1. Rola banku centralnego w · 2017-05-27 · G]\EDQNRZ\P Stopa repo dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie...

$: 1. Rola banku centralnego w · 2017-05-27 · G]\EDQNRZ\P Stopa repo dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone Jak bank centralny sprawia, że stopy kształtują się tam,$
1. Rola banku centralnego w procesach pieniężnych i

gospodarce

1 dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone

Wszelkie prawa zastrzeżone

Żaden fragment prezentacji nie może być powielany lub rozpowszechniany w żadnej formie i w żaden sposób bez uprzedniego zezwolenia.

dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa

Zastrzeżone 2

Dwuszczeblowy system bankowy

• Bank centralny - instytucja reprezentująca interes publiczny – narodowe banki centralne, np. NBP lub wspólnoty walutowej (Europejski Bank Centralny - EBC). Funkcjonowanie banku centralnego reguluje ustawa (NBP) lub Traktat FUE (EBC).

• Bank centralny jest z reguły non-profit – zysk ma charakter rezydualny, wpłacany do budżetu.

• Bank centralny jest: bankiem emisyjnym, bankiem banków, bankiem państwa. • Bankowi centralnemu przysługuje wyłączne prawo emisji pieniądza gotówkowego. • Bank centralny jest instytucją depozytowo-kredytową banków komercyjnych, prowadzi

ich rachunki i rozliczenia (zarówno transakcji ich klientów jak i własne) oraz może im pożyczać środki pieniężne.

• Bank centralny jest instytucją depozytową dla budżetu państwa (często także agentem emisji) i prowadzi rozliczenia budżetu.

• Bank centralny nie prowadzi rachunków i nie pożycza środków gospodarstwom domowym ani przedsiębiorstwom. Podmioty te są rozliczane przez banki komercyjne.

• Bank centralny (ustala) i prowadzi politykę pieniężną państwa

dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone 3

Sektor bankowy tworzy bank centralny i banki komercyjne + ew. inne (inwestycyjne, rozwojowe, hipoteczne, spółdzielcze etc.).

Standardowy układ celów polityki gospodarczej


INSTRUMENTY: CELE:

POLITYKA FISKALNA: wydatki, dochody, deficyt budżetowy wzrost gospodarczy

pełne zatrudnienie

równowaga zewnętrzna

POLITYKA PIENIĘŻNA: stopy procentowe lub kurs walutowy stabilność cen (przy

pełnym wykorzystaniu

zasobów: luka popytowa,

NAIRU)

NADZÓR

MIKRO-

OSTROŻNOŚCIOWY:

nadzór nad ryzykiem instytucji finansowej

(wypłacalności, płynności, rynkowym, operacyjnym),

wydawanie licencji bankowych, regulacje (wydawanie

lub proponowanie), kontrola (w tym inspekcje on-site),

wydawanie decyzji korygujących, w tym: sankcji,

wdrożenie programu naprawczego, ograniczenia lub

zawieszenia działalności

stabilność finansowa

5

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ:

• Rezerwa obowiązkowa

• Operacje otwartego rynku

• Operacje kredytowo-depozytowe


Zastrzeżone

Jak bank centralny sprawia, że stopy procentowe kształtują się tam, gdzie powinny?

6

Operacje depozytowo-

kredytowe

Operacje

otwartego

rynku

Rezerwa

obowiązkowa

Podaż środków

banków na

rachunkach

w banku

centralnym

Popyt

środków

banków na rachunkach

w banku

centralnym

Poziom stopy

procentowej na

rynku

międzybankowym

Stopa repo


Zastrzeżone

Jak bank centralny sprawia, że stopy kształtują się tam, gdzie powinny?

7

LOMBARD

O/N

STOPA

DEPOZYTOWA

Stopa referencyjna


Zastrzeżone

Jak bank centralny sprawia, że stopy kształtują się tam, gdzie powinny?

8

Zarządzanie płynnością systemu bankowego

• Płynność banków jest określona przez ich zdolność do realizowania transakcji

• Rozliczenia transakcji dokonywane są na rachunkach banków prowadzonych przez bank centralny

• W tym znaczeniu płynność banku to środki na jego rachunku w BC

• Płynność sektora bankowego to suma środków banków na ich rachunkach w BC


Zastrzeżone

9

Wpływy środków (wpłaty): Wypływy środków (wypłaty):

Depozyty otrzymane od klientów Wycofanie depozytów przez klientów

Spłata kredytów przez klientów Udzielenie kredytów klientom

Spłata udzielonych lokat innym bankom Lokata nadwyżek w innych bankach

Sprzedaż posiadanych papierów wartościowych Kupno papierów wartościowych

Sprzedaż walut Kupno walut

Emisja własnych papierów wartościowych Wykup własnych papierów wartościowych

Na podst.: G. Białek (1994, s. 182).

Najważniejsze czynniki determinujące płynność banku komercyjnego:


Zastrzeżone

10

• Popyt banków na środki w banku centralnym jest z reguły zdeterminowany przez konieczność utrzymania rezerwy obowiązkowej (więcej niż zero).

• Wymóg utrzymywania rezerwy oznacza zazwyczaj, że banki muszą utrzymać średnio wyższy stan swoich rachunków niż wynikałoby to z potrzeb transakcyjnych.

• Przy braku rezerwy obowiązkowej (lub rezerwie o stopie 0%) banki dążyłyby do utrzymania zerowych stanów na swoich rachunkach, gdyż nieoprocentowane środki generowałyby straty alternatywne.

• System funkcjonuje w ten sposób, gdy stopy rynku pieniężnego są istotnie wyższe od zera !

Popyt banków na środki na rachunkach w banku

centralnym


Zastrzeżone

11

Popyt banków na środki na rachunkach w banku

centralnym


Zastrzeżone

12

Podaż środków na rachunkach w banku centralnym

• Większość rozliczeń własnych i klientowskich banków zmienia ich stany środków ale nie sumę tych środków w systemie

• Tzw. czynniki autonomiczne to czynniki powodujące zmiany sumy środków na rachunkach banków w banku centralnym nie związane ze stosowaniem instrumentów polityki pieniężnej.

• Zwiększenie płynności (sumy środków) to wynik wzrostu aktywów lub spadku pasywów banku centralnego.

• Czynniki zmniejszające płynność systemu bankowego to spadek aktywów lub wzrost pasywów banku centralnego.

• Bank centralny prowadzi operacje monetarne (zasilające lub absorbujące płynność) aby zniwelować wpływ czynników autonomicznych i dostosować sumę środków banków do zgłaszanego przez nie popytu (równego wymaganej rezerwie obowiązkowej)

dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone

13

Czynniki autonomiczne zwiększające płynność systemu

OGÓLNIE: wzrost aktywów lub spadek pasywów banku centralnego

• zakup aktywów rezerwowych (skup walut)

• zmniejszenie stanu rachunków budżetowych (wydatki budżetu, spłata zadłużenia)

• spadek obiegu gotówkowego

• wzrost innych aktywów lub spadek pasywów (np. wpłata z zysku do budżetu)


Zastrzeżone

14

OGÓLNIE: spadek aktywów lub wzrost pasywów:

• sprzedaż aktywów rezerwowych (walut)

• zwiększenie stanu rachunków budżetowych (dochody budżetu, wzrost zadłużenie)

• wzrost obiegu gotówkowego

• spadek innych aktywów lub wzrost pasywów

Czynniki autonomiczne zmniejszające płynność systemu


Zastrzeżone

15

AKTYWA PASYWA złoto i rezerwy 300 gotówka 350 kredyty dla budżetu depozyty budżetu 100 pozostałe aktywa 200 pozostałe pasywa 100 operacje zasilające 150 operacje absorbujące 0 rachunki banków 100 SUMA 650 SUMA 650

RACHUNKI BIEŻĄCE = SALDO OPERACJI - CZYNNIKI AUTONOMICZNE

CZYNNIKI AUTONOMICZNE = gotówka + dep. budż. + poz. pasywa -

- złoto i rezerwy - kredyty dla budż. - poz. aktywa

ŚRODKI NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH BANKÓW : 100 CZYNNIKI AUTONOMICZNE: 50 SALDO OPERACJI: 150

Bilans banku centralnego


Zastrzeżone

16

• W OOR bank centralny sprzedaje lub kupuje aktywa od banków komercyjnych (bezwarunkowo lub warunkowo, czyli z przyrzeczeniem odkupu)

• OOR pozwalają na utrzymanie wybranej stopy rynku międzybankowego na pożądanym poziomie

• Domykają bilans banku centralnego absorbując nadwyżki/zasilając niedobór środków po marginalnej stopie procentowej wyznaczonej przez bank centralny

• Jeśli rachunki bieżące ≠ - czynniki autonomiczne, a jednocześnie różnica nie zostałaby zniwelowana przez OOR, to banki skorzystałyby z zasilania lub absorpcji środków w operacjach kredytowo-depozytowych (standing credit facility lub standing deposit facility)

• Oznaczałoby to znaczne wahania stóp procentowych wewnątrz przedziału utworzonego przez oprocentowanie operacji kredytowo-depozytowych

• Stabilizowanie stóp procentowych przy wykorzystaniu operacji otwartego rynku jest możliwe tylko wówczas, gdy zasilenie lub absorpcja środków są zgodne z rzeczywistym zapotrzebowaniem banków

• Podejmując decyzję o skali operacji otwartego rynku bank centralny musi dysponować wiarygodną prognozą, w której uwzględnia się czynniki autonomiczne wpływające na płynność

Rola operacji banku centralnego


17

INSTRUMENTY POLITYKI PIENIĘŻNEJ:

• Operacje otwartego rynku Eurosystemu:


Zastrzeżone

oferty

indywidualne

oferty

zbiorcze

BANKI

KOMERCYJNE NBC EBCinformacja decyzja

18

Zakup walut przez bank centralny

Stan wyjściowy



Zastrzeżone

19


Bank centralny zakupił dolary w kwocie 95. W celu utrzymania stóp proc. rachunki banków muszą nadal wynosić 100.



Zastrzeżone

20


Bank centralny zakupił dolary w kwocie 500. W celu utrzymania stóp proc. rachunki banków muszą nadal wynosić 100.



Zastrzeżone

21

Sytuacja strukturalnego braku płynności

BILANS ECB w mld E 15.09.2000

złoto i rezerwy 385 gotówka 335

kredyty dla budżetu 0 depozyty budżetu 55

pozostałe aktywa 186 pozostałe pasywa 291

operacje zasilające 221 operacje absorbujące 0

rachunki banków 111

SUMA: 792 792

RACHUNKI BIEŻ. = SALDO OPERACJI - CZYNNIKI AUTONOMICZNE

ŚRODKI NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH BANKÓW: 111

CZYNNIKI AUTONOMICZNE: 110

SALDO OPERACJI: 221

22

Sytuacja strukturalnej nadpłynności

BILANS ECB mld euro 11.01.2013

AKTYWA PASYWA złoto i rezerwy 999,0 gotówka 893,6 kredyty dla budżetu 30,0 depozyty budżetu 97,1 pozostałe aktywa 809,9 pozostałe pasywa 1 023,0 operacje zasilające 1 113,6 operacje absorbujące 208,5

rachunki banków 730,3 SUMA 2 952,5 SUMA 2 952,5


ŚRODKI NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH BANKÓW : 730,3 CZYNNIKI AUTONOMICZNE: 174,8 SALDO OPERACJI: 905,1


23

Sytuacja strukturalnej nadwyżki płynności

BILANS NBP mld zł 11.2012

AKTYWA PASYWA złoto i rezerwy 345,4 gotówka 111,3 kredyty dla budżetu 0,0 depozyty budżetu 24,8 pozostałe aktywa 3,2 pozostałe pasywa 67,8 operacje zasilające 0,1 operacje absorbujące 114,5

rachunki banków 30,1 SUMA 348,6 SUMA 348,6


ŚRODKI NA RACHUNKACH BIEŻĄCYCH BANKÓW : 30,0 CZYNNIKI AUTONOMICZNE: -144,6 SALDO OPERACJI: -114,6


Operacje płynnościowe ECB:

24

-600000

-100000

400000

900000

1400000

01/0

1/20

1508

/01/

2015

15/0

1/20

1522

/01/

2015

29/0

1/20

1505

/02/

2015

12/0

2/20

1519

/02/

2015

26/0

2/20

1505

/03/

2015

12/0

3/20

1519

/03/

2015

26/0

3/20

1502

/04/

2015

09/0

4/20

1516

/04/

2015

23/0

4/20

1530

/04/

2015

07/0

5/20

1514

/05/

2015

21/0

5/20

1528

/05/

2015

04/0

6/20

1511

/06/

2015

18/0

6/20

1525

/06/

2015

02/0

7/20

1509

/07/

2015

16/0

7/20

1523

/07/

2015

30/0

7/20

1506

/08/

2015

13/0

8/20

1520

/08/

2015

27/0

8/20

1503

/09/

2015

10/0

9/20

1517

/09/

2015

24/0

9/20

1501

/10/

2015

08/1

0/20

1515

/10/

2015

22/1

0/20

1529

/10/

2015

05/1

1/20

1512

/11/

2015

OOR+LTRO Marginal lending facility

Covered bond purchase programme Securities market programme

Covered bond purchase programme 2 Covered bond purchase programme 3

Asset-Backed Securities purchase programme Public sector purchase programme

Deposit facility Current accounts

Nadpłynność

Operacje płynnościowe QE ECB:

25

1900000

2000000

2100000

2200000

2300000

2400000

2500000

2600000

2700000

2014

-09-

05

2014

-10-

03

2014

-10-

31

2014

-11-

28

2014

-12-

26

2015

-01-

16

2015

-02-

13

2015

-03-

13

2015

-04-

10

2015

-05-

08

2015

-06-

05

2015

-07-

03

2015

-07-

31

2015

-08-

28

2015

-09-

25

2015

-10-

23

Koniec spłat3YLTRO

I edycjaTLTRO

II edycja TLTRO

III edycja TLTRO

IV edycjaTLTRO

V edycja TLTRO

Operacje płynnościowe QE ECB:

26

0

10

20

30

40

50

60

70

X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX X XI

2014 2015

Public sector purchase programme

Covered bond purchase programme 3

Asset-backed securities purchase programme

27

Instrumenty ECB i rynkowe stopy procentowe

-0,4

-0,2

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

-0,3

-0,1

0,1

0,3

0,5

0,7

0,9

1,1

1,3

2012-01-02 2013-01-02 2014-01-02 2015-01-02

MRO Stopa depozytowa EONIA O/N 3M 3M-EONIA (RHS)

Operacje płynnościowe NBP:

28

Podstawowe operacje otwartego rynku absorbują płynność

Depozyt i kredyt na koniec dnia

Instrumenty NBP i rynkowe stopy procentowe

29

30

Stopy procentowe

• Kształtowanie stóp procentowych na rynku pieniężnym - zasadniczy instrument polityki pieniężnej

• Wpływając na poziom nominalnych krótkoterminowych stóp procentowych rynku pieniężnego bank centralny dąży do osiągnięcia poziomu stóp procentowych w gospodarce spójnego z realizacją założonego celu inflacyjnego

• Stopy rynku pieniężnego oddziałują na: – oprocentowanie kredytów i depozytów w bankach komercyjnych, wpływając na

decyzje gospodarstw domowych dotyczące popytu na kredyt, oszczędności i konsumpcji (kanał stopy procentowej)

– zmiany NPV projektów i decyzje przedsiębiorstw o inwestycjach (kanał stopy procentowej)

– decyzje banków o podaży kredytu (kanał kredytowy) – ceny aktywów (kanał majątkowy i kanał stopy procentowej) – kurs walutowy (kanał kursowy)


Zastrzeżone

Stopy procentowe ECB – forward guidance

• W odpowiedzi na kryzys finansowy EBC zmienił swoją strategię komunikacji poprzez dostarczanie prognostycznych wytycznych na temat przyszłych kierunków polityki stóp procentowych EBC (forward guidance) w oparciu o prognozę stabilności cenowej, a także przyjął szereg niestandardowych środków polityki pieniężnej.


32

Jak bank centralny wpływa na inflację - mechanizm transmisji polityki pieniężnej

Stopa procentowa

Inflacja mechanizm

transmisji

Stopa procentowa

Ceny aktywów

Oczekiwania / Nastroje

Popyt krajowy

Kurs walutowy

Stopy rynkowe

Popyt zagraniczny netto

Popyt zagregowany

Krajowa presja inflacyjna

Ceny importowe

INFLACJA


33

Realizacja polityki pieniężnej ECB


Zastrzeżone 34

Wybór modelu funkcjonowania ECB

• Model anglosaski: – Cel: bank ma realizować wiele celów, m.in. stabilność cen, stabilizowanie

koniunktury, pełne zatrudnienie, stabilność finansowa – Zależność polityczna: bank w większym stopniu zależny od władz politycznych,

np. w ustalaniu celu inflacyjnego i stóp procentowych (np. BoE uzyskał niezależność operacyjną dopiero w 1997, rząd JKM nadal ustala cel inflacyjny)

• Model niemiecki: – Cel: nadrzędnym celem jest stabilność cen, inne cele są podporządkowane – Zależność polityczna: bank jest niezależny politycznie (niezależność

funkcjonalna, personalna i finansowa)

• Przy tworzeniu ECB wybrano model niemiecki mimo że w większości krajów dominował model anglosaski – Argumenty ekonomiczne – „neutralność pieniądza” w długim okresie

(pionowa krzywa Phillipsa), zapobieganie „psuciu pieniądza”, awersja społeczna do inflacji, zasada „jeden instrument, jeden cel”);

– Argumenty polityczne – dominująca pozycja Niemiec, awersja do inflacji, „dziedzictwo” Bundesbanku

PP UE US 35


Zastrzeżone 36

Cel polityki pieniężnej - funkcja straty:

L = b(y* - y)2 + (1 – b)(π – π*)2, gdzie:

y – PKB

y* - Potencjalny PKB

π – Inflacja

π* – Cel inflacyjny


Zastrzeżone 37

Prawo Okuna • Arthur Melvin Okun (ur. 28

listopada 1928 w Jersey City, zm. 23 marca 1980 w Waszyngtonie) – amerykański ekonomista, przewodniczący Zespołu Doradców Ekonomicznych w latach 1968-1969, profesor Uniwersytetu Yale.

• Sformułował Prawo Okuna dotyczące współzależności wielkości bezrobocia i wzrostu gospodarczego.


Zastrzeżone 38

Prawo Okuna


Alternatywne ujęcie funkcji straty (implementacja prawa Okuna):

Cel polityki pieniężnej jako minimalizowanie

loss-function:

L = b(u – u*)2 + (1 – b)(π – π*)2, gdzie:

u – stopa bezrobocia

u* - stopa bezrobocia naturalnego

π – inflacja

π* – docelowa stopa inflacji


Zastrzeżone 40

Funkcja straty cd.

• W obu ujęciach: polityka

pieniężna oddziałuje tak na

poziom cen jak i produkcji

(zatrudnienia/bezrobocia) !

• Istnieje jednak także związek

między inflacją a bezrobociem


Zastrzeżone 41

42

„Odkrycie” krzywej Philipsa • Krzywa ta została po raz pierwszy „odkryta” jako zależność empiryczna

przez nowozelandzkiego ekonomistę (wykładającego w Anglii) Albana W. Phillipsa w 1960 roku i dotyczyła bezrobocia i inflacji płac w Wielkiej Brytanii w latach 1858-1958

• W latach 60. i 70. XX w. wielu ekonomistów wierzyło, że relacja ta ma charakter uniwersalny i jest rodzajem prawa ekonomicznego, przy czym inflację płac utożsamiono „dla wygody” po prostu z inflacją cen

• Rządy wielu państw decydowały się w tym czasie na celowe utrzymywanie „nieco” wyższej inflacji w celu zmniejszania bezrobocia

• Wierzono, że zależność inflacji i bezrobocia wygląda tak:

π = - a(ut - unt)


Zastrzeżone 43


Zastrzeżone 44

Krzywa Philipsa


Zastrzeżone 45

Efekty ekspansywnej polityki pieniężnej

• Doświadczenia lat 60- i 70-tych wskazują, że nie da się obniżać bezrobocia i promować zatrudnienia kosztem „nieco” wyższej inflacji

• De facto ekspansywna polityki pieniężna prowadziła w końcu jedynie do wyższej inflacji, ale nie do niższego bezrobocia, ani wyższego wzrostu gospodarczego.

• Pojawiła się stagflacja


Zastrzeżone 46


Zastrzeżone 47

Rola oczekiwań • Brak wymienności między inflacją a bezrobociem w dłuższym

okresie znalazł swoje teoretyczne wyjaśnienie w krytyce Miltona Friedmana.

• Wskazał on, że długookresowy kształt krzywej Philipsa istotnie różni się od krótkookresowego.

• Friedman docenił rolę oczekiwań inflacyjnych. Pracobiorcy i pracodawcy uwzględniają oczekiwany poziom inflacji przy ustalaniu płac i cen.

• Inflacja wynika nie tylko z dopasowania popytu i podaży na rynkach czynników produkcji oraz dóbr i usług, ale także z oczekiwań inflacyjnych

• Istnieje poziom bezrobocia „neutralny” dla inflacji NAIRU

π = πe - a(ut - unt)


Zastrzeżone 48

Długookresowa krzywa Philipsa

• Wzrost oczekiwań inflacyjnych powoduje przesunięcie „krótkookresowej” krzywej Philipsa w górę.

• Przy założeniu adaptacyjności oczekiwania inflacyjne znajdą się na poziomie obecnej inflacji. Implikuje to, że ut = unt, co oznacza, że niezależnie od wysokości inflacji, w długim okresie bezrobocie pozostaje na swoim naturalnym poziomie.

• Długookresowa krzywa Philipsa byłaby zatem pionowa, w związku z czym wymienność pomiędzy inflacją a bezrobociem nie istnieje.

• W krótkim okresie bezrobocie może natomiast odchylać się od swojego naturalnego poziomu.

• Jeżeli władze monetarne są wiarygodne i uczestnicy rynku wierzą w zapowiedź redukcji inflacji, to bezrobocie może być mniejsze od naturalnego poziomu a inflacja może się obniżyć.

• Przeciwnie, gdy oczekiwania inflacyjne przewyższają obserwowaną inflację, bezrobocie może być wyższe od naturalnego a inflacja może nawet rosnąć.


49


Zastrzeżone 50

Standardowy układ celów polityki gospodarczej


INSTRUMENTY: CELE:


pełne zatrudnienie


POLITYKA PIENIĘŻNA: stopy procentowe lub kurs walutowy stabilność cen (przy

pełnym wykorzystaniu

zasobów: luka popytowa,

NAIRU)

NADZÓR

MIKRO-

OSTROŻNOŚCIOWY:








stabilność finansowa

Strategia polityki pieniężnej EBC

• Art. 127 TfUE – Głównym celem ESBC jest utrzymanie stabilności cen. Bez uszczerbku dla celu stabilności cen, ESBC wspiera ogólne polityki gospodarcze UE.

• Określając cel w taki sposób, korzystano wprost z doświadczeń Bundesbanku – niemieckiego banku centralnego, powszechnie uważanego za jeden z najskuteczniejszych banków centralnych krajów UE.


Zastrzeżone

„Cel” EBC

• Formalnie ECB nie realizuje celu inflacyjnego, dąży natomiast do osiągnięcia i utrzymania stabilności cen. Kluczowe jest zatem zoperacjonalizowanie pojęcia „stabilność cen”. Początkowo uznano, że stabilność cen ma miejsce, gdy inflacja jest „poniżej 2%”.

• Można przypuszczać, że na pogląd taki miał wpływ M. Friedman, który uważał, że optymalny poziom inflacji wynosi zero, co pozwala maksymalizować użyteczność utrzymywania pieniądza (1956 r.). Jest to dyskusyjne z co najmniej kilku powodów:

• Błędy pomiaru inflacji wskutek obciążeń wynikających z: substytucji dóbr, substytucji rynku zbytu, pojawiania się nowych dóbr, zmian jakości produktów, metody kalkulacji

• Obciążenie wskaźnika CPI było niejednokrotnie badane w wielu krajach. Przykładowo, komisja Boskina [1996], analizując dane z USA za okres 1995–1996 ustaliła poziom całkowitego obciążenia CPI na 1,1 punktu procentowego

• W świetle tych wyników ocenia się, że rzeczywista inflacja jest prawdopodobnie niższa niż rejestrowana (o ok. 0,5-1,5%)

• Przy zerowej inflacji występują trudności z dostosowaniem płac realnych do szoków – płace nominalne musiałyby spadać, co jest trudne politycznie. Łatwiej obniżać płace realne w warunkach dodatniej inflacji poprzez wolniejsze tempo ich wzrostu

• Dlatego uznano w końcu, że ustalony początkowo „cel” poniżej 2% był zbyt niski. W 2004 roku EBC skorygował definicję stabilności cen i uznał, że jest to sytuacja w której inflacja CPI kształtuje się: poniżej 2%, ale blisko 2%

53


Strategie (w ujęciu historycznym)

• Kontrola podaży pieniądza

• Kontrola kursu walutowego

• Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego (BCI)


Strategie (w ujęciu historycznym)


Strategie Polityki Pieniężnej w krajach UE (1998 r.)

Kraj Agregat monetarny

Agregat pieniężny

Niemcy M3

Francja M3

Grecja M3

Włochy M2

Kraj Waluta referencyjna

Kurs walutowy Holandia DEM

Austria DEM

Belgia DEM

Luxemburg DEM

Dania DEM

Kraj Data wprowadzenia

Bezpośredni Cel Inflacyjny

Wlk. Brytania 1992

Szwecja 1993

Hiszpania 1995

Finlandia 1993

Dwa filary strategii pieniężnej EBC

56

Podstawowy cel: stabilność cen

Rada Zarządzająca podejmuje decyzje na podstawie oceny

ryzyk dla stabilności cen

Analiza dynamiki zjawisk

ekonomicznych i szoków

Analiza trendów monetarnych

Pełny zestaw dostępnych informacji z gospodarki, jej otoczenia i rynków

finansowych

Analiza ekonomiczna

Analiza monetarna

Weryfikacja

źródło:https://www.ecb.europa.eu/mopo/strategy/html/index.en.html


• EBC zdecydował się na strategię pieniężną opartą na dwóch filarach: o filar 1: analiza ekonomiczna, o filar 2: analiza monetarna.

• Filar 1: o koncentruje się głównie na ocenie aktualnej sytuacji gospodarczej i finansowej oraz

na przypuszczalnych krótko- i średniookresowych zagrożeniach dla stabilności cen. o Zmienne gospodarcze i finansowe, które są przedmiotem tej analizy, to na przykład: zmiany

łącznej produkcji; popyt agregowany i jego składniki; polityka fiskalna; warunki rynku kapitałowego i rynku pracy; szeroki zakres wskaźników cen i kosztów; zmiany kursu wymiany, zmiany w gospodarce światowej i bilansie płatniczym; rynki finansowe oraz pozycje bilansowe sektorów strefy euro

• Filar 2: o opiera się ona na relacji między wzrostem pieniądza i inflacją w perspektywie

średnio- i długookresowej i wykorzystuje się w niej fakt, że tendencje na rynku pieniężnym mają wpływ na kształtowanie tendencji inflacyjnych.

o wciąż ma zastosowanie wartość referencyjna dla dynamiki agregatu M3, choć w praktyce od 2003 r. EBC zmarginalizował jej rolę w polityce pieniężnej.


Strategia polityki pieniężnej ECB – analiza ekonomiczna


Real activity and financial conditions The economic analysis assesses the short to medium-term determinants of price developments. Price developments over those horizons are influenced largely by the interplay of supply and demand in the goods, services and factor markets. To do so, the ECB regularly reviews, inter alia: developments in overall output, demand and labour market conditions, a broad range of price and cost indicators, fiscal policy, and the balance of payments for the euro area. The economic analysis also includes a thorough analysis of shocks hitting the euro area economy, their effects on cost and pricing behaviour and the short to medium-term prospects for their propagation in the economy.

Asset prices and financial yields These variables are also analysed to derive information about the expectations of the financial markets, including expected future price developments. For example, when buying and selling bonds, financial market participants implicitly reveal their expectations about future developments in real GDP growth and inflation. Using a variety of techniques, a central bank can analyse financial prices to extract the markets’ implicit expectations about future developments.



Macroeconomic projections The macroeconomic projections are produced under the responsibility of ECB/Eurosystem staff . The projections help to ensure consistency across different sources of economic evidence. They are a key element in sharpening the assessment of economic prospects and the short to medium-term fluctuations of inflation around its trend. Overall, projections play an important but not all-encompassing role in the ECB’s monetary policy strategy.

https://www.ecb.europa.eu/mopo/strategy/ecana/html/table.en.html

December 2015 (annual percentage changes)

2014 2015 2016 2017

HICP 0.4 0.1

[0.1 - 0.1]

1.0

[0.5 - 1.5]

1.6

[0.9 - 2.3]

Real GDP 0.9 1.5

[1.4 - 1.6]

1.7

[1.1 - 2.3]

1.9

[0.9 - 2.9]



Macroeconomic projections

https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/eurosystemstaffprojections201512.en.pdf?f59090e90a0780de9ac58e51e954d48d

Dwa filary strategii pieniężnej EBC

61

Podstawowy cel: stabilność cen

Rada Zarządzająca podejmuje decyzje na podstawie oceny

ryzyk dla stabilności cen

Analiza dynamiki zjawisk

ekonomicznych i szoków

Analiza trendów monetarnych

Pełny zestaw dostępnych informacji z gospodarki, jej otoczenia i rynków

finansowych

Analiza ekonomiczna

Analiza monetarna

Weryfikacja

źródło:https://www.ecb.europa.eu/mopo/strategy/html/index.en.html


• Zasadniczą cechą, która odróżnia strategię EBC od fully-fledged inflation targeting, jest szczególna rola pieniądza, która wynika z uwzględniania w strategii analizy monetarnej.

• Zgodnie ze swoją strategią EBC nadaje szczególną wagę analizie podaży pieniądza, jednak nie realizuje strategii kontroli agregatów monetarnych


Strategia polityki pieniężnej ECB – analiza monetarna


Longer-term perspective

The monetary analysis focuses on a longer-term horizon than the economic analysis.

It exploits the long-run link between money and prices. The monetary analysis mainly serves as a

means of cross-checking, from a medium to long-term perspective, the short to medium-term

indications for monetary policy coming from the economic analysis.

Monetary and credit developments

Monetary analysis consists of a detailed analysis of monetary and credit developments with a

view to assessing their implications for future inflation and economic growth. Monetary analysis

is conducted at the ECB using a broad set of tools and instruments that are continuously refined

and expanded.

The tools and instruments include a comprehensive analysis of the developments of the monetary

aggregates, particularly those of the broad aggregate M3, based on information stemming from

their components and counterparts. The monetary analysis at the ECB also benefits from the

availability of a growing number of econometric models of monetary and credit aggregates

developed by both academics and economists at public institutions. Institutional and model-based

analyses are important complementary blocks that enable the extraction of medium and long-term

signals from the monetary data.



Monetary aggregates

Given that many different financial assets are substitutable and that the nature and characteristics

of financial assets, transactions and means of payment are changing over time, it is not always

clear how money should be defined and which financial assets belong to which definition of

money. For these reasons, central banks usually define and monitor several monetary aggregates.

Based on conceptual considerations and empirical studies, and in line with international practice,

the Eurosystem has defined a narrow (M1), an “intermediate” (M2) and a broad monetary

aggregate (M3). These aggregates differ with regard to the degree of liquidity (as assessed on the

basis of the criteria of transferability, convertibility, price certainty and marketability) of the

assets they include.

M1 comprises currency, i.e. banknotes and coins, and overnight deposits. These deposits can

immediately be converted into currency or used for cashless payments.

M2 comprises M1 and, in addition, deposits with an agreed maturity of up to and including two

years or redeemable at a period of notice of up to and including three months. These deposits can

be converted into components of narrow money, but some restrictions may apply, such as the

need for advance notification, penalties and fees.

M3 comprises M2 and certain marketable instruments issued by the resident MFI sector. These

marketable instruments are repurchase agreements, money market fund shares/units and debt

securities with a maturity of up to and including two years (including money market paper). A

high degree of liquidity and price certainty make these instruments close substitutes for deposits.

As a result of their inclusion, broad money is less affected by substitution between various liquid

asset categories and is more stable than narrower definitions of money.



Definitions of euro area monetary aggregates

Liabilities1 M1 M2 M3

Currency in circulation X X X

Overnight deposits X X X

Deposits with an agreed maturity of up to 2 years

X X

Deposits redeemable at notice of up to 3 months

X X

Repurchase agreements X

Money market fund shares/units

X

Debt securities issued with a maturity of up to 2 years

X

Kontrola podaży pieniądza

• Strategia oparta na zależności popytu na pieniądz, wzrostu i inflacji:

M = f(Y,i,π)

• Główna idea: tak dopasować podaż pieniądza aby osiągnąć pożądany wzrost i inflację

• Stabilność popytu na pieniądz jako funkcji Y i π - kluczowa


Strategia kontroli podaży pieniądza

• Oparta na równaniu Fishera i koncepcji mnożnika

• Bank centralny kontroluje poziom rezerw – Fed lata 70-te, NBP – 1996, 1997

• M = M0 x mn

• Y x P = M x V


Zastrzeżone 67

Y – wolumen transakcji,

P - poziom cen,

M - podaż pieniądza,

V - szybkość obiegu pieniądza

Strategia kontroli podaży pieniądza - Bundesbank

• Oparta na równaniu Fishera i stopach procentowych Przykładowe wyliczenie przez Bbank pożądanego przyrostu agregatu M3 na 1994:

m = y + p – v = 2,5% + 2,0% - (-1,0%) = 5,5%

• Bundesbank deklarował dostosowanie swoich stóp procentowych w taki sposób, aby osiągnąć zakładany przyrost podaży pieniądza.

• Zarówno podaż pieniądza, jak i poziom cen były zmiennymi endogenicznymi, na które wpływa zmienna egzogeniczna, tj. poziom stopy procentowej

• Decyzje o zmianie stóp procentowych nie były podejmowane wyłącznie na podstawie zmian w podaży pieniądza. Np. w 1996 r. Bbank obniżył stopy procentowe, pomimo obserwowanego przekroczenia ustalonego przyrostu podaży pieniądza

• W okresie 1988 - 1997, w którym ogłaszano roczne cele w postaci pożądanego przedziału przyrostu podaży pieniądza M3, tyle samo razy chybiono celu, ile go wykonano. Inflacja pozostała jednak pod kontrolą.


Zastrzeżone 68

69

Niemcy: cele a faktyczne zmiany agregatów monetarnych


https://www.newyorkfed.org/medialibrary/media/research/epr/97v03n3/9708part3.pdf

70

Niemcy: Incflacja CPI


https://www.newyorkfed.org/medialibrary/media/research/epr/97v03n3/9708part3.pdf

71

Kontrola podaży pieniądza - problemy

• Popyt na pieniądz nie jest stabilny • Definicje pieniądza są problematyczne – innowacje

finansowe, substytuty pieniądza • Jaka część pieniądza pełni funkcje transakcyjne zgodnie z ideą

równania Fishera, a jaka inne, nie związane z popytem (tezauryzacja) ?

• Pieniądz jest endogeniczny, banki centralne nie mogą dowolnie wpływać na podaż pieniądza

• Podaż pieniądza dopasowuje się do zmian dochodu/produkcji, inflacji i stóp procentowych, a nie je powoduje

• W praktyce banki centralne wpływają zarówno na pieniądz jak i inflację


72

central bank

interest rate

aggregate

demand

other transmission

channels

inflation

money


73

Pozorna zależność

• Korelacja między inflacją a zmianami podaży pieniądza wysoka w krajach o wysokiej inflacji – Monetyzacja długu

– Drukowanie pieniądza

– Oczekiwania inflacyjne i hiperinflacja

• Nie ma takiej korelacji w krajach o niskiej inflacji


74

Pozorna zależność

Inflacja i podaż

szerokiego pieniądza

(1970-1999), średnie

tempa zmian rocznych,

kraje z inflacją poniżej

5%

Source: J. Gali, S. Gerlach, J.

Rotemberg, H. Uhlig, M. Woodford

2002; P. De Grauwe, M. Polan 2001


Strategia EBC: filar monetarny • Filar pieniężny był wielokrotnie krytykowany

• Wskazywano m.in. na uzależnienie od prognoz szybkości obiegu pieniądza, niestabilna funkcję popytu na pieniądz

• Niektórzy autorzy krytykowali samą istotę strategii monetarnej: • Milton Friedman: ‘inflation is always and everywhere a monetary phenomenon’

• Henry Wallich: ‘inflation is a monetary phenomenon in the same way that shooting someone is a ballistic phenomenon’

źródło: http://www.rba.gov.au/speeches/1997/sp-dg-280497.html

• `like burglary, inflation is an extralegal form of redistribution, Unfortunately, many economists share with politicians the habit of always regarding inflation as the lesser of any alternative evils`

• ECB ustalił średnioroczny normatywny wzrost podaży pieniądza podobnie jak Bundesbank:

m = y + p – v = 2,0% + 2,0% - (-0,5%) = 4,5%

• EBC nie utrzymywał dynamiki M3 na poziomie 4,5%, np. roczne tempo wzrostu w 1999-2008 przekraczało niejednokrotnie 10%, co podważa wiarygodność filara pieniężnego


http://www.rba.gov.au/speeches/1997/sp-dg-280497.html






Strategia polityki pieniężnej EBC a jej realizacja


• Inflacja HICP i tempo wzrostu agregatu M3 na tle wartości referencyjnej:

Strategia EBC • Historia Bundesbanku – ponowna odsłona ? …

• EBC nie utrzymał tempa wzrostu M3 na poziomie 4,5%, a filar monetarny służył jedynie do komunikowania polityki pieniężnej (tłumaczono decyzje lub wskazywano dlaczego decyzje nie są zgodne ze wskazaniami płynącymi ze sfery monetarnej)

• Mimo to, w ciągu pierwszych 10 lat funkcjonowania strefy euro średnia stopa inflacji wyniosła 2,2% i to mimo silnych szoków, które dotknęły europejską i światową gospodarkę, w tym silnie stymulujących inflację wzrostów cen surowców (cena baryłki ropy wyrażona w USD wzrosła o ok. 600%)

• EBC szybko zdobył też znaczną wiarygodność – badania oczekiwań inflacyjnych wskazują, że wkrótce po wprowadzeniu euro udało się je ograniczyć i ustabilizować na poziomie celu EBC


Rola banku centralnego w kreacji pieniądza


Zastrzeżone 78


Zastrzeżone 79


Zastrzeżone

80

Skąd bierze się wzrost obiegu pieniężnego ?

Warszawa, 30.12.2015 (ISBnews) - Wzrost podaży pieniądza (M3) w strefie euro wyniósł 5,1% r/r na koniec listopada wobec wzrostu o 5,3% r/r (po rewizji) w poprzednim miesiącu, podał Europejski Bank Centralny (EBC). Konsensus rynkowy wynosił 5,4% wzrostu w ujęciu rocznym. Kredyty dla przedsiębiorstw niefinansowych wzrosły o 0,9% w ujęciu rocznym (po wzroście o 0,6% r/r w poprzednim miesiącu), zaś dla gospodarstw domowych - o 1,4% r/r (po wzroście o 1,2% w poprzednim miesiącu), podano także w komunikacie. (ISBnews) Read more: http://wyborcza.biz/Gieldy/1,132329,19408735,ebc-podaz-pieniadza-m3-w-strefie-euro-wzrosla-o-5-1-r-r-na.html#ixzz3wHo44kNc

http://gazetapraca.pl/szukaj/m-warszawa

http://wyborcza.biz/biznes/2,114423,,Podaz_pieniadza,,156222422,11603.html?typ_produktu=ABC Walut

http://wyborcza.biz/biznes/0,104259.html?tag=strefa+euro

http://wyborcza.biz/biznes/2,114423,,Europejski_Bank_Centralny,,156099675,11603.html

http://wyborcza.biz/Gieldy/1,132329,19408735,ebc-podaz-pieniadza-m3-w-strefie-euro-wzrosla-o-5-1-r-r-na.html#ixzz3wHo44kNc



























PIENIĄDZ – PROBLEMY Z DEFINICJĄ

• Podejście klasyczne:

– Towar uznany w wyniku ogólnej zgody jako środek wymiany gospodarczej, w którym są wyrażone ceny i wartości wszystkich innych towarów

– Banki po prostu przechowują nasze pieniądze i ew. umożliwiają płatności, przekazując w bezpieczny sposób pieniądze pomiędzy stronami transakcji kupna-sprzedaży

81 dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa

Zastrzeżone

Ale czy pieniądze to aby na pewno towar ?


Zastrzeżone 82


• A może raczej medium dla transakcji: materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę

• Banki nie tylko przechowują nasze pieniądze i ew. realizują płatności pomiędzy stronami transakcji kupna-sprzedaży …

• Banki są „pośrednikiem”, pożyczają nasze pieniądze zebrane z depozytów innym - za odpowiednią opłatą

• Czyżby ? To skąd się właściwie bierze wzrost podaży pieniądza ?

• Może po prostu rząd (albo bank centralny na zlecenie rządu) drukuje pieniądze (ile i jak chce) ?


Zastrzeżone

http://pl.wikipedia.org/wiki/Towar

http://pl.wikipedia.org/wiki/Us%C5%82uga

Raczej nie – TFUE:

Article 123 1. Overdraft facilities or any other type of credit facility with the European Central Bank or with the central banks of the Member States (hereinafter referred to as ‘national central banks’) in favour of Union institutions, bodies, offices or agencies, central governments, regional, local or other public authorities, other bodies governed by public law, or public undertakings of Member States shall be prohibited, as shall the purchase directly from them by the European Central Bank or national central banks of debt instruments. 2. Paragraph 1 shall not apply to publicly owned credit institutions which, in the context of the supply of reserves by central banks, shall be given the same treatment by national central banks and the European Central Bank as private credit institutions.


Zastrzeżone

Raczej nie - Konstytucja RP:

Art. 220. 2

Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa

85


Zastrzeżone



Źródło: Encyklopedia PWN

Pieniądz

pełnowartościowy

(towarowy)

podwartościowy

(nietowarowy)

niekrusz-

cowy

kruszcowy kruszcowy papierowy

emisja

skarbowa

emisja

kredytowa

pieniądz

gotówkowy

pieniądz bez-

gotówkowy

Rai (Yap Island Stone Money)

87

Rai: ani towarowy, ani pełnowartościowy, podwartościowy

(nietowarowy), ale ani kruszcowy, ani papierowy … nie

mieści się w definicji PWN !:)

Ewolucja pieniądza: żadna z form pieniądza NIGDY nie pełniła funkcji towaru … nawet jeśli nim była

Pieniądz kruszcowy - metale

Monety – pojawia się nominał

Pieniądz papierowy, pieniądz fiducjarny (fiat money) – banknoty


Zastrzeżone

Funkcje ekonomiczne pieniądza – definicja kontekstowa

• Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna)

• Funkcja płatnicza

• Funkcja tezauryzacyjna

• Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów)


Zastrzeżone

Funkcja cyrkulacyjna (transakcyjna) Pieniądz jest powszechnym "środkiem wymiany" w transakcjach kupna-sprzedaży.

Każdy przyjmuje go za sprzedane towary i usługi, wiedząc o tym, że za pieniądze będzie mógł nabyć inne niezbędne mu dobra (materialne lub usługi).

Dzięki pieniądzowi nastąpiło rozdzielenie w czasie transakcji kupna-sprzedaży na dwie odrębne czynności – transakcję kupna oraz transakcję sprzedaży – przez co przestała istnieć konieczność zachowania jedności czasu i miejsca.

Towar lub usługa może być sprzedany, a za otrzymane pieniądze można dokonać zakupu towaru lub usługi w innym miejscu oraz w innym terminie.

90


Zastrzeżone

Funkcja płatnicza

Pieniądz jest "środkiem płatniczym".

Zapłata za towar lub usługę nie musi następować natychmiast po ich dostawie. Powstaje w ten sposób zobowiązanie odbiorcy wobec dostawcy, które wyrównane będzie w formie pieniężnej w terminie późniejszym.

Pieniądz spełnia funkcję środka płatniczego również przy pokrywaniu innych zobowiązań, jak np. z tytułu podatków i opłat, wynagrodzeń pracowników, spłaty kredytów, darowizn itp.

Wraz z rozwojem społeczno-gospodarczym funkcja pieniądza jako środka płatniczego ciągle wzrasta, natomiast jako środka wymiany, maleje. Transakcje gotówkowe występują w obrocie gospodarczym coraz rzadziej, gdyż są zastępowane powszechnie przez obrót bezgotówkowy


Zastrzeżone

Funkcja obrachunkowa (miernik wartości towarów)

Pieniądz jest „miernikiem wartości”.

Przy pomocy pieniądza możliwe jest wyrażenie wartości innych towarów (w postaci cen towarów w jednostkach pieniężnych), ponieważ jest powszechnym ekwiwalentem.

Cena jest pieniężnym wyrazem wartości towarów i usług. Wyrażenie wartości towarów i usług w pieniądzu wiąże się z siłą nabywczą pieniądza. Aby określić cenę towaru lub usługi nie trzeba posiadać pieniądza, gdyż pełni on rolę miernika wartości również abstrakcyjnie.

Siła nabywcza – ilość towarów i usług jakie można zakupić za daną jednostkę (nominał) pieniądza.

Zmiany rozmiarów siły nabywczej można określić porównując ogólny poziom cen w poszczególnych okresach: wzrost ogólnego poziomu cen oznacza spadek siły nabywczej i odwrotnie.


Funkcja tezauryzacyjna

Funkcję "środka przechowywania wartości (tezauryzacji)" pieniądz spełnia wtedy, gdy środki pieniężne nie są przeznaczane na zakup innych towarów lub pokrycie zobowiązań, lecz są przechowywane (oszczędzane).

Przechowywanie pieniędzy jest znacznie łatwiejsze niż innych towarów i mogą być one w każdej chwili zamienione na potrzebny towar. Jest on najbardziej płynnym aktywem majątkowym każdego podmiotu gospodarczego lub osoby fizycznej.

Można go w każdej chwili wykorzystać jako środek płatniczy. Aby spełniać tę funkcję, podmioty muszą wierzyć, że siła nabywcza nie zmniejszy się istotnie.


Zastrzeżone

Istota pieniądza • Pieniądzem są zobowiązanie systemu bankowego (banku

centralnego lub banków komercyjnych) wobec podmiotów niebankowych (gosp. domowe i przeds.)

• Prawny środek płatniczy (na mocy Traktatu/Konstytucji/Ustawy):

– wyłączny środek zapłaty zobowiązań wobec państwa (podatki)

– obowiązek akceptacji jako spełnienie zobowiązania prywatnego

• Pieniądz banku centralnego (gotówka) i banków komercyjnych (depozyty) – pełna substytucja i ekwiwalentność 1:1 (co zapewniają ustawy oraz m.in. państwowe gwarancje depozytów)



Zastrzeżone 95

Statystyczna definicja pieniądza (Składowe polskiego agregatu M3)

1. Gotówka w obiegu 2. Depozyty bieżące: 2.1. złotowe Gospodarstw domowych i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych Przedsiębiorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, instytucji samorządowych i fundu-szy ubezpieczeń społecznych. 2.2. walutowe Gospodarstw domowych i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych Przedsiębiorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, instytucji samorządowych i fundu-szy ubezpieczeń społecznych. 3. Depozyty i inne zobowiązania terminowe do 2 lat włącznie oraz depozyty z terminem wy-powiedzenia do 3 miesięcy włącznie: 3.1. złotowe Gospodarstw domowych i instytucji niekomercyjnych działąjących na rzecz gospodarstw do-mowych, przedsiębiorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, instytucji samorządowych i funduszy ubezpieczeń społecznych. 3.2. walutowe Gospodarstw domowych i instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych, przedsiębiorstw, niemonetarnych instytucji finansowych, instytucji samorządo-wych i funduszy ubezpieczeń społecznych. 4. Operacje z przyrzeczeniem odkupu 5. Dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat (włącznie) 6. Jednostki uczestnictwa w funduszach rynku pienie_nego

Źródło: NBP.

Sektor bankowy

Agregaty monetarne (ujęcie statystyczne) – na 31 maja 2015 r.

NBP

Pieniądz gotówkowy w

kasach banków (10 mld zł)

Rachunki banków w NBP (28 mld zł)

Sektor niebankowy

M0 (177 mld zł) M1 (622 mld zł) M2 (1 053 mld zł) M3 (1 067 mld zł)

Pieniądz gotówkowy poza kasami banków

(138 mld zł)

M1 (622 mld zł)

M2 (1 053 mld zł)

Banknoty i monety: 1. Zapas strategiczny w skarbcach NBP 2. Zdeponowane w innych bankach 3. Zużyte i wycofane z obiegu

EMISJA

Pieniądz gotówkowy w obiegu ogółem

(148 mld zł)

Depozyty terminowe i inne

zobowiązania do 2 lat włącznie (431 mld zł)

Operacje repo, papiery wartościowe

(14 mld zł)

Depozyty bieżące (484 mld zł)

Pieniądz gotówkowy poza kasami banków

(138 mld zł)


mln zł


Źródło: dane NBP

Indeksy Divisia


Zastrzeżone 98

rdr, %


Zastrzeżone 99

100

Jak powstaje pieniądz wkładowy (depozytowy) – mnożnik (1)

• Rozpowszechnionym opisem kreacji pieniądza jest tzw. mechanizm mnożnikowy.

• Podstawą procesu mnożnikowego jest tzw. wkład pierwotny, zwany też pieniądzem bazowym (depozyty złota w przykładzie).

• W opisach przyjmuje się zazwyczaj, że to bank centralny kreuje tzw. pieniądz bazowy, gotówkę, która staje się następnie wkładem pierwotnym (po wpłaceniu przez podmiot, który uprzednio wszedł w posiadanie gotówki do banku w formie depozytu).

• Banki kreują następnie pieniądz, bazując na wkładach pierwotnych klientów, tzw. wkłady wtórne. Wkłady wtórne są ponownie wykorzystywane jako podstawa kreacji kolejnych kwot itd. Jak to działa ?

• Klient banku wpłaca pierwotny depozyt np. 1000 (krok 1,1). Bank zachowuje część jako rezerwę płynności (załóżmy, że 10% - krok 1,2), resztę wypłaca w formie kredytu (krok 1,3). Beneficjent płatności część środków zachowuje sobie w formie gotówki (powiedzmy, że 15% - krok 1,4), a resztę wpłaca do banku (krok 2,1) – powstaje pierwszy depozyt wtórny.

• Dalej proces ten powtarza się. Wkłady wtórne to nowo kreowany pieniądz. Suma wkładów pochodnych jest większa od wkładów pierwotnych.


Zastrzeżone

101

Jak powstaje pieniądz – mnożnik (2) krok 1 2 3 4

wkład rezerwa 10% nowy kredyt gotówka 15%

1 1000,00 100,00 900,00 135,00

2 765,00 76,50 688,50 103,28

3 585,23 58,52 526,70 79,01

4 447,70 44,77 402,93 60,44

5 342,49 34,25 308,24 46,24

25 1,61 0,16 1,45 0,22

26 1,23 0,12 1,11 0,17

27 0,94 0,09 0,85 0,13

28 0,72 0,07 0,65 0,10

29 0,55 0,06 0,50 0,07

30 0,42 0,04 0,38 0,06

4253,94 425,39 3828,55 574,28

4255,32 *


Zastrzeżone

102

Jak powstaje pieniądz – mnożnik (3)

• Kreacja pieniądza będzie trwała tak długo, aż „wyczerpią się” wkłady wtórne.

• O tym, ile wyniesie kreacja pieniądza bankowego przy danych zasobach pieniądza bazowego (gotówkowego) decyduje mnożnik kreacji pieniądza – wskaźnik ten informuje ile wyniesie wzrost pieniądza M przy wzroście pieniądza bazowego (wkładów pierwotnych) o daną wielkość.

• Jeśli tylko mnożnik kreacji pieniądza jest przewidywalny, bank centralny powinien mieć możliwość precyzyjnego sterowania podażą pieniądza poprzez odpowiednią regulację wielkości pieniądza bazowego (czyli właśnie pierwotnych wkładów np. gotówki puszczonej w obieg, z której większość zostanie wpłacona w formie depozytów do banków).

• Bank centralny emituje pieniądz gotówkowy - wprowadza go do obiegu poprzez skup metali szlachetnych, walut obcych oraz w formie długu, czyli udzielając kredytów bankom komercyjnym (w niektórych państwach również rządowi).

• Bank centralny jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie.


Zastrzeżone

103

Przyjmijmy nast. oznaczenia:

• D – wkłady (depozyty) sektora niefinansowego w systemie bankowym, C - poziom gotówki w obiegu (poza kasami banków), R - poziom płynnych rezerw systemu bankowego (rachunki banków komercyjnych w banku centralnym i gotówka w kasach banków komercyjnych).

• Z definicji: M0 = R + C, M = C + D oraz M = mn * M0

• r = R/D - zależy od stopy utrzymywania rezerw przez banki, banki mogą utrzymać rezerwy jako gotówkę w kasach lub środki na rachunkach w banku centralnym (np. 10%).

• g = C/D - zależy od decyzji podmiotów niefinansowych dot. podziału zasobów pieniężnych pomiędzy depozyty i gotówkę. Parametr ten zależy też od poziomu stóp procentowych, dochodu, oczekiwań inflacyjnych i wyraża preferencję płynności zasobów danego społeczeństwa (np. 15%).



Zastrzeżone

104

• Wkłady kreowane w n-tym kroku procesu mnożnikowego stanowią wkład wykreowany w kroku n–1 pomnożony przez współczynnik q = (1 – r)*(1 – g).

• Współczynnik ten jest mniejszy od 1, mamy zatem do czynienia z malejącym szeregiem (postępem) geometrycznym, którego n-ty wyraz określony jest wzorem: an = a1 q

n-1, a suma wyrazów szeregu S przy nieograniczonej liczbie wyrazów, określona jest wzorem: S = a1/(1-q).

• Mnożnik wynosi w przykładzie 4,2553 i zależy wyłącznie od r oraz g. Im wyższy współczynnik rezerw r i wycieku gotówkowego g, tym niższy mnożnik, który przyjmuje postać ogólną:

mn = 1/ (r + g – r g)



Zastrzeżone

105

• Koncepcja mnożnika ma istotne wady. • Zakłada się, że baza monetarna została wyemitowana przez bank centralny

lub rząd, tj. są to wydrukowane i wydatkowane pieniądze, które trafiają następnie (po skorygowaniu o współczynnik wycieku gotówkowego) na rachunki w bankach komercyjnych.

• Zwiększenie bazy monetarnej przez np. zwiększenie współczynnika (stopy) rezerwy obowiązkowej ARYTMENTYCZNIE redukuje wielkość mnożnika o taką wielkość, że podaż pieniądza nie zmieni się.

• Procesy mnożnikowe nie muszą w ogóle zachodzić, banki nie udzielają kredytów „mechanicznie”.

• Mechanizm mnożnikowy może działać w sytuacji, gdy „pierwotny” depozyt jest kreowany przez rząd – np. w wyniku zaciągania kredytu w banku centralnym (tzw. „druk pustego pieniądza”) – wówczas środki w wysokości wykreowanej bazy monetarnej są wydawane przez rząd i osiadają na rachunkach w bankach komercyjnych.

• Ponieważ drukowanie pieniędzy przez rząd może prowadzić do wystąpienia zjawiska hiperinflacji, w większości krajów jest zabronione. Także w Polsce finansowanie deficytu budżetowego przez bank centralny jest zabronione.



Quentin Massys "Bankier z żoną"- 1514

106

Jak powstaje pieniądz – wkłady

bankowe

107

Bilans wyjściowy - przyjmowanie depozytów w kruszcu

pełne pokrycie pasywów rezerwami

AKTYWA PASYWA

1000 w złocie 100 depozyt A w złocie

200 depozyt B w złocie

300 depozyt C w złocie

400 depozyt D w złocie

SUMA BILANSOWA: 1000 1000


108

Udzielanie oprocentowanych pożyczek w złocie


AKTYWA PASYWA


300 pożyczki 200 depozyt B w złocie

300 depozyt C w złocie

400 depozyt D w złocie



109

Wystawianie biletów bankowych (banknotów)


AKTYWA PASYWA



300 bilety bankowe wydane C

400 bilety bankowe wydane D



110

Wystawianie biletów bankowych (banknotów)

pełne pokrycie pasywów rezerwami – ktoś realizuje bilet wystawiony pierwotnie dla C i wypłaca złoto

AKTYWA PASYWA



0 (znikają bilety bankowe wydane pierwotnie C)




111

Działalność kredytowa lewarowana

pokrycie pasywów rezerwami 700/1800 = 39%

AKTYWA PASYWA




500 pożyczka dla H w banknotach 500 banknoty wydane H

600 pożyczka dla J w banknotach 600 banknoty wydane J


Mnożnik rezerw złota: 1 / 0,39 = ca. 2,6


112

Jeszcze większe lewarowanie …..

pokrycie pasywów rezerwami 700/7000 = 10%

AKTYWA PASYWA

700 w złocie 700 depozyty pierwotne

6300 pożyczki 6300 wydane banknoty i depozyty


Mnożnik rezerw złota: 10


113

Współczesny system bankowy składa się z banku centralnego (BC) i banków komercyjnych (BK) – jest DWUSZCZEBLOWY

BC jest bankiem rozliczeniowym dla BK – prowadzi rozliczenia, tak jak BK prowadzą rozliczenia dla ich klientów

Każdy BK posiada rachunek w BC – do celów prowadzenia rozliczeń z BC i z innymi bankami

BC ma wyłączne prawo do emisji pieniądza gotówkowego, ale pieniądz wkładowy (depozyty) kreują banki komercyjne

Pieniądz gotówkowy jest wprowadzany do obiegu tylko za pośrednictwem BK, które kupują gotówkę 1:1 w BC

Środki na rachunkach BK w BC (do rozliczeń i na zakup gotówki) pochodzą najczęściej z kredytu udzielanego przez BC

Jak powstaje pieniądz – rola banku centralnego jako banku banków


114

Pieniądz (depozytowy, wkładowy) jest kreowany przez sektor banków komercyjnych w wyniku udzielania kredytów podmiotom niefinansowym

Innym źródłem kreacji pieniądza może być udzielenie przez banki kredytu budżetowi lub wzrost aktywów zagranicznych (w sytuacji nadwyżki w bilansie płatniczym)

Finansowanie akcji kredytowej może ale nie musi opierać się na przyjętych depozytach – pieniądz powstaje „z niczego” !

Bank centralny ma monopol jedynie na emisję pieniądza gotówkowego

Emisja przez bank centralny jest procesem wtórnym wobec kreacji pieniądza wkładowego przez banki komercyjne: aby wejść w posiadanie gotówki, trzeba ją wypłacić ze swojego rachunku w banku komercyjnym (albo dostać od kogoś innego, kto wypłacił ją z jego rachunku)

Jak powstaje pieniądz ?


115

Klient X banku A ma dokonać płatności w wysokości 100 na rzecz kontrahenta Y na jego rachunek w banku B

Klient X zaciąga w tym celu kredyt w banku A (wykorzystując np. linię kredytową w rachunku bieżącym)

Powstaje zobowiązanie X wobec banku A w wysokości 100 (potem dojdą jeszcze odsetki), jednocześnie X dostaje depozyt 100, którym może płacić

Po dokonaniu transakcji X na rzecz Y rachunek banku A w BC został obciążony na 100, natomiast rachunek banku B uznany w kwocie 100

Nastąpiło przesunięcie środków z rachunku banku A na rachunek banku B (spadły tzw. rezerwy banku A, wzrosły banku B)

Jak powstaje pieniądz - PRZYKŁAD?


116

BANK A BANK B

kredyt + 100 depozyt +100

KIR

NBP

Rachunki banków:

BANK A

BANK B

BANK C

.....

Gotówka w obiegu



117

BANK A BANK B

kredyt + 100 depozyt + 100

rachunek -100 depozyt – 100 rachunek +100 depozyt +100

KIR

NBP

Rachunki banków:

BANK A -100

BANK B +100

BANK C

.....

Gotówka w obiegu



118

BANK A BANK B

kredyt + 100

rachunek -100 rachunek +100 depozyt +100

NBP

Rachunki banków:

BANK A -100

BANK B +100

BANK C

.....

Gotówka w obiegu

Efekty:

1. kredyty +100

2. depozyty (i M3) +100

3. pieniądz rezerwowy +0

4. zmiany stanów rachunków banków w banku centralnym



119

• W wyniku udzielenia kredytu wzrosła (o 100) suma bilansowa banków komercyjnych i depozyty (a więc podaż pieniądza)

• Jeden z podmiotów gospodarczych uzyskał dodatkową siłę nabywczą - mógł zrealizować płatność, która nie miała pokrycia w jego dochodzie. Inny podmiot uzyskał dodatkowy depozyt (pieniądz)

• Udzielenie kredytu jest równoznaczne z kreacją pieniądza: oznacza wygenerowanie dodatkowej siły nabywczej (nowy depozyt) a nie jej przeniesienie od deponenta do kredytobiorcy

• Wykorzystanie przez klienta udzielonego mu kredytu zmniejsza środki banku A na rachunku w banku centralnym, jednak powoduje wzrost stanu rachunku banku B w banku centralnym

• Wielkość pieniądza bazowego M0, jak i płynność (zdolność do prowadzenia transakcji) całego sektora bankowego pozostaje niezmieniona

• Środki banków zgromadzone na ich rachunkach w banku centralnym służą do dokonywania rozliczeń (w tym rozliczeń pomiędzy ich klientami), ale same nie są pieniądzem: nie stanowią zobowiązań systemu bankowego wobec podmiotów pozabankowych



120

• Bank A może znaleźć się w sytuacji, w której będzie musiał uzupełnić brakujące środki. Może to wynikać to z konieczności prowadzenia rozliczeń (pokrycia wypłat) oraz utrzymania tzw. rezerwy obowiązkowej (czyli minimalnego, wymaganego stanu środków)

• Bank A może być zmuszony do pozyskania wypłaconych ze swojego rachunku w BC środków. Bank B będzie jednak posiadać nadwyżkę w tej samej wysokości

• Na rynku międzybankowym może dojść do transakcji przywracającej równowagę: bank A pożyczy od banku B brakującą kwotę, tj. pozyska brakujące środki na rachunku w BC

• Bank B ulokuje natomiast nadwyżkę – ponieważ środki w banku centralnym nie są oprocentowane, utrzymanie wyższego stanu środków niż rezerwa obowiązkowa generowałoby koszt alternatywny

• Jeżeli bank B nie pożyczy bankowi A środków, będzie musiał to zrobić BC ! – Po pierwsze, aby uniknąć wzrostu stóp procentowych ponad pożądany

poziom (polityka pieniężna) – Po drugie, aby nie było ryzyka dla funkcjonowania rozliczeń i systemu

płatniczego …




Banki mogą udzielić nowego kredytu bez uprzedniego uzyskania depozytu i z reguły tak właśnie robią ...

Nowy kredyt kreuje nowy depozyt (pieniądz), zwiększając jego wolumen w obiegu a nie odwrotnie (skąd miałby się wziąć pierwotny depozyt ???) …

Każdorazowa spłata kredytu „niszczy” pieniądz, tj. zmniejsza jego wolumen w obiegu …

121

Udzielenie kredytu

kredyt dla X +100 depozyt Y +100

Spłata kredytu

kredyt dla X -100 depozyt X -100


http://thumbs.dreamstime.com/z/płonący-pieniądze-20655340.jpg

Pieniądz jest endo- czy egzogeniczny ?

• Bank centralny nie może ograniczać wzrostu podaży pieniądza przez sterowanie/zmianę wielkości M0

• To raczej akcja kredytowa banków determinuje wzrost M0 – bo zbyt mała ilość środków na rachunkach banków prowadziłaby do a) wzrostu stóp procentowych oraz b) ryzyka załamania rozliczeń i systemu płatniczego

• Banki zaspokajają popyt na kredyt, ale z reguły też go racjonują (choć nie zawsze – np. w czasie boomu) …

• Akcja kredytowa banków może być także ograniczana przez bank centralny bezpośrednio

• Administracyjne limity kredytowe nie są obecnie stosowane, ale kiedyś były i mogą być nadal (w wyjątkowych sytuacjach)

– Art. 46 ustawy o NBP: W razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej RPP może wprowadzić ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców


123

• Podaż pieniądza powinna rosnąć w „rozsądnej” relacji do dynamiki nominalnej wartości transakcji w gospodarce (przybliżanej zwykle przez nominalny PKB)

• Równanie wymiany Fishera: M * V = P * Y • Nie zawsze tak się dzieje, ale po kryzysie wzmacniane są

mechanizmy ograniczające ryzyko systemowe – Wyższe minima regulacyjne (wymogi) kapitałowe – Nowe wymogi płynnościowe – Polityka makroostrożnościowa - instrumenty: dodatkowe wymogi

kapitałowe i płynnościowe, wymogi kredytowe (LtV)

• Polityka pieniężna: dopasowuje stopy procentowe do fazy cyklu koniunkturalnego i dynamiki kredytu

• Kluczowy jest POPYT na kredyt … i jego struktura • Możliwa jest też blokada PODAŻY (racjonowanie, „credit crunch”):

obecnie banki „delewarują” swoje bilanse … • … ale także kredytobiorcy restrukturyzują swoje zadłużenie –

RECESJA BILANSOWA (R. Koo)

Czy pieniądz jest tworzony „bez kontroli” ?


Czy pieniądz jest tworzony „bez kontroli” ? - USA

124 Źródło: dane Federal Reserve Bank of St. Louis, obliczenia własne


Kredyt dla sektora prywatnego USA (w % PKB)

125

źródło: obliczenia własne, dane World Bank (World Development Indicators)


Globalna emisja CDO (w mld USD)

126

Source: Statistics published by the Securities Industry and Financial Markets Association, Table: Global CDO Issuance and Outstanding (http://www.sifma.org/research/statistics.aspx)


Pozycje brutto na rynku CDS

127

Source: Detailed tables on semiannual OTC derivatives statistics at end-June 2013, Table: Credit default swaps – Amounts outstanding at end June 2013, Bank for International Settlements (https://www.bis.org/statistics/dt21.pdf).


128

H0

D’

H1

P0

P1

Podczas boomu krzywa popytu jest odwrócona: na odcinku A – B

Gdy bańka pęka krzywa popytu ponownie przyjmuje „normalne” nachylenie

A

B

D


Case – Shiller Index


Czy pieniądz jest tworzony „bez kontroli” ? - UK

131 Źródło: Dane Office for National Statistics UK i Bank of England, obliczenia własne


Czy pieniądz jest tworzony „bez kontroli” ? - strefa euro Wzrost nominalnego PKB i agregatu monetarnego M3 w strefie euro (3-1999 = 100)

132 Źródło: Dane ECB, obliczenia własne


100

120

140

160

180

200

220

240

260

3-1

999

3-2

000

3-2

001

3-2

002

3-2

003

3-2

004

3-2

005

3-2

006

3-2

007

3-2

008

3-2

009

3-2

010

3-2

011

3-2

012

3-2

013

3-2

014

3-2

015

Nominalny PKB M3

Wzrost agregatu monetarnego M3 Hiszpanii i Niemczech (12-1998 = 100)



100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

12

-1998

12

-1999

12

-2000

12

-2001

12

-2002

12

-2003

12

-2004

12

-2005

12

-2006

12

-2007

12

-2008

12

-2009

12

-2010

12

-2011

12

-2012

12

-2013

12

-2014

Hiszpania Niemcy

Stopy procentowe ECB

134

5 June 2014 - Monetary policy decisions


Zastrzeżone 135

PRESS RELEASE

At today’s meeting the Governing Council of the ECB took the following monetary

policy decisions:

1. The interest rate on the main refinancing operations of the Eurosystem will be

decreased by 10 basis points to 0.15%, starting from the operation to be settled on

11 June 2014.

2. The interest rate on the marginal lending facility will be decreased by 35 basis

points to 0.40%, with effect from 11 June 2014.

3. The interest rate on the deposit facility will be decreased by 10 basis points to -

0.10%, with effect from 11 June 2014. A separate press release to be published at

3.30 p.m. CET today will provide details on the implementation of the negative

deposit facility rate.

Ujemna stopa depozytowa …


Zastrzeżone 136

Czy banki centralne „drukują pieniądze” w programach typu QE ?

• Przed kryzysem: dynamika kredytu przekraczała istotnie dynamikę nominalnego PKB

• Po kryzysie: dynamika kredytu jest nadal zbyt niska

• Granice „konwencjonalnej” polityki pieniężnej zostały osiągnięte, nominalne stopy % wynoszą zero (albo i mniej)

• QE – zwiększanie płynności (M0) poprzez zakup aktywów przez banki centralne. Cel: przywrócenie kredytowania

• Dlaczego to nie działa ? Bo akcja kredytowa banków determinuje wielkość M0, a nie odwrotnie

– Banki inwestują pozyskane środki z powrotem na rachunkach w banku centralnym

– Inwestorzy inwestują na wtórnych rynkach np. surowców, pompując „bańki cenowe”, zamiast wspierać produkcję


Suma bilansowa ECB (wpływ SMP, LTRO, OMT, expanded asset purchase programme)

dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie Prawa Zastrzeżone 138 Źródło: Dane ECB, obliczenia własne

-

500

1 000

1 500

2 000

2 500

3 000

3 50012

-1998

12

-1999

12

-2000

12

-2001

12

-2002

12

-2003

12

-2004

12

-2005

12

-2006

12

-2007

12

-2008

12

-2009

12

-2010

12

-2011

12

-2012

12

-2013

12

-2014

12

-2015

mld

EU

R


Źródło: Dane ECB, obliczenia własne

Wzrost sumy bilansowej EBC i agregatu monetarnego M3 w strefie euro (12-1998 = 100)



100

150

200

250

300

350

400

450

500

12

-1998

12

-1999

12

-2000

12

-2001

12

-2002

12

-2003

12

-2004

12

-2005

12

-2006

12

-2007

12

-2008

12

-2009

12

-2010

12

-2011

12

-2012

12

-2013

12

-2014

Suma bilansowa EBC M3

Skąd zatem w ciągu roku wzięło się o ponad 5% więcej pieniędzy w strefie euro? …

Głównie z kredytu ! Bo: kredyt = pieniądz


Skąd w ciągu roku wzięło się w Polsce ponad 76 mld zł dodatkowych pieniędzy ? …

• Z kredytu ! Bo: kredyt = pieniądz

• W okresie maj 2014 – maj 2015 kredyty bankowe dla sektora niefinansowego zwiększyły się o ok. 54 mld zł (6,7%), a zadłużenie Skarbu Państwa w bankach wzrosło o 24 mld zł (15,6%)

• W tym samym czasie (r/r) poziom cen konsumpcyjnych obniżył się o 0,9%


<PAP> Podaż pieniądza (M3) w maju wzrosła o 9.946,7 mln zł, czyli o 0,9 proc.

mdm i wyniosła 1.067.302,3 mln zł – podał NBP. W porównaniu z analogicznym

miesiącem ubiegłego roku podaż pieniądza wzrosła o 7,7 proc.


Źródła kreacji pieniądza M3 w mld zł

Siepień 2015 - Grudzień 1996

Aktywa zagraniczne netto 108 268

Należności 993 845

Dłużne papiery wartościowe 43 068

Papiery wartościowe z prawem do kapitału 10 192

Zadłużenie netto budżetu 110 070

Zobowiązania długoterminowe (-) 283 961

Aktywa trwałe 41 810

Pozostałe aktywa netto -68 308

Zmiana M3 954 983

M3 Gru-1996 140 429

M3 Sie-2015 1 095 412

źródło: www.nbp.pl, obliczenia własne

Wybrane problemy z systemem monetarnym ?

144

• Pieniądz musi być „urealniony” – powrót do standardu złota ? Oparcie na realnych aktywach („Rentenmark” 1920 r.) ?

• Nieefektywna ekonomicznie alokacja kredytu: finansowanie istniejącego majątku (zabezpieczenia!) a nie tworzenia nowego

• Ryzyko systemowe: boom, przekredytowanie -> kryzysy finansowe

– Kryzysy finansowe stanowią istotne zagrożenie dla dynamiki i stabilności gospodarczej,

– Kryzysy nie są zjawiskiem rzadkim; w ciągu ostatnich 50 lat na całym świecie zanotowano ponad 350 kryzysów finansowych, w tym 147 kryzysów bankowych,

– Kryzysy finansowe generują znaczne koszty ekonomiczne, fiskalne i społeczne; W okresie 1970-2011 koszty fiskalne pojedynczych kryzysów finansowych w krajach z grupy rynków wschodzących

wyniosły średnio 10% PKB, zaś koszty w postaci utraconego PKB wyniosły ok. 26%;

W latach 2008-2013 pomoc w postaci wsparcia kapitałowego dla sektora finansowego UE wyniosła ponad 660 mld EUR (ok. 5% PKB; dane KE).

• Banki generują zyski z odsetek od kredytów. Aby spłacić odsetki potrzeba więcej pieniędzy niż pierwotnie wygenerowano, kredyt i zadłużenie muszą ciągle rosnąć ? Ciężar zadłużenia rośnie bez końca !?

• Kredyt = Dług = Obciążenie (finansowe i moralne) ?


Dylematy współczesnego systemu monetarnego:

CZY WSPÓŁCZESNA GOSPODARKA MUSI CIĄGLE ROSNĄĆ ?

(Mathias Binswanger, Is there a growth imperative in capitalist economies ? A circular flow perspective)

http://www.mathias-binswanger.ch/inhalt/Artikel_in_Fachzeitschriften/Journalofpostkeynesianeconomics.pdf



146

• Dlaczego prywatne banki generują dobro publiczne jakim jest pieniądz ? Rząd i obywatele muszą płacić bankom odsetki zamiast:

– a) emitować własny niezależny pieniądz, albo

– b) znacjonalizować banki, albo przynajmniej

– c) kontrolować podaż kredytu („window guidance”)

Całkowicie politycznie sterowana alokacja kredytu była charakterystyczna dla gospodarki planowej

Gospodarka planowa – system gospodarczy, w którym decyzje dotyczące produkcji i inwestycji zawarte są w planie sformułowanym przez władze centralne. System bankowy (zwykle monobank) kreuje pieniądz udzielając kredytu na podstawie centralnego planu kredytowego, komplementarnego do planu gospodarczego (zwłaszcza planu inwestycji)



147

Ile i komu kredytu ma udzielać rząd ?

Które sektory są bardziej efektywne ?

W opinii rządu najbardziej efektywny jest zawsze … sektor rządowy

Inflacja




https://www.google.pl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjSgZ2fupXKAhVItRQKHY7DChUQjRwIBw&url=https://pl.wikipedia.org/wiki/Dolar_Zimbabwe&psig=AFQjCNHF_6RvQunPePb_Ws8OFVJM9QTbhQ&ust=1452178907077563

Dylematy współczesnego systemu monetarnego:

• Zamiast „demolować” system należy go usprawniać

• Krokiem w tym kierunku jest polityka makroostrożnościowa i odpowiednie regulacje systemu finansowego

• ECB w strefie euro odgrywa kluczową rolę w nowej architekturze nadzorczej: zarówno w nadzorze nad indywidualnymi instytucjami (nadzór mikroostrożnościowy, SSM) jak i w ograniczaniu ryzyka systemowego (nadzór makroostrożnościowy)


Nowy paradygmat - układ celów polityki gospodarczej


INSTRUMENTY: CELE:


pełne zatrudnienie


POLITYKA PIENIĘŻNA: stopy procentowe lub kurs walutowy stabilność cen (pełne

wykorzystanie zasobów:

luka popytowa, NAIRU)

NADZÓR

MIKRO-

OSTROŻNOŚCIOWY:








stabilność

indywidualnych instytucji

finansowych

NADZÓR

MAKRO-

OSTROŻNOŚCIOWY:

instrumenty mikroostrożnościowe, specyficzne (CCB),

podatkowe, limity

stabilność systemu

finansowego

1. Rola banku centralnego w · 2017-05-27 · G]\EDQNRZ\P Stopa repo dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie...

Documents

Transcript of 1. Rola banku centralnego w · 2017-05-27 · G]\EDQNRZ\P Stopa repo dr Piotr J. Szpunar; Wszelkie...