowanego obiektu.

Etap VI – wprowadzenie zmian w informacji o terenie

Ten etap cyklu inwestycyjnego, choć nie ma istotnego znaczenia dla samej inwestycji, jest jednak bardzo ważny z uwagi na fakt, że na tym etapie są wprowadzane zmiany w in-formacji o terenie powstałe na skutek zmiany przestrzeni po procesie realizacji. Czynności wprowadzenia zmian w informacji o terenie, obejmujące aktualizację zasobu geodezyjnego i kartograficznego, powodują bowiem, że podczas następnego cyklu inwestycyjnego wszyscy uczestnicy tego procesu dysponują aktualną i wiarygodną informacją o terenie. Udział wy-konawstwa geodezyjnego na tym etapie jest znaczący.

Etap VII – okresowa obserwacja obiektów inwestycji

Choć również i w tym przypadku nie jest widoczny wyraźny wpływ tego etapu na pro-ces inwestycyjny, to jednak należy zauważyć, że czynności i charakter tego etapu mają istotne znaczenie dla bezpieczeństwa użytkowania zrealizowanych obiektów takich, jak: zapory wodne, mosty, kominy przemysłowe itp. W tym przypadku dokonywane są okre-sowe pomiary przemieszczeń i odkształceń ze znaczącym i wyraźnym udziałem wykonaw-stwa geodezyjnego.

Jak wynika z przeprowadzonych powyżej rozważań, proces inwestycyjny to rzeczywi-ście wysoce złożone przedsięwzięcie, wymagające od wszystkich jego uczestników znajo-mości przepisów prawnych i technologicznych, a także posiadania umiejętności w zakresie wykonawstwa. W szczególności dotyczy to problemu wykonawstwa geodezyjnego, od któ-rego w niemałym stopniu zależy jakość realizowanej inwestycji, a także bezpieczeństwo jej użytkowania. Świadomość tego faktu powinna być również czynnikiem stymulującym jakość prac geodezyjnych na wszystkich etapach przygotowania i realizacji inwestycji, a dla samego wykonawcy prac geodezyjnych, jako równoprawnego uczestnika procesu inwesty-cyjnego, powinna stanowić zachętę do tego, aby produkt jego działalności był na najwyższym poziomie technologicznym.

Na podstawie przeprowadzonych powyżej rozważań został opracowany schemat eta-pów planowania, przygotowania, realizacji, i kontroli inwestycji oraz innych czynności związanych bezpośrednio lub pośrednio z tym procesem. Taki schemat w ujęciu systemo-wym (z zastosowaniem modelu systemu informacyjnego o charakterze cybernetycznym, ze sprzężeniem zwrotnym), został przedstawiony na rysunku 4.1.

�������

�������

66

Na wejściu systemu powiązań znajduje się informacja terenowa rzeczywista, czyli skończony zbiór obiektów terenu wraz z przypisanymi do nich atrybutami. Są one przed-miotem pomiarów geodezyjnych, między innymi dla potrzeb planistycznych. Znajduje to wyraz w procesie nazwanym „pozyskanie informacji o terenie”. Po dokonaniu niezbędnych studiów i analiz i szeregu innych czynności nadzorowanych przez zarząd gminy (między innymi sporządzenie projektu planu miejscowego, wyłożenie projektu planu miejscowego itd.) następuje uchwalenie MPZP przez radę gminy. Po opublikowaniu treści tej uchwały w dzienniku urzędowym wojewódzkim staje się ona prawem lokalnym, które obowiązuje do momentu uchwalenia nowego planu miejscowego bądź też do momentu wprowadzenia zmian w planie istniejącym. Plan miejscowy jest źródłem informacji planowanej (zamie-rzonej) o terenie, przy czym ta informacja ma charakter abstrakcyjny z uwagi na fakt, że w rzeczywistości jeszcze nie istnieje. Znajduje się ona na wyjściu systemu powiązań. Plan miejscowy jest podstawą do dalszych działań inwestycyjnych. Po podjęciu decyzji o reali-zacji inwestycji następuje szczegółowe ustalenie jej lokalizacji oraz wydanie decyzji przez organ gminy (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) o WZZT, w zakresie obszaru obej-mującego inwestycję. W przypadku realizacji inwestycji sieci uzbrojenia terenu wydawana jest dodatkowo również opinia ZUD na okoliczność bezkolizyjnego usytuowania projekto-wanych elementów tej sieci. Przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę obiektów inwestycji następuje opracowanie projektu zagospodarowania działki lub terenu inwestycji oraz projektu architektoniczno-budowlanego dla każdego obiektu inwestycji. Te dwa ważne dokumenty, dostarczane przez inwestora wraz z potwierdzonym w stosowny sposób jego prawem do dysponowania nieruchomością gruntową na cele budowlane (w zakresie obszaru, na którym będzie realizowana inwestycja), stanowią podstawę wydania przez sto-sowny organ (starosta powiatu lub wojewoda – w zależności od ważności inwestycji) decy-zji o pozwoleniu na budowę obiektów inwestycji. Po tym, jak decyzja o pozwoleniu na bu-dowę stanie się ostateczna, następuje realizacja geodezyjna (tyczenie obiektów), a następ-nie realizacja budowlana obiektów inwestycji. Po zakończonej realizacji budowlanej obiektu (niekiedy połączonej dodatkowo z obsługą geodezyjną – w przypadku realizacji obiektu o dużym stopniu złożoności) następuje wydanie przez stosowny organ (starosta powiatu lub wojewoda – w zależności od ważności inwestycji) decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu. Następnie ma miejsce inwentaryzacja powykonawcza zrealizowa-nych obiektów, czyli – stosując termin systemowy – obserwacja zrealizowanego obiektu, który choć istnieje już fizycznie w terenie, nie stanowi jeszcze obiektu bazy danych o tere-nie. Aby tak się stało, wyniki inwentaryzacji powykonawczej w formie operatu są przeka-zywane do ODGiK, gdzie następuje proces aktualizacji informacji o terenie. Oznacza to, że zrealizowane obiekty są dołączane do bazy danych rzeczywistych, przechowywanych w ośrodku, w postaci tradycyjnej lub numerycznej. W przypadku gdy następuje kolejny cykl planistyczny, mają miejsce procesy prowadzące do sporządzenia nowego planu miejsco-wego bądź też procesy prowadzące do jego aktualizacji. W przeciwnym przypadku ma zaś miejsce wykorzystanie informacji o terenie z istniejącego planu, dla kolejnych procesów inwestycyjnych.

�������

67

5. Czynności formalno-techniczne dokonywane w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

Jednym z organów administracji geodezyjnej i kartograficznej jest starosta powiatu wykonujący swe zadania z zakresu geodezji (jako zadania z zakresu administracji rządo-wej), przy pomocy geodety powiatowego. Do tych zadań można, między innymi, zaliczyć prowadzenie powiatowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, prowadzenie ewiden-cji gruntów i budynków (katastru nieruchomości) oraz prowadzenie ZUD. Strukturę orga-nizacyjną dziedziny geodezji i kartografii na szczeblu powiatowym przedstawia rysunek 5.1.

Należy wyraźnie podkreślić, że właśnie na szczeblu powiatu wykonawca prac geo-dezyjnych realizuje najczęściej swoje różnorodne przedsięwzięcia i czynności. Z tego też powodu zakresowi prac na szczeblu powiatu poświęcono w podręczniku najwięcej uwagi. Na przykładzie powiatu przedstawiono różne problemy dotyczące geodezji i kartografii, w tym działalność ośrodka w zakresie formalnym i technicznym.

Rys. 5.1. Struktura organizacyjna dziedziny geodezji i kartografii na szczeblu powiatowym

�������

68

W każdym powiatowym ODGiK, niezależnie od tego, czy jest prowadzony w techno-logii tradycyjnej czy też przy zastosowaniu technologii komputerowej, można wskazać na czynności formalno-techniczne oraz na procesy obiegu informacji o terenie [8]. Wynika to z faktu, że każda praca geodezyjna wymagająca zgłoszenia zmienia informację o terenie. Czynność zmiany informacji o terenie, po wykonanej pracy geodezyjnej, dokonywana jest w procesie inwentaryzacji powykonawczej. Z kolei wyniki inwentaryzacji powykonawczej służą procesowi aktualizacji tej informacji w zasobie. Do wspomnianych czynności mery-torycznych dochodzą jeszcze czynności formalne dokonywane przez wykonawcę i wyma-gane przez ośrodek oraz czynności, które wykonuje sam ośrodek w stosunku do wyko-nawcy.

Wszystkie przedstawione powyżej w skrócie czynności można nazwać, za [8] i [44], obiegiem informacji o terenie w ODGiK, podkreślając, że jest on ważnym aspektem pracy każdego ośrodka.

Poniżej zostanie przedstawiony taki obieg, wraz z procesami formalno-technicznymi, zarówno w odniesieniu do dokumentacji ośrodka, jak też i w odniesieniu do czynności obsługi wykonawcy dokonywanej przez ośrodek.

Należy nadmienić, że do opracowania tego rozdziału wykorzystano częściowo własne doświadczenia i rozważania, doświadczenia pracy Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie, a przede wszystkim opracowanie [44], w którym przedstawiony jest w sposób pełny i kompleksowy problem obiegu informacji w ośrodku. Należy także dodać, że zgodnie z wcześniejszymi uwagami także i tutaj zaczerpnięto z cy-towanego opracowania, często dosłownie i bez podawania źródła, te fragmenty, które najle-piej przybliżają przedmiotowy problem.

Procedury formalno-techniczne i obieg informacji złożone są z różnorodnych czynności, dokonywanych przez wykonawcę i ośrodek.

Do podstawowych czynności zaliczyć należy:

− zgłoszenie pracy geodezyjnej w ośrodku,

− realizację pracy geodezyjnej,

− przyjęcie operatu do zasobu.

Zostaną one omówione poniżej.

Zgłoszenie pracy geodezyjnej obejmuje:

− wypełnienie dokumentu zgłoszenia przez wykonawcę;

− przyjęcie zgłoszenia przez ośrodek polegające na tym, że sprawdzana jest popraw-ność, kompletność i wiarygodność informacji zawartych w dokumencie zgłoszenia, a ponadto przez ośrodek kontrolowane są:

• uprawnienia wykonawcy do wykonywania prac geodezyjnych w danym asortymencie;

• uregulowanie płatności wobec ośrodka;

• terminy zwrotu wypożyczonych materiałów;

• stan realizacji i terminy wykonania innych prac;

�������

69

− rejestrację zgłoszenia polegającą na zapisaniu istotnych informacji w kartotece zle-ceń oraz zarejestrowaniu zakresu obszarowego zlecenia, obejmującą:

• rejestrację pracy w kartotece zleceń (KERG); • rejestrację zakresu zlecenia polegającą na:

□ automatycznej rejestracji zakresu pracy w kartotece zleceń obejmującej działki lub działkę zapisane w zasobie numerycznym;

□ ręcznej rejestracji zakresu pracy polegającej na:

� lokalizacji przestrzennej zlecenia poprzez określenie gminy, obrębu, działki, sekcji;

� podłączeniu do rastra lub rysunku wektorowego mapy zasadniczej lub ewi-dencyjnej;

� naniesieniu zakresu pracy i przypisaniu go do zgłoszenia;

− odpowiedź na zgłoszenie pracy polegającą na:

• udostępnieniu przez ośrodek posiadanych materiałów wraz z ich charakterystyką techniczną bądź też poinformowaniu wykonawcy o materiałach, które powinny być wy-korzystane przez wykonawcę podczas wykonywania pracy, przy czym ma tu miejsce:

□ analiza zasobu klasycznego; □ analiza zasobu numerycznego; □ analiza zakresu asortymentowego operatów;

• zawiadomieniu wykonawcy o istniejącej lub będącej w opracowaniu dokumentacji dotyczącej zgłoszonej pracy, polegającej na analizie zakresów obszarowych i asor-tymentowych prac nie zakończonych;

• potwierdzeniu przyjęcia zgłoszenia pracy.

Realizacja pracy geodezyjnej obejmuje:

− pobranie materiałów z ośrodka, którymi są:

• materiały klasyczne, czyli:

□ odbitki kserograficzne lub wykreślony na ploterze fragment mapy; □ odbitki kserograficzne lub wykreślone na ploterze opisy topograficzne punktów

osnowy wraz z wykazem współrzędnych; □ wykaz operatów prac zakończonych oraz wykaz zgłoszeń dotyczących zakresu

obszarowego i asortymentowego pracy;

• materiały numeryczne, czyli:

□ fragment mapy numerycznej; □ raster mapy zasadniczej lub ewidencyjnej; □ pliki rastrowe opisów topograficznych punktów osnowy wraz z wykazem współ-

rzędnych w formacie pliku tekstowego; □ pliki zawierające wykazy operatów prac zakończonych oraz wykazy zgłoszeń

dotyczących zakresu obszarowego i asortymentowego pracy, w formacie pliku tekstowego lub dokumentu;

�������

70

− prace terenowe, do których zalicza się:

• wywiad terenowy; • pomiar terenowy;

− kompletowanie operatu, zgodnie z przepisami instrukcji O-3 (O-3/O-4).

Przyjęcie operatu do zasobu obejmuje:

− przekazanie operatu do ośrodka, przy czym do operatu dołączany jest protokół prze-kazania, sporządzany przez wykonawcę, który zawiera:

• wyszczególnienie przekazywanych materiałów; • wykaz wykorzystanych punktów osnowy wraz z adnotacją o ich stanie; • zestawienie wykonanych jednostek asortymentowych, niezbędne do rozliczenia pracy; • szkic lokalizacji obiektu (w przypadku zgłoszenia zbiorczego); • inne istotne informacje;

− rejestrację operatu dokonywaną w kartotece operatów, polegającą na przypisaniu po-szczególnych części operatu do właściwego rodzaju zasobu, to znaczy do:

• zasobu bazowego; • zasobu użytkowego; • zasobu przejściowego;

− kontrolę operatu polegającą na sprawdzeniu operatu z punktu widzenia technicznego i formalnego, zgodnego z wymogami przepisów i ośrodka, przy czym dotyczy ona:

• kontroli technicznej polegającej na porównaniu danych, które zostały zmienione w wyniku wykonania pracy geodezyjnej, z danymi zasobu, przy czym jeżeli wyniki kontroli są pozytywne, to operat jest poddawany dalej kontroli formalnej, a dane dotyczące zmiany są przechowywane w buforze do momentu przyjęcia do zasobu; w przeciwnym przypadku operat jest zwracany wykonawcy w celu usunięcia błę-dów lub usunięcia braków;

• kontroli formalnej polegającej na sprawdzeniu, czy forma i zakres dokumentacji są zgodne z wymogami ośrodka oraz czy są zgodne z zasadami wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych, określonymi w stosownych przepisach, przy czym jeżeli dokumentacja nie odpowiada tym wymogom, to jest zwracana wyko-nawcy w celu przywrócenia jej do stanu zgodnego z przepisami;

− przyjęcie dokumentacji do zasobu (klauzula), przy czym z uwagi na fakt, że niektóre prace geodezyjne są zakończone decyzją administracyjną (lub orzeczeniem sądowym), można wyróżnić dwa poniższe przypadki przyjęcia operatu do zasobu, to znaczy:

1) przypadek klasycznego operatu geodezyjnego, który ma miejsce wówczas, gdy wyko-nywana praca geodezyjna nie ma związku z wydawaną decyzją administracyjną lub orzeczeniem sądowym (na przykład: operat inwentaryzacji powykonawczej); w takim przypadku po pozytywnie zakończonej kontroli techniczno-formalnej dokonuje się aktualizacji zasobu mapowego w postaci klasycznej i numerycznej, a następnie dokonywane jest włączenie operatu do zasobu, czyli opatrzenie operatu w klauzulę;

�������

�������

71

2) przypadek operatu pracy geodezyjnej dokonywanej dla celów prawnych, który ma miejsce wówczas, gdy wykonywana praca geodezyjna ma związek z przyszłym wydaniem decyzji administracyjnej lub orzeczenia sądowego (na przykład operat podziału nieruchomości lub operat rozgraniczenia nieruchomości, przy czym za-równo sprawy podziału, jak i rozgraniczenia mogą być rozstrzygane w trybie admi-nistracyjnym lub w trybie sądowym); w takim przypadku po pozytywnie zakończo-nej kontroli techniczno-formalnej następuje przyjęcie dokumentacji do zasobu, potwierdzone stosowną klauzulą, zaś sama aktualizacja zasobu mapowego w po-staci klasycznej i numerycznej następuje po tym, jak decyzja administracyjna stanie się ostateczna bądź też gdy orzeczenie sądowe stanie się prawomocne; jeżeli takie przypadki nie mają miejsca, to wówczas nie następuje aktualizacja zasobu mapo-wego, a operat jest włączany jedynie do archiwum; należy nadmienić, że ośrodek może także przed dokonaniem klauzuli sprawdzić wykonawcę w zakresie:

• uregulowania płatności wobec ośrodka,

• terminów zwrotu wypożyczonych materiałów,

• stanu realizacji i terminów wykonania innych prac;

− zamknięcie zgłoszenia, które dokonywane jest po włączeniu operatu do zasobu, przy czym warunkiem przekazania wykonawcy dokumentacji przeznaczonej dla zamawia-jącego i opatrzonej klauzulą ośrodka jest rozliczenie się wykonawcy z ośrodkiem w zakresie dokonanych opłat.

Na podstawie przedstawionych powyżej rozważań został skonstruowany schemat, który bardziej przejrzyście przedstawia obieg informacji w ośrodku wraz z pozostałymi czynnościami ośrodka. Schemat jest pokazany na rysunku 5.2 (na wklejce).

�������

72

6. Omówienie i analiza wybranych przepisów technologicznych

Przepisy technologiczne w dziedzinie geodezji i kartografii oparte są na omówionych wcześniej w poprzednich rozdziałach przepisach prawnych. Ujmując generalnie ten pro-blem, można stwierdzić, że przepisy technologiczne dzielą się na: instrukcje techniczne, ro-zumiane jako standardy techniczne, oraz wytyczne techniczne, czyli przepisy oparte na in-strukcjach.

Instrukcje techniczne i wytyczne techniczne tworzą razem przepisy technologiczne. Przepisy technologiczne dotyczące geodezji i kartografii obejmują całość zagadnień, z jaki-mi może się spotkać wykonawca prac geodezyjnych. Instrukcje są aktami prawnymi niż-szego rzędu, określonymi w załączniku do cytowanego w podrozdziale 6.1 rozporządzenia. Zostały one wydane przez różne organy geodezyjne (Prezes GUGiK, MGPiB, GGK), w la-tach od 1983 do 1998 – w formie zarządzeń. Wytyczne do instrukcji również zostały wydane przez wymienione organy w formie zarządzeń.

Instrukcje są przepisami obligatoryjnymi, to znaczy takimi, których stosowanie przez wykonawcę jest obowiązkowe.

Wytyczne zaś są przepisami fakultatywnymi, a wykonawca prac nie musi stosować się do treści w nich zawartych, ponieważ stanowią one tylko wskazówki i pomoc w zakre-sie wykorzystania instrukcji.

Wytyczne techniczne opracowywane są do konkretnej instrukcji technicznej i zawierają najczęściej przykłady dotyczące formy oddawanej pracy. Stanowią one poważne ułatwienie dla wykonawcy, który wybiera z wytycznych to, co jego zdaniem może okazać się najistot-niejsze.

Z uwagi na fakt, że istnieje wiele instrukcji i wytycznych technicznych dotyczących różnych problemów, dokonano ich urzędowego podziału na grupy, przy czym każdej gru-pie instrukcji nadano oznaczenie literowe. W określonej grupie każdej instrukcji przypisany jest kolejny numer porządkowy. Wytyczne mają powtórzone oznaczenie i numer instrukcji, do której się odnoszą, oraz dodany kolejny numer własny. Wytyczne techniczne można po-dzielić w zależności od tego, do jakiej grupy instrukcji są one przypisane.

Do chwili obecnej wydanych zostało około 40 wytycznych dotyczących różnych in-strukcji technicznych.

W niniejszym rozdziale zostaną omówione jednak tylko instrukcje techniczne będące standardami technicznymi w dziedzinie geodezji i kartografii.

�������

73

6.1. Standardy techniczne w geodezji i kartografii

W zakresie standardów technicznych dotyczących geodezji i kartografii obowiązuje przepis prawny, którym jest

rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, karto-grafii oraz krajowego systemu informacji o terenie.

W omawianym przepisie prawnym jako standardy techniczne podane są instrukcje techniczne7. Należy nadmienić, że geodezja i kartografia jest tą dziedziną wiedzy i techniki, która w sposób szczególny wymaga stosowania jednolitych, dla całego kraju, standardów dla opracowań technicznych, w celu uzyskania przez wykonawcę prac geodezyjnych i kar-tograficznych produktu o wymaganej jakości i dokładności.

Pod pojęciem standardu rozumiane są „przepisy lub normy techniczne, ustanowione w formie instrukcji technicznych”.

Jednolite standardy techniczne stosowane są w takich procedurach geodezyjno-karto-graficznych, jak:

− zakładanie, modernizacja i konserwacja osnowy geodezyjnej, grawimetrycznej i ma-gnetycznej;

− wykonywanie i aktualizacja mapy zasadniczej; − wykonywanie prac z zakresu GESUT i uzgadnianie projektów sieci; − wykonywanie zdjęć fotogrametrycznych dla potrzeb państwa; − wykonywanie i aktualizacja map topograficznych i tematycznych; − wykonywanie i prowadzenie EG (katastru nieruchomości); − przeprowadzanie powszechnej taksacji nieruchomości; − prowadzenie rejestru granic państwa oraz granic administracyjnych; − wykonywanie opracowań geodezyjnych dla celów prawnych i projektowych; − zakładanie i prowadzenie baz danych wchodzących w skład krajowego SIT; − prowadzenie zasobu geodezyjnego i kartograficznego na szczeblu centralnym, woje-

wódzkim i powiatowym.

W zakresie instrukcji technicznych (jako standardów technicznych) podział ten, zgod-nie z cytowanym powyżej rozporządzeniem przedstawia się obecnie następująco8.

Instrukcje techniczne o charakterze ogólnym:

− instrukcja O-1 „Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych”, − instrukcja O-2 „Ogólne zasady opracowanie map do celów gospodarczych”,

7 Obecnie trwają prace nad opracowaniem nowych, wybranych instrukcji technicznych. Niektóre z nich zostały

już opracowane, pozostałe zaś są w końcowej fazie opracowania. Po ostatecznym zakończeniu prac nad tymi instrukcjami nastąpi nowelizacja cytowanego rozporządzenia, która wprowadzi zmienione instrukcje w życie. Dopóty jednak, dopóki nie nastąpi zmiana rozporządzenia, będziemy nadal posługiwali się dotychczasowym nazewnictwem.

8 Podział wynikły z uwzględnienia przyszłych form instrukcji, zarówno w zakresie treści, jak i samego na-zewnictwa, zostanie podany w dalszej części podrozdziału.

�������

74

− instrukcja O-3 „Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej”, − instrukcja O-4 „Zasady prowadzenia państwowego zasobu geodezyjnego i kartogra-

ficznego”.

Instrukcje techniczne o charakterze geodezyjnym w zakresie osnów i pomiarów:

− instrukcja G-1 „Geodezyjna osnowa pozioma”, − instrukcja G-2 „Geodezyjna osnowa wysokościowa”, − instrukcja G-3 „Geodezyjna obsługa inwestycji”, − instrukcja G-4 „Pomiary sytuacyjno-wysokościowe”, − instrukcja G-7 „Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu”.

Instrukcje techniczne dotyczące sporządzania map:

− instrukcja K-1 „Mapa zasadnicza”9, − instrukcja K-2 „Mapy topograficzne”, − instrukcja K-3 „Mapy tematyczne”.

Inne przepisy:

− Standard Wymiany Informacji Geodezyjnej (SWING)10, − Standard Wymiany Danych Ewidencyjnych (SWDE), − Polska Norma PN-86/N-02207 „Geodezja. Terminologia”.

Jak już wspomniano w przypisach 7 i 8, w najbliższej przyszłości nastąpi znacząca aktualizacja instrukcji, zarówno w zakresie treści, jak i formy. Tak więc przyszły podział instrukcji technicznych będzie się prawdopodobnie przedstawiał następująco.

Instrukcje techniczne o charakterze ogólnym:

− instrukcja O-1/O-2 „Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych i kartograficz-nych”,

− instrukcja O-3/O-4 „Prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficz-nego oraz zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej”.

Instrukcje techniczne o charakterze geodezyjnym w zakresie osnów, pomiarów i katastru:

− instrukcja G-1/G-2 „Pozioma i wysokościowa osnowa geodezyjna i przeliczanie współrzędnych pomiędzy układami”,

− instrukcja G-3 „Pomiary i opracowania realizacyjne”, − instrukcja G-4 „Pomiary sytuacyjno-wysokościowe”,

9 Najbardziej aktualna jest instrukcja K-1 „Mapa zasadnicza” z 1998 roku. Pozostałe dwie, to znaczy: ins-

trukcja K-1 „Mapa zasadnicza” z 1984 roku oraz instrukcja K-1 „Podstawowa mapa kraju” z 1995 roku, obowiązują tylko przy aktualizacji mapy zasadniczej wykonanej według tych przepisów, do czasu jej mo-dernizacji i przekształcenia do postaci numerycznej.

10 Dotyczy standaryzowania (ujednolicenia) formy informacji geodezyjnej w procesie jej przekazu, zwłaszcza

przy użyciu metod i środków informatyki. Instrukcja ta wprawdzie nie jest wymieniona na liście standardów omawianego wcześniej rozporządzenia, ale jest powszechnie używana i wykorzystywana (na przykład w instrukcji G-7).

�������

75

− instrukcja G-5/G-8 „Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości)”, − instrukcja G-7 „Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu”.

Instrukcje techniczne dotyczące sporządzania map:

− instrukcja K-1 „Mapa zasadnicza”, − instrukcja K-2 „Mapy topograficzne”, − instrukcja K-3 „Mapy tematyczne”.

Warto zauważyć, że prawie wszystkie instrukcje uległy bądź ulegną w najbliższym cza-sie gruntownym zmianom. Dotyczy to w szczególności instrukcji z grupy „O” i z grupy „G”. Będzie również modyfikowana instrukcja K-1. Wyjątek będą stanowić jedynie instrukcje techniczne K-2 i K-3, które chwilowo pozostaną w niezmienionej postaci, choć ich treść już niewiele przystaje do współczesnych wymogów. Można jednak domniemywać, że również i w tym przypadku stosowny organ, czyli GGK, dostrzeże potrzebę ich gruntownej aktualizacji.

W zakończeniu tego podrozdziału warto również zauważyć znacząca niekonsekwencję ustawodawcy dotyczącą numeracji przyszłych instrukcji i ich zakresu tematycznego, a zwłaszcza tych instrukcji, które są przynależne do grupy „G” i grupy „O”. Jako przykład można tu podać instrukcję G-5/G-8, w której dość pochopnie połączono formalnie (w za-kresie numeracji) i merytorycznie (w zakresie tematyki) w jedną całość dwa możliwe stan-dardy techniczne. Świadczy to również pośrednio o braku pomysłu na ulepszanie przepi-sów technologicznych w dziedzinie geodezji i kartografii.

6.2. Wybrane problemy instrukcji technicznych

Instrukcja O-1 „Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych”

Treścią tej instrukcji są różne zagadnienia, szczegółowo omawiane w kolejnych in-strukcjach. Najważniejsze z nich zostaną przedstawione poniżej.

Każdą pracę geodezyjną powinna cechować jednolitość. Dotyczy ona:

− systemu miar, − systemu odniesienia wyników pomiarów, − dokładności, formy i technologii.

Oznacza to, że prace geodezyjne są przeprowadzane i przyjmowane do ODGiK w taki sam sposób, niezależnie od okoliczności i miejsca wykonania pracy i sporządzenia operatu.

Podstawowym układem w geodezji jest układ współrzędnych geograficznych geode-zyjnych na elipsoidzie Krasowskiego (B – szerokość, L – długość), stosowany w pomiarach i obliczeniach o znaczeniu podstawowym. Dla mniejszych obszarów przy sporządzaniu map stosowany jest jeszcze obecnie układ „65”11 o charakterze strefowym, przy czym

11

Należy nadmienić, że w sprawie układów odniesienia obowiązuje obecnie rozporządzenie Rady Ministrów (do pr g i k) z 2000 roku w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych, wprowadzane stopniowo w życie. Wynika z niego, że stosowany obecnie układ współrzędnych prostokątnych płaskich „65” oraz lokalne układy współrzędnych mogą być stosowane najpóźniej do 31.12.2009 roku.

�������

76

w każdej strefie przyjmowany jest niezależny układ współrzędnych prostokątnych. Przy stosowaniu tego układu należy pamiętać o wprowadzaniu poprawek odwzorowawczych do pomierzonych elementów. Podstawowym układem odniesienia dla pomiarów wysokościo-wych jest układ w Kronsztadzie. Podane są także opisy układów odniesienia dla pomiarów grawimetrycznych i dla pomiarów magnetycznych.

Wszystkie prace geodezyjne można podzielić na pięć zasadniczych grup. Są to:

1) pomiary osnów geodezyjnych, 2) pomiary szczegółowe, 3) pomiary realizacyjne, 4) prace z zakresu EG,

5) inne prace nie mieszczące się w zakresie wcześniej wymienionym.

Osnowy geodezyjne dzielą się na klasy i rzędy. Klasa osnowy określa jej dokładność, zaś rząd określa kolejność i sposób wyrównania osnowy.

Wśród osnów geodezyjnych (poziomych i pionowych) wyróżniamy osnowy:

− podstawowe, − szczegółowe, − pomiarowe.

Każda nowo zakładana osnowa powinna być nawiązana do osnowy wyższej klasy. Możliwe jest jednak w szczególnych przypadkach stosowanie osnów lokalnych, to znaczy takich, które nie są nawiązane.

W pomiarach sytuacyjnych wyróżniane są grupy szczegółów, dla których przyjmo-wane są różne dokładności pomiaru, w zależności od rodzaju i znaczenia szczegółu. Wy-mieniane są trzy grupy takich szczegółów. Określona jest także dokładność pomiaru wyso-kości różnych szczegółów.

Instrukcja O-2 „Ogólne zasady opracowanie map do celów gospodarczych”

Mapy opracowywane w dziedzinie geodezji i kartografii mają charakter map geogra-ficznych. Przyjęta klasyfikacja tych map w najistotniejszym zarysie przedstawia się nastę-pująco:

− mapy ogólnogeograficzne (topograficzne) dzielą się na:

• mapy wielkoskalowe;

• mapy średnioskalowe;

• mapy małoskalowe;

− mapy tematyczne (zagospodarowania terenu) dzielą się na:

• mapy społeczno-gospodarcze, a wśród nich:

□ mapy gospodarcze, którymi są:

� mapa zasadnicza;

� mapa uzbrojenia terenu i inne;

�������

77

□ mapy społeczne, którymi są:

� mapy demograficzne;

� inne mapy;

• mapy przyrodnicze, a wśród nich:

□ mapy fizjograficzne, którymi są:

� mapy geologiczne;

� mapy rzeźby terenu;

� mapy glebowe;

� inne mapy;

□ mapy gospodarcze;

□ mapy sozologiczne, którymi są:

� mapy zagrożenia środowiska;

� mapy ochrony środowisk;

� inne mapy.

Wszystkie rodzaje map są obecnie sporządzane – w zależności od przyjętej skali, bądź to w układzie „80” (stereograficzny dla map w skalach małych), bądź to w układzie „65” (dla map w skali 1:50 000 i większych)12.

Zasadą ogólną opracowania map dla celów gospodarczych jest to, że treść mapy musi być dostosowana do potrzeb oraz że przy opracowaniu mapy muszą być stosowane odpo-wiednie parametry techniczne w zakresie dokładności.

Pod pojęciem mapy zasadniczej rozumiemy „źródłowe opracowanie kartograficzne zawierające informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych, elementów ewidencji gruntów oraz elementów uzbrojenia terenu”.

Mapa zasadnicza stanowi podstawowy materiał dla opracowań dotyczących:

− planowania przestrzennego,

− gospodarki nieruchomościami,

− projektów architektoniczno-budowlanych i innych.

Treścią mapy zasadniczej są, ogólnie rzecz ujmując, wszystkie trwałe szczegóły tere-nowe, a jej skala jest dobierana w zależności od potrzeb i charakteru zainwestowania te-renu. Opracowanie mapy zasadniczej powinno być dokonywane w oparciu o przyjęte pa-rametry techniczne w zakresie dokładności.

W przypadku map topograficznych oraz wybranych map tematycznych przeprowa-dzana jest aktualizacja treści mapy w oparciu o pomiar uzupełniający. Aktualizacja może mieć charakter bieżący lub okresowy w zależności od długości interwałów tego procesu. Mapa posiada metrykę, która zawiera wszelkie niezbędne dane o metodzie, zakresie oraz czasie opracowania i aktualizacji mapy. 12

vide przypis 11.

�������

78

Każda mapa, podczas jej sporządzania, musi być poddawana kontroli. Kontrola daje gwarancję poprawności wykonania mapy i obejmuje, między innymi, sprawdzenie zgodno-ści treści mapy z terenem oraz sprawdzenie dokładności metod stosowanych przy jej spo-rządzaniu.

Instrukcja O-1/O-2 „Ogólne zasady wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych” (projekt)

W projekcie tej instrukcji, obok zasad podanych w instrukcjach O-1 i O-2, omówiono zasady wykonywania prac. Są nimi:

− zasada „od ogółu do szczegółu”,

− zasada odpowiednio sformalizowanej ewidencji prac geodezyjnych oraz ich wyników,

− zasada ciągłości prac geodezyjnych,

− zasada kontroli prac geodezyjnych.

W zakresie zagadnień dotyczących nowoczesnych technik pomiarowych i SIT przyjęto stosowne rozwiązania umożliwiające wykonawcy prac geodezyjnych dostarczanie w operacie wyników pomiarów w postaci komputerowej.

Mogą to zatem być pliki zawierające:

− dane pomiarowe połączone z danymi opisującymi połączenia punktów obiektów mie-rzonych wraz z identyfikatorami lub kodami tych obiektów – w przypadku stosowania narzędzia pomiarowego umożliwiającego zapis i przekazywanie wyników pomiaru plikiem tekstowym;

− współrzędne X, Y i/lub wysokości H obserwowanych punktów w oparciu o dane stano-wiska i orientację, wraz ze wskazówkami objaśniającymi sposób kodowania i kolej-ność danych – w przypadku stosowania narzędzia pomiarowego umożliwiającego zapis i przekazywanie współrzędnych i wysokości plikiem tekstowym.

Wspomniane pliki tekstowe zastępują tradycyjne dzienniki pomiarowe i szkice polowe. W zakresie map, podane zostały zasady podziału i oznaczania arkuszy mapy w układzie „2000”. Podstawą do określenia formatów i numeracji arkuszy mapy zasadniczej w układzie „2000” jest arkusz w skali 1:10 000 o wymiarach terenowych 5 km na 8 km.

Godło arkusza tej mapy składa się z grupy trzech liczb rozdzielonych kropkami, z któ-rych pierwsza oznacza numer pasa odwzorowania, druga określa współrzędną X lewego dolnego naroża arkusza mapy w kilometrach (od równika), zaś trzecia określa współrzędną Y lewego dolnego naroża arkusza mapy wyrażoną w kilometrach (od południka osiowego), przy czym współrzędne te są liczbami okrągłymi, stanowiącymi wielokrotność odpowied-nio liczb 5 i 8 (to znaczy wymiarów arkusza w kilometrach), stosownie zredukowanymi.

Arkusz mapy w skali 1:10 000 jest dzielony na:

− 4 arkusze map w skali 1:5000,

− 25 arkuszy map w skali 1:2000.

�������

79

Godło mapy zasadniczej w skali 1:1000 jest określone przez godło mapy w skali 1:2000 wraz z numerem wynikającym z podziału (od 1 do 4). Z kolei godło mapy zasadni-czej w skali 1:500 jest określone przez godło mapy w skali 1:1000 wraz z numerem wyni-kającym z podziału (od 1 do 4).

Warto wspomnieć, że dokumentacja geodezyjna ma być przekazywana do ODGiK w dwojakiej formie:

1) pisemnej, zawierającej odręcznie podpisane dokumenty;

2) przy zastosowaniu komputerowych nośników informacji.

Dopuszczono również przesyłanie danych z użyciem Internetu przy zastosowaniu pod-pisu elektronicznego.

Instrukcja O-3 „Zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej”

Instrukcja jest spójna z aktami prawnymi wyższego rzędu w zakresie dotyczącym ro-dzajów i zakresu dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Instrukcja dotyczy wszyst-kich prac, w czasie których powstaje dokumentacja, z wyjątkiem: prac nie wymagających zgłoszenia, prac, które są z zakresu EG, oraz prac prowadzonych na cele związane z obron-nością kraju. Instrukcja podaje przede wszystkim szczegółowe składy dokumentacji dla wszystkich typowych prac geodezyjnych takich, jak: założenie i pomiar osnowy, pomiary sytuacyjno-wysokościowe, pomiary realizacyjne i inne.

W dokumentacji wyróżnia się zasadniczo:

− akta postępowania, zawierające wszelkie dokumenty formalne dotyczące pracy (zlece-nie, kosztorys, dziennik robót i inne);

− dokumentację techniczną dla zamawiającego, w której wyróżnia się trzy rodzaje zaso-bów (przejściowy, bazowy i użytkowy).

Całość dokumentacji dzieli się na określone części w zależności od tego, dla kogo są one przeznaczone. Możemy tu zatem wymienić:

− akta postępowania przeznaczone dla wykonawcy; − dokumentację techniczną przeznaczoną dla zamawiającego (osobno, jako całość); − dokumentację techniczną przeznaczoną dla ODGiK (według rodzajów zasobów); − dokumentację techniczną przeznaczoną dla JPEG (według rodzajów zasobów).

Instrukcja O-4 „Zasady prowadzenia ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej”

Instrukcja jest spójna z aktem prawnym wyższego rzędu dotyczącym zasobu geode-zyjno-kartograficznego. Z najistotniejszych spraw związanych z ODGiK można wymienić te, które dotyczą zakresu działania ośrodka oraz cech dokumentów ośrodka.

�������

80

Celem działania ośrodka jest przede wszystkim: przechowywanie zasobu, ustalanie warunków technicznych dla prac geodezyjnych, przyjmowanie zgłoszeń prac oraz udziela-nie informacji.

Podstawowymi informacjami zawartymi w dokumentacjach wydawanych przez ośrodek są:

− nazwa ośrodka i jego numer, − stan aktualności (klauzula), − kwalifikacja pod względem tajemnicy.

Wszystkie zlecenia i zgłoszenia prac są ewidencjonowane poprzez podanie:

− roku zgłoszenia pracy, − numeru kolejnego zlecenia w roku, − numeru ewidencyjnego arkusza mapy w skali 1:10 000, na którym znajduje się przed-

miot pomiarów objętych zleceniem.

Jeśli na danym obszarze istnieją wykonane i aktualne prace, to w odpowiedzi na zgło-szenie pracy ODGiK powiadamia wykonawcę o odmowie przyjęcia tego zgłoszenia. Ośro-dek jest również zobowiązany do udzielania wszelkich informacji o posiadanym zasobie oraz o terenie objętym ewentualnym pomiarem.

Udostępnianie materiałów odbywa się na miejscu w ośrodku, a wypożyczenie mate-riałów poza ośrodek może nastąpić tylko za zgodą jego kierownika.

Po złożeniu przez wykonawcę dokumentacji ODGiK ma obowiązek, w ciągu 7 dni od daty złożenia dokumentów sprawdzić ich zgodność z przepisami, włączyć do zasobu (klau-zula) i nadać numer ewidencyjny oraz przekazać zamawiającemu dokumenty oznaczone klauzulą.

Ośrodek wykonuje wszelkie czynności związane z aktualizacją informacji o terenie wynikłą z przeprowadzonych prac. Aktualizacja wykonywana w ośrodku ma charakter bie-żący lub okresowy i odbywa się między innymi na podstawie:

− wyników pomiarów inwentaryzacji powykonawczej, − wyników pomiarów zmian granic i użytków (EG), − wyników pomiarów dotyczących obiektów mapy zasadniczej i innych obiektów.

Materiały zasobu mogą być przechowywane w bazie danych lub w formie tradycyj-nej. Materiały te mogą być także niszczone (gdy nie można odtworzyć ich treści) lub wyłą-czone z zasobu i przekazane do archiwum (gdy stały się zupełnie nieaktualne).

Instrukcja O-3/O-4 „Prowadzenie państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz zasady kompletowania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej” (projekt)

Instrukcja wprowadza, między innymi, rejestry obsługujące PZGK, prowadzone z wy-korzystaniem systemu informatycznego. Są nimi:

− Dziennik Zamówień – DZ,

− Księga Ewidencji Robót Geodezyjnych – KERG,

�������

81

− Księga Ewidencji Robót Kartograficznych – KERK.

− Księga Ewidencji Zdjęć Lotniczych – KEZL.

Dane zasobu są zakładane i prowadzone w postaci komputerowych baz danych, ściśle połączonych z rejestrami obsługującymi zasób, wymienionymi powyżej. Są nimi:

− Powiatowa Baza Danych – PBD, − Wojewódzka Baza Danych – WBD, − Centralna Baza Danych – CBD.

Wyróżnia się także poziomy prowadzenia zasobu na wszystkich jego szczeblach, to znaczy: powiatowym, wojewódzkim i centralnym. Poziomy prowadzenia zasobu określają sprzęt i metody jego prowadzenia, przy czym poziom najwyższy oznacza stosowanie naj-nowocześniejszych technologii przechowywania i przetwarzania informacji geodezyjnej i kartograficznej.

W zasobie powiatowym najwyższym poziomem jest poziom piąty, który oznacza pro-wadzenie PBD w systemie informatycznym zawierającym obiekty mapy zasadniczej wraz z częścią opisową EG oraz częścią opisową GESUT.

Z kolei w zasobie wojewódzkim najwyższym poziomem jest poziom trzeci, w którym prowadzona jest jednolita WBD, uzupełniana danymi baz tworzonych na terenie woje-wództwa przez różne instytucje, i w którym prowadzona jest sprzedaż posiadanych infor-macji, także przez Internet.

Wreszcie w zasobie centralnym najwyższym poziomem jest również poziom trzeci, w którym prowadzona jest jednolita CBD, wykorzystująca w maksymalny sposób woje-wódzkie bazy danych i posiadająca możliwość tworzenia różnych wydawnictw kartogra-ficznych i innych dla celów sprzedaży drogą elektroniczną, przez ogólnopolski serwer włą-czony do sieci internetowej.

W zakresie gromadzenia zasobu i danych zasobu wyróżniono grupy asortymentowe, takie jak:

− mapa zasadnicza z następującymi podgrupami: • modernizacja istniejącej mapy, • wykonanie nowej mapy o pełnej treści, • wykonanie nowej mapy o niepełnej treści, • bieżąca aktualizacja mapy o pełnej treści, • bieżąca aktualizacja mapy o niepełnej treści;

− ewidencja gruntów i budynków z następującymi podgrupami:

• wykonanie modernizacji EG bez założenia ewidencji budynkowej, • wykonanie modernizacji EG wraz z założeniem ewidencji budynkowej, • założenie ewidencji budynkowej;

− pomiary inwentaryzacyjne z następującymi podgrupami:

• inwentaryzacja przewodów kanalizacyjnych, • inwentaryzacja przewodów wodociągowych,

�������

82

• inwentaryzacja przewodów centralnego ogrzewania,

• inwentaryzacja przewodów gazowych,

• inwentaryzacja przewodów energetycznych,

• inwentaryzacja przewodów telekomunikacyjnych,

• inwentaryzacja przewodów innych,

• inwentaryzacja budowli i budynków.

W zakresie przechowywania zasobu projekt instrukcji przedstawia, dla poszczegól-nych rodzajów zasobu, grupy, w których przechowuje się materiały. Dla zasobu powiato-wego są to następujące grupy:

− osnowy geodezyjne;

− EG, rozgraniczenia nieruchomości, podziały nieruchomości, powszechna taksacja nie-ruchomości, gleboznawcza klasyfikacja gruntów, scalenie i wymiana gruntów, opra-cowania urządzeniowo-rolne, pomiary granic powiatów i gmin oraz inne opracowania dla celów prawnych;

− mapa zasadnicza oraz GESUT;

− pomiary inwentaryzacyjne;

− wyciągi z operatów szacunkowych;

− pliki na komputerowych nośnikach informacji;

− mapy drukowane, fotomapy i ortofotomapy;

− inne, według potrzeb ośrodka.

Dla zasobów wojewódzkich i zasobu centralnego projekt instrukcji również przewi-duje przechowywanie materiałów w grupach, przy czym same materiały są inne od tych podanych dla zasobu powiatowego i dotyczą problemów o wyższym stopniu złożoności.

Przetwarzanie danych zasobu według projektu instrukcji polega na modernizacji i ak-tualizacji danych zasobu na podstawie:

− materiałów znajdujących się w zasobie,

− materiałów przekazywanych do zasobu,

− materiałów udostępnionych przez branże lub inne jednostki.

Wprowadzona jest zasada, że w przeciwieństwie do map analogowych mapy nume-ryczne aktualizuje ośrodek. Taka aktualizacja polega na:

− wczytaniu dostarczonych plików,

− kontroli poprawności danych przez porównanie ich z istniejącym obrazem mapy nu-merycznej,

− aktualizacji bazy numerycznej z ewentualnym równoczesnym usunięciem rastra da-nych nieaktualnych,

− zeskanowaniu dokumentów będących podstawą wprowadzenia zmian i połączeniu ich z danymi zgromadzonymi w systemie.

�������

83

Modernizacja z kolei polega na:

− przeniesieniu danych zasobu prowadzonych w sposób manualny na mapach zasadni-czych, ewidencyjnych, topograficznych i tematycznych do wspólnej bazy danych;

− zeskanowaniu materiałów będących podstawą wprowadzenia danych do bazy i powią-zaniu ich z danymi zgromadzonymi w systemie;

− łączeniu jednostkowych baz danych do jednej wspólnej bazy; − przechodzeniu do wyższych poziomów prowadzenia zasobu.

Ważnym problemem, który poruszono w projekcie instrukcji, jest zabezpieczenie da-nych zasobu przed:

− zniszczeniem, − awarią sprzętu, − wirusami komputerowymi, − kradzieżą, − starzeniem się.

Instrukcja podaje także składy operatów, które są przyjmowane do ośrodka, według grup asortymentowych. Poniżej podane są składy takich operatów dla najczęściej wykony-wanych prac geodezyjnych i kartograficznych. Warto zauważyć, że dokumentacja operatu w każdej grupie asortymentowej jest podzielona według grup funkcjonalnych.

Operat osnowy geodezyjnej:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne; • mapy przeglądowe osnów geodezyjnych z wynikami bieżącej inwentaryzacji; • dzienniki obserwacyjne; • szkice przedstawiające strukturę sieci; • wykaz danych geodezyjnych zawierający:

□ numery, klasy punktów i oznaczenia rodzaju znaków geodezyjnych; □ współrzędne i wysokości punktów osnowy; □ oznaczenia punktów kierunkowych oraz kąty kierunkowe i odległości od punktów

kierunkowych (dotyczy punktów osnowy II klasy); □ polowe opisy topograficzne (oryginały) nowo założonych punktów oraz zmie-

nione opisy punktów istniejących; □ zestawienia obserwacji zredukowanych i przyjętych do wyrównania; □ zawiadomienia o umieszczeniu znaku na nieruchomości;

− zasób użytkowy: • opisy topograficzne punktów nowo założonych oraz zmienione opisy punktów ist-

niejących – w formie komputerowej uzgodnionej z ośrodkiem; • plik zawierający dokumentację w postaci komputerowej, zgodnie z przyjętą formą

wymaganą przez instrukcję oraz dane uzupełniające dla punktów osnowy II klasy;

�������

84

− zasób przejściowy: • zatwierdzony projekt sieci z analizą materiałów; • dokumentacja wyrównania i przeliczania punktów; • atesty i certyfikaty sprzętu wykorzystywanego do pomiaru.

Operat mapy zasadniczej (założenie, modernizacja, aktualizacja):

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne; • szkic osnowy szczegółowej i pomiarowej stabilizowanej wraz z opisami topogra-

ficznymi tej osnowy (o ile istnieje konieczność jej założenia); • szkice prac pomiarowych; • dzienniki pomiaru; • mapa wywiadu terenu (gdy stwierdzono zmiany);

− zasób użytkowy: • pliki zawierające dokumentację bazy mapy numerycznej w postaci komputerowej,

zgodnie z przyjętą formą wymaganą przez instrukcję (w przypadku założenia lub modernizacji mapy);

• pliki zawierające dane dotyczące aktualizacji mapy analogowej (w przypadku pro-wadzenia zasobu na pierwszym i drugim poziomie);

− zasób przejściowy: • obliczenia; • mapa wywiadu terenu (w przypadku, gdy nie stwierdzono zmian); • szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych uzyskanych z ośrodka; • kopie opisów topograficznych osnowy wraz z informacją o stanie znaków geodezyj-

nych a także z aktualnymi miarami i treścią; • inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat założenia lub modernizacji ewidencji gruntów:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne; • zatwierdzony projekt założenia lub modernizacji ewidencji gruntów; • materiały źródłowe pozyskania danych o granicach działek; • protokoły ustalenia granic władania; • szkice polowe wraz z oznaczeniem granic:

□ działek; □ rejonów statystycznych wraz z ich nazwami; □ terenów zamkniętych;

• dzienniki pomiarowe, • zarysy pomiarowe; • wykazy współrzędnych punktów granicznych działek;

�������

85

• mapa ewidencyjna przewidziana do wyłożenia stronom; • wydruki rejestrów przedstawione do wyłożenia stronom; • protokoły wyłożenia ewidencji gruntów i budynków wraz z wniesionymi uwagami; • decyzja zatwierdzająca projekt operatu opisowo-kartograficznego;

− zasób użytkowy: • pliki zawierające komputerowe zbiory danych mapy ewidencji gruntów; • pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji gruntów;

− zasób przejściowy: • obliczenia; • szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych uzyskanych z ośrodka; • kopie opisów topograficznych osnowy wraz z informacją o stanie znaków geode-

zyjnych, a także z aktualnymi miarami i treścią; • inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat założenia ewidencji budynków:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne; • materiały źródłowe dotyczące położenia i danych opisowych o budynkach, pozy-

skane z instytucji prowadzących ewidencję budynków i lokali; • dzienniki pomiaru; • szkice polowe dotyczące prac pomiarowych i prac dotyczących pozyskania danych

opisowych budynków; • mapa wywiadu wraz ze zidentyfikowanymi budynkami w terenie; • wykazy współrzędnych naroży budynków (dla budynków pomierzonych); • wyplotowana mapa ewidencji gruntów i budynków przedstawiona do wyłożenia

stronom; • wydruki rejestrów budynków przedstawione do wyłożenia stronom; • protokoły wyłożenia ewidencji budynków wraz z wniesionymi uwagami; • decyzja w sprawie zatwierdzenia projektu operatu opisowo-kartograficznego bu-

dynków i lokali;

− zasób użytkowy: • pliki zawierające komputerowe zbiory danych mapy ewidencji budynków;

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji budynków;

− zasób przejściowy: • obliczenia;

• szkic osnowy geodezyjnej wraz z wykazem współrzędnych uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych punktów osnowy wraz z informacją o stanie znaków geodezyjnych, a także z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

�������

86

Operat klasyfikacji gleboznawczej gruntów:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne;

• postanowienie o wszczęciu postępowania klasyfikacyjnego;

• dokumentacja ustalenia granic terenów wyłączonych z klasyfikacji;

• dokumentacja oględzin i pobrania próbek dla ustalenia klasy gruntu;

• szkice prac pomiarowych;

• dzienniki pomiaru;

• mapa klasyfikacyjna podlegająca wyłożeniu dla przedstawienia uwag przez zainte-resowanych;

• decyzja zatwierdzająca operat klasyfikacyjny;

− zasób użytkowy: • pliki zawierające dane w postaci komputerowej, zgodnie z przyjętą formą wyma-

ganą przez instrukcję, bądź zaktualizowana mapa ewidencyjna;

− zasób przejściowy: • obliczenia;

• szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych osnowy z informacją o stanie znaków geodezyjnych z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat rozgraniczenia nieruchomości:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne;

• postanowienie o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego;

• upoważnienie geodety do przeprowadzenia czynności ustalenia przebiegu granic nieruchomości;

• zwrotne poświadczenia odbioru zawiadomień o wszczęciu postępowania;

• pełnomocnictwa udzielone przez strony;

• protokół graniczny lub akt ugody;

• szkice polowe;

• dzienniki pomiarowe;

• wykaz zmian gruntowych lub inne dokumenty uzasadniające wprowadzenie zmian do operatu ewidencji gruntów i budynków;

• opinia geodety dotycząca przebiegu granic, jeśli rozgraniczenie nieruchomości jest wykonywane w postępowaniu sądowym;

• ocena prawidłowości wykonania czynności ustalenia przebiegu granic dokonywana przez organ GM (wójta, burmistrza lub prezydenta);

�������

87

• decyzja administracyjna o rozgraniczeniu nieruchomości bądź decyzja o umorzeniu postępowania (gdy stało się bezprzedmiotowe) lub też kopia pisma przekazującego sprawę rozgraniczenia nieruchomości do sądu (samo pismo dostarcza organ wyda-jący decyzję);

− zasób użytkowy:

• pliki zawierające dane w postaci komputerowej, zgodnie z przyjętą formą wyma-ganą przez instrukcję, bądź zaktualizowana mapa ewidencyjna;

− zasób przejściowy:

• obliczenia;

• szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• dokumenty dotyczące przebiegu granic wydane przez ośrodek dokumentacji oraz uzyskane z innych źródeł wraz z ich oceną dokonaną przez geodetę uprawnionego;

• kopie opisów topograficznych osnowy wraz z informacją o stanie znaków geode-zyjnych oraz z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane za istotne dla określonej pracy, przy czym w przypadku wznowienia granic nieruchomości nie są dołączane do operatu dokumenty dotyczące:

□ postanowienia o wszczęciu postępowania;

□ upoważnienia geodety do przeprowadzenia postępowania;

□ protokołu granicznego lub aktu ugody (występuje tylko protokół z okazania granic);

□ wykazu zmian gruntowych lub innych dokumentów uzasadniających wprowa-dzenie zmian do operatu ewidencji gruntów i budynków;

□ opinii geodety dotyczącej granic nieruchomości (ponieważ sprawa nie toczy się przed sądem);

□ oceny prawidłowości ustalenia granic nieruchomości (ponieważ sprawa nie ma charakteru postępowania administracyjnego);

□ decyzji administracyjnej (nie jest wydawana, ponieważ nie jest wszczynane po-stępowanie administracyjne).

Operat scaleń i podziałów nieruchomości wykonywanych w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne;

• uchwała rady gminy o wszczęciu postępowania scalenia i podziału nieruchomości;

• potwierdzenie ujawnienia wszczęcia postępowania scalenia i podziału nierucho-mości w Kw;

• dokumentacja inwentaryzacyjna terenu objętego postępowaniem scalenia i podziału nieruchomości;

• dokumentacja wyłożenia projektu uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości wraz z opinią rady uczestników postępowania;

�������

88

• dokumentacja rozpatrzenia i rozstrzygnięcia uwag wniesionych do projektu uchwały o scaleniu i podziale nieruchomości;

• uchwała rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości;

• szkice polowe prac pomiarowych;

• dzienniki pomiarowe;

• szkice wyniesienia nowych granic nieruchomości (po podziale);

• protokół okazania granic;

• wykaz zmian gruntowych;

• dokumentacja ujawnienia wyników scalenia w Kw;

− zasób użytkowy: • pliki zawierające komputerowe zbiory danych mapy ewidencji gruntów i budynków;

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji gruntów i budyn-ków;

− zasób przejściowy: • obliczenia;

• szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych osnowy z informacją o stanie znaków geodezyjnych oraz z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat podziału nieruchomości:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne;

• wstępny projekt podziału;

• opinia o zgodności podziału nieruchomości z planem zagospodarowania przestrzen-nego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w zakresie do-tyczącym przedmiotowej nieruchomości;

• wyniki badania Kw;

• mapa z projektem podziału nieruchomości w zakresie przedmiotowej nieruchomości;

• decyzja zatwierdzająca projekt podziału nieruchomości;

• szkic wyniesienia projektu na grunt;

• protokół z okazania i przyjęcia granic nieruchomości przez strony wraz z potwier-dzeniem zawiadomienia stron o okazaniu granic;

• wykaz zmian gruntowych;

• protokół utrwalenia punktów granicznych;

− zasób użytkowy: • sprawozdanie techniczne;

�������

89

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych mapy ewidencji gruntów i budynków;

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji gruntów i bu-dynków;

− zasób przejściowy: • obliczenia;

• szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych osnowy z informacją o stanie znaków geodezyjnych wraz z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu; przy czym w przypadku podziału nieruchomości na terenach rolnych i leśnych nie są do-łączane do operatu następujące dokumenty:

□ wstępny projekt podziału;

□ opinia o zgodności podziału nieruchomości z planem zagospodarowania przes-trzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w zakre-sie dotyczącym przedmiotowej nieruchomości;

□ projekt podziału (ale dołączana jest z kolei mapa podziału przedstawiająca stan przed podziałem i po podziale nieruchomości);

□ decyzja zatwierdzająca projekt podziału nieruchomości;

□ szkic wyniesienia projektu.

Operat geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu:

− zasób bazowy: • sprawozdanie techniczne (warunki techniczne);

• charakterystyka materiałów źródłowych zasobu lub kopie źródłowych materiałów bazowych służących do założenia GESUT;

• informacje ZUD;

• raporty z analizy przydatności materiałów źródłowych;

• rejestr zmian wprowadzonych w trakcie zakładania GESUT;

• wyniki pomiarów i uzgodnień przebiegu sieci (szkice i dzienniki pomiarów);

• kopia obwieszczenia o założeniu GESUT;

• mapy z przebiegiem sieci, uzgodnione z zarządcą sieci;

− zasób użytkowy: • pliki zawierające komputerowe zbiory danych graficznych ewidencji uzbrojenia te-

renu;

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji uzbrojenia te-renu;

− zasób przejściowy: • obliczenia;

�������

90

• szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych punktów osnowy wraz z informacją o stanie znaków oraz z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat inwentaryzacji powykonawczej:

− zasób bazowy:

• szkic osnowy pomiarowej stabilizowanej i opisy topograficzne punktów tej osnowy (jeżeli zachodzi konieczność jej założenia);

• szkice polowe prac pomiarowych;

• dzienniki pomiarowe;

• mapa przedstawiająca pomierzony przebieg sieci, uzgodniony z zarządcą obiektu inwentaryzacji, jeśli wymóg uzgodnienia z zarządcą będzie wynikał z innych prze-pisów;

− zasób użytkowy:

• szkic osnowy pomiarowej stabilizowanej i opisy topograficzne punktów tej osnowy (jeżeli zachodzi potrzeba konieczność jej założenia);

• pliki zawierające dokumentację bazy mapy numerycznej w postaci komputerowej, zgodnie z przyjętą formą wymaganą przez ośrodek, oraz mapa wraz z nakładką te-matyczną (w przypadku prowadzenia zasobu na pierwszym i drugim poziomie);

− zasób przejściowy:

• obliczenia;

• mapa z ukazanym położeniem nowo projektowanego wraz z opinią ZUD i z po-twierdzeniem zgodności wyznaczenia przebiegu przewodu w stosunku do zatwier-dzonego projektu;

• szkic osnowy geodezyjnej wraz z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka;

• kopie opisów topograficznych punktów osnowy z informacją o stanie znaków oraz z aktualnymi miarami i treścią;

• inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu, przy czym w przypadku inwentaryzacji budynku nie są dołączane do operatu następu-jące dokumenty:

□ dzienniki pomiarowe;

□ mapa z ukazanym położeniem nowoprojektowanego wraz z opinią ZUD i z pot-wierdzeniem zgodności wyznaczenia przebiegu przewodu w stosunku do za-twierdzonego projektu, przy czym w zakresie budynku można stwierdzić, że jest to mapa z ukazanym położeniem budynku i z potwierdzeniem zgodności wyzna-czenia położenia budynku w stosunku do projektu.

�������

91

Operat scaleń i wymiany gruntów wykonywanych w trybie ustawy o scalaniu i wymianie gruntów:

− zasób bazowy:

• sprawozdanie techniczne; • wniosek o wszczęcie postępowania scaleniowego; • dokumentacja dotycząca powołania rady uczestników scalenia; • dokumenty potwierdzające ujawnienie wszczęcia postępowania scaleniowego w Kw; • dokumentacja inwentaryzacji i szacowania gruntów objętych scaleniem; • projekt scalenia wraz z dokumentacją postępowania scaleniowego przeprowadza-

nego z udziałem komisji scaleniowej; • uchwała określająca zasady szacowania gruntów na terenie objętym postępowaniem

scaleniowym; • dokumentacja zebrania uczestników scalenia wraz z informacją dotyczącą sposobu

uwzględnienia uwag dotyczących postępowania scaleniowego; • uchwała akceptująca zasady szacowania gruntów na terenie objętym postępowaniem

scaleniowym; • szkice prac pomiarowych; • dzienniki pomiarowe; • szkice wyniesienia granic nowopowstałych działek gruntów; • protokół okazania granic; • decyzja zatwierdzająca projekt scalenia lub wymiany gruntów wraz z protokołem

odczytania zainteresowanym; • dokumentacja ujawnienia wyników scalenia w Kw;

− zasób użytkowy:

• pliki zawierające komputerowe zbiory danych mapy ewidencji gruntów i budynków; • pliki zawierające komputerowe zbiory danych opisowych ewidencji gruntów i budyn-

ków;

− zasób przejściowy:

• obliczenia; • szkic osnowy geodezyjnej z wykazem współrzędnych punktów uzyskanych z ośrodka; • kopie opisów topograficznych osnowy wraz z informacją o stanie znaków oraz z aktu-

alnymi miarami i treścią; • inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Operat wyłączenia gruntów z produkcji rolnej lub leśnej:

− zasób bazowy:

• decyzja o wyłączeniu gruntów z produkcji rolnej lub leśnej; • wyniki pomiarów granic działek, użytków i klas użytków w stosownej postaci (szkice,

dzienniki pomiarowe); • wykaz zmian gruntowych;

�������

92

− zasób użytkowy:

• pliki zawierające dokumentację bazy mapy numerycznej w postaci komputerowej, zgodnie z przyjętą formą wymaganą przez ośrodek;

• zaktualizowana mapa ewidencyjna (w przypadku prowadzenia zasobu na pierwszym i drugim poziomie);

− zasób przejściowy:

• obliczenia; • inne dokumenty uznane przez wykonawcę za istotne dla formy i treści operatu.

Należy nadmienić, że w przypadku wykonywania nietypowych prac geodezyjnych lub kartograficznych przynależnych do innych grup asortymentowych należy zawsze uzgodnić z ośrodkiem zasady i tryb wykonywania pracy oraz formę i treść dokumentacji powstałej w wyniku wykonywanej pracy.

Warto także wspomnieć i o tym, że wyniki bezpośrednich pomiarów w postaci wydru-ków komputerowych mogą być uznane za pełnowartościową i równorzędną dokumentację, w odniesieniu do dokumentacji w postaci klasycznej (na przykład: dzienniki pomiarowe, szkice), jeżeli spełniają one warunki określone w instrukcji technicznej O-1 (wyrażone są one także w projekcie instrukcji O-1/O-2).

Instrukcja G-1 „Geodezyjna osnowa pozioma”

Geodezyjną osnowę poziomą stanowi usystematyzowany zbiór punktów, trwale stabi-lizowanych w terenie, których położenie zostało wyznaczone metodami geodezyjnymi. Położenie punktów definiowane jest przez parę współrzędnych (X, Y), w przyjętym ukła-dzie odniesienia, która wyznaczana jest w procesie jednoczesnego wyrównania obserwacji kątowych i liniowych uzyskiwanych w jednorodny sposób. Każdy punkt poziomej sieci geodezyjnej ma jeszcze dodatkowo wyznaczoną wysokość H, w przyjętym układzie wyso-kościowym.

Osnowę poziomą dzielimy na:

− osnowę podstawową I klasy, − osnowę szczegółową II i III klasy, − osnowę pomiarową.

Osnowa podstawowa jest siecią punktów o najwyższej dokładności, równomiernie rozmieszczonych na terenie całego kraju. Osnowę podstawową stanowią punkty tak zwanej sieci astronomiczno-geodezyjnej (SAG), wyznaczane na podstawie:

− pomiarów astronomicznych i grawimetrycznych, − pomiarów prowadzących do określania pozycji przy zastosowaniu technologii GPS,

oraz punkty sieci wypełniającej, wyznaczane przy zastosowaniu klasycznych technologii pomiarów kątowo-liniowych.

Celem osnowy podstawowej jest przede wszystkim zapewnienie możliwości nawiąza-nia sieci osnowy szczegółowej. Z kolei celem osnowy szczegółowej jest zapewnienie moż-liwości nawiązania sieci pomiarowych, służących bezpośrednio pomiarom prowadzonym dla sporządzania map wielkoskalowych i innym pracom geodezyjnym.

�������

93

Osnowę szczegółową stanowią punkty wyznaczane w terenie przy zastosowaniu przede wszystkim:

− technologii pomiarów kątowo-liniowych (osnowa II klasy);

− metod fotogrametrycznych (osnowa III klasy),

przy czym zagęszczenie punktów osnowy nie jest równomierne i zależy od rodzaju i stop-nia zainwestowania terenu.

Z uwagi na stosowane technologie pomiarów, przyjęty układ odniesienia pomiarów, a także rodzaj odwzorowania, wyniki pomiarów muszą być poprawiane w określony spo-sób13.

Dokładność wyznaczenia położenia punktów przynależnych do poszczególnych klas osnowy charakteryzują średnie błędy po wyrównaniu, określane w sposób następujący:

− dla klasy I jest to przeciętny średni błąd względny długości boku, który powinien być co najwyżej równy wielkości 1:200 000;

− dla klasy II i III jest to błąd położenia punktu osnowy względem punktów nawiązania (powinien być co najwyżej równy odpowiednio wielkościom: 0,05 m i 0,10 m);

− punkty osnowy pomiarowej charakteryzowane są średnim błędem położenia punktu nie większym niż 0,50 m (vide instrukcja G-4).

Wszystkie punkty podstawowej i szczegółowej poziomej osnowy geodezyjnej są sta-bilizowane w określony przepisami sposób, przy zastosowaniu dwupoziomowej lub trójpo-ziomowej metody stabilizacji.

Znak osnowy może mieć charakter jednofunkcyjny lub dwufunkcyjny. Ten ostatni służy również jako znak wysokościowy. Wymienione punkty osnowy poziomej objęte są ochroną.

Instrukcja G-2 „Geodezyjna osnowa wysokościowa”

Geodezyjną osnową wysokościową nazywamy usystematyzowany zbiór punktów zwanych reperami, które mają określone wysokości H w przyjętym układzie wysokościo-wym. Wysokości reperów są wyznaczane przy zastosowaniu metod niwelacji różnego ro-dzaju i różnej dokładności, w zależności od klasy osnowy.

Osnowę wysokościową dzielimy na:

− osnowę podstawową (I i II klasy),

− osnowę szczegółową (III i IV klasy),

− osnowę pomiarową (V klasy).

Klasa osnowy jest charakteryzowana dokładnością metody stosowanej dla wyzna-czania wysokości reperów tej osnowy i wynosi ona od 1 mm/1 km (osnowa I klasy) do 20 mm/1 km (osnowa V klasy). 13

Ten problem omawiają wytyczne techniczne G-1.10 „Poprawki odwzorowawcze państwowego układu współrzędnych ‘1965’ ” (vide także przypis 11).

�������

94

Powszechnie stosowaną metodą dla wyznaczenia wysokości reperów jest metoda ni-welacji geometrycznej (precyzyjna i techniczna), przy czym dla sieci I i II klasy przy po-miarze wprowadza się szereg poprawek, takich jak między innymi:

− poprawka na komparację łaty,

− poprawka z tytułu zmiany kierunku pionu.

Celem podstawowej osnowy wysokościowej jest przede wszystkim zapewnienie moż-liwości nawiązania osnowy szczegółowej. Z kolei celem osnowy szczegółowej jest stwo-rzenie podstawy do nawiązania wysokościowej osnowy pomiarowej służącej bezpośrednio dla wszelkich prac pomiarowych i realizacyjnych o charakterze wysokościowym.

Wszystkie punkty osnowy wysokościowej podstawowej i szczegółowej są pod ochro-ną. Punkty osnowy podstawowej i szczegółowej mają dodatkowo wyznaczone położenie w postaci pary współrzędnych (X, Y) w przyjętym układzie odniesienia.

Instrukcja G-3 „Geodezyjna obsługa inwestycji”

Instrukcja jest spójna z przepisami prawnymi wyższego rzędu, jakimi są: zp oraz pb, ponieważ plany i projekt inwestycji są efektem czynności przedstawionych w tych przepi-sach.

Geodezyjna obsługa inwestycji polega na całościowej koordynacji procesu rozmiesz-czenia elementów inwestycji w przestrzeni tak, aby rozmieszczenie tych elementów było zgodne z projektem inwestycji i zasadami technologii budowlanej, dla przyjętych kryteriów zgodności. Inwestycja jest poważnym przedsięwzięciem, dlatego też musi stanowić ona przedmiot koordynacji działań wielu służb technicznych, a wśród nich także służb geode-zyjnych.

Obsługa geodezyjna dotyczy w szczególności takich inwestycji, jak: budownictwo przemysłowe, budownictwo ogólne o dużym stopniu komplikacji (na przykład osiedla mieszkaniowe), urządzenia inżynieryjne i inne. Zakres obsługi dotyczy głównie takich prac, jak: wytyczanie obiektów inwestycji, pomiary obiektów w czasie eksploatacji oraz pomiary powykonawcze wybudowanych obiektów inwestycji. Prace związane z geodezyjną obsługą inwestycji wykonują różne jednostki wykonawstwa geodezyjnego oraz osoby fizyczne, które posiadają uprawnienia z tego zakresu. W procesie realizacji inwestycji osobą, która sprawuje bezpośredni nadzór nad pracami geodezyjnymi, jest generalny wykonawca, który na podstawie określonych przez inwestora potrzeb zleca koordynatorowi prac geodezyjnych wykonanie różnych prac geodezyjnych.

Prace geodezyjne dotyczą:

− założenia osnowy,

− określenia granic terenu inwestycji,

− wykonania tyczenia obiektów,

− założenia znaków wysokościowych,

− sporządzenia dokumentacji powykonawczej,

− badania przemieszczeń i odkształceń.

�������

95

Prace geodezyjne dla terenu inwestycji rozpoczynają się od zebrania istniejących materiałów geodezyjno-kartograficznych (aktualne mapy, osnowa), a także od ustalenia danych wyjściowych dotyczących lokalizacji obiektów istniejącego zagospodarowania.

Dla ustalenia ostatecznych rozstrzygnięć o charakterze prawnym dotyczących proble-mów własnościowych należy także uzyskać stosowne dane z EG i Kw. Dane te posłużą także do ustalenia ostatecznych granic obszaru inwestycji.

Podstawą dla działań wykonawcy prac geodezyjnych na obszarze inwestycji jest materiał źródłowy, opracowany na podstawie założeń MPZP, zwany WZZT, zawierający między innymi projekt zagospodarowania działki lub terenu inwestycji14. Jest to mapa w stosownej skali, zawierająca rysunek obiektów wraz z dodatkowymi danymi umożliwia-jącymi wyznaczenie położenia obiektów w przestrzeni.

Prace geodezyjne dla terenu inwestycji wykonywane są w oparciu o osnowę realiza-cyjną, poziomą i pionową służącą do wyznaczenia położenia obiektów, a także służącą dla innych prac geodezyjnych.

W zależności od klasy i dokładności wyróżniamy osnowę realizacyjną:

− podstawową,

− szczegółową.

Osnowa realizacyjna w szczególnych przypadkach może być osnową lokalną15. Wyznaczenie położenia obiektu w przestrzeni dotyczy czynności wytyczenia

obiektu. Wytyczenie obiektu jest dokonywane względem obiektów istniejących oraz granic działki, na której znajduje się obiekt. Wytyczenie obiektu jest dokonywane na podstawie danych liczbowych do tyczenia, otrzymanych z ustaleń projektu zagospodarowania działki, na podstawie punktów osnowy realizacyjnej.

Przedmiotem wytyczenia są:

− punkty charakterystyczne obiektu,

− osie obiektu,

− granice działki,

− wszelkie punkty wysokościowe.

Dokumentami technicznymi powstającymi w trakcie tyczenia są szkic dokumenta-cyjny zawierający dane źródłowe do tyczenia oraz szkic tyczenia zawierający rysunek i opis tyczenia obiektu w terenie. Dokumenty te powstają przede wszystkim dla dużych in-westycji. W przypadku mniejszych, mniej złożonych inwestycji, dokumenty takie raczej nie występują.

W trakcie budowy zachodzi często konieczność geodezyjnej obsługi montażu obiektu. Polega ona na sprawdzaniu warunków geometrycznych złożenia elementów składowych obiektu. Dotyczy to dużych przestrzennie i skomplikowanych konstrukcyjnie obiektów bu-dowlanych, dla których wykonawca prac geodezyjnych musi wykonać określone czynności

14

Zwany „planem realizacyjnym” do momentu wejścia w życie pb. W tekście instrukcji występuje jeszcze taki właśnie termin.

15 Ten problem omawiają wytyczne techniczne G-3.2 „Pomiary realizacyjne”.

�������

96

pomiarowo-badawcze (na przykład badanie pionowości elementu obiektu, pomiary prze-mieszczeń obiektu i podłoża podczas trwania budowy i inne). Geodezyjna obsługa budowy i montażu jest przeważnie wykonywana z wykorzystaniem punktów osnowy realizacyjnej, które zgodnie z pb powinny być szczególnie chronione w czasie realizacji inwestycji.

Po zakończeniu procesu realizacji budowlanej wykonawca prac geodezyjnych prze-prowadza pomiar powykonawczy obiektu, który jest podstawą do rejestracji zmian w in-formacji o terenie (aktualizacja mapy zasadniczej w ODGiK). Należy zaznaczyć, że prze-wody podziemne należy pomierzyć przed ich zakryciem oraz że obowiązek zapewnienia przeprowadzenia pomiarów powykonawczych spoczywa na inwestorze.

Dla określonych typów obiektów budowlanych (zapory wodne, kominy i inne) inwe-stor lub inny uprawniony podmiot może zlecić wykonawcy prac geodezyjnych obszaru in-westycji lub innemu wykonawcy wykonanie pomiarów przemieszczeń i odkształceń obiektu. Pomiary te mają charakter okresowy, a ich celem jest przede wszystkim określenie warunków dla bezpiecznego użytkowania obiektu.

Instrukcja G-3 „Pomiary i opracowania realizacyjne” (projekt)

W projekcie tej instrukcji dokonano uporządkowania czynności geodezyjnych, zgod-nie z kolejnością etapów procesu inwestycji. Omówiono także sposób tworzenia mapy dla celów projektowych, wprowadzając ważną zasadę w przypadku, gdy w dokumentach za-sobu nie jest wystarczająco dokładnie udokumentowany przebieg granicy ewidencyjnej, to znaczy, gdy istnieją rozbieżności pomiędzy katastralnym przebiegiem granicy a granicą wynikłą z ostatniego spokojnego stanu posiadania. W takim przypadku przed sporządze-niem mapy dla celów projektowych należy wykonać czynności geodezyjno-prawne (roz-graniczenie, wznowienie granic) umożliwiające ustalenie jednoznacznego przebiegu granic nieruchomości.

Projekt instrukcji dopuszcza również tworzenie map numerycznych dla celów projek-towych.

Instrukcja G-4 „Pomiary sytuacyjno-wysokościowe”

Pomiary sytuacyjno-wysokościowe wykonywane są przede wszystkim w celu reje-stracji informacji o terenie i jej zmian. Prowadzą one zatem głównie do sporządzenia map w różnych skalach i o różnym charakterze.

Przed rozpoczęciem pomiarów należy wykonać niezbędne czynności przygotowaw-cze, do których, między innymi, należą: zgłoszenie pracy, analiza materiałów otrzymanych z ODGiK oraz sporządzenie tak zwanej „mapy wywiadu” dla obszaru objętego pomiarem.

Pomiary sytuacyjne wykonywane są na podstawie punktów osnowy geodezyjnej szczegółowej i pomiarowej.

Punkty osnowy pomiarowej wyznaczane są różnymi metodami, ze średnim błędem położenia punktu nie większym niż:

− 0,20 m – dla terenów zurbanizowanych,

− 0,50 m – dla terenów rolnych i leśnych.

�������

97

Przedmiotem pomiaru sytuacyjnego, w którym stosuje się metodę:

− ortogonalną, − biegunową, − przedłużeń, − wcięć, − fotogrametryczną,

są różnego rodzaju szczegóły terenowe.

W chwili obecnej stosuje się powszechnie metodę biegunową, zwłaszcza z zastosowa-niem instrumentów zintegrowanych – typu total stations, lub kombinowanych – typu teo-dolit z nasadką dalmierczą.

Szkic polowy jest najważniejszym dokumentem pomiaru i zawiera wszystkie dane dotyczące rozmieszczenia szczegółów, punktów osnowy i sposobu pomiaru. Szkice po-winny być numerowane zgodnie z zaleceniami ODGiK tak, aby podczas opracowania ope-ratu mogły być odpowiednio zestawione.

Szczegóły sytuacyjne powinny być mierzone z odpowiednią dokładnością, w zależno-ści od ich przynależności do odpowiedniej grupy szczegółów. Istnieją trzy takie grupy, to znaczy I, II i III (vide instrukcja O-1).

W trakcie pomiaru może zaistnieć także przypadek generalizacji granic szczegółów, czyli ich uogólnienia. W przypadku granic działek problem ten dotyczy tak zwanego „pro-stowania granicy”. Można zaniedbać pomiar punktów leżących w odległości 0,10 m i 0,20 m od linii granicy (odpowiednio dla terenów zurbanizowanych oraz rolnych i leśnych) i uznać, że w takim przypadku granica przebiega nie wzdłuż linii krzywej, ale wzdłuż odcinka prostego.

Dla linii krzywej, opisującej obiekt inny niż działka, przyjmuje się następujące kryte-ria generalizacji:

− 0,10 m, − 0,20 m, − 0,75 m,

odpowiednio dla „prostowania” linii obiektów należących do I, II lub III grupy dokładnoś-ciowej szczegółów sytuacyjnych.

Przy pomiarze budynków pomija się te detale obrysu, których wymiary są równe lub mniejsze niż 0,30 m.

Pomiar wysokościowy prowadzi do określenia ukształtowania terenu w płaszczyźnie pionowej i przedstawienia go w odpowiedniej postaci w zależności od rodzaju terenu, a także od innych potrzeb. Efektem pomiaru wysokościowego jest zatem rysunek rzeźby te-renu przedstawiony na mapie zasadniczej lub innej w postaci sieci punktów wysokościo-wych (tereny płaskie bądź dużego zainwestowania) lub warstwic (teren pofałdowany). Po-miar wysokościowy jest wykonywany przy zastosowaniu różnych metod, z których naj-powszechniejsza i najodpowiedniejsza zarazem jest metoda tachimetryczna, zwłaszcza z uży-ciem przyrządów zintegrowanych lub teodolitów z nasadkami dalmierczymi. Straciły zatem na znaczeniu te ustalenia instrukcji, które dotyczyły różnych kryteriów stosowania tachime-trii, ale z użyciem innych niż elektrooptyczna metod pomiaru odległości.

�������

98

Instrukcja G-4 „Pomiary sytuacyjno-wysokościowe” (projekt)

Projekt tej instrukcji uwzględnia przede wszystkim wprowadzenie nowoczesnych technik pomiarowych do zakładania osnów pomiarowych oraz pomiaru szczegółów sytu-acyjnych przy jednoczesnym zwiększeniu wymogów w zakresie uzyskiwanych dokładno-ści. Instrukcja nie dopuszcza możliwości zakładania ciągów jednostronnie nawiązanych.

W metodach pomiaru szczegółów preferowana jest metoda biegunowa z zastosowa-niem nowoczesnych narzędzi pomiarowych, przy czym dopuszcza się stosowanie metod dotychczasowych (w tym metody ortogonalnej), z koniecznością dostosowania zapisów wyników pomiaru do możliwości współczesnych narzędzi.

Instrukcja G-7 „Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu”

Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu (GESUT) dotyczy przede wszystkim procesów pozyskiwania i przechowywania informacji o uzbrojeniu terenu.

Pod pojęciem uzbrojenia terenu rozumiana jest:

− sieć uzbrojenia terenu (SUT) obejmująca przewody:

• istniejące;

• projektowane, uzgodnione protokołem ZUD;

− budowle podziemne (BP):

• istniejące;

• projektowane, uzgodnione protokołem ZUD.

Celem GESUT jest przechowywanie i dostarczanie informacji dla:

− celów inwestycyjnych, projektowych i realizacyjnych, a w szczególności dla zapobie-żenia kolizjom istniejących i projektowanych SUT w ramach prac ZUD;

− uzupełnienia treści mapy zasadniczej;

− założenia ewidencji branżowych (na przykład: wodociągowych, gazowych, energetycz-nych i innych), przez podmioty zarządzające sieciami.

GESUT zakłada się i prowadzi z wykorzystaniem technologii informatycznych, speł-niających określone wymogi formalne zawarte w instrukcji K-1 (mapa zasadnicza – w za-kresie obiektów) oraz w dokumencie nazywanym SWING (standard wymiany informacji geodezyjnych).

Treść GESUT dotyczy obiektów, które w odróżnieniu od obiektów mapy zasadniczej nazywane są „obiektami G-7”. Należą do nich:

− obiekty SUT (przewody i odcinki przewodów, osie odcinków przewodów, obiekty punktowe przewodu);

− obiekty dodatkowe (budowla podziemna, właściciel, administrator, jednostka ewiden-cyjna, obręb ewidencyjny, ulica, opis przewodu itd.).

�������

99

Dane GESUT zawierające dane o obiektach obejmują generalnie:

− dane przestrzenne, czyli współrzędne płaskie w układzie przestrzennym przyjętym dla mapy zasadniczej;

− dane opisowe, czyli:

• opisy podmiotu (właściciela lub administratora sieci) zawierające:

□ nazwę lub imię i nazwisko podmiotu; □ dane adresowe podmiotu;

• opisy przedmiotu (obiektu) zawierające między innymi:

□ kod obiektu (rodzaj, typ sieci i kategorię obiektu); □ identyfikator uzgodniony z administratorem sieci; □ nazwę branżową; □ funkcję (dotyczy tylko przewodów); □ współrzędną wysokościową (stanowi tu daną opisową, a nie przestrzenną); □ materiał, z którego wykonany jest obiekt.

Źródłami danych dla potrzeb zakładania GESUT są:

− mapa zasadnicza; − archiwalne materiały geodezyjnej inwentaryzacji sieci uzbrojenia terenu zawarte

w PZGK; − EG; − materiały ZUD; − materiały branżowe (ewidencje branżowe, inwentaryzacje powykonawcze, mapy tema-

tyczne, schematy sieci).

Dla danych przestrzennych (współrzędne płaskie X, Y) oraz danych opisowych obiektu liniowego lub punktowego sieci (w zakresie głębokości zalegania H) przyjmuje się odpo-wiednią dokładność tych danych w zakresie ich pozyskiwania. Wynosi ona dla X i Y – 0,05 m, zaś dla H – 0,01 m dla przewodów sztywnych oraz 0,10 m dla przewodów miękkich.

Obrazem graficznym GESUT jest mapa w postaci nakładki „U” mapy zasadniczej w skali 1:500 lub 1:1000, uzupełniona obiektami podanymi w instrukcji G-7. Mapa ta jest jednym z wyjść bazy danych GESUT (zakładanej dla jednostki ewidencyjnej), która za-wiera, wzajemnie ze sobą powiązane informacje przestrzenne i opisowe dotyczące sieci uzbrojenia terenu.

Dla każdego z rodzajów sieci, na obszarze jednostki ewidencyjnej, prowadzi się ope-rat, który zawiera dokumenty powstałe podczas zakładania GESUT.

Po założeniu GESUT operat przekazuje się do ODGiK.

Instrukcja techniczna G-5/G-8 „Ewidencja gruntów i budynków” (projekt)

Niniejszy punkt został opracowany przede wszystkim na podstawie pracy zbiorowej [43], w której przedstawiono najważniejsze problemy dotyczące projektu instrukcji zwią-

�������

100

zanej z ewidencją gruntów i budynków. Z kolei z tego opracowania wybrano, uwzględnia-jąc potrzeby Czytelnika, najistotniejsze problemy i stwierdzenia, nie zmieniając często w ogóle ich brzmienia w stosunku do oryginału ani też nie cytując źródła, dla zachowania większej czytelności i przejrzystości niniejszego podręcznika. Zastosowano tu zatem po-dobną zasadę jak w niektórych innych rozdziałach podręcznika.

Instrukcja składa się z siedmiu części:

− „Postanowienia ogólne oraz informacje o znaczeniu podstawowym”,

− „Zakładanie ewidencji gruntów i budynków”,

− „Modernizacja ewidencji gruntów i budynków”,

− „Aktualizacja operatu ewidencyjnego”,

− „Inne zadania związane z prowadzeniem ewidencji gruntów i budynków”,

− „Kryteria budowy i eksploatacji komputerowych systemów ewidencji gruntów i bu-dynków”,

− „Dokumentacja dla celów prawnych”.

Poniżej zostaną omówione pokrótce poszczególne części instrukcji. W części pierwszej „Postanowienia ogólne oraz informacje o znaczeniu podstawo-

wym” stwierdzono, że instrukcja jest kierowana do organów publicznej służby geodezyjnej i kartograficznej oraz jednostek wykonawstwa geodezyjnego do stosowania w sprawach dotyczących EG, przy czym EG jest zbiorem danych o przedmiotach i podmiotach ewiden-cyjnych.

Dane EG przechowuje się w formie:

− komputerowych baz danych opisowych,

− mapy numerycznej,

przy czym bazy i mapa są tworzone według zasad podanych w rozp’01.

Podmiotami ewidencji są:

− właściciele,

− władający nieruchomościami, do których nie ma ustalonych właścicieli.

Niezależnie od wymienionych powyżej osób, w ewidencji wykazuje się także tych, którzy posiadają do nieruchomości inne prawo niż własność, to znaczy:

− of, op;

− jednostki bop (państwowe i samorządowe);

− OAP, które gospodarują nieruchomościami wchodzącymi w skład zasobu nieruchomo-ści SKP oraz zasobów nieruchomości JST.

EG obejmuje całe terytorium kraju, w tym także grunty, które są uważane za nie-zbędne dla celów obronności i bezpieczeństwa państwa, z wyjątkiem morza terytorialnego. Dla celów wspomagania prowadzenia EG wykorzystywany jest system informatyczny.

�������

101

System informatyczny oparty jest na modelu bazy danych, który obejmuje:

− przedmioty ewidencji, czyli: grunty (działki), budynki i lokale;

− podmioty ewidencji;

− relacje.

Obiekty ewidencji (podmioty i przedmioty) oraz relacje są opisywane odpowiednio wybranymi atrybutami, których wartości są danymi w systemie.

W EG wyróżnia się atrybuty:

− przestrzenne opisujące położenie, wielkość i kształt przedmiotów oraz ich topolo-giczne relacje tworzące ewidencyjną mapę numeryczną;

− opisowe, określające podmioty ewidencyjne i związane z nimi relacje, a także nieprzes-trzenne właściwości podmiotów ewidencyjnych tworzące zbiory danych opisowych.

Na część geometryczną modelu danych ewidencyjnych składają się obiekty i relacje opisujące ewidencyjną mapę numeryczną, przy czym znajdują się tu opisy dotyczące przede wszystkim:

− granic obrębu,

− granic działek ewidencyjnych,

− granic użytków,

− granic konturów klasyfikacji gleboznawczej gruntów,

− obrysów budynków.

Zbiory danych opisowych tworzą szczegółowe opisy obiektów przestrzennych, przy czym umożliwiają one tworzenie wydruków w postaci raportów. Ze względu na różnorod-ność stosowanych przez wykonawców formatów danych każdy ze stosowanych systemów informatycznych powinien zapewnić przesyłanie danych w sposób:

− bezpośredni z zastosowaniem SWDE,

− pośredni z zastosowaniem jednego z powszechnie stosowanych formatów.

W części drugiej „Zakładanie ewidencji gruntów i budynków” omówiono między innymi:

− kryteria zakładania ewidencji gruntów i budynków,

− projekt założenia ewidencji oraz jego uzgodnienia z wojewódzkim inspektorem nad-zoru geodezyjnego i kartograficznego,

− procedury postępowania administracyjnego w procesie opracowania projektu operatu założenia ewidencji oraz jego zatwierdzenia,

− dane ewidencji gruntów i budynków oraz źródła ich pozyskiwania w zakresie:

• gruntów (określonych przez działki), • budynków, • lokali.

�������

102

W tej części podane są podstawy rejestracji danych ewidencyjnych działki. Podane są także dane dotyczące osób, jednostek organizacyjnych i organów ujawnianych w ewidencji gruntów i budynków. Przedstawiony jest również szczegółowy podział na grupy rejestrowe gruntów.

Ustalenie stanów prawnych nieruchomości jest ważnym zagadnieniem szczegółowo ujętym w projekcie. Ustalenie stanu prawnego nieruchomości to ustalenie dokumentów związanych z prawem własności stanowiących podstawę wprowadzanie danych do ewi-dencji oraz określenie prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego do nierucho-mości. Podane są zatem zasady postępowania przy stwierdzeniu rozbieżności w stanach prawnych nieruchomości wynikających z różnych dokumentów. Stan prawny nieruchomo-ści ujawnionych w EG jest przedstawiany na mapie przeglądowej stanów prawnych nieru-chomości.

W EG mogą być także ujawniani posiadacze innych praw niż własność i użytkowanie wieczyste. W instrukcji podane są zasady ujawniania takich praw.

Granice obiektu gruntowego EG są ważnym atrybutem opisującym zasięg praw do nieruchomości. W ewidencji wykazuje się zatem rodzaj dokumentacji, na podstawie której ustalono przebieg granic działek. Ustalono także zasady postępowania w przypadku braku dokumentacji określającej przebieg granic działek, w przypadku gdy dane dotyczące granic zawarte w dokumentacji nie są wiarygodne lub w przypadku gdy dane dotyczące granic otrzymane z pomiaru nie odpowiadają obowiązującym standardom technicznym.

Przedstawione są także zasady ustalenia przebiegu granic jednostek ewidencyjnych, obrębów i działek. W zakresie ustalenia granic działek omówione są przypadki wymaga-jące ustalenia granic działek, przypadki wystąpienia rozbieżności ze stanem faktycznym na gruncie, wielkości dopuszczalnych różnic pomiędzy współrzędnymi punktów granicznych określonych na podstawie pomiaru a wielkościami podanymi w dokumentach mających moc dowodową, a także wielkość różnic pomiędzy miarami czołowymi działek uzyskanych w wyniku pomiaru kontrolnego a wykazanymi w dokumentach dowodowych.

Podane są także dowody określające granice według stanu prawnego granic nierucho-mości. Określono także zasady wykazywania granic przy występujących sporach granicz-nych, a także zasady ujawniania w ewidencji stanów nieruchomości w przypadku niezgod-ności granic i powierzchni działki wykazanej według stanu władania ze stanem prawnym granic oraz zasady korygowania takich niezgodności.

W zakresie prac pomiarowych prowadzących do uzyskania danych ewidencji podane są głównie metody pozyskiwania źródłowych danych przestrzennych oraz zasady stosowa-nia tych metod. Podane są także charakterystyki danych przestrzennych określone poprzez ich dokładność. Wreszcie podane są zasady postępowania przy pozyskiwaniu danych prze-strzennych z istniejących materiałów geodezyjnych oraz z istniejących komputerowych zbiorów baz danych numerycznych.

Dość szeroko potraktowany jest problem tworzenia komputerowych baz ewidencji oraz mapy ewidencyjnej w postaci numerycznej, a także problem rodzajów raportów gene-rowanych na podstawie komputerowych zbiorów danych ewidencyjnych, dotyczących gruntów, budynków oraz lokali. Zaprezentowane są także dane dotyczące klasyfikacji gle-boznawczej gruntów.

�������

103

Omówione są również zagadnienia dotyczące obliczenia pól powierzchni działek ewi-dencyjnych, podane są zasady obliczania tych pól dotyczące: kolejności obliczeń, porów-nania powierzchni działek dla celów analizy zgodności powierzchni działek, wielkości do-puszczalnych różnic pól powierzchni obliczonych różnymi metodami. Omówiono także zasady wyboru ostatecznych powierzchni przyjętych do ewidencji, obliczanie różnic po-wierzchni pomiędzy powierzchnią nieruchomości wykazaną w Kw a powierzchnią ewiden-cyjną oraz zasady przyjmowania do ewidencji powierzchni nowo utworzonych działek. Podano także zasady obliczenia powierzchni konturów użytków oraz powierzchni kontu-rów klasyfikacyjnych na podstawie numerycznego opisu tych konturów.

Omówione są również zasady pozyskania ewidencyjnych danych opisowych dotyczą-cych budynków i lokali.

W zakresie problematyki związanej z operatem ewidencji gruntów i budynków przed-stawione są szczegółowe zasady dotyczące operatu geodezyjno-prawnego oraz opisowo- -kartograficznego. Podano tu zatem w obydwu przypadkach treść i formę operatu, jego czę-ści składowe oraz zasady kompletowania dokumentacji tych operatów.

W części trzeciej „Modernizacja ewidencji gruntów i budynków”, powołując się w większości na aktualne rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów i budynków (rozp’01), podano zasady modernizacji ewidencji oraz kryteria w zakresie ciągłości i kom-pleksowości działań modernizacyjnych. W zakresie modernizacji kompleksowej przedsta-wione są etapy modernizacji, projekt modernizacji i jego części składowe.

W części czwartej „Aktualizacja operatu ewidencyjnego” omówiono przede wszystkim systematykę zmian w ewidencji gruntów i budynków, w zakresie przedmioto-wym i podmiotowym, zasady formalne i organizacyjne aktualizacji operatu ewidencyjnego oraz postępowanie administracyjne dotyczące zgłaszania zmian, zasady sporządzania wy-kazów oraz zasady zawiadamiania stron o dokonaniu zmiany.

Podane są także zasady techniczne aktualizacji operatu ewidencyjnego obejmujące głównie zasady wprowadzania zmian w systemie informatycznym, aktualizacji danych ewidencyjnych budynków i lokali, zasady wprowadzania do dokumentacji sprostowań bę-dących wynikiem zaistniałych błędów i omyłek oraz zasady sporządzania dokumentacji technicznej opracowań geodezyjnych zmian, z uwzględnieniem wymogów obowiązujących standardów technicznych.

W części piątej „Inne zadania związane z prowadzeniem ewidencji gruntów i bu-dynków” zwrócono uwagę na zasady ochrony danych ewidencyjnych, okresową weryfika-cję danych ewidencyjnych, udostępnianie danych ewidencyjnych oraz na sporządzanie gminnych i powiatowych zestawień zbiorczych danych objętych ewidencją.

Część szóstej „Kryteria budowy i eksploatacji komputerowych systemów ewiden-cji gruntów i budynków”16 zawiera opis podstawowych cech i kryteriów wyboru techno-logii komputerowej dla wspomagania procesu prowadzenia ewidencji, w oparciu o przed-stawione badania dokonane w tym względzie przez stosowny zespół. Zostaną przedstawione najważniejsze ustalenia wynikłe z treści tej części instrukcji.

16

Ta część instrukcji zawiera fragmenty opracowania wykonanego na zamówienie Głównego Geodety Kraju przez Instytut Geodezji i Kartografii w Warszawie w roku 1999, pt. „Kryteria oceny systemów informa-tycznych do prowadzenia baz danych katastru nieruchomości”. W podręczniku zostanie omówione skrótowo to opracowanie.

�������

104

Kryteria oceny systemów informatycznych służących do prowadzenia katastru nieru-chomości można podzielić na cztery grupy. Są nimi:

1) kryteria merytoryczne, 2) kryteria informatyczne, 3) kryteria wdrożeniowe, 4) kryteria ekonomiczne i handlowe.

Do najważniejszych kryteriów należą bez wątpienia kryteria merytoryczne, które po-winny być decydujące przy wyborze systemu informatycznego wspomagającego kataster nieruchomości.

Dla wyboru systemu informatycznego przyjmuje się, że relacyjno-obiektowe profesjo-nalne bazy danych stanowiących podstawę systemu stanowić będą obowiązkową platformę narzędziową dla systemu. Ważne jest również kryterium ochrony danych katastralnych sta-nowiących urzędową bazę danych.

Przy ostatecznym wyborze systemu konieczne jest jego wcześniejsze testowanie, w zakresie zdefiniowanych kryteriów. Testowanie powinno być dokonane pod kontrolą in-stytucji nie pozostającej w żadnej zależności z twórcą systemu. Testowanie powinno być przeprowadzone w dwóch zakresach, to znaczy: w zakresie teoretycznym i w zakresie praktycznym. Etap teoretyczny powinien oceniać spełnienie kryteriów na podstawie wyni-ków specjalnie przygotowanej ankiety, do której dane uzyskuje się od twórcy systemu i od osoby testującej system. W etapie praktycznym dokonywana jest ocena zgodności działania oprogramowania z wymaganymi kryteriami przy zastosowaniu opracowanych w tym celu procedur testujących.

Instrukcja przewiduje bardzo szeroką gamę kryteriów wyboru systemów informatycz-nych wspomagających prowadzenie EG, ale w początkowych fazach wdrażania zasady wy-boru tych systemów, czyli w okresie przejściowym, przewidywane jest zastosowanie za-sady wyboru opartej o kryterium „minimum”, wynikłego ze stanu istniejącego w zakresie ewidencji gruntów i budynków.

W części siódmej „Dokumentacja dla celów prawnych” przedstawiono zasady tech-niczne i porządkowe wykonywania map oraz innych dokumentów geodezyjnych dla celów prawnych. Przedstawiono zatem mapy do celów prawnych oraz rodzaje dokumentów opi-sowych dla celów prawnych. Przedstawiono tu także rodzaje czynności geodezyjnych i formalnoprawnych, dokumentację kartograficzną, dokumentację opisową, tryb postępowa-nia przy podziałach nieruchomości, tryb postępowania przy scalaniach i podziałach nieru-chomości oraz dokumentacje techniczną podziałów. Osobno potraktowany jest problem rozgraniczeń nieruchomości, w którym przedstawiono podstawowe zasady przeprowadza-nia rozgraniczania, zasady ustalania znaków granicznych, wznowienia znaków granicznych, rozgraniczania nieruchomości w trybie sądowym oraz zasady sporządzania dokumentacji geodezyjnej rozgraniczenia nieruchomości.

Instrukcja K-1 „Mapa zasadnicza”

Mapa zasadnicza, zwana także podstawową mapą kraju, jest opracowaniem wielkoska-lowym, wykonywanym dla różnych potrzeb (vide instrukcja O-1). Mapa zasadnicza stanowi

�������

105

podstawowy materiał dla wielu różnorodnych zadań, w tym również materiał dla sporzą-dzania map pochodnych (na przykład tematycznych). Mapa zasadnicza jest efektem pomia-rów sytuacyjno-wysokościowych i przedstawia, między innymi, obraz stopnia zagospoda-rowania terenu, a także przestrzennego rozmieszczenia różnych obiektów o charakterze ogólnogeograficznym. Mapa zasadnicza stanowi podstawę krajowego systemu informacji o terenie (SIT). Podstawowym kryterium jakości mapy zasadniczej jest przede wszystkim jej aktualność. Cechę tę mapa zasadnicza uzyskuje w procesie aktualizacji, która polega na bieżącym lub okresowym wprowadzaniu zmian do treści mapy w ODGiK.

W ramach aktualizacji bieżącej wykorzystywane są: wyniki inwetaryzacyjnych pomia-rów powykonawczych (vide instrukcja G-3), a także wyniki pomiarów zmian granic działek i użytków, czyli danych dotyczących EG. W ramach aktualizacji okresowej następuje zaś ujawnianie nie zgłoszonych wcześniej zmian lub też zmian nie wykazanych w trybie aktua-lizacji bieżącej. Sam proces aktualizacji jest efektem pomiaru uzupełniającego, natomiast nowy pomiar wykonuje się przy zakładaniu mapy zasadniczej.

Mapa zasadnicza, dla terenów o dużym stopniu zainwestowania wykonywana jest w postaci rozwarstwionej, to znaczy z tak zwanymi nakładkami tematycznymi, którymi są:

S – sytuacja,

W – rzeźba,

U – uzbrojenie,

E – ewidencja gruntów,

R – uzgodnienia realizacyjne.

Mapa zasadnicza jest wykonywana w podziale sekcyjnym, na arkuszach A-1 w ukła-dzie odwzorowawczym „65” i „Kronsztad” w skalach zależnych od rodzaju terenu, a także od innych okoliczności17.

Dokładność mapy zasadniczej jest charakteryzowana błędem położenia punktu sytu-acyjnego należącego do I grupy dokładnościowej, w stosunku do najbliższego punktu osnowy geodezyjnej. Błąd ten nie powinien być większy niż odcinek 0,3 mm na mapie.

Treścią mapy zasadniczej są takie obiekty, jak między innymi:

− punkty osnowy geodezyjnej,

− granice jednostek podziału administracyjnego,

− granice działek i użytków gruntowych,

− ogrodzenia trwałe,

− obiekty budowlane,

− obiekty małej architektury,

− obiekty zieleni,

− elementy rzeźby terenu i inne.

Treść mapy stanowią także różne opisy informacyjne.

17

vide przypis 11.

�������

106

Obiekty mapy zasadniczej są przedstawiane przy użyciu znaków umownych w przy-padku, gdy rysunek obiektu w skali mapy jest nieczytelny, to znaczy, gdy wielkość tak zwanego „światła” pomiędzy liniami rysunku obiektu jest mniejsza niż odcinek 0,3 mm. Przewód podziemny natomiast jest przedstawiany w postaci jednej linii (osi przewodu), gdy odległość pomiędzy zewnętrznymi krawędziami przewodu na mapie jest mniejsza niż 1,5 mm.

Podstawowym kryterium dotyczącym zasad pomiaru i wykazywania drzew na mapie zasadniczej jest średnica tych drzew. Drzewa o średnicy mniejszej niż 0,20 m, nie są przed-miotem pomiaru dla potrzeb opracowania mapy zasadniczej.

Rzeźba terenu jest przedstawiana na mapie zasadniczej w postaci rysunku warstwi-cowego lub sieci pojedynczych, opisanych wysokościowo punktów. Zarówno warstwice, jak i punkty wysokościowe są przedstawiane w kolorze czarnym, z tym że dopuszczalne jest zastosowanie dla przedstawienia tych elementów także koloru brązowego. Takie obiekty rzeźby terenu, jakimi są skarpy, stanowią przedmiot pomiaru i są przedstawiane na mapie wówczas, gdy wysokość skarpy jest większa niż 1/3 wielkości cięcia warstwicowego oraz gdy długość odcinka skarpy na mapie jest większa niż 2 mm.

Instrukcja K-2 „Mapy topograficzne”

Mapy topograficzne są sporządzane dla różnych celów gospodarczych w skalach od 1:5000 do 1:500 000 w odwzorowaniu „65” (dla skal dużych i średnich) oraz w odwzoro-waniu „80” (dla skal małych) oraz w przyjętym układzie wysokościowym „Kronsztad”18.

Mapy topograficzne w skalach dużych i średnich są sporządzane na podstawie pomia-rów bezpośrednich z wykorzystaniem punktów osnowy geodezyjnej oraz procesu redakcji, zaś mapy topograficzne w skalach małych są opracowywane wyłącznie w procesie reda-gowania treści map wykonanych wcześniej w skalach większych.

Podstawową cechą odróżniającą mapy topograficzne od innych rodzajów map jest tak zwana siatka kilometrowa rysowana ma mapie.

Treścią mapy topograficznej są takie obiekty, jak między innymi:

− punkty osnowy geodezyjnej, − osiedla, − drogi kołowe i żelazne, − obiekty szaty roślinnej, − wody, − obiekty rzeźby terenu.

Treścią mapy są także opisy informacyjne. Aktualizacja mapy jest wykonywana w przedziale od 5 do 15 lat i dotyczy obiektów

sytuacji, rzeźby, osnowy i nazewnictwa. Dokładność mapy topograficznej jest charakteryzowana błędem położenia punktu,

w stosunku do najbliższego punktu osnowy geodezyjnej. Błąd ten powinien zawierać się 18

vide przypis 11.

�������

107

w przedziale od 0,5 mm do 1,0 mm na mapie. Jednocześnie błąd wysokości wyznaczonej z mapy dla dowolnego punktu nie powinien być większy niż 0,1 m.

Rzeźba terenu jest przedstawiana na mapie topograficznej w postaci rysunku war-stwicowego z liniami spadu oraz z siecią opisanych wysokościowo punktów.

Zarówno warstwice, jak i punkty wysokościowe są przedstawiane w kolorze brązo-wym. Sztucznie ukształtowane obiekty terenu, takie na przykład jak skarpy, są przedmio-tem opracowania i są przedstawiane na mapie w kolorze czarnym.

Instrukcja K-3 „Mapy tematyczne”

Mapy tematyczne przedstawiają szczegółowy stan zagospodarowania terenu w za-kresie przewidzianym treścią mapy. Mapy tematyczne sporządza się na bazie istniejących map z wykorzystaniem dodatkowych informacji dotyczących przedstawianego problemu. Forma map tematycznych jest w zasadzie dowolna i zależy głównie od przyszłego użyt-kownika. Podział map tematycznych jest przedstawiony w instrukcji O-2.

Standard wymiany informacji geodezyjnej (SWING)

Zawiera opis uniwersalnego formatu danych w ramach krajowego SIT, który umożli-wia wymianę danych pomiędzy tymi ODGiK, w których tworzone są komórki SIT. Wpro-wadzenie uniwersalnego formatu danych geodezyjnych jest spowodowane koniecznością wymiany danych pomiędzy różniącymi się systemami, pracującymi często na innych plat-formach sprzętowych.

Standard wymiany danych ewidencyjnych (SWDE)

Standard wymiany danych ewidencyjnych – format SWDE – służy do wymiany danych pomiędzy bazami ewidencyjnymi. Format ten umożliwia reprezentację w pliku tekstowym obiektów przestrzennych i opisowych ewidencji. Format ten umożliwia także przekazanie opisu modelu użytego do transferu (przekazania danych) oraz informacji o utworzeniu i przeznaczeniu danych zawartych w pliku transferu.

W formacie SWDE istnieją dość złożone zasady modelowania danych w oparciu o po-jęcia podstawowe, które dotyczą: obiektów i ich atrybutów, stanów obiektów, klas obiek-tów i wiązań (relacji) pomiędzy klasami obiektów.

Plik w formacie SWDE może być traktowany jako georelacyjna baza danych, co ozna-cza że rekordy są tu pogrupowane w tabele.

W formacie SWDE wyróżnia się pięć podstawowych typów rekordów. Są nimi:

1) typ opisowy – oznaczający, że rekord nie ma odniesienia przestrzennego (dotyczy na przykład charakteru władania nieruchomością, rodzaju podmiotu, itp.);

2) typ punktowy – oznaczający, że opis przestrzenny rekordu dotyczy punktu (na przy-kład punktu granicznego, punktu osnowy itp.);

3) typ liniowy – oznaczający, że opis przestrzenny rekordu dotyczy linii łamanej zam-kniętej lub otwartej (na przykład granicy działki ewidencyjnej);

�������

108

4) typ obszarowy – oznaczający, że opis przestrzenny rekordu dotyczy zbioru obszarów z enklawami (na przykład budynek, obręb, działka);

5) typ złożony – oznaczający, że opis przestrzenny rekordu przedstawia obiekt złożony z innych obiektów (na przykład jednostka rejestrowa).

Należy nadmienić, że format SWDE umożliwia przekazywanie kontekstu danych, czyli informacji, które wiążą dane zawarte w pliku ze źródłem pochodzenia oraz określają przeznaczenie danych. Kontekst danych jest elementem jakości danych. Dane przestrzenne w formacie SWDE to współrzędne w układzie współrzędnych kartezjańskich prawoskręt-nych (geodezyjnych, w których oś X jest skierowana na północ).

�������

109

7. Podsumowanie części I

Problematyka wykonawstwa geodezyjnego jest bardzo złożona, obejmuje ona bowiem szeroki wachlarz zagadnień, których nie sposób jest całościowo przedstawić, nawet na łamach podręcznika.

Niemniej, można się pokusić o stwierdzenie, że pomimo złożoności prac i ich dużego zróżnicowania nawet w ramach tego samego asortymentu wykonawstwo geodezyjne i jego jakość, a także jakość produktu wykonawcy zależą w głównej mierze od pracy ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Ta teza przewijała się dość wyraźnie w całej książce.

Podobną opinię można odnieść do zasobu, czyli do różnorodnych materiałów prze-chowywanych w ośrodku, które są wykorzystywane przez wykonawców w ich codziennej pracy, a które są wytworem pracy wielu pokoleń. Ten zasób to, rzec by można, nieoceniony skarb, który powinien być chroniony w szczególny sposób, a dbałość o niego powinna być celem nadrzędnym dla tych, którzy odpowiadają za zasób – począwszy od organów prowa-dzących, a skończywszy na pracownikach obsługi.

Świadomość faktu, że zasób jest tak wartościowy i niezbędny nie tylko w dziedzinie geodezji i kartografii, ale także i dla innych dziedzin, powinna także motywować wszystkich uczestników procesu pozyskiwania i gromadzenia informacji o terenie w ośrodku doku-mentacji do stosowania jak najlepszych metod i środków w tym zakresie. Aby dane zasobu mogły spełniać jak najlepiej swoje funkcje, muszą być dokładne i wiarygodne. W celu osiąg-nięcia takiego stanu wszystkie strony uczestniczące we wspomnianym procesie, to znaczy: wykonawcy, pracownicy ośrodka i inwestorzy, muszą być przekonani o unikatowej wręcz wartości materiałów geodezyjnych i kartograficznych stanowiących zasób oraz o ich przydatności.

Wydaje się, że pracownicy ośrodka dokumentacji są w pełni świadomi tego faktu, co wyraża się poprzez, często bardzo poważne, czy wręcz przesadne, wymagania dotyczące procedury przyjmowania wyników prac do zasobu. Nieco inaczej problem ten przedstawia się z punktu widzenia wykonawców prac geodezyjnych i kartograficznych, którzy niekiedy niesłusznie obwiniają pracowników ośrodka o stosowanie przez nich wygórowanych wy-magań w przyjmowaniu prac do zasobu. A przecież stosowanie takich wymogów pomoże w przyszłości również samemu wykonawcy, który będzie korzystał z produktu wcześniej wytworzonego przez innego wykonawcę. Wydaje się jednak, że w tym zakresie w ostatnich

�������

110

latach następuje u wykonawców istotna zmiana świadomości. Wydaje się także, że praco-wnicy ośrodka i wykonawcy stają się w coraz większym stopniu rzeczywistymi partnerami, a nie tylko stronami.

Najgorzej przedstawia się przedmiotowy problem z punktu widzenia inwestorów, ich znajomości zagadnienia roli i znaczenia ośrodka dokumentacji w kształtowaniu jakości prac geodezyjnych i kartograficznych, a przede wszystkim wartości opracowań sporządza-nych dla celów pozyskiwania informacji o terenie dla potrzeb inwestycji. Inwestorzy prze-ważnie wykazują głęboką nieznajomość tego problemu, wyrażając często niesłuszne i ni-czym nieuzasadnione poglądy o niewielkim znaczeniu czynności geodezyjnych dokonywa-nych podczas procesu realizacji inwestycji.

Zatem rola wykonawcy powinna także polegać na uświadamianiu wszystkich stron procesu inwestycyjnego o wartości informacji o terenie i jej niezbędności, o wielu proble-mach w jej pozyskaniu, a przede wszystkim o wysokich i koniecznych nakładach finanso-wych związanych z tym zagadnieniem.

Informacja o terenie przechowywana w ośrodku ma wysoką wartość, co powoduje, że musi mieć także wysoką cenę. Za informację o terenie należy zatem pobierać stosowne i, nie-stety, często wysokie opłaty. O tym właśnie fakcie każdy wykonawca powinien informować potencjalnego czy rzeczywistego inwestora. Wykonawca powinien inwestorowi także wyjaśniać, na czym polega złożony i pracochłonny proces pozyskiwania tej informacji. Na przykład, że za symboliczną kreską na mapie oznaczającą linię podziału nieruchomości kryje się często ogrom pracy, czego przeważnie nie jest zupełnie świadomy zleceniodawca. Z dużego wysiłku intelektualnego i organizacyjnego związanego z taką pracą zdaje sobie sprawę, niestety, tylko wykonawca.

Rola wykonawcy to jednak nie tylko umiejętność przekonania wszystkich zaintereso-wanych o wysokiej wartości swojej pracy, ale także, a może przede wszystkim, problem etyki związanej z wykonywanym zawodem. Geodeta to w istocie rzeczy nie tylko wolny, ale także wysoce odpowiedzialny zawód. Ten drugi atrybut jest, jak się wydaje, znacznie ważniejszy. Wykonywanie zawodu geodety w sposób odpowiedzialny jest bowiem trud-nym problemem, zwłaszcza na dzisiejszym, ograniczonym w inwestycje rynku. Poczucie odpowiedzialności w takim przypadku to nie tylko dążenie do dobrego wykonania pracy, ale także właściwie dobrze pojęta solidarność zawodowa. Choć trudno jest porównywać zawód adwokata czy lekarza do zawodu geodety, to solidarność tych grup zawodowych może, do pewnego stopnia i w różnych sprawach, zasługiwać na szacunek i uznanie. Niestety, grupa zawodowa geodetów nie wykazuje takiej solidarności, obwiniając się często wzajemnie o uchybienia czy błędy. Takie przypadki mają często miejsce w sprawach sądowych, w sprawach o własność lub inne prawo rzeczowe, gdy jeden biegły z zakresu geodezji czyni często zarzuty kolejnemu biegłemu powoływanemu przez sąd o brak kom-petencji, na przykład w sprawach o rozgraniczenie nieruchomości. A przecież tak łatwo uniknąć jest podobnego błędu poprzez proste stwierdzenie biegłego, kierowane do sądu, a wyrażane w opinii. Może ono na przykład brzmieć: „Poprzedni biegły sporządził doku-mentację rozgraniczenia nieruchomości zgodnie ze swoim najlepszym, na miarę swoich aktualnych możliwości, stanem wiedzy w tym zakresie, tyle tylko, że metody, które zasto-

�������

111

sował, nie przyniosły najdokładniejszych wyników”. Nie zapominajmy więc i o tym, że działając na wielkościach przybliżonych, zawsze możemy otrzymywać różne wyniki. Ten fakt powinno się wykorzystywać, jako argument, w różnych okolicznościach i zawsze z ko-rzyścią dla dobrego wizerunku geodety.

Wydaje się także, że prestiż zawodu geodety i jego pozycja w społeczeństwie powinny zdecydowanie wzrosnąć w związku z rolą, jaką pełni on w różnorodnych przedsięwzięciach. Do takiego stanu można z całą pewnością doprowadzić poprzez zwiększenie wymagań sta-wianych kandydatom na uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii. Taki fakt zresztą ma miejsce obecnie, co wyraża się w zmianie charakteru postępowania kwalifi-kacyjnego w części sprawdzającej.

Geodeta, wzorem wielu krajów, powinien być z mocy prawa osobą zaufania publicz-nego. Można domniemywać, przy przyjęciu takiego założenia, że powinien nastąpić w tym przypadku powrót do korzeni i dobrych tradycji w zakresie rozwiązań, jakie zostały wypra-cowane na przestrzeni ostatnich, nie tak odległych czasów. Oznacza to, że powinna powró-cić instytucja geodety (mierniczego) przysięgłego, który, będąc osobą zaufania publicznego i uzyskując ten status poprzez złożenie stosownej przysięgi, byłby w sprawach z zakresu geodezji i kartografii pierwszą instancją sądową. Takie rozwiązanie znacznie podniosłoby znaczenie geodezji i kartografii w życiu kraju i jego społeczeństwa, a zawód geodety byłby nobilitowany w sposób zupełnie niewymuszony i naturalny. Wydaje się, że takie rozwiąza-nie powinno stać się przedmiotem dyskusji środowiska geodezyjnego i zostać wprowadzone w życie w najbliższych latach.

�������

113

CZĘŚĆ II

Wybrane przykłady dotyczące wykonawstwa geodezyjnego

i czynności obsługi ośrodka

�������

115

8. Rola i zadania wykonawstwa geodezyjnego oraz ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

Wykonawstwo geodezyjne, jak sama nazwa wskazuje, dotyczy wykonania pracy geo-dezyjnej w zakresie określonym wymogami standardów technicznych i stosowanych tech-nologii. Wykonanie pracy geodezyjnej to jednak złożona procedura, zależna również od ośrodka dokumentacji, który przyjmuje zgłoszenie pracy, pobiera stosowne opłaty za udo-stępnienie materiałów źródłowych, przyjmuje pracę do zasobu, przechowuje ją, a w końcu także udostępnia podmiotom zainteresowanym w różnym stopniu informacją o terenie. Choć wykonawstwo geodezyjne powinno mieć charakter jednolity, niezależnie od miejsca położenia ośrodka dokumentacji, to jednak z uwagi na różnorodne przyczyny, a także przy-zwyczajenia, zarówno wykonawców, jak też i pracowników ośrodka, wykonawstwo geode-zyjne nie jest do końca nacechowane jednolitością. Do jakiego stopnia w tym względzie jest to pogląd uzasadniony, można się przekonać, wykonując ten sam asortyment prac w różnych częściach kraju. Widoczne są bowiem różnice w formie i w treści przyjmowanych prac. Widoczne są także różnice technologiczne w sposobie prowadzenia ośrodka doku-mentacji. Należy jednak dodać, że te różnice nie mają charakteru fundamentalnego i nie zmieniają w sposób zasadniczy istoty wykonywanej pracy. Można zatem przyjąć założenie, że podstawowa forma i treść dokumentacji są zasadniczo takie same we wszystkich regio-nach kraju, niezależnie od czynnika osobowego i stosowanych technologii, preferowanych przez ośrodek, a także niezależnie od szczegółowych wymogów ośrodka.

W kolejnych rozdziałach zostaną zatem przedstawione typowe przykłady dotyczące wykonawstwa geodezyjnego; począwszy od zgłoszenia pracy, poprzez obsługę wykonawcy i pobranie opłat, a skończywszy na przykładach obiegu informacji w ośrodku i koncepcji pracy ośrodka. Czytelnik powinien potraktować te przykłady jako rzeczywiście typowe (w zakresie samej idei oraz formy) oraz dodać do nich swój własny komentarz, wynikły z osobistych doświadczeń zawodowych w zakresie wykonawstwa geodezyjnego lub ze zdo-bytej wiedzy teoretycznej.

�������

116

9. Przykłady procedury zgłaszania pracy geodezyjnej do ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

Zgłoszenie pracy geodezyjnej w ODGiK rozpoczyna każdą pracę geodezyjną, która tego wymaga. Można tu jeszcze raz stwierdzić, że wymagają zgłoszenia do ośrodka te prace, w wyniku których następuje zmiana w informacji o terenie. Prace te stanowią zdecy-dowaną większość w stosunku do prac, które nie wymagają zgłaszania. Można zatem wyrazić pogląd, że sama procedura zgłaszania prac jest typowa, a jej znajomość jest dla wykonawcy konieczna.

Zgłoszenie pracy geodezyjnej odbywa się w oparciu o przepisy stosownego rozporządze-nia (vide podrozdz. 3.3), na specjalnych formularzach. Warto nadmienić, że rozporządzenie nie określa szczegółowo ani treści, ani postaci formularzy zgłoszenia. Można zatem domnie-mywać, że będą się one nieznacznie różnić pomiędzy sobą dla tych samych asortymentów prac, w różnych ośrodkach. Wydaje się jednak, że ten czynnik nie ma tu istotnego znaczenia.

Na zgłaszaną pracę geodezyjną ośrodek udziela wykonawcy szczegółowej odpowie-dzi, przestrzegając ustalonych terminów. Z uwagi na fakt, że odpowiedź ośrodka jest za-leżna od rodzaju (asortymentu) zgłaszanej pracy, można stwierdzić, że cała procedura zgło-szenia pracy geodezyjnej jest zależna także od asortymentu zgłaszanej pracy.

Przedstawione w niniejszym rozdziale przykłady zgłaszania prac geodezyjnych do ośrodka, wraz z odpowiedzią ośrodka na te zgłoszenia, pochodzą z Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie. Choć przykłady zgłaszania prac pochodzą z jednego tylko ośrodka, to jednak, jak się wydaje, nie odbiegają one w sposób znaczący od przykładów zgłaszania prac dokonywanych w innych ośrodkach. Należy nadmienić, że przedstawione przykłady dotyczą najczęściej wykonywanych prac, różnią-cych się pomiędzy sobą w sposób znaczący.

Biorąc pod uwagę przedstawione powyżej okoliczności, w niniejszym rozdziale zosta-ną omówione przykłady dotyczące zgłoszenia następujących prac geodezyjnych:

− wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej, − inwentaryzacji powykonawczej, − podziału nieruchomości, − rozgraniczenia nieruchomości, − wznowienia granic nieruchomości.

Dla tych prac geodezyjnych zostanie przedstawiona procedura zgłoszenia i odpowie-dzi na zgłoszenie pracy. Warto zwrócić uwagę, że w każdym omawianym przypadku od-powiedzi ośrodka różnią się pomiędzy sobą w zależności od asortymentu pracy.

�������

117

Poniżej zostaną przedstawione przykłady dotyczące wymienionych prac. Warto za-uważyć, że dla wszystkich prac podawane są w zgłoszeniu prawie te same informacje. Dlatego też, dla uniknięcia późniejszych powtórzeń, zostaną one przedstawione tylko jeden raz, w tym miejscu. Jednocześnie, z uwagi na fakt, że odpowiedzi ośrodka na zgłaszaną pracę różnią się pomiędzy sobą, zostaną one podane w dalszej części dla wszystkich, ko-lejno omawianych prac. Tak więc zgłoszenie pracy geodezyjnej zawiera przede wszystkim:

− informację o wykonawcy (nazwisko, adres, NIP, numer i zakres uprawnień zawodo-wych, upoważnienie dla osoby pobierającej materiały itp.);

− informację o zgłaszanej pracy (numer działki ewidencyjnej dotyczącej obszaru pracy, położenie obiektu stanowiącego przedmiot pomiarów, rodzaj i cel pracy, termin za-kończenia pracy, podanie sekcji mapy zasadniczej, obejmującej obiekt pomiarów itp.);

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy (numer ewidencji, kwalifikacja do grupy asortymentowej itp.);

− informację ośrodka dla wykonawcy o możliwości wejścia na grunt i dokonywania czynności związanych ze zgłoszoną pracą, zgodnie z ustawą pr g i k;

− dodatkowe informacje wynikłe ze stosownego przepisu prawnego (rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 2001 roku w sprawie zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych...).

Zgłoszenie wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej

Sporządzenie mapy sytuacyjno-wysokościowej (na przykład dla celów projektowych) jest wynikiem zamiaru podjęcia w przyszłości przez zleceniodawcę pracy geodezyjnej, in-westycji na określonym obszarze, który może obejmować wiele działek ewidencyjnych (w przypadku dużych inwestycji) bądź też pojedynczej działki. Niniejszy przykład dotyczy obszaru, na którym będzie realizowana kanalizacja tłoczna. Sporządzenie mapy dla celów projektowych może być dokonane przez wykonawcę posiadającego uprawnienia z zakresu 1 uprawnień zawodowych (por. podrozdz. 3.1). Zgłoszenie wykonania mapy sytuacyjno-wy-sokościowej dla celów projektowych jest przedstawione na rysunku 9.1.

Z kolei odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projektowych zawiera przede wszystkim:

− informację o posiadanych przez powiatowy ODGiK materiałach, dotyczących przedmio-towej pracy (sieć punktów osnowy poziomej i wysokościowej w przyjętych układach odniesienia, mapa zasadnicza w określonej skali, mapy jednostkowe w określonych skalach oraz inne materiały, które należy wykorzystać);

− czynności wymagane przez ośrodek od wykonawcy w zakresie pomiaru i opracowania wyników, zwłaszcza czynności związane z obiektami mapy zasadniczej określonymi w instrukcji K-1;

− czynności wymagane przez ośrodek od wykonawcy w zakresie danych dotyczących pomierzonych budynków, pozostające w związku z koniecznością dostarczenia danych o budynkach do JPEG;

− wymagania ośrodka dotyczące pomiaru elementów określonych stosownym przepisem prawnym, w zakresie opracowań geodezyjno-kartograficznych obowiązujących w bu-downictwie;

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy.

�������

�������

119

Odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania mapy dla celów projektowych jest przed-stawiona na rysunku 9.2.

Zgłoszenie wykonania inwentaryzacji powykonawczej

Inwentaryzacja powykonawcza to ważny proces geodezyjny, który polega na stwier-dzeniu prawidłowości bądź niezgodności zrealizowanych obiektów inwestycji w odniesie-niu do założeń projektu. Jest to zatem zespół złożonych czynności pomiarowych i oblicze-niowych, do których należy przywiązywać szczególną wagę. Inwentaryzacja powykonaw-cza obiektu inwestycji jest wykonywana po zakończeniu cyklu inwestycyjnego i dotyczy wszystkich obiektów zrealizowanej inwestycji.

Niniejszy przykład dotyczy budynku, przyłącza wody, kabla elektrycznego niskiego napięcia i kanalizacji. Przeprowadzenie pomiaru inwentaryzacyjnego może być dokonane przez wykonawcę posiadającego uprawnienia z zakresu 1 uprawnień zawodowych. Zgło-szenie wykonania inwentaryzacji powykonawczej jest przedstawione na rysunku 9.3.

Z kolei odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania inwentaryzacji powykonawczej zawiera głównie:

− informację o posiadanych przez powiatowy ODGiK materiałach dotyczących przed-miotowej pracy (sieć punktów osnowy poziomej i wysokościowej w przyjętych ukła-dach odniesienia, mapa zasadnicza w określonej skali, mapy jednostkowe w określo-nych skalach oraz inne materiały, które należy wykorzystać);

− wymagania ośrodka w zakresie inwentaryzacji punktów osnowy w celu stwierdzenia, czy punkty te nie uległy zniszczeniu podczas procesu realizacji inwestycji;

− wymagania ośrodka dotyczące pomiaru punktów inwentaryzowanych obiektów (budyn-ków i sieci uzbrojenia terenu), polegające na tym, że wykonawca ma dostarczyć do ośrodka plik z określonymi współrzędnymi tych punktów;

− wymagania ośrodka dotyczące czynności wykonawcy w zakresie danych dotyczących pomierzonych budynków, pozostające w związku z koniecznością dostarczenia danych o budynkach do JPEG;

− wymagania ośrodka dotyczące czynności wykonawcy w zakresie pomiaru i opracowa-nia wyników, w szczególności związane z obiektami mapy zasadniczej określonymi w instrukcji K-1;

− wskazówki ośrodka dla wykonawcy dotyczące uzupełnienia mapy inwentaryzacyjnej lub zarysu pomiarowego (po dokonaniu klauzuli tych dokumentów w ośrodku) o ele-menty niezbędne dla inwestora, których pomiar nie jest wymagany przez instrukcje techniczne;

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy.

Odpowiedź ośrodka na zgłoszenie inwentaryzacji powykonawczej jest przedstawiona na rysunku 9.4.

�������

�������

�������

�������

123

Zgłoszenie wykonania podziału nieruchomości

Podział nieruchomości jest jedną z częściej wykonywanych prac geodezyjnych. Po-dział nieruchomości to zespół czynności geodezyjnych, które rozdzielają fizycznie obiekt podziału (działkę ewidencyjną) na dwie lub więcej części, oraz czynności prawnych, które polegają na przypisaniu praw do wydzielonych fizycznie części.

Podział nieruchomości w sposób istotny zmienia informację o terenie zarówno w sys-temie EG, jak też w systemie Kw. Podział nieruchomości może być dokonywany jedynie przez wykonawcę posiadającego uprawnienia z zakresu 2 uprawnień zawodowych.

Zgłoszenie wykonania podziału jest przedstawione na rysunku 9.5.

Odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania podziału zawiera przede wszystkim:

− informację o posiadanych przez powiatowy ODGiK materiałach, dotyczących przed-miotowej pracy (sieć punktów osnowy poziomej i wysokościowej w przyjętych ukła-dach odniesienia, mapa zasadnicza w określonej skali, mapy jednostkowe w określo-nych skalach oraz inne materiały, które należy wykorzystać);

− informację o miejscu przechowywania materiałów dotyczących EG;

− wymagania ośrodka odnośnie ustalenia granic przedmiotowej nieruchomości (stano-wiącej działkę ewidencyjną);

− wymagania ośrodka dotyczące sposobu usunięcia rozbieżności w powierzchniach przed podziałem i po podziale;

− wymagania ośrodka dotyczące sposobu pomiaru, stabilizacji nowych punktów załama-nia granic oraz obliczeń i formy przedstawienia danych o nowych punktach załamania granic;

− wymagania ośrodka dotyczące wykorzystania istniejących materiałów geodezyjnych o granicach nieruchomości sąsiednich;

− wymagania ośrodka dotyczące formy opracowania projektu podziału;

− wymagania ośrodka dotyczące formy przekazania przez wykonawcę danych nume-rycznych pochodzących z podziału;

− informację o możliwości dokonania odstępstw od podanych wymogów ośrodka;

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy.

Pełna odpowiedź ośrodka na zgłoszenie podziału nieruchomości jest przedstawiona na rysunku 9.6.

Zgłoszenie wykonania rozgraniczenia nieruchomości

Rozgraniczenie nieruchomości, obok podziału nieruchomości, jest również jedną z częściej wykonywanych prac geodezyjnych. Rozgraniczenie nieruchomości to zespół czynności geodezyjnych, w wyniku których dokonywane jest ustalenie punktów granicy, dotychczas niewidocznych, często spornych, położonych pomiędzy dwoma lub więcej niż

�������

124

dwoma nieruchomościami gruntowymi. Rozgraniczenie nieruchomości często w sposób istotny zmienia informację o terenie zarówno w systemie EG, jak też w systemie Kw. Roz-graniczenie nieruchomości może być dokonywane jedynie przez wykonawcę posiadającego uprawnienia z zakresu 2 uprawnień zawodowych. Zgłoszenie wykonania rozgraniczenia jest przedstawione na rysunku 9.7.

Odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania rozgraniczenia nieruchomości zawiera przede wszystkim:

− informację o posiadanych przez powiatowy ODGiK materiałach dotyczących przed-miotowej pracy (sieć punktów osnowy poziomej i wysokościowej w przyjętych ukła-dach odniesienia, mapa zasadnicza w określonej skali, mapy jednostkowe w określo-nych skalach oraz inne materiały, które należy wykorzystać);

− informację o miejscu przechowywania materiałów dotyczących EG;

− wymagania ośrodka odnośnie ustalenia granic przedmiotowej nieruchomości (stano-wiącej działkę ewidencyjną);

− wymagania ośrodka dotyczące sposobu pomiaru, stabilizacji nowych punktów załama-nia granic oraz obliczeń i formy przedstawienia danych o nowych punktach załamania granic;

− wymagania ośrodka dotyczące wykorzystania istniejących materiałów geodezyjnych o granicach nieruchomości sąsiednich;

− wymagania ośrodka dotyczące formy opracowania operatu rozgraniczenia nierucho-mości;

− wymagania ośrodka dotyczące formy przekazania przez wykonawcę danych nume-rycznych pochodzących z rozgraniczenia;

− informację o możliwości dokonania odstępstw od podanych wymogów ośrodka;

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy.

Pełna odpowiedź ośrodka na zgłoszenie rozgraniczenia nieruchomości jest przedsta-wiona na rysunku 9.8.

Zgłoszenie wykonania wznowienia granic nieruchomości

Wznowienie granic nieruchomości dotyczy przypadków, gdy dla granicy nieruchomo-ści istnieje pełna dokumentacja geodezyjna i prawna, to znaczy, gdy sama granica nieru-chomości ma charakter prawny. Proces wznowienia znaków granicznych jest mniej złożony niż proces rozgraniczenia nieruchomości głównie z tego powodu, że w przypadku wznowienia nie jest wszczynane postępowanie administracyjne.

Wznowienie granic nie zmienia informacji o terenie, co oznacza, że dane określające położenie punktów granicznych pozostają bez zmian. Wznowienie granic nieruchomości może być dokonywane jedynie przez wykonawcę posiadającego uprawnienia z zakresu 2 uprawnień zawodowych. Zgłoszenie wykonania wznowienia granic jest przedstawione na rysunku 9.9.

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

131

Odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wykonania wznowienia granic nieruchomości za-wiera głównie:

− informację o posiadanych przez powiatowy ODGiK materiałach dotyczących przed-miotowej pracy (sieć punktów osnowy poziomej i wysokościowej w przyjętych ukła-dach odniesienia, mapa zasadnicza w określonej skali, mapy jednostkowe w określo-nych skalach oraz inne materiały, które należy wykorzystać);

− informację o miejscu przechowywania materiałów dotyczących EG;

− wymagania ośrodka odnośnie ustalenia granic przedmiotowej nieruchomości (stano-wiącej działkę ewidencyjną);

− wymagania ośrodka dotyczące sposobu pomiaru, stabilizacji nowych punktów załama-nia granic oraz obliczeń i formy przedstawienia danych o nowych punktach załamania granic;

− wymagania ośrodka dotyczące wykorzystania istniejących materiałów geodezyjnych o granicach nieruchomości sąsiednich;

− wymagania ośrodka dotyczące formy przekazania przez wykonawcę danych nume-rycznych pochodzących z czynności wznowienia znaków granicznych;

− informację o możliwości dokonania odstępstw od podanych wymogów ośrodka;

− potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia pracy.

Pełna odpowiedź ośrodka na zgłoszenie wznowienia granic nieruchomości jest przed-stawiona na rysunku 9.10.

�������

132

10. Przykłady formy i treści operatów dla wybranych prac geodezyjnych

Operat z wykonanej pracy geodezyjnej jest ostatecznym dokumentem potwierdzają-cym wykonanie tej pracy, przechowywanym w ODGiK i wykorzystywanym w różnorodny sposób przez kolejnych wykonawców prac geodezyjnych, przez OAP lub przez innych za-interesowanych. Można wskazać na wiele różnych rodzajów operatów, w zależności od asortymentu wykonywanej pracy. W niniejszym podręczniku zostanie zaprezentowanych jedynie pięć spośród nich, które do pewnego stopnia można uznać za typowe i najczęściej spotykane.

Są to operaty dotyczące prac geodezyjnych, wymienianych już w rozdziale 9, przy okazji omawiania procedury zgłaszania prac, czyli:

− operat wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projektowych, − operat inwentaryzacji powykonawczej, − operat podziału nieruchomości, − operat rozgraniczenia nieruchomości, − operat wznowienia granic nieruchomości.

W każdym z operatów wymienionych powyżej zamieszczane są takie najważniejsze części, jak:

− sprawozdanie techniczne, − protokół kontroli dokumentacji technicznej dokonywany przed przyjęciem operatu do

zasobu, − wniosek wykonawcy o przyjęcie operatu do zasobu, − klauzula ośrodka po przyjęciu operatu do zasobu.

Należy nadmienić, że z powyższych operatów zostaną wybrane jedynie te najważniej-sze fragmenty, które najlepiej ilustrują podstawowe zasady sporządzania operatu. Zostały one przedstawione na rysunkach 10.1–10.15.

Wszystkie operaty, których przykłady zostały zamieszczone poniżej, pochodzą z Po-wiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie.

Operat wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projektowych

Fragmenty operatu wykonania mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projekto-wych zostały przedstawione na rysunkach 10.1–10.4.

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

�������

148

11. Przykłady obliczeń wysokości opłat za typowe usługi ośrodka

W niniejszym rozdziale zostaną przedstawione obliczenia wysokości opłat za niektóre usługi ośrodka. Dla przedstawienia przykładów obliczeń wybrano Powiatowy Ośrodek Do-kumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie. Należy w tym miejscu nadmienić, z uwagi na fakt, że obliczenie wysokości opłat za usługi ośrodka dokonywane jest we wszystkich ośrodkach w kraju w oparciu o te same przepisy prawne, że wybór ośrodka nie ma w tym przypadku szczególnie istotnego znaczenia. Niemniej, jak wykazuje praktyka [39], wysokości opłat za te same usługi dokonywane w różnych ośrodkach mogą nieznacznie różnić się między sobą.

W niniejszym rozdziale zostaną przedstawione przykłady obliczeń dotyczące pięciu wybranych i typowych, najczęściej spotykanych asortymentów prac (omówionych w roz-dziale 9), a związanych z:

− wykonaniem mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projektowych, − inwentaryzacją powykonawczą, − podziałem nieruchomości, − rozgraniczeniem nieruchomości, − wznowieniem granic nieruchomości.

Opłaty są naliczane na podstawie stosownego przepisu prawnego (omówionego w pod-rozdziale 3.4), którym jest rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 roku w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne i karto-graficzne... (zwanego dalej rozporządzeniem), z wykorzystaniem odpowiednich tabel poda-nych w załącznikach do tego rozporządzenia. Po obliczeniu opłaty następuje wystawienie faktury określającej szczegółowo składniki opłaty.

Obliczenie wysokości opłaty za wykonanie mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projektowych

Wysokość opłaty za wykonanie mapy sytuacyjno-wysokościowej dla celów projekto-wych jest wyszczególniona i przedstawiona na fakturze (rys. 11.1). Sposób naliczenia opłaty jest podany poniżej.

− Operat pomiaru sytuacyjno-wysokościowego (mapa dla celów projektowych). Numer operatu: KERG 3608-1524/2002.

�������

�������

�������

�������

�������

�������

154

12. Przykłady obiegu informacji w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

W każdym ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej widoczny jest okre-ślony schemat postępowania dotyczący procedur formalnych w zakresie przekazywania dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej, a także dokumentacji o innym charakterze. Procedury te są związane z obiegiem informacji, przy czym te czynności są zasadniczo rozdzielone na czynności samego ośrodka oraz na czynności ZUD. Zostaną one omówione poniżej na dwóch wybranych przykładach.

12.1. Obieg informacji w ośrodku dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

Przedstawiony w rozdziale 5 podręcznika problem czynności formalno-technicznych dokonywanych w ODGiK i związane z nim zagadnienie obiegu informacji ma charakter idealny. Oznacza to, że obieg w różnych ośrodkach może być nieco inny od przedstawionego modelu. Niemniej, podstawowe jego zasady powinny być wszędzie identyczne bądź podobne.

W zakresie obiegu dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej oraz obiegu dokumen-tacji innego rodzaju zostanie przywołany przykład związany z funkcjonowaniem Powiato-wego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie. Można domnie-mywać, przywołując rozważania przedstawione powyżej, że podobne działania w tym za-kresie mają miejsce w innych ośrodkach w kraju.

Początek każdej pracy geodezyjnej i kartograficznej podlegającej zgłoszeniu do za-sobu rozpoczyna się zgłoszeniem tej pracy do właściwego miejscowo i rzeczowo ODGiK, który przechowuje zasób. Zgłoszenie jest dokonywane przez podmiot prowadzący działal-ność gospodarczą i musi być podpisane przez osobę reprezentującą ten podmiot. Jeszcze raz należy przy tej okazji wspomnieć, że kierowanie pracami geodezyjnymi i kartograficz-nymi podlegającymi zgłoszeniu do ODGiK podmiot musi powierzyć osobie posiadającej uprawnienia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji w dziedzinie geodezji i kartografii, w zakresie odpowiadającym treści wykonywanej pracy.

Zgłoszenie pracy geodezyjnej i kartograficznej dokonywane jest na specjalnym druku. Przykłady zgłoszenia pracy geodezyjnej i kartograficznej zostały przedstawione w rozdziale 9.

�������

155

Z kolei ODGiK udziela odpowiedzi na zgłoszoną pracę. Odpowiedź zawiera opis szczegółowych warunków, które należy uwzględnić podczas wykonywanej pracy, a także opis i określenie danych z zasobu, które należy wykorzystać podczas wykonywanej pracy.

Po uzyskaniu odpowiedzi z ośrodka jednostka wykonawstwa geodezyjnego przystę-puje do realizacji prac terenowych i kameralnych, zgodnie z otrzymaną odpowiedzią na zgłoszenie pracy geodezyjnej.

Po zakończeniu prac jednostka wykonawstwa geodezyjnego przekazuje do ODGiK całą dokumentację pracy powstałą w czasie realizacji zamówienia. Jest to operat różnego rodzaju. Przykłady operatów były podane wcześniej.

Po złożeniu dokumentacji przez wykonawcę ODGiK nalicza i pobiera opłatę za usługi ośrodka, naliczone na dzień złożenia tej dokumentacji.

Kolejnym ważnym krokiem obiegu dokumentacji w ośrodku jest sprawdzenie tej do-kumentacji pod względem merytorycznym i formalnym. Sprawdzenia operatu dokonuje in-spektor w zakresie treści operatu, zgodnie z posiadanymi uprawnieniami.

Po pozytywnym wyniku sprawdzenia i kontroli cała dokumentacja zostaje włączona do bazy zasobu powiatowego. Dokonywana jest także aktualizacja informacji o terenie znajdującej się w zasobie, to znaczy aktualizacja treści map przechowywanych w ośrodku w postaci cyfrowej i analogowej.

Po wymienionych czynnościach jednostka wykonawstwa geodezyjnego otrzymuje z ODGiK materiały opatrzone klauzulą, które przekazuje zleceniodawcy (zamawiającemu). Kończy to obieg dokumentacji w ośrodku.

Schemat obiegu dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Krakowie, wraz ze strukturą organizacyjną ODGiK, jest pokazany na rysunku 12.1.

12.2. Obieg informacji w zespole uzgadniania dokumentacji projektowej

W zakresie obiegu informacji w ZUD zostanie również przywołany przykład zwią-zany z funkcjonowaniem Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficz-nej w Krakowie, przy którym funkcjonuje ZUD. Można jednak domniemywać, że podobny obieg informacji dotyczący dokumentacji projektowej ma także miejsce w innych ośrod-kach w kraju.

Początek każdej pracy geodezyjnej i kartograficznej związanej z procesem uzgadnia-nia dokumentacji rozpoczyna się złożeniem przez inwestora przewodniczącego ZUD pro-jektu usytuowania sieci uzbrojenia terenu, który podlega uzgodnieniu. Projekt jest wkreślony na aktualnej mapie sytuacyjno-wysokościowej, opatrzonej klauzulą ośrodka dokumentacji.

Po przyjęciu projektu usytuowania sieci następuje przygotowanie projektu na posie-dzenie ZUD, dokonywane w dziale technicznej obsługi ZUD. Przygotowanie projektu po-lega na wkreśleniu z mapy koordynacyjnej wszystkich wcześniej uzgodnionych projektów, które mogą mieć wpływ na usytuowanie obiektów projektowanych stanowiących przed-miot uzgodnienia.

�������

�������

157

Z kolei członkowie ZUD, składającego się z przedstawicieli branż, rozpatrują na wspól-nym posiedzeniu uzgadniany projekt i wyrażają swoją opinię o możliwości uzgodnienia projektowanych sieci, w formie protokołu.

Kolejną czynnością jest wkreślenie uzgodnionego projektu na mapę koordynacyjną, przy czym dąży się do tego, aby uzgodnienie mogło być dokonywane w formie numerycznej.

Przed ostatnim krokiem ZUD, jakim jest przekazanie inwestorowi dokumentacji doty-czącej uzgodnionego projektu składającej się z opinii w formie protokołu oraz z załącznika graficznego do opinii, w postaci mapy, następuje pobranie stosownych opłat, zgodnie z od-powiednim przepisem prawnym.

Warto w zakończeniu jeszcze raz podkreślić, że uzgodnienie projektowanych sieci uzbrojenia terenu jest ważne przez okres trzech lat.

�������

158

13. Przykład koncepcji pracy ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

W niniejszym rozdziale zostanie przedstawiona koncepcja pracy nowoczesnego ODGiK, w części dotyczącej obsługi wykonawstwa w zakresie prac geodezyjnych i kartograficz-nych. Do opracowania tego rozdziału wykorzystano pracę [15], w której przedstawiony jest w sposób kompleksowy pogląd na ten ważny problem. Z tego opracowania zaczerpnięto, często dosłownie i bez podawania źródła – dla zachowania przejrzystości podręcznika, często nieznacznie zmieniając treść, te części, które najlepiej przybliżają przedmiotowy problem, zwłaszcza w kontekście zmian w strukturze administracyjnej kraju, która wpłynęła również na funkcjonowanie ośrodków. Była już o tym mowa w podrozdziale 3.2 niniejszej pracy. Należy jeszcze raz wspomnieć o tym, że dla wykonawcy prac geodezyjnych i karto-graficznych najważniejszą rolę odgrywa powiatowy ODGiK. Tak więc wszystkie rozważa-nia będą prowadzone w odniesieniu do tego szczebla zasobu.

Na początku można postawić fundamentalne pytanie: jaki powinien być ośrodek i w jaki, możliwie najlepszy sposób, powinien wypełniać swoje zadania? Koncepcja przedstawiona w cytowanym opracowaniu daje na to pytanie częściową odpowiedź.

Działalność każdego ośrodka dokumentacji skupia się wokół dwóch zagadnień. Pierw-szym z nich jest zarządzanie zgromadzonym zasobem. Ma ono charakter typowo admini-stracyjny i jest związane z podejmowaniem decyzji przez organ prowadzący. Drugie zaś, polegające na technicznej obsłudze ośrodka i jego zasobów, ma charakter technologiczno- -produkcyjny. To zadanie staje się coraz ważniejsze w obliczu konieczności stosowania no-woczesnych technologii do utrzymywania zasobów ośrodka w stałej „gotowości produk-cyjnej” dla celów, między innymi, wykonawstwa geodezyjnego. Tę część zadań coraz czę-ściej powierza się wyspecjalizowanym, niezależnym firmom.

13.1. Założenia koncepcji pracy ośrodka

Podstawowe założenia w prezentowanej koncepcji są związane z niżej omówionymi zagadnieniami.

− Zmiana formy prowadzenia zasobu z klasycznej, w której dokumentacja przechowy-wana jest w postaci analogowej, do nowoczesnej, w której dokumentacja przechowywa-na jest w postaci numerycznej. Wymusza to nową organizację pracy ośrodka, w której duży nacisk jest położony na jak najlepszy przebieg procesu aktualizacji danych zasobu.

�������

159

− Zmiana organizacji pracy ośrodka spowodowana wprowadzeniem systemu informa-tycznego, który powinien być prawidłowo zorganizowany zarówno od strony funkcjo-nalnej, jak też informatycznej.

− Zmiana formy i zakresu czynności technicznych związanych z szeroko rozumianą obsługą użytkownika zasobu. Z tym problemem są związane następujące zagadnienia.

• Udostępnianie danych. Zostaną tu wykorzystane szeroko aplikacje, które wspoma-gają wyszukiwanie różnych typów danych, wykonywanie różnych wydruków o do-wolnej treści oraz wydawanie zbiorów cyfrowych na nośnikach zewnętrznych. Aplikacje zapewnią również możliwości podglądu map w różnej formie (rastro-wych, wektorowych) dotyczących różnych zagadnień (na przykład uzgodnień ZUD). Dla tych map mogą być przygotowane różne szablony filtrujące treść mapy. Mogą być one wykorzystywane wielokrotnie dla potrzeb automatycznej selekcji treści mapy, dla potrzeb generowania dokumentów w celach informacyjnych, opra-cowań projektowych lub inwentaryzacji powykonawczej. Zostaną tu także wyda-wane inne materiały, takie jak: wydruki współrzędnych punktów, wydruki map, wydruki danych o obiektach istniejących w zasobie, a także wyrysy i wypisy z EG. Przewidywane jest także udostępnianie jawnych danych na stronach WWW oraz udostępnianie danych zasobu osobom uprawnionym bądź instytucjom w sieci kom-puterowej lub na nośnikach zewnętrznych.

W dziale udostępniania będą wykonywane prace z zakresu:

□ obsługi zgłoszeń prac geodezyjnych i kartograficznych;

□ reprodukcji materiałów zasobu;

□ analiz przestrzennych i statystycznych oraz spójności baz graficznych i opiso-wych;

□ zabezpieczenia zasobu.

• Kontrola danych, która zapewnia bieżącą weryfikację danych pochodzących od wykonawców geodezyjnych, z zachowaniem wymogu automatycznej kontroli tych danych. Umożliwia to uzyskanie bezstronnego wyniku takiej kontroli, a jej pozy-tywny wynik powoduje umieszczenie danych na liście do aktualizacji zasobu, ne-gatywny zaś spowoduje zwrot materiałów do wykonawcy.

W dziale kontroli będą wykonywane prace z zakresu:

□ obsługi przyjęć (przyjmowanie i kontrola danych, kodowanie danych z operatu, ewidencjonowanie dokumentów, przekazywanie danych do aktualizacji);

□ czynności ZUD w zakresie rejestracji i uzgadniania projektów.

• Aktualizacja danych, w której będą wykonywane następujące czynności:

□ włączanie dokumentów do zasobu;

□ bieżąca aktualizacja zasobu;

□ wyłączanie dokumentów z zasobu;

□ przechowywanie operatów;

□ przekazywanie dokumentacji powykonawczej do odpowiednich branż.

�������

160

− Czynności decyzyjne, które dotyczą: • określenia formy prowadzenia zasobu; • tworzenia i modernizacji zasobu; • zasady udostępniania zasobu i opłat; • kontroli dokumentacji zasobu; • włączania i wyłączania dokumentacji z zasobu; • określania zasad uprawnień dostępu do danych; • dokonywania przetargów dotyczących prac i sprawowanie nadzoru nad zasobem.

− Czynności finansowo-księgowe związane z:

• rejestracją wpływów za opłaty; • wystawianiem faktur; • problematyką kadrowo-płacową.

− Współpraca pomiędzy różnymi ODGiK, która głównie dotyczy:

• ustalenia zasad swobodnego przepływu informacji pomiędzy ODGiK różnych szczebli, jedynie po kosztach udostępnienia danych;

• ustalenia zasad gromadzenia danych w ośrodkach według jednolitej struktury na obszarze województwa;

• ustalenia zasad integrowania danych na odpowiednich poziomach.

− Współpraca z otoczeniem, która jest związana z umożliwieniem wykorzystania da-nych zasobu przez różnych użytkowników, takich jak: przedstawiciele branż, projek-tantów, OAP i inne instytucje. Współpraca z otoczeniem będzie zatem realizowana poprzez system komputerowy działający w środowisku relacyjnych baz danych i oprogramowania typu CAD, z uwagi na fakt, że podstawą całego zasobu jest mapa w formie numerycznej, która musi być zgodna ze standardami technicznymi.

Problem współpracy z otoczeniem jest związany głównie z określaniem zasad wymiany danych pomiędzy ośrodkiem a wykonawcami prac geodezyjnych i kartograficznych, które dotyczą:

• wprowadzenia komputerowego systemu zarządzania zasobem; • zapewnienia wymiany danych pomiędzy ośrodkiem i wykonawcą w formie nume-

rycznej; • ustalenia zasad systematyki tworzenia i przechowywania informacji zasilającej bazę

danych systemu ośrodka, przy czym zasady te powinny być czytelne, jednoznaczne i nieskomplikowane tak, aby zapewnić powiązanie operatu technicznego złożonego w ośrodku z obszarem, dla którego został sporządzony a także, aby zapewnić szybki dostęp do danych.

Podstawowym założeniem koncepcji pracy ośrodka jest także jednolita struktura gro-madzenia danych operatów i ich przechowywania dla obszaru województwa. Struktura taka powinna być założona automatycznie w momencie zgłoszenia pracy geodezyjnej i karto-graficznej w ośrodku i przekazywana wykonawcy na komputerowym nośniku danych wraz z innymi danymi o charakterze formalnoprawnym (nr KERG, numer księgi robót, termin zakończenia prac, rodzaj pracy itp.).

�������

161

Ważnym elementem technologii jest wyposażenie wykonawcy w skuteczne narzędzie informatyczne, które umożliwi przetworzenie operatu z formy tradycyjnej na formę cy-frową. Oznacza to, na przykład, że wykonawca sam tworzy fragment mapy w formie nume-rycznej, dla wykonania której prowadził pomiar. Takie podejście spowoduje ujednolicenie formy danych, ułatwiając w znacznym stopniu późniejszą aktualizację danych zasobu.

Proponowany system ma wspomagać wykonawcę i ośrodek w wymianie danych nu-merycznych poprzez zastosowanie oprogramowania dla wykonawców, które posiadać bę-dzie automatyczne, następujące procedury kontrolne.

− Określenie zasad udostępniania danych dla OAP dla potrzeb tworzenia lokalnego systemu zarządzania informacją przestrzenną. System obsługi ODGiK powinien sta-nowić podstawę takiego systemu, ponieważ zawiera on dane o charakterze przestrzen-nym, umożliwiające lokalizację wybranych elementów przestrzeni. Szczególnego zna-czenia nabiera wymiana danych pomiędzy ODGiK a OAP różnego szczebla, a dotyczy ona takich podstawowych zagadnień, jak:

• gospodarka nieruchomościami,

• zagospodarowanie przestrzenne,

• gospodarka komunalna,

• ochrona środowiska,

• handel i usługi,

• ochrona zabytków,

• inne zagadnienia,

przy czym OAP są szczególnie zainteresowane danymi zasobu zgromadzonymi w takich zbiorach, jak:

• mapa zasadnicza z nakładkami,

• mapa EG,

• rejestr gruntów i budynków,

• ortofotomapa,

• mapa topograficzna,

• numeryczny model terenu,

• inne opracowania.

− Określenie zasad udostępniania danych dla instytucji branżowych dla potrzeb przekazywania informacji o lokalizacji sieci uzbrojenia terenu dla prowadzenia bran-żowych systemów sieci uzbrojenia terenu oraz informacji o dokumentacji pochodzącej z inwentaryzacji powykonawczej. Informacje te będą mogły być wykorzystane w in-stytucjach branżowych do kontroli przebiegu i określania miejsc kolizji projektowa-nych i istniejących urządzeń, przy czym instytucje branżowe są szczególnie zaintere-sowane danymi zasobu zgromadzonymi w takich zbiorach, jak:

• mapa zasadnicza z nakładką o uzbrojeniu i EG,

• część opisowa operatu EG,

• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

�������

162

− Określenie zasad udostępniania danych dla potrzeb GIS w celu dokonywania za-awansowanych analiz oraz wizualizacji w formie graficznej i opisowej, łącznie z gene-rowaniem nietypowych raportów i zestawień. Przewidywane jest także udostępnienie danych w ograniczonej formie na stronach WWW. System obsługi ODGiK stanowił będzie podstawę dla tworzenia lokalnych systemów GIS, przy czym podstawowe in-formacje dla potrzeb GIS są zgromadzone w takich zbiorach, jak:

• mapa zasadnicza z nakładką o uzbrojeniu i EG,

• część opisowa operatu EG,

• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,

zaś uzupełnieniem tych informacji będą informacje zawarte w takich, między innymi, bazach danych, jak:

• miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,

• zbiór decyzji o WZZT,

• zbiór decyzji o pozwoleniach na budowę,

• rejestr zabytków,

• ewidencja sieci drogowej i mostów,

• GESUT,

• mapa szaty roślinnej itd.

Proponowany system obsługi może być wykorzystywany na wszystkich poziomach prowadzenia ODGiK. Dla ujednolicenia formatu wymiany danych udostępnianych na po-trzeby GIS, proponuje się strukturę oprogramowania MGE firmy Intergraph, z uwagi na fakt, że jest to struktura otwarta i jawna, łącząca w sobie dane graficzne w postaci plików programu MicroStation z danymi opisowymi w postaci relacyjnej bazy danych. Takie po-dejście do danych przestrzennych umożliwia ich wykorzystanie na poziomie zależnym od potrzeb użytkowników.

13.2. Specyfikacja zasobów ośrodka

W prezentowanej koncepcji pracy nowoczesnego ośrodka dokumentacji ważnym pro-blemem jest specyfikacja zasobów ośrodka. Biorąc pod uwagę wielość i różnorodność ma-teriałów i dokumentów każdego ośrodka, oczywiste jest, że do zarządzania takim zasobem konieczne w chwili obecnej jest zastosowanie metod i środków informatyki. Należy jednak także wziąć pod uwagę fakt, że w ośrodku będą jeszcze przez pewien czas przechowywane materiały geodezyjne i kartograficzne w postaci tradycyjnej. Wszystko to sprawia, że spe-cyfikacja zasobów ośrodka urasta do rangi zasadniczego problemu.

Generalnie rzecz ujmując, zasoby ośrodka można podzielić następująco:

− materiały geodezyjne i kartograficzne w postaci tradycyjnej,

− dane dotyczące innych dziedzin działalności ośrodka,

− dane zasobu w formie numerycznej.

�������

163

Materiały w postaci tradycyjnej, to znaczy: operaty, mapy oraz opisy topograficzne punktów, w niektórych przypadkach stanowią często jedyny zasób ośrodka. Powinny one zostać odpowiednio skatalogowane w postaci kartotek zawierających podstawowe dane o dokumencie. Uzupełnieniem kartotek mogą być pliki rastrowe i pliki zawierające materiały źródłowe. Przyjęcie takiej zasady usprawni prowadzenie ewidencji tych zasobów, a także umożliwi ich szybsze niż dotąd wyszukiwanie i analizowanie.

Materiały dotyczące innych dziedzin działalności ośrodka są związane z wykonywa-niem i ewidencją prac geodezyjnych i kartograficznych przyjmowanych przez ośrodek, a także z obsługą finansową tych prac.

Wreszcie zasób numeryczny dotyczyć będzie informacji o terenie podawanej w pos-taci rozwarstwionej. Do tych warstw należeć będzie, na przykład: warstwa osnów, warstwa opisów topograficznych, warstwa map przeglądowych osnów, warstwa EG, warstwa sieci technicznego uzbrojenia terenu i inne warstwy.

Poniżej zostanie przedstawiony pokrótce bardziej szczegółowy opis trzech podanych rodzajów zasobów.

Materiały geodezyjne i kartograficzne w postaci tradycyjnej

Jak już wspomniano powyżej, materiały ośrodka w postaci tradycyjnej to: mapy, ope-raty oraz opisy topograficzne punktów.

Do map w postaci tradycyjnej, jakie użytkownik może spotkać w ośrodku, zaliczamy: mapę zasadniczą z nakładkami, mapy topograficzne, mapy ewidencyjne i katastralne oraz ortofotomapy, czyli stosownie przetworzone zdjęcia lotnicze. Dla zbiorów map w postaci tradycyjnej tworzona jest kartoteka map oraz plik rastrowy mapy.

Jeśli mówimy o kartotece map, to mamy na uwadze fakt, że wszystkie mapy będą ewidencjonowane w postaci kartoteki komputerowej zapisanej w bazie i zawierającej pod-stawowe informacje zawarte w polach bazy i opisujące mapę, to znaczy:

− godło mapy; − datę wykonania mapy; − nazwę wykonawcy mapy; − skalę mapy; − materiał, na którym jest sporządzona mapa; − krój mapy (sekcyjny, obrębowy); − treść mapy (dotyczy warstw tematycznych); − metodę opracowania; − uwagi; − datę i nazwę operatora wprowadzającego informację o mapie do systemu; − odwołanie do pliku rastrowego (przedstawiającego obraz mapy).

Z kolei plik rastrowy, jeżeli istnieje, w sposób znakomity ułatwia korzystanie z kartoteki map, a przy okazji stanowić może podstawę do tworzenia mapy w postaci numerycznej [16]. Pliki rastrowe są przechowywane na dysku o ustalonej strukturze katalogów. Ponieważ często ośrodek nie posiada jeszcze pełnych map numerycznych, to część map w początko-wej fazie zmian będzie funkcjonować w postaci rastrowej.

�������

164

Mapa analogowa, przechowywana w formie rastra, może być wykorzystana jako:

− najprostsza forma mapy komputerowej, wprawdzie nie stwarzająca takich możliwości wykorzystania, jakie daje mapa w postaci numerycznej, ale umożliwiająca przeprowa-dzanie podstawowych analiz przestrzennych, zwłaszcza jeżeli może być kojarzona z da-nymi w postaci numerycznej;

− podstawowy materiał do procesu wektoryzacji ekranowej i pozyskiwania danych o obiektach w postaci wektorowej;

− forma archiwum zasobu mapowego, ze stanem aktualności wykazanym na dzień wy-konania procesu skanowania mapy w postaci analogowej.

Aby mapa w postaci rastrowej mogła spełnić stosowne wymagania, proces skanowa-nia mapy w formie analogowej musi być przeprowadzony z zachowaniem wszelkich wy-magań dokładnościowych w zakresie rozdzielczości i dokładności skanowania, kalibracji oraz zapisu w odpowiednim formacie.

Kolejnymi materiałami, które mogą być jeszcze przechowywane w postaci tradycyjnej w ośrodku, są operaty geodezyjne dotyczące różnych grup asortymentowych. W systemie komputerowym tworzonym dla potrzeb funkcjonowania ośrodka przewidziano w takim przypadku tworzenie kartoteki operatów, zapisanej w bazie danych.

Każdy operat jest opisany w kartotece operatów poprzez następujące informacje:

− numer operatu;

− nazwę wykonawcy operatu;

− datę sporządzenia operatu;

− rodzaj asortymentu pracy, z którą związany jest operat;

− status operatu określający jego przydatność (na przykład: przyjęty do zasobu);

− numer pozwolenia ZUD oraz stopień zgodności realizacji sieci z projektem;

− postać operatu określającą formę jego danych;

− faktyczny zakres pracy geodezyjnej określający obszar opracowania operatu.

Jeżeli wykonawca dostarczył do operatu dane w postaci numerycznej, to są one prze-chowywane w postaci źródłowej w jednym z przyjętych i powszechnie stosowanych for-matów plików tekstowych lub graficznych. Tak więc operaty w postaci klasycznej są prze-chowywane w ośrodku na dotychczasowych zasadach. Dodatkowo są rejestrowane w sys-temie informacje opisujące taki operat.

Dane dotyczące innych dziedzin działalności ośrodka

Dane, o których mowa jest w tym punkcie, dotyczą niżej wymienionych zagadnień.

− Prace geodezyjne, tzn. dane ewidencyjne dotyczące zgłaszanej pracy:

• numer wewnętrzny wykonawcy;

• numer ewidencyjny dziennika zgłoszeń;

• numer pracy geodezyjnej (dotyczy KERG lub KERK);

• data zgłoszenia pracy geodezyjnej;

�������

165

• data zakończenia pracy geodezyjnej;

• nazwa firmy geodezyjnej lub nazwisko of prowadzącej działalność gospodarczą;

• nazwisko kierownika pracy (czyli of posiadającej uprawnienia);

• nazwisko of upoważnionej do pobrania materiałów;

• nazwisko lub nazwa zamawiającego (osoby lub instytucji zlecającej pracę geode-zyjną);

• nazwa asortymentu, do którego należy dana praca geodezyjna;

• zakres pracy geodezyjnej, podany w postaci zdefiniowanego obszaru.

− Rewersy, tzn. dane o wypożyczonych przez wykonawcę materiałach źródłowych za-wierające następujące informacje:

• rodzaj pracy geodezyjnej;

• nazwisko osoby odbierającej materiały;

• lista pobranych materiałów.

− Wykonawcy, tzn. dane dotyczące of i podmiotów gospodarczych:

• identyfikator nazwy lub nazwiska;

• adres;

• numer identyfikacyjny (NIP, REGON, PESEL);

• rodzaj uprawnień zawodowych.

− Uprawnienia, tzn. dane zawierające:

• symbol uprawnienia zawodowego;

• pełną nazwę uprawnienia zawodowego;

• nazwy prac geodezyjnych, które może realizować wykonawca w zakresie objętym listą asortymentu prac.

− Rodzaj asortymentu prac geodezyjnych, tzn. dane zawierające:

• symbol asortymentu pracy geodezyjnej;

• pełną nazwę asortymenty pracy geodezyjnej.

− Cenniki, tzn. dane zawierające dane o opłatach za materiały i usługi ODGiK.

− Rachunki i faktury, tzn. dane o dokumentach stanowiących podstawę płatności, zawierające następujące informacje:

• numer dokumentu;

• datę wystawienia;

• termin płatności;

• formę płatności;

• nazwisko klienta;

• nazwisko osoby odbierającej dokument;

• nazwisko osoby wystawiającej dokument;

• specyfikację przedmiotu sprzedaży.

�������

166

Dane dotyczące zasobu numerycznego

Jak już wspomniano, materiały ośrodka istnieją także w postaci numerycznej. Ta po-stać danych zasobu jest najważniejsza, dlatego też dąży się, aby w przyszłości była ona w ośrodku wyłączna.

Problem danych zasobu w postaci numerycznej można sprowadzić do kilku zagadnień, związanych z cechami ogólnymi zasobu numerycznego oraz warstw tematycznych tego zasobu.

− Cechy ogólne zasobu: • wszystkie dane numeryczne są gromadzone w relacyjnej bazie danych, która

zapewnia:

□ spójność danych graficznych i opisowych;

□ elastyczność i efektywność prezentacji polegającą na tym, że podczas pracy z zasobem mapowym generowany jest plik roboczy obejmujący zadany obszar o dowolnym kształcie, przy czym w pliku takim mogą znaleźć się wszystkie bądź też wybrane obiekty z zadanego obszaru, co oznacza, że dokonywana jest selek-cja obiektów, to znaczy, że można pracować z plikiem posiadającym wybrane kategorie obiektów, zmniejszając jego wielkość, a co za tym idzie – zwiększyć wydajność;

□ aktualność polegającą na tym, że wszystkie zmiany są zapisywane bezpośrednio do bazy, co umożliwia użytkownikowi ciągły i szybki dostęp do aktualnych in-formacji;

□ wielodostęp polegający na tym, że w trakcie przetwarzania użytkownik blokuje dostęp jedynie do tych obiektów, które są aktualnie modyfikowane;

□ duże możliwości przeszukiwania i przetwarzania wynikające z faktu działania bezpośrednio w bazie, co zwiększa efektywność w porównaniu z pracą wyko-nywaną jedynie na plikach graficznych;

□ bezpieczeństwo wynikające z faktu zapisania i przechowywania informacji w ba-zie danych;

• podstawowymi informacjami opisującymi dane numeryczne są:

□ kategorie danych wynikające z ich podziału (na przykład: budynki_i_budowle), przy czym jedna kategoria może obejmować wiele kodów obiektów (na przy-kład: budynek, fundament, ściany itp.);

□ typy obiektów oznaczające, że każdy obiekt należy do jednej kategorii i jest iden-tyfikowany przez kod;

□ obraz graficzny umożliwiający szybkie generowanie elementu z bazy;

□ położenie obiektu umożliwiające generowanie obrazu z bazy dla zadanego ob-szaru;

□ indeks przestrzenny, którego celem jest porządkowanie przestrzeni i obiektów w niej zawartych;

□ topologia i relacje przestrzenne określające wzajemne sąsiedztwo obiektów;

�������

167

□ atrybuty i dane opisowe zawierające dane obligatoryjne i dane dodatkowe obiektu;

□ źródło pochodzenia określające odwołanie do dokumentu źródłowego;

□ autoryzacja danych zawierająca dane o operatorze, czasie wprowadzenia i pod-stawy wykonania operacji;

□ historia zmian, która umożliwia prześledzenie wszystkich operacji elementar-nych wykonanych na zasobie numerycznym;

□ dane archiwalne zawierające poprzednie wartości danych;

□ biblioteka kodów obiektów, która określa dostępne kategorie i kody obiektów;

□ biblioteka symboli, która dotyczy przedstawienia obiektów punktowych;

□ biblioteka stylów linii, która dotyczy przedstawienia obiektów liniowych;

□ dodatkowe dane konfiguracyjne systemu, które decydują o zachowaniu się na-rzędzi systemowych w określonych sytuacjach;

• rozwarstwienie danych określa warstwy systemu;

• stany czasowe charakteryzujące złożoność procesu przyjmowania danych do zasobu bądź modyfikacji tych danych:

□ bufor roboczy, czyli dane będące w trakcie przetwarzania;

□ dane ewidencyjne, czyli dane aktualne przyjęte do systemu;

□ dane archiwalne, czyli postać danych przed modyfikacją;

• układ odniesienia określa obowiązujący układ współrzędnych;

• topologia danych numerycznych jest budowana z poziomów, którymi są:

□ punkty geodezyjne, przy czym każdy z punktów zawiera, między innymi, nastę-pujące informacje podstawowe:

� numer operatu;

� aktualny numer punktu;

� poprzedni numer punktu;

� współrzędne X, Y punktu;

� wysokość Z punktu;

� typ punktu (osnowa pozioma, wysokościowa, podstawowa itp.);

� metoda pozyskania informacji o punkcie;

� typ stabilizacji;

� postać fizyczna punktu (na przykład: róg budynku, studnia, rurka itp.);

□ linie łamane, budowane na bazie punktów;

□ obiekty, budowane na bazie linii.

− Osnowa geodezyjna:

• podstawowe informacje dotyczące osnów, czyli

□ typ osnowy (pozioma, wysokościowa);

□ rodzaj osnowy (podstawowa, szczegółowa, pomiarowa);

□ klasa osnowy;

�������

168

• punkty nawiązania osnowy;

• opisy topograficzne każdego punktu osnowy (przechowywane w postaci zeskano-wanej);

• mapy przeglądowe osnów sporządzone na mapie topograficznej w skali 1:10 000 w postaci zeskanowanej.

− Ewidencja gruntów, budynków i ulic:

• dane podstawowe tworzą słowniki takie, jak:

□ słownik województw;

□ słownik powiatów;

□ słownik gmin;

□ słownik jednostek ewidencyjnych;

□ słownik obrębów;

□ słownik adresów;

□ słownik nazw użytków gruntowych;

□ słownik nazw klas gruntów;

□ słownik podmiotów;

□ słownik grup rejestrowych;

• część opisowa operatu ewidencji gruntów, budynków i ulic zawiera szczegółowe informacje dotyczące:

□ działek;

□ budynków;

□ podmiotów ewidencyjnych;

□ pozycji rejestrowych działek i budynków;

• część kartograficzna operatu ewidencji gruntów, budynków i ulic zawiera szcze-gółowe informacje graficzne dotyczące:

□ granic podziału administracyjnego;

□ granic jednostek ewidencyjnych;

□ granic obrębów;

□ granic użytków;

□ granic konturów klasyfikacyjnych;

□ obrysów budynków;

□ linii ulic;

przy czym, wszystkie wymienione powyżej dane są ewidencjonowane zgodnie z za-sadą przedstawiania rysunku za pomocą:

□ punktów;

□ linii opartych na punktach;

□ obiektów, które złożone są z punktów i linii, wraz z odwołaniem do danych opi-sowych.

�������

169

− Sieć technicznego uzbrojenia terenu:

• przewody nadziemne, naziemne i podziemne wraz z atrybutami opisowymi;

• węzły wraz z atrybutami opisowymi;

• elementy infrastruktury technicznej wraz z atrybutami opisowymi;

− Inne warstwy tematyczne

Oprócz informacji o charakterze obligatoryjnym, przewidywane jest wprowadzenie do systemu obsługi również informacji o charakterze fakultatywnym, pogrupowanej na warstwy tematyczne. Są nimi:

• warstwa wysokościowa;

• warstwa wód;

• warstwa zagospodarowania terenu.

13.3. Oprogramowanie aplikacyjne

W przedstawianej koncepcji pracy nowoczesnego ośrodka dokumentacji istotnym problemem jest oprogramowanie, które umożliwia racjonalne i optymalne wykorzystanie przez operatora oraz użytkowników wszystkich informacji o zasobie zgromadzonych w ba-zie danych. Biorąc pod uwagę realizowane zadania ośrodka, system powinien zawierać mechanizmy kontroli poprawności i spójności danych oraz ich uporządkowania, a także mechanizmy wyszukiwania i korygowania błędów.

Samo oprogramowanie można podzielić na moduły będące w gruncie rzeczy podsys-temami systemu obsługi ośrodka.

Moduł obsługi danych kartotekowych

Można tu wyróżnić następujące moduły:

− moduł obsługi danych kartotekowych obsługujący:

• kartotekę wykonawców,

• kartotekę map,

• kartotekę operatów,

• kartotekę zgłoszeń i rozliczeń finansowych,

• kartotekę rewersów (ewidencji wypożyczonych materiałów klasycznych);

− moduł zarządzania zasobem dokonujący:

• generowania danych z bazy poprzez różnego rodzaju filtry,

• obsługi selektywnego wyświetlania i prezentacji elementów mapy,

• kontroli topologii obszaru i warstwy,

• wyszukiwania danych obiektów danej kategorii na mapie,

• udostępniania informacji graficznych i opisowych o wskazanym obiekcie,

• wykonywania wydruków map dla różnych celów.

�������

170

Moduł wydawania danych numerycznych

Jest to jeden z najważniejszych modułów systemu, ponieważ od jakości wydawanych przez ośrodek danych dla wykonawcy zależy jakość przyjmowanych prac oraz czas wyko-nania pracy przez wykonawcę.

Wykonawca dla potrzeb wykonania pracy geodezyjnej otrzymuje z ośrodka materiały wyjściowe, na które składają się dane w postaci klasycznej (jeżeli jeszcze istnieją) oraz dane w postaci numerycznej w postaci zbioru punktów i zbioru obiektów w przyjętych for-matach.

Wydawanie danych numerycznych z zasobu poprzedzają następujące etapy przygoto-wawcze:

1. zgłoszenie pracy: − ustalenie zakresu treści wydawanych materiałów zasobu; − ustalenie zakresu obszarowego;

2. przygotowanie wyjściowych materiałów geodezyjnych obejmujące: − przygotowanie zbiorów dla programu zasilającego (wspomagającego wykonawców),

to znaczy materiałów geodezyjnych w postaci numerycznej; − przygotowanie zbiorów pomocniczych (informacyjnych, poglądowych materiałów

wyjściowych); − przygotowanie klasycznego podkładu mapowego; − przygotowanie numerycznego podkładu mapowego.

Moduł przyjmowania danych numerycznych i ich aktualizacji

Prowadzenie nowoczesnego ośrodka, w którym dane przechowywane są w postaci numerycznej, stwarza konieczność przyjmowania danych od wykonawcy również w postaci numerycznej, przy czym dane te muszą być odpowiednio usystematyzowane. W związku z tym wykonawca jest zobowiązany, by podczas swojej pracy generować do ośrodka dane w poprawnej formie (poprzez stosowne oprogramowanie). Wykonawca dysponuje odpo-wiednimi testami do kontroli poprawności tworzonych danych dotyczących obiektu. Podnosi to w znaczący sposób jakość wykonawstwa geodezyjnego, a także jakość pracy samego ośrodka, ponieważ kontrola przyjmowanych operatów odbywa się niemal w czasie rzeczy-wistym.

Przyjmowanie danych do zasobu to podstawowe zadanie wykonywane przez ośrodek. Z uwagi na fakt, że od jakości przyjmowanych operatów i procedur realizujących ten proces zależy czas wykonania aktualizacji informacji o terenie, operat powinien składać się z dwóch części, to znaczy z części klasycznej, ukazującej poglądowo zakres wykonywanej pracy, oraz z części numerycznej, w formacie danych programu zasilającego, umożliwiają-cej automatyczną aktualizację danych zasobu.

Przed przyjęciem danych do zasobu i samą aktualizacją musi być dokonana rejestracja zlecenia i weryfikacja wstępna materiałów źródłowych. Po procesie aktualizacji musi na-stąpić jej zatwierdzenie, usunięcie obiektów nieaktualnych w bazie i zastąpienie ich no-wymi obiektami. Następuje także przygotowanie przez ośrodek danych dla zamawiającego, w uzgodnionym formacie, wraz z klauzulą.

�������

171

Moduł reprodukcji

Za pomocy tego modułu przeprowadzany jest w systemie proces wydawania podkładów mapowych w klasycznej postaci. Jest to istotny proces systemu, ponieważ ma on duży wpływ na jego wydajność. Dla tych obszarów, dla których prowadzony jest zasób numeryczny, zlecenie reprodukcji może obejmować także wydawanie podkładów w postaci numerycznej.

Zlecenie reprodukcji dokonywane w module obejmuje rejestrację zlecenia, ustalenie zakresu treściowego i obszarowego, utworzenie roboczego podkładu mapowego, zmianę prezentacji graficznej elementów oraz wydanie podkładu mapowego w postaci klasycznej lub numerycznej.

Tryby udostępniania danych

Materiały zasobu są udostępniane w różnych postaciach. Są nimi: materiały w postaci graficznej, uzyskiwane za pomocą plotera, w postaci wydruków lub w postaci szkiców. Są tu także dane graficzne, dostępne w trybie on-line lub w trybie off-line. Dostępne są także dane w postaci opisowej w postaci tablic bazy danych lub w plikach ASCII, w trybie on- -line lub off-line. Wreszcie materiały zasobu są udostępniane w formacie obiektowym, sta-nowiącym najbardziej kompletne źródło informacji, w trybie on-line lub off-line.

Inne moduły

W systemie mogą być także zastosowane inne moduły. Należy do nich moduł opraco-wywania danych numerycznych na potrzeby GIS. W tym module zakłada się opracowywa-nie danych numerycznych w formie rozwarstwionej. Może być także zastosowany moduł do wykonywania analiz zasobu, w którym będą wykonywane różnego rodzaju analizy, ra-porty i zestawienia statystyczne z prezentacją wyników w postaci tekstowej lub w postaci mapy.

13.4. Etapowe tworzenie zasobu numerycznego i środki zabezpieczenia systemu obsługi

W przedstawionej koncepcji systemu obsługi ośrodka dokumentacji istotnym proble-mem jest przejście z technologii prowadzenia ośrodka przy zastosowaniu tradycyjnych me-tod zarządzania danymi w postaci klasycznej na nowoczesną technologię zarządzania tymi danymi, które będą występować w postaci numerycznej. Jak podano w cytowanym już na początku rozdziału opracowaniu [15], jest to przedsięwzięcie długofalowe, które będzie realizowane na przestrzeni kilku bądź nawet kilkunastu lat. Wymaga ono bowiem przetwo-rzenia całych zasobów ośrodka, przechowywanych dotąd w postaci tradycyjnej, na formę numeryczną. Dodatkowo proces ten wymaga przystosowania się wykonawców prac geode-zyjnych do nowych warunków w zakresie wykorzystywania zasobu numerycznego. Należy się także liczyć z oporem tych wykonawców, którzy przez szereg lat byli przyzwyczajeni do tradycyjnych metod działania ośrodka.

�������

172

Wszystkie te czynniki powodują, że w tworzeniu zasobu numerycznego ośrodka na-leży się liczyć z okresem przejściowym, w którym będą funkcjonować trzy rodzaje zaso-bów, czyli:

1) zasób w postaci klasycznej istniejący tam, gdzie jeszcze nie rozpoczęto przetwarzania danych;

2) zasób w postaci tymczasowej istniejący tam, gdzie trwa przetwarzanie danych i prace wdrożeniowe;

3) zasób numeryczny istniejący tam, gdzie zakończono przetwarzanie i wdrożono system obsługi.

W cytowanym opracowaniu podano także, że najlepszą, sprawdzoną metodą wdroże-nia systemu jest wdrażanie etapowe w zakresie pełnej informacji, ale jednak kolejno dla poszczególnych obszarów objętych wdrożeniem, na przykład dla obrębów ewidencyjnych. Okazuje się bowiem, że znacznie lepszym rozwiązaniem jest przetwarzanie etapowe, a nie tematyczne, ponieważ minimalizuje się w ten sposób problem jednoczesnego prowadzenia zasobu w postaci tradycyjnej i numerycznej. Jeżeli już jednak występuje konieczność prowadzenia zasobu w dwu postaciach, to należy również zachowywać pewne określone reguły. Oznacza to, że dla obszarów, dla których prowadzony jest zasób w postaci klasycz-nej, należy uruchomić procedury zbierania i archiwizowania danych pomiarowych w for-mie numerycznej jako odpowiednika operatu w formie klasycznej. Jeżeli w ośrodku będą takie dane, będzie je można w przyszłości przenieść do zasobów numerycznych. W okresie przejściowym, gdy nie wszyscy wykonawcy będą oddawać operaty w postaci numerycznej, należy także przewidzieć możliwość zainstalowania w ośrodku stanowisk komputerowych do przetwarzania danych z operatów klasycznych na dane w postaci numerycznej, które po kontroli będą mogły zasilić bazy danych ośrodka.

Aby system obsługi ośrodka mógł spełniać prawidłowo swoje funkcje, musi posiadać pełne zabezpieczenia danych. Bezpieczeństwo systemu opiera się przede wszystkim na kontroli dostępu do danych, a także na zabezpieczeniu przed awariami. W zakresie kontroli danych możliwe są do zastosowania różnorodne metody. Jedną z nich jest możliwość za-stosowania dostępu do bazy danych wyłącznie poprzez indywidualne konto użytkownika zabezpieczone tajnym hasłem. Można również zdefiniować hierarchiczny zestaw ról, które jednoznacznie określają dostęp użytkownika do wybranych danych (na przykład: grunty, budynki, podmioty itp.) oraz określają dostęp użytkownika do wybranych czynności (na przykład: przeglądanie, modyfikacje, wydruk itp.). Jeśli chodzi zaś o zabezpieczenie przed awariami, to system gwarantuje takie zabezpieczenie poprzez tworzenie kopii rezerwowych całej bazy lub jej fragmentów w czasie pracy. Zabezpieczenie stanowią również pliki zapi-sów zmian, dzięki którym można odtworzyć stan bazy aż do momentu zaistnienia awarii.

Przedstawiona powyżej koncepcja pracy ośrodka dokumentacji, choć nie wyczerpuje wszystkich problemów związanych z jego obsługą, daje jednak w miarę pełny obraz pro-blemów, które może napotkać w niedalekiej przyszłości wykonawca prac geodezyjnych, a już z całą pewnością pracownik tego ośrodka.

�������

173

14. Przykład systemu obsługi ośrodka dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej

W niniejszym rozdziale zostanie przedstawiony przykład systemu obsługi współczes-nego ODGiK. Do opracowania tego rozdziału wykorzystano opracowanie [44], w którym przedstawiony jest projekt techniczny systemu obsługi ośrodka. Choć nie jest to w pełni wdrożone rozwiązanie, to jednak na tym etapie można założyć, że system obsługi będzie poprawnym formalnie i merytorycznie. Należy także dodać, że podobnie jak w poprzednim rozdziale zaczerpnięto z cytowanego opracowania, często dosłownie i bez podawania źró-dła dla zachowania przejrzystości niniejszego podręcznika lub nieznacznie zmieniając treść, te części opracowania, które najlepiej przybliżają przedmiotowy problem. Pominięto także te części opracowania, które nie wnoszą niczego istotnego do problemu automatyza-cji obsługi czynności ośrodka. Samo opracowanie oparte jest bowiem na założeniach doty-czących koncepcji pracy nowoczesnego ośrodka dokumentacji, która została przedstawiona w poprzednim rozdziale, na podstawie [15].

Z kolei opracowanie, na którym oparty jest niniejszy rozdział [44], zawiera szereg bardzo szczegółowych propozycji rozwiązań. Nie ma potrzeby przytaczać ich wszystkich w tym miejscu. Zostaną zatem przedstawione jedynie te najważniejsze.

Do podstawowych założeń projektu technicznego należy zaliczyć te, które będą podane poniżej.

Informacje, które będą ewidencjonowane w systemie, określane są przez trzy typy da-nych, to znaczy:

1) dane plikowe w różnych formatach i różnego pochodzenia zapisane na dysku lub w bazie Oracle, przy czym są to:

− pliki dostarczane przez wykonawcę wraz z operatem (na przykład współrzędne z programu Nobel);

− pliki zawierające dane o zeskanowanych dokumentach (fragmenty operatów, mapy inne dokumenty);

− pliki dotyczące dokumentów tekstowych (Word, Excel);

− pliki zawierające grafikę w postaci wektorowej (szkice, przekroje);

− inne pliki;

2) dane kartotekowe zapisane w bazie Oracle;

3) zasób numeryczny zapisany w bazie Oracle.

�������

174

Przez zasób numeryczny rozumie się wszystkie obiekty graficzne przedstawiane (ewi-dencjonowane) na mapach oraz związane z nimi atrybuty opisowe. Wszystkie powyższe in-formacje są zapisane w bazie danych Oracle. Dodatkowo do wizualizacji danych graficz-nych wykorzystywane jest środowisko MicroStation. Treść mapy numerycznej nie jest dzielona na sekcje czy też obręby, ponieważ wszystkie sekcje mapy zapisane w bazie da-nych tworzą jeden obszar, na którym można działać bez ograniczeń.

Treść mapy numerycznej jest podzielona na:

− nakładki tematyczne (na przykład: ewidencja gruntów i budynków); − kategorie zawierające różne obiekty wewnątrz nakładki, wzajemnie ze sobą powiązane

w sensie logicznym (na przykład: działka, na którą składają się numer, punkty i linie graniczne);

− warstwy zawierające różne typy obiektów w obrębie kategorii (na przykład: budynek mieszkalny, budynek przemysłowy itp.).

Wszystkie dane przedstawione powyżej mają określoną strukturę przystosowaną do wykonywania zadań związanych z obsługą ośrodka, przy czym najistotniejsze operacje związane z procesem obsługi dokonywane są na kartotekach i na mapie numerycznej. Po-niżej zostaną przedstawione najważniejsze z tych operacji.

W zakresie działania na kartotekach w opracowaniu wyróżniono określone, dostępne operacje dotyczące:

− zgłoszeń pracy, obejmujące:

• przeglądanie i wyszukiwanie podstawowe, • przeglądanie i wyszukiwanie zaawansowane, przy czym, w zależności od uprawnień użytkownika, dostępne są następujące funkcje operujące na kartotece zgłoszeń:

• rejestracja nowego zgłoszenia, • rejestracja nowego etapu zgłoszenia, • szczegóły i modyfikacja zgłoszenia, • odpowiedź na zgłoszenie, • rejestracja nowej pozycji do zgłoszenia, • lista pozycji do zgłoszenia, • rejestracja nowego operatu do zgłoszenia, • rejestracja nowego wypożyczenia do zgłoszenia, • lista wypożyczonych materiałów do zgłoszenia, • wydruk informacji o zgłoszeniu;

− operatów geodezyjnych, obejmujące:

• przeglądanie i wyszukiwanie podstawowe, • przeglądanie i wyszukiwanie zaawansowane, przy czym, w zależności od uprawnień użytkownika, w kartotece operatów dostępne są następujące funkcje:

• rejestracja nowego operatu,

�������

175

• modyfikacja istniejącego operatu,

• usuwanie operatu,

• wydruk informacji o operacie;

− klientów ośrodka, obejmujące przeglądanie i wyszukiwanie listy klientów, przy czym, w zależności od uprawnień użytkownika dostępne są następujące funkcje operujące na kartotece klientów:

• rejestracja,

• modyfikacja,

• usuwanie,

• wydruk informacji;

− wypożyczeń i zwrotów, obejmujące przeglądanie i wyszukiwanie materiałów, przy czym wypożyczenia i zwroty dotyczyć będą następujących materiałów:

• mapy zasadniczej,

• mapy ewidencyjnej,

• zarysów pomiarowych,

• operatów zasobu przejściowego,

• operatów zasobu bazowego i użytkowego,

• operatów dla celów prawnych;

− dokumentów sprzedaży, dotyczące pełnej obsługi faktur i rachunków, obejmujące przeglądanie i wyszukiwanie faktur, przy czym, w zależności od uprawnień użytkow-nika dostępne są następujące funkcje operujące na kartotece dokumentów sprzedaży:

• rejestracja nowej faktury, • modyfikacja i szczegóły, • usuwanie, • wydruk dokumentu sprzedaży;

− dokumentów źródłowych, przy czym dokument zarejestrowany w kartotece dokumen-tów źródłowych może być wykorzystany jako informacja uzupełniająca w innych miejscach systemu obsługi;

− słowników użytkownika, do których dostęp może mieć użytkownik, obejmujące czynności wprowadzania i modyfikacji, przy czym są nimi:

• układy współrzędnych; • godła map; • typy map; • kategorie map; • materiały wykonania; • sposób pozyskania i opracowania; • sposób stabilizacji punktów osnowy; • typy dokumentów; • format dokumentów.

�������

176

W zakresie działania na mapie numerycznej wyróżniono z kolei w opracowaniu ope-racje dotyczące:

− generowania danych z bazy, obejmujące generowanie danych z bazy do pliku robo-czego;

− selektywnego wyświetlania, obejmujące:

• wyświetlanie według warstw, • wyświetlanie według stanów, przy czym selektywne wyświetlanie danych stwarza możliwość na przykład wprowa-dzenia opcji typu: widoczny/niewidoczny, w zależności od rodzaju wyświetlania;

− edytora, obejmujące zmiany w buforze, z uwagi na fakt, że dla zarejestrowanego ope-ratu nanoszone są zmiany w buforze, przy czym zmiany dotyczą:

• wprowadzania nowych danych numerycznych, • usuwania danych numerycznych, • modyfikacji danych numerycznych;

− atrybutów obiektu, dotyczące:

• informacji graficznych, • odcinków, • atrybutów opisowych, • adresów, • dokumentów źródłowych, • powiązania z bazą zewnętrzną;

− zgłoszeń i operatów, dotyczące:

• obsługi zgłoszeń obejmującej:

□ wybór zgłoszenia pracy geodezyjnej, □ rejestrację zakresu obszarowego zgłoszenia, □ rejestrację zakresu asortymentowego zgłoszenia, □ lokalizację zakresu graficznego zgłoszenia, □ analizę zakresu obszarowego i asortymentowego zgłoszenia, □ odpowiedź ośrodka na zgłoszenie,

• obsługi operatów obejmującej:

□ wybór operatu, □ ustawienie aktywnego operatu, □ rejestrację i zmianę zakresu obszarowego operatu,

□ lokalizację zakresu obszarowego operatu;

− przygotowania danych numerycznych, dotyczące:

• wyboru treści, • wyboru zakresu obszarowego,

• transferu danych;

�������

177

− eksportu lub importu danych; − kontroli technicznej danych, dotyczące:

• uzgadniania danych w buforze,

• wprowadzania nowych danych do zasobu,

• weryfikacji słowników,

• kontroli topologii danych;

− aktualizacji zasobu, dotyczące:

• przenoszenia poprzednich danych do archiwum,

• zapisu do ewidencji zasobu,

• usuwania danych z bufora;

− monitorowania transakcji, dotyczące rejestrowania operacji dokonywanych na bazie, z możliwością zatwierdzania kolejnych transakcji;

− wydruków, dotyczące dokonywania wyrysów;

− wyszukiwania i lokalizacji obiektów, dotyczące:

• obrębu,

• działki,

• budynku,

• ulicy,

• sekcji mapy;

− menedżera map, obejmujące:

• przyłączanie i odłączanie map jako plików referencyjnych,

• wykonywanie rastrów,

• działanie na ortofotomapach,

• wykonywanie map przeglądowych;

− funkcji administratora, obejmujące definiowanie różnego rodzaju tablic i poleceń.

Na podstawie krótkiego omówienia systemu obsługi ośrodka dokumentacji można stwierdzić, że system ten znacznie upraszcza i automatyzuje wszystkie czynności, które dotąd wykonywane były w technologii tradycyjnej. Na podstawie obserwacji poczynionych w różnych ośrodkach można domniemywać, że tego rodzaju system obsługi, zapewniający wysoką jakość usług świadczonych przez ośrodek, przyniesie także znaczne korzyści sa-memu wykonawcy, który będzie musiał jedynie dostosować się do wymogów ośrodka, zwłaszcza w zakresie standardów wymiany danych.

�������

178

Zakończenie

Celem podręcznika było ukazanie jedynie najważniejszych aspektów formalnych i praw-nych wykonawstwa geodezyjnego. Nie sposób jest bowiem ująć, nawet w obszernym opraco-waniu, wszystkich problemów związanych z wykonawstwem geodezyjnym, które stanowi, samo w sobie, złożony zespół procedur technicznych i prawnych.

Celem podręcznika było również usystematyzowanie problemów dotyczących wyko-nawstwa geodezyjnego, a także przedstawienie innych poglądów na wykonawstwo. Nie było to zbyt proste zadanie, ponieważ każdy z wykonawców prac geodezyjnych i kartograficz-nych ma swoje utarte wzory w tym zakresie i niełatwo jest je zmienić. Autor ma jednak nadzieję, że poglądy wyrażane na łamach niniejszego podręcznika będą akceptowane przez wszystkich wykonawców.

Choć wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych powinien być dokładnie zaz-najomiony ze wszystkimi zagadnieniami prawnymi i technicznymi dotyczącymi formal-nych i prawnych podstaw czynności związanych z wykonawstwem, to jednak nie zawsze ten warunek jest do końca spełniony. Podręcznik może zatem pomóc wykonawcy prac geo-dezyjnych, zwłaszcza temu, który dopiero rozpoczyna swoją praktykę, w jego zmaganiach z rzeczywistymi problemami związanymi z wykonywanym zawodem. Może zatem służyć mu w tych przypadkach pomocą i przykładem.

Podstawowym jednak celem podręcznika było ukazanie złożoności problematyki wyko-nawstwa geodezyjnego studentom szkół wyższych oraz uczniom szkół średnich. W szkołach tych nie przykłada się często należytej wagi do przekazania w syntetycznej formie informacji dotyczących wykonawstwa geodezyjnego. Słuchacze szkół wyższych bądź średnich, posia-dając często ogólną wiedzę geodezyjną na wysokim poziomie, nie potrafią z niej przeważ-nie skorzystać we właściwy sposób, wziąwszy pod uwagę całościowy proces wykonania pracy geodezyjnej lub kartograficznej.

Autor ma zatem nadzieję, że podręcznik przyczyni się do wprowadzenia korzystnych zmian w dziedzinie wykonawstwa geodezyjnego i kartograficznego, a młodym adeptom za-wodu, wkraczającym dopiero na trudny rynek usług, pomoże również w znalezieniu właś-ciwej drogi rozwoju, zależnej między innymi od znajomości jego podstaw formalnych i prawnych.

�������

179

Literatura

[1] Berliński Z., Hycner R.: Orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyj-nego w sprawach o rozgraniczanie nieruchomości. Cz. I i II. Przegląd Geodezyjny, nr 6–7, 2001

[2] Fijałkowski T.: Prawo budowlane – komentarz, akty wykonawcze. Warszawa, Wydawnictwo Segal Ltd. 1995

[3] Graszka W.: Tereny zamknięte ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[4] Grzechnik B., Marzec Z.: Mapy do celów prawnych i rozgraniczanie nieruchomości. Warszawa, Agencja Geodezyjno-Prawna „GRUNT” 1993

[5] Hikisz M.: Zespół uzgadniania dokumentacji projektowej. Materiały szkoleniowe, Łódź, Woje-wódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej 2001

[6] Hycner R.: Związki i zależności procesu planowania i realizacji w miejscowym planowaniu przestrzennym. Zeszyty Naukowe AGH, Geodezja, nr 72, 1981

[7] Hycner R.: Integracja procesów informacyjnych o terenie dla potrzeb miejscowego planowania przestrzennego. Zeszyty Naukowe AGH, Geodezja, nr 114, 1992

[8] Hycner R.: Wybrane problemy geodezyjne i prawne w aspekcie uprawnień zawodowych. Kato-wice, Wydawnictwo „GALL” 2002

[9] Hycner R., Małek J.: Analiza wybranych przepisów dotyczących terenu z punktu widzenia prac geodezyjnych i kartograficznych. Przegląd Geodezyjny, nr 6, 1996

[10] Jarzyńska I.: Uzgadnianie przebiegu projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Materiały szkole-niowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[11] Jarzyńska I.: Rola administracji geodezyjnej i kartograficznej w procesach inwestycyjnych, współpraca ze służbami budowlanymi. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geo-dezji i Kartografii, październik 2001

[12] Jarzyńska I.: Tereny zamknięte. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[13] Kluska S.: Uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii w świetle nowych (zmienionych) przepisów. Przegląd Geodezyjny, nr 4, 2001

[14] Kluska S.: Współpraca administracji geodezyjnej i kartograficznej ze służbami budowlanymi. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[15] Koncepcja pracy ODGiK w nowej strukturze podziału administracyjnego i kompetencyjnego kraju w części dotyczącej obsługi prac geodezyjnych. Elbląg, Okręgowe Przedsiębiorstwo Geo-dezyjno-Kartograficzne OpeGieKa Sp. z o.o., grudzień 1998

[16] Latoś S., Maślanka J.: Analiza dokładności map numerycznych i cyfrowych. Półrocznik AGH Geodezja, t. 4, z. 2, 1996

�������

180

[17] Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 1960 roku, V K 24/60, OSPiKA 11/60, poz. 307 [18] Oszmiański E.: Zasób Geodezyjny i Kartograficzny. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny

Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001 [19] Pindelski J.: Uprawnienia kontrolne Służby Geodezyjnej i Kartograficznej. Materiały szkole-

niowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001 [20] Regulamin działania Komisji Kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie

geodezji i kartografii. Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Komisja Kwalifika-cyjna do Spraw Uprawnień Zawodowych w Dziedzinie Geodezji i Kartografii 2001

[21] Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21 lutego 1995 roku w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno-kartograficznych obowiązujących w bu-downictwie. Dz.U. z 1995 r. Nr 25, poz. 133

[22] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 roku w sprawie sposobu, trybu i szczegółowych warunków nadawania uprawnień zawodowych oraz działania komisji kwalifikacyjnej do spraw uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kar-tografii. Dz.U. z 2000 r. Nr 107, poz. 1139

[23] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 16 lipca 2001 roku w sprawie zgłaszania prac geodezyjnych i kartograficznych, ewidencjonowania systemów i prze-chowywania kopii zabezpieczających bazy danych, a także ogólnych warunków umów o udo-stępnienie tych baz. Dz.U. z 2001 r. Nr 78, poz. 837

[24] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 14 listopada 2000 roku w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne i kartograficzne oraz udzielanie informacji, a także za wykonywanie wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego. Dz.U. z 2000 r. Nr 115, poz. 1209

[25] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 kwietnia 2001 roku w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz zespołów uzgadniania dokumentacji projektowej. Dz.U. z 2001 r. Nr 38, poz. 455

[26] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 15 maja 2001 roku w sprawie określenia rodzajów map, materiałów fotogrametrycznych i teledetekcyjnych, stano-wiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, których rozpowszechnianie, rozprowa-dzanie oraz reprodukowanie w celu rozpowszechniania i rozprowadzania wymaga zezwolenia, oraz trybu udzielania tych zezwoleń. Dz.U. z 2001 r. Nr 56, poz. 588

[27] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 18 maja 2001 roku w sprawie materiałów geodezyjnych i kartograficznych oznaczanych klauzulą „poufne”. Dz.U. z 2001 r. Nr 56, poz. 589

[28] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 sierpnia 2001 roku w sprawie kontroli urzędów, instytucji publicznych i przedsiębiorców w zakresie przestrzegania przepisów dotyczących geo-dezji i kartografii. Dz.U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1090

[29] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 2001 roku w sprawie wykazywania w ewiden-cji gruntów i budynków danych odnoszących się do gruntów, budynków i lokali znajdujących się na terenach zamkniętych. Dz.U. z 2001 r. Nr 84, poz. 911

[30] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12 lipca 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu założenia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie. Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz. 866

[31] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 2 lipca 2001 roku w spra-wie klasyfikowania, kwalifikowania i porządkowania materiałów wyłączanych z państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Dz.U. z 2001 r. Nr 74, poz. 796

�������

181

[32] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 25 lipca 1997 roku w spra-wie szczegółowych zasad gospodarki finansowej Funduszu Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym. Dz.U. z 1997 r. Nr 91, poz. 566

[33] Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 sierpnia 2000 roku w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych. Dz.U. z 2000 r. Nr 70, poz. 821

[34] Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 8 lutego 2001 roku w sprawie rodzajów prac geodezyjnych i kartograficznych mających znaczenie dla obronności i bezpieczeństwa państwa oraz szczegółowych zasad współdziałania między Służbą Geodezyjną i Kartograficzną Służbą Topograficzną Wojska Polskiego w zakresie wykonywania tych prac, a także wzajemnego przekazywania materiałów. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 133

[35] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 1999 roku w spra-wie określenia rodzajów materiałów stanowiących państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny, sposobu i trybu ich gromadzenia i wyłączania z zasobu oraz udostępniania zasobu. Dz.U. z 1999 r. Nr 49, poz. 493

[36] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 kwietnia 1999 roku w sprawie ochrony znaków geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych. Dz.U. z 1999 r. Nr 45, poz. 454, z późniejszymi zmianami

[37] Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 marca 1999 roku w sprawie standardów technicznych dotyczących geodezji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie. Dz.U. z 1999 r. Nr 30, poz. 297

[38] Salamaga W.: Analiza wybranych czynności geodezyjnych i prawnych w procesie inwestycyj-nym. Kraków, AGH 2001 (praca dyplomowa magisterska)

[39] Skołbania G.: Komentarz do Rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa w sprawie opłat za usługi ośrodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej. Warszawa, Wojewódzkie Biuro Techniki i Nadzoru Geodezyjno-Kartograficznego, luty 2001

[40] Smolarek K., Wdowik A.: Kodeks postępowania administracyjnego. Skierniewice, Wydawnic-two Sigma 1996

[41] Staniszewski R.: Standardy techniczne. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geo-dezji i Kartografii, październik 2001

[42] Staniszewski R.: Uprawnienia zawodowe do wykonywania samodzielnych funkcji. Materiały szkoleniowe, Łódź, Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej 2001

[43] Surowiec S., Hopfer A., Lasota T., Zaremba S.: Instrukcja techniczna G-5/G-8 – Ewidencja gruntów i budynków (projekt – I wersja). Skrótowe omówienie. Ogólnopolskie Seminarium Szkoleniowe Służby Geodezyjnej i Kartograficznej nt. „Budowa nowoczesnego katastru nieru-chomości w Polsce”. Olsztyn, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Wojewoda Warmińsko- -Mazurski, marzec, 2001

[44] System obsługi ODGiK. Elbląg, Okręgowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne OpeGieKa Sp. z o.o. Kraków, październik 1999

[45] Szymański M.: Wstęp do problematyki szkolenia geodetów powiatowych i miejskich. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[46] Szymański M.: Uprawnienia zawodowe w geodezji i kartografii. Materiały szkoleniowe, War-szawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[47] Ustawa z dnia 22 stycznia 1999 roku o ochronie informacji niejawnych. Dz.U. z 1999 r. Nr 11, poz. 95

[48] Ustawa z dnia 17 maja 1989 roku „Prawo geodezyjne i kartograficzne”. Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 – tekst jednolity

�������

182

[49] Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku „Kodeks karny”. Dz.U z 1997 r. Nr 88, poz. 553 [50] Wasilewska Z.: Uzgadnianie przebiegu projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Rola adminis-

tracji geodezyjnej i kartograficznej w procesach inwestycyjnych, współpraca ze służbami bu-dowlanymi. Tereny zamknięte. Mapa do celów projektowych. Materiały szkoleniowe, Łódź, Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej 2001

[51] Zaręba A.: Opłaty za czynności związane z uzgadnianiem usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia podziemnego. Materiały szkoleniowe, Łódź, Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej 2001

[52] Zaręba A: Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Materiały szkoleniowe, War-szawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[53] Zaręba A.: Zasób geodezyjny i kartograficzny. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001

[54] Zaręba A.: Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym – zasady tworzenia i gospodarowania. Materiały szkoleniowe, Warszawa, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, październik 2001