РО L $КА АКАОЕМIА NAU K ГКАСМЕТА ГАiТI$ТIС А · i skały — wszystko to...

9
РО L $КА АКАОЕМIА NAU K INSTYTUT ZOOLOGI I ГКАСМЕТА ГАiТI$ТIС А Tom XXIV Warszawa, 30 VI 197 9 Woj сiссh SТАЕ О А Kosarze (Opiliones) Pienin [Z 1 tа10e14 w tekście ] W całym dotychczasowym piśmiennictwie d0tyсz40уm Pienin możemy znaleźć zаlе- dwie ^еdn4 wzmiankę о kоsаrzасh : RАFАТ $Кi (1961) wymienia Paranemastoma kосhi (sub Nemastoma) . Wiadomości о występowaniu niektórych gatunków (Trogulus triеаrinаt us , Paranemastoma koehi, Gyas аnnulаtus, Mitopus morio, Platybunus buсеphаlus i Opiiiо dinа - ricus) uwzględniłem na mapach rozmieszczenia w орuЫikоwапуm niedawno opracowani u kosarzy w wydawnictwie „Fauna Polski” (SТАююоА 1976а) . Materiał kosarzy, który posłużył jako podstawa dla niniejszego drobnego przyczynku , został zebrany w latach 1971—1973 przy okazji badań nad p44kami (SтАЕ А 19760), głów - nie nа obszarze Pienińskiego Parku Narodowego i w rezerwatach w w4w0zie Ноmоiе i w do - linie Białej Wody w Małych Pieninach oraz w innych częściach Pienin . Materiały zbierano przede wszystkim w nаstępuWych środowiskach wytypowanych w znacznej mierze w opar- ciu о badania fitosocjologiczne (РАNсЕк-КoтЕ3оwА i ZАЕ ТСКI 1976) . 1. Buczyna karpacka (Радеtum сатраticum typiсum) . Systematycznie pobierałem prób y w dolinie Осiemпеgо Potoku („Ocierane" ; około 530—580 m n .m .), uwzględniłem te ż materiał z Gródka, doliny Нulińskiego Potoku, Sokolicy i Zamkowej Góry . 2. Buczyna ciepłolubna (Cаrici-Рауеtum cеphа1аnthеrеtosum) — dolina Pienińskiego Potoku pod Białymi Skałami (600—670 m n .m .) . 3. Jedlina ciepłolubna (Cаrici-Радеtum аbietеtosum) —na Fасimiechu (600—650 m п .m .) . 4. Las świerkowy (Picееtum ехсеlsае) — wschodnie zbocze Czеrtеzika, dolina Lonneg o Potoku (las Lupiskа) oraz górna część w4wozu Нomole (550—650 m п .m .) . 5. Olszyna karpacka (Аlnеtum inсаnае) — w Czorsztynie (powyżej przystani flisa- ckiej), półwyspie Кгаs oraz pod Zаwiesаmi i Zimnq Skаłq koło Кrоśсiепkа (425—490 m п.m.) . 6. Laka piсnińskа (Аnthylli-Trifoliеtum) — polany : Вurzаnа, Кurnikówkа, Przy- sорсе, StоIаrzówkа, Wyrobek, Wyżni Lаzеk, hale nа Wysokiej, śródleśne polanki nа Białyc h Skałach i Осiеmnеm (510—750 m п .m .) . 7. L А kа ziołоrоślоwа (zbiorowisko z Lабетрitгum lаtifolium) -- północne stoki masywu Trzech Koron (900—950 m п .р .m .) . Nr 5

Transcript of РО L $КА АКАОЕМIА NAU K ГКАСМЕТА ГАiТI$ТIС А · i skały — wszystko to...

РО L $КА АКАОЕМIА NAU KINSTYTUT ZOOLOGI I

ГКАСМЕТА ГАiТI$ТIС АTom XXIV

Warszawa, 30 VI 197 9

Wojсiссh SТАЕ ОА

Kosarze (Opiliones) Pienin

[Z 1 tа10e14 w tekście ]

W całym dotychczasowym piśmiennictwie d0tyсz40уm Pienin możemy znaleźć zаlе-dwie ^еdn4 wzmiankę о kоsаrzасh : RАFАТ $Кi (1961) wymienia Paranemastoma kосhi (subNemastoma) . Wiadomości о występowaniu niektórych gatunków (Trogulus triеаrinаtus ,Paranemastoma koehi, Gyas аnnulаtus, Mitopus morio, Platybunus buсеphаlus i Opiiiо dinа -ricus) uwzględniłem na mapach rozmieszczenia w орuЫikоwапуm niedawno opracowani ukosarzy w wydawnictwie „Fauna Polski” (SТАююоА 1976а) .

Materiał kosarzy, który posłużył jako podstawa dla niniejszego drobnego przyczynku ,został zebrany w latach 1971—1973 przy okazji badań nad p44kami (SтАЕ А 19760), głów -nie nа obszarze Pienińskiego Parku Narodowego i w rezerwatach w w4w0zie Ноmоiе i w do -linie Białej Wody w Małych Pieninach oraz w innych częściach Pienin. Materiały zbieranoprzede wszystkim w nаstępuWych środowiskach wytypowanych w znacznej mierze w opar-ciu о badania fitosocjologiczne (РАNсЕк-КoтЕ3оwА i ZАЕ ТСКI 1976) .

1. Buczyna karpacka (Радеtum сатраticum typiсum) . Systematycznie pobierałem prób yw dolinie Осiemпеgо Potoku („Ocierane" ; około 530—580 m n.р.m .), uwzględniłem teżmateriał z Gródka, doliny Нulińskiego Potoku, Sokolicy i Zamkowej Góry .

2. Buczyna ciepłolubna (Cаrici-Рауеtum cеphа1аnthеrеtosum) — dolina PienińskiegoPotoku pod Białymi Skałami (600—670 m n.р .m.) .

3. Jedlina ciepłolubna (Cаrici-Радеtum аbietеtosum) —na Fасimiechu (600—650 m п .р .m.) .4. Las świerkowy (Picееtum ехсеlsае) — wschodnie zbocze Czеrtеzika, dolina Lonnego

Potoku (las Lupiskа) oraz górna część w4wozu Нomole (550—650 m п .р .m.) .5. Olszyna karpacka (Аlnеtum inсаnае) — w Czorsztynie (powyżej przystani flisa-

ckiej), półwyspie Кгаs oraz pod Zаwiesаmi i Zimnq Skаłq koło Кrоśсiепkа (425—490 mп.р .m.) .

6. Laka piсnińskа (Аnthylli-Trifoliеtum) — polany : Вurzаnа, Кurnikówkа, Przy-sорсе, StоIаrzówkа, Wyrobek, Wyżni Lаzеk, hale nа Wysokiej, śródleśne polanki nа Białyc hSkałach i Осiеmnеm (510—750 m п.р .m.) .

7. LАkа ziołоrоślоwа (zbiorowisko z Lабетрitгum lаtifolium) -- północne stoki masywuTrzech Koron (900—950 m п .р.m .) .

Nr 5

2176

W. Staręga

8. Murawa naskalna (Dеndranthеmo -Sеstеriеium i zbliżone) — niewielki materiał z w4 -w0zu Ношоiс, Sokolicy, Wwozu Sobсzайskiegо i Zawiesów (425—700 m n .р .m .) .

9. Murawa kserotermiczna (Origano -Brac wроdiвtum i zЫiżone) -- dolina BiałejWody, Grabсzycha, wąwóz Нотоlе, W4wóz Gorczyński, Wąwóz Sobсzański (530—650 mn.р .m.) .

10. Suche pastwisko (zbiorowisko sztuczne) na Роа1а сасh powyżej Sгоmоwiес Niż -nich (500—520 m n .р .m .) .

Badania prowadziłem w okresie od kwietnia do listopada — wiadomości fenologiczn eprzytaczam według wzoru używanego już wcześniej (SтАЕI оА 1974, 19760, 1978) w odnie -sieniu do р44ków, tzn . pierwsz4 dekadę każdego miesigса oznaczam litem „р”, 4run —„m” i trzeci4 — „k”, np . : рХ, mХ, kХ, а jeżeli odstęp między kolejnymi złowieniami ni eprzekracza 40 dni, podaję występowanie w sposób сiggły, np . kVII—рIХ .

Metody zbierania materiału były analogiczne jak w przypadku innych moich prac .

-WУкА.Z оАТиNкб Х

Trogulidae

Тrogulus tricarinatus (LINNAEus )

нuliński Potok, Oсiеmnе, Białe Skały, Pieniński Potok, кurnikówka, Grabсzycha ,W4wóz Gorczyński, Нотоlе, dolina Białej Wody, Czorsztyn . 37 okazów .

Znajdowany w buсzyniе karpackiej i ciepłolubnej, ną 4се piеnińskiеi murawie kserotermicznej oraz w ruinach zamku w Czorsztynie — zawsz ew ściółce i pod kamieniami . Najwyższe stanowisko leży około 670 m n.р.m.(Białe Skały) . Fenologia — 3^ pVI, kVII—рIХ, : mIV, kVII—рХI, : mIV—pXI.

Gatunek europejski (zawleczony dо Stanów Zjednoczonych), w Polsc edość pospolity w Karpatach i Sudetach oraz na łgсzgсyс h się z nimi wyżynach ;rzadkie stanowiska nа niżu rozmieszczone sq wzdłuż dolin Wisły i Odry ażpo wybrzeże Bałtyku (SтАк~юоА 1976^^ 65, f . 91) .

Nemastomatidae

Nemastoma lugubre (0 . F. 1VIü Еi )

Осiсmnе, Zamkowa Góra, Białe Skały, Pieniński Potok, Faсimieсh, с сг сzik, Ношоiс .Lоnny Potok, Czorsztyn, Kurnikówka, Stolarzówka, Zawiesy, Grabсzycha . 194 okazy ,

Spotykany wе wszystkich zbiorowiskach leśnych а także nа łgсе piеniń-skiе (Kurnikówk^, Stolarzówka), murawie naskalnej (Zawiesy) i ksеrоtеr-miсznе^ (Grabсzycha) — zawsze w ściółce lub pod kamieniami czy w rumo-wiskach. Najliczniej występuje w buсzyпiе karpackiej i ciepłolubnej . Najwyższestanowiska 1еżе nа poziomie około 650—670 m n.р.m . (Białe Skały, Faсimieсh ,Нотоlе). Fenologia — : mIV—pXI, : pVI—pVII .

Gatunek środkowo- i wschodnioeuropejski, pospolity w całym kraju . W Рiе-

3 Opiliones

177

ninаеh nie obserwowałem wyraźnej korelacji między wysok0ściq miejsc zbior uа ubarwieniem (co miało miejsce w Bieszczadach — SТА ЮОА 1966) — prze-ważajq tu osobniki całkiem czarne, czasem z niebieskim nalotem, ale raze mz nimi, w tych samych próbkach, występujq okazy zarówno ze zredukowanym iplamami, jak i о ubarwieniu typowym dla gatunku .

Paranemastoma 1'oehi (Nошгск~ )

Нп1iński Potok, Piеniński Potok, Ноmоlе, Łоnny Potok, Podskalnia Góra . 45 okazów .

Występuje wуNеzniе w dolinach potoków, pod kamieniami i w ściółcetuż nad woda ; znaleziony w buczynie karpackiej i ciepłolubnej oraz w lesi eświerkowym. Wszystkie stanowiska leży na wysokości 500—650 m n .p.m. Feno-logia — d' У : рVI—pVIII, j : p—mVII .

Endemiczny gatunek północnokarpacki, w Polsce znany z Tatr, Pieni ni całych Beskidów od 814skiegо po Niski i Вieszczаdy. Z Pienin wykazany jużwcześniej z doliny Нulihskiegо Potoku (ЕАгАi кг 1961, także SтАк оА 19764 .

1itostoта chrysomelas (НЕmuАлтлт )

Ociеmnе, Нотоlе, Grabеzуеha . 5 okazów .

Znaleziony w buczynie karpackiej, lesie świerkowym i na murawie ksero -termicznej (w rumowisku) — zawsze tylko pojedyncze osobniki . Wymienionestanowiska leży nа poziomie 550—650 m n.p.m. Fenologia — 3 : mIХ—mХ, 9 :pVII—pVIII, рХI .

Gatunek еuropej ski, znany z całej Polski, spotykany ^еdnаk z regułynielicznie .

Gagтellidae

Leiobunum прете (НЕкввт )

Осiеmnе, Sokolica, НошоIе, Wąwóz Sobczański, Krоściеnho, Wżar . 39 okazów.

Ъоwiопу najczęściej nа skałach, czasem nа pniach drzew, zпаlеziоny w bu-czyniе karpackiej (Ocierane, Sokolica), w lesie świerkowym (Нотоlе), n amurawie naskalnej (Нотоlе, ХV~wóz Sobczański) oraz w starym kamieniołomi e(Wżar) i na drzewach przydrożnych (Krościenko) . Najwyższe stanowisko(Sokolica) leży około 700 m n .p.m. Fenologia — 3^ p—mIХ, У : pVII, p—mIХ,: mVI—kVII .

Gatunek środkowo- i wschodnioeuropejski występuWy chyba w całymkraju, chociaż dotychczas nie stwierdzony w Wielkopolsce .

12

178

W. Staręga

4

Gyantidae

Gyas annulatus (ОыуV Ек )

Piеniński Potok, Ноmоlе . 25 okazów .

Lоwiопу wyłgczniе pod kamieniami lАdź na skałach i w korytach potokówtuż nad wody ; spotkany w buczynie ciepłolubnej i lesie świerkowym na wyso-kości około 600—650 m n .р.m. Fenologia — 39^ pVII—pIX, j : р—mVII .

Górski gatunek rozmieszczony od Pirenejów po Alpy Transylwайskiе ,w Polsce znany z licznych stanowisk w całych Karpatach i kilku w Sudetach .

Phalangiidae

Mitopus morio (FАшпсiпs)

Gródek, Sokolica, Białe Skały, Piе n ffiski Pоtоk, Сzеrtеzik, Lonny Potok, Kurnikó-wka ,Ociеmnе, Wyrobek, Wysоka, Trzy Korony, Wąwóz SоЬс айski . 27 okazów .

Spotykany najczęściej na łgее рienińskiе (Białe Skały, Kurnikówka ,Ocierane, Wyrobek, Wysoka), znaleziony także w buczynie karpackiej (Gródek ,Sokolica) i ciepłolubnej (Białe Skały, Piеniński Potok), lesie świerkowy m(сzеrtеzik, Lonny Potok), na łgее ziо1ого lоwеj (Trzy Когопу) i murawie na -skalnej (W4wóz Sobczański) — młode osobniki w ściółce, dorosłe w ściółc ei —częściej — wśród roślin zielnych . Stwierdzony d0 wysokości około 950 mn.р.m . (Trzy Когопу) . Fenologia — 3^^ mVII—mIX, : mVI—mVII .

Gatunek holarktyczny, znany wprawdzie z całej Polski, ale na niżu rzadk ospotykany ; w całych Karpatach i Sudetach jeden z najpospolitszych kosarzy .

Oligolophus tridens (С . L . Косн)Oci еmnо, Sokolica, Zamkowa Góra, Białe Skały, Piеniński Potok, Facimiееh, Нопiоiе ,

Сzorsztyn, Kras, Stolarz ówka, Wyrobek, Trzy Когопу, Zawiesy, Głęboki Potok, Jа огki ,Krościenko, Wżar . 96 okazów .

Zbierany w ściółce i runie wе wszystkich typowych środowiskach opróc zmurawy kserotermicznej i suchego pastwiska, jednak z reguły niezbyt licz -nie — liczniejszy jest tylko w olszynie karpackiej . Stwierdzony ponadto natarasie potoku (Głęboki Potok, Jaworki), w starym kamieniołomie (Wżar )i przy pniach drzew przydrożnych (Krościenko) . Najwyższe stanowisko (TrzyКогопу) leży około 950 m n.р .m. Fenologia — 39 : pIX—рХI, j : mV—рVIII .

Pospolity w całej Polsce (oprócz wysokich gór) gatunek еurosybеryjski .

5 Opiliones

179

Lacinius ephippiatus (C . L. Косн)

Gródek, Ocierane, Białe Skały, Pieniński Potok, Facimiech, Нomоlе, Burzam, Ligarki ,Przysopce, Stolarzówka, Trzy Когопу, Zawiesy . 30 okazów .

Znaleziony w buczynie karpackiej (Gródek, Ocierane) i ciepłolubnej (BiałeSkały, Pieniński Potok), jedlinie ciepłolubnej (Facimiech ), lesie świerkowym(Ношоiе), na Nсе pienińskiej (Burzam, Ligarki, Przysopce, Stolarzówka )i źiołоrоślоwе^ (Trzy Когопу) oraz na murawie naskalnej (Zawiesy) — zawszew ściółce. Stwierdzony dо wysokości około 950 m n.p .m. (Trzy Когопу) . Репо-lоgiа — 3^ p—kVII, mIX, У : p—kVII, : mV—pVII .

Gatunek europejski, w całej niżowej części kraju pospolity .

Р_ halangium opilio Ы г АЕт т

Białe Skały, Facimiech, Кurnikówka, Осiещne, Stolarzówka, Wyrobek, Trzy Когопу ,dolina Białej Wody, Sokolica, Роаiайce, Krościenko . 35 okazów .

Najczęściej spotykany wśród roślin nа łее pienińskiej (Кurnikówka ,Ocierane, Stolarzówka, Wyrobek), w innych środowiskach — w buczyniei jedlinie ciepłolubnych, nа łgсе ziо1ого lоwе^, murawie kserotermicznej i su-chym pastwisku — sporadycznie i mniej licznie . Najwyższe stanowisko —Trz yKorony —leży około 950 m n .p.m. Fenologia — 3^ kVII—pVIII, : kVII—mIX ,j : kV—kVII .

Jeden z najpospolitszych kraj owych kosarzy, znany z całej Holarktykioraz z Nowej Zelandii (zawleczony) .

Rilaena iriangularis (НЕкввт )

Ocierane, Białe Skały, Czorsztyn, Zawiesy, Zimna Skała, Burzam, Кurnikówka ,Stolarzówka, Krościenko . 78 okazów .

Najliczniej i najczęściej łowiony w olszynie karpackiej (Czorsztyn, Zawiesy ,Zimna Skała) i nа Nсе pienińskiej (Burzam, Кurnikówka, Stolarzówka) —nа roślinach runa i krzewach (dorosłe) b4dź w ściółce (młode), rzadziej takż ew innych środowiskach : buczynie karpackiej i ciepłolubnej oraz nа śródpolnejmiedzy. Najwyższe stanowiska (Burzam, Кurnikówka) położone sq okoł o700 m n.p .m. Fenologia — V : kV—mVII, : тX, mIV—pVI .

Gatunek еuropej ski, pospolity w całej Polsce oprócz wyższych gór .

Platybunus bit,phalus (С . L. Косн)

Ocierane, Białe Skały, Гacimiech, Czertezik . 7 okazów .Złowiony w buczynie karpackiej i ciepłolubnej, jedlinie ciepłolubnej i lesie

świerkowym — w ściółce i pod kamieniami . Wszystkie stanowiska 1еżq międz y500 i 650 m n.p.m. Fenologia -- a : mVI, : mIX—рХi, mV (sпьаd .) .

6180

W. Staręg a

Gatunek górski, sięgający od Masywu Centralnego ро Karpaty Wschodnie .W Polsce bardzo pospolity w całych Sudetach i Karpatach а pojedynczym istanowiskami dochodzący do Gór Świętokrzyskich i południowej Wielkopolski .

Lорhopiliо раiрinalis (НЕЕssТ)

Huliński Potok, Ociеmnе, Białe Skały, Piеni~ski Potok, Wyżni Lazеk, dolina Białe jWody, Pоdłайсе . 21 okazów .

Nieco liczniejszy w ściółce buczyny karpackiej i ciepłolubnej, pojedyncz ospotykany nа łące pienińskiе , murawie kserotermicznej i suchym pastwisku .Najwyższe stanowisko (Białe Skały) leży około 650 m n.p .m. Fenologia —рХi, : kIХ, j : kIV—pУIII .

Gatunek еurоре^ ski, dość pospolity w całej Polsce .

Opilio раriеtinus (DE GEER)

Czorsztyn, Krościenko. 20 okazów .Występu j e wyłącznie w zabudowaniach (wysokość 425—500 m n.p.m. ) . Feno-

logia — dУ : kУlI—mIХ, m—kУII .Pospolity w całym kraju gatunek synantropijny, znany z całej Нolаrktyk i

oraz z Tasmanii (zawleczony) .

Opilio dinаricus SЕmА.v32-

W4-wбz Ношоiе, około 650m n.p .m., las śti тiеrkоwy, 10 УII 1972 — 1 juу .

Rzadko spotykany gatunek wschodnioeuropejski (а może syberyjski? —SТАК1 ОА 1976b ), w Polsce znany ze stanowisk rozrzuconych ро całym ob-szarze .

UWAGI EKOLOGICZNE I ZOOGEOGRAFICZN E

Kosarze są grupą zbyt małą w skali krajowej i mało jest wśród nich ga-tunków stеnotopowych, aby nа podstawie ich rozsiedlenia w poszczególnyc hśrodowiskach można było próbować Ыiższе charakterystyki tych środowisk .Dlatego też ograniczę się tu zaledwie do kilku uwag .

Jak wynika z tabeli I najwięcej gatunków kosarzy stwierdzono w ob ubuczynach (ро 11) i w lesie świerkowym (10) . Są to środowiska oferujące na- -szerszy wachlarz kryjówek : od ściółki (miejscami bardzo grubej) i rumowis kkamiennych przez roślinność runa ро pnie (oraz nie badane korony!) drze wi skały — wszystko to о zróżnicowanym stopniu wilgotności i zacienienia ,а więc możliwości znalezienia warunków życiowych prawie dla każdego kosarza .W sumie w tych trzech środowiskach występuje 14 z 15 gatunków złowionyc hw Pieninach, brak tu tylko — ze zrozumiałych względów — synantropijneg oOpilio pariеtinus .

7 181Opiliones

Tabela I . Występowanie kosarzy w poszczе б1пуch środowiskach Pieni n

Srodowiskoса

zN• ~

сд о ~, с3 О сд 1)g4 4.14 о ..сд ^ о 44

сд. z• г+ 44

w-+ =. ....

. ф ,24 2 w

сд с3 О ,. .ф О

N

с3

z• --~ сд сд сд с3ф

Gatunek ф ф

1 Trogulus iтгсатгч а1иs + + — — — + + +2 Nemastoma lugubre + + + + + + + +3 Paranemastoma kcohi + + — + — — — — — — —4 Mitostoma chrysomelas + + — — — — + — —5 Leiobunum rupestre + + — — — + +6 Gyas anuulatus + + — — — — — — —7 Mitopus morio + + + + + + — — _8 Oligolophus tridens + + + + + + + + +9 Laciiъius ер hipр iatus + + + + + + + — — —

10 Phalangium opilio + + + + + + +11 Еi1аеnа triangularis + + + + Ц — — — — +12 Platybunus bucephalus -}- + + + — — — — — — —13 Lophopilio рalpinalis + + — — — + + + —14 Opilio parietinus — — — — — — — — — — -ł-15 Opilio dinaricus — — — + — — — — — — —

L iczba gatuтików

11

11

5

10

3

8

4

5

5 1

2

6

Jedlinа ciерłоlubn а i olszyna karpacka maj 4 w porównaniu z poprzedni aomówionymi środоwiskаmi znacznie ubоższq faunę, ale i mniejsze potencjaln emożliwości dostarczenia ukryć — рrzyczynq jest tu głównie skgра ściółka ,i zbyt duża (w olszynie) lub mała (w jedlinie) wilgotność .

Niższa liczba gatunków występujcych w środowiskach otwartych dа s ięrównież wytłumaczyć mniejszym wyborem oferowanych kryjówek, twх егdzе-nie tо рорiега zarówno względnie bogatsza fauna łęki pienińskiе , jak i ubós-two suchego pastwiska . 14kа рiепińskа mа stosunkowo obfity szatę rоślinnщ ,obejmuWq nie tylko piętro ziół, аlе i krzewy, natomiast suche pastwisko m aroślinność bardzo skgрq, co przy dużym nasłonecznieniu stwarza bardzo nie-korzystne warunki dlа olbrzymiej większości kosarzy .

Pod względem zооgеоgrаficznym fauna Pienin jest typowym przykłade mskładu gatunkowego kosarzy jaki można spotkać w całych właściwie polskic hKarpatach — z charakterystycznymi w ogóle dla gór Trogulus triеаrinaius ,Gyas а пиl аtus, Mitopus morio i Platybunus bucephalus, а szczególnie dla pół -nocnych Kаrpаt Paranemastoma kоеhi . IntеrеsuWy jest natomiast brak nie -których gatunków, mimo istnienia оdроwiаdаjgcych im nа ogół biotopów .

8182

W . Staręg a

Mam tu na myśli sucho- i ciepłolubne Lacinius horridus (РА Еi) i Opiliosaxatilis C. L . Косн obydwa z niewiadomych przyczyn wyraźnie „omija -Аcе” polskie Каrpаty (por . SТА щGА. 1976а ^ 132 oraz ff. 197 i 254), dalej gór-skie : Trogulus nерае оrmis ($соРо I) — 1 ойс cy zasięg nu Beskidzie Sq-dеckim i Platybunus pallidus ŚILнАУХ — rozmieszczony wyspowo w Sudetac hi Karpatach i wreszcie karpackiego Ischyropsalis maniеа?а L . Косн. Ten ostatnigatunek ma w Pieninach szczególnie korzystne warunki pokarmowe — obfi-tość ślimaków — а mimo tо prawdopodobnie wyginщł, gdyż obecne badanu►niе pozwoliły na stwierdzenie jego obecności, а według ustnej informacji Prof .J . I АРАI KIЕоо już przedwojenne badania Prof . J. UквАŃsкгЕGо nie przy-niosły w efekcie żadnego żywego osobnika а ^еdуn iе ^еdnq sucha ch.elicеrę .

W porównaniu z innymi grupami górskimi, szczególnie z innymi częściam ipolskich Karpat, maj q Pieniny równiе liczni faunę kosarzy — tylko w Biesz-czadach stwierdzono 20 gatunków (а ł сzniе z ich słоwаеkщ częściQ nawet 21 ;SТАВ1GА 1966), zaś w Tatrach, Gorcach, Beskidzie Żywieckim, S4dееkim cz yNiskim liczba tа waha się około 15, podobnie zгеsźtq jak w nizinnej częśc ikraju — choć skład gatunkowy bywa nieco odmienny .

Instytut Zoologii PA N00—950 Warszawa, Wilcza 6 4

PIŚMIENNICTW O

РА СЕЕ-KотЕJоwА E., Z Аnzускi K . 1976. Zarys fizjografii i stosunków gеоЬоtапiсznyсhРiеnin oraz charakterystyka wybranych biotopów . Fragm . .faun., Warszawa, 21 :21-49, 6 ff ., 8 fot ., 1 tьl .

I АгАI кI J . 1961. Ргоdronius fаunае Oрiliоnum Роiопiае . Рг. Kom. ^01. роzn. ТРN,Poznań, 25 : 325—372, 1 тара.

SтАВĘGА W. 1966 . Kasarze (Opiliоаеs) Bieszczad . Fragm . faun., Warszawa, 13 : 145—157 .SтАюĘGА . W. 1974. Маtеriały do znajomości rozmieszczenia ра 41zбw ( Ата ъеi) w Polsce .

Fragan . faun., Warszawa, 19^ 39 5—420 .SТАюĘGА W . 1976а . Opiliones — Kosarze (Arac hnоidеa) . Fauna Polski, 5 . Warszawa, 19 7

рр ., 276 ff .SТАВ1 ОА W . 197613 . Рiе WеЬеrknесhtе (Opiliones, ехсi . Чirоnidaе) Bulgariens . Ann. zool . ,

Wаrszаwа, 33 : 287—433, 117 ff ., 3 tЫ .SтАIц оА W . 1976с . Раj qki (Аrаnеi) Pienin. Fragm . faun., Warszawa, 21 : 233-330, 8 ff . ,

4 tьl .

$ТАю оА W. 1978. Маtеriаłу do znajomości rоzmiеszсzеniа рajgków (Атаnеi) w Polsce ,IiI—VII . Гrаgm . faun., Warszawa, 23 : 259-302, 8 Н .

9 Opiliones

183

РЕЗЮМЕ

ГЗаглавие : Сенокосцы (Opiliones) Пекинов ]

Во время исследований, проводимых по паукам (SтА RюоА 1976с) были собран ыв Пекинах также и сенокосцы . Констатировано 15 видoв, что можно считать „ти-пичным” для польских Карпат количеством — более богата только фауна Беща д

(21 вид -- SтА RюоА 1966) . Особенно интересна находка редкого вида — Opilio dina-ricus Smн., и прежде всего отсутствие Ischyropsalis manicai а L.К. (вымер?), такоготипичного жителя Карпат .

Наиболее богатой была фауна лесных биотопов (карпатской бучины и тепло-любивой бучины и елового леса), что, несомненно, является результатом зна-

чительной внутренной дифференциации этих биотопов (многочисленные расти-

тельные ярусы) и связанным с ней обилием убежищ. Открытые биотопы, как лугаи муравы, характеризовались по тем же причинам гораздо более бедной фауной .

ZUSAMMENFASSUN G

[Тitеl : Weberknechte (Opiliones) der Рiеninеn]

Während der Untersuchungen der Sрinnеnf аunа (SтАк~щ оА 19760 wurdenin den Рiеninеn auch diе Wеbęrkneсhtе gesammelt . Еs wurden 15 Arten gefun-den, wаs eine für die polnischen Karpaten „typische” Anzahl darstellt - -reicher ist nur die Fаunа des Вieszсzаdy-Gebirges (21 Arten -- SТАн~IGA . 1966) .Веsоndеrs interessant ist dаs Vorkommen des seltenen Opilio dinаriсus Siьн .und vor allem das Fehlen von Ischyropsalis maniеаiа L. К. (ausgestorben?) —еinеs typischen Bewohners der ganzen Karpaten .

Аm rеiсhstеn wаr die Fauna der Waldbiotopen (kаrраtischеr und wаr-mеliеьеndеr Buchenwald, Fichtenwald), was sicher durch die starke inner eDifferenzierung dieser Biotopen (mehrere Рflаnzеnsсhiсhtеn) und diе damitgebundene Vielfalt von Versteckmöglichkeiten verursacht ist . Die offenen,d.h. Wiesen- und Rasenbiotopen hatten aus denselben Gründen eine Viеl ärmer eFauna .

Redaktor pracy —prof . dr A. Riеdеl